Makinalarda Titreşim Ölçümü, Analizi ve Takip Sistemi

Makinalarda Titreşim Ölçümü, Analizi ve Takip Sistemleri İçindekiler: Titreşim ile ilgili genel kavramlar………………………………………………………1 Titreşim Ölçümü ……………………………………………………………………….2 Sismik Titreşim Cihazları ………………………………………………………2 Sismik Titreşim Cihazlarının Çalışma Prensibi ………………………………..2 İvme Ölçümü …………………………………………………………………………...4 Sismik İvmeölçerler …………………………………………………………….4 Kapasitif İvmeölçerler ………………………………………………………….4 Piezoelektrik İvmeölçerler ……………………………………………………...5 Genel Titreşim Ölçümleri ………………………………………………………………5 Makinelerde Titreşim ve Akustik Analizi ……………………………………………...6 FFT (Fast Forier Transform) …………………………………………………..7 CPB (1/n Oktav Analizi) ………………………………………………………..7 Mertebe İzleme Analizi …………………………………………………………7 BCU(Bearing Condition Unit) …………………………………………………7 Titreşim Takip Sistemleri ………………………………………………………………9 Uyarma/Durdurma Monitörleri ………………………………………………...9 Sürekli Makine Sağlığı İzleme Monitörleri ……………………………………10 İlgili Standartlar ……………………………………………………………………….11 Kaynakça ………………………………………………………………………………11

İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Aziz Çelik 030070014

0

TİTREŞİM ÖLÇÜMÜ, ANALİZİ ve TAKİP SİSTEMLERİ Titreşim bir denge noktası etrafındaki mekanik salınımdır. Bu salınımlar bir sarkacın hareketi gibi periyodik olabileceği gibi çakıllı bir yolda tekerleğin hareketi gibi rastgele de olabilir. Daha sıklıkla, titreşim istenmeyen bir harekettir, çünkü boşa enerji harcar ve istenmeyen ses ve gürültü oluşturur. Örneğin, motorların, elektrik motorlarının ya da herhangi mekanik aracın çalışma esnasındaki hareketi istenmeyen titreşimler üretir. Böyle titreşimler motorlardaki dönen parçaların balanssızlığından, düzensiz sürtünmeden, dişli çarkların hareketinden kaynaklanabilir. Dikkatli tasarımlar genellikle istenmeyen titreşimleri minimize ederler.[1] Makinalardaki bu istenmeyen durumları gidermek için gerekli ölçümlerin yapılması, bu ölçümlerin doğru şekilde analiz edilmesi, son olarak da bu ölçümlerin ve analizlerin devamlılığı için takip sistemlerinin oluşturulması gerekmektedir. Ölçüm esaslarına geçmeden önce titreşim ile ilgili temel kavramları tanıtmak gerekirse: Frekans: Periyodik bir dalga hareketinin, belli bir aralıkta kaç kez tekrarlandığını ölçen büyüklüktür. Frekans Hertz (Hz) ile ölçülür. Birimi 1/s „dir. Doğal Frekans: Sürtünmesiz serbest titreşim hareketi yapan bir sistemin frekansıdır. Makine parçaları bu frekansa ne kadar çok yaklaşırsa o kadar çok plastik deformasyon meydana gelir. Rezonans: Titreşime maruz kalan herhangi bir sistemde, sistem kendi sahip olduğu doğal frekansa yakın frekanslara çıkar veya düşerse artan genlikli titreşimlere maruz kalır. Herhangi bir sistemin doğal frekansı şu şekilde hesaplanabilir. ωn : Doğal Frekans

Cn : Sönüm Katsayıs

E : Elastisite Modülü

I : Atalet Momenti

m : Parçanın birim boyunun kütlesi Denklem 1

L : Parça Boyu

Şekil 1

1

1) Titreşim Ölçümü 1.1 Sismik Titreşim cihazları: Sismik titreşim cihazları, esas olarak bir cismin gövdesine tutturulan bir yay ile bu yaya tutturulan bir kütlenin titreşiminden ibarettir. Burada gövde, hareketinin ölçülmesi istenen kısımdır. Kütle ile gövde arasındaki izafi hareket, dönen bir silindirin yüzeyine kayıt edilir ki, bu cismin hareketini gösterir. Bir makine parçasının deplasmanını ölçmek için, titreşim ölçen aletler, “vibrometre” kullanılır. Bu aletlerin doğal frekansları, titreşimi ölçülecek makine parçasının doğal frekansına göre, ihmal edilebilecek kadar küçüktür. İvme ölçmek için “akselerometre”ler kullanılır. Bunların doğal frekansları ise ölçülecek parçanınkine nazaran büyüktür. En eski sismik aletler olan sismograflar, deprem titreşimi ölçmede kullanılırlar. Daha hassas yapılmış, modern sismik aletler olan “torsiograflar” da, burulma (torsiyon) titreşimlerini ölçerler.[2]

a)Vibrometre

b)Akselerometre

c)Sismograf

Şekil 2 1.1.1 Sismik Titreşim Cihazlarının Çalışma Prensibi: Deprem felaketleri, yanardağ patlamaları, nükleer patlamalar sonucu meydana gelen sarsıntıları ölçmek için kullanılan cihazlara “sismograf” denir. 2 tip sismograf tipi vardır: 1) Dinamik Sismograflar 2) Elektriksel Sismograflar Şekil 3 te görülebileceği üzere dinamik olarak çalışan bir sismograf görülmektedir. Çalışma prensibi ise belirli bir kütledeki cismin (yay ve dampere bağlanmış) sarsıntı sırasında gösterilen ok yönünde titreşim oluşturmaktadır. Bu titreşimlerde algılayıcı tarafından skalaya gönderilmektedir. Şekil 3 2

Şekil 4

Şekil 4‟te elektrik prensibiyle çalışan bir sismograf görülmektedir. Bu sistemde sönümlemeyi sağlayacak damper yerine özel bir sıvı kullanılmaktadır. Bu tür sistemler düşük frekansların ölçümünde kullanılır. Sistemde meydana gelen titreşimler potansiyometrede gerilim değişimine neden olur. Bu değişimler frekans olarak potansiyometrenin kadranından Hz biriminden okunabilmektedir. Şekil 5‟te görülen sitem bir diğer elektrik prensibiyle çalışan sismograftır. Bu sistemde sarsıntılar kütleye gövdeyle birlikte iletilmektedir. Kütleye iletilen bu sarsıntılar sonucu, kütlenin bağlı bulunduğu 1 numaralı esnek çubukta şekil değişimi meydana gelmektedir. Şekil değişimleri çubuğa bağlanan uzama telleri (strain-gage) vasıtasıyla ölçülebilmektedir.

Şekil 5

Uygun wheatstone köprüsü devresi vasıtasıyla, uzama tellerindeki uzama ve kısalmalar (yani direnç değişimi) dönüştürülerek, kadrandan frekans Hz biriminden okunabilmektedir. Şekil 6‟da LVDT (Linear Variable Differential Transformer)‟li bir sismograf görülmektedir. LVDT „nin çekirdeğini m kütleli bir cisim oluşturur. Sistemin sarsıntısı sonucunda bu kütlede titreşmektedir. Kütlenin yer değiştirmesi devrede bir manyetik alan oluşturur ve manyetik alan değişimi gerilim farklılıklarına neden olur. Fark potansiyometre ile ölçülerek frekans olarak görüntülenebilir.

Şekil 6 3

Şekil 7

Şekil 7‟de Piezoelektirk Transdüserli Sismograf görülmektedir. Bu cihazlar yüksek frekansların ölçümünde kullanılmaktadır ve boyutları oldukça küçük ve hafiftirler. Sisteme etkiyecek herhangi bir sarsıntı sonucu m kütlesi ok yönünde titreşmeye başlayacaktır. Bu titreşimler piezoelektrik kristal üzerinde basınç etkisi meydana getirecektir. Piezoelektrik kristal üzerinde basınç değişimi sonucu gerilim farkları meydana gelir. Dolayısıyla frekans da bu şekilde ölçülebilir. Sismik titreşim cihazları sıcaklık tesiriyle etkilenebilirler. Sıcaklıktan dolayı değişen direnç değişikliklerinin doğru olarak hesaplanabilmesi için VRD (Variable-ResistanceDisplacement) sensörleri kullanılır. Sismik titreşim cihazlarının sönümünde sismik kütlenin çevresindeki sıvı ortamın viskozitesindeki değişiklikler etkilidir. Böyle uygulamalarda sıklıkla silikon yağları kullanılır ve viskoziteleri sıcaklığa bağlıdır. [2] 2) İvme Ölçümü İvmeölçerler, ivme, genel amaçlı mutlak hareket ölçümlerinde titreşim ve mekanik şok değerlerini ölçmede kullanılırlar. Tüm ivmeölçerlerde bir sismik kütle, yay ve damper sistemi vardır. Sismik kütlenin üzerine etkiyen atalet kuvvetinin yarattığı ivme ölçülür. Bir yapının ya da bir makinenin ömrü, çalışma sırasında maruz kaldığı ivmenin şiddeti ile orantılıdır. Bir yapının çeşitli noktalarındaki titreşimin genliği ve fazı, bir modal analiz yapılabilmesine izin verir. Yapılacak olan bu analiz sonucunda dinamik olarak çalışacak parçaların çalışma modları belirlenerek tüm sistemin dinamik karakteri ortaya konabilmektedir. [2] İvmeölçerler “Sismik İvmeölçerler”, “Kapasitif İvmeölçerler” ve “Piezoelektrik İvmeölçerler” olmak üzere 3 tiptir. 2.1 Sismik İvmeölçerler: Sismik ivmeölçerler ile yer, bina, köprü üzerinde deprem, inşaat, madencilik çalışmaları, büyük nakliye vasıtaların yol açtığı titreşimler ölçülebilir. Yüksek frekanslı ivmeölçerler ile çarpma testleri, çok yüksek devirli motorların testleri yapılabilir.[2] 2.2 Kapasitif İvmeölçerler: Kapasitif ivmeölçer de kapasitif iletim prensibi kullanılır. Sismik kütle olarak bir diyafram kullanılır. Bir ivme etkidiği zaman sabit elektrot ile sismik elektrot arasındaki mesafe değişir. Mesafenin değişmesiyle kapasitans değişir ve ivme ile orantılı bir çıkış elde edilir.[2] 4

Kapasitif ivmeölçerler düşük seviyeli ve düşük frekanslı titreşimleri, statik ivmeleri ölçmede kullanılırlar. Karşılıklı yerleştirilmiş kapasitör şeklinde çalışan iki plaka arasındaki kapasitansın değişmesi prensibi ile ölçüm yaparlar. Bu plakalar Şekil 8 arasındaki mesafe ve dolayısı ile kapasitans ivme altında değişir ve ivme ile doğrusal bir sinyal doğururlar. Bu tip Algılayıcılar özel bir sinyal koşullama gerektirmezler. 12VDC ya da 24 VDC ile beslenmek sureti ile çalışırlar. Özellikle robotik, otomotiv sürüş kalite testleri, bina dinamiği ölçümü gibi yerlerde kullanılırlar. 2.3 Piezoelektrik İvmeölçerler: Piezoelektrik İvmeölçer piezoelektrik etkinin kullanıldığı bu tip algılayıcılarda, sismik kütle bir piezokristal malzeme üzerine bir kuvvet uygular ve bunun neticesinde bir elektrik yük oluşturulur. Piezoelektrik ivmeölçerler çok düşük frekanslı sismik uygulamalardan, çok yüksek frekansta doğrusal çalışma aralığı gerektiren çarpma testlerine kadar birçok ölçme uygulamasında kullanılan, küçük boyutlu, yüksek sıcaklık aralığında çalışabilen, endüstriyel standartlarda kılıf içinde yapılandırılmış transdüserlerdir. Kuvars ya da seramik kristaller bir kuvvet altında kaldığında picocoulomb seviyesinde elektrik yükü üretirler. Bu elektrik yükünün kristal üzerindeki değişimi yer çekimi ivmesinin değişimi ile doğru orantılıdır. İvmeölçerlerdeki sismik kütlenin ivme altında maruz kaldığı atalet kuvveti piezoelektrik kristale etkir ve ivme ile doğru orantılı bir elektrik sinyali çıkışı verir. Bir yongaya (Mikro Elektronik devre/chip) sahip Piezoelektrik ivmeölçerlerin içinde sinyali taşınabilir voltaj sinyaline çeviren bir sinyal koşullayıcı devre vardır (Integrated Electronics Piezoelectric U IEPE). Bu tip Algılayıcılar gürültüden minimum etkilenirler. Üzerinde çevirici elektronik devre olmayan (Charge Mode) Algılayıcılar harici bir çevirici (Charge Amplifier) ile kullanılırlar. Charge Mode Algılayıcılar yüksek sıcaklıktaki uygulamalarda kullanılmak için idealdirler.[2] 3) Genel Titreşim Ölçümleri Titreşim ölçümü birçok alanda önemini korumaktadır. Bu yüzden titreşim ölçümünü yapabilmek için gerekli teçhizatlar ise, titreşim ölçüm cihazları ve probudur. Ayrıca bu cihazları sağlıklı bir şekilde kullanılabilmesi için kalibrelerinin de yapılması gereklilikler arasındadır. Titreşim ölçüm problarını aşağıdaki gruplara ayırabiliriz:   

Akselerometre Hız probu Deplasman probu

5

Akselerometre, geniş frekans ve dinamik aralığa sahip ve nispeten ufak yapıda olması sebebiyle en genel amaçlı transdüserdir. [2] Hız probu, çoğunlukla orta frekans bölgesini içeren izleme sistemlerinde kullanılmaktadır. [2] Deplasman probu, özellikle düşük frekanslı deplasman ölçümünün gerektiği şaft titreşimi, eksen kaçıklığı gibi ölçümlerde faydalı olmaktadır. [2] Titreşim ölçüm cihazları ortalama değer hesaplayabilen veya sadece anlık değer ölçebilen olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Ayrıntılı titreşim analizi isteniyorsa, frekans analizi yapabilen modeller tercih edilmelidir. Frekans analizinde kullanılan yöntem FFT (sabit bant genişliği) veya CPB (sabit oranlı bant genişliği) olarak seçilebilmektedir. [2] 4) Makinelerde Titreşim ve Akustik Analizi Gelişen teknoloji ve üretim sistemleri, hem üretim miktarlarını artırmakta hem de kaliteyi ön plana çıkarmaktadır. Test kavramı bu noktada son derece önem kazanmaktadır. Ürünün dinamik davranışı, mekanik zorlamalara karşı dayanımı, çalışırken ürettiği gürültünün seviyesi ya da ses kalitesi gibi özellikleri ürünün kalitesini ve pazar payını doğrudan etkilemektedir. Ses ve titreşim analizi son ürün kalite testlerinde, mekanik performans ve dayanım testlerinde, modal analiz ile dinamik parçaların tasarımında, dönen parça içeren makinelerin kestirimci bakımlarında, ses seviyesi ve kalitesi testlerinde ve diğer birçok titreşim kaynaklı olayları incelemekte kullanılmaktadır. Titreşim ve akustik analizi ile bir çok makine parçası arızalanmadan hemen önce tespit edilip değiştirilebilir. Günümüzde bu yöntemle;        

Rulman Elektrik Motoru Kompresör Jeneratör Pompa Fan Dişli Kutusu Redüktör, türbin, şaft ve diğer dönen aksama sahip makinelerde bakıma yönelik titreşim ölçümleri yapılmaktadır.

Bu tür makinelerde hatanın nereden kaynaklandığını anlayabilmek için hedefe yönelik uygun, frekans analizi yapan bir ölçüm cihazına ihtiyaç vardır. Uygun bilgisayar programları sayesinde artık makinelerin neresinden, hangi sıklıkla ölçüm yapılacağı daha kolay hale gelmiştir. Kullanıcı dostu bu özellik sayesinde çizilen yol doğrultusunda yeterli veri alındıktan sonra bu bilgiler bilgisayarda saklı kalmaktadır. Bunun amacı daha sonra yapılacak bir sonraki ölçümlerde bir önceki verileri karşılaştırma imkânı sağlayıp, eğer hata varsa hatanın bulunmasına yardımcı olmaktır. 6

Hata tespiti için değişik analiz teknikleri vardır. Bunlar;    

FFT CPB (Constant Percentage Bandwith) Order Tracking Analysis (Mertebe İzleme Analizi) BCS (Bearing Condition Units) vs. dir.

4.1 FFT (Fast Forier Transform): Hızlı Fourier dönüşümü (Fast Fourier Transform-FFT) titreşim analizinde kullanılan, istatistik tabanlı, matematiksel bir işlemdir. Karışık sinyal yumaklarını ayrıştırır ve hangi frekansta ne şiddette bir titreşim olduğunu gösterir. Kısaca FFT sinyallerimizi zaman alanından frekans alanına geçirirken kullandığımız bir işlemdir. FFT tekrarlanmayan sinyalleri dikkate almaz. Karmaşık sinyaller içinde periyodik olanları belirleyip harmonik bileşenlerine ayırır. [3] 4.2 CPB (1/n Oktav Analizi): Bu analiz ile FFT analizine göre daha net bilgi elde etmek mümkündür. FFT ölçülen sinyali geniş bir frekans spektrumunda incelemesine imkân vermekte fakat ilgilenilen belli frekans aralıkları hakkında detaylı genlik bilgisi almak mümkün olmamaktadır. 1/n Oktav analizinde frekans spektrumu 1/1, 1/3, 1/12, 1/24 aralıklar ile bölünmekte ve bu dar frekans bantlarında analiz yapılabilmektedir. 4.3 Mertebe İzleme Analizi: Motorların, türbinlerin ve diğer dönel elemana sahip olan makinelerin dinamik olaylarını incelemede sıklıkla kullanılan bir tekniktir. Bu teknikte şafta bağlanan bir takodan alınan sinyallerden hesaplanan şaft hızının mertebeleri diye de anılan harmonikleri incelenir. Sonuçları incelemek geleneksel spektrum analizine göre çok daha kolaydır. Çünkü oluşan titreşimlerin büyük bir kısmı dönen makine elemanından kaynaklanmaktadır. Bu analizlerin yapılabilmesi için birincil şart ölçülmek istenen sinyallerin doğru ve hassas bir şekilde toplanmasıdır. Sinyallerin toplanması için kullanılan sensörler, sinyalin tipine göre değişmektedir. Akustik ölçümler için mikrofonlar, mekanik titreşimleri için ivmeölçerler kullanılmaktadır.

Şekil 9

4.4 BCU (Bearing Condition Units): Rulman ve dişli analizinde kullanılan bir tür frekans analizidir. Titreşim analizi örneği [4]: Tahrik frekansının sürekli değişim halinde olduğu durumlarda (kalkış, duruş veya ivmelenme gibi) elde edilen frekans spektrumları incelendiğinde, gerek tepe noktaların keskinliğini kaybettiği (smearing) gerekse de iki spektrumun üst üste konularak karşılaştırılamadığı ortaya çıkmaktadır. 7

Bu tarz uygulamalarda ekseni zamana bağlı ifade eden frekans (Hz) yerine ana tahrik frekansına bağlı ifade eden mertebe (Order) olarak seçmek daha faydalı olabilmektedir. Bu analiz için diğer ölçüm sensörlerine ek olarak, devir bilgisini kaydeden bir takometreye de gereksinim duyulmaktadır. Alt tarafta PULSE sistemi ile elde edilmiş bir kalkışa ait arka arkaya alınmış frekans spektrumları yer almaktadır. FFT analizi : X-ekseni frekans (Hz) İlk şekilde, x-ekseni frekans (Hz), y-ekseni artmakta olan devir (RPM) değerlerini ifade ederken, grafiğin açıktan koyuya doğru giden tonlaması yüksek seviyeden düşüğe doğru değişimi göstermektedir.

Şekil 10 Birbirinden uzaklaşmakta olan çizgiler, devir sayısı ve bağlı harmoniklerinin, devirdeki artış sebebiyle frekanslarının artması ve dolayısıyla bir sonraki spektrumda daha yüksek bir frekans değeri ile ifade edilmelerinden kaynaklanmaktadır.

Mertebe analizi : X-ekseni devir (Order) İkinci şekildeki tek fark, x-ekseninin devire bağlı (Order) seçilmiş olmasıdır. Bu durumda herşey devir sayısına bağlı olduğu için tüm harmonikler aynı çizgi üzerinde yer almaya devam edeceklerdir. (Örn. 3. harmonik her zaman devir sayısının 3 katında olduğu için Order=3 noktasında gözükecektir) Şekil 11 Yan tarafta ise aynı sinyale ait devre bağlı olarak yapılmamış spektrumu ile, devre bağlı ölçümün karşılaştırması yer almaktadır.Ölçüm yapılırken devir sürekli değişmekte olduğundan ilk spektrumdaki tepe değerleri daha az belirginken, ikinci spektrumdaki harmonikler daha net seçilebilmktedir. Bu durum özellikle yüksek frekans bölgesinde daha etkili olmaktadır. Şekil 12

8

5) Titreşim Takip Sistemleri Bir tesisteki elektrik motorları, rulmanlar, fanlar, pompalar, dişli kutuları gibi dönen ekipmanın titreşim seviyelerini sürekli izleyerek, bu değerlerin belirli bir seviyenin altına inmesi veya üzerine çıkması halinde alarm sinyali göndermek ve bu sayede bir koruyucu bakım sağlamak mümkündür. Titreşim izleme monitörleri çoğunlukla toplam titreşim veya belirli bir frekans aralığındaki titreşim seviyesini takip etmektedirler. Çoğu titreşim monitöründe ikaz limiti ve alarm limiti olmak üzere iki farklı limit değeri bulunmaktadır. Alarm seviyesinin aşılması halinde röle çıkışı gönderilebilmektedirler. Monitör ile kullanılacak olan titreşim sensörü uygulamaya bağlı olarak, deplasman probu, hız probu veya akselerometre olarak seçilebilmektedir. Titreşim monitörlerinin, tek bir kutu içerisinde bir, iki veya üç kanallı versiyonları olabildiği gibi bir kutu içerisine yerleştirilebilen pek çok modül çok kanallı hale dönüşebilen versiyonları da bulunmaktadır. [5] Titreşim takip sisteminin kurulmasında ki asıl amaç, makinelerin arıza durumuna gelmeden hemen önce arızanın tespit edilip giderilmesidir. Buna kestirimci bakım uygulaması denmektedir. Kestirimci Bakım Planlaması işletmelerde „4‟ yöntemle uygulanabilir.[6] 1) Makinelerden ölçüm alım veri toplama cihazının ve beraberinde kullanılacak bilgisayar programının işletmece satın alınarak, ölçümlerin analizlerin ve planlamanın işletme kadroları tarafından yapılması. 2) Makinelerden ölçüm alım veri toplama cihazının işletmece alınması, makinalardan ölçümlerin işletme kadrolarınca yapılması, internet üzerinden bu ölçümlerin danışman firmaya iletilmesi, analizlerin danışman firma tarafından yapılıp sonuçların işletmeye iletilmesi. 3) İşletmenin cihaz ya da program almadan, dışarıdan ölçüm analiz hizmeti alması. 4) Online sabit sensörler ile otomatik, trip - ölçüm analiz ile kestirimci bakım uygulaması. Makine Titreşimi Sürekli İzleme Sistemleri kendi içinde ikiye bölünür.  

Set edilen sınır aşılınca uyarma/durdurma (Shut Down / Trip) monitörleri Sürekli Makine Sağlığı izleme monitörleri

5.1 Uyarma / durdurma monitörleri Titreşim sensöründen gelen tek rakama indirgenmiş verinin sürekli izlendiği sistemdir. Durduğunda, prosesin durmasına neden olacak ve/yada bir arızanın domino etkisi ile daha 9

büyük ve daha maliyetli arızalara ve hasarlara neden olacağı makinelerin izlenmesinde tercih edilir. Literatürde Shut-Down/Trip Ettirme sistemi olarak geçmektedir. Her sensörden gelen titreşim rakamı canlı olarak sürekli izlenir. Belirlenen set değerlerinin aşılması durumunda rölelerin aktive edilmesi ile sesli ışıklı uyarı ya da makinenin durdurulması amacı ile kullanılır. Tüm Türbinlerde standart olarak bulunmalıdır

Şekil 13 Uyarma-Durdurma Süreci

5.2 Sürekli Makine Sağlığı İzleme Monitörleri [6] Uyarma/Durdurma monitörlerinden farkı, veri rakam yerine analiz grafikleri ile izlenir. Gelen veri nedeni ile makine durdurulmaz, önce analiz edilir, analiz sonucu, gerekli görülür ise makine durdurulur. Arıza makine çalışma şartlarında, makine durmadan önce teşhis edilir. Tıpkı bir doktorun insanı canlı muayene etmesi gibidir. Uyarma/Durdurma sistemi ile durdurulan makinede, bakımcı otopsi benzeri uygulama ile arızayı belirlemeye ve onu onararak tekrar yaşama döndürmeye çalışır. Bunun içinde operatör olması gerekir. Her seferinde ameliyat yapmak zorundadır. Makine Sağlığı İzleme sistemi ise, teşhisin makine canlı iken yapılmasına ya da canlı iken kaydedilen analiz grafikleri ile yapılmasına, bu suret ile teşhis süresinin kısalmasına yardımcı olur. Teşhis süresini kısaltır. Arıza kaynağının kesin belirlenmesini sağlar.

Şekil 14 Sürekli Makine Sağlığı İzleme Süreci

10

İLGİLİ STANDARDLAR ISO 2954: Mechanical vibration of rotating & reciprocating machinary (requirements for instruments) ISO 7919: Mechanical vibration of non-reciprocating machines VDI 2056: Vibration criterion for rotating machines ISO 7626: Experimental determination of mechanical mobility IEC 68-2: Environmental tests (Sinusoidal, Random, Shock, Bump etc.) ISO 5344: Electrodynamic test equipment for generating vibration

KAYNAKÇA: [1] : http://tr.wikipedia.org/wiki/Titreşim [2] : H. Şen, Titreşim Ölçümü, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kasım 2002 [3] : http://tr.wikipedia.org/wiki/Hızlı_Fourier_dönüşümü [4] : http://www.proplan.com.tr/pages/titresim/uygulama/order/order.htm [5] : http://www.proplan.com.tr/pages/titresim/uygulama/izleme/izleme.htm [6] : Köse, R.Kubilay, Kestirimci Bakım, 1.Bakım Teknolojileri Kongresi Bildiri Kitabı, 241253 Ekim 2003, Yayın No: E/2003/334 TMMOB Makina Mühendisleri Odası.

11