Didymus the Blind and the Text of the Gospels (New Testament and the Greek Fathers, no. 1)

DIDYMUS T H E BLIND AND T H E T E X T OF T H E GOSPELS

SOCIETY OF BIBLICAL L I T E R A T U R E The New Testament in the Greek Fathers Edited by Gordon D. Fee

Number 1 DIDYMUS THE BLIND AND THE TEXT OF THE GOSPELS by Bart D. Ehrman

DIDYMUS T H E BLIND AND T H E T E X T OF THE GOSPELS

Bart D. Ehrman

Scholars Press Atlanta, Georgia

DIDYMUS T H E BLIND AND T H E T E X T OF THE GOSPELS Bart D . Ehrman

p

1986

The Society of Biblical Literature

L i b r a r y of Congress Cataloging in Publication D a t a

Ehrman, Bart D. Dtdymus the Blind and the text of the Gospels. (New Testament and the Greek Fathers ; no. 1) Bibliography: p. 1. Bible. N.T. Gospels -Criticism, Textual. 2. Didymus, of Alexandria, the Theologian, ca. 31 3-ca. 398—Knowledge—Alexandrian test of the Gospels. I. Title. II. Series. BS2551.A26D534 1986 226\048'0924 86-24845 ISBN 1-55540-083-3 (alk. paper) ISBN 1-55540-084-1 (pbk. : alk. paper)

Printed in the United States of America on acid-free paper

To C i n d y

TABLE OF CONTENTS

Acknowledgments

ix

Editor's Preface

xi

Introduction

Chapter I

1

Didynms a s a W i t n e s s t o t h e T e x t o f t h e Gospels:

Methdological Problems

Patristic

Sources:

Complexities

4

The U s e o f C r i t i c a l

Editions

Source A n a l y s i s

7 7

Textual Reconstruction The

4

T h e i r S i g n i f i c a n c e and

Special significance

12

and P e c u l i a r

P r o b l e m s o f Didymus a s a T e x t u a l Witness

Chapter I I

17

I n t r o d u c t i o n t o t h e T e x t and

30

P r e s e n t a t i o n of the Text

31

The

C r i t i c a l Apparatus

A b b r e v i a t i o n s used

Chapter I I I

Critical

Apparatus

34

i n the Apparatus

T e x t and A p p a r a t u s

37

38

G o s p e l o f Matthew

38

G o s p e l o f Mark

88

Gospel of Luke

91

Gospel of John

124

I n d e t e r m i n a b l e R e f e r e n c e s a n d Complex Conflations

Chapter I V

172

The G o s p e l T e x t o f Didymus:

Quantitative

Analysis

187

Didymus"s A f f i n i t i e s

i n Matthew

190

R e s i d u a l Methodological Concerns

195

Didymus's A f f i n i t i e s

202

vii

i n Mark

Didymus's A f f i n i t i e s

i n Luke

Didymus's A f f i n i t i e s

i n John

204 207

Didymus's T e x t o f t h e Four G o s p e l s

Chapter

V

The

T e x t o f Didymus:

Group

Profile

One:

Inter-Group

Readings

228

Profile

Two:

Intra-Group

Readings

234

Profile

Three:

Gospel Profiles

and

to

VI

223

Combination

Intra-Group

Profile

Chapter

218

Four:

Inter-

Readings

238

Didymus's R e l a t i o n s h i p

Alexandrian Witnesses

243

Conclusions

254

Methods o f T e x t u a l A n a l y s i s and Classification The

254

C h a r a c t e r and H i s t o r y o f

the

Alexandrian Text

258

The

Western Text i n A l e x a n d r i a

258

The

Byzantine Text

in Alexandria

259

The

caesarean Text

i n Alexandria

261

The

E a r l y and

Alexandrian

Late

Texts

262 26

A p p e n d i x One:

Didymus i n t h e A p p a r a t u s o f NA

A p p e n d i x Two:

Didymus i n t h e A p p a r a t u s o f UBS

268 3

Bibliography

,

274

276

viii

ACKNOWLEDGMENTS

T h i s book grew o u t o f t h e d i s s e r t a t i o n

I submitted

f a c u l t y o f P r i n c e t o n T h e o l o g i c a l Seminary i n 1985. especially

l i k e t o e x p r e s s my g r a t i t u d e t o t h e t h r e e mem-

b e r s o f my d i s s e r t a t i o n c o m m i t t e e , ficant

to the

I would

each

o f whom made

signi-

c o n t r i b u t i o n s t o my l a b o r s : B r u c e M. M e t z g e r , who

spawned i n me a n i n t e r e s t

i n the analysis of the P a t r i s t i c

w i t n e s s e s o f t h e NT t e x t ,

and whose t e x t u a l e x p e r t i s e g u i d e d

me t h r o u g h o u t t h e e n t i r e p r o j e c t ; C u l l e n I K S t o r y , meticulous admiration; critical

attention to detail and David

h a s always

whose

been a s o u r c e o f

R. Adams, whose i n t u i t i v e s e n s e f o r

method c o n t i n u e s

to inspire rigor

i nhis

students.

T h a n k s a r e a l s o due E l i z a b e t h J o h n s o n o f New B r u n s w i c k T h e o logical tions,

S e m i n a r y f o r much g e n e r o s i t y a n d many h e l p f u l s u g g e s a n d t o my f r i e n d J e f f r e y S i k e r who r e a d p o r t i o n s o f t h e

MS a n d g a v e c o n t i n u a l e n c o u r a g e m e n t . Anyone who r e a d s t h i s s t u d y w h i c h I am i n d e b t e d

will

r e a l i z e the extent t o

t o t h e s c h o l a r s h i p o f Gordon D. F e e .

From t h e v e r y b e g i n n i n g

o f my work h i s p u b l i c a t i o n s h a v e

s e r v e d a s a model o f c a r e f u l r e s e a r c h , a n d I h a v e it

my g r e a t

considered

f o r t u n e t o b e a b l e t o work w i t h h i m a s t h e g e n e r a l

editor of this project. I

would a l s o l i k e t o extend

o f S c h o l a r s P r e s s , who h a s a l w a y s provide

t o Dennis

Ford

b e e n prompt a n d w i l l i n g t o

t h e a s s i s t a n c e I have needed.

My d e e p e s t and

my t h a n k s

a p p r e c i a t i o n g o e s t o my w i f e C i n d y whose

love

p a t i e n c e h a v e b e e n my s t e a d y c o m p a n i o n s t h r o u g h o u t t h e

course

o f my work.

I t i s t o h e r t h a t I have d e d i c a t e d

book.

ix

this

EDITOR'S PREFACE

The

u s e f u l n e s s of P a t r i s t i c

textual criticism

has

F a t h e r ' s t e x t c a n be commentary on readings),

as c e r t a i n

alike,

the average

alone—and

or notes

and

when a provides

alternative

f o r the

however, t h a t u s e f u l n e s s , b o t h f o r s c h o l a r

has v e r y

factors.

little

l a r g e a r e the province of the

even t h e s p e c i a l i s t

the

specialist

a t times has c o n s i d e r a b l e

to. e v a l u a t e w h a t he

dif-

times

o r she does have a c c e s s t o .

S e c o n d , w h a t a c c e s s most p e o p l e do the c r i t i c a l editions,

First,

access to

g e t t i n g a t some o f t h e m a t e r i a l , o r a t o t h e r

k n o w i n g how

New

location.

h a s b e e n m i t i g a t e d by two

s c h o l a r or student

d a t a , w h i c h by

Testament

Indeed,

evidence

i n a given geographical

Unfortunately,

f o r New

( e . g . when he

i t provides datable primary

student

ficulty

judged

t h e v e r y words of h i s t e x t

Testament t e x t

and

citations

long been r e c o g n i z e d .

have t o t h e d a t a ,

i s h o p e l e s s l y inadequate.

namely i n

This i s

e s p e c i a l l y t r u e , f o r example, o f t h e o t h e r w i s e u s e f u l U n i t e d B i b l e S o c i e t i e s G r e e k New

T e s t a m e n t , w h e r e t h e r e a r e s o many

i n a c c u r a c i e s t h a t even the c o r r e c t d a t a a r e not u s e f u l , one

can

never

know w h i c h a r e c o r r e c t

and w h i c h a r e

What h a s b e e n l a c k i n g i s an a d e q u a t e and p r e s e n t a t i o n and

e v a l u a t i o n of these data,

Greek F a t h e r s , where t o d a t e is

available

Clemens von tation to

be

The

[Rome, 1 9 7 0 ] ; who

although

of

the

Alexandria

Neuen T e s t a m e n t has

a full

bei

presen-

t h e e v a l u a t i o n l e a v e s some t h i n g s

p r e s e n t volume r e p r e s e n t s t h e i s to f i l l

the s e r i e s

will

only t h a t of Clement of

Mees, D i e Z i t a t e a u s dem

of the data,

accessible

especially

desired).

whose aim

Let

(M.

Alexandrien

since

not.

me

here

c a n be simply

p r e s e n t t h e NT

be

lacuna.

f o u n d i n Dr.

only data a v a i l a b l e texts will

up t h i s

f i r s t i n a new The

textual data

(1) The

1-3.

series

f o r the Greek F a t h e r s ;

(2)

from c r i t i c a l e d i t i o n s o f t h e F a t h e r s '

included;

(3) e a c h v o l u m e w i l l data

include a

(or p a r t s t h e r e o f ) of a

F a t h e r or s e l e c t e d works of a g i v e n Fathtsr; also

for

Ehrman's I n t r o d u c t i o n , pp.

s e t out the g u i d e l i n e s :

p r e s e n t a t i o n o f t h e NT

tation will

series

justification

(4) e a c h

i n c l u d e a minimal e v a l u a t i o n of the xi

full

given presenFather's

xii

citations, data,

and

d a t a ; and textual text,

as

to h i s c i t i n g h a b i t s ,

the

degree of

finally

data as

(5) t h e

to

the

increase

Father's It

our

textual

in and

Father's

i n the

the

the

history

such a

of

NT

the

the

certainty

s e r i e s w i t h Dr.

four G o s p e l s as

Didymus t h e

not

task

the

Blind

o n l y g i v e n us has

of

also offered

analysis that

in that

task.

some r e f i n e -

h e l p us i s an

criticism, especially in

ability

someday t o w r i t e clarity.

the

history

Perhaps other younger s c h o l a r s look toward t h i s a s p e c t of

textual

for t h e i r d i s s e r t a t i o n s ,

since

of

will

t o move auspicious

we

greater

prove u s e f u l

the

now

Toura

presentation

o f NT

textual

trust will

This

Bart

i t is

found a t

a full

a s e r i e s that

of

the

presentation

use

ongoing t a s k

area

the

of t h e

with

beginning of

possiblity

his

use

a n a l y s i s of

relationships

introduce the t e x t of

data, but

m e n t s o f method i n t h e toward g r e a t e r

i n the

of

may

data.

Ehrman h a s

a n a l y s i s of

place

textual

commentaries of

Dr.

o f f e r an

I t i s hoped t h a t

i s a p l e a s u r e to

1941.

reliability

o v e r a l l confidence i n the

Ehrman's a n a l y s i s of cited

author w i l l

e s p e c i a l l y i n terms of

other a v a i l a b l e data. will

the

c e r t a i n t y w i t h w h i c h one

for

text with

be

the

our even

encouraged

c r i t i c i s m as a

to

possible

t h i s s e r i e s o f f e r s them a

publication.

GORDON D.

FEE

Introduction

Recent

y e a r s have w i t n e s s e d

a n a l y s i s and renewal

had

proaches

a renewed i n t e r e s t

c l a s s i f i c a t i o n o f NT

i t s roots i n methodological

taken to e s t a b l i s h i n g t e x t u a l

tematized devised,

and one

objectified.

Two

new

concerns,

grounds the t e x t u a l

t h e o t h e r a p r o f i l e method u s e d

as

c o n s a n g u i n i t y were

s i g n i f i c a n t t e x t u a l w i t n e s s e s , i n c l u d i n g MSS

to s e v e r a l The

important

and

the f i e l d .

abstract,

MS

analyses of

N

and W and

As

traditions.

s e e k s , a s d i d most o f i t s p r e d e c e s s o r s ,

r e f i n e methods o f t e x t u a l

a n a l y s i s now

F a r from d i s c u s s i n g m e t h o d o l o g y o n l y

however, t h e s t u d y h a s a s i t s p r i m a r y

an e c c l e s i a s t i c a l

transmission.

liest

important

o b j e c t i v e the

leader i n fourth-century

to have p r e s e r v e d ,

t h e p u r e s t form o f NT

text.

produced during

o f Didymus's NT

Alexandrian t r a d i t i o n

Didymus's

quotations

of the l a t e

D i d y m u s ' s t e x t may

t i o n s concerning minate,

c a n be

show t h e

"Early"

cast

light

on

several

and

1

to

represent

the

I n addi-

i t may

ques-

illu-

r e l a t i o n s h i p between

"Late" Alexandrian

tradition.

lifetime.

somewhat b r o a d e r

t h e t r a n s m i s s i o n o f t h e NT:

extent to which other

Alexandrian

ear-

expected

fourth century.

f o r example, t h e h i s t o r i c a l

so-called

schol-

from

Furthermore,

show w h e t h e r t h e s e o t h e r w i t n e s s e s a d e q u a t e l y

tion,

textual

Alexandrian witnesses, including codices

were probably

Thus a study

Alexandria,

famous f o r i t s c l a s s i c a l

i s commonly r e p u t e d

times,

B,

another

l i n k i n the g r e a t c h a i n of

A l e x a n d r i a was

of t h e most i m p o r t a n t K and

common

i n the

t e x t u a l w i t n e s s , Didymus t h e B l i n d .

Didymus i s an

a r s h i p and

the

as w e l l as

a p p l i c a t i o n o f a r e f i n e d method o f a n a l y s i s t o y e t significant

accord-

These

Hippolytus,

s k e t c h e s o f t h e NT

present study

to u t i l i z e in

C h r y s o s t o m , and

on

documents,

to c l a s s i f y witnesses

developments l e d to the p u b l i c a t i o n of s e v e r a l

F a t h e r s Origen,

sys-

were

to demonstrate

r e l a t i o n s h i p s o f NT

i n g t o t h e i r p a t t e r n s of a t t e s t a t i o n of r e a d i n g s .

church

This

ap-

methods o f a n a l y s i s

a q u a n t i t a t i v e method d e s i g n e d

statistical

i n the

documentary e v i d e n c e .

texts,

types of t e x t

and

i t

the

may

influenced the

2/

Didymus and

The case, past

the

Gospels

scientific

of the

study

several years.

Egyptian

o f Didymus's t e x t

four G o s p e l s — h a s I n 1941,

i n a g r o t t o near Toura,

workers a c c i d e n t a l l y unearthed

p a p y r u s MSS.

of the N T — i n

or

Genesis,

Job,

a p p e a r e d s i n c e 1968. t h e NT

e d i t i o n s of these

Psalms, E c c l e s i a s t e s ,

Gospels.

and

f o c u s e s on

present

study

represents the

t h r e e k i n d s of i s s u e s :

the t e x t u a l a f f i n i t i e s

affinities? reveal

determined?

(3) H i s t o r i c a l :

Methodological

The

(2) T e x t u a l :

What d o e s Didymus's G o s p e l

and

a t the o u t s e t of

text.

A major p o r t i o n of the study

The

Gospel quotation

ings,

and

a critical

and

allusion

apparatus

given

listing

found i n Didymus's

a t every

writ-

point.

are subjected to a d e t a i l e d a n a l y s i s

I V and

C h a p t e r I V u s e s a q u a n t i t a t i v e method o f Didymus's t e x t

in

of

collations

These data

demonstrate the proximity

explains

i s then

which s u p p l i e s f u l l

of r e p r e s e n t a t i v e t e x t u a l witnesses

V.

encoun-

i s devoted to a p r e s e n t a t i o n

presentation includes a f u l l

every

chap-

Didymus

allusions.

C h a p t e r I I i n t r o d u c e s and

format of t h i s p r e s e n t a t i o n , which i t s e l f

Chapter I I I .

and

the

to

The

to the p e c u l i a r d i f f i c u l t i e s

of h i s Gospel quotations

o f Didymus's G o s p e l t e x t .

text

in Alexandria?

i s s u e s are addressed

i n the a n a l y s i s

and

these

Chapter I c o n s i d e r s the problems t h a t a r e unique

as a t e x t u a l w i t n e s s

ters

full-

How

What a r e

pays p a r t i c u l a r a t t e n t i o n to the s i g n i f i c a n c e of

tered

the

first

analysis

(1) M e t h o d o l o g i c a l :

a n a l y s e s o f t h e P a t r i s t i c w i t n e s s e s t o t h e NT ter

on

slowly

o f Didymus's G o s p e l q u o t a t i o n s

a b o u t t h e t r a n s m i s s i o n o f t h e NT

study.

have

I n them Didymus q u o t e s e x t e n s i v e l y from

The

a l l u s i o n s b e s t be

expository

commentaries

Zechariah

s c a l e t e x t u a l a n a l y s i s of t h e s e q u o t a t i o n s .

can

of

seventh-century

p a p y r i w e r e f r a g m e n t a r y c o p i e s o f h i t h e r t o unknown Critical

the

Egypt,

n e a r l y 2000 p a g e s

I n c l u d e d among t h e s e s i x t h -

w o r k s o f Didymus.

this

become p o s s i b l e o n l y w i t h i n

to

i n Chapto

individual

r e p r e s e n t a t i v e s of the major s t r a n d s of the t e x t u a l t r a d i t i o n . C h a p t e r V s u p p l e m e n t s t h i s a n a l y s i s by support

of r e a d i n g s

groups,

irrespective

witness.

examining

t h a t c h a r a c t e r i z e each of t h e i r a t t e s t a t i o n

F o r t h i s p u r p o s e a w h o l e new

Didymus's

of the t e x t u a l i n any

given

s l a t e of p r o f i l e s

of

I n t r o d u c t i o n /3

g r o u p r e a d i n g s i s p r o p o s e d and u t i l i z e d . The

final

c h a p t e r summarizes t h e important

r e f i n e m e n t s made i n t h e c o u r s e o f t h e s t u d y , the s i g n i f i c a n c e

of the a n a l y s i s

methodological

and

demonstrates

f o runderstanding

o f t h e t e x t a s i t was t r a n s m i t t e d i n A l e x a n d r i a . attention

i s p a i d here t o t h e r e l a t i o n s h i p

of t h e f o u r t h -

c e n t u r y A l e x a n d r i a n t e x t w i t h o t h e r known t e x t u a l to

the historical The

relationships

corrected similar

of the Alexandrian

s t u d y c o n c l u d e s w i t h two a p p e n d i c e s .

i n d i c a t e s where t h e t e s t i m o n y i n t h e apparatus

the history Particular

groups, and subgroups.

The f i r s t

o f Didymus c a n now b e c i t e d o r 26

o f NA

.

The second

i n f o r m a t i o n w i t h r e s p e c t t o UBSGNT .

provides

Chapter

I

Didymus a s a W i t n e s s t o t h e T e x t o f t h e Methodological Problems A n a l y s e s o f P a t r i s t i c w i t n e s s e s t o t h e NT a number o f s e r i o u s m e t h o d o l o g i c a l a r e o f two

sorts:

g e n e r a l l y and

c a n be

text

encounter

These

those i n h e r e n t i n the P a t r i s t i c

those unique

For the purposes

problems.

Gospels:

problems sources

to the works of each c h u r c h F a t h e r .

of the p r e s e n t study, both

sets

of problems

considered with reference to the extant writings

Didymus t h e

Pat-ristic Sources: NT

T h e i r S i g n i f i c a n c e and

s c h o l a r s agree that

the t e x t

o f t h e NT

Complexities cannot

be

r e c o n s t r u c t e d a p a r t from an a c c u r a t e d e l i n e a t i o n o f t h e tory of i t s transmission.

Patristic

nently

and

in this delineation

important

evidence

23, p.

figures

i s , i n some r e s p e c t s ,

t o i t t h a n a r e t h e G r e e k MSS

S e e n.

of

Blind.

17 b e l o w , and

and

early

the discussion

his-

promimore

versions.

o f pp.

22-

29. 2 The h i s t o r i c a l s i g n i f i c a n c e o f t h e P a t r i s t i c e v i d e n c e was r e c o g n i z e d by t h e e a r l i e s t p i o n e e r s o f t e x t u a l c r i t i c i s m , e s p e c i a l l y by t h e e i g h t e e n t h - c e n t u r y s a v a n t R i c h a r d B e n t l e y , whose s t u d y o f J e r o m e and O r i g e n d i c t a t e d t h e s c o p e and method of h i s c r i t i c a l r e s e a r c h . For contemporary assessments of the v a l u e of the P a t r i s t i c s o u r c e s , see e s p e c i a l l y J e a n Duplacy and J a c k S u g g s , " L e s c i t a t i o n s g r e q u e s e t l a c r i t i q u e du t e x t e de Nouveau T e s t a m e n t : l e passé, l e p r e s e n t , e t l ' a v e n i r , " i n L e B i b l e e t l e s pères, e d s . André B e n o i t and P i e r r e P r i g e n t ( P a r i s : P r e s s e s U n i v e r s i t a i r i e s de F r a n c e , 1971) 1 8 7 - 2 1 3 ; Gordon D. F e e , "The T e x t o f J o h n i n t h e J e r u s a l e m B i b l e : A C r i t i q u e o f t h e U s e o f P a t r i s t i c C i t a t i o n s i n New Testament T e x t u a l C r i t i c i s m , " J f i L 90 ( 1 9 7 1 ) 1 6 3 - 7 3 ; B r u c e M. M e t z g e r " P a t r i s t i c E v i d e n c e and t h e T e x t u a l C r i t i c i s m o f t h e New T e s t a m e n t , " NTS 18 ( 1 9 7 1 - 7 2 ) 3 7 9 - 4 0 0 ; M. J . Suggs, "The U s e o f P a t r i s t i c E v i d e n c e i n t h e S e a r c h f o r a P r i m i t i v e New Testament T e x t , " HIS 4 ( 1 9 5 7 - 5 8 ) 131-47. The a r t i c l e s by F e e and Metzger a r e d i r e c t e d , i n l a r g e measure, a g a i n s t t h e o v e r l y z e a l o u s a p p r o p r i a t i o n o f P a t r i s t i c e v i d e n c e by M.-E. Boismard, whose v i e w s and r e s u l t a n t r e c o n s t r u c t i o n o f t h e G r e e k t e x t o f t h e G o s p e l o f J o h n w e r e t a k e n o v e r by D. M o l l a t f o r h i s t r a n s l a t i o n i n the Jerusalem B i b l e . Boismard developed h i s p o s i t i o n i n t h e f o l l o w i n g a r t i c l e s : "A p r o p o s de J e a n v , 39," B J 55 (1948) 5-34; " C r i t i q u e textuellä e t c i t a t i o n s p a t r i s t i q u e s , " RB 57 (1950) 388-408; " L e c t i o r b r e v i o r , p o t i o r , " KB 58 ( 1 9 5 1 ) 1 6 1 - 6 8 ; "Dans l e s e i n d e s Père ( J o 1 , 1 8 ) , " RB 59 ( 1 9 5 2 ) 2 3 - 3 9 ; "Problèmes de c r i t i q u e t e x t u e l l e c o n c e r n a n t l e 4

Methodological Unlike these other kinds of evidence. be

dated

and l o c a l i z e d w i t h

Patristic

Bources can

relative precision.

t r a n s m i s s i o n h i s t o r y o f t h e NT c a n n o t

Problems /5

Since the

be r e c o n s t r u c t e d w i t h -

o u t k n o w i n g when a n d w h e r e c o r r u p t i o n e n t e r e d t h e t e x t u a l tradition, entire

this

critical

kind of precision

Despite t h i s received versional rives,

evidence.

No d o u b t t h i s

scholarly

r e t i c e n c e de-

t i o n s were n o r m a l l y

to cite

of lengthy

Biblical

The r e s u l t a n t

of B i b l i c a l

their syntactical

to adaptations

i n t o one.

t o complicated

Fathers rarely

the

"words o f t h e S a v i o r , " o r t h e " H o l y A p o s t l e , "

noted t h e s o u r c e s of t h e i r

P e t e r " c a n be q u o t e d w i t h o u t

o n l y by a s t a n d a r d Consequently,

citations.

i t often proves

formula,

conworse, Thus

or the

r e f e r e n c e t o any o f t h e

And f r e q u e n t l y a NT q u o t a t i o n quotation

range of texts

To make m a t t e r s

the

b o o k s o f t h e NT.

quota-

consulting a

"loose" citations

accounts,

or material context,

of s e v e r a l passages

texts

citations,

drawn from memory w i t h o u t

B i b l i c a l manuscript.

"blessed

citation

transmission of

I t i s w e l l known t h a t t h e F a t h e r s d i d n o t

with the exception

from p a r a p h r a s e s

have

from c o m p l e x i t i e s u n i q u e t o t h e

make a c o n s c i e n t i o u s e f f o r t

flations

sources

have t h e Greek and

c o m p l e x i t i e s stemming b o t h from t h e l o o s e

accurately,

to

advantage. P a t r i s t i c a t t e n t i o n than

o f t h e F a t h e r s a n d from t h e f a u l t y

their writings. always

relative

farless critical

i n l a r g e measure,

evidence, habits

i s a s i n e gu_a. non f o r t h e

process.

such

i s introduced

a s Teypantat .

d i f f i c u l t not only t o a s c e r t a i n

quatrième évangiïëT" RB 60 (1953) 3 4 7 - 7 1 ; " L e p a p y r u s Bodmer I I , " ES 64 (1957) 363-98. Boismard's views l e a d t o t h e a c c e p t a n c e o f t h e " s h o r t e r t e x t " o f John a t v i r t u a l l y e v e r y p o i n t , even where t h e P a t r i s t i c s o u r c e s s t a n d a l o n e i n t h e i r a t t e s t a t i o n of t h i s text. As w i l l be s e e n b e l o w , t h e p r e s e n t w r i t e r concurs t h a t Boismard's p o s i t i o n i s untenable. The P a t r i s t i c sources provide primary evidence f o r t h e h i s t o r y of t h e t r a n s m i s s i o n o f t h e NT t e x t b u t o n l y s e c o n d a r y evidence for the o r i g i n a l t e x t i t s e l f . 3

s e e B r u c e M. M e t z g e r , The T e x t o f t h e New T e s t a m e n t : I t s T r a n s m i s s i o n , C o r r u p t i o n , a n d R e s t o r a t i o n . 2nd e d . (New Y o r k : O x f o r d U n i v e r s i t y P r e s s , 1968) 86. *This alone accounts f o r t h e u b i q u i t y of "loose" c i t a tions i n the P a t r i s t i c sources, s e e F e e , "The T e x t o f J o h n i n t h e J e r u s a l e m B i b l e , " 167-70; M e t z g e r , T e x t . 8 7 - 8 8 .

6/

the

Didymus and

the

Gospel

p r e c i s e wording of

determine the especially

a Father's

Biblical

source of a q u o t a t i o n .

acute, of

course,

The

t e x t , but

also

to

l a t t e r problem i s

in quotations

from t h e

Synoptic

Gospels. The

o t h e r s e t of problems unique to

concerns the

h i s t o r y o f t h e i r own

Patristic

transmission.

t i o n s of v i r t u a l l y

a l l the

copyists

" c o r r e c t " quotations of

form of tic

tended to

text prevalent

writings

that

a v a i l a b l e only Patroloqia

church Fathers

i n t h e i r own

survive

only

in uncritical

day.

show t h a t the

MS

tradi-

later

Bible

to

the

Consequently, P a t r i s -

i n M e d i e v a l MSS

editions,

sources

The

or t h a t

such as

are

Migne's

Graeca, are

o f p r a c t i c a l l y no v a l u e f o r e s t a b 5 l i s h i n g t h e o r i g i n a l w o r d i n g o f t h e NT. Biblical citations i n s u c h s o u r c e s do n o t n e c e s s a r i l y r e p r e s e n t t h e t e x t o f t h e 6

Father,

but

often

It

has

become w i d e l y r e c o g n i z e d

these complexities

only that

require

known t o h i s l a t e r

the

These p r i n c i p l e s involve

three

Only c r i t i c a l

editions

O n l y t h o s e NT

q u o t a t i o n s and

are

beyond doubt can

be

of

i n recent

critic

o l o g i c a l p r i n c i p l e s when a s s e s s i n g

to

the

aspects

a Father's

copyists. years

follow

Patristic of the

works can

that

strict

analysis: be

used;

a l l u s i o n s whose B i b l i c a l

c o n s i d e r e d ; and

method-

evidence.

(3) A l l o f t h e

(1) (2)

sources data—

T h i s has been acknowledged a t l e a s t s i n c e the t u r n of the century. See F r e d e r i c C. Kenyon, Handbook t o the, Xe.xtual C r i t i c i s m o f t h e New T e s t a m e n t (London: M a c m i l l a n & Co., 1901) 206. The f o l l o w i n g i s a modern a s s e s s m e n t by Gordon F e e : "Over the p a s t e i g h t y e a r s I have been c o l l e c t i n g the Greek p a t r i s t i c e v i d e n c e f o r L u k e and J o h n f o r t h e I n t e r n a t i o n a l G r e e k New T e s t a m e n t P r o j e c t . I n a l l of t h i s m a t e r i a l I have f o u n d one i n v a r i a b l e : a good c r i t i c a l e d i t i o n o f a f a t h e r ' s t e x t , o r t h e d i s c o v e r y o f e a r l y MSS, a l w a y s moves t h e f a t h e r ' s t e x t o f t h e NT away from t h e I B and c l o s e r t o t h e t e x t o f our modern c r i t i c a l e d i t i o n s . " ( e m p h a s i s h i s ) Gordon D. Fee, "Modern T e x t u a l C r i t i c i s m and t h e R e v i v a l o f t h e T e x t u s E S S S E ^ t u s . " J E T S 21 ( 1 9 7 8 ) 26-27. 6

Among t h e p r e v i o u s P a t r i s t i c s t u i i e s whose f i n d i n g s a r e compromised by t h e u s e o f u n c r i t i c a l a d i t i o n s i s , s i g n i f i c a n t l y , t h e d i s s e r t a t i o n o f W i l h e l m C. L i n s s , "The G o s p e l T e x t o f Didymus" ( B o s t o n U n i v e r s i t y , 1 9 5 5 ) . See n. 42, p. below. 7

I n a d d i t i o n t o t h e w o r k s c i t e d i n n. 2, p. 4, s e e Gordon D. F e e , "The T e x t o f J o h n i n O r i g e n and C y r i l o f A l e x a n d r i a : A C o n t r i b u t i o n t o M e t h o d o l o g y i n t h e R e c o v e r y and A n a l y s i s o f P a t r i s t i c C i t a t i o n s , " B i b l i c a 52 ( 1 9 7 1 ) 3 5 7 - 9 4 .

Methodological i.e.

a l l surviving citations,

sions—must

be

analyzed^before

Father's B i b l i c a l considered The

Use

adaptations,

text.

attempting

Each

and

even

allu-

to d e l i n e a t e the

o f t h e s e a s p e c t s c a n now

be

individually.

of C r i t i c a l E d i t i o n s c o n s t r u c t i o n of c r i t i c a l

The writings

obviously l i e s

criticism.

editorial

e d i t i o n s of the F a t h e r s '

o u t s i d e t h e p u r v i e w o f NT

textual

T h i s means t h a t a c o r r e c t a n a l y s i s o f a F a t h e r ' s

t e x t presupposes,

i n some m e a s u r e , t h e v a l i d i t y

decisions.

The

critical

of

previous

e d i t i o n s o f Didymus's w o r k s

w e r e somewhat e a s i e r t o p r o d u c e t h a n

are those

of

church

F a t h e r s whose w r i t i n g s h a v e s u r v i v e d i n numerous b u t Each

p

Problems

of Didymus's a u t h e n t i c w r i t i n g s i s p r e s e r v e d

late

MSS.

i n only

one,

r e l a t i v e l y e a r l y , MS w h i c h a p p e a r s t o r e p r e s e n t f a i t h f u l l y t h e 9 original text. C o n s e q u e n t l y , making c r i t i c a l e d i t i o n s of t h e s e works i n v o l v e d p r i m a r i l y t h r e e t a s k s : the t e x t wherever lacunae

occur,

t h e o r i g i n a l h a n d s o f t h e MSS (which

with those

transcriptional

frequent e r r o r s are orthographic, r i n g on

nearly every

Source The

errors.

and By

(3)

f a r t h e most

problems of i t a c i s m

occur-

page.

Analysis

first

s t e p t o w a r d a n a l y z i n g a F a t h e r ' s NT

v o l v e s a s c e r t a i n i n g the B i b l i c a l adaptation,

of

of the c o r r e c t o r s 10

i n some c a s e s numbered s i x o r m o r e ) ,

c o r r e c t i n g obvious

The

(1) r e c o n s t r u c t i n g

(2) c o m p a r i n g t h e r e a d i n g s

and

allusion.

source

text i n -

f o r each

citation,

I n c e r t a i n kinds of

Patristic

The t e r m s " c i t a t i o n , " " a d a p t a t i o n , " and " a l l u s i o n " w i l l be c a r e f u l l y d i f f e r e n t i a t e d on pp. 13-14 b e l o w . At t h i s p o i n t i t i s n e c e s s a r y only t o note t h a t the f o l l o w i n g d i s c u s s i o n u s e s t h e t e r m " q u o t a t i o n " when s p e a k i n g o f b o t h c i t a t i o n s and a d a p t a t i o n s , w h i l e the term " r e f e r e n c e " i s used to i n d i c a t e any o f t h e t h r e e k i n d s o f e v i d e n c e — c i t a t i o n , a d a p t a t i o n , o r allusion. 9 S e e t h e w o r k s c i t e d i n n. 54, p. 25 b e l o w . 1 0

A s i n t h e Z e c h a r i a h commentary. See L o u i s D o u t r e l e a u , Didvme l ' A v e u g l e s u r Z a c h a r i e ( P a r i s : L e s Éditions du C e r f , (1962) 46-50. ^ L o c a t i n g a l l the p e r t i n e n t r e f e r e n c e s i s i t s e l f not a d i f f i c u l t matter, i n v o l v i n g simply the perfunctory t a s k of

8/

Didymus and

writings,

the

of course,

relatively

this

easily—for

book i n q u e s t i o n . before

Gospels k i n d of determination

Patristic

passage.

lemmata s o m e t i m e s r e p r e s e n t l a t e r w o r k s s o t h a t t h e y c a n be u s e d reconstructing his Biblical

self,

the

Biblical

commentaries o f t e n supply

the e x p o s i t i o n of each

quotes the passage

c a n be made

example i n a commentary on

To be

sure,

lemmata

these

a d d i t i o n s to a Father's

only as secondary

text.

sources

But u s u a l l y the

for

Father

under c o n s i d e r a t i o n i n the e x p o s i t i o n i t -

thus providing the c r i t i c

w i t h ample e v i d e n c e

for a

textual reconstruction. With o t h e r genres less

fortunate.

example, t e n d NT.

The

quotes h a l f

Biblical

three there.

source

proceed

referents

those being

sporadic r e f e r e n c e s to

the

subjected to t e x t u a l commentaries, here,

Biblical analysis.

Didymus o f t e n

half a verse there,

N o r m a l l y he d o e s n o t m e n t i o n

first

This obviously

determining

f o r Didymus's q u o t a t i o n s

Unfortunately,

sources,

for

t e x t - c r i t i c a l p r o c e s s , s i n c e an

without

is

themes,

for these quotations.

witnesses failed

Biblical

i n c o m m e n t a r i e s on

a v e r s e from t h e NT

c a t e s the e n t i r e cannot

i s similar

f i n d s t h a t i n h i s OT

v e r s e s here,

w r i t i n g s , the c r i t i c

s e r m o n s on

to contain b r i e f ,

situation

books o t h e r than T h u s one

of P a t r i s t i c

Patristic

and

several previous

to deal adequately

the

two

the

compli-

analysis

Biblical

allusions. s t u d i e s of

Patristic

w i t h the problem

of

leading to d i s t o r t e d p r e s e n t a t i o n s of evidence.

An

d e t e r m i n i n g w h e r e a F a t h e r q u o t e s o r a l l u d e s t o t h e NT. N a t u r a l l y t h e s o u r c e a n a l y s i s , a s d e s c r i b e d below, w i l l e l i m i n a t e some o f t h e d a t a t e n t a t i v e l y a c c e p t e d a t t h e o u t s e t o f the a n a l y s i s . 12 S e e F e e , "The T e x t o f J o h n i n O r i g e n and C y r i l , " 3 6 3 64. 13 Among t h e n o t e w o r t h y s t u d i e s o f P a t r i s t i c s o u r c e s t h a t p r e s e r v e o n l y i s o l a t e d NT q u o t a t i o n s and a l l u s i o n s a r e t h e following: L a w r e n c e E l d r i d g e , The G o s p e l T e x t o f E p i p h a n l u s of Salamjs ( S a l t Lake C i t y : U n i v e r s i t y of Utah P r e s s , 1969), G o r d o n D. F e e , "The T e x t o f J o h n and Mark i n t h e W r i t i n g s o f C h r y s o s t o a , " NJT£ 26 ( 1 9 7 9 - 8 0 ) 525-47, A l e x a n d e r G l o b e , " S e r a p i o n o f T h m u i s a s W i t n e s s t o t h e G o s p e l T e x t U s e d by O r i g e n i n C a e s a r e a , " NovT 26 ( 1 9 8 4 ) 9 7 - 1 2 7 , M. Mees, D i e Z i t a t e a u s dem Neuen T e s t a m e n t b e i C l e m e n s von A l e x a n d r i e n (Rome, 1970) , and C a r r o l l O s b u r n , "The T e x t o f t h e P a u l i n e E p i s t l e s i n K i p p o l y t u s o f Rome," S e c o n d C e n t u r y 2 ( 1 9 8 2 ) 9 7 - 1 2 4 .

Methodological

P r o b l e m s /9

o u t s t a n d i n g c a s e i n p o i n t i s t h e l a n d m a r k study^ o f C h r y s o s tom's t e x t o f Mark by J . G e e r l i n g s and S. New.

A s Gordon

F e e h a s r e c e n t l y d e m o n s t r a t e d , G e e r l i n g s a n d New

drew c o n c l u ­

s i o n s a b o u t C h r y s o s t o m ' s t e x t o f Mark from q u o t a t i o n s 15 precisely study

t h e same form i n o t h e r G o s p e l s .

o f Mark's t e x t cannot

might j u s t

p r o b l e m o f how

source of a P a t r i s t i c

t o determine

affair,

which

T h i s r a i s e s the the B i b l i c a l

quotation or a l l u s i o n .

Sometimes t h e d e t e r m i n a t i o n p r o v e s simple

But o b v i o u s l y a

use as data quotations

a s w e l l h a v e come from Matthew.

methodological

found i n

a s when t h e a u t h o r

t o be a

relatively

names h i s s o u r c e .

Such a 16

statement

can normally,

but not always,

f r e q u e n t l y s o u r c e s must be d e t e r m i n e d nal

considerations, that

be t r u s t e d .

More

on t h e b a s i s o f

inter­

i s , on t h e g r o u n d o f v e r b a l c o r r e s ­

p o n d e n c e t o m a t e r i a l f o u n d i n o n l y one G o s p e l Problems of determining circumstances. when v e r b a l l y Gospel. writings.

The f i r s t

sources a r i s e

or

h a s t o do w i t h G o s p e l

i d e n t i c a l passages

occur

The problem c a n be i l l u s t r a t e d

parallels—

i n more t h a n

one

from Didymus's

I n h i s commentary on E c c l e s i a s t e s

φωνήν Βοώντος είναι έν τη έρημψ

another.

i n three kinds of

Didymus

( E c c l T 38:24).

states

This

J a c o b G e e r l i n g s and S i l v a New, " C h r y s o s t o m ' s T e x t o f t h e G o s p e l o f Mark," HTR 24 ( 1 9 3 1 ) 1 2 1 - 4 2 . 15 F e e , "The T e x t o f J o h n a n d Mark i n C h r y s o s t o m , " 5 3 8 - 4 7 . 1 6

A s t r i k i n g example o f t h e problem o f a c c e p t i n g u n c r i ­ t i c a l l y a n a u t h o r ' s d e c l a r a t i o n o f h i s s o u r c e c a n be f o u n d i n D i d y m u s ' s commentary on P s a l m s . I n the f o l l o w i n g passage Didymus p o i n t s o u t t h e d i f f e r e n t r e n d e r i n g s o f a d o m i n i c a l s a y i n g by Matthew and L u k e : τον αύτ&ν γαρ τόπον γράφοντες ό μεν Λουκάς λέγει "δώσει άγαθο τοις αίτοΰοιν αυτόν," ό Μαθαϊος "δώοει ιτνεΰμα ά γ ι ο ν . " As t h e e d i t o r s o f t h e commentary c o r r e c t l y n o t i c e d , t h e f i r s t c i t a t i o n a c t u a l l y d e r i v e s from Matthew, a n d t h e s e c o n d from L u k e i T h u s e v e n when t h e a u t h o r names h i s s o u r c e , t h e p r o c e s s o f i n t e r n a l e x a m i n a t i o n o u t l i n e d b e l o w must b e f o l l o w e d . 17 T h e f o l l o w i n g s i g l a a r e u s e d f o r D i d y m u s ' s commen­ t a r i e s throughout the p r e s e n t study. EcclT=Ecclesiastes commentary o f T o u r a ; GenT»Genesis commentary; J o b T = J o b commentary; P s T = P s a l m s commentary; Z e T = Z e c h a r i a h commentary. T h u s E c c l T 38:24 s i g n i f i e s t h e E c c l e s i a s t e s commentary o f T o u r a , p a g e 38, l i n e 24.

10/

Didymus a n d t h e G o s p e l s

r e p r e s e n t s an a d a p t a t i o n of t h e passage t h e same form i n a l l f o u r G o s p e l s : (Matt

found i n p r e c i s e l y

φωνή βοώντος έν trj έρήμψ

3:3; Mark 1:3; L u k e 3:4; J o h n 1 : 2 3 ) .

Occasionally the

same p r o b l e m a r i s e s when p r e c i s e v e r b a l p a r a l l e l s w i t h i n t h e same G o s p e l , μαλαχιαν θεραπεύοντος

a r e found

a s when Didymus s a y s ιασαν νόσον καί

(ZeT 1 3 9 : 1 0 ) ,

an adaptation of t h e

M a t t h e a n θεροπεϋων χάσαν νόσον και μαλαχίαν found i n b o t h M a t t 4:23 and 9:34 o r θεράπευε ι ν πασαν νόσον Η.τ.λ.

found i n

Matt 10:1.

S i n c e t h e s o u r c e s of t h e s e q u o t a t i o n s cannot

determined,

they cannot

text.

be u s e d

be

i n a n a n a l y s i s o f Didymus's

T h i s means t h a t a l a r g e number

o f d a t a must be

excluded

from t h e a n a l y s i s a t t h e o u t s e t . The

second

k i n d o f p r o b l e m d e r i v e s from s c r i b a l

z a t i o n s o f one G o s p e l mission.

t o another

U s u a l l y each Gospel

ings i n p a r a l l e l passages:

harmoni­

i n t h e course of t h e i r

will

c o n t a i n some u n i q u e

a d i f f e r e n t verb tense, the addi­

t i o n o r o m i s s i o n o f a word o r p h r a s e , and

the l i k e .

its

distinctive

But

s i n c e many u n i q u e e l e m e n t s

t h e u s e o f a synonymn,

I f a F a t h e r were t o quote a passage

i n one o f

forms, h i s s o u r c e would be e a s i l y

recognized.

of the Gospels

were e l i m i n a t e d

by w e l l - i n t e n t i o n e d s c r i b e s who h a r m o n i z e d one p a s s a g e another, is

i t i s o f t e n impossible t o determine

quoting

one o f t h e G o s p e l s

or a d i f f e r e n t

Gospel

to

whether a F a t h e r

in i t s (originally)

unique

t h a t was l a t e r h a r m o n i z e d t o i t .

n a t u r e o f t h e p r o b l e m c a n a g a i n be i l l u s t r a t e d writings.

trans­ read­

I n h i s commentary on t h e P s a l m s ,

from Didymus's

Didymus c i t e s t h e

f o l l o w i n g s a y i n g o f J e s u s : ουκ έστιν ό 8εός νεχρών hk\a (PsT 276:2). the logion.

form The

ζώντων

The q u o t a t i o n conforms t o Matthew's v e r s i o n of T h i s i s s i g n i f i c a n t because

i t shows D i d y m u s ' s 3

support

f o r two v a r i a n t s

Β L Λ fam 1

(θ) Π a (fam 13) 892 1241, a n d ( 2 ) £στιν

a g a i n s t έοτιν δέ found i n fam 13 e.

considering this dition

o f Mark

UBS

read

ΟΌΗ δστιν 3εός Η.τ.λ.

But t h e d e f i n i t e a r t i c l e

with

But t h e reasons f o r

c i t a t i o n Matthean evaporate

i s e x a m i n e d more c l o s e l y .

v e r s i o n probably al.).

( 1 ) 6 θεός w i t h

33 a g a i n s t θεός f o u n d i n χ D W a n d ό θεδς θεός

f o u n d i n TR Ε rell.

i n the tradition:

when t h e MS

tra­

To be s u r e , M a r k ' s (thus

B U L K

i s f o u n d i n numerous

other

Methodological Problems / l l

witnesses,

including

« AC

θ 33.

So h e r e i t i s

t o d e t e r m i n e w h e t h e r Didymus a g r e e s w i t h Matthean c i t a t i o n or w i t h reason,

Ν against

textual

strand

passages.

or design,

Occasionally

when a

a conflated

reading

Such i s t h e case,

c a n be

Biblical unravelled

sources

f o r e x a m p l e , when

readily

Didymus

πάς. . . ός έάν όμολογήση έν έμοί έμπροσθεν των ανθρώπων

. ,.Η&γω ομολογήσω αυτόν ( P s T 2 1 0 : 3 4 - 4 5 ) . quotation

10:32.

The f i r s t

(πάς...ανθρώπων) must r e p r e s e n t

L u k e 12:8, t h e s e c o n d I n other

true,

ti'vi

of Matt

however, c o n f l a t i o n s a r e h o p e l e s s l y

f o r example, i n t h e f o l l o w i n g

358:26-359:2:

p a r t of

a c i t a t i o n of

(κάγω...αυτόν) a n a d a p t a t i o n

places,

complex, m a k i n g t h e d e t e r m i n a t i o n o f s o u r c e s is

Father,

c o n f l a t e s two o r more

a s t o make t h e c o n s t i t u e n t p a r t s a n d t h e i r

discernable,

the

tra­

Father's

affinities.

A t h i r d problematic s i t u a t i o n occurs

says

in a For this

of t h e t e x t u a l

n e i t h e r p a s s a g e c a n be u s e d t o e s t a b l i s h a

e i t h e r by a c c i d e n t

so

κ

Β i n a Marcan.

w h e n e v e r a p a s s a g e o f one G o s p e l h a s b e e n h a r m o n i z e d

to that of another i n a s i g n i f i c a n t dition,

impossible

Β against

impossible.

quotation

from

ομοιώσω την γενεαν ταύτην;...όμοια

This

EcclT έστιν

ίαιόι'οις έν αγορά χαθημένοις, α προσφωνεί έτερα προς έτερα λέγοντες ηύλη'σαμεν ύμίν Mai ούκ ώρχησασ9ε, έθρηνήσαμεν ύμϊν won. ούκ έ κ ό ψ α σ θ ε . . .ήλθεν

"Ιωάννης μήτε έσθιων μήτε πίνων.

C l e a r l y part of t h i s t e x t derives from L u k e 7 : 3 1 - 3 2 .

f r o m M a t t 11:16.-18 and p a r t

B u t t h e two a c c o u n t s a r e s o

intricately

i n t e r w o v e n t h a t t h e s o u r c e o f e a c h p h r a s e c a n n o t be And p a r t

of the t e x t agrees with

D i d y m u s ' s own f r e e h a n d l i n g plex

c o n f l a t i o n s of t h i s

establish a Father's

s o r t c a n n o t be u s e d when s e e k i n g

textual

in

identical

or

i n t h e i r MS

from

o f t h e m a t e r i a l s . O b v i o u s l y com­ to

affinities.

A source a n a l y s i s , then, serves P a t r i s t i c quotations

discerned.

neither Gospel, d e r i v i n g

to limit

t h e study of

a n d a l l u s i o n s t o t h o s e t h a t a r e n o t found

form e i t h e r i n t h e o r i g i n a l t e x t s o f t h e G o s p e l s t r a d i t i o n s , and t o t h o s e t h a t a r e n o t c o n f l a t e d

beyond t h e p o s s i b i l i t y

of disentanglement.

12/

Didymus and

The

Textual The

again

area of methodological

of

others.

question w i l l

tend

literature

exposition

the passages

not

o f t e n be

given

each

B i b l i c a l quotation

the r e l a t i v e

or w i l l i n g l y one

judgment.

and

allusion

t o t h e NT

latter

quotations

At t h i s p o i n t

to c i t e

or paraphrased

the t e x t

the text.

and

should

the passage

be

Citation

formulae and,

can

i s sometimes erroneous, 19

an

sufficiently Biblical

just

MS.

intent as

easily

making t h e i r

For these reasons,

to the B i b l i c a l

the

formula

as p r e v i o u s l y seen,

the

value

classification

o f B i b l i c a l r e f e r e n c e s i s b e t t e r made p u r e l y on v e r b a l correspondence

of

preIn

introduces

using a citation

i n d i c a t o r s of a u t h o r i a l

as c i t a t i o n s ,

regard dubious.

there

s o a s t o make

could c l a s s i f y the r e f e r e n c e as and,

prove r e l i a b l e .

data

with respect to i t s

source.

intended

h i s source

however, s u c h

paraphrases

Biblical

classifying

a s s e r t t h a t i t d e r i v e s from t h e a u t h o r ' s

actuality,

this

following

p r o c e s s t h e s u b j e c t i v e judgment

altered

one

citation

n o t a t i o n of s o u r c e s in

involves

I f , f o r example, t h e a u t h o r

citing

Y^-ypauxai),

intentional

rarely

sporadic

c o u l d a n a l y z e t h e manner o f c i t a t i o n

r e f e r e n c e by

precede

The

i n view of t h i s

v a l u e of a l l the

This determination

i n t o the c r i t i c a l

lengthy,

i n commentaries more f r e q u e n t l y

or m a t e r i a l context.

whether the P a t r i s t i c author

In

and

in of

i n the

s t e p toward r e c o n s t r u c t i n g a F a t h e r ' s

v e r b a l correspondence

(e.g.

allusive

the f r e q u e n t but

determining

far collected.

this

lemmata, a t l e a s t

In contrast, quotations will

thus

cisely

i n the

Here the

i n Didymus's e x p o s i t o r y w o r k s . first

text entails

theory,

be more a m e n a b l e t o

p r o p o s a l s were developed

kind of evidence,

enters

will

high degree

adapted to the grammatical methodological

The

with

B i b l i c a l c o m m e n t a r i e s on

itself.

other passages

o f t h e NT

h a s t o do

to preserve a r e l a t i v e l y

a c c u r a c y of c i t a t i o n — i f 18 on

concern

r e c o n s t r u c t i o n of the F a t h e r ' s B i b l i c a l t e x t .

some g e n r e s

task than

Gospels

Reconstruction

third

the a c t u a l

the

t h e ground

text.

I n one s e n s e t h i s a p p r o a c h a p p e a r s p r o b l e m a t i c , IB S e e t h e d i s c u s s i o n on p. 7-8 a b o v e . 19 S e e n. 16, p. 9 a b o v e .

since

of

Methodological

c l a s s i f i c a t i o n s d e p e n d on the B i b l i c a l cannot

the proximity

of h i s r e f e r e n c e s to i t .

cise

establishing

In practice,

The

intentional

variations

real

difficulty

citation,

allusion

w h i c h c o n t a i n s one

from t h e F a t h e r ' s t e x t ,

must be

recognized

at this

citation

on

shortcomings

o c c a s i o n i t may

tion

of a B i b l i c a l

F a t h e r ' s exemplar. an

adaptation

be v i e w e d a s

tradition,

exceptions w i l l

be

No

relative

a d v a n c e s i n method data

can

at this

t h a t what l o o k s l i k e

an

point,

adapta-

from t h e t e x t o f

t h e o t h e r hand, s i n c e r e m n a n t s o f

i t i s relatively

s o r a r e a s t o make v i r t u a l l y

the such

in the

s a f e t o assume t h a t no

these

impact

on

analysis. As

a l r e a d y noted, the p r e s e n t study

i s adopting,

minor m o d i f i c a t i o n s , the t h r e e f o l d system advocated 20

by

Gordon F e e :

sions.

"Citations" consist

the B i b l i c a l passage.

citations,

of

adaptations,

here

with

classification and

of a c c u r a t e q u o t a t i o n s

Accuracy

the ground of v e r b a l c o n f o r m i t y

alluof

i s determined s o l e l y

to the B i b l i c a l

passage,

on as

found i n t h e v a r i o u s s t r a n d s o f the t r a d i t i o n .

Thus i f the

c i t a t i o n v a r i e s m a r k e d l y from t h e t e x t n o r m a l l y

judged

original,

y e t conforms w i t h the t e x t as

element of the t r a d i t i o n , tion.

i t will

still

found i n a be

N a t u r a l l y , s i n c e m i n o r c h a n g e s may

citation will

be

equally precise.

overcrowding the system by

of

from e x a c t

a b e r r a n t t e x t would presumably r e c u r e l s e w h e r e

textual

the

should

text actually derived On

pre-

or m a t e r i a l context.

of the P a t r i s t i c

s i m p l y be

a

o r more s m a l l

from a s l i g h t

a continuum r a n g i n g

to d i s t a n t a l l u s i o n .

overcome t h e

and

stage t h a t a l l c l a s s i f i c a t i o n s

a r e n e c e s s a r i l y p r o v i s i o n a l and p o i n t s of r e f e r e n c e along

text

accuracy

comes i n d i s t i n g u i s h i n g ,

t h e t e x t made i n v i e w o f t h e s y n t a c t i c a l It

the

however, i t i s not

t o d i s t i n g u i s h between a f a i n t

citation.

s a y , an

first

/13

reference to

t e x t , w h i l e t h e physiognomy of a F a t h e r ' s

be d e t e r m i n e d w i t h o u t

difficult

of each

Problems

labeling citations

considered occur,

Nevertheless,

to

not

a

See e s p e c i a l l y 169-70.

cita-

every

rather

than

beyond t h e p o i n t of u s e f u l n e s s — i . e .

" v e r y l o o s e , " " l o o s e , " and

"exact"—all

20 Bible,"

be

significant

"The

Text of John i n the

Jerusalem

14/

Didymus and

more o r l e s s

the

Gospels

accurate quotations w i l l

be

registered as

cita-

tions. "Adaptations"

are B i b l i c a l

s i g n i f i c a n t l y modified apply

t h i s category

f o r one

r e f e r e n c e s w h i c h have been reason

or another.

only to quotations

w i t h the grammatical

context o j i n conformity

b e i n g made i n t h e d i s c u s s i o n .

But

fication

the category

unnecessarily restricts

ally

t h a t a Father quoting

adapt a B i b l i c a l

t e x t t o s u i t h i s own

better

t o c o n s i d e r any

correspondence

of the category

obvious

variations

purposes,

For t h i s

whether

reason,

to the B i b l i c a l

does not

text.

r e l i e v e the c r i t i c for adaptations;

i t is pas-

a close

T h i s broadening of the t a s k

of

i t does a l l o w

t o be a p p l i e d t o m o d i f i c a t i o n s made f o r

the

no

reason.

Finally,

" a l l u s i o n s " c o n s i s t of S c r i p t u r a l

reminiscences to the

R e f e r e n c e s w i t h a b s o l u t e l y no v e r b a l c o r r e s p o n d e n c e , course,

cannot

help the c r i t i c

F a t h e r ' s t e x t and

so cannot

be

determine t h e words of used

i n the

r e f e r e n c e s c a n be

o f t h e NT. s h o r t by

dence.

Here too failing

analyzed

text. of the

analysis.

When a p p r o p r i a t e c l a s s i f i c a t i o n s h a v e b e e n made, Patristic

fallen

one

occasion-

so l o n g a s t h e r e f e r e n c e m a i n t a i n s

t h a t have only a d i s t a n t v e r b a l correspondence

text

point classi-

major m o d i f i c a t i o n of a B i b l i c a l

finding contextual reasons classification

to

f r o m memory w o u l d

these purposes are t r a n s p a r e n t .

s a g e an a d a p t a t i o n ,

with the

I n p o i n t of f a c t ,

or not

verbal

critics

conformity

t h i s approach to

whose c a u s e s a r e r e a d i l y d i s c e r n e d . would expect

Some

changed i n

the

f o r t h e i r witness to

a number o f p r e v i o u s

to take i n t o account

a l l of the

R i g h t l y r e c o g n i z i n g , f o r example, t h a t B i b l i c a l

s i o n s do

not

qualify

as c i t a t i o n s ,

the

s t u d i e s have

many e a r l i e r c r i t i c s

evialluwrong-

l y d i s c o u n t e d the t e x t - c r i t i c a l v a l u e of a l l u s i o n s a l t o g e 22 ther. B u t e v e n when r e f e r e n c e s t o t h e B i b l i c a l t e x t l a c k Ibid.,

170.

22 T h i s was a n o t h e r s h o r t c o m i n g o f G e e r l i n g s and New, as shown by G. F e e , "The T e x t o f J o h n and Mark i n C h r y s o s t o m , " 538. O t h e r s t u d i e s , s u c h a s L i n s s ' s on Didymus, g i v e c i t a t i o n s i n f u l l , but only l i s t S c r i p t u r a l r e f e r e n c e s of a l l u sions. C o l l a t i o n s a r e t h e n made o n l y o f t h e e x a c t q u o t a -

Methodological

the p r e c i s i o n of c i t a t i o n s still,

on

a n t s was

(or of loose adaptations)

found i n the F a t h e r ' s t e x t .

a l l u s i o n , t o Mt.

21:2,

4,

και πώλου λυθέντων χαΐ (ZeT 2 1 8 : 6 - 8 ) . r a t h e r than

is

της

t o e i t h e r of the p a r a l l e l s Significantly,

κ Β C D L θ fam

13

w i t n e s s e s and

can

vari­

shown by

o f Didymus. I n a

an

clear

χατέναντι κώμης

T h e s e w o r d s must r e f e r t o t h e M a t t h e a n

πώλου!) .

Byzantine

T h i s c a n be

/15

Didymus w r i t e s έπι Βε(3ηχ.αον απο των αμαρτιών (ZeT. 219:25) [Ad]

Matt.

and A p p a r a t u s

ιδού

[εν γ]αστρι

1:23

ι να κ[λη]θη όνομα αυτω μεθ' ημων ο θ ε ο ς . τούτο γαρ αποσημαινει μ[εθ ]ερμηνευομενον το Εμμανουήλ (ZeT 102:13-14) [ A l l ] τις γαρ ουτω αωζων και οωτηρ του χοσμου n ο μεθ' ημων θεος Εμμανουήλ (ZeT 2 1 9 : 1 8 - 1 9 ) [ A l l ]

Matt.

2:1-2

αινιττεται η κλησις των απο ανατολής ματων ελθοντων απο ανατολών επι τα Ιεροσόλυμα προσκύνησα ι τω τεχθεντι εκεί βασιλει, ποδηγουμενοι υπο αστέρος ψανεντος αυτοις (ZeT 202:4-7) [ A l l ]

Matt.

2:11

δηλουν ον προοηνεγκαν οι μάγοι τω εκ της Μαρίας τεχθεντι παιδιω μετα χρυσού και σμυρνης λιβανον (ZeT 267:18) [All]

Matt.

3:12

ου το πτυον εν [τη χει]ρι αυτ[ο]υ και δ ιακ[α ]θαριει τ[ην αλ ]ωνα αυτού και συνάξει τον [σιτον] εις αποθηκην, το δε αχυρον κ[α Ιτακαυσει πυρ ι ασΒεστω (JobT 157:2-6) [ C ]

40/ Didymus and t h e G o s p e l s

M a t t . 3:12

(cont.l

σιτον Ε L fam 13 392 a b l σίτου αυτού W Δ Π Ω fara 1 33 1241 ακοθηκην τον Lac.:

r e l l ] αποθηκην αυτού

rell]

τον μεν

TR U B S

3

« Β C

Β Ε L W 892 b

£am 13

A D θ e k

M a t t . 4:1-2 ευ τω ερημω εστπ αντικείμενος εκ δεξιών τεσσερακοντα ημεοας και νύκτας ισας [All ]

νηστευοντι (ZeT 44:22)

ου.-.en' αρτω μονω ζησεται άνθρωπος, αλλ' επι π[αντι] ρηματι εκπορευομενω δια στόματος Seou (GenT 71:16-18) [C] άνθρωπος TR Ε Π 2 f a m l 3 1 2 4 1 ] ο ανρθωπος D L W Δ θ fam 1 . 33 892 επι

rell]

εν

CD

Lac.:

3

κ Β C

fam 13

εκπορευομενω δια στόματος αλλ'.,.θεου

UBS

rell]

r e l l J o m i t i_n t o t o

omit

D a b

k

A e

M a t t . 4:9 ταύτα πάντα δωσω οοι...εαν πεσων προσκύνησης μοι 45:2) C c l ταντα δωσω σ σ ι ] σοι πάντα δωσω 33; πάντα σοι δωσω rell Lac.:

A e

UBS^

(ZeT

Ν Β C W fam 1.

Text: and A p p a r a t u s

/41

Matt. 4:19 δεύτε...οπισω μου, [και ποιήσω υμας α]λεεις (ECC1T 2 8 6 : 2 0 - 2 1 ) [ C ] δεύτε οπίσω μου, και ποιήσω υμας αλεεις (GenT 6 1 : 1 5 - 1 6 ) [ C ]

ανθρώπων

ανθρώπων

3

υμας TR U B S Κ Β C Ε L W ή Π 2 fam 1 . 13 892 1241 ] υμας γενέσθαι D 33 a b k Lac . :

Α β e

Ma 11.. 5 : 3 ο ^αρ πτωχός τω πνευματι εχει την βασιλειαν του θεου ( J o b T 5:24 ) [ A d ] * μη γαρ ο πτωχός τω πνευματι ουκ εχει τας αλλάς ( P s T 186:25 ) [All]* μακάριοι ο[ι πτ]ωχ[οι τω πν ]ευματι 3

τω πνευματι TR U B S 1241] πνευματι D Lac . :

Matt.

Ν

(PsT

2 0 2 : 2 4

αρετας

)

[C]

Β C Ε W Δ Π Ω fans 1. 13 33 892

A L 6 e

5:4

urtkucpioi . . .οι πενθουντες ν [ υ ν ] , ο τ ι αυτοί ( E c c l T 198:6) [ C ] νυν

33 892 ] omit 1241 a b k

La c . :

TR U B S

3

Κ

παρακληθησονται

Β C D Ε W Δ θ Π 2 fam 1. 13

A L e

Ma 11 . 5:5 μ α κ ά ρ ι ο ι . . .οι πραεις, οτι αυτοί κληρονομησουσι την γην (GenT 104 :20-21 ) [ C ] u a K a p i o i οι πραεις οτι αυτοί κληρονομησουοι < GenT 218 :10-11 ) [ C ]

την γην

μακάριοι οι πραει[ς οτι 3 αυτοί κλ[ηΙοονομησουσι (JobT 70:32-71:1) [C]

την γη\

42/

Didymus and t h e G o s p e l s

Matt. 5:5 την

(cont.) 3

TR UBS K B C D E W i S n S omit 1241

Lac . :

fam 1. 13

33 892 ]

A L e

Ma 11 . 5:6 μακάριοι, οι πειυωυτες και διψωυτες την δικαιοσυνηυ, οτ ι αυτοί χορτασθησονται ( P s T 50:16-17) [ c ] Text: TR U B S a b k La c . : A

Matt.

3

Κ B C D E W i B n S

fam 1 . 13 33 892 1241

L e

5:7

μακάριοι οι ελεήμονες οτι αυτοί ελεπθη[σονται ) [C] 3

Text: TR UBS (a) (b) (k! Lac . :

Matt.

Κ

B C D E t f n ô f l i i

(PsT 179:22)

f am 1 . 13 33 892 1241

A L e

5:8

ως ποος το καθαρά καο5ια τον 3εον [ο]ραν μάταια ( E c c l T 11 :5 ) [ A l l ]

εισιν

...καθαραν εχει καροιαν, ουτω και αυτόν του θεον οραν δύναται ( P s T 83:17-18) [ A l l ] ...η καθαοα κάρδια ητις και του άεου βλέπει [All] ...καθαρού ο έχων ορα θεον

( P s T 84:25!

( P s T 93:2) [ A l l ]

μακ[αρ]ιοι οι καθαροί τη κάρδια

( E c c l T 44:18)

[C]

μακάριοι οι καθαροί τη κα[ρ6]ια οτι αυτοί τον θεον οψουται (GenΤ 248 :1 8 ) [ C ] μακάριοι οι καθαροί τ[η] κάρδια μακάριοι οι καθαροί

τη κάρδια

(JobT

213:12)

( P s T 53:19)

[C]

[C]

μακαρι ο ι...ο ι καθαροί τη κάρδια οτι αυτοί τον θεον ( P s T 209: 20 ! [ C ]

ο»ονται

Text

Matt. 5:8

and A p p a r a t u s

/43

(cont.)

μακαριοι...01 καθαροί, τη κάρδια, οτι αυτοί τον θεον οΦονται (PsT 240:16) [ C ] μακάριοι οι καθαροί τη χαρδια, οτι αυτοί τον θεον οψονται {ZeT 1 9 2 : 1 2 ) [ C ] 3

θεον TR U B S K B C D E W n e i l f i 1241 a b ] Dominum (=κυριον! k Lac . :

Ma 11•

fam 1 . 13 33 892

Α L e

5:9

λέγει προς ετεροις τους ειρηνοποιούς μακάριους είναι ( P s T 227:18) [All]* οτι υιοι θεου εισιν μακάριοι οι ειρηνοποιοί, οτι υιοι θεου (JobT 306:33-34) [ C ] οτι

Η C D fam 13 a b ] fam 1 33 892 1241 k

Lac . :

οτι αυτοί

κληθησονται

TR UBS

Β Ε W Δ θ Π Ω

A L e

Matt. 5:11-12 χαίρετε και αγαλλιατε οταν ονειδιζωσιν υμας [Ad]

( P s T 277:22-23)

οτε ouv οι απόστολοι χαιρουσιν και αγαλλιωνται υπερ Χρίστου (PsT 318:10) [ A l l ]

ονει5ιζομενοι

Matt. 5:13 υμεις εστε το αλας της γης

( E c c l T 305:12-13)

[C]

3

αλας TR U B S Β C Ε Δ θ Π Ω fam 1 . 13 33 892 1241 ] αλα Η D W La c . :

A L e

M a t t . 5:14 υμεις εστε το φως του κόσμου υμεις εστε το φως του κ ο σ μ [ ο υ ]

(GenT 3 8 : 2 2 ) (PsT 193:6)

[C] [C]

44/

Didymus and t h e G o s p e l s

Matt. 5 : 1 4 ( c o n t . ) υμεις εστε xo φως του κόσμου owe ι ς εστε

[το] φως το[υ κ]οσμου

Text: TR U B S a b k Lac . :

(ZeT 3 0 5 : 1 7 )

3

( Z e T 3 7 6 :1)

[c] [C]

Κ B C D Ε W ( A ) θ Π Ω fam 1 . 1 3 3 3 8 9 2 1 2 4 1

A L e

Matt. 5 : 1 6 ...ιηυ σωτήρα...ου λάμπει τα ερ>α έμπροσθεν των ανθρώπων οια φως (PsT 2 4 : 1 - 3 ) [All]* θέλει το φως αυτού λαμπειυ ε [μ ]προσθευ των ανθρώπων ιν' ιδοντες εκείνοι δοξασωσιν τον θεον (PsT 1 8 9 : 2 8 - 2 9 ) [ A i l ] λαμψατιο. . .το φως υμων ενπροοθευ των ανθρώπων, οπως ιδωσιν υμων τα καλα εργα και δοξασωσιν τον πάτερα τον εν τοις (PsT 2 3 1 : 2 4 - 2 5 ) [C] ουρανό ι ς έργα TR UBS' Κ D Ε L W Δ θ Π β f a m l . 13 33 892 1241 a b k ] omit Β πάτερα] πάτερα υμων Lac . :

rell

A C e

Matt. 5:17 ο εληλυΟως Σωτηο πληρωοαι (ZeT 4 0 : 1 1 ) [ A l l ]

τον vouov και τους

ο εληλυθως πηληρωσαι τον νομον και τους ( ZeT 372:19 ) [All ]

ποοφητας

προφητας

Mart_ __5j_19 1

ος αν ποίηση και διδαξη τους ανθρώπους ούτος μενας κληθησεται εν τη βασίλεια των ουρανών (ZeT 183:26) [ A d ] * ούτος TR U B S Β Ε L Δ θ Π S f a m l . 13 3 3 892 1 2 4 1 ] s i c (= ούτως) a ( k ) ; s i c h i c (= ούτως ούτος) b 3

ος αν...των ουρανών] omit Lac . :

A C e

i n toto

K

D W

Text

and A p p a r a t u s ,'45

Matt. 5:20 eav

υη περισσεύει υμων η δικαιοσύνη πλέον τ[ων] γραμματέων και Φαρισσαιων (Ecc.1T 4 3 : 6 - 7 ) [ C ]

eav

μη τερισσευση υμων η δικαιοσύνη πλέον των γραμματέων και φαρισσαιω[νJ (PsT 287:9) [ C ] * * 3

υ μ ce ν η δικαιοσύνη UBS Ν 1 2 4 1 ] η δικαιοσύνη υμων τλε(ι)ον

rell]

πληωνα

εαν ιιη . . . φαρ ι. ασαι ων Lac . :

Β Ε ί Ν Δ Θ Π Ω fam 13 TR fam 1 33 a b ( k )

892

L rell]

omit

i n toto

D

A C e

Matt. 5:25 ισθι ευνοων τω αντιδικώ σου εως οτου ει μετ' αυτού εν τη οδω ( P s T 212:20 ) [ C ] 3

μ ε τ ' αυτού εν τη οδω UBS κ Β D L Κ fam 1 . 13 33 892 a b ] εν τη οοω μ ε τ ' αυτοί.) TR Ε Δ θ Π ä 1241 k οτου

rell]

ου

σου] σου ταχυ εως

fam 13

L

rell

r e l 1 ] omit

La c . :

1241; του

D

A C e

Matt. 5:28 ειδεν τις γυναίκα

Ma 11.

προς επιθυμιαν

( P s T 263:10) [ A l l ]

5:34

οετοιιιας ων προς το όεξασθαι. τους του θεου νομούς ουκ ομνύει ολως ( P s T 69:5) [All] εγω 6ε λεγω υμιν μη ομοοαι ολως Text: TR U B S 1241 a b k Lac . :

A C e

3

H B D E

(ZeT 185:27)

[c]

( L ) W Δ θ Π Ω fam 1 . 13 33 892

46/

Diciymus and t h e G o s p e l s

Matt. 5:41 εαν τις σε ενγαρευσει μιλ[ιον] εν, υπάγε μετ' au τ[ου 6 υ ο ] ( E c c l T 123:26) [ C ] εαν

(κ Δ 33 892)1 omit 1241 a b Je

σε

rell]

emit

τις] όστις ενγαρευσει Lac:

TR UBS

3

Β 8 Β L Β θ II S f a m l . 13

L Δ

rell ( o r αγγ-, o r -ση)

rell]

αγγαρευει

D

A C e

Matt. 5:42 τον θελοντα απο σου δανισασθαι [C] 3

τον θελοντα TR UBS 1241] τω θελοντι voluerit ) k aio

σου

Lac . :

rell]

omit

μη αποστροφής

(JobT 139:2-3)

Ν Β Ε L W Δ θ Π 3 fam 1 . 13 33 892 D, (volenti) a b, (ab eo q u i

D (k)

A C e

Matt. 5:45 ανατέλλει γαρ τον ηλιον ωσπερ επι αναθο[υ]ς [Ad]*

(PsT 177:20)

ανατέλλων ου μόνον επι αγαθούς τον ηλιον αλλα και επι πονηρούς ( P s T 290:21-22 ) [All]* τον ανατέλλοντα τον ηλιον επι αγαθούς [και πονηρού]ς και βρεχοντα επι δίκαιους και άδικους ( Z e T 246 :11-12 ) [ A d ] * Reconstruction: ανατέλλει τον ηλιον επι αγαθούς και πονηρούς και βρέχει επι δίκαιους και άδικους αγαθούς και πονηρούς a ] πονηρούς και αγαθούς Β D E L Κ Δ θ Π Ω fam 1 . 13 33 892 1241 b k ανατέλλει τον ηλιον] τον ηλιον ανατέλλει ηλιον] ηλιον αυτού και βρέχεL...άδικους Lac . :

A C e

rell rell]

omit

Κ

rell

TR UBS

3

Ν

Text

and A p p a r a t u s

/4 7

Matt. 5:48 όταν τις γενηται τέλειος ως ο πατπο ο ουράνιος [Ad]*

( P s T 68:19)

κατά το οεχτικον του γενέσθαι τέλειος ως ο πατήρ ο εν τοις ουρανοις τέλειος εστίν (PsT 130:29-30) [ A d ] * γινεσθε...τ[ελειοι ω ς ] ο πατήρ υμων ο ουράνιος εστίν (GenT 1 8 0 : 4 - 5 ) [ C ] ως

UBS 892;

3

κ Β Ε L fam 1. 13 3 3 ] ως και 1241

ωσπερ

τέλειος

TR D Κ Δ 6 Π Ω

3

ουράνιος UBS κ Β Ε L W f a m l . 13 33 892 1241 a ] εν τοις ουρανό ι ς b k rell Γινεσθε] εσεσθε ουν υμεις Lac . :

rell

A C e

Matt. 6:1 outiii Η α ι, οι ελεηυοσυνην παρέχοντες προς το θεαθήναι τοις ανθρωποις απεχουσιν εαυτών τον μισθον, ουδέν απο θεου έχοντες (GenT 125 : 4-6 ) [All]* ουχ ούτως οι ελεημοσυνην ποιουντες προς το θεαθήναι υπ' ανθοωπων ενεργουσιν (GenT 2 1 2 : 1 6 - 1 7 ! [All]* ελεημοσύνη TR Ε L W Δ θ Π Ω fam 13 33 892 1241 k ] δικαιοσύνη UBS κ Β D fam l a b 3

θεαθήναι Lac . :

Matt.

rell]

μη θεαθήναι

Δ

A C e

6:2

βαυλεται öe τον ελεσν μη μετά σ [αλ ]π ι. γα> [ ν γινεσθ]αι. (GenT 180:2-3 ) [ A l i ] συ δε [οταν] ποιης ελεημοσυνην, μη σ[αλπι]σης ωσπερ οι υποχριται π[οιο]υσιν (JobT 37:18-20) [Ad] συ...ποιων ελεημοσυνην, μη σαλπισης έμπροσθεν σου ( ZeT 238 :8-9 ) [ A d ]

48/

Didymus and t h e G o s p e l s

M a t t . 6:5 άλλως 6e n e p i [των γ]ωνιων εοτι φαναι ως εψευσμενων, εν αις οι υποκοιται ε[στη]«οτες προσεύχονται (ZeT 3 8 6 : 1 7 ) [ A l l ]

M a t t . 6:14 εαν αφητε τοις ανθρωπρις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμιν ο πατήρ ο ουράνιος τα παραπτώματα υμων (ZeT 126:14) [ C ] 3

και υμιν TP. U B S Ν Β Ε L W Δ θ Π Ω fam 1 . 13 33 892 1 2 4 1 ] υμιν και D b k; υμιν a ουράνιος

rell]

εν τοις ουρανοις

τα παραπτώματα υμων εαν

D L ] εαν γαρ

πατήρ] πατήρ ημων Lac.:

L faml3]omit

θ a b k rell

rell Ε; πατήρ υμων

rell

A C e

Matt. 6:19 μη θησαυρίζετε υμιν θησαυρου[ς επι τη]ς γης [C]

(PsT 276:25-26)

3

θησαυρίζετε TR U B S Κ Β Ε t » ί 8 li 8 fam 1. 13 33 892 1241 a b k ] θησαυρίσετε D υμιν

rell]

Lac.:

Matt.

εν υμιν

Δ

A C e

6:20-21

α 6ε ι σκοπέ ι ν τους τα ανω βλέποντας τους εν ουρανοις ( E c c l T 6:23) [ A l l ]

θησαυρίζοντας

Text

M a t t . 6:20-21

and A p p a r a t u s ,'49

(cont.)

θησαυρισαντες εν ουρανοις εκεί την καρδιαν ( E c c l T 35:18-19) [ A l l ]

εχουσιν

οπου ο θηοαυρος. εκεί και η κάρδια σου εσται (PsT 53:18-19) [ A d ] * θησαυρίζετε θησαυρούς εν ουρανω. επει γαρ οπου ο θησαυρός εκει και ο νους εστίν κάρδια ονο[μα]ζομενος... (PsT 276 :25-26) [ A d ] * πως γαρ...εν ουρανω σκοιη την καρδιαν, μη θησαυρισας ουρανω Ε ZeT 2 2 : 1 - 2 ) [ A l l ] εν ουρανω θησα [υ ]ρ ισαντες εκει (ZeT 407:10) [ A l l ]

[την] καρδιαν σχωμεν

κάρδια σου UBS Κ Β a b k ] κάρδια υμων θ Π Ω fam 1 . 13 33 892 1241 και Lac.:

Matt.

r e l l ] omit

εν

TR Ε L ϊ ä

Β

A C D e

6:24

ουδείς [δυν]αται δ[υσι κύριοι ]ς δουλεύει ν η γαρ τον ενα μισήσει και τ[ον ετερ ]ρν αγ[απησει] η ενος ανθεξεται και. του έτερου κατα [φρόνησε ι ] · ου δ[υνασθ]ε θεω δουλευειν και μαμωνα (GenT 1 7 5 : 1 4 - 1 7 ) [ C ] ουδείς δύναται δυοιν δυριοις δουλευειν

( P s T 84:4)

[C]

ουδείς TR UBS κ Β Ε W θ Π Q fam 1 . 13 33 892 a b k ] ουδείς οικειης L Δ 1241 γαρ

rell]

omit

θεω

rell]

Domino

Lac.:

Matt.

b (= κυριω)

k

A c D e

6:33

ζητείτε πρώτον την βασιλεια[ν] και την δικαιοσυνην, και ταύτα πάντα προστεθησεται υμιν ( E c c l T 84:16-17) [Ad]

50/

Didymus and t h e G o s p e l s

Matt. 6:33

(cont.)

ζ [ η ]τε ι τε . . . πρώτον την δικαιοσύνη [και τ]ην βασιλειαν του θεου, και παντ[α τ]αυτα προστεθησεται υμιν ( E c c l T 193: 22-24) [ A d J

un

υε[ρι μ ]ν[η ]σητε [π]ερι της αυοιον [Ad] μη

a b ] un ουν TR U B S 33 892 1241 k

περί της] εις την Lac.:

Matt.

3

( J o b T 395: 14-15!

κ Β E L » i θ il 2 f a m l . 13

rell

A C D e

7:6

ου 0αλλω[ν τα αγι]α τοις κυσιν ουδε τους μαργαρίτας (GenT 72:13-14) [ A d ] * έμπροσθεν των χ[οιρων] το αγιον κυσιν μη διόοναι μηδε τας μαργαρίτας παραβαλλειν ( Z e T 276:27) [ A d ] * ούτως ουδε χοιροις παραβαλλειν προσήκει τους μαργαρίτας (ZeT 277:19) [ A l l ]

χοιροις

θείους

μη δωτε το αγιον τοις κυσιν, μηδε βαλητε τους μαργαρίτας ενπροσθεν των χοίρων, μηποτε στραφεντες ρηζωσιν υμα[ς] και καταπατησωσιν ( E c c l T 352:4-5) [ C ] μη βαλητε τα αγια τοις κυσιν μηδε τους μαργαρίτας υμων έμπροσθεν των χοιρων...μηποτε καταπατησουσιν αυτούς και στραφεντες ρηξωσιν υμας (GenT 1 1 1 : 2 - 4 ) [ C ] μη βαλητε τα αγια τοις κυσιν

(GenT 1 9 6 : 7 - 8 )

[C]

Reconstruction: μη δωτε το αγιον τοις κυσιν μηδε βαλητε τους μαργαρίτας υμων έμπροσθεν των χοίρων, μηποτε [καταπατησωσιν/καταπατησουσι ν ] αυτούς και στραφεντες ρηξωσιν υιιας καταπατησωσιν Did καταπατησουσιν ρηξωσιν βαλητε

rell] rell]

p

TR κ Ε à Π Ω f a m l 892 1241 a b k ] DidP* UBS3 B C L W θ fam 13 33

ρηξουσιν βάλλετε

L

33 1241

Text

Matt.

7:6

(cont.)

αυτούς

rell]

αυτοις

Δ

αυτούς] αυτούς ev τοις ποαιν αυτών Lac.:

Matt.

and A p p a r a t u s / S I

rell

Α ρ e

7:9-10

τις...εξ υμων, ον αίτηση ο υιος αυτού αρτον, μη λιθσν επιδώσει αυτω; η ιχθυν [αιτη]οη. μη οφιν επιδώσει ( E c c l T 314:4-5) [ C ] [αυτ]ω; τις

Β L 124.1 b ] τις εστίν ΤR UBS'* fam 1. 13 ( 33) 892 ( a ) k 1

κ

C Ε W Δ β Π 3

3

αίτηση ( o r - o e i ) ' ' U B S Κ Β (C! θ a b j rell αιτηοη ( o r -σει) η

892 a b k ] και. < 2

TR E L W Δ 9; η Mai 3

αίτηση ( o r - σ ε ι ) ' UBS (ε)αν αίτηση ( o r -σει) υ μ ω ν ] υμων άνθρωπος ον r e l l ] ο αίτηση μη

Matt.

rell 33 892 1 2 4 1 ]

rell

fam 13 1

(or -oei)' '

r e l .1 ] o m i t

Lac.:

Ν Β C Δ fam 1 rell

(ε)αν

rell]

αιτήσεις

C

k

A D e

7:11

...κ[αι αγ]αθα, α διδωσιν ο πατήρ τοις αιτουσιν αυτόν ( E c c l T 78:15) [ A l l ] ει διδοται παρα θεου αυτω αγαθά, όιδωσιν 6ε αγαθία] αιτουσιν αυτόν ( E c c l T 293:14-15) [Ad]

το[ι]ς

•κύριος αγαθά δώσει τοις αιτουσιν αυτόν

[Ad]

( P s T 61:1)

...τα αγαθά εκείνα, α διδωσιν ο 6εος τοις αιτουσιν αυτόν... (PsT 245:6) [ A l i ] δωσει...αγαθά

τοις αιτουσιν αυτόν

δώσει αγαθά τοις αιτουσιν αυτόν

(PsT 101:9) ( P s T 109:15)

[C] [C]

52/

Didymus

and t h e G o s p e l s

M a t t . 7:11

(cont.)

Text: 892

TR U B S H B C E ( L ) (Κ) Δ (θ) Π Ω fam 1 . 13 33 1241 a b k

Lac.:

A D e

Matt.

3

7:13

...ποιεί της πλατείας οδου, ητις επι την απωλειαν αγει (GenT 1 6 6 : 2 ) [All]* η αγωγή η κατά τον περιγειον χοπον και η κατά χακί αν λέγεται, πλατεία είναι κεων και σκορπιών και (GenT 61:18-20! επι πασαν την δυναμι ν...του εχθρού [Ad]* και τοις αγιο[ις] δοθηνα [ι εξ]ουσιαν πατειν [επα]νω οφεω[ν] και οκορπιωυ καίι ε]πι πασαν [τηΐν όυναυιν του [εχθρό] υ (JobT 63:13-16) [Ad]* [δεδ]ωκεν [e] ξ [ουσιαν του πατειν επα] νω οφεω [ν] σκορπιών και εκύ πασαν τ[ην] δίυναμιν...] (JobT 130:17-20) [ A d ] *

κ[αι

δ[εδωκ]εν εξο[υσ]ιαν πατειν επα [νω οφ-Ιεωίν] κ [αΰ σκορπιών και [επι] πασαν την δ[υν]αμιν του εχθρ[ου] ( J o b T 143: 31-144:2) [ A d ] * εξουσιαν τοις άλλοις δεδωκεν πατειν απάνω οφεωιν και σκορπιών ( P s T 5:23-24) [ A d ] * οι λαβοντες εζουσια[ν πατειν] επάνω οερεων και (PsT 297:8-9) [ A d ] *

σκορπιών

ειληφοτες εξουσιαν πατειν επάνω οφεων και σκορπιών και επι πασαν την δυναμιν του εχθρού... ουδέν υμας αδικήσει (ZeT 157:10) [ A d ] * δοθείσης εξουσίας πατειν επάνω οφεων και σκορπιών και πάσης της δυνάμεως του Σατανά (ZeT 217:16-18! [ A d ] *

104/

Didymus

and t h e G o s p e l s

Luke 1 0 : 1 9 ( c o n t . ) δεδωκα...υμι ν πατεί ν επάνω οφεων και σκορπιών και επι πασαν την ουναμιν του εχθρού, και ουδέν υμας ου μη αδικήσει (EcclT 319:18-191 [C] ιδου δεδωκα μεν υμιν εξουσιαν πατεί ν επάνω οφεων και σκορπιών, και επι πασαν την δυναμιν του εχθρού (GenT 9 6 : 2 8 - 3 0 ) (Cl ιδου δεδωκα υμιν πατειν επάνω οφεων και σκορπιών και (PsT 7 8 : 1 1 - 1 2 ) επι πασαν την δυναμιν...του εχθρού rc] έδωκα υμιν εξουσιαν πατειν.,.επι πασαν την δυναμιν του εχθρού, και ουδέν υμας αδικήσει (ZeT 2 0 5 : 3 ! [C] Reconstruction: ιδου δεδωκα υμιν εξουσιαν πατει,ν επάνω οφεων και σκορπιών, και επι πασαν την δυναμιν του εχθρού, και ουδέν υμας [ou μ η ] αδικήσει δεδωκα UBS Ρ' Κ Β C L W fam 1 5 7 9 8 9 2 1 2 4 1 b e ] διδωμι TR A D Δ θ Π Ψ Ω fam 1 3 3 3 3

W fam 1 ]

πατειν ου μη

5

Did

αδικήσει

p t

Ν

του πατειν

rell]

omit

Dld

A D L θ fam 1

εξουσιαν] την εξουσιαν οφεων και σκορπιών

rell p t

Ν

D

5 7 9 ] αδικηση

rell

rell

rell]

των οφεων και των σκορπιών

D

την] omit 5 7 9 δυναμιν Lac.:

rell]

δυναμιν την

Β

(a)

Luke 1 0 : 2 0 εν η χαραττονται τα ονόματα των αποστολών εν τοις (EcclT 3 2 9 : 5 - 6 ) [ΑΙ 1 ] * εν ο(υρ]ανω ενγραφωσιν

(JobT

48:2.1) [ A l l ]

των δε μαθητών τα ονόματα ενγεγραπται (PsT

264:11)

ουρανοις

εν τοις ουρανοί ς

[Ad]*

μη χαίρετε οτι τα δαιμόνια υμιν υποτάσσεται αλλ' οτι τα ονόματα υμων εγγεγραπται εν τοις ουρανοί ς (GenT 2 4 6 : 1 5 - 1 7 ) [C ί * *

Text

and A p p a r a t u s .'105

Luke 10:20 ( c e n t . ) χαίρετε οτι τα ονόματα υμων ενεγράφησαν εν τοις (ZeT 1 4 9 : 4 - 5 ) [ C ]

ουρανοις

3

7 j

τα δαιμόνια D fam 1 ( e ) ] τα πνεύματα TR U B S P Κ Α Β C L W Λ θ Π f Ω fam 13 33 ( 5 7 9 ) 892 1241 a b εγγεγραπται UBS Ρ H γεγραπται θ; εγραφη 3

τοις ουρανοις

7 5

rell]

υμιν υποτάσσεται

Β L fam 1 rell

τω ουρανω

rell]

D a b e

υποτάσσεται

αλλ'] αλλα χαίρετε δε μάλλον

33 579 1241 ]

υμιν

L

TR; άλλα χαίρετε δε

rell

Luke 10:30 ουτω γουν και ο καταβας απο της Ιερουσαλήμ εις Ιεριχώ ( P s T 202:5-6) [ A l l ]

τουτέστιν

Luke 11:13 ει ουν υμεις πονηροί υπάρχοντες οιδατε αγαθά δοματα διδοναι... ( E c c l T 5-6) [ A d ] * δώσει πνεύμα αγιον

( P s T 109:16) 3

7 5

[C]

υπάρχοντες TR U B S Ρ H B C L K S H S 33 579 891 1 2 4 1 ] οντες Ν D Π πνεύμα αγιον rell] δοματα αγαθά θ Lac.:

αγαθόν δομα

f a m l . 13

D b ; πνεύμα αγαθόν

L;

a e

Luke 11:15 εν βεεζεβουλ τω αρχοντι των δαιμονίων εκβαλλει (PsT 145:28) [ C ]

τα δαιμόνια

εν βεεζεβουλ τω αρχοντι των δαιμονίων εκβαλλει ( P s T 14 7:29) [C]

τα δαιμόνια

εν βεεζεβουλ τω αρχοντι των δαιμονίων εκβαλλει τα δαιμόνια (PsT 369:32-34) [ C ] εν βεεζεβουλ

τω αρχοντι των

[... ]

( P s T 304 : 19)

[C]

106/ Didymus and t h e G o s p e l s

Luke 11:15

(cont.)

βεεζεβουλ κ Β ( 5 7 9 ) ] βεελζεβουλ TR U B S Ρ D ( L ) W is θ Π Ψ ß f a m l . 13 33 892 1241 b 3

τω

rell]

τα

r e l l ] omit

Lac.:

omit

TR D Λ ß

7 5

A C

faml

579

a e

Luke 11:33 ουδε ι ς . . . αψας λυχνον εις κρυπτην τιθησιν... 12-13) [ A d ] *

( ZeT 65:

εις κρυτπην UBS Ρ Κ A B C D L W A e n fam 13 33 892 1241 (a b e ) ] ε ι ς κρυπτον TR Ψ Ω fam 1 ( a b e ) ; omit 5 79 J

Luke 11:50 ζπ [τηθηαεται π]αν αιμα δίκαιον εκκεχυμενον επι της γης απο τ [ης γενεάς] ταυ[της] (GenT 181:17-19) [ A d ] * καν αιμα δίκαιον εκκεχυμενον e i n της γης απο της γενεάς ταύτης ( P s T 70:14-15)

εκδικηθησεται [Ad]*

απο της γενεάς TR U B S ρ Η ί Β C L I 4 9 Β ί S f a m l . 13 33 579 892 1 2 4 1 ] εως της γενεάς Dab; omi t e

Luke

12:7

υμων δε αι τρίχες της κεφαλής ηριθμηνται [Ad]*

(JobT

120:27-28)

ηριθμηνται TR U B S Ρ Κ ί Β I « 4 11 ! 8 f a m l . 13 33 892 1 2 4 1 ) ηριθμημενας εισιν D θ 579 3

Lac:

Luke

7 5

C

12:8

κα[ς ος α]ν ουολονηοη εν εμοι εμποοσθεν των ανθρώπων... (GenT 1 7 6 : 1 0 - 1 1 ) [C] πας.,.ος εαν ομολογηση εν εμοι ενπροσθεν των ανθρώπων (PsT 210:34-35! [C]

Text

and A p p a r a t u s

/10 7

Luke 12:8 ( c o n t . ) εαν

p t

p t

Did θ άνθρωπος άνωθεν γεννηθηναι γέρων ων! e την κοιλιαν Lac.:

C D W

r e l l ] κοιλιαν

fam!3

Text

and A p p a r a t u s /131

John 3:5 τω τεχθησομενω εξ ύδατος και πνεύματος

( P s T 56:23)

[AU]

ωοτε αλλην αυτοις δούναι γενεαιν την εξ ύδατος και πνεύματος (PsT 225:11-12! [AU]

John

3:7

δει υμάς γεννηθηναι άνωθεν

(GenT 2 4 3 : 2 1 )

δει υμας γεννθηθναι άνωθεν

(JobT 104:6-7)

3

6 6

7

5

Text: TR U B S Ρ * 579 892 1241 a b e L a c .:

Ν Α Β μ Δ Θ Π Ψ Ω

[C] [C] fam 1. 13 33

C D W

John 3:13 ουδείς αναβεβηκεν εις τον ουρανον ει μη ο εκ του ουρανού καταβας, ο υιος του άνθρωπου ( P s T 153:8-9) [ C ] ουδείς αναβεβηκεν εις τον ουρανρν ει μη ο εκ του ουρανού καταβας, ο υιος του ανθρωπρυ ( P s T 234:23) [ C ] 3

6 6 -

Text: TR U B S Ρ ' 579 892 1241 a b e Lac . :

5

Ν

Α Β L Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 1 3 33

C Ό VI

J o h n 3:16 ουτω γαρ ηγαπησεν ο θεος τον κοσμον αυτού ως τον υιον αυτού μονογενή ( P s T 2 2 1 : 2 1 ) [ A d ] * ούτως ηγαπησεν ο θεος τον κοσμον ωστε τον υιον αυτού τον μονογενή ( P s T 86:24-25) [ C ] ούτως ηγαπησεν ο θεος τον κοσμον ωστε τον υιον αυτού χον μονογενή εδωκεν, ινα πας ο πιστευων εις αυτόν εχη ζωην αιωνιον (ZeT 337:13-15) [ C ] * * τον υιον αυτού TR A L Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 892 a b e ] τον υιον UBS Ρ · Κ Β 3

εδωκεν εις

5 6

7

5

r e l l ] εδωκεν εις τον κοσμον

αυτόν

rell]

επ' αυτόν

Ρ

7 5

33 ( e )

(L) Ϋ

132/ Didymus

John 3:16

and t h e G o s p e l s

(cont.)

εδωκεν

r e l l ] omit

ο πιοτευων

rell]

κ πιοτευων

θ

αυτόν] αυτόν μη ατοληται αλλ' o m i t in_ t o t o Lac.:

John

C

rell

1241

D W

3:18

ο δε μη πιστευων ηδη κεκριται, στι μη n e t ιστευκεν εις το όνομα του μονογενούς υιου του θεου ( P s T 87:1-2) [C] ο τ L μη πεπιστευκεν εις το όνομα του μονογενούς υιου του θεου (PsT 221:22) [C] 6

7 5

ο δε TP, UBS" Ρ ° · 1241 a b e ] ο * Lac.:

John

C

A L Δ θ Π Β

Ω fam 1 . 13 33 579 892

D W

3:19

ηγαπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος η το φως

(EcclT

47:29)

[C]

3 75 ηγαπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος TR CBS Ρ A B L Δ θ Π ψ ß £ a m l 3 33 579 892 1241 a b ] ηγαπησαν μάλλον οι άνθρωποι το σκότος Ρ fam 1 e; οι άνθρωποι ηγαπησαν το σκότος μάλλον κ 6 6

Lac.:

John

C

D W

3:20

πας ο πονηρευομενος μισεί το φως

John

(EcclT

48:3)

[Ad]

3:29

ο εχων την νυμφην νυμφιος εοτιν. ο δε φίλος του νυμφιου χαρα χαίρει δια την λαλιαν του νυμφιου (ZeT 1 0 5 : 1 3 ) [Ad] ο έχων...την νυμφην νυμφιίος εσ]τιν

(EcclT

76:13)

[C]

Text

John

3:29

[εστι]ν

ο εχων την νυμφην νυμφιος εστίν ο εχων την νυμφην νυμφιος εστιίν] Text: 33 Lac.:

3

6 6

7

5

TR U B S Ρ * R 579 892 1241 a b e

( E c c l T 66:29-67:1)

(EcclT

76:13)

(EcclT

325: 18)

S B D L 1 8 D : 8

[C]

[C] (C]

f a u l . 13

C W

4:13

ο πίνων...εκ τ[ου υ]όατος τούτου διψησει πάλιν 148:2) [ C ] Text: 33 Lac . :

John

/133

(cont.)

ο εχων την νυμ[φην] νυμφιος

John

and A p p a r a t u s

3

6 6

7 5

TR U B S Ρ " Κ A B C D L A B F l f Q 579 892 1241 a b e

(EcclT

faml.13

W

4:14

πίνων εκ της πηγής και του ύδατος, ου Ιησούς διδωσιν και μΓενει αυτω. εχ]ε[ι]γαρ εν εαυτω γενομενην εις ζωην αιωνιον πηγην ( E c c l T 164:26-27) [ A l l ] ο εχων εν εαυτω την πηγην του ύδατος του ζώντος... 361:26 [ A l l ]

(EcclT

πινοντες εκ του ύδατος [ου] Ιησούς παρέχει των δίκαιων, ο και [ε]ν αυτυις γίνεται πηγη υδα[το]ς αλλομενου εις ζωην αιωϊνι ]ον (JobT 140:8-12) [ A d ] * (ο πιστευων εις εμε, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρευσουσιν) ύδατος αλλομενου εις ζωην αιωνιον (JobT 371:24-25! [ A d ] * ο πίνων...εκ του ύδατος ου ε,γω δωοω, εξει πηγην εις ζωην αιωνιον ( P s T 58:23-24) [ A d ] *

αλλομενην

ποταμοί δε εισιν οι προφηται σχοντες απο [της πηγής του υ ]δατος του αλλομεν[ου εις ζ]ωην αιωνιον ( P s T 310:15) [All ] *

134/

Didymus and t h e G o s p e l s

John 4:14

(cont.)

ι να και εκ των αυτού πρακτικών δυνάμεων πηγη ζωης αναβη υδατρς αλλομενου εις ζωην αιωνιον (ZeT 122:3-4) [ A l l ] [ος δε] αν πιη εκ του ύδατος ου εγω δ[ωσ]ω αυτω, γενησεται εν αυτω [πηγη] ύδατος ζώντος αλλομε[νο]υ εις ζωην αιωνιον < ZeT 381:4-6) [ A d ] * 3

6 6

7 5

ος δε αν πιη TR U B S Ρ " i Β C L Α θ C Î 2 33 579 892 1 2 4 1 ] ο δε πίνων Η D εν αυτω πηγη αλλομενου Lac:

John

a b e rell]

relll

πηγη εν αυτω

αλλομενου ζώντος

faml.13

Ρ^

fam 13

W

4:20-24

Φανερον δ' οτι τοις κατα το νοητον Ιουδαιοις τοις εν πνευματι και αλήθεια προσκυνουσι τω θεω, ουκ εν Ιεροσολυμοις n τω Σαμάρι των ορει (ZeT 196:19-21) [All]

John

4:20

...εν Ιεροσολυμοις η ν ο τόπος οπου προσκυνειν ε δ ε ι . . . (ZeT 162:10) [ A d ] * προσκυνειν δει ( D i d ) UBS Ρ Ν ί Β C D L Ϊ 3 3 892 b ] δει προσκυνειν TR à θ Π Ω fam 1 . 13 579 1241 a e 5

ο τόπος Lac:

John

rell]

omit

κ

W

4:23

ει γαρ προσκυνηται γίνονται οι πνευματι και αλήθεια προσερχόμενοι θεω... ( P s T 55:15-16) [All]* ...προσκυνουσιν αυτόν εν πνευματι και αλήθεια αγγελοις (ZeT 103:29-30) [All]*

τοις

ου[τω ] γαρ δυνατόν προσκυνησαι πνευματι και αλήθεια [τω βα]σιλει κυριω παντοκρατορι (ZeT 405:5-6) [All]*

Text

John 4:23

and A p p a r a t u s /135

(cont.)

TIVEUUCJTI TR U B S P ' K A B C D L A 6 n ¥ S faml3 33 579 892 1 2 4 1 ] xco uveuuaxi, fam 1 3

Lac . :

John

6 5

7 5

W

4:24

Hveuua

o eeo?

(GenT 8 8 : 2 0 ) 3

6 6

[C]

7 5

Text: TR U B S P ' K A B C D L i e n f S 33 579 892 1241 a b e Lac . :

John

fam 1. 13

W

4:28

ouxcoc, eupLOHStc ] r t e p [ i ] t q c S a u a p i x i&oc. ye-ypauuevov [ o x i KCII ] e n e i v n aepnwev xtiv u&piav, ev n e i [\]n,Xu8ei, aouoaaeai. u6up, nan a[nr)X8ev xo i c/1 ito\t xoa c eauxnc, emeiv... ( E c c l T 361:12-14) [All]* aq>nxsv TR UBS P fam 1 . 13 33 579 892 D b e tr.v

u&piav

Lac , :

John

reli]

eyu)

uöoiav

A

W

4:29

Seute i 6 e x e avOputov, ( E c c l T 361:14-15)

John

N A B C L A 8 II t Q 1241 a i a-jnuev n yuvri

o? e u s v [Ad]

L;OL t a v t o au[apxn.ua] nou

4:32 ßpuoiv ex» i p a f e t v n.v uueic. oux o i o a x e fc] 3

6 6

7 5

Text: TR U B S P ' K 33 579 892 1241 a b e Lac . :

W

(PsT 315:25)

A B C D L A 9 II V S fam 1 . 13

and t h e G o s p e l s

136/ Didymus

John

4:34

λέγει τούτο θέλημα αυτού ειν[α]ι το τελειωσαι το θ[ε]λημα του πατρός { P s T 286 :30) [ A l l ] ινα τις ποίηση το θέλημα [Ad]

του πατρός μου

( P s T 315:24)

J o h n 4:35 επάρατε τους οφθαλμούς υμων και θεασασθε οτι λευκαι ( E c c l T 40:24) [Ad] αι χωραι

εισιν

[ ιδου λεγω υμιν, επάρατε τ ]ους οφθαλμούς υμων και θεασασθε [τας χωράς, οτι λευκαι ει]σιν προς θερισμον ηδη (ZeT 18:23) [ C ] V i d

3

6 6

7

5

ιδου λεγω υμιν Did TR U B S P ' Κ Α Β C D L Δ β Π ¥ Ω f a m l 3 33 579 892 a b e ] omit fam 1 1241 L a c .:

W

J o h n 4:36 ...αμα χαίρει σπείρων και θεριζων

(EcclT

ινα ο σπείρων αμα χαιρη και ο θεριζων ινα ο άπειρων ομου χαιρη και ο θεριζων 3

ινα Κ

6 6 -

UBS Ρ A D Δ θ

ο θεριζων

7

5

Π

rell]

Ω

(EcclT (EcclT

324:7-8)

[C]

328:3)

[C]**

Β C L Ψ fam 1 33 1241 e ] ινα και fam 13 579 892 a b θεριζων

ομου χαιρη και ο θεριζων χαιρη D και ο θεριζων rell] θελοντος) e Lac:

324:12-13) [ A l l ]

ρ

6 6

TR

θ

r e l l ] και ο θεριζων ομου

cum eo q u i m e t i t

(= μετα του

W

John 5:5 εχε τα περι [των παραλυ]τικων εν τοις ευαγγελιοις ειρημενα εν κλίνη οδύνης εμεινεν ο τριάκοντα και ο κ [ τ ω ] ενιαυτους 3ε6λη[μενος] ( P s T 291:15) [ A l l ]

Text

and A p p a r a t u s /13 7

J o h n 5:6 θέλεις υγιής γενέσθαι;

( P s T 132:15)

[C]

Text: TR U B S P ' Ν A Β C D L Δ θ Π Ψ Ω fam 1. 13 33 579 892 1241 a b e 3

Lac, :

6 6

7 5

W

J o h n 5:f έγειρε, αρον τον κραρακτον σου και περιπατεί (PsT 132:15-16) [ C ] έγειρε, αρον τον κραβακτον σου και περιπατεί (PsT 292:10) [ C ] έγειρε TR U B S Ρ * Κ Β C L Δ β Ψ Ω fam 1. 13 33 579 892 1 2 4 1 ] έγειρε και A D Π a b e 3

κραβακτον

7

5

κ ] κραβαττον

τον κραβακτον σου Lac . :

5 6

( o r κραββατον)

rell

r e . l l ] σου τον κραββατον

1241

W

J o h n 5:18 δια

[του]το εζ[ητουν αποκτειναι] Ιησουν, ο [ υ ] μόνον οτι ελυεν το σαββατον, αλλ' οτι και πάτερα [ίδιον ε λ ε γ ε υ ] τον [θ]εον, ισον εαυτόν ποιων τω θεω (GenT 9:5-7) [Ad]* εζητουν TR UBS Ρ Κ Α Β D L Κ Δ θ Π Ψ 2 ίam 1 . 13 33 892 a b e ] εδιωκον οι Ιουδαίοι τον Ιησουν και εζητουν 579 1241 Lac. :

C

J o h n 5:19 α γαρ [αν εκείνος ποι]η, (GenT 2 2 : 6 - 7 ) [ C ]

ταύτα και ο υιος ομοίως

ποιεί

γαρ αν εκείνος ποιη ( D i d ) TR UBS Ρ Κ Β W Δ θ Ψ Ω f a m l . 13 33 ( 5 7 9 ) a ] γαρ εκείνος ποίηση ( D i d ) D; γαρ εκείνος ποιεί A ( L ) Π 892 1241 ( b ) e

138/ Didymus and t h e G o s p e l s

John 5:19 ( c o n t . ) ομοίως ποιεί α

rell] ο

α γαρ αν Lac.:

r e l l ] ποιεί ομοίως

Ν

Dab;

ποιεί

e

w r e l l ] αν γαρ

579

C

John 5:29 εξελευσονται οι τα αγαθά πραξ[α]ντες εις αναστασιν ζωής, οι 6ε τα φαύλα εις αναστααιν κρίσεως ( P s T 146:16-17) [ A d ] * εζελευσονται D W] εκπορευοονται TR U B S L Δ θ Π * S f a m l . 13 33 579 892 1241 οι 6ε

b r e l l ] οι

τα φαύλα Lac. :

John

Β a e ; και οι

r e l l ] φαύλα

3

Ρ

6 6

"

7 5

κ

Α Β

w

D

C

5:37

ουτε φω[ν]ην αυτού ακηκοατε ουτε (JobT 353:2-4) [ A d ] * 3

6 6 -

[ει]6ος αυτο[υ ε]ωρακατε...

7 5

ει6ος αυτού TR U B S Ρ Κ Α Β D L Δ θ Π Ψ S f a m l . 13 33 579 892 1241 a e ] ει6ος W b Lac:

C

John 5:38 ...ουτε τον λογον αυ[το]υ έχετε εν υμ [ ι ν] μένοντα 353:5-6) [ C ]

(JobT

ουτε τον Xoyov αυτού e ] και τον λογον αυτού ουκ TR UBS 6 6 . 7 5 χ Α Β D L Κ Δ θ Π Ίί Ω fam 1 . 1 3 3 3 579 8 9 2 1241 a b Ρ

3

6 6

7

5

εν υμιν μένοντα UBS Ρ ' κ 8 9 2 1 2 4 1 b ] μένοντα εν υμιν Lac . :

C

Β L W ψ fam 1 . 1 3 3 3 5 7 9 rell

Text

John

and A p p a r a t u s /139

5:39

ως οστρακον αυτρν ηγησασθαι τους εραυνωντας γραφας μαρτυρουσας περί του αυτας ειρηκοτος Σωτηρος (ZeT 3 0 8 : 2 3 - 2 5 ) [ A l l ]

τας

εραυνατε τας γραφας οτι αύται εισ[ιν] αι μαρτυρουσαι εμου (Ze 3 8 4 : 1 3 ) [ A d ] * αύται W e ] εκειναι TR UBS Ρ Ψ Q f a r a l . 13 33 579 892 1241 a b Lac:

John

περί

Ν Α Β D L i 8 II

C

5:45

[μ]η [νο]μιοητε οτι ε γ ω κατηγορώ υμων [π]ρ[ος] τον πάτεραεστίν ο κατήγορων υμων Μωυσης, εις ον υμεις ηλπικατε ( E c c l T 315:14-15) [ A d ] *

μη νυμισητε οτι εγω κατηγορήσω υμων προς τον πάτεραεστίν Μωυσης Ρ κατήγορων υμων εις ον υμεις ηλπισατε (EcclT 351:5-7) [C] 3

6 6

υ μ ω ν T R UBS Ρ Ν Α Β Ν Δ Θ Π Ψ Ω υμιν P S L 1241; υμας D

f a r a l . 13 33 579 8 9 2 ]

7

νομισητε] δρκειτε υμων Lac:

John

rell

a b e ] r e l l ] υμων προς τον πάτερα

Β

C

5:46

ποιειν [τα εργα τ]ου Αβραάμ και πιστευειν εις Μωσεα ( E c c l T 274 : 24-25) [AU] ει γαρ επιστευετε Μωσει, επιστευετε αν εμοι [C] αν εμοι TR UBS Ρ Ν 33 579 892 1 2 4 1 ] e t m i h i Lac . :

C

(EcclT

351:7)

ί Β D L Κ i θ 0 Ψ S faml.13 (= και αν εμοι) a b e

140/ Didymus and t h e G o s p e l s

John

5:47 6 e τοις εκείνου γραμμααιν ου πιστεύετε πως τοις ρημασι πιστεύετε ( E c c l T 351:7-8) [ C ]

ei

( 2

6 6 -

7 5

πιστευετε 'Ρ 33 892 a b e; Lac:

John

εμοις

3

Β Π ] πιστευσετε TR U B S Ν A μ Ψ Ω πιστευσητε D W Δ (θ) fam 1 . 1 3 579 1241

C

6:27

έρωτα λαβείν της μη απολλυμενης βρωσεως μενουσης εις ζωην αιωνιον ( E c c l T 283:20! [ A l l ! τη ενεργαζομενη γουν ψυχη την μενουσαν εις αιωνίου βρώσιν (ZeT 168:25-26) [ A l l ]

[ζ]ωνην

εργάζεσθε [μη την βρώσιν την απο ]λλυμε[ν ]ην, αλλα την βρώσιν την μενουσαν [ . . . ] ( E c c l T 1 1 8 : 2 2 - 2 3 ) [ C ] την β ρ ώ σ ι ν

(2) ' 1

TR UBS

3

Ρ

75

Α Β D L W Δ θ Π Ψ S f a u l . 13

33 579 892 1241 a b e ] omit κ Lac.: John

P

6 6

C

6:29

ivo

[πιστ]ευητε εις ov απεστειλεν εκείνος [C]

(EcclT

118:25)

πιστευητε UBS Ρ κ Α Β ( L ) θ Ψ f a m 1 33 5 7 9 a b e ] πιστευσητε TR D W A Π β fam 13 892 1241 3

Lac:

John

P

6 6

7 5

C

6:38

καταβεβηκα απο του ουρανού ουχ ιν[α) ποιήσω ανθρωπινον θέλημα, αλλα το του πεμψαντος με ( P s T 286:17) [ A d ] * καταβεβηκα..,απο του ουρανού ουχ ινα ποιω το θέλημα το εμον ( P s T 29:19-20) [ C ] καταβεβηκα απο του ουρανού ινα ποιω το θέλημα του πεμψαντος με (ZeT 38:20-21) [ C ] Reconstruction: καταβεβηκα απο του ουρανού ουχ ινα ποιω το θέλημα το εμον αλλα το θέλημα του πεμψαντος με

Text

Jphn

6:38

and A p p a r a t u s

/Ml

(cont.)

απο του ρυρανου UBS Ρ A Β L W 6 fam 13 33 1241 ] εκ του ουρανού TR X D Δ Π Ψ Q fam 1 579 892 3

6 6

καταβεβηκα απο του ουρανού ουχ του ουρανού M (b) e ποιω

rell]

ποιηοω

του πεμψαντος καταβεβηκα

r e l l ] εμον

το θ ε λ η μ α

ν

Lac.:

John

του πεμψαντος πατρρς

r e l l ] καταβη

το εμον

' rell]

ου κατεβεβηκα απο

D L W

κ

rell]

a b rell]

D 892 a ( b ) e

Δ

579 omit

a

„ 75 P C

6:41

ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβας

( P s T 237:9)

[C]

εκ του ουρανού καταβας ¥ fam 1 3 b e ] καταβας εκ του ουρανού TR U B S Ρ ° · Κ II Β C D [, » ί 8 Β δ fam 1 33 ( 5 7 9 ) 892 1241 a 3

ο εκ

r e l l ] εκ

6

7 5

Π

καταβας r e l l ] καταβαινων

John

579

6:46

ουχ οτι τον πάτερα εωρακεν τις

(GenT 2 1 6 : 2 3 ) [ C ] * *

ουχ οτι τον θεον εωρακεν τις, ει μη ο ων παρα του πατρός (ZeT 365:18-19) [ C ] 3

66

εωρακεν τις UBS Ρ κ B C D L Κ θ f 33 579 1241 a b e ] τις εωρακεν TR Α Δ Π Ù f a m l . 13 892 75 του πατρός παρα Lac:

κ ] του θεου Ρ

rell] (Ρ

7 5

εκ )

faml

(Β) r e l l

142/ Didymus and t h e G o s p e l s John

6:47

ο πιστευων εις εμε εχει ζωην αιωνιον

(EcclT

ο πιστευων εις εμε εχει ζωην αιωνιον

( P s T 13:12-13)

ο πιστευων εις εμε εχει ζωην αιωνιον

(ZeT 231:6)

εις εμε omit Lac:

John

171:7)

[C] [C]

[C]

TP. A D Δ Π ψ Ω fain 1. 13 33 579 1241 a b e ] UBS Ρ Κ Β C L W θ 892 3

Ρ

6 6

7 5

6:51

εα[ν ] τις φαγη τον αρτον της ζ[ωης ] του κ α ρ π [ ο υ ] του [ξυλοΐυ της [ζ]ωης και τας σ[αρκ]ας Ιησού... ( E c c l T 161:4-5) [All]

John

6:57

ζω δια τον πάτερα μ [ ο υ ] ζω...δια τον πάτερα

( P s T 2:7) [ c ]

( P s T 147:13)

[C]

ως απε [στ ]ε ι λεν με ο ζ [ων πατήρ χαγω] ζω δια το[ν πάτερα] ( P s T 298:11-121 [C] ζω δια τον πάτερα

( P s T 305:12 ! 3

[C]

7 5

απεστειλεν TR U B S Ρ Ν 3 C [, Η β f S f am 1 απεσταλκεν Ρ D Π fam 13 579 1241

33 892 ]

6 6

μου

Ρ

7 5

) omit

ω ς ] καθώς Lac.:

a b e

rell

rell

A

John 6:62 εαν ουν ιδητε τον [υιο]ν του άνθρωπου αναβαινοντα ( P s T 153:12-13) [ C ] ην το προτερον ιδητε W] θεωρητε TR DBS Ρ fam 1 . 13 33 579 892 1241 ουν οπου

rell]

a b e

omit

' r e l l 1 ou

(66)

p

66

D

θ; που

Δ

75

Κ

οπου

Β C D I 4 β

Ι Ι Ϊ

2

Text

John

6:62

rell]

avaßatvovta Lac . :

omit

rell]

ante tov uiov

K

A

6:63

TO

nvEUUff TR 33 579 892

Lac . :

3

6 6

to CUOTC [ o i ]ouv

7 5

UBS P ' B C D L W A 6 n f Q fam 1 . 13 1241] iveuua N

A

6:70

ouxi

TOUC

5w6ena uuac ECeXEgauriv;

o u x i TOUC 6W6EMS u)jac eEeXeCauriv; eoxtv (ZeT 44:19) [C] OOXt K ] OUK 33 579 892 sic

eE uuwv

TR U B S 1241

TOUC

rell]

3

P

6 6

7 5

'

E E uucov

D b (e)]

ouxi ] (OUK ) ET«

( P s T 322: 1 )

öiaßoXoc,

B C D L W d 6 f! f

ß fam 1.

K

; E£ uviuv s i c .

Lac . :

a

rell

rell

omit

K

6wÖEKa . . .SKEXsCaynv eEeXe£aun,v

[C]

e i c E£ uiiuv

urn

TOUC. öüjöeKa uuac, ] uuac, TOUC. öwöexa

John

/143

1241

r> oap^...ouH lomeXei ou6ev, TO itveuua e o x i (GenT 1 5 3 : 1 0 - 1 1 ) [Ad]*

John

Apparatus

(cont.)

av6puTtou

John

and

rell]

rell]

sEaXsEa

rell

ECEXsEaunv

6to6eKa

K

A

A

7:37

eoiuig o Inoouc. EKEHPotyEv XETTWVup PC

Ei

u.£

HOI

TUVETID

W] Edv TR U B S 33 579 892 1241

(ZeT

3

P

6 6

-

E t t i c . öitya, epxEOQis

42:21)

7

5

[Ad]*

K B D I 58

II f a

faul.13

144/

Didymus and t h e G o s p e l s

John

7:37

(cont.)

προς με Lac:

John

7 5

( a ) r e l l ] προς εμε Ρ

B (a);

omit

Ρ

Κ- D b e

6 6

A C

7:38

ούτοι. 6ε ε ΙΟΊ. ν οι κατα πνεύμα βιον έχοντες ων εκ της κοιλίας (PsT 21:2) [AU] ρευουσιν ποταμοί ζώντες ινα δεχωνται τους ποταμούς τούτους τους εκ της κοιλίας έκαστου των πιστών ρέοντας ( P s T 68:14-15) [ A l l ] ο πιστευων εις εμε, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού (JobT 371:21-23) [ C ] ύδατος

ρευσουσιν

ρ π ι στευων . . . ε ι ς εμε, καθώς ειπεν [η γραφή, ποταμο,ΐι εκ της κοιλίας [αυτού ρευ]σουσιν ύδατος ζώντος (PsT 310:15-16) [ C ] * * ο

πιστευων εις εμε, καθώς ειπεν η ΎραΦη, εκ της κριλίιας (ZeT 381:6-8) αυτού] ρευσουσιν ποταμρι ύδατος ζώντος [C] 3

6 6 -

7 5

ρευσουσιν TR Ü B S Ρ K B D L N B n ï i ï 33 579 892 1241 a b e ] ρευσωσιν û Lac.:

John

fam 1. 13

AC

7:39

τούτο δε ελεγευ περι του πνεύματος ου [εμελλον οι πιστευο[ντες ] ( P s T 310:16-17) [ C ] 6 6

ελεγεν Ρ « ] ειπεν TR L'BS fam 1 . 13 33 579 892 1241

3

Ρ

7 5

Β D L » i 8 II ? 8 3

πνεύματος ου

rell]

οι πιστευοντες omi t b

rell]

εμελλον λαμβάνειν Lac.:

(P

7 5

) AC

πνεύματος ο

UBS

οι πιστευσαντες

a b e rell]

λαμ]βανειν

75 Ρ

Β UBS

ελαμβανον

3

Ρ

W

6 6

Β L W;

Text

John

and A p p a r a t u s /14s

8:3-11

ψερομεν ουν εν τισιν ευαγγελιοις· γονη φησιν, κατακριθη υπο των Ιρυδ[αι]ων επι αμαρτία και απεστελλετρ λιθρβρληθηναι εις τον τριον, οπου ειωθει γ ι ν [εσθ ]ou . ο σωτηρ, φησιν, εωρακως αυτήν και θεωρησας οτι ετοιμρι εισιν προς το λ ιθ[οβολ ]ησαι αυτήν, τοις μελλαυσιν αυτήν καταβαλειν λιθοις ειπεν· ος ουκ ημαρτεν, αι[ρε]τω λιθον και βαλέτω αυτόν. ει τις συνοιδεν εαυτω το μη ημαρτηκεναι, λαβών λιθον παισατω αυτήν, και ουδείς ετολμησεν. επιστησαντες εαυτοις και γνοντες, οτι και αυτοί υπε[υθυ]νοι εισιν τισιν, ουκ ετολμησαν καταπταισαι εκεινην. ( E c c l T 223:6-13) [All]

John

8:12

εγω ειμι το φως του xoouou. ο ακολουθών εμοι ου περιπατήσει εν τη σκοτία, αλλ" εξει το φως της ζωης ( P s T 99:2-3) [ C ] 3

6 6 -

7

5

εξει TR U B S Ρ Β ϋ υ Μ Δ Θ Π Ψ 3 892 1241 ( a ) b ] εχει κ e εγω ειμι το Φως

r e l l ] φως ειμι

εμοι

Β

r e l l ] μοι

ο υ ] ou μη Lac.:

John

33 5 79

Κ

rell

AC

8:33

σπέρμα Αβραάμ εσμεν 3

(GenT 9 9 : 9 ) 6 6 -

7 5

Text: TR U B S Ρ 579 892 1241 a b e Lac . :

John

faml.13

[C]

« Β D L W Δ θ Π Ψ Ω fam 1. 13 33

A C

8:34

ο...ποιων της [αμαρτ]ιας δούλος εστι 175:19-20) [ A d ] * 3

6 6

-

7 5

της αμαρτίας

(GenT

της α μ α ρ τ ί α ς ^ TR U B S Ρ Κ Β Ο μ Μ Δ Θ Π Ψ Ω f a m l . 1 3 33 579 892 1241 a e ] omit D b Lac . :

A

146/

Didymus and t h e G o s p e l s

John 8:37 οιοα οτι σπέρμα Αβραάμ εστε 3

6 6 -

7

5

Text: TR U B S P Κ 33 579 892 1241 a b e Lac . :

(GenT 218:30)

[C]

B C D L W A e f l Î Q

fam 1. 13

A

John 8:39 t o i e i v [τα εργα τ Ιου Αβραάμ και πιστεύετε εις Μωσεα ( E c c l T 274:24-25) [ A l l ] ο γαρ ποιων αυτού τα εργα τεκνον αυτού εστίν 17-18) [ A l l ] ει τέκνα του Αβραάμ ητε, το εργα του Αβραάμ (GenT 9 9 : 1 1 - 1 2 ) [ C ]

(GenT 234:

ποιείτε

ει τέκνα του Αβραάμ εστε, τα εργα τσυ Αβραάμ (GenT 2 1 8 : 2 7 - 2 8 ) [ C ]

ποιείτε

ει τέκνα του Αβ[ραα]μ εστε, τα εργα του Αβραάμ (JobT 151:13-16) [ C ] ει τέκνα του Αβραάμ εστε, τα εργα του Αβραάμ (ZeT 262:14) [ C ] εστε Did UBS Ρ · κ Β D L ] ητε f a m l . 13 33 579 ( 8 9 2 ) 1241 a b e p t

ft ποιείτε rell Lac . :

Ρ

3

6 6

7

5

ft Β] εποιειτε

^ UBS

Did

π[οιειτ]ε

ποιείτε

p t

T R C W i e n f S

7S Ρ

Η Ό W (θί; εποιειτε αν

A

John 8:40 ζητει[τ]ε με αποκτειναι, ανθρίωπον οντ]α ος τ[ην αίληθειαν υμι[ν] λελαΧηκα, ην [ηκο]υσα παρα του θεου ( P s T 3:13-14) [C] 3

6 6 -

7

5

υμιν λελαληκα TR U B S Ρ Ν Β C L W Λ Π Ψ Ω faml 33 579 892 1241 ] λελαληκα υμιν D θ f a m 13 a b e ηκουσα

r e l l ] ηκουσεν

D e

Text

John 8:40

(cont.)

xou 9eou r e l l ] xou itaxpoq uou lie

r e l l ] omit

aiOKTEivuL o v x a ] omit XeXaXriKOt iv

rell]

anonteivat

Mai

579

rell rell]

l o c u t u s e s t (=XeXaXnHEv)

e

A

A

E K 8eou e£n>9ov

EYU)

x a i n><w

(ZeT 26:15)

EM xou 9eou egrixeov Mai n,Mu>- Pu6e e l n X u O a , aXX' ewetvoc. Me a n e a x e i X e v puöe TR U B S 1241 a b ]

3

eyto] £70) yap EH

rell]

s5nX3ov Mai

7 5

P ou

N B C L W A f i f ß P D 0 e

fam 1 . 13 33 579

892

579

rell]

omit

P^

e

euauxpu

r e l l ] euauxou OUM

eXnXu6a

r e l l ] eXnXuOov

Lac.:

yap a u ' euauxou (ZeT 366:15) [ c ] * *

6 6

r e l l ] e?EXn.Xu6a

r\>aii

[C]

rell

irapa

a^EOXEiXev

n

1241

8:42

eym

John

fam. 1.3

e

r e l l ] n,v OUK

Lac . :

John

and A p p a r a t u s /147

rell]

W

D

aEeaxaAxev

P

6 6

A

8:44 EM xou 6iaßoXou y e w n P a v T o c . a u t o u q O e A n a a v r e c xac. eiu6uuLac, auxou H O I E I V (ZeT 234:18) [C]

oxav XaXn xo ipeu&oc. ex t u n löiwv X a X e i , o x i ^ E U O X H S Mai o naxrjp auxou (GenT 94: 22-23 ) [ C ]

eoxiv

148/

John

Didymus and t h e G o s p e l s

8:44

(cont.)

...τας επιθυμίας

[τ]ου πατρός υμωυ θέλετε

( J o b T 151:21)

[C]

υμεις εκ του πατρός του διαβρλου εοτε και τας επιθυμίας του πατρός υμωυ θέλετε ποιειυ ( P s T 70:19) [ C ] υμεις...εκ του πατρός του διάβολου εστε και τας επιθυμίας του διάβολου θέλετε ποιειυ ( P s T 198:8-9) [ C ] ...ευ τη αλήθεια ουκ εστηκευ 3

6 6 -

( P s T 198:14)

[C]

7 5

εκ του πατρρς UBS Ρ « Β C D I « i 6 ö ? ä fam 1 . 13 33 579 1 2 4 1 ] εκ πατρός TR 892 του πατρός υμων οταυ

a b

rell]

rell]

qui

εκ των ιδιωυ λαλεί Lac:

πατρός υμων (= ος)

rell]

omit

892

e 579

A

John 8:45 εγ[ω δ ]ε οτι τηυ αληθειαυ υμιυ λεγω ου πιστεύετε μοι (PsT 3:15-16) C c ]

δε

3

6 6 -

7

5

TR U B S Ρ Κ Β C L W Δ θ Π Ψ Ö fam 1 . 13 33 579 892 1 2 4 1 ] omit D a b e

υμιυ λεγω] λεγω υμιν οτι

rell] ο

λεγω μοι

rell]

1241 b; λεγω

rell

L λαλω

D

r e l l ] μοι υμεις

Lac . :

C fam 13

D

A

John 8:48 ου καλώς ελεγομεν ημείς οτι Σαμαριτης ει συ και δαιμονιον έχεις; ( P s T 145:26-27) [ C ] Co ]υ καλώς ελεγομεν ημείς οτι Σαμ[αριτ]ης ει συ και δαιμονιρν έχεις; ( P s T 294:10) [ C ]

Text

John

8:48

and A p p a r a t u s

(cont.) 6 6

3

7 5

ελεγομεν Ρ ] λεγομεν TR U B S Ρ κ BCD Δ θ Π ψ Ω fam 1. 13 33 579 892 1241 a b e (ε)λεγομεν ημείς 1241 ημείς ou

rell]

rell]

Lac . :

John

7149

rell]

omit

omit

ημείς

(ε)λεγομεν

ρ

6 6

( L) W

D L 892

a e M

f a m 1. 13

A

8:56

ημέρας δε εκείνης, ης έρωτα και ποθον ελαβεν ο Αβραάμ, ινα ιδη, και δειχθη αυτω υπο του σωτηρος ( E c c l T 326:19-20) [All] Αβραάμ επεθυμησεν ιδειν την ημεραν [τ]ην εμην, και ειδεν και εχαρη (GenT 2 1 4 : 2 9 - 2 1 5 : 1 ) [Ad] ο Αβραάμ γουν [ου ]τως ηγαλλιασατο [ινα ι]δη την ημεραν την εμην, Χαι ιδων εχαρη ( P s T 300:9) [Ad] ...ην αγαλλιασαμενος ιδειν ο πατήρ των πιστευσαντων εθνών Αβραάμ εχαρη ( Z e T 305:9) [ A l l ]

πάντων

Αβραάμ ο πατήρ υμων ηγαλλιασατο ινα ιδη την ημεραν την εμην, και ειδεν και εχαρη (GenT 2 2 1 : 9 - 1 1 ) [ C ] Text: 33

John

TR U B S p ' κ A B C D L Κ Δ θ Π r δ f a m l . 13 579 892 1241 a b e 3

6 6

7 5

9:1

τυφλον απο γενετής Ιησούς ιασατσ...

(GenT 1 6 8 : 1 4 )

απο γενετής τυφλον εις οψιν ηγαγεν Ιησούς [Ali]

John

[AU]

( P s T 15:26)

9:2

ηρωτησ[α]ν τον Ιησουν οι μαθηται αυτού- α[υ]τ[ο]ς ημαρτεν η οι γονείς αυτού, ινα τυφλός γεννηθη; ( j o b T 118 :23-25) [ A d ] * μαθηται αυτού TR U B S Ρ ' κ A B C L W i e n T B fam 1 . 13 33 579 892 1241 a b ] μαθηται D e 3

6 5

7 5

150/

Didymus and t h e G o s p e l s

John

9:6

σημειον και τέρας ην τρ εις ρψιν αγαγειν τρν απρ γενετής τηφλον, πηλού επιχριοθεντων των οΦθαλμων αυτρυ (ZeT 56:25) [All]* 3

6 6

7 5

επεχρισεν ( D i d ) TR U B S Ρ " κ Α Ο ϋ Ι , Μ Δ Θ Π Β Ψ Ω f a m l . 13 33 579 892 1241 a b e ] επεθηκεν

John 9:16 αμαρτωλός εστίν οτι το σαββατσν ου τηρεί

( P s T 147:30)

[Ad]

ει ην Ρυτρς Ρ ανθρωπρς παρα θεου, ουκ ελυεν το σαββατ[ρ]ν (PsT 294:9) [ A l l ]

John

9:28

του Μωυσεως μαθηται εσμεν

( E c c l T 205:23-24)

[C] 3

6 6 -

μαθηται εσμεν a b ] εσμεν μαθηται TR U B S ρ D L W Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 892 1241 e του

r e l l ] omit

Lac . :

7

5

κ Α Β

P^

C

John 9:39 εγω ηλθυν ινα οι μη βλεπρντες βλεπωσιν και οι βλέποντες τυφλυι γενωνται (GenT 8 1 : 2 3 - 2 4 ) [ A d ] * εις κρίμα εγω ηλθον εις τον κοσμον, ινα [ρ]ι [μη βλε ]ποντες βλεψωσιν και οι βλέποντες τ[υφλ]οι γενωνται ( Z e T 392:22393:1) [ C ] ηλθον TR U B S εληλυθα Ρ 7

κοσμον

Ρ

6 6

3

5

Ρ Ν * Β D t i ί β D ! ί fam 1 . 1 3 3 3 1 2 4 1 ] 579 892 6 6

1 2 4 1 ] κοσμον τούτον

ηλθον εις τον κοσμον ηλθον e rell κρίμα

r e l l ] κρίσιν

εις κρίμα εΎω

Ρ

6 6

rell

D a b ]

εις τον κρσμον

Δ

r e l l ] εγω εις κρίμα

οι μη βλεπρντες βλεπωσιν και

rell]

D omit 1 2 4 1

(τούτον)

Text

John

9:39

(cont. )

BXeuooOLv H O I TSVB\nai Lac . :

John

Apparatus / 1 5 . 1

and

0 1 SXETEOVXE?

rell]

579

r e . l l ] omit

YEVFioovxai

faml3

C

10:9

ETU

eiyi

n Sopa.

eav

UBS

TR

av xai

P 75

3

T I C £iö£X6n. E i o E X E U O E t a i ,

A i ' euou eav

E E S X E U O E X [ a ] i not

Kai

P

K

6 6

A

vounv

eupnöei

B

A

D

L

8

b rell]

S

fam

1 . 13

33

579

1241]

W A a e

omit

e i c e X 8 r ) ] eioeXOr) au)6n.O£xai x a i C

¥

[C]

W

eioeXeuosTai

Lac.:

n

251:16)

(ZeT

rell

892

John 1 0 : 1 0 eyo)

r)XSov...iva [C]

etui nXSov

£ion.v

EKUJOLV

Hal

i v a 5ion.v E X U O I V H O I

itepiocav

exiooiv

rcepiooov eymoiv

(EcclT

(EcclT

46:2-3)

82:16-17)

[C] eyu)

nXBov [C]

eya>

tionv

iva

Exaieiv

xai

Ttepicoov

EXIOOIV

(ZeT

303:11 )

TR U B S P * K A B L W A 6 P. V Si fam 1 . 1 3 3 3 5 7 9 1 2 4 1 b e ] eyco 6e D a

xai

3

TIEPIOOOV

6 6

7 5

EXIOOIV

rell]

omit

P

6 6

D

75

Tteptaoov Ciolv Lac:

rell]

rell] C

nepiaaoxspov

l,u>r\v aiüviov

P

f 579, (abundantius)

H

892

John 1 0 : 1 1 ...om VOUEUC. a p [ i ] O T O ? xn.v i|-'Oxnv s a u x o u E9n,xev unep av EXnXuSev [ o u ] o a i TtpoSaxov (ZeT 2 5 3 : 1 8 - 1 9 ) [ A l l ]

a b e

152/

Didymus and t h e G o s p e l s

John 10:11

(cont.)

ουτω και πριμνη μια υπο ενα ποιμένα τον αληθινον τον την ψυχην αυτού υπερ των πρρβατων τεθεικρτα ( Z e T 297:8 - 1 0 ) [All] πως γαρ ρυχ αγαθοί νυμεις ων άρχει ο την ψυχην εαυτού υπερ (ZeT 316:15-16) των προβάτων διδους, αγαθός ποιμην ων [All] ...θάνατον του ποιμενος του αληθινού τεθεικοτος την ψυχην εαυτού υπερ των πρρβατων (ZeT 354:17-19) [ A l l ] .. .κατα τρυ αγαθρυ πυιμενρς υπ[ερ τ ]ων πρρβατων τεθ[ει]κοτρς ινα σωτηριαν εχωσιν την εαυ[το]υ ψυχην ( Z e T 356:4-6) [All] εγω ειμι ο ποιμην ο κάλος. 0 κάλος ποιμην την ψυχην αυτού (ZeT 102:30-103:2! [ c ] τιθηοιν υπερ των πρρβατων 3

6 6

7

5

τιθησιν TR U B S Ρ " Α Β ί Κ ΰ θ Π ¥ Ω 579 1241 a e ] διδωσιν x Ό b Ο κάλος πριμην r e l l ] p a s t o r enim (= ο δε κάλος ποιμην) a b προβάτων

rell]

ovibus s u i s

Lac.:

rell]

(b)/autem

( a ) bonus

ί= προβάτων αυτού)

ο κάλος π ο ι μ η ν ] ο ποιμην ο κάλος αυτού τιθησιν

f am 1. 13 33

b e

rell

τιθησιν αυτού

θ

C 89 2

John 10:14 εγω ειμι ο ποιμην ο κάλος

(ZeT 278:16) 3

6 6 -

7

[C]

5

ο ποιμην ο κάλος TR U B S Ρ χ ί Β I » 1 θ 1! ! 2 f a m l . 13 33 579 1 2 4 1 ] ο κάλος ποιμην D Lac:

C 892

John 10:15 ...τιθεντος μου την ψυχην υπερ των πρρβατων [Ad] και την ψυχην μρυ τιθημι υπερ των πρρβατων [C]

(ZeT 303:12)

(ZeT 278:16)

Text

and A p p a r a t u s /1S3

J o h n 10:15 ( c o n t . ) 3

τιθημι TR U B S Α Β Ι , Δ Θ Π Ψ Ω a b e ] διδωμι Ρ Ν D W

fam 1 . 13 33 579 1241

6 6

προβάτων μου

rell]

reil] 7

Lac.:

5

Ρ

o v i b u s meis

(= προβάτων μου)

b e

D

omit C 892

J o h n 10:16 ωστε μιαν ποιμνην και ενα ποιμένα υπαρξαι υπο του νομίμου (ZeT 312:8-9) βασιλέως παντός του έθνους κρατουμένου [All ] και αλλα πρόβατα εχω α ουκ εισιν εκ της αυλής ταύτης· κακεινα με δει συναγαγειν και της φωνής μου ακουσουσιν, ινα γενωνται μια ποιμνη και ποιμην εις (ZeT 297:11-14) [C] 3

αλλα TR U B S Κ Α Β 1, Κ Δ θ Π Ψ S fara 1 . 13 33 579 1241 b e ] αλλα δε Ρ D a 6 6

με δει

TR Α Ω 579 1 2 4 1 ] δει με

συναγαγειν

Ρ

6 6

] αγαγειν 3

ακουσουσιν TR U B S ρ Ψ; ακουσωσιν rell

6 6

·

rell

rell 7

5

Β D L Π Ω fam 1

6 6

ινα γενωνται] και γενησεται TR Ρ 1241 a b e; και γενησονται rell και ποιμην ε ι ς ] χαι εις ποιμην ε ι σ ι ν ] εστίν Lac.

:

(Ρ

7 5

b e ] ακουουσιν

Κ Α Δ Π Ω fam 13

579

Δ a b e; εις ποιμην

rell

rell

) C 892

J o h n 10:17 τιθω την ψυχην μου, ινα πάλιν λαβα; αυτήν

( P s T 238:221

...ινα πάλιν λαβη αυτήν

[Ad]

( P s T 238:26-27)

ψυχη...ην ως άνθρωπος τέλειος εχει, ην τίθεται λαβη αυτήν ( ZeT 3 0 1 : 5 ) [AU]

[Ad]

ινα πάλιν

154/

Didymus

and t h e G o s p e l s

John 10:17 ( c o n t . ) ...ινα πάλιν λαβω αυτήν"

( P s T 148:10)

[C]

...ινα πάλιν λαβω αυτήν

( P s T 238:37)

[C]

3

6 6

Text: 579

TR U B S Ρ 1241 a b e

Lac.:

Ρ

7 5

Κ

Α Β D L W Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33

C 892

John 10:18 ίο]υδει.ς αίρει την ψυχην [μου α π ' ] εμου, αλλ ' εγω τιθημι [αυτήν] απ' εμαυτου ( J o b T 375:8-10) [ A d ] * και δύναται και περι της εαυτού ψυχής τούτο λέγειν ης εσχεν εξουσιαν θειναι και λαβείν αυτήν ( P s T 41:18-19! [AU] ουδείς αίρει την ψυχην μου απ' εμου· εγω τιθημι αυτήν απ' εμαυτου ( P s T 148:10) [ A d ] * ουδείς αίρει αυτήν ατ' αυτρυ, αλλ' αυτός εξουσιαν εχει ( P s T 238:23-24) [ A d ] * θειναι και λαβείν αυτήν ει δε ουδείς ηρεν την ψυχην, αλλ' αυτός αφ' εαυτού εθηκεν ( P s T 238:26-27) [ A d ] *

αυτήν

ουδείς ηρεν αυτήν...απ" εμου· εγω εξουσιαν εχω θειναι αυτήν ( P s T 238:37) [ A d ] * Reconstruction: ουδείς αιρει/ηρεν αυτήν απ' εμου, αλλ' εγω τιθημι αυτήν απ' εμαυτου- εξουσιαν εχω θειναι αυτήν και λαβείν αυτήν p t

3

6 6

7

αίρει Did TR U B S P ' 33 579 1241 a b e ] ηρεν ουδείς

r e l l ] ουδείς γαρ

αλλ'.. .εμαυτου εμαυτου

θειναι αυτήν Lac:

r e l l ] omit

rell]

(Ρ

7 5

potestatem

A D L W Δ θ Π ψ Ω fam 1 . 13 DidP* Κ Β

ϊ'

r e l l ] εμαυτου και

εξουσιαν

5

i n toto

D

W : εμου

579

autem

r e l l ] αυτήν θειναι

! C 892

(= εξουσιαν ô e ) θ

a

Text

John

and A p p a r a t u s

/155

10:27

το πρόβατα τα εμα της εμης φωνής ακουουσιν και (ZeT 302:20-21! [ A d ] * μοι

ακολοθουσιν

τα πρόβατα τα εμα της εμης φωνής ακουουσιν [C]

( P s T 58:6-7)

τα πρόβατα τα εμα της εμης φωνής ακουουσιν [C]

( P s T 236:31)

τα πρόβατα τα εμα της εμης φωνής ακουουσιν [C]

(ZeT 278:15-16)

ακουουσιν ακούει

UBS Ρ Κ Β L W θ fam 13 33 1241 a b e ] TR Ρ A D Δ Π Ψ Ω fam 1; ακρυσωσιν 579 3

6 6

7 5

εμης φωνής] φωνής μου Lac.:

John

rell

C 892

10:28

καγιο διδωμι αυτοις ζωην αιωνίου, και ου μη απολωνται τον αιώνα (ZeT 302:21-303:1) [C] 3 75 διδωμι αυτοις UBS Ρ « Β L Κ 33 1 2 4 1 ] p o s t TR Ρ A D Δ θ Π V Ω fam 1 . 13 579 a b e Lac:

εις

αιωνιον

C 892

John 10:29 ουδείς γαρ αρπάζει εκ της χειρός του πατρρς [Ad]

( P s T 148:26)

[ουίδεις δυνα[τ]αι αρ[πα]οαι εκ τη [ς χ]ειρος του μου (JobT 22:20-21) [C]

πατίρος]

[ου]δεις δύναται αρπασαι εκ [της] χ[ε]ιρος του πατρρς μρυ (JobT 150:11-13) [C] ουδε[ι ]ς δυν[αται] αρπασαι εκ της χε [ ι ]ρος τ [ου πατρός) μου ( J o b T 150.-24-26) [ C ] ουδεις...δύναται αρπασαι εκ της χειρός 31-149:1) [C]

του πατρός

( P s T 148:

156/ Didymus and t h e G o s p e l s

John

10:29 ( c o n t . ) αρπασαι θ f a m l 3 ] αρπαζειν TR U B S A Π Ψ Ω fam 1 33 579 1241 αρπασαι (αρπαζειν) αυτο) a b e

rell]

μου

3

r e l l ] omit

Lac:

(Ρ

7 5

UBS

P

6 6

3

Ρ

6 6

Ν A Β D L W

r a o e r e i l l u d (• = αρπαζειν

'

7 5

κ Β L

! C 892

John 10:30 ωσπεο εγω και συ εν εσμεν

(JobT

ωστιερ εγω και συ εν εσμεν

( P s T 131:2) [ A l l ]

εγω και ο πατήρ μου εν εσμεν

266:19-21)

( P s T 7:27-28)

εγω και ο πατήρ εν εσμεν

(ZeT 35:5)

εγω και ο πατήρ εν εσμεν

( Z e T 185:16)

3

6 6 -

7

[C]

[C] [C]

5

πατήρ TR U B S Ρ Κ Α Β ϋ ί θ Π Ψ Ω 579 1241 a b ] πατήρ μου DidP* W Δ e Lac:

[Ad]

f a r o l . 13 33

C 892

J o h n 10:32 πολλά καλα εργα έδειξα υμιν en του πατρός μου· αυτών ου πιστεύετε ( E c c l T 87:20) [ A d ] * καλα εργα έδειξα υμιν TR εργα καλα έδειξα υμιν a e; εργα έδειξα υμιν έδειξα υμιν εργα καλα μου

οια ποιον

Ρ D L Δ Ω fam 13 5 7 9 ] UBS Κ Α θ Π Ψ fam 1 33 1241 Κ b : εργα έδειξα υμιν καλα Β; ρ75vid

6 6

TR Ρ A I, W Δ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 1241 a b ] omit UBS H B D θ e 3

αυτών Lac . :

7

Ρ ^ r e l l ] ouv (P

7 5

) C 892

W;

ouv αυτών

P^;

omit

e

Text

and A p p a r a t u s

/157

John 10:33 συ ανθρωπρς ων ποιείς σεαυτον θεον συ άνθρωπος ων

[ποιείς σεαυτον] θεον

3

συ

(GenT 9:3-4)

fi

[C]

(GenT 4 5 : 2 0 - 2 1 )

[C]

6

TR UBS Ρ κ Α Β L W Δ θ ¥ Ω fam 1 . 13 33 579 a b ] omit Ό Π 1241 e

σεαυτον θεον Lac:

Ρ

7 5

rell] (Ρ

7 5

rell]

εαυτόν

τον θεον

Ρ

Ρ

6 6

1241

6 6

) C 892

John 1 0 : 3 5 αλλα θεοι γινομεθα κ α τ ' εκείνους τους π[ρο ]ς ρυς ο λόγος [All]* του θερυ εγενετο (ΡΞΤ328:17) εκεινρυς...θεούς (EcclT 4 1 : 2 )

ειπεν, πρρς ους ο λργρς του θεου [C]

εκείνους θεούς ειπεν προς ους (GenT 1 5 9 : 3 - 4 ) [C]

[ο λογο]ς του θεου

εγενετο

εγε[νετο]

εκείνους...θεούς ειπεν προς ους ο λόγος του θεου (GenT 2 4 6 : 1 1 - 1 2 ) [C]

εγενετο

εκείνους...θεούς ειπεν προς ους ο λόγος του θεου

εγενετο

(PsT

187:21)

[C]

εκείνους..,θεούς ειπεν πρρς ρυς ο λόγος του θεου (PsT

279:24-25 )

ει εκείνους θεούς ειπεν προς ους ο λόγος του θεου (ZeT

94:27-28)

279:24-25)

εγενετο

[C]

εκείνους θεούς ε[ι]πεν πρρς ρυς ρ λργος του θερυ (ZeT

εγενετο

[C]

εγενετο

[C]

του θεου εγενετο TR UBS Ρ Κ Α Β L W Δ θ Π ¥ Ω f a m l . 13 33 579 1 2 4 1 ] εγενετο του θεου D a b e θεούς ε ι π ε ν ] ειπεν θεούς Lac. :

C 892

rell

158/ Didymus and t h e G o s p e l s

John 10:36 pv ρ πατήρ ηγιασευ και απεστειλευ εις του κσσμου . . .υμιυ Υιρς τρυ θεου ειμι λέγετε οτι Βλασφημεί στι ειπρυ(ZeT 94:29-95:2) [ C ] βλασφημεί a b e ] βλασφημείς TR U B S L W Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 του θεσυ

1241 r e l l ]

θευυ

Ρ

6 6

Ν

3

Ρ

6 6

"

7

5

Ν

A B D

D W

ηγιασευ κ α ι ] omit 579 υ μ ι υ ] υμεις

rell

υμιν (υμεις} λέγετε οτι. βλασφαμει (ς ) r e l l ] ρυ πιστεύετε 1241 Lac.:

τσυτο υμεις

C 892

John 11:26 και πας ο ζωυ και πιστευωυ ρυ μη αποβαυη εις του αιωυα (PsT 1 3 4 : 2 7 - 2 8 ) [ C ] 3

6 6

πιστευωυ W] πιστευωυ εις εμε TR U B S Ρ " D L Δ θ Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 1241 a b e Lac:

7

5

Κ

A B C

892

John 11:39 ο σωτηρ Λαζαρον ηγειρευ τεταρταιρυ η6η ευ τω θαυατω Ρυτα και εγγύς του διαλυθηυαι και ηδη εις τρ ρζειυ εφθακευαι (PsT 15 :24-25 ) [AU]

John 11:43 Λάζαρε, δευρο εξω 3

( P s T 270:20) 6 6 -

7

5

Text: TR U B S Ρ 33 579 1241 a b e Lac:

892

(κ)

[C]

A B C D L W A B D ' i S

f am 1. 13

Text

and A p p a r a t u s /159

John 12:2 Λάζαρος εις ην των ανακειμενων ην

( P s T 270:21-22)

TR A D W Δ θ Π Ψ Ω f a u l . 13 33 579 1 2 4 1 ] UBS Ρ Κ Β L 3

ην eM

6 6

ανακειμενων Lac.:

[C]

7 5

Ρ

rell]

συνανακει μενων

TR 3 3

C 892

J o h n 12:24 εαν μη ο κοκ[κ]ος του σ[ιτου] πεσων εις την γην αποδαν[η εαν δε α[πο]θανη, πλείονα κα[ρ]πον αυίτος μονός μ έ ν ε ι , (JobT 156:4-7) [ C ] [φε]ρει πλείονα] πολύν TR U B S ρ · κ n Β D I, » θ Π ? 8 fam 1 . 13 33 579 892 1241 a b e ; πολυ Δ 3

Lac . :

6

6

7

5

C

John 13:2 περι του Ιούδα τοιαύτα ειρηται- προτερον εβ[αλ]εν εις την καρδιαν αυτού ι να παραδω τον κυριον ( E c c l T 294 :15-16) [All ] εβαλεν εις την καρδιαν [Ιούδα ο σαταναΐς παραδουναι τον διδασκαλον ( E c c l T 295:11-12) [ A l l ] ουτω γαρ και κ α τ ' ιδίαν προθε[αιν ε]ις την καρδιαν (JobT 245:9-10) [ A l l ]

Ιούδα

εβαλεν εις την καρδιαν αυτού προδουναι τον εκλεξαμενον (ZeT 4 3 : 9 ) [All]

John 13:13 υμει ς..-Φωνειτε με ο κύριος και ο διδάσκαλος, και καλώς λέγετε· ειμι γαρ ( P s T 58:9) [ C ] υμεις φωνειτε με ο κύριος και ο διδάσκαλος, και καλώς λέγετε- ειμι γαρ ( P s T 236:34) [ C ] φωνειτε με ο κύριος και ο διδάσκαλος, και καλώς ειμι γαρ (ZeT 28:3-4) [ C ]

λέγετε·

160/

Jphn

Didymus

13:13

and t h e G o s p e l s

(cont.)

υμεις φωνειτε με ρ κύριος και ρ διδάσκαλος, και καλώς λέγετε· ειμι γαρ (ZeT 182:21-22) [ C ] HUPLOÇ και ο διδάσκαλος και ο κύριος TR U B S fam 1 579 a b e Lac:

3

fan-, 13 33 892 1 2 4 1 ] διδάσκαλος ρ η Β C D m 4 θ Π f 2 6 6

7 5

Ρ

J o h n 13:25 δια

[τούτο] και ο [Ιωάννης] επι το στήθος του Ιησού ανακλιθεις . . . ( E c c l T 15:20-21) [AU]

J o h n 13:27 [Ιούδα] ουκ ειρυλαξεν το· μη δωτε τόπον τω διαΒολω, και ου παρεληλυθεν αυτόν· εις αυτόν γαρ εισηλθεν iPsT 42:3) [ A l l ] και εισηλθεν μετα το ψωμιον ο 6ι[αβολ]ος εις α υ τ ο [ ν ] ( P s T 293:22 ) [ A d ] * μετα το ψωμιον ειση[Χ]θεν 294:17) [ C ]

[εις εκείνον ο σ]ατανας

ο ποιείς, ποιησον εν ταχει

(PsT 293:17)

[c]

μετα το ψωμιον εισηλθεν εις αυτόν ο σατανάς [C]** 3

(EcclT

6 6

(ZeT 43:13)

μετα το ψωμιον TR U B S Ρ Ν Α Β C L « 4 θ Β f β f a m l . 1 3 33 579 892 1241 ( a ! ( b ) ] o m i t D e ψωμιον

Κ D L 579 a b ] ψωμιον τοτε

εις αυτόν

1241 a b e ] εις εκείνον

ο σατανάς

rell]

σατανάς

εις

omit

ΐ

rell]

εν ταχει] ταχιον Lac:

Ρ

7 5

rell

D Δ

rell rell

Text

John

/161

13:30

εξηλθεν εζω-

John

and A p p a r a t u s

νυξ γαρ ην

(PsT 149:3)

[Ad]

13:37

υπέρ σου την ψυχην θησω

(John 375:25-26)

θειναι Ψυχην μου υπερ σου

( P s T 148:17)

[Ad]*

[Ad]*

p

την ψυχην μου υπερ σσυ Did TR UBS Α Β C D L Δ β Π Ψ Ω f a m l . 13 33 892 1241 a ( b ) e ] υπερ σου την ψυχην μου DidPt Ρ χ w 579 6 6

Lac:

John

Ρ

7 5

13:38

υπερ εμου την Ψυχην θησεις;

John

(JobT 375:27-28)

14:2

πολλαι γαρ μοναι παρα τω πατρι

John

(GenT 2 3 2 : 4 ) [ A l l ]

14:6

εγω ειμι η οδος, η αλήθεια

(EcclT

εγω ειμι η αλήθεια

( P s T 4:4)

εγω ειμι η αλήθεια

( P s T 79: 24 )

εγω...ειμι η αλήθεια εγω ειμι η οδος

43:5)

[Ad] [Ad]

(PsT 155:16)

( P s T 138:27)

[Ad]

[Ad]

[C]

εγω ειμι η οδος (PsT 252:24) [ c ] Text: TR U B S Ρ Ν Α Β Ο Ο ί Κ Δ Θ Π Ψ Ώ 33 579 892 1241 a b e 3

Lac

John

[Ad]

6 6

fam 1 . 13

„ 75

14:9

ο γαρ τούτον ιδων εωραχεν τον πάτερα

(GenT 89:19) [ A l l ]

162/

Didymus

and t h e G o s p e l s

J o h n 14:9 ( c o n t . ) ο εωρακως τον υιον ορα τον πάτερα ο...εωρακως

τον υιον εωρακεν τον πάτερα

ο εωρακος εμε...εωρακεν

τον πάτερα

ο εωρακως εμε εωρακεν τον πάτερα ο...εωρακως

( P s T 147:6)

[Ad]*

( P s T 240:2)

( E c c l T 331:10)

[Ad]* [C]

(GenT 5 8 : 6 ) [ c ]

εμε εωρακεν τον πάτερα

ο εωρακως εμε ο...εωρακως

( P s T 131:9!

( P s T 18:30-31)

[C]

[C]

εμε εωρακεν τρν πάτερα

ο εμε εωρακως εωρακεν τον πάτερα

( P s T 151:21) ( Z e T 185:16)

ο...εμε εωρακως εωρακεν τον πάτερα ο εωρακως εμε εωρακεν τον πάτερα

[C] [C]

(ZeT 194:10)

[c]

(ZeT 259:11) [ C ] * *

εωρακεν TR U B S Ρ Ν Α Β D L W Α β Π Ψ Ω fam 1 . 13 33 579 892 1241 e ] εωρακεν και Ρ a b 3

6 6

7 j

Lac:

C

John 14:10 ο πατήρ ο μένων εν εμοι ποιεί τα έργα αυτού [Ad]*

(EcclT

εγω εν τω (πατρ]ι και ο πατήρ εν εμοι εστίν

(GenT 1 7 6 : 2 1 )

εγω εν τω πατρι και ο πατήρ εν εμοι

( P s T 7:27!

εγω εν τω πατρι, και ο πατήρ εν εμοι εστίν [C]

87:19)

[C]

(ZeT 185:15-16)

ο εν εμοι μένων ( D i d ) TR Κ S D Κ S β ίΐ 8 f a m l . 13 33 579 892 1241 a ] εν εμοι μένων UBS Ρ & · 7 5 L Ψ b e 6

Β

3

6 6

ποιεί τα εργα αυτού UBS Ρ Μ Β Ρ] ποιεί τα εογα αυτός Ρ L W 33 579; αυτός ποιεί τα εογα TR Α ή θ Π f Ω f a m l . 13 892 1241; i p s e l o q u i t u r e t o p e r a , quae ego f a c i o , i p s e f a c i t (=αυτος ΧαΧει και εργα α ποιώ αυτός ποιεί) a b; f a c i t f a c t a (- ποιεί τα εργα) e 7 5

Lac . :

C

[C]

Text

and A p p a r a t u s /163

John 14:12 ο πιστευων εις εμε τα έργα α εγω ποιώ εκείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει (PsT 15:20-21) [ C ] εκείνος] κακεινος TR UBS Ρ κ Α Β D L WΛ θ Π Ψ β f a m l . 13 33 579 892 1241 a b e 66 6

3

τούτων

rell]

omit Ρ

και...ποιήσει

rell]

Lac:

6

-

7

5

omit _in t o t o

e

C

John 14:21 ο εχων τας εντολας μου και τηρών αυτας, εκ[ει]νος εστίν ο αγαπών με • ο 6ε αγαπών με αγαπηθησεται υπο του πατρός μου, και εμφ[α]νισω αυτω εμαυτον (Ecc.1T 3 3 1 : 5 - 7 ) [ C ] ο εχων τας εντολας μου και τηρών αυτας, εκείνος εστίν α αγαπών με· ο δε αγαπών με αγαπηθησεται υπο του πατρός μου, καγω αγαπήσω αυτόν και εμφανίσω αυτω εμαυτον (ZeT 1 9 2 : 2 2 ) [ C ] * * 3

6 6

7

5

ο 6e αγαπών με TP. U B S ρ * κ J Β 0 L II 8 Β Ι' 5 f a m l . 13 33 579 892 1241 a b ] o m i t Δ e μ ε ^

r e l l ] εμε

αυτω εμαυτον μου

rell]

αυτω Lac:

r e l l ] εμαυτον αυτω

του πατρός μου

αγαπηθησεται εμφανίζω

θ 892

rell]

rell]

αυτών

fam 13

Ψ

τηρηδησεται

r e l l ] ενφωνησω

579 e ; αυτω εμαυτιο

Ρ

7 5

D

θ

C

John 14:23 [εαν τις αγάπα] μ ε , ελευσομεθα εγω [και ο πα]τηρ και μονην παρ* αυτω π to ιησομε !θ [α ] (JobT 224:10-12) [ A d ] * ελευσομαι εγω και ο πατήρ μου και μονην παρ' αυτω (PsT 131:1) [ A d ] *

ποιησομεθα

164/

Didymus

John 14:23

and t h e G o s p e l s

(cont.)

εαν τις αγάπα με, τον λογον τον βμον τηρήσει, καγω αγαπήσω αυτόν, και ελευσομεθα και εγω και ο πατήρ μρυ και μονην παρ' αυτω πΟιησομεθα (ZeT 16:30-33) [C] εαν τις αγάπα με, τον λ,ργρν τον εμον τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν και ελευσσμεθα εγω και ο πατήρ μου, και μονην παρ' αυτω ποιησομεθα (ZeT 166:14-16) [ C ] * * ελευσομεθα TR UBS Ρ Κ J Β L Κ 4 θ Π ? 2 fait 1. 13 33 579 1241 a b ) ελευσομαι D e; e ι σελευσρμεθα Ρ

6 6

ποιησομεθα ( a b ) r e l l ] ποιησομεν (a b ) ; ποιησομαι D e τον ε μ ο ν ] μου

TR A Δ θ Π Ψ Ω 1241

rell

(2)-, και

] και προς αυτόν

rell

εγω και ο πατήρ μ ο υ ] omit μονην παρ' αυτω Lac.: John

C

rell]

rell

προς αυτόν μονην

D

892

14:27

ειοηνη την εμην 6ιδωμι υμιν, ειρηνην την εμην αφ[ι.]ημι υμιν (ZeT 1 5 8 : 1 6 - 1 7 ) [ A d ] * ε ιρηνην την εμην αφιημι υμιν

(ZeT 15:2)

ειρηνην την εμην δι[6]ωμι υμιν

[C]

(ZeT 171:22-23)

[C]

Reconstruction: ειρηνην την εμην αψιημι υμιν, ειρηνην την εμην διδωμι υμιν 1

την ε μ η ν ^ ' a e ] omit TR U B S fam 1 . 13 33 579 1241 b Lac.:

John

Ρ

6 6

3

Ρ

7 5

Κ

Α Β Ο ί Δ Θ Π Ψ Ω

C Κ 892

14:31

εγειρεσθε, αγωμεν εντεύθεν [εγειρεσ]θε, αγωμεν εντεύθεν

(GenT 1 1 0 : 1 ) ( Z e T 398:4)

[C] [C]

Text

John

14:31

(cont.)

Text: TR U B S a b e Lac:

John

and A p p a r a t u s /165

Ρ

6 6

"

7 5

3

Ν Α Β Ο ί Δ Θ Π Ψ Ω

fam 1 . 13 33 579 1241

C Ν 892

15:1

και. ο οίνος ούτος τρυγαται απο της αμπέλου της αληθινής { E c c l T 42:21-22) [ A l l ] ...τον τρυγωμενον της αμπέλου της αληθινής [All]

(EcclT

και πινουοιν ούτοι τον οινον τον απο της αληθινής ( P s T 238:17-18) [ A l l ] τρυγωμενον

312:12)

αμπέλου

και πιη τον τρυγωμενον απο της αμπέλου της αληθινής ( P s T 331:15) [ A l l ]

John

οινον

15:1-2 οι γεναμενοι κλήματα της αμπέλου της αληθινής και αυτο τούτο άμπελος καρποφόρος γεναμενοι επι τω φέρει ν καρπον θείον ( E c c l T 36:20-21) [ A l l ]

ως λαβείν την οταφυλην την τρυγωμενην απο τη[ς α]μ[πελου τ ]ης αληθινής κ[αι ] των κ[αρ ]ποφορουντων [κλη]μα[των αυτ]ης (ZeT 389:1-3) [ A l l ]

John

15:2

παν κλήμα μενον εν εμοι πλείονα καρπον φέρει [Ad]*

(ZeT 6 1 : 1 3 - 1 4 )

παν κλήμα μενον εν ε μ ο ι , καθαιρεί αυτο ο πατήρ, ινα πλείονα καρπον φερη (ZeT 1 7 2 : 7 ) [ A d ] * πλείονα καρπον TR A D Δ θ Π Ω fam 1. 13 1 2 4 1 ] πλείονα UBS ί Ν )Β I ? 3 3 579 a b e πλείονα Lac:

John

rell] Ρ

6 6 -

7 5

πλειω

καρπον

Μ

C W 892

15:2, 6

παν κλήμα μη μενον εν εμοι εκκοπτεται και εις πυρ βάλλεται (ZeT 343:17-18) [ A l l ]

166/ Didymus and t h e G o s p e l s

John 15:5 εγω ειμι. η άμπελος, υμεις δε τα κλήματα εγω ειμι η άμπελος, υμεις τα κλήματα εγω

3

( Z e T 61:13)

( Z e T 172:7)

[C]

[C]

6 6

TR U B S Ρ Κ ί Β L i ä îl f 2 f a i l l i . 13 33 579 1241 b e ] εγω γαρ D a

Lac.:

7 5

Ρ

C W 892

John 15:14 υμεις φίλοι, εοτε

( P s T 198:12) 3

[C]

6 6

υμεις TR U B S Ρ A B L Ä θ Π Ψ ß fam 1 . 13 33 1241 a b e ] υμεις γαρ Ν D 579 φίλοι.] φίλοι, μου Lac:

Ρ

7 5

C

w

rell

892

John 15:15 οχι πάντα τα του πατρός εγνωρισα υμιν πατρός f a m l ] πατρός μου TR U B S Π Ψ ß f a m l 3 33 579 1241 a b e Lac.:

7 5

Ρ

3

( P s T 198:12) [ A d ] * Ρ

6 6

Κ

Α Β D L Δ θ

C W 892

John 15:16 δια τούτο εθηκα υμας...ινα υπαγητε και πλείονα φερητε (ZeT 263:18-20) [ A d ] * 3

εθηκα υμας TR U B S Μ 1241 a b e ) εθηκα Ρ Lac.:

7

Ρ

5

6 6

καοπον

Β D L Β Β I 2 fam 1 . 13 33 579 ; omit Δ

C W 892

John 15:19 συκετι εκ του κόσμου τούτου [εσ]τε, εγω δε εξελεξαμην υμας (GenT 1 4 9 : 9 - 1 0 ) [ A d ] *

Text

and A p p a r a t u s /167

John 15:19 ( c o n t . ) ουκετι εστε εη του [κο]σμου τούτου, αλλ' εγω εξελε[ξα ]μην υμας (JobT 66:29-31) [ A d ] * ουκετι εστε εκ του κόσμου τούτου

( J o b T 137:4-5)

[Ad]*

Reconstruction: ουκετι εστε εκ του κόσμου τούτου, αλλ' εγω εξελεζαμην υμάς 3

6 6

ουκετι ε σ τ ε ] ουκ εστε TR U B S ρ κ Α Β L Δ θ Π '¥ Ω f a m l . 13 33 579 1241 a b e; ει ητε D κόσμου τούτου] τούτου κόσμου αλλ* Lac.:

rell] Ρ

e t (= κοιι)

ρ

6 6

; χοσμσυ

rell

e

C W 8 92

l o

J o h n 16:13 ου δύναται αφ' εαυτο[υ

λ]αλησαι

( P s T 334:24-25)

(Ad)

John 16:33 θαρσειτε εφη, εγω νενικηκα τον κοσμον εγω

3

TR U B S K A B C D L W A 9 n ? S 1241 b ] q u i a ego (= o f t εγω) a e

Lac:

Ρ

6 6

·

7

5

( Z e T 158:18)

[Ad]*

f a m l . 13 33 579

892

John 17:3 αυτη δε εστίν η αιώνιος ζωη, ινα γιγνωσκουσιν σε τον μόνον αληθινον θεον και ον απεστειλας Ιησουν Χριστον (EcclT 171:8-9) [ C ] ** αυτη δε εστίν η αιώνιος ζωη, ινα γιγνωσκουσιν σε τον μόνον αληθινον θεον και ον απεστειλας Ιησουν Χριστον ( P s T 13:11-12) [C ] αυτη δε εστίν η αιώνιος ζωη, ινα γιγνωσκουσιν σε τον μόνον αληθινον [θεον] ( P s T 240:6-7) [C] α υ τ η δ ' εστίν η αιώνιος ζωη, ινα γινωσκουσιν σε τον αληθινον θεον, και ον απεστειλας Ιησουν Χριστον (ZeT 231:6-8) [ C ]

168/

Didymus and t h e G o s o e l s

John 17:3 ( c o n t . ) ι να γινωσκουσιν A D L W Δ 33 5 79 12 41 ] ινα γινωσκωσιν TR UBS Κ Β C θ Π Ψ fi fam 1 . 1 3 a b e τον μόνον αληθινον rell] και τον αληθινον) b e δε

rell]

omit

L

σε

rell]

omit

W

απεστειλας Lac:

r e l l ] απεστειλεν

( 6 6 !

P

solum e t verum

-

7

5

ox

Selected Bibliography I.

Aland, Kurt. gart:

Biblical

T e x t s and

Synopsis Quattuor Evanqeliorum. Deutsche

Bibelanstalt,

M.;

and W i k g r e n ,

New

York:

Allen.

C a r l o M.;

The G r e e k New

United Bible Societies,

Cardi Vercellone Sodalis,

Cozza Manachi, Vaticanus.

eds.

1868.

Stutt-

Metzger,

Testament.

Bruce

3 r d ed.

1975.

and B a s i l i a n i ,

B i b l l o r u m Sacrorum

Reproduced,

8 t h ed.

1973.

A l a n d , K u r t ; B l a c k , Matthew; M a r t i n i ,

Barnabitae,

Editions

losephi

Graecus

Detroit:

Codex

Brown and

Thomas,

1982. Beerman, G u s t a v ,

and G r e g o r y ,

Evangelien. Champlin,

Leipzig:

Russell.

XXVIII)

C a s p a r Rene, e d s .

J.C. H i n r i c h s ,

F a m i l y E and

Salt

F e r r a r , W i l l i a m Hugh.

& Co.,

City: University .

.

(SD, 1966.

Abbott.

London:

(SD, X X I I I ) .

(SD, X X I I ) .

of Utah P r e s s ,

of Utah P r e s s ,

Salt

Lake

1963. Salt

Lake

City:

1962. (SD, X X I V ) .

Salt

Lake

City:

1964.

F a m i l y 1 3 — T h e F e r r a r Group; The T e x t A c c o r d i n g

t o John Press, .

(SD, X X I ) .

Salt

Lake C i t y :

U n i v e r s i t y of

F a m i l y 1 3 — T h e F e r r a r Group: The

Press,

Utah

1962.

t o Luke

(SD, X X ) .

S a l t Lake C i t y :

Text According

University

of

Utah

1961. F a m i l y 1 3 — T h e F e r r a r Group: The

t o Matthew Utah P r e s s , Hansell,

of Utah P r e s s ,

F a m i l y n i n Matthew

.

University

.

E d i t e d by T. K.

F a m i l y p i n Luke

University

i n Matthew

of Utah P r e s s ,

1877.

F a m i l y n i n John

Geerlings, Jacob.

Koridethi

A C o l l a t i o n o f F o u r I m p o r t a n t Manu-

s c r i p t s of the Gospels. Macmillan

i t sAllies

Lake C i t y : U n i v e r s i t y

Die

1913.

(SD, X I X ) .

Salt

Text According

Lake C i t y : U n i v e r s i t y

of

1961.

Edward H.,

ed.

Novum T e s t a m e n t u m G r a e c e :

simorum Codicum T e x t u s i n O r d i n e P a r a l l e l o Accedit C o l l a t i o Codices S i n a l t i c i . Clarendon Press,

1864. 276

3 vols.

Antiquis-

Dispositi Oxford:

B i b l i o g r a p h y /277

Harris,

J . Rendel.

Testament," Hort,

"An I m p o r t a n t M a n u s c r i p t o f t h e New

J B L 9 (1890)

31-59.

F e n t o n J o h n A n t h o n y , a n d w e s t c o t t , B r o o k e F o s s , e d s . The New T e s t a m e n t

in theOriginal

Greek,

I , C a m b r i d g e : Mac-

m i l l a n , 1881. Jülicher, A d o l f .

Itala:

Das Neue T e s t a m e n t

i s c h e r Überlieferung. B e r l i n : 1963;

I-III,

Lake, Helen,

a n d L a k e , K i r s o p p , e d s . Codex

1911; reproduced

Lake, K i r s o p p . 3).

Detroit:

Sinaiticus

Oxford:

Clarendon

Brown & Thomas, 1 9 8 2 .

Codex 1 o f t h e G o s p e l s a n d I t s A l l i e s .

Cambridge: U n i v e r s i t y

(TS,

P r e s s , 1902.

L a k e , K i r s o p p , and Lake, S i l v a . The

IV,

e d s . K u r t A l a n d a n d W a l t e r Matzkow, 1 9 7 0 .

P e t r o p o l i t a n u s : The New T e s t a m e n t . Press,

in altlatein-

W a l t e r de G r u y t e r & Co.,

F a m i l y 13 ( T h e F e r r a r

T e x t A c c o r d i n g t o Mark

(SD, X I ) .

London:

Group):

Christo-

phers, 1941. L a k e , K i r s o p p , and New, S i l v a . Manuscripts University

(HTS, X V I I ) . P r e s s , 1932.

A c c o r d i n g t o Mark S. C. E . , e d .

, ed.

London:

Oxford:

Martin, Victor,

Oxford: ed.

Geneva: , ed.

University

Bapyrus

14-21.

Evangelium

P r e s s , 1935. Evangelium

Secundum

P r e s s , 1940.

6odigr_IJ;

Bibliotheca

Papyrus

J e a n chap.

C h r i s t o p h e r s , 1937.

University

Novum T e s t a m e n t u m G r a e c e :

Matthaeum.

14.

(SD, V ) .

Novum_Testamentum G r a e c e :

Secundum Marcum. .

Testament

Harvard

F a m i l y n a n d t h e Codex A l e x a n d r i n u s ; T h e T e x t

Lake, S i l v a .

Legg,

S i x C o l l a t i o n s o f New Cambridge Mass.:

jv^gilS-aS-imSLJ^.

Bodmeriana, 1956.

Bodmer I I . S u p p l e m e n t : Geneva:

Bibliotheca

E v a n q i l e de Bodmeriana,

1958. N e s t l e - A l a n d Novum T e s t a m e n t u m G r a e c e .

26th ed.

Text

by K u r t A l a n d , Matthew B l a c k , C a r l o M. M a r t i n i , Metzger, Aland of

and A l l e n Wikgren.

Apparatus

gart:

Deutsche

M.

e d i t e d by K u r t

and B a r b a r a A l a n d w i t h t h e I n s t i t u t e

t h e T e x t o f t h e New T e s t a m e n t

edited

Bruce

f o r t h e Study

(Westphalia).

B i b e l g e s e l l s c h a f t , 1979.

Stutt-

278/

Didymus

Rettig,

and t h e G o s p e l s

H. C. M., e d . Codex S a n g a l l e n s i s .

Zurich:

Frederich

S h u l t h e s s , 1836. schmidtke,

Alfred,

codex. Scrivener,

ed. Die Evangelien: E i n e s a l t e n

Leipzig:

F r e d e r i c k H. A., e d . Novum T e s t a m e n t u m :

S t e p h a n i e ! A. D. 1 5 5 0 . C a m b r i d g e : von Soden, Hermann F r e i h e r r . Testaments II,

Deighton

Die Schriften

i n i h r e n ältesten

Text m i t Apparat.

Tischendorf,

ünzial-

J . C. H i n r i c h s , 1 9 0 3 . Textus

B e l l , 1877.

d e s Neuen

erreichbaren Textgestalt.

Gottingen, 1913.

C o n s t a n t i n u s , e d . Monumenta S a c r a

Inedita.

L e i p z i g , 1846. , e d . Novum Testamentum G r a e c e . Leipzig:

II.

Ex S i n a i t l c o

Codice.

F . A. B r o c k h a u s , 1 8 6 5 .

E d i t i o n s o f Didymus's C o m m e n t a r i e s f o u n d a t T o u r a

Didymus.

Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

T e x t e und Abhandlungen.

25).

L i e s e n b o r g h s , e d s . Bonn:

1.1 ( P a p y r o l o g i s c h e

Gerhard

B i n d e r and Leo

R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH,

1979. .

Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

T e x t e und A b h a n d l u n g e n . Bonn: .

22).

R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH: Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

T e x t e und Abhandlungen. Bonn:

Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

Krebber,

e d s . Bonn:

16).

I V (Papyrologische

Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

T e x t e und A b h a n d l u n g e n .

Gronewald, ed.

1979. V I (Papyrologische

9 ) . Gerhard

e d s . Bonn:

1972.

V (J

Michael

Bonn: R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH,

1969.

1970.

R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH,

T e x t e und A b h a n d l u n g e n . 2 4 ) .

Liesenborghs,

I I I (Papyrologische

J o h a n n e s K r a m e r and Bärbel

Kommentar zum E c c l e s i a s t e s .

.

Gronewald, ed.

1977.

1 3 ) . Johannes Kramer, e d .

R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH,

T e x t e und Abhandlungen.

I I (Papyrologische

Michael

B i n d e r and Leo

R u d o l f H a b e l t V e r l a g GMBH,

B i b l i o g r a p h y /279

.

Kommentar z u H i o b .

Abhandlungen, Habelt

1).

V e r l a g GMBH,

.

I (Papyrologische

Albert Henrichs,

Habelt

2).

.

I I ( P a p v r o l o a i s c h e Texte und

Albert Henrichs,

V e r l a g GMBH,

3).

e d . Bonn:

Rudolf

1968.

Kommentar z u H i o b .

Abhandlungen.

Rudolf

1968.

Kommentar z u H i o b .

Abhandlungen,

T e x t e und

e d . Bonn:

I I I fPapvrologische

T e x t e und

U r s u l a Hagedorn, D i e t e r Hagedorn, a n d

L u d w i g Koenen, e d s . Bonn:

Rudolf Habelt

V e r l a g GMBH,

1968. _.

Psalmenkommentar•

Abhandlungen, Michael GMBH, .

.

G r o n e w a l d , e d s . Bonn:

Psalmenkommentar.

.

.

8).

. Toura: notes. Cerf, . Toura:

Verlag

I I I (Papyroloqjsche

I V (Papyrologische

V (Papvrologische

Michael

V e r l a g GMBH,

Cologne:

S u r l a Genèse.

Rudolf

Texte

T e x t e und

Gronewald, ed.

Bonn:

1970. Quaternio I X .

Westdeutscher V e r l a g , 1964. inédit d'après

Introduction, texte critigue. 2 vols.

T e x t e und

G r o n e w a l d , e d . Bonn:

D e r Psalmenkommentar v o n T u r a .

1976,

Rudolf

1969.

Psalmenkommentar.

ed.

T e x t e und

G r o n e w a l d , e d . Bonn:

Michael

V e r l a g GMBH,

Kehl,

Rudolf

1969.

Psalmenkommentar. 6).

T e x t e und

G r o n e w a l d , e d . Bonn:

Michael

V e r l a g GMBH,

Rudolf Habelt .

Rudolf Habelt

1968.

Abtlandlungen. 1 2 ) .

Aloys

T e x t e und

A d o l p h e Gesche', and

I I fPapyrologische

Michael

Psalmenkommentar.

Abhandlungen. Habelt

4).

V e r l a g GMBH,

Abhandlungen. Habelt

I (Papvrologische

Louis Doutreleau,

1969.

Abhandlungen. Habelt

7) .

(SC, 233, 244)

un p a p y r u s de

traduction e t

Paris:

L e s Éditions du

1978.

SurZacharie.

Texte

inédit d'après

Introduction, texte critique,

notes.

3 vols.

Paris:

L e s Éditions du C e r f ,

(SC, 83-85).

un p a p y r u s de

traduction e t

Louis Doutreleau, ed. 1962.

280/

Didymus and t h e

Gospels

III.

Aland,

Kurt.

New

"The

Books and

Articles

S i g n i f i c a n c e of the P a p y r i f o r P r o g r e s s i n

Testament

Research,"

i n The

s h i p . ed. J . P h i l i p H y a t t .

Bible

i n Modern S c h o l a r -

Nashville:

Abingdon

Press,

1965. __.

S t u d i e n z u r Überlieferung d e s Neuen

und

seines Textes.

Altaner,

Berthold.

Berlin:

" E i n grosser, aufsehen

p a t r o l o g i s c h e r Papyrusfund," .

"Wer

VI,

B e r t h o l d , and

Schriften, Herder, Andresen,

und

"Didymos 3,"

Patroloaie:

Geschichte der

Gustav.

Welt.

The

(1942)

Biblical

Cambridge: "The

Wissenschaftliche

1962.

Didvme l ' A v e u g l e .

P. M.

(TU, V)

l'école

d'Alexandrine,"

80-109. Paris:

Beauchesne,

1910.

T e x t of Clement of A l e x a n d r i a .

University

Press,

Evidence of the E a r l y

1899.

V e r s i o n s and

Patris-

Q u o t a t i o n s on t h e T e x t o f t h e Books o f t h e New

ment," i n S t u d i a B i b l i c a e t E c c l e s i a s t l c a . Clarendon Beranger,

Press,

Louis.

1890,

B i e n e r t W o l f g a n g A.

Alexandria.

'De

(1963)

" A l l e g o r i a " und

B l i n d e n von

Testa-

Oxford:

195-240.

" S u r deux énigmes de

Didyme l ' A v e u g l e , " RechSR 51

dem

Leben• Freiburg:

altkirchlichen

" P o u r l ' h i s t o i r e de

V i v r e e t Penser 2

Bebb, J . M.

i n Lexicon der Alten

v o l . I I I . Darmstadt:

Buchgesellschaft,

tic

147-51.

Stuiber, Alfred.

A r t e m i s V e r l a g , 732-33.

Literatur,

.

(1943)

332-33. i n Isaiam

L e h r e d e r Kirchenväter. 8 t h e d .

Bardenhewer, Otto.

Barnard,

(1947)

1978.

Carl.

Zurich:

Bardy,

T_hj2 127

1967.

erregender

i s t der V e r f a s s e r des T r a c t a t u s

1 - 7 ? " ThRev 42

Altaner,

Testaments

W a l t e r de G r u y t e r ,

Trinitate'

de

155-67.

"Anagoge" b e i Didymos

Berlin:

W a l t e r de

Gruyter,

1972. Bizer,

Chr.

" S t u d i e n zu den p s e u d o a t h a n a s i a n

O r t h o d o x o s und Boismard,

M.-E

"A

Aëtios."

Ph.D.

P r o p o s de J e a n V,

Dialogen.

Dissertation, 39," E B

55

Bonn,

(1948)

Der 1966. 5-34.

Bibliography

SS

/281

.

"Critique textuelle et citations patristiques,"

57

(1950)

.

"Dans l e s e i n de

388-408. ES

Père ( J o h 1 , 1 8 ) , "

59

(1952)

23-39. _.

" L e c t i o b r e v i o r , p o t i o r , " BB .

" L e p a p y r u s Bodmer I I , "

.

"Problèmes de

Wilhelm.

"Die

Hinrichs,

1894,

zum

(1953) des

Princeton

Hesychius,"

Heuen T e s t a m e n t .

"The

Text

of the

T h e o l o g i c a l Seminary,

Remy.

L.

taires

à p r o p o s du 14

Mew

ed.

Studies

C.

Ph.D.

in

Dissertation,

A u t e u r s Sacrés e t

Paris:

Louis Vives,

1860.

trini-

visione

9-14.

Complex c h a r a c t e r o f t h e

of the G o s p e l s , "

JBL

54

Grand Rapids:

"The

211-21.

C r i t i c i s m of

Eerdmans,

M c R e y n o l d s , P a u l R.;

Wisse, F r e d e r i c k .

Late

(1935)

i n Methodology i n T e x t u a l

E r n e s t C.;

and

J.

Pauline E p i s t l e s

T r a c t u s c o n t r a O r i g e n e m de

"The

Text

Testament.

Colwell,

2nd

(i960)

E r n e s t C.

Byzantine .

Text-

" Q u e r e l l e origèniste e t c o n t r o v e r s e s

I s a i a e , " vç Colwell,

in

Leipzig:

1966.

H i s t o r i e générale d e s

Ecclésiastiques• V. Chavoutier,

le

347-71.

Stromata of clement of A l e x a n d r i a . "

Ceillier,

161-68.

363-98.

74-110.

Brooks, James A r t h u r . the

60

Recension

k r i t i s c h e Studien

(1951) (1957)

c r i t i q u e t e x t u e l l e concernent

quatrième évangile," gB Bousset,

58

RJ3 64

the

1969.

Sparks,

Irving

I n t e r n a t i o n a l Greek

T e s t a m e n t P r o j e c t : A S t a t u s R e p o r t , " IB£

87

A.;

New

(1968)

187-

97. Cullmann, Oscar. t e x t e n und Dietsche,

W.

n e u e s t e n P a p y r u s f u n d e von

Didvmus von

Schrift Doutreleau,

"Die

gnostischen

Alexandrien

über d i e S e r a p h v i s i o n . Louis.

de

"Le

R e c h S R 51

Vol. 'De

Origenes-

(1949)

als Verfasser Freiburg:

Didyme" i n K y r i a k o n :

Johannes Quasten, eds. Jungmann.

5

153-57. der

Blumer,

"Étude d'une t r a d i t i o n m a n u s c r i t e :

S p i r i t u Sancto'

.

S c h r i f t e n , " ThZ

I.

S p i r i t u Sancto'

(1963)

383-406.

Josef

Verlag Aschendorff, de

'De

Festschrift

P a t r i c k G r a n f i e l d and

Münster:

1941. Le

A. 1970.

Didyme e t s e s éditeurs,"

2 8 2 / Didymus a n d t h e G o s p e l s

.

" L e 'De T r i n i t a t e

l'Aveugle?" .

1

est-il

R e c h S R 45 ( 1 9 5 7 )

l ' o e u v r e de Didyme

514-57.

"Que s a v o n s - n o u s a u j o u r d ' h u i d e s P a p y r u s de

Toura?"

R e c h S R 43 ( 1 9 5 5 )

161-93.

D o u t r e l e a u , L o u i s , a n d Koenen, L u d w i g .

"Nouvelle i n v e n t a i r e

d e s p a p y r u s de T o u r a , " RechSR 55 ( 1 9 6 7 ) D u p l a c y , J e a n , a n d Suggs, H. J a c k . la

547-64.

"Les c i t a t i o n s grecques e t

c r i t i q u e du t e x t e de Nouveau T e s t a m e n t : l e passé, l e

present e t l'avenir," by A n d r e

i n L e B i b l e e t l e s pères.

B e n o i t and P i e r r e P r i g e n t .

U n i v e r s i t a i r e s de F r a n c e , Eldridge,

Laurence.

Paris:

Edited

Presses

1971, 187-213.

Thn^SosSSL·3&M%^L·£EiSim^ius

(SD, X L I ) . S a l t L a k e C i t y :

of Salamis..

U n i v e r s i t y o f Utah

Press,

1969. Epp,

Eldon J .

"The c l a r e m o n t P r o f i l e Method f o r G r o u p i n g New

Testament Minuscule Manuscripts," i n S t u d i e s i n t h e H i s t o r y a n d T e x t o f t h e New T e s t a m e n t i n h o n o r o f Kenneth W i l l i s J a c k Suggs

Clark.

of Utah P r e s s , F e e , Gordon D.

E d i t e d by Boyd L D a n i e l s a n d M.

(SD, X X I X ) .

Salt

Lake C i t y :

"Codex S i n a i t i c u s

C o n t r i b u t i o n t o Methodology

i n t h e Gospel o f John: A

i n Establishing

R e l a t i o n s h i p s , " NTS 15 ( 1 9 6 8 - 6 9 ) .

Textual

23-44.

" O r i g e n ' s T e x t o f t h e New T e s t a m e n t a n d t h e T e x t

Of E g y p t ^ H I | 2 8 6

.

University

1967, 27-38.

"P

, P

(1982)

348-64.

, and O r i g a n :

The Myth o f E a r l y

T e x t u a l R e c e n s i o n i n A l e x a n d r i a , " i n New D i m e n s i o n s i n New T e s t a m e n t •

E d i t e d by R i c h a r d N. L o n g e n e c k e r a n d

M e r r i l l C. T e n n e y .

Grand R a p i d s :

Zondervan,

1974,

19-

45. .

"The T e x t o f J o h n a n d Mark i n t h e W r i t i n g s o f

C h r y s o s t o m , " MIS 26 ( 1 9 7 9 - 8 0 ) .

525-47.

"The T e x t o f J o h n i n O r i g e n a n d C y r i l

andria:

A C o n t r i b u t i o n t o Methodology

of Alex-

i n t h e Recovery

and A n a l y s i s o f P a t r i s t i c C i t a t i o n s , " B j j b 52 ( 1 9 7 1 ) 3 5 7 94.

Bibliography

.

"The

T e x t of John

t i q u e of t h e Use

i n the Jerusalem B i b l e : A

of P a t r i s t i c

T e x t u a l C r i t i c i s m , " I f i L 90 Fischer,

Bonifatius.

Sprache.

"Das

Citations

(1971)

i n New

/283

Cri-

Testament

163-73.

Neue T e s t a m e n t

in

lateinischer

Der gegenwärtige s t a n d s e i n e r E r f o r s c h u n g und

s e i n e Bedeutung f u r d i e g r i e s c h e n T e x t g e s c h i c h t e , " i n D i e A l t e n Übersetzungen d e s Neuen T e s t a m e n t s .

Die

Kirchenväterzitate und

Kurt

Aland. Funk, F . X.

Berlin:

Lektionare.

W a l t e r de G r u y t e r , 1972,

1-92.

" D i e z w e i l e t z e n Bücher d e r S c h r i f t

d e s Gr. g e g e n E u n o m i u s , " A b h a n d l u n g e n und

Gauche, W i l l i a m J .

Untersuchungen.

America,

II.

Paderborn:

291-329.

Didvmus t h e B l i n d : An

Fourth Century.

Basilius'

Kirchengeschichtliche

F e r d i n a n d Schöningh, 1899,

Washington:

Educator of the

Catholic University

of

1934.

G e e r l i n g s , J a c o b and New, G o s p e l o f Mark," HIB Gesché, A d o l p h .

Silva. 24

"Chrysostom*s

(1931)

L a C h r i s t o l o g i e du

P s a u m e s ' découvert à T o u r a . de G h e l l i n c k , J .

Alexander.

T e x t of the

121-42. 'Commentaire s u r l e s

Gembloux: J . D u c u l o t ,

"Récentes découvertes de

chrétienne a n t i q u e , " NRTh 71 Globe,

E d i t e d by

(1949)

1962.

littérature

83-86.

" S e r a p i o n o f Thmuis a s W i t n e s s t o t h e

G o s p e l T e x t U s e d by O r i g e n i n C a e s a r e a , " NovT 26

(1984)

97-127. Goodspeed, E d g a r J . Press,

The N e w b e r r y G o s p e l s . C h i c a g o :

University

1902.

G r a n t , R o b e r t M. Apparatus

"The

C i t a t i o n of P a t r i s t i c

Criticus."

E d i t e d by M e r r i l l University

Press,

Greenlee, J . Harold. (SD, X V I I ) .

i n New

Testament

P a r v i s a n d A l l e n P. 1950, The

E v i d e n c e i n an

Manuscript Wikgren.

117-24.

Gospel Text of C y r i l

of Jerusalem

Copenhagen: E j n a r M u n k s g a a r d ,

G r i e s b a c h , Johann Jakob.

Studies.

Chicago:

Svmbolae C r i t i c a e .

1955.

2 vols.

Halle,

1785. Guérand, O.

"Note préliminaire s u r l e s p a p y r u s

découverts à T o u r a , " EHE

131

(1946)

85-108.

d'Origèn

284/

Didymus and t h e G o s p e l s

Günthor, P. A n s e l m .

Die 7 pseudoathanischen D i a l o g e : e i n

Werk Didvmus' d e s B l i n d e n von A l e x a n d r i e n . Herder, Hedley,

P.

COR

L.

118

"The

E g y p t i a n T e x t o f t h e G o s p e l s and A c t s , "

( 1 9 3 4 ) 23-39T

Heron, A l i s t a i r .

"The

Two

188-230. Pseudo-Athanasian

t h e Anomeans," JJES, n . s . 24 Hills,

E. F.

"A New

(1950)

345-62.

4

Glan:

"Über d i e G r e g o r von N y s s a

25

i n t h e O r i g i n a l Greek.

Appendix.

Cambridge:

Larry.

Edward Ardron.

Cambridge: Jellicoe, 82

"The

1881.

A.

J.

Egypt," Klostermann,

2nd

Press,

ed.

1981.

1911.

London:

Macmillan

1940,

NTS

of the

4 Co.,

1912.

Testament,"

E d i t e d by Hugues V i n c e n t .

3

(1956-57)

and

the Text of

327-34.

Erich. Leipzig:

J . C. H i n r i c h s ,

"Der P a p y r u s f u n d von T u r a , " ThLZ 73

Koenen, L u d w i g .

" E i n t h e o l o g i s c h e r Papyrus des

1905.

(1948)

47-50.

Kölner

Sammlung: Kommentar Didymos' d e s B l i n d e n z u Z a c h 9,11 16," A r c h i v für . ZPE

"Zu den 2

in

Paris: J.

245-50.

" P a p y r u s Bodmer I I ( J o h n i - x i v )

Canonicas Enarratlo. .

the Pre-

Eerdmans,

" H e s y c h i u s and t h e T e x t o f t h e New

Gabalda,

New

and

Hesychian Recension Reconsidered," JBL

Memorial Lagrange.

Klijn,

The

Introduction

Handbook t o t h e T e x t u a l C r i t i c i s m

Testament, .

Brooke F o s s .

409-18.

Kenyon, F r e d e r i c G. New

Rapids:

Schrift

390-98.

An A t l a s o f T e x t u a l C r i t i c i s m .

university

Sidney,

(1963)

Macmillan,

(1904)

T e x t - C r i t i c a l M e t h o d o l o g y and Grand

Hutton,

II,

Buch I .

1975.

zugeschreiben

F e n t o n J o h n Anthony, and W e s t c o t t ,

Hurtado,

trinitate.

V e r l a g Anton Hain,

' A d v e r s u s A r i u m e t S a b e l l i u m , ' " ZKG

Testament

Dialogues Against

101-22.

Didvmus d e r B l i n d e : De

M e i s e n h e i m am Holl Kurt.

(1973)

Approach t o t h e Old E g y p t i a n T e x t , " J B L

Hönscheid, Jürgen.

Hort,

Rome:

1941.

(1968)

P a p v r u s f o r s c h u n q 17

P a p y r i a u s dem 44-53.

(1960)

u.

61-105.

Arsenioskloster bei Tura,"

B i b l i o g r a p h y /285

K r a m e r , Bärbel.

"Didymus v o n A l e x a n d r i e n , "

Realenzyklopàdie. V I I I . 1981,

"Rechenshaft

Testaments," Kirsopp. Robert

T e x t o f Mark,"

Gospels,"

V.

Laurence,

New, "The 338-57.

Lebon, J .

E d i t e d b y Hugues

1940, 2 5 1 - 5 8 .

R e m a r k s Upon G r i e s b a c h ' s C l a s s i f i c a t i o n o f Oxford,

2 (1826)

1814. R e p r i n t e d

"Le Pseudo-Basile

Johannes.

in Biblical

33-95.

Didyme D ' A l e x a n d r i e , "

XIV).

P r e s s , 1903.

"The B y z a n t i n e T e x t o f t h e

J . Gabalda,

Richard.

Repertory

Clarendon

Silva.

i n Memorial Lagrange.

Manuscripts.

(Adv. Eunom. I V - V ) e s t b i e n

L e Museon 59 ( 1 9 3 7 )

61-83.

Didvmus d e r B l i n d e v o n A l e x a n d r i a (TU,

Leipzig:

J . C. H i n r i c h s , 1 9 0 5 .

Wilhelm C a h i l l .

Ph.D.

and S i l v a

HJJl 21 (1928)

Oxford:

and Lake,

Vincent Paris:

Linss,

Text." Excursus 1 of

" T e x t s from Mount A t h o s , " i n S t u d i a B i b l i c a e t

Kirsopp,

Leipoldt,

817-45.

"The E c c l e s i a s t i c a l

Ecclesiastica. Lake,

de G r u y t e r ,

über s e i n e A u s g a b e d e s Neuen

ThStK 3 (1830)

P. B l a k e , K i r s o p p L a k e ,

Caesarean .

i n Theologische

Walter

741-46.

Lachmann, K a r l .

Lake,

Berlin:

Dissertation,

"The F o u r G o s p e l

T e x t o f Didvmus."

Boston U n i v e r s i t y , 1955.

Marcos, N a t a l i o Fernandez.

" E l Texto

B i b l i c o de D i d i m o e n E l

Commentario Z a c a r i a s D e l P a p i r o De T u r a , " gej£ 36

(1976)

267-84. Martini,

C a r l o M.

Gospels?" . alia

I I problema d e l l a

a Late Alexandrian Text ofthe 285-96.

recensionalita d e l codice B

l u c e d e l p a p i r o Bodmer X I V ( A n B i b ,

Pontifical Mees, M.

" I s There

H I S 24 ( 1 9 7 7 - 7 8 )

Biblical

X X V I ) Rome:

I n s t i t u t e , 1966.

D i e Z i t a t e a u s dem Neuen T e s t a m e n t b e i C l e m e n s v o n

Alexandrien. Metzger, Bruce Origin.

M.

Rome, 1 9 7 0 . The Ear3,y V e r s i o n s o f t h e New T e s t a m e n t :

T r a n s m i s s i o n , and L i m i t a t i o n s .

Oxford:

P r e s s , 1977. __.

" P a t r i s t i c Evidence

and t h e T e x t u a l C r i t i c i s m o f

t h e New T e s t a m e n t , " iffig 18 ( 1 9 7 1 - 7 2 )

379-400.

Their

clarendon

286/

Didymus a n d t h e G o s p e l s

.

T h e T e x t o f t h e New T e s t a m e n t :

C o r r u p t i o n , and R e s t o r a t i o n . university

New Y o r k :

Oxford

P r e s s , 1968.

Migne, J . - P . P a t o l o a i a e C u r s u s C o m p l e t u s Vol.XXXIX. Mingarelli,

I t s Transmission.

2nd e d .

series

Graeca

Prior.

P a r i s , 1863.

J . A.

Didymi A l e x a n d r i n i de T r i n i t a t e L i b r i

Bonn, 1 7 6 9 . R e p r i n t e d i n K i g n e £S XXXIX, Mühlenberg, E k k e h a r d . überlieferunq.

Très.

139-216.

Psalmenkommentare a u s d e r K a t e n e n -

3 vols.

Berlin:

W a l t e r de G r u y t e r ,

1975-78. Müller-Wiener W. Tura, T e i l Muncey, R. W.

"Zu den P a p y r i a u s dem A r s e n i o s k l o s t e r b e i II,"

£££ 2 (1968)

53-63.

The New T e s t a m e n t T e x t o f S a i n t

Cambridge:

Murphy, H a r o l d S.

" E u s e b i u s ' New T e s t a m e n t T e x t i n t h e

D e m o n s t r a t i o E v a n g e l i c a . " J B L 78 ( 1 9 5 4 ) Oliver,

Harold Hunter.

Dissertation, Carroll.

John.

Clement

the Great."

Ph.D.

Emory, 1 9 6 1 . "The T e x t o f t h e P a u l i n e E p i s t l e s i n

H i p p o l y t u s o f Rome," Patrick,

162-68.

"The T e x t o f t h e F o u r G o s p e l s , A s

Quoted i n t h e M o r a l i a o f B a s i l

Osburn,

Ambrose.

U n i v e r s i t y P r e s s , 1959.

Second C e n t u r y 2 (1982)

"The B i b l i c a l

of Alexandria.

97-124.

T e x t i n Clement," Appendix London:

Wm.

Blackwood

Fin

& Sons,

1914. Porter,

C a l v i n L.

" P a p y r u s Bodmer XV ( P 7 5 ) a n d t h e T e x t o f

t h e Codex V a t i c a n u s , " Prigent,

Pierre.

J B i 81 ( 1 9 6 2 )

363-76.

" L e s c i t a t i o n s d e s Pères g r e c s e t l a c r i -

t i q u e t e x t u e l l e du Nouveau T e s t a m e n t , "

i n Die a l t e n

Übersetzung d e s Neuen Testaments,, d i e Kirchenväterzitate und L e k t j o n a r e .

E d i t e d by K u r t A l a n d .

Berlin:

Walter

de G r u y t e r , 1972, 436-54. P u e c h H.-ch.

" L e s n o u v e a u x écrits d'Origène e t de Didyme

découverts à T o u r a , " RHPhR 31 ( 1 9 5 1 ) Quasten, Johannes. Greek P a t r i s t i c de Regnon, T.

Patrology• Literature.

V o l .I I I ,

293-329. T h e G o l d e n Age o f

Utrecht:

Études de théologie p o s i t i v e

Trinité. I I I .

P a r i s , 1898.

Spectrum, 1966. surl a sainte

Bibliography

R i c h a r d s , W.

L.

The

the Johannine Press,

"The

A c t s , " HTR. 26 "A New

(1914) _.

The

Seiler,

Egyptian Text of the Four Gospels

(1933)

and

79-98.

Collation

o f MS

22 o f t h e G o s p e l s , " JJ3_L. 33

Washington Manuscript of the Four G o s p e l s .

Macmillan

John

ed.

Missoula: Scholars

91-117.

York: Sandys,

of the Greek M a n u s c r i p t s of

SBLDS, 35;

1977.

S a n d e r s , H e n r y A.

.

Classification

Epistles.

/287

Edwin.

Vol. I . Ingrid.

Kapitel

& Co.

A History of C l a s s i c a l Cambridge:

University

Didymus d e r B l i n d e : De

1-7.

New

1912.

M e i n s e n h e i m am

Scholarship.

Press,

trinitate

Glan:

2nd

1906. B u c h 2.

V e r l a g Anton

Hain,

1975. von

Soden, Hermann F r e i h e r r . Testaments I,

Stolz,

Untersuchungen. Eugen.

(1905) Streeter,

D i e S c h r i f t e n d e s Neuen

i n i h r e n ältesten e r r e i c h b a r e n 3 vols.

Berlin,

"Didymus, A m b r o s i u s ,

Textgestalt.

1902-10.

Hieronymus,"

J_Q

87

371-401.

Burnett Hillman.

Origins.

The

5th impression.

Four G o s p e l s : A Study London:

Macmillan

of

&

Co.,

1936. S t u r z , H a r r y A.

The

Byzantine Text-Type

Textual Criticism. Cal.: S u g g s , M.

Biola Jack.

C o l l e g e Bookstore, "The

and New

3rd s y l l a b u s e d i t i o n .

Testament

Mirada,

1980.

use of P a t r i s t i c

f o r a P r i m i t i v e New

Testament

La

Evidence i n the Search

T e x t , " NTS

4

(1957-58)

131-57. Swanson, Reuben J . Ph.D. Tarelli, and

c . C.

Wisse,

"The

Gospel T e x t of Clement Yale University,

(1964)

(1940)

the

Western

253-60.

" Z u r T h e o l o g i e d e s M a r k e l l von A n k y r a

I , " 2KG

217-70.

Frederick.

The

P r o f i l e Method f o r C l a s s i f y i n g

E v a l u a t i n g Manuscript Evidence Eerdmans,

of A l e x a n d r i a . "

1956.

C h e s t e r B e a t t y P a p y r u s and

B y z a n t i n e T e x t s , " J T S 41

Tate, Kartin. 75

"The

Dissertation,

1982.

(SD, 4 4 ) .

Grand

and Rapids:

288/

Didymus and t h e

Young, F r a n c e s .

Froa Nlcaea t o Chalcedon;

L i t e r a t u r e and Press,

Gospels

I t s Background.

Zoepfl,

Fortress

1983.

Zewopoulos, Gerassiaos. Ph.D.

A Guide t o the

Philadelphia:

Dissertation,

Fiedrich.

"The Boston

Gospels Text of A t h a n a s i u s . " university,

1955.

Didymi A l e x a n d r i n i i n e p i s t o l a s

canonicas

brevis enarratio,

i n N e u t e s t a m e n t l i c h e Abhandlungen,

e d . M.

Münster:

Meinertz.

handlung, Zuntz,

Günther.

IV,

Verlagsbuch-

1914. The

Text of the E p i s t l e s :

t h e Corpus Paulinum. 1953.

Aschendorffsehe

London:

A D i s q u i s i t i o n Upon

Oxford U n i v e r s i t y

Press,

9 "781555 400842'