ABC języka HTML

Wstęp HTML to język hipertekstowego znakowania (Hypertext Markup Language), który stanowi ustanowioną przez konsorcjum World Wide Web Consortium (W3C) specyfikację nakreślającą postać dokumentów prezentowanych w Internecie. Twórcą języka HTML jest Tim Berners-Lee. HTML pozwala publikować w Internecie dokumenty zawierające nagłówki, tekst, tabele, listy, zdjęcia, formularze, pobierać za pośrednictwem „połączeń hipertekstowych” informacje z Internetu, projektować formularze oraz umieszczać w dokumentach arkusze kalkulacyjne, klipy wideo oraz inne aplikacje. Niewątpliwie jest to język prezentacji XXI wieku. Nie można się po prostu bez niego obejść! Książka poświęcona jest podstawom języka HTML. Jest w niej ABC tworzenia dokumentów HTML. Obok wyjaśnień podstawowych terminów, znajdziesz tu także praktyczne wprowadzenie w świat języka HTML. Poszczególne zagadnienia ilustrowane są zestawem prostych przykładów. Przechodząc od przykładu do przykładu nawet nie zauważysz, kiedy przestałeś być nowicjuszem i zacząłeś świadomie i z wyczuciem posługiwać się tym narzędziem. Co będzie Ci potrzebne do pracy? Komputer – to oczywiste, przeglądarka – na przykład Internet Explorer lub Netscape Navigator (lub inna, najlepiej jednak graficzna, czyli taka, która obsługuje obrazy) i edytor tekstu – wystarczy nam prosty edytor typu Notepad lub Wordpad, polecam jednak bezpłatny edytor Webber, który ma tę zaletę, że udostępnia numerację wierszy. Edytor ten znajdziesz na stronie WWW Radka Sokoła http://magsoft.com.pl/~rsokol/. Książka napisana została w konwencji pytań i odpowiedzi, a zagadnienia zostały podzielone na 9 rozdziałów. Rozdział 1. zawiera informacje podstawowe. Z rozdziału 2. dowiesz się czym jest Internet, strona WWW i znaczniki HTML. Rozdział 3. poświęcony jest znacznikom HTML formatującym tekst i nadającym strukturę dokumentowi HTML. W rozdziale 4. znajdziesz dość obszerne omówienia kaskadowych arkuszy stylów. Specyfikacja HTML 4.01, a do niej chcemy się dostosować, kładzie wielki nacisk na to, aby niemal wszystko, co dotyczy stylów, definiowane było za pomocą arkuszy CSS. Z tego względy w książce ani razu nie pojawił się tak popularny znacznik . To prawda, że przyzwyczajenie jest drugą naturą, więc zacznijmy się przyzwyczajać do stylów CSS, tym bardziej, że ich stosowanie nie jest trudne, a bardzo ułatwia życie.

Rozdział 5. pokazuje różne sposoby korzystania z obrazów w dokumentach HTML, rozdział 6. zajmuje się połączeniami, także tymi nietypowymi, na bazie obrazu – ikonami, które można klikać, i mapami odnośników. W rozdziale 7. pojawiają się tabele HTML. Tabele to nie tylko sposób prezentacji danych, lecz także sposób na prezentację dokumentu (choć CSS też tu sięga!). W rozdziale 8. dominują ramki i układy ramek. Ważny jest także rozdział 9., który wskazuje różnice między obecnie najbardziej popularną wersją języka HTML, a nową specyfikacją, XHTML. Warto przeczytać ten rozdział, bowiem stosowanie się do zasad obowiązujących przy tworzeniu dokumentów XHTML pomoże tworzyć poprawne dokumenty HTML. Każdy z rozdziałów zawiera krótkie podsumowanie, w którym zebrane zostały najważniejsze informacje, warte przypomnienia od czasu do czasu. Do książki dołączone zostały cztery dodatki. Dodatek A to obszerny zestaw znaczników i ich atrybutów (wg. specyfikacji HTML 4.01). Znajdziesz w nim także podstawowe zasady korzystania z tych elementów. Mam nadzieję, że będzie to użyteczna ściągawka. Dodatek B to podstawowe moduły kodu HTML. Nie musisz więc kartkować całej książki, aby na przykład dowiedzieć się, jak zapisać kod HTML tabeli! Dodatek C prezentuje tabele atrybutów standardowych, które mogą być stosowane niemal ze wszystkimi znacznikami, a w dodatku D znajdziesz tabelkę kodów i nazw podstawowych kolorów. Życzę powodzenia w tworzeniu ciekawych dokumentów HTML. Maria Sokół

Rozdział 1. Informacje podstawowe Książka poświęcona jest podstawom języka HTML – HyperText Mark-up Language. Utworzą one solidny fundament, który pozwoli Ci budować nawet skomplikowane strony WWW. Jeśli absolutnie nie masz pojęcia o znacznikach i wyrażeniach przez nie tworzonych, tutaj dowiesz się tego wszystkiego, co w niezbędne. Zaawansowani twórcy stron WWW także powinni znaleźć w książce swego pomocnika – omawia ona bowiem poszczególne znaczniki (a pamięć bywa zawodna!) oraz prezentuje szereg przydatnych przykładów ich zastosowania.

Zacznijmy od A Co będzie Ci potrzebne? ‰

Komputer – to oczywiste.

‰

Przeglądarka – na przykład Internet Explorer lub Netscape Navigator (lub inna, najlepiej jednak graficzna, czyli taka, która obsługuje obrazy).

‰

Edytor plików tekstowych – wystarczy nam prosty edytor typu Notepad lub Wordpad, polecam jednak bezpłatny edytor Webber, który ma tę zaletę, że udostępnia numerację wierszy (a jak się przekonasz, jest to rzecz niezwykle przydatna) oraz automatycznie dokonuje konwersji kodów polskich znaków diakrytycznych ze standardu Windows na standard używany w Internecie. Edytor ten znajdziesz na stronie WWW Radka Sokoła http://www.magsoft.com.pl/~rsokol/.

Brak podłączenia do Internetu, w żaden sposób nie ogranicza Twoich możliwości tworzenia kodu HTML. Fazy pisania i wstępnego testowania kodu można przeprowadzać bez łączenia się z Internetem.

Czy HTML to język programowania? HTML – HyperText Mark-up Language nie jest językiem programowania, takim jak C++ czy Pascal. A czym jest? Hyper oznacza, że HTML nie jest językiem liniowym. Języki programowania mają zazwyczaj strukturę liniową – innymi słowy struktura programu określa kolejność jego wykonania. W przypadku strony WWW użytkownik ma możliwość skorzystania z dowolnej opcji strony w dowolnym czasie. Drugi człon nazwy, Text, to narzędzie, którym się posługujesz, a jest nim zwykły (no, może nie całkiem zwykły) tekst. „Niezwykłość” tekstu bierze się stąd, że umieszczany jest on w specjalnych znacznikach, „< >”, „”, i one właśnie są odpowiedzialne za kolejny człon nazwy: Mark-up. Dzięki znacznikom przeglądarka wie, że ma do czynienia z kodem strony WWW, a nie ze zwykłym tekstem. Znaczniki nadają specjalne atrybuty i instruują przeglądarkę jak interpretować wygląd tekstu. Format znacznika jest następujący: To jest zawartość (jest parę wyjątków, na przykład przy wstawianiu obrazu niezbędny jest tylko znacznik otwierający). Ostatnia litera w skrócie HTML to L – od Language, co oznacza „język”. HTML jest bowiem językiem publikowania w sieci WWW, a co najważniejsze, językiem niezależnym od stosowanej platformy sprzętowej, czyli rodzaju komputera, z jakiego korzystasz. Co HTML umożliwia? HTML pozwala: ‰

Publikować dokumenty zawierające nagłówki, tekst, tabele, listy, zdjęcia, formularze, itp.

‰

Pobierać za pośrednictwem „połączeń hipertekstowych” informacje z Internetu (mówiąc w skrócie polega to na klikaniu „połączeń”, co uaktywnia pobieranie danych).

‰

Projektować formularze pozwalające na korzystanie ze zdalnych usług, takich jak na przykład wyszukiwanie informacji, dokonywanie rezerwacji oraz zamawianie produktów.

‰

Umieszczać w dokumentach arkusze kalkulacyjne, klipy wideo oraz inne aplikacje.

Jak HTML działa? Aby lepiej zrozumieć funkcjonowanie języka HTML, spróbuj potraktować znaczniki HTML jako przymiotniki. Kolor obiektu, na przykład piłki, można opisać korzystając z takich przymiotników jak niebieska, czerwona czy żółta. Relację względem innego obiektu można z kolei wyrazić za pomocą słów takich jak: z lewej, z prawej, w centrum. Podobnie HTML pomaga opisać wygląd i ulokowanie tekstu, obrazów i innych obiektów na Twojej stronie WWW.

Od historii do teraźniejszości Kto zaczął i gdzie to zmierza? Twórcą języka HTML jest Tim Berners-Lee. Język pomyślany jako narzędzie ułatwiające komunikowanie się naukowców w sieci szybko zyskał ogromną popularność. Przyniósł ją w latach

90-tych szalony rozwój Internetu. Wraz z rozwojem sieci globalnej zmieniał się też sam język. W 1995 roku zatwierdzono specyfikację HTML 2, natomiast specyfikacja HTML 3, także z tego roku, nie doczekała się rekomendacji. W 1996 roku powstała specyfikacja HTML 3.2, która uzyskała rekomendację w 1997 roku. W kolejnych specyfikacjach wprowadzano zmiany, których zadaniem było poprawić przenośność dokumentów HTML między różnymi platformami i przeglądarkami. Zdano sobie bowiem sprawę, że jedynie pełna kompatybilność zagwarantuje prawidłowy rozwój Internetu, a jej brak będzie oznaczał lawinę formatów, która utrudni lub wręcz uniemożliwi powszechne wykorzystanie sieci. Wprowadzane modyfikacje rozszerzały potencjał języka nie naruszając jego dotychczasowych możliwości. Chodziło o to, aby już utworzone strony były nadal dostępne. Inne ważne kwestie, które zadecydowały o kierunku rozwoju to potrzeba umożliwienia korzystania z informacji sieciowych za pomocą różnych urządzeń, takich jak telefony komórkowe czy komputerowe urządzenia służące do komunikacji głosowej, oraz uniezależnienia się od konfiguracji sprzętowej (a więc na przykład od ustawień takich jak rozdzielczość czy głębokość barw) i parametrów łączy sieciowych. Wersja 4 (z 1998 r.) rozszerzyła możliwości języka HTML o arkusze stylów, skrypty, ramki i osadzanie obiektów. Poprawiono obsługę tekstu, rozbudowano opcje tabel i formularzy wprowadzając ułatwienia dla osób niepełnosprawnych. W wersji 4.01, wprowadzonej w 1999 roku, poprawiono błędy i wprowadzono drobne zmiany. Kto dba o standaryzację? Definiowaniem standardu języka HTML zajmuje się World Wide Web Consortium (W3C). Konsorcjum W3C utworzone zostało w 1994 roku przez 500 organizacji. Dba ono o rozwój technologii, wyznacza kierunki rozwoju, tworzy i zatwierdza specyfikacje, udostępnia oprogramowanie i narzędzia, a wszystko to w celu wyzwolenia pełnych możliwości Internetu jako forum wymiany informacji i usług oraz centrum komunikacji między ludźmi. Czy W3C przewiduje opublikowanie kolejnej specyfikacji, HTML 5.0? I tak, i nie. Na początku 2000 roku pojawiła się specyfikacja XHTML 1.0 (eXxtensible Hypertext Mark-up Language) – oznacza się ją także jako xHTML, Xhtml, XML/HTML lub właśnie jako HTML 5.0. XHTML, wyznaczony na „oficjalnego” następcę języka HTML 4.0, to hybryda językowa wyrastająca z języka XML, posiadająca jednocześnie wiele cech wspólnych z językiem HTML. A co to takiego ten XML? XML – eXtensible MarkUp Language – to rodzina technologii, służąca do definiowania formatu i struktury dokumentów. Stanowi ona uproszczoną wersję języka SGML, a dokładniej jego podzbiór. No tak, z deszczu pod rynnę. Wyjaśnijmy sobie więc najpierw skrót SGML. SGML – Standard Generalized MarkUp Language, to przemysłowy standard obróbki dokumentów elektronicznych zgodny z ISO 8879. Jest on nadrzędny zarówno w stosunku do XML, jak i języka HTML. Oba te języki mają swoje miejsce pod ogromnym parasolem SGML –XML jest aplikacją SGML, a XHTML aplikacją XML. Za pomocą znaczników oraz deklaracji typu dokumentów aplikacje te ustalają jednolite formatowanie danych uwzględniające ich specyfikę i zakres zastosowań. Sam SGML nie zawiera natomiast żadnych instrukcji formatujących. Dokumenty SGML przechowywane są w plikach tekstowych. Więcej informacji na temat języka XHTML znajdziesz w rozdziale 9.

Definicja typu dokumentu, DTD Co to jest DTD? Definicja typu dokumentu, DTD, to specyfikacja towarzysząca każdemu dokumentowi stworzonemu w języku SGML (Standard Generalized Markup Language), której zadaniem jest dostarczenie przeglądarce istotnych informacji o składni dokumentu. Innymi słowy definicje DTD umożliwiają określenie zasad stosowania znaczników. DTD zawiera przeważnie definicje nazw i zawartości wszystkich rodzajów elementów, jakie mogą wystąpić w danym dokumencie. Może także określać wymaganą kolejność elementów oraz zasady ich zagnieżdżania, dopuszczalne atrybuty wraz z ich domyślnymi wartościami, warunki rezygnacji ze znaczników końcowych czy nazwy predefiniowanych symboli, do których można się odwoływać w dokumencie. Szczególnym przypadkiem DTD jest język HTML. Odbiornikiem definicji jest tutaj przeglądarka internetowa, którą zaprojektowano pod kątem pobierania i analizy dokumentów tekstowych sformatowanych przy pomocy znaczników i zasad określonych w specyfikacji HTML. Definicja typu dokumentu może znajdować się w pliku dokumentu lub w pliku zewnętrznym, wskazanym przez adres URL. Takie zewnętrzne pliki DTD mogą być używane przez różne dokumenty i różne strony WWW. Oto przykład odwołania do definicji typu dokumentu umieszczonego w obrębie dokumentu HTML: ... ...

Zapisywanie dokumentów HTML w edytorze i otwieranie w przeglądarce Jakie edytory? Zanim przystąpimy do tworzenia kodu HTML na serio, kilka uwag na temat korzystania z edytorów, w których kod HTML będzie wprowadzany. Pamiętaj, że dokument HTML jest dokumentem tekstowym. Zapisując go, musisz wziąć to pod uwagę. Nazwa dokumentu składa się z dwóch członów – nazwa.rozszerzenie. Zdefiniuj więc dowolną nazwę i dodaj do niej rozszerzenie. W przypadku dokumentów HTML rozszerzenie ma postać .htm lub .html (bardziej pewne jest to właśnie). Zapisując dokument w edytorach takich jak NotePad czy WordPad, w których format tekstowy jest jedynym formatem, musisz rozszerzenie wpisać ręcznie. W edytorze Webber format HTML jest formatem domyślnym, nie musisz więc pamiętać o rozszerzeniu. Jeśli chcesz korzystać z edytora Word, możesz, lecz musisz pamiętać, by w oknie dialogowym Zapisz jako (Save As) wybierać z listy Zapisz jako Typ (Save As Type) typ (*.html) (patrz rysunek 1.1). Jeśli pozostawisz format domyślny (*.doc), Word zapisze znacznie więcej, niż sam tekst na stronie. Zapisze też ustawienia marginesów, tabulatorów, czcionki i całą masę innych ustawień formatowania potrzebnych do poprawnego wyświetlenia strony, lecz absolutnie niepotrzebnych w kodzie HTML. Na wszelki wypadek nie przyzwyczajaj się zbytnio do edytora Word jako narzędzia tworzenia stron WWW – każda rzecz wymaga odpowiednich narzędzi. Rys. 1.1. Zapisywanie dokumentu HTML w Notatniku – tutaj musisz ręcznie wpisać rozszerzenie nazwy .html, Webberze – domyślnie edytor przyjmuje rozszerzenie .html, i w edytorze Word – w tym przypadku

format pliku trzeba wybrać z listy rozwijanej Zapisz jako typ

Jak wyświetlić w przeglądarce plik html zapisany na dysku twardym? Dokument HTML zapisany na dysku twardym lub na dyskietce można otworzyć w przeglądarce. Operacja jest bardzo prosta. Wybierz w menu File pozycję Open, a następnie kliknij przycisk Browse lub Open File i odszukaj żądany dokument (patrz rysunek 1.2), a następnie naciśnij OK, by pojawił się w oknie przeglądarki. Rys. 1.2. Otwieranie dokumentu HTML w przeglądarce – tutaj jest to przeglądarka Internet Explorer

Trochę treningu Żeby oswoić się z językiem HTML, przyglądnij się postaciom źródłowym stron WWW dostępnych w Internecie.

Jak wyświetlić postać źródłową strony WWW? Jak już wiesz, w swojej postaci źródłowej, strona WWW to po prostu plik tekstowy, do którego nazwy dołączone jest przedłużenie .html. Jeśli wyświetlisz taki plik w jakimś edytorze tekstu, zobaczysz tekst wymieszany ze specyficznymi znakami – są to znaczniki HTML. Być może będziesz zaskoczony, że piękne strony WWW, z obrazkami i animacjami, wyglądają tak nieciekawie. Aby pojawiły się w całej krasie, ich kod źródłowy musi zostać „odczytany” przez przeglądarkę – ot i cała tajemnica. Wyświetl kolejno kilka stron WWW w oknie przeglądarki, a najlepiej wyświetl strony w osobnych oknach. Jeśli korzystasz z przeglądarki Netscape Navigator, wybierz w menu View pozycję Page source (użytkownicy programu Internet Explorer powinni wybrać pozycję Source w menu View) (patrz rysunek 1.3). Rys. 1.3. Strona WWW i jej postać źródłowa

Przyglądnij się postaciom źródłowym stron zwracając uwagę na powtarzające się elementy. Podglądanie gotowych dokumentów HTML to doskonała metoda nauki języka.

Najważniejsze informacje ‰

HTML to język hipertekstowego znakowania (Hypertext Markup Language), który stanowi ustanowioną przez konsorcjum World Wide Web Consortium (W3C) specyfikację nakreślającą postać dokumentów prezentowanych w Internecie. Twórcy przeglądarek sieciowych sprawdzają za pośrednictwem języka HTML jak ich produkty będą wyświetlać strony WWW na ekranie Twojego komputera. Twórcą języka HTML jest Tim Berners-Lee.

‰

HTML pozwala publikować w Internecie dokumenty zawierające nagłówki, tekst, tabele, listy, zdjęcia, formularze, itd., pobierać za pośrednictwem „połączeń hipertekstowych” informacje z Internetu, projektować formularze oraz umieszczać w dokumentach arkusze kalkulacyjne, klipy wideo oraz inne aplikacje.

‰

Dokument HTML jest dokumentem tekstowym. Jego nazwa składa się z dwóch członów – nazwa.rozszerzenie. W przypadku dokumentów HTML rozszerzenie ma postać .htm lub .html (bardziej pewne jest to właśnie).

‰

Dokumenty html można tworzyć przy użyciu najprostszych edytorów tekstowych, takich jak Notatnik czy Webber.

Rozdział 2. Internet, strona WWW i znaczniki HTML World Wide Web i strona WWW Co to jest World Wide Web? World Wide Web (w skrócie WWW) to sieć komputerów nazywana popularnie Internetem. Tworzą ją komputery z całego świata. Komputery te porozumiewają się ze sobą za pośrednictwem protokołu HTTP. Jak to działa? Wszelkie informacje umieszczone w sieci zapisane są w dokumentach zwanymi stronami WWW. Strona WWW to dokument utworzony za pomocą języka HTML. Gotowe strony WWW zapisywane są na specyficznym komputerze, który nazywamy serwerem. Serwer to właściwie program, ale przyjęło się nazywać tym mianem także komputer, na którym go zainstalowano. Serwer jest odpowiedzialny za realizację żądania przesłania dokumentów do tego komputera, który wystąpił z takim żądaniem. Jest także konieczny do opublikowania dokumentów w Internecie. Internet z kolei stanowi sieć komputerów połączonych ze sobą. Oczywiście nie fizycznie. Komputery mogą jednak komunikować się ze sobą i przesyłać sobie dane, czyli informacje. Strony WWW stanowią jedno ze źródeł informacji. Co musisz zrobić, żeby przeglądać strony WWW? Aby przeglądać strony WWW, konieczne jest nawiązanie połączenia z Internetem – za pośrednictwem modemu lub łącza stałego – i uruchomienie specjalnego programu, który nazywa się przeglądarką – najpopularniejsze przeglądarki to Netscape Navigator i Internet Explorer. Przeglądarkę należy poinformować, gdzie ma szukać danych. Informacja ta zawarta jest w adresie URL.

Co to jest adres URL? URL – to skrót od Uniform Resource Locator, co można przetłumaczyć jako „uniwersalny identyfikator zasobów”. Jego postać jest mniej więcej taka: http://www.dobrastrona.com/. Adres ten wpisujesz najczęściej w polu adresu przeglądarki (patrz rysunek 2.1). Przeglądarka wysyła wiadomość do komputera, którego adres podałeś (serwera), zawierającą żądanie strony. Serwer pobiera odpowiednie dane i przekazuje je występującemu o nie komputerowi. Rys. 2.1. Pole adresu przeglądarki – tu wpisujesz adres URL strony, której zawartość chcesz wyświetlić w przeglądarce Co przeglądarka zrobi z danymi, które otrzyma od serwera? Dane, które trafiły do Twojej przeglądarki, są zakodowane w specjalny sposób – są zapisane w języku HTML. Przeglądarce to nie przeszkadza – potrafi ona interpretować ten kod, więc wyświetla pobraną stronę na Twoim ekranie. Język HTML informuje przeglądarkę jak ma obsłużyć pobrane dane. Tak więc sam widzisz, jak ważny jest język HTML. Dotrzemy teraz do jego istoty – zajmiemy się znacznikami HTML.

Znaczniki Jeśli wyświetlisz kod źródłowy strony WWW, zobaczysz, że zawiera on szereg poleceń języka HTML umieszczonych w nawiasach kątowych. Twory te noszą nazwę znaczników. Jak wyglądają znaczniki? Znaczniki stosowane są zazwyczaj w parach (zwróć uwagę na ukośnik, /, który odróżnia znacznik zamykający od otwierającego): , , np. , , ale są wyjątki. Oto niektóre z nich: o

– znacznik akapitu (w zasadzie istnieje znacznik zamykający,

, ale

pominięcie go nie spowoduje błędu w działaniu strony; stosuj ten znacznik, aby rozpocząć nowy akapit),

o


– znacznik nowego wiersza

o

– znacznik umożliwiający dodanie na stronie linii poziomej.

Parę znaczników (lub znacznik pojedynczy, jeśli nie ma on znacznika zamykającego) nazywa się także elementem. Element pozbawiony znacznika zamykającego nazywa się pustym. Może on zawierać jedynie atrybuty.

Jaka jest funkcja znaczników? Znaczniki informują przeglądarkę, jak wyświetlić stronę na ekranie. Wielkie czy małe litery w znacznikach? Znaczniki nie są wrażliwe na wielkość liter. Oznacza to, że to to samo co . Warto jednak zacząć przyzwyczajać się do małych liter. Są one zalecane w rekomendacji W3C specyfikacji HTML 4, a w specyfikacji XHTML są wymagane. Co to są atrybuty znaczników i jaka jest ich funkcja? Atrybuty znaczników dostarczają dodatkowych informacji o elementach strony definiowanych poprzez znaczniki. Jeśli na przykład chciałbyś, aby Twoja strona miała tło w kolorze zielonym, wystarczy, że poinformujesz o tym przeglądarkę dodając do znacznika odpowiedni atrybut: . Atrybut definiowany jest za pomocą pary: atrybut=”wartość” i umieszczany zawsze w znaczniku otwierającym danego elementu HTML. Wartości należy podawać w cudzysłowie – pojedynczym, ‘ ’, lub podwójnym, ” ”.

Elementy dokumentu html Pewne znaczniki pełnią szczególne funkcje. Tworzą bowiem podstawowy szkielet dokumentu html. Jaka jest ta podstawowa postać kodu HTML dokumentu html? Otwórz Notatnik lub edytor Webber i wpisz w nim następujący tekst (Wydruk 2.1) – jest to podstawowy, najprostszy szkielet dokumentu html: Wydruk 2.1. Podstawowy szkielet dokumentu html Tytuł strony To jest moja pierwsza strona WWW.

Zapisz plik pod nazwą mojastrona.html, uruchom przeglądarkę i otwórz w niej swój plik (wybierz w menu File lub Plik – w zależności od wersji językowej – pozycję Open, Open File lub Otwórz). W przeglądarce wyświetlone zostanie tylko zdanie To jest moja pierwsza strona WWW. Reszta tekstu nie pojawi się – to kod dla przeglądarki informujący ją, co ma z dokumentem zrobić (patrz rysunek 2.2).

Rys. 2.2. Zapisz dokument HTML i otwórz go w przeglądarce – oto Twoja pierwsza strona WWW

Jakie znaczenie mają poszczególne wyrażenia kodu z wydruku 2.1? Pierwszym znacznikiem w Twoim dokumencie HTML jest znacznik . Informuje on przeglądarkę, że jest to początek dokumentu HTML. Ostatnim znacznikiem kodu jest znacznik – jak już wiesz, jest to znacznik zamykający i informuje on przeglądarkę, że na nim kończy się dokument HTML. Znaczniki i informują, że wszystko, co znajduje się między nimi stanowi dokument HTML. Nową stronę będziesz zawsze rozpoczynał od znacznika i kończył ją znacznikiem . Znaczniki i wyznaczają element strony, który nosi nazwę nagłówka. Zawartość nagłówka nie jest wyświetlana na stronie WWW. Zwróć jednak uwagę na pasek tytułu okna przeglądarki, w którym wyświetliłeś swoją pierwszą stronę WWW. Tekst, który wpisałeś między znacznikami , pojawia się na pasku tytułu tego okna. Strona może mieć tylko jeden tytuł, a ten z kolei może zawierać tylko tekst – żadne inne znaczniki nie są tu dozwolone. Tytuł nie może być zbyt długi, bo nie zmieści się na pasku tytułu, ale nie przesadź też

w odwrotną stronę, aby dać szansę przypadkowym czytelnikom zorientować się jaka jest tematyka strony. Pierwszym elementem strony jest nagłówek. Jego ramy wyznacza para , . Między tymi znacznikami umieszczany jest kod definiujący tytuł strony. W żadnym wypadku nie należy tu umieszczać treści strony! Strona WWW ma oczywiście swoją zawartość. W przykładzie umieściliśmy ją między znacznikami , . One właśnie wyznaczają drugi element strony WWW – obszar treści. Para , wyznacza podstawową część strony – tu twórca strony WWW umieszcza wszystko: treść, obrazy, połączenia, itd. Elementy strony WWW często nazywa się od angielskich nazw znaczników sekcją head i sekcją body. Potrafisz już je zdefiniować, potrafisz wyświetlić na ekranie przeglądarki tekst. Pora, abyś poznał nowe znaczniki i nauczył się kontrolować wygląd wyświetlanego na ekranie tekstu oraz nadawać mu określoną strukturę. Co to jest element meta? Element head zawiera ogólne informacje na temat dokumentu. Umieszczane są one między innymi w znaczniku <meta>. Najczęściej są to informacje przydatne przeglądarkom lub słowa kluczowe wykorzystywane przez serwisy wyszukujące (coraz rzadziej jednak). W znaczniku <meta> można na przykład umieścić adres url, pod który przeglądarka ma się skierować, aby wyświetlić nową wersję strony WWW, lub opis dokumentu. Do czego służą atrybuty znacznika <meta>? Niektóre serwisy wyszukujące korzystają z atrybutów znacznika <meta> przy indeksowaniu dokumentów. Atrybuty opisują dokument i dostarczają słów kluczowych. I tak atrybut name określa sposób opisu dokumentu dostarczony w atrybucie content. Oto przykład elementu meta, który definiuje opis strony (name="description"): <meta name="description" content="Strona poświęcona kotom i innym futrzakom">

Oto przykład elementu meta, który zawiera słowa kluczowe, charakteryzujące zawartość strony WWW (name="keywords"): <meta name="keywords" content="HTML, DHTML, CSS, XML, XHTML, JavaScript, VBScript">

Oto przykład dokumentu html, w którym za pomocą elementu meta umieszczono informacje o autorze strony, dacie ostatniej modyfikacji dokumentu oraz o stosowanym oprogramowaniu (patrz wydruk 2.2). Wydruk 2.2. Atrybuty znacznika <meta>

<meta name="author" content="Jan Kowalski"> <meta name="revised" content="Jan Kowalski,6/10/02"> <meta name="generator" content="Microsoft FrontPage 4.0">

Atrybuty meta podają w tym dokumencie dane autora, datę wprowadzenia poprawek oraz typ stosowanego oprogramowania.

Jak wykorzystać element meta, aby skierować użytkownika pod inny adres url? Element meta będzie bardzo przydatny, jeśli zmienił się adres url, pod którym można było oglądać Twoją stronę WWW. Na wydruku 2.3 znajdziesz kod html, który pozwoli poinformować użytkownika, gdzie powinien Cię teraz szukać, a nawet sam skieruje go we właściwe miejsce. Wydruk 2.3. Kierowanie użytkownika pod nowy adres url <meta http-equiv="Refresh" content="5;url=http://www.adres.com">

Przepraszam! Już mnie tu nie ma! Nowy URL jest: http://www.adres.com

Za kilka sekund zostaniesz skierowany pod nowy adres.

Jeśli komunikat wyświetlany jest dłużej, niż 5 sekund, kliknij to połączenie!

Kodowanie polskich znaków Jak wykorzystać znacznik <meta>, aby zdefiniować stronę kodową? Poprawne zdefiniowanie kodowania znaków jest w dokumencie HTML bardzo pożądane. Zaleca się aby polskie strony były kodowane w ISO-8859-2, bo tylko wtedy będą poprawnie wyświetlane. Korzystając z edytora Webber nie musisz się martwić o poprawność kodowania samych liter – to jego zmartwienie - musisz jednak pamiętać o wstawieniu odpowiedniego nagłówka <meta>. Aby zapewnić czytelność dokumentu HTML, możesz: ‰

Zrezygnować ze stosowania polskich znaków diakrytycznych – takie rozwiązanie posiada wiele zalet: niezależnie od systemu zawsze widać znaki – może słowa nie są poprawne ortograficznie, ale względnie czytelne. Wyrazy nie są podzielone dziwnymi znakami. Zdarza się że potencjalni czytelnicy nie posiadają przeglądarki czytającej po polsku. Większość przeglądarek ma polską stronę kodową – większość w Polce, na pewno tak, ale niekoniecznie tak będzie gdzieś w świecie. Dlatego też kodowanie bez polskich znaków jest pewnym rozwiązaniem i nie wymaga żadnych specjalnych zabiegów.

‰

Korzystać z kodowania Windows-1250 – kodowanie Windows zapewnia poprawne oglądanie strony użytkownikom systemu Windows, ale są przecież inne systemy i inni użytkownicy. Niewątpliwie zaletą tego sposobu jest to, że użytkownicy polskiej wersji systemu Windows mogą bez żadnych problemów pisać kod swoich stron korzystając z Notatnika. Gdy z jakich powodów zechcesz zdefiniować w dokumencie HTML stronę kodową Windows-1250, wpisz odpowiednią informację meta: <meta httpequiv="content-type" content="text/html; charset=windows-1250">. Takie rozwiązanie należy jednak odradzać.

‰

Zdefiniować stronę kodową ISO-8859-2 – aby zdefiniować w dokumencie HTML tę stronę kodową, wpisz w elemencie meta: <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=ISO8859-2">.

Wymaga to korzystania z edytora, który potrafi prawidłowo kodować polskie litery – takim edytorem jest Webber (http://www.magsoft.com.pl/~rsokol/). To rozwiązanie gorąco polecam.

Najważniejsze informacje ‰

World Wide Web (w skrócie WWW) to sieć komputerów nazywana popularnie Internetem.

‰

Informacje dostępne są w Internecie w postaci dokumentów HTML zwanych stronami WWW.

‰

Strony WWW umieszczane są na specyficznych komputerach zwanych serwerami.

‰

Aby przeglądać strony WWW, konieczne jest nawiązanie połączenia z Internetem – za pośrednictwem modemu lub łącza stałego – i uruchomienie specjalnego programu, który nazywa się przeglądarką.

‰

URL – to skrót od Uniform Resource Locator, co można przetłumaczyć jako „uniwersalny identyfikator zasobów”. Jego postać jest mniej więcej taka: http://www.dobrastrona.com/. Adres ten określa ulokowanie strony WWW i jest podawany w polu adresu przeglądarki.

‰

Dane, które trafiły do Twojej przeglądarki, są zakodowane w specjalny sposób – są zapisane w języku HTML. Język HTML informuje przeglądarkę jak ma obsłużyć pobrane dane – informacje te są zawarte w znacznikach .

‰

Znaczniki to polecenia języka HTML umieszczone w nawiasach kątowych. Ich postać jest następująca: , .

‰

Znaczniki nie są wrażliwe na wielkość liter.

‰

Dokument HTML otwiera znacznik , a zamyka znacznik . Elementy strony umieszczane są między tymi znacznikami.

‰

Podstawowe elementy strony WWW to obszar nagłówka i obszar treści (sekcja head i sekcją body).

‰

Obszar nagłówka wyznaczają znaczniki i .

‰

Zawartość strony WWW – tekst obrazy, połączenia, itp. – jest umieszczana między znacznikami , . One właśnie wyznaczają drugi element strony WWW – obszar treści.

‰

Element head zawiera ogólne informacje na temat dokumentu. Umieszczane są one między innymi w znaczniku <meta>. Najczęściej są to informacje przydatne przeglądarkom lub słowa kluczowe wykorzystywane przez serwisy wyszukujące. W znaczniku <meta> można na przykład umieścić adres url, pod który przeglądarka ma się skierować, aby wyświetlić nową wersję strony WWW, lub opis dokumentu. Można także umieścić nowy adres url, pod który użytkownik zostanie automatycznie skierowany po określonym czasie.

‰

Stronę kodową ISO-8859-2 (polskie litery!) definiuje się w elemencie meta: <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=ISO8859-2">.

Rozdział 3. Znaczniki HTML formatujące tekst i nadające strukturę dokumentowi HTML Nagłówki i akapity tekstu Co to są nagłówki i jak wyglądają ich znaczniki HTML? Nagłówki, tak jak w dokumencie edytora Word, dzielą tekst na części, a dzięki temu, że nadają tekstowi rzucający się w oczy wygląd, zwracają na ten podział uwagę czytelnika. Wszyscy użytkownicy edytora Word wiedzą, o co chodzi – musimy jedynie nauczyć się korzystać z innego narzędzia. Aby przekształcić fragment tekstu w nagłówek, wystarczy zawrzeć go między znacznikami nagłówka, tak jak w tym przykładzie: To jest nagłówek pierwszego poziomu Znaczniki nagłówka powiększają tekst i dodają do niego pogrubienie. Masz do dyspozycji sześć rozmiarów nagłówka – pokazane są one na rysunku 3.1. Polecałabym korzystanie nagłówków drugiego poziomu, . Jeśli chcesz, aby nagłówek był nieco mniejszy, użyj pary . Nagłówki naprawdę ogromne uzyskasz stosując , ale większość projektantów stron ich unika ze względu na dysproporcję wielkości w stosunku do zwykłego tekstu. Nagłówki , i także są rzadko wykorzystywane, ponieważ ich rozmiar jest bliski rozmiarowi tekstu, a w przypadku nagłówka nawet mniejszy (patrz rysunek 3.1).

Rys. 3.1. Sześć poziomów nagłówka i zwykły tekst

Jak zdefiniować nagłówki w kodzie HTML? W rozdziale 2 nauczyłeś się definiować podstawowy szkielet strony WWW. Skorzystamy teraz z niego i będziemy go rozbudowywać o nowe elementy. Wczytaj do edytora tekstu (Notatnika lub Webbera) plik HTML zawierający ten podstawowy kod. Zmień dowolnie tytuł strony (jak pamiętasz, tytuł zawarty jest między znacznikami ). Aby zdefiniować nagłówek, wstaw między znacznikami parę znaczników nagłówka, na przykład , a między nimi wpisz tekst nagłówka (patrz wydruk 3.1). Zapisz plik i wyświetl stronę w przeglądarce. Ponieważ rozbudowywana teraz strona będzie już zapisywana pod tą samą nazwą (zapisując szkielet strony WWW zdefiniowaliśmy nazwę mojastrona.html – patrz rozdział 2), możesz nacisnąć w oknie przeglądarki przycisk Odśwież lub Reload, aby ukazała się uaktualniona wersja strony (patrz rysunek 3.2). Wydruk 3.1. Definiujemy nagłówek Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Koty duże



Rys. 3.2. W oknie przeglądarki pojawiły się zdefiniowane przed chwilą nagłówki

Jak wycentrować nagłówek? Nagłówek jest wyrównany do lewego marginesu – oznacza to, że jest dosunięty do lewej krawędzi strony. Wynika to z domyślnych ustawień przeglądarki. Możesz go umieścić na środku strony – nazywa się to wyśrodkowaniem, zagnieżdżając znaczniki nagłówka w obrębie znacznika : Twój nagłówek lub dodając w znaczniku nagłówka atrybut align=”center”: Twój nagłówek Jak dodać tekst? Strona ma już tytuł i nagłówek, wprowadźmy więc jej zawartość tekstową. W wersji HTML 4 akapit jest definiowany za pomocą pary znaczników

. Jak już wspominałam, brak znacznika zamykającego nie spowoduje katastrofy, ale tutaj będziemy go stosować (tym bardziej, że w specyfikacji XHTML wymagania są znacznie ostrzejsze). Otwórz plik strony w oknie edytora. Przygotuj treść strony i wpisz tekst między znacznikami

, w obrębie elementu body. Wydruk 3.2 pomoże Ci zorientować się o co chodzi. Zapisz

stronę i zobacz jak się prezentuje w przeglądarce (patrz rysunek 3.3).

Wydruk 3.2. Akapity tekstu Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Koty duże

Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami. Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy sa zadowolone. Rozzłoszczone powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

Koty małe

Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata). Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

Rys. 3.3. Strona została zaopatrzona w wycentrowa ne nagłówki oraz w tekst

Jak zwiększyć odstęp między akapitami lub wprowadzić odstęp w samym akapicie? Pamiętaj, że efekt wizualny jaki wywrze Twoja strona, zależy w dużym stopniu od ustawień na komputerach czytelników. Niektórzy mają duże monitory, inni małe, parametry kart grafiki różnią się, różne są w związku z tym ustawienia. Tekst będzie też przeformatowywany przy każdej zmianie rozmiarów okna przeglądarki. Twórcy strony WWW zależy na tym, aby tak sformatować zawartość strony, żeby zniosła bezpiecznie te pułapki. Nigdy jednak nie próbuj formatować tekstu w edytorze dodając puste wiersze lub spacje (od tej zasady jest pewien wyjątek – omawiam go w następnym punkcie). To nie ma sensu. Dodatkowe spacje zostaną i tak potraktowane jako jeden odstęp. Nie wstawiaj też pustych akapitów, a więc par:

, które nie zawierają żadnego tekstu. W takim razie jak sobie poradzić, gdy wprowadzany automatycznie przed i za nagłówkami oraz akapitami wolny obszar nie wystarcza? Zastosuj znacznik
. Ten znacznik, o czym powinieneś pamiętać, nie ma znacznika zamykającego. Znacznik pozbawiony znacznika zamykającego nosi miano pustego. Wydruk 3.3 pokazuje, w jaki sposób można dodać wolny obszar w samym akapicie. Efekt tej operacji przedstawiono na rysunku 3.4. Wydruk 3.3. Dodatkowy wolny obszar – znacznik
Zwierzaki

<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Koty duże

Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.

Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy są zadowolone. Rozzłoszczone - powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

Koty małe

Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).

Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

Rys. 3.4. Do akapitu wprowadzon o dodatkowe wolne obszary

Jak zachować odstępy i łamania wierszy w tekście? A jeśli mimo wszystko chcesz zachować wprowadzone do tekstu liczne spacje i łamania wierszy? Czy jest taka możliwość? Tak. Daje ją znacznik <pre>. Jest to doskonałe narzędzie do prezentacji dokumentów, które z natury swojej mają określoną strukturę, jak na przykład programy komputerowe. Wydruk 3.5 pokazuje sposób użycia elementu pre – zwróć uwagę, że umieszczone w kodzie odstępy są zachowane na wyświetlanej w przeglądarce stronie (patrz rysunek 3.5). Wydruk 3.4. Tekst preformatowany <pre> To jest tekst preformatowany. Zachowuje on

zarówno odstępy

jak i łamania wierszy.

Znacznik pre jest doskonały do prezentacji kodu programu:

<pre> for i = 1 to 10 print i next i

Rys. 3.5. Element pre pozwala na zachowanie dodatkowych odstępów – porównaj wygląd wydruku i strony

Jak sformatować tekst? Jeśli przyglądniesz się stronie z rysunku 3.4, zauważysz, że aż się prosi wyróżnić pewne fragmenty tekstu – na przykład nazwy łacińskie napisać kursywą, a nazwy polskie czcionką pogrubioną. Innymi słowy konieczne jest zastosowanie formatowania. Formatowanie pozwala między innymi wprowadzić tekst pisany czcionką pogrubioną, kursywą oraz indeksy górne. W specyfikacji HTML 4 zalecane jest co prawda korzystanie przy formatowaniu z arkuszy stylu (poznasz je w rozdziale 4., Kaskadowe arkusze stylów), lecz w przypadku prostego formatowania można korzystać także ze znaczników stylów z wcześniejszych wersji języka HTML. Tabela 3.1 prezentuje listę takich znaczników wraz z opisem i przykładami. Tabela 3.1. Style fizyczne i logiczne znaków Znacznik

Opis

Przykład zastosowania

Style fizyczne

Pogrubienie

Ten tekst jest pisany czcionką pogrubioną

Kursywa

Ten tekst jest pisany kursywą

Czcionka maszynowa (znaki o jednakowej szerokości)

Wpisz copy nazwa_pliku lpt:, aby wydrukować plik

Czcionka większa od reszty tekstu

Moje oczy zrobiły się WIELKIE

<small>

Czcionka mniejsza od reszty tekstu

Krasnoludki są tak <small>malutkie, że ich nie widać

<sub>

Indeks dolny

H<sub>2O

<sup>

Indeks górny

<sup>31P

<em>

Emfaza, wyróżnienie tekstu (zazwyczaj kursywa)

Lubię Cię <em>bardzo.

<strong>

Wyraźne wyróżnienie (zazwyczaj pogrubienie)

Lubię Cię <strong>ogromnie.

Wskazuje, że fragment tekstu to kod programu, który ma być wyświetlony czcionką o stałej szerokości

For a=1 to 100

<samp>

Wskazuje, że jest to tekst przykładowy (podobnie jak )

Adres URL: <samp>http://www.microsoft.com.pl

Oznacza tekst, który ma być wpisany z klawiatury

Podaj komendę: find . -name ”prune” print

Wskazuje nazwę zmiennej

chown twoje_imie nazwa_pliku

Znacznik definicji

Podane w tabeli znaczniki definiują style znaków.

Stosowany w przypadku krótkich cytatów lub odnośników literaturowych

Kto to powiedział, że milczenie jest złotem?

Style logiczne

Na wydruku 3.5 możesz zobaczyć przykłady z tabeli bezpośrednio w kodzie HTML, a na rysunku 3.6 efekt działania poszczególnych sposobów formatowania. Wydruk 3.5. Formatowanie tekstu test <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Style fizyczne

Czcionka pogrubiona:
Ten tekst jest pisany czcionką pogrubioną

Kursywa:
Ten tekst jest pisany kursywą

Czcionka maszynowa:
Wpisz copy nazwa_pliku lpt:, aby wydrukować plik

Czcionka powiększona:
Moje oczy zrobiły się wielkie

Czcionka pomniejszona:
Krasnoludki są tak <small>malutkie, że ich nie widać

Indeks dolny:
H<sub>2O

Indeks górny:
<sup>31P

Style logiczne

Emfaza:
Lubię Cię <em>bardzo.

Wyraźne wyróżnienie:
Lubię Cię <strong>ogromnie.

Kod programu:
For a=1 to 100

Tekst przykładowy:
Adres URL: <samp>http://www.microsoft.com.pl

Tekst z klawiatury:
Podaj komendę: find . -name ”prune” print

Zmienna:
chown twoje_imie nazwa_pliku

Definicja:
Podane w tabeli znaczniki definiują <def>style znaków.

Cytat:
Kto to powiedział, że milczenie jest złotem?

Rys. 3.6. Oto efekt działania znaczników formatowani a z tabeli 3.1

Otwórzmy więc ponownie nasz przykładowy plik HTML w edytorze i korzystając z pomocy wyrażeń HTM z tabeli 3.1 sformatujmy odpowiednie fragmenty tekstu (patrz wydruk 3.6). Po wpisaniu dodatkowych elementów kodu, plik trzeba zapisać, aby można zobaczyć zmiany w przeglądarce (wyświetlimy aktualną postać strony klikając przycisk Odśwież lub Reload).

Jak widać na rysunku 3.7 tekst strony jest teraz łatwiejszy w odbiorze. Pamiętaj jednak, aby nie przesadzić z formatowaniem, bowiem efekt może być wówczas odwrotny od zamierzonego. Wydruk 3.6. Formatowanie tekstu Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Koty duże

Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.

Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy są zadowolone. Rozzłoszczone - powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

Koty małe

Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).

Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

Rys. 3.7. Do tekstu zastosowano formatowani

Czy można stosować do tego samego tekstu kilka znaczników formatujących? Do tego samego fragmentu tekstu można zastosować jednocześnie różne style: na przykład pogrubienie i kursywę: Pogrubienie i kursywa

co daje w efekcie tekst pogrubiony pisany kursywą. Stosując znaczniki wielokrotne pamiętać jednak należy o znacznikach zamykających – musi ich być tyle samo ile otwierających, oraz o kolejności znaczników – kolejność znaczników zamykających musi być odwrotna niż znaczników otwierających. Tę zasadę pokazuje rysunek 3.8. Rys. 3.8. Zasady stosowania kilku znaczników do tego samego tekstu Jak dodać linię poziomą? Linią poziomą można oddzielać od siebie wizualnie fragmenty strony WWW – w naszym przykładzie linia pozioma może oddzielić fragmenty tekstu poświęcone innym zwierzakom.

Aby umieścić na stronie linię poziomą, otwórz plik w oknie edytora i wpisz pod definicją pierwszego akapitu znacznik (patrz wydruk 3.7 – element hr wyróżniony został czcionką pogrubioną). Zapisz plik i przetestuj go w przeglądarce (patrz rysunek 3.9). Wydruk 3.7. Wstawiamy linię poziomą Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Koty duże

Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.

Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy są zadowolone. Rozzłoszczone - powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

Koty małe

Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).

Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

Rys. 3.9. Akapity odnoszące się do różnych tematów zostały rozdzielone linią poziomą

Czy można modyfikować wygląd linii poziomej? Znacznik ma swoje atrybuty, które umożliwiają definiowanie grubości, długości i wyrównania linii. Tabela 3.2 prezentuje te atrybuty wraz z przykładem ich użycia. Atrybuty te są nadal uznawane w wersji HTML 4, lecz zaleca się stosowanie arkuszy stylów. Tabela 3.2. Atrybuty znacznika Atrybut

Opis

size=”piksele”

Grubość linii w pikselach; wartość domyślna (i najmniejsza) to 2

width=”piksele|wartość%”

Długość linii w poziomie; wartości mogą być podawane w pikselach lub jako procent szerokości okna

align=”left|right|center”

Wyrównanie linii.

Przykład:

Trzy rodzaje list W języku HTML możliwe jest zdefiniowanie trzech rodzajów list: wypunktowanej, numerowanej i definicji. W pierwszym wypadku pozycje listy oznaczone są znakiem wypunktowania – na przykład kropkami, w drugim są numerowane, a w trzecim listę tworzą terminy i ich definicje.

Jak zdefiniować listę wypunktowaną? Listę wypunktowaną definiuje para znaczników

. Między nimi wstawiane są pozycje listy – do tego celu służy para znaczników

. Pozycji listy może być wiele. O ile w przypadku elementu ul znacznik zamykający jest konieczny, to w przypadku pozycji listy, czyli elementu li, takiego wymogu nie ma. Wydruk 3.8 prezentuje podstawową postać listy wypunktowanej: Wydruk 3.8. Lista wypunktowana Lista wypunktowana <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Lista wypunktowana:

• pierwsza pozycja listy
• druga pozycja listy
• trzecia pozycja listy

Czy można modyfikować znak wypunktowania listy? Kropka to domyślny znak wypunktowania. Jeśli chcesz użyć innego znaku, musisz zdefiniować go korzystając z atrybutu type znacznika

. Oto wartości atrybutu type dla listy wypunktowanej: ‰

"disc" – znak domyślny – czarna kropka

‰

"circle" – kółko (puste w środku)

‰

"square" – kwadrat

Na wydruku 3.9 pokazano różne przykłady definicji list wypunktowanych, a rysunek 3.10 prezentuje wygląd list w oknie przeglądarki. Wydruk 3.9. Lista wypunktowana – znaki wypunktowania

Lista wypunktowana <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Kropki jako znaki wypunktowania:
• Brzoza
• Topola
• Lipa
• Dąb
Kółka jako znaki wypunktowania:
• Brzoza
• Topola
• Lipa
• Dąb
Kwadraty jako znaki wypunktowania:
• Brzoza
• Topola
• Lipa
• Dąb


Rys. 3.10. Różne przykłady list wypunktowan ych – atrybut type znacznika
umożliwia zdefiniowanie znaku wypunktowani a

Jak zdefiniować listę numerowaną? Drugim typem listy jest lista numerowana. Definiuje ją para znaczników . Znacznik zamykający jest absolutnie konieczny. Pozycje listy są oznaczane w taki sam sposób, jak w przypadku listy wypunktowanej i podobnie jak tam znacznik zamykający jest opcjonalny. Wydruk 3.10 prezentuje podstawową postać listy numerowanej: Wydruk 3.10. Lista numerowana Lista numerowana <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Lista numerowana:
• pierwsza pozycja listy
• druga pozycja listy
• trzecia pozycja listy




Czy można modyfikować znak numerowania listy? Sposób numeracji listy numerowanej można zmieniać, korzystając z tego samego atrybutu type, co w przypadku listy wypunktowanej. Inne są oczywiście jego wartości. Atrybut type umieszczany jest w znaczniku otwierającym . W przypadku list numerowanych, wartości atrybutu type są następujące: ‰

"l" – numeracja standardowa (1, 2, 3...)

‰

"a" – małe litery alfabetu (a, b, c...)

‰

"A" – wielkie litery alfabetu (A, B, C...)

‰

"i" – kolejne liczby rzymskie pisane małymi literami (i, ii, iii...)

‰

"I" – kolejne liczby rzymskie (I, II, III...)

Na wydruku 3.11 pokazano różne przykłady definicji list numerowanych, a rysunek 3.11 prezentuje wygląd list w oknie przeglądarki. Wydruk 3.11. Lista numerowana – typy numeracji Lista numerowana <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Lista numerowana:
• Lipa
• Dąb
• Klon
• Kasztan
Lista alfabetyczna – wielkie litery:
• Lipa



• Dąb
• Klon
• Kasztan
Lista alfabetyczna – małe litery:
• Lipa
• Dąb
• Klon
• Kasztan
Numeracja rzymska:
• Lipa
• Dąb
• Klon
• Kasztan
Liczby rzymskie pisane małymi literami:
• Lipa
• Dąb
• Klon
• Kasztan


Rys. 3.11. Różne przykłady list numerowanych – atrybut type znacznika umożliwia zdefiniowanie znaku numeracji

Jak utworzyć listę definicji? Trzecim i ostatnim typem listy jest lista definicji. Umożliwia ona prezentacje terminów wraz z definicjami. Listę definicji otwiera znacznik , a zamyka znacznik . Terminy wstawiane są za pomocą pary , a ich definicje przy użyciu pary . Znaczniki i są opcjonalne. Wydruk 3.12 pokazuje podstawowy przykład takiej listy, a jej wygląd możesz zobaczyć na rysunku 3.12. Wydruk 3.12. Lista definicji Lista definicji <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

Lista definicji: Pieniądze Środek płatniczy. Woda Substancja chemiczna, złożona z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu.

Rys. 3.12. Lista definicji

Czy listy różnego typu można ze sobą łączyć? Tak, listy różnego typu można łączyć – jest to tak zwane zagnieżdżanie list. Jest ono przydatne, gdy trzeba na przykład zdefiniować podpunkty określonego punktu listy. Wówczas wystarczy wstawić listę jako element innej listy. Brzmi może trochę tajemniczo, ale przykład wyjaśni Ci o co chodzi. Skorzystajmy z wydruku 3.10 listy numerowanej i dodajmy do jej kolejnych numerowanych pozycji podpunkty oznaczone znakiem wypunktowania. Efekty tej operacji prezentuje wydruk 3.13. Wpisz kod html w edytorze, zapisz swój plik i przetestuj w przeglądarce (patrz rysunek 3.13).

Wydruk 3.13. Zagnieżdżanie list Lista numerowana z podpunktami <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Lista numerowana z podpunktami:
• Pierwsza pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi
• Druga pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi
• Trzecia pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi


Rys. 3.13. Lista numerowana, której każda pozycja ma podpunkty

Czy w obrębie listy można korzystać z innych znaczników? Jeśli pozycję listy stanowi długi tekst, można skorzystać na przykład ze znaczników akapitu,

lub nagłówków, , aby nadać mu znośniejszą dla oka postać. Można także wprowadzić do listy trochę wolnej przestrzeni – tu przyda się znacznik
, lub wydzielić punkty podstawowe podkreślając je. Spróbujmy tak właśnie potraktować naszą listę numerowaną z podpunktami (patrz wydruk 3.13, rysunek 3.13). W obecnej postaci sprawia ona wrażenie przeładowanej i jest mało czytelna. Wprowadźmy więc wolny obszar, a liniami poziomymi podkreślmy główne punkty. Otwórz więc plik z wydruku 3.13 i wstaw za każdą z pozycji listy numerowanej znacznik . Aby podkreślony został sam tekst, można w znaczniku dodać atrybut width=”wartość” określający długość linii poziomej (patrz tabela 3.2) oraz atrybut align=”left”, który spowoduje dosunięcie linii do lewego marginesu. Za podpunktami warto wprowadzić trochę wolnego miejsca – wówczas łatwiej będzie czytać listę. Tak więc wstaw za wyrażeniem

• punkt drugi
dwa znaczniki
. Wydruk 3.14 prezentuje cały kod, a efekty wprowadzonych zmian możesz zobaczyć na rysunku 3.14. Wydruk 3.14. Poprawianie czytelności listy za pomocą linii poziomych i wolnej przestrzeni

Lista numerowana z podpunktami <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Lista numerowana z podpunktami:
• Pierwsza pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi



• Druga pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi



• Trzecia pozycja listy
• punkt pierwszy
• punkt drugi


Rys. 3.14. Lista numerowana z podpunktami – wprowadzono trochę wolnej przestrzeni i podkreślono główne punkty

Najważniejsze informacje ‰

Atrybuty opisują właściwości elementów strony WWW. Definiuje się je za pomocą par: atrybut=”wartość” i umieszcza zawsze w znaczniku otwierającym danego elementu HTML. Wartości należy podawać w cudzysłowie – pojedynczym, ’’ lub podwójnym, ””.

‰

Aby przekształcić tekst w nagłówek, należy zawrzeć go między znacznikami nagłówka, , umieszczonymi w sekcji body dokumentu.

‰

W języku HTML istnieje sześć poziomów nagłówka: h1, h2, h3, h4, h5 i h6. Poziom ważności nagłówka maleje wraz ze wzrostem jego numeru.

‰

Nagłówek może być dowolnie długi.

‰

Aby wyśrodkować nagłówek, znaczniki nagłówka można zagnieździć w obrębie znacznika : Nagłówek, lub dodać w znaczniku nagłówka atrybut align=”center”. W ten sam sposób można wypośrodkowywać obrazy lub tekst.

‰

Akapit tekstu definiowany jest przez parę znaczników
umieszczaną w obrębie znaczników .

‰

Aby zwiększyć odstęp między akapitami lub wprowadzić odstęp w samym akapicie można skorzystać ze znacznika
.

‰

Aby zachować istniejący układ tekstu, w którym użyto dodatkowych odstępów i łamań wierszy, można skorzystać z elementu pre: <pre>Tekst Preformatowany.

‰

Aby zastosować do tekstu formatowanie takie jak pogrubienie, kursywa, indeks dolny lub górny, czy któryś ze stylów logicznych, należy formatowany tekst umieścić między parą znaczników formatujących. Lista znaczników znajduje się w tabeli 3.1 oraz w tabeli A1 z dodatku A.

‰

Do tego samego fragmentu tekstu można zastosować jednocześnie różne style, pamiętając jednak o znacznikach zamykających i poprawnej kolejności znaczników.

‰

Znacznik definiujący linię poziomą to . Nie ma on znacznika zamykającego.

‰

Listy numerowane – to listy, których elementy są numerowane. Takie listy są objęte znacznikami , a każdy element listy rozpoczyna się od znacznika
• .
  
  ‰
  
  Listy wypunktowane – w tych listach elementy są oznaczane znakiem wypunktowania i podobnie jak poprzednio poprzedza je znacznik
• . Lista wypunktowana zawiera się między znacznikami
  .
  
  ‰
  
  Listy definicji – to listy, w których są dwie składowe: pojęcie i definicja. Znacznik definiuje pojęcie, a znacznik definicję. Np.: KotZwierzę futerkowe. Elementy umieszczane są w obrębie pary znaczników .
  
  ‰
  
  Listy wypunktowane i numerowane można modyfikować. Atrybut type pozwala na zmianę domyślnego znaku wypunktowania, a w przypadku list numerowanych, znaku numerowania.
  
  Rozdział 4. Kaskadowe arkusze stylów Ogólna postać kaskadowego arkusza stylów Kaskadowe arkusze stylów CSS (Cascading Style Sheets) służą do definiowania sposobu wyświetlania elementów HTML. Pozwalają określać rozmiar i kolor czcionki, definiować odstępy i rozmieszczenie tekstu oraz obrazów na stronie, a pełna lista ich możliwości jest znacznie dłuższa. Znaczniki HTML zostały pierwotnie zaprojektowane jako narzędzia definiowania zawartości dokumentu. I tak znacznik nagłówka określał: „To jest nagłówek”, znacznik akapitu stwierdzał: „To jest akapit tekstu”, znacznik tabeli informował: „To jest tabela”, a o układzie strony decydowała przeglądarka. Wraz z rozbudową możliwości przeglądarek zaczęły pojawiać się coraz to nowe znaczniki i atrybuty. Tworzenie stron WWW, których zawartość byłaby dobrze odseparowana od układu dokumentu, stawało się coraz trudniejsze. Z tego właśnie powodu konsorcjum W3C powołało do życia kaskadowe arkusze stylów – wprowadzono je do specyfikacji HTML 4.0. Obecnie są one standardem i zarówno Netscape 4, jak i Internet Explorer 4 je obsługują. Co daje stosowanie arkuszy CSS? Podstawowe zalety stylów CSS to możliwość szybkiej i prostej modyfikacji stylu oraz błyskawiczna wręcz aktualizacja postaci dokumentu w przypadku takich zmian. One naprawdę zaoszczędzą Twój czas! Wyobraź sobie, że w rozbudowanej witrynie trzeba zmienić sposób formatowania dziesiątków nagłówków czy połączeń! To wiele godzin pracy, jeśli będziesz ręcznie wyszukiwał elementy i zmieniał ich atrybuty, lub kilka chwil, jeśli zastosujesz w dokumencie arkusze CSS – wówczas modyfikacja stylu to parę stuknięć w klawisze, a aktualizacja to automat. Czym są kaskadowe arkusze stylów? Kaskadowy arkusz stylów to mechanizm definiujący formatowanie dla danej strony przy zastosowaniu stylów złożonych, które przeglądarka zinterpretuje w określonym porządku zwanym kaskadą.
  
  Jakie są rodzaje arkuszy stylów? Arkusze stylów dają wiele możliwości stosowania stylów. Definicja stylu może pojawić się w konkretnym elemencie HTML – wówczas mówimy o stylu wpisanym , w obrębie elementu head strony HTML (to znaczy między znacznikami ) – takie arkusze stylów nazywa się osadzonymi, lub może zostać pobrana z pliku zewnętrznego – jest to wtedy zewnętrzny lub łączony arkusz stylów. Wszystkie typy arkuszy CSS – wpisane, osadzone i zewnętrzne – można stosować jednocześnie. Łączone arkusze stylów są przechowywane w zewnętrznym pliku o rozszerzeniu nazwy .css. Składnia takiego arkusza jest podobna jak w przypadku arkusza osadzonego, a sformatowanie strony wymaga jedynie umieszczenia połączenia do pliku zawierającego definicję stylu. Jaki styl zostanie zastosowany, jeśli w dokumencie zdefiniowano kilka arkuszy stylów (czyli jak działa kaskada stylów)? W przypadku obecności różnych arkuszy stylów na jednej stronie, hierarchia ich ważności rośnie w następującej kolejności: 1.
  
  Domyślne ustawienia przeglądarki
  
  2.
  
  Zewnętrzny arkusz stylów
  
  3.
  
  Osadzony arkusz stylów (umieszczony między znacznikami )
  
  4.
  
  Styl wpisany (dotyczący konkretnego elementu HTML)
  
  Najwyższy priorytet ma styl wpisany, co oznacza, że jego ustawienia są dominujące względem zadeklarowanych w sekcji head oraz pobranych z pliku zawierającego zewnętrzny arkusz stylów. Dominują także nad domyślnymi ustawieniami przeglądarki. Jaka jest ogólna postać kaskadowego arkusza stylów? Postać arkusza stylu CSS zależy od typu arkusza. I tak w przypadku stylu wpisanego – a więc umieszczonego w konkretnym znaczniku – ma ona taką oto postać:
  
  Ogólna postać osadzonego arkusza CSS jest następująca: <style type="text/css">
  
  Zawarta w obrębie elementu style definicja następującą składnię: selektor{właściwość: wartość}
  
  Selektorem nazywa się znacznik czy też element, który chcesz zdefiniować, właściwość to jego atrybut, który zmieniasz przypisując mu nową wartość. Właściwość i wartość rozdzielone są dwukropkiem oraz zawarte w nawiasach klamrowych, tak jak w tym przykładzie: body {color: black}
  
  Jeśli wartość ma postać wielowyrazową – na przykład sans serif – umieszcza się ją w cudzysłowie:
  
  p {font-family: "sans serif"}
  
  Oto przykład rzeczywistej definicji: <style type="text/css">
  
  Między znacznikami <style> i umieszczana jest lista znaczników HTML wraz z właściwościami arkusza, które je definiują. Definicja zaprezentowana powyżej zawiera tylko jeden symboliczny selektor definiowany przez jedną właściwość CSS. W przypadku większej liczby właściwości, wszystkie muszą być umieszczone w nawiasie klamrowym ({}) oraz oddzielone średnikami (;). Zwróć uwagę na znaczniki komentarza html, obejmujące wszystkie znaczniki i właściwości CSS – dzięki temu, że zostały zastosowane, przeglądarki, które nie potrafią obsługiwać arkuszy stylów nie wyświetlą śmieci, lecz potraktują kod jako komentarz. Te z kolei, którym arkusze CSS nie są obce, wiedzą, że między znacznikami zawarte są definicje stylów. Co oznacza ta definicja stylu? W zaprezentowanej definicji stylu zdefiniowany jest krój pisma, który zostanie zastosowany do tekstu strony w sekcji body. Innymi słowy tekst w tej sekcji będzie pisany czcionką Verdana (lub czcionką Arial, ewentualnie czcionką Helvetica, jeśli Verdana nie zostanie znaleziona na komputerze użytkownika – jak widzisz, arkusze stylu uwzględniają nawet ewentualny brak zaplanowanej przez twórcę strony czcionki). Styl czcionki zostanie zastosowany także do tekstu umieszczonego między znacznikami

  i , natomiast tekst umieszczony w komórkach tabeli wymaga odrębnej definicji stylu. W jaki sposób w jednej definicji stylu określić kilka właściwości? Jeśli chciałbyś zdefiniować w definicji stylu kilka właściwości, musisz je rozdzielać średnikami, tak jak w poniższym wyrażeniu przykładowym, w którym do tekstu stosowane jest wyrównanie i kolor: p {text-align: center; color: red}
  
  Aby definicja była bardziej czytelna, każdą z właściwości możesz umieszczać w osobnym wierszu: p { text-align: center; color: black; font-family: arial }
  
  Czy jedną właściwość można przypisać kilku elementom? W definicji stylu elementy (inaczej selektory) można grupować. Selektory w grupie oddzielane są przecinkami. Oto przykład definicji, w której wszystkim poziomom nagłówka (od h1 do h6) przypisany zostaje kolor czerwony:
  
  h1, h2, h3, h4, h5, h6 { color: red }
  
  Czy jednemu elementowi można przyporządkować różne style? Powiedzmy, że chcesz w swoim dokumencie zastosować do akapitów dwa różne sposoby wyrównania tekstu: pewne akapity chcesz dosunąć do prawego marginesu, a pozostałe wycentrować. W takim przypadku przydatny będzie atrybut class. Pozwala on zdefiniować różne style dla tego samego elementu – inaczej mówiąc pozwala zdefiniować klasy stylu. Klasę określa się w taki oto sposób: element.nazwa_klasy{właściwość: wartość}
  
  W naszym przykładzie musimy więc zdefiniować dwie klasy: pierwsza, nazwijmy ją prawy, w której ustawimy sposób wyrównania tekstu do prawego marginesu, i klasa center, w której tekst jest wyśrodkowany: p.prawy {text-align: right} p.center {text-align: center}
  
  Teraz wystarczy wstawić nazwę klasy do tych znaczników, w których chcemy mieć określony sposób formatowania i gotowe:

  
  
  Ten akapit zostanie wyrównany do prawej.

  Ten akapit zostanie wyśrodkowany.

  
  
  Nazwy klas mogą być dowolne, pamiętaj jednak, by nie stosować w nich polskich liter. Nazwę selektora w definicji klasy można pominąć: .nazwa_klasy{właściwość: wartość}
  
  Wówczas zdefiniowany zostanie styl, który można zastosować do wielu elementów. W przykładzie przedstawionym poniżej klasa prawy została zastosowana zarówno do elementu h1, jak i do akapitu p: Ten nagłówek został wyrównany do prawego marginesu.

  Ten akapit został wyrównany do prawego marginesu.
  
  

  
  
  Czy można narzucić styl pojedynczym wystąpieniom danego elementu? Pojedynczym wystąpieniom danego typu można narzucić styl korzystając z atrybutu id. Atrybut id pozwala więc oznaczać elementy podobnie jak atrybut class – id jest czymś w rodzaju identyfikatora elementów. Nazwa atrybutu id musi być jednoznaczna. W dokumencie może istnieć tylko jeden element o danym id:

  Do tego akapitu zostaną zastosowane ustawienia stylu zdefiniowane w definicji id o nazwie wstep.

  
  
  Atrybut id można zdefiniować na dwa sposoby: tak, by styl stosowany był do dowolnego elementu o określonym id lub tak, by styl był stosowany do określonego elementu o danym id. Ta definicja stanowi, że styl zostanie zastosowany do każdego elementu oznaczonego identyfikatorem wstep: #wstep { font-size:110%; font-weight:bold; color:#0000ff; background-color:transparent }
  
  A oto drugi przypadek. Tutaj styl będzie zastosowany tylko do elementu p o id=”wstep”: p#wstep { font-size:110%; font-weight:bold; color:#0000ff; background-color:transparent }
  
  Zwróć uwagę, że w obu przypadkach ustawienia stylu, które będą stosowane do elementów oznaczonych atrybutem id identyfikuje się nazwą atrybutu id poprzedzoną znakiem #, o tak: #nazwa_id.
  
  Komentarze CSS Definicje stylu nie zawsze są proste, a nawet jeśli są, nie zawsze pamiętamy dlaczego wybraliśmy takie, a nie inne właściwości. Aby zabezpieczyć się przed skutkami niepamięci wstecznej, stosuj komentarze. Będą bardzo przydatne przy przyszłej edycji arkusza stylów. Jaką postać ma komentarz CSS? Komentarz CSS rozpoczyna się od znaku prawego ukośnika, nim pojawia się gwiazdka, potem tekst komentarza i wreszcie zamknięcie komentarza gwiazdką i ukośnikiem. Oto przykład: /* To jest komentarz CSS */ p { text-align: right; /* To też jest komentarz CSS */ color: green; font-family: arial }
  
  Styl wpisany Informacje ogólne na temat arkuszy stylów sprawdzimy teraz w praktyce. Zaczniemy od zdefiniowania stylu wpisanego. Co to jest styl wpisany? Styl wpisany jest wprowadzany w wybranym znaczniku i nie ma wpływu na pozostałe znaczniki. Jeśli chcesz na przykład zastosować kursywę do zawartości znacznika , odpowiednią informację musisz umieścić w tym właśnie znaczniku. Ogólna postać definicji stylu wpisanego jest taka:
  
  Oto przykład: Treść tytułu
  
  Styl wpisany powinien być stosowany tylko wtedy, gdy konieczne jest zastosowanie specyficznego stylu do pojedynczego wystąpienia danego elementu, z reguły tylko tam, gdzie niezbędne są drobne korekty stylu. Nie spełnia on bowiem zasadniczego celu kaskadowego arkusza stylów, a więc globalnej kontroli stylu całej strony. Jak zdefiniować w dokumencie html styl wpisany? Aby lepiej zrozumieć o co tu chodzi, sformułujmy razem taką lokalną definicję stylu.
  
  Otwórz w edytorze kod źródłowy szkieletu strony mojastrona.html lub wpisz go ręcznie. Między znacznikami wstaw parę akapitów tekstu. Zdefiniuj w wybranych akapitach inny rozmiar czcionki – użyj do tego celu właściwości font-size (w końcowej części rozdziału znajdziesz wyjaśnienia wykorzystywanych tu właściwości – patrz tabele 4.1 i 4.2). Możesz skorzystać z pomocy wydruku 4.1. Zapisz plik pod nazwą wpisany.html i otwórz stronę w oknie przeglądarki (patrz rysunek 4.1). Wydruk 4.1. Styl wpisany Styl wpisany <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Styl zastosowany w obrębie znacznika p.

  W tym akapicie nie zastosowano stylu.

  Styl zastosowano w obrębie znacznika p.

  Zawartość tego znacznika p nie jest formatowana.

  
  
  Rys. 4.1. Wpisany arkusz stylów oddziałuje tylko na znacznik, w którym umieszczono definicję stylu
  
  Wpisany arkusz stylów oddziałuje tylko na te akapity, w znacznikach których umieszczona została definicja stylu. Pozostałe akapity zachowują domyślne formatowanie.
  
  Osadzony arkusz stylów Co to jest osadzony arkusz stylów i jaką ma postać? Osadzony arkusz stylów to definicja stylu umieszczona między znacznikami <style>. Element ten powinien znaleźć się w nagłówku dokumentu. Konfiguruje on atrybuty stylu dla całej strony. Oto przykład: <style type="text/css">
  
  Przeglądarka przeczyta te definicje stylów i sformatuje dokument zgodnie z nimi. Zwróć uwagę, że atrybut type znacznika <style> ma wartość text/css – jest to dla przeglądarki informacja, że następne
  
  instrukcje to arkusz stylów. Instrukcje te zawarte są w znaczniku komentarza – jest to zabezpieczenie na wypadek, gdyby strona trafiła do przeglądarki starego typu, która nie potrafi obsłużyć arkuszy stylów. Wówczas instrukcje formatowania zostaną zignorowane, a nie wyświetlone na ekranie jako tekst. Globalne formatowanie oznacza, że styl zostanie zastosowany do wszystkich instancji elementu, dla którego został zdefiniowany. Wyjątki od reguły? Tak, już o nich wspominaliśmy przy okazji omawiania klas i atrybutów id. W dalszej części rozdziału zobaczysz, jak w praktyce rozwiązać taki problem. Jak zdefiniować osadzony arkusz stylów? Aby utworzyć i przetestować osadzony arkusz stylów, otwórz edytor HTML i wpisz podstawowe znaczniki definiujące szkielet strony: , i . Wstaw znaczniki <style> i – definicje stylów są umieszczane właśnie między nimi. Dodatkowe informacje na temat zasad tworzenia definicji stylów znajdziesz we wstępie do tego rozdziału. Możesz też skorzystać z definicji zawartych na wydruku 4.2. Wydruk 4.2. Osadzony arkusz stylów Osadzony arkusz stylów <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> Czerwony nagłówek na białym tle

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka.

  
  
  Ten nagłówek ma takie samo formatowanie jak poprzedni

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka.

  
  
  Zapisz plik pod nazwą osadzony.html i wyświetl dokument html w przeglądarce (patrz rysunek 4.2). Rys. 4.2. Osadzony arkusz stylów określa style na całej stronie
  
  Skąd się wzięła taka postać strony? Jak już wspomniałam, osadzony arkusz stylów definiuje style dla całego dokumentu. Definicja stylu z wydruku 4.2: <style type="text/css">
  
  
  
  definiuje domyślny wygląd całej sekcji body, lecz narzuca specyficzne ustawienia dla wszystkich nagłówków h2 (w przeciwnym razie do nagłówków zastosowane zostałyby także ustawienia sekcji body – wynika to z zasady dziedziczenia ustawień stylu przez elementy podrzędne) i dodatkowe dla wszystkich akapitów p. Odnośnie sekcji body stanowi ona, że: ‰
  
  Tło strony będzie koloru niebieskiego – decyduje o tym wartość właściwości background: #0000FF. Symbol, #0000FF, to kod koloru. Zamiast niego możesz użyć nazwy koloru, blue. Kody kolorów znajdziesz w dodatku D.
  
  ‰
  
  Tekst dokumentu (akapitów i nagłówków) będzie koloru żółtego. Określa to para: color: #FFFF00 (wynika stąd, że nagłówki h2 powinny być pisane czcionką żółtą, lecz my chcemy czerwoną na białym tle i dlatego musimy przygotować specjalną definicję stylu dla h2).
  
  ‰
  
  Z obu stron pojawią się marginesy o szerokości 2 cm: margin-left: 2cm; marginright: 2cm.
  
  Jeśli chodzi o nagłówki h2, definicja stylu określa, że: ‰
  
  Czcionka ma mieć rozmiar 20 (bo font-size: 20pt).
  
  ‰
  
  Tekst ma pojawiać się na białym tle i ma być koloru czerwonego: color: #FF0000; background: #FFFFFF.
  
  Do akapitów z kolei zastosowane zostaną domyślne ustawienia zawarte w definicji stylów sekcji body, a więc marginesy i kolor tekstu. Dodatkowo jednak: ‰
  
  Narzucony zostanie rozmiar czcionki – font-size: 14pt.
  
  ‰
  
  oraz wcięcie pierwszego wiersza: text-indent: 4cm.
  
  Jak widzisz, pomimo tajemniczego wyglądu, osadzony arkusz stylów nie jest wcale tak tajemniczy. Wyjaśnienia dotyczące stosowania właściwości odnoszących się do czcionki i tekstu znajdziesz w tabelach 4.1 i 4.2. W jaki sposób do jednej instancji elementu zastosować inny styl? Powiedzmy więc, że chcesz, aby jeden z akapitów tekstu miał zupełnie inne formatowanie niż pozostałe. Realizacja tego jest prosta, jeśli skorzystamy z atrybutu id (patrz informacje wstępne do tego rozdziału). Na wydruku 4.3 przedstawiony został kod źródłowy dokumentu z wydruku 4.2, w którym jednemu z akapitów zmieniono styl. Akapitowi przypisano identyfikator id=”wyjatek”, a styl #wyjatek dołączono do listy definicji stylów w elemencie style. Zgodnie z definicją, tekst pojawi się na białym tle i będzie koloru czerwonego. Pozostałe ustawienia stylu akapitu zostaną zachowane. Wygląd strony pokazany został na rysunku 4.3. Wydruk 4.3. Osadzony arkusz stylów, w którym wykorzystano atrybut id
  
  Osadzony arkusz stylów <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> Czerwony nagłówek na białym tle

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka.

  Ten nagłówek ma takie samo formatowanie jak poprzedni

  Ten akapit pojawi się na białym tle, a czcionka będzie koloru czerwonego. Oznaczyliśmy go bowiem atrybutem id. Pozostałe ustawienia zostaną zachowane.

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka.

  
  
  Rys. 4.3. Osadzony arkusz stylów określa style na całej stronie, lecz można spod jego działania wyłączyć określone instancje elementu
  
  Jak zastosować w dokumencie klasy? Czas już, aby przyjrzeć się klasom od strony praktycznej (wstępne informacje na temat klas znajdziesz na początku tego rozdziału). Sformułujmy najpierw problem: chcemy, aby akapity tekstu były wyrównywane naprzemiennie – raz do prawego, a raz do lewego marginesu. Zgodnie z tym, co już wiemy o klasach, musimy zdefiniować dwie klasy – nazwiemy je prawa i lewa – a ich definicje wstawić do elementu style. Otwórz więc plik osadzony.html w edytorze tekstu i dodaj w nim jeszcze kilka akapitów tekstu, aby efekt dywersyfikacji wyrównania akapitów po zastosowaniu klas stał się lepiej widoczny. Zdefiniujmy nasze klasy – skorzystamy w nich z właściwości text-align, która umożliwia określenie sposobu wyrównania tekstu: .lewa {text-align: left} .prawa {text-align: right}
  
  Umieśćmy klasy tam, gdzie ich miejsce – w sekcji head, między znacznikami <style>. Pozostaje jedynie oznaczyć elementy strony, do których zastosujemy klasy stylu – w znacznikach

  trzeba dodać atrybut class i przypisać mu odpowiednie wartości: prawa lub lewa. Szczegóły tej operacji znajdziesz na wydruku 4.4. Wydruk 4.4. Osadzony arkusz stylów i klasy
  
  Osadzony arkusz stylów <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> Czerwony nagłówek na białym tle

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu.

  Ten nagłówek ma takie samo formatowanie jak poprzedni

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  
  
  

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu.

  
  
  Efekty możesz podziwiać na rysunku 4.4. Rys. 4.4. Klasy pozwalają modyfikować właściwości arkusza stylów
  
  Zwróć uwagę, że w definicjach klas nie użyliśmy nazwy elementu – postać definicji to .lewa {textalign: left} i .prawa {text-align: right}, a nie p.lewa {text-align: left} i p.prawa {text-align: right}. Ta druga forma jest także prawidłowa, lecz mniej ogólna – dotyczyłaby tylko elementów p. Ogólna postać pozwala nam skorzystać z klas także w przypadku stosowania wyrównania do innych elementów, na przykład do nagłówków.
  
  Zewnętrzny arkusz stylów Kiedy stosowany jest zewnętrzny arkusz stylów? Zewnętrzny (lub inaczej: łączony) arkusz stylów to doskonałe rozwiązanie dla witryn, czyli układów wielu stron. Wówczas te same style mogą być stosowane do wszystkich stron witryny. Jeśli przyjdzie Ci ochota zmienić wygląd swojej witryny, wprowadzisz zmiany tylko w pliku arkuszy stylów, a zmiany zostaną automatycznie uwzględnione na wszystkich stronach. Zewnętrzny arkusz stylów rezyduje zgodnie z nazwą poza dokumentem html, w zewnętrznym pliku o rozszerzeniu nazwy .css. Jak wygląda zewnętrzny arkusz stylów? W kodzie każdej ze stron korzystających z zewnętrznych arkuszy stylów musi zostać zdefiniowane połączenie do pliku zewnętrznego, który je zawiera. Połączenie to definiuje się za pomocą znacznika , który umieszczany jest w sekcji head dokumentu:
  
  Definicje stylów rezydują w pliku mojestyle.css – nazwa pliku może być dowolna, ale musi mieć rozszerzenie .css. Przeglądarka odczyta plik i sformatuje dokument zgodnie z zawartymi w nim instrukcjami. W znaczniku musi znaleźć się atrybut rel o wartości stylesheet. Dzięki temu przeglądarka będzie wiedziała, że atrybut href podaje jej adres URL pliku, który zawiera arkusz stylów. Jak przygotować plik .css? Plik .css można utworzyć w dowolnym edytorze. Plik nie powinien zawierać znaczników HTML. Oto przykład zawartości: hr {color: sienna} p {margin-left: 20px} body {background-image: url("images/obraz.gif")}
  
  Jak w praktyce zastosować zewnętrzny arkusz stylów? Przećwiczmy stosowanie zewnętrznego arkusza stylów na przykładzie dokumentu z wydruku 4.4. W dokumencie tym stosowany jest osadzony arkusz stylów. Wyrzucimy z kodu źródłowego strony element style, w którym znajdują się definicje stylów, i zastąpimy go znacznikiem z odpowiednimi atrybutami. Najpierw jednak przygotujmy plik zawierający arkusz stylów. Otwórz edytor i wyświetl w nim kod dokumentu z wydruku 4.4. Wytnij z niego definicje stylów i wklej wycięty fragment kodu do nowego okna. Jego zawartość powinna być taka jak na wydruku 4.5. Zapisz plik na przykład pod nazwą zewnetrzny.css (bez polskich liter i z rozszerzeniem .css).
  
  Wydruk 4.5. Zewnętrzny arkusz stylów body {background: #0000FF; color:#FFFF00; margin-left: 2cm; margin-right: 2cm} h2 {font-size: 20pt; color: #FF0000; background: #FFFFFF} p {font-size: 14pt; text-indent: 4cm} .lewa {text-align: left} .prawa {text-align: right}
  
  Wróć do dokumentu HTML, w którym chcesz zastosować plik zewnętrzny. W obrębie znaczników , poniżej znacznika (przy okazji zmień też tytuł strony) wprowadź następujący wiersz kodu:
  
  Znacznik wskazuje plik zawierający zewnętrzny arkusz stylów. Oczywiście nazwa pliku będzie taka, jaką zadeklarowałeś zapisując zewnętrzny arkusz stylów. Atrybut href podaje adres URL, pod którym plik rezyduje. Musisz więc pamiętać o poprawnym zdefiniowaniu połączenia do pliku zewnętrznego (patrz rozdział6., Połączenia). Kompletny nagłówek wygląda teraz tak: Zewnętrzny arkusz stylów <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
  
  Zapisz plik i wyświetl go w przeglądarce. Prezentuje się identycznie jak plik korzystający z arkusza osadzonego – nic dziwnego, w końcu zewnętrzny arkusz stylów zawiera zestaw tych samych definicji – tylko tytuł na pasku tytułu uświadamia nam, że to nie ta sama strona (patrz rysunek 4.5).
  
  Rys. 4.5. Na stronie korzystającej z zewnętrznego arkusza stylów umieszczane jest odwołanie do pliku zawierającego definicje stylów; przedłużenie nazwy tego pliku to .css
  
  Rozciąganie stylu Rozciąganie stylu polega na objęciu stylem pewnej sekcji dokumentu HTML. Służy do tego para znaczników <span> . Co umożliwia element span? Element span jest szczególnie przydatny, gdy konieczne jest odmienne sformatowanie kilku znaków w obszarze, w którym styl narzucają arkusze stylów, lecz można go także wykorzystać, aby zastosować styl do większej sekcji dokumentu. Może ona zawierać elementy różnego typu – na przykład tekst i listy. Ogólna postać definicji stylu wykorzystującej element span jest następująca: <span style=”definicja_stylu”>
  
  W jaki sposób zastosować element span w kodzie HTML? Powiedzmy, że w dokumencie z wydruku 4.4 chcesz w drugim z nagłówków wyraz „formatowanie” napisać wielkimi literami w kolorze niebieskim, a cały wyraz podkreślić. Co robimy? Obejmujemy znacznikami <span> żądany wyraz (lub frazę) – w naszym przypadku wyraz znajduje się w obrębie nagłówka h2, i umieszczamy w znaczniku otwierającym <span> atrybut style, któremu przypisujemy odpowiednie właściwości. Rzuć okiem na wydruk 4.6. Skuteczność metody prezentuje rysunek 4.6.
  
  Wydruk 4.6. Wykorzystanie elementu span Ten nagłówek ma takie samo <span style="font-variant: small-caps; color:blue; text-decoration: underline">formatowanie jak poprzedni
  
  Rys. 4.6. Element span pozwolił na wyróżnienie jednego wyrazu w drugim z nagłówków formatowanym za pomocą arkuszy stylów
  
  Czy zmieniając formatowanie przy użycie elementu span można korzystać z klas? Stosowanie klas z elementem span jest oczywiście możliwe. Powiedzmy, że chcesz na swojej stronie WWW pierwszy wyraz wszystkich akapitów pisać czcionką o innym rozmiarze i w innym kolorze niż pozostały tekst. Otwórz w edytorze plik z wydruku 4.4 (lub otwórz plik zawierający arkusze stylów) i dodaj w sekcji head jeszcze jedną definicję klasy. Nazwijmy ją kolorowa: .kolorowa {font-size: 24pt; color: #FFFFFF}
  
  Definiuje ona czcionkę o rozmiarze 24 pt w kolorze białym. Trzeba teraz objąć znacznikami <span> pierwsze wyrazy wszystkich akapitów i wstawić w znacznikach otwierających atrybut class przypisując mu jako wartość nazwę utworzonej klasy. Przeanalizuj pełny kod dokumentu na wydruku 4.7. Aktualny wygląd strony prezentuje rysunek 4.7. Wydruk 4.7. Wykorzystanie elementu span
  
  Osadzony arkusz stylów <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> Czerwony nagłówek na białym tle

  <span >Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  <span >Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu.

  Ten nagłówek ma takie samo formatowanie jak poprzedni

  <span >Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  
  
  

  <span >Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu.

  
  
  Rys. 4.7. Element span pozwolił na wyróżnienie pierwszego wyrazu każdego akapitu – skorzystaliśmy tu z klasy, aby nie powtarzać wielokrotnie definicji stylu
  
  Wydzielone bloki Istnieje jeszcze jedna metoda pozwalająca na nadawanie blokom dokumentu innego stylu. Na sposób ten warto zwrócić szczególną uwagę, gdyż jest on często wykorzystywany w dokumentach dynamicznych (a więc tworzonych przy wykorzystaniu języka DHTML). Bloki wydzielamy za pomocą pary znaczników . Fragment dokumentu objęty nimi można w swobodny sposób formatować za pomocą stylów. Jest to metoda podobna do omawianej poprzednio, ale w tym przypadku wydzielone fragmenty dokumentu są zazwyczaj większe. Mogą one zawierać nagłówki,
  
  akapity, listy, a nawet inne bloki. Pozwala to dzielić dokumenty na większe, logiczne fragmenty i nadawać im specyficzne formatowanie za pomocą stylów. Jaki efekt daje stosowanie elementu div? Zazwyczaj przeglądarki wprowadzają łamanie wiersza przed i za fragmentem objętym znacznikami . Sprawdź to, wydzielając w dokumencie fragment tekstu (patrz wydruk 4.8 – fragment wydzielony za pomocą elementu div został oznaczony czcionką pogrubioną). Efekt działania elementu div pokazuje rysunek 4.8. Wydruk 4.8. Wykorzystanie elementu div Element div <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> Czerwony nagłówek na białym tle

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu. Tekst jest
  
  żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Fragment dokumentu objęty znacznikami div można w swobodny sposób formatować za pomocą stylów. Jest to metoda podobna do omawianej w przypadku elementu span, ale w tym przypadku wydzielone fragmenty dokumentu są zazwyczaj większe. Mogą one zawierać nagłówki, akapity, listy, a nawet inne bloki. Pozwala to dzielić dokumenty na większe, logiczne fragmenty i nadawać im specyficzne formatowanie za pomocą stylów.

  Ten nagłówek ma takie samo formatowanie jak poprzedni

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Wyrównamy go do lewego marginesu.

  Tekst jest żółty na niebieskim tle. Zastosowano do niego wcięcie i marginesy takie jak do nagłówka. Akapit został wyrównany do prawego marginesu.

  
  
  Rys. 4.8. Element div umożliwia wydzielenie fragmentów dokumentu i narzucenie im innego formatowania
  
  Przykłady stylów CSS dla tła strony WWW W tej części rozdziału znajdziesz proste recepty zaspokajające podstawowe potrzeby odnośnie arkuszy stylów CSS. Na ich podstawie będziesz mógł tworzyć własne definicje. Jak zdefiniować kolor tła elementu? Ten przykład nauczy Cię określać dla danego elementu inne tło niż tło całej strony – możesz na przykład zmienić tło dla obszaru tekstu lub nagłówka. Wydruk 4.9 pokazuje jak zróżnicować tło strony i elementu, a na rysunku 4.9 zobaczysz jakie to daje efekty. Wydruk 4.9. Tło strony i elementu Kolor tła elementu <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
  
  <style type="text/css"> body {background-color: yellow} h1 {background-color: #00ff00} h2 {background-color: transparent} p.magenta {font-size: 16pt; background-color: rgb(250,0,255)} Nagłówek na zielonym tle Nagłówek na transparentnym tle

  Tekst tego akapitu umieszczono na tle w kolorze fioletowym! Zwiększono rozmiar czcionki do 16. Wszystko to dzięki klasie o nazwie magenta.

  Ten akapit ma żółte tło, bo tak stanowi styl elementu body.

  
  
  Rys. 4.9. Inne tło strony i elementów
  
  Oto znaczenie poszczególnych definicji stylów: ‰ ‰
  
  body {background-color: yellow} – tło sekcji body będzie żółte. h1 {background-color: #00ff00} – nagłówki h1 mają być umieszczane na tle w
  
  kolorze zielonym. ‰
  
  h2 {background-color: transparent} – wszystkie nagłówki h2 mają tło transparentne (to daje na przykład możliwość umieszczania tekstu na tle obrazu).
  
  ‰
  
  p.magenta {font-size: 16pt; background-color: rgb(250,0,255)} – utworzono klasę o nazwie magenta, która umożliwia zmianę tła wybranych akapitów na kolor magenta. Dodatkowo zwiększono rozmiar czcionki.
  
  Jak zdefiniować obraz jako tło? Na wydruku 4.10 znajdziesz definicję stylu CSS, dzięki której będziesz mógł jako tło strony zastosować obraz. Rysunek 4.10 pokazuje efekt. Wydruk 4.10. Obraz jako tło strony Obraz jako tło strony
  
  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> body { background-image: url("images/obraz.jpg") }

  Tu umieszczasz resztę zawartości swojej strony!

  
  
  Rys. 4.10. Obraz jako tło strony – możesz na nim umieszczać tekst i inne elementy strony
  
  Oto znaczenie definicji stylów:
  
  ‰
  
  {background-image: url("images/obraz.jpg")} – adres URL określa ulokowanie obrazu stanowiącego tło strony. W tym przypadku umieszczono go w folderze images (nazwa jest oczywiście dowolna) utworzonym w folderze przechowującym plik strony WWW.
  
  Jak zbudować tło strony z powtórzeń obrazu? Oto definicja, która pozwala zbudować tło z mniejszych obrazów powtórzonych w pionie (patrz wydruk 4.11). Rysunek 4.11 prezentuje ten ciekawy efekt. Wydruk 4.11. Budowanie tła z powtórzeń obrazu Budowanie tła z powtórzeń obrazu <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> body { background-image: url("images/kot.gif"); background-repeat: repeat-y }
  
  Rys. 4.11. Tło zostało zbudowane z powtórzeń w pionie niewielkiego obrazu
  
  Oto znaczenie definicji stylów: ‰
  
  {background-image: url("images/kot.gif"); background-repeat: repeaty} – adres URL określa ulokowanie obrazu, który zostanie powtórzony w kolumnie z lewej przy lewej krawędzi strony. Powtórzenia definiuje właściwość background-repeat: repeat-y. Gdybyś chciał umieścić pasek tła w poziomie, użyj właściwości backgroundrepeat: repeat-x. background-repeat: repeat spowoduje pokrycie całej
  
  powierzchni powtórzeniami. Jak umiejscowić na stronie obraz stanowiący tło? Czasami obraz stanowiący tło strony wcale nie pokrywa jej całkowicie. Najczęściej wynika to z układu strony i daje całkiem interesujące rezultaty. Tak więc, nawet niewielki obraz można zastosować jako tło. Postać definicji stylów znajdziesz na wydruku 4.12, a na rysunku 4.12 zobaczysz jak to wygląda w praktyce. Wydruk 4.12. Umiejscawianie obrazu-tła na stronie Mały obraz w centrum strony
  
  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> <style type="text/css"> body { background-image: url("images/kot.gif"); background-repeat: no-repeat; background-position: center center }

  Uwaga: Netscape 4 nie obsługuje właściwości "background-position".

  
  
  Rys. 4.12. Tło zostało zbudowane z powtórzeń w pionie niewielkiego obrazu
  
  Oto znaczenie definicji stylów: ‰
  
  {background-image: url("images/kot.gif"); background-repeat: norepeat; background-position: center center} – w tej definicji użyto
  
  właściwości: o o
  
  background-repeat: no-repeat – wartość no-repeat określa, że obraz stosowany
  
  jako tło strony nie będzie powtarzany. background-position: center center – dzięki takiemu ustawieniu tej właściwości obraz znalazł się w centralnym punkcie strony. Gdybym chciała umieścić go, powiedzmy, w połowie lewej krawędzi, użyłabym wyrażenia backgroundposition: center left (inne możliwości to top left, top center, top right, center right, bottom left, bottom center, bottom right). Wyspecyfikowanie tylko jednego słowa kluczowego spowoduje, że jako drugie domyślnie zostanie przyjęte słowo center. A jeśli konieczne byłoby ulokowanie obrazu-tła gdzieś w innym, określonym miejscu strony, skorzystałabym z takiej definicji: background-position: 20% 80% lub bacground-position: 0px,0px. Te tajemnicze pary wartości center, left, 20% czy 80% to po prostu współrzędne określające ulokowanie obrazu-tła w poziomie i pionie. Lewy górny narożnik ma współrzędne 0%,0% lub 0px,0px. Jednostki można mieszać.
  
  Atrybuty stylu odnoszące się do tekstu Style CSS definiujące krój, kolor, rozmiar i styl czcionki są bardzo często stosowane. Zmiana koloru tła zazwyczaj wymaga dostosowania koloru tekstu, aby był on czytelny. Konieczność zdefiniowania parametrów tekstu wynika także z potrzeby zabezpieczenia się na wypadek braku u użytkownika takich czcionek, jakie zaplanowałeś na swojej stronie WWW. No i oczywiście powód najważniejszy – przecież jednym z podstawowych zamiarów twórcy dokumentu html jest nadanie mu atrakcyjnej postaci, a ma na to wpływ także wygląd i układ tekstu. Co należy wiedzieć o czcionce, aby napisać definicję jej stylu? Czcionki to znaki, które można wyświetlić na ekranie lub wydrukować. Mogą mieć krój – na pewno słyszałeś takie nazwy jak, np. Arial, Times New Roman czy Helvetica; to są właśnie różne kroje pisma, mają specyficzne wykończenia – nazywa je się wówczas czcionkami szeryfowymi lub są tych wykończeń pozbawione, jak czcionki bezszeryfowe. Cechy czcionki to także jej rozmiar – jest to wysokość podawana w punktach (gdzie jeden punkt to około 1/29 centymetra) i styl (kursywa, pogrubiona, podkreślona). Tekst charakteryzują też odstępy pomiędzy znakami. Czcionki szeryfowe (serif) to czcionki z wykończeniami liter i cyfr. Dodatkowe elementy zaokrąglające i wykańczające pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, ale też ułatwiają czytanie. Stąd też czcionki szeryfowe najczęściej stosuje się do tekstu podstawowego, a rzadziej do tytułów. Przykładem takiej czcionki jest Times New Roman. Czcionki bezszeryfowe (sans serif) pozbawione są dodatkowych ornamentów, a stosuje je się zazwyczaj do nagłówków i małych bloków tekstu. Przykładem czcionki bezszeryfowej jest Arial. Jak zdefiniować arkusz stylów formatujący tekst? Proces definiowania arkusza stylów wymaga więc w przypadku tekstu określenia poszczególnych cech pisma. Zacząć należy od kwestii najważniejszej – od wskazania rodziny czcionek (arkusze stylów rozpoznają następujące rodziny czcionek: serif, sans serif, cursive, fantasy i monospace) i podania nazwy czcionki lub ciągu nazw alternatywnych (z przecinkami) – wówczas w przypadku braku czcionki podstawowej, zastosowana zostanie pierwsza alternatywna, a gdy tej także nie będzie, kolejna alternatywna, itd. Jeśli nazwa czcionki składa się z kilku wyrazów, np. Goudy Old Style, w definicji stylu powinna być podana w cudzysłowach: font-family: times, ”goudy old style”. W dalszej kolejności definiowane są kolejne atrybuty. Oddzielasz je średnikami. Czy sposób podawania atrybutów jest ważny? Kolejność atrybutów jest istotna. Atrybuty grubości czcionki – font-weight, i stylu – font-style, muszą pojawić się przed innymi atrybutami czcionki, a rozmiar czcionki – font-size, poprzedza odstępy. Wartości atrybutów nie oddziela się przecinkami – jedyny wyjątek to rodziny czcionek. Wydruk 4.13 prezentuje osadzony arkusz stylów dla h1 i h2, w których zdefiniowano krój czcionek (font-family), styl (font-style) oraz rozmiar (font-size). Wydruk 4.13. Formatowanie tekstu <style>

  Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.
  
  Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy są zadowolone. Rozzłoszczone - powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

  Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).
  
  Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

  
  
  
  
  Rys. 5.1. Obraz wstawiono między dwoma akapitami tekstu
  
  Jaki powinien być format wstawianych obrazów? Skąd wziąć obrazy? Poszukaj ich w swoich zasobach, w sieci (pamiętając o prawach autorskich!) lub zeskanuj coś – obrazy powinny być w formacie GIF lub JPEG (innymi słowy rozszerzenie nazwy pliku powinno być .gif lub .jpg). Zapisz je w tym samym katalogu, w którym zapisany jest plik html zawierający Twoją stronę – to uprości znacznie definiowanie atrybutu src lub w osobnym katalogu, podrzędnym względem katalogu przechowującego pliki Twojej strony WWW (patrz informacja zamieszczona powyżej). Co to jest GIF? Najpopularniejszym formatem plików graficznych do zastosowań w Internecie jest format GIF (Graphics Interchange Format). Obrazy GIF są interpretowane niemal przez wszystkie typy przeglądarek (oczywiście zawsze są wyjątki). Obrazy GIF najbardziej nadają się do szkiców i prostych ilustracji (do fotografii stosuj format JPEG, o którym później). Format GIF pozwala również wybrać liczbę kolorów. Pamiętaj, że im
  
  więcej kolorów, tym większy plik. Pliki GIF można jednak poddawać kompresji. Inna zaleta formatu GIF to możliwość zdefiniowania obrazu jako przeźroczystego. Co to jest JPEG? Drugim na liście formatów plików graficznych stosowanych w Internecie jest format JPEG (Joint Photographics Experts Group). Format JPEG to najlepszy wybór dla prezentacji fotografii. Stosowany do szkiców i prostych ilustracji spowoduje pojawienie się na obrazach rozmyć (naszą one nazwę artefaktów), z których na pewno nie byłbyś zadowolony, oraz zupełnie zbędny przyrost wielkości pliku. Za to fotografie zapisane w formacie JPEG wyglądają wspaniale. Czy sam obraz wystarczy? Sam obraz, nawet najwspanialszy, to za mało. Musisz pomyśleć o tych, którzy wyłączyli opcję ładowania obrazów oraz tych, choć nielicznych, którzy nie korzystają z przeglądarek graficznych. Jeśli wstawiasz w swoim dokumencie obrazy, powinieneś zaopatrzyć je w tekst alternatywny. Informuje on użytkowników o treści obrazu, jeśli przeglądarka z jakichś względów go nie wyświetla. Strona pozbawiona grafiki straci niewątpliwie na atrakcyjności, ale znacznie ważniejsze jest to, że nie ucierpi przekaz informacji. Choć oglądający Twoją stronę nie będą obrazów widzieć, dowiedzą się przynajmniej co przedstawiają. Jak dodać tekst alternatywny? Dodanie tekstu alternatywnego umożliwia atrybut alt znacznika . Atrybut ten działa w ten sposób, że wstawia na miejsce obrazu coś, co jest go w stanie zastąpić w tych przeglądarkach, które nie mogą go obsłużyć (patrz rysunek 5.2) . Tekst ten jest przydatny także wówczas, gdy przeglądarka wyświetla obrazy – nie zawsze bowiem są one oczywiste dla oglądającego (czy ktoś sam domyśli się, że zwierzak na obrazie to Twoja maskotka?). Rys. 5.2. Jeśli przeglądarka nie może wyświetlić obrazu, zastępuje go tekstem alternatywnym Aby zaopatrzyć obraz w tekst alternatywny, wyświetl kod źródłowy tworzonej strony w oknie edytora – możesz skorzystać z przykładu zaprezentowanego na wydruku 5.1. Zdefiniuj tekst alternatywny opisujący obraz i dodaj do znacznika atrybut alt. Przypisz mu jako wartość tekst alternatywny: .
  
  Zapisz plik i zobacz jak wygląda w przeglądarce (patrz rysunek 5.3).
  
  Rys. 5.3. Obraz zaopatrzono w tekst alternatywny
  
  Tekst alternatywny pojawi się nad obrazem, gdy przesuniesz nad niego wskaźnik myszki. Jak wstawić obrazy w nagłówkach? Wróćmy do naszej strony testowej o zwierzakach i dodajmy nagłówki anonsujące omawianą tematykę. Duże zwierzaki prezentowane będą z pomocą nagłówka h1, a dla małych zarezerwujemy nagłówek h2. Aby prezentacja lepiej przemawiała do wyobraźni, oprócz samego tekstu, umieścimy w elementach h1 i h2 obrazy. Wyświetl kod źródłowy tworzonej strony w oknie edytora. Umieść znaczniki w obrębie elementów h1 i h2. Na wydruku 5.2 odpowiednie fragmenty kodu zaznaczono czcionką pogrubioną. Zapisz plik i zobacz jak wygląda Twoja strona (patrz rysunek 5.4). Wydruk 5.2. Wstawiamy obrazy w obszarze nagłówka Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.
  
  Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty: puma, ryś, ocelot, serwal. W sumie rodzina kotowatych obejmuje 40 gatunków zwierząt. Samce są większe od samic. Wszystkie mruczą, gdy są zadowolone. Rozzłoszczone - powarkują, prychają. Tylko wielkie koty potrafią ryczeć.

  Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).
  
  Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

  
  
  Rys. 5.4. Obrazy umieszczono w nagłówkach
  
  Czy można wstawić obraz w akapicie? Jeśli chcesz wstawić obraz w odrębnym akapicie, umieść znacznik między znacznikami
  :
  .
  
  Obraz może się także pojawić w akapicie zawierającym tekst. Jest wówczas traktowany dokładnie tak samo jak sam tekst. Jeśli chcesz skorzystać z tej opcji, musisz zastanowić się nad kwestią wyrównania obrazu względem otaczającego tekstu. W jaki sposób zastosować do obrazu wyrównanie? Korektę umiejscowienia obrazu w obszarze tekstu umożliwia atrybut align. Sprawdźmy jego działanie na prostych przykładach. Na wydruku 5.3 znajdziesz akapity tekstu, w których wstawiono element img stosując do niego atrybut align z różnymi wartościami: bottom, middle i top. Kontrolują one pionowe położenie obrazu względem tekstu, który znajduje się w tym samym wierszu co obraz. Przeanalizuj ten kod i porównaj z zaprezentowanymi na rysunku 5.5 efektami działania. Przećwicz sam wyrównywanie obrazów w tekście – wyświetl kod źródłowy tworzonej strony w oknie edytora, wstaw element img w tekście akapitu, dodaj do znacznika atrybut align i przypisz mu różne wartości.
  
  Wydruk 5.3. Wyrównujemy obraz względem tekstu otaczającego Sposoby wyrównania obrazu względem tekstu <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Obraz w obrębie tekstu.

  Obraz w obrębie tekstu.

  Obraz w obrębie tekstu

  Oto domyślny sposób wyrównania - odpowiada on wartości bottom:

  Obraz w obrębie tekstu.

  Obraz przed tekstem.

  Obraz za tekstem

  
  
  Rys. 5.5. Oto różne sposoby wyrównywan ia obrazu względem otaczającego tekstu
  
  Jak zdefiniować wyrównanie obrazu względem marginesu? Sposób wyrównania obrazu względem marginesu także kontroluje się za pomocą atrybutu align. Jeśli nadasz mu wartość left, obraz zostanie wyrównany do lewego marginesu, jeśli right, przesunięty zostanie do prawego marginesu. Innymi słowy te dwie wartości umożliwiają określenie relacji między obrazem i tekstem. Jeśli obraz po lewej stronie, to tekst po prawej i odwrotnie. Tę relację określa się też mianem obłamywania tekstu. Możesz też wymusić umieszczenie tekstu pod obrazem – skorzystaj w tym celu z atrybutu clear elementu br i przypisz mu wartość all. Szczegóły tej operacji poznasz analizując wydruk 5.4, a efekty zobaczysz na rysunku 5.6. Wydruk 5.4. Wyrównujemy obraz względem marginesów Sposoby wyrównania obrazu względem marginesu <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
  
  

  Ten tekst pojawi się z prawej strony obrazu, który zostanie wyświetlony przy lewym marginesie.

  
  
  

  Ten tekst pojawi się z lewej strony obrazu, który zostanie wyświetlony przy prawym marginesie.

  
  
  

  
  Aby wymusić umieszczenie tekstu pod obrazem, skorzystaj z atrybutu clear elementu br i przypisz mu wartość all, tak jak w tym przypadku.

  
  
  Rys. 5.6. Oto różne sposoby wyrównywan ia obrazu względem marginesów
  
  Jak dostosować rozmiary obrazu? Jeśli uważnie analizowałeś kod z wydruków 5.3 i 5.4, zauważyłeś zapewne, że w znaczniku img znajdują się pewne dodatkowe atrybuty, o których nie było jeszcze mowy. To atrybuty width i height – definiują one szerokość i wysokość obrazu. Wartości tych atrybutów podaje się pikselach lub w procentach wymiarów oryginalnych obrazu. W tej przykładowej definicji znacznika :
  
  rozmiary obrazu zdefiniowano w pikselach. Na podstawie kodu z wydruku 5.5 i rysunku 5.7 możesz prześledzić, w jaki sposób ustawienia takie jak width i height wpływają na sposób prezentacji obrazu. Wydruk 5.5. Dostosowujemy rozmiar obrazu Dostosowywanie rozmiarów obrazu <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Tu szerokość i wysokość są równe 40:

  Tu szerokość i wysokość są równe 80:

  Tu szerokość i wysokość są równe 140:

  
  
  Rys. 5.7. Atrybuty width i height pozwalają dostosować rozmiar obrazu
  
  Jeśli musisz już zmieniać rozmiary obrazu, pamiętaj że lepiej jest zmniejszyć obraz niż powiększać. Powiększanie prowadzi do utraty jakości obrazu. Jak dodać wokół obrazu nieco wolnej przestrzeni? Jeśli umieszczasz obraz bezpośrednio w tekście, warto pomyśleć o dodaniu wokół obrazu nieco wolnej przestrzeni, aby tekst nie zlewał się z obrazem. Umożliwiają to dwa kolejne atrybuty znacznika : vspace i hspace. Pierwszy definiuje szerokość wolnego obszaru nad i pod obrazem, a drugi wprowadza wolny obszar z prawej i lewej strony. Choć możesz jednocześnie zdefiniować oba ustawienia, nie da się niestety wprowadzić wolnego obszaru tylko z jednej strony obrazu. Oto postać znacznika z atrybutami vspace i hspace:
  
  Wolny obszar wokół obrazów także można zdefiniować korzystając z atrybutów Cell Padding i Cell Spacing (jeśli układ strony został oparty na tabeli) lub z kaskadowych arkuszy stylów. Jak ważne jest oddzielenie obrazu od tekstu jest pokazuje rysunek 5.8. Po odsunięciu tekstu od obrazu, strona prezentuje się znacznie lepiej.
  
  Rys. 5.8. Atrybuty vspace i hspace pozwalają dodać wokół obrazu trochę wolnej przestrzeni – u góry tekst zlewa się z obrazem; u dołu całość prezentuje się znacznie lepiej
  
  Jakie są najczęściej stosowane atrybuty znacznika ? Tabela 5.1 prezentuje niektóre z atrybutów, które można stosować ze znacznikiem . Tabela 5.1 Niektóre atrybuty znacznika Atrybut
  
  Opis
  
  align=”left”
  
  Obraz jest wyświetlany przy lewym marginesie, a tekst pojawia się obok, w obszarze między obrazem a prawym marginesem.
  
  align=”right”
  
  Obraz jest wyświetlany przy prawym marginesie, a tekst pojawia się obok, w obszarze między obrazem a lewym marginesem.
  
  align=”top”
  
  Kontrolują pionowe położenie obrazu względem tekstu, który znajduje się w tym samym wierszu
  
  align=”middle” align=”baseline” align=”bottom” vspace=”piksele”
  
  Odległość obrazu od tekstu w pionie
  
  hspace=”piksele”
  
  Odległość obrazu od tekstu w poziomie
  
  longdesc=”url”
  
  Pod wskazanym adresem URL umieszczono długi opis obrazu.
  
  height=”piksele|wartość%”
  
  Określa wysokość obrazu w pikselach lub w procentach rozmiaru oryginalnego.
  
  widght=”piksele|wartość%”
  
  Określa szerokość obrazu w pikselach lub w procentach rozmiaru oryginalnego.
  
  Najważniejsze informacje ‰
  
  Obrazy można wstawiać w odrębnym akapicie, wewnątrz tekstu czy nawet w obszarze nagłówka.
  
  ‰
  
  Wstawianie obrazów umożliwia znacznik . Znacznik ten jest pusty – oznacza to, że nie posiada znacznika zamykającego, ale ma szereg atrybutów, które kontrolują sposób prezentacji obrazu na stronie (patrz tabela 5.1).
  
  ‰
  
  Najważniejszym z atrybutów jest atrybut src. Umożliwia on określenie ulokowania obrazu i zdefiniowanie jego nazwy: .
  
  ‰
  
  Przeglądarka wstawi obraz w miejscu, w którym umieszczony został element img.
  
  ‰
  
  Najpopularniejszym formatem plików graficznych do zastosowań w Internecie jest format GIF (Graphics Interchange Format). Obrazy GIF są interpretowane niemal przez wszystkie typy przeglądarek. Drugim na liście formatów plików graficznych stosowanych w Internecie jest format JPEG (Joint Photographics Experts Group). Format JPEG to najlepszy wybór dla prezentacji fotografii.
  
  ‰
  
  Umieszczając na stronie obrazy należy pamiętać o tekście alternatywnym. Informuje on użytkowników o treści obrazu, jeśli przeglądarka obrazu z jakichś względów nie wyświetla.
  
  ‰
  
  Dodanie tekstu alternatywnego umożliwia atrybutu alt znacznika .
  
  ‰
  
  Wyrównywanie obrazów w tekście i względem marginesów strony umożliwia atrybut align znacznika . Odpowiednie wartości atrybutu podano w tabeli 5.1.
  
  ‰
  
  Rozmiary obrazu umieszczanego na stronie można dostosowywać. Służą do tego atrybuty width i height – definiują one szerokość i wysokość obrazu. Wartości tych atrybutów podaje się pikselach lub w procentach wymiarów oryginalnych obrazu.
  
  ‰
  
  Aby dodać wokół obrazu wolny obszar, należy skorzystać z atrybutów vspace i hspace znacznika . Pierwszy definiuje szerokość wolnego obszaru nad i pod obrazem, a drugi wprowadza wolny obszar z prawej i lewej strony.
  
  Rozdział 6. Połączenia Uniform Resource Locator Co to jest URL? Uniform Resource Locator (URL) to adres dokumentu (lub innych zasobów) w sieci WWW. Ogólna postać adresu WWW, na przykład: http://www.mojastrona.com/html/strona.htm spełnia następujące reguły składni: protokół://host.domena:port/ścieżka/nazwa_pliku
  
  Co oznaczają poszczególne elementy adresu URL? ‰
  
  Nazwa protokołu określa typ usługi internetowej – w przypadku stron WWW jest to http. Inne nazwy to na przykład file, ftp, gopher, news, telnet.
  
  ‰
  
  Domena to nazwa domeny internetowej, na przykład microsoft.com.
  
  ‰
  
  Host to oczywiście host domeny. Domyślnym hostem dla http jest www.
  
  ‰
  
  :port definiuje numer portu hosta – zazwyczaj go pomijamy. Domyślny numer dla serwerów http to 80.
  
  ‰
  
  Ścieżka określa ścieżkę dostępu na serwerze. Jeśli nie jest podana, dokument musi znajdować się w katalogu głównym witryny WWW.
  
  ‰
  
  Nazwa pliku definiuje nazwę dokumentu. Nazwa domyślna to index.html lub default.asp, co zależy od ustawień serwera sieciowego.
  
  Ulokowanie dokumentu a ścieżka dostępu Zrozumienie relacji między adresem lokalnym dokumentu, w którym połączenie jest tworzone, a adresem dokumentu, do którego ono prowadzi, jest niezwykle istotne z punktu widzenia zrozumienia procesu definiowania połączeń.
  
  Jakie są rodzaje ścieżek dostępu? Każda strona WWW ma swój unikatowy adres URL (ang. Uniform Resource Locator). Jednak w przypadku połączeń lokalnych – a więc z dokumentu do dokumentu tej samej witryny – nie ma potrzeby wprowadzania całego adresu URL. Wystarczy określić położenie pliku względem dokumentu bieżącego lub względem katalogu głównego witryny. Ścieżki dostępu mogą być więc następujące: ‰
  
  bezwzględne (np. http:/www.magsoft.com.pl/~rsokol/nmr/index.html)
  
  ‰
  
  względne o zdefiniowane względem dokumentu (np.katalog/katalog.html) o
  
  zdefiniowane względem foldera głównego (np. /katalog/katalog.html)
  
  Co to jest adres bezwzględny? Adres bezwzględny to po prostu pełny adres URL, wraz z nazwą protokołu. Jeśli więc odwołujesz się do dokumentu na innym serwerze, musisz podać pełny adres. Lokalnie nie ma potrzeby definiowania połączeń absolutnych – jest to wręcz szkodliwe. Kiedy i jak korzystać z adresów względnych definiowanych względem dokumentu? Adresy zdefiniowane względem dokumentu to najlepsze rozwiązanie dla prezentacji lokalnych. Szczególnie wówczas, gdy dokumenty – bieżący oraz te, których prowadzą połączenia – znajdują się w jednym folderze. Nawet jeśli są w innym, wystarczy wskazać hierarchię folderów startując od bieżącego dokumentu. Tak więc, w przypadku odwoływania się do dokumentu w tym samym folderze wystarczy podać nazwę pliku. Jeśli odwołanie ma prowadzić do dokumentu w folderze podrzędnym, adres składa się z nazwy foldera podrzędnego i nazwy pliku rozdzielonych prawym ukośnikiem. Jak definiować adresy względne? Oto przykłady adresów względnych: ‰ Aby utworzyć połączenie prowadzące od pliku a1.html do pliku a2.html w tym samym folderze A, wystarczy podać nazwę pliku: a2.html (patrz rysunek 6.1). Rys. 6.1. Połączenie z pliku a.html do pliku b.html umieszczonego w folderze podrzędnym B
  
  ‰
  
  Aby utworzyć połączenie z pliku a.html do pliku b.html (umieszczonego w folderze podrzędnym B), zdefiniuj adres względny: B/b.html (patrz rysunek 6.2).
  
  Rys. 6.1. Połączenie z pliku a.html do pliku b.html umieszczonego w folderze podrzędnym B
  
  ‰
  
  Aby utworzyć połączenie od pliku b.html (folder podrzędny B) do pliku a.html (folder nadrzędny A), zdefiniuj adres jako ../a.html (../ oznacza przejście o poziom wyżej w hierarchii folderów).
  
  Rys. 6.2. Połączenie z pliku b.html do pliku a.html umieszczonego w folderze nadrzędnym A
  
  ‰
  
  Aby utworzyć połączenie z pliku c.html (folder podrzędny C) do pliku b.html (w innym folderze podrzędnym, o nazwie B), zdefiniuj adres jako ../B/b.html (../ spowoduje przejście do foldera nadrzędnego, a / przejście w dół hierarchii, do foldera podrzędnego B).
  
  Rys. 6.3. Połączenie z pliku c.html do pliku b.html – oba w folderach podrzędnych względem A
  
  W przypadku przesuwania całej grupy plików, bez naruszania powiązań między nimi, połączenia względne nie wymagają aktualizacji. Przesunięcie pojedynczych plików taką konieczność spowoduje.
  
  Co to są adresy względne definiowane względem foldera nadrzędnego? W tym przypadku adres pliku to ścieżka dostępu od foldera nadrzędnego witryny do dokumentu. Adres rozpoczyna się od ukośnika, który oznacza folder witryny. Adres tego rodzaju: /A/a.html jest adresem pliku a.html z foldera A, który jest folderem podrzędnym foldera całej witryny. Korzystanie z tego typu adresów jest trudniejsze. Jeśli sprawia Ci ono kłopot, stosuj adresowanie względem dokumentu. Ten typ adresowania sprawdza się najlepiej, gdy pliki witryny są często przemieszczane. Jeśli połączenia zostały zdefiniowane względem foldera prezentacji, zachowają swoją poprawność. Połączenia definiowane względem foldera nadrzędnego są interpretowane przez serwery, a nie przeglądarki.
  
  Definiowanie połączeń Połączenie to narzędzie nawigacji, które możesz wbudować w swoje strony, aby umożliwić czytelnikom przemieszczanie się do innych miejsc na tej samej stronie, do innych stron w obrębie prezentacji lub do zupełnie obcych, lecz ciekawych stron w sieci. Funkcję połączenia może pełnić wyraz, fraza, a nawet obraz. Jaki znacznik HTML umożliwia utworzenie połączenia? Znacznik HTML, za pomocą którego tworzone jest połączenie nosi nazwę znacznika zakotwiczenia i ma taką postać: Tekst połączenia
  
  Znacznik ten oprócz atrybutu href może mieć także inne atrybuty. Co umożliwiają połączenia? Zanim zabierzemy się za definiowane połączeń, jeszcze kilka istotnych informacji na temat połączeń. Ich możliwości są ogromne: ‰
  
  Połączenia mogą prowadzić do innych dokumentów, w tym również do obrazów, plików dźwiękowych, sekwencji wideo.
  
  ‰
  
  Zakotwiczenia można definiować także w obrębie tej samej strony WWW (jeśli oznaczysz w dokumencie cele, będziesz mógł sterować sposobem odbioru strony).
  
  ‰
  
  Dzięki połączeniom e-mail (które już poznałeś), ułatwisz użytkownikom nawiązanie kontaktu.
  
  ‰
  
  Listy menu to nic innego jak listy połączeń stanowiące ciekawy element strony.
  
  ‰
  
  Połączenia skryptowe pozwalają przypisać obiektom określone zachowanie. Powodują one wykonanie określonego kodu języka JavaScript.
  
  Jak wygląda połączenie? Wiesz to na pewno. Połączenia mają postać niebieskiego podkreślonego tekstu (w przypadku, gdy są tekstowe), którego kliknięcie wywołuje określoną akcję – przejście do wskazanego miejsca. Strona WWW, do której prowadzi kliknięte połączenie zostanie wyświetlona w bieżącym oknie przeglądarki, chyba że ustawienia dodatkowe stanowią inaczej. Na rysunku 6.4 pokazany jest przykład strony, która z racji funkcji zbudowana jest w znacznej mierze z połączeń. Rys. 6.4. Oto portal internetowy, w którym połączenia pełnią dominującą rolę
  
  Do tworzenia połączeń służy, jak się już dowiedziałeś, para znaczników . Element a nazywa się zakotwiczeniem. Podstawowym jego atrybutem jest href – Hypertext REFerence. Jak definiować atrybut href? Wartością atrybutu href jest adres URL (Uniform Resource Locator). W najprostszej sytuacji, gdy obie łączone strony znajdują się w tym samym katalogu, stosuje się tylko nazwę pliku. Na przykład: Wyświetl dodatkowe informacje na ten temat.
  
  Znacznik definiuje też styl – powoduje podkreślenie tekstu i zmianę jego koloru na niebieski. Można go umieszczać w dowolnym elemencie HTML. Z oczywistych względów nie można zagnieżdżać znaczników w sobie. Struktura adresu URL zgodna jest z formatami systemu UNIX. Oznacza to, że wszystkie nazwy i ścieżki dostępu są czułe na wielkość znaku (za wyjątkiem nazw komputerów i adresów e-mail).
  
  Aby utworzyć połączenie do pliku w katalogu podrzędnym bieżącego pliku, należy skorzystać z prawego ukośnika, /, który umieszczany jest między nazwą katalogu a nazwą pliku. Oto przykład: Lista moich publikacji wydanych w 1999r.
  
  Aby odwołać się do pliku w katalogu nadrzędnym, zastosujesz taką oto składnię: Powrót do Spisu treści.
  
  W tym przypadku wykorzystywane są ścieżki względne. Ścieżki bezwzględne zawsze rozpoczynają się od ukośnika, co różni je od ścieżek względnych. Po ukośniku pojawiają się nazwy wszystkich katalogów, od katalogu najwyższego poziomu po nazwę pliku, do którego tworzone jest łącze. Adresowanie względne jest wygodniejsze i bezpieczniejsze – umożliwia swobodne przenoszenie stron między katalogami i systemami. Jeśli w adresie URL na końcu nie pojawia się nazwa pliku (a jedynie nazwa katalogu), serwer będzie szukał pliku o nazwie domyślnej – najczęściej jest to plik index.html. Jeśli nie znajdzie takiego pliku, zwróci listę plików w katalogu. Do czego służy atrybut name? Innym ważnym atrybutem elementu a jest atrybut name. Stosowany jest on do zdefiniowania odnośnika: Terminy i definicje
  
  Wartością tego atrybutu jest słowo kluczowe. W przeciwieństwie do połączeń, odnośniki nie są widoczne na stronie. Żeby skierować połączenie na wybrany odnośnik, skorzystamy z elementu o podobnej składni jak w przypadku zwykłych połączeń. Przed nazwą należy jednak dodać znak #: Patrz Dodatek A.
  
  Zakotwiczenia o zdefiniowanych nazwach są często stosowane do utworzenia czegoś w rodzaju „spisu treści strony WWW” – w poszczególnych sekcjach dokumentu umieszczane są zakotwiczenia o zdefiniowanych nazwach, a na początku strony pojawiają się połączenia do oznaczonych nazwami fragmentów. Co to jest połączenie e-mail? Specjalne połączenie – także je już poznałeś – umożliwia czytelnikowi przesłanie listu e-mail do autora strony. Składnia jest tutaj następująca: Wyślij do mnie list
  
  Czy można wskazać miejsce otwieranego połączeniem dokumentu? Kliknięcie połączenia poprowadzi Cię do dokumentu, który jest dostępny pod adresem wskazanym przez atrybut href. Dokument ten wyświetlony zostanie w bieżącym oknie Twojej
  
  przeglądarki, zastępując wcześniejszą zawartość. Czy możemy to zmienić? Jak najbardziej. Służy do tego atrybut target. Atrybut ten może przyjmować jedną z czterech wartości: _blank, _parent, _self (jest to wartość domyślna) lub _top. Szczegółowy opis wpływu poszczególnych ustawień znajdziesz w dodatku A. Najczęściej wykorzystuje się wartość _blank, która pozwala otwierać nową stronę w nowym oknie. Jeśli chcesz otworzyć stronę w nowym oknie, postać kodu html jest następująca: Odwiedź tę stronę!
  
  W dalszej części rozdziału poświęcimy atrybutom znacznika więcej miejsca. Sprawdzimy różne sposoby jego wykorzystania w dokumentach html.
  
  Definiowanie połączenia do innej strony Zaopatrzony we wstępne informacje na temat tworzenia połączeń możesz spróbować utworzyć połączenie prowadzące ze strony głównej do innego dokumentu html. Jak zdefiniować połączenie do innej strony tej samej witryny? Witryna to zestaw kilku stron powiązanych ze sobą połączeniami. Jedna ze stron pełni w niej rolę centrum dowodzenia – nazywamy ją stroną główną, ale wielu użytkowników stosuje też określenie strona domowa. Zazwyczaj strona główna zawiera informacje ogólne, które rozwijane są na stronach podrzędnych. Aby zdefiniować połączenie spinające dwie strony, musimy więc zacząć od przygotowania dwóch plików html. Wykorzystamy w naszych eksperymentach z połączeniami stronę o zwierzakach, z poprzedniego rozdziału. To będzie strona główna. Strona podrzędna będzie zawierała dodatkowe informacje na temat określony tekstem połączenia. Przyjrzyj się postaci strony WWW i zastanów się, w jakich miejscach chciałbyś umieścić połączenia (patrz rysunek 6.5).
  
  Rys. 6.5. Przekształcimy w połączenia nazwy gatunków kotów – będą prowadziły do stron poświęconych im konkretnie
  
  Wybierz fragmenty tekstu, które w najbardziej reprezentatywny sposób będą charakteryzowały punkt docelowy. W przykładzie przekształcimy w połączenia nazwy gatunków kotów, na razie wyróżnione czcionką pogrubioną – połączenia te poprowadzą do stron poświęconych im tematycznie. Wyświetl w oknie edytora kod źródłowy swojej strony głównej – kod tego przykładowego dokumentu znajdziesz w rozdziale 5., na wydruku 5.2. Zamień w nim wszystkie elementy b na elementy a, zgodnie ze składnią: Tekst połączenia
  
  Oczywiście jeśli w swoim pliku nie stosowałeś znaczników , obejmij znacznikami żądany tekst. Wartościami atrybutu href będą nazwy poszczególnych plików html, do których wiodą połączenia (tak będzie, jeśli wszystkie podrzędne pliki html umieścisz w tym samym folderze, w którym znajduje się plik strony głównej – patrz rozważania na temat adresowania, na początku rozdziału). Przygotuj pliki html w taki sam sposób jak plik strony głównej i zapisz. Zapisz kod strony głównej i sprawdź działanie połączeń wczytując stronę główną do przeglądarki i klikając je (patrz wydruk 6.1 oraz rysunki 6.6 i 6.7). Wydruk 6.1. Połączenia prowadzące ze strony głównej do stron podrzędnych
  
  Zwierzaki <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Lwa, tygrysa, panterę, geparda i jaguara nazywamy wielkimi kotami.
  
  Należą do gromady ssaków, rzędu drapieżnych, rodziny kotowatych (Felidae). Do tej rodziny należą też małe koty:

  Kot domowy najprawdopodobniej pochodzi od dwóch gatunków: od kota nubijskiego (Felis silvestris lybica) i od azjatyckiego kota stepowego (Felis silvestris ornata).
  
  Do dziś nie wiadomo dokładnie kiedy i jak kot stał się zwierzęciem domowym. Jednak najczęściej wymienia się okres około 5000 lat temu. Miało to miejsce w dolinie Nilu.

  
  
  
  
  Rys. 6.6. Wszystkie nazwy zostały przekształcone w połączenia do innych dokumentów html tej samej witryny
  
  Rys. 6.7. Kliknięcie połączenia powoduje wyświetlenie w oknie przeglądarki pliku kot_domowy.ht ml
  
  Jak zdefiniować połączenie do zewnętrznej strony? Połączenia do stron WWW znajdujących się na innych serwerach definiuje się korzystając z tego samego elementu a. Cała tajemnica tkwi w adresie url, który musi być w tym przypadku pełny. Jeśli więc chcesz umieścić na swojej stronie połączenie prowadzące do innej interesującej strony, spoza Twojej witryny, musisz jako wartość atrybutu href podać adres bezwzględny witryny. Na wydruku znajdziesz proste porównanie kodu html definiującego połączenie lokalne z odpowiednim kodem dla połączenia zewnętrznego. Zwróć uwagę, że na ekranie nie ma różnicy (patrz rysunek 6.8). Wydruk 6.2. Połączenia lokalne i zewnętrzne Połączenia lokalne i zewnętrzne <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  Ten fragment tekstu to połączenie do innej strony tej samej witryny.

  Ten fragment tekstu to połączenie prowadzące do witryny Microsoft.

  
  
  Rys. 6.8. Połączenia lokalne nie różnią się wyglądem od zewnętrznych
  
  Czy można dowiedzieć się pod jaki adres URL prowadzą połączenia? Podglądając postać źródłową strony WWW dowiesz się jak zdefiniowano na niej połączenia. Jest jednak prostsza metoda. Wystarczy spojrzeć na pasek stanu, z lewej strony (patrz rysunek 6.9). Rys. 6.9. Na pasku stanu wyświetlany jest adres URL wskazywanego myszką połączenia Jak wrócić do strony głównej? Element a pozwala zdefiniować połączenie, które poprowadzi Cię do innego dokumentu html Twojej witryny. A jak z niego wrócić? Jeśli chcesz tworzyć poprawne technicznie strony WWW, nie możesz skazywać czytelnika Twoich stron na korzystanie z przycisków nawigacyjnych przeglądarki. Zaplanowanie odpowiedniego systemu nawigacji między stronami jest tym ważniejsze, że daje Ci on możliwość sterowania sposobem przeglądania stron, co zwiększa prawdopodobieństwo skutecznego przekazu informacji. Co to oznacza? Oznacza mianowicie, że na wszystkich stronach witryny powinieneś wstawić połączenia prowadzące do strony głównej, a w idealnym przypadku także do pozostałych stron.
  
  Czy obraz może być połączeniem? Jak wiesz, nie tylko tekst może zostać przekształcony w połączenie. Równie dobrze nadają się do tego celu obrazy. Ikony nawigacyjne zamiast zwykłych połączeń na pewno uatrakcyjnią Twoje strony. Mogą one mieć na przykład postać przycisków lub niewielkich obrazków – jest to kwestia Twojej inwencji. Odpowiednie ikony znajdziesz wśród rysunków dołączonych do pakietu Microsoft Office lub możesz je sam przygotować. Posłużmy się takim obrazkiem, aby utworzyć graficzne połączenie pozwalające powrócić do strony głównej. Składnia wyrażenia przekształcającego obraz w połączenie jest podobna jak w przypadku tekstu:
  
  Element a obejmuje tym razem znacznik a nie tekst. Przygotuj lub wybierz plik .GIF lub .JPG, który chcesz zastosować jako ikonę nawigacyjną. Otwórz plik. Oddziel treść strony od menu ikon nawigacyjnych linią poziomą (użyj w tym celu znacznika ). Dodaj na początku lub na końcu strony połączenie do strony głównej. Oto odpowiedni kod (patrz wydruk 6.3): Wydruk 6.3. Ikona nawigacyjna Kot domowy <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">

  KOT DOMOWY (Felis domestica) pochodzi od dzikich gatunków kotów (m.in. od żbika). Istnieje wiele ras i odmian barwnych kotów, a główne rasy to: kot syjamski — krótkowłosy o długiej, proporcjonalnej głowie z dużymi, szeroko rozstawionymi uszami i skośnymi, niebieskimi oczami, oraz kot perski — długowłosy o okrągłej, masywnej głowie z małymi, zaokrąglonymi na końcach uszami i dużymi, okrągłymi, zwykle pomarańczowymi oczami.

  Długość ciała kota to 70–80 cm, ogona 25–35 cm, masa ciała ok. 3–5 kg (wyjątkowo nawet do 20 kg). Koty osiągają dojrzałość płciową w 6–10 miesiącu życia. Ruja występuje u kotek 2–3 razy w roku, a ciąża trwa ok. 60 dni. Zazwyczaj rodzi się od 4–8 młodych.

  Oto obraz, który jest połączeniem powrotnym:
  
  

  
  
  Układ ramek z wydruku 8.3 to układ dwóch ramek. Za pomocą atrybutu name przypisano pierwszej z ramek nazwę nawigacja, a drugiej strona.
  
  Wydruk 8.4. Nawigacja.html Nawigacja <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> Wybierz interesujący cię temat:
• strona 1
• strona 2
• strona 3


W tym pliku html został wykorzystany element ul tworzący listę wypunktowaną. Elementami listy są połączenia prowadzące do kolejnych plików html:
• strona 2
  
  Połączenia są definiowane za pomocą znacznika , który przyjmuje dwa atrybuty: href i target. Wartością atrybutu src są adresy url plików wyświetlanych w szerszej z ramek Ramka ta jest wskazywana jako cel połączeń za pomocą atrybutu target – jego wartością jest nazwa szerszej ramki. Atrybut target ma kluczowe znaczenie w definiowaniu systemu nawigacji między ramkami. Ramkom warto nadawać nazwy, nawet jeśli w danej chwili nie korzystasz z nich. Jeśli będziesz rozwijał swoją stronę WWW, może się to okazać bardzo przydatne. Istnieją jednak nazwy, do których należy podchodzić z niezwykłą ostrożnością – nazwy te rozpoczynają się od znaku podkreślenia i mają specjalne funkcje. Te wyjątkowe nazwy prezentuje tabela 8.2. Wydruk 8.5. strona.html Strona
  
  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
  
  skrypty. Formatowanie znaku
  
  Ten tekst jest pisany czcionką pogrubioną
  
  Wprowadza formatowanie fizyczne – tekst pogrubiony.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <strong>
  
  <strong>Ten tekst też jest pisany czcionką pogrubioną
  
  Wprowadza formatowanie logiczne – tekst pogrubiony.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Ten tekst jest pisany kursywą
  
  Wprowadza formatowanie fizyczne – kursywa.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <em>
  
  <em>Ten tekst będzie wyróżniony
  
  Wprowadza formatowanie logiczne – tekst przypominający kursywę.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Tekst wyświetlany Definiuje tekst o większym rozmiarze czcionką powiększoną. czcionki niż tekst otaczający.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <small>
  
  <small>Tekst wyświetlany czcionką pomniejszoną
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <sup>
  
  W tekście pojawi się indeks Definiuje indeks dolny. <sub>dolny
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <sub>
  
  W tekście umieszczono indeks <sup>górny
  
  Definiuje indeks górny.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Tekst będzie pisany na opak!
  
  Zmienia kierunek tekstu. Wymagany atrybut dir.
  
  5.0
  
  4.0
  
  Umożliwia wstawienie do tekstu terminu definicji (tekstu o określonym sposobie formatowania, który wyróżnia go względem pozostałego tekstu).
  
  3.0
  
  3.2
  
  Definiuje tekst o mniejszym rozmiarze czcionki niż tekst otaczający.
  
  Efekt: !kapo an ynasip eizdębtskeT
  
  Ten tekst stanowi termin definicji
  
  
  
  Jest odradzany. W zamian należy stosować style.
  
  Formatowanie tekstu <pre>
  
  <pre>Tekst preformatowany
  
  W tekście umieszczonym w elemencie 3.0 pre zachowane zostaną odstępy i łamania wierszy. Tekst będzie wyświetlany czcionką o stałej szerokości.
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Tekst kodu programu
  
  Stosowany do prezentacji kodu programu. Tekst będzie wyświetlany
  
  3.0
  
  3.2
  
  3.0
  
  czcionką o stałej szerokości.
  
  Tekst pisany czcionką o Stosowany do prezentacji kodu stałej szerokości programu.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Tekst pisany czcionką komputerową
  
  Stosowany do prezentacji kodu programu.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  Zmienna
  
  Stosowany do prezentacji kodu programu – wskazuje nazwę zmiennej.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  <samp>
  
  <samp>Tekst przykładowy
  
  Stosowany do prezentacji kodu programu lub tekstu przykładowego. Efekt podobny, jak w przypadku .
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  4.0
  
  4.0
  
  Element definiuje blok adresu. Można 4.0 wykorzystać go także do formatowania sygnatur. Zazwyczaj tekst wyświetlany jest kursywą, a pod i nad adresem przeglądarka doda pusty wiersz. Łamania wierszy w samym adresie musisz definiować sam, tak jak w przykładzie.
  
  4.0
  
  3.2
  
  3.0 Element blockquote pozwala definiować długie cytaty, a element q cytaty krótkie. W przypadku długich cytatów przeglądarka wstawi łamania wierszy i marginesy, natomiast krótkie cytaty zostaną wyświetlone bez jakichkolwiek dodatków.
  
  3.0
  
  3.2
  
  4.0
  
  4.0
  
  Są odradzane. W zamian zaleca się stosować znacznik <pre>.
  
  <listing> <xmp>
  
  Blok tekstu
  
  WWW
  
  W niektórych przeglądarkach wartość atrybutu title można wykorzystać do wyświetlenia pełnego tekstu skrótu. Pojawi się on po umieszczeniu nad skrótem wskaźnika myszki (w przykładzie obok, nad skrótem WWW). Element acronim pozwala nadać tekstowi strukturę.
  
  
  
  Jan Kowalski
  Gliwice
  ul. Zwycięstwa 888
  
  ,
  
  Oto tekst cytowany: To cytat. To cytat. To cytat. To cytat. To bardzo długi cytat.
  
  Atrybuty opcjonalne elementu blockquote:
  
  A teraz niezbyt długi cytat:
  
  cite=”url” – adres URL strony, z
  
  której pochodzi cytowana informacja.
  
  A to cytat.
  
  Tekst cytatu
  
  
  
  zapadałoosiemdziesiąt< Umożliwia zaznaczenie tekstu /ins> procent dróg wstawionego. Stosuj z <del>, aby
  
  Do tekstu zastosowane zostanie 3.0 wyróżnienie przypominające kursywę.
  
  3.0
  
  3.2
  
  4.0
  
  4.0
  
  4.0
  
  4.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  opisać aktualizacje i modyfikacje kolejnych wersji dokumentu. Tekst zawarty w tym elemencie będzie wyświetlany jako podkreślony. Atrybuty opcjonalne: cite=”url” – pozwala wstawić
  
  połączenie do dokumentu, w którym zmiany zostały wyjaśnione. daytime=”yyyymmdd” – określa czas wprowadzenia zmian <del>
  
  zapadało<del>osiemdziesiąt< Umożliwia zaznaczenie tekstu /del> procent dróg usuniętego. Tekst będzie wyświetlany
  
  jako przekreślony. Atrybuty opcjonalne takie same jak dla elementu ins. <strike>, <s>
  
  Odradzane. Stosuj w zamian <del>.
  
  Połączenia
  
  Oto połączenie do strony X danej witryny.
  
  Efekt: Oto połączenie do strony X danej witryny.
  
  Definiuje zakotwiczenie. Umożliwia ono tworzenie połączeń do innych dokumentów oraz tworzenie połączeń do określonych miejsc w tym samym dokumencie. Ważniejsze atrybuty opcjonalne:
  
  href=”url” – połączenie do innego Oto połączenie do
  
  3.0
  
  strony w Internecie.
  
  Efekt: Oto połączenie do strony w Internecie. Odwiedź nas!!
  
  target = “_blank|_parent|_self|_top” –
  
  Aby utworzyć połączenie do określonej sekcji danej strony, zdefiniuj zakotwiczenie i jego nazwę:
  
  określa miejsce otwarcia strony: w nowym oknie | w oknie nadrzędnym | w bieżącej ramce lub oknie | w pełnym oknie na wierzchu stosu.
  
  Opis
  
  A potem w dowolnym miejscu strony wstaw połączenie do sekcji o zdefiniowanej nazwie: < a href="#opis">Przeczytaj opis
  
  W przykładzie pokazano zastosowanie znacznika w definiowaniu połączenia do zewnętrznego arkusza stylów:
  
  
  
  Określa relację pomiędzy dwoma 4.0 dokumentami. Jest elementem pustym – oznacza to, że zawiera tylko atrybuty. Umieszczany jest w sekcji head i może pojawiać się wielokrotnie.
  
  3.0
  
  3.2
  
  3.0
  
  4.0
  
  Znacznik zamykający jest zabroniony. Niektóre atrybuty opcjonalne: href=”url” – adres do innego
  
  dokumentu. target = “_blank|_parent|_self|_top” –
  
  określa miejsce otwarcia strony: w nowym oknie | w oknie nadrzędnym | w bieżącej ramce lub oknie | w pełnym oknie na wierzchu stosu. type=”typ_MIME|text/css|text /javascript” – określa typ MIME. Ramki
  
  Prosty układ pionowych ramek:
  
  Definiuje układ ramek i sposób podziału okna przeglądarki na
  
  3.0
  
  
  
  Prosty układ poziomych ramek:
  
  Złożony układ ramek:
  
  poszczególne ramki. Każda z ramek (kreowanych przez elementy frame) wyświetla osobny dokument – definiujesz go korzystając z atrybutu src. Element frameset zastępuje element body. Pamiętaj o przygotowaniu plików HTML – każda ramka to osobny plik. Atrybuty opcjonalne: cols=”piksele|wartość%|*” – określa liczbę kolumn układu ramek i ich rozmiar: w pikselach | w procentach szerokości całego układu ramek | względem pozostałych ramek. rows=”piksele|wartość%|*” – określa liczbę wierszy układu ramek i ich rozmiar w pikselach | w procentach szerokości całego układu ramek | względem pozostałych ramek.
  
  
  
  Patrz przykład powyżej
  
  Definiuje ramkę. Korzystając z ramek 3.0 nie stosuj elementu body – zastępuje go frameset. Atrybuty opcjonalne: longdesc=”url” – połączenie do
  
  dokumentu zawierającego opis ramki; przydatne w przypadku przeglądarek, które nie obsługują ramek. marginheight=”piksele” –
  
  szerokość marginesu w pionie marginwidth=”piksele” – szerokość marginesu w poziomie frameborder=”0|1” – wyświetlanie
  
  3.0
  
  4.0
  
  obramowania (wartość 1) lub wyłączanie go (wartość 0). noresize=”true|false” – umożliwienie użytkownikowi zmiany rozmiarów ramki – wartość true (lub zablokowanie tej opcji – wartość false) scrolling=”yes|no|auto” –
  
  włączanie przewijania zawartości (włączone przewijanie, wyłączone i wprowadzane automatycznie, gdy zawartość obszerna) name=”nazwa” – nazwa ramki src=”nazwa_pliku|url” – plik, którego zawartość pojawi się w ramce <noframes>
  
  <noframes>Opis zawartości ramek lub inna informacja
  
  Ten element przeznaczony jest dla przeglądarek, które nie obsługują ramek. Umieszczany jest w obrębie elementu frameset. i zawiera informację zastępczą.
  
  3.0
  
  3.0
  
  4.0
  
  <iframe>
  
  
  
  Definiuje ramkę wpisaną – jest to ramka w obrębie strony WWW. Nie wszystkie przeglądarki obsługują ten element.
  
  6.0
  
  3.0
  
  4.0
  
  <iframe src ="plik.html" width="500" scrolling="yes">
  
  Atrybuty opcjonalne: src=”url” – określa adres dokumentu, który zostanie wyświetlony w ramce wpisanej. height=”piksele” – wysokość
  
  ramki w pikselach. width=”piksele” – szerokość
  
  ramki w pikselach. name=”nazwa_ramki” longdesc=”url” – adres
  
  dokumentu, w którym umieszczono opis zawartości ramki marginheight=”piksele” –
  
  szerokość marginesu w pionie marginwidth=”piksele” – szerokość marginesu w poziomie frameborder=”0|1” – wyświetlanie
  
  obramowania scrolling=”yes|no|auto” –
  
  włączanie przewijania zawartości Wprowadzanie danych – formularze
  
  Imię:
  Nazwisko:
  
  
  Definiuje formularz. Może on zawierać pola tekstowe, pola wyboru, przyciski opcji, itp. Formularze pozwalają przesyłać dane do serwera w celu ich dalszej obróbki.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  Atrybut wymagany: action=”url” – określa miejsce przesłania danych po naciśnięciu przez użytkownika przycisku submit. Może to być adres serwera, na którym rezyduje skrypt CGI dekodujący dane formularza (patrz przykład) lub wyrażenie mailto:adres@pocztowy).
  
  Niektóre atrybuty opcjonalne:
  
  
  
  method=”get|post” – metoda HTTP przesyłania danych do serwera.
  
  
  
  Metoda get jest metodą domyślną. Jeśli formularz zawiera znaki inne niż ASCII lub więcej niż 100 znaków, musi korzystać z metody post. enctype=”typ_MIME” – typ MIME stosowany do kodowania zawartości formularza. target=”_blank|_self|_parent |_top” – miejsce otwierania
  
  dokumentów: w nowym oknie | w oknie nadrzędnym | w bieżącej ramce lub oknie | w pełnym oknie na wierzchu stosu.
  
  Pole tekstowe:
  
  Definiuje pole wprowadzania danych. Jest to element pusty – zawiera
  
  Imię:
  Nazwisko:
  
  Przyciski opcji:
  
  wyłącznie atrybuty. Nie stosuje się znacznika zamykającego. Atrybuty opcjonalne: type=”text|checkbox|radio|pa ssword|hidden|submit|reset|b utton|file|image” – typ pola danych; domyślnym typem jest text
  
  (tekst | pole wyboru | opcja | hasło | pole ukryte | przycisk przesyłania danych | przycisk czyszczenia zawartości | przycisk | plik | obraz).
  
  
  
  accept=”typ_pliku” – stosowany
  
  Kot
  
  gdy type=”file”. name=”nazwa_pliku” – nazwa
  
  Pies
  
  pola; przyciski opcji są grupowane poprzez nadawanie im tych samych nazw, dzięki czemu możliwe jest wybranie tylko jednego przycisku z grupy.
  
  
  
  value=”wartość” – w przypadku
  
  Pola wyboru:
  
  pól wyboru i przycisków opcji określa wartość zwracaną po przekazaniu kontroli; w przypadku przycisków, umożliwia podanie tekstu, którym przycisk jest opisany; w przypadku pól typu hidden, password i text określa wartość domyślną.
  
  
  
  
  Kobieta
  Mężczyzna
  
  size=”liczba_znaków” – pozwala określić rozmiar pola w znakach (domyślna wartość to 20); stosowany Przycisk wysyłania formularza: dla pól typu password i text. Zamiast liczby można stosować znak Użytkownik:
  
  Formularz wysyłający list e-mail:
  
  maxlenght=”liczba” – określa maksymalną liczbę znaków, jaką użytkownik może wpisać w polu typu text lub password. checked=”checked” – wskazuje domyślnie wybrany przycisk opcji readonly=”readonly” – określa, że zawartość pola tekstowego nie podlega zmianie. src=”url” – adres pliku
  
  
  
  zawierającego obraz; stosowany dla pól typu image.
  
  disabled=”disabled” – określa, Ten formularz wyśle email pod wskazany adres. Imię:
  
  Adres e-mail:
  
  Uwagi:
  
  
  
  
  Definiuje wielowierszowe pole tekstowe. W takim polu użytkownik może wprowadzać dowolnie długi tekst. Wymagane atrybuty: cols=”liczba” – szerokość pola w
  
  znakach rows=”liczba” – wysokość pola w
  
  znakach Atrybuty opcjonalne: disabled=”disabled” –
  
  uniemożliwia korzystanie z pola tekstowego. name=”nazwa_pola”
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  readonly=”readonly” –
  
  użytkownik nie może zmieniać zawartości pola Definiuje przycisk. W obrębie elementu button możesz umieścić tekst lub obraz – na tym polega różnica pomiędzy elementem button a przyciskami utworzonymi za pomocą elementu input.
  
  
  
  4.0
  
  4.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  Atrybuty opcjonalne: disabled=”disabled” – przycisk
  
  niedostępny dla użytkownika type=”button|reset|submit” –
  
  definiuje typ przycisku name=”nazwa_przycisku” – określa nazwę przycisku, dzięki czemu można odwoływać się do niej w skryptach i formularzach. value=”dowolna_wartość” –
  
  określa wartość domyślną, którą można modyfikować za pomocą skryptu <select>
  
  <select> Kot Pies Rybka Krokodyl
  
  Element select definiuje pole listy rozwijanej.
  
  3.0
  
  Atrybuty opcjonalne: disabled=”disabled” –
  
  uniemożliwia użytkownikowi korzystanie z listy multiple=”true|false” – określa, czy użytkownik może wybrać więcej niż jedną pozycję z listy (true – tak, false – nie). name”tekst” – nazwa listy. size=”liczba” – określa liczbę wyświetlanych pozycji listy
  
  
  
  <select> Fiat Mercedes
  
  Grupuje opcje. Atrybuty opcjonalne: disabled=”disabled” – wyłącza
  
  grupę opcji
  
  6.0
  
  4.0
  
  Maluch Syrena
  
  label=”tekst” – etykieta grupy
  
  opcji
  
  Patrz przykład dla elementu select Jest to pozycja listy zdefiniowanej za pomocą elementu select.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  4.0
  
  4.0
  
  Element ten można stosować bez atrybutów, aczkolwiek zazwyczaj konieczny jest atrybut value, który określa, co zostanie przesłane do serwera. Znacznik ten stosowany jest w elemencie form – poza nim nie ma sensu. Atrybuty opcjonalne: disabled=”disabled” – wyłącza
  
  możliwość wyboru opcji. label=”tekst” – etykieta opcji. value=”tekst” – określa wartość
  
  opcji selected=”selected” – wskazuje
  
  domyślnie wybraną pozycję listy.
  
  Imię:< /label>
  
  Umożliwia zdefiniowanie etykiet dla pól formularza. Atrybuty opcjonalne: for=”id_pola” – wskazuje element, któremu przyporządkowana zostanie etykieta.
  
  Email: accesskey=”klawisz” – określa Alt+klawisz, który pozwoli na Tel: Co powiesz:
  
  Waga Wzrost
  
  Pozwala umieścić obramowanie wokół tekstu i innych elementów. Stosowany tylko w formularzach.
  
  4.0
  
  4.0
  
  
  
  
  
  Pozwala dołączyć etykietę do elementu fieldset. Stosowany tylko w formularzach.
  
  4.0
  
  4.0
  
  Informacje o wadze i wzroście: Waga Wzrost
  
  Ten element jest odradzany. Stosuj w zamian .
  
  
  
  Listy
  
  
  
  • Amelia
  • Gladiator
  
  
  Definiuje listę wypunktowaną – jej pozycje oznaczone są znakami wypunktowania.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  
  
  • Amelia
  • Gladiator
  
  
  Definiuje listę numerowaną – jej pozycje oznaczone są liczbami.
  
  3.0
  
  3.0
  
  3.2
  
  
  • 
    
    Patrz przykłady dla elementów ul i ol.
    
    Definiuje pozycję listy.
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    
    
    Kot Mały drapieżnik futerkowy Człowiek Duży drapieżnik
    
    Definiuje listę definicji.
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    
    
    Patrz przykład dla elementu dl.
    
    Definiuje termin na liście definicji.
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    
    
    Patrz przykład dla elementu dl.
    
    Definiuje wyjaśnienie terminu z listy definicji.
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    , <menu>
    
    Odradzane. W zamian stosuj
    .
    
    Obrazy
    
    

    To jest moje zdjęcie:

    
    
    Pozwala wstawić obraz.
    
    Obraz jako mapa odnośników:
    
    ulokowanie pliku zawierającego obraz.
    
    

    Kliknij na jednej z planet Układu:

    <map name ="planetmap"> <area shape ="rect" coords ="0,0,82,126" href ="sun.html" target ="_blank"> <area shape ="circle" coords ="90,58,3" href ="mercur.html" target ="_blank"> <area shape ="circle" coords ="124,58,8" href ="venus.html" target ="_blank">
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    Definiuje obraz jako mapę odsyłaczy 3.0 (obraz podzielony na obszary aktywne o funkcjach połączeń). Nazwa stosowana w elemencie map występuje jako wartość atrybutu
    
    3.0
    
    3.2
    
    Wymagane atrybuty: src=”url” – tu podajesz
    
    alt=”tekst” – krótki opis obrazu
    
    (tak zwany tekst alternatywny). Atrybuty opcjonalne: longdesc=”url” – stosowany, gdy
    
    konieczne skierowanie użytkownika do dokumentu zawierającego długi komentarz tekstowy dotyczący obrazu. vspace=”piksele” – wolny obszar
    
    u góry/dołu obrazu. hspace=”piksele” – wolny obszar z lewej/prawej strony obrazu. align=”top|bottom|middle|lef t|right” – wyrównanie obrazu
    
    względem otaczającego tekstu. usemap=”url” – definiuje obraz jako mapę odsyłaczy działającą po stronie klienta. ismap=”url” – definiuje obraz jako mapę odsyłaczy działającą po stronie serwera. height=”piksele|wartość%” – określa wysokość obrazu w pikselach lub względem rzeczywistego rozmiaru obrazu. width=”piksele|wartość%” –
    
    określa szerokość obrazu w pikselach lub względem rzeczywistego rozmiaru obrazu. <map>
    
    Patrz przykład dla elementu img.
    
    usemap znacznika .
    
    Atrybut opcjonalny: name=”nazwa_mapy”
    
    Patrz przykład dla elementu img.
    
    Definiuje obszar aktywny mapy odsyłaczy. Jest to element pusty, zawierający jedynie atrybuty. Zawsze jest zagnieżdżony w elemencie map. Znacznik zamykający jest zabroniony.
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    3.0
    
    3.0
    
    3.2
    
    Atrybut wymagany:
    
    <area>
    
    alt=”tekst” – tekst alternatywny.
    
    Atrybuty opcjonalne: coords=x,y,r| x1,y1,..xn,yn|x1,y1,x2,y2 –
    
    współrzędne określające obszar: współrzędne środka okręgu i promień | współrzędne wierzchołków wielokąta | dla prostokąta: współrzędne wierzchołków lewego górnego i prawego dolnego. shape=”circle|poly|rect|defa ult” – definiuje kształt obszaru:
    
    okrąg | wielokąt | prostokąt | domyślny. href=”url” – adres URL do
    
    dokumentu, do którego prowadzi połączenie stowarzyszone z obszarem aktywnym. nohref=”true|false” – wyłącza
    
    obszar z mapy odsyłaczy. target = “_blank|_parent|_self|_top” –
    
    określa miejsce otwarcia dokumentu po kliknięciu obszaru aktywnego: w nowym oknie | w oknie nadrzędnym | w bieżącej ramce lub oknie | w pełnym oknie na wierzchu stosu. Stosowany z atrybutem href. Tabela
    
    Tworzy tabelę – jest „opakowaniem” pozostałych elementów. Domyślnie tabele nie mają obramowań.
    
    
    
    Podpis tabeli <noscript>Twoja przeglądarka nie obsługuje skryptów JavaScript!
    
    zostać wykonany. Przeglądarki, które obsługują skrypty, ignorują ten element.
    
    VBScript: <script type="text/vbscript">

    ---

    

    HTML

    Read more

    

    ABC American Airlines (ABC Airliner)

    Read more

    

    ABC of Rheumatology (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Allergies (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of COPD (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Urology (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Asthma (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Transfusion (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Obesity (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Subfertility (ABC Series)

    Read more

    

    Ucigasul ABC

    Read more

    

    ABC Book

    Read more

    

    ABC of Interventional Cardiology (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Kidney Disease (ABC Series)

    Read more

    

    Workshop HTML

    Read more

    

    Самоучитель HTML

    Read more

    

    ABC gitary

    Read more

    

    Самоучитель HTML

    Read more

    

    Null-ABC

    Read more

    

    Hesse-ABC

    Read more

    

    ABC of Spinal Disorders (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Imaging in Trauma (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Practical Procedures (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Clinical Leadership (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Dermatology, 5th Edition (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Medical Law (ABC Series)

    Read more

    

    ABC of Health Informatics (ABC Series)

    Read more

    

    Teddybears ABC

    Read more

    

    Kindernotfall-ABC

    Read more

    Recommend Documents

    

    HTML

    2 3 ББК 32.988.02-18 УДК 004.738.5 К63 К63 Н. Комолова, Е. Яковлева HTML: Самоучитель. 2-е изд. — СПб.: Питер, 20...

    ---

    

    ABC American Airlines (ABC Airliner)

    Also available from Plymouth Press: Famous Airliners, 2nd edition From biplane to jetliner the SIOry or travel by air ...

    ---

    

    ABC of Rheumatology (ABC Series)

    Rheumatology Fourth edition Rheumatology Fourth edition E D I TE D B Y Ade Adebajo Associate Director of Teaching Un...

    ---

    

    ABC of Allergies (ABC Series)

    Downloaded from bmj.com on 6 January 2009 ABC of allergies The epidemiology of allergic disease Prevalence Time trend...

    ---

    

    ABC of COPD (ABC Series)

    COPD Second Edition COPD Second Edition EDITED BY Graeme P. Currie Consultant in Respiratory and General Medicine Ab...

    ---

    

    ABC of Urology (ABC Series)

    ChapFM.qxd 6/7/06 9:19 PM Page i ABC OF UROLOGY Second Edition ABC of Urology Second Edition Edited by Chris Dawson a...

    ---

    

    ABC of Asthma (ABC Series)

    Asthma Sixth Edition John Rees Consultant Physician and Professor of Medical Education, Sherman Education Centre, Guy’...

    ---

    

    ABC of Transfusion (ABC Series)

    Transfusion Fourth Edition E D I TE D B Y Marcela Contreras, DBE Royal Free & University College Hospitals Medical Sch...

    ---

    

    ABC of Obesity (ABC Series)

    Downloaded from bmj.com on 13 January 2009 Practice ABC of obesity Obesity—time to wake up This is the first article...

    ---

    ×
    Report "ABC języka HTML"
    Your name
    Email
    Reason -Select Reason- Pornographic Defamatory Illegal/Unlawful Spam Other Terms Of Service Violation File a copyright complaint
    Description
    Close Send
    ×
    Sign In
    Email
    Password
    Remember me Forgot password?
    Sign In
    Our partners will collect data and use cookies for ad personalization and measurement. Learn how we and our ad partner Google, collect and use data. Agree & close

    DANE

    DANE