Ortaçağ Fransız Edebiyatı

Prof. Dr. SüheylA Bayrav

oRTAçAĞ FRANSlz EDE.Bİyarı ANTOLOJI

@ MUITI|-INGUAL 2001 lsBN 975_7262-ö6-x

MULTILINGUAL oRTAÇAĞ FRANstz EDEBiYAT|

süheyö BCıyrcıV / Yoynloyo|ı: Bosk: Motboo 70' 2OOl lstonbul

Prof. Dr.

Multilinguol/ Kopok Conon Yrldrnm /

Klodfarer Cd. 40/6 Çemberlitaş- istanbul Tel: (2|2) 5|8 22 78 Fıx: (2l2) 5l8 47 55

Sunu ortaçağdan günümüze miras kalan yazlnsal yapltlarln oIUştUrduğu geniş yelpazeden seçmelerle, yazlnsal türlerin bir dökümünü yapmak; o günden bugüne değin gerçekleşen bir ge_ llşim sürecini gösterebilmek iç'n bir çlklş noktasl oluşturarak, yazlnsal Ve dilsel düzlemdeki kazanımlarln, yitirilmişliklerin,

değişamin, dönüŞümün beljrlenmesine katklda bulunmak Ve böylelakle jktisadi tarihten bağlmslz olarak gelişen kültür tarihinin yazlna düşen payln| aydlnlatabilmek amacıyla yola çıkilk Prof. Dr Süheyla Bayrav'ın oİtaçağ Fransız Edebiyat' Antolojisi'ni yayrnlarken.

Bayrav'ln Antolojisi, ilk kez 1953 yllında Edebiyat Fakültesi Yayınlarl araslnda yaylnlanm|ş. Kitabın hazırlanmasında temel amaç' Franslz yaz|nl derslerinde salt kuramsal bilgiyle ders

yapmaktansa, yazınsal metnin doğrudan öğrencj taraflndan okunmaslnı sağlamak, bunun yanI slra metinlerin yenileştirilmesi ya da Türkçeye çevrilmesi yerine özgün dilinde kaynakça oluşturmak olmuş. 8öylelikle yazlnsal metnin birinci elden' öz_ gün dilinde okunması, okurun araya herhangi bir aktarıClnln yorLımu olmakslzln doğrudan metjnle iletişim kurmasınl sağladlğl gibi, ortaçağ Franslz yazlnlndaki Ve dilindeki gelişim sürecinin okurun bulunduğu zaman diliminden baklldlğ|nda daha berrak qörülmesine yo] açar.

Kitabın hazlrlanmasında Bayrav yapltlardan örnekler 6eçerken hem kronolojik bir gelişim süreoini hem de yapltlarl izleksel öbeklerine aylrma gibi bir seçeneği özellikle göz ardl

etmiş. Yapıtlart türsel özelliklerine göre ayırarak, yapltln biçimsel Ve anlamsal özelliklerini barındıran bölümleri yaylnlamayl yeğlemiş. Yaklaştk 400 ylll kapsayan bir dönem olan o(açağ için "homojen bir bütün mü?" sorusuna yanlt ararken, dÖnemin tarihsel Ve toplumsal olaytarlnln yazlnsal yapıtlardaki etkilerini Ve yans|malarlnl kitabln giriş bölümünde ayrıntlll olarak irdelemiş. Bu bağiamda döneme hakim olan dünya görüşünün felsefeye olduğu kadar sanat Ve edebiyata yanslrken, iki ayrl yazln_ sal hareketi de beraberinde getirdiğini Vurgular. Bunlardan biri yazlnsat düzIemde ölçünün, düzenin, akllclllğln, mutlak güzelli_ ğin Ve doğrunun slrrlnln ardlndan giden "klasik'' devir, diğeriyse yapıtlarda kişinin iç dünyaslna yöneldiği, olağanüstü olgular|n, kötümserliğin, hüznün odak noktasl olduğu "barok"tur.

Farklı anlah biçjmlerinin farkll dünya görüşlerinin uzant|sl olarak ortaya çlktığl çallşmada, yazınsal tür olarak öncelikle ortaçağln dünya görüşünü tutarllkla yansltan destanlardan aldlğı örneklerle başlar Bayrav- Aziz hayatlarınln, şöValyelerin' şöValyelik ülküsünün konu allndığ| Saint Alexis, Chanson de Roland vb. gibi yapltlardan bölümler seçmiş. Destanlarln ardından "Courfols'' edebiyatın (Saray edebiyatl) en önemli türlerinden sayllan roman Ve lirik şiire yer verir. ilk kadın yazar diye bilinen Marie de France'ln, en büyük Franslz romanclsl diye anllan chrötien de Troyes'un yapltlarından örneklerle, aşk Öykülerınin, olanakstz aşkların, şöValyelik ülküsünün, seri]Venin, KeIt mitolojisiyle beslenen olağanüStü olayların konu alındığl romanlardan olduğu giba; Güney Fransa'nln izlerini taşlyan Ve melodiler eşliğinde söylenen lirik şiirlerden de allntlIar yapar. Dinsel törenler sırasında kutsal kitaptan altnan sahnelerin Canland lrllmaSıyla başlayan dinsel tiyatro Vg böylesi oyunların dlşlnda kalan dindlşı tiyatrodan da allntlIarla örnekler sUnar

Süheyla Bayrav kitabln Son bölümünde, torsel Özelliklerine göre yapıtlarln seçilmesi yerine, dönemin etkıleriyle ortaya ç|kmış olan tarihsel yapıtlarü' öğretici Ve yerglcl yaklaşlmla kaleme alınmlş yapltlarl seçkisine katar' Bunlarln ıü;rSlnda tarihsel olay6

l,

ııııl belgelendiği Vakayinameler, acılarla beslenen aşklar,

(lüırtı öğe|erinin bulunduğu kt]çük öyküler, insanlarIn çeşitli

gül_

öiel-

llklcrinj hayvanlarda yansltan Ve ahlaki bir öğreta sunmak ama_ lıyla kaleme alınan "fabl" biçiminde yap|tlar da buIunur'

ı

Bayrav öteki yapltlarında olduğu gibi bu çallşmas]yla da lıüjın baliminsanl hem de eğitimci duyar|lllğlyla' eksikliği kitapllklarlmlzda hissedilen önemli bir kaynak kitap hazırlamış. Prof. l)r Süheyla Bayrav'ın tüm yapltlarlnı yayımlarken, gunuruzde l)ıı alanda yapılan çalışmalarln klslrllğı da göz önüne ;ılıııdığında, bunlarln hala güncelliğini korumasl ve bilim (lUnyamlza lşük tutarak zenginleştirmesi onurlandırmaktadır bizi. Kendisine teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Eylül 2001

Meral oraliş

içindekiler Giriş Aziz hayalları ve Destanlar

1l

3l

Saint Alexis

Chanson de Roland Charroi de Nimes Raout de Cambrai

35

39

Roman Tristan ile Iseult

47 49

Chievrefeui

50

Eheas

Marie de France: I

Chıöıien de Troyes: Yvain

54 54 57

Erec et Enide Perceval La Queste del Saint Graal

6s

Lirik şiir Le samedi al soir Raynaut

7t 72

Thibaul de Chımpagne: J'aloee l'autrier Gaite de la tor Por quoi me bat Voulez vous que je

Le Chaıelaİn de Conon de Bğİhune Jehan Rrcıeı - Adam de Dites Seignor

Guİ]kuine de Machaul

'75

76 77 78 Iu

Haıle

-_-_79

8l 82 83

EuSıaclıe DeScııomps CIıorles d'oıIöans Aucassin et Nicolette Tiyatro:

Dini Tiyatro: Le mystöre d'Adam Rutebeuf Le milacle de Thğophiles

La passion de Palatinus-------------------------------------102

ıııısı

Robin et Marion La farce de Maistre Pathelin Ie Bossu'.

t05 108

Vekayinameler ve Didaktik eserler

Robe

l5

de Cla

VİIIehardouİıı

t1

Froİssafı Bruneıo Latiııİ

22 24

l9

Joinville

Roman de la Rose: Guillaunıe ıIe Lo rıİs Jean Le Meung

---_-_-___--

127 130

Taşlamalar Roman du Renard

Metne dayanünayan bir edebiyat tarihi dersinden yarar sağianbeklenemez. YenileşiriImiş metinlerse, hpkı

gJ;';ir okr;"l;i,r. i'

yiızının gerçek çeşnisini hiç bir zaman veremezler. çeyi;le; Bundan doiayı eski

Laik tiyatro:

Aılam

GİRis

93 97

133

Bibliografoa

tJ

Glossaire

139

I

lllctinIerin öZüne Varmak istersek onları kendi diIIerinde

Anıolojiyi' ortaçag Franslz Edebiyatınt tanımak ve Frangellşmesini yakından incelemek isteyen, Fransız )]-i 9,!.nl, ve Roman Iriloloj isi. öğrencilerini düşünerek hazırladık. jma"' erı.i aıı rr".i"i" ç,ılışacaklara lneıin saglamak. ayni zamanda o.trçug r,-',i .J.;i"llınıll baş]lca telnaiarlnı. motifl erini. konuIarını tanItm;ktlr. .'Biz.

bu

ortaçağ için karakteristik buldugunıuz bazü metinieri öğrencilele erişlı'rmek isteyen-bu küçük kitap kronolojik slraya göre dü;i;;;;_ ],].,jl]..9_nrç"g

ll11l, ool('Dll İ.i1,.'.B, IrdIk.

edebiyatü biIindigi

gibi XIL yüzyıidin. XVl. y.uzyıia

400.yıl|ık süreyi. yüzyl l lara veya başka o|çııleie gore

KronoloJ iye önem ! ermeden. türleri gösıemevi veileldik: l')cstan. Roman. J irik şiir. Tiyatro v.b. Kitabın bJyıııları

il;;:;;l;;-

verebllmemizi engelledi: Fabliaux' Besıiaire. Mofalitd,

::ll 5olle "T:gtbi yazllardan

söz etmedik. XV. yüzyılln gerçekçi romanlarını. ıle-'S-ııiıılrc gi6i bir çığır il.ade edenlup,,ı"r, o, ,rrirrJ Fr:: !"!, göründük. cenellikle. eski|ere oranla. çok oaııa toıay anıuş,ı'. uı, Jı] de yazılınlş oJan xV. yüzyıl yapttlarlnl göz aldı ettik.

L:

son derece bağII olan odaçağ yazllarlnl türlere Ve hatta ,Geleneğe Iemalara- göre incelemek olasıdır' Ancak böyle harekeı edince, bu e_ Bnk Mfnende,, } Pelayo. vol: v EI rcrnanlicismo .h Fİo,ıcio. y.ı7ar bu esenn.lc xlx ylizyılda }aşayan FranslzlaIII Clıanson de Rolal,aı lç]"-;;;;i;;:;; "r"v"p _ gereksinim dtlymalarlna şaşmaktad'r' ' Ila]o siciliano.. ., iilorı el les lhİhıcs poiıiülhcs du M. Ag!-isımli k abıllda bırevcı blr şilr olılp. edebiyaıla ycni bir çıglI açan Vlllon un e"ı*iğ. b"gı,l,g''. Varar]andığıDı göstermlştlr Fernand l.jon.un les;Rpveirlc ""d"" ''",üa";. R'ociie-a";;.;;,;;";;' sanaı yapltınln oiuşumundaki farklı kaımanlfuı bulınak olasıdn

r,ı".ri

l0

II

debiyatm dönemi yadsıdlğl fikini vermiş olmaz mlyız? Soru}ıı başka türli-i de ifade edelim: Bıkmadan aynı konuları, motifleri tekarlayan bu edebiyatın ruhu' hayat karşıstnda tavrı zamanla değişmemiş midir?

Gelenek ne kadar sağlıklı olursa olsun, zamanın akışını durduramaz. Bir temanın canlı kalması belli bir duyarlılığın veya dünya gö_ rüşünün devam ettiğini kanıtlamaz. ortaçağ edebiyatı bu baklmdan, çok iyi bir örnektir' ortaçağda hiç bir tiir tam ölmez: Destan nazımdan kurtulup ne_ sir, roman şeklinde yaşar. Lirik şiir belli kalıplar içinde, belli temaları söylel. TiyatIo mukaddes tarihi, dini mucizeleri anlatr. Kelt menklbeleri durulmayan bir sevgiyte tekrarlanır. Konular bir türden digerine geçer. Temalar da pek çok değişmez, courtois aşlğ].lJ. derdi, dünyanın geçiciliği, talihin cilveleri, kadlnların kötii ruhu, rahiplerin rahata, zevke düşkiınlüğü. v.b....

Fakat xII. yüzyılın ruhu, XIV veya XV. yüzyılmkine benzer mi? ortaçağda fikir hayatı, bir nehir gibi hep ayni yönde mi akaı? 400 yıllık bir süreye biı isim takıp, ona homojen bir büti.in gözüyle bakabilir

miyiz?

ortaçağ sanatfa olsun, felsefede olsun hareketsiz değildir. Birbi_ rinden farklı akımlarln, biri birini izlediği veya birbiriyle çarpıştığı biı devirdir: Romandan sonra Gotik, Gotikte de "rqyonnanı'' "flamboyant'' devreler' realizme larşı savaşım veren nominalizm, Eflafuıa karşı Aristoteles... sanatta üslüp değişmesi yalnız teknik bir gelişnıe olarak kabul edilebilir mi? Üslüp değişmesi, yeni bir hassasiyetiı. yeni bir dünya görüşünün kendini ifade etme arzusundan doğmaz mı? Felsefedeki büyiik akımlar, Eflatun yerine Aristoteles'in okullarda okunması, Kilise talafından benimsenmesi, fikir hayatında yeni bir çığırın açıldığını gösteımez mi? Kuşkusuz sanatta felsefede gelişme, harcket, tartışma 'edebiyatta

da hareket olacaktır: bir devrin hayat üslubunda, düşünce ıarllnda meydana gelen deglşmc. sanana. feIsefede olduğu gibi edebiyatra da ifadesini bulacaktır.' Yaln17 bu hareketler her alanda oluııca,

]

Edebiyat ve farkl, sanaldalları araslndaki bcDzcşıneler Bak: Dilthey - l-oveyoj'Emile e-wölfflin- H. Hatzfel. A},rıı devirde yaşayan insanlarıı'ı aynı kuşağa ait o]ınayabileoek]eri. Bak] w. Pinder]

M

Das pnblem

lef

Generuliofi

ilı .ıel

Kulıslgeschicıı! Eu.opas' Be(li|f,, |928.

san'atlarün bağImsız]ığl Ve gelişmeleri: Bak. Lessing.

12

lıyııı

llıılı

başlamayabilir; aralarlndaki benzerlikleri, oranlan bulmak

ıllı 11)ç ıılalıilir. zaten genellik]e, fikir hayatında devirleri birbirinden ııvııııı:lk istediğimizde, hiç bir zaman kesin bir hat çizemeviz. Eskive lıı1'ılı kiılanlar, yeniyi çok önceden habel verenler. bu gibi-ayrımların

lıcı ziııııın ileriyi göz önünde bulundurarak, yön bildire-n işaretler ola_ ıııL kiılırıl etınek gerektiğini gösterirler. Ayrımlar, ancak ortalama olaı.ık ılıığrtıdurlar. işte biz de, bu noktaya iyice işaret ettikıen sonra, or|ılçllll 7ihniyetinde en belirgin olan iki tawl, felsefede olduğu kadar,

',ııııiıl Vc cdebiyatta görünen iki hayat anlayışınl belinmeye çalişacagz. ()rtaçağl, ozellikle Hııizinga,nın kitabından beIi,a yükselme bir . v. l)ir çiikme devrine ayırmak adet olmuştur. Fakat bu nitelikierde giz_ lcııel) değer yargıları insana yanlış fikirler verebilir: iki devıin kenjıe i),,,lü. oı'ljinal tavıIlalrnı, görüşIerini, duyarlıhğını belli €tmez. ortaça)lııı lıaş|Ica iki tavrını sanatta roman _ gotik, f;lsefede realizı - nomi_

lıillilnl tartışması aracılığıyla açıklamak isteyen yorumcuıar, ise l'ı,ıııılojik güçlüklerle karşılaşırlar ve kesin bir ayiım ıaoamazlar.

\il- orlaçağl. bazı sanaı kiıaplarında yaplIdlgl gibid bir Kluiı., ui, a. l}ııı'ıık deyre ayırırsak onu dalıa ,,organik', uii şitiıoe an]ayacagrm,zı llIlliil'ız. ( )\

Sanatta yapıIan düzene uyarak, edebiyatta da' ortalaına bi. bölme vlıpnıak istersek, başlanglçtan Joinville,e (yapıtını l 309,da yorıış,,.j kıdar uzanan devre Klasik devir, xIV. - xV. yüzylllara da garot devri (liyebiliriz. Kuşkusuz bu devirler de çıgırlari b6]untıp, ,l"recelenebiliıIeı. Klasik zihniyetin en olağanüstü belirtilerini XIl' yiizyılda, Barok lıvrı' da XV. Jiızyılda bulduğumuza göre, aradaki zaıı.ıana bir geçiş ılcvı'i olarak da bakabiliriz. Ancak, burada, amacltlllz ,r',, ao,rirn, ıırtışınak değil, iki zihıiyeti kısaca belirtmektiı:

.. ..]I.eride,.h9r tiıİlü anlaşmazlığI önlemek kavgısıyla önce lru iki si'Zcükle neyi işaIet ettiğimizi açlklamaya çalışaiıi. özeilikte xlasik siizcıiğiinün anlamını belirleııek oldukça nazik bif i(onlıdur. Çiilüii n Vrupa kühüriine giren çeşitli iilkelcrde Ve bu kiilttiıiin taı.klı Fors por vos conpeignie a feire>. Et la rethe I'an mercie:

D'une cort€ cote se Vest.

, fet il, LoIs a tot son panser leissiğ Qui ert antorse anson sa Iance Et li chevaus soz lui se lance, Si porprant teüe a une part Et dit celui que il se gart Et Percevaus vers lui esgarde, sel Voit venir tot esleissiğ. Lors a tot son pansel leissiğ Si li revient poignant ancontre. A ce que li uns I'autre ancontre, Sagremors sa lance peçoie,

(434943s9). . Armer se fet eneslepas Cil qui de totes Ies bontez Ot los et pris, si est montez Sor un cheval fort et adroit Et vint au chevalier tot droit, Qui sur sa lance ert apoiiez, N'ancoİ n'estoit pas enuiiez De son pansd, que mout li plot. Et neporquant Ii soluaz ot Deus des gotes del sanc remises.

Qui sor la noif furent assises, Et la tierce aloit remetant; Por ce ne pansoiı mie tant

Li chevaliers come il

La Perceval ne fraint ne ploie

Einçois l'anpaint de tel vertu Qu'anıni le champ l'a abafu.

(4242-4268) 62

Et mes sire Gauyains ıi (le roi) dit: <Sire, se Damedeus m,ait, Il n'est reisoı'ıs, bien le savez' Si con vos meismes I'avez ToZjors dit etjugiğ a droit, Que chevaliers autre ne doit Oster, si con cil dui ont fet, De son panser, quel que il l,et. Et sril an ont le tort eu, Ce ne saije, mes mescheu Lor an est, ce est chose certe,..

ot fet.

Et mes sire Gauvains se tret Vers Iui tot soavet anblant, Sanz feire nul felon sanblant, Et dit: (Sire,je vos eusse 63

Saluğ s'autıetel seusse

Vostre cuer con je faz le mien; Mes tant vos puis je dire bien

Queje sui messages le roi, Qui vos mande et prie par moi Que vos veigniez parler a luiıı. (Il an i ontja estĞ duı'

LA QUESTE DEL SAINT GRAAL

Fet Percevaus, (qui me toloient Ma joie et mener m'an voloient Ausi con se je fusse pris,

Et Lancelot chevaucha aprös le chevalier tout le travers de la forest en tel maniere qu'il ne tient ne voie ne sentier, ainz s'en

Etje estoie si pansis

D'un panser qui mout me pleisoit. Et cil qui partir m'an voloit

N'aloit mie querant mon preu; Que devant moi an icest leu

Avoit trois gotes de fres sanc, Qui anluminoient le blanc.

An

I'esgarder m'estoit avis Que la freche color del vis M'amie la beie i veisse Ne ja partir ne m'an queisse>. (Certes) fet mes sire Gauvains, (Cist panse$ n'estoit pas vilains Einz estoit mout cortois et douz, Et cil estoit fos et estouz Qui vostr€ cuel an r€movoit

(44t3-4461) Perceval, id- Foercıer - HılkıL

vet si come aventure le meine. Et ce li fet mout mal que il ne voit ne loign ne pres ou il puisse prendre sa voie: car mout ert la nuiz oscure. Et neporec tant a alĞ que il Vint a une croiz de pierre qui ert au departement de deus voies en une gaste lande. Et il resgarde la croiz quant il fu pres et voit par dejoste un perron de marbre ou il avoit Ietres escrites, ce li ert avis. Mes li tens ert si oscurs que il ne pooit conoistre que eles voloient dire. Et il resgarde vers la croiz et voit une chapele mout anciene, et rl s'i adrece car il icuide trover gent, et quant il est auques pres, si descent et atache son cheval a un chesne et oste son escu de son col et le pent a l'arbre. Puis vient a la chapele et la troeve gaste et decheue, et entre dedenz, et troeve a l'entree unes prones de fer qui estoient serreest jointes en tel maniere que len n'i poist mie legierement entrer. Et il resgarde par mi les prones et voit la dedenz un autel qui ert mout richement aornez de dras de soie et d'autres choses, et devant avoit un grant

sis cierges ardanz qui gitoient grant clartö. Et quant il Voit Ce, si a ialent d'entrer enz por savoir qui i repere: car il ne cuidoit mie qu'en si estrange leu chandelabre d'argent qui sostenoit

eust si beles choses come il voit ci. Et il vet regardant les prones. Et quant il voit qu'il n'i porra entrer, si est tant dolenz qu'il se part de la chapele et Vient a son chevaı et l'en meine par le frain jusqu'a la croiz, puis li oste la sele et le frain et Ie lesse pestre, et deslace son hiaume et le met devant soi, et oste s'espee et se couche sor son escu devant la croiz et s'endort assez legierement, a ce qui il estoit las, se ne fust ce qu'il ne put oublier le Bon Chevalier qui le blanc escu emporte.

64

65

qu'a riens l'en Venue del Saint Graal ne ne fist semblant pris ı, Queste qui mainte honte l'en dist et

Et quant il s'est grant piece esperiz si voit venir en uno litiere que portoient dui palefroi, un chevalier malade qui mout se plaignoit angoisseusement. Et quant il aproche de Lancelot, si s'arreste et le regarde ne mot ne dit, car il cuide que il se

ıııI la

il ne

Eiin"inGn"nt vint ilec un escuiers qui aportoit i,,1.:-i; il voit,le "-; ,,iı"r ,t."" mout beles et mout riches' et vet la-ou (Par foi'. fet il avenu' est il li coment ;,i,;;.ilr,; li demande

dorme. Et Lancelot ne dist mot, come cil qui ert en tel point que

dormoit bien ne ne veilloit bien ainz someilloit. Et li chevaliers de la litiere, qui se fu arrestez a la croiz, se commença a plajndre mout durement et d|soi| (Ha DieX' faudra me ja mes cestes dolor? Ha. Dlex, quant vendra li Sainz Vessiaus par qui la force de ceste dolor doit remanoir? Ha! Diex, soffri onques mes nus hom autant de mal come .ie sueffre, et por petit de meffet?) Grant piece se complaint einsi lı chevaliers et se demente a Dieu de ses maus et de ses dolols. Et Lancelot ne se remue ne ne dist mot, car il est ausi come entranses, et neporec il le voit bien et entent ses paroles. Et quant li chevaliers a grant piece atendu en tel maniere, si se resgarde Lancelot et voit venir devers la chapele le chandelabre d'argent que il avoit veu en la chapele o les cierges, et il resgarde le chandelabre qui vient vers la croiz, mes il ne voit mie qui Ie porte, si s'en merveille trop. Et apres voit venir sor une table d'argent le Saint Vessel que il ot jadis veu chiğs le Roi Pescheor, celui meismes que len apeloit le Saint Graal. Et si tost come li chevaliers malades le voit venir, si se lesse chaoir a terre de sj haut come il estoit et joint les mains encontre et dit: (Biau sire Diex, qui de cest Saint Vessel que je voi ci venir avez fet tant bel miracle en cest pais et en autre, Pere, regardez moi par Vostre pitiö, en tel maniere que cist maus dont je me travail me soit assouagemenz en brief terme, si que je puisse entrer en la Quueste ou li autre preudome sont entre.) Et lors s'en vet trainant a la force de ses braz jusq'au perron ou ıa tabIe seoit et li Sainz Vessiaus desus. Et il se prent a deus mains et se tire contremont et fet tant qu'il bese la table d'argent et la toche a ses euz. Et quant il a ce fet, si se sent ausi come toz alegiez de ses maus: si gite un grant plaint et dit: (Ha! Diex, gariz sui.) et ne demora gaires que il s'en-dort. Et quant li Vessiaus ot une piece demorö ilec, si s'en rala l lı chandelabres en la chapele et la Vessiaus avec, si que Lancelot ne sot ne a l'aler ne au.venir, par cui il ipot estae aportez. Et neporquant einsi li avint, ou par pechiö dont il ert sorpris, que iI ne se remua bo

i:;;,;;i ii;

"n ııl;ez l'en mesavint en maint leu. '

et Quant li Sainz Graal se fu partiz de ta croiz' L1 "ıt."-,:l et han|ez eI sainz la litiere ı,,,oele si se dreÇa li chevaliers de

i,,;;,-öi;r;;,;i Je fui tantost gariz come.li P?i1'"_9':?lLT: me semble de cel chevalier qul la se u,nt uiait", '"ri Mes m'erveille (Par foi' fet li i,',u onor"t ne s'esveilla de sa venue ) maint ,:.""i;'i ii lit-ruiuns chevaliers -qui 9fI "i. ?y"tl-l. par aventure confÖs, dont il est

,'".t i. aJnt il ne se fist onques qu'il Veist :.' ;;;;rbl;;;"r; ııostre seignor que il ne li plaist mie que ll solr ll qul ,:cste'bele aventure) - (Certes, fet li chevaliers' des aucuns ,.ii-.es"n"anr, et si cuit je bien que ce soit la Quesle en ,,o*jrgnon" de la Table Reonde qui sont entre dou Saint Graal.) 6d. Pauphiıet (ctas fr'M A P 57-60) '

67

LIRIK ŞllR

LIRIK ŞIIR Kadlnlarln çahşlrken söyledikıeri Ve bu yüzden (chanson de toile veYa d'histoire,, ismini taşlyan halk türkülerinden iki örnek:

Le samedi al soir faut la semaine Gaiete et Orior, serors germaines Main a main vont baignier a la fontaine. Vente l'ore et li raim crollent:

Qui s'entraiment soef dorment! L'enfes Gerarz revient de la quintaine, S'a choisie Gaiete sour la fontaine: Entre ses bİras l'a prise, soef l'a streinte. Vente ı'ore et li raim crollent:

Qui s'entraiment soef dorment! Et ele saut maintenant A son baston: (Se vous venez Plus avant Ja avroiz la tençon. Sire, fuiez-vous de ci! N'ai cure de tel ami, Que j'ai mult plus biau choisi.

Qui venoient huiant,

Et leveİent un gland cri, Assez fis plus que ne di: Je la les, si m'en fo'ı; N'ai cure de tel gent.

Thıbaud de champagne

€d. (soc. des anc. textes fr. 1925)

Qu'en claime Robeçon.

lll.

Quantje la vi esfreer

Si durement Qu'el ne me daigne esgaıder

Ne fere autre senblant, Lors commençai a penser Confaitement

Ele me porroit amer

AUBE Bu tür şiirlerde üç kişi vardır. sevgililer Ve nöbetçi. Değişik şemalı Aube'lar bilinmektedir. Bu türün ilk şeklini tam olarak saptamak 9üçtür.

I. (Gaite de

la tor Gardez entor Les murs, se Deus vos voie; C'or sont a sejor Dame et seignor; Et larron vont en proie.

Et changier son talent.

A terre lez li m'assis.

Quant Plus regart son cler vis, Tant est Plus mes cuers esPris, Qui double mon talent.

IV

Qüe m€ daignast esgarder Et faire autre senblant. Ele commence a Plorer Et dist itant: <Je ne vos puis escouter; vers li me trais, si li dis: <Ma bele, pour Dieu merci!> Ele rist, si resPond: (Ne faites pour la gent!)

V.

- (Hu et hu et hu et hu! Je l'ai Veü Lajus soz la coudroie. Hu et hu et hu et hu! A bien pres l'ocirroie.>

Lors li pris a demander Mult belement

Devant moi lors la montai De maintenant Et trestout droit m'en alai Vers un bois verdoiant. Aval les prez regardai,

II.

(D'un douz lai d'amor De Blancheflor,

Compainz vos chanteroie, Ne fust la pooı Del Eaitor

lll.

cui je r€doterioie.) - (Hu et Hu, etc)). -

(Hu et hu

or soit

Et s'il ne my lait durer

Ne bonne vie menel

et hu et hu!

teü,

Je ferai cous clamer, a certes. Por quoi me bat mes maris, lassette.

Compainz, a ceste voie! Hu et hu! Bien ai seü Que nos en awons joie.ı (Gaite d€ la tor

VI.

Or sai bien queje ferai Et coment m,en vengerai Avec mon ami girai

Vez mon retor,

De la ou vos ooie, D'amie et d'amor

A cestui jor, Ai ceu que plus

_

(Hu et Hu!)

-

(Hu

En

nuette

Por quoi me bat mes maris,

amoie.>

nuette.

- Pou ai getı la chambre de joie.> et hu!D

öd. PouPhiıeı -

-(TIop m'a neü

L'aube qui me guerroie>.

VII.

salve I'onor Au criator Esıoit, tot tens voudroie

Voulez vous queje vous chant un son d'amour avenant? Vilain nel fist mie.

Nuit felst deljor; Ja mais dolor

ainz le fist un chevalier souz l'ombıe d'un olivier

Ne pesance n'awoie.> - (Hu et hu!) Bien ai Veü De biautd la monjoie.>

entre les -bras s,amie.

- (Hu et hu! (c'est bien seü.

Gaite, a Dieu tote voie). Bartsch. Chrestomathie

Por quoi me bat mes maris lassette? Je ne li ai riens mesfait ne riens ne li ai mesdit, Fors qu'accoler mon ami seulette?

Por quoi me bat mes maris lassette? 76

CHANSON

<Se

cHANsoN

Pığiade

de ıa mal_marıĞe

Chemisette avoit de lin et blanc peliçon hermin et bliaut de soie, chauces ot de glaiola, et souliers de flors de mai

estroitement chauçade.

Ceinturette avoit de feuille qui verdist quant li tems meuille-

d'or en boutonade. L'aumosniere estoit d,amoİ li pendant furent de flor, par amor fu donade.

El chevauchait

une mule: d'argent ert la ferreüre, la sele ert dorade

77

et enseignier quel est ma

sur la couPe Par derriers avoit Plantğ trois rosiers por fai.re Ii ombrage.

eı servirai adÖs sans rePentir...

Onc ne la seu losengier ne flater, neja Dieus sens ne m'en doint ne talent mais ma Dame servir eı honorer et faire adğs tout son commandement. Et sachiez bien, se beaus servir ne ment ou li miens cuers, qui bien me peut grever, que tous les biens qu'on p€ut avoir d'amer aura mes cuers qui adĞs sy attent

Si s'en vat aval la Pree:

chevaliers l'ont encontree, bel l'ont saıuade: (Bele, dont estes vous nee?)' - ı Et je li diz que oil. Et il me dist'. ı En tel ınaniöre me Portörent deus foiz par ıerre, et une ö genouillons; et lor je senti le coutel a ıa gorge. En cest pers€cusion, me sauva Dieus par l'aide du Sanazin, liquel me menajusques ou chastel, ld oü li chevalier sarrazin estoient.

Quant je ving entre eus' il m'ostğrent nıon hauberc; et pour la pitid qu'ils orent de moy, il geterent sur moy un mien couvertour de

escarlate fourrğs de menu vair, que ma dame ma möre m'avoit donnd; et li autres m'aporta une courroie blanche, eı je me ceingny sur mon couvertour, ouquelje avoie f'ait un pertuis, et l'avoie vestu; et li autres m'aporta un chaperon, que je mis en ma teste. Et lors, pour la peur que je avoie, je conımençai e trembler bien fort, et pour la maladie aussi. Et lors je demandai e boire, et l'on m'aporta de I'yaue en un pot, et si tost comüıe je la mis i ma bouche pour envoier aval, elle me sailli |ıors Par Ies narilles. Quant je vi ce, je enviai queİre ma gent, et lour dis que

je

estoie mors, que

j

avoie l'apostume en la gorge et

demandĞrent coruı]ent je le savoie;

il

me

je leur moustrai, et tantost que il virent que I'yaue me sailloit par la gorge et par les narilles, il pristrent A et

plorer. Quant li chevalier sarrazin qui la €stoient

iI

virent ma gent plorer,

demandörent au sarrazin qui sauvez nous avoit pourquoy il ploroient; et il respondi que il entendoit que j'avoie l'apostume en la gorge, par quoy je ne povoie eschaper. Et lors uns des chevaliers Sarrazins dist ö celi qui nous avoit garantiz, que il nous reconfortast; car il me donroit tel chose ö boivre de quoy je seroie gueriz dedans deus jours; et si fist-il.

cıı. Pouphileı - PıEiı.de.

l'empereour, yestu de unes brayes de toile escrue: et en vint noant parmi le flum jusques a nostre Vessel, et m'embraça par les flans, et me dist: (sl/'e, yous esleS > Aimery de Pavie se leva aıant devant le roi, qui en genoux et en grand'cremeur avoit ctğ, eİ diİi En cel dıat et sur la parole du roi se partit Aimery de Pavie et s'eı retourne arriĞre d Calais, eı ne fit nul Semblant d ses compagnons dc

chose qu'il eut empiise ö faire. Messire Geflıoy de Chargny qui se tenoit pour tout assurğ d'avoir le chatel de calais, se pourvut ı" l'argent; et crois qu'il n'en parla oncques au roi de France, Car Ic roi nc lui_eut jamais conseilld a ce faire. pour ]a cause des ırĞvcs qıI.iI clıl enfieintes. Mais le dit messire Geffroy de Chargny s'en dğcouviiı lıicıı secrötement d aucuns chevaliers de Picardie, qui tous furcırt dc slııı accord, car la prise de calais |eur touchoit trop malement; cı ii ıcls qıx. au seigneur de Fienıes, ö messire Eustache de Ribeunıonl. ii ıııcssiı,. Jean.de Landas, d messire Pepin de Were, au seigneur tlc (.ı.tt1ııi, ıi messire Henry du Bois' et d plusieurs autres; et avoiı sa chııse si lıicıl appaıeillde qu'i devoit avoir cinq cents lances. Mais la grcigııuııl. 1ııı liı, de ces gens d'armes ne savoient oü iI les vouloiı nigıcı. liıs lııııl

seulement aucuns gı'ands barons et bons chcv;ılicıs, lııııiı1ıı.lı ıl touchoit bien de le savoir. Si fut celle ctıtısc si iı|ı|ıtıı|ıaı ı|tt,.. droitement la nuit de l'an, Ia chose mt arrelic (l'cll(. lilil(., ı.ı ılı.vıııi ll. dit Aimery ddlivrer le chateau de Calais e'ıı ccllt. ıılıı| Sı lı .,ıpııılııl l, dit Aimery, par un sien fiğre, ainsi ı1ıı'iI iıvııll l||ı|llllı, .lıl Ilıl

d'Angletere.

Aıı ıh ok'ı:ıı' : huı ı'h lı ı, ı, ı' h|

ın

l

I

t,l

toutes cl'ıoses en somme. Et ce apartient a la premieı.e partie de philosophie, c'est a thdorique, selonc ce que cestui livre parole ci aprös. Et si comme sanz deniers n,auroit nule meennetğ entre les oeuvres des gens qui adrecast les uns contre les autres, autressi ne puet nus hoın savoir des autıes choses plainement se iI ne seit ceste premiere partie dou Iivre.

DIDAKTIKESERLER BRUNETO LATiNi ortaçağ bütün insan bilgisini toplayan yapltlar oluşturmaya Çallşmlştlr. Vincent de Beauvais'nan <Speculum> isimli külliyat| bu çerçeve içinde yer allr. 1230'da Floransa'da doğan Ve Dante'nın hocasl olan Bruneto Latini'nin Fransjzca olarak yazdlğl da böyle bir ansiklopedidir'

IL LIVRES DOU TRESOR

LIVRE cisı prenıiers poroıe

aıİ

I:

PREMIERE PARTIE

ıa naissahce de ıouıes choses:

Cist livres est apelds Tresors; car si coıne li sires qui Yuet en petit Ieu amasser chose de graıdisıne vaillance, non pas por son delit seulement, mais por acroistre son pooir et por essaucier son estat en guerre et en paix, imet les plus chieres choses et les plus precieux joiaus que il puet, selonc sa bone entencion, tout autressi est li cors de cest livre compilez de sapience, si come cil qui est estrais de tous les membres de philosophie en une somıne briement.

Et Ia ııaindre

partie de cest Tresor est aussi come deniers

contans por despendre toz jors en choses besoignables; ce est a dire que ele traite del conırıencement dou siecle et de l'anciennetd des vieilles estoi res et des establissemenz dou monde, et de la nature de 124

La seconde partie, qui trait des vices et des vertuz. est de precieuses pierres qui donent a home delit et yretu, ce est a dire quels choses hom doit faire et queis rıon, et monstre la raison por quoi. Et ce apartient

a la seconde et d la tierçe paıtie de

ptatique et d logique.

philosopl]ie: c,est

La tierce partie dou Tresor est de fin orJ ce esı

i

.ı

dire qu,ele

enseigne I'ome i parler selonc la doctrine de rethorique, et comnlenı li sires doit govemer les gens qui sont desoz lui, meesmement selonc les us as Ytaliens. Et ce apartient e ia seconde partie de philosophie, ce est

a

pratique; quaı

si

come oI sormonte tolltes maüiöres de ııetaus.

autressi est la science de bien parler et de governer gens plus noble de nul art dou monde.

Et por ce que li tresors qui ci ne doit estre donez se a home non qui soit soffisans d si haute richesce, le baillerai je a toi, biaus dous amis; car tu en es bien dignes selonc mon jugement. Et si ne dj je pas que Aist livIes soit estrais de ııon poure sens, ne de ma nue scieıice. mais il est autressi comme une bresche de miel cueillie de diverses flors, car cist livres est compilds seulement de rnervilleus diz des

autors qui devant nostre tens ont traitid de philosophie, cascuns selonc ce qu'il en savoit partie; car toute ne la pueent savoir home terrien, porce que philosophie est la racine d'oü crojssent toutes les sciences que home puet Savoir. Tout autressi comme d'une fontajne d'oü maint ruissel issent qui courrent ça et lA, si qııe li un boivent de l'un et liautı'c de l'autle; ıııais ce est diversement, car li un en boivent plus et li autre mains, saııs estanchier la fontaine. Por ce dit Boeces au livı.e Ce dit Renars: . Mes ele fet oreille sorde, Qu'el(e) n'est pas fole ne lorde,

Vos dislez qu'er' affee

Que que Renars ai se deresne,

560

Ainz siet sor la branche d'un chesne

Se ne me fusse arere trete.

530

Et Renars ra jetd les denz, Prendre la quide, mes il faut. (Renarb), fait ele, (ce que vaut? Ce n'iert ja que croi-re vois doie; Par quel manere vos creroie?

Car, certes, je n'i enten mie

or clingniez donc!)' cil

Et la mesengne

Je reclingnerai autre fois). (Or donc), fet ele, ((estez toz cois!). CiI cligne qui molt sot de boıe; Cele li vint pres de la gole Raiant, mes n'entra pas dedenz.

Et por vos anques ensaier;

, fait il .

G. Cohen: La grande cıaft6 du Moyen Age. ed. emİ. G. Cohen: La vie ıiaeraire au Moyen Age. 6d. emf. Langlois: La yie en Fnnce au Moyen Age. ğd. Hachette. A- Pauphilet, La lıtterature fnnçaise, Moyen Age. ğd. Delalain. H. Pirenne, G..Cohen, Focillon. La civilisation occidentale au Moyen Age du xl au mili€u du xvs, t, vlıl de rhistorie du Moyen Age, dans la s6ie diig6e par Glotz, Paris 1933. Huinzinga: Le dĞclin du Moyen.Age. tr. fr. Payot.

Renars fu cointes et senez, Si iI ra trait' und mençoigne Que qu'il parole, si. s'esloigne -; (Danıe, les triues sontjurees Et plevies et afiees,

Destan: J. B6dier: Les l€gendes 6piques, Paris 1921. E. FaJal. La chanson de Röland' Pa(is. A. Pauphiıet: s?r Ia chanson de Rorand' Romania 1933. ı. siciliano: Les cl,ansons de Gesfe. E. Mireaux: La chanson de Roland et I'histoire de Fnnce. öd.A. Michel. Wilmotte: L'6pop6e française, 6d. Boivin.

585 - La pes ausi de tot en tot Mes nel sevent mie par tot. Ce sont cael qui ci nos viennent, Qui la pes que lor pere tiennent N'ont encor pas aseüree, 590

-

595

-

600

-

Si con loı pere l'ontjuree. N'erent pas encore si saive Au jor que lor pere et lor aive Jurerent [a pes a tenir, Que I'en les i feist veniD).

136

.

(Certes. ore estes vos mavdsi Cuidiez qu'il enfrengnent la pes? Ça revenez, si me baisiezl>. <Jei n'e(n) sui pas or (a)aisieaı. (Jajura la pes vosİe sire!). Renars s'en fuit, ne vout plus dire Come cil qui sot le travers. ğd. (Hermann

Roman vi Hikayeler: G. cohen: Le roman en prose aU Xılls. Paris 1935. G. Cohen: Le roman couftois au X/l/s. Paris 1934. G. Cohen: Chretien de Troyes et son temps, Paris 1931 E. Farul: La l6gende aıthurienne.3v. Champion. Paris '1931. Frappier: Etudes sı.,r la mod d'Artus. Paris 1936. Wilmotte: Oigines du roman en France. 6d. Boivin. A. Pauphilet: Eaudes srr /a Q0este de saint Graaı. Lot - Borodine: Irois essais sur le roman de Lancelot du Lac eı la Queb de Saint Graal. Pa(is 1921. R. R. Bezzola: Le sens de l'aventure et de l'amour. 6d. la jeune Parque. '1941. F. Lot: Eaudes sı.,r /e Lancelot en prose, Paris '1919. H. Dupin: La coı-rrİoisie au Moyen Age, Paris ğd. Picard.'1931.

Brcue\ EaIıe

-

Saaıe 1929)

Lirik şiir: t37

A. Jeanroy: Oigines de la poesie lyique en France, paris 192S. P. Champion: LaviedeCh. d'Odeans, paris i911. P. Champion: Histoire poetique du Xys, paris 1923. l. siciliano: Villon et les thğmes po'tiques du Moyen Age, Paris 1913.

Acata

Ainc Ainz

Tiyoıro:

G. Cohen; Le thqdtre en France au Moyen Age, t, I th'etre religieux ll. th6ıitre prolane' 1928-1931' L. Cl6dal: Rutebeuf. Petit de Julleville: Les Mysfdres. 1880. Petit de Julleville: Les comqdiens en France au Moyen Age. R. T. Holbrool: Etude sur Pathalin ,t917. H. chamard: Le mystğre d'Adam. J. B6dier: Les Fatılüaux, Paris 1893.

AIenee

t,

Metİn koleksiyonIa :

Ambedui Ambes Amer Ancienor Ane

Aposıoile Araisnier Aries Asanler

en plein poumon

tous les deux deux aimer plus ancien cane pape discourir parler auriez v. avoir asembler

Ğcoute

Assolude

absolue;

4sserer Atalante

A!fıca:

Autrier

Aıirer

Atornee Aartressi Baee

Bai e Bailis

Barate

Bamet

sevmek daha eski ördek

papa konuşnak

sahip olmak toplamak dinle

hoş' aau uyandürcn hazı amak

kararlaşhrüImüş

bee

açlk

gardienne, action de livrer domination, fonction ruse, tromperie

reprocher

Biau

Mais önce, fakat hiddet büyük bir nefes her ikisi de

plaisante prğparer arrang6e pareille l'autre jour

Btastengier

Beltet

almak

yolgöstermek,vu.mak

Ber

Becuit

satün

aynı zamanda, .hiç bir zaman.

assigner'dirige.'frappel

entourage hanche biscuit beaut6 Baron

Baudre

beau

affedilmiş

benzeL eş geçen gün

muhafız, veya

deviretmek

hakimiyet, vazife maiyet kalça bisküvi ghe ik asilzade güzel sitem etmek uzun gömlek

Bliaut Boin

longue tunıque bon

ivi

Bruur

bruit trompette bourg

botu belde

petit chien

köpek yavrusu

Bnnt

Buİsine

Burc caeı

Cainne

Canbre

Casun cameıin

cauı

Caviaus

ceıef 138

Jamais pröp. avant.pluvit;conj. Air6e colĞre

Ascuıe

classique français du Moyen Age. (champion). Anciens textes frança's. (Dfoz). E. Pico|: Recueil ganğral des sofıes. L. Foulel'. Le roman de Renard. l. Pauphilet: PoĞtes et romanciers du Moyen Age JeUx et sagesse dU Moyen Age. Histoiens et chroniqueurs du Moyen Age. 6d. Plğiade.

de acater: acheter adv. aussı, de plus,

ğp6e

chcne

chambre chacun chaud cheveu cacher

klıç

gürültü

oda

her biri bir tür kumaş

sıcak

saklamak

t39

Chaiere

tröne

Char

viande ceux

Chiaus

chıere

Chi6s

chef de choir capitaine ce chef

chİet

Chievetaine

Chou

Cief Coies coıchıer

tranquilles

coucher

confaitemenı Conseil Corchl6 Cose coteıe Coupe courroıe Credance

comfaitement

secret courrouc6 choşe costume coulpe ceinture croyance

peur.

Cremeur Criem

Je cralnŞ

croııer

kembler

Cuens Cuer Cuider

comte

courage penser couple soin

cupıe Cure

Danz Deffremer Definement Degret Dejosİe Dementres

seigneur ouvrir

fin

escalier a cote

jeune seigneu.

Demoisiax Desresnıef Desseyr€r Destorbıer Dol Devıs

discouir, raconter s6parer

Donge Dromon Dru

Eincois

Emperedre

Empor Eage

Eİ'chaissiens Encuser Enfes Engin Enguignıer 140

. .

difficuıtğ deuiı, chagrin division, sğparation subj. de v. donner navire de guerre aml pendant que empreua

pour age que nous tomblons. V. accuser enfant

secret

tromper

Enheıdıe Enkı

mettre une garde a une

kuwetli

Erpent

arpent ğtoffe decor6e de sceaux (arabe:

taht

membre, membres rcbustes

epee

et

onlar

Enseinı

baş, önder dı|şmek önder

Escafıate

baş' önder sakin yatmak aynı şekilde

Eschiver

alors du veıbe enseigner

sıquilat)

klıcı kınına sokmak o zaman

öğrctsin arşin

muhtelif renklerde olup belirli bi deseni olan kumaş

korkarüm

Eswarder Eve

koupe quifait le guet sentinelle ,öbetçi gözcıj s'esquiver, s'6carter, exil uzaklaşmak' kaçmak' siirgün exil sürgün de escorcier, se retrousser etekleini gvamak s'inquieter endişe etmek ennuyğ sIkIlmış hareket dğpart eme.illon av kuşu kotumak s'ğpouvanter souche. buche, pieu kazık histoire hikaye, taih regarder bakmak eau

kont cesaret

Fafsıe

remplie

ş.ı

srr

kızEn şey qünah

kemer iman korku

titreşmek

düşa]nmek

çift özen

Eschargueıaes

Escıı

Escorça Esmaier

Esmai

Esmauvoir Esmeriııon EsPoanıer Esaoc

Esıoire

Faeığa Fainaıse

Faoisens

Faussissı Fel

efendi açmak sorı merdiven yantnda

Fenır

delikanh konuşmak' öğretmek

Gartsort

ayrmak gijçlijk

matem taksim, aynllk

vermek savaş gemr'sl dost o zamanda

impamtor için

yaş

enchoir dıişmek

itham etmek

çocuk srr

aldatmak

Fıum

Gaber Gaiıe Gaıie

lezardğe paresse enchantement v. fausser mauvais finir fleuve

plaisante. guetteur navtre

Gas,g

guerison sauvage

Goİ6s

genoux moustache gueule, bouche de goir, jouir

Ganges Genoız Gemon Goıg

corplı

noix. Une variğtö de noix.

GuWir

renard le plus grand gröle plus grand de guarir, guerir retuser

Guiche

ruse

Grandisme G.aıııe Greignor Guarırona Guerre Haiti6

Haı2of

Hauberc

dolmuş

yank

tembe ik sihir bozmak kötaj

öImek

nehir

şaka yapmak bekç! gemı iyiIeşmek

vahşi

bir ttu iri

diz

ceviz

bryrk

ağız

zevk almak titki en büyük

ince' sıska

en büyük

recompenser

iyileşmek rcd etmek ödai endirmek

joyeux plus haut

daha yüksek

haubert

neşeli

zrh

141

Ore Orine Orrai

maintenant origine

V. ouir füt 1. pers.

manşe işitmek

Panonier

geux, Eche pavillon, piöge

serserı, ko.kak bayhk, tuzak

Herbus Huişsıer

heabeux navire destine a taansporter les chevaux

otlu

icheı

ce

bu

iresie

sortir colğre

çıkfiak

Jante

noble

asr/

Kevelaıne

capitaine

başkan

Pec Peçoüer Peı Peıiçon

Leterıe Levrete

lutrin lğVre

kürsü dudak

Perron

Lorsaıınoı

rosŞignol

baitbat

ıeft

isn

uqueı Los

fut. du V. ğtre

louange

Maındre' Mendrc Maisnede Manaıent Manbfer Manteı Mar Maı7ırie Meennet6 Menestreı Membrce

moindre maisonnğe

maUvais Vouıoir colğre

se rappeler manteau malheur marty.ie monnare

Moi ıer

besoin d v. muer mieux femme

eglise changĞ

Nef

navire

Neporquant Navrez

cependant

ireis

od

oıgnemeit

oiı

Oirre

oıse' oısiııon

t42

avec

onguent oui

voyage oiseau petit oiseau

hiddet, kin hahı1amak

Poil Pooir

Porpenser Po5tıc Poure Praeı

profondeur

pelisse

kİJlk

peau

garantie, caution

fidye iktidar, kudret

plaisir

puissance aheveux pouvoir (ety pro-pensare)

petite porte de jardin pauvre preau heure dU dğjeuner subj- de prendre subst. de prode profit

ihtüyaç

Quefie

du v. querre querir, chercher

daha iyi kadrn

Raim Ramprosner Randonn6e

ramage reprimander course pr6cipitğe

Rasoagmenz Recercı6 Regiber Relanquie Remanroit Reo gni6 Repairettt Reproece Reprove Rereguarde Rescrrorse

adoucissemenl boucl6 regimber, gigoter laiss6e, abandonnöe du v. remaner, rester

ile melhem evet yolculuk kUş kijçük kuş

Rescosserl Ressanrer

akran, hem ayar

btjyaik bir taş,

du v. quatir, se blottir

gemi bile değil buna rağmen yarah

dan

grande pierre plutot

Quaİis, Quer Querez

kilise monstrel le parcle söz almak, konuşmak değişmiş

ordu

derinlik heyecan parçalamak

tekıfre felaket, deıt

Prot Pru Puıe

imdi

emotion mettre en plöces, d6pec€

Prangiere Prenget

değişmek

-

Pıecha Pıaiz' Pıacıtu Plevis Poesfe

armğe

uğursuzluk, felaket din uğruna şehadet ufakhk bozuk para yardlmcü

elçi

(ety_neÇ ipsuin)- pas meme

blessğ

maiyet

uzuv genç kız

messager

V. monstrer

'

mültefit

palto

Meschsance

Moslıef Monsııer MUdeı

Per

daha kajçaik

serviteur les membres jeune fille coup de pied malheur

,ı'essage Mestiar Meuiııe ,ı'iers

Penez

takdir

ikiyijzlü

osİ

Paveııon Partont

o

lequel

trompeur, flatteur

Mescineıe

mahsus gemi

hiddet

Losengier

Menarisse

atları taşımaya

mauvais

cal

ro9ner v. repai retourner

reproche reproch6 arriĞre garde aide

du v. reacorre, delivrer

gu6rir

daha önce

kaya

zevk saç

iKidar kajçİik

fakir

bahçe kapısı

öğle vahİi

alaak

çıkaL menİaat

kötü

sığınmak çajnkü

arcnak dallar azarlamak süratli bir yarış, koşUşma

haİiflotmek

bukleli terk

edilniş

kalmak kemirmek memleketine dönırek sitem, azar

azarldnmiş ardçı

yaıdım

kudemek

iyileştirmek

l4l

R bıaı'x Rı9İı

Ruissd sanaİ samıt

sapi€nca

, seııaz

se.f

Seror s€rre

seırİco, severs

Siecrt

si€l soet

'

debaudığ chose

ugr

ruEsaau

şey (fue

guerit

ıyibşmek

3a99t36 ea96

usluıuk

ğtoffe en 3ol€, vglours

ipak kumaş, kadlt€ u9ıu

ı(prağa

serf

sGur

bdı

kız karde,ş

du molns la vI€ 8ğcu|iğre du v.

suaw

c'tb,€ hh ohııazsa

dünwvı hayat oturmak

taılı

Sor,,

6poron a lavant de

Sor r

sozrreırare

angloutir, 8upp]i]ıEr ıeleıüar

Taıon

aıllgul

bıy0k

kavsa

fressaat

quaĞl|e 3erviğttr Traitrbe traiır9 Tressallllr

d6tourner, reculer

haın ılır€mek ged dönmek

Tiuı

ioü

,r€ps,

ır9g

osufr

vdr

foua'uı€

Talenl

Tancü Targ9 Target

TqıçoIı

Touaıae

Ttdflca

Tıdıour

Tres'J.oumsr İruI3

vaurıonı vağa

9aDı3

desır, vouloir lanoar d6s injures ğcU couv.ir, dğEndre

du

v.tıouwr

geminin bumu

maiıfefu( y0ı