Polska Pięknieje - 7 Cudów Funduszy Europejskich 2011 (Poland Even More Beautiful. Seven Miracles of EU Funds)

wersja polska / english version

2011

4

Wydawca: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4, 00–926 Warszawa www.mrr.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Publisher: Ministry of Regional Development Wspólna Street 2/4, 00–926 Warsaw www.mrr.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Departament Informacji, Promocji i Szkoleń tel. 022 461 39 62

Department of Information, Promotion and Training tel. +48 22 461 39 62

ISBN 978-83-7610-250-4 Egzemplarz bezpłatny

ISBN 978-83-7610-250-4 Free copy

Koordynacja i redakcja: Smartlink Sp. z o.o. www.smartlink.pl

Co-ordination & editing: Smartlink Ltd. www.smartlink.pl

Projekt graficzny: Katarzyna Rymorz

Graphic design: Katarzyna Rymorz

Fotoedycja i skład: Maciej Pachowicz

Photoedition & page layout: Maciej Pachowicz

Autorzy tekstów: Joanna Godlewska, Jerzy Gontarz, Marcin Mońka/Presso Media + Design, Agata Rokita, Andrzej Szoszkiewicz

Texts: Joanna Godlewska, Jerzy Gontarz, Marcin Mońka/Presso Media + Design, Agata Rokita, Andrzej Szoszkiewicz

Tłumaczenie: Noam Translations Native speaker: David Nebuwa www.noam.com.pl

Translation: Noam Translations Native speaker: David Nebuwa www.noam.com.pl

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

Publication part-financed by the European Union within the Technical Assistance Operational Programme

Fot. Archiwum MRR/Photo: MRD archives

Szanowni Państwo,

Dear Readers,

Oscar Wilde pisał, że „Artysta jest twórcą piękna”. Patrząc na zwycięskie i nominowane projekty tegorocznej edycji konkursu „Polska Pięknieje — 7 Cudów Funduszy Europejskich”, trzeba powiedzieć, że stworzyli je prawdziwi artyści.

Oscar Wilde once wrote that “The artist is the creator of beautiful things.” Looking at the winning and nominated projects of this year’s edition of the competition Poland Even More Beautiful. Seven Miracles of EU Funds, one must say that they were created by true artists.

W tym roku do konkursu zgłosiły się zarówno projekty duże, o znaczeniu ponadregionalnym, jak i małe, przyciągające turystów niepowtarzalną atmosferą. Nowoczesne obiekty, jak Muzeum Fryderyka Chopina, przeplatały się z podziemnymi i naziemnymi trasami turystycznymi w Krakowie oraz z miejscami, które perfekcyjnie łączą naukę z zabawą. Na uwagę zasługuje również biblioteka w Opolu, której pomysłodawcy udowadniają, że w dobie komputerów i internetu czytanie nie musi być nudne. Coraz więcej dzieje się w Polsce również w obszarze aktywnego wypoczynku, co pokazują projekty dotyczące Międzynarodowych Zlotów Morsów czy budowy ośrodków rekreacyjnych w Przysieczy i Łękuku Małym. Podczas realizacji projektów pamiętano również o potrzebach różnych grup turystów, w tym niepełnosprawnych.

This year’s edition featured big, supra-regional projects, as well as small ones, attracting tourists with their unique atmosphere. Modern facilities, such as the Fryderyk Chopin Museum, intertwined with underground and surface tourist routes in Krakow and places that perfectly combine learning and fun. A project that deserves special attention is the Library in Opole, whose originators prove that, in the era of computers and the Internet, reading doesn’t have to be boring. Projects such as those related to the International Winterbathers’ Rally or the building of recreation centres in Przysiecz and Łękuk Mały prove that the active leisure area is developing dynamically. The projects took into account the needs of different groups of tourists, including disabled persons.

Po raz czwarty oddaję w Państwa ręce album wypełniony Cudami Funduszy Europejskich. Teksty i zdjęcia są dowodem na to, że Polska wciąż się zmienia, rozwija i pięknieje. Zachęcam Państwa do podróży szlakiem przedstawionych w albumie projektów. Mam nadzieję, że staną się one inspiracją do realizacji kolejnych przedsięwzięć.

This is the fourth time I present to you an album filled with the Miracles of European Funds. The texts and pictures included in it prove that Poland keeps changing, developing and growing more beautiful. I encourage you to take a trip along the route of the projects presented in the album. I hope they will become an inspiration for future ventures.

Już dziś serdecznie zapraszam do udziału w kolejnej, jubileuszowej — piątej — edycji konkursu, która odbędzie się w przyszłym roku.

I would also like to invite you to take part in the fifth, jubilee edition of the competition, which will take place next year.

Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego

Elżbieta Bieńkowska Minister of Regional Development

5

6

IV edycja konkursu „Polska Pięknieje — 7 Cudów Funduszy Europejskich”

The 4th edition of the competition Poland Even More Beautiful. Seven Miracles of EU Funds

Po raz czwarty Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zorganizowało konkurs „Polska Pięknieje — 7 Cudów Funduszy Europejskich”. Celem konkursu jest wyłonienie najlepszych projektów zrealizowanych przy współfinansowaniu z Funduszy Europejskich, które przyczyniły się do podniesienia atrakcyjności turystycznej i kulturalnej Polski. Główne nagrody przyznawane są w 7 kategoriach: • Rewitalizacja (obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe, przestrzeń użytkowa) • Zabytek • Produkt promocyjny (np. wydawnictwo, portal, kampania promocyjna) • Obiekt turystyczny (np. hotel, restauracja, muzeum, centrum kongresowe) • Turystyka aktywna (np. ścieżki rowerowe, szlaki wodne, szlaki turystyczne, parki rekreacyjne, obiekty sportowo-rekreacyjne) • Turystyka transgraniczna i międzynarodowa • Obszary wiejskie (np. agroturystyka, usługi turystyczne, rewitalizacja wsi i obiektów porolniczych)

This is the fourth time the Ministry of Regional Development has organised the competition Poland Even More Beautiful. Seven Miracles of EU Funds. The aim of the competition is to choose the best EU Funds co-financed projects that have contributed to increasing the attractiveness of Poland’s tourist and cultural offer. Main prizes are awarded in 7 categories: • Revitalization (urban area, post-industrial and post-military area, utility space) • Historic building • Promotional product (e.g. publisher, website, promotional campaign) • Venue (e.g. hotel, restaurant, museum, congress centre) • Active tourism (e.g. bike routes, water routes, tourist routes, recreation parks, sports and recreation centres) • Cross-border and international tourism • Rural areas (e.g. agrotourism, tourist services, countryside and post-agricultural objects revitalization)

W tym roku do Biura Konkursu napłynęła rekordowa liczba 208 zgłoszeń — o 50% więcej niż w 2010 r. Najwięcej projektów przysłano z województw: małopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego. Najbardziej zacięta rywalizacja panowała w kategorii Turystyka aktywna (41 projektów), Obiekt turystyczny (39) i Zabytek (26). W każdej kategorii Kapituła Konkursu nominowała po trzy projekty do nagród głównych, a następnie spośród nich wybrała 7 Cudów Funduszy Europejskich. Wybór nie był łatwy ze względu na dużą liczbę i wysoką jakość zgromadzonych projektów. Kapituła zbierała się trzykrotnie, by dokładnie przeanalizować nadesłane ankiety i wyłonić laureatów. Wszystkie prezentowane w albumie projekty zaliczają się do grona najlepszych praktyk wykorzystania Funduszy Europejskich. Wiele z nich już od dnia otwarcia stało się ważnymi atrakcjami na turystycznej mapie Polski.

This year the Competition Office received a record number of 208 applications — 50% more than in 2010. The majority of the projects came from the Małopolska, Silesia, and Lower Silesia provinces. The most fierce competition was in the Active Tourism category (41 projects), Venue (39) and Historic Building (26). Three projects from each category were nominated by the Competition Jury for the main prizes. Then the Jury chose the seven best from among them — the Seven Miracles of European Funds. The verdict was difficult to reach due to the large number of projects and their high quality. The Jury met three times to examine the submitted questionnaires and to choose the winners. All the projects presented in the album fall into the group of the best practices in the use of European Funds. Many of them became important attractions on the tourist map of Poland immediately after opening.

7 Spis treści

Contents

Obiekt turystyczny...............................................8

Venue..............................................................8

Rewitalizacja...................................................24

Revitalization...................................................24

Zabytek..........................................................40

Historic Building................................................40

Produkt promocyjny............................................56

Promotional Product...........................................56

Turystyka aktywna.............................................72

Active Tourism..................................................72

Turystyka transgraniczna i międzynarodowa..............88

Cross-border and International Tourism....................88

Obszary wiejskie..............................................104

Rural Areas.....................................................104

8

Obiekt turystyczny

Venue

Kulturalno-naukowa wizytówka Polski nagroda główna

10

J

ak zagrać na laserowej harfie? Jak lata się na dywanie i czy wygodnie jest leżeć na gwoździach? Jak pracuje nasz szkielet podczas jazdy na rowerze i co potrafią zagrać roboty w teatrze? Tego między innymi można się dowiedzieć w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Z interaktywnymi urządzeniami i eksponatami jest to nie tylko wyjątkowe i niezwykłe miejsce w skali Polski — to także jeden z najnowocześniejszych tego typu ośrodków w Europie. W nowo wybudowanym budynku o powierzchni niemal 20 tys. m² mieści się sześć wystaw stałych z prawie 500 urządzeniami i eksponatami, które można dotykać i wykorzystywać do doświadczeń. Taka forma poznawania tajemnic świata daje szansę doskonałej, edukacyjnej zabawy. Największa wystawa — „Człowiek i środowisko” — dotyczy całego gatunku homo sapiens. Zwiedzający mogą zbadać możliwości swojego organizmu i porównać je do potencjałów innych ludzi, a także, co ciekawe… różnych gatunków zwierząt. W dziale „Świat w ruchu” można się przekonać, że wszystko, co otacza człowieka, jest w ciągłym ruchu. Ziemia krąży wokół Słońca, krew płynie w żyłach, nieustannie przemieszczają się cząsteczki powietrza. W galerii „Korzenie cywilizacji” goście zostają zaproszeni w podróż od najstarszych źródeł cywilizacji aż do dalekiej przyszłości. „Strefa światła”,

najbardziej mroczna wystawa, pozwala lepiej poznać własności światła. Zwiedzający doświadczają różnych iluzji optycznych. Galeria „RE: generacja” została stworzona specjalnie dla młodych ludzi, wkraczających w dorosłe życie. Eksperymenty, które udaje się tu przeprowadzić, pomagają poznać tajniki ludzkiej psychiki i relacji z otoczeniem. Najmłodszym gościom Centrum dedykowana jest szósta stała wystawa „Bzzz!”. Przedszkolaki mogą się tu wspólnie bawić, uczyć, rozpoznawać kształty, dźwięki, kolory, a nawet zapachy. W Centrum działa także Teatr Robotyczny, pierwszy na świecie teatr, w którym aktorami są człekokształtne roboty. Już w lecie 2011 r. ruszy również cyfrowe planetarium — jedno z najnowocześniejszych w Europie. Średnica jego kopuły wynosi 16 m. Będą tu prezentowane nie tylko spektakle dotyczące nocnego nieba — jak w ofercie tradycyjnych planetariów — ale także widowiska multimedialne poświęcone różnym dziedzinom nauki. W Centrum Nauki Kopernik organizowane są wystawy czasowe i konferencje. Podczas prezydencji Polski w UE w drugiej połowie 2011 r. będzie ono miejscem ważnych spotkań międzynarodowych. Z tego nowoczesnego miejsca, inwestującego w naukę i edukację kulturalną, naprawdę można być dumnym.

Poland’s cultural and scientific showcase

H

ow do you play the laser harp? How do you fly the magic carpet? Is lying on nails comfortable? How does the human skeleton move while riding a bike? What robots can play in the theatre? You can find answers to these and many other questions at the Copernicus Science Centre in Warsaw. The Centre’s interactive exhibits make it an exceptional place in Poland and one of the most modern sites of this kind in Europe. Over an area of 20 thousand square meters, the centre houses six permanent exhibitions featuring nearly 500 devices and exhibits you can touch, make experiments with, use to discover the mysteries of the world around us, and, most importantly, learn through fun. The largest of the exhibitions — “Humans and the Environment” — is devoted to the Homo Sapiens. Here the visitors have a chance to examine their physical shape and compare their performance with that of other people and... wild animals. The section entitled “On the Move” gives the visitors an opportunity to find out that the world surrounding us is constantly on the move — the Earth circles the Sun, the blood flows in our veins and the air particles float in the atmosphere. In the section “Roots of Civilization,” the visitors take a journey from the times of the oldest civilization to a distant fu-

ture. The darkness of the “Lightzone” exhibition allows you to better understand the properties of light and experience various optical illusions. “RE: Generation” was created especially for young people about to enter adulthood. Through a variety of experiments the visitors can explore the human mind and learn about the rules governing the relationships between people. “Buzz”! is dedicated to the youngest visitors of the Centre. Here they can play and learn together, recognize shapes, sounds, colours and smells. The Centre also boasts a Robotic Theatre, the first theatre in the world with programmable manshaped robots as actors. Scheduled for opening in the summer of 2011, the Centre’s digital and multifunctional planetarium equipped with a 16-meter diameter dome is one of the most modern planetariums in Europe. Apart from night sky shows, the planetarium will feature multimedia events devoted to different fields of science. The Copernicus Science Centre hosts temporary exhibitions and conferences. In the second half of 2011, during the term of the Polish Presidency in the EU, the Centre will be a venue of many international events. One can be really proud of this modern place investing in science and cultural education.

main award

11

Kategoria — Obiekt turystyczny Projekt: Budowa Centrum Nauki Kopernik w Warszawie Projektodawca: Miasto Stołeczne Warszawa Lokalizacja: Warszawa, woj. mazowieckie Program: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym Dofinansowanie z UE: 207 000 000 zł Category — Venue

12

Project: Building of the Copernicus Science Centre in Warsaw Beneficiary: The Capital City of Warsaw Location: Warsaw, Mazovia Province Programme: Operational Programme Infrastructure and Environment, 11.2 Development and improvement of cultural infrastructure of supra-regional importance EU Subsidies: PLN 207,000,000

 Centrum Nauki Kopernik — niezwykłe miejsce na skalę Europy (fot. Piotr Waniorek/Żelazna Studio)

 The Copernicus Science Centre — a unique place in Europe (photo: Piotr Waniorek/Żelazna Studio)

 Nowoczesna bryła skrywa sześć wystaw stałych z prawie 500 urządzeniami i eksponatami (fot. Piotr Waniorek/Żelazna Studio)  The modern shape of the building shelters six permanent exhibitions with almost 500 installations and exhibits (photo: Piotr Waniorek/Żelazna Studio)

Str. 9 od lewej: Piotr Waniorek/Żelazna Studio, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Marcin Czechowicz Page 9 from the left: Piotr Waniorek/Żelazna Studio, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Marcin Czechowicz

13

14

 Niecodzienne doświadczenia — jak zagrać na laserowej harfie? (fot. Centrum Nauki Kopernik)

 Unusual experiments — how to play the laser harp? (photo: Copernicus Science Centre)

 Również nauka potrzebuje artystycznej oprawy (fot. Piotr Waniorek/Żelazna Studio)  Science needs an artistic look, too (photo: Piotr Waniorek/Żelazna Studio)

 Odkrywanie tajemnic świata w doskonałej, edukacyjnej zabawie (fot. Centrum Nauki Kopernik)  Unveiling the mysteries of the world though a great, educational fun (photo: Copernicus Science Centre)

15

Odzyskane korzenie nominacja

16

G

dy w XIX w. porządkowano krakowski Rynek Główny, wyburzono naziemne kondygnacje kramów kupieckich, obydwa budynki wagi miejskiej oraz ratusza. Piwnice zostawiono i przykryto kamiennymi płytami. Przez dziesięciolecia krakowianie i turyści nie zdawali sobie sprawy z tajemnic, jakie kryją się w podziemiach rynku. Pomysł na zbudowanie trasy podziemnej zrodził się przypadkowo, podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 2005-2007, poprzedzających przebudowę miejskich toalet. Archeolodzy odkryli wtedy wiele cennych reliktów Krakowa z XI w. Nie wszyscy przyjęli z entuzjazmem ideę utworzenia muzeum. Spora grupa ekspertów domagała się jedynie zabezpieczenia znaleziska, zasypania i ponownego przykrycia kamiennymi płytami. Z kolei zwolennicy otwarcia podziemi dla turystów nie ukrywali, że będzie to wyzwanie kosztowne i trudne do zrealizowania. Ostatecznie zwyciężyła koncepcja utworzenia podziemnej ekspozycji. Problem finansowy został rozwiązany dzięki dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Odkryte podziemia ze względu na wysoki stopień degradacji wymagały szeregu prac konserwatorskich, izolacji ścian, założenia infrastruktury technicznej ciągów wentylacyjnych i klimatyzacji. Równolegle autorzy wystawy i projektanci pracowali nad częścią ekspozycyjną. Prace obejmowały

m.in. aranżację plastyczną wystawy, zakup i montaż sprzętu wystawowego i audiowizualnego. — Pod rynkiem zastaliśmy naturalną scenografię w postaci średniowiecznych reliktów — piwnic domów i kramów oraz brukowanych ulic. Naszym celem było takie poprowadzenie narracji, żeby maksymalnie zainteresować zwiedzających, a jednocześnie nie naruszyć zastanej struktury — mówi Mieczysław Bielawski, współautor scenariusza trasy. Projektanci sięgnęli po nowoczesne formy przekazu, takie jak kapsuły czasu, forum i prezentacje multimedialne. Wielu tych rozwiązań nie stosowano do tej pory w muzeach. Zainstalowany na początku trasy ekran parowy dotychczas był wykorzystywany do ekspozycji najbardziej luksusowych towarów, w tym najnowszych modeli samochodów. Z myślą o najmłodszych przygotowano spektakl opowiadający historię wędrówki Szewczyka Skuby na Wawel i jego potyczki ze smokiem. Ciekawostką jest to, że lalki poruszane są za pomocą pneumatycznych mechanizmów, zsynchronizowanych z efektami dźwiękowymi i świetlnymi. W Krakowie powstał największy podziemny szlak turystyczny w Europie, który od początku cieszy się ogromnym zainteresowaniem zwiedzających. W ciągu pierwszych trzech miesięcy po otwarciu (27 września 2010 r.) trasą przeszło już 100 tys. osób. Do końca tego roku spodziewanych jest 250 tys. gości.

Roots recovered

R

emodelling of the Main Square in the 19th century lead to the demolition of market stalls, two buildings of the city scales and the town hall. Basements survived but were covered with stone slabs. For decades, residents and tourists were not aware of the mysteries hidden under the market square. The idea to create an underground route arose by accident during archaeological works carried out between 2005-2007, during the renovation of the city toilets. At that time, archaeologists discovered many valuable 11th century relics of Krakow’s past. Not everyone was enthusiastic about the idea to create a museum. A large group of experts insisted on securing the findings, covering them up and replacing the stone slabs. Even advocates of opening of the undergrounds to the public admitted that it would be an expensive and challenging task, both in view of the construction works and the substance. Finally, the idea to create an underground exhibition gained the upper hand. The financial problem was solved thanks to a subsidy from the European Regional Development Fund. Due to a high degree of deterioration, the uncovered basements required a number of preservation measures, insulation of the walls, new technical infrastructure (cables, pipes), ventilation and air-conditioning ducts. At the same time, authors

and designers would work on the exhibition. The work included: the artistic arrangement of the exhibition, purchasing and installation of audiovisual equipment for the exhibition — the underground location offered a natural scene in the form of medieval relics — cellars of houses and stalls, paved streets. ‘The objective of our narrative was to raise maximum interest without upsetting the existing structure’ — says Mieczysław Bielawski, co-author of the route’s scenario. The designers employed new forms of expression, such as time capsules, a forum and multi-media presentations. Many of them had not been used in museums before. The fog screen installed at the beginning of the route had previously been only used for the presentation of luxurious goods, including the newest car models. For the youngest visitors, the authors prepared a puppet show telling the story of Skuba, a shoemaker’s boy who defeated the dragon in the Wawel Castle. Interestingly, the puppets are powered by pneumatic mechanisms and coordinated with sound and light effects. Krakow has now the largest underground tourist route in Europe, which has enjoyed massive interest since its opening. In the first three months after the opening (27 of September 2010) 100 thousand people took the route. 250 thousand visitors are expected by the end of this year.

nomination

17

Kategoria — Obiekt turystyczny Projekt: Śladem europejskiej tożsamości Krakowa — szlak turystyczny po podziemiach Rynku Głównego Projektodawca: Gmina Miejska Kraków Lokalizacja: Kraków, woj. małopolskie Program: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Dofinansowanie z UE: 13 734 116,40 zł Category — Venue

18

Project: In the footsteps of Krakow’s European Identity — a tourist route through the vaults under the Main Square Beneficiary: The Krakow Municipal Commune Location: Krakow, Małopolska Province Programme: Operational Programme Innovative Economy 2007-2013, 6.4 Investments in tourism products of supra-regional importance EU Subsidies: PLN 13,734,116.40

 Pod płytą Rynku Głównego biegnie największy podziemny szlak turystyczny w Europie (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Europe’s longest underground route runs under the Main Market Square (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Relikty przeszłości wydobyte w teraźniejszości (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Relics of the past discovered in modernity (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

19

Doświadczanie Chopina nominacja

20

W

yjątkowość Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie polega na połączeniu tradycji i nowoczesności. Z jednej strony w wyniku realizacji projektu barokowy Zamek Ostrogskich odzyskał dawną świetność i zachował ciekawe architektonicznie wnętrza. Zagospodarowano nawet niszczejące do tej pory piwnice budynku. Z drugiej zaś strony goście Muzeum doświadczają geniuszu Chopina za pomocą najnowszych technologii i multimedialnych prezentacji. To pierwsze muzeum, gdzie muzykę odbiera się wszystkimi zmysłami — nie tylko słuchając jej brzmienia, ale też chłonąc zapach fiołków czy podziwiając grę świateł zmieniających się w zależności od tonacji muzyki. Zwiedzający mogą oglądać filmy i zdjęcia, słuchać utworów wielkiego Polaka, przekładać strony wirtualnych manuskryptów kompozytora. Muzeum Fryderyka Chopina jest najnowocześniejszym biograficznym muzeum w Europie Środkowo-Wschodniej. Instytucja jest zaprojektowana tak, żeby każdy, niezależnie od wieku i wiedzy muzycznej, znalazł coś dla siebie. Na czterech poziomach znajduje się kilkanaście sal, które przedstawiają najważniejsze etapy życia Chopina. Goście udają się w podróż do lat dzieciństwa w Żelazowej Woli, młodości w Warszawie, okresu dojrzałego życia w Paryżu i podróży po Europie. Poznać można także kobiety, które odegrały ważną rolę w życiu artysty. Poruszające dla

każdego zwiedzającego jest mroczne pomieszczenie poświęcone ostatnim chwilom wielkiego twórcy. Oczywiście muzeum ma też elementy radosne. Na uwagę zasługuje specjalna sala dla dzieci. Dzięki multimediom najmłodsi goście, sadowiąc się na wygodnych poduchach, mogą przybliżyć sobie postać wybitnego muzyka i jego twórczość. Mają też okazję zapoznać się z jedną z piękniejszych warszawskich legend o Złotej Kaczce, która zamieszkiwała podziemia Zamku Ostrogskich. W Muzeum Fryderyka Chopina zgromadzono największą kolekcję pamiątek po artyście na świecie. Są tu jego rękopisy, autografy muzyczne, obrazy, listy oraz pamiątki osobiste, jak np. niezwykle cenny ostatni fortepian muzyka. Zobaczyć można kosmyk włosów jego ukochanej George Sand oraz zasuszone kwiaty z łoża śmierci artysty. Wszechobecny jest tu nie tylko duch mistrza, ale też jego muzyka. Dobiega ona z licznych głośników. Koneserzy mogą jej słuchać w odosobnieniu, w specjalnie przygotowanych kabinach i przy licznych multimedialnych eksponatach. Muzeum Fryderyka Chopina, mimo niewiele ponadrocznej działalności, stało się ważnym punktem na kulturalnej mapie stolicy. Organizowane są tu liczne imprezy, koncerty, wykłady, lekcje dla szkół. To miejsce, które przyciąga miłośników geniuszu Chopina nie tylko z Polski, ale i z całego świata.

Experiencing Chopin

T

he uniqueness of the Fryderyk Chopin Museum in Warsaw lies in its exceptional blend of tradition and modernity. On the one hand, as a result of the project, the baroque Ostrogski Castle was restored its former grandeur, and its captivating interiors were preserved. On the other hand, the visitors experience Chopin’s genius through the latest multimedia technology. This is the first museum where music can be felt with all senses, not only by listening to it, but also by breathing in the smell of violets or by admiring a play of lights changing with the music. The visitors can watch films and see photos, listen to the music of the great Pole and turn the pages of the composer’s virtual manuscripts. The Fryderyk Chopin Museum is the most modern biographical museum in Central and Eastern Europe. The museum has been designed in such a way as to allow everyone to find something interesting for themselves irrespective of their age and knowledge of music. The four-storey building houses several rooms depicting the most important events in Chopin’s life. The visitors take a trip through Chopin’s childhood years in Żelazowa Wola, his youth in Warsaw, his adult life in Paris, as well as the period of his travels across Europe. One can also meet the women who played an important role in the composer’s life. One of the most moving places in the

museum is the dark room devoted to Chopin’s last moments. Naturally, the Museum has also joyful elements. It features a special room dedicated to children. Thanks to the multimedia systems, the youngest visitors have the opportunity to learn about the composer and his music, sitting on large, comfortable cushions. They also get to know the legend of a Golden Duck, which once lived in the dungeons of the Ostrogski Castle. The museum houses the world’s biggest collection of exhibits related to Fryderyk Chopin, including the original scores of his music, paintings, letters and personal memorabilia, such as the composer’s priceless last piano, a lock of hair, which once belonged to his beloved George Sand, and dried flowers from his death bed. The spirit of the composer is present all over the museum. So is his music, which can be heard from loudspeakers. Music lovers have the opportunity to listen to it in the privacy of special booths or at the numerous multimedia exhibits. Although the museum was opened merely a year and a half ago, it has already become an important cultural site on the map of Warsaw, hosting numerous events, concerts, lectures and lessons for schools. The museum attracts the fans of Chopin’s genius from all over the world.

nomination

21

Kategoria — Obiekt turystyczny Projekt: Dziedzictwo Chopina na szlaku Traktu Królewskiego w Zamku Ostrogskich w Warszawie Projektodawca: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina Lokalizacja: Warszawa, woj. mazowieckie Program: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym Dofinansowanie z UE: 30 695 314 zł Category — Venue

22

Project: Chopin’s Heritage Along the Royal Tract In the Ostrogski Castle In Warsaw Beneficiary: Fryderyk Chopin National Institute Location: Warsaw, Mazovia Province Programme: Operational Programme Infrastructure and Environment, 11.1 Protecting and maintaining cultural heritage of over-regional importance EU Subsidies: PLN 30,695,314

 Połączenie tradycji i nowoczesności decyduje o wyjątkowości miejsca (fot. Marcin Czechowicz)  An unusual place — a blend of tradition and modernity (photo: Marcin Czechowicz)

 Stylizowane wnętrza pomieszczeń przenoszą nas do epoki Chopina (fot. Marcin Czechowicz)  The interiors take us back to Chopin’s times (photo: Marcin Czechowicz)

23

24

Rewitalizacja

Revitalization

Otwarta księga nagroda główna

26

W

dobie multimediów i internetu czytelników tradycyjnych książek wcale nie musi ubywać. Biblioteki nie będą tracić na znaczeniu, o ile dostosują swoją ofertę do zmieniających się potrzeb swoich odbiorców. Najlepszym przykładem są biblioteki skandynawskie, które nadal pełnią funkcję ważnych placówek kulturalnych i społecznych. Istotny jest nie tylko dobry księgozbiór i kompetentny personel, lecz także wygląd oraz funkcjonalność budynku. — Taki obiekt powinien zaciekawić i zachęcić do wejścia osobę, która jeszcze nigdy nie przekroczyła progu biblioteki — mówi Elżbieta Kampa, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu. — A gdy już ten próg przekroczy, najlepiej, by została dłużej i stała się naszym regularnym gościem. Właśnie w Opolu dzięki dotacji z Funduszy Europejskich powstała jedna z najnowocześniejszych bibliotek publicznych w kraju. Przeszklony gmach projektu opolskich architektów Małgorzaty i Andrzeja Zatwarnickich z pracowni Architop jest świetnie wkomponowany w XIX-wieczną zabudowę centrum. Uwagę przyciąga prosta w formie, szara elewacja z nadrukowanymi wierszami Edwarda Stachury. Z kolei od strony parku, dzięki zastosowaniu dużej szklanej tafli, uzyskano złudzenie przenikania zieleni drzew do wnętrza gmachu. W środku położono nacisk na nowoczesność i funkcjonalność, zapewniając czytelnikom łatwość

i komfort korzystania z biblioteki, a pracownikom — sprawny obieg książek i obsługę administracyjną. Budynek składa się nie tylko z magazynów i wypożyczalni, ale też z wielu innych nowocześnie wyposażonych pomieszczeń. Na parterze zlokalizowano czytelnię prasy, foyer i salę konferencyjną. Czytelników zaprasza również kawiarenka. Na kolejnych kondygnacjach usytuowano m.in. wypożyczalnię dla dzieci, pokój bajek z widokiem na patio, antresolę z gablotą edukacyjną, wypożyczalnię i czytelnię dla dorosłych oraz mediatekę. Obiekt wyposażony jest w sprzęt multimedialny i komputerowy wraz z systemem zabezpieczenia zbiorów. Czytelnicy, którzy cenią sobie czas, mogą korzystać z katalogu online oraz samoobsługowego punktu wypożyczania i zwrotu książek. Opolska biblioteka to nie tylko książki. Oferuje również bogaty program imprez skierowany do wszystkich grup wiekowych. W tym roku bibliotekarze zaplanowali aż 360 imprez. Uwagę zwracają takie wydarzenia, jak festiwal „Cztery pory książki”, „Opolska jesień literacka”, „Dni literatury dziecięcej” czy „Konwent gier planszowych”. Z myślą o rodzinie w każdą sobotę odbywają się „Sobotnie spotkania w bibliotece”. — Współczesna biblioteka nie może być jedynie wypożyczalnią książek. Powinna być miejscem rekreacji dla wszystkich mieszkańców — podkreśla Elżbieta Kampa.

An open book

T

he age of multimedia and the Internet does not have to imply a reduction in the number of traditional book readers. Libraries will not lose their importance provided that they adjust their offer to the ever changing needs of their readers. Scandinavian libraries that remain important cultural and social centres serve as the best example. ‘What matters is not only a good book collection and competent staff, but also the appearance and functionality of the building. It should raise interest and be inviting to people who have never set foot in a library before’ — says Elżbieta Kampa, manager of the City Public Library in Opole. ‘Once they do, they should stay longer and become our regular guests.’ Thanks to subsidies from European Funds, one of the most modern public libraries in Poland has been erected in Opole. The glass covered edifice designed by a couple of Opole-based architects Małgorzata and Andrzej Zatwarnicki is well integrated with the 19th century urban fabric of the city centre. It catches the eye through its simple form and gray facade covered with poems by Edward Stachura. A large glass slab installed on the side where the building adjoins a park creates the illusion of greenery entering the building. Emphasis in the interior design was put on modernity and functionality in order to make the use of

the library easier and more convenient to the readers, facilitate the book traffic and improve the administration for the eployees. The building not only includes a storage space for books and a book rental space, but also many other well-equipped rooms. Apart from a café, the ground floor holds a press reading room, a foyer and a conference room. On the following floors there is, among others things, a rental area for children, a “fairy tale room” with a view on the patio, a mezzanine with an educational showcase, a rental and reading area for adults and a media centre. The library was also fitted with new equipment, including multimedia and computers supporting the RFID system. Readers who know the value of time may use the online catalogue and the self-service book rental and return stand. The Opole library does not focus on books only. It also offers a wide range of events addressed to all age-groups. Librarians plan to organise as many as 360 events this year, the most important of which include: the “Four Seasons of a Book Festival,” the “Opole Literary Autumn,” the “Children’s Literature Days” or the “Board Games Convention.” Every Saturday the library holds meetings for families — ‘A modern library can’t just rent books. It should be a place of recreation to all citizens’ — stresses Elżbieta Kampa.

main award

27

Kategoria — Rewitalizacja Projekt: Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa budynku na siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu Projektodawca: Miasto Opole Lokalizacja: Opole, woj. opolskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, 5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego Dofinansowanie z UE: 6 396 718,81 zł Category — Revitalization

28

Project: Alteration, outward and upward extension of the City Public Library building in Opole Beneficiary: The City of Opole Location: Opole, Opole Province Programme: Regional Operational Programme for the Opole Voivodeship 2007-2013, 5.3 Cultural development and protection of cultural heritage EU Subsidies: PLN 6,396,718.81

 Otwarta księga intryguje i zaprasza (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  The open book intrigues and invites (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Biblioteka jest świetnie wkomponowana w XIX-wieczną zabudowę centrum Opola (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  The library perfectly fits the 19th century style of the centre of Opole (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

Str. 25 od lewej: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Romana Wrembel/Olandia, Jaka Page 25 from the left: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Romana Wrembel/Olandia, Jaka

29

30  Energia bije z wszystkich przestrzeni (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Energy comes out of all the spaces (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Nowoczesność i funkcjonalność zapewniają komfort korzystania z biblioteki (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Modernity and functionality assure the practical use of the library’s collection (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Obiekt wyposażony jest w sprzęt multimedialny i komputerowy wraz z systemem zabezpieczenia zbiorów (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  The building is fitted with multimedia equipment, computers and a books protection system (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

31

Olenderski zakątek nominacja

32

H

istoria może nadawać miejscom wyjątkową wartość. Od XVII w. do końca XVIII w. na terenie dzisiejszego powiatu międzychodzkiego w Wielkopolsce powstało 20 osad na prawie holenderskim, zamieszkiwanych przez Olendrów. Byli to niderlandzcy osadnicy wyznania mennonickiego (protestanci), którzy uciekli przed prześladowaniami religijnymi. Pozostałą po Olendrach kulturę materialną można dziś podziwiać w Prusimiu. Zrewitalizowano tam XVIII-wieczny dworek wraz z zabudowaniami folwarcznymi. Powstała „OLANDIA — Kraina Wypoczynku i Rekreacji” z klimatyczną restauracją i karczmą. Tutejsza kuchnia pod szefostwem Marcina Szwaka serwuje wyborne dania tradycyjne polskie i olenderskie oraz sztandarowe potrawy europejskie. W 60 pokojach (8 w Dworze, 14 w Spichlerzu i 38 w Kamienniku) stworzono 200 miejsc noclegowych. Wystrój każdego dworskiego pokoju jest poświęcony jednemu z fachów olenderskich: zielarzowi, rolnikowi, rybakowi, borowemu, tkaczowi, młynarzowi, bartnikowi i kowalowi. W Spichlerzu utworzono też muzeum stanowiące element Skansenu Olenderskiego. — Na razie są tu eksponowane przedmioty codziennego użytku,

sprzęty gospodarskie oraz stroje dawnych osadników — mówi Jan Makiewicz, współwłaściciel „Olandii”. — Dzięki wsparciu z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego zainicjowaliśmy program olenderski, na który składają się m.in. ścieżka edukacyjna z parkiem miniatur, karczma, studnia, czarna kuchnia, piec chlebowy, wędzarnia, zajęcia dla grup czy publikacja na temat osadnictwa olenderskiego w Wielkopolsce. Goście korzystają z wypożyczalni sprzętu wodnego, wędkują, grillują, a także biesiadują przy ognisku na brzegu jeziora. „Olandia” jest położona na brzegu Jeziora Kuchennego w Sierakowskim Parku Krajobrazowym oraz w Krainie 100 Jezior na terenie gminy Kwilcz. Pod koniec kwietnia rozkwita tu 50 tys. tulipanów. Wśród nich są takie odmiany, jak Piękna Polka, Preludium Chopina, Maria Kaczyńska czy Irena Sendlerowa. Atrakcyjne położenie, wyjątkowy klimat i wysoki standard świadczonych usług pozwoliły na wpisanie obiektu do oficjalnego katalogu UEFA dla miejsc rekomendowanych na centra pobytowe drużyn narodowych podczas Euro 2012. Piłkarska reprezentacja Holandii może się tu poczuć jak u siebie.

The Olender corner

H

istory may confer an exceptional value to places. From the 17th century to the end of the 18th century, in the area of the present Międzychód District in Greater Poland, there were 20 settlements based on Dutch law inhabited by the Olenders. They were Dutch Mennonite settlers (protestants) who escaped religious persecution. The remnants of the material culture of the Olenders can now be admired in Prusim. An 18th century manor house and farm buildings have been renovated there. They now form what’s called “OLANDIA — Country of Leisure and Recreation,” featuring an atmospheric restaurant and an inn. The food prepared by the restaurant under the supervision of its chef Marcin Szwak includes excellent traditional Polish and Olender food, as well as the main European dishes. 200 beds are available in 60 rooms (8 in the manor house, 14 in the granary and 38 in the so-called Kamiennik). The design of each room in the manor house is inspired by one of the Olender professions: herbalist, farmer, fisherman, forest ranger, weaver, miller, beekeeper and blacksmith. The granary now holds a museum that is a part the of the Olender Heritage Park. ‘It presents

objects of daily use, household goods and clothing of historical settlers’ — says Jan Makiewicz, one of “Olandia’s” owners. ‘Thanks to the support from the Greater Poland Regional Operational Programme, we have been able to launch the Olender project, which includes, among other things, an educational track and a miniature park, an inn, a well, a kitchen, a smokehouse, a bread oven, as well as group activities or publications on the Olender settlements in Greater Poland. Visitors can rent water gear, go fishing, barbecue or have fun by a campfire on the lakeside. “Olandia” is located at Lake Kuchenne in the Sierakowski Landscape Park and in the 100 Lakes Land in the Kwilicz commune. In late April, 50 thousand tulips come into bloom here. They include such kinds as the Beautiful Polish Woman, Chopin’s Prelude, Maria Kaczyńska or Irena Sendlerowa. Due to its attractive location, exceptional atmosphere and high service standards, the facility has been entered into the official UEFA catalogue of recommended accommodation for national teams during Euro 2012. The Dutch national team might even feel quite at home here.

nomination

33

Kategoria — Rewitalizacja Projekty: Rewitalizacja Zespołu Pofolwarcznego w Prusimiu na Skansen Olenderski, Rewitalizacja Zespołu Pofolwarcznego w Prusimiu na Skansen Olenderski, etap II Projektodawca: RTM Sp. z o.o. Lokalizacja: Prusim, woj. wielkopolskie Program: Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, 6.1 Turystyka Dofinansowanie z UE: 3 999 635,92 zł + 3 872 883,23 zł (etap II) Category — Revitalization

34

Project: Conversion of a farm complex in Prusim into the Olender Heritage Park, Conversion of a farm complex in Prusim into the Olender Heritage Park, stage 2 Beneficiary: RTM Sp. z o.o. Location: Prusim, Wielkopolska Province Programme: Wielkopolska Regional Operational Programme 2007-2013, 6.1 Tourism EU Subsidies: PLN 3,999,635.92 + 3,872,883.23 (stage II)

 Zabytkowy kompleks odzyskuje dawny blask (fot. Jerzy Gontarz/Smartlink)  The historical complex has regained its former grandeur (photo: Jerzy Gontarz/Smartlink)

 Olandia — wędrówka w czasie i tradycji (fot. Romana Wrembel/Olandia)  Olandia — a journey through time and tradition (photo: Romana Wrembel/Olandia)

35

Plac tętniący życiem nominacja

36

D

ynamicznie rozwijający się Bełchatów potrzebował miejsca, które spełniałoby funkcje handlowe, kulturalne i rekreacyjne. Przed wojną takim miejscem był Plac Narutowicza. Niestety, w wyniku działań wojennych i późniejszych decyzji urbanistycznych jego charakter został zatarty. Przez środek placu wytyczono ulicę, wskutek czego przestrzeń w środku miasta stała się chaotyczna i niespójna. — Postanowiliśmy opracować projekt nowoczesnego centrum Bełchatowa, atrakcyjnego zarówno dla inwestorów, właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców zainteresowanych prowadzeniem tutaj działalności gospodarczej, jak i dla mieszkańców — mówi Małgorzata Stanasiuk-Mordalska, koordynator Zespołu ds. Rozwoju Miasta w Urzędzie Miasta Bełchatowa. Pomysły zostały wprowadzone w życie. Powstała bardzo interesująca koncepcja przebudowy Placu Narutowicza i przylegających ulic. Projektanci zaproponowali likwidację ulicy dzielącej plac na dwie części, dzięki czemu powstała nowa, wolna od ruchu kołowego duża przestrzeń publiczna. Największą część placu zajmuje położona wśród drzew strefa wypoczynkowo-rekreacyjna. Zamontowano tu ozdobnie podświetlone nawierzchnie, siedziska oraz drewniane podesty pełniące funkcję ławek.

Niewątpliwą atrakcją jest fontanna w kształcie podświetlonych trysków z posadzki. Latem jest to ulubione miejsce dziecięcych zabaw. W innej części skweru urządzono plac zabaw dla dzieci, a obok placyk do rekreacji. Znajdują się tu szachownice terenowe i stoliki do gier. Z kolei plac przed Miejskim Centrum Kultury stanowi doskonałą przestrzeń do organizacji imprez kulturalnych, sportowych i promocyjnych. — Obserwujemy, że atrakcyjne centrum zachęca do inwestowania i mobilizuje właścicieli nieruchomości do większej dbałości o estetykę — mówi Małgorzata Stanasiuk-Mordalska. — Miasto im w tym pomaga, oferując zwolnienie z podatku od nieruchomości. Na terenie objętym programem rewitalizacji powstało już 11 nowych kamienic mieszkalnych z lokalami usługowymi, a właściciele starych budynków gruntownie wyremontowali 19 obiektów. Zwieńczeniem programu odnowy centrum Bełchatowa będzie nowy budynek centrum kultury wraz z salą teatralną na 500 osób oraz ekspozycją „Giganty Mocy”. Przy użyciu multimediów zwiedzający będą poznawać historię i teraźniejszość przemysłu górniczego i energetycznego. To wszystko już w niedalekiej przyszłości. Prace budowlane rozpoczną się w tym roku, a oddanie budynku do użytku przewidywane jest na rok 2013.

A place full of life

U

ntil recently, the dynamically growing city of Bełchatów needed a place that would combine commercial, cultural and recreational functions. Before WWII, this role was played by the Narutowicz Square. Unfortunately, in consequence of warfare and the later town planning, its character was erased. A new street crossed the square, the city centre became chaotic and inconsistent. ‘We decided to have a new centre for Bełchatów designed that would appeal to investors, estate owners and enterprises interested in doing business in this area, as well as to residents’ — says Małgorzata Stanasiuk-Mordalska — coordinator of the City Development Team in the Municipal Office of Bełchatów. The winner of the tender presented an interesting concept for the remodelling of the Narutowicz Square and the adjoining streets. The designers suggested liquidation of the street that divided the square in two parts. Thus, a new big, car-free public space was created with the area of over 1.14 ha, playing representative, recreational and commercial roles. A major part of the square is occupied by a recreational space surrounded by trees. It includes decorative, backlit surfaces, seats and wooden ped-

estals playing the role of benches. An unquestioned appeal is added by an illuminated fountain spouting from the floor. In the summer it is a favourite location for children’s games. Another part of the square hosts a playground for children and a recreation area for the elderly. The area includes outdoor chessboards and game tables. The square in front of the Municipal Cultural Centre offers an ideal spot for cultural, sports and promotional events. ‘We have observed that an attractive city centre encourages investment and makes private owners improve the look of their buildings’ — says Małgorzata Stanasiuk-Mordalska. The city supports them by offering property tax exemption. 11 new residential buildings with additional commercial premises have already been built in the area, and owners of the existing buildings have extensively renovated 19 of them. The revival programme will be crowned by the new Culture Centre building including a theatre hall for 500 spectators and an exhibition hall called “Power Giants.” Through multimedia visitors will learn about the history and the present day of the mining and energy industry. Construction works will start this year, and the building is expected to be commissioned in 2013.

nomination

37

Kategoria — Rewitalizacja Projekt: Przebudowa Placu Narutowicza, ul. 19 Stycznia, ul. Fabrycznej wraz z infrastrukturą komunalną Projektodawca: Miasto Bełchatów Lokalizacja: Bełchatów, woj. łódzkie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013, 6.1 Rewitalizacja obszarów problemowych Dofinansowanie z UE: 11 468 119,97 zł Category — Revitalization

38

Project: Remodelling of the Narutowicz Square, the 19 Stycznia street and Fabryczna street, including the communal infrastructure Beneficiary: The city of Bełchatów Location: Bełchatów, Łódź Province Programme: Regional Operational Programme for the Łódź Voivodeship 2007-2013, 6.1 Revitalization of problem areas EU Subsidies: PLN 11,468,119.97

 Największą część placu zajmuje położona wśród drzew strefa wypoczynkowo-rekreacyjna (fot. Jaka)  Located among trees, the recreation area takes up most of the square (photo: Jaka)

 Plac Narutowicza jest latem ulubionym miejscem dziecięcych zabaw (fot. Jaka)  The Narutowicz Square in summer — children’s favourite playground (photo: Jaka)

39

40

Zabytek

Historic Building

Wielka odnowa nagroda główna

42

O

d ośmiu miesięcy koneserzy sztuki z całego świata znów mogą podziwiać bezcenne dzieła zgromadzone w Sukiennicach — oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. We wrześniu 2010 r. skończył się pierwszy od ponad 60 lat remont tej najstarszej i najbardziej rozpoznawalnej krakowskiej galerii muzealnej. — Prace remontowe były niezbędne — w budynku nigdy nie działała klimatyzacja, a fatalny stan świetlików w każdej chwili groził uszkodzeniem obrazów i rzeźb — mówi Leszek Bednarz, wicedyrektor ds. technicznych Muzeum Narodowego w Krakowie. — Inwestycja odkładana była z roku na rok ze względu na jej ogromny koszt. Potrzebowaliśmy ok. 40 mln zł, a na taką sumę nie mogliśmy liczyć ani z budżetu centralnego, ani z miejskiego. Przedsięwzięcie rozpoczęło się w 2007 r. od wielkiej operacji logistycznej, którą było wywiezienie z Sukiennic niemal 1400 obrazów i rzeźb. Czasowo zyskali na tym inni: na Zamku Królewskim w podkrakowskich Niepołomicach urządzono wystawę „Sukiennice w Niepołomicach”, „Hołd Pruski” zdobił Wawel, a „Kościuszkę pod Racławicami” pokazywano w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Podczas prac remontowych odrestaurowano zabytkową architekturę, wymieniono wszystkie instalacje, wprowadzono nowoczesne rozwiązania techniczne służące bezpiecznemu przechowywaniu i eksponowaniu zbiorów (m.in. klimatyzację,

świetliki z płynnie modulowanym sztucznym oświetleniem, monitoring wszystkich pomieszczeń, bezprzewodowy system ochrony obrazów, wyposażono magazyny zbiorów i pracownię konserwatorską). Wyremontowano i otwarto dla publiczności dotąd nieudostępniane tarasy widokowe. Dzięki zamontowaniu nowoczesnej windy w zabytkowej klatce schodowej muzeum stało się dostępne dla osób niepełnosprawnych. W odnowionej galerii nie zabrakło multimediów. Ich obecność nie jest nachalna i nie ingeruje zbytnio w tradycyjny sposób ekspozycji dzieł sztuki. W multitece dzięki dotykowemu ekranowi można się dowiedzieć wielu szczegółów o pierwszym obrazie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie — „Pochodniach Nerona” Henryka Siemiradzkiego. Z kolei w mediatece znajdują się stanowiska komputerowe ze specjalnie przygotowanym oprogramowaniem na temat sztuki polskiej XIX w. Na salach galeryjnych umieszczono niewielkie ekrany dotykowe, na których wyświetlane są informacje i ciekawostki o obrazach. Nowa odsłona Sukiennic bardzo przypadła do gustu nie tylko turystom, ale i mieszkańcom miasta, którzy już pierwszego dnia po otwarciu ustawili się w kolejki po bilety. Przez 3 dni od uroczystej inauguracji 3 września 2010 r. miejsce odwiedziło 10 tysięcy osób, a do końca ubiegłego roku liczba zwiedzających przekroczyła 80 tysięcy!

The Great Renovation

F

or eight months now art connoisseurs from all over the world have again been able to admire the priceless works collected in the Sukiennice branch of the National Museum in Krakow. September 2010 marked the end of the first renovation of this most recognizable the oldest Krakow museum gallery in over 60 years. ‘Renovation was necessary. The building had no air-conditioning and the appalling condition of the skylights endangered our paintings and sculptures’ — says Leszek Bednarz, deputy director for technical affairs of the National Museum in Krakow. Year after year, the investment would be postponed due to its enormous cost. We needed about PLN 40 million and we couldn’t hope to receive such money from the state budget or from the city. The venture started in 2007 with a great logistic operation, i.e. removal of almost 1400 paintings and sculptures from the Sukiennice. For some time they served others: the Royal Castle in Niepołomice near Kraków opened an exhibition under the motto “Sukiennice in Niepołomice,” the “Prussian Homage” painting adorned the Wawel Castle, and “Kościuszko at Racławice” was displayed in the National Museum in Poznań. The repairs included renovation of the historic architecture, replacement of all fittings, introduction of new technical solutions for safe storage and display of the works (including air-conditioning,

skylights with modulated artificial illumination, surveillance of all rooms, wireless security system for the paintings, new equipment for the storage rooms and the conservation study). Routes previously unavailable to the public were renovated and opened. The museum is now accessible also to disabled visitors by means of a modern lift installed in the building’s historic staircase. The renovated gallery is equipped with multimedia. Their presence is not intrusive and does not interfere with the traditional display of art works. A touchscreen in the multimedia room provides access to a lot of detailed information about the first painting in the collection of the National Museum in Kraków — “Nero’s Torches” by Henryk Siemiradzki. The media centre on the other hand, includes computer stands with special software on the 19th century Polish art. Gallery rooms have small touchscreens that display information and interesting facts about the paintings. Visitors may also use the audio-guides or the interactive guide application for smartphones. This new version of the Sukiennice has been wellreceived not only by tourists, but also by the people of Krakow, who have been queuing for tickets since the opening day. During the first 3 days following its celebratory inauguration, the place was visited by 10 thousand people, and by the end of last year, the number of visitors exceeded 80 thousand!

main award

43

Kategoria — Zabytek Projekt: Nowe Sukiennice. Remont i modernizacja Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w krakowskich Sukiennicach Projektodawca: Muzeum Narodowe w Krakowie Lokalizacja: Kraków, woj. małopolskie Program: Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy, PL 0027 Wartość wkładu Norweskiego Mechanizmu Finansowego: 20 972 200 zł Category — Historic Building

44

Project: The New Sukiennice. Renovation and modernization of a 19th Century Polish Art Gallery in the Krakow Sukiennice Beneficiary: National Museum in Krakow Location: Krakow, Małopolska Province Programme: EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism, PL 0027 Norwegian Financial Mechanism grant: PLN 20,972,200

 W pracowni konserwatorskiej (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  In the conservation study (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Nowoczesna winda w zabytkowej klatce schodowej otworzyła muzeum na niepełnosprawnych (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  A modern lift in the ancient staircase made the museum accessible to the disabled (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

Str. 41 od lewej: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design Page 41 from the left: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design

45

46

 W odnowionej galerii nie zabrakło multimediów (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 The renovated gallery is fitted with multimedia (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Od września 2010 r. znów możemy podziwiać w Sukiennicach bezcenne dzieła sztuki (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Since September 2010, priceless works of art have been displayed again in the Sukiennice (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Zmieniono aranżacje i wystrój wnętrz (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  The interiors have been rearranged and redecorated (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

47

Gdzie księżna zaprasza na kawę nominacja

48

W

ielu turystów traktuje Żywiec jako miasto tranzytowe w drodze na Słowację. Do zatrzymania się w nim zachęcał dotychczas tylko Międzynarodowy Tydzień Kultury Beskidzkiej. Dziś miejsce przyciąga turystów, którzy chcą zobaczyć również zrewitalizowany Stary Zamek Habsburgów i otaczający go park. Kompleks Habsburgów to XV-wieczne założenie zamkowo-parkowe, obejmujące m.in. Stary Zamek Komorowskich, Nowy Pałac Habsburgów, Stajnię, Wozownię, oficyny wschodnie oraz rozległy park. Przez lata kompleks popadał w ruinę. Na szczęście miłośnicy historii, troszczący się o miejsca związane z ich tradycją, oraz wizjonerzy z otwartymi umysłami pomogli zdobyć pieniądze na realizację najśmielszych idei. W Żywcu udało się połączyć dwa pozornie odległe od siebie światy: historię i współczesność. — Staramy się dbać o dziedzictwo kulturowe i naszą tradycję, na każdym kroku przypominając fascynującą historię tego miejsca. Wzbogacamy ją jednak o nowe doświadczenia. To dlatego cały kompleks staje się centrum kultury z prawdziwego zdarzenia, w którym znakomicie czuje się młodzież i dzieci, a swoje miejsce potrafią znaleźć tutaj również osoby starsze, turyści — przekonuje Anna Tuleja, dyrektor Muzeum Miejskiego w Żywcu. Prace remontowe i adaptacyjne objęły Stajnię

i Wozownię, w których urządzono ekspozycję łowiectwa i powozów oraz izbę regionalną. Przeprowadzono też renowację oficyn wschodnich, gdzie funkcjonuje m.in. Centrum Promocji Kultury Żywieckiej. W Starym Zamku odsłonięto relikty dawnej baszty oraz utworzono nowe sale ekspozycyjne. Pozytywne zmiany nastąpiły również w Parku Habsburgów, gdzie renowacji poddano elementy małej architektury, w tym Domek Chiński, fontannę czy mostki. — Ludzie chętnie do nas zaglądają, doceniając walory miejsca i przygotowaną dla nich ofertę — podkreśla Anna Tuleja. Jej słowa potwierdzają statystyki. Z danych Muzeum Miejskiego w Żywcu wynika, że przed realizacją projektu zabytkowy obiekt odwiedzało corocznie około 20 tys. mieszkańców i turystów. W ostatnich latach ich liczba wzrosła o ponad jedną czwartą. Miejsce jest chętnie odwiedzane także przez Czechów i Słowaków. Zainteresowanie sąsiadów wynika nie tylko z bliskości geograficznej, ale i wspólnej przeszłości. Żywiecki kompleks ma jeszcze jedną zaletę — mieszka w nim arcyksiężna Maria Teresa Habsburg. Do swej rodzinnej miejscowości powróciła po kilkudziesięciu latach nieobecności. — Wyremontowany zamek prezentuje się wspaniale — podkreśla w wywiadach arcyksiężna i bardzo chętnie spotyka się z miłośnikami Ziemi Żywieckiej i jej tradycji.

Where the duchess invites to for a cup of coffee

F

or many tourists Żywiec is a transit town on their way to Slovakia. Until recently, the only reason for them to stop by has been an event entitled "The International Beskidy Culture Week." Today, the town attracts tourists wanting to visit the revitalised Habsburg Dynasty Old Castle and the park complex surrounding it. The Habsburg Complex comprises a 15th century castle and park, including the Komorowskis Old Castle, the Habsburg Dynasty New Palace, a stable, a chartil, eastern backhouses and a spacious park. For many years, the complex was deteriorating. Luckily, history lovers caring for places connected with their tradition, as well as open-minded visionaries, have helped obtain funds to make their boldest dreams come true. In Żywiec, two seemingly different worlds were combined: history and modernity. 'We care for the national heritage and our tradition, and make sure that the fascinating history of this place is visible all around it. On the other hand, we try to enrich it with new experience, as a result of which, the complex has become a real cultural centre, where children, teenagers, adults and elderly people find something of interest to them.' — says Anna Tuleja, director of the City Museum in Żywiec. The stable and the chartil underwent renovation

and adaptation work to shelter hunting exhibition and a regional chamber. Eastern backhouses were renovated and are now home to Żywiec Culture Promotion Centre. In the Old Castle, the remains of the former tower were uncovered and new exposition rooms were opened. Positive changes are also visible in the Habsburg Park, where elements of landscape architecture were renovated, including the Chinese House, the fountain and the little bridges. ‘People who visit us appreciate the attractions of the place, as well as the offer addressed to them.’ — says Anna Tuleja. Her words are reflected in the statistics. According to the City Museum in Żywiec, 20 thousand people visited the place annually before the project was implemented. In recent years, the number of visitors has increased by over a quarter. The location is also visited by Czechs and Slovaks. Their interest comes not only from the geographical proximity of the place, but also from our common history. The Żywiec Complex has one more advantage: the archduchess Maria Teresa Habsburg lives there. She has come back to her hometown after several dozen years of absence. ‘The renovated castle is beautiful.’ — says the duchess in interviews and stresses that she enjoys meetings with the lovers of the Żywiec Region and its traditions.

nomination

49

Kategoria — Zabytek Projekty: Rewitalizacja i zagospodarowanie kulturalne kompleksu Starego Zamku i Parku Habsburgów w Żywcu; Rewitalizacja kompleksu Starego Zamku i Parku Habsburgów w Żywcu Projektodawca: Gmina Żywiec Lokalizacja: Żywiec, woj. śląskie Programy: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, 1.4 Rozwój turystyki i kultury; Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy, 3. Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego Dofinansowanie z UE: 2 811 532,11 zł Wartość wkładu Norweskiego Mechanizmu Finansowego: 9 679 746 zł Category — Historic Building

50

Project: Revitalization and cultural development of the Habsburg Dynasty Old Castle and Park Complex in Żywiec Beneficiary: The Commune of Żywiec Location: Żywiec, Silesia Province Programmes: Integrated Regional Operational Programme, 1.4 Development of tourism and culture; EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism, 3. Conservation of European cultural heritage EU Subsidies: PLN 2,811,532.11 Norwegian Financial Mechanism grant: PLN 9,679,746  W parku Habsburgów renowacji poddano m.in. mostki (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  Little bridges in the Habsburg Dynasty Park were also renovated (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

 W Żywcu udało się połączyć historię i współczesność (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  History and modernity have successfully been put together in Żywiec (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

51

W służbie ludzkim sprawom nominacja

52

D

zięki takim miejscom, jak Kossakówka w Górkach Wielkich, wciąż możemy pamiętać o naszej duchowej spuściźnie. Tak wiele spraw możemy ocalić od zapomnienia — mówił prof. Władysław Bartoszewski podczas inauguracyjnego spotkania w odrestaurowanym Dworku Kossaków. Postać profesora nie jest tu przypadkowa. W czasie II wojny światowej, przez niespełna dwa lata, był w Warszawie sekretarzem Zofii Kossak-Szatkowskiej, pisarki najbardziej kojarzonej dziś z tradycją Dworku Kossaków. Zamieszkała tu w 1923 r., po śmierci pierwszego męża, Stefana Szczuckiego. Autorka „Legnickiego pola”, cyklu epickiego „Krzyżowcy”, a także legend i żywotów świętych „Szaleńcy Boży” oraz wspomnień oświęcimskich „Z otchłani” długie lata mieszkała i tworzyła w tym niezwykłym miejscu. Dworek posłużył jej nawet jako sceneria bajki „Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata”. Miejsce to odwiedzali Jan Parandowski, Maria Dąbrowska, Jan Sztaudynger, Melchior Wańkowicz, Witkacy, a także sławni członkowie klanu Kossaków, m.in. Wojciech — brat bliźniak Zofii. Wojna zmusiła rodzinę do opuszczenia dworku. Po ich wyjeździe zaczął on niszczeć. Szansa na przywrócenie miejscu dawnej świetności pojawiła się dopiero w XXI w. Działająca od końca lat 90. Fundacja im. Zofii Kossak postanowiła połą-

czyć tradycję z nowoczesnością. Prace remontowe w dworku prowadzono tak, by dostosować obiekt do potrzeb współczesnego centrum kultury. W środkowej części ruin wybudowano piętrowy obiekt, zaś skrajne segmenty pozostały niezadaszone i pełnią funkcję scen „pod gołym niebem”. Powstało także stanowisko informacyjne. Obok klasa lekcyjna, sale wystawowe, sceny teatralne i koncertowe. Fundacja zerwała ze stereotypem muzeum. Nie znajdziemy tu konwencjonalnych gablot ani muzealnych kapci. We wnętrzach zagościły wielkoformatowe wydruki. Można też przeglądać zdjęcia zapisane w formie cyfrowej i posłuchać archiwalnych wypowiedzi. Zagospodarowano też otoczenie budynku. — To fantastyczny początek miejsca, które znów tętni życiem. Nie udałoby się tego dokonać, gdyby nie zaangażowanie wielu ludzi — przyznawała wzruszona Anna Fenby-Taylor, wnuczka pisarki, podczas otwarcia dworku po renowacji. Miejsce to znowu służy zarówno mieszkańcom, jak i turystom. A to jedna z ważniejszych misji, jakim hołdowała Zofia Kossak. — U niej pisarstwo było służbą, a służyła sprawom ludzi, nie tylko pisząc, ale i pomagając w inny sposób — mówił prof. Bartoszewski. Bez wątpienia w dworku Kossaków nadal służy się ludzkim sprawom.

In service of the human cause

T

hanks to places like Kossakówka in Górki Wielkie, we can still remember our spiritual heritage. We can save many things from oblivion — said Professor Władysław Bartoszewski at the inaugural meeting in the restored Kossak Manor House. The professor did not come here by accident. In Warsaw, during the Second World War, for almost two years, he was the secretary of Zofia KossakSzatkowska, a writer, today associated by many mainly with the history of the Kossak Manor House. She settled here in 1923, after the death of Stefan Szczucki, her first husband. The author of “Legnickie pole,” an epic cycle “Krzyżowcy,” the legends and lives of saints entitled “Szaleńcy Boży,” and memories from Auschwitz entitled “Z otchłani,” lived and wrote in this unusual place for many years. The manor house served also as scenery for the tale “Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata.” The place was visited by Jan Parandowski, Maria Dąbrowska, Jan Sztaudynger, Melchior Wańkowicz, Witkacy, and famous members of the Kossak clan, e.g. Wojciech — Zofia’s twin brother. Unfortunately, the war forced the family to abandon the manor house, which soon began to fall into ruin. A chance to restore it came with the 21st century. The Zofia Kossak Foundation, established at the end of the ‘90s, decided to combine tradition

and modernity. The renovation work was conducted in such a way as to adapt the manor house to the needs of a modern centre of culture. A one-storey building was erected in the centre of the ruins, while the external segments were left roofless and are used as open-air stages. Moreover, an information point was opened inside the building, along with a classroom, exhibition rooms, theatre and concert stages. Conventional showcases or museum slippers are not present here. Interiors host large scale printouts. Visitors can see pictures in digital format and listen to archival recordings. The area around the building was also taken care of. ‘It is a fantastic start for a place that’s full of life again. It would have been impossible, if it hadn’t been for the involvement of many people’ — admitted Anna Fenby-Taylor, writers' grand-doughter, during the opening of the renovated manor house. This place serves the needs of the local people and tourists again, which is a mission that Zofia Kossak would have certainly supported. ‘For her, writing was a service, she served the human cause, not only by writing, but also by helping in other ways.’ — said Professor Bartoszewski. Undoubtedly, the Kossak Manor House serves the human cause again.

nomination

53

Kategoria — Zabytek Projekt: Adaptacja zabytkowych ruin dworu Kossaków wraz z ich otoczeniem w Górkach Wielkich na cele kulturalne Projektodawca: Fundacja im. Zofii Kossak Lokalizacja: Górki Wielkie, woj. śląskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013, 4.1 Infrastruktura kultury Dofinansowanie z UE: 1 499 422,32 zł Category — Historic Building

54

Project: Adaptation, for cultural purposes, of historic ruins of the Kossak Manor House and its surroundings in Górki Wielkie Beneficiary: Zofia Kossak Foundation Location: Górki Wielkie, Silesia Province Programme: Regional Operational Programme for the Silesia Voivodeship 2007-2013, 4.1. Cultural infrastructure EU Subsidies: PLN 1,499,422.32

 We wnętrzach Kossakówki zagościły wielkoformatowe wydruki (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  Large-format printouts in Kossakówka (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

 Początek miejsca, które znów tętni życiem (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  The beginning of a place that is full of live again (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

55

56

Produkt promocyjny

Promotional Product

Europejska stolica nowego cyrku nagroda główna

58

L

ublin — miasto inspiracji, ludzi młodych i kreatywnych — poszukując pomysłów na rozpoznawalne w całym kraju wydarzenie, które umacniałoby jego pozytywny wizerunek, postawiło na cyrk. Nawiązuje on bezpośrednio do tożsamości miasta i jego niepowtarzalnego klimatu, angażuje mieszkańców i turystów oraz wyzwala ich twórczy potencjał. Zalążek pomysłu istniał już wcześniej. Od 2008 r. Rafał Sadownik, artysta i animator lubelskiej grupy sztukmistrzów, organizuje wydarzenia poświęcone nowemu cyrkowi. — To współczesny nurt bardzo popularny w Australii, Kanadzie i Wielkiej Brytanii, uważany tam za pełnoprawną dziedzinę sztuki — opowiada Sadownik. Nowy cyrk wychodzi bezpośrednio do ludzi, chce z nimi nawiązać kontakt, przemówić ich językiem, poruszyć i wyzwolić emocje. Artyści opowiadają konkretną historię, łącząc grę z kunsztem sztuki cyrkowej. Najczęściej swoje przedstawienia wystawiają na placach, skwerach, ulicach i w parkach. Pomysł, by postawić na nowy cyrk i wykreować duże wydarzenie artystyczne na skalę międzynarodową, spodobał się w Urzędzie Miasta. Idealnym miejscem na pokazy cyrkowe z udziałem mieszkańców wydawało się lubelskie Stare Miasto. Temat świetnie nawiązywał też do znanej powieści Isaaca Bashevisa Singera „Sztukmistrz z Lublina”.

Pierwszy Carnaval Sztuk-Mistrzów, który odbył się w sierpniu ubiegłego roku, okazał się dużym sukcesem kulturalnym. Przez cztery dni mieszkańcy Lublina mogli uczestniczyć w 75 wydarzeniach artystycznych (widowiskach teatralno-cyrkowych i spektaklach ulicznych). Prezentowało je 210 artystów z całego świata. Imprezie towarzyszyło kilka wydarzeń specjalnych: pierwszy na świecie festiwal slackliningowy, organizowany w przestrzeni miasta (slack to taśma tekstylna rozwieszana między dwoma punktami). Ulice wypełnili też buskerzy, czyli artyści występujący na ulicy, którzy w swoje przedstawienia aktywnie angażują widzów. Szacuje się, że w imprezach uczestniczyło ok. 50 tys. osób. W specjalnie zbudowanym miasteczku cyrkowym na Błoniach pod Zamkiem Lubelskim artyści prowadzili warsztatową część programu. Dzielili się tu się wiedzą i wymieniali doświadczeniami. Carnaval został pozytywnie przyjęty przez mieszkańców Lublina, zdobywając główną nagrodę w konkursie „Lubelskie Wydarzenie Kultury 2010”. W budżecie miasta przewidziano środki na sfinansowanie tegorocznej edycji, którą zaplanowano w dniach 28-31 lipca. Lublin ma szansę stać się europejską stolicą nowego cyrku. W przyszłym roku odbędzie się tu Europejska Konwencja Żonglerska, największe wydarzenie w tej branży na świecie.

European Capital of Nouveau Cirque

L

ublin — a city of inspiration and young and creative people — was looking for ideas for a recognizable event with a country-wide appeal to reinforce its positive image. It finally decided to go for a circus. The aim was to come up with an event that would involve Lublin’s residents and tourists, and unleash their creative potential. The idea had already been there — since 2008. Rafał Sadownik, an artist and animator of a Lublinbased group of jugglers, organized contemporary circus events. ‘It is a modern trend, very popular in Australia, Canada and Great Britain, and seen as a full-fledged artistic discipline there’ — says Mr. Sadownik. Contemporary circus addresses people directly, tries to establish a relationship with them, speak their language, touch them and release their emotions. Artists tell stories through the circus art. They usually perform on city squares, lawns, streets and in parks. The idea to go for the contemporary circus and to launch a large international artistic event appealed to the municipal authorities. The Lublin Old Town seemed to be the perfect location for a circus show involving the residents. The theme corresponded with the famous novel by Isaac Bashevis Singer “The Magician of Lublin.”

The first festival, called “Carnaval Sztuk-Mistrzów,” took place in August last year and turned out to be a great cultural success. For four days the people of Lublin participated in 75 artistic activities (theatre and circus shows, street performances) presented by 210 artist from all over the world. The event was accompanied by several special highlights, including the world’s first slackline festival organised in a city (slackline is a loose textile band suspended between two points). The streets were full of buskers, that is street artists trying to involve spectators in their show and make them coauthors of the performance. It is estimated that ca. 50 thousand people took part in the event. In a circus city built specially on the meadows around the Lublin Castle, artists offered workshops where they shared their knowledge and experience. The “Carnaval” was well-received by the people of Lublin and won the first prize in the “Lublin’s Cultural Event of 2010” competition. Funds for this year’s edition of the festival, planned for 28-31 of July, have been earmarked in the city budget. Lublin has the chance of becoming the European capital of nouveau cirque. Next year the city is going to host the European Juggling Convention, the biggest event of this kind in the world.

main award

59

Kategoria — Produkt promocyjny Projekt: Lublin Sztuk-Mistrzów — nowy produkt kulturowy i turystyczny oraz promocja wydarzeń artystycznych Projektodawca: Gmina Lublin Lokalizacja: Lublin, woj. lubelskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013, 7.2 Promocja kultury i turystyki Dofinansowanie z UE: 1 195 530 zł Category — Promotional Product

60

Project: Lublin of Circus Artists – new product for culture and tourism and promotion of artistic events Beneficiary: Lublin Commune Location: Lublin, Lublin Province Programme: Regional Operational Programme for the Lublin Voivodeship 2007-2013, 7.2 Promotion of culture and tourism EU Subsidies: PLN 1,195,530

 Nowy cyrk wychodzi bezpośrednio do ludzi, chce z nimi nawiązać kontakt (fot. Rafał Michałowski)  The new circus reaches out to the audience, it wants to establish contact with the spectators (photo: Rafał Michałowski)

 Pierwszy Carnaval Sztuk-Mistrzów okazał się dużym sukcesem kulturalnym (fot. Rafał Michałowski)  The first “Carnaval Sztuk-Mistrzów” proved a great cultural success (photo: Rafał Michałowski)

Str. 57 od lewej: Rafał Michałowski, Województwo Śląskie, Marcin Wąsik Page 57 from the left: Rafał Michałowski, Silesia Province, Marcin Wąsik

61

62  Przez cztery dni mieszkańcy Lublina mogli uczestniczyć w 75 wydarzeniach artystycznych (fot. Rafał Michałowski)  The residents of Lublin participated in 75 artistic events for four days (photo: Rafał Michałowski)

 Zabytki Lublina były wspaniałą scenografią przedstawień (fot. Rafał Michałowski)

 Lublin’s historical sites constituted an exceptional background for the performances (photo: Rafał Michałowski)

 Artyści opowiadają konkretną historię, łącząc grę z kunsztem sztuki cyrkowej (fot. Rafał Michałowski)  Artists tell stories through the circus art (photo: Rafał Michałowski)

63

Pasjonujące Śląskie nominacja

64

K

im są Ola z Ogrodzieńca, Marianna z Koniakowa, Kasia i Wojtek z Zabrza, Andrzej z Katowic, Janek z Promnic? To pasjonauci. W kampanii promocyjnej zachęcali do odwiedzania województwa śląskiego. Pasjonauci to ludzie z pasją, która unosi ich ponad przeciętność. Pojawili się w telewizji i na plakatach. Lewitując, opowiadali o swoich pasjach i pokazywali najciekawsze miejsca, w których je realizują. Wspólnym głosem zapraszali do skorzystania z gościnności mieszkańców Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Proponowali aktywny wypoczynek na Jurze, zachęcali do odwiedzenia obiektów Szlaku Zabytków Techniki, rozwoju własnych pasji oraz zapraszali na spotkanie z wyjątkową kuchnią regionalną. Ogólnopolska kampania „Pasjonauci polecają. Śląskie” miała ukazać region jako miejsce atrakcyjne turystycznie. Na jej potrzeby stworzono neologizm — pasjonauci, definiujący ludzi niezwykłych, a tacy zamieszkują Śląskie. Ich losy i historie posłużyły do zbudowania wizerunku regionu otwartego dla każdego, kto szuka niezwykłych miejsc i niesamowitych przeżyć. Pasjonauci gościli w reklamach telewizyjnych i na plakatach. Można ich było usłyszeć także w spotach radiowych. Stworzono stronę internetową www.pasjonauci.pl, a także wykorzy-

stano niekonwencjonalne formy komunikacji. Po raz pierwszy została uruchomiona specjalna strona na Facebooku (tzw. fan page) „Śląskie. Pozytywna energia”, pełniąca funkcję centrum dowodzenia całą akcją, pełnego konkursów i quizów dla użytkowników. Skorzystano też z pomocy autorów najbardziej poczytnych blogów, którzy zaangażowali się w promocję regionu. Przeprowadzone zostały „bezpośrednie” akcje marketingowe w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Katowicach, Częstochowie, Bielsku-Białej. Pod sufitami przejść podziemnych, na dworcach i popularnych ulicach pojawiły się setki baloników helowych z podczepionymi papierowymi sylwetkami pasjonautów i informacją o promowanych miejscach. „Pasjonauci polecają. Śląskie” to kolejna z odsłon strategii promocyjnej „Śląskie. Pozytywna energia”. Województwo śląskie jest pierwszym polskim regionem, który opracował „Strategię komunikacji marketingowej w zakresie atrakcyjności turystycznej na lata 2007-2011”. Autorzy koncepcji postanowili spojrzeć na Śląsk z perspektywy kosmosu. Region jawi się jako jarząca wstęga, niczym energetyczny kręgosłup Europy. Jacy ludzie mogą zamieszkiwać takie miejsce? Zadowoleni, energiczni, kipiący pomysłami. Jednym słowem — pasjonauci.

The fascinating Silesia province

W

ho are Ola from Ogrodzieniec, Marianna from Koniaków, Kasia and Wojtek from Zabrze, Andrzej from Katowice, Janek from Promnice? They are the passionauts. During the promotional campaign they encouraged people to visit the Silesia province. The passionauts are people with a passion that raises them above the average. They could be seen on television and on posters. While levitating, they talked about their passions and presented the most interesting places in which they put their ideas into action. They advertised the hospitality of the people of the Beskid Śląski and Żywiecki regions, promoted active recreation in the region of Jura, as well as the buildings of the Technical Monuments Route. They also praised the unique local cuisine. The all-Poland campaign entitled “The Passionauts Recommend the Silesia Province” was aimed at presenting the region as an attractive place for tourists. The neologism “passionauts,” coined especially for the purposes of the campaign, refers to unusual people, and such people live in the Silesia province. The stories of their lives were used to create the image of Silesia as a region open to all those looking for unusual places and unique adventures. The passionauts advertised Silesia through TV and radio commercials and on posters. For the purposes of the campaign, the website www.pasjonauci.pl

was created. More unconventional forms of communication were also employed. A special website (the so-called fan page) on Facebook was launched: “Silesia. Positive Energy,” playing the role of the command centre for the entire project, featuring numerous competitions and quizzes. The authors of the most popular blogs became involved in the promotion of the region as well. Apart from the above-mentioned measures, “direct” marketing activities were conducted in Warsaw, Łódź, Krakow, Katowice, Częstochowa and Bielsko-Biała. Underground passages, train stations and popular streets were filled with hundreds of helium balloons attached with paper silhouettes of the passionauts and the information about the promoted locations. “The Passionauts Recommend the Silesia Province” is a part of the promotional strategy entitled “Silesia. Positive Energy.” The Silesia province is the first Polish region to develop the “Strategy of marketing communication within the scope of tourist attractiveness for 2007-2011.” The authors of the idea looked at Silesia from the perspective of outer space, from which the region resembles a glowing ribbon, symbolizing Europe’s energy backbone. What kind of people live in a place like that? Satisfied, energetic and full of ideas. In one word — passionauts.

nomination

65

Kategoria — Produkt promocyjny Projekt: Ogólnopolska kampania produktów turystycznych województwa śląskiego Projektodawca: Województwo Śląskie Lokalizacja: woj. śląskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013, 3.4 Promocja turystyki Dofinansowanie z UE: 3 409 493,69 zł Category — Promotional Product Project: All-Poland campaign promoting tourist products of the Silesia province Beneficiary: Silesia Province Location: Silesia Province Programme: Regional Operational Programme for the Silesia Voivodeship 2007-2013, 3.4 Promotion of tourism EU Subsidies: PLN 3,409,493.69

66

 Kampania „Pasjonauci polecają. Śląskie” to kolejna odsłona strategii promocyjnej Śląska (fot. Województwo Śląskie)  “The Passionauts Recommend Silesia” campaign — another event in the promotional strategy of Silesia. (photo: Silesia Province)

 Pasjonauci to ludzie z pasją, która unosi ich ponad przeciętność (fot. Silesia Province)  The Passionauts are people with a passion that raises them above the average (photo: Silesia Province)

67

Kraków na ludowo nominacja

68

E

tnokaruzela, inspirowane motywami ludowymi skrzynie — ławki, bajkowy etnograficzny ogród botaniczny. Kraków z sukcesem postanowił wykorzystać siłę regionalnych pamiątek i przenieść je do współczesności. A wszystko zaczęło się w 2009 r. w trakcie wystawy „Co to jest etnodizajn?” w krakowskim Muzeum Etnograficznym. Pokazano tam polskie i europejskie tendencje w dizajnie zorientowanym na etno i folk. Było to preludium do kolejnych odsłon imprezy. Wpływ motywów i technik ludowych na współczesne polskie wzornictwo, sztuki dekoracyjne i architekturę zaakcentowała z kolei ekspozycja „Naturalne zasoby polskiego designu”. Zaprezentowano na niej zarówno produkty wytwarzane przemysłowo, jak i unikaty oraz prototypy, projekty młodych twórców obok powszechnie znanych przebojów polskiego wzornictwa. W 2010 r. idea opuściła mury muzeum. Owocem eksperymentu stała się wystawa plenerowa „Rzecz małopolska — park doświadczeń kulturowych”. Za bezpośrednią inspirację posłużyły projektantom m.in. zabawki ludowe z kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Artystycznie przetworzone, przeskalowane i przeniesione na współczesny grunt obiekty pokazały, jak atrakcyjna może być prze-

strzeń miejska. Nauczyły, jak w sposób przemyślany wprowadzać do niej dizajn inspirowany etnografią. Inna wystawa plenerowa — „Wolnica, wolność, wyobraźnia” — udowodniła, jak w rzeczach współczesnych odciśnięty może być ślad myślenia dawnego wytwórcy — forma uwzględniająca mechanikę ludzkiego ciała czy dopasowanie materiału do funkcji. W obu edycjach festiwalu wzięło udział 42 tys. osób, nie tylko w Krakowie, lecz także w Tarnowie i Nowym Sączu. Z myślą o masowym odbiorcy przygotowano też targi etnodizajnu, na których zaprezentowano inspirowane tradycją i naturą przedmioty użytkowe, wyposażenia domu, miejsca pracy czy osobistego użytku. Uporządkować i zrozumieć nowe doświadczenie pomogły też wykłady „Naturalne place zabaw. Dobry wzór czy utopia?” oraz warsztaty: „Patykowe bierki, czyli jak inaczej bawić się w mieście”, „Ready-made” czy „Sęk w tym”. Kraków jest dziś stolicą polskiego etnodizajnu, a realizujące projekt muzeum atrakcyjnym przystankiem na trasie turystów odwiedzających Małopolskę. Niewymierną wartością jest zaś współpraca środowisk twórczych w celu nawiązania dialogu pomiędzy tradycją i nowoczesnością.

Krakow — a folk-inspired city

E

thnocarousel, bench trunks inspired with folk motifs, a fairy-tale ethnographic botanic garden — Krakow has successfully used the power of its traditional regional souvenirs by bringing them closer to the modern times. Everything started back in 2009. The exhibition entitled “What is ethnodesign?,” displayed in the Ethnographic Museum in Krakow, presented Polish and European tendencies in ethno- and folk-oriented design; it served as an introduction to the subsequent parts of the event. The influence of folk motifs and techniques on modern Polish design, decorative arts and architecture was accentuated by the exhibition “Natural Resources of Polish Design.” It focused on both, mass-produced items, single copies and prototypes, projects of young artists, as well as well-known hits of Polish design. In 2010, the idea was brought out of the museum. The experiment resulted in the above-mentioned open air exhibition “The Małopolska Thing — Cultural Experiments Park.” The project designers were directly inspired by, among other things, folk toys from the Ethnographic Museum’s collection. Artistically transformed, changed in size and moved to the sphere of modernity, the objects

proved that city space may be more attractive if well thought-out design inspired with ethnography is introduced. Another open air exhibition entitled “Wolnica, Freedom, Imagination” showed how the traces of the ancient artist’s way of thinking are visible in modern things — the form taking into account the human body mechanics or material adjusted to a purpose. 42 thousand people participated in both editions of the festival in Krakow, Tarnów and Nowy Sącz. Another event addressed to a broader audience was an ethnodesign fair featuring everyday use objects inspired with tradition and nature: household and workplace equipment, as well as personal things. The fair featured lectures which helped to better understand and organize the experience: “Natural Playgrounds. A Good Example or a Utopia?” and workshops: “Wooden Pick-a-Stick, That Is, How to Play in the City in a Different Way,” “Ready-Made,” or “The Problem Is That…” Today Krakow is the capital of Polish ethnodesign, while the museum — an attractive stop for tourists visiting Małopolska. An additional value is the cooperation among artistic circles aimed at encouraging the dialogue between tradition and modernity.

nomination

69

Kategoria — Produkt promocyjny Projekt: Rzecz małopolska. Etnodizajn Festiwal Projektodawca: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie Lokalizacja: Kraków, woj. małopolskie Program: Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, 3.3 B Organizacja imprez kulturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym Dofinansowanie z UE: 687 297,71 zł Category — Promotional Product

70

Project: The Małopolska Thing. Ethnodesign Festival Beneficiary: Seweryn Udziela Ethnographic Museum in Krakow Location: Krakow, Małopolska Province Programme: Małopolska Regional Operational Programme 2007-2013, 3.3 B Organization of cultural events of regional and supra-regional importance EU Subsidies: PLN 687,297.71

 Karuzela "Koń luksusowy" to nie lada atrakcja dla najmłodszych (fot. Marcin Wąsik)  The carousel “Luxury Horse” is an unusual attraction for children (photo: Marcin Wąsik)

 Etnodizajn Festiwal odkrył ludowe motywy na nowo (fot. Marcin Wąsik)  The Ethnodesign Festival has rediscovered folk motifs (photo: Marcin Wąsik)

71

72

Turystyka aktywna

Active Tourism

Dotknięcie sztuki nagroda główna

74

K

ażdego roku miliony zwiedzających zachwycają się zabytkami architektury wzdłuż najważniejszego krakowskiego szlaku turystycznego — Drogi Królewskiej, prowadzącej od Bramy Floriańskiej przez Rynek Główny do Wawelu. Od kilku miesięcy znajdujące się tam dzieła mistrzów architektury mogą podziwiać osoby niepełnosprawne, głównie niewidome i słabowidzące. Na szlaku stanęło 12 makiet zabytków z krótkimi opisami w alfabecie Braille’a oraz alfabecie łacińskim w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. Przy makietach umieszczono też urządzenia umożliwiające wysłuchanie rozszerzonych opisów zabytków za pomocą telefonów komórkowych. Ze strony internetowej Urzędu Miasta Krakowa można bezpłatnie pobrać specjalną aplikację na telefon, pozwalającą skorzystać z tej opcji. W lutym 2010 r. Miasto ogłosiło konkurs na wykonanie projektów makiet. Do komisji konkursowej zostali zaproszeni także niewidomi. — Od początku ściśle współpracujemy ze środowiskiem, do którego projekt jest skierowany — mówi Michał Jakubczyk, koordynator projektu. — Osoby niewidome i słabowidzące opiniowały wybór wykonawcy, a potem brały udział w tworzeniu każdej makiety. Komisja konkursowa zwracała także uwagę na ich estetykę i dopasowanie do zabytkowego otoczenia.

Zwycięzcą został krakowski rzeźbiarz Karol Badyna, który wykazał się ogromną otwartością na współpracę z niewidomymi. Artysta brał pod uwagę zasady odczytywania elementów architektonicznych jednym opuszkiem palca, dłonią i zasięgiem ramion. Wymagało to zastosowania pewnych uproszczeń, np. pominięcia części detali architektonicznych, większości elementów dekoracyjnych lub nieproporcjonalnego powiększenia innych. Szczególnym przypadkiem jest płaska makieta jednego z witraży Stanisława Wyspiańskiego, w której dla zobrazowania kolorystyki dzieła wykonawca zastosował zróżnicowaną fakturę. Postumenty tak zaprojektowano, by umożliwić także osobom niepełnosprawnym ruchowo podjazd na wózkach oraz dotknięcie najważniejszych elementów makiety. Droga Królewska dla niepełnosprawnego turysty to jeden z najbardziej rozbudowanych szlaków turystycznych w Europie, skierowany do osób niewidomych i słabowidzących. Wytyczenie trasy w atrakcyjnej części miasta przyczyniło się do rozszerzenia zakresu usług i ofert turystycznych dla osób z dysfunkcjami wzroku. W kilku restauracjach przygotowano jadłospisy w alfabecie Braille’a, a jeden z banków wyposażył swój bankomat w funkcje umożliwiające obsługę przez osoby niewidome.

Touching the art

E

ach year, millions of tourists admire the architectural monuments along Krakow’s most important tourist route — the Royal Route, leading from the Floriańska Gate, through the Main Market Square to the Wawel Castle. For several months now, the masterpieces of architecture located along the route can be admired by disabled tourists, mainly blind and visually impaired persons. 12 models of the buildings with short descriptions in Braille and Latin alphabet in Polish and English have been placed along the route. The models are equipped with devices enabling tourists to hear longer descriptions using their mobile phones — special software can be downloaded from the website of Krakow’s Municipal Office. In February 2010, the City announced a competition to design the models. Visually impaired people were invited to the jury. ‘We have cooperated with the people to whom the project is addressed from the very beginning.’ — says Michał Jakubczyk, the project coordinator. The blind and visually impaired provided their opinions on the contractor and took part in the creation of each model. The Jury paid special attention to the aesthetics of each model to

ensure that it goes with the historical surroundings. Karol Badyna, a sculptor from Krakow, won the competition. He was very open to the cooperation with the blind. He took into consideration the principles of reading architectural details with finger tips, hands and arms. Some simplifications were necessary e.g. some details and most of the decorative elements were left out, while some had to be enlarged out of proportion. A unique object is the flat model of a stained glass painting by Stanisław Wyspiański — a special texture was used on it to illustrate the colours of the original. The pedestals were designed in such a way as to enable tourists on wheelchairs to approach the models and touch their main elements. The Royal Route for disabled tourists is one of the most complex tourist routes in Europe addressed to the blind and visually impaired people. Creating the route in an attractive part of the city has contributed to the development of tourist services for the visually impaired people. Some restaurants have prepared menus in Braille alphabet, and one of the banks has installed an ATM which can be used by the blind.

main award

75

Kategoria — Turystyka aktywna Projekt: Droga Królewska dla niepełnosprawnego turysty Projektodawca: Gmina Miejska Kraków Lokalizacja: Kraków, woj. małopolskie Program: Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, 3.1 Rozwój infrastruktury turystycznej Dofinansowanie z UE: 922 027,50 zł Category — Active Tourism Project: The Royal Route for disabled tourists Beneficiary: Krakow Municipality Location: Krakow, Małopolska Province Programme: Małopolska Regional Operational Programme 2007-2013, 3.1 Tourist infrastructure development EU Subsidies: PLN 922,027.50

76

 Na szlaku stanęło 12 makiet zabytków z krótkimi opisami w alfabecie Braille’a (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  12 models of historical buildings with short descriptions in Braille alphabet were placed along the route (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Kościół Mariacki odkrywany w skali mikro (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  St. Mary’s Basilica rediscovered on the micro scale (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

Str. 73 od lewej: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Gmina Karsin, Gmina Miasto Ostrów Wielkopolski Page 73 from the left: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Commune of Karsin, City Commune of Ostrów Wielkopolski

77

78  Spotkanie ze sztuką — opuszkiem palca, dłonią i zasięgiem ramion (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Feeling the art — with fingertips, palms and arms (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Bez współpracy z niewidomymi i słabowidzącymi projekt nie byłby tak celny (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Without cooperation with the blind and visually impaired, the project wouldn’t have been so successful (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 O zabytkach można też poczytać (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Visitors can read the information about the historical buildings (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

79

Dla ducha i ciała nominacja

80

W

kaszubskiej wsi Wiele, położonej na południowym krańcu Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, łączą się dwa światy — refleksji i rekreacji. Największą atrakcją turystyczną miejscowości, jak również miejscem ważnym ze względu na religijny charakter, jest Kalwaria Wielewska. U jej podnóża znajduje się Jezioro Wielewskie — doskonałe miejsce wypoczynku i uprawiania sportów wodnych. W sezonie letnim strzeżone kąpielisko odwiedza dziennie około 3 tysięcy osób. Do innych atrakcji miejscowości należą Międzynarodowy Festiwal Folkloru czy Turniej Gawędziarzy Ludowych Kaszub i Kociewia, połączony z występami lokalnych zespołów folklorystycznych, wystawami sztuki ludowej, prezentacjami wydawnictw literackich i kiermaszami tematycznymi. Potencjał miejsca określa jego infrastruktura, dlatego o nią trzeba zadbać w pierwszej kolejności. W myśl tej idei w Wielu postawiono pięć wiat drewnianych i zbudowano duży plac zabaw. Wyremontowano chodniki i drogi wokół jeziora. Zadbano o nowe ławki i kosze na śmieci. Nowe oblicze zyskały też place przy amfiteatrze oraz przed domem kultury. Odnowiono drewnianą wiatę przy scenie. Cały teren został oświetlony stylową iluminacją świetlną. Zastosowane technologie i materiały są

związane z lokalną tradycją — dachy obiektów pokryła trzcina, a fundamenty zostały obudowane naturalnym kamieniem. Nowy produkt turystyczny wraz z istniejącym amfiteatrem i Centrum Informacji Turystycznej tworzy dziś zharmonizowaną całość. Jest dobrym pomysłem na zwiększanie i efektywne wykorzystanie potencjału gospodarczego i turystycznego miejscowości. Co więcej, wzmacnia lokalną ofertę kulturalną. Teren wokół jeziora stał się areną nowych wydarzeń kulturalnych, jak warsztaty teatralne „Ostatnia Stacja Metra” dla młodzieży z powiatu kościerskiego. Odbywają się tu również pikniki gminne, powiatowe i lokalne, organizowane przez lokalne stowarzyszenia, koncerty. Dzięki rozbudowie infrastruktury wzrosła też liczba imprez organizowanych nad jeziorem w Wielu. Nowe miejsca pracy w obsłudze ruchu turystycznego przyczynią się do ograniczania lokalnego bezrobocia. Dzięki turystyce podniesie się poziom życia mieszkańców, co także wpłynie na rozwój gminy. Zmiany w otoczeniu Kalwarii Wielewskiej, wyjątkowego w województwie pomorskim zabytku i miejsca kultu, będą zaś stymulować rozwój turystyki pielgrzymkowej i krajoznawczej.

For spirit and body

T

he village of Wiele, located on the southern border of the Wdzydze Landscape Park in the Kaszuby region, connects two worlds — reflection and recreation. The biggest tourist attraction of the village is Kalwaria Wielewska, which is also an important religious place. Lake Wielewskie, situated at the foot of Kalwaria Wielewska, is a perfect place for swimming and water sports. In summer, a guarded swimming area hosts around 3 thousand people every day. But this place features many other attractions as well: the International Folk Festival, the Kaszuby and Kociewie Folk Storytellers Contest, combined with performances by folk bands of the Kociewie and Kaszuby regions, folk art exhibitions, presentations organized by publishing houses, as well as theme fairs. As the infrastructure of a place defines its potential, it must always be taken care of before anything else. This idea has led to the building of 5 wooden huts and a big playground. Sidewalks and roads around the lake have been renovated. New benches and rubbish bins have been placed along them. The squares around the open-air theatre and the culture centre have been modernized. The wooden roof of the open-air theatre has been renovated. The whole area is now illuminated in

a very stylish way. What’s important, the technology applied during the renovation works relates to the local tradition — roofs have been covered with cane and the foundations enveloped with stones. The new tourist product, including the open-air theatre and the Tourist Information Centre, forms a coherent whole. It helps to effectively use the economic and tourist potential of the village. What’s more, it enhances the local cultural offer. The revitalized area around the lake has become a venue for many new cultural events, such as the theatre workshops entitled “The Last Underground Station” addressed to the teenagers of the Kościerzyna district. The place also hosts picnics and concerts organized by the local associations. Thanks to the extended infrastructure in Wiele, the number of events organized on the lake has increased. Creating new tourism-related jobs in Wiele will decrease local unemployment. Additional revenues will improve the quality of life of the local people and accelerate the development of the commune. Changes around Kalwaria Wielewska, which is a unique historical site and a place of religious worship in the Pomeranian province, will stimulate the development of religion- and sightseeing-oriented tourism.

nomination

81

Kategoria — Turystyka aktywna Projekt: Rozbudowa infrastruktury turystycznej nad Jeziorem Wielewskim w Wielu Projektodawca: Gmina Karsin Lokalizacja: Wiele, woj. pomorskie Program: Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013, 8.1 Lokalny potencjał rozwojowy Dofinansowanie z UE: 1 432 855,73 zł Category — Active Tourism

82

Project: Extension of tourist infrastructure on Lake Wielewskie in Wiele Beneficiary: The Commune of Karsin Location: Wiele, Pomerania Province Programme: Regional Operational Programme for the Pomeranian Voivodeship 2007-2013, 2013, 8.1 Local development potential EU Subsidies: PLN 1,432,855.73

 Nowa infrastruktura ożywiła teren nad Jeziorem Wielewskim (fot. Gmina Karsin)  The new infrastructure has put life in the area around Lake Wielewskie (photo: Commune of Karsin)

 Amfiteatr służy organizacji wielu inicjatyw kulturalnych (fot. Gmina Karsin)

 The open-air theatre is used for the purposes of many cultural initiatives (photo: Commune of Karsin)

83

Wypoczynek na Piaskach nominacja

84

P

iaski-Szczygliczka to obiekt rekreacyjno-sportowy w Ostrowie Wielkopolskim. Wybudowano go pod koniec lat 80. XX w. nad jednym z siedmiu zbiorników zaporowych znajdujących się na terenie południowej Wielkopolski. Piaski są doskonałym miejscem do rodzinnych spacerów, treningów czy wycieczek rowerowych. Przecinają się tu dwa szlaki: pieszy (10 km) i rowerowy (11 km). Latem do tego uroczego miejsca przyciąga piaszczysta plaża i czysta woda. W miarę upływu lat nieremontowany obiekt ulegał coraz większej dewastacji. Kilka lat temu władze miasta wraz z Miejskim Zakładem Zieleni Sp. z o.o. rozpoczęły prace, które powoli zmieniają to miejsce. Pierwszą poważną inwestycją, która rozpoczęła rozwój Piasków, było stworzenie nowego systemu zasilania w wodę zbiornika rekreacyjnego. Dzięki sieci studni głębinowych poprawiła się czystość wody. Podniesiono i ustabilizowano jej poziom. Zakupiono nowy sprzęt pływający do wypożyczalni. Wybudowano również park linowy ze ścianą wspinaczkową (tzw. Wieżę Na5ięć). Jednakże to dzięki Funduszom Europejskim możliwe było przeprowadzenie kompleksowej modernizacji tego miejsca. W pierwszym etapie wybudowano szeroką ścieżkę pieszo-rowerową z kostki betonowej o długości ponad kilometra. Następnie zmodernizowano boiska i wybudowano elegancki

pomost. Powstały też dwa place zabaw w kształcie statków. — To obowiązkowy punkt w każdy cieplejszy weekend — mówi mama pięcioletniego Piotrusia. — Cieszy mnie, że przygotowano coś atrakcyjnego i bezpiecznego dla dzieci. Wcześniej naprawdę nie miały gdzie się bawić. Projekt obejmował również zakup i montaż małej architektury — ławek, koszy na śmieci, stojaków dla rowerów oraz szlabanów. — Ośrodek zmienił się nie do poznania. Stał się przyjazny zarówno dla rowerzystów, spacerowiczów, rodzin z dziećmi, jak i dla miłośników mocniejszych wrażeń, którzy chętnie odwiedzają park linowy — podkreśla Jarosław Urbaniak, prezydent miasta. W trakcie drugiego etapu modernizacji wybudowano dalsze 2 km ścieżki pieszo-rowerowej, co pozwala amatorom dwóch kółek okrążyć rowerem cały zalew. Zamontowano oświetlenie. Zmodernizowano zaplecze socjalne i zbudowano nowe toalety. Wszystkie przeprowadzone działania przyczyniły się do kilkukrotnego wzrostu liczby osób wypoczywających w Piaskach. Ponadto odbywający się tu cykliczny festiwal muzyki reggae zyskał atrakcyjną oprawę. Piaski cieszą się zainteresowaniem również poza letnim sezonem. Odwiedzają je wtedy ornitolodzy (zalew jest siedliskiem ok. 170 gatunków ptaków) i wędkarze, a zimą morsy, których z roku na rok przybywa.

Leisure in Piaski

P

iaski-Szczygliczka is a recreation and sports facility in Ostrów Wielkopolski. It was built in late 1980s at one of the seven dammed reservoirs in the southern part of the Greater Poland region. Piaski is a great location for family walks, trainings or bicycle trips. It boasts two tourist routes: a 10 km long pedestrian route and an 11 km long bicycle route. In summer, it attracts people with its sandy beach and clean water. As the years passed, the facility deteriorated. A few years ago, the city authorities and the Municipal Greenery Office started working towards a change. The first serious investment that facilitated the development of Piaski was the new water supply system of the recreation reservoir. Thanks to a system of deep water wells, the purity of the water has improved and its level has stabilized. New water gear for rent has been purchased. In 2008, an adventure rope park and a climbing wall were built (the so-called Wieża Na5ięć). Finally, European Funds for a comprehensive modernization of the site were obtained. During stage 1, an over 1 km long, wide pedestrian and cycle path was built of concrete blocks. Football fields were modernized. An elegant pier and two

ship-shaped playgrounds were built. ‘It is a must visit at any warm weekend’ — sys the mother of a 5-year-old Piotruś. ‘I’m glad that they have built something as attractive and safe for children. They had nowhere to play before that.’ The project included the purchase and installation of street furniture — benches, waste bins, bike racks, safety barriers etc. The facility has changed beyond recognition. It is now friendly to cyclists, strollers, families with children or extreme sports lovers, who visit the rope park — stresses Jarosław Urbaniak, the mayor of the city. During stage 2 of the modernization, additional 2 km of the pedestrian and cycle path were built, enabling cyclists to go round the reservoir. Illumination, benches and waste bins were installed. New toilets were built. The number tourists coming to Piaski has increased twice as a result of these changes. Moreover, the reggae festival organized in Piaski has gained an attractive frame and a decent infrastructure. Outside the summer season, the place is frequented by ornithologists (the reservoir is home to over 170 bird species), fishermen, and in winter — by the growing number of winterbathers.

nomination

85

Kategoria — Turystyka aktywna Projekt: Modernizacja obiektu rekreacyjno-sportowego „Piaski-Szczygliczka” w Ostrowie Wielkopolskim dla podniesienia atrakcyjności turystycznej miasta i okolic Projektodawca: Gmina Miasto Ostrów Wielkopolski Lokalizacja: Ostrów Wielkopolski, woj. wielkopolskie Program: Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, 6.1 Turystyka Dofinansowanie z UE: 1 009 693,77 zł Category — Active Tourism

86

Project: Modernization of the “Piaski-Szczygliczka” recreation and sports facility in Ostrów Wielkopolski aimed at increasing the tourist appeal of the city and the surrounding area Beneficiary: The City Commune of Ostrów Wielkopolski Location: Ostrów Wielkopolski, Wielopolska Province Programme: Wielkopolska Regional Operational Programme 2007-2013, 6.1 Tourism EU Subsidies: PLN 1,009,693.77

 Zmodernizowane boisko (fot. Gmina Miasto Ostrów Wielkopolski)  The modernised football field (photo: City Commune of Ostrów Wielkopolski)

 Park linowy ze ścianą wspinaczkową — mekka miłośników mocniejszych wrażeń (fot. Gmina Miasto Ostrów Wielkopolski)  The rope park and the climbing wall — a perfect place for extreme sport lovers (photo: City Commune of Ostrów Wielkopolski)

87

88

Turystyka transgraniczna i międzynarodowa Cross-border and International Tourism

Europa na nowo odkrywana nagroda główna

90

G

oście odwiedzający Suwalszczyznę chętnie zapuszczają się na tereny przygraniczne. Szczególnie kusi szlak wodny wzdłuż Kanału Augustowskiego i Niemna. O ile kontakty z Litwą co najmniej od kilku lat są już ożywione, o tyle Białoruś dla turystów penetrujących Mazury i Podlasie pozostawała nietknięta. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna (SIRT) postanowiła ułatwić nam odkrywanie nieznanej dotychczas Europy. Grant z Programu Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC pozwolił sfinansować m.in. badanie rynku turystycznego na obszarach pogranicza białorusko-polskiego, szkolenia i staże dla obywateli Białorusi. Projekt umożliwił opracowanie dokumentacji oraz wytyczenie i oznakowanie ponad 180 km szlaków turystycznych (wodnych, rowerowych, pieszych). Co więcej, dał szansę na opracowanie przewodników z mapami w 6 językach czy też stworzenie Centrum Informacji Turystycznej w Grodnie. Dlaczego tak dużo działań było skierowanych do odbiorców białoruskich? — Turyści przyjeżdżający na Suwalszczyznę chcą przy okazji poznawać kulturę białoruską i zwiedzać tereny, które znają z literatury lub przekazów historycznych. Wielu poszukuje swych korzeni na dawnych kresach — mówi Elżbieta Niedziejko, prezes SIRT. — Chcąc rozwijać turystykę transgraniczną na tym obszarze, uświadomiliśmy sobie, że musimy mieć pewnych partnerów po stronie

białoruskiej. Cała idea projektu polegała na tym, by zbadać rynek i stworzyć tuż za granicą odpowiednią ofertę turystyczną w przyzwoitym standardzie. Partnerami zagranicznymi przedsięwzięcia były Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Obwodu Grodzieńskiego oraz Grodzieński Oddział Obwodowy Organizacji Społecznej „Państwowy Związek Turystyczno-Sportowy”. — Początkowo wszystkiemu towarzyszyły formalności, ale gdy projekt uzyskał akceptację na najwyższym szczeblu, wszystko zaczęło przebiegać bardzo sprawnie. Trafiliśmy na zdolnych i oddanych projektowi ludzi — relacjonuje Elżbieta Niedziejko. Projekt przyczynił się do ożywienia kontaktów z Grodzieńszczyzną i dał impuls do dalszego rozwoju turystyki: Białorusinów wyposażono w niezbędną wiedzę, która będzie przekazywana kolejnym osobom. Jest już też odpowiednie zaplecze do tego typu działań — w Niemnowie powstało Centrum Szkolenia dla Turystyki Aktywnej. — Po białoruskiej stronie zaczęła rozkwitać prywatna inicjatywa. Zawiązało się tam m.in. stowarzyszenie właścicieli gospodarstw agroturystycznych — mówi szefowa SIRT. — Mogliśmy poszerzyć naszą ofertę turystyczną o pobyty na terenach przygranicznych. Mamy sygnały od partnera z Grodna, że Białorusini interesują się pobytami po naszej stronie granicy.

Europe rediscovered

V

isitors coming to the Suwałki region are usually very interested in exploring the area along the national border. They find the water route down the Augustów Canal and the river Niemen particularly tempting. While the tourist exchange between Poland and Lithuania has increased over the last few years, until recently, Belarus has been inaccessible to tourists exploring the regions of Mazury and Podlasie. The Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism (SCAT) decided to take steps to facilitate the discovery of the hitherto unknown parts of Europe. The funds from the Neighbourhood Programme Poland-Belarus-Ukraine INTERREG III/A TACIS CBC were used, among other things, to finance a research of the tourist market along the Polish-Belarusian border, organize trainings and internships for the citizens of Belarus, prepare the necessary documentation, mark over 180 kilometres of water, biking and walking routes, create mapped guides in 6 languages, and open a Tourist Information Centre in the town of Grodno. Why were so many activities focused on Belarus? ‘Tourists coming to the Suwałki region are also interested in Belarusian culture and want to visit the areas they know from literature or history. Many of them seek their family roots in the former frontier land’ — says Elżbieta Niedziejko, the president of SCAT. ‘We realized that, in order to develop trans-

border tourism, we would need reliable partners in Belarus. The whole idea behind the project was to research the market and create a good-standard offer for tourists wanting to visit Belarus. Our foreign partners in this venture include “Grodno District Department of Physical Culture, Sport and Tourism” and “Grodno District Branch of the National Sports and Tourism Association.” ‘Formalities kept piling up at the beginning, but once the project was approved at the top level, everything started to run very smoothly. We had the opportunity to work with very skilled people devoted to the project’ — says Elżbieta Niedziejko. The project has contributed to improving our relations with the Grodno region and triggered the development of tourism: Belarusians were equipped with the necessary knowledge which will be transferred to other people. We already have the necessary infrastructure for this type of activities — “Active Tourism Training Centre” in Niemnów. ‘Private tourism ventures have started to flourish on the Belarusian side. One of the examples is the association of agro farm owners’ — says the president of SCAT. ‘We have been able to extend our tourist offer by promoting holidays in the transborder areas. We have been told by one of our partners in Grodno that Belarusians are interested in visiting our side of the border.

main award

91

Kategoria — Turystyka transgraniczna i międzynarodowa Projekt: Nieznana Europa — rozwój infrastruktury turystycznej pogranicza białorusko-polskiego w obszarze Kanału Augustowskiego i Niemna Projektodawca: Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna Lokalizacja: Suwałki, woj. podlaskie Program: Program Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC, 1.3 Rozwój infrastruktury okołobiznesowej i turystyki Dofinansowanie z UE: 2 244 020,40 zł Category — Cross-border and International Tourism

92

Project: Unknown Europe — development of tourist infrastructure on the Polish-Belarusian border in the area of the Augustów Canal and the river Niemen Beneficiary: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism Location: Suwałki, Podlaskie Province Programme: Operational Programme Poland-BelarusUkraine INTERREG IIIA/TACIS CBC, 1.3 Development of business infrastructure and tourism EU Subsidies: PLN 2,244,020.40  Dzięki projektowi rozkwita agroturystyka (fot. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna)  The project makes agro tourism thrive (photo: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism)

 Nowe szlaki otwarto dla miłośników turystyki rowerowej (fot. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna)

 New cycling routes are now open (photo: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism)

Str. 89 od lewej: Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Mieleński Ośrodek Sportu i Rekreacji Page 89 from the left: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Mielno Sports and Recreation Centre

93

94

 Wyprawa kajakami na spotkanie nieznanego (fot. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna)  A kayak trip to face the unknown (photo: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism)

 Porcja adrenaliny dla odważnych (fot. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna)  A dose of adrenaline for the brave (photo: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism)

 Projekt umożliwił wytyczenie i oznakowanie ponad 180 km szlaków turystycznych (fot. Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna)  180 kilometres of tourist routes were created and marked as a result of the project (photo: Suwałki Chamber of Agriculture and Tourism)

95

Wspólna droga nominacja

96

K

ultura i wspólne dziedzictwo nie znają granic między państwami. Choć utworzenie wspólnego produktu turystycznego po obu stronach granicy nie jest zadaniem łatwym. Partnerzy z różnych krajów muszą obrać ten sam cel, ściśle ze sobą współpracować i wzajemnie się promować. Dobrym przykładem udanego projektu transgranicznego jest CityWalk — miejskie trasy turystyczne. Sześć miast na polsko-czeskim pograniczu — Kłodzko, Bardo, Świdnicę, Kędzierzyn-Koźle, Česką Skalicę i Přerov — połączyło wspólne przedsięwzięcie, którego celem jest utworzenie i promocja produktu turystyki miejskiej. Na początek powstała jednolita infrastruktura turystyczna: wyznaczone zostały miejskie szlaki oznaczone tabliczkami z opisem i zdjęciami zabytków. System ten ma podkreślić wspólną historię miast na pograniczu Polski i Republiki Czeskiej. Zwiedzanie ułatwiają materiały informacyjne i promocyjne, takie jak foldery i mapki z opisem tras turystycznych i zabytków w czterech wersjach językowych: angielskiej, czeskiej, niemieckiej i polskiej. Dla osób planujących podróż w te strony powstała strona internetowa z podstawowymi informacjami: www.citywalk.info. Są tam wszystkie niezbędne dane, które pomogą w zaplanowaniu trasy, a także w wyborze hotelu czy restauracji.

Walorem projektu jest jednolita wizualizacja ułatwiająca poruszanie się po szlakach oraz nowoczesne nośniki informacji. W miastach pojawiły się kioski multimedialne, ustawione przy najważniejszych atrakcjach turystycznych. Z dotykowego ekranu, oprócz informacji o obiekcie i jego historii, można się dowiedzieć o imprezach i wydarzeniach kulturalnych w każdym z miast biorących udział w projekcie. Dodatkowo w punktach informacji turystycznej dostępne są audioprzewodniki, które ułatwiają samodzielne zwiedzanie miast i odkrywanie ich tajemnic. Przy wyborze nośników projektodawcy zwracali uwagę na jakość urządzeń i zawartość merytoryczną tekstów czytanych przez lektora. Twórcy projektu przewidzieli, że nowy produkt turystyczny będzie wymagać intensywnej promocji, dlatego zaplanowano udział w wielu imprezach branżowych. CityWalk zaprezentowano na takich wydarzeniach, jak Międzynarodowe Targi Turystyczne w Brnie, Międzynarodowe Targi Turystyki i Wypoczynku w Warszawie, Tour Salon w Poznaniu czy Region World w Pradze. O tym, że produkt został zauważony, świadczy nagroda „Kryształowe Słońce” za najbardziej oryginalne i profesjonalne stoisko podczas XIV Międzynarodowych Targów Turystyki i Wypoczynku w Warszawie.

A common route

C

ulture and common heritage find no borders. On the other hand, creating a unified tourist product on both sides of a border is not easy. Partners from two different countries must have a common goal, cooperate closely and promote each other. A good example of a successful crossborder project is City Walk — urban tourist routes. Six towns located on the Polish-Czech border — Kłodzko, Bardo, Świdnica, Kędzierzyn-Koźle, Česka Skalica and Přerov — are bound by a common project aimed at creating and promoting an urban tourism product. A unified tourist infrastructure was created at first: city tourist routes marked with plates including descriptions and pictures of historic sites. The objective behind this system is to underline the common history of the cities of the Polish and Czech borderland. Informational and promotional materials such as brochures and maps describing tourist routes and historic sites available in English, Czech, German and Polish, make sightseeing easier. A website with basic information for people planning to visit the region has been created: www.citywalk.info. It contains information which might be helpful in planning a route or choosing a hotel or a restaurant.

One of the advantages of the project is a unified visualization facilitating walks along the routes, as well as modern data carriers. Multimedia kiosks can be spotted near all of the most important tourist attractions in the towns. Touchscreens provide information not only about sites and their history, but also about the events, performances and cultural happenings in all of the towns taking part in the project. Moreover, there are audio guides available at tourist information points, facilitating individual sightseeing and enabling tourist to discover secrets of the towns. When choosing the media type, the beneficiary took into consideration the quality of the devices and the substance of the texts heard in the audio guides. The beneficiary had predicted that this product would need intensive promotion, so they had planned to take part in many tourist sector events. CityWalk has been presented during the following events: International Tourism Fair in Brno, International Tourism and Recreation Fair in Warsaw, Tour Salon in Poznań or Region World in Prague. The “Crystal Sun” award for the most professional and creative stand at the 14th International Tourism and Recreation Fair in Warsaw is a proof that the product has been noticed.

nomination

97

Kategoria — Turystyka transgraniczna i międzynarodowa Projekt: Miejskie Trasy Turystyczne zintegrowanym produktem turystycznym miast czesko-polskiego pogranicza Projektodawca: Gmina Miejska Kłodzko, Gmina Bardo, Gmina Miasto Świdnica, Gmina Kędzierzyn-Koźle, Gmina Česká Skalice, Miasto Přerov Lokalizacja: woj. dolnośląskie, opolskie, Kralovohradecký kraj, Olomoucký kraj Program: Program Współpracy Transgranicznej Polska-Czechy, 2.2 Wspieranie rozwoju turystyki Dofinansowanie z UE: 4 138 528,53 zł Category — Cross-border and International Tourism

98

Project: Urban tourist routes as an integrated tourist product of the towns of the Polish-Czech borderland Beneficiary: Kłodzko Municipality, Bardo Community, Świdnica Municipality, Kędzierzyn-Koźle Community, Česká Skalice Community, the town of Přerov Location: Lower-Silesian and Opole provinces, Kralovohradecký kraj, Olomoucký kraj Programme: Cross-border Cooperation Programme Poland-Czech Republic, 2.2 Support for the development of tourism EU Subsidies: PLN 4,138,528.53

 Kłodzko. Kioski multimedialne stoją przy najważniejszych atrakcjach turystycznych (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Kłodzko. Multimedia kiosks are located by the most important tourist attractions (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Audioprzewodniki ułatwiają samodzielne zwiedzanie miast (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Audio guides make independent sightseeing in the city easier (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

99

Stolica morsów nominacja

100

J

aka woda? — Ciepła, bardzo ciepła — odpowiadają zimowi plażowicze. Do niedawna obserwatorzy zimowych kąpieli morskich kiwali głowami z niedowierzaniem. Dziś ich to już nie dziwi — morsowanie to już tradycyjny sport w gminie Mielno. Działania Mieleńskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, organizatora Międzynarodowych Zlotów Morsów, skupiły się na promocji zdrowego stylu życia oraz wypoczynku nad morzem o każdej porze roku. Po ośmiu imprezach można mówić o sukcesie. Każdego roku, w jeden z lutowych weekendów plaża w Mielnie zapełnia się turystami. Ujemna temperatura nie przeszkadza w noszeniu kąpielówek (często towarzyszy im ciepła czapka i rękawice). Ale atmosfera jest zupełnie inna niż latem — nie ma wylegiwania się na piasku. Zorganizowane zespoły aktywnie uczestniczą we wspólnym zanurzeniu w morzu oraz w Turnieju Mrozoodpornych. W lutym 2011 r. w takim wydarzeniu wzięło udział dziewięć drużyn. Konkurencje są nietypowe: „mors komandos”, „mega walec”, „morska sztafeta” czy „mors gladiator”. Po wyłonieniu zwycięzców, którzy uzyskują tytuł Mrozoodpornych, zabawa z plaży przenosi się do miasta. W sobotni wieczór odbywa się Bal Morsów (na 1000 osób). Następnego dnia ulicami miasta przy wesołej muzyce przemieszcza się barwny korowód miłośników zimowych kąpieli. — W zlotach uczest-

niczymy od kilku lat. Przyjeżdżamy zimą, dlatego że nie ma tłoku — mówią morsy z Chrzanowa. — Jestem tu siódmy raz. Fantastyczna atmosfera, organizacja super! Dziś nie ma dużego mrozu, więc będzie można się zanurzyć po uszy — cieszy się mors z grupy Kaloryfer. Każda grupa chce zaistnieć, stąd flagi, transparenty z zabawnymi hasłami i oryginalne przebrania. Nie brak typowych dla ulicznych korowodów miotaczy ognia czy szczudlarzy. Te widowiskowe i emocjonujące wydarzenia przyciągają rzesze uczestników. Towarzyszą im tłumy kibiców, szczelnie opatulonych w zimowe kurtki, szaliki i czapki. Gdy w środku zimy mróz daje się we znaki, a na mieleńskich plażach królują morsy, jasne jest, że rozpoczął się sezon atrakcji w gminie Mielno. — Udało nam się zwiększyć zainteresowanie nowymi formami turystyki. Z roku na rok zlot ma coraz więcej uczestników. Pragniemy, aby wypoczynek w Mielnie zimą był równie atrakcyjny jak latem — mówią pracownicy Mieleńskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. W 2007 r. zlot zorganizowano w ramach projektu sfinansowanego z Programu INTERREG IIIA Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenburgia oraz Polska. Wsparcie z Funduszu Małych Projektów pozwoliło na lepsze wypromowanie imprezy również w Niemczech. Dzięki temu z początkowej liczby nieco ponad stu uczestników zrobiło się ich 1500! I z pewnością będzie jeszcze więcej.

The capital of winterbathing

H

ow is the water? ‘Warm, very warm’ — answer the winterbathers. Until recently, onlookers shook their heads in disbelief at the sight of sea winterbathers. But the view no longer surprises them. Winterbathing has become a traditional sport in Mielno. The Mielno Sports and Recreation Centre, which organizes the International Winterbathers’ Rally, focuses on the promotion of a healthy style of life and all-year-round seaside recreation. The hitherto eight rallies have proved a success. Each year on a February weekend, the beech in Mielno fills with tourists. The subzero temperature does not discourage them from putting on swimwear. However, the atmosphere is completely different than in summer. Organized groups actively participate in joint bathing in the sea, and in “The Frost-Resistant” tournament. The challenges are unusual: “Winterbather Commando,” “Mega Roller”, “Sea Relay Race” or “Winterbather Gladiator.” The winners are awarded the title of “The FrostResistant” and the event moves from the beach to the town. On Saturday evening, the Winterbathers’ Ball is held (for 1000 guests). Next day, a colourful crowd of winterbathing lovers walks the town’s streets accompanied with cheerful music. ‘We have participated in the rally for several years now. We come here in winter, because there aren’t many

tourists then.’ — say winterbathers from Chrzanów. ‘This is my seventh time here. The atmosphere is fantastic, so is the organization! It’s not very cold today, so we can nearly dive in the water’ — says a cheerful winterbather from the “Radiator” team. Each team wants to be noticed, hence many flags, banners with funny slogans, and unusual clothes. The event features parades of flamethrowers and stiltwalkers. These spectacular and exciting events draw crowds of participants. They are accompanied by groups of warmly dressed fans. When it gets really cold in the middle of winter, and winterbathers rule the beaches of Mielno, it is clear that a time of great attractions has begun in the commune of Mileno. ‘We have succeeded in drawing people’s attention to new forms of tourism. We would like the winter recreation in Mielno to be as attractive as the summer recreation’ — say the employees of the Mielno Sports and Recreation Centre. In 2007, the rally was organized within the framework of a project co-financed from the funds of the INTERREG IIIA Mecklenburg-Vorpommern/Brandenburg and Poland programme. The financial support from the Small Projects Fund has made it possible to enhance the promotion of the event also in Germany. As a result, the initial number of participants has grown from 100 to 1500!

nomination

101

Kategoria — Turystyka transgraniczna i międzynarodowa Projekt: Zimna woda zdrowia doda — IV Międzynarodowy Zlot Morsów. Polsko-niemieckie spotkanie wielbicieli zimowych kąpieli Projektodawca: Mieleński Ośrodek Sportu i Rekreacji Lokalizacja: Mielno, woj. zachodniopomorskie Program: Program Inicjatywy Wspólnotowej INTEREG IIIA Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenburgia — Polska, F-3 Fundusz Małych Projektów Dofinansowanie z UE: 69 909,78 zł Category — Cross-border and International Tourism

102

Project: Cold water is healthy. The 4th International Winterbathers' Rally. A meeting of winterbathers from Poland and Germany Beneficiary: Mielno Sports and Recreation Centre Location: Mielno, Western Pomerania Province Programme: Community Initiative Programme INTERREG IIIA Mecklenburg-Vorpommern/Brandenburg — Poland, F-3 Small Projects Fund EU Subsidies: PLN 69,909.78

 Barwny korowód miłośników zimowych kąpieli (fot. Mieleński Ośrodek Sportu i Rekreacji)  Colourful crowd of winterbathers (photo: Mielno Sports and Recreation Centre)

 Oryginalne przebrania, transparenty z zabawnymi hasłami — każda grupa chce zaistnieć (fot. Mieleński Ośrodek Sportu i Rekreacji)  Original clothes and banners with funny slogans — each team wants to be noticed (photo: Mielno Sports and Recreation Centre)

103

104

Obszary wiejskie

Rural Areas

Na skraju puszczy nagroda główna

106

J

esteśmy pod wrażeniem uroku Folwarku Łękuk: przepięknej przyrody, pasji oraz trudu właścicieli i pracowników włożonych w stworzenie klimatu tego miejsca — to fragment pierwszego wpisu w księdze gości. Kolejne są w podobnym duchu. — Udało nam się stworzyć miejsce, do którego ludzie chcą przyjeżdżać i wracać. Czuję, że to najważniejsza z naszych misji — mówi Izabela Przyłucka, współwłaścicielka Folwarku Łękuk. Jest polonistką i instruktorem teatralnym, jej mąż Krzysztof, prowadzi biuro tłumaczeń. Stopniowo przenoszą swoje życie do maleńkiej wioski położonej w gminie Wydminy (dziewicza przyroda obszaru Natura 2000, stacja hodowli żubrów i kilkanaście polodowcowych jezior). — Naszą pracą pokazujemy okolicznym mieszkańcom, że warto brać inicjatywę we własne ręce. Przed wojną funkcjonował tu pruski majątek. Po wojnie spłonął dwór i nastał „nowy ład” pod zarządem PGR. Po jego upadku opuszczone zabudowania gospodarcze popadały w ruinę. Kilka lat temu Eugeniusz Przyłucki (ojciec Krzysztofa) na spółkę z bratem kupił część gruntów popegeerowskich wraz z zabudowaniami. — Teść to spiritus movens całego przedsięwzięcia. Jego determinacja sprawiła, że zdecydowaliśmy się na uruchomienie w tym miejscu ośrodka aktywnej rekreacji. Wymagało to ogromnego nakładu pracy i pieniędzy, dlatego stanęliśmy do konkursu o Fundusze Europejskie — wspomina Izabela Przyłucka.

Projekt polegał na rewitalizacji zdegradowanego folwarku. — Jeden z budynków gospodarczych został zaadaptowany na wypożyczalnię sprzętu sportowo-rekreacyjnego i zaplecze pola namiotowego — opowiada Eugeniusz Przyłucki, pokazując okolicę. — Dolny dziedziniec przeznaczyliśmy na kemping, zbudowaliśmy pomosty i bezpieczne kąpielisko. Na drugim pomoście postawiliśmy banię ruską. Tu goście nie tylko zażywają sauny, chłodząc się w jeziorze, ale też urządzają przyjęcia biesiadne. Wzdłuż linii brzegowej powstała ścieżka zdrowia i edukacyjna, na fundamentach dawnego dworu pole do minigolfa, za parkiem zaś tor do zorbingu (zjazdy w kuli). Przyłuccy zakupili też sprzęt do turystyki aktywnej: kajaki, rowery wodne, łódki i sprzęt wędkarski, rowery z przyczepkami i fotelikami dla dzieci, narty biegowe, łyżwy, sanki. Choć Mazury są kojarzone głównie z letnim wypoczynkiem, to miejsce żyje przez cały rok. Ostatniej zimy szczególną popularnością cieszyły się biegi na nartach i doroczny spływ kajakowy Łaźną Strugą (dopływ rzeki Ełk). Wiosną i jesienią coraz częściej przyjeżdżają grupy na szkolenia i integrację w połączeniu z aktywnym wypoczynkiem. Ciekawie przedstawia się rekreacyjno-edukacyjna oferta dla szkół. Właściciele konsekwentnie budują profil ośrodka przyjaznego całej rodzinie. Promują zdrowe, aktywne formy spędzania wolnego czasu.

On the edge of the forest

W

e are impressed by the charm of the Łękuk Grange, the beauty of the surrounding nature, and the passion and effort its owners and their staff have put in creating the unspeakable atmosphere around the place — says the first entry in the guestbook. The other entries are equally enthusiastic. ‘We are very glad to have created a place that people want to come back to’ — says Izabela Przyłucka, a co-owner of the Łękuk Grange. She is a Polish teacher and a theater arts instructor, her husband runs a translations agency. They have been gradually moving home to a village situated in the commune of Wydminy, on the edge of the Borecki Forest. ‘Through our work, we show the local people that taking initiative pays off, and that you can make a living out of tourism.’ What is now the Łękuk Grange used to be an East Prussian estate before war. The palace burnt down after the war, and a “new order” was introduced by the State Farm. Following its collapse in the 1990s, the abandoned farm buildings began to go to rack and ruin. A few years ago, Eugeniusz Przyłucki (the father of Krzysztof Przyłucki) and his brother purchased some of the land and buildings formerly owned by the State Farm. ‘My father-in-law is the driving force behind the whole enterprise. It was thanks to his determination that we’ve decided to create an active recreation centre here. It

has required a lot of effort and money. This is why we have applied for the EU funds’ — says Izabela Przyłucka. The project consisted in revitalizing the ruined grange. ‘One of the farm buildings has been converted into a water sports gear rental and an ancillary building for the camping ground located in the lower court’ — says Eugeniusz Przyłucki. ‘We have also built piers and created a safe place for swimming. We’ve had a Russian style sauna built on the other pier. A running trail and an educational nature trail have been created along the lakeside. The foundations of the former palace have been used to built a mini golf course. The grange’s guests may also use a zorbing track. The Przyłuckis have also bought a lot of different sports gear for visitors to rent. Although the Masuria region is famous for its summer attractions, it has a lot to offer in winter. Cross country skiing and kayaking down the river Łaźna Struga were very popular last winter. The grange is becoming a popular place for trainings and integration meetings also in spring and autumn. The owners have also created an interesting offer of educational and recreational activities for schools. The Przyłuckis have been building the grange’s profile around healthy and active ways of spending leisure time, thus making the centre a family-friendly place.

main award

107

Kategoria — Obszary wiejskie Projekt: Uruchomienie ośrodka aktywnej rekreacji w Łękuku Małym Projektodawca: Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna Lokalizacja: Łękuk Mały k. Orłowa, woj. warmińsko-mazurskie Program: Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013, 1.1.9 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa Dofinansowanie z UE: 409 281,01 zł Category — Rural Areas

108

Project: Start-up of an active recreation center in Łękuk Mały Beneficiary: Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna Location: Łękuk Mały near Orłowo, Warmia and Mazury Province Programme: Regional Operational Programme Warmia and Mazury 2007-2013, 1.1.9 Other investment in enterprisers EU Subsidies: PLN 409,281.01

 Dobry odpoczynek gwarantowany (fot. Jerzy Gontarz/Smartlink)  Perfect recreation guaranteed (photo: Jerzy Gontarz/Smartlink)

 Do Folwarku Łękuk turyści chcą przyjeżdżać i wracać (fot. Jerzy Gontarz/Smartlink)

 Tourists want to come back to the Łękuk Grange (photo: Jerzy Gontarz/Smartlink)

Str. 105 od lewej: Jerzy Gontarz/Smartlink, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design Page 105 from the left: Jerzy Gontarz/Smartlink, Janusz Tatarkiewicz/Smartlink, Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design

109

110

 Hitem jest saunowanie w bani ruskiej (fot. Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna)  The Russian-style sauna was the perfect idea (photo: Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna)

 Obecni właściciele przypominają historię folwarku i zapraszają do zwiedzania okolicy (fot. Jerzy Gontarz/Smartlink)  The owners present the history of the grange and invite guests to visit its surroundings (photo: Jerzy Gontarz/Smartlink)

 Spływ kajakowy odbywa się również zimą (fot. Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna)

 Kayak trips are organized also in winter (photo: Folwark Łękuk Przyłuccy Spółka Jawna)

111

Swojskie klimaty nominacja

112

Z

wierzęta są największą pasją Mieczysława Lipińskiego, weterynarza z Przysieczy na Opolszczyźnie. Szczególnie lubi on konie — w stajni trzyma 30 kucyków i 10 dużych koni. To właśnie one stały się główną atrakcją rodzinnego ośrodka rekreacyjnego, do którego tłumnie zjeżdżają miłośnicy jazdy konnej. Mają tu do dyspozycji stajnię, krytą ujeżdżalnię, rozległe łąki wokół gospodarstwa. W pobliskich Borach Niemodlińskich mogą jeździć po specjalnie przygotowanych trasach. Na wycieczki po okolicy można się też wybrać dwoma wozami taborowymi. Żona gospodarza, Zenobia, pilnuje, żeby goście nie chodzili głodni. Jako technolog żywności opanowała tajniki gastronomii i smacznie gotuje. Nic dziwnego, że po Opolszczyźnie rozniosła się wieść o gościnności, dobrej kuchni i doskonałej atmosferze w gospodarstwie Lipińskich. — Początkowo nasza działalność była nastawiona na agroturystykę, jednak duże zainteresowanie z kraju i zagranicy skłoniło nas do rozszerzenia oferty. Zajęliśmy się m.in. obsługą wycieczek przedszkolaków, młodzieży szkolnej i zorganizowanych grup osób dorosłych — mówi Anna Lipińska, córka gospodarzy. — Dla nich przygotowaliśmy program pobytów rekreacyjnych, zajęcia edukacyjne i warsztaty. Niewątpliwą atrakcją są duże imprezy plenerowe dla szkół i zakładów pracy, na które przyjeżdża nawet 300 osób. Wielu zdecydowałoby się na dłuższy pobyt, lecz do

niedawna nie było to możliwe ze względu na zbyt skromną bazę noclegową. Gdy w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego pojawiła się możliwość uzyskania dotacji na inwestycje w infrastrukturę turystyczną, Lipińscy postanowili skorzystać z tej szansy. Po przyznaniu dofinansowania na projekt szybko zabrali się do pracy. W krótkim czasie powstał budynek, w którym jest osiem dwu- i czteroosobowych pokoi z łazienkami oraz kuchnią. Wszystkie pokoje mają wyjście na długi drewniany taras z widokiem na wybieg dla zwierząt. Z unijnych pieniędzy dokupiono także wyposażenie sal biesiadnych. Atrakcyjnym nabytkiem jest powóz konny typu landauer, którym Mieczysław Lipiński zabiera gości na przejażdżki do pałacu w Mosznej. Powóz jest wypożyczany na wesela i służy do powożenia oficjalnych delegacji, pojawiających się w gminie. W ogrodzie wyrósł budynek w kształcie grodu rycerskiego, przystosowany do organizacji imprez plenerowych. Obok powstał plac zabaw dla dzieci, stylizowany na czasy średniowiecza. Projekt zintegrował mieszkańców Przysieczy. Są dumni z sukcesu Lipińskich i widzą, że wieś ma z tego wymierne korzyści. Powstały nowe miejsca pracy, a dodatkowo wiele osób zatrudnianych jest przy obsłudze dużych wycieczek i imprez. Korzystają na tym też piekarnie, cukiernie, zakłady rzeźnickie i wytwórcy pamiątek.

Homelike climate

A

nimals are the biggest passion of Mieczysław Lipiński, a veterinary doctor from the village of Przysiecz in the Opole region. Horses are the apple of his eye; he has 30 ponies and 10 horses in his stable. They are the main attraction of the recreation centre visited by many horseback riding lovers. The centre offers a stable, an indoor riding school, meadows and horse riding routes in the Bory Niemodlińskie forest. In addition, Mr. Lipiński has constructed two carts in which he takes his guests for trips around the village. Zenobia, his wife, makes sure that their guests are not hungry. Being a food technologist, she has mastered the secrets of cooking and her cuisine is excellent. Nobody is surprised by the fact that the Lipińskis’ household is famous in the Opole region for its hospitality, good cuisine and perfect atmosphere. ‘In the beginning, we focused on agro-tourism, but the widespread interest in Poland and abroad made us broaden our offer. We now offer trips children and organized groups of adults.’ — says Anna Lipińska. ‘We have prepared a recreational programme combined with educational activities and workshops. A great attraction are large open-air events for schools and companies.’ Until recently, the centre has been unable to host a large number of guests due to the insufficient

number of rooms. But when the Opolskie Province Regional Operational Programme offered the possibility to obtain co-financing for the development of tourist infrastructure, the Lipińskis grasped the opportunity. Soon, a building with 8 double and quadruple rooms, including bathrooms and kitchens, was built. All rooms have access to a long, wooden patio with a view on the paddock. The Lipinskis purchased additional equipment for the dining rooms. An new attraction is a “landauer” horse cart in which Mieczysław Lipiński takes the guests on trips to the palace in Moszna. The cart can also be used during weddings and for carrying official delegations visiting the commune. The garden hosts a new building shaped like a knights’ castle where open air-events are held. In the centre there is an enormous grate on which meals are prepared. Nearby, there is a new playground styled after the middle ages. The project has brought the people of Przysiecz closer together. They are proud of the Lipińskis’ success and see that the village draws profits from their undertaking. New workplaces have been created and many people are hired regularly to help organize trips and large events. The local bakeries, cake shops, slaughterhouses and souvenir manufacturers have also benefited from the venture.

nomination

113

Kategoria — Obszary wiejskie Projekt: Budowa i modernizacja ośrodka turystyczno-rekreacyjnego w Przysieczy Projektodawca: Ośrodek turystyczno-rekreacyjny w Przysieczy Anna Lipińska Lokalizacja: Przysiecz, woj. opolskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa Dofinansowanie z UE: 300 964,32 zł Category — Rural Areas

114

Project: Construction and modernisation of a tourist and recreation centre in Przysiecz Beneficiary: Tourist and recreation centre in Przysiecz Anna Lipińska Location: Przysiecz, Opole Province Programme: Regional Operational Programme for the Opole Voivodeship 2007-2013, 1.4.1 Support for tourist, recreation and sports services provided by enterprises EU Subsidies: PLN 300,964.32

 Mieczysław Lipiński swoich gości obwozi po okolicy wozem taborowym (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  Mieczysław Lipiński takes his guests on trips in horse carts (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

 Sceneria średniowiecznego grodu inspiruje do rycerskich pojedynków (fot. Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)  The medieval scenery inspires knight-style duels (photo: Janusz Tatarkiewicz/Smartlink)

115

Powrót do przeszłości nominacja

116

G

dy w latach 90. minionego wieku pojawiła się książka Michaela Crichtona „Park Jurajski”, zekranizowana następnie przez Stevena Spielberga, zaczęła się masowa fascynacja erą dinozaurów. Wcześniej studia paleontologiczne nie cieszyły się specjalnym zainteresowaniem, później przeżyły prawdziwe oblężenie. Ciekawe, ilu naukowców będziemy zawdzięczać Jura Parkowi Krasiejów? 13 700 mln lat dziejów Ziemi poznać w osiem minut — niemożliwe? Możliwe. Trzeba tylko wsiąść do specjalnej kapsuły i wyruszyć tunelem czasu. Wyprawa rozpoczyna się na przystanku Wielki Wybuch, prowadzi przez moment narodzin Ziemi i pierwszych form życia, a kończy widokiem Opolszczyzny z triasu. To nie koniec podróży w przeszłość. W tym miejscu ma swój początek ścieżka edukacyjna. Dzięki niej poznajemy prawie 70 gatunków mezozoicznych gadów i płazów. Szczególnie okazale prezentuje się kolekcja około 200 modeli dinozaurów. Dla spragnionych jeszcze większej dawki emocji czekają seanse Cinema 5D. Jest tu również plac zabaw dla dzieci i park rozrywki. — W naszym parku można atrakcyjnie spędzić czas. Chodzi jednak nie tylko o zabawę, ale też o naukę. Bawimy — ucząc, uczymy — bawiąc. Dla poszukujących jednocześnie wiedzy i atrakcji na wysokim poziomie stworzyliśmy niezwykłą ścieżkę edukacyjną, dzięki której można poczuć klimat

prehistorii i poznać tajniki pracy paleontologów. Niejeden z naszych młodych gości marzy przecież o tym, by taki zawód wykonywać w przyszłości — mówi Halina Kisiel ze Stowarzyszenia Delta. Park zajmuje powierzchnię 40 hektarów. Powstał na zdegradowanym przez przemysł terenie, który przed laty eksploatowała kopalnia i cementownia (Krasiejów był bowiem znanym producentem cegieł). Pod koniec zeszłego stulecia o miejscowości zaczęto mówić w zupełnie innym kontekście. Naukowcy dokonali przełomowego odkrycia, gdy natrafili tu na ślady prehistorycznych gadów. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się Pawilon Paleontologiczny. Przez przeszkloną podłogę można oglądać największe w Europie skupisko skamieniałości triasowych płazów i gadów. Odkąd 20 lat temu w Krasiejowie natrafiono na pierwsze, interesujące ślady dawnych mieszkańców Ziemi, tutejsze stanowisko archeologiczne jest wciąż czynne. Odwiedzający mogą też zobaczyć, wykonaną przez rzeźbiarkę Martę Szubert, rekonstrukcję szkieletu najstarszego odkrytego dinozaura. Na jego szczątki trafił zespół naukowców pod kierunkiem prof. Jerzego Dzika, któremu zawdzięcza też swoją nazwę: Silesaurus opolensis, czyli śląski jaszczur spod Opola. Najwyraźniej zainteresowanie odkryciami nie maleje. Już w pierwszym sezonie miejsce przyciągnęło około 180 tys. turystów.

Back to the past

I

n the 1990s, a book by Michael Crichton entitled “Jurassic Park” was published. Soon, Steven Spielberg made a film based on the book, and so mass fascination with the era of dinosaurs began. Palaeontology faculties, which until that time were not very popular, were suddenly besieged by students. How many scientists will Jura Park Krasiejów produce? To learn 13,700 million years of the Earth’s history in eight minutes — impossible? It is possible when you sit down in a special capsule and set off for a trip down a time tunnel. The expedition starts at the Big Bang stop, it goes through the birth of the Earth and the first forms of life, and ends in the Opole region of the Triassic era. It is not the end of the travel into the past. Here is where the educational path starts. We learn about almost 70 species of reptiles and amphibians from the Mesozoic era. The 200 models of dinosaurs make quite an impression. ‘You can spend time in an attractive way in our park. However, it is not only about fun, but also about learning. We entertain by teaching and teach by entertaining. To those looking for knowledge and excitement, we offer a unique educational path, thanks to which the visitors get to experience the atmosphere of prehistoric times and learn the se-

crets of the palaeontologists’ profession. Many of our young guests dream about being palaeontologists in their adult life’ — says Halina Kisiel from the Delta Association. The park covers 40 ha. It was built on a postindustrial land, exploited by a mine and a cement plant for many years (Krasiejów was once famous for brick production). At the end of the lasts century, the town gained a completely different reputation. Scientists made a breakthrough discovery: they found traces of prehistoric reptiles here. Now, a Palaeontology Pavilion is located here. Europe’s largest collection of fossil reptiles and amphibians has been placed under a glass floor for tourists to admire. The archaeology site in Krasiejów has been used since the first interesting traces of former inhabitants of the Earth were found here 20 year ago. The site also features a reconstruction of a skeleton of the oldest dinosaur ever discovered made by Marta Szubert, a sculptress. Its remains were found by professor Jerzy Dzik’s team, who gave it the name of Silesaurus opolensis, meaning a Silesian dinosaur from Opole. It appears that dinosaurs still enjoy big popularity. Only in the first season following the opening of the Jura Park Krasiejów in June 2010, it was visited by about 180 thousand tourists.

nomination

117

Kategoria — Obszary wiejskie Projekt: Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (Jura Parku) w Krasiejowie Projektodawca: Stowarzyszenie Delta Lokalizacja: Krasiejów, woj. opolskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej Dofinansowanie z UE: 2 124 902,55 zł Category — Rural Areas

118

Project: Construction of a tourist building and an educational path in a palaeontology dig site (Jura Park) in Krasiejów Beneficiary: Delta Association Location: Krasiejów, Opole Province Programme: Regional Operational Programme for the Opole Voivodeship 2007-2013, 1.4 Tourist, recreation and sports infrastructure development EU Subsidies: PLN 2,124,902.55

 W Jura Parku przygotowano również plac zabaw dla dzieci (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  Jura Park offers a playground for children (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

 Szczególnie okazale prezentuje się kolekcja dinozaurów (fot. Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)  The collection of dinosaurs is quite impressive (photo: Wojciech Trzcionka/Presso Media + Design)

119

ISBN 978-83-7610-250-4