Microsoft Windows Vista Megahandboek

Over de auteurs

Over de auteurs Ed Bott is een zeer succesvol schrijver en technisch journalist met vele prijzen op zijn naam. Hij heeft zich al beziggehouden met alles wat te maken had met de personal computer sinds een 8-MHz 80286 nog een beest van een machine was. Eds specialistische artikelen en columns over Microsoft Windows zijn al meer dan 15 jaar regelmatig in druk en op het web verschenen. Hij heeft boeken geschreven over bijna elke versie van Microsoft Windows (zoals Microsoft Windows XP Inside Out) en Microsoft Office; eigenlijk zijn het er zo veel dat hij de tel is kwijtgeraakt. Ed is drievoudig winnaar van de Computer Press Award en heeft al tweemaal namens de American Business Press de Jesse H. Neal-prijs in ontvangst mogen nemen. Microsoft Windows Security Inside Out for Windows XP and Windows 2000, dat hij samen schreef met Carl Siechert, kreeg in 2003 de Award of Merit van de Society for Technical Communication. U kunt van Eds meest recente pennenvruchten genieten op zijn sites Windows Expertise (www.edbott.com/weblog) en Microsoft Report (http://blogs.zdnet.com/bott). Ed en zijn vrouw wonen in Nieuw-Mexico. Carl Siechert begon zijn schrijversloopbaan op achtjarige leeftijd als redacteur van de Mesita Road News, een buurtkrant die zich in zijn achtjarig bestaan in een wereldwijde recordoplage van 43 mocht verheugen. Na verscheidene jaren als calculator en productiemanager bij een drukkerij keerde Carl terug als schrijver en stichtte Siechert & Wood Professional Documentation. Deze Californische firma uit Pasadena specialiseerde zich in het schrijven en produceren van producthandleidingen voor de pc-industrie. Carl is medeauteur van meer dan een dozijn boeken uitgegeven door Microsoft Press, zoals Field Guide to MS-DOS 6.2, Microsoft Windows 2000 Professional Expert Companion en Microsoft Windows XP Networking and Security Inside Out. In een samenspel met nieuwe en oude technologie beheert Carls bedrijf op dit moment een populaire website voor hobbymachinisten op www. littlemachineshop.com. Carl heeft in 1977 een trektocht gemaakt langs de Pacific Crest Trail, die loopt van Mexico naar Canada, en zou dat het liefst zo gauw mogelijk weer gaan doen. Hij en zijn vrouw Jan wonen in het zuiden van Californië. Craig Stinson, bedrijfsjournalist sinds 1981, was redacteur van Softalk for the IBM Personal Computer, een van de eerste tijdschriften voor de IBM PC. Craig is de schrijver van Running Microsoft Windows 98 en een van de medeauteurs van Microsoft Windows XP Inside Out, Microsoft Excel Inside Out en Running Microsoft Windows 2000 Professional, alle uitgegeven door Microsoft Press. Craig is amateurmusicus en heeft recensies geschreven over klassieke muziek voor diverse kranten en professionale publicaties, zoals Billboard, de Boston Globe, de Christian Science Monitor en Musical America. Hij woont met zijn vrouw en kinderen in Bloomington, Indiana. De auteurs hebben gezamenlijk een website in het leven geroepen voor de lezers van dit boek. Op de site vindt u updates, correcties, koppelingen naar andere bronnen en nog meer nuttige tips. Daarnaast kunt u met de auteurs en met andere lezers discussiëren over Windows Vista. Wij hopen u spoedig te zien op www.vista-io.com.

In dit boek gebruikte conventies en kaderteksten

In dit boek gebruikte conventies en kaderteksten In dit boek hebben we speciale tekst- en lay-outconventies aangehouden om het opzoeken van informatie te vergemakkelijken.

Tekstconventies Conventie

Betekenis

Afgekorte opdrachten om door het lint te navigeren

Voor het gemak hebben we de opdrachten in dit boek in verkorte vorm gebruikt. Kies Start, Invoegen, Cellen invoegen betekent bijvoorbeeld dat u het tabblad Start in het lint op de voorgrond plaatst, vervolgens op de knop Invoegen klikt en ten slotte de opdracht Cellen invoegen kiest.

Vetgedrukt lettertype

Tekst die u moet intypen, is vetgedrukt.

Beginhoofdletters

De eerste letter van de naam van een dialoogvenster, een onderdeel van een dialoogvenster of een opdracht is altijd een hoofdletter. Voorbeeld: het dialoogvenster Opslaan als.

Cursief lettertype

Cursief gedrukte tekst introduceert nieuwe termen.

Plusteken (+) in de tekst

Sneltoetsen worden aangeduid door een plusteken (+) die de twee toetsnamen van elkaar scheidt. Zo betekent Ctrl+Alt+Del dat u de Ctrl-, Del- en Alt-toets tegelijk indrukt.

Lay-outconventies Kader Kaders verstrekken handige tips, tijdbesparende trucs of alternatieve manieren om de taak te verrichten die op dat moment wordt besproken.

Megatip Dit zijn de tips die kenmerkend zijn voor dit boek. Deze tips geven u meer inzicht in wat er met de software gebeurt: achtergrondinformatie over waarom een functie op een bepaalde manier werkt. Ook vindt u hier goede raad om problemen met software aan te pakken.

xxiv

In dit boek gebruikte conventies en kaderteksten

Probleem Lees deze kaders om oplossingen te vinden voor veelvoorkomende problemen waarop u kunt stuiten. Deze kaders vindt u vlak bij het desbetreffende onderwerp.

Verwijzingen verwijzen u naar andere plaatsen in het boek, waar u aanvullende informatie over het desbetreffende onderwerp vindt.

Waarschuwing Een waarschuwing wijst op potentiële problemen waarvoor u op uw hoede moet zijn wanneer u een taak uitvoert, of op problemen die u moet oplossen voordat u een karwei kunt voltooien.

Nota bene Deze kaders verstrekken aanvullende informatie over het op dat moment behandelde onderwerp.

Edities Een kadertekst zoals deze, meestal op de eerste pagina van een hoofdstuk, vat de verschillen tussen de edities samen, voor wat het onderwerp van dat hoofdstuk betreft.

Over de cd

Over de cd De bij dit boek behorende cd bevat veel hulpmiddelen en bronnen die u helpen om het maximumrendement uit dit boek te halen.

Inhoud van de cd De cd bevat het volgende: )

Downloadbare gadgets en andere hulpmiddelen om Windows Vista op maat te maken.

)

Microsoft-bronnen die de computer up-to-date en beveiligd houden.

)

Koppelingen naar productdemo’s, blogs van deskundigen, communities van gebruikers en productondersteuning.

)

De volledige elektronische versie van dit boek.

Systeemeisen Om de cd te kunnen afspelen, dient de computer aan de volgende minimumeisen te voldoen: )

Microsoft Windows Vista, Windows XP met Service Pack (SP) 2, Windows Server met SPI of nieuwer besturingssysteem;

)

500 Mhz processor of sneller;

)

2 gigabyte (GB) opslagruimte (een gedeelte van deze hardeschijfruimte komt na de installatie weer vrij als het oorspronkelijke downloadpakket van de harde schijf wordt verwijderd);

)

256 megabyte (MB) RAM;

)

cd-rom- of dvd-romstation;

)

beeldschermresolutie van 1024×768 of hoger;

)

met Microsoft Windows of Windows Vista compatibele geluidskaart en luidsprekers;

)

Microsoft Internet Explorer 6 of nieuwer. Nota bene Om de koppelingen op de bij dit boek behorende cd te kunnen volgen, moet u over een actieve internetverbinding beschikken.

xxvi

Over de cd

Ondersteuning We hebben alle mogelijke moeite gedaan om de nauwkeurigheid van de inhoud van het boek en de cd te verzekeren. Voor meer informatie over de Nederlandstalige uitgave bezoekt u de volgende website: http://www.microsoftpress.nl Als u over dit boek of deze cd opmerkingen, vragen of ideeën hebt, of vragen die niet zijn beantwoord na een bezoek aan bovengenoemde site, stuur ze dan via e-mail aan: [email protected] onder vermelding van de titel van dit boek.

Deel I Instellen en opstarten Hoofdstuk 1 Nieuw in Windows Vista Hoofdstuk 2 Windows Vista Installeren en configureren Hoofdstuk 3 Windows Vista op maat maken Hoofdstuk 4 Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren Hoofdstuk 5 Hardware instellen en problemen met hardware oplossen Hoofdstuk 6 Werken met Internet Explorer 7 Hoofdstuk 7 Bestanden en informatie opzoeken en ordenen Hoofdstuk 8 E-mail, samenwerking en persoonlijke productiviteit Hoofdstuk 9 Gebruikmaken van Help en ondersteuning

1 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Nieuw in Windows Vista

Een kennismaking met de Windows Vistafamilie  4 De persoonlijke interface van Windows Vista  6 Zoeken, bestanden delen en andere ­bestandsbeheertaken  8 Windows Vista-beveiliging in één oogopslag  8 Grondbeginselen van digitale media  11 Internet Explorer 7  15 E-mail en samenwerken  15 Prestaties en betrouwbaarheid  16 Er is nog veel meer...  18

Technisch gesproken is Windows Vista slechts de jongste telg uit een lange reeks zakelijke besturingssystemen, waarvan Windows NT ruim tien jaar geleden de eerste was. Praktisch gezien kunnen de wijzigingen in dit nieuwe lid van de Windows-familie deels evolutionair en deels revolutionair worden genoemd. In zekere zin is dat niet verrassend, want tussen Windows XP en Windows Vista ligt ruim vijf jaar. In termen van besturingssystemen komt dat neer op twee generaties. Het zal dus geen verbazing wekken dat Windows Vista geschikt is voor een breed scala van platforms en infrastructuren, grote wijzigingen op netwerk- en beveiligings­gebied heeft ondergaan, nieuwe klassen hardware ondersteunt, nieuwe mogelijkheden biedt om digitale media te maken en af te spelen en van een nieuwe interface is voorzien. In dit hoofdstuk worden de opmerkelijkste nieuwe functies en mogelijkheden van Windows Vista in het kort besproken.



Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Edities Hoofdstuk 1

Aangezien Windows Vista in minstens vijf verschillende edities op de markt komt, is het mogelijk dat sommige functies en mogelijkheden die in dit boek worden beschreven, op uw computer niet beschikbaar zijn. Daarom hebben we aan het begin van elk hoofdstuk twee onderdelen toegevoegd die u duidelijk maken of en in hoeverre u de in dat hoofdstuk besproken functies in uw editie kunt benutten. Een kadertekst zoals deze, meestal op de eerste pagina van een hoofdstuk, vat de verschillen tussen de edities samen, voor wat het onderwerp van dat hoofdstuk betreft. Naast de hoofdstuktitel wordt grafisch aangegeven in hoeverre een editie de functies uit dat hoofdstuk biedt. Een gevulde cirkel ● geeft aan dat alle functies in uw editie beschikbaar zijn, een half gevulde cirkel ◐ betekent dat sommige functies geheel ontbreken of slechts ten dele zijn ge mplementeerd, terwijl een lege cirkel ○ wil zeggen dat de functies uit dat hoofdstuk in de desbetreffende editie ontbreken.

Een kennismaking met de Windows Vista-familie Windows Vista is verkrijgbaar in vier handelsedities en een bedrijfseditie, die overal ter wereld verkrijgbaar zijn, plus een handvol specialistische versies die op specifieke markten zijn gericht. Hoewel dat misschien op het eerste gezicht een verbijsterend aantal keuzemogelijkheden lijkt, ligt er een duidelijk idee aan deze mix van producten ten grondslag. We zullen nu elk lid van de Windows Vista-familie kort bij u inleiden. )

Windows Vista Home Basic. Deze editie voor beginners is de opvolger van Windows XP Home Edition en bevat de kernonderdelen van de nieuwe Windows Vistainterface, met name Internet Explorer 7, Windows Media Player 11, Windows Movie Maker en Windows Mail. Deze editie is bij uitstek geschikt voor eenvoudige e-mailen surfactiviteiten en kan de meeste programma’s uitvoeren die voor Windows Vista zijn geschreven. U kunt cd’s (maar geen dvd’s) rippen en branden. Deze editie is geschikt voor een eenvoudig thuisnetwerk of klein kantoornetwerk. Met Windows Vista Home Basic bent u beperkt tot de Windows Vista standaardinterface of de Windows Vista Basic-interface.

)

Windows Vista Home Premium. Zoals de naam al aangeeft, bevat deze editie alle functies van Windows Vista Home Basic, plus de Windows Vista Aero-gebruikerservaring en de functies van Windows Media Center. (Praktisch gezien is dit de opvolger van de Windows XP Media Center Edition.) Deze editie ondersteunt verder de Tablet PC-functies (mits u over compatibele hardware beschikt), een robuuster backupprogramma, de mogelijkheid om dvd’s te maken en te bewerken en het werken met hogedefinitie-inhoud in Windows Movie Maker.

)

Windows Vista Business. Net als zijn voorganger, Windows XP Professional, is deze editie bedoeld voor gebruik op de werkplek. Met Windows Vista Business kunt u verbinding maken met een bedrijfsdomein, op images gebaseerde back-ups maken, bestanden versleutelen, een externe bureaubladsessie hosten, de functies van Tablet PC volledig benutten en zwervende gebruikersprofielen gebruiken, om slechts een paar van de vele op bedrijfsactiviteiten gerichte functies te noemen. Hoewel deze editie elementaire multimediamogelijkheden biedt, zoals de mogelijkheid om videoclips en audio-cd’s af te spelen, ontbreken Windows DVD Maker en Windows Media Center in deze editie.

)

Windows Vista Enterprise. De Enterprise-editie is niet via de gewone kanalen verkrijgbaar, maar is alleen via Volume Licensing-programma’s beschikbaar voor bedrijven en organisaties. Deze editie is in wezen identiek aan Windows Vista Business, met de toevoeging van Windows BitLocker-stationsversleuteling, ondersteuning van meerdere talen in de Windows-gebruikersinterface en extra licenties, waardoor u via Virtual PC 2007 met maximaal vier exemplaren van Windows Vista kunt werken.

)

Windows Vista Ultimate. In de uitgebreidste (en duurste) handelseditie van Windows Vista zijn alle functies van de andere edities aanwezig. Derhalve vindt u hier Media Center-functies, zoals in Windows Vista Home Premium, ondersteuning van meerdere fysieke processors en de Volume Shadow-service, zoals in Windows Vista Business. Deze editie omvat ook een suite van premiumproducten en services, die Ultimate Extra’s worden genoemd.

Als u besluit dat u een veelzijdiger versie van Windows Vista nodig hebt dan de editie waarmee u momenteel werkt, kunt u profiteren van een nieuwe functie die Anytime Upgrade heet en een upgrade aanschaffen. Het proces maakt gebruik van uw bestaande installatiemedium om ter plekke een upgrade uit te voeren waarbij uw bestaande gegevens en instellingen behouden blijven. Nota bene Zeiden we dat er vijf edities van Windows Vista bestaan? We hebben er een paar weggelaten. Om te beginnen mag u het aantal edities verdubbelen, omdat elke editie in een 32-bits en een 64-bits versie is verschenen. Daarnaast bestaan er Windows Vista-edities in Zuid-Korea en de EG waaruit belangrijke functies zijn verwijderd als reactie op anti-trustacties; in deze edities ontbreekt bijvoorbeeld Windows Media Player. In groeimarkten kunt u de Windows Vista Starter Edition aanschaffen, die al op nieuwe hardware is ge nstalleerd. Deze variant van Windows Vista heeft een beperkt aantal functies en wordt tegen een fors lagere prijs aangeboden dan zijn functierijkere broertjes.

Zie bijlage A voor een uitvoerige lijst functies en mogelijkheden van de diverse Windows Vista-edities.



Hoofdstuk 1

Een kennismaking met de Windows Vista-familie



Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

De persoonlijke interface van Windows Vista Hoofdstuk 1

Wanneer u Windows Vista voor het eerst start, wordt u verwelkomd door een Introductiescherm met informatie over uw huidige configuratie, snelkoppelingen naar veelgebruikte taken en aanbiedingen van Microsoft. Via een klik op de link Meer details weergeven belandt u in het dialoogvenster Systeem, afgebeeld in figuur 1-1, dat een gedetailleerder overzicht van de systeeminformatie geeft, snelkoppelingen naar systeemconfiguratiegereedschappen biedt en een prestatiebeoordeling bevat, de zogeheten Windows Prestatie-index.

Figuur 1-1  De systeemconsole van Configuratiescherm geeft een uitvoerig overzicht van de huidige configuratie en prestaties. Klik op de Windows Prestatie-index als u wilt weten uit welke onderdelen de globale prestatie-index is opgebouwd

Als u aan de interface van Windows XP gewend bent, bereid u dan voor op een paar aanpassingen. De meeste elementaire onderdelen zijn nog steeds aanwezig, maar werden voor Windows Vista opnieuw ontworpen. Zo prijkt het woordje Start niet langer op het menu Start en golft het menu Alle programma’s nu vloeiend in plaats van naar rechts uit te klappen. De knoppen op de taakbalk hebben rondere hoeken gekregen met zachte kleurovergangen. In de nieuwe sidebar kunt u gadgets plaatsen: een klok, een kalender, aandelenkoersen, een zoekvak enzovoort. U kunt deze gadgets in de sidebar laten staan, maar ook uit de sidebar losmaken en elders op het bureaublad laten zweven. In figuur 1-2 ziet u een bureaublad in Windows Vista.



Hoofdstuk 1

De persoonlijke interface van Windows Vista

Figuur 1-2  Het menu Alle pagina’s glijdt nu vloeiend in plaats van naar rechts uit te ­ lappen, terwijl de gadgets van de sidebar informatie en ontspanning aan het bureaublad k toegevoegd zijn Configuratiescherm heeft in Windows Vista een ingrijpende wijziging ondergaan. Het bestaat nu uit een reeks geordende taakgeoriënteerde pagina’s in plaats van kale categorieën. Zo zijn de beeldscherminstellingen, de vensterkleuren, de bureaubladachtergrond, de schermbeveiligers, de geluiden en nog meer dingen op één enkele locatie geplaatst, namelijk op de pagina Vormgeving aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Het uiterlijk van deze interfaceonderdelen kan variëren. Als u beschikt over de Home Premium- of Business-versie van Windows Vista en een voldoende krachtige beeldschermadapter, kunt u genieten van de Aero-gebruikerservaring. (Aero is een acroniem van Authentic, Energetic, Reflective en Open.) Tot de toegevoegde visuele effecten behoren doorzichtige vensterranden, vloeiende animaties, levende miniaturen die opduiken wanneer u de muisaanwijzer op taakbalkknoppen laat rusten, en een nieuwe Flip 3D-takenschakelaar waarmee u tussen de geopende, driedimensionaal weergegeven vensters kunt schakelen door de knop met het Windows-logo ingedrukt te houden en op de Tab-toets te drukken. Zie hoofdstuk 3 als u wilt weten hoe u de Windows gebruikersinterface kunt aanpassen.



Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Hoofdstuk 1

Zoeken, bestanden delen en andere ­bestandsbeheertaken Windows Verkenner is drastisch gereviseerd en biedt nu een veel rijkere weergave van informatie over bestanden en mappen. In vergelijking met zijn voorganger is praktisch elk onderdeel gewijzigd. Standaard hebben Verkenner-vensters geen menu’s, terwijl een lijst met favoriete links werd toegevoegd aan een navigatiebalk aan de linkerzijde van het venster, boven een mappenlijst die in een boomstructuur wordt getoond. Om door een mappenhiërarchie te bladeren, gebruikt u een balk aan de bovenzijde van het venster. De weergave van mappen kan worden gefilterd en geordend in stapels met behulp van de waarden in elke kolom. Het inhoudsgedeelte van het venster toont zo mogelijk levende miniaturen, terwijl u in een optioneel voorbeeldvak afbeeldingsbestanden, Microsoft-documenten en e-mailberichten vooraf kunt bekijken zonder het Verkenner-venster te verlaten. In Windows Vista is een robuuste, goed geïntegreerde zoekmogelijkheid ingebouwd. Standaard worden alle locaties die gegevensbestanden bevatten, geïndexeerd, net als e-mailberichten, muziekbestanden en beoordelingen of labels die u aan digitale foto’s en video’s geeft. Bij eenvoudige zoekacties kunt u de zoektekst direct in de zoekbalk rechtsboven in het Verkenner-venster typen. Voor ingewikkelder zoekacties gebruikt u het deelvenster Geavanceerd zoeken. In figuur 1-3 ziet u de resultaten van een zoek­ actie in de weergave Normale pictogrammen. Zie hoofdstuk 7 als u meer wilt weten over bestandsbeheer en zoekmogelijkheden op het bureaublad.

Windows Vista-beveiliging in één oogopslag Verbeterde beveiliging is troef, waar u zich ook in Windows Vista bevindt. De grond­ beginselen van het beveiligingsmodel zijn ten opzichte van Windows XP ongewijzigd. Als beheerder maakt u individuele gebruikersaccounts; de daaraan toegewezen machtigingen regelen de toegang tot de diverse onderdelen van het besturingssysteem, het bestandssysteem en de netwerkbronnen. De specifieke implementaties van beveiligingsfuncties zijn echter drastisch gewijzigd. De opvallendste verandering is Gebruikersaccountcontrole, een nieuwe functie die expliciete toestemming van een lokale beheerder verlangt voordat Windows wijzigingen van beschermde systeeminstellingen accepteert. Als u met een handeling begint waarvoor toestemming van een beheerder is vereist, zoals aangegeven door een schildje op een programmapictogram of een snelkoppeling, wordt het scherm donker en verschijnt er een toestemmingsvenster in de context van het Beveiligde Bureaublad.



Hoofdstuk 1

Windows Vista-beveiliging in één oogopslag

Figuur 1-3  Het voorbeeldvak (rechts) toont een grotere weergave van het geselecteerde bestand. Het deelvenster Details (onder) bevat door de gebruiker gegenereerde meta­ gegevens in de velden Labels en Classificatie Als u zich hebt aangemeld met een account van de groep Administrators, verschijnt er een dialoogvenster (zie figuur 1-4). Als u zich met een standaardgebruikersaccount hebt aangemeld, moet u eerst het wachtwoord voor een administratoraccount verstrekken voordat u verder kunt gaan. Een belangrijke wijziging in de beveiligingsarchitectuur van Windows Vista betreft de omgang met programma’s die per se gegevens naar beschermde systeemmappen of registersleutels willen schrijven. Als deze wijzigingen worden toegestaan, kan de sys­ teemveiligheid in gevaar komen, terwijl blokkeren kan inhouden dat het programma niet goed kan werken. De slimme oplossing? Het systeem leidt deze wijzigingen van bestanden en registersleutels om naar sleutels-per-gebruiker, die er voor de oorspronkelijke programma’s uitzien alsof ze zich in de oorspronkelijke (beschermde) locatie bevinden. Dit proces, virtualisatie genoemd, speelt zich af achter de schermen. In de meeste gevallen is de gebruiker van het programma zich er niet van bewust dat er iets afwijkends gebeurt.

10

Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Hoofdstuk 1

Figuur 1-4  U moet Doorgaan of Annuleren kiezen om terug te keren naar de gewone ­bureaubladweergave Internet Explorer 7, de standaardbrowser in Windows Vista, benut een soortgelijke functie om gebruikersgegevens en browserhulpprogramma’s te virtualiseren. Door Internet Explorer in de beveiligde modus (de standaardinstelling) te gebruiken bent u gevrijwaard van kwaadaardige hulpprogramma’s die functies op systeemniveau proberen over te nemen. Zelfs als een naïeve of zorgeloze gebruiker de installatie van spyware of een programma met ongewenste pop-ups goedkeurt, blijft de schade strikt beperkt en kan de rommel snel worden opgeruimd. Over spyware gesproken: Windows Defender, oorspronkelijk geïntroduceerd als een hulpprogramma voor Windows XP, is nu in elke Windows Vista-editie geïntegreerd en bij een standaardinstallatie standaard ingeschakeld. Windows Defender (zie figuur 1-5) biedt zeer gevarieerde functies die ten doel hebben om geïnstalleerde en actieve software op te sporen en het besturingssysteem tegen ongewenste wijzigingen te beschermen. Sommige beveiligingsinstellingen moeten globaal worden toegepast, terwijl andere geschikter zijn wanneer ze aan de specifieke behoeften van individuele gebruikers worden aangepast.

11

Hoofdstuk 1

Grondbeginselen van digitale media

Figuur 1-5  De module Softwareverkenner van Windows Defender verstrekt uitvoerige informatie over geïnstalleerde en actieve programma’s

Als u accounts hebt gemaakt voor kinderen die de Home-editie van Windows Vista gebruiken, kunt u de nieuwe interface van Ouderlijk toezicht gebruiken om de gebruiksuren te beperken en regelen welke programma’s ze mogen uitvoeren en welke websites ze mogen bezoeken. De essentiële aspecten van de Windows Vista-beveiliging worden besproken in hoofdstuk 10, de geavanceerde beveiligingaspecten in hoofdstuk 31.

Grondbeginselen van digitale media Praktisch elk gereedschap om digitale media te maken, te ordenen, te bewerken en af te spelen, is in Windows Vista verbeterd. U krijgt in elk geval Windows Media Player (afgebeeld in figuur 1-6), welke Windows Vista-editie u ook gebruikt. In dit programma kunt u audio-cd’s en videobestanden afspelen, audio-cd’s rippen en branden, online muziek- en filmwinkels bezoeken en uw mediabibliotheek op allerhande manieren doorzoeken en in categorieën ordenen.

12

Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Hoofdstuk 1

Figuur 1-6  Windows Media Player 11 toont muziek per artiest of genre (hier weergegeven) in stapels die het aantal sporen en de totale speelduur aangeven

Wat digitale foto’s betreft, beschikken alle edities van Windows Vista over Windows Fotogalerie, dat foto’s op gebruikelijke afbeeldingsbestandsformaten ordent. De Fotogalerie-software biedt elementaire bewerkingsgereedschappen waarmee u foto’s kunt bijsnijden, rode ogen kunt verwijderen en de kleuren en de belichtingstijd kunt aanpassen. Maar de waardevolste functie is toch wel de mogelijkheid om foto’s te beschrijven met sleutelwoorden die direct in afbeeldingsbestanden worden opgeslagen. Deze labels en uw beoordelingen (één tot vijf sterren) zijn volledig doorzoekbaar, waardoor u uw favoriete foto’s (zoals in het voorbeeld van figuur 1-7) kunt opzoeken en een collectie in de vorm van een film, een diavoorstelling of een dvd kunt opslaan. Windows Movie Maker ten slotte stelt u in staat om films te maken door clips van eigen makelij, stilstaande beelden, opgenomen televisieprogramma’s en andere bronnen aan elkaar te lassen. Nadat u zo’n filmproject hebt voltooid, kunt u het project naar Windows DVD Maker exporteren om van het voltooide werk een dvd te maken die op een andere pc of op elke willekeurige dvd-speler kan worden afgespeeld. Als u er niet voor terugdeinst om Windows de woonkamer binnen te halen, kunt u profiteren van Windows Media Center. Dit programma met zijn afstandsbedieningsinterface die op drie meter afstand nog goed leesbaar is, bevat alle software (maar wellicht hebt u extra hardware nodig) om televisieprogramma’s (via antenne, kabel of satelliet) op te nemen en een bibliotheek van digitale muziek en foto’s op een groot scherm te beheren.

13

Hoofdstuk 1

Grondbeginselen van digitale media

Figuur 1-7  Windows Fotogalerie slaat deze sleutelwoorden direct op in digitale afbeeldingsbestanden, zodat u een verzameling verwante foto’s snel kunt terugvinden

Zie hoofdstuk 15 voor een overzicht van de mogelijkheden om in Windows Vista met muziek, foto’s, video’s en dvd’s te werken. Zie hoofdstuk 19 voor een inleiding in Windows Media Center.

Nieuwe manieren om te netwerken Het nieuwe Netwerkcentrum is karakteristiek voor de wijzigingen die in Windows Vista werden aangebracht. Met zijn keurig geordende interface is dit venster het centrum van waaruit u de meeste netwerktaken regelt. In het begin zult u ongetwijfeld aan dit venster moeten wennen, omdat het anders is geordend dan zijn voorganger in Windows XP. Figuur 1-8 toont de globale indeling van het Netwerkcentrum met een eenvoudige grafische weergave van uw netwerkverbinding. Via een klik op een koppeling opent u een overzicht van alle detecteerbare netwerkbronnen. Onder het netwerkoverzicht ziet u een verzameling bestandsdelings- en detectieopties met snelkoppelingen naar vaak voorkomende configuratietaken. Sommige elementaire bouwstenen voor netwerkactiviteiten in Windows werden in Windows Vista fundamenteel gewijzigd. Om wegwijs te worden in netwerken moet u bijvoorbeeld weten hoe IPv6 en IPv4 met elkaar samenwerken en hoe het subsysteem Link-Layer Topology Discovery (LLTD) werkt.

14

Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Hoofdstuk 1

Figuur 1-8  Het Netwerkcentrum is de plaats waar u vaak voorkomende netwerkactiviteiten verricht. Klik aan de rechterzijde op een naar boven of beneden wijzend pijltje om een item open of dicht te vouwen en alle keuzemogelijkheden zichtbaar te maken of te verbergen

Verder werkt Windows Vista met een ander systeem om bestanden en mappen te delen. In het Netwerkcentrum kunt u voor gedeelde bestanden verschillende beveiligings­niveaus instellen. Bij afzonderlijke mappen en bestanden die op NTFS-volume zijn opgeslagen, kunt u aangeven welke accounts en/of groepen toegang tot deze bestanden krijgen. Sinds Windows XP in 2001 op de markt verscheen, zijn de draadloze netwerkmogelijkheden in Windows steeds beter geworden. U kunt een draadloos netwerk eenvoudiger en betrouwbaarder instellen. De draadloze verbindingsmogelijkheden van Windows Vista zijn in alle edities beschikbaar en opmerkelijk gemakkelijk in het gebruik. De standaardconfiguratie van nieuwe netwerken biedt in het algemeen een doelmatige beveiliging bij verbindingen met een openbaar netwerk. De bespreking van netwerkactiviteiten in Windows Vista begint in hoofdstuk 12.

E-mail en samenwerken

15

Internet Explorer 7 is sterk verbeterd in vergelijking met de eerbiedwaardige webbrowser die al meer dan tien jaar deel uitmaakt van Windows. Er zijn tal van wijzigingen onder de motorkap aangebracht, maar de toegevoegde tabbladen zullen u waarschijnlijk als eerste opvallen. U kunt nieuwe webpagina’s openen op afzonderlijke tabbladen binnen hetzelfde browservenster, tabbladen anders ordenen door ze naar links of rechts te slepen, en op Ctrl+Q drukken (of links van de rij tabbladen op de knop Snelle tabbladen klikken) om naar de modus Snelle tabbladen over te schakelen (zie figuur 1-9 voor een voorbeeld). De interface van Internet Explorer 7 is soberder dan die van zijn voorganger. Het hoofdmenu is standaard verborgen, terwijl de standaardwerkbalk en de gebruikelijkste opties tot een smalle rij knoppen rechts van de tabbladenbalk zijn verkleind. Een aanpasbaar zoekvak in de rechterbovenhoek stuurt de ingetypte zoektermen regelrecht naar uw standaardzoekmachine. Internet Explorer 7 biedt ook ondersteuning voor webfeeds die met het RSS-formaat werken. Als u intekent op een feed van een blog of een nieuwssite, controleert de Common Feed List-engine van tijd tot tijd of er nieuws is. Dat wordt gedownload naar de feedmap, waarna u het in het browservenster kunt bekijken. Tijdens onze bespreking van Windows Vista’s doorbraak op beveiligingsgebied noemden we de functie Beveiligde modus al. Een andere beveiligingsfunctie is het ingebouwde phishingfilter, dat websites tijdens het laden controleert. De anti-phishingtechnologie werd ontworpen om verdacht gedrag te detecteren dat vaak wordt gebruikt door sites die zich voordoen als legitieme commerciële sites om financiële informatie of aanmeldingsgegevens aan niets vermoedende slachtoffers te ontfutselen. Wanneer het phishingfilter zo’n site detecteert, wordt de toegang tot de pagina geblokkeerd en wordt in plaats daarvan een bloedrode waarschuwingspagina weergegeven. Bij verdachte web­ pagina’s wordt een gele waarschuwingsmelding verstrekt.

E-mail en samenwerken Alle edities van Windows Vista bieden een verzameling contactgereedschappen die redelijk goed met elkaar samenwerken. Het programma dat u hoogstwaarschijnlijk zult gebruiken, is Windows Mail, de opvolger van Outlook Express. Maar laat u niet misleiden door de naam, want Windows Mail kan ook voor nieuwsgroepen worden gebruikt. Door in het menu Alle programma’s op Windows Agenda te klikken opent u een eenvoudig programma waarin u afspraken kunt noteren en lijstjes kunt maken van dingen die u nog moet doen. Via een klik op Windows Contactpersonen opent u de map Contactpersonen, waar u informatie over contactpersonen kunt opslaan in individuele bestanden die u in een klein viewerprogramma kunt openen en bewerken.

Hoofdstuk 1

Internet Explorer 7

16

Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Hoofdstuk 1

Figuur 1-9  De weergave Snelle tabbladen in Internet Explorer 7 toont alle geopende tabbladen in een live-weergave. Via een klik op een miniatuur schakelt u naar die webpagina over, via een klik op een X sluit u de pagina

Lees hoofdstuk 6 voor meer informatie over Internet Explorer 7. De map Contactpersonen fungeert als adresboek voor Windows Mail en Windows Agenda, maar kan ook in andere programma’s worden gebruikt. Windows Meeting Space is een nieuw samenwerkingsprogramma dat u de mogelijkheid biedt om documenten, programma’s en uw bureaublad met andere mensen via een lokaal netwerk of internet te delen. Zie hoofdstuk 8 voor een bespreking van Windows Mail, Windows Contactpersonen, Windows Agenda en Windows Meeting Space.

Prestaties en betrouwbaarheid Grotere betrouwbaarheid en betere prestaties waren bij het ontwerp van Windows ­Vista belangrijke doelen. Als u wilt zien hoezeer men daar in is geslaagd, moet u de nieuwe Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole (zie figuur 1-10) maar eens openen. Dit gereedschap toont uitvoerige informatie over het verbruik van systeembronnen en biedt u de mogelijkheid om tal van gegevens te verzamelen om ze diepgaand te analyse-

ren. De betrouwbaarheidscontrole toont een weergave van systeemgebeurtenissen per dag en kan ongelooflijk goede diensten bewijzen als u de oorzaak van prestatie- en stabiliteitsproblemen wilt opsporen.

Figuur 1-10  Het dialoogvenster Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole toont van het bronnenverbruik een real-timeweergave die u kunt opslaan voor een uitvoeriger analyse

Alle edities van Windows Vista hebben een goed back-upprogramma dat vergeleken met het back-upprogramma in Windows XP veel gemakkelijker in het gebruik is. De Business-versies bieden de functie Complete PC Backup. De functie Systeemherstel werd verbeterd, maar is in essentie ongewijzigd ten opzichte van de Windows XP-versie. De Volume Snapshot Service daarentegen, die aan Sys­ teemherstel ten grondslag ligt, maakt overuren vanwege de verbazingwekkend handige functie Vorige versies, die beter ‘Universeel ongedaan maken’ had kunnen heten. Als u met gegevensbestanden werkt, houdt deze service namelijk de wijzigingen automatisch bij. Als u een wijziging ongedaan moet maken of een vroegere versie van een willekeurig gegevensbestand op een beveiligde schijf moet herstellen, klikt u in het snelmenu op Eigenschappen en selecteert u op het tabblad Vorige versies een item uit het lijstje, waarna u op Herstellen klikt. Als u wilt weten hoe u Windows Vista fijn kunt afstemmen, lees dan hoofdstuk 21. Zie hoofdstuk 23 voor meer informatie over hoe u Systeemherstel gebruikt om een vastgelopen pc weer tot leven te brengen.

17

Hoofdstuk 1

Prestaties en betrouwbaarheid

18

Hoofdstuk 1  Nieuw in Windows Vista

Er is nog veel meer... Hoofdstuk 1

In dit korte inleidende hoofdstuk hebben we slechts een fractie kunnen noemen van wat er nieuw is en wat in deze versie van Windows werd gewijzigd. We hebben geen kans gezien om de verslavende spelletjes te noemen of de prestatieverbeteringen die mogelijk zijn als u een USB flash-apparaat op een pc aansluit en ReadyBoost inschakelt, of het nieuwe audiosubsysteem met zijn rijke ondersteuning van surroundgeluidsystemen of de verbeterde energiebeheeropties of de ondersteuning van Tablet PC’s of... Goed, misschien moeten we maar eens gewoon beginnen.

2 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Windows Vista installeren en configureren

Voordat u begint  20 Windows Vista installeren  24 Windows Vista activeren en valideren  44 Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer   51 Systeemherstelopties configureren  60 De installatie van Windows Vista afronden  63

Sommige Windows-gebruikers hoeven zich nooit te bekommeren om het Windows­ installatieprogramma. Als Windows Vista al is geïnstalleerd op de nieuwe computer die u aanschaft, kunt u die computer waarschijnlijk tot het einde der tijden gebruiken zonder onderhoud te plegen. Voor upgraders, hobbyisten en onverbeterlijke knutselaars is het Windows-installatieprogramma echter iets waar men niet omheen kan. Weten hoe u een upgrade vlot laat verlopen of hoe u een schone installatie uitvoert, kan het verschil maken tussen een goed draaiend systeem en een moeizaam werkende computer. Als u dit onderwerp in vorige versies hebt leren beheersen, mag u dat allemaal vergeten. Het op imaging gebaseerde installatieproces van Windows Vista verloopt sneller en betrouwbaarder dan bij zijn voorgangers, vooral als het een upgrade betreft. In dit hoofdstuk maakt u kennis met de subtiliteiten en eigenaardigheden van het Windows-installatieprogramma en het hulpprogramma Windows Easy Transfer. ­Bovendien verneemt u hoe twee of meer besturingssystemen op een computer kunt gebruiken.

20

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Edities De functies die in dit hoofdstuk worden besproken, zijn in alle edities van Windows Vista beschikbaar.

Hoofdstuk 2

Voordat u begint Veel programma’s die voor vroegere versies van Windows (waaronder Windows XP) werden geschreven, zullen onder Windows Vista niet goed functioneren. Evenzo ­maken sommige hardwareapparaten gebruik van stuurprogramma’s die niet met Windows Vista compatibel zijn. Het moment waarop u na de voltooiing van de installatie van Windows Vista met een programma wilt werken, is wel het slechtst mogelijke moment op deze compatibiliteitsproblemen te stuiten. Om uzelf onnodige zorgen te besparen, kunt u het best eerst de gratis Windows ­Vista Upgrade Advisor downloaden en uitvoeren als de computer waarop u Windows ­Vista wilt installeren momenteel met een 32-bits versie van Windows XP met Service Pack 2 werkt. (Dit geldt ook als u vanuit een andere editie van Windows Vista wilt ­upgraden.) De Advisor, beschikbaar op www.vista-io.com/0201, scant programma’s en apparaten en produceert een rapport dat de potentiële problemen opsomt waarmee u waarschijnlijk tijdens een upgrade zult worden geconfronteerd. Het doel van de Upgrade Advisor is hardware- en softwareproblemen op te sporen die mogelijk verhinderen dat u Windows Vista kunt installeren of dat programma’s niet goed werken nadat de upgrade is voltooid. In figuur 2-1 ziet u een voorbeeld van een rapport van de Upgrade Advisor. Blader de hele lijst door om te zien of er dringende waarschuwingen of compatibiliteitsproblemen zijn die uw onmiddellijke aandacht verlangen. Als dit gereedschap potentiële problemen met stuurprogramma’s of geïnstalleerde software aan het licht brengt, raden we aan deze problemen op te lossen voordat u verder gaat.

Ken uw hardw­are Microsoft heeft twee soorten hardwarevereisten voor Windows Vista opgesteld. Als ze aan deze vereisten voldoen, mogen fabrikanten het Vista-logo plakken op de computers die ze op de markt brengen en in de reclame voor hun computers noemen. Het logo Windows Vista Capable geeft aan dat een computer aan de minimumeisen voldoet om Windows Vista uit te voeren. Het logo Windows Vista Premium Ready duidt op een sys­teem dat (ruimschoots) aan de eisen voldoet om een Premium-editie van Windows ­Vista uit te voeren en de Aero-gebruikerservaring kan bieden. Tabel 2-1 geeft een overzicht van de specificaties van de twee soorten vereisten.

21

Hoofdstuk 2

Voordat u begint

Figuur 2-1  Lees dit upgraderapport zorgvuldig door voordat u met Setup verder gaat. In sommige gevallen zult u programma’s moeten de nstalleren of nieuwe stuurprogramma’s moeten zoeken voordat het zinvol is om verder te gaan

Werken met dynamische updates Bij een upgrade vanuit een bestaande Windows-versie biedt Setup aan om naar dynamische updates te zoeken. Maak beslist van deze optie gebruik als u een actieve internetverbinding hebt. Dynamische updates kunnen service packs, bijgewerkte stuurpro­gram­ ma’s voor hardware die op uw systeem is gedetecteerd en up­grade packs voor programma’s waarmee u momenteel werkt omvatten. Door deze upgrades in Windows Setup mee te nemen, vergroot u de kans dat uw geïnstalleerde toepassingen en apparaten met Windows Vista kunnen werken. Bovendien voorkomt u op die manier dat u onmiddellijk nadat u Windows Vista voor de eerste keer hebt gestart een heleboel updates moet installeren.

22

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Nota bene Als u van plan bent om een 64-bits versie van Windows Vista te installeren, ga dan na of er digitaal ondertekende stuurprogramma’s beschikbaar zijn voor alle apparaten die u wilt installeren. De compatibiliteit is veel strikter dan in 32-bits versies, waar u eventueel niet-ondertekende stuurprogramma’s kunt installeren die oorspronkelijk voor vroegere Windows-versies werden ontwikkeld. In 64-bits versies van Windows Vista zult u die stuurprogramma’s niet kunnen gebruiken. Hoofdstuk 2

Tabel 2-1  Hardwarevereisten voor Windows Vista Onderdeel

Windows Vista Capable

Windows Vista Premium Ready

Processor (CPU)

Moderne processor (minstens 800 MHz)

1 GHz 32-bits (x86) of 64-bits (x64) processor

Geheugen

512 MB

1 GB

Grafische processor

Geschikt voor DirectX 9, SVGA ­(resolutie 800×600)

Ondersteuning van DirectX ­ 9-graphics met WDDM-stuur­ programma, minimaal 128 MB grafisch geheugen, Pixel Shader 2.0 en 32 bits per pixel

Harde schijf

20 GB (15 GB vrije ruimte)

40 GB (15 GB vrije ruimte)

Optische media

Cd-romstation

Dvd-romstation

Audio

Niet vereist

Audio-outputvermogen

Verder hebt u een muis of soortgelijk aanwijsapparaat, een toetsenbord en een internetverbinding nodig.

De hardwarebottlenecks vinden Een acceptabel prestatieniveau is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Sommige taken, zoals de weergave van 3D of het coderen van video­bestanden, zijn processorintensief en zullen baat hebben bij de krachtigste processor die u zich kunt veroorloven. Voor de meeste dagelijkse activiteiten, zoals surfen op het web, e-mail versturen en ontvangen en de gewone zakelijke documenten is de snelheid van een processor minder belangrijk. Aan een snelle harde schijf met veel vrije ruimte en minstens 1 GB geheugen hebt u veel meer als u vlot wilt werken met verscheidene toepassingen tegelijk. Als u grote geheugenintensieve programma’s gebruikt zoals Adobe Photoshop, neem dan geen genoegen met minder dan 2 GB RAM.

Voordat u begint

23

Compatibiliteitsproblemen van software voorkomen

Welke soorten software veroorzaken hoogstwaarschijnlijk problemen bij een upgrade of een schone installatie van Windows Vista? )

antivirussoftware;

)

softwarefirewalls en andere beveiligingsprogramma’s;

)

cd- en dvd-brandprogramma’s;

)

schijfpartioneringsprogramma’s en andere programma’s die op laag niveau sys­ teemonderhoud plegen.

Schakel antivirussoftware en andere systeemhulpprogramma’s die de installatie kunnen storen, als voorzorg uit. Ga de instellingen van al die programma’s na nadat de installatie is voltooid, om er zeker van te zijn dat ze goed werken. Windows Vista schakelt bijvoorbeeld firewalls van andere fabrikanten automatisch uit tijdens de installatie, en schakelt de Windows firewall in. Nadat de installatie is voltooid, zult u de instellingen van uw beveiligingssoftware moeten aanpassen. Als de Upgrade Advisor programma’s opspoort die met Windows Vista incompatibel zijn, raden we dringend aan om die programma’s te deïnstalleren voordat u met de upgrade verder gaat.

Back-ups maken van gegevens en instellingen Als u een upgrade plant, moet u de wet van Murphy niet onderschatten. Gebruik een betrouwbaar back-upprogramma of Windows Easy Transfer (dat verderop in dit hoofdstuk wordt beschreven in de paragraaf Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer) om een veilige kopie van belangrijke gegevensbestanden te maken voordat u met de upgrade verder gaat. Als u beschikt over een softwareprogramma dat een imagekopie van uw bestaand systeemvolume kan maken, is dat fantastisch. Sommige hardeschijf-upgradepakketten bieden dit type gereedschap; Norton Ghost (www.vista-io.com/0202) en Acronis True­Image (http://vista-io.com/0203), bijvoorbeeld, zijn prima voorbeelden van ­imaging­gereedschappen van andere fabrikanten. Een op een externe harde schijf opgeslagen schijfimage biedt een uitstekende bescherming tegen verlies van gegevens.

Hoofdstuk 2

Wees bij een upgrade extra op uw hoede voor hulpprogramma’s die op systeem­niveau werken. Als u een systeemhulpprogramma gebruikt dat oorspronkelijk voor een vroegere versie van Windows werd geschreven, is het verstandig ervan uit te gaan dat zo’n programma in Windows Vista niet goed zal werken. Zoek altijd naar upgradeversies met het certificaat dat ze met Windows Vista compatibel zijn, voordat u met de installatie verder gaat.

24

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Nota bene

Hoofdstuk 2

Als u op uw oude computer (of op uw huidige computer als u een upgrade plant) het programma Backup van Windows XP gebruikt om gegevensbestanden op een netwerkstation of een andere schijf op te slaan, moet u weten dat het programma Backup in Windows Vista een incompatibel formaat gebruikt en geen bestanden kan openen of herstellen die met dat vroegere formaat zijn gemaakt. Op het moment dat dit hoofdstuk werd geschreven, was Microsoft bezig een hulpprogramma te maken dat Windows XP back-upbestanden kan importeren. Wilt u meer weten? Open dan het dialoogvenster Status en configuratie van back-up en klik op de koppeling Hoe herstel ik bestanden van back-ups die ik met een vorige versie van Windows heb gemaakt?

Windows Vista installeren Zoals we aan het begin van dit hoofdstuk al hebben gezegd, verschilt het installatie­ programma van Windows Vista sterk van de installatieprogramma’s van vorige versies van Windows. Het geheel opnieuw ontworpen programma is speciaal bedoeld om Windows Vista snel te installeren zonder dat u daar veel aandacht aan hoeft te schenken. In dit hoofdstukgedeelte zullen we ons concentreren op de gebruikelijkste scenario’s die u kunt tegenkomen wanneer u Windows Vista op een afzonderlijk pc gaat installeren of upgraden. We nemen aan dat u een opstartbare dvd met een volledig exemplaar van Windows Vista hebt die geschikt is voor een schone installatie of een upgrade. (Als u slechts een cd-romstation hebt en geen dvd-romstation, kunt u contact opnemen met Microsoft om het uit vijf cd’s bestaande pakket op te vragen; zie de productdocumentatie voor details over het verkrijgen van alternatieve media.)

Nota bene Windows Vista wordt in verschillende pakketten verkocht. Niet alle pakketten worden besproken in de scenario’s die hier de revue passeren. Zie de paragraaf Windows Vista activeren en valideren, verderop in dit hoofdstuk, voor een bespreking van de verschillende soorten licenties en beschikbare installatiemedia.

Tijdens het installatieproces zult u een aantal relatief eenvoudige maar belangrijke beslissingen moeten nemen: )

Welke editie van Windows Vista wilt u installeren? Gewoonlijk zal dat de editie zijn die u hebt aangeschaft. Niettemin bevatten handelsedities van de Windows Vista-dvd de programmacode voor alle vier beschikbare Windows-edities: Home Basic, Home

Windows Vista installeren

25

Premium, Business en Ultimate. Zoals verderop nog zal worden uitgelegd, kunt u elke van deze edities installeren en maximaal dertig dagen lang gebruiken zonder een productcode in te voeren of uw exemplaar van Windows Vista te activeren.

Wil een opstartbare cd of dvd goed functioneren, dan moet de opstartvolgorde in het BIOS zodanig zijn ingesteld dat het station hoger op de lijst staat dan de harde schijf of de andere opstartbare media. Wij raden aan het dvd-station als eerste opstartapparaat in te stellen, gevolgd door de harde schijf, het diskettestation en eventuele andere opstartbare media, in een door u gekozen volgorde. De opstartopties zijn op elke computer weer anders, net als de manier waarop u het installatieprogramma van het BIOS bereikt. Zoek tijdens het opstarten naar een bericht dat u meedeelt welke toets u voor de installatie moet indrukken. Als u geluk hebt, bevat het BIOS set-upprogramma op uw computer een tabblad Opstarten, waar u de volgorde van de opstartapparaten kunt bepalen. Kunt u deze optie niet onmiddellijk vinden, zoek dan naar een pagina met de naam Geavanceerde CMOS-instellingen of een soortgelijke aanduiding. Wat moet u doen als de computer niet vanaf een dvd-schijf kan opstarten? Met dat probleem krijgt u te maken als u Windows Vista probeert te installeren op een laptop zonder geïntegreerd dvd-station en zonder ondersteuning van een start vanaf een extern USB- of FireWire-station, of als het dvd-station in een bestaand systeem defect is. Probeer het volgende om het probleem te omzeilen (waarbij u toegang moet hebben tot een andere computer met een werkend dvd-station en een netwerkverbinding om een of beide stappen te kunnen nemen): )

Kopieer de dvd-bestanden naar een map op uw harde schijf en start Setup vanaf die locatie.

)

Gebruik een goed dvd-brandprogramma, bijvoorbeeld Nero 7 (www. nero.com), Roxio Easy Media Creator of Roxy RecordNow (www.roxio. com) om de Windows Vista-dvd naar een ISO-imagebestand te kopiëren. Installeer vervolgens een ISO-image-mountprogramma, bijvoorbeeld IsoBuster (www.isobuster.com) of DaemonTools (www.daemon-tools. com) en wijs naar het ISO-bestand dat u hebt gemaakt. Het gemounte imagebestand wordt als een dvd-station in het venster Computer weergegeven. Vanaf dat virtuele station kunt u Setup starten.

Via elk van beide genoemde opties kunt u het bestaande Windowsbesturingssysteem upgraden of een schone kopie op een ander volume of op hetzelfde volume naast het huidige exemplaar van Windows installeren. De optie biedt niet de mogelijkheid om de huidige partitie waarop Windows is geïnstalleerd, te wissen en op die locatie een schone kopie te installeren.

Hoofdstuk 2

Problemen met dvd’s omzeilen

26

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

)

Wilt u een schone installatie of een upgrade uitvoeren? Een schone installatie begint met een schone lei; u zult al uw programma’s opnieuw moeten installeren en de bijbehorende instellingen uit een ander systeem moeten overbrengen of opnieuw moeten aanbrengen. Bij een upgrade blijven geïnstalleerde programma’s en instellingen behouden, met het risico dat er incompatibiliteitsproblemen ontstaan.

)

Welke schijfpartitie wilt u gebruiken? Het installatieprogramma van Windows Vista bevat schijfbeheergereedschappen waarmee u partities op de harde schijven van uw computer kunt maken, verwijderen, formatteren en uitbreiden (maar niet inkrimpen). Door te weten hoe deze gereedschappen werken kunt u zich veel tijd besparen wanneer u Windows gaat installeren.

)

Wilt u Windows Vista naast een ander besturingssysteem installeren? Het opstartproces van Windows Vista verschilt drastisch van het opstartproces van vorige Windows-versies. Als u een dual-bootsysteem wilt instellen, zult u moeten begrijpen hoe de verschillende opstartbestanden werken om uw opstartmogelijkheden effectief te kunnen beheren. Probleem Setup detecteert de harde schijf niet De Windows Vista-dvd bevat stuurprogramma’s van heel veel IDE- en SATA schijfcontrollers, maar niet van alle schijfcontrollers. Als Setup uw schijfcontroller niet herkent, wordt u om een stuurprogramma gevraagd zodra u bij het scherm Waar wilt u Windows installeren? bent aangekomen. Bij 32-bits (x86) versies van Windows Vista moet u vervolgens op diskette, cd, USB flashapparaat of dvd een stuurprogramma verstrekken dat met Windows XP, Windows Server 2003 of Windows Vista compatibel is. Als u een stuurprogramma op dvd hebt, verwijdert u de Windows Vista-dvd en plaatst u de schijf met het stuurprogramma. Nadat het stuurprogramma met succes is geladen, verwijdert u de schijf en plaatst u de Windows Vista-dvd weer in het dvd-station.

Een schone installatie uitvoeren Het eenvoudigste installatiescenario van allemaal is Windows Vista installeren in een nieuw gemaakte partitie op een systeem waarop momenteel geen enkele Windows-versie is geïnstalleerd (of waarop een partitie met een bestaande versie van Windows volledig wordt gewist en vervangen door een schone installatie van Windows Vista). Opstarten vanaf de Windows Vista-dvd is de veiligste manier om een schone installatie te beginnen. Plaats de dvd in het station en start de computer opnieuw. Zoek naar een opstartprompt; meestal moet u op een toets drukken om vanaf de dvd op te starten. Nadat het installatieproces is begonnen, volgt u de aanwijzingen op die in dit hoofdstukgedeelte worden besproken.

Windows Vista installeren

27

Hoofdstuk 2

Wanneer u vanaf de Windows dvd opstart, ziet u om te beginnen een scherm Windows installeren. De taalvoorkeuren die hier beschikbaar zijn, dienen overeen te komen met de versie die u hebt aangeschaft. Niet-Europese versies van Windows Vista bieden andere opties. Selecteer uw taalvoorkeur en klik op Volgende. Klik in het volgende scherm op Nu installeren.

Figuur 2-2  Klik op Nu installeren Op het volgende scherm wordt u verzocht uw productcode te verstrekken. U kunt de productcode intypen die met de aangeschafte kopie werd meegeleverd, of dit scherm overslaan en Windows installeren zonder een productcode in te voeren. (Zie voor meer informatie de paragraaf Windows Vista activeren en valideren, verderop in dit hoofdstuk.) Nadat u deze stap hebt voltooid en de licentieovereenkomst hebt geaccepteerd, ziet u het volgende scherm (zie figuur 2-3). Aangezien u vanaf de dvd bent opgestart, is de optie Upgrade uitgeschakeld. Klik op de optie Aangepaste installatie (Geavanceerd) om met een schone installatie verder te gaan (zie figuur 2-3). Het scherm Waar wilt u Windows installeren? meldt alle fysieke schijven, partities en niet toegewezen ruimte (zie figuur 2-4). In een eenvoudig scenario met een enkele fysieke schijf die geen partities bevat, hoeft u slechts op Volgende te klikken om een partitie te maken en Windows te installeren. Windows gebruikt dan de hele fysieke schijf.

28

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-3  De optie Upgrade uitvoeren is uitgeschakeld

Figuur 2-4  Installatie op een schijf zonder partities

Windows Vista installeren

29

­)

Selecteer een bestaande partitie of niet toegewezen ruimte waar u Windows Vista wilt installeren. De installatie is eenvoudig als u al een lege partitie maakt en formatteert voordat u Windows installeert, als u van plan bent om Windows Vista te installeren op een bestaande partitie die momenteel gegevens of programma’s maar geen besturingssysteem bevat, of als u niet toegewezen ruimte op een bestaande schijf wilt gebruiken zonder het bestaande partitieschema te verstoren. Selecteer de partitie of niet-toegewezen ruimte en klik op Volgende.

)

Verwijder een bestaande partitie. Selecteer een partitie en klik op Verwijderen. Deze optie is nuttig als u een schone installatie wilt uitvoeren op een station dat momenteel een vroegere versie van Windows bevat. Aangezien gegevens als gevolg van deze handeling onherroepelijk worden gewist, moet u op minstens twee ‘Weet u het wel zeker?’-vragen bevestigend antwoorden. Nadat de partitie is verwijderd, kunt u

Een partitie mag worden gedeeld Dankzij het drastisch gereviseerde installatieprogramma van Windows Vista kunnen Windows-gebruikers met een gerust hart een van de elementaire regels vergeten die vanaf het begin van het Windows-tijdperk bij installatiebeslissingen golden. U wilt Windows Setup wijzen naar een partitie waarop Windows al is geïnstalleerd? Zolang u minstens 15 GB vrije hardeschijfruimte hebt en u niet van plan bent het oude Windows op die partitie nog te gebruiken, ga dan gerust uw gang. Als u in deze configuratie voor een schone installatie kiest, verplaatst Windows Vista het oude Windows-besturingssysteem en de mappen Program Files en Documents and Settings naar een map met de naam Windows.old. Waarom zou u dat willen doen? U hebt bijvoorbeeld een systeem met een enkele partitie en volop vrije hardeschijfruimte. U wilt met een schone installatie fris opnieuw beginnen, maar u hebt een heleboel waardevolle gegevens, die u niet graag kwijtraakt. Door een schone installatie uit te voeren krijgt u de frisse start die u wenst, terwijl uw gegevensbestanden veilig in de map Windows.old zijn opgeborgen. U kunt de oude Windows-installatie weliswaar niet meer opstarten, maar wel alle opgeslagen bestanden uit die map naar uw nieuwe gebruikersprofiel kopiëren wanneer u zo ver bent. Waarom is deze optie nu wel acceptabel? In vorige versies van Windows kwamen bestanden van de oude en nieuwe Windows-installatie bij de operaties van het installatieprogramma onvermijdelijk met elkaar in conflict. Ongewenste systeembestanden en restanten van tevoren geïnstalleerde programma’s ondermijnden het doel van een schone installatie. De op een image gebaseerde installatie van Windows Vista kan echter met een schone lei beginnen doordat u de oude bestanden in quarantaine plaatst, zodat een echt schone installatie kan plaatsvinden.

Hoofdstuk 2

Als u bestaande schijfpartities wilt aanpassen, klikt u op Schijfopties (Geavanceerd) en voert u een of meer van de volgende taken uit:

30

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

een nieuwe partitie maken en deze als bestemming van uw Windows Vista-installatie selecteren. Let erop dat u van alle gegevensbestanden een back-up maakt voordat u deze optie kiest. )

Hoofdstuk 2

Maak een nieuwe partitie van niet toegewezen hardeschijfruimte. Selecteer een blok niet-toegewezen ruimte op een nieuwe schijf of op een bestaande schijf nadat u partities hebt verwijderd en klik op Nieuw om een partitie in die ruimte in te richten. Setup biedt aan om alle niet toegewezen ruimte op de huidige schijf te gebruiken. U kunt desgewenst een kleinere partitie specificeren als u de schijf in meerdere stations wilt opdelen. Als u bijvoorbeeld en harde schijf met een opslagcapaciteit van 300 GB hebt, kunt u ervoor kiezen om een kleine partitie te maken waarop u Windows installeert; de resterende ruimte gebruikt u dan om een tweede volume met een andere stationsletter te maken voor de opslag van gegevensbestanden (muziek, afbeeldingen, documenten, opgenomen tv-programma’s en dergelijke).

Figuur 2-5  Een lege schijf in meerdere partities verdelen )

Breid een bestaande partitie uit door niet-toegewezen ruimte te gebruiken. Als u een bestaand Windows-besturingssysteem wilt upgraden en u niet tevreden bent over uw bestaande partitieschema, kunt u de optie Uitbreiden kiezen om niet-toegewezen ruimte aan een willekeurige partitie toe te voegen. Als u bijvoorbeeld ooit een 60 GB harde schijf met een 10 GB grote partitie voor Windows XP hebt ingesteld en de resterende 50 GB voor gegevensbestanden hebt gereserveerd, kunt u niet naar Windows Vista upgraden omdat uw systeemschijf niet aan de eis van minstens 15 GB vrije hardeschijfruimte voldoet. De oplossing? Maak van uw gegevens een backup op een externe harde schijf, verwijder de gegevenspartitie, selecteer de partitie die u groter wilt maken en klik op Uitbreiden. Kies de totale grootte van de uitgebreide partitie in het vak Grootte (bij standaardinstelling wordt alle beschikbare niet toegewezen ruimte gebruikt) en klik op Toepassen.

Windows Vista installeren

31

Probleem Tijdens de set-up werken sommige randapparaten niet goed Controleer het BIOS van het systeem. Een verouderd BIOS kan problemen veroorzaken bij de partitionering van schijven, energiebeheer, de configuratie van randapparaten en andere cruciale functies op laag niveau. Ga bij de fabrikant van de computer of het moederbord na of er een update beschikbaar is. Het is niet altijd eenvoudig om het BIOS te identificeren en de juiste bron voor updates op te sporen. Uitvoerige informatie vindt u op de onmisbare (en strikt onafhankelijke) website Wim’s BIOS (www.wimsbios.com).

Nadat u de schijflocatie hebt geselecteerd waar u Windows Vista wilt installeren, doet Setup zijn werk zonder dat u verder iets hoeft te doen. Het venster Windows installeren toont een voortgangsbalk, zodat u weet hoe ver het installatieproces is gevorderd. Nadat de installatie is voltooid, moet u wat elementaire informatie invullen voordat u zich voor de eerste keer kunt aanmelden: 1 Kies een gebruikersnaam en een afbeelding. De gebruikersaccount die u hier maakt, is lid van de groep Administrators. Hoewel u niet verplicht bent om een wachtwoord aan deze account toe te wijzen, raden we u dringend aan om dat wel te doen (zie figuur 2-6). 2 Typ een computernaam en kies een achtergrond voor het bureaublad. Het installatieprogramma suggereert een standaardnaam door het achtervoegsel -PC toe te voegen aan de gebruikersnaam die u tijdens de eerste stap hebt gemaakt. Het staat u vrij om een andere naam te kiezen (zie figuur 2-7). Nota bene De selecties voor gebruikersafbeeldingen en bureaubladachtergrond vormen maar een fractie van de beschikbare opties. De meeste mensen zullen uit een ruimer assortiment willen kiezen nadat ze zich voor de eerste keer hebben aangemeld.

Hoofdstuk 2

Oplettende lezers zullen ongetwijfeld opmerken dat er een optie in het lijstje ontbreekt. Helaas biedt het installatieprogramma niet de mogelijkheid om een bestaande schijfpartitie in te krimpen om niet-toegewezen ruimte te maken waar u een verse kopie van Windows Vista kunt installeren. Nadat u Windows Vista hebt geïnstalleerd, kunt u via Schijfbeheer een volume kleiner maken, maar als u dat vóór of tijdens de installatie wilt doen, zult u daarvoor een schijfbeheerprogramma van een andere leverancier moeten gebruiken.

32

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-6  Gegevens voor de administratoraccount invoeren

Figuur 2-7  De computer een naam geven

Windows Vista installeren

33

Hoofdstuk 2

3 Selecteer Automatische Update-instellingen. Voor de meeste gebruikers is de eerste optie (Aanbevolen instellingen gebruiken) de juiste (zie figuur 2-8) .

Figuur 2-8  De aanbevolen update-instellingen kiezen 4 Bekijk de datum- en tijdinstellingen. Nadat u uw tijdzone hebt geselecteerd, controleert u de datum en de tijd zorgvuldig. Onjuiste waarden in een van deze instellingen kunnen later tot complicaties leiden (zie figuur 2-9). 5 Selecteer een netwerklocatie. Deze instelling bepaalt de elementaire netwerk­ beveiliging, waaronder Firewallinstellingen en delingsopties. Op de meeste thuisnetwerken en kleine kantoornetwerken die via een router met internet zijn verbonden, kunt u veilig de optie Thuis of Werk selecteren. Klik op Openbaar als de computer direct op een kabelmodem of DSL-modem is aangesloten of als u via een inbelmodem met internet verbinding maakt (zie figuur 2-10). Nadat u de laatste stap in dit proces hebt voltooid, klikt u op Start om naar een aanmeldingsscherm over te schakelen.

Een vorige versie van Windows upgraden Om een upgrade van uw bestaande exemplaar van Windows uit te voeren, dient u een 32-bits versie van Windows XP te hebben met Service Pack 2. Ook dient u het station waarop Windows momenteel is geïnstalleerd te hebben geformatteerd met NTFS en niet met FAT32.

34

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-9  De datum en tijd instellen

Figuur 2-10  Netwerkinstellingen voor de locatie kiezen

Windows Vista installeren

35

Als u een 64-bits editie van Windows Vista wilt installeren, is upgraden niet mogelijk. Als u een bestaand exemplaar van Windows XP wilt vervangen door een Windows Vista-editie die niet onder de upgrademogelijkheden in tabel 2-2 wordt vermeld, moet u bovendien een schone installatie uitvoeren en daarna het hulpprogramma Windows Easy Transfer gebruiken om uw bestanden en instellingen van de oude naar de nieuwe computer te verhuizen.

Tabel 2-2  Ondersteunde paden voor upgrades Uw huidige besturingssysteem is

U kunt upgraden naar

Windows XP Home

Windows Vista Home Basic, Home ­Premium, ­Business, Ultimate

Windows XP Media Center Edition

Windows Vista Home Premium, Ultimate

Windows XP Professional

Windows Vista Business, Ultimate

Windows XP Tablet PC

Windows Vista Business, Ultimate

U begint met een upgrade op dezelfde computer door uw bestaande exemplaar van Windows XP te starten en de Windows Vista-dvd in het dvd-station te plaatsen. Start Setup vanuit het dialoogvenster Automatisch afspelen. Als het dialoogvenster Automatisch afspelen is uitgeschakeld, typt u d:\setup.exe (waarbij u de letter d door de letter van uw dvd-station vervangt) op een opdrachtregel (bijvoorbeeld in het dia­loogvenster Uitvoeren). Klik in het dialoogvenster Windows installeren op Nu installeren. Met het upgradeproces zijn duidelijk minder stappen gemoeid dan met een schone installatie. Als u een actieve internetverbinding hebt, raden we u daarom dringend aan de standaardoptie te accepteren om de laatste updates voor de installatie te down­loaden (zie figuur 2-11). Vervolgens wordt u gevraagd de productcode in te typen en een licentieovereenkomst te accepteren. (Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Een productcode invoeren als u wilt weten wat uw keuzemogelijkheden zijn.) Nadat u deze stappen hebt genomen, klikt u in het volgende dialoogvenster op Upgrade uitvoeren om met de installatie te beginnen (zie figuur 2-12). Alvorens met de feitelijke upgrade te beginnen, voert Setup een korte compatibiliteitstest uit, vergelijkbaar met wat de Windows Vista Upgrade Advisor doet. Als er tijdens deze test potentiële compatibiliteitsproblemen met software of hardware worden aangetroffen, ziet u een dialoogvenster Compatibiliteitsrapport, dat de problemen meldt en aanbevolen stappen suggereert om die problemen op te lossen. U kunt Setup op dat punt onderbreken en een programma of stuurprogramma deïnstalleren. Als u denkt dat het probleem geen invloed zal hebben op uw upgrade, klikt u op Volgende om verder te gaan.

Hoofdstuk 2

Ten slotte moet u over voldoende vrije hardeschijfruimte beschikken (meestal 11 tot 15 GB) om de nieuwe installatie van Windows Vista te herbergen. De precieze beschikbare upgradepaden worden vermeld in tabel 2-2.

36

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-11  De nieuwste updates downloaden

Figuur 2-12  Beginnen met de installatie Een upgrade vanuit Windows XP neemt aanzienlijk meer tijd in beslag dan een schone installatie. De instellingen en stuurprogramma’s van uw bestaande installatie worden verzameld, de bestaande Windows-versie en de mappen Program Files en Documents and Settings worden naar een nieuwe map verplaatst, er wordt een schone installatie uitgevoerd met een vooraf gebouwd imagebestand, de zojuist vergaarde instellingen en stuurprogramma’s worden naar de nieuwe kopie van Windows Vista overgebracht, de gebruikersgegevens worden naar de juiste locaties in de nieuwe gebruikersprofielen verplaatst en ten slotte wordt Windows Vista opnieuw gestart. Dat speelt zich allemaal

Windows Vista installeren

37

)

$WINDOWS.~BT. Deze map bevat de minimale kopie van Windows Vista die erop toeziet dat het nieuwe besturingssysteem wordt ingesteld en bestanden en instellingen worden overgebracht.

)

$UPGRADE.~OS. Setup verzamelt instellingen voor het besturingssysteem en bewaart ze in deze tijdelijke map om ze na afloop van de installatie op Windows Vista te kunnen toepassen.

)

$WINDOWS.~LS. Deze map bevat het grote imagebestand (in Windows Image­ formaat) en tijdelijke bestanden die tijdens de upgrade worden gebruikt.

)

$INPLACE.~TR. Gebruikers- en computerspecifieke instellingen worden hier tijdelijk opgeslagen nadat ze tijdens de eerste fase van de upgrade zijn verzameld.

)

$WINDOWS.~Q. Deze map bevat de oorspronkelijke Windows-installatie.

Als de installatie om de een of andere reden mislukt, wordt deze automatisch ongedaan gemaakt; de zojuist geïnstalleerde image wordt verwijderd en de oorspronkelijke Windows-installatie wordt vanuit zijn opgeslagen locatie weer hersteld. Na een geslaagde upgrade worden de meeste van deze tijdelijke mappen verwijderd. De mappen $INPLACE.~TR en $WINDOWS.~Q worden bewaard, zodat u bestanden en instellingen kunt ophalen die de verhuizing niet goed doorstonden.

Upgraden vanuit een andere Windows Vista-editie De elementaire procedure om vanuit een editie van Windows Vista naar een andere editie te upgraden, lijkt sterk op een upgrade vanuit Windows XP. Als u over een Windows Vista-dvd en een nieuwe productcode beschikt, kunt u Setup starten en dezelfde procedure volgen die we in de vorige paragraaf hebben beschreven. Op het scherm Welke type installatie wenst u? kiest u de optie Upgrade. Let op, want niet alle upgrades van Windows Vista naar Windows Vista worden ondersteund. Vanuit Home Basic kunt u uitsluitend upgraden naar Home Premium of Ultimate, en vanuit Business of Home

Opschonen na een upgrade Nadat u de upgrade hebt voltooid en tot uw tevredenheid hebt geconstateerd dat alle gegevensbestanden intact zijn en alle instellingen keurig zijn verhuisd, kunt u de brokken opruimen die het upgrade­proces heeft achtergelaten. Het hulpprogramma Schijfopruiming biedt de snelste en veiligste manier om dit te doen. Selecteer de optie Bestanden van Windows Upgrade en klik op OK. Als u Windows Vista hebt geïnstalleerd op dezelfde partitie als de bestaande kopie van Windows, kies dan de optie Vorige installatie(s) van Windows, die de map Windows. old en zijn inhoud verwijdert. Zie de paragraaf over schijfopruiming in hoofdstuk 20 als u wilt weten hoe u deze optie gebruikt.

Hoofdstuk 2

af zonder dat u er iets voor hoeft te doen. Tijdens de upgrade maakt Setup de volgende tijdelijk verborgen mappen in de root van uw systeemstation:

38

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Premium kunt u upgraden naar Ultimate. U kunt echter niet upgraden van Home Basic naar Business. De enige manier om Home Premium te vervangen door Business (of omgekeerd) is door een nieuwe licentie aan te schaffen, een schone installatie uit te voeren en uw bestanden en instellingen via Windows Easy Transfer over te brengen.

Hoofdstuk 2

Als u al met een Windows Vista-editie werkt die een van de upgradescenario’s ondersteunt die in tabel 2-2 worden vermeld, kunt u profiteren van een nieuwe functie die u in staat stelt om upgraderechten aan te schaffen zonder voor een volledige kopie van uw nieuwe editie te moeten betalen. Deze functie heet Windows Anytime Upgrade en is alleen beschikbaar in edities die u kunt upgraden. De functie is niet beschikbar op een computer die Windows Vista Ultimate uitvoert. Een koppeling naar deze functie vindt u onder Extra’s en Upgrades in het menu Alle programma’s. U kunt Windows Anytime Upgrade ook bereiken vanuit het bovenste gedeelte van het Introductiecentrum of door aan de bovenzijde van het dialoogvenster Systeem in Configuratiescherm op de link Windows Vista upgraden te klikken (zie figuur 2-13).

Figuur 2-13  Een update naar Windows Vista Home Premium uitvoeren Na de start van Windows Anytime Upgrade belandt u op een pagina waar de mogelijkheden worden vermeld die voor uw editie beschikbaar zijn. Windows Anytime Upgrade biedt de mogelijkheid om een krachtiger editie van Windows Vista te kiezen zonder dat u voor een volledig nieuwe licentie hoeft te betalen. Als u een Anytime Upgrade wilt uitvoeren, schaft u de upgradelicentie bij een online leverancier aan. Nadat u de transactie hebt voltooid, downloadt u de productcode voor de nieuwe editie. Met die code kunt u de upgrade uitvoeren met uw bestaande Windows

Windows Vista installeren

39

Vista-installatiemedium. Als u het oorspronkelijke installatiemedium niet kunt vinden, kunt u een Windows Vista-dvd als onderdeel van het upgradeproces laten opsturen, waarbij u wel de verzend- en administratiekosten betaalt.

Als er op uw computer al een 32-bits versie van Windows is geïnstalleerd en u minstens twee schijfpartities hebt gedefinieerd, kunt u een schone kopie van Windows Vista installeren zonder uw bestaande Windows-installatie aan te tasten. Tijdens het opstarten kiest u uw Windows-versie in een opstartmenu. Hoewel dit meestal een dual-boot-

Welke stationsletters gebruikt uw schone installatie van Windows Vista? Dat hangt af van hoe u Windows Vista installeert. Als u momenteel over een werkende kopie van een willekeurige Windows-versie op station C beschikt en u een schone kopie van Windows Vista installeert, worden de stationsletters volgens het volgende principe toegewezen: )

Als u het installatieproces vanaf het Windows Vista-medium start en u een andere partitie kiest dan de partitie die momenteel uw huidige besturingssysteem bevat, zal de nieuwe installatie de stationsletter C gebruiken wanneer u opstart. Het volume dat de andere Windows-installatie bevat, krijgt de eerstvolgende beschikbare stationsletter. Wanneer u de vorige Windows-installatie in het opstartmenu kiest, krijgt deze de stationsletter C en krijgt uw nieuwe Windows Vista-installatie de eerstvolgende beschikbare stationsletter toegewezen. In deze configuratie kunt u er zeker van zijn dat uw huidige besturingssysteem zich altijd op het C-station bevindt, maar dat de stationsletters die aan de volumes die u voor gegevens gebruikt, op onverwachte manieren kunnen veranderen.

)

Als u het installatieproces begint vanuit uw huidige Windows-versie en u de optie Aangepast (Geavanceerd) kiest om een schone installatie uit te voeren op een andere partitie dan de partitie die momenteel in gebruik is, gebruikt de nieuwe installatie de eerstvolgende beschikbare stationsletter. De volumes blijven dezelfde stationsletters houden, ongeacht welke Windows-versie u tijdens het opstarten selecteert.

Geen van beide opties biedt speciale voordelen. Als u er zeker van wilt zijn dat alle systeembestanden en programmabestanden zich altijd op het C-station bevinden, kies dan de eerstgenoemde optie. Als u liever stations­letters wilt gebruiken om bij te houden welke Windows-versie op een bepaald moment wordt uitgevoerd, zult de aan de tweede optie de voorkeur geven. Beide configuraties dienen echter betrouwbaar te werken met elke combinatie van software, hardware en instellingen.

Hoofdstuk 2

Windows Vista installeren op een computer met andere versies van Windows

40

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

systeem wordt genoemd, is het eerder een multi-bootconfiguratie, omdat u meerdere exemplaren van Windows kunt installeren. De mogelijkheid om uw besturingssysteem tijdens het opstarten te kunnen kiezen, is handig als u een programma of apparaat hebt dat onder Windows Vista simpelweg niet werkt. Als u dat programma of apparaat moet gebruiken, kunt u zonder veel moeite naar uw oude Windows-versie opstarten. Deze mogelijkheid is ook nuttig voor softwareontwikkelaars die in staat moeten zijn om te testen hoe hun programma’s onder verschillende besturingssystemen werken. Hoofdstuk 2

Voor ervaren Windows-gebruikers kan de installatie van een tweede kopie van Windows Vista op een aparte partitie ook handig zijn als een manier om met een potentieel problematisch programma of stuurprogramma te experimenteren zonder een werkend systeem in gevaar te brengen. Nadat u de tweede, schone versie van Windows Vista hebt geïnstalleerd, ziet u een extra item in het opstartmenu dat met uw nieuwe installatie overeenkomt. (De als laatste geïnstalleerde versie is de standaardmenukeuze die automatisch wordt uitgevoerd nadat er dertig seconden zijn verstreken en u geen keuze hebt gemaakt.) Experimenteer met het programma of het stuurprogramma en ga na hoe goed het werkt. Als u er na grondig testen van overtuigd bent dat het programma veilig kan worden gebruikt, kunt u het toevoegen aan de Windows Vista­installatie die u dagelijks gebruikt. Om Windows Vista toe te voegen aan een systeem waarop al een bestaande versie van Windows is geïnstalleerd, moet u eerst nagaan of u een andere partitie (of ongeformatteerde hardeschijfruimte) beschikbaar hebt dan de partitie die de systeembestanden van uw huidige Windows-versie bevat. De partitie kan een afzonderlijke partitie op hetzelfde fysieke station zijn, maar mag zich ook op een andere harde schijf bevinden. Als uw systeem een enkele harde schijf bevat met een enkele partitie die als C-station wordt gebruikt, kunt u geen multi-bootsystemen maken, tenzij u een nieuw station toevoegt of softwaregereedschappen gebruikt om de bestaande partitie kleiner te maken en van de vrijgekomen ruimte een nieuwe partitie te maken. De functie Schijfbeheer van Windows Vista Disk (Diskmgmt. msc) kan partities kleiner maken op een systeem dat onder een oudere versie van Windows draait. De nieuwe partitie hoeft niet per se leeg te zijn; hij mag alleen geen sys­ teembestanden van een andere Windows-installatie bevatten. Start Setup, kies de optie Aangepast (geavanceerd) en selecteer het station en de partitie die u voor de nieuwe installatie wilt gebruiken. Het programma Setup voegt het zojuist geïnstalleerde systeem automatisch toe aan de Boot Configuration Data-store. En hoe bewerkt en configureert u de Boot Configuration Data-store? Vreemd genoeg is het enige officiële gereedschap een opdrachtregelhulpprogramma met de naam ­Bcdedit. Bcdedit is geen interactief programma; u voert taken uit door switches en parameters op de opdrachtregel te typen. Als u alle mogelijkheden van dit hulpprogramma wilt weten, opent u een opdrachtregelvenster (via de optie Als administrator uitvoeren) en typt u Bcdedit -?.

Windows Vista installeren

41

Het opstartproces van Windows Vista

Het opstartproces in Windows Vista begint wanneer de computer zijn poweron self test (POST) uitvoert, gevolgd door een POST van elke adapterkaart (bijvoorbeeld een geavanceerde opslagadapter of een videokaart) die over een BIOS beschikt. Het systeem-BIOS leest vervolgens het master boot record (MBR), oftewel de eerste fysieke sector op de harde schijf die als opstart­ apparaat is gedefinieerd, en geeft de controle over aan de code in het MBR, dat door de Windows Vista Setup is gemaakt. Dit is het moment waarop Windows het opstartproces overneemt. Daarna gebeurt het volgende: 1 Het MBR leest de opstartsector (de eerste sector van de actieve partitie), die code bevat die het programma Bootmgr.exe oftewel de Windows Boot Manager start. 2 De Windows Boot Manager leest de inhoud van de Boot Configuration Datastore, die configuratie-informatie bevat over alle besturingssystemen die op de computer zijn ge nstalleerd. Deze gegevens worden gebruikt om het opstartmenu samen te stellen en weer te geven. 3 Wanneer u in het opstartmenu een keuze maakt, stelt u een van de volgende processen in werking: )

Als u Windows Vista selecteert, start de Windows Boot Manager de OS loader (Winload.exe) vanuit de map %SystemRoot%\System32 van die installatie.

)

Als u de optie kiest waarmee u Windows Vista uit zijn winterslaap wekt, laadt de Windows Boot Manager Winresume.exe en wordt de vorige omgeving hersteld.

)

Als u de optie Vroegere versie van Windows in het opstartmenu kiest, zoekt de Boot Manager het volume op dat het vroegere besturingssys­ teem bevat, waarna de OS-loader Ntldr.exe wordt geladen en zo nodig een nieuw opstartmenu wordt getoond, dat uit het Boot.ini-bestand op dat volume werd opgehaald.

Windows Vista begint met het laden van zijn kernbestanden Ntoskrnl.exe en Hal.dll, leest instellingen uit het register en laadt stuurprogramma’s. Die fase wordt gevolgd door activiteiten van de Windows Session Manager, Smss. exe, die de Windows-opstarttoepassing Wininit.exe start, die op zijn beurt de Lokale beveiligingsautoriteit Lsass.exe en serviceprocessen (Services.exe) start, waarna u zich kunt aanmelden. Door te weten hoe het opstartproces verloopt zult u gemakkelijker problemen kunnen opsporen die zich tijdens het opstarten kunnen voordoen. Lees hoofdstuk 24 voor meer informatie.

Hoofdstuk 2

Als u in vorige versies (waaronder Windows XP) met multi-bootsystemen hebt gewerkt, moet u weten hoe fundamentele wijzigingen in de Windows Vistaboot­loader het beheren van meerdere besturingssystemen veranderen. De oude bestanden Ntldr en Boot.ini worden niet meer gebruikt om Windows Vista uit te voeren (hoewel ze een secundaire rol spelen wanneer u Windows XP, Windows 2000 of Windows Server 2003 in een multi-bootconfiguratie met Windows Vista gebruikt).

42

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Voor dagelijks gebruik zijn de meeste Bcdedit-opties overbodig. De enige optie die we feitelijk tijdens de hele ontwikkelingscyclus van Windows Vista gebruikten, was de opdracht om de tekst van alle items in het opstartmenu te wijzigen. Standaard voegt Setup het algemene item Microsoft Windows Vista aan elke installatie toe. Als u een dualbootsysteem instelt met Windows Vista Home Premium en Windows Vista Business, zult u het verschil tussen de twee niet kunnen aangeven, omdat de menutekst in beide bestandssystemen dezelfde is. Ga als volgt te werk om het menu wat informatiever te maken: Hoofdstuk 2

1 Start de computer en kies een van de twee opties in het opstartmenu. Noteer na afloop van de opstartprocedure welk besturingssysteem actief is. 2 Klik op Start, typ cmd in het vak Zoeken en druk op Ctrl+Shift+Enter. Klik in het controlevenster van Gebruikersaccount op Doorgaan om een opdrachtpromptvenster met verhoogde privileges te openen. 3 Typ de volgende opdracht: bcdedit /set description “hier komt uw menu­beschrij­ ving” (waarbij u tussen de aanhalingstekens uw menutekst plaatst en u niet moet vergeten om de aanhalingstekens toe te voegen). Druk op Enter.

Gebruik virtuele computers in plaats van met multi-bootmenu’s te hannesen Het is in principe mogelijk om erg uitgebreide multi-bootmenu’s te maken om elke versie van Windows van de afgelopen tien jaar te kunnen opstarten. Maar tenzij u in een laboratorium werkt waar hardware wordt getest, is er geen goede reden om dat te doen. Een veel eenvoudiger en soepeler alternatief is virtualisatiesoftware gebruiken om meerdere versies van Windows te draaien op virtuele hardware die de besturings­systeemomgeving getrouw nabootst. Tijdens het schrijven van dit boek installeerden we Windows Vista op virtuele computers om details te bekijken van diverse cruciale taken en processen die op fysieke hardware niet gemakkelijk gedocumenteerd kunnen worden. Op die manier bespaarden we ons veel tijd die we anders hadden moeten besteden aan het instellen en herstellen van fysieke hardware. Microsoft Virtual PC 2007 (www.vista-io.com/0206) loopt op alle edities van Windows Vista. Virtual Server 2005 R2 (www.vista-io.com/0205) biedt dezelfde mogelijkheden in een pakket dat bedoeld is om op website Server 2003 te draaien. VMWare (www.vmware.com) biedt eveneens uitstekende virtualisatiesoftware voor gebruik op Windows-desktopcomputers en -servers. Met een van deze softwarepakketten kunt u zelfs antieke Windows-versies installeren. Een back-up maken van een computerconfiguratie en deze herstellen is net zo gemakkelijk als een bestand kopiëren. Juridisch gezien hebt u een licentie nodig voor elk besturingssysteem dat u op een virtuele computer installeert. Als u een licentie hebt om Windows voor evaluatiedoeleinden te gebruiken, is dat mooi meegenomen.

Windows Vista installeren

43

4 Start de computer opnieuw. U ziet dan dat de menubeschrijving die u zojuist hebt ingevoerd, in het menu wordt weergegeven. Selecteer de andere menuoptie.

Er zijn nog enkele opstartopties beschikbaar in het dialoogvenster Opstart- en Herstelinstellingen. (Kies achtereenvolgens Start, Configuratiescherm, Systeem en onderhoud, Systeem en klik in het deelvenster Taken op Geavanceerde systeeminstellingen. Klik op de knop Instellingen onder de kop Opstart- en herstelinstellingen.) U kunt het standaardbesturingssysteem selecteren (en op dat moment bewijst de beschrijvende menukeuze zijn waarde) en aangeven hoe lang u de lijst van besturingssystemen op het scherm wilt weergeven. De standaardinstelling is 30 seconden, maar wij stellen deze waarde meestal in op niet meer dan 10 seconden. (U kunt elk willekeurig geheel getal tussen 1 en 99 kiezen.) Wis het selectievakje aan de linkerzijde of typ 0 als u het opstartmenu op een automatische start van het standaard­besturingssysteem wilt instellen. Deze opties schrijven de gegevens direct naar het de opstartconfiguratiebestand.

Figuur 2-14  Opstart- en herstelinstellingen De syntaxis van de opdracht Bcdedit is lastig, en dan drukken we het nog voorzichtig uit. Omdat u Bcdedit zelden of nooit zult gebruiken, is het ook niet de moeite waard om de schrijfwijze uit het hoofd te leren. Deze argumenten pleiten sterk voor het gebruik van een grafische editor om de BCD-store te bewerken. VistaBoot Pro (www.vistaio.com/207) krijgt een consistent hoge waardering en biedt de mogelijkheid om de Vista boot loader te repareren of te deïnstalleren en terug te keren naar de opstartprocedure vanaf de boot loader van het oude besturingssysteem (Ntldr.exe).

Hoofdstuk 2

5 Herhaal de stappen 2 en 3 en voeg wederom een menubeschrijving toe die de ­algemene tekst moet vervangen en deze installatie van de andere installatie onderscheidt.

44

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Probleem U hebt een andere Windows-versie ge nstalleerd en nu ziet u Windows Vista niet meer in het opstartmenu

Hoofdstuk 2

Steeds wanneer u een versie van Windows installeert, herschrijft die versie de MBR om zijn eigen opstartlaadprogramma op te roepen. Als u Windows Vista als tweede besturingssysteem installeert op een pc waar Windows XP al is ge nstalleerd, incorporeert het Windows Vista-opstartmenu de opties van het oudere opstartmenu. Maar als u een nieuwe kopie van Windows XP installeert op een systeem dat al met Windows Vista werkt, overschrijft u het MBR met een MBR dat de boot loader van Windows Vista niet herkent. U kunt de schade repareren door een opdrachtpromptvenster in het oude besturingssysteem te openen en de volgende opdracht vanaf de Windows Vista-dvd uit te voeren (waarbij u de hier vermelde ‹d› door de stations­letter van uw station vervangt): ‹d›:\Boot\Bootsect.exe -NT60 All Als u daarna opstart, dient u het Windows Vista-menu te zien. Om het menuitem van uw vroegere versie van Windows te herstellen, opent u een opdrachtpromptvenster met verhoogde privileges en typt u de volgende opdracht: Bcdedit -create (ntldr) -d “hier komt uw menubeschrijving” Vervang de tekst tussen de aanhalingstekens door uw beschrijving van het opstartmenu-item. De volgende keer dat u de computer start, moet het menu eruitzien zoals u bedoelt.

Hoe kunt u Windows Vista van een dual-bootsysteem verwijderen en de Windows XP bootloader weer herstellen? Typ de volgende opdracht op een opdrachtpromptregel: ‹d›:\Boot\Bootsect.exe -NT52 All U kunt nu alle systeembestanden verwijderen van het volume met de Windows Vistainstallatie die u niet langer meer wilt gebruiken. Voor een nog effectievere verwijdering kunt u Schijfbeheer in Windows XP gebruiken om het station opnieuw te formatteren en met een schone lei te beginnen.

Windows Vista activeren en valideren Windows Vista bevat een groep functies om piraterij en geknoei tegen te gaan. Micro­ soft noemt deze groep functies het Software Protection Platform (SPP). De elementaire eisen zijn dezelfde als die bij Windows XP werden gebruikt, maar met een paar extra’s. De technologische mechanismen in SPP zijn in wezen mechanismen om de Windows Vista-licentieovereenkomst af te dwingen. Tijdens de installatie stemt u met die overeenkomst in. Wij zijn geen juristen, dus zullen we geen poging wagen om deze licentieovereenkomst te interpreteren. We raden u wel aan om de overeenkomst te lezen.

Windows Vista activeren en valideren

45

In elk geval bevat het document minder juridisch jargon dan zijn voorgangers. In dit hoofdstukgedeelte zullen we uitleggen hoe de technologische mechanismen in SPP van invloed zijn op uw omgang met Windows Vista.

Net als in vorige Windows-versies is de productcode een alfanumerieke waarde van 25 lettertekens die uw licentie van Windows uniek identificeert. Er zijn echter twee opmerkelijke verschillen tussen deze stap en het equivalente proces in Windows XP: )

Uw productcode is het identificatienummer van uw editie van Windows Vista. De Windows Vista-dvd die u bij een computerzaak aanschaft, bevat vier edities van Windows Vista, te weten Home Basic, Home Premium, Business en Ultimate. De productcode ontgrendelt de editie die u hebt aangeschaft. Als u een geldige product­code in dit dialoogvenster invoert en op Volgende klikt, installeert het installatieprogramma de editie die overeenkomt met de productcode (zie figuur 2-15).

)

U hoeft geen productcode in te voeren om Windows Vista te installeren. Als u het productcodeveld leeg laat en op Volgende klikt, vraagt het installatieprogramma of u een productcode wilt invoeren. U kunt desgewenst gewoon op Nee klikken (zie figuur 2-16).

Figuur 2-15  De productcode invoeren U kunt elke gewenste editie van Windows Vista in deze lijst selecteren, de installatie voltooien en het geïnstalleerde exemplaar van Windows Vista zonder beperkingen dertig dagen lang gebruiken. Voor het eind van die periode van dertig dagen moet u een geldige productcode invoeren en uw exemplaar activeren zoals in de volgende paragraaf wordt beschreven. Als u deze stappen niet met succes kunt voltooien, schakelt uw

Hoofdstuk 2

Een productcode invoeren

46

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

exemplaar van Windows over naar de verminderde functionaliteitsmodus, zoals verderop wordt beschreven.

Hoofdstuk 2

Figuur 2-16  De editie van Windows die u hebt gekocht selecteren

Een aangeschaft exemplaar van Windows activeren Net als bij Windows XP het geval was, moet u Windows Vista binnen dertig dagen activeren, hetzij door via internet met een activatieserver van Microsoft verbinding te maken, hetzij door kostenvrij op te bellen naar een interactief telefonisch activatiesys­ teem. Het activatiemechanisme is bedoeld om licentiebeperkingen af te dwingen door kopiëren, de gebruikelijkste vorm van softwarepiraterij, te voorkomen. In het algemeen geeft een Windows Vista-licentie u het recht om het besturingssysteem op één computer te installeren. Als u dezelfde productcode op een tweede (of derde of vierde) systeem gebruikt, zult u niet in staat zijn om de software automatisch te activeren. Op het installatiescherm waar u de productcode invoert, is het selectievakje bij Windows automatisch activeren wanneer ik online ben standaard geactiveerd. Als u deze optie geselecteerd laat, zal Windows drie dagen na de installatie contact opnemen met de activatieservers en het activatieproces voor u voltooien. U kunt de activatie­status van het systeem te allen tijde controleren door naar het dialoogvenster Systeem te gaan. (Klik op Start, klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Eigenschappen.) In het groepsvak Windows activeren, aan de onderzijde van dit dialoogvenster, ziet u het aantal dagen dat uw proefperiode nog duurt. Verder ziet u koppelingen waar u op kunt klikken om uw productcode met de hand te activeren of te wijzigen. Als de proefperiode van dertig dagen is verstreken en u uw exemplaar van Windows Vista niet met succes hebt geactiveerd, krijgt u hiervan een melding in een dialoogvenster. Klik op Windows online activeren om het activatieproces via internet te starten. Als u

Windows Vista activeren en valideren

47

Hoofdstuk 2

het veld Productcode leeg hebt gelaten toen u Windows Vista installeerde, wordt u nu gevraagd om een geldige productcode in te voeren voordat u de activatie kunt voltooien (zie figuur 2-17).

Figuur 2-17  Dit venster verschijnt zodra de activeringsperiode is verlopen In de meeste gevallen neemt het activatieproces via internet niet meer dan een paar seconden in beslag. Als u de telefoon gebruikt, duurt het proces langer, omdat u dan een identificatiesleutel van 50 lettertekens moet verstrekken (hetzij via de telefoontoetsen hetzij door de sleutel aan een medewerker van de klantenservice mee te delen) en vervolgens een uit 42 lettertekens bestaande bevestigings-ID moet intoetsen (of inspreken) (zie figuur 2-18). Het activatieproces is volledig anoniem en verlangt geen privé-informatie van u. De keuze uw exemplaar van Windows Vista te registeren, staat daar geheel los van (en is optioneel). U mag Windows Vista een onbeperkt aantal keren op dezelfde hardware installeren. Tijdens het activatieproces brengt Windows Vista een hashed bestand over dat als een ‘vingerafdruk’ van belangrijke onderdelen van uw systeem fungeert. Als u Windows Vista probeert te activeren met dezelfde productcode die u al eerder hebt gebruikt, berekent de activatieserver een nieuwe vingerafdruk, waarna de vingerafdruk wordt vergeleken met de vingerafdruk die in de serverdatabase is opgeslagen. Als u Windows Vista op de oorspronkelijke hardware opnieuw installeert, zullen de vinger­afdrukken overeenkomen en zal de activatie automatisch plaatsvinden.

48

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-18  Telefonisch activeren is ingewikkelder dan activeren via internet Net als bij eerdere versies van Windows is het activatieproces bedoeld om pogingen tegen te gaan om een geactiveerde versie van Windows te klonen en op een andere computer te installeren. Wat gebeurt er bij een upgrade van de hardware in uw computer? Wanneer u uw exemplaar van Windows Vista activeert, wordt een kopie van de hardwarevingerafdruk op uw harde schijf opgeslagen en bij elke start van de computer gecontroleerd. Als u de systeemhardware aanzienlijk hebt gewijzigd, zal u worden gevraagd om uw exemplaar van Windows Vista opnieuw te activeren. Aangezien het activatiemechanisme per abuis aanneemt dat u uw exemplaar van Windows Vista op een

Haast u niet om uw exemplaar te activeren Als u een aangeschaft exemplaar van Windows Vista installeert, wacht Windows Vista gewoonlijk drie dagen alvorens het product automatisch te activeren. We raden u aan om het selectievakje bij Windows automatisch activeren als ik online ben te wissen wanneer u de productcode invoert. U hebt dan dertig dagen de tijd om te controleren of Windows Vista goed met uw hardware en de hele computer overweg kan, en u bent niet verplicht om een hardwareapparaat of de hele computer te vervangen. Zodra u zeker weet dat Windows Vista volledig met uw hardware compatibel is, opent u het dialoogvenster Systeem en kiest u de handmatige activatieoptie.

Windows Vista activeren en valideren

49

Activeringseisen voor OEM-exemplaren Als u een nieuwe computer aanschaft van een Original Equipment Manufacturer (OEM) waarop Windows Vista al is geïnstalleerd, is er een andere licentieprocedure en verschillen de activatieregels. Om de zaken nog wat verwarrender te maken, zijn niet alle OEM’s gelijk, maar in twee klassen onderverdeeld: )

Grote systeembouwers (door Microsoft ‘multinational’ of ‘royalty’ OEM’s genoemd) mogen Windows installeren en vooraf activeren met behulp van een technologie die System Locked Preinstallation (SLP) wordt genoemd. Het vooraf geïnstalleerde exemplaar van Windows (inclusief de herstel-cd) bevat configuratiebestanden die naar specifieke informatie in het systeem-BIOS zoeken. Zolang het BIOS overeenkomt, is activatie niet nodig. Wanneer u een nieuwe computer bij een van deze grote bedrijven aanschaft, is er een sticker met een unieke productcode op de behuizing geplakt, maar die code wordt niet gebruikt om Windows Vista te activeren. In plaats daarvan gebruikt de OEM één mastercode om een groot aantal computers te activeren. Als u Windows Vista opnieuw moet installeren, kunt u de herstel-cd gebruiken die de fabrikant heeft meegeleverd; u wordt niet naar een productcode gevraagd en activatie is niet nodig zolang u de SLP-cd op dezelfde computer (of een computer met dezelfde moederbord/BIOS-combinatie) start.

Een productcode herstellen Wanneer u een aangeschaft exemplaar van Windows Vista installeert, bergt u de productcode weg en ziet u die waarschijnlijk nooit meer. Maar misschien hebt u de productcode op een bepaald moment nodig. Als u Windows Vista thuis of op kantoor op meerdere computers hebt geïnstalleerd, weet u op een gegeven moment niet meer welke productcode bij welke computer hoort, wat verwarring en heisa oplevert als u Windows Vista opnieuw moet installeren of als u een computer afdankt en u het exemplaar van Windows naar een nieuwe computer wilt overbrengen. Om erachter te komen welke productcode op een bepaalde computer in gebruik is, kunnen we een schitterend freeware hulpprogramma met de naam Keyfinder (www.vista-io.com/0204) van harte aanbevelen. Deze toepassing toont de productcodes die werden gebruikt om een willekeurige versie van Windows of Microsoft Office op een computer te installeren.

Hoofdstuk 2

tweede computer hebt proberen te installeren, zal activatie via internet niet werken. In dit geval zult u met een medewerker van de klantenservice moeten spreken en met de hand een nieuwe activatiecode moeten invoeren. Voor Windows XP publiceerde Microsoft een uitvoerige beschrijving van de gehanteerde algoritme om te bepalen of hardwarewijzigingen significant genoeg waren om opnieuw activatie te verlangen. Bij Windows Vista heeft Microsoft ervoor gekozen om die details niet te publiceren. Het bedrijf heeft wel gesuggereerd dat u verplicht bent om uw exemplaar van Windows Vista opnieuw te activeren als u het moederbord of de harde schijf vervangt.

50

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

)

Hoofdstuk 2

Ook kleinere pc-producenten kunnen Windows Vista vooraf installeren. Deze OEMexemplaren worden System Builder-kopieën genoemd en verlangen wel activatie. De regels van het System Builder-programma vereisen dat de pc-producent Windows met een specifiek gereedschap vooraf installeert, zodat u een licentieovereenkomst accepteert en de software activeert als u de pc voor het eerst inschakelt. Bovendien is de producent verplicht om de klant het Windows Vista-medium (meestal een dvd) te leveren en een productcodesticker op de behuizing van de pc te plakken. Als u Windows op deze computer opnieuw moet installeren, moet u de productcode invoeren en het product opnieuw activeren.

De licentieovereenkomst voor een aangeschaft exemplaar van Windows Vista staat u toe om Windows Vista naar een andere computer over te brengen, mits u het besturingssysteem volledig verwijdert van de computer waarop het was geïnstalleerd. Een OEM-kopie is daarentegen gebonden aan de computer waarop de kopie oorspronkelijk is geïnstalleerd. U mag een OEM-exemplaar van Windows Vista een onbeperkt aantal keren op dezelfde computer installeren. De licentieovereenkomst verbiedt echter dat u dat exemplaar van Windows naar een andere computer overbrengt.

Productactivatie en bedrijfslicenties Bedrijven die grote aantallen licenties aanschaffen via een VL-programma (Microsoft Volume Licensing), ontvangen VL-media en productcodes waarvoor weer andere activatieregels gelden dan voor aangeschafte exemplaren of OEM-kopieën. Bij een volumelicentieovereenkomst moet elke computer met een exemplaar van Windows Vista een geldige licentie hebben en moet Windows Vista zijn geactiveerd. Onder de nieuwe activatieprocedures voor Windows Vista kunnen bedrijven productcodes aanschaffen die meerdere malen activeren toestaan, of ze kunnen van productcodeservers gebruik­ maken om computers binnen hun bedrijf te activeren. Als u meer wilt weten over volumelicentieprogramma’s voor Windows en andere software van Microsoft, verwijzen we u naar de startpagina van de Microsoft Volume Licensing op www.microsoft.com/licensing.

Productvalidatie Nadat u uw exemplaar van Windows Vista met succes hebt geactiveerd, bent u nog steeds het doelwit van periodieke antipiraterijcontroles van Microsoft. Dit proces, validatie genoemd, gaat na of er met uw exemplaar van Windows Vista is geknoeid om activatie te omzeilen. Het stelt Microsoft ook in staat om het activatieproces voor een computer ongedaan te maken wanneer Microsoft ontdekt dat de productcode is gestolen of een volumelicentieovereenkomst schendt. Validatie kan twee vormen aannemen: een intern gereedschap dat voortdurend licentie- en activatiebestanden verifieert om te controleren of er niet mee is geknoeid, en een online gereedschap dat toegang tot sommige downloads en updates beperkt.

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer

51

In Microsoft-jargon is een systeem dat een validatiecontrole niet met goed gevolg heeft doorstaan, geen ‘integer’ systeem meer. Op het bureaublad ziet u een melding, evenals wanneer u functies probeert te benutten die niet meer zijn toegestaan. Na het mislukken van de validatie hebt u dertig dagen de tijd om opnieuw te activeren en te valideren. Na die proefperiode schakelt Windows over naar een modus van verminderde functionaliteit, waarin uw mogelijkheden om Windows te gebruiken drastisch beperkt zijn. U hebt geen menu Start, bureaubladpictogrammen zijn verborgen en de bureaubladachtergrond is egaal zwart. U kunt Internet Explorer een uur lang gebruiken, waarna het systeem u afmeldt zonder te waarschuwen. Dit klinkt onprettig, en dat is het ook. Er worden dialoogvensters weergegeven nadat Windows naar de verminderde functionaliteitsmodus is overgeschakeld, waarin u Windows kunt activeren of een productcode online kunt aanschaffen als u van mening bent dat het mislukken van de validatie of activatie onterecht is. In dat geval kunt u na de eerste waarschuwing beter zo snel mogelijk contact opnemen met ­Microsoft dan te wachten tot de proefperiode van dertig dagen is verstreken.

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer Bij een upgrade naar Windows Vista op een bestaande computer zullen al uw gegevens en de meeste programma’s de overgang overleven. Maar wat doet u met uw gegevens en instellingen als u een nieuwe computer aanschaft of tot een schone installatie op het bestaande systeem besluit? In Windows Vista kunt u het hulpprogramma Windows Easy Transfer gebruiken om het merendeel van dat karwei af te handelen. Met behulp van dit hulpprogramma, de opvolger van de wizard Bestanden en instellingen overbrengen van Windows XP, brengt u instellingen en bestanden van uw oude computer over naar de nieuwe computer (of van uw oudere Windows-installatie naar de schone installatie). Hoewel de wizard beperkingen heeft, is hij heel flexibel en biedt hij een indrukwekkend aantal aanpassingsmogelijkheden. U kunt bestanden en instellingen overbrengen vanuit Windows XP en elke versie van Windows Vista, behalve de Starter Edition, alsmede bestanden (maar geen instellingen) van Windows 2000. Windows Easy Transfer is eenvoudig in het gebruik, maar dit hulpprogramma beschrijven is een heel ander verhaal. De mogelijkheden zijn namelijk legio. Dus in plaats van elke stap te beschrijven, zullen we de grote lijnen uitduiden en erop vertrouwen dat u uw weg door de doolhof zult weten te vinden.

Hoofdstuk 2

Als uw systeem de validatie niet doorstaat, zullen enkele belangrijke functies niet meer werken, waaronder de Windows Vista Aero-interface, ReadyBoost en Windows Defender. Updates van Windows zijn eveneens niet meer beschikbaar, met uitzondering van kritieke beveiligingsupdates die via Automatische updates plaatsvinden.

52

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Nota bene U kunt bestanden en instellingen overbrengen van een 32-bits versie van Windows naar een 64-bits versie, maar niet omgekeerd. Evenmin kunt u Windows Easy Transfer gebruiken om bestanden of instellingen van een 64-bits versie van Windows naar een 32-bits versie te kopiëren.

Hoofdstuk 2

Nota bene Als u zowel programma’s als bestanden van uw oude pc naar een nieuwe computer wilt overbrengen, biedt Microsoft waarschijnlijk binnenkort een hulpprogramma met de naam Windows Easy Transfer Companion. Deze software is gebaseerd op een technologie die Microsoft verwierf toen dit bedrijf Apptimum Incorporated, de ontwikkelaar van het programma Alohabob PC Relocator overnam. Op het moment dat dit boek werd geschreven, was de bètaversie van Windows Easy Transfer Companion gepland in het voorjaar van 2007.

Een verbinding maken Om de overbrenging te doen slagen, moet u een gegevensverbinding tussen de oude en de nieuwe computer maken. U kunt dat op een van de vier volgende manieren doen: )

Easy Transfer-kabel. Deze aangepaste kabel, verkrijgbaar bij Microsoft, biedt een hogesnelheidsverbinding via een directe verbinding tussen de USB 2.0-poorten van beide computers. Een standaard USB-kabel kunt u voor dit karwei niet gebruiken.

_

Netwerk. U kunt twee computers via een LAN-netwerk verbinden en de instellingen direct van de oude computer naar de nieuwe overbrengen. Een Fast Ethernet- of Gigabit Ethernet-verbinding is verreweg de beste keuze, vooral als u een groot aantal gegevensbestanden wilt overbrengen.

)

Beschrijfbare cd’s of dvd’s. Deze methode heeft als voordeel dat u dan tevens een back-up hebt die u kunt bewaren. Let speciaal op de transfergrootte zoals die door de wizard wordt berekend, want deze waarde bepaalt hoeveel schijven u voor de overbrenging nodig hebt.

)

Verwisselbare media, bijvoorbeeld USB flash-apparaten en externe harde schijven. Kies deze mogelijkheid als een directe verbinding niet praktisch of niet mogelijk is (bijvoorbeeld als u van plan bent om een bestaande partitie te wissen zodat u een schone installatie op dezelfde computer kunt uitvoeren),

Als u een oude computer vervangt door een nieuwe met Windows Vista, is een verbinding via een LAN (of via een Easy Transfer-kabel) en gegevensoverdracht via Windows Easy Transfer de beste keuze. Deze methode is niet alleen de snelste, maar ook de zeker-

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer

53

ste methode om gegevensverlies te voorkomen. Omdat uw bestaande gegevensbestanden op de oude computer intact blijven, kunt u ze gemakkelijk herstellen als de wizard per ongeluk een cruciaal gegevensbestand zou vergeten. Als geen van deze opties binnen uw bereik ligt, kunt u een extern opslagapparaat of -medium, bijvoorbeeld een extern USB- of FireWire-station of dubbel gelaagde dvd’s gebruiken om de gegevens fysiek van de ene naar de andere computer over te brengen.

)

Op de oude computer kunt u de Windows Vista-dvd gebruiken. (Start Setup.exe en klik in het openingsscherm op Bestanden en instellingen van een andere computer overbrengen.) Als u niet over de installatieschijf beschikt, start u de wizard eerst op de nieuwe computer en volgt u de aanwijzingen om de programma­ bestanden weg te schrijven naar een USB flash-apparaat, een beschrijfbare cd of dvd of een externe harde schijf. Als Windows Vista op de oude computer actief is, is deze stap overbodig. Als u de computers door middel van een Easy Transfer-kabel hebt verbonden, wordt deze stap automatisch afgewikkeld.

)

Klik op de nieuwe computer op de knop Start en kies achtereenvolgens Alle programma’s, Bureau-accessoires, Systeemwerkset, Windows Easy Transfer. (U kunt ook in het zoekvak van het menu Start Windows Easy Transfer typen of op een willekeurige opdrachtregel migwiz typen, ook in het dialoogvenster Uitvoeren.) Lees de openingspagina en klik op Volgende.

2 Geef op de nieuwe computer aan dat u met een nieuwe gegevenstransfer wilt beginnen. Volg de aanwijzingen en kies hoe u de gegevens tussen de computers wilt uitwisselen.

Figuur 2-19  Geef aan hoe u de gegevens wilt uitwisselen

Hoofdstuk 2

1 Start het hulpprogramma Windows Easy Transfer op beide computers.

54

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-20  Bestanden en instellingen naar de nieuwe computer overzetten 3 Klik op Mijn nieuwe computer. 4 Volg de aanwijzingen en bevestig dat Windows Easy Transfer al op de oude computer actief is. Als u gebruikmaakt van een netwerkverbinding, wordt u gevraagd om de instellingen van Windows Firewall zo nodig te openen. U hebt ook een uit acht cijfers bestaande alfanumerieke sleutel nodig (klik op Nee); deze veiligheidsmaat­ regel verhindert dat Windows Easy Transfer kan worden gebruikt om stiekem gegevens te stelen. 5 Noteer de achtcijferige sleutel die op het scherm wordt getoond en ga naar de oude computer. 6 Volg de aanwijzingen van de wizard, kies Nieuwe gegevenstransfer en geef aan dat u het netwerk wilt gebruiken om bestanden over te brengen. Als u de vraag wordt gesteld of u over de Windows Easy Transfer-sleutel beschikt, klikt u op Ja, ik hebt een sleutel. Op de volgende pagina kunt u de sleutel van de andere computer intypen (zie figuur 2-21). 7 Nadat Windows heeft bevestigd dat u met succes een verbinding hebt gemaakt, gaat u naar de oude computer en selecteert u de bestanden die u wilt overbrengen.

Kiezen wat u wilt overbrengen Zodra u de pagina hebt bereikt met de vraag welke bestanden u wilt overbrengen, hebt u drie keuzemogelijkheden (zie figuur 2-22).

55

Hoofdstuk 2

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer

Figuur 2-21  Aangeven of u al een sleutel hebt

Figuur 2-22  Wat wilt u naar de nieuwe computer overzetten? De twee bovenste opties bieden rechtlijnige oplossingen. Windows Easy Transfer lokaliseert alles in uw gebruikersprofiel of grijpt alle bestanden en instellingen van alle

56

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

gedefinieerde gebruikersprofielen. Standaard worden de volgende items bij de standaardinstellingen overgebracht:

Hoofdstuk 2

)

Bestanden en mappen. Uit de mappen die meestal voor gegevensbestanden worden gebruikt (zoals Mijn documenten, Mijn afbeeldingen en Gedeelde documenten in Windows XP) worden alle bestanden ongeacht hun extensie automatisch overgebracht. U mag nog meer mappen specificeren die door de wizard naar de nieuwe computer moeten worden gekopieerd.

)

Digitale mediabestanden. Muziekbestanden, afspeellijsten, album art, afbeeldingen in standaardformaten en videobestanden worden overgebracht, ongeacht waar ze zich op de oude computer bevinden.

)

E-mail en contactpersonen. De wizard verzamelt de e-mailinstellingen, e-mail­ berichten en adresboeken uit Microsoft Outlook Express, Windows Mail en Microsoft Outlook. Op afzonderlijke entiteiten in Outlook Express wordt niet gelet; alle post van alle identiteiten wordt tijdens de overdracht samengevoegd.

)

Gebruikersspecifieke instellingen. Deze categorie omvat visuele instellingen, zoals uw huidige kleurenschema, bureaubladachtergrond, schermbeveiliger, map- en taakbalkopties, toegankelijkheidsopties, telefoon-, modem- en inbelverbindingen, netwerkprinters en netwerkstations.

)

Internetinstellingen en Favorieten. De wizard kopieert de inhoud van uw map Favorieten en cookies naar de nieuwe computer. Gebruikersnamen, wachtwoorden en andere details die door de functie AutoAanvullen van Internet Explorer werden opgeslagen, blijven echter niet behouden.

)

Toepassingsinstellingen. De wizard verhuist programmabestanden niet, maar brengt wel de instellingen- en voorkeurenbestanden naar de juiste locatie op de nieuwe computer over en gebruikt die voorkeuren wanneer u het programma op de nieuwe computer installeert. Registerinstellingen en voorkeurenbestanden van een lange lijst programma’s worden automatisch gekopieerd. Uiteraard staan er veel ­Microsoft-programma’s op deze lijst, bijvoorbeeld alle versies van Microsoft Office vanaf Office 2000 tot en met 2007, Microsoft Works 8.0, MSN Messenger, Windows Live Messenger en Windows Movie Maker 2.1. Maar ook de voorkeurenbestanden van de volgende producten worden overgebracht: )

Ad-aware 6 Professional

)

Adobe Creative Suite 2

)

Adobe ImageReady CS

)

Adobe Photoshop en CS 9

)

Adobe Acrobat Reader 4.0 en 5.0 en Reader 6.0 en 7.0

)

AOL Instant Messenger 5.9

)

Corel Paintshop Pro 9

)

CuteFTP 6 en 7 Professional

)

Eudora 5 of 6

)

ICQ 2003

)

Ipswitch WS_FTP Professional

)

iTunes 6

)

Lotus Notes

)

Lotus SmartSuite

)

Mozilla Firefox 1.5

)

MusicMatch Jukebox

)

Odigo 4

)

Quicken Home en Business

)

QuickTime Player

)

RealPlayer Basic

)

Spybot Search & Destroy 1.4

)

Winamp

)

WinZip

)

WordPerfect Office 11, 12 en X3

)

Yahoo! Messenger

De volledige lijst van verhuisde programma’s Staat uw favoriete programma op de lijst van programma’s waarvan de instellingen door de wizard worden overgebracht? U kunt de volledige lijst bekijken door een XML-bestand met de naam Migapp.xml te openen. Dit bestand is opgeslagen in de map Support\Migwiz op de Windows Vista-dvd. (Na de installatie zijn deze en andere instellings­ bestanden beschikbaar in %SystemRoot%\System32\Migwiz.) De items in dat bestand omschrijven de registerinstellingen en gebruikers­ bestanden die van elk programma worden overgebracht. Het zal u opvallen dat sommige van de toepassingen die in het bestand Migapp.xml worden vermeld, niet de laatste versies zijn. Zo werd iTunes 7 rond hetzelfde moment uitgebracht als Windows Vista, net als Mozilla Firefox 2.0. Misschien dat Microsoft downloadbare updates van deze configuratie­bestanden aanbiedt. Verder zijn de registerinstellingen van de nieuwere versies in veel gevallen dezelfde als die van de oudere versies, waardoor het voor de wizard mogelijk is om de overdacht ondanks de onjuiste versie-informatie met succes te bekronen.

57

Hoofdstuk 2

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer

58

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Als u de geavanceerde opties kiest op de pagina met de vraag welke bestanden u wilt overbrengen, kunt u de opties nog fijner afstemmen. (U bereikt precies hetzelfde ­dialoogvenster als u een van de eerste opties in dit dialoogvenster kiest. Klik gewoon op Aanpassen aan de onderzijde van het dialoogvenster Overzicht van geselecteerde bestanden en instellingen.)

Hoofdstuk 2

Figuur 2-23  De opties voor overzetten fijner afstemmen Van boven naar beneden bevatten de items in deze boomstructuur de systeem- en programma-instellingen voor alle gebruikers, de documenten en instellingen in elk geselecteerd profiel en de bestanden op andere locaties. Standaard zijn alle beschikbare toepassingsinstellingen, Windows-instellingen en locaties van gedeelde documenten geselecteerd. U kunt instellingen uit deze lijst verwijderen, afzonderlijke mappen of bestanden of zelfs hele stations aan de lijst toevoegen of mappen markeren die moeten worden meegenomen of niet meegenomen. Waarom zou u een station of een map van de overdracht uitsluiten? Als u erg grote verzamelingen van bepaalde typen gegevensbestanden hebt, bijvoorbeeld digitale muziek of video’s, zult u deze bestanden misschien direct willen kopiëren met behulp van een externe harde schijf. )

Bestanden toevoegen. Kies deze optie als u er zeker van wilt zijn dat een specifiek bestand op een specifieke locatie wordt overgebracht, zonder dat tevens andere mappen in die map worden overgebracht. U mag een onbeperkt aantal bestanden aan deze lijst toevoegen.

)

Stations selecteren. Een eenvoudig bladervenster toont een lijst van alle stations die Windows kan vinden. Activeer of wis de selectievakjes om bestanden en mappen van die stations mee te nemen of van de overdracht uit te sluiten.

)

Mappen toevoegen. Kies deze optie als u gegevens hebt opgeslagen in andere locaties dan de standaardsysteemmappen en u wilt dat de wizard alle bestanden en submappen uit die map ongeacht hun extensie overbrengt,

)

Mappen uitsluiten. Als u per ongeluk een map aan de lijst hierboven toevoegt, kunt u hem hier selecteren en weer verwijderen. Deze optie is handig als u bestanden van een externe schijf of een afzonderlijk gegevensvolume wilt overbrengen, maar tegelijkertijd wilt voorkomen dat bestanden op sommige locaties worden gekopieerd.

Bestanden en instellingen op uw nieuwe computer herstellen Als u een netwerk- of kabelverbinding gebruikt om bestanden met Windows Easy Transfer van een computer naar een andere computer over te brengen, regelt u beide zijden van het proces. Nadat u de juiste beveiligingssleutels aan beide zijden hebt ingevoerd, verbinding hebt gemaakt en hebt aangegeven welke bestanden en instellingen u naar de nieuwe pc wilt kopiëren, klikt u op Overbrengen. Zodra de operatie is voltooid, ziet u op de nieuwe computer een uitvoerig statusrapport waarin wordt aangegeven welke bestanden en instellingen werden overgebracht. Als u de bestanden en instellingen op een USB flash-apparaat, een externe harde schijf, een gedeeld netwerkstation of een stapeltje cd’s of dvd’s hebt opgeslagen, start u Windows Easy Transfer op de nieuwe computer. Kies de optie Transfer voortzetten en klik op Nee, ik hebt de bestanden en instellingen naar een cd, dvd of ander verwisselbaar medium gekopieerd. Kies de locatie, typ een wachtwoord (als u een wachtwoord bij de opslag van de gegevens hebt ingesteld) en klik op Volgende.

Figuur 2-24  Een account maken op de nieuwe computer

59

Hoofdstuk 2

Bestanden en instellingen overbrengen van een andere computer

60

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Als de gebruikersnamen op de oude en nieuwe computer verschillen, zal het programma u verzoeken om overeenkomende paren accounts te kiezen. U kunt kiezen uit de bestaande accounts, maar u kunt ook een nieuwe naam typen om onmiddellijk een account te maken (zie figuur 2-24). Nadat u de juiste koppeling hebt gemaakt, klikt u op Volgende en daarna op Overbrengen om de operatie te voltooien.

Hoofdstuk 2

Systeemherstelopties configureren Systeemherstel deed voor het eerst zijn wankele intrede in Windows Me. In Windows XP werd deze functie sterk verbeterd en in Windows Vista heeft Systeemherstel zelfs hele nieuwe verantwoordelijkheden gekregen. Net als in vorige versies van Windows neemt Systeemherstel van tijd tot tijd een momentopname van systeembestanden en configuratiegegevens, waardoor u wijzigingen ongedaan kunt maken en een sys­teemconfiguratie kunt terugdraaien naar een tijdstip waarop alles nog goed functioneerde. In Windows Vista is de service die voor de functie Systeemherstel verantwoordelijk is, uitgebreid tot regelmatige momentopnamen van volumes inclusief gegevensbestanden. Het resultaat van deze uitbreiding is dat er real-time back-ups van afzonderlijke gegevensbestanden worden gemaakt, waardoor u ongewenste bewerkingen of verwijderingen kunt terugdraaien door een vorige versie van een bestand te herstellen. Systeemherstel biedt in Windows Vista veel minder mogelijkheden om de functie aan te passen. In deze paragraaf wordt uitgelegd hoe Systeemherstel werkt, van welke bestanden back-ups worden gemaakt, hoe u Systeemherstel voor een specifiek station inen uitschakelt en hoe u met de hand een herstelpunt maakt op een moment dat u geen problemen hoeft op te lossen. Als u op zoek bent naar stapsgewijze aanwijzingen in het gebruik van Systeemherstel om te herstellen na een crash, lees dan in hoofdstuk 23 de paragraaf Terugdraaien naar een stabiele status met Systeemherstel. Als u de volledige verzameling van systeemherstelopties wilt zien, gaat u naar Configuratiescherm. Klik op Systeem en onderhoud en daarna op Systeem. Klik in het deelvenster Taken op Systeembeveiliging. Windows Vista opent het dialoogvenster dat in figuur 2-25 is afgebeeld. In dit dialoogvenster kunt u automatische controle voor elk lokaal station inschakelen. Standaard houdt Systeemherstel alleen de systeemschijf van uw systeem in het oog. Als u een of meer stations exclusief voor gegevens gebruikt, zult u automatische herstelpunten ook op die stations willen inschakelen, want daarmee maakt u schaduw­ kopieën van bestanden die u op dat station wist of wijzigt. Deze stap is vooral belangrijk als u een of meer profielmappen hebt verplaatst naar andere stations dan het station waarop Windows is geïnstalleerd. Om automatische herstelpunten op een station in of uit te schakelen opent u het dialoogvenster Systeemeigenschappen en activeert of deactiveert u het selectievakje bij de desbetreffende stationsletter op het tabblad Systeembeveiliging.

61

Hoofdstuk 2

Systeemherstelopties configureren

Figuur 2-25  Standaard bewaakt Systeemherstel wijzigingen in het systeemstation. Als u automatische herstelpunten voor een station inschakelt, reserveert Windows 15 procent van de ruimte van die schijf voor opslag van herstelpunten

In dit dialoogvenster kunt u ook met de hand een herstelpunt maken voor elk station dat momenteel wordt bewaakt. Normaliter wordt eenmaal per dag een herstelpunt gemaakt, evenals vlak voor een ingrijpende systeemgebeurtenis zoals de installatie van een programma of apparaatstuurprogramma. Systeemherstelpunten worden ook gemaakt door Windows Vista Backup (zowel bestandsback-ups als Complete PC back-ups). U maakt met de hand een herstelpunt door aan de onderzijde van het tabblad Systeembeveiliging van het dialoogvenster Systeemeigenschappen op Maken te klikken. Standaard reserveert Windows maximaal 15 procent van de beschikbare ruimte op een station voor de opslag van herstelpunten. (De vereiste minimumhoeveelheid ruimte is 300 MB.) In Windows XP kon u de hoeveelheid voor Systeemherstel gereserveerde ruimte instellen op het tabblad Systeemherstel van het dialoogvenster Systeemeigenschappen. Deze optie biedt Windows Vista niet meer. Wel kunt u deze waarde verlagen als u de hoeveelheid voor Systeemherstel gereserveerde ruimte wilt beperken. U doet dat door de registereditor (Regedit.exe) te starten en naar de sleutel HKLM\SOFTWARE\Microsoft\WindowsNT\CurrentVersion\SystemRestore\Cfg te navigeren. Dubbelklik in het rechterdeelvenster op de waarde DiskPercent en wijzig deze van de standaardwaarde 15 in een getal dat u redelijker vindt. Dit percentage geldt voor alle bewaakte stations en kan niet voor een afzonderlijk station worden geconfigureerd.

62

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

U kunt nagaan hoeveel ruimte Systeemherstel momenteel gebruikt door een opdrachtpromptvenster te openen en de volgende opdracht te geven: Vssadmin list shadowstorage Nota bene

Hoofdstuk 2

De standaardlocatie voor gegevens van Systeemherstel is d:\System Volume Information, waarbij d de letter van het desbetreffende station is. Elk herstelpunt wordt in een aparte submap opgeslagen onder een naam die uit 32 alfanumerieke tekens bestaat en een GUID wordt genoemd. Deze locatie kan niet worden gewijzigd. Op een NTFS-station zijn deze bestanden voor gebruikers niet toegankelijk, zelfs niet voor administrators. De standaard NTFS-machtigingen verlenen alleen de systeemaccount toegang.

Als u een dual-bootsysteem met Windows XP en Windows Vista op hetzelfde systeem hebt ingesteld, moet u zich bewust zijn van een ongelukkig neveneffect van deze configuratie. Als u naar Windows XP opstart, wist het systeem namelijk alle herstelpunten die door Windows Vista zijn gemaakt. Deze ongelukkige toestand wordt veroorzaakt doordat Windows XP het format van de nieuwe herstelpunten niet herkent en aanneemt dat ze zijn beschadigd. Ze worden derhalve gewist en door nieuwe vervangen.

Systeemherstel en intervallen De instellingen en voorkeuren van Systeemherstel worden opgeslagen in het register, en wel in de sleutel HKLM\SOFTWARE\Microsoft\ WindowsNT\CurrentVersion\SystemRestore. De meeste waarden kunt u veilig en gemakkelijk aanpassen op het tabblad Systeembeveiliging van het dialoogvenster Systeemeigenschappen. Er zijn echter enkele instellingen die alleen kunnen worden aangepast door de waarden te bewerken die in deze registersleutel zijn opgeslagen. Normaliter maakt Systeemherstel elke 24 uur een herstelpunt. U kunt dit interval wijzigen door de standaardinstelling 86.400 seconden (24 uur) van de waarde RPGlobalInterval te wijzigen. Deel dit getal door twee (43.200), als u twee keer per dag een herstelpunt wilt maken, of vermenigvuldig het met drie (259.200), als u eens per drie dagen een herstelpunt wenst. Standaard is Systeemherstel ingesteld op het wissen van herstelpunten na grofweg 136 jaar, om precies te zijn na 4.294.967.295 seconden. Het praktische effect van deze instelling (die in Windows XP slechts 90 dagen bedroeg) is dat er slechts systeemherstelpunten worden gewist als er absoluut ruimte nodig is. Als u er de voorkeur aan geeft om dit interval aan te passen, wijzig dan de waarde van RPLifeInterval; een instelling van 7.776.000 seconden is het equivalent van 90 dagen. Een waarde van 2.592.000 seconden is gelijk aan 30 dagen.

De installatie van Windows Vista afronden

63

Waarschuwing

De installatie van Windows Vista afronden Technisch gesproken is de installatie van Windows Vista klaar als u het bureaublad en het Introductiecentrum voor het eerst ziet. In de praktijk zult u echter nog een kort lijstje systeeminstellingen moeten afwerken. De meeste items op deze lijst zijn eenmalige taken die u instelt en verder kunt vergeten. De lijst heeft geen betrekking op het fijn afstemmen van prestaties of op onderhoudstaken die u af en toe moet uitvoeren, en evenmin op persoonlijke instellingen die u misschien na verloop van tijd wilt wijzigen. Wat al deze instellingen met elkaar gemeenschappelijk hebben, is dat het computer­instellingen zijn, geen instellingen per gebruiker. Lees hoofdstuk 3 als u wilt weten hoe u de persoonlijke instellingen van uw gebruikersaccount kunt aanpassen.

De elementaire beeldinstellingen aanpassen De schermresolutie van uw beeldscherm bepaalt hoeveel pixels Windows kan gebruiken om objecten op het scherm weer te geven. Bij lagere resoluties zijn de objecten op het scherm groter, bij hogere resoluties kleiner. In het dialoogvenster Beeldscherm­ instellingen, bereikbaar via de koppeling Beeldschermresolutie aanpassen in Configuratiescherm, kunt u zien welke resoluties door uw beeldschermadapter en beeldscherm worden ondersteund (zoals vastgesteld door Plug en Play). In figuur 2-26 kunt u de schuifregelaar Resolutie op negen verschillende resoluties instellen, van 800×600 aan het lage uiteinde van de schaal tot 1280×1024 aan het hoge uiteinde. Zie de paragraaf Tekst leesbaarder maken, in hoofdstuk 3, voor aanwijzingen over hoe u andere op het beeldscherm betrekking hebbende instellingen kunt aanpassen, waaronder de DPI-schalingsresolutie die de leesbaarheid bij hoge resoluties verbetert.

De beveiligingsinstellingen controleren Iedereen die met Windows XP heeft gewerkt, zal het Windows Beveiligingscentrum in principe kennen. In Windows Vista opent u dit dialoogvenster via een klik op Beveili-

Hoofdstuk 2

Systeemherstel is een krachtig gereedschap, dat u zonder gegronde redenen niet moet uitschakelen. Als u extreem weinig vrije ruimte op de harde schijf hebt en een upgrade van de harde schijf onpraktisch of onmogelijk is (zoals op sommige notebooks), is het misschien een optie. Laat de functie in andere gevallen ingeschakeld.

64

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-26  Als u twee beeldschermen hebt aangesloten, kunt u de beeldscherminstel-

lingen van elk beeldscherm afzonderlijk aanpassen. Klik op het beeldschermpictogram om de instellingen van dat beeldscherm te selecteren

ging in Configuratiescherm. Figuur 2-27 geeft een indruk van de terreinen die door dit dialoogvenster worden bestreken. Een standaardinstallatie van Windows Vista bevat programma’s die elk item op de lijst in beveiligingscentrum groen kleuren, wat overeenkomt met het beveiligingsniveau OK, echter met één uitzondering, Onder de kop Beveiliging tegen ongewenste software ziet u een geelkleurig pictogram naast Virusbeveiliging, wat aangeeft dat voor dit beveiligingsniveau extra software nodig is. Als u voor een ander programma in plaats van de standaard Windows-beveiligingsfuncties hebt gekozen, moet u na de installatie van dat programma hier controleren of het zijn status correct aan Beveiligingscentrum doorgeeft. Lees in hoofdstuk 10 de paragraaf De beveiliging in Windows Vista controleren als u wilt weten hoe u Beveiligingscentrum kunt aanpassen of hoe u de meldingen van Beveiligingscentrum kunt uitschakelen.

Verbinding maken met internet en uw lokale netwerk Netwerkcentrum, afgebeeld in figuur 2-28, biedt toegang tot alle netwerkinstellingen. Windows Vista biedt geen wizard om deze instellingen aan te passen. U zult ze hier met de hand moeten controleren of ze moeten aanpassen als uw behoefte aan netwerkfuncties verandert.

65

Hoofdstuk 2

De installatie van Windows Vista afronden

Figuur 2-27  Als u voor een beveiligingsprogramma van een andere fabrikant hebt gekozen, zorg er dan voor dat het programma zijn status nauwkeurig aan Beveiligingscentrum rapporteert

Als u bestanden door computers op een thuisnetwerk of klein bedrijfsnetwerk wilt laten delen, controleer dan de instellingen van Netwerkdetectie en Bestandsdeling. Beide moeten op bestandsdeling zijn ingesteld om goed te kunnen functioneren.

De installatie van de hardware voltooien De Windows Vista-dvd bevat meer dan 19.500 stuurprogramma’s. Op de dag dat Windows Vista voor het eerst in de winkel lag, waren er nog eens 10.000 ondertekende stuurprogramma’s via Windows Update beschikbaar. Tegen de tijd dat u dit boek leest, zal dat aantal ongetwijfeld nog groter zijn. In de wetenschap dat veel van deze stuurprogramma’s met meerdere apparaten kunnen werken, is de kans groot dat de meeste en wellicht alle hardwareapparaten onmiddellijk werken nadat u de installatie van Windows hebt afgerond. (Dat is gegarandeerd het geval als u een nieuwe pc aanschaft met Windows Vista al geïnstalleerd, want dan installeert de fabrikant de stuurprogramma’s van alle apparaten die op het systeem aanwezig zijn.)

66

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-28  Bij een standaardinstallatie is Bestandsdeling uitgeschakeld en Netwerk­

detectie ingeschakeld. Dat betekent dat andere netwerkgebruikers uw computer wel kunnen zien, maar dat ze de bestanden die op uw computer zijn opgeslagen, niet kunnen bereiken.

Om te controleren of elk geïnstalleerd apparaat naar behoren werkt, opent u Apparaatbeheer (bijvoorbeeld door apparaatbeheer in het zoekvak van het menu Start te typen) en in de resultatenlijst op een pictogram te klikken. Speur in de lijst geïnstalleerde apparaten, afgebeeld in figuur 2-29, naar waarschuwingspictogrammen die aangeven dat een apparaat wel werd gedetecteerd, maar dat er geen stuurprogramma is geïnstalleerd.

Figuur 2-29  Een geel uitroepteken op het pictogram naast een apparaat betekent dat u met de hand een stuurprogramma voor dat apparaat zult moeten opzoeken en installeren

De installatie van Windows Vista afronden

67

Als u USB- of IEEE 1394- (FireWire) apparaten hebt, bijvoorbeeld printers, externe harde schijven, camera’s of scanners, sluit ze dan nu aan en controleer of ze correct werken. Als u bijgewerkte stuurprogramma’s hebt gedownload voordat u Windows Vista ging installeren, is het nu een geschikt moment om ze te installeren. In veel gevallen kunt u het juiste stuurprogramma voor een apparaat te vinden door naar Windows Update te gaan.

Windows-functies toevoegen of verwijderen De door u aangeschafte editie van Windows Vista is bepalend voor de standaardverzameling functies. Een standaardinstallatie maakt al die functies beschikbaar zonder u te vragen (of toe te staan om te kiezen) wat u wilt hebben. Afgezien van deze kernfuncties is er ook een kleine verzameling geavanceerde en specialistische functies beschikbaar. U kunt deze lijst bekijken en functies inschakelen of uitschakelen door in Configuratiescherm op Programma’s te klikken en vervolgens onder de kop Programma’s en onderdelen op Windows-onderdelen in- of uitschakelen te klikken. Vergeleken met vorige versies van Windows is het aantal beschikbare opties uiterst beperkt. Het dialoogvenster Windows-onderdelen, afgebeeld in figuur 2-30, geeft aan welke functies u kunt kiezen. Een vinkje betekent dat de functie momenteel is ingeschakeld, een leeg vakje dat de functie is uitgeschakeld. Als u een gevuld vakje ziet, is die functie voor een deel ingeschakeld; door op het plusteken links van het item te klikken maakt u meer details zichtbaar.

Figuur 2-30  Sommige functies op deze lijst zijn bekend, maar de meeste hebben

betrekking op esoterische netwerkopties. Klik op een item in de lijst als u een beknopte beschrijving van dat item wilt zien

Hoofdstuk 2

Zie hoofdstuk 5 voor een uitvoerige bespreking van Apparaatbeheer.

68

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Energie- en slaapinstellingen aanpassen Standaard past Windows het energieschema Gebalanceerd toe op alle systemen. Gebalanceerd is een van de vooraf ingestelde mogelijkheden. De instellingen van dit schema komen misschien niet met uw voorkeur overeen, vooral niet als u wilt dat uw systeem vanaf het netwerk bereikbaar is en niet eerst uit zijn sluimerstand moet ontwaken. U kunt het energieschema wijzigen door het dialoogvenster Energieopties te openen (via Configuratiescherm, Systeem en onderhoud, Energiebeheer) en een van de drie opties te kiezen die in figuur 2-31 zijn afgebeeld. Hoofdstuk 2

Figuur 2-31  Klik aan de linkerzijde van het venster op Een energieschema maken als u een schema aan de lijst vooraf ingestelde schema’s wilt toevoegen. Klik op De schemainstellingen wijzigen als u van afzonderlijke opties een nieuw schema wilt maken

Hoe dieper u in Energiebeheer duikt, hoe meer nuttige instellingen u zult ontdekken, vooral op notebooks, waar u bijvoorbeeld verschillende instellingen kunt hanteren al naargelang de computer door het elektriciteitsnet of door de accu van stroom wordt voorzien (zie figuur 2-32).

Externe toegang configureren Alle edities van Windows Vista ondersteunen Hulp op afstand en standaard staan alle installaties van Windows Vista Hulp-op-afstandverbindingen met verificatie toe.

69

Hoofdstuk 2

De installatie van Windows Vista afronden

Figuur 2-32  Energiebeheer De edities Business, Ultimate en Enterprise ondersteunen bovendien binnenkomende externe bureaubladverbindingen, een krachtige functie die u de mogelijkheid biedt om u via een netwerk bij elk Windows Vista-systeem aan te melden. Standaard zijn externe bureaubladverbindingen uitgeschakeld. U kunt deze instellingen wijzigen door in Configuratiescherm op Systeem en onderhoud en daarna op Systeem te klikken. Klik aan de linkerzijde van het venster op Instellingen voor externe verbindingen. In figuur 2-33 hebben we binnenkomende verbindingen uitsluitend toegestaan aan computers waar gebruikers zich met netwerkverificatie in Windows Vista hebben aangemeld.

Extra gebruikersaccounts instellen Als u denkt dat de computer door meerdere mensen zal worden gebruikt, maak dan voor elke nieuwe gebruiker een gebruikersaccount. Door voor gebruikers standaard­ accounts te maken, zoals we in figuur 2-34 hebben gedaan, verzekeren we dat ze niet tot worden verleid tot het accepteren van ongewenste software en dat ze niet bij machte zullen zijn om niet ondertekende stuurprogramma’s te installeren die de stabiliteit van het systeem in gevaar zouden kunnen brengen. We verhinderen ook dat ze essentiële systeembestanden kunnen wissen. Zie in hoofdstuk 11 de paragraaf Werken met gebruikersaccounts als u wilt weten hoe u gebruikersaccount in Windows Vista maakt en beheert.

70

Hoofdstuk 2  Windows Vista Installeren en configureren

Hoofdstuk 2

Figuur 2-33  Binnenkomende externe bureaubladverbindingen uitsluitend toestaan aan gebruikers die zich met netwerkverificatie en een sterk wachtwoord hebben aangemeld, biedt uitstekende beveiliging

Figuur 2-34  Stel gewone gebruikersaccounts in door het keuzerondje bij Standaard­ gebruiker te activeren

De installatie van Windows Vista afronden

71

Een back-up maken van de hele computer

Hoofdstuk 2

Zodra u met de installatie klaar bent en elementaire systeeminstellingen aan uw voorkeuren hebt aangepast, is het een uitgelezen moment om van uw systeem een back-up te maken door een systeemimage te creëren. Deze optie maakt deel uit van de ingebouwde functie Complete PC Backup in de edities Business, Ultimate en Enterprise. U hebt software van andere fabrikanten (bijvoorbeeld Norton Ghost) nodig om deze taak in de edities Home Basic en Home Premium te kunnen uitvoeren. In figuur 2-35 ziet u een Complete PC Backup die op het punt staat te worden uitgevoerd.

Figuur 2-35  Met de functie Complete PC Backup (alleen beschikbaar in de Windows

Vista-edities Business, Ultimate en Enterprise) kunt u van een functionerend systeem een momentopname maken waarmee u een systeem binnen een paar minuten kunt herstellen

3 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ● ● ● ●

Windows Vista op maat maken

De Aero-gebruikersinterface aanpassen  74 Aero uitschakelen  77 De voorgebakken kleurenschema’s wijzigen  78 Tekst leesbaarder maken  81 De bureaubladachtergrond aanpassen  86 Een schermbeveiliger kiezen  87 Gebeurtenissen aan andere geluiden ­koppelen  89 Muisaanwijzers aanpassen  90 Uw instellingen als thema opslaan  92 De beeldschermresolutie configureren  92 Een multi-monitorweergave configureren  94 Bureaubladpictogrammen configureren  94 De Windows Sidebar gebruiken en ­aanpassen  98 Het menu Start aan uw voorkeur ­aanpassen  100 Programma’s starten via de werkbalk Snel ­starten  111 De taakbalk aanpassen  112 De weergave van pictogrammen in het ­systeemvak aanpassen  116 Extra werkbalken  117 Standaardprogramma’s, bestandstype­ koppelingen en automatische afspeelopties instellen  119

74

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Een van de subtiele veranderingen die Microsoft bij de overgang van Windows XP naar Windows Vista heeft aangebracht, is het opvallend opnemen van het woordje persoonlijk in de gebruikersinterface van het nieuwe besturingssysteem. Vroegere versies van Windows konden wel degelijk op maat worden gemaakt en aangepast om aan de persoonlijke wensen en voorkeuren van de gebruiker. Maar het woordje persoonlijk zelf ontbrak nog. Maar wanneer u nu met de rechtermuisknop op het bureaublad klikt, vindt u in het snelmenu een optie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Windows aan persoonlijke voorkeur aanpassen is ook een van de veertien onderdelen die in het nieuwe Introductiecentrum worden vermeld onder het kopje Aan de slag met Windows. De boodschap is dus duidelijk: het is uw besturingssysteem, dus laat het een weerspiegeling zijn van uw voorkeuren, uw wensen en uw stijl. Laat het voor u werken. Meer dan enige vorige versie van Windows biedt Windows Vista talloze gereedschappen om dat te verwezenlijken en deze gereedschappen zullen we in dit hoofdstuk bezien.

Hoofdstuk 3

Nota bene De Aero-interface die wordt beschreven in de paragraaf De Aero-gebruikersinterface aanpassen, is niet beschikbaar in Windows Vista Home Basic. Alle andere in dit hoofdstuk beschreven functies zijn in alle edities beschikbaar.

De Aero-gebruikersinterface aanpassen Tijdens een van de laatste stappen van het installatieproces voert het Windows Vista set-upprogramma diverse prestatietests uit. Als uw grafische hardware aan de eisen voldoet, wordt de volledige Aero-interface op uw systeem ingeschakeld. In een notendop zijn de grafische vereisten voor Aero: )

Een Windows Vista Display Driver Model (WDDM). Aero werkt niet op systemen met Windows XP-stuurprogramma’s.

)

Een DirectX 9-compatibele grafische processor die Pixel Shader 2.0 met 32 bits per pixel in hardware ondersteunt.

)

Een grafische doorvoer van minstens 1800 MB per seconde met een resolutie die equivalent is aan 1280×1024 (of met de eigen resolutie van de ingebouwde display van een mobiele computer).

)

Minstens 1 GB RAM.

De Aero-gebruikersinterface aanpassen

75

Nota bene Voor de volledige Aero-’ervaring’ is Windows Vista Home Premium, Business, Ultimate of Enterprise vereist.

)

transparante vensterranden;

)

live-voorbeelden van vensters waartussen u kunt schakelen door op Alt+Tab te drukken;

)

live-voorbeelden van pictogrammen op de taakbalk (laat de muisaanwijzer op een taakbalkpictogram rusten om een miniatuur te bekijken van het venster dat na een klik op dat pictogram geopend wordt);

)

Flip 3D, een functie die alle geopende vensters (en het bureaublad) als een driedimensionale stapel weergeeft wanneer u de Windows logotoets en de Tab-toets indrukt;

)

vloeiender verslepen van vensters zonder achterblijvende restanten;

)

interactieve vensterbesturingselementen (bijvoorbeeld sluitknoppen die gaan gloeien wanneer u de muisaanwijzer er op laat rusten);

)

geanimeerd openen en sluiten van vensters.

Als uw systeem aan de prestatiecriteria voor Aero voldoet, kunt u het in figuur 3-1 afgebeelde dialoogvenster openen door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken, de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te kiezen en vervolgens op Kleuren en vormgeving van vensters te klikken.

Nota bene Als u Windows Vista Home Basic uitvoert op een systeem dat grafisch gezien tot Aero in staat is, ziet u een soortgelijk venster als in figuur 3-1, maar zonder het selectievakje Doorzichtigheid in te schakelen.

Hoofdstuk 3

De meest in het oog springende functies van de volle Aero-ervaring zijn:

76

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-1  Op systemen die voor Aero geschikt zijn, kunt u in het Windows-dialoogvenster Kleur en vormgeving van vensters de weergave van vensterranden en de taakbalk wijzigen

De acht kleuropties in dit dialoogvenster hebben op vensterranden het meest effect. Ook in de taakbalk en in het menu Start verandert er iets, vooral bij heldere kleuren (bijvoorbeeld rood en oranje) en intense kleuren. Als geen van acht keuzemogelijk­heden precies aan uw smaak voldoet, kunt u op de knop Kleurenmixer weergeven klikken en vervolgens uw eigen mix van Tint, Intensiteit en Helderheid samenstellen (zie ­f iguur 3-2)

Figuur 3-2  De kleurenmixer Behalve dat u kleuren kunt kiezen, kunt u in het dialoogvenster Kleur en vormgeving van vensters ook de transparantie van uw vensters aanpassen. Als u lichtere kleuren wilt, maar niet op transparantie bent gesteld, schakelt u het selectievakje bij Doorzichtigheid inschakelen gewoon uit. Deze Aero zonder transparantie is wellicht af en toe handig als u afbeeldingen van vensters voor een presentatie moet maken en u niet wilt dat de afbeeldingen materiaal ‘achter de schermen’ laten doorschemeren.

Aero uitschakelen

77

Aero uitschakelen

Als Aero langzamer wordt of u op een andere manier hindert, kunt u Aero uitschakelen. In het dialoogvenster Kleur en vormgeving van vensters (zie figuur 3-1) klikt u op Eigenschappen van klassieke vormgeving openen voor meer opties. U belandt dan in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving (zie figuur 3-3). (Als u later van gedachten verandert, bezoekt u het dialoogvenster Instellingen van vormgeving gewoon opnieuw en kiest u het kleurenschema Windows Aero.) Door iets anders dan Windows Aero in de lijst Kleurenschema te kiezen schakelt u de Aero-interface uit. Kies Windows Vista Basic als u een solide gebruikersinterface wilt hebben die het nieuwe uiterlijk van Windows Vista nog steeds weerspiegelt zonder uw grafische subsysteem zwaar te belasten. Als u de Home Premium-, Ultimate-, Business- of Enterprise-editie van Windows Vista op een systeem zonder Aero-mogelijkheid hebt geïnstalleerd, komt u via een klik met de rechtermuisknop op het bureaublad, de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en een klik op Kleur en vormgeving van vensters direct uit bij het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving (afgebeeld in figuur 3-2) in plaats van het dialoogvenster Kleur en vormgeving van vensters (zie figuur 3-1). (Uw kleurenschema zal er dan iets anders uitzien omdat het de Windows Aero-optie niet bevat.)

Behoud het glas, maar laat de animatie achterwege En als u transparantie wel prettig vindt, maar niets geeft om het geanimeerd openen en sluiten van vensters? Doe dan het volgende. Kies achtereenvolgens Configuratiescherm, Systeem en onderhoud, Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties, Visuele effecten aanpassen. Wis het selectievakje bij Vensteranimaties bij minimaliseren en maximaliseren in het dialoogvenster Instellingen voor prestaties om de geanimeerde overgangen uit te schakelen. Op onze testsystemen had dit een onnatuurlijk schokkerig gedrag tot gevolg, maar misschien is dat op uw systeem anders. Als u niet van animaties houdt, is het de moeite van het proberen waard.

Hoofdstuk 3

Zelfs als u niet dol bent op transparantie en animaties, valt er nog genoeg plezier aan Aero te beleven. Vloeiende vensters, de voorbeeldpictogrammen op de taakbalk en de verbeterde functies om tussen taken te schakelen (via Alt+Tab en Windows Logo+Tab) zijn voor de meeste gebruikers hun geld meer dan waard. Niettemin is de toegang niet geheel gratis, want de Aero-interface verbruikt meer grafisch geheugen dan een nietAero-interface, vooral omdat een vloeiender beweging van vensters zonder dat er resten achterblijven van Aero verlangt dat de inhoud van alle geopende vensters in het video­geheugen wordt opgeslagen, niet alleen de inhoud van de vensters die momenteel zichtbaar zijn.

78

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-3  Om de Aero-interface uit te schakelen kiest u een ander kleurenschema dan Windows Aero

De voorgebakken kleurenschema’s wijzigen Elk van de vooraf ingestelde kleurenschema’s is een groep instellingen die lettertypen, tekengrootten en kleuren van bepaalde interface onderdelen definieert. U kunt deze voorgebakken schema’s wijzigen door in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving (zie figuur 3-3) op Geavanceerd te klikken. Windows Vista opent het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving (zie figuur 3-5). Klik in het voorbeeldvenster van het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving op het schermonderdeel dat u wilt wijzigen. Gebruik vervolgens de lijsten en knoppen aan de onderzijde van het dialoogvenster om uw kleur, lettertype en tekengrootte te kiezen. Bij titelbalken kunt u twee kleuren specificeren; Windows maakt een kleurovergang van kleur 1 (aan de linkerzijde van de titelbalk) naar kleur 2 (aan de rechterzijde). Op de lijst Item staan een paar items die niet in het voorbeeldvenster worden weergegeven, dus blader de lijst helemaal door alvorens verder te gaan.

De voorgebakken kleurenschema’s wijzigen

79

Het Retro-uiterlijk (Windows 2000) Als u snakt naar de nieuwste verzameling besturingssysteemfuncties op een bureaublad in Windows 2000-stijl, kan Windows Vista daarvoor zorgen. Feitelijk bevat de lijst Kleurenschema (afgebeeld in figuur 3-3) twee opties, Windows Standaard en Windows Klassiek, die het uiterlijk uit vroeger tijden doen herleven. Als u per se de rechte vensterhoeken terug wilt hebben, bekijk deze kleurschema’s dan eens. (Er is weinig verschil tussen de twee.)

Hoofdstuk 3

Naast de rechte hoeken van de vensterranden en de taakbalkknoppen vervangen de kleurenschema’s Windows Standaard en Windows Klassiek het betrekkelijk compacte menu Start in Windows Vista-stijl door een menu dat openklappende submenu’s bevat, zoals in de volgende figuur:

Figuur 3-4  Het menu Start met openklappende submenu’s

80

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-5  In het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving kunt u de ingebouwde kleurenschema’s verder aanpassen

De knop Kleur bij elk item opent een selectie standaardkleuren. Als u de gewenste kleur niet kunt vinden, klik dan op Overige. Windows toont dan het dialoogvenster Kleur (zie figuur 3-6). Als u in het palet Basiskleuren niet precies de kleur kunt vinden die u zoekt, kunt u uw eigen kleuren samenstellen. Wijzig de kleur die in het vak Kleur wordt weergegeven door de posities van draadkruis (tint en verzadiging) en de pijl (helderheid) te wijzigen of numerieke waarden in te typen. Zodra u de gewenste kleur hebt gevonden, klikt u op Aan aangepaste kleuren toevoegen. Als u een bestaande aangepaste kleur wilt vervangen, selecteer deze dan voordat u uw nieuwe kleur specificeert.

Figuur 3-6  Als u de specificaties van een RGB-kleur kent, kunt u de waarden direct in de velden Rood, Groen en Blauw typen

Tekst leesbaarder maken

81

Tekst leesbaarder maken Als u in het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving (zie figuur 3-3) door de lijst items bladert, ziet u daar diverse tekstonderdelen die u kunt aanpassen. In vroegere versies van Windows maakten gebruikers de tekengrootte van een of meer van deze elementen soms groter. Dat leverde problemen op, omdat niet alle onderdelen van de Windows-gebruikersinterface op die manier met succes opgeschaald konden worden. Met name tekst in dialoogvensters was een probleem; gebruikers zagen soms grote titelbalken en schuifbalken, maar kleine dialoogvenstertekst. Windows Vista biedt echter een betere manier.

)

Zoek naar zoomopdrachten in de tekstverwerkers of editors die u gebruikt. Veel programma’s bieden deze functie. Tekst groter maken is een goede oplossing wanneer u in een programma aan het werk bent, maar wijzigt niet de tekengrootte van tekst op pictogrammen, tekst in systeemmenu’s of tekst in dialoogvensters.

)

Wijzig de tekengrootte van tekstonderdelen van de Windows-interface in het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving. Deze methode kunt u nog steeds hanteren, maar is niet ideaal.

)

Gebruik de opdracht Lettertypen groter of kleiner maken (DPI), de ‘betere manier’ die door Windows Vista wordt aangeboden. (DPI is de afkorting van dots per inch.)

U bereikt de opdracht Lettertypen groter of kleiner maken (DPI) als volgt. Klik met de rechtermuisknop op het bureaublad en kies in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. U vindt de opdracht in het linkerdeelvenster. (In plaats

Wees voorzichtig met het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving Het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving zelf heeft duidelijk geen geavanceerd voorkomen. De rechthoekige vensters verraden zijn antieke herkomst en de tekst onder het voorbeeldvak geeft een duidelijke waarschuwing. Het dialoogvenster is echt bedoeld om de kleurenschema’s Windows Klassiek en Windows Standaard aan te passen. U kunt het weliswaar ook gebruiken om de kleurenschema’s Windows Aero en Windows Vista Basic te veranderen, maar u krijgt dan niet de gewenste resultaten en nergens treft u de knoppen Ongedaan maken of Standaardinstelling herstellen aan. Experimenteer voorzichtig en blijf uzelf bewust van u doet. Als u absoluut zeker weet dat u de weg uit het labyrint kunt terugvinden, maak dan een herstelpunt voordat u erin duikt (Zie in hoofdstuk 20 de paragraaf over het configureren van systeembeveiligingsopties.)

Hoofdstuk 3

Als u graag in een hoge beeldschermresolutie werkt maar veel moeite moet doen om de tekst te kunnen lezen, kunt u het volgende proberen:

82

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

daarvan kunt u ook dpiscaling typen in het veld Zoeken van het menu Start en op Enter drukken.) U moet wel over administratorrechten beschikken wanneer u deze opdracht kiest. In figuur 3-7 ziet u het dialoogvenster Schaal (DPI).

Hoofdstuk 3

Figuur 3-7  Door de DPI-schaal van 96 punten (de standaardinstelling) tot 120 punten te vergroten, verkrijgt u bij hoge beeldschermresoluties tekst die beter leesbaar is

Nota bene Een wijziging van de DPI-schaal heeft invloed op alle accounts van een bepaalde computer, niet alleen op de account die de wijziging aanbrengt.

In het dialoogvenster lijkt het net alsof 96 DPI (de standaardinstelling) en 120 DPI (een vergroting tot 125 procent) uw enige keuzemogelijkheden zijn. U kunt de DPI-schaalfactor echter op elke gewenste waarde instellen. Door op de knop Aangepaste DPI te klikken bereikt u het dialoogvenster dat in figuur 3-8 is afgebeeld. Versleep de liniaal als u de schaalfactor wilt wijzigen. In plaats daarvan kunt u ook een waarde typen of selecteren in het veld Percentage van normale grootte. Welke schaalfactor is de juiste? Dat hangt van verschillende dingen af: de grootte en resolutie van uw beeldscherm, de programma’s die u gebruikt, uw ogen en uw voorkeur. Waarschijnlijk zult u een paar combinaties van schermresolutie en schaalfactor moeten uitproberen om de werksituatie te vinden die voor u optimaal is.

Tekst leesbaarder maken

83

Figuur 3-8  Versleep de liniaal om de schaalfactor aan te passen op typ direct een waarde in het veld Percentage van normale grootte

Door de DPI-schaal te wijzigen, wijzigt u tevens de grootte van de bureaubladpictogrammen. Om de grootte van de pictogrammen nog sterker te wijzigen, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad en kiest u in het snel­menu de menuoptie Weergave. In dit menu vindt u de menuopties Grote pictogrammen, Normale pictogrammen en Klassieke pictogrammen. Normaal is de standaardinstelling. Groot is echt heel groot en Klassiek is een eufemisme voor klein. Maak uw keuze.

Als uw systeem niet aan de hardware-eisen voor Aero voldoet of als u Windows Vista Home Basic hebt, is het selectievakje bij DPI-schaalbaarheid van Windows XP gebruiken geactiveerd en niet beschikbaar. Windows zal zijn best doen om alle tekstonder­ delen te schalen, zowel in de gebruikersinterface als in uw applicaties, met behulp van de methoden die in vorige versies werden gehanteerd. Als u echter de volledige Aero-interface gebruikt, wist u dit selectievakje als het momenteel is geactiveerd. Windows Vista hanteert dan de nieuwe manier (Bureaublad samenstellen geheten) om tekst te schalen. (Bureaublad samenstellen is de technologie die Windows Vista met ingeschakelde Aerointerface de mogelijkheid geeft om vensters vloeiend te verplaatsen en miniatuurweergaven van taakbalkknoppen, transparante vensterranden, Flip 3D enzovoort te verwezenlijken. Toepassingen schrijven naar geheugenbuffers van videokaart en niet direct naar het scherm, waarna de Desktop Windows Manager van Windows Vista de videovlakken in de juiste volgorde plaatst en de resultaten op het scherm toont.)

Hoofdstuk 3

Nota bene

84

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Probleem Sommige programma’s produceren wazige tekst

Hoofdstuk 3

Als Aero actief is en u een niet-standaard schaalfactor hebt toegepast om de tekst leesbaarder te maken, is het mogelijk dat sommige van uw oudere programma’s wazige tekst produceren. Nieuwere ‘DPI-bewuste’ pagina’s krijgen informatie over de huidige schaalfactor van het besturingssysteem en passen zich dienovereenkomstig aan. Oudere toepassingen werden niet ontworpen met DPI-schaling in gedachten en veronderstellen dat ze met de standaardschaalfactor van 96 DPI te maken hebben en dat het besturingssysteem voor de schaling verantwoordelijk is. Een neveneffect hiervan is dat pictogrammen en lettertypen er soms wazig uitzien. Als u merkt dat de weergave in een bepaald programma onbevredigend is, zoekt u het uitvoerbare bestand van dat programma op in Windows Verkenner. (Bij de meeste programma’s kunt u met de rechtermuisknop in het menu Start op het item klikken, in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen kiezen en vervolgens op Bestandslocatie openen klikken.) Klik met de rechtermuisknop op het pictogram van het uitvoerbare bestand en plaats het tabblad Compatibiliteit op de voorgrond. Activeer onder Instellingen het selectievakje bij Beeldscherm aanpassen uitschakelen bij hoge DPI-instellingen.

Figuur 3-9  Het tabblad Compatibiliteit

Tekst leesbaarder maken

85

Letterranden vloeiend maken om de ogen minder te vermoeien

Als u de instellingen van de vloeiende lettertekens wilt controleren of wijzigen, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad. Kies in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Klik in het dialoogvenster Persoonlijke instellingen op Kleur en vormgeving van vensters. Klik in dat dialoogvenster op Eigenschappen van klassieke vormgeving openen voor meer opties. Klik in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving op Effecten. In de vervolgkeuzelijst van het dialoogvenster Effecten (zie figuur 3-10) kunt u van de ene vloeiende methode naar de andere overschakelen.

Figuur 3-10  Zowel de Standaard- als de ClearType-methode om lettertekens vloeiender te maken kan de leesbaarheid van letters op het scherm verhogen, maar ClearType (de standaardinstelling) is geoptimaliseerd voor LCD-beeldschermen

Windows Vista biedt zeven nieuwe lettertypen die voor ClearType zijn geoptimaliseerd. De namen van zes van deze lettertypen (Constantia, Corbel, Calibri, Candara en Consolas) beginnen met de letter C om u eraan te helpen herinneren dat het een Clear­Typelettertype betreft. Als uw ogen snel vermoeid raken, moet u deze lettertypen eens proberen in de documenten die u maakt. (Constantia en Cambria zijn schreefdragende lettertypen die vooral voor langere documenten en rapporten geschikt zijn. De andere vier zijn schreefloze lettertypen die voor koppen en advertentietekst goed zijn.) Het zevende ClearType-lettertype, Segoe UI, is het lettertype dat overal in de Windows Vista gebruikersinterface voor tekstonderdelen wordt gebruikt. (Het besturingssysteem bevat ook een ClearType-lettertype Meiryo dat bedoeld is om de leesbaarheid van bepaalde Aziatische talen te verhogen.)

Hoofdstuk 3

ClearType is een door Microsoft gepatenteerde technologie om lettertypen vloeiender te maken en op LCD’s (platte beeldschermen) optimale resultaten geeft. Bij vloeiende letterranden worden de hoeken van lettertekens afgerond en gerafelde randen geëlimineerd, wat voor de ogen minder vermoeiend is. Standaard is ClearType op alle systemen ongeacht het beeldschermtype ingeschakeld, maar als u een CRT-beeldscherm in plaats van een LCD-beeldscherm gebruikt, zult u wellicht de standaardmethode om lettertekens vloeiender te maken prefereren boven de ClearType-methode. Microsoft is van mening dat ClearType de leesbaarheid zowel op CRT- als LCD-beeldschermen verbetert, maar als u een CRT-gebruiker bent, kunt u het best de twee methoden met elkaar vergelijken om na te gaan bij welke methode u het meest gebaat bent. (U kunt het vloeiender maken van lettertypen ook volledig uitschakelen, maar het is niet duidelijk welk voordeel dat zou kunnen opleveren.)

86

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Ga naar de ClearType website van Microsoft (www.vista-io.com/0301) als u wilt weten hoe ClearType werkt. Microsoft biedt ook een waardevolle ClearType-tuner aan waarmee u de manier waarop ClearType op uw systeem werkt, kunt optimaliseren. U vindt deze tuner op www.vista-io/com/0302. Verdere informatie vindt u in de Knowledge Base in artikel 306527 ‘How to use ClearType to enhance screen fonts in Windows XP’.

De bureaubladachtergrond aanpassen Op elk bureaublad kan een achtergrondafbeelding worden geplaatst. U kunt een afbeelding op het bureaublad centreren, de afbeelding uitrekken zodat deze het hele bureaublad vult, of de afbeelding herhalen totdat de ruimte is opgevuld. Als achtergrond kunt u elk grafisch bestand met een van de volgende bestandsformaten gebruiken: .bmp, .gif, .jpg, .jpeg en .png. Nota bene Hoofdstuk 3

In tegenstelling tot Windows XP ondersteunt Windows Vista het gebruik van HTML-bestanden als bureaubladachtergrond niet.

U selecteert een achtergrond door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken, in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te kiezen en vervolgens op Bureaubladachtergrond te klikken. Het dialoogvenster Selecteer een bureaublad (zie figuur 3-11) biedt een selectie bruikbare categorieën. De categorie Windowsachtergronden zelf is onderverdeeld in verscheidene afbeeldingscategorieën. Maximaliseer het dialoogvenster om beter kunnen zien wat het venster te bieden heeft. Als u niet kunt vinden wat u zoekt, klikt u op Bladeren. Het nu geopende dialoogvenster Openen toont de inhoud van de map %Windir%\Web\Wallpaper, de map die Windows Vista voor zijn eigen aanbiedingen gebruikt. Maar natuurlijk kunt u naar een andere map op uw systeem navigeren. De mappen die u na een klik op de knop Bladeren opzoekt, worden daarna in de vervolgkeuzelijst Locatie van afbeelding opgenomen, waardoor het gemakkelijk voor u wordt om naderhand een andere afbeelding uit dezelfde map op te halen. Nadat u een afbeelding voor de bureaublad achtergrond hebt gekozen, kiest u een van de drie opties aan de onderzijde van het dialoogvenster. Windows wil weten hoe u de afbeelding wilt positioneren. Als u de linkse optie kiest, wordt de geselecteerde afbeelding zodanig uitgerekt dat hij het hele scherm vult. Dit is waarschijnlijk het handigst bij JPEG-afbeeldingen die dezelfde hoogte-breedteverhouding hebben als het beeldscherm. Als u bitmapafbeeldingen (.bmp) of afbeeldingen met een andere hoogte-breedteverhouding uitrekt, resulteert dat vaak in ongewenste vervorming. De middelste optie herhaalt de geselecteerde afbeelding op het scherm en de rechtse optie centreert de afbeelding.

87

Hoofdstuk 3

Een schermbeveiliger kiezen

Figuur 3-11  Als u genoeg krijgt van de bureaubladachtergronden die Windows aanbiedt, kunt u altijd uw eigen afbeeldingen gebruiken

U kunt de bureaubladachtergrond op nog een paar andere manieren wijzigen: )

Klik in Windows Verkenner of Windows Fotogalerie met de rechtermuisknop op een JPEG- of GIF-bestand en kies de menuoptie Als bureaubladachtergrond gebruiken. De geselecteerde afbeelding wordt op het beeldscherm gecentreerd.

)

Klik in Internet Explorer met de rechtermuisknop op een willekeurige afbeelding en kies in het snelmenu de menuoptie Als bureaubladachtergrond gebruiken. Windows Vista geeft de geselecteerde afbeelding vervolgens op het bureaublad weer in de instelling die momenteel is geselecteerd (volledig scherm, herhaald of gecentreerd).

)

Open een willekeurig afbeeldingsbestand in Paint en kies een van de volgende menuopties in het menu Bestand van Paint: Als achtergrond instellen (naast elkaar), Als achtergrond instellen (gecentreerd) of Als achtergrond instellen (uitgerekt).

Een schermbeveiliger kiezen Schermbeveiligers waren vroeger bedoeld om de levensduur van CRT-beeldschermen te verlengen, in een tijd dat applicaties op bureaucomputers vaak urenlang hetzelfde

88

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

scherm bleven vertonen. Energiebesparend waren ze beslist niet, maar wel leuk om te zien. Windows Vista bevat een paar nieuwe en heeft een paar oude schermbeveiligers van Windows XP verwijderd. Als u de keuzemogelijkheden op het gebied van schermbeveiligers wilt zien, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad en kiest u in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Klik vervolgens op Schermbeveiliging.

Nota bene Als u meerdere beeldschermen gebruikt, ‘beveiligen’ de schermbeveiligers van Windows Vista helaas alleen het primaire beeldscherm. De andere beeldschermen schakelen over op zwart wanneer de schermbeveiliger in actie komt.

Hoofdstuk 3

Zoals figuur 3-12 laat zien, bevat het dialoogvenster Instellingen voor Schermbeveiliging een handig selectievakje Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten. Standaard is dit selectievakje geactiveerd. Als u in een omgeving werkt waar privacy geen grote rol speelt, kunt u uzelf enige moeite besparen door dit selectievakje te deactiveren.

Figuur 3-12  Door het vinkje uit het selectievakje bij Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten te verwijderen hoeft u zich niet opnieuw aan te melden, steeds wanneer u naar uw bureau terugkeert

Gebeurtenissen aan andere geluiden koppelen

89

Gebeurtenissen aan andere geluiden koppelen Misschien heeft u het volgende wel eens meegemaakt. U arriveert laat op een vergadering, u schuift aan en u zet discreet uw computer aan, om vervolgens ineen te krimpen als de luidsprekers uw komst snoeihard verkondigen. Goed, het opstartgeluid is in Windows Vista minder opvallend dan in Windows XP, maar nog steeds herkenbaar genoeg om ergernis te veroorzaken in bibliotheken, klaslokalen, concertzalen en andere stiltezones. U kunt het opstartgeluid vervangen door uw eigen melodie, maar ook geheel uitschakelen.

In hetzelfde dialoogvenster kunt u de geluiden aanpassen die Windows afspeelt bij specifieke systeem en toepassingsgebeurtenissen. Blader door de lijst Programmagebeurtenissen om te zien welke geluiden momenteel aan de diverse gebeurtenissen zijn gekoppeld. Als een gebeurtenis van een bepaald geluid is voorzien, wordt de naam in de lijst Geluiden vermeld en kunt u op Testen klikken om het te beluisteren. U kunt een ander geluid kiezen door de lijst Geluiden door te bladeren of op de knop Bladeren te klikken. De lijst toont .wav-bestanden in %Windir%\Media, maar u kunt elk ander .wavbestand kiezen. U kunt het geluid bij een gebeurtenis laten verstommen door het item (Geen) bovenaan in de lijst Geluiden te selecteren. Als u diverse gebeurtenissen aan andere geluiden hebt gekoppeld, kunt u de nieuwe geluidsinstellingen als geluidsschema opslaan (door op Opslaan als te klikken een het geluidsschema een naam te geven). Op die manier kunt u verder experimenteren en toch naar de opgeslagen configuratie terugkeren. Op de andere twee tabbladen van het dialoogvenster Geluid treft u hardwarespecifieke configuratiemogelijkheden aan voor de luidsprekers en de microfoon.

Het geluid uitschakelen Als u wel van geluiden in het algemeen houdt, maar af en toe stilte op uw computer wenst, kies dan het item Geen geluid in de vervolgkeuzelijst Geluidsschema (en let erop dat u het selectievakje bij Geluid van Windows starten afspelen eveneens deactiveert). Zodra geluiden weer welkom zijn, gaat u naar deze vervolgkeuzelijst terug en kiest u opnieuw het item Windows standaard (aangepast) of een ander schema dat u hebt ingesteld. Als u het schema Geen geluid kiest, kunt u nog steeds muziek afspelen, maar wordt de aankondiging van binnenkomende post en andere gebeurtenissen afgewikkeld zonder dat Windows Vista het bijbehorende geluid laat klinken.

Hoofdstuk 3

Als u het Windows-opstartgeluid wilt uitschakelen, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad. Kies in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en klik vervolgens op Geluiden. Wis ten slotte in het dialoogvenster Geluid (zie figuur 3-13) het selectievakje bij Geluid van Windows starten afspelen.

90

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-13  Beslissingen op geluidsgebied kunt u nemen op het tabblad Geluiden van het dialoogvenster Geluid

Muisaanwijzers aanpassen Zoals u ongetwijfeld hebt gemerkt, heeft Microsoft de zandlopermuisaanwijzer laten vallen. Dat is wellicht een welkome ontwikkeling, vooral als u veel uren met vroegere versies van Windows hebt gewerkt. Als u daarentegen van mening bent dat een zand­ loper het verstrijken van de tijd treffender symboliseert dan een draaiende donut, kunt u de oude vorm gemakkelijk terughalen. U kunt de hele verzameling muisaanwijzervormen overigens aanpassen door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken, in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te kiezen en vervolgens op Muisaanwijzers te klikken. Selecteer op het tabblad Aanwijzers van het dialoogvenster Eigenschappen van Muis een specifieke muisaanwijzer en klik op Bladeren om een alternatieve vorm te kiezen. (Na een klik op de knop Bladeren belandt u in %Windir%\Cursor, een map met bestanden die de extensie .cur of .ani hebben (.anibestanden bevatten geanimeerde cursors). Net zoals Windows Vista een verzameling kleurkeuzen in een kleurschema en een verzameling geluiden in een geluidsschema verpakt, zo doet het besturingssysteem dat ook met muisaanwijzers. U kunt kiezen uit een gevarieerd assortiment schema’s, waardoor het voor u gemakkelijker wordt om van de ene naar de andere verzameling muisaanwijzers over te schakelen. In figuur 3-14 ziet u de lijst met mogelijkheden.

Muisaanwijzers aanpassen

91

Als u een laptop onder slechte belichtingsomstandigheden gebruikt, is het soms moeilijk om de muisaanwijzer te zien. In zo’n geval moet u de grote of extra grote schema’s eens proberen. In elk geval is het doel wat u dan zoekt iets groter.

Hoofdstuk 3

Als u iets anders dan de grote of geanimeerde muisaanwijzers wilt gebruiken, kunt u de omgekeerde schema’s proberen. Deze schema’s laten de muis achter de tekst op het scherm passeren in plaats van voor de tekst langs. (U zult er waarschijnlijk even aan moeten wennen.)

Figuur 3-14  Sommige muisaanwijzerschema’s zijn beter geschikt in situaties met slecht licht dan het standaardschema van Windows Aero

Als u de neiging voelt opkomen om zelf een muisschema te maken (door via de knop Bladeren muisaanwijzers aan aanwijstypen te koppelen), let er dan op dat u de opdracht Opslaan als kiest en uw schema een naam geeft. Op die manier kunt u naar een ander schema overschakelen en naderhand weer naar uw eigen schema terugkeren. Het is de moeite waard om de andere tabbladen van het dialoogvenster Eigenschappen van Muis even te verkennen. Een handige optie is bijvoorbeeld Configuratie van de muisknoppen (op het tabblad Knoppen) waarmee u de functie van de linker- en rechtermuisknop kunt omwisselen. De optie Aanwijzerspoor weergeven in het groepsvak Zichtbaarheid van het tabblad Opties voor de aanwijzer maakt de muisaanwijzer nog gemakkelijker te vinden bij slecht licht. De optie Selecteer een snelheid voor de aanwijzer op het tabblad Opties voor de aanwijzer regelt de snelheid waarmee de muisaanwijzer zich als reactie op de muisbeweging verplaatst. Als u naar een hoge DPI-instelling en een hogere beeldschermresolutie bent overgeschakeld (zie de paragraaf Tekst leesbaarder maken), zult u ook de snelheid van de aanwijzer moeten verhogen om deze aan het toegenomen aantal pixels op het scherm aan te passen.

92

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Uw instellingen als thema opslaan Een thema in Windows Vista is een schema van schema’s, een overkoepelende configuratie die de diverse persoonlijke instellingen die u elders hebt aangebracht, combineert en benoemt. Thema’s kunnen het volgende omvatten: )

kleur- en vormgevingskeuzen;

)

kleurenschema’s;

)

instellingen die u in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving hebt aangebracht;

)

schermbeveiliger;

)

geluidsschema’s;

)

muisaanwijzerschema’s.

Hoofdstuk 3

Dit zijn allemaal instellingen die op uw persoonlijk profiel betrekking hebben, dat wil zeggen, ze zijn specifiek voor uw gebruikersaccount. Instellingen die op alle gebruikers van de computer betrekking hebben, zoals DPI-schaling en beeldschermresolutie, worden niet in thema’s opgenomen. Als u alle visuele en auditieve aspecten van uw profiel naar wens hebt ingesteld en u verder wilt experimenteren maar ook naar de huidige instellingen wilt kunnen terugkeren, ga dan naar het dialoogvenster Instellingen voor Thema’s door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken, in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te kiezen en op Thema te klikken. Zoals u in figuur 3-15 kunt zien, toont het dialoogvenster waarschijnlijk Aangepast thema als huidige thema. Dat komt doordat u waarschijnlijk al wijzingen hebt aangebracht aan het schema dat aanvankelijk was ingesteld. Om ervoor te zorgen dat u deze wijzigingen opnieuw kunt gebruiken, klikt u op Opslaan als en geeft u het schema een naam. Windows slaat een themabestand standaard op in de map Mijn documenten.

De beeldschermresolutie configureren Bij een wijziging van de beeldschermresolutie verandert het aantal pixels dat Windows op het scherm toont. Door de beeldschermresolutie te verhogen, bijvoorbeeld van 1024×768 naar 1600×1200, kunt u meer op het scherm zien (meer vensters, meer tekst, grotere afbeeldingen enzovoort), maar tegen een prijs. Tekst van een bepaalde tekengrootte zal bij hogere resoluties kleiner lijken. Een muis met een gegeven muisaanwijzersnelheid zal meer bewegingen van uw arm en pols vereisen om zich over een scherm met een hogere resolutie te verplaatsen. Verder verbruikt een hogere schermresolutie meer videogeheugen. Kortom, de juiste resolutie is afhankelijk van uw hardware, uw voorkeur en uw gezichtsvermogen.

Figuur 3-15  Na een klik op Opslaan als in het dialoogvenster Instellingen voor Thema’s U wijzigt de beeldschermresolutie door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken, Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te kiezen en op Beeldscherminstellingen te klikken. In figuur 3-16 ziet u het dialoogvenster Beeldscherminstellingen. U wijzigt de resolutie door de schuifregelaar onder Resolutie naar links of rechts te slepen. Windows past de nieuwe instellingen toe en zal u vragen de nieuwe instelling te bevestigen.

Figuur 3-16  In het dialoogvenster Beeldscherminstellingen kunt u de beeldscherm­ resolutie en de kleurdiepte wijzigen

93

Hoofdstuk 3

De beeldschermresolutie configureren

94

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Een multi-monitorweergave configureren Het bureaublad over twee of meer beeldschermen spreiden kan een uitstekende manier zijn om uw productiviteit te verhogen. Op het ene scherm wikkelt u de belangrijkste bezigheden af en op het andere scherm houdt u extra informatie, e-mail en wellicht zelfs Windows Media Player bij de hand. Of u werkt met grote Excel-werkbladen of databasetabellen en laat ze op twee schermen weergeven zodat u meer gegevens kunt zien zonder te hoeven bladeren.

Hoofdstuk 3

Als uw adapter twee beeldschermen ondersteunt (wat bij de meeste adapters het geval is), toont het dialoogvenster Beeldscherminstellingen twee rechthoeken, genummerd 1 en 2, ongeacht of u een of twee beeldschermen hebt aangesloten. Ervan uitgaande dat u twee beeldschermen hebt, kunt u op deze rechthoeken klikken om ze onafhankelijk van elkaar te configureren. Als u de instellingen voor monitor 1 aanpast, maar ze voor monitor 2 lijken te gelden, klik dan op de knop Beeldschermen identificeren. Windows toont in dat geval tijdelijk grote witte cijfers op het scherm zodat u kunt zien met welk scherm u te maken hebt. Als scherm 2 toevallig links van scherm 1 staat, kunt u de rechthoeken in het dialoogvenster verslepen, zodat ze weer met de fysieke indeling van uw beeldschermen overeenkomen. Vanuit de veronderstelling dat u schermruimte aan uw visuele lay-out wilt toevoegen, moet u het selectievakje bij Het bureaublad naar dit beeldscherm uitbreiden wanneer u op rechthoek 2 hebt geklikt. Als u er de voorkeur aan geeft om uw tweede beeldscherm als duplicaatmonitor te laten functioneren (bijvoorbeeld om het voor een groep klanten gemakkelijker te maken een presentatie te bekijken), laat dit selectievakje dan leeg.

Bureaubladpictogrammen configureren Een fris, schoon geïnstalleerd Windows Vista-bureaublad (in tegenstelling tot een bureaublad na een upgrade-installatie) bevat slechts één eenzaam pictogram: Prullenbak. Als u andere systeempictogrammen op het bureaublad wilt gebruiken, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad. Kies Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en klik vervolgens links in het venster op Bureaubladpictogrammen wijzigen. Het dialoogvenster Instellingen voor bureaubladpictogrammen bevat selectievakjes voor vijf sys­teemmappen: Computer, de rootmap van uw eigen profiel, Netwerk, Prullenbak en Configuratiescherm. Als u van aanpassen houdt, kunt u elk van de vijf pictogrammen die in dit dialoogvenster worden weergegeven, naar hartenlust wijzigen. In het bestand %SystemRoot%\ Sys­tem32\Imageres.dll vindt u een interessant assortiment alternatieve pictogrammen (gebruik de horizontale schuifbalk om ze allemaal te kunnen zien). Als geen van deze pictogrammen u bevalt, blader dan naar %SystemRoot%\System32\Shell32.dll.

Figuur 3-17  U kunt elk van deze vijf systeempictogrammen weergeven of verbergen

Figuur 3-18  Pictogrammen wijzigen Nadat u het bureaublad met pictogrammen hebt bevolkt, zult u de rangschikking ervan willen regelen. Als u met de rechtermuisknop op het bureaublad klikt, vindt u in het snelmenu twee opties die u daarbij kunnen helpen. Door op Beeld en daarna op ­Automatisch schikken te klikken zorgt u ervoor dat de pictogrammen zich automatisch opnieuw ordenen als u er een verwijdert. Als u wilt dat de pictogrammen een respectabele afstand ten opzichte van elkaar handhaven en met zijn allen aan de linkerzijde van het scherm gaan staan, klikt u Beeld en vervolgens op Uitlijnen op raster. Als de pictogrammen een enkele keer in de weg staan, bijvoorbeeld als u een onbelemmerde blik op de huidige bureaubladachtergrondafbeelding wilt werpen, kiest u Beeld en ver-

95

Hoofdstuk 3

Bureaubladpictogrammen configureren

96

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

volgens Bureaubladpictogrammen weergeven. (Kies deze opdracht nogmaals om de pictogrammen weer zichtbaar te maken.) Nota bene Als u graag zelf pictogrammen wilt maken, lees dan de uitstekende beschrijving van dit proces in de MSDN-bibliotheek op www.vista-io.com/0303.

U kunt de sorteervolgorde van de bureaubladpictogrammen wijzigen door met de rechtermuisknop op het bureaublad te klikken en Sorteren op te kiezen. U kunt op vier manieren sorteren: op naam, op grootte, op type en op de datum van de laatste wijziging. Door een tweede keer op een van deze attributen te sorteren, wijzigt u de sorteervolgorde van opklimmend in afdalend (of omgekeerd). Hoofdstuk 3

Sorteren op naam heeft als voordeel dat u uw eigen pictogrammen in alfabetische volgorde zet. De systeempictogrammen (Computer, Netwerk enzovoort) staan er echter wel verspreid tussen. Als u de systeempictogrammen bovenaan in de lijst wilt plaatsen, sorteer dan op Type of op Gewijzigd op (de laatstgenoemde optie werkt omdat u de sys­ teemmappen vermoedelijk niet wijzigt.) Door te sorteren op type plaatst u de snelkoppelingen bij elkaar en scheidt u ze van daadwerkelijke documenten of programma’s die u toevallig op het bureaublad hebt staan. De snelkoppelingen worden echter niet alfabetisch gesorteerd. Als dat een probleem is, kunt u altijd de optie Automatisch herschikken uitschakelen en de pictogrammen verslepen en in elke gewenste volgorde plaatsen.

De afstand tussen pictogrammen aanpassen Als u graag met bureaubladpictogrammen in de weer bent, vindt u het wellicht de moeite waard om de pictogrammen op het bureaublad dichter bij elkaar te zetten, zodat u ruimte hebt voor meer pictogrammen of te voorkomen dat de huidige collectie het bureaublad volledig in beslag neemt. De doelmatigste manier om dat volgens ons te doen, is door de grootte van pictogrammen aan te passen in het dialoogvenster Geavanceerde vormgeving. (Klik met de rechtermuisknop op het bureaublad, kies in het snelmenu de menuoptie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en klik op Kleur en vormgeving van vensters. Klik in het dialoogvenster Kleur en vormgeving van vensters op Eigenschappen van klassieke vormgeving openen voor meer kleuropties. Klik in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving op Geavanceerd.) Als u in de lijst het item Pictogram kiest, wijzigt u merkwaardig genoeg niet de grootte, maar we de afstanden tussen pictogrammen. Door de standaardinstelling 32 te wijzigen in 16 (het minimum) produceert u een compacte weergave van pictogrammen zonder dat de leesbaarheid eronder lijdt.

Bureaubladpictogrammen configureren

97

Probleem

De items die op uw bureaublad staan (afgezien van de systeemmappictogrammen) zijn afkomstig uit twee bronnen, te weten uit uw eigen bureaubladmap (gewoonlijk %UserProfile%\Bureaublad) en de openbare bureaubladmap (%Public%\Bureaublad). Items in de laatstgenoemde map worden weergegeven op het bureaublad van iedereen die uw computer gebruikt. Gewoonlijk worden de items die u zelf op het bureaublad plaatst als onderdeel van uw profiel opgeslagen, oftewel in uw eigen map Bureaublad. De setup-programma’s van sommige programma’s voegen echter een snelkoppeling naar de openbare map Bureaublad toe. Wanneer u een bureaubladitem verwijdert dat in de openbare bureaubladmap is opgeslagen, heeft de verwijdering betrekking op alle accounts, niet alleen op uw eigen account. Windows meldt niet dat uw wijziging andere gebruikers treft; evenmin kunt u aan een item zien waar het is opgeslagen. Voordat u een item van het bureaublad verwijdert, kunt u het best de opslaglocatie van dat item controleren. Klik met de rechtermuisknop op het pictogram en kies in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen. Ga op het tabblad Algemeen na of in het veld Locatie ‘Openbaar’ of uw eigen gebruikersnaam wordt vermeld. Als u een openbaar bureaubladitem wilt verwijderen zonder dat andere gebruikers daar hinder van ondervinden, zult u het naar de map Bureaublad van elk UserProfile moeten kopiëren alvorens het pictogram van uw bureaublad te verwijderen. Verder zult u over administratorprivileges moeten beschikken om een kopie in het profiel van iemand anders te kunnen plaatsen.

Items uit het menu Start naar het bureaublad verplaatsen of eraan toevoegen Als u een programma wilt kunnen starten via een dubbelklik op een pictogram op het bureaublad en u al een item voor dat programma in het menu Start hebt, kunt u het bureaubladpictogram maken door het item uit het menu Start te slepen en op het bureaublad neer te zetten. Windows maakt dan een nieuwe snelkoppeling op het bureaublad. Als u het item op het bureaublad wilt hebben en niet in het menu Start, maakt u de snelkoppeling zoals zojuist beschreven. Daarna klikt u met de rechtermuisknop op het item in het menu Start en kiest u in het snelmenu de menuoptie Verwijderen. Windows waarschuwt u dat u op het punt staat een snelkoppeling te verwijderen, maar niet het programma zelf, en dat is uiteraard precies wat u wilt. Met behulp van dezelfde methode kunt u bureaubladpictogrammen maken voor sys­ teemmappen die aan de rechterzijde van het menu Start worden weergegeven: Documenten, Af beeldingen enzovoort. Bij sommige van die items kunt u een menuoptie Op bureaublad weergeven kiezen in het snelmenu dat u oproept door met de rechter-

Hoofdstuk 3

Als u een bureaubladitem verwijdert, verdwijnt het ook van het bureaublad van andere gebruikers

98

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

muisknop te klikken. Maar ongeacht of de menuoptie in dat snelmenu aanwezig is, kunt u het item simpelweg naar het bureaublad slepen om daar een snelkoppeling te maken.

De Windows Sidebar gebruiken en aanpassen

Hoofdstuk 3

Een van opvallendste nieuwe functies in Windows Vista is Windows Sidebar, een vergaarbak van miniprogramma’s, zogeheten gadgets, die u de hele dag kunnen amuseren, informeren en afleiden. Standaard is Windows Sidebar aan de rechterzijde van uw primaire beeldscherm geplaatst, maar u kunt de Sidebar naar links of naar een tweede beeldscherm verplaatsen. U kunt de Sidebar zodanig instellen dat de gadgets altijd op de voorgrond staan (en u dus echt kunnen informeren of afleiden), u kunt ze automatisch laten starten wanneer Windows start (de standaardinstelling) en u kunt ze naar believen openen en sluiten. Het belangrijkste is dat u gadgets gemakkelijk kunt toevoegen en verwijderen wanneer u behoefte hebt aan iets nieuws op het scherm. De gadgetgalerie die met Windows wordt meegeleverd, bevat slechts een handjevol gadgets, maar toont ook een handige koppeling naar een veel grotere galerie online. U kunt een gadget aan de galerij toevoegen door met de rechtermuisknop op een willekeurige plaats in de sidebar te klikken en de menuoptie Gadgets toevoegen te kiezen. Daarmee opent u de gadgetgalerie. Als Windows Sidebar momenteel niet op uw scherm is geopend, kunt u dat alsnog doen door op de knop Start te klikken en Sidebar in het vak Zoeken van het menu Start te typen. Klik vervolgens op aan de bovenzijde van het menu op Windows Sidebar. (U treft wellicht ook een Sidebar-pictogram aan in de systeembalk. Door op dat pictogram te klikken opent u Sidebar, mocht deze nog niet zijn geopend.) Als u wilt weten wat een bepaalde gadget doet, selecteert u de gadget en klikt u op Details weergeven. U installeert een gadget door hem simpelweg naar de sidebar te slepen of er met de rechtermuisknop op te klikken en in het snelmenu de menuoptie Installeren te kiezen. Nadat u een gadget hebt geïnstalleerd, zult u er wellicht met de muis mee willen stoeien (probeer beide knoppen en klik op verschillende onderdelen) om te zien welke trucjes de gadget kent en welke opties worden geboden. Elke gadget is weer anders, maar ze zijn allemaal ontworpen om hun functies prijs te geven. U verwijdert een gadget door er met de rechtermuisknop op te klikken en in het snelmenu de menuoptie Gadget sluiten te kiezen.

Gadgets op het bureaublad Gadgets zijn niet per se aan het Sidebar-deelvenster gebonden. U kunt ze uit het paneel op het bureaublad slepen. Veel gadgets worden na die handeling groter, zichtbaarder en bruikbaarder.

Figuur 3-19  De gadgetgalerie Om naar de online gadgetgalerie te gaan klikt u in de rechterbenedenhoek van de galerij op Meer gadgets downloaden. Als u een gadget van deze site downloadt, wordt de gadget in de galerij opgenomen en kunt u hem gemakkelijk sluiten en weer openen wanneer u wilt. Het zoekvak in de galerij is tevens een lijst. Door de lijst te openen kunt u galerij opdragen alleen de recent geïnstalleerde gadgets of alleen de gadgets van bepaalde fabrikanten weer te geven. Behalve dat u gadgets kunt toevoegen en verwijderen, kunt u Windows Sidebar aanpassen door met de rechtermuisknop op een willekeurig gedeelte van de sidebar te klikken en in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen te kiezen. In figuur 3-20 ziet u het dia­ loogvenster Eigenschappen van Windows Sidebar. Dit venster biedt een paar eenvou­ dige opties. Om Windows Sidebar te sluiten en alle gadgets te verbergen, sleept u eerst de gadgets die zich buiten de sidebar bevinden terug naar de sidebar (want anders blijven ze zichtbaar nadat u de sidebar hebt gesloten). Klik vervolgens met de rechtermuisknop op Windows Sidebar en kies in het snelmenu de menuoptie Sidebar sluiten.

Alle gadgets zichtbaar maken Als u ervoor kiest om Windows Sidebar niet altijd op de voorgrond weer te geven, kunt u de Sidebar te allen tijde op de voorgrond plaatsen door op het Windows Logo en de spatiebalk te drukken. Daarmee maakt u alle gadgets zichtbaar, zelfs degene die u uit de omarming van de sidebar hebt bevrijd.

99

Hoofdstuk 3

De Windows Sidebar gebruiken en aanpassen

100

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-20  Het dialoogvenster Eigenschappen van Windows Sidebar biedt opties die voor zichzelf spreken

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen Alles begint (en eindigt) met het menu Start, dat toegang biedt tot praktisch alles wat u in Windows doet. Windows Vista biedt twee versies van het menu Start (zie de figuren 3-21 en 3-22). Net als het standaard menu Start in Windows XP bestaat het menu Start in Windows Vista uit twee kolommen, waarbij de linkerkolom is gereserveerd voor programma’s die u het meest gebruikt of onlangs hebt gebruikt. Maar in plaats van andere programma’s aan de rechterzijde te tonen (zoals in het menu Start van Windows XP het geval is), wijdt Windows Vista de rechterzijde van de menu’s aan belangrijke systeemmappen, zoals de mappen Documenten, Afbeeldingen, Zoeken en Configuratiescherm.

Gadgetmenu Als u problemen hebt met een gadget, plaats de muis dan direct rechts van de rechterbovenhoek van de gadget. U ziet dan een klein paneel met drie besturingselementen. Het bovenste element sluit de gadget, het middelste opent het optievenster van de gadget en het onderste element biedt een handgreep om de gadget te verslepen.

101

Hoofdstuk 3

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen

Figuur 3-21  Het standaard menu Start biedt ruimte om de vaakst gebruikte programma’s vast te pinnen. Daaronder worden onlangs gebruikte programma’s weergegeven. Rechts wordt toegang geboden tot cruciale systeemmappen

Figuur 3-22  Het klassieke menu Start, dat lijkt op het menu Start in Windows 2000, is compacter maar minder gemakkelijk aanpasbaar. Ook ontbreekt een zoekveld

Het klassieke menu Start heeft het uiterlijk van het menu Start in Windows 2000. De belangrijkste verdienste van deze vorm van het menu Start is dat het op het bureaublad erg weinig ruimte inneemt. Een van de nadelen is dat u het minder gemakkelijk kunt aanpassen dan het standaardmenu Start en dat er diverse watervalsubmenu’s nodig zijn om alle waren aan te bieden.

102

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Het belangrijkste verschil tussen de twee menu’s is echter dat het standaardmenu een veld Zoeken bevat (links aan de onderzijde, direct onder Alle programma’s). U kunt alles in het menu bereiken, ongeacht hoeveel lagen diep het item in het menu voorkomt, door een paar lettertekens in dit zoekveld te typen. Zo wordt Gebruikersaccounts niet aan de linkerzijde van het menu vermeld omdat we het niet boven in het menu hebben vastgepind en bovendien niet onlangs hebben gebruikt. Het zou een paar klikken kosten om naar dit menu-item te navigeren (een klik op Configuratiescherm en een klik op Gebruikersaccounts). Maar zoals figuur 3-23 demonstreert, zijn twee lettertekens in het veld Zoeken al voldoende om Gebruikersaccounts naar de zone Programma’s van de zoekresultaten, bovenaan in het menu Start te brengen.

Hoofdstuk 3

Figuur 3-23  Het is al voldoende om ac in het veld Zoeken te typen om Gebruikers­ accounts bovenaan in het menu Start te plaatsen

Als u niet wars van typen bent, voorkomt het veld Zoeken dat u items moet gaan opzoeken die een paar mappen diep binnen de menustructuur begraven liggen. (Zoals u zult

Het menu Start aanpassen De opdracht Uitvoeren is geen standaardonderdeel van het menu Start (en wordt bovendien bijna overbodig gemaakt door het veld Zoeken). Als u merkt dat u deze opdracht af en toe nodig hebt (zoals wij), kunt u Uitvoeren aan het menu toevoegen via het dialoogvenster Menu Start aanpassen.

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen

103

zien, bestaan er ook manieren om diep geneste items meer toegankelijk voor de muis te maken zonder te hoeven typen.)

Hoofdstuk 3

Als u wilt overschakelen van het ene naar het andere type menu Start of een aantal andere aanpassingen wilt aanbrengen, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start. Kies Eigenschappen en activeer het tabblad Menu Start. Figuur 3-24 toont het tabblad Menu Start van het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start.

Figuur 3-24  Via de keuzerondjes en selectievakjes op het tabblad Menu Start van het

dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start kunt u schakelen tussen het eenvoudige menu Start en het klassieke menu Start en de bewijzen wissen voor wat u op de computer aan het doen was

Via de keuzerondjes in het bovenste gedeelte van dit dialoogvenster kunt u tussen de twee typen menu’s Start heen en weer schakelen. De selectievakjes onder Privacy zijn beschikbaar voor het geval u het bewijs voor wat u in het menu Start aan het doen was, onder tafel wilt vegen.

Andere afbeelding kiezen De afbeelding die op de bovenrand van het menu Start prijkt, is de afbeelding die bij uw gebruikersaccount hoort (en die ook in Introductiescherm wordt weergegeven). Als u niet tevreden bent over die afbeelding, klikt u erop. U belandt dan in het dialoogvenster Uw gebruikersaccount wijzigen, onderdeel van Configuratiescherm, waar u een andere afbeelding kunt instellen.

104

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

De inhoud van het menu Start regelen Los van wat aan de linkerzijde van het menu Start wordt weergegeven (zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Programma’s gemakkelijker in het menu Start kunnen vinden, als u dat aspect van het menu wilt aanpassen) hebt u een heleboel mogelijkheden om te regelen wat er aan de rechterzijde wordt weergegeven. Als u die keuzemogelijkheden wilt zien, klikt u in het tabblad Menu Start van het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start op de knop Aanpassen (zie figuur 3-24). Daarmee opent u het dia­ loogvenster Menu Start aanpassen. Figuur 3-25 toont enkele opties die u daar aantreft.

Hoofdstuk 3

Figuur 3-25  In het dialoogvenster Menu Start aanpassen kunt u beslissen wat er aan de rechterzijde van het menu Start moet worden weergegeven

Nota bene Diverse keuzemogelijkheden in het dialoogvenster Menu Start aanpassen hebben meer te maken met het gedrag van het menu Start dan met de inhoud ervan. Neem dit dialoogvenster even door, zelfs als u helemaal tevreden bent over de standaardinstellingen.

Als koppeling weergeven, als menu weergeven of niet weergeven Bij diverse items in de lijst van het dialoogvenster Menu Start aanpassen kunt u kiezen uit Als koppeling weergeven, Als menu weergeven en Dit onderdeel niet weergeven. Het betreft de volgende items:

)

Afbeeldingen

)

Computer

)

Configuratiescherm

)

Documenten

)

Muziek

)

Ontspanning

)

Persoonlijke map

Als koppeling weergeven is in alle gevallen de standaardinstelling, waardoor een overmaat aan submenu’s wordt voorkomen. De reden dat u deze standaardinstellingen zult willen behouden, afgezien van de submenu’s, is dat u via een klik op een koppeling het desbetreffende item in Windows Verkenner opent, waar u de mogelijkheid hebt om de inhoud van de map te sorteren. Als u bijvoorbeeld op de koppeling Computer klikt, ziet u iets als in de volgende figuur:

Figuur 3-26  Na een klik op de koppeling Computer Het alternatief, navigeren in een niet gecategoriseerd submenu, is veel lastiger.

De opdracht Uitvoeren opnemen in het menu Start De opdracht Uitvoeren blijft onbetwist de favoriet van de echte computerliefhebber, maar is niet meer een standaardfunctie in het menu Start. Wel kunt u deze opdracht alsnog in het menu Start opnemen door het selectievakje bij De opdracht Uitvoeren weergeven te activeren.

Toch items openen met submenu’s Het is ook mogelijk om van twee walletjes te eten: als u voor submenu’s kiest, kunt u items nog steeds in Windows Verkenner openen. Klik gewoon met de rechtermuisknop op het item en kies in het snelmenu de menuoptie Openen.

105

Hoofdstuk 3

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen

106

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Misschien kun u het gemakkelijk zonder de opdracht Uitvoeren stellen. Als u in de verleiding komt om de naam van een programma in het dialoogvenster Uitvoeren te ­t ypen, kunt u dat ook in het invoervak Zoeken van het menu Start doen (en dat scheelt u bovendien een muisklik). De zoekfunctie brengt u echter niet altijd waar u wilt; u hebt er bijvoorbeeld niets aan als u een switch op een opdrachtregel moet typen, al is de zoekfunctie veelzijdiger dan u misschien zou verwachten. Zo kunt u een uitvoerbaar programma starten door de naam van dat programma simpelweg in het vak Zoeken te typen en op Enter te drukken, net zoals u dat in het dialoogvenster Uitvoeren zou doen. Anderzijds onthoudt het dialoogvenster Uitvoeren opdrachtstrings die u eerder hebt ingetypt, en daar kan het invoervak Zoeken weer niet aan tippen.

Regelen waar Windows Vista voor u zoekt Het gedrag van het invoervak Zoeken van het menu Start kunt u op verschillende manieren aanpassen. Met name kunt u ervoor kiezen om een of meer van de volgende dingen van zoekacties uit te sluiten: Hoofdstuk 3

)

communicaties (e-mail en informatie over contactpersonen);

)

favorieten en geschiedenis;

)

bestanden;

)

programma’s.

Geïndexeerde zoekacties zijn snel in Windows Vista, dus misschien vindt u het zinloos om zoekacties via het menu Start in te perken. Toch kunnen er redenen zijn om dat wel te doen: )

De zoekacties in het menu Start hebben alleen betrekking op de resultaten die in het menu Start worden weergegeven. Zelfs als u een bepaald zoekdomein in het menu Start hebt uitgeschakeld, kunt u nog steeds in het dialoogvenster Zoeken vinden waarnaar u op zoek bent. (Als u het zoeken naar favorieten in het menu Start uitschakelt, zult u naar uw browser moeten gaan om favorieten op te zoeken.)

)

Het aantal items dat een zoekactie in het menu Start kan retourneren, wordt beperkt door de omvang van het menu Start. Als u het invoervak Zoeken van het menu Start gewoonlijk gebruikt om te zoeken naar een bepaald type item, bijvoorbeeld e-mailberichten, is het handig om andere zoektypen in het menu Start uit te schakelen. Daarmee geeft u het menu Start meer ruimte om meer resultaten weer te geven van het type dat u zoekt.

Het dialoogvenster Uitvoeren openen Of u de opdracht Uitvoeren nu wel of niet in het menu Start plaatst, u kunt het dialoogvenster Uitvoeren altijd bereiken door op de toets met het Windows-logo en de R-toets te drukken.

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen

107

Zie in hoofdstuk 7 de paragraaf Zoeken vanuit het menu Start voor meer informatie over zoekacties via het menu Start.

Programma’s gemakkelijker in het menu Start kunnen vinden

)

Vastgepinde programma’s. De zone in de linkerbovenhoek van het menu Start, boven de horizontale lijn, is gereserveerd voor programma’s die u te allen tijde wilt kunnen bereiken. Zodra u een item in dit deel van het menu Start hebt ‘vastgeprikt’, blijft het daar totdat u het ooit weer verwijdert.

)

Recent gebruikte programma’s. Windows bevolkt het gebied direct onder de vastgepinde programma’s met programma’s die u onlangs hebt gebruikt.

)

Onlangs geopende items. Het item Onlangs geopende items aan de rechterzijde van het menu Start produceert een submenu met vijftien documenten die u het laatst hebt geopend. Als u in deze lijst een item kiest, opent Windows het document wederom in de toepassing waaraan het document is gekoppeld.

Vastgepinde programma’s toevoegen en verwijderen Alles wat u moet doen om een programma aan de vaste programmazone van het menu Start toe te voegen, is met de rechtermuisknop op het programma te klikken (op de plaats waar u het aantreft, in het menu Start of elders) en in het snelmenu de menu­ optie Vastmaken aan menu Start te kiezen. Het item vestigt zich dan aan de onderzijde van de vaste programmazone. Als u het programma een nog prominentere plaats wilt geven, kunt u het in de lijst omhoog slepen. Nota bene Als er geen snelmenu wordt geopend wanneer u met de rechtermuisknop op een item klikt en u het item niet naar de vaste programmazone kunt slepen, ga dan terug naar het dialoogvenster Menu Start aanpassen (zie figuur 3-20) en activeer in de lijst het selectievakje bij Contextmenu’s en Slepen-en-neerzetten inschakelen.

Om een item uit het vaste programmagebied te verwijderen, klikt u met de rechtermuisknop op dat item en kiest u in het snelmenu de menuoptie Van het menu Start losmaken.

Hoofdstuk 3

Drie gebieden in het menu Start maken het gemakkelijker om programma’s te starten en de documenten te openen die u het hardst nodig hebt (zie figuur 3-27). Die gebieden zijn:

108

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-27  Drie gebieden in het menu Start maken het gemakkelijker om programma’s en documenten te bereiken die u vaak nodig hebt of die u onlangs hebt gebruikt

Het menu Start aanpassen Als u meer programma’s bereikbaar wilt maken via de vaste programmazone en de lijst recent gebruikte programma’s, blader dan in het dialoogvenster Menu Start aanpassen door de lijst (zie figuur 3-26). Wis het selectievakje bij Grote pictogrammen gebruiken. Standaard gebruikt Windows grote pictogrammen vanuit de veronderstelling dat u weinig programma’s hebt en van grote vlakken houdt om op te klikken. Gebruikers die meer dan een handvol programma’s gebruiken, zullen de kleine pictogrammen echter handiger vinden. Als u er echt een hekel aan hebt om recent gebruikte programma’s in het menu Start weer te geven, kunt u, in plaats van het maximum­ aantal op 0 in te stellen, ook simpelweg met de rechtermuisknop op de knop Start klikken, de menuoptie Eigenschappen kiezen en vervolgens het selectievakje bij Een lijst met onlangs geopende programma’s opslaan en weergeven deactiveren. (Windows wist eveneens de geschiedenis van de opdracht Uitvoeren als u dit doet.) Als u de functie meestal wel waardeert, maar af en toe geen sporen wilt nalaten, wist u dit vakje gewoon, waarna u op OK of Toepassen klikt, onmiddellijk weer naar het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start terugkeert en het selectievakje weer activeert. Bij de eerste handeling wordt de ‘geschiedenis’ gewist en bij de tweede handeling wordt de functie weer ingeschakeld, waarbij met een schone lei wordt beginnen.

Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen

109

Het aantal recent gebruikte programma’s regelen

)

Programma’s die in de waarde AddRemoveApps van de registersleutel HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\FileAssociation worden vermeld. Standaard worden de volgende items uit de lijst weggelaten: Setup.exe, Install.exe, Isuninst.exe, Unwise.exe, Unwise32.exe, St5unst.exe, Rundll32.exe, Msoobe.exe en Lnkstub.exe. Door deze registerwaarde te wijzigen kunt u de uitsluitingslijst aan uw wensen aanpassen.

)

Items waarvan de snelkoppelingsnamen de volgende tekst bevatten: Documentation, Help, Install, More Info, Readme, Read First, Setup, Support, What’s New en Remove. Deze lijst van genegeerde tekst wordt gespecificeerd door de waarde Add­ RemoveNames van HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\­ FileAssociation.

Als u het aantal programma’s wilt instellen dat op de lijst van de vaakst gebruikte programma’s moet worden weergegeven, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start en kiest u in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen. Plaats het tabblad Menu Start van het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start op de voorgrond en klik op Aanpassen (zie figuur 3-25). Typ de gewenste waarde in het kringveld Aantal recente programma’s dat moet worden weergegeven. U mag elk getal typen tussen 0 (als u de functie haat) en 30 (als u een groot beeldscherm hebt en met veel verschillende pagina’s werkt).

Snelkoppelingen via het toetsenbord De eerste tien snelkoppelingen in de werkbalk Snel starten zijn zowel bereikbaar met het toetsenbord als met de muis. Druk op de Windowslogotoets en de cijfertoets 1 voor het eerste pictogram, op de logotoets plus de cijfertoets 2 voor het tweede pictogram enzovoort (en het cijfer 0 voor het tiende pictogram). Als u bepaalde sneltoetsen vaker gebruikt dan andere, kunt u ze naar links verplaatsen om hun toegangsnummers via het toetsenbord te verlagen. (U kunt een pictogram in de werkbalk Snel starten te verplaatsen door de werkbalk te ontgrendelen en het pictogram vervolgens te verslepen.)

Hoofdstuk 3

De lijst van onlangs gebruikte programma’s, oftewel de items onder de vastgepinde programma’s aan de linkerzijde van het menu Start, wordt door Windows bijgehouden. De lijst bevat uitsluitend snelkoppelingen naar uitvoerbare bestanden met de bestandsextensie .exe. Andere geopende uitvoerbare bestanden (zoals .msc-bestanden) worden niet weergegeven. Verder worden de volgende items evenmin op de lijst geplaatst (zie het Knowledge Base artikel 282066 ‘Frequently used programs not automatically added to the Start Menu’ voor meer informatie):

110

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Het menu Onlangs geopende items beheren Het menu Onlangs geopende items aan de rechterzijde van het menu Start bevat snelkoppelingen naar vijftien van uw meest recent gebruikte documenten. Als u een van deze documenten wilt openen, klikt u simpelweg op de naam van dat document. U kunt items uit dit menu verwijderen op dezelfde manier als u items elders verwijdert: klik met de rechtermuisknop op het item en kies Verwijderen in het snelmenu. Wanneer u een item uit de lijst Onlangs gebruikte items verwijdert, blijven er vijftien items over. Dat komt doordat het menu Onlangs gebruikte items de inhoud van de map %UserProfile%\Recent weerspiegelt. Windows houdt snelkoppelingen bij naar alle onlangs gebruikte documenten, maar toont slechts de recentste vijftien van die verzameling. U kunt geen items aan het menu Onlangs gebruikte items toevoegen door een snelkoppeling direct aan %UserProfile%\Recent toe te voegen. Bij het samenstellen van dit menu negeert Windows simpelweg alles in de map Recent wat het daar zelf niet in heeft geplaatst. Hoofdstuk 3

Als u de hele inhoud van het menu Onlangs gebruikte items wilt wissen, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start en kiest u in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen. Ga in het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start naar het tabblad Menu Start en wis het selectievakje bij Een lijst met onlangs geopende bestanden opslaan en weergeven. Windows wist de inhoud van het menu (en van de map %UserProfile%\Recent) wanneer u dat doet. Om uw sporen onmiddellijk te wissen, wist u het selectievakje Een lijst met onlangs geopende bestanden opslaan. Vervolgens klik u op OK of Toepassen. Nadat het menu is schoongeveegd, gaat u weer terug en activeert het selectievakje opnieuw. Windows stelt de lijst dan opnieuw samen.

Werken met startmenumappen in Windows Verkenner Het menu Start wordt gegenereerd door de inhoud van twee mappen: )

een persoonlijke map op de locatie %AppData%\Microsoft\Windows\Start Menu;

)

een map voor ‘alle gebruikers’ op de locatie %ProgramData%\Microsoft\Windows\ Start Menu.

Gelukkig hoeft u deze paden niet uit het hoofd te kennen om in de mappen Start Menu te zoeken. Als u de persoonlijke map wilt openen, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start en kiest u in het snelmenu de menuoptie Openen. Als u de map voor alle gebruikers wilt openen, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start en kiest u Alle gebruikers weergeven. Zoals u mag verwachten, worden de items die in de persoonlijke map zijn opgeslagen uitsluitend in uw menu Start weergegeven. Items in de map ‘alle gebruikers’ worden weergegeven in het menu Start van iedereen die een account op de computer heeft.

Programma’s starten via de werkbalk Snel starten

111

)

Om wijzigingen aan een willekeurig gedeelte van het menu Start voor ‘alle gebruikers’ aan te brengen, hebt u administratorprivileges nodig.

)

U kunt Windows Verkenner niet gebruiken om het bovenste niveau van de linkerzijde van het menu Start of items aan de rechterzijde te wijzigen. U kunt uitsluitend dat deel van het menu manipuleren dat verschijnt als u Alle programma’s opent.

Als u dermate veel programma’s installeert dat de indeling van het menu Alle programma’s onhandig wordt, kunt u programmacategorieën maken in de submap Programma’s van uw persoonlijke map Start Menu. U maakt bijvoorbeeld een categorie voor Werk, een ander voor Ontspanning, een derde voor Hulpprogramma’s enzovoort. Vervolgens sleept u bestaande mappen naar deze ‘supermappen’ om het uiterlijk van het menu te vereenvoudigen.

De links naar internet en e-mail instellen aan de bovenzijde van het menu Start Windows reserveert de bovenste twee ruimten in de gepinde programmasectie van het menu Start voor uw standaardinternetbrowser en standaard e-mailprogramma. U kunt regelen wat hier moet worden weergegeven, maar u kunt de twee items ook van die bevoorrechte plekken verwijderen. Als u dit gedeelte van het menu Start wilt aanpassen, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start en kiest u in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen. Plaats het tabblad Menu Start in het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start op de voorgrond en klik op Aanpassen. Aan de onderzijde van het dialoogvenster Menu Start aanpassen ziet u selectievakjes naast Internetkoppeling en E-mailkoppeling. Wis een selectievakje om het bijbehorende programma uit het menu Start te verwijderen. Als u het programma wilt wijzigen dat in een van de twee bovenste ruimten in het menu Start wordt weergegeven, gebruikt u de vervolgkeuzelijsten rechts van de selectievakjes. Als u bijvoorbeeld besluit over te stappen van de gebruikelijke e-mailclient Windows Mail op Windows Live Mail, kunt u Windows Live Mail bovenaan in het menu Start installeren door de vervolgkeuzelijst naast E-mailkoppeling te openen en Windows Live Mail te selecteren.

Programma’s starten via de werkbalk Snel starten Als u graag programma’s start door op pictogrammen te klikken in plaats van menuitems te kiezen, maar u niet alle venster wilt minimaliseren om de pictogrammen te

Hoofdstuk 3

Elk van deze mappen bevat een submap met de naam Programma’s. De items in het menu Start wanneer u Alle programma’s opent (het item net boven het vak Zoeken, aan de linkerzijde van het menu Start), zijn de items die in deze twee submappen Programma’s zijn opgeslagen. Door snelkoppelingen naar mappen toe te voegen aan (of ze te verwijderen uit) deze twee programmasubmappen kunt u de inhoud van het menu Start bepalen. Bedenk echter het volgende:

112

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

kunnen bereiken, dan is de werkbalk Snel starten iets voor u. Deze werkbalk is een uitstekend compromis tussen het menu Start en een verzameling bureaubladpictogrammen. Net als het bureaublad zelf is de werkbalk Snel starten een plek om snelkoppelingen neer te zetten om programma’s te starten, documenten te openen of mappen te openen. De pictogrammen in de werkbalk zijn kleiner dan bureaubladpictogrammen, maar ze zijn zichtbaar wanneer de werkbalk zichtbaar is. Het Windows Vista set-upprogramma installeert de werkbalk Snel starten standaard en plaatst een snelkoppeling Bureaublad weergeven en een pictogram Tussen venster schakelen alvast op deze werkbalk. Door op het pictogram Bureaublad weergeven te klikken minimaliseert u alle geopende vensters tegelijk (of opent ze allemaal weer door u nogmaals op hetzelfde pictogram te klikken). Via een klik op Tussen venster schakelen activeert u Windows Flip 3D als uw systeem met de Aero-interface werkt. (Als dat niet het geval is, dan is een klik op de knop Tussen vensters schakelen equivalent aan Alt+Tab.) Hoofdstuk 3

Als de werkbalk Snel starten niet zichtbaar is, kunt u hem zichtbaar maken door met de rechtermuisknop op een lege plek op de taakbalk te klikken. Kies in het snelmenu de menuoptie Werkbalken en kies Snel starten. Een vinkje naast Snel starten geeft aan dat de werkbalk actief is. Windows Vista maakt het extreem gemakkelijk om programma’s aan de werkbalk Snel starten toe te voegen. Klik gewoon met de rechtermuisknop op de naam van het programma in het menu Start (of in Windows Verkenner) of op een bestaand bureaubladpictogram en kies Aan Snel starten toevoegen. U verwijdert een item uit de werkbal Snel starten door er met de rechtermuisknop op te klikken en Verwijderen te kiezen. U kunt aan de werkbalk Snel starten snelkoppelingen naar andere dingen dan programma’s toevoegen (bijvoorbeeld mappen of documenten) door ze vanaf het bureaublad naar de werkbalk Snel starten te slepen. (Als ze nog niet op het bureaublad of in een map van Windows Verkenner aanwezig zijn, zult u de snelkoppelingen daar eerst moeten maken. Zie in hoofdstuk 4 de paragraaf Snelkoppelingen naar programma’s maken en aanpassen.)

De taakbalk aanpassen De taakbalk herbergt de knop Start, het systeemvak en een knop voor elk actief programma. U kunt deze taakknoppen gebruiken om van het ene actieve programma naar het andere over te schakelen, U kunt ook op een taakbalkknop klikken om een venster te minimaliseren of een geminimaliseerd venster te openen. De taakbalk kan eveneens een of meer werkbalken bevatten. (Meestal treft u daar de werkbalk Snel starten aan die in de vorige paragraaf werd beschreven.) U kunt er echter meer werkbalken neerzetten.

De taakbalk aanpassen

113

Het uiterlijk en de grootte van de taakbalk aanpassen De standaardhoogte van de taakbalk is net voldoende om één taakbalkknop weer te geven. U kunt de taakbalk vergroten; gelet op de beeldschermresolutie van tegenwoordig is dat vaak een goed idee. Voordat u de afmetingen van de taakbalk kunt wijzigen, moet u hem eerst ontgrendelen. Klik met de rechtermuisknop op een leeg gedeelte van de taakbalk. Als er een vinkje naast de menuoptie Taakbalk vergrendelen wordt weergegeven, klik dan op die menuoptie om het vinkje te wissen. Plaats de muis daarna op de bovenrand van de taakbalk. Zodra de vorm van de muisaanwijzer in een tweekoppige pijl verandert, sleept u met de muis naar het midden van het scherm toe om de taakbalk groter te maken.

Net als Windows XP woekert Windows Vista met de ruimte op de taakbalk door gelijksoortige items te groeperen zodra het op de taakbalk erg druk wordt. Als u bijvoorbeeld zeven mappen in Windows Verkenner hebt geopend, worden de taakbalkknoppen voor die zeven mappen onder één knop gegroepeerd. Door op de knop te klikken maakt u een lijst vensters beschikbaar (zie figuur 3-28 voor een voorbeeld).

Figuur 3-28  Klik op een van de items van de taakbalkknop om het desbetreffende ­venster te selecteren Behalve dat de taakbalk daardoor minder snel verstopt raakt, levert de groepering van vensters een paar andere voordelen op die u misschien niet onmiddellijk opvallen. Het menu dat wordt geopend als u met de rechtermuisknop op de groep klikt, bevat een paar handige opdrachten. Met één klik kunt u: )

alle vensters in de groep weergeven (kies Vensters gestapeld weergeven of Venster naast elkaar weergeven);

)

alle vensters in de groep sluiten.

Groeperen op de taakbalk is standaard ingeschakeld. Als u dat niet prettig vindt, klikt u met de rechtermuisknop op de knop Start. Kies Eigenschappen, plaats het tabblad Taakbalk in het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start op de voorgrond en wis het selectievakje bij Gelijksoortige knoppen gegroepeerd weergeven (zie figuur 3-29).

Hoofdstuk 3

De groepering op de taakbalk regelen

114

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-29  Als de groepering van de taakbalkknoppen u niet bevalt, wist u dit selectievakje

De groeperingsfunctie aanpassen Standaard wordt de groeperingsfunctie in de taakbalk actief zodra de taakbalk vol raakt. Zolang er meerdere vensters van dezelfde toepassing openstaan en er ruimte is voor een knop voor elk venster, wordt er niet gegroepeerd. Misschien geeft u er de voorkeur aan dat soortgelijke vensters altijd worden gegroepeerd. Om dat te verwezenlijken moet u het register bewerken. Gebruik de registereditor om HKCU\Software\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced te openen. Maak een nieuwe DWORD-waarde met de naam TaskbarGroupSize. Deze instelling regelt hoeveel vensters er zijn toegestaan voordat Windows ze onder een taakbalkknop begint te groeperen. De instelling 2 groepeert items zodra u een tweede venster opent, ook al is er op de taakbalk een zee van ruimte, de instelling 3 groepeert zodra u drie of meer gelijksoortige vensters hebt enzovoort. Als u groeperen op de taakbalk wilt verhinderen tenzij het op taakbalk echt razend druk wordt, kies dan een hogere instelling (bijvoorbeeld 5). U moet zich afmelden en vervolgens weer aanmelden voordat deze instelling van kracht wordt.

De taakbalk aanpassen

115

De taakbalk verbergen Standaard blijft de taakbalk zichtbaar, zelfs als u in een gemaximaliseerd programma aan het werk bent. Als dat om de een of andere reden ongemakkelijk is, kunt u de taakbalk zijn plaats laten afstaan. Het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start (zie figuur 3-29) biedt twee opties om dit gedrag te regelen: )

Taakbalk altijd op voorgrond weergeven. Als u dit selectievakje wist, kunt u de taakbalk altijd zien, behalve wanneer een venster is gemaximaliseerd of op de taakbalk is geplaatst.

)

Taakbalk automatisch verbergen. Als deze optie is geselecteerd, trekt de taakbalk zich aan de rand van het bureaublad terug. U kunt de taakbalk zichtbaar maken door de muisaanwijzer op de tand van het bureaublad te plaatsen wanneer de taakbalk ‘verborgen’ is.

Ongeacht hoe u de opties in het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start instelt, kunt u de taakbalk altijd zichtbaar maken door op de Windows-logotoets of op Ctrl+Esc te drukken.

De taakbalk verplaatsen De taakbalk is standaard geparkeerd aan de onderzijde van het scherm (het primaire scherm als u met meer schermen werkt), maar u kunt hem naar elke andere rand verplaatsen, zelfs naar een rand van het secundaire scherm. (Als u de taakbalk naar een rand verplaatst die door de Sidebar wordt ingenomen, doet de Sidebar een stapje opzij.) U verplaatst de taakbalk door hem te ontgrendelen (door met de rechtermuisknop op een lege plek in de taakbalk te klikken en Taakbalk ontgrendelen te kiezen, tenzij het vinkje naast de menuoptie ontbreekt, want dan is de taakbalk al ontgrendeld.) Sleep vervolgens een leeg deel van de taakbalk in een zelfgekozen richting. (Versleep niet de rand van de taakbak, want dan wijzigt u de grootte, niet de positie van de taakbalk.) Houd er rekening mee dat de taakbalk aan een zijrand of een bovenrand van een scherm het menu Start vanaf de knop Start laat neerdalen wanneer u op die knop (of op de logotoets of op Ctrl+Esc) drukt. Als u het vak Zoeken in het menu Start vaak gebruikt, zult u eraan moeten wennen dat het vak Zoeken zich in dat geval niet direct naast de knop Start bevindt.

Hoofdstuk 3

Nota bene

116

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

De weergave van pictogrammen in het systeemvak aanpassen De berichtenzone, vaak het systeemvak of het statusvak genoemd, kan bevolkt raken met minuscule pictogrammen waarvan een heleboel u nergens van op de hoogte stellen. Veel programma’s gebruiken het systeemvak om er programmastartpictogrammen te plaatsen. Veel van die programma’s hoeven echter zelden gestart te worden; ze doen hun taak zonder dat u iets hoeft te doen. Om de overbevolking van het systeemvak aan te pakken houdt Windows Vista standaard slechts een paar pictogrammen altijd zichtbaar en wordt de rest verborgen. Momenteel niet zichtbare pictogrammen zijn slechts een klik van u vandaan; via een klik op het naar links wijzende pijltje aan de linkerzijde van het systeemvak maakt u ze zichtbaar. U kunt dit gedrag aanpassen op het tabblad Systeemvak van het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start (zie figuur 3-30). Klik met de rechtermuisknop op de knop Start, kies Eigenschappen en plaats het tabblad Systeemvak op de voorgrond. Hoofdstuk 3

Figuur 3-30  Windows houdt vier systeemvakpictogrammen altijd zichtbaar, tenzij u de systeemopties hier wijzigt

Wilt u altijd alle systeemvakpictogrammen zien, wis dan het selectievakje bij Inactieve pictogrammen verbergen. Als u het standaardverberggedrag wel op prijs stelt, maar het niet eens bent met de keuze van Windows Vista, begint u met alle vier de selectievakjes te wissen (bij Klok, Volume, Netwerk en Energie). Klik vervolgens op Aanpassen voor extra opties. In het dialoogvenster Meldingspictogrammen aanpassen worden alle systeemvakpictogrammen vermeld die momenteel zijn geopend, plus alle pictogrammen die in het

Extra werkbalken

117

Figuur 3-31  U bepaalt welke pictogrammen zichtbaar zijn en welke uitsluitend zichtbaar worden als u het systeemvak openvouwt

Extra werkbalken De werkbalk Snel starten, eerder in dit hoofdstuk besproken in de paragraaf Programma’s starten via de werkbalk Snel starten, is slechts een van de werkbalken die in Windows Vista beschikbaar zijn. U kunt de volgende werkbalken installeren: )

Adres. De werkbalk Adres biedt een plek waar u een internetadres of de naam en het pad van een programma, document of map kunt intypen. Nadat u op Enter hebt gedrukt of op de knop Ga naar hebt geklikt, brengt Windows u naar het internetadres, of opent het gevraagde document of toont de gevraagde map in een Windows Verkenner-venster. De werkbalk Adres is qua functie equivalent aan de opdracht Uitvoeren in het menu Start en de adresbalk in Windows Verkenner of Internet Explorer.

)

Koppelingen. De werkbalk Koppelingen biedt een verzameling snelkoppelingen naar geselecteerde internetsites. Deze werkbalk is equivalent aan de werkbalk Koppelingen in Internet Explorer.

)

Bureaublad. De werkbalk Bureaublad biedt kopieën van alle pictogrammen die momenteel op het bureaublad worden weergegeven.

Hoofdstuk 3

verleden wel eens geopend zijn geweest. Naast elk item ziet u een vervolgkeuzelijst met drie keuzemogelijkheden: Verbergen indien niet actief, Verbergen en Weergeven. Via deze opties kunt u het systeemvak precies zo inrichten als u wilt.

118

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Mogelijk zijn er ook toepassingsspecifieke werkbalken op uw systeem aanwezig. Zo kan Windows Media Player zichzelf minimaliseren tot een werkbalk in de taakbalk, waardoor u de besturingselementen van deze speler snel kunt bereiken. Nota bene In tegenstelling tot Windows XP wil Windows Vista dat de meeste werkbalken in de taakbalk worden geparkeerd.

Werkbalken installeren en verwijderen

Hoofdstuk 3

U kunt als volgt een nieuwe werkbalk installeren of een bestaande werkbalk verwijderen. Klik met de rechtermuisknop op een leeg gedeelte van de taakbalk en kies in het snelmenu de menuoptie Werkbalken. Een vinkje naast de naam van een werkbalk betekent dat deze al in de taakbalk wordt weergegeven. Door op een werkbalknaam met een vinkje te klikken verwijdert u de werkbalk uit de taakbalk.

De grootte en de positie van taakbalk en werkbalken instellen Voordat u de grootte of positie van de taakbalk kunt wijzigen, moet de taakbalk zelf eerst ontgrendeld zijn. Klik met de rechtermuisknop op een leeg gedeelte van de taakbalk. Als er naast de menuoptie Taakbalk vergrendelen een vinkje wordt weergegeven, klikt u op de menuoptie om het vinkje te verwijderen. Als de taakbalk niet is vergrendeld, wordt een verticale stippellijn aan de linkerzijde van elke werkbalk weergegeven. (Bij een verticale werkbalk aan de linker- of rechterrand van het scherm wordt een horizontale stippellijn aan de bovenzijde van de werkbalk weergegeven.) Dit is de handgreep van de werkbalk. Om een werkbalk binnen de taakbalk te verslepen, versleept u de handgreep.

Een nieuwe werkbalk maken Elke map op uw systeem kan een werkbalk worden. Dat geldt ook voor Windows-sys­ teemmappen zoals Configuratiescherm. U maakt een nieuwe werkbalk door met de rechtermuisknop op een bestaande werkbalk of op een lege plek in de taakbalk te klikken. Kies de menuoptie Werkbalken en in het vervolgmenu de menuoptie Nieuwe werkbalk. Navigeer in het nu geopende dialoogvenster naar een map en klik op OK. De naam van de map wordt de naam van de nieuwe werkbalk. Elk item binnen de map wordt een werkbalkitem.

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

119

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

Maar ongeacht hoe de koppelingen tussen programma’s en bestandstypen en protocollen momenteel zijn ingesteld, maakt Windows het voor u gemakkelijk om de instellingen te bekijken en te wijzigen. Klik aan de rechterzijde van het menu Start op Standaardprogramma’s of open Configuratiescherm, kies Programma’s en klik vervolgens op Standaardprogramma’s. In beide gevallen opent u het dialoogvenster dat in figuur 3-32 is afgebeeld.

Figuur 3-32  De ontwerpers van Windows Vista vonden dit aspect van Configuratiescherm zo belangrijk dat ze er een item in het menu Start aan wijdden

Hoofdstuk 3

De meeste programma’s die u in Windows gebruikt, zijn aan specifieke bestandstypen en protocollen gekoppeld. Dankzij deze koppelingen kunt u in Windows Verkenner op een bestand (bijvoorbeeld een Windows Media Audio- oftewel .wma-bestand) dubbelklikken om het bijbehorende programma te openen en het bestand onmiddellijk af te spelen, of in een document of een e-mailbericht op een internetkoppeling klikken om in de webbrowser naar de desbetreffende website over te schakelen. Het set-upprogramma van Windows brengt bij de installatie van het besturingssysteem al veel van deze koppelingen voor u tot stand. Ook de set-upprogramma’s van toepassingen maken koppelingen naar de bestandstypen die door die programma’s worden gebruikt. (Soms wijzigen dergelijke programma’s tijdens hun installatie bestaande bestandstypekoppelingen. In het algemeen, maar niet altijd, vragen ze uw toestemming om dat te mogen doen.)

120

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Standaardprogramma’s instellen Het eerste item op deze pagina, Uw standaardprogramma’s instellen, benadert de koppelingskwestie vanuit het standpunt van bepaalde belangrijke toepassingen. Ongetwijfeld hebt u nog veel meer toepassingen dan de toepassingen die hier worden vermeld (of u hebt ze niet allemaal), maar de programma’s die in het dialoogvenster Standaardprogramma’s instellen voorkomen, kunnen alle met veel verschillende bestandstypen en protocollen omgaan. Deze lijst biedt u een manier om programma’s toe te wijzen aan alle items die ze kunnen verwerken (als u dat toestaat). U kunt echter ook programma’s toewijzen aan specifieke bestandstypen. Om te laten zien hoe dit werkt, zullen we Firefox selecteren in het dialoogvenster dat in figuur 3-33 is afgebeeld. Zoals figuur 3-34 laat zien, reageert het dialoogvenster door aan te geven dat Firefox momenteel het standaardprogramma is voor drie van de bestandstype of protocollen die dit programma kan verwerken.

Hoofdstuk 3

Om na te gaan voor welke bestandstypen Firefox momenteel het standaardprogramma is (en bepaalde bestandstypekoppelingen te kunnen wijzigen) klikken we op Standaardwaarden voor dit programma selecteren. In het geopende dialoogvenster worden de bestandsextensies en protocollen voor Firefox vermeld (zie figuur 3-35).

Figuur 3-33  In het dialoogvenster Standaardprogramma’s instellen kunt u de koppelingen benaderen vanuit het standpunt van bepaalde belangrijke programma’s, bijvoorbeeld een webbrowser of e-mailprogramma

121

Hoofdstuk 3

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

Figuur 3-34  In dit voorbeeld is Mozilla Firefox ingesteld als het standaardprogramma voor drie van de negen protocollen waarmee het programma kan omgaan

Een overlappend menu van mappen en bestanden maken Mits zo ingesteld, kan de werkbalk Bureaublad een overlappend menu van alle mappen en bestanden op het systeem creëren. Ga als volgt te werk om deze handige functie in te stellen: 1 Voeg de werkbalk Bureaublad aan de taakbalk toe en let erop dat de werkbalktitel wordt weergegeven. 2 Verklein de grootte van de werkbalk door de handgreep ervan te verslepen (en eventueel ook de handgrepen van de omringende werkbalken) totdat alleen de werkbalktitel en een dubbele pijl zichtbaar zijn. Als u nu op de dubbele pijl van de werkbalk klikt, ziet u een menu van de items op het bureaublad. Bureaubladitems die andere mappen en bestanden bevatten, zoals Computer, Documenten en Netwerk, kunt u openvouwen door de muisaanwijzer erop te laten rusten.

122

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-35  Firefox is het standaardprogramma voor de bestandstypen SHMTL, XHT en XHTML; de rest is momenteel aan Internet Explorer gekoppeld

Bestandstypekoppelingen wijzigen Het tweede item op het menu dat in figuur 3-32 is afgebeeld, benadert bestands­ typekoppelingen vanuit het perspectief van het bestandstype. In figuur 3-36 ziet u een lijst van bestandstypen die na een klik op dit menu-item wordt weergegeven. De extensies in de bestandstypelijst zijn alfabetisch geordend. Bij elke extensie staat een beschrijving van het bestand en het programma dat momenteel de standaardtoepassing voor dat bestandstype is. In figuur 3-36 zien we dat de extensie .bmp bij een bitmapafbeelding hoort en dat Windows Fotogalerie momenteel het programma is waarin dergelijke bestanden standaard worden geopend. Met andere woorden, via een dubbelklik op een .bmp-bestand in Windows Verkenner wordt dat bestand steevast in Windows Fotogalerie geopend.

123

Hoofdstuk 3

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

Figuur 3-36  Via de extensielijst in dit dialoogvenster kunt u aangeven welk bestandstype altijd door een bepaald programma moet worden geopend

Om het standaardprogramma te wijzigen klikt u op Ander programma. Zoals u in figuur 3-37 ziet, is het dialoogvenster Openen met onderverdeeld in een gedeelte met Aanbevolen programma’s en een gedeelte met Andere programma’s. Onder Aanbevolen programma’s wordt het huidige standaardprogramma vermeld (Windows Foto­galerie) en andere programma’s die in staat zijn om bestanden van het huidige type (bitmap­ afbeeldingen in dit geval) te openen. U ziet in dit venster ook een selectievakje, Dit type bestand altijd met dit programma openen getiteld, dat grijs (inactief) wordt weergegeven. De reden daarvan is dat Windows aanneemt dat u het dialoogvenster Openen met hebt geopend via de menuoptie Standaardprogramma’s in het menu Start of in Configuratiescherm en dat u hier het programma wilt wijzigen dat altijd wordt gebruikt om het geselecteerde bestandstype te wijzigen. (Maar zoals we zo dadelijk zullen zien, bestaat er nog een andere manier om dit dialoogvenster te openen.) Om te beginnen is het gebied onder Andere programma’s nog leeg. Klik aan de rechterzijde op het naar beneden wijzende pijltje om de inhoud van dit groepsvak zichtbaar te maken.

124

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Hoofdstuk 3

Figuur 3-37  Om het standaardprogramma voor een bepaald bestandstype te wijzigen,

kiest u het programma in dit dialoogvenster onder Aanbevolen programma’s, waarna u op OK klikt

Wees voorzichtig. De programma’s die onder Andere programma’s staan vermeld, zijn eenvoudige toepassingen die op uw systeem zijn geïnstalleerd. Het zijn bijna altijd slechte keuzen voor het geselecteerde bestandstype. Als u een van deze programma’s selecteert en op OK klikt, wordt dat programma het standaardprogramma voor het bestandstype, hoe ongeschikt dat programma ook mag zijn. U kunt dat overigens gemakkelijk verhelpen door weer naar het dialoogvenster Openen met terug te keren. Maar het programma zelf blijft dan wel hinderlijk in het groepsvak Aanbevolen programma’s staan. (Zie de volgende Probleem-kadertekst als u wilt weten hoe u dit euvel kunt verhelpen.)

De standaardtoepassing wijzigen vanuit Windows Verkenner Als u in Windows Verkenner met de rechtermuisknop op een bestand klikt en in het snelmenu de menuoptie Openen met kiest, zijn de programma’s in dat submenu de programma’s die in het groepsvak Aanbevolen programma’s (zie figuur 3-37) worden vermeld. Zo hebben we in figuur 3-39 met de rechtermuisknop in Windows Verkenner op een .bmp-bestand geklikt.

Figuur 3-38  Omdat we Kladblok in het groepsvak Andere programma’s van het dialoogvenster hebben geselecteerd, wordt Kladblok nu onder Aanbevolen programma’s weergegeven

Figuur 3-39  De menuopties die u ziet wanneer u met de rechtermuisknop in Windows Verkenner op een bestand klikt en de menuoptie Openen met kiest, zijn dezelfde als de items die in de lijst Aanbevolen programma’s worden weergegeven

125

Hoofdstuk 3

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

126

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

De programma’s staan in dit menu op alfabetische volgorde vermeld, zonder aanduiding welk programma momenteel het standaardprogramma is. Windows Vista neemt aan dat u de menuoptie Openen met hebt gekozen omdat u het bestand ditmaal in een niet-standaardprogramma wilt openen. In dit menu Openen met kunt u het geselecteerde bestand inderdaad in een niet-standaardprogramma openen, maar u kunt ook het standaardprogramma wijzigen. Kies het menu-item Standaardprogramma selecteren in het menu dat in figuur 3-39 is afgebeeld. U ziet wederom het dialoogvenster Openen met (afgebeeld in figuur 3-37), maar met een belangrijke afwijking, namelijk dat het selectievakje bij Dit type bestand altijd met dit programma openen ditmaal beschikbaar is en geselecteerd. Wilt u het standaardprogramma niet wijzigen (gewoon omdat u nieuwsgierig bent naar wat er in het groepsvak Andere programma’s staat), zorg er dan voor dat u het selectievakje wist voordat u een programma selecteert en op OK klikt. (Als u de standaard per ongeluk wijzigt, kunt u altijd naar dit dialoogvenster Openen met terugkeren en het probleem verhelpen.) Hoofdstuk 3

Probleem U moet een programma verwijderen uit het groepsvak Aanbevolen ­programma’s van het dialoogvenster Openen met De inhoud van de lijst Aanbevolen programma’s wordt bepaald door de registersleutel HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\­File­­Exts\ bestandstype\OpenWithList (waarbij bestandstype de extensie van het desbetreffende bestand is). In het voorbeeld van figuur 4.32 bevat de sleutel ...\OpenWithList drie waarden waarvan Notepad.exe er een is. Door het ongewenste item uit de sleutel OpenWithList te verwijderen, verwijdert u het van de lijst Aanbevolen programma’s.

Programmatoegang en standaardprogramma’s instellen Het dialoogvenster dat wordt geopend wanneer u in het menu Start op Standaard­ programma’s klikt en Programmatoegang en standaardprogramma’s instellen kiest (zie figuur 3-40), was onderdeel van Windows XP Service Pack 1; het werd aan Windows toegevoegd na een anti-trustproces dat door het Amerikaanse Department of Justice tegen Microsoft werd gevoerd. Het is ontworpen om Windows-gebruikers de mogelijkheid te geven de toegang te verwijderen tot een aantal Microsoft-programma’s die voorheen hecht in Windows waren geïntegreerd. Deze lijst omvat de volgende items: )

Webbrowser. Het standaardprogramma van Microsoft is Internet Explorer.

)

E-mailprogramma. Tenzij u anders aangeeft, wordt Windows Mail gebruikt.

)

Mediaspeler. In Windows Vista is Windows Media Player het standaardprogramma om geluid, video en mediabestanden af te spelen.

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

Programma voor chatberichten. Nu Windows Messenger niet meer met het bestu­ ringssysteem wordt meegeleverd, is er momenteel geen standaardberichten­pro­ gram­ma.

)

Virtuele machine voor Java. In het verleden leverde Microsoft zijn eigen Java VM mee. Hoewel deze Java VM niet meer beschikbaar is bij Microsoft, kunt u het blijven gebruiken als het op uw computer is geïnstalleerd.

Hoofdstuk 3

)

127

Figuur 3-40  In dit dialoogvenster kunt u bepaalde Microsoft-programma’s uit Windowsmenu’s verwijderen

In het dialoogvenster Programmatoegang en standaardprogramma’s instellen is Aangepast de standaardselectie op alle zojuist geïnstalleerde systemen. Dit betekent in essentie dat u zelf kunt bepalen welke Microsoft-programma’s op uw systeem zichtbaar en toegankelijk zijn. Voor de meeste gebruikers is dat een goede oplossing. Als u de pictogrammen en menu-items van Internet Explorer, Windows Mail of Windows Media Center wilt verwijderen, klikt u op de pijl naast Niet van Microsoft en kiest u de gewenste opties in het opengevouwen dialoogvenster. Als u van gedachten verandert en de Microsoft-programma’s terug wilt, keert u naar dit dialoogvenster terug en klikt u op Microsoft Windows of op Aangepast.

Vraag mij dit elke keer Als u geen standaardinstelling voor een bepaald optisch mediumtype wenst, selecteer dan het item Vraag mij dit elke keer.

128

Hoofdstuk 3  Windows Vista op maat maken

Automatische afspeelopties instellen Automatisch afspelen is een functie die Windows in staat stelt om tot actie over te gaan zodra u een cd of dvd in een station plaatst. Het besturingssysteem detecteert het type schijf dat u hebt ingelegd (bijvoorbeeld een audio-cd, een programma-cd of een dvdfilm) en voert de actie uit die u voor dat type medium hebt ingesteld. Als u nog geen besluit hebt genomen over wat het besturingssysteem moet doen, krijgt u het dialoogvenster Automatisch afspelen te zien wanneer de schijf is gedetecteerd en kunt u kiezen uit een lijst mogelijkheden (in sommige gevallen ook de mogelijkheid om helemaal niets te doen). Door een optie te selecteren kunt u aangeven welke actie de standaard voor alle schijven van het huidige type moet zijn. In figuur 3-41 ziet u een voorbeeld van het dialoogvenster Automatisch afspelen.

Hoofdstuk 3

Figuur 3-41  Het dialoogvenster Automatisch afspelen dat voor het eerst verschijnt

nadat u een optische schijf van een bepaald type hebt ingelegd. In dit dialoogvenster kunt u aangeven hoe Windows deze keer en/of alle volgende keren met deze schijf moet omgaan

Als u het dialoogvenster Automatisch afspelen al hebt gebruikt om een standaardactie voor een bepaald type optisch medium in te stellen en u naderhand een andere standaardactie wilt instellen, klikt u in het menu Start op Standaardprogramma’s en in het vervolgmenu de menuoptie Instellingen voor Automatisch afspelen wijzigen. Windows Vista opent een dialoogvenster (zie figuur 3-42) met een vervolgkeuzelijst met mogelijke acties voor elk type medium. Maak uw keuze en klik op Opslaan.

129

Hoofdstuk 3

Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties instellen

Figuur 3-42  Voor elk optisch mediumtype kunt u in Windows Vista een keuze maken

4 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren Werken met Gebruikersaccountbeheer  132 Compatibiliteitsproblemen aanpakken  134 Programma’s installeren op 64-bits versies van Windows  140 Snelkoppelingen naar programma’s maken en aanpassen  141 Opstartprogramma’s beheren  144 Actieve programma’s en processen beheren in Windows Taakbeheer  150 Een programma uitvoeren als administrator of andere gebruiker  152 Programma’s de nstalleren  153

U hebt geen wizard of hulpprogramma in Configuratiescherm nodig om nieuwe software in Windows Vista te installeren. Als u naar een wizard op zoek gaat, zult u hem niet kunnen vinden. Het pictogram Software in Configuratiescherm, dat de meeste gebruikers van Windows XP vertrouwd zal zijn, is er niet meer. Microsoft heeft blijkbaar beseft dat gebruikers van Windows XP wel vaak naar Configuratiescherm gingen om software te installeren of te verwijderen, maar dat Configuratiescherm niet nodig was om een installatie uit te voeren. Een nieuw programma installeren vanaf een cd is vaak gewoon een kwestie van een cd plaatsen en de aanwijzingen opvolgen die dankzij de Automatische afspeelinstellingen van de cd worden verstrekt. Om een gedownload programma te installeren hoeft u alleen maar op Uitvoeren of Openen te klikken nadat de downloadprocedure is voltooid. In geen van deze gevallen hebt u een wizard nodig.

132

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Dat is in elk geval de theorie. In de praktijk zult u hordes moeten nemen om programma’s te installeren. Potentiële problemen kunnen uit twee bronnen afkomstig zijn: )

gebruikersaccountbeheer;

)

compatibiliteitsproblemen.

Van deze twee is Gebruikersaccountbeheer gewoonlijk de kleinste hindernis. De tweede kan echter venijniger zijn, maar speelt gewoonlijk alleen een rol bij programma’s die voor oudere versies van Windows zijn geschreven. In dit hoofdstuk zullen we alle hindernissen bezien die een rol kunnen spelen als u in Windows Vista toepassingen wilt toevoegen, bijwerken of beheren. Edities De groepsbeleidseditor, die verderop in de paragraaf Opstartprogramma’s beheren wordt besproken, is niet beschikbaar in de edities Windows Vista Home Basic en Windows Vista Home Premium. De andere kwesties in dit hoofdstuk gelden voor alle edities.

Werken met Gebruikersaccountbeheer Hoofdstuk 4

Op een paar uitzonderingen na geldt in Windows Vista de regel dat u over administratorprivileges moet beschikken om een programma te kunnen installeren. Softwareinstallatieprogramma’s maken meestal bestanden in systeemmappen (submappen van %ProgramFiles%) en sleutels in beveiligde registerlocaties en dat zijn handelingen waarvoor verhoogde privileges nodig zijn. Het feit dat de programma’s en registersleutels worden geïnstalleerd op beveiligde ­locaties, beschermt u en uw programma’s tegen knoeien door kwaadwillende personen, maar het betekent ook dat u Gebruikersaccountbeheer moet passeren om het proces te voltooien. Als u een programma installeert terwijl u met een administrator­ account bent aangemeld, zal een prompt van Gebruikersaccountbeheer uw toestemming vragen voor de handelingen die het installatieprogramma op het punt staat uit te voeren. Als u een programma installeert terwijl u met een doorsneegebruikersaccount bent aangemeld, zal u worden gevraagd om de naam en het wachtwoord van een administrator te verstrekken. Zie in hoofdstuk 10 de paragraaf Onveilige handelingen voorkomen met Ge­bruikers­accountbeheer voor meer informatie over Gebruikersaccount­be­heer. Windows Vista maakt gebruik van installatiedetectietechnologie om te bepalen of u een installatieproces hebt gestart. Het besturingssysteem kan om referenties vragen op het moment dat u het proces wilt starten en hoeft zodoende niet te wachten totdat het

Werken met Gebruikersaccountbeheer

133

Probleem Ik zie geen prompt van Gebruikersaccountbeheer en de installatie mislukt Als de installatietechnologie er niet in slaagt om uw installatieprogramma te detecteren en het installatieprogramma vervolgens probeert naar een beveiligde locatie te schrijven, zal de set-up mislukken, meestal met een foutmelding.

Om dit probleem op te lossen moet u eerst doen wat nodig is om de mislukte installatie af te breken door op OK, Annuleren, Afbreken of iets dergelijks te klikken. Ga vervolgens op zoek naar het uitvoerbare bestand van het installatieprogramma. Dat heet niet Setup of Install, want dan zou het niet aan de detectie zijn ontsnapt, maar is een .exe-bestand. Zodra u het hebt gevonden, klikt u er in Windows Verkenner met de rechtermuisknop op en kiest u Als administrator uitvoeren. Verstrek uw referenties en start het installatieprogramma.

installatieprogramma daadwerkelijk gegevens naar een beveiligde locatie probeert te schrijven. Het systeem neemt aan dat elk proces waarvan de bestandsnaam bepaalde sleuteltermen bevat (zoals install, setup of update) verhoogde privileges nodig heeft om zijn werk te kunnen doen; u ziet dus de prompt van Gebruikersaccountbeheer zodra het installatieprogramma is gestart. Zodra u Gebruikersaccountbeheer tevreden hebt gesteld, wordt het proces uitgevoerd in de beveiligingscontext TrustedInstaller, een door het sys­teem gegenereerde account die toegang heeft tot de benodigde beveiligde locaties. De installatieprogrammadetectie merkt ook wanneer u een programma probeert bij te werken of te verwijderen. Ook dan toont Gebruikersaccountbeheer een prompt.

Hoofdstuk 4

Figuur 4-1  Foutmelding bij het wijzigen van het register

134

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Natuurlijk zijn er uitzonderingen op de regels. De volgende programma’s worden door de installatiedetectie ongemoeid gelaten: )

64-bits uitvoerbare programma’s;

)

programma’s die in hun toepassingsmanifest de regel RequestedExecutionLevel hebben staan.

Bovendien is het mogelijk, hoewel ongebruikelijk, dat een programma zichzelf in een onbeveiligde ‘per-gebruiker’-locatie installeert. Zo installeert SyncToy 1.4 voor Windows Vista, een PowerToy-programma dat op www.vista-io.com/0401 verkrijgbaar is, zich in %LocalAppData%\SyncToy, een locatie in het gebruikersprofiel van degene die het programma installeert. Het set-upprogramma omzeilt de detectie, wat SyncToy tot een zeldzaam geval maakt, namelijk een programma dat u zonder administratorprivileges kunt installeren. (Zie voor een interessante beschrijving van het hoe en waarom van een installatie per gebruiker het artikel ‘How do I build a standard user package’ in de blogpost op www.vista-io.com/0402.) Berichtgeving in het menu Start uitschakelen

Hoofdstuk 4

Nadat u een programma hebt ge nstalleerd, meldt Windows Vista de toevoegingen aan het menu Start door de wijzigingen in het menu zelf te markeren. Hoewel Windows Vista daarbij redelijk slim te werk gaat (er worden bijvoorbeeld geen toevoegingen gemarkeerd die geen programma’s zijn, zoals snelkoppelingen naar documenten), worden de items verwijderd die u langer dan een week negeert en wordt er binnen een uur na de installatie helemaal niets gemarkeerd. Sommige gebruikers hebben er geen behoefte aan dat toevoegingen in het menu Start worden gemarkeerd. Als u tot die groep behoort, klik dan met de rechtermuisknop op de knop Start, kies Eigenschappen, plaats het tabblad Menu Start in het dialoogvenster Eigenschappen van Taakbalk en menu Start op de voorgrond en klik op Aanpassen. Wis ten slotte in het dialoogvenster Menu Start aanpassen het selectievakje bij Nieuw ge nstalleerde programma’s markeren.

Compatibiliteitsproblemen aanpakken De meeste recent geschreven toepassingen zult u zonder problemen kunnen installeren en starten. Bij sommige oudere programma’s zal dat niet het geval zijn. Windows Vista probeert mogelijke compatibiliteitsproblemen te herkennen voordat u installeert. Onmiddellijk nadat u het installatieprogramma hebt uitgevoerd en de schildwacht van Gebruikersaccountbeheer bent gepasseerd, ziet u bijvoorbeeld het bericht waarin Windows u op bepaalde compatibiliteitsproblemen wijst en u mogelijke oplossingen aan de hand doet voordat u gaat installeren (zie figuur 4-2).

Compatibiliteitsproblemen aanpakken

135

Probleem Het set-upproces loopt vast bij het opnieuw opstarten

Hoofdstuk 4

Als u als doorsneegebruiker een set-upprogramma start en de naam en het wachtwoord van een administrator verstrekt en het set-upprogramma ­opnieuw moet worden opgestart om de set-upprocedure af te ronden, zult u niet in staat zijn om de installatie te voltooien, tenzij u zich na de herstart aanmeldt als administrator in plaats van met uw eigen account. Installatieroutines die een opstart vereisen, plaatsen meestal post-herstartinstructies in de registersleutel HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\­ RunOnce. De waarde van de sleutel RunOnce wordt eenmaal uitgevoerd en vervolgens weggegooid. De kneep is echter dat RunOnce-waarden slechts worden uitgevoerd als een administrator zich heeft aangemeld. Als u zich als standaardgebruiker aanmeldt, worden de RunOnce-instructies genegeerd en lijkt het net alsof het set-upproces is vastgelopen. U kunt de kwestie oplossen door u af te melden en weer aan te melden als administrator. Om dit soort problemen te voorkomen kunt u het best de privileges van uw eigen account verhogen (via Accountbeheer in Configuratiescherm) voordat u toepassingen gaat installeren. Daarna kunt u teruggaan naar Configuratiescherm om uzelf weer tot standaardgebruiker te degraderen als u dat prettiger vindt.

Figuur 4-2  Windows wijst u op een probleem met het programma en doet een suggestie voor de oplossing ervan

Vaak constateert Windows niet alleen voorafgaande aan de installatie van het programma een compatibiliteitsprobleem, maar geeft u ook enige reden tot optimisme door te melden dat u het programma misschien met succes kunt installeren door de aanwijzingen in het berichtvenster op te volgen. In andere gevallen waarin een bekend compatibiliteitsprobleem wordt ontdekt, zijn de vooruitzichten minder zonnig (zie figuur 4-3).

136

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Figuur 4-3  Soms zijn de suggesties iets minder gedetailleerd Klik in elk geval op Online naar oplossingen zoeken. U kunt verwachten dat in de nabije toekomst steeds meer informatie over compatibiliteitsproblemen van oudere programma’s beschikbaar komt, dus is het mogelijk dat de online koppeling uw probleem oplost. (Mogelijk bieden onafhankelijke softwarefabrikanten updates voor Windows Vista aan, dus is het advies om met uw softwareleverancier contact op te nemen beslist de moeite waard om op te volgen.) Als u zeker weet dat er van uw softwareleverancier online geen hulp te verwachten is en u de software ondanks de mogelijke compatibiliteitsproblemen toch wilt uitvoeren, klik dan op Programma uitvoeren. Hoofdstuk 4

In andere gevallen ziet u een droeviger ogende mededeling met een rode × in de titelbalk in plaats van een geel informatiesymbool. Ook hier hebt u niets te verliezen als u op Online naar oplossingen zoeken klikt, maar wel kunt u er vergif op innemen dat de oplossing behelst dat u een nieuwere versie van de software moet aanschaffen. U ziet een dergelijk bericht als Windows het programma dat u wilt installeren als een bedreiging voor de stabiliteit van het besturingssysteem beschouwt. Er zijn geen compatibiliteitsaanpassingen mogelijk om die verdedigingslinie van Windows te omzeilen. Als een installatieroutine start die om de een of andere reden niet met succes wordt afgerond (zelfs niet als u de set-upprocedure simpelweg annuleert), ziet u een mede­deling van de Assistent voor programmacompatibiliteit (zie figuur 4-4). Als de assistent het bij het verkeerde eind heeft en u uw programma echt met succes hebt geïnstalleerd, klik dan op Dit programma is correct geïnstalleerd. Klik in het andere geval op Opnieuw installeren met de aanbevolen instellingen. De Assistent voor programmacompatibiliteit zal het programma dan op een of meer manieren aanpassen (helaas zonder u te vertellen wat hij aanpast) en het installatieprogramma vervolgens opnieuw proberen uit te voeren. In sommige gevallen kan een ouder programma wel met succes worden geïnstalleerd, maar werkt het toch niet goed. In die gevallen is de wizard Programmacompatibiliteit uw vriend. Hij laat u namelijk maatregelen nemen die uw programma ervan overtuigen dat het in de omgeving wordt uitgevoerd waarvoor het werd ontworpen.

Compatibiliteitsproblemen aanpakken

137

Figuur 4-4  Na een mislukte installatie ziet u de Assistent voor programma­ compatibiliteit

De set-uproutines van de meeste recente programma’s maken automatisch een herstelpunt voordat ze wijzigingen aan het systeem aanbrengen. Een herstelpunt is een momentopname van de huidige toestand van het systeem. Als een installatie het systeem destabiliseert, kunt u via Systeemherstel naar de vorige systeemtoestand terugkeren. (Zie in hoofdstuk 2 de paragraaf Sys­ teemherstelopties configureren en in hoofdstuk 23 de paragraaf over reparaties verrichten in de Windows Herstelomgeving voor meer informatie.) Helaas maken de installatieprogramma’s van oudere programma’s geen herstelpunt, en het zijn nu precies die oudere programma’s die de meeste problemen opleveren. Als u op het punt staat een ouder programma (bijvoorbeeld geschreven voor Windows 9x) te installeren, is het een goed idee om met de hand een herstelpunt te maken voordat u begint. (Open Systeem en onderhoud in Configuratiescherm, klik op Systeem en klik in het deelvenster Taken op Systeembeveiliging. U moet over administratorprivileges beschikken om dit te kunnen doen.

U start de wizard Programmacompatibiliteit door Programma’s te openen in Configuratiescherm. Klik onder Programma’s en onderdelen op Een ouder programma met deze versie van Windows gebruiken en volg de aanwijzingen van de wizard op. Als alternatief voor de wizard Programmacompatibiliteit kunt u de eigenschappen van de snelkoppeling van het programma wijzigen. Open het menu Start, zoek het programma op dat u wilt aanpassen, klik met de rechtermuisknop op het menu-item van het programma in het menu Start en kies Eigenschappen. Plaats het tabblad Compatibiliteit op de voorgrond (zie figuur 4-5 voor een voorbeeld).

Hoofdstuk 4

Een herstelpunt maken

138

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Figuur 4-5  Het is soms mogelijk om oudere programma’s te laten functioneren via de

opties op het tabblad Compatibiliteit van het eigenschappenvenster bij een snelkoppeling van een programma Hoofdstuk 4

Activeer het selectievakje bij Dit programma in deze compatibiliteitsmodus uitvoeren en kies een van de zes beschikbare besturingssystemen: Windows 95, Windows 98/ Windows Me, Windows NT 4.0 (Service Pack 5), Windows 2000 of Windows XP (Service Pack 2). Maak onder Instellingen een keuze bij programma’s die videoproblemen hebben wanneer ze in hoge resolutie of veel kleuren worden uitgevoerd.

MS-DOS-programma’s configureren Om het gedrag van MS-DOS-programma’s te regelen gebruikt u een eigenschappenvenster dat qua uiterlijk sinds Windows 95 geen facelift heeft ondergaan. De aangepaste eigenschapsinstellingen van elk programma zijn opgeslagen in een snelkoppelings­ bestand dat een programma-informatiebestand (PIF) wordt genoemd. U mag meerdere snelkoppelingen (PIF’s) voor hetzelfde MS-DOS-programma maken, elk met zijn eigen aangepaste instellingen, bijvoorbeeld als standaardgegevensbestand of werkdirectory. Als u met de rechtermuisknop op het pictogram van een uitvoerbaar MS-DOS-bestand klikt en eigenschappen wijzigt, slaat Windows uw wijzigingen op in dezelfde map, waarbij een bestand met dezelfde naam als het uitvoerbare bestand met de extensie .pif wordt gemaakt of bijgewerkt. U mag de naam van het snelkoppelingsbestand wijzigen en het bestand naar een andere map verplaatsen.

Compatibiliteitsproblemen aanpakken

139

Globale PIF-opties instellen Is de standaard MS-DOS-omgeving niet goed? U kunt de standaardinstellingen aanpassen die voor alle MS-DOS-programma’s gelden door de instellingen in %SystemRoot%\_default.pif te bewerken. Als u op het pictogram van een MS-DOS-programma dubbelklikt en Windows geen dienovereenkomstig PIF-bestand kan vinden, worden de instellingen gebruikt die u hier aantreft. Evenzo wordt met deze standaardinstellingen gestart wanneer u een nieuwe PIF maakt. Als u bij het opstarten van een MS-DOS-programma altijd een MSDOS-batchbestand wilt laten uitvoeren, sla het bestand dan op als %SystemRoot%\_default.bat.

Hoofdstuk 4

Het PIF-formaat is binair en kan niet worden bewerkt, behalve in het eigenschappenvenster. Klik met de rechtermuisknop op het uitvoerbare bestand van het MS-DOS-programma als u dit dialoogvenster wilt openen. Het venster bevat vier tabbladen die exclusief voor MS-DOS-programma’s gelden (zie figuur 4-6). Zo kunt u Windows-sneltoetsen uitschakelen die in conflict zijn met de sneltoetsen in het MS-DOS-programma. Opties op andere tabbladen bieden u onder meer de mogelijkheid om het aan een programma toegewezen geheugen aan te passen, de beginweergave van het programma te specificeren (volledig scherm of venster) en het pictogram te wijzigen dat bij het programma hoort.

Figuur 4-6  De eigenschappen voor een MS-DOS-programma Om sommige MS-DOS-programma’s goed te kunnen uitvoeren is het nodig om de sys­ teemconfiguratie te wijzigen die door de MS-DOS virtuele machine wordt gebruikt. De

140

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

bestanden Autoexec.nt en Config.nt regelen die configuratie in Windows Vista. Ze spelen een soortgelijke rol als Autoexec.bat en Config.sys in MS-DOS en Windows 9x, met een paar belangrijke wijzigingen: )

Autoexec.nt en Config.nt zijn standaard opgeslagen in de map %SystemRoot%\Sys­ tem32. (De overeenkomstige bestanden op een MS-DOS- of Windows-machine bevinden zich in de rootmap van station C.)

)

In Windows Vista kunt u voor specifieke toepassingen aangepaste versies van Auto­ exec.nt en Config.nt maken. Als u u aangepaste configuratiebestanden aan een specifieke toepassingen wilt koppelen, kopieert u de standaardbestanden naar een afzonderlijke locatie en bewerkt u ze zo nodig. Vervolgens opent u het eigenschappenvenster van het MS-DOS-programma, waarna u op het tabblad Programma op de knop Geavanceerd klikt en de juiste locaties invoert.

Figuur 4-7  Het dialoogvenster PIF-instellingen voor Windows )

Hoofdstuk 4

De opdrachten die u in deze twee bestanden opneemt, gelden alleen voor het MSDOS-subsysteem. Veel opdrachten, bijvoorbeeld Buffers en Break, worden genegeerd, hoewel u ze vanwege de compatibiliteit kunt invoeren als een MS-DOS-programma per se wil dat ze aanwezig zijn.

Programma’s installeren op 64-bits versies van Windows Als u een 64x-versie van Windows hebt, zullen u de volgende verschillen opvallen zodra u programma’s gaat installeren: )

16-bits Windows-toepassingen kunnen niet worden geïnstalleerd.

)

64-bits programma’s worden standaard geïnstalleerd in submappen van de map Program Files (%ProgramFiles%), maar 32-bits programma’s belanden in submappen van een afzonderlijke map programmabestanden met de naam Program Files (x86).

)

Hoewel de meeste programma’s die voor een 32-bits omgeving werden ontworpen, alle functies in de x64-versie van Windows zullen bieden, doen andere programma’s dat niet en zullen ze dat vaak vooraf aan u melden (zie figuur 4-8).

Snelkoppelingen naar programma’s maken en aanpassen

141

Figuur 4-8  Waarschuwing als u een 32-bits programma uitvoert

Snelkoppelingen naar programma’s maken en aanpassen Tijdens de set-up maken bijna alle Windows-programma’s snelkoppelingen in het menu Start. Veel programma’s maken ook snelkoppelingen op uw bureaublad en in uw werkbalk Snel starten (of doen daartoe een poging). U kunt deze snelkoppelingen naar wens aanpassen door er met de rechtermuisknop op te klikken en Eigenschappen te kiezen. Zelf kunt u ook snelkoppelingen naar bepaalde documenten en mappen maken en aanpassen.

)

Maak een snelkoppeling naar een document waaraan u momenteel werkt. Om een vaak benodigd document sneller bij de hand te hebben, laat u het document in Windows Verkenner weergeven. Als u een Start-menu-item wilt maken dat dit document opent in het programma waaraan dit bestandstype is gekoppeld, sleept u het document boven op de knop Start. Zodra het menu opengaat, laat u de muisknop los. Als u een snelkoppeling in de werkbalk Snel starten wilt plaatsen, houdt u de rechtermuisknop ingedrukt en sleept u het document naar de werkbalk. Zodra u de scherminfo ziet, laat u de muisknop los. U maakt een snelkoppeling op het bureaublad door de rechtermuisknop ingedrukt te houden en het document naar het bureaublad te slepen. (Doe dit niet met de linkermuisknop, want dan verplaatst u het document in plaats van een snelkoppeling te maken.) Zodra de scherminfo Naar bureaublad verplaatsen wordt weergegeven, laat u de muisknop los en kiest u in het snelmenu de menuoptie Hier snelkoppelingen maken.

Figuur 4-9  Een snelkoppeling maken )

Maak een snelkoppeling naar een map die u vaak nodig hebt. Een snelkoppeling naar een map maakt u op dezelfde manier als een snelkoppeling naar een docu-

Hoofdstuk 4

U kunt de volgende nuttige dingen doen:

142

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

ment. Laat de oudermap van de map waarin u geïnteresseerd bent, weergeven in Windows Verkenner en versleep de map vanuit dat venster.

Hoofdstuk 4

)

Maak snelkoppelingen naar diep geneste applets van Configuratiescherm en andere beheergereedschappen. Vindt u het vermoeiend om op al die koppen en subkoppen in Configuratiescherm te klikken om het item te bereiken dat u nodig hebt? Ga er op de gebruikelijke manier naar toe en versleep vervolgens het pictogram aan de linkerzijde van de adresbalk van Configuratiescherm naar uw bureaublad. In de meeste gevallen zal het systeem u met een handige snelkoppeling belonen.

)

Specificeer opstartopties. Veel programma’s hebben opdrachtregelargumenten waarmee u de opstartlocatie of het opstartgedrag van het programma kunt wijzigen. Zo heeft het door ons gebruikte schermfotoprogramma Snagit 8 een optionele switch -h die het programmavenster tijdens het opstarten verbergt. U kunt snelkoppelingen gebruiken om het gebruik van dergelijke opstartopties te vereenvoudigen. In het algemeen kunt u dit het eenvoudigst realiseren door een bestaande snelkoppeling (bijvoorbeeld een snelkoppeling in het menu Start of op het bureaublad) eerst te kopiëren en daarna te wijzigen. Klik met de rechtermuisknop op de kopie, plaats het tabblad Snelkoppeling op de voorgrond en wijzig de opdrachtstring die op de regel Doel staat.

)

Laat een programma uitvoeren met verhoogde privileges. U kunt een programma als administrator uitvoeren door met de rechtermuisknop op de programmasnelkoppeling te klikken en Als administrator uitvoeren te kiezen. Als u dat vaak bij een bepaald programma moet doen, pas dan de snelkoppeling naar dat programma aan, zodat het programma standaard als administrator wordt uitgevoerd. Klik met de rechtermuisknop op de snelkoppeling van het programma en kies Eigenschappen. Plaats het tabblad Snelkoppeling in het eigenschappenvenster op de voorgrond en klik op Geavanceerd. Selecteer de optie Als administrator uitvoeren in het dialoogvenster Geavanceerde eigenschappen (zie figuur 4-10). Nota bene Als u met een standaardaccount werkt maar af en toe beheergereedschappen nodig hebt, zoals de registereditor of een van de modules van de MMC-console, kunt u uzelf wat moeite besparen door voor deze onderdelen snelkoppelingen te maken die u als administrator uitvoert. Diverse modules van de MMCconsole en de registereditor vragen niet om administratorprivileges als u ze met een standaardaccount wilt openen, maar verhinderen u simpelweg om iets nuttigs te doen. Maak vooraf snelkoppelingen met het selectievakje Als administrator uitvoeren geactiveerd, om frustratie te voorkomen.

Snelkoppelingen naar programma’s maken en aanpassen

143

Geheel nieuwe snelkoppelingen maken De gemakkelijkste manieren om een nieuwe snelkoppeling te maken zijn de volgende: )

Kopieer een bestaande snelkoppeling en wijzig de kopie.

)

Versleep een object met ingedrukte rechtermuisknop naar de plek waar u de snelkoppeling wilt neerzetten en kies Hier snelkoppeling maken. (In sommige gevallen kunt u ook met de linkermuisknop slepen, maar met de rechtermuisknop kan het altijd.)

)

Klik met de rechtermuisknop op een object in Windows Verkenner en kies Snelkoppeling maken (om een snelkoppeling te maken op dezelfde locatie als het object; daarna kunt u de nieuwe snelkoppeling kopiëren of verplaatsen).

Als u graag wat meer moeite doet, klikt u met de rechtermuisknop op het bureaublad (of op een andere locatie in Windows Verkenner). Kies de snelmenuoptie Nieuw en in het vervolgmenu de menuoptie Snelkoppeling. De wizard Snelkoppeling maken zal u eerst vragen naar de locatie van het item en daarna naar een naam voor de snelkoppeling. Wat de wizard ‘locatie’ noemt, is de opdrachtstring die door de snelkoppeling moet worden uitgevoerd. Omdat de opdrachtstring vaak lang is, wordt er een knop Bladeren aangeboden.

Hoofdstuk 4

Figuur 4-10  Een programma standaard als administrator uitvoeren

144

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Snelkoppelingen verwijderen Een van de prettige aspecten van snelkoppelingen is dat u ze kunt verwijderen als u ze niet meer nodig hebt. U kunt ze ook verwijderen wanneer ze het bureaublad onoverzichtelijk maken. (Kijk ook eens naar de snelkoppelingen die door installatieroutines werden achtergelaten. Als u ze niet daadwerkelijk gebruikt, zijn ze kandidaat voor de prullenbak. Als u een snelkoppeling uit het bovenste niveau van het menu Start (het menu dat aan de linkerzijde wordt weergegeven nadat u op Start hebt geklikt) wilt verwijderen, klik er dan met de rechtermuisknop op en kies in het snelmenu de menuoptie Uit deze lijst verwijderen. Door de snelkoppeling te verwijderen verwijdert u niet het programma, het document of de map waaraan de snelkoppeling is gekoppeld. (Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf De installatie van programma’s ongedaan maken voor meer informatie over programma’s verwijderen.) Als u niet weet of het te verwijderen object een snelkoppeling is of een object (een programma of document dat u niet graag kwijt wilt), zoek dan naar een pijltje linksonder in het pictogram. Snelkoppelingen hebben zo’n pijltje, objecten niet. (Items in het menu Start zijn uitzonderingen; zij hebben geen pijltje.)

Opstartprogramma’s beheren

Hoofdstuk 4

Het is niet moeilijk om een programma zodanig in te stellen dat het automatisch start wanneer u Windows start. Als het installatieprogramma niet aanbiedt om dat voor u te doen en u het programma wilt laten starten wanneer u aan een Windows-sessie begint, maakt u een snelkoppeling naar het programma in de map Opstarten van het menu Start. U kunt dat bijvoorbeeld op de volgende manier doen: 1 Klik met de rechtermuisknop op de knop Start en kies Openen. Het venster van Windows Vista wordt geopend. 2 Open de map Programma’s en vervolgens de map Opstarten. 3 Zoek in het menu Start het item op dat u automatisch wilt starten wanneer u Windows start. 4 Sleep het item naar de map Opstarten.

In Windows Defender regelen welke programma’s worden opgestart Het probleem van veel gebruikers met opstartprogramma’s is niet hoe ze te maken (want dat is gemakkelijk en verloopt in veel gevallen min of meer automatisch), maar hoe ze te lozen. Als te veel programma’s opstarten, duurt het niet alleen langer voordat u op de computer aan de slag kunt gaan, maar wordt er ook geheugen verspild. Als u een programma bij het opstarten niet nodig hebt, is het een goed idee om het uit het opstartpad te verwijderen.

Opstartprogramma’s beheren

145

Probleem Het lukt niet om in de map Opstarten een snelkoppeling te maken Als u de volgende melding ziet:

Figuur 4-11  Foutmelding bij de verkeerde map Opstarten

Helaas is het niet zo simpel als u wellicht denkt om programma’s op te sporen die automatisch starten. Een programma kan op een heleboel manieren voor automatisch opstarten zijn geconfigureerd, niet alleen via een snelkoppeling in een opstartmap. Houd u vast: )

Registersleutel Run (machine). Programma’s die in de registersleutel HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run staan vermeld, zijn bij het opstarten voor alle gebruikers beschikbaar.

)

Registersleutel Run (gebruiker). Programma’s die in de registersleutel HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run staan vermeld, worden uitgevoerd wanneer de huidige gebruiker zich aanmeldt. Een soortgelijke sleutel, HKCU\Software\­ Microsoft\WindowsNT\CurrentVersion\Run, kan ook worden gebruikt.

)

Registerwaarde Load. Programma’s die in de waarde Load van de registersleutel HKCU\Software\Microsoft\WindowsNT\CurrentVersion\Windows staan vermeld, worden uitgevoerd wanneer een willekeurige gebruiker zich aanmeldt.

)

Geplande taken. Windows Taakplanner (zie hoofdstuk 30) kan taken aangeven die tijdens het opstarten moeten worden uitgevoerd. Bovendien kan een administrator taken instellen die tijdens het opstarten op uw computer moeten worden uitge-

Hoofdstuk 4

bevindt u zich in de map Opstarten van alle gebruikers in plaats van in uw eigen map Opstarten. De map Gebruikers bevat snelkoppelingen voor iedereen die op de computer een account heeft. Installatieprogramma’s doen hun werk met de account TrustedInstaller en kunnen daar snelkoppelingen maken, maar u mag dat niet (zonder de toegangscontrole-items voor die map te wijzigen). Let er na de klik op de knop Start op dat u Openen kiest, niet Alle gebruikers weergeven.

146

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

voerd, maar die uitsluitend in de Taakplanner van de administrator staan vermeld, niet in de Taakplanner op uw systeem. )

Win.ini. Programma’s die voor 16-bits versies van Windows zijn geschreven, kunnen opdrachten toevoegen aan de regels Load= en Run= in de sectie [Windows] van het opstartbestand, dat opgeslagen is in %SystemRoot%. Het bestand Win.ini dateert nog uit het Windows 3.1-tijdperk.

)

Registersleutels RunOnce en RunOnceEx. Deze groep registersleutels duiden programma’s aan die slechts eenmaal bij het opstarten worden uitgevoerd. Deze sleutels kunnen aan een specifieke gebruikersaccount op de computer zijn toegewezen. )

HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnce

)

HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnceEx

)

HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnce

)

HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnceEx

Hoofdstuk 4

)

Registersleutels RunServices en RunServicesOnce. Deze zelden gebruikte sleutels kunnen het automatisch opstarten van services regelen. Ze kunnen aan een specifieke gebruikersaccount of aan de computer zijn toegewezen.

)

Registersleutel Winlogon. De sleutel Winlogon regelt acties die plaatsvinden wanneer u zich op een Windows Vista-computer aanmeldt. Het besturingssysteem regelt de meeste acties, maar u kunt hier aangepaste actie toevoegen. De subsleutels \HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Winlogon\Userinit en HKLM\ Software\Microsoft\WindowsNT\CurrentVersion\Winlogon\Shell kunnen programma’s automatisch starten.

)

Groepsbeleid. De console Groepsbeleid bevat twee beleidsvormen die ‘Deze programma’s uitvoeren wanneer de gebruiker zich aanmeldt’ heten en een lijst specificeren van programma’s die moeten worden uitgevoerd wanneer de gebruiker zich aanmeldt.

)

De sleutels Policies\Explorer\Run. Wanneer opstartprogramma’s via beleid worden gespecificeerd, worden er dienovereenkomstige waarden gemaakt in HKLM\ Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Policies\Explorer\Run of in HKCU\ Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Policies\Explorer\Run.

)

Waarde van BootExecute. Standaard is de multistringwaarde BootExecute van de registersleutel HKLM\System\CurrentControl\Session Manager ingesteld op autocheck autochk *. Deze waarde zorgt ervoor dat Windows bij het opstarten de bestandssysteemintegriteit van uw harde schijf controleert als het systeem abnormaal werd afgesloten. Andere programma’s of processen kunnen aan deze registerwaarde worden toegevoegd. (Opmerking: Microsoft waarschuwt tegen het wissen van de standaardwaarde van BootExecute. Als u wilt weten wat u moet doen als uw systeem vastloopt terwijl Autocheck actief is, verwijzen we u naar Microsoft Knowledge Base, artikel 151376 ‘How to disable Autochk if it stops responding during reboot’.)

Opstartprogramma’s beheren

)

Shellserviceobjecten. Windows laadt een aantal hulp-DDL’s om de functionaliteit van de Windows-shell te vergroten.

)

Aanmeldingsscripts. Tijdens het opstarten kunnen automatisch uitgevoerde opstartscripts andere programma’s openen. Aanmeldingsscripts worden gespecificeerd in Groepsbeleid onder Computerconfiguratie\Windows-instellingen\Scripts (Opstarten/Afsluiten) en Gebruikersconfiguratie\Windows-instellingen\Scripts (Aanmelden/Afmelden).

147

Doorgewinterde Windows XP-gebruikers zijn wellicht vertrouwd met het gereedschap Systeemconfiguratie (Msconfig.exe), waarmee ze de meeste programma’s kunnen bekijken die tijdens het opstarten worden uitgevoerd en bepaalde programma’s desgewenst kunnen uitschakelen. In Windows Vista is het gereedschap Systeemconfiguratie gehandhaafd, maar wordt tevens een lijst van opstartprogramma’s aangeboden in Windows Defender, het antispywareprogramma dat met het besturingssysteem is meegeleverd. Geen van deze lijsten bevat overigens de opstartprogramma’s die via beleid of geplande taken worden geregeld. De lijst in Windows Defender is echter wat leesbaarder en biedt meer details over elk opstartprogramma.

De lijst die aan de linkerzijde van Windows Defender wordt weergegeven (zie figuur 412), is standaard geordend op uitgever. U kunt items desgewenst volgens opstarttype groeperen door met de rechtermuisknop op een willekeurige plek in de lijst te klikken en Opstarttype te kiezen. In figuur 4-12 is de lijst geordend op opstarttype. U kunt zien dat dit programma twee items in de map Opstarten van alle gebruikers bevat, twee HKCU-registeritems (Current User) en drie items in de sectie Local Machine (HKLM) van het register. Aan de rechterzijde van het venster wordt de exacte registersleutel vermeld die voor elk van de Current User en Local Machine registeritems verantwoordelijk is. De reden dat Windows Defender een lijst van opstartprogramma’s biedt, is uiteraard dat het belangrijk is om op de hoogte zijn van elk opstartprogramma dat erin slaagt binnen te dringen zonder dat u dat weet of hebt goedgekeurd. Het is ook van belang te weten welke goedgekeurde programma’s automatisch worden opgestart, omdat ze uw systeem kunnen vertragen als u ze niet gebruikt. Om te bepalen of een item nodig is of niet, kunt u het item selecteren en op Uitschakelen klikken. Start vervolgens het systeem opnieuw. Nadat u hebt geconstateerd dat het systeem naar behoren werkt, kunt u op de knop Verwijderen klikken om het item te verwijderen. Maar voordat u een opstartitem verwijdert, moet u nog even nagaan of dat item via een map Opstarten van het menu Start is geconfigureerd. Zo ja, dan geeft u er misschien de voorkeur aan om het item naar een andere Start-menulocatie te verplaatsen in plaats van Windows Defender te gebruiken. Als u Windows Defender gebruikt om een item uit een map Opstarten te verplaatsen, wordt niet het programma

Hoofdstuk 4

Als u de lijst van opstartprogramma’s in Windows Defender wilt bekijken, opent u Configuratiescherm. Klik vervolgens onder Programma’s op Opstartprogramma’s wijzigen. Aanvankelijk toont deze lijst alleen de taken die onder uw eigen gebruikers­account worden uitgevoerd. Klik op Voor alle gebruikers weergeven als u ook de opstartprogramma’s wilt zien die onder andere gebruikersaccounts worden uitgevoerd.

148

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

verwijderd, maar alleen de snelkoppeling, terwijl u die snelkoppeling misschien in een ander deel van het menu Start of elders wilt gebruiken.

Hoofdstuk 4

Figuur 4-12  Windows Defender is hoofdzakelijk een antispywareprogramma, maar kan u ook tegen ongewenste opstartprogramma’s beschermen

Probleem Een opstartprogramma start niet Als een opstartprogramma verhoogde privileges (administrator) verlangt, verhindert Windows Defender dat het programma wordt gestart wanneer u zich bij uw systeem aanmeldt. U ziet dan in het systeemvak de melding dat een of meer items werden geblokkeerd. Klik op die melding om na te gaan wat werd geblokkeerd en voer het geblokkeerde programma eventueel alsnog uit.

Zie in hoofdstuk 10 de paragraaf Spyware stoppen met Windows Defender voor meer informatie over Windows Defender.

Opstartprogramma’s beheren

149

Opstarttoepassingen regelen via beleid De console van Groepsbeleid (gpedit.msc) bevat drie beleidsvormen die betrekking hebben op opstarttoepassingen en opstartdocumenten: )

Deze programma’s na gebruikersaanmelding starten;

)

De lijst met eenmalig uit te voeren programma’s niet verwerken;

)

Oude lijst met uit te voeren programma’s niet verwerken.

Elk van deze beleidsvormen vindt u op twee plaatsen binnen Groepsbeleid: )

Computerconfiguratie\Beheersjablonen\Systeem\Aanmelden;

)

Gebruikersconfiguratie\Beheersjablonen\Systeem\Aanmelden.

Wijzigingen hebben invloed op alle gebruikers van de huidige computer. Als er in beide nodes opstartprogramma’s worden gespecificeerd in het beleid Deze programma’s na aanmelding starten, worden al die programma’s tijdens het opstarten uitgevoerd: eerst de computerconfiguratieprogramma’s, daarna de gebruikersconfiguratieprogramma’s. Bij eventuele conflicten tussen deze beleidsvormen heeft Computerconfiguratie voorrang. Als u deze beleidsvormen wilt bekijken of bewerken, start dan Gpedit.msc (met administratorprivileges). De console Groepsbeleid is niet beschikbaar in Windows Vista Home Basic of Windows Vista Home Premium.

Dit beleid biedt u de mogelijkheid om een lijst opstarttoepassingen te specificeren. Als u het beleid wilt implementeren, dubbelklikt u in het rechterdeelvenster van Groeps­ beleid op Deze programma’s na gebruikersaanmelding starten. Activeer het keuzerondje bij Ingeschakeld, klik op Weergeven en klik op Toevoegen. Typ in het dialoogvenster Item toevoegen de naam van een uitvoerbaar programma of een document dat aan een uitvoerbaar programma is gekoppeld. Specificeer zo nodig het volledige pad naar het item, zodat Windows het item tijdens het opstarten kan vinden.

De lijst met eenmalig uit te voeren programma’s niet verwerken Door dit beleid in te schakelen voorkomt u dat Windows de inhoud van HKLM\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnce verwerkt. Dit beleid is in Windows een beveiligingsmaatregel. Als u bang bent dat een virus of Trojan horse de sleutel RunOnce zou kunnen gebruiken om kwaadaardige code op het systeem te starten, kunt u het beleid inschakelen. Bedenk wel dat veel legitieme programma’s met deze sleutel werken om hun set-uproutines te voltooien.

Oude lijst met uit te voeren programma’s niet verwerken Wat in Groepsbeleid de ‘oude lijst’ wordt genoemd, is de lijst van programma’s die tijdens het opstarten worden uitgevoerd via de registersleutels HKLM\Software\Micro-

Hoofdstuk 4

Deze programma’s na gebruikersaanmelding starten

150

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

soft\Windows\CurrentVersion\Run en HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run. Net als het beleid dat in de vorige paragraaf werd beschreven, is dit beleid bedoeld als beveiligingsmaatregel. Als u vreest voor de mogelijkheid dat een kwaadaardige toepassing uw systeem via een van deze registersleutels infiltreert, kunt u het beleid inschakelen. Bedenk wel dat veel legitieme programma’s van een van deze registersleutels gebruikmaken om tijdens het opstarten van de computer te starten. Als u het beleid besluit in te schakelen, zult u een andere manier moeten vinden om dergelijke programma’s te starten.

Actieve programma’s en processen beheren in Windows Taakbeheer Windows Taakbeheer is een gereedschap dat twee oogmerken heeft. U kunt het programma gebruiken om de prestaties van uw systeem te controleren en om na te gaan welke programma’s en processen actief zijn en items te stoppen als de normale afsluitmethoden niet werken. Zie de paragraaf De prestaties in real-time controleren, in hoofdstuk 21, voor meer informatie over het gebruik van Windows Taakbeheer om systeemprestaties te meten.

Hoofdstuk 4

De sneltoets Ctrl+Shift+Esc gebruiken is de gemakkelijkste manier om Windows Taakbeheer te starten. In figuur 4-13 ziet u het tabblad Toepassingen en het tabblad Processen van Windows Taakbeheer.

Figuur 4-13  Windows Taakbeheer is een nuttig hulpmiddel om koppige programma’s en processen het zwijgen op te leggen en de systeemprestaties te meten

Actieve programma’s en processen beheren in Windows Taakbeheer

151

In Windows Taakbeheer somt het tabblad Toepassingen alle actieve programma’s op die bijbehorende knoppen in de taakbalk hebben. De items die u hier aantreft, zijn praktische dezelfde als degene die door de Windows Alt+Tab takenwisselaar worden getoond. Elk item in de kolom Taak is beschrijvende tekst en geen programma, zoals dat op het tabblad Processen het geval is. Deze tekst is identiek aan de tekst die in de titelbalk van het programma wordt vermeld.

De items die op het tabblad Toepassingen worden getoond, vormen slechts een fractie van alle programma’s en processen die op elk willekeurig moment op een Windowscomputer worden uitgevoerd. Als u de hele lijst van actieve processen wilt zien en een grotere selectie van gereedschappen wilt gebruiken om ze te beheren, moet u het tabblad Processen op de voorgrond plaatsen. Nota bene Als u wilt weten welk proces aan een bepaalde toepassing is gekoppeld, klikt u op het tabblad Toepassingen met de rechtermuisknop op de toepassing en kiest u in het snelmenu de menuoptie Ga naar proces.

Om te beginnen vermeldt het tabblad Processen de programma’s en services die direct voor de gebruiker toegankelijk zijn. Als u alles wilt zien, met inbegrip van de processen die onder systeemaccounts actief zijn, klik dan op de optie Processen van alle gebruikers weergeven. Bij elk proces meldt Windows Taakbeheer standaard de volgende informatie: Imagenaam (de naam van het proces), Gebruikersnaam (degene die het proces heeft gestart), CPU (het percentage CPU-vermogen dat door het proces momenteel wordt gebruikt), Geheugen (de hoeveelheid geheugen die het proces verlangt om zijn gewone functies te kunnen verrichten) en Beschrijving (een tekstveld dat het proces omschrijft. Selecteer het desbetreffende proces en klik op Proces beëindigen als het nodig is om een proces af te sluiten.

Hoofdstuk 4

Het tabblad Toepassingen bevat eveneens een kolom Status. Meestal zal daar de aanduiding Geactiveerd worden vermeld. Als een toepassing om een of andere reden vastloopt, meldt de kolom Status Reageert niet. In zo’n geval kunt u het zich misdragende programma proberen af te sluiten door het te selecteren en op Taak beëindigen te klikken. Doe dat echter niet te snel, want Reageert niet betekent niet per se dat een toepassing reddeloos verloren is. Als het programma alle beschikbare hulpbronnen gebruikt om een andere taak uit te voeren, heeft dat programma het misschien te druk om met Windows Taakbeheer te communiceren. Geef het programma een kans om af te maken waaraan het bezig is, voordat u het programma besluit te beëindigen. Hoe lang moet u wachten? Dat hangt van de taak af. Als de operatie betrekking heeft op een groot gegevensbestand (bijvoorbeeld een globale zoek- en vervangactie uitvoeren in een grote Microsoft Acess-database, kunt u het best een paar minuten wachten, vooral als u de harde schijf hoort ratelen en het lichtje van de schijf flikkert. Als de taak echter normaliter binnen een paar seconden is voltooid, hoeft u niet langer dan een minuut te wachten.

152

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

Sluit slim af Wanneer u een toepassing afsluit door op het tabblad Toepassingen op de knop Taak beëindigen te klikken, is het effect hetzelfde als wanneer u het programma via het menu van dat programma of via een klik met de rechtermuisknop op de taakbalkknop van dat programma en een klik op de snelmenuoptie Sluiten afsluit. Als het programma op het afsluitverzoek kan reageren, dient u een bevestigingsvenster te zien of zo nodig gelegenheid te krijgen om geopende bestanden op te slaan. Als u daarentegen op het tabblad Processen op de knop Proces beëindigen klikt, wordt een proces onmiddellijk en onherroepelijk afgesloten en worden alle geopende bestanden gesloten zonder dat u de kans krijgt om ze op te slaan. Probeer zo mogelijk eerst de optie Taak beëindigen en reserveer de drastische optie Proces beëindigen voor situaties waarin u geen andere keus hebt.

Een programma uitvoeren als administrator of andere gebruiker

Hoofdstuk 4

Zoals eerder in dit hoofdstuk al werd gezegd, kunt u een programma uitvoeren als administrator door met de rechtermuisknop op een snelkoppeling (in het menu Start of elders) van het programma te klikken en Als administrator uitvoeren te kiezen. Passeer de prompt van Gebruikersaccountbeheer door de handeling goed te keuren of referenties te overhandigen. Twee alternatieve manieren zijn: )

Begin een opdrachtregelsessie als administrator door met de rechtermuisknop op een snelkoppeling van Cmd.exe te klikken en Als administrator uitvoeren te kiezen. Typ vervolgens op de opdrachtregel het uitvoerbare programma dat u als administrator wilt uitvoeren. Typ bijvoorbeeld regedit om de registerditor te starten. Omdat u Gebruikersaccountbeheercontrole al op weg naar de opdrachtregelsessie bent gepasseerd en wat u via de opdrachtregel uitvoert een kindproces van Opdrachtprompt is, hebt u niet meer met Gebruikersaccountbeheercontrole te maken. Deze methode is prima in situaties waarin u een aantal programma’s na elkaar als administrator moet uitvoeren. Houd één opdrachtprompt van administratorniveau open en start uw programma’s vanaf de opdrachtregel.

)

Typ de naam van het programma dat u wilt uitvoeren in het zoekvak van het menu Start en druk op Ctrl+Shift+Enter.

Als u een programma onder een andere gebruikersaccount wilt uitvoeren, kunt u de opdracht Uitvoeren als gebruiken. Uitvoeren als komt echter niet meer als keuzemogelijkheid in het snelmenu voor, zoals dat in Windows XP het geval was, maar u kunt de opdracht nog wel gebruiken vanuit de Opdrachtprompt of een snelkoppeling. De schrijfwijze is: runas /user:gebruikersnaam cmd

Programma’s de nstalleren

153

Nadat u de opdracht hebt gegeven of de snelkoppeling hebt geactiveerd, wordt het wachtwoord van de opgegeven gebruikersaccount aan u gevraagd. Om veiligheidsredenen kunt u het wachtwoord niet in de snelkoppeling opslaan. Bedenk dat de opdracht runas niet werkt bij snelkoppelingen in de MMC-console.

Programma’s de nstalleren Om een geïnstalleerd Windows-programma te verwijderen opent u Configuratiescherm en klikt u onder Programma’s op Een programma verwijderen. Op de lijst van programma’s die verwijderd kunnen worden, wordt geen gebruiksinformatie vermeld zoals in Windows XP (hoewel de informatie daar zelden klopte), maar wel de omvang van elk programma. Klik op het programma dat u wilt verwijderen of selecteer het programma en klik op Verwijderen/wijzigen. Gebruikersaccountbeheer zal u dan om toestemming of referenties vragen.

)

Windows Vista waarschuwt u als u een programma probeert te verwijderen terwijl andere gebruikers zijn aangemeld. Voor de veiligheid moet u altijd eerst alle andere gebruikersaccounts afmelden voordat u een programma probeert te verwijderen.

)

Veel deïnstallatieprogramma’s laten programmasporen achter, soms per ongeluk en soms met opzet. Programma’s die gegevensbestanden maken, verwijderen meestal niet de aangepaste gebruikersinstellingen en gegevensbestanden als onderdeel van het deïnstallatieproces.

Een programma toewijzen aan een specifieke processor Als u een systeem met twee of meer processors hebt, kunt u een proces toewijzen aan een specifieke processor, maar alleen als het proces al actief is. U doet dat door met de rechtermuisknop op het proces op het tabblad Processen te klikken en Affiniteit instellen te kiezen.

Figuur 4-14  De processoraffiniteit instellen Selecteer in het geopende dialoogvenster het proces dat u wilt gebruiken. Als u alle CPU’s selecteert, stelt Windows de affiniteit naar eigen goeddunken in.

Hoofdstuk 4

De volgende basisfeiten moet u over de verwijdering van programma’s weten:

154

Hoofdstuk 4  Programma’s toevoegen, verwijderen en beheren

)

U kunt programma’s alleen vanuit Configuratiescherm verwijderen als ze oorspronkelijk met een Windows-compatibel set-upprogramma werden geïnstalleerd. Bij sommige oudere programma’s en hulpprogramma’s hoeft u hun bestanden slechts naar een map te kopiëren. In een dergelijk geval maakt u de installatie van het pagina ongedaan door de bestanden en snelkoppelingen met de hand te verwijderen.

)

In sommige gevallen kan een slecht geschreven deïnstallatieroutine een spookitem in de lijst van geïnstalleerde programma’s achterlaten, zelfs nadat alle sporen van het programma zelf met succes werden uitgewist. Gebruik de registereditor om een item in dat geval uit de lijst te verwijderen. Uitvoerige aanwijzingen kunt u vinden in Microsoft Knowledge Base, artikel 314481, ‘How to manually remove programs from the add or remove programs tool.’

Hoofdstuk 4

5 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Hardware instellen en problemen met hardware oplossen Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s  156 Een nieuw apparaat installeren en configureren  166 De instellingen van een ge nstalleerd apparaat wijzigen  175 Ge nstalleerde stuurprogramma’s beheren  181 Afzonderlijke apparaten inschakelen of uitschakelen  187 Hardwarefouten interpreteren  186

Met enige overdrijving kan worden gesteld dat geen twee computers hetzelfde zijn. Moederborden, harde schijven en schijfcontrollers, video- en netwerkadapters en randapparaten in alle soorten en maten dragen ertoe bij dat er een ontelbaar aantal computerconfiguraties mogelijk is. Windows Vista ondersteunt een lange lijst randapparaten voor computers. Bij een ondersteunde upgrade van hardware detecteert Windows het apparaat automatisch, waarna het juiste stuurprogramma wordt geïnstalleerd, zodat u alle functies van het apparaat kunt benutten. Zoals in dit hoofdstuk zal blijken, hebben oudere apparaten meer moeite om aan de compatibiliteitseisen van Windows Vista te voldoen, terwijl de lijst van compatibele apparaten in 64-bits versies van Windows Vista zelfs nog kleiner is. Als Windows een probleem heeft met een apparaat, kunt u het probleem met diverse gereedschappen aanpakken. Apparaatbeheer, deel uitmakend van Computerbeheer

156

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

en nu een afzonderlijke module van de MMC-console, is het primaire gereedschap om informatie over geïnstalleerde apparaten en stuurprogramma’s te verzamelen en hun configuratiedetails aan te passen. Edities Wat de omgang met hardwareapparaten betreft, zijn er geen verschillen tussen computers met verschillende edities van Windows Vista. De procedures om apparaten te installeren, met stuurprogramma’s te werken en hardwareproblemen te verhelpen, zijn in alle edities dezelfde.

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s Voordat Windows met een hardwareapparaat kan werken, is er een compatibel en correct geconfigureerd stuurprogramma nodig. Stuurprogramma’s zijn compacte ­regelprogramma’s die direct met Windows omgaan, uw opdrachten aan een hardware­ apparaat overbrengen en u vervolgens de geretourneerde gegevens overhandigen. Nadat u een hardwareapparaat hebt geïnstalleerd, wordt het bijbehorende stuurprogramma automatisch geladen als onderdeel van het besturingssysteem zonder dat u er iets voor hoeft te doen.

Hoofdstuk 5

Windows Vista heeft een bibliotheek van stuurprogramma’s voor interne onderdelen zoals geluidskaarten, schijfcontrollers en beeldschermadapters, maar ook voor externe apparaten zoals printers, toetsenborden, scanners, muizen en andere aanwijsapparaten, digitale camera’s en verwisselbare opslagapparaten. De kernbibliotheek wordt tijdens de set-up van Windows Vista gekopieerd naar een beveiligde systeemmap, %Sys­ temRoot%\System32\DriverStore (waarbij stuurprogrammabestanden en verwante onderdelen in de submap FileRepository worden opgeslagen). Iedereen die zich bij de computer aanmeldt, kan bestanden uit deze locatie lezen en uitvoeren. Maar alleen een installatieprogramma dat onder auspiciën van een lid van de groep Administrators wordt uitgevoerd, kan aldaar bestanden en mappen maken of wijzigen. U kunt op verschillende manieren nieuwe stuurprogramma’s aan de stuurprogrammamap toevoegen. Windows Update biedt stuurprogramma’s aan na gedetecteerd te hebben dat u een apparaat hebt dat met dat stuurprogramma compatibel is, maar dat momenteel met een oudere versie werkt. (U kunt ook naar het recentste stuurprogramma op zoek gaan via Windows Update wanneer u een nieuw apparaat installeert.) Bovendien wordt de stuurprogrammamap bij de installatie van een Windows Service Pack vaak met nieuwe en bijgewerkte stuurprogramma’s bijgewerkt. Alle stuurprogramma’s die vanaf Microsoft-servers hier worden gekopieerd, zijn volledig compatibel met Windows Vista en zijn door Microsoft digitaal ondertekend. Als administrator kunt u ondertekende en niet-ondertekende stuurprogramma’s van andere fabrikanten installeren door uw speciale goedkeuring te verlenen. Alle stuurprogramma’s die u op

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s

157

deze manier aan de voorraad stuurprogramma’s toevoegt, worden in een afzonderlijke submap van de map FileRepository opgeslagen, tezamen met een paar ondersteunings­ bestanden die door Windows Vista zijn gemaakt, waardoor ze zo nodig opnieuw geïnstalleerd kunnen worden. Elk ondertekend of niet-ondertekend stuurprogramma dat aan de voorraad is toegevoegd, wordt als vertrouwd stuurprogramma beschouwd en kan zonder prompts of administratorprivileges worden geïnstalleerd. In Windows Vista hoeft u geen administrator te zijn om stuurprogramma’s te kunnen installeren. Windows gaat bij het huidige stuurprogramma-installatiebeleid te rade om te bepalen of installatie is toegestaan. Als een geschikt stuurprogramma wordt gevonden, wordt dat automatisch geïnstalleerd. Als u probeert om een ondertekend stuurprogramma van een andere fabrikant te installeren en u de uitgever niet eerder als vertrouwd of niet-vertrouwd hebt bestempeld, moet u toestemming verlenen (zie figuur 5-1).

Figuur 5-1  Deze vraag krijgt u als een stuurprogramma wilt installeren

Om correct in Windows Vista geïnstalleerd te kunnen worden moet een hardwarestuurprogramma een set-upinformatiebestand hebben (met de extensie .inf). Dit is een tekstbestand dat uitvoerige informatie bevat over het te installeren apparaat, waaronder de namen van de bijbehorende stuurprogrammabestanden, de locaties waar ze geïnstalleerd moeten worden, eventueel vereiste registerinstellingen en versie-informatie. Alle apparaten met stuurprogramma’s in de map DriverStore hebben set-upinformatiebestanden in de map %SystemRoot\Inf. De basisstructuur van een set-upinformatiebestand is dezelfde als die van een ouderwets .ini-bestand in Windows 3.x. Elk stukje informatie wordt op een aparte regel weergegeven onder een kop die tussen rechte haken is geplaatst. Windows staat niet toe dat het stuurprogrammapakket naar de stuurprogrammamap wordt gekopieerd als deze secties niet aanwezig zijn of foutief zijn ingevuld. Een .inf-bestand moet in elk geval geldige secties [SourceDisksFiles] en [SourceDisksNames] bevatten.

Hoofdstuk 5

Ook als u een niet-ondertekend stuurprogramma wilt installeren in een 32-bits versie van Windows Vista, ziet u een dialoogvenster. U kunt de installatie vervolgens annuleren en naar een ondertekend bestand op zoek gaan, of de waarschuwing negeren en doorgaan (zie figuur 5-2).

158

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-2  Bent u administrator, dan krijgt u een melding als u een niet-ondertekend programma installeert

Op het moment dat het inf-bestand naar de stuurprogrammamap wordt gekopieerd, maakt Windows een map voor de stuurprogrammabestanden. Deze map draagt de naam van het .inf-bestand, aangevuld met een hash van acht lettertekens. Binnen de map gebruikt Windows de gegevens van het .inf-bestand om een Precompiled Setup Information-bestand met de extensie .pnf te maken. Dit bestand wordt voor installatietaken gebruikt. Hoewel het set-upinformatiebestand een cruciaal onderdeel van het stuurprogramma-installatieproces is, werkt u er niet direct mee. Dit bestand verstrekt het besturingssys­teem informatie die tijdens de Plug en Play-detectie wordt gebruikt, of wanneer u de wizard Hardware toevoegen of een set-upprogramma gebruikt om een apparaat te installeren. Hoofdstuk 5

Nota bene De syntaxis van een set-upinformatiebestand is ingewikkeld en kan zelfs ervaren softwareontwikkelaars in verwarring brengen. Als u merkt dat de installatieroutine van een stuurprogramma niet goed werkt, komt u wellicht in de verleiding om het set-upinformatiebestand te bewerken om het probleem op te lossen. Geloof ons als we zeggen dat die aanpak geheid tot mislukking leidt. Door aan inf-bestanden te sleutelen loopt u het risico dat u register­ instellingen beschadigt, waardoor het systeem vastloopt.

Nadat Windows de installatie van een stuurprogrammapakket heeft voltooid, worden alle taken uitgevoerd die in het set-upinformatiebestand staan aangegeven en worden de stuurprogrammabestanden zelf naar %SystemRoot%\System32\Drivers gekopieerd.

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s

159

Is dat stuurprogramma ondertekend?

)

Het hoogste vertrouwensniveau wordt toegewezen aan stuurprogramma’s die door Windows Hardware Quality Lab (WHQL) van Microsoft zijn ondertekend met het Windows Logo Program. Deze zogeheten WQHL-ondertekende stuurprogramma’s kunnen zonder waarschuwing of goedkeuring door elke gebruiker worden geïnstalleerd op elke 32-bits of 34-bits versie van Windows Vista.

)

Stuurprogramma’s kunnen ook zijn ondertekend door andere fabrikanten door middel van Authenticode-handtekeningen, waarbij wordt gebruikgemaakt van een certificaat dat is verstrekt door een Certificate Authority waarvan het certificaat in de Trusted Root Certification Authorities-map is opgeslagen. Als een administrator het certificaat van de uitgever aan de map Trusted Publishers heeft toegevoegd, kan het stuurprogramma worden geïnstalleerd zonder dat de gebruiker prompts hoeft te passeren.

)

Als een stuurprogramma is ondertekend door een uitgever wiens certificaat niet in de map Trusted Publishers is opgeslagen, kan het stuurprogramma uitsluitend door een administrator worden geïnstalleerd. De installatie mislukt als deze wordt uitgevoerd door een gebruiker die geen lid is van de groep Administrators. Een administrator kan er ook voor kiezen om dit type ondertekend stuurprogramma aan de stuurprogrammamap toe te voegen, waarna het door elke gebruiker zonder prompts kan worden geïnstalleerd.

)

Niet-ondertekende stuurprogramma’s of stuurprogramma’s met een handtekening die ongeldig is, gewijzigd is of niet kan worden geverifieerd door een Certificate Authority, kunnen worden geïnstalleerd door een administrator op computers met een 32-bits (x86) versies van Windows Vista, maar niet op computers met een 64-bits (X64) versies van Windows Vista.

Om de kwestie van ondertekende stuurprogramma’s nog verwarrender te maken, moeten er nog twee extra niveaus van digitale ondertekening worden onderscheiden. Bij de meeste stuurprogrammapakketten is het catologusbestand met de extensie .cat het enige bestand dat digitaal ondertekend moet zijn. Dit bestand meldt welke bestanden in het stuurprogrammapakket zijn opgenomen en verstrekt een hash die elk bestand unieke identificeert en bevestigt dat er niet met het bestand is geknoeid. Bij stuurprogramma’s die tijdens het opstarten op X-64 versies van Windows Vista worden gestart, moet het stuurprogramma zelf een ingebedde handtekening hebben. Verder moet elk apparaat dat wordt gebruikt om media af te spelen en van het Protected Media Path (PMP) gebruikmaakt, zoals HD-dvd-schijven en andere formaten volgens de AACS-specificatie, een stuurprogramma hebben dat ondertekend is met een PMP-PE-certificaat.

Hoofdstuk 5

Zoals we eerder in dit hoofdstuk opmerkten, eist Windows Vista dat alle stuurprogrammapakketten worden vertrouwd voordat ze aan de stuurprogrammamap worden toegevoegd. Stuurprogramma’s passeren een eerste vertrouwensdrempel als ze digitaal zijn ondertekend. Maar niet alle handtekeningen zijn gelijk. Hier volgt een beschrijving van hoe Windows Vista met verschillende soorten stuurprogramma’s omgaat:

160

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

U kunt de inhoud van een Security Catalog-bestand controleren door in Windows Vista op zo’n bestand te dubbelklikken.

Figuur 5-3  Het tabblad Beveiligingscatalogus In het algemeen verdienen door WHQL ondertekende stuurprogramma’s de voorkeur, want die zijn grondig getest in de hardwaretestlaboratoria van Microsoft. U weet dan zeker dat het stuurprogramma de installatierichtlijnen opvolgt en dat het uw systeem niet laat vastlopen of onstabiel maakt. Een digitale handtekening van een andere ver-

Hoofdstuk 5

Niet-ondertekende stuurprogramma’s testen Als u besluit met een niet-ondertekend stuurprogramma in zee te gaan, maak dan eerst een back-up van uw gegevens, installeer vervolgens het nieuwe stuurprogramma en test het onmiddellijk grondig zonder verdere software of stuurprogramma’s toe te voegen. (Windows maakt automatisch een systeemherstelpunt als u een niet-ondertekend stuurprogramma installeert.) Voer elke toepassing uit die op de computer is geïnstalleerd. Probeer een paar processorintensieve en schijfintensieve taken tegelijk uit te voeren. Open bestanden en sla bestanden op, vooral grote en ingewikkelde bestanden. Probeer schijfhulpprogramma’s uit te voeren, zoals Chkdsk en Defrag. Als het nieuwe stuurprogramma problemen veroorzaakt met de hardware en de software die u momenteel gebruikt, zult u dat graag onmiddellijk na de installatie willen weten, omdat u een vorige configuratie dan zonder veel problemen kunt herstellen.

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s

161

trouwde bron kan de betrouwbaarheid niet in dezelfde mate verzekeren, maar is wel een garantie dat er niet met het stuurprogramma is geknoeid door andere installatieprogramma’s of door een virus of Trojan horse. Onderschat niet de negatieve invloed van de installatie van een niet-ondertekend stuurprogramma dat uiteindelijk gebreken blijkt te vertonen. Aangezien hardwarestuurprogramma’s op laag niveau in het besturingssysteem opereren, veroorzaakt een slecht geschreven stuurprogramma sneller STOP-fouten (het ‘blauwe scherm’) dan een programma met bugs. Zelfs een schijnbaar onschadelijk stuurprogramma kan plotselinge crashes veroorzaken die tot gegevensverlies leiden en beletten dat u de computer opnieuw kunt starten. Soms zult u de moeilijke beslissing moeten nemen of u een niet-ondertekend stuurprogramma moet installeren of het gebruik van een stuk hardware dan maar moet opgeven. Als het hardwareapparaat essentieel is, vervanging te kostbaar zou zijn en u met een 32-bits versie van Windows Vista werkt, kunt u het risico nemen. In andere gevallen zal de keuze moeilijker zijn, bijvoorbeeld wanneer u moet kiezen tussen een ondertekend stuurprogramma met een minimumhoeveelheid functies of een niet-ondertekend stuurprogramma dat u de mogelijkheid biedt om speciale hardwarespecifieke functies te benutten. In vorige versies van Windows konden gebruikers de standaardinstellingen wijzigen en waarschuwingen voor niet-ondertekende stuurprogramma’s geheel uitschakelen. In Windows Vista is dat niet mogelijk.

Als er voor een bepaald apparaat geen stuurprogramma’s beschikbaar is dat met Windows Vista compatibel is, kunt u een stuurprogramma gebruiken dat voor een vorige versie van Windows werd geschreven. De beste kans op succes biedt een stuurprogramma dat voor Windows XP of Windows Server 2003 werd ontworpen. Veel (maar beslist niet alle) stuurprogramma’s zullen in Windows Vista ook netjes werken. Sommige stuurprogramma’s die oorspronkelijk voor Windows 2000 werd geschreven, zullen wellicht in Windows Vista ook functioneren, maar de kans daarop is niet groot. U bent het beste uit met stuurprogramma’s die door WHQL voor Windows XP of Windows Server 2003 zijn ondertekend. Onder normale omstandigheden kunnen deze

Zoek goed naar stuurprogramma’s Uit de aanduiding op een diskette of cd is niet altijd op te maken of de schijf stuurprogramma’s voor meerdere versies van Windows bevat. Soms kan de structuur van de schijf zelf aanwijzingen verschaffen. Zoek bijvoorbeeld naar een submap Windows Vista of Vista en wijs de wizard Hardware toevoegen desgevraagd op die locatie. Als er een geschikt .inf-bestand beschikbaar is, kunt u de installatie mogelijk met succes afronden.

Hoofdstuk 5

Het juiste stuurprogrammabestand opzoeken

162

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

stuurprogramma’s zonder waarschuwingen worden geïnstalleerd. Stuurprogramma’s die oorspronkelijk werden geschreven voor Windows 95/98/Me of Windows NT zullen waarschijnlijk niet goed in Windows Vista functioneren, omdat de architectuurverschillen tussen deze besturingssystemen en Windows Vista domweg te groot zijn.

Details van stuurprogramma’s bekijken Als u weet welke hardwarestuurprogramma’s op de computer zijn geïnstalleerd, kan dat een enorm verschil maken op het moment dat u problemen moet verhelpen of geavanceerde functies wilt configureren. Uw vertrekpunt is steeds Apparaatbeheer, een grafisch hulpprogramma dat u uitvoerige informatie verstrekt over alle geïnstalleerde hardware en u besturingselementen biedt om apparaten te beheren, bronnen toe te wijzen en geavanceerde opties in te stellen. U kunt Apparaatbeheer op de volgende manieren openen: )

Typ devmgmt.msc op een willekeurige opdrachtregel.

)

Klik op Start, klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Beheren. Selecteer Apparaatbeheer aan de linkerzijde van de Computerbeheerconsole.

)

Klik in Configuratiescherm op Systeem en klik vervolgens op de koppeling Apparaatbeheer aan de linkerzijde van het venster.

Zoals uit figuur 5-4 blijkt, biedt Apparaatbeheer een hiërarchisch geordende lijst waarin alle hardwareapparaten voorkomen die op uw computer zijn aangesloten. In de standaardweergave zijn de apparaten geordend op type. Als u informatie over een specifiek apparaat wilt bekijken, dubbelklikt u in de lijst van geïnstalleerde apparaten op het desbetreffende apparaat. Elk apparaat heeft een eigen dialoogvenster met diverse tabbladen (minimaal twee, te weten Algemeen en Stuurprogramma). Het tabblad Algemeen vermeldt elementaire gegevens over het apparaat, zoals de naam van het apparaat, de naam van de fabrikant en zijn huidige status (zie ­f iguur 5-5). Hoofdstuk 5

De standaardweergave van Apparaatbeheer wijzigen U kunt de standaardweergave van Apparaatbeheer wijzigen en de items in de lijst ordenen op bron of verbinding. Via het menu Beeld van Apparaatbeheer kunt u naar elk van de vier ingebouwde weergaven overschakelen. De bronweergaven zijn vooral handig als u problemen wilt opsporen die door IRQ-conflicten worden veroorzaakt. De weergaven Bronnen op type en Bronnen op verbinding tonen een lijst van alle apparaten waarbij u kunt zien hoe DMA, IO-adressen en IRQ’s zijn toegewezen. Er is ook een menuoptie in het menu Beeld om verborgen apparaten weer te geven.

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s

163

Figuur 5-4  Klik in Apparaatbeheer op het plusteken links van een categorie als u de

Het tabblad Stuurprogramma, afgebeeld in figuur 5-6, bevat versie-informatie over het momenteel voor het geselecteerde apparaat geïnstalleerde stuurprogramma. Het is niet veel informatie, maar bestrijkt wel de essentiële aspecten. U kunt in één oogopslag zien wie het stuurprogramma heeft geleverd en of het stuurprogramma digitaal is ondertekend. Verder ziet u de datum en het versienummer van het stuurprogramma, wat van belang is om te kunnen bepalen of u een beschikbare update moet downloaden en installeren. Klik op de knop Stuurprogrammagegevens als u extra informatie over het stuurprogramma wilt bekijken. Zoals u in figuur 5-7 kunt zien, biedt het dialoogvenster Details van stuurprogrammabestand veel uitvoeriger informatie, waaronder de namen en locaties van alle betrokken bestanden. Na selectie van een naam in deze lijst kunt u de gegevens van dat bestand in het onderste gedeelte van het venster bekijken.

Hoofdstuk 5

apparaten binnen die categorie wilt zien. Een geel uitroepteken betekent dat het apparaat een configuratieprobleem heeft

164

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Als het apparaat niet goed werkt, wordt hier een foutcode weergegeven

Figuur 5-5  Het tabblad Algemeen verstrekt eenvoudige informatie over een apparaat en deelt mee of het apparaat momenteel zonder problemen werkt

Hoofdstuk 5

Figuur 5-6  Elk ge nstalleerd apparaat heeft een tabblad Stuurprogramma met waardevolle informatie en gereedschappen om ge nstalleerde stuurprogramma’s te beheren

Een slipcursus in apparaatstuurprogramma’s

165

Figuur 5-7  Deze gedetailleerde weergave van een ge nstalleerd stuurprogramma verstrekt belangrijke informatie over elk bestand dat door het apparaat wordt gebruikt

Afgezien van deze elementaire informatie kan het eigenschappenvenster van een apparaat nog meer tabbladen bevatten. Zo heeft de Marvell Yukon Ethernet-controller, afgebeeld in figuur 5-8, naast de tabbladen Algemeen en Stuurprogramma ook een tabblad Energiebeheer waarop u kunt instellen of dit apparaat de computer uit de slaapstand mag halen.

Als u een overzicht wilt hebben van de geïnstalleerde stuurprogramma’s in een formaat dat u gemakkelijk kunt bekijken, geef dan de opdracht Driverquery. Als u deze opdracht zonder switches geeft, wordt een eenvoudige lijst van geïnstalleerde stuurprogramma’s en apparaten gegenereerd. U kunt de output van de opdracht door middel van verschillende switches regelen; u kunt de output bijvoorbeeld leiden naar een bestand dat u daarna in een ander programma kunt openen. U gebruikt de switch /V om een gedetailleerde, met tekst toegelichte listing te maken, of u voegt de switch /fo met de parameter csv toe om output te genereren in een formaat dat u in Microsoft Excel kunt gebruiken: driverquery /v /fo csv > drvlist.csv

Nu kunt u Drvlist.csv in Excel openen en een keurig opgemaakte, uitvoerige lijst van al uw hardware bekijken. Typ driverquery /? als u wilt weten welke switches u bij de opdracht Driverquery kunt gebruiken.

Hoofdstuk 5

Maak een inventaris van de ge nstalleerde stuurprogramma’s

166

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-8  Elk apparaat dat systeembronnen verbruikt, heeft in Apparaatbeheer een eigen tabblad Bronnen

Hoofdstuk 5

De informatie die in Apparaatbeheer wordt weergegeven, is doelbewust dynamisch. Als u een apparaat toevoegt, verwijdert of opnieuw configureert, verandert de hier opgeslagen informatie eveneens. In Windows XP bood Apparaatbeheer een opdracht Afdrukken. Deze optie is in Windows Vista niet meer beschikbaar. Als u een lijst met instellingen van uw systeem wilt opslaan, inclusief details over geïnstalleerde apparaten, moet u naar Configuratiescherm gaan. Klik op Systeem en onderhoud, vervolgens op Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties en daarna aan de linkerzijde van het venster op Geavanceerde hulpprogramma’s. Klik op Een systeemstatusrapport genereren en wacht een minuutje totdat het rapport zijn gegevens heeft verzameld. De sectie Apparaten onder de categorie Hardwareconfiguratie bevat alle informatie die u normaliter in Apparaatbeheer aantreft. U kunt het rapport opslaan als HTML-bestand (door in het menu Bestand de menuoptie Opslaan als te kiezen) of op de standaardprinter afdrukken (door in het menu Bestand de menuoptie Afdrukken te kiezen). Bij de laatstgenoemde optie moet u helaas alle takken van de categorie Apparaten met de hand openvouwen voordat u afdrukt.

Een nieuw apparaat installeren en configureren Sedert zijn introductie in Windows 95 heeft de Plug en Play-technologie een enorme ontwikkeling ondergaan. Vroege versies van deze technologie waren zo onbetrouwbaar dat sommige gebruikers er liever niet aan begonnen. De afgelopen jaren echter werden de standaarden voor software en hardware zodanig op elkaar afgestemd dat de meeste apparaatconfiguratietaken geheel automatisch kunnen verlopen. Bij echte Plug en Play-ap-

Een nieuw apparaat installeren en configureren

167

)

Het systeem-BIOS moet op Plug en Play en energiebeheergebeurtenissen kunnen reageren. Per definitie is elk systeem met een ACPI-BIOS daartoe in staat. Niet-ACPIcomputers met een Plug en Play-BIOS kunnen een aantal Plug en Play-functies verrichten, maar zijn daar niet zo goed in als ACPI-computers.

)

Het besturingssysteem moet in staat zijn om op Plug en Play-gebeurtenissen te reageren. Net als Windows XP en Windows Server 2003 ondersteunt Windows Vista de Plug en Play-standaard volledig.

)

Het apparaat moet in staat zijn om zichzelf te identificeren, zijn vereiste bronnen te melden (inclusief stuurprogramma’s) en de software toestaan om het apparaat te configureren. Het Microsoft-logo Ontworpen voor Windows is een aanduiding voor hardware die aan al deze eisen voldoet.

)

Het apparaatstuurprogramma moet in staat zijn om met het besturingssysteem te interacteren en op apparaatberichtgeving en energiebeheergebeurtenissen te reageren. Een Plug en Play-stuurprogramma kan automatisch worden geladen wanneer Windows detecteert dat een apparaat is aangesloten, en tezamen met het systeem inactief en actief worden.

In Windows Vista is Plug en Play-ondersteuning geoptimaliseerd voor USB-, IEEE 1394(FireWire), PCMCIA- (PC Card), PCI- en PCI Express-apparaten (PCIe). Per definitie is elk USB- en PCMCIA-apparaat een Plug en Play-apparaat, net als praktisch alle PCI- en PCIeapparaten. Apparaten die op een parallelle of seriële poort zijn aangesloten, zijn soms wel en soms niet volledig compatibel met Plug en Play. Oudere apparaten die van de ISA-bus gebruikmaken, kunnen per definitie niet door Plug en Play worden beheerd. In het algemeen zult u ISA-apparaten uitsluitend aantreffen op computers die vóór 2000 zijn gefabriceerd; het is onwaarschijnlijk dat Windows Vista op die verouderde hardware met enig succes kan worden geïnstalleerd.

Plug en Play Als u een Plug en Play-apparaat voor de eerste keer installeert, leest Windows de Plug en Play-identificatietag in het BIOS of de firmware van het apparaat. De tag-id wordt vervolgens vergeleken met een masterlist van tags die uit alle set-upinformatiebestanden in de map %SystemRoot%\Inf is samengesteld. Als een ondertekend stuurprogramma met een dienovereenkomstige tag wordt aangetroffen, wordt het juiste stuurprogrammabestand (of meerdere bestanden) geïnstalleerd en kunnen andere benodigde wijzigingen aan het systeem worden aangebracht zonder dat u iets hoeft te doen. Windows Vista toont de voortgang van de Plug en Play-operaties door middel van tekstballonnen in het systeemvak. U ziet soms een serie van dergelijke berichten met een slotbericht (zie figuur 5-9).

Hoofdstuk 5

paraten wikkelt Windows Vista praktisch de hele configuratie van de computerhardware en de aangesloten apparaten automatisch af. Voor een goede werking van Plug en Play moeten alle onderdelen van een computersysteem in staat zijn om tezamen de volgende hardwareconfiguratietaken uit te voeren:

168

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-9  De installatie van het stuurprogramma is voltooid Als Windows een Plug en Play-apparaat detecteert (nadat u het apparaat bijvoorbeeld in een USB-poort hebt gestoken), maar geen geschikt ondertekend stuurprogramma kan laden, wordt de wizard Nieuwe hardware gevonden gestart. Nota bene Elke gebruiker kan een nieuw apparaat installeren als er een stuurprogramma van dat apparaat in de stuurprogrammamap aanwezig is. Om een willekeurig stuurprogramma, al dan niet ondertekend, als aangemeld lid van de groep Administrators te installeren moet u uw goedkeuring geven in een Gebruikersaccountbeheervenster. Als u bent aangemeld met een account zonder administratorprivileges, zal u om administratorreferenties worden gevraagd om een ondertekend stuurprogramma te installeren, maar zult u niet-ondertekende stuurprogramma’s niet kunnen installeren.

Hoe de wizard Nieuwe hardware gevonden werkt, weet iedereen die ooit een apparaat in een versie van Windows heeft geïnstalleerd. Zoals figuur 5-10 laat zien, biedt het openingsscherm van de wizard drie keuzemogelijkheden. Klik op Stuurprogramma zoeken en installeren (aanbevolen) om naar een geschikt stuurprogramma te zoeken. Windows zoekt op alle verwisselbare media naar een compatibel stuurprogramma. Als de zoekactie geen succes oplevert, ziet u het dialoogvenster dat in figuur 5-11 is afgebeeld. Hoofdstuk 5

Voer set-upsoftware op het juiste moment uit In veel gevallen worden nieuwe hardwareapparaten geleverd met een set-up-cd met stuurprogrammabestanden en hulpprogrammasoftware. Het beste moment om deze cd te starten is voordat u het apparaat aansluit. Als de stuurprogramma’s zijn ondertekend, kopieert het set-upprogramma de stuurprogrammabestanden en het set-upinformatiebestand (.inf) naar de stuurprogrammamap zodat de installatie automatisch kan verlopen zodra u het apparaat aansluit. Sommige nieuwere apparaten werken op een precies tegenovergestelde manier en installeren alleen stuurprogramma’s als het apparaat zelf fysiek is geïnstalleerd. Raadpleeg bij twijfel de documentatie.

Een nieuw apparaat installeren en configureren

169

Als er met het nieuwe apparaat een installatie-cd met Windows Vista-compatibele stuurprogramma’s is meegeleverd, plaatst u de schijf in het cd- of dvd-station en gaat u verder met de installatie.

Figuur 5-10  Selecteer de eerste optie om met de installatie van een nieuw apparaatstuurprogramma te beginnen nadat u een Plug en Play-apparaat hebt aangesloten.

Hoofdstuk 5

Als u tevoren al een Windows Vista-compatibel stuurprogramma naar de harde schijf of een verwisselbaar medium hebt gedownload, klikt u op ‘Ik heb de installatieschijf niet. Andere installatieopties weergeven.’ Klik in het nu geopende dialoogvenster op Op mijn computer naar stuurprogrammasoftware zoeken (geavanceerd). De wizard opent het dialoogvenster dat in figuur 5-12 is afgebeeld.

Figuur 5-11  Windows toont dit dialoogvenster als het de stuurprogrammasoftware niet op een verwisselbaar medium kan vinden

170

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-12  Als u een nieuw stuurprogramma hebt gedownload, geeft u de locatie van dat programma in dit dialoogvenster aan

Typ het volledige pad van de map die het gedownloade stuurprogramma- en set-up­ informatiebestand bevat of klik op Bladeren om de locatie op te zoeken. Klik daarna op Volgende en volg de aanwijzingen op om de installatie te voltooien. Wis het selectievakje bij Inclusief onderliggende mappen als u stuurprogrammapakketten met stuurprogramma’s voor verschillende Windows-versies hebt gedownload en u een specifieke versie wilt installeren. Deze optie is soms nodig als u een Windows Vista-stuurprogramma niet kunt vinden en u moet kiezen tussen stuurprogramma’s die voor Windows XP of Windows Server 2003 werden geschreven.

Hoofdstuk 5

Printers en wachtrijen installeren en beheren Als u beschikt over een printer die op een USB-poort wordt aangesloten, dient de installatie automatisch te verlopen. Plug en Play wikkelt alles af nadat u de printer hebt aangesloten en ingeschakeld. U zult een stuurprogramma moeten verstrekken op schijf of via een download, als het stuurprogramma nog niet in de stuurprogrammamap aanwezig is. Bij printers die fysiek worden aangesloten via een verbinding (bijvoorbeeld een parallelle poort) die niet Plug en Play is, wordt wat meer inspanning van u verwacht. Als het printerstuurprogrammapakket een set-upprogramma bevat, start u dit als eerste. Open vervolgens de map Printer in Configuratiescherm en klik op Een printer toevoegen. Klik in het dialoogvenster Printer toevoegen op Een lokale printer toevoegen. Om de set-upprocedure te voltooien moet u eerst de printerpoort specificeren. Bij de meeste, op een parallelle poort aangesloten oudere printers, is LPT1 de juiste keuze (zie figuur 5-13).

Een nieuw apparaat installeren en configureren

171

Figuur 5-13  Het dialoogvenster Printer toevoegen Klik op Volgende en selecteer het juiste stuurprogramma. U kunt kiezen uit een lijst stuurprogramma’s die in de stuurprogrammamap van Windows Vista aanwezig is (zie figuur 5-14). Klik op Bladeren en zoek de juiste locatie op als u een printerstuurprogramma hebt gedownload dat geen set-upprogramma bevat. Als u geen stuurprogramma hebt of vermoedt dat er een recentere versie beschikbaar is, klikt u op Windows Update om Microsofts verzameling bijgewerkte, ondertekende stuurprogramma’s te controleren. Na afloop van de update controleert u de lijst opnieuw om na te gaan of uw printermodel beschikbaar is.

Een compatibel stuurprogramma gebruiken Als u geen stuurprogramma kunt vinden dat specifiek voor uw printer is geschreven, kunt u het misschien met een ander stuurprogramma redden. Raadpleeg de documentatie van de hardware om na te gaan of de printer een populairder model emuleert, bijvoorbeeld een Hewlett-Packard LaserJet. Als dat inderdaad het geval is, kiest u dat printerstuurprogramma en drukt u na afloop van de set-up een paar test­ pagina’s af. Mogelijk zult u een paar geavanceerde functies niet kunnen benutten die uw printermodel wel biedt, maar in elk geval kunt u elementaire afdruktaken uitvoeren.

Hoofdstuk 5

De printer een naam geven is de laatste stap in het set-upproces. De standaardnaam bevat meestal de naam van de fabrikant en het printermodel, maar u kunt deze naam nu of naderhand wijzigen in naam die u meer zegt.

172

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-14  Bij de installatie van een niet-Plug en Play-printer geeft u het meest bijgewerkte stuurprogramma in dit dialoogvenster op

Nadat u de set-up van de printer hebt voltooid, moet u in elk geval een testpagina afdrukken om te controleren of de printer correct is geïnstalleerd. Bij elke printer kunt u instellingen aanpassen (inclusief veranderen van standaardprinter) via knoppen in de taakbalk van de map Printers. Zie in hoofdstuk 13 de paragraaf Een printer delen voor aanwijzingen over hoe u een lokale printer voor andere gebruikers op het netwerk beschikbaar maakt en hoe u met gedeelde printers verbinding maakt.

Scanners instellen Hoofdstuk 5

Scanners installeren en gebruiken is nooit zonder problemen geweest. Windows Vista werpt weer een nieuwe reeks problemen op. Veel scanners hebben een gespecialiseerd regelprogramma waarmee u van de hardware het volle profijt kunt trekken en gescande beelden kunt beheren. Er is een generiek stuurprogramma beschikbaar dat voor sommige scanners geschikt is. In Windows Vista Business, Ultimate en Enterprise koppelt dit stuurprogramma de scanner aan het programma Windows Faxen en scannen. De optie Scanners en camera’s in Configuratiescherm hebt u alleen nodig als u over een oudere scanner beschikt waarvan het stuurprogramma tijdens de set-up niet goed is geïnstalleerd.

Een nieuw apparaat installeren en configureren

173

Modems en faxapparaten beheren Praktisch alle modems werken met algemene stuurprogramma’s die met Windows Vista zijn meegeleverd. Specifieke merken voegen tijdens de installatie meestal waarden toe aan het register om aangepaste opdrachten in te schakelen, bijvoorbeeld AT-opdrachten. U kunt de modeminstellingen aanpassen door het eigenschappenvenster van het apparaat te openen en het tabblad Geavanceerd op de voorgrond te plaatsen. In figuur 5-15 ziet u de interface om aangepaste AT-opdrachten toe te voegen.

Figuur 5-15  In dit dialoogvenster voegt u aangepaste AT-opdrachten aan een modem toe

De grenzen tussen SmartPhones, zakcomputers en muziekspelers vervagen steeds meer. Zo kan een SmartPhone met een Secure Digital-geheugenkaart bestanden synchroniseren met Windows Verkenner, muziek met Windows Media Player en contactpersoneninformatie met Microsoft Office Outlook. De standaard geïnstalleerde stuurprogramma’s schakelen waarschijnlijk slechts een gedeelte van deze functionaliteit in, dus ga op zoek naar aangepaste stuurprogramma’s die alle functies bieden. Als u de functionaliteit van SmartPhone wilt inschakelen, gaat u naar Windows Update en installeert u de Windows Mobile Device Center software.

Oudere apparaten configureren Windows XP bevat honderden stuurprogramma’s voor oudere apparaten die Plug en Play niet ondersteunen. De stuurprogrammamap van Windows Vista herbergt een veel

Hoofdstuk 5

Verbinding maken met draagbare en mobiele apparaten

174

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

kleinere verzameling, hoofdzakelijk voor oudere printers, scanners, infrarode poorten, PCMCIA-controllers en andere apparaten zonder Plug en Play-aansluitingen. Zoals u kunt verwachten, stelt Windows dergelijke apparaten niet automatisch in; u waagt een gokje als u een van deze oude maar nog steeds waardevolle apparaten in gebruik wilt nemen en een oud stuurprogramma probeert te installeren. Als het desbetreffende apparaat waardevol voor u is en niet gemakkelijk door een nieuwer ondersteund apparaat kan worden vervangen, is het in elk geval de moeite waard om te proberen. Download de recentste hardwarestuurprogramma’s die u kunt vinden (in het ideale geval voor Windows XP of Windows Server 2003). Neem vervolgens de wizard Hardware toevoegen in de arm om de hardware in te stellen. Ga als volgt te werk: 1 Als u een stuurprogrammapakket hebt gedownload of over een cd beschikt die met het apparaat werd meegeleverd, zoekt u naar een set-upprogramma en start u dat programma. Deze optie plaatst de stuurprogrammabestanden op uw harde schijf en maakt latere installatiestappen eenvoudiger. 2 Sluit de nieuwe hardware aan op de computer. In het geval van een intern apparaat, bijvoorbeeld een insteekkaart, schakelt u de computer uit, sluit u het apparaat aan en start u de computer. 3 Open Apparaatbeheer, selecteer een item in de lijst van geïnstalleerde apparaten en kies vervolgens in het menu Actie de menuoptie Oudere hardware toevoegen. 4 Klik in het welkomstscherm op Volgende. Geef op het volgende scherm van de ­w izard aan hoe u het apparaat dat u wilt installeren, wilt selecteren.

Hoofdstuk 5

)

Bij printers, netwerkkaarten, modems en andere apparaten die mechanisch gedetecteerd kunnen worden, kiest u De hardware opsporen en automatisch installeren (aanbevolen). Nadat u op Volgende hebt geklikt, voert de wizard snel een detectiemodule uit die alles op de lijst van niet Plug en Play-compatibele apparaten doorzoekt. Als de wizard het nieuwe apparaat detecteert, wordt het stuurprogramma automatisch geïnstalleerd en bent u klaar. Als de wizard de nieuwe hardware niet vindt, wordt u gevraagd om op Volgende te klikken en met de hand te zoeken.

)

Als u een stuurprogramma op schijf hebt, kunt u het detectieproces overslaan. Activeer in dat geval het keuzerondje bij De hardware installeren die ik handmatig in een lijst selecteer (geavanceerd) en klik op Volgende.

5 Selecteer de hardwarecategorie (of de categorie Alle apparaten weergeven) en klik op Volgende (zie figuur 5-16). 6 Selecteer de fabrikant van het apparaat en het juiste model in de lijst van beschikbare stuurprogramma’s. Klik op Volgende. Volg de aanwijzingen op om de wizard te voltooien.

De instellingen van een ge nstalleerd apparaat wijzigen

175

Figuur 5-16  Het dialoogvenster Hardware toevoegen

De instellingen van een ge nstalleerd apparaat wijzigen

)

Als u niet Plug en Play-compatibele apparaten wilt bekijken, opent u Apparaat­beheer en kiest u in het menu Beeld de menuoptie Verborgen apparaten weergeven. In de standaardweergave Op type worden de voorheen verborgen apparaten nu weergegeven onder Stuurprogramma’s die niet Plug en Play-compatibel zijn.

)

Als u apparaten wilt bekijken die ooit werden geïnstalleerd maar niet meer op de computer zijn aangesloten, opent u een opdrachtregelvenster als administrator en typt u de opdracht SET DEVMGR_SHOW_NONPRESENT_DEVICE=1. Typ vervolgens op dezelfde opdrachtregel devmgmt.msc om Apparaatbeheer te openen. Kies in het menu Beeld de menuoptie Verborgen apparaten weergeven. Apparaatbeheer toont nu ‘spookitems’ van de apparaten die ooit aanwezig waren. Deze methode is vooral handig om problemen te verhelpen die door achtergebleven stuurprogramma’s werden veroorzaakt na vervanging van een netwerkkaart of videokaart. U hoeft het spookitem alleen maar te verwijderen.

)

Als u geavanceerde details van een apparaat wilt bekijken, opent u het eigenschappenvenster van het apparaat en plaatst u het tabblad Details op de voorgrond. De waarde die onder Hardware-id’s wordt getoond, is vooral nuttig om apparaten op te sporen die onjuist zijn gedetecteerd. De volledige details van een apparaat-id kunt u vinden in het

Hoofdstuk 5

Standaard toont Apparaatbeheer informatie over alle momenteel geïnstalleerde en aangesloten Plug en Play-apparaten. Als u apparaten wilt bekijken die niet Plug en Playcompatibele stuurprogramma’s gebruiken en eerder geïnstalleerde apparaten die momenteel niet zijn aangesloten, moet u Apparaatbeheer iets anders instellen.

176

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

register onder HKLM\System\CurrentControlSet\Enum. Hoewel we niet aanraden om de gevonden sleutel zomaar te wissen, kan deze informatie voldoende informatie opleveren om uit te zoeken waarom een apparaat niet correct werd geïdentificeerd. De instellingen van de omgevingsvariabele DEVMGR, zoals zojuist beschreven, geldt alleen voor het exemplaar van Apparaatbeheer dat vanuit dat opdrachtregelvenster werd gestart. Als u de wijziging blijvend wilt maken, moet u naar Configuratiescherm gaan. Open Systeem, klik op Geavanceerde systeeminstellingen, plaats het tabblad Geavanceerd op de voorgrond, klik op Omgevingsvariabelen en definieer een nieuwe variabele voor deze instelling. Als u de variabele aan de sectie Gebruikersvariabelen toevoegt, geldt de instelling uitsluitend voor de huidige gebruiker; als u de sectie Systeemvariabelen bewerkt, is de aanvullende informatie voor alle gebruikers van de huidige computer in Apparaatbeheer zichtbaar.

Geavanceerde instellingen aanpassen Sommige apparaten hebben een eigenschappenvenster met speciale tabbladen. Besturingselementen op deze extra tabbladen bieden u de mogelijkheid om geavanceerde instellingen en eigenschappen van apparaten te wijzigen. Bijvoorbeeld: Netwerkkaarten en modems hebben meestal een tabblad Energiebeheer om te regelen of het apparaat de computer kan dwingen uit de Standby-modus te ontwaken. Deze optie is handig als u faxmogelijkheden van een modem hebt ingeschakeld of Extern bureaublad gebruikt via internet op een machine die niet altijd op vol vermogen draait. Op draagbare computers kunt u deze optie ook gebruiken om Windows een apparaat te laten uitschakelen om energie te besparen.

)

Het tabblad Volumes van een schijfstation bevat geen informatie als u het eigenschappenvenster van dat apparaat voor het eerst weergeeft. Klik op de knop Invullen om de volume-informatie van de geselecteerde schijf in te lezen. Vervolgens kunt u elk van de vermelde volumes kiezen (zie figuur 5-17) en op de knop Eigenschappen klikken om de schijf op fouten te controleren, het hulpprogramma Defragmentatie starten of andere onderhoudstaken uitvoeren. Hoewel u dezelfde taken kunt uitvoeren door in het venster Computer met de rechtermuisknop op een station te klikken, kan deze optie van pas komen in situaties waar u meerdere harde schijven hebt geïnstalleerd en u vermoedt dat een van deze schijven met mechanische problemen kampt. Via deze optie kunt u snel zien op welke fysieke schijf een bepaald volume is opgeslagen.

)

Dvd-stations bieden een optie om de dvd-regio te wijzigen. Deze optie regelt welke schijven op dat station kunnen worden afgespeeld (zie figuur 5-18).

)

Op het tabblad Geavanceerd van netwerkkaarten kunt u vaak uit een heleboel instellingen kiezen. Ongericht stoeien met deze instellingen is onverstandig, maar soms kunt u specifieke prestatie- of verbindingsproblemen oplossen door instellingen volgens de aanwijzingen van de fabrikant van het apparaat of een artikel in de Microsoft Knowledge Base aan te passen (zie figuur 5-19).

Hoofdstuk 5

)

De instellingen van een ge nstalleerd apparaat wijzigen

)

177

USB-hubs met een adapter hebben een tabblad Energie. Aan de hand van de informatie op het tabblad Energie kunt u de hoeveelheid energie uitrekenen die de apparaten nodig hebben die hun stroom aan de hub ontlenen. Als de hoeveelheid vereiste energie hoger is dan de hub kan leveren, hebt u nog een hub nodig.

Figuur 5-17  Nadat u op de knop Invullen hebt geklikt, toont het tabblad Volumes de

Hoofdstuk 5

volumes op de geselecteerde schijf en hebt u volledig toegang tot test- en onderhoudsgereedschappen

Figuur 5-18  Het tabblad DVD-regio

178

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-19  Het tabblad Geavanceerd van netwerkkaarten

Waarschuwing De dvd-regio kan slechts een beperkt aantal keren worden ingesteld. Op het tabblad DVD-regio geeft Resterende wijzigingen aan hoeveel keer u nog kunt wijzigen. Wees uiterst voorzichtig met deze instelling, want anders kunt u regionaal geëncodeerde dvd’s uiteindelijk niet meer afspelen.

Hoofdstuk 5

Instellingen bekijken via het netwerk Met Apparaatbeheer kunt u instellingen op een andere computer bekijken. Deze optie kan handig zijn als u op afstand problemen moet verhelpen. Open Computerbeheer (Compmgmt.msc), selecteer het computerbeheerpictogram in de linkerbovenhoek van het venster en kies in het menu Actie de menuoptie Verbinden met andere computer. Deze functie maakt het mogelijk om informatie te bekijken, maar niet om apparaatinstellingen te veranderen. Als u apparaatinstellingen via een netwerk wilt wijzigen, moet u Hulp op afstand (zie hoofdstuk 9) of een externe bureaubladverbinding gebruiken.

De instellingen van een ge nstalleerd apparaat wijzigen

179

Toewijzingen van bronnen bekijken en wijzigen Als u pc-veteraan bent, herinnert u zich waarschijnlijk nog wel de moeite die u in MSDOS en de eerste versies van Windows moest doen om apparaatconflicten op te lossen, meestal omdat twee of meer hardwareapparaten op dezelfde IRQ beslag wilden leggen. Op moderne computers met een ACPI-BIOS behoren deze conflicten nagenoeg tot het verleden. In het oorspronkelijke ontwerp van de IBM PC was het aantal IRQ’s beperkt. In totaal waren er vijftien beschikbaar, waarvan er veel voor systeemapparaten zoals communicatiepoorten, toetsenbord en schijfcontrollers waren gereserveerd. Bij oudere Windows-versies konden problemen optreden wanneer een nieuw apparaat (bijvoorbeeld een geluidskaart of netwerkadapter) werd toegevoegd. Als het nieuwe apparaat was gekoppeld aan een specifieke IRQ die al in gebruik was of als er geen vrije IRQ’s over waren, werkte het apparaat simpelweg niet. Op computers met Windows 2000, Windows XP, Windows Server 2003 of Windows Vista met hun mix van PCI-kaarten profiteert het besturingssysteem van de ACPI-functies op het moederbord om schaarse IRQ’s door meerdere apparaten te laten delen. In Apparaatbeheer kunt u de toegewezen bronnen in één oogopslag overzien door in het menu Beeld de menuoptie Bronnen op type of Bronnen op verbinding te kiezen. In figuur 5-20 heeft Windows Vista bijna 200 IRQ’s toegewezen. IRQ 16 wordt vredig door twee apparaten gedeeld, evenals IRQ 20.

Als u vermoedt dat een hardwareprobleem door een bronconflict wordt veroorzaakt, kunt u een overzicht van het bronverbruik bekijken door het hulpprogramma Sys­ teeminformatie (Msinfo32.exe) te openen. U vindt Msinfo in het menu Alle programma’s; klik op Bureau-accessoires en daarna op Systeemwerkset. Vouw de node Hardwarebronnen open en let speciaal op Conflicten/delen (zie figuur 5-21) en Geforceerde hardware. Raak niet in paniek als u een aantal apparaten ziet die een bepaalde IRQ delen, want dat is volkomen normaal. Zie bijlage D voor meer informatie over het hulpprogramma Systeeminformatie. Bij oudere apparaten waarvan de bronnen niet door Windows kunnen worden toegewezen, zult u de jumpers op de kaart of het apparaat moeten aanpassen of een hulpprogramma moeten uitvoeren om de broninstellingen van dat apparaat te wijzigen.

Hoofdstuk 5

In de meeste gevallen kunt u de broninstellingen van een specifiek PCI- of USB-apparaat in Apparaatbeheer niet wijzigen. De bronnen worden bij het opstarten automatisch door het besturingssysteem toegewezen en besturingselementen om broninstellingen te wijzigen zijn niet beschikbaar. Bronconflicten komen hoofdzakelijk voor bij oudere apparaten die niet volledig compatibel zijn met Plug en Play. In het zeldzame geval dat u op een bronconflict stuit, kunt u de broninstelling waarschijnlijk op het tabblad Bronnen met de hand aanpassen. Wis het selectievakje bij Automatische instellingen gebruiken en probeer de verschillende instellingen systematisch uit om te zien of een van de alternatieve configuraties het probleem oplost.

180

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Figuur 5-20  Toegewezen bronnen in Apparaatbeheer

Hoofdstuk 5

Figuur 5-21  Alle apparaten die in dit voorbeeld worden weergegeven, delen hun bron-

nen voorbeeldig. Als twee niet verwante apparaten een andere bron dan een IRQ proberen te delen, zult u de instellingen van het apparaat met de hand moeten aanpassen

Ge nstalleerde stuurprogramma’s beheren

181

Probleem Vanwege bronconflicten werkt een apparaat niet Als twee apparaten wedijveren om dezelfde systeembron, probeer dan een of meer van de volgende manieren om het probleem te verhelpen: 1 Probeer bij PCI-apparaten kaarten om te wisselen tussen PCI-slots, één stel tegelijk. Op sommige moederborden worden IRQ’s en andere bronnen per slot toegewezen en kan de verplaatsing van een kaart de juiste bronnen vrijmaken. Ga in de documentatie van het moederbord na welke IRQ’s aan elk slot zijn toegewezen en experimenteer totdat u een rangschikking vindt die werkt. 2 Als het conflict is veroorzaakt door een ouder (ISA) apparaat, vervang dat apparaat dan door een PCI-apparaat dat met Plug en Play compatibel is. 3 Gebruik jumpers of een hulpprogramma om instellingen op een verouderd apparaat te wijzigen zodat er een andere set bronnen wordt gereserveerd. Hierbij is documentatie van de fabrikant onontbeerlijk. Als u problemen met PCI-apparaten hebt, ligt de schuld niet altijd bij het apparaat zelf. Als de stuurprogramma’s en het ACPI-BIOS slecht interacteren, kan dat tot een conflict leiden. Zoek naar een bijgewerkt hardwarestuurprogramma (vooral als het huidige stuurprogramma niet is ondertekend) en zoek ook naar een update van het BIOS.

Als u een hardwareprobleem hebt waarvan u vermoedt dat het door een apparaatstuurprogramma wordt veroorzaakt, dient Apparaatbeheer uw eerste halte te zijn, Open het eigenschappenvenster van het apparaat en gebruik de volgende knoppen op het tabblad Stuurprogramma om onderhoudstaken uit te voeren:

Creëer een vangnet voordat u met ­stuurprogramma’s gaat stoeien Wanneer u een nieuw, niet-ondertekend stuurprogramma installeert, probeert Windows automatisch een nieuw systeemherstelpunt te maken. Dat betekent niet dat Windows daar altijd in slaagt, vooral niet als een probleem met de systeemherstelinstellingen ervoor heeft gezorgd dat dit hulpprogramma zijn bezigheden tijdelijk heeft opgeschort. Om er zeker van te zijn dat u wijzigingen zo nodig kunt terugdraaien, kunt u het best met de hand een nieuw systeemherstelpunt maken voordat u de hardwareconfiguratie wijzigt. Zie hoofdstuk 23 voor meer informatie.

Hoofdstuk 5

Ge nstalleerde stuurprogramma’s beheren

182

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

)

Stuurprogramma bijwerken. Via een klik op deze knop start u de wizard Hardware bijwerken.

)

Vorig stuurprogramma. Hiermee maakt u de installatie van het laatst bijgewerkte stuurprogramma ongedaan. De systeemconfiguratie keert terug naar het eerder geïnstalleerde stuurprogramma. Als u het geselecteerde stuurprogramma nooit hebt bijgewerkt, is deze optie niet beschikbaar.

)

Installatie ongedaan maken. Via een klik op deze knop verwijdert u de stuurprogrammabestanden en de registerinstellingen van het geselecteerde apparaat geheel. Kies deze optie in de veilige modus als u een stuurprogramma moet verwijderen dat STOP-fouten (het blauwe scherm) veroorzaakt. U kunt deze knop ook gebruiken om een stuurprogramma te verwijderen waarvan u denkt dat het verkeerd is geïnstalleerd en daarna het oorspronkelijke stuurprogramma of een bijgewerkt stuurprogramma installeren.

Een apparaatstuurprogramma bijwerken Microsoft en andere fabrikanten van apparaten brengen vaak upgrades van apparaatstuurprogramma’s uit. In sommige gevallen schakelt de update nieuwe functies in; in andere gevallen verhelpt de nieuwe versie een bug waarvan u misschien geen last had. Nieuwe, door WHQL ondertekende stuurprogramma’s worden soms (maar niet altijd) aangeleverd door Windows Update. Andere stuurprogramma’s zijn uitsluitend verkrijgbaar via een download van de website van de leverancier van het apparaat.

Hoofdstuk 5

Als het nieuwe stuurprogramma een set-upprogramma bevat, voer dat dan als eerste uit om de juiste bestanden naar het systeem te kopiëren. Start vervolgens het upgradeproces vanuit Apparaatbeheer door het item te selecteren van het apparaat dat u wilt upgraden. Klik in de werkbalk op de knop Stuurprogramma bijwerken of kies de optie Stuurprogramma bijwerken in het snelmenu. (U kunt ook op het tabblad Stuurprogramma van het eigenschappenvenster van het apparaat op Stuurprogramma bijwerken klikken.) Klik op Automatisch naar bijgewerkte stuurprogramma’s zoeken als u op lokale verwisselbare media wilt zoeken en ga bij Windows Update langs. Klik op Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken als u de locatie van een gedownload stuurprogramma wilt intypen of een stuurprogramma uit een lijst van beschikbare stuurprogramma’s in de stuurprogrammamap wilt kiezen.

De installatie van een stuurprogramma terugdraaien naar een vorige versie Helaas kunnen bijgewerkte stuurprogramma’s soms nieuwe problemen veroorzaken die zelfs erger zijn dan de kwalen die ze probeerden te verhelpen. Dat geldt met name als u met niet-ondertekende stuurprogramma’s of bètaversies van nieuwe stuurprogramma’s experimenteert. Als u vermoedt dat een zojuist geïnstalleerd stuurprogramma de oorzaak van recente crashes is, kunt u dat stuurprogramma verwijderen en de systeemconfiguratie terugdraaien naar het eerder geïnstalleerde stuurprogramma.

Ge nstalleerde stuurprogramma’s beheren

183

In Windows Vista verloopt dit proces in essentie hetzelfde als in Windows XP. Open Apparaatbeheer en dubbelklik op het item dat u wilt terugdraaien. Plaats het tabblad Stuurprogramma op de voorgrond en klik op Vorig stuurprogramma. De daaropvolgende procedure is simpel en spreekt voor zichzelf.

De installatie van een stuurprogramma ongedaan maken Er zijn minstens drie situaties waarin u een stuurprogramma waarschijnlijk volledig van uw systeem wilt verwijderen: )

U gebruikt het apparaat niet meer en u wilt voorkomen dat de eerder geïnstalleerde stuurprogramma’s worden geladen of bronnen verbruiken.

)

U hebt geconstateerd dat de stuurprogramma’s die voor het apparaat beschikbaar zijn, niet stabiel genoeg zijn om ze op uw systeem te gebruiken.

)

Het momenteel geïnstalleerde stuurprogramma werkt niet goed en u wilt het geheel opnieuw installeren.

U verwijdert een stuurprogramma permanent door Apparaatbeheer te openen en op het item van het desbetreffende apparaat te dubbelklikken. Plaats het tabblad Stuurprogramma op de voorgrond en klik op Installatie ongedaan maken. Klik op OK om de handeling te bevestigen. Windows verwijdert alle bestanden en registerinstellingen.

Controleer of de update echt een update is Hoe weet u of een gedownloade versie nieuwer is dan de versie die momenteel op de computer is geïnstalleerd? Een goed Readme-bestand dient deze informatie te verschaffen en is de beste bron als u versieinformatie wilt vaststellen. Bij afwezigheid van documentatie verschaffen bestandsdatums wel eens informatie, maar bestandsdatums zijn niet altijd betrouwbaar. Een betere indicatie levert een inspectie van de eigenschappen van de stuurprogrammabestanden zelf op. Nadat u de gedownloade bestanden in een map op een lokaal station of netwerkstation hebt uitgepakt, klikt u met de rechtermuisknop op een willekeurig bestand met de extensie .dll of .sys en kiest u Eigenschappen. Op het tabblad Versie moet u details kunnen vinden over de specifieke versie van het stuurprogramma. Vergelijk die details met de details die in Apparaatbeheer worden weergegeven.

Hoofdstuk 5

Meer over Beheer van stuurprogrammacontrole kunt u online lezen in Knowledge Base, artikel 244617, ‘How to use driver verifier to troubleshoot Windows drivers’.

184

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Probleem Uw computer heeft sporadisch last van blauwe schermen, loopt vast of ­vertoont ander vreemd gedrag Als uw computer onvoorspelbaar gedrag vertoont, is er een gerede kans dat een fout in een stuurprogramma de boosdoener is. Als u onverklaarbare computerproblemen ervaart, is Beheer van stuurprogrammacontrole (Verifier.exe) een krachtig probleemoplossend gereedschap om foutieve apparaatstuurprogramma’s op te sporen. In plaats van de computer op een hoogst ongelegen moment met een misleidend blauw scherm des doods op te zadelen, stopt Beheer van stuurprogrammacontrole de computer op een voorspelbaar moment tijdens het opstarten met een blauw scherm dat het feitelijke probleem uitlegt. Hoewel dit geen enorme verbetering lijkt (omdat uw systeem per slot van rekening nog steeds niet werkt), voert Beheer van stuurprogrammacontrole een cruciale stap uit door het probleem op te sporen. Vervolgens kunt u dat probleem verhelpen door het gewraakte stuurprogramma te verwijderen of te vervangen. (Als u weet dat het stuurprogramma ondanks de waarschuwing van Beheer van stuurprogrammacontrole goed is, kunt u het beheer uitschakelen voor alle stuurprogramma’s of voor een specifiek stuurprogramma. Elk stuurprogramma dat door Beheer van stuurprogrammacontrole wordt opgespoord, dient met achterdocht bekeken te worden, maar sommige legitieme stuurprogramma’s overtreden de regels zonder problemen te veroorzaken.) Beheer van stuurprogrammacontrole controleert elk stuurprogramma tijdens het opstarten grondig. Dit programma voert veel tests uit die ook door WHQL als onderdeel van het certificerings- en ondertekeningsproces worden uitgevoerd, zoals de wijze waarop het stuurprogramma geheugen benadert.

Hoofdstuk 5

Let op: als Beheer van stuurprogrammacontrole een non-conformistisch stuurprogramma vindt, zelfs een stuurprogramma dat geen problemen lijkt te veroorzaken, zal Beheer voorkomen dat uw systeem start. Gebruik Beheer van stuurprogrammacontrole alleen als u problemen hebt. Met andere woorden, zoek de problemen niet op als u geen problemen hebt. Om met Beheer van stuurprogrammacontrole te kunnen werken moet u dit hulpprogramma met een administratoraccount starten. Open een opdrachtprompt via Uitvoeren als administrator, typ verifier op de opdrachtregel en druk op Enter. Selecteer Standaardinstellingen opgeven in het dialoogvenster Beheer van stuurprogrammacontrole (zie figuur 5-22). Selecteer in het volgende dialoogvenster de stuurprogramma’s die u wilt verifiëren. Niet-ondertekende stuurprogramma’s zijn een bekende oorzaak van problemen, vooral de stuurprogramma’s die voor een oudere versie van Windows werden geschreven.

Ge nstalleerde stuurprogramma’s beheren

185

Figuur 5-22  Het dialoogvenster Beheer van stuurprogrammacontrole Na een klik op Volgende ziet u een lijst van alle momenteel ge nstalleerde stuurprogramma’s die voldoen aan de voorwaarden die u hebt opgegeven. De lijst kan een mix bevatten van hardwarestuurprogramma’s en bestandsys­ teemfilterstuurprogramma’s die door antivirusprogramma’s, cd-brandsoftware en soortgelijke hulpprogramma’s worden gebruikt.

)

Loop de lijst door, noteer alle ge dentificeerde stuurprogramma’s en klik op Annuleren. Aan de systeemconfiguratie worden geen wijzigingen aangebracht; alles wat u hebt gedaan, is een lijst verzamelen van verdachte stuurprogramma’s, die u vervolgens kunt proberen te verwijderen of met de hand uit te schakelen.

)

Klik op Voltooien om de wizard te voltooien en start de computer vervolgens opnieuw. Kies deze optie niet, tenzij u bereid bent de consequenties te dragen, zoals in de rest van deze kadertekst zal worden uitgelegd.

Als uw computer stopt met een blauw scherm wanneer u zich de volgende keer aanmeldt, hebt u een problematisch stuurprogramma te pakken. De foutmelding noemt de naam van de schuldige en een foutcode. Zie voor informatie over de foutcodes Microsoft Knowledge Base, artikel 229903, ‘Partial list of possible error codes with driver verifier’. Hoewel dit artikel speciaal voor Windows 2000 werd geschreven, is de informatie evenzeer op Windows

Hoofdstuk 5

Op dit punt aangekomen hebt u twee mogelijkheden:

186

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

XP en Windows Vista van toepassing. Om het probleem op te lossen, start u op in de Veilige modus (door tijdens het opstarten op F8 te drukken). Vervolgens schakelt u het problematische stuurprogramma uit of maakt u de installatie ervan ongedaan. Haal vervolgens bij de leverancier van het apparaat een werkend stuurprogramma dat u kunt installeren. Om Beheer van stuurprogrammacontrole uit te schakelen zodat het tijdens het opstarten niet langer verificatiecontroles uitvoert, start u Beheer van stuurprogrammacontrole nogmaals en selecteert u in het eerste venster de optie Bestaande instellingen verwijderen. In plaats daarvan kunt u ook op een opdrachtregel verifier /reset typen. (Als het stuurprogrammaprobleem nog niet is opgelost, wordt u uiteraard door een blauw scherm gestopt en kunt u Beheer van stuurprogrammacontrole niet uitschakelen. Start in dat geval in de Veilige modus op en schakel Beheer van stuurprogrammacontrole vervolgens uit. U kunt Beheer van stuurprogrammacontrole zodanig configureren dat uitsluitend bepaalde stuurprogramma’s worden geverifieerd. U doet dat door Beheer van stuurprogrammacontrole te openen, Standaardinstellingen opgeven te selecteren, op Volgende te klikken en het onderste keuzerondje bij Stuurprogramma’s in een lijst selecteren te activeren. Deze optie biedt u de mogelijkheid om een bepaald stuurprogramma aan het wakend oog van Beheer van stuurprogrammacontrole te onttrekken, bijvoorbeeld een stuurprogramma dat door Beheer van stuurprogrammacontrole als verdacht wordt aangemerkt, terwijl u zeker weet dat het niet de oorzaak van het probleem is.

Afzonderlijke apparaten inschakelen of uitschakelen

Hoofdstuk 5

Apparaatstuurprogramma’s installeren en de installatie weer ongedaan maken kan een heel gedoe zijn. Als u een specifiek apparaat alleen maar wilt inschakelen of uitschakelen, kunt u dat in Apparaatbeheer doen. Selecteer het apparaat en klik in de werkbalk van Apparaatbeheer op de knop Uitschakelen of klik met de rechtermuisknop

Plug en Play-stuurprogramma’s beheren Een stuurprogramma van een Plug en Play-apparaat verwijderen en opnieuw installeren kost wat extra moeite. Aangezien deze stuurprogramma’s dynamisch worden geladen en uit het geheugen verwijderd, kunt u zo’n stuurprogramma alleen verwijderen als het desbetreffende apparaat is aangesloten. Klik op de knop Installatie ongedaan maken voordat u het apparaat loskoppelt. U kunt het stuurprogramma opnieuw installeren zonder het apparaat los te koppelen door Apparaatbeheer te openen en in het menu Actie de menuoptie Zoeken naar gewijzigde apparaten te kiezen.

Hardwarefouten interpreteren

187

op de naam van het apparaat en kies in het snelmenu de menuoptie Uitschakelen. Als een apparaat al is uitgeschakeld, veranderen deze twee opties in Inschakelen. De stuurprogramma’s zijn uitgeschakeld. Ze blijven beschikbaar, maar Windows laadt ze niet. U kunt ervoor kiezen om het stuurprogramma van een apparaat uit te schakelen als aan alle volgende voorwaarden wordt voldaan: u gebruikt het apparaat zelden of nooit, het apparaat kan fysiek niet worden verplaatst en u wilt voorkomen dat het apparaat bronnen verbruikt of stabiliteitsproblemen veroorzaakt. U hebt bijvoorbeeld een infrarode ontvanger of een Bluetooth adapter van een notebook. Schakel het apparaat in wanneer u het wilt gebruiken en schakel het de overige tijd uit. Nota bene In vorige Windows-versies, waaronder Windows XP, was het mogelijk om hardwareprofielen te configureren die u bij het opstarten kon kiezen. Elk profiel bevatte een lijst van ge nstalleerde apparaten die ingeschakeld of uitgeschakeld waren wanneer dat profiel was geselecteerd. Deze functie is in Windows Vista niet meer beschikbaar. Zult u het missen? Waarschijnlijk niet. Hardwareprofielen zijn restanten uit een ver verleden voordat Plug en Play op het toneel verscheen, toen draagbare computers waren bedoeld voor gebruik met dockstations die insteekkaarten hadden. Praktisch alle moderne hardwareapparaten, waaronder dockstations, kunnen dynamisch worden ge nstalleerd en gede nstalleerd, waardoor hardwareprofielen overbodig zijn geworden.

Wanneer Windows op een probleem met een apparaat of het bijbehorende stuurprogramma stuit, verandert het pictogram in Apparaatbeheer en wordt er een foutcode op het tabblad Algemeen van het eigenschappenvenster van het apparaat weergegeven. Elke code heeft een nummer en gaat vergezeld van een korte beschrijving. Tabel 5-1 is een gedeeltelijk overzicht van foutcodes en maatregelen die u kunt nemen om de problemen op te lossen.

Tabel 5-1  Veelvoorkomende foutcodes in Apparaatbeheer Foutcode

Inhoud van de foutmelding

Remedie

1

Het apparaat is niet juist geconfigureerd.

Download een compatibel stuurprogramma voor het apparaat, klik daarna op de knop Stuurprogramma bijwerken en volg de aanwijzingen van de wizard op om het nieuwe stuurprogramma te installeren.

Hoofdstuk 5

Hardwarefouten interpreteren

188

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Hoofdstuk 5

Foutcode

Inhoud van de foutmelding

Remedie

3

Het stuurprogramma van dit apparaat is mogelijk beschadigd of het systeem komt geheugen of andere bronnen tekort.

Controleer de hoeveelheid beschikbaar geheugen en sluit zo nodig programma’s om RAM vrij te maken. Probeer het stuurprogramma te deïnstalleren en opnieuw te installeren als u over voldoende geheugen beschikt.

10

Dit apparaat kan niet worden gestart.

Het apparaat weigerde te starten. Klik op de knop Stuurprogramma bijwerken om bijgewerkte stuurprogramma’s te installeren indien ze beschikbaar zijn. Een klik op de knop Problemen oplossen kan ook nuttige informatie opleveren.

12

Dit apparaat kan niet genoeg vrije bronnen vinden om te gebruiken. Als u dit apparaat wilt gebruiken, zult u een van de andere apparaten op dit systeem moeten uitschakelen.

Aan het apparaat zijn een of meer I/Opoorten, IRQ’s of DMA-kanalen toegewezen die door een ander apparaat worden gebruikt. Deze foutmelding kan ook worden verstrekt als het BIOS onjuist is geconfigureerd (bijvoorbeeld als een USBcontroller geen IRQ van het BIOS krijgt). Controleer de BIOS-instellingen. Spoor het conflict veroorzakende apparaat op het tabblad Bronnen op.

14

Dit apparaat kan niet goed werken totdat de computer opnieuw wordt opgestart.

Het stuurprogramma is correct geïnstalleerd, maar wordt pas gestart als u opnieuw opstart.

16

Windows kan niet alle bronnen opsporen die door dit apparaat worden gebruikt.

Een verouderd apparaat is niet goed geconfigureerd. Ga naar het tabblad Bronnen om de ontbrekende details in te vullen.

18

Installeer de stuurprogramma’s voor dit apparaat opnieuw.

Klik op de knop Stuurprogramma bijwerken om de wizard Hardware bijwerken te starten en installeer het stuurprogramma opnieuw.

19

Het register is mogelijk beschadigd.

In de registerinstellingen van dit apparaat werd onjuiste of tegenstrijdige informatie ingevoerd. Probeer het stuurprogramma te deïnstalleren en opnieuw te installeren. Probeer de configuratie via Systeemherstel terug te draaien naar een tijdstip waarop het apparaat correct werkte.

21

Windows is bezig dit apparaat te verwijderen.

Het systeem verwijdert het apparaat. Wacht een paar tellen en vernieuw de weergave van Apparaatbeheer. Start de computer opnieuw als het apparaat nog steeds wordt weergegeven.

Foutcode

Inhoud van de foutmelding

Remedie

22

Dit apparaat is uitgeschakeld.

Het apparaat werd in Apparaat­beheer uitgeschakeld. Klik op de knop Apparaat inschakelen om het apparaat in te schakelen.

24

Dit apparaat is niet aanwezig, werkt niet goed of niet alle stuurprogramma’s zijn geïnstalleerd.

Dit is een algemene fout die door defecte hardware of een beschadigd stuurprogramma kan zijn veroorzaakt. Dit bericht wordt ook weergegeven nadat u de optie Apparaat verwijderen hebt gekozen.

28

De stuurprogramma’s van dit apparaat zijn niet geïnstalleerd.

Download een compatibel stuurprogramma voor het apparaat, klik daarna op de knop Stuurprogramma bijwerken en volg de aanwijzingen van de wizard om het nieuwe stuurprogramma te installeren.

29

Dit apparaat is uitgeschakeld omdat de firmware van het apparaat het niet van de vereiste bronnen voorzag.

Het vaakst aangetroffen bij SCSI-adapters en schijfcontrollers van andere fabrikanten die hun eigen BIOS leveren. Raadpleeg de documentatie van het apparaat om te ontdekken hoe u het apparaat weer inschakelt.

31

Dit apparaat werkt niet omdat Windows de voor dit apparaat vereiste stuurprogramma’s niet kan laden.

Windows kon het stuurprogramma niet laden, waarschijnlijk omdat het niet met Windows Vista compatibel is. Download een compatibel stuurprogramma voor het apparaat, klik daarna op de knop Stuurprogramma bijwerken en volg de aanwijzingen van de wizard om het nieuwe stuurprogramma te installeren.

32

Een stuurprogrammaservice voor dit apparaat was niet nodig en is uitgeschakeld.

Het stuurprogramma is uitgeschakeld. Het starttype van deze service is in het register ingesteld op Uitgeschakeld. Als het stuurprogramma echt nodig is, wijzig dan het starttype in het BIOS met behulp van het BIOS-set-upprogramma zoals beschreven in de documentatie van het apparaat. Als het apparaat eerder correct heeft gefunctioneerd, ga dan via Systeemherstel terug naar een werkende configuratie.

33

Windows kan niet vaststellen welke bronnen voor dit apparaat zijn vereist.

Deze fout wijst gewoonlijk op een verkeerd geconfigureerd verouderd apparaat of een hardwaredefect. Zie de documentatie van het apparaat voor meer informatie.

189

Hoofdstuk 5

Hardwarefouten interpreteren

190

Hoofdstuk 5  Hardware instellen en problemen met hardware oplossen

Hoofdstuk 5

Foutcode

Inhoud van de foutmelding

Remedie

34

Windows kan de instellingen van dit apparaat niet bepalen. Raadpleeg de documentatie van dit apparaat en ga naar het tabblad Bronnen om de configuratie in te stellen.

Dit verouderde apparaat vereist een gedwongen configuratie. Wijzig de hardware-instellingen (door middel van jumpers of een softwarehulpprogramma) en ga dan naar het tabblad Bronnen van Apparaatbeheer om de gedwongen configuratie in te stellen.

35

Het systeem-BIOS van de computer verstrekt onvoldoende informatie om dit apparaat correct te configureren en te gebruiken. Neem contact op met uw computerfabrikant om firmware of een BIOS-update te verkrijgen.

Deze fout is specifiek voor multiprocessorsystemen. Ga bij de fabrikant van het systeem na of er een BIOS-­upgrade is.

36

Dit apparaat verzoekt om een PCI-­interrupt, maar is geconfigureerd voor een ISA-interrupt of omgekeerd. Configureer de interrupt van dit apparaat opnieuw in het set-upprogramma van het computersysteem.

De IRQ-translatie is mislukt. Deze komt gewoonlijk voor op APM-computers (computers met geavanceerd energiebeheer). Controleer de BIOS-instellingen om na te gaan of bepaalde IRQ’s foutief zijn gereserveerd. Upgrade zo mogelijk naar een ACPI-BIOS.

37

Windows kan het apparaatstuurprogramma van dit hardwareapparaat niet initialiseren.

Download een compatibel stuurprogramma voor het apparaat, klik daarna op de knop Stuurprogramma bijwerken en volg de aanwijzingen van de wizard om het nieuwe stuurprogramma te installeren.

38

Windows kan het apparaatstuurprogramma van dit apparaat niet laden omdat een vorig exemplaar van het apparaatstuurprogramma nog in het geheugen aanwezig is.

Start de computer opnieuw.

39

Windows kan het apparaatstuur­ programma van dit apparaat niet laden. Het stuurprogramma is mogelijk beschadigd.

Het stuurprogramma ontbreekt, is beschadigd of is met een ander stuurprogramma in conflict. Als het apparaat eerder correct werkte, ga dan via Systeemherstel terug naar een werkende configuratie.

40

Windows kan dit hardwareapparaat niet bereiken omdat de service-informatie in het register ontbreekt of foutief is geregistreerd.

De informatie in de servicesleutel van het stuurprogramma in het register is ongeldig. Installeer het stuurprogramma opnieuw.

Foutcode

Inhoud van de foutmelding

Remedie

41

Windows heeft het apparaatstuurprogramma met succes geladen, maar kan het hardwareapparaat niet vinden.

Windows laadde het stuurprogramma, maar kon het apparaat niet vinden. Deze fout komt voor bij verouderde apparaten omdat Plug en Play ze niet kan detecteren. Deïnstalleer het stuurprogramma in Apparaat­beheer en installeer het dan opnieuw met behulp van de wizard Hardware toevoegen.

42

Windows kan het apparaatstuur­ programma van dit apparaat niet laden omdat er al een duplicaatapparaat op het systeem actief is.

Start de computer opnieuw.

43

Windows heeft dit apparaat gestopt omdat er problemen zijn gerapporteerd.

Een stuurprogramma heeft een ­defect gerapporteerd. Deïnstalleer en herinstalleer het apparaat. Neem contact op met de fabrikant van het apparaat als dat niet helpt.

44

Een toepassing of service heeft dit hardwareapparaat afgesloten.

Dit apparaat werd door een toepassing of een service gestopt. Start de computer opnieuw.

47

Windows kan dit hardwareapparaat niet gebruiken omdat het op veilig verwijderen is voorbereid, maar niet uit de computer werd verwijderd.

Dit apparaat werd voorbereid op uitwerpen uit een PCMCIA-slot, USB-poort of dockstation. Haal het apparaat eruit en sluit het weer aan of start de computer opnieuw.

48

Windows verhinderde dat de software van dit apparaat startte omdat het bekende problemen met Windows heeft. Neem contact op met de fabrikant over een nieuw stuur­programma.

Neem contact op met de fabrikant van de hardware om een compatibel stuurprogramma te verkrijgen.

191

Hoofdstuk 5

Hardwarefouten interpreteren

6 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Werken met Internet Explorer 7

Een standaardwebbrowser kiezen  194 Internet Explorer aanpassen  195 Favorieten beheren  209 Pop-upvensters blokkeren  215 Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren)  219 De beveilingings- en privacyopties van Internet Explorer  226 Naar RSS-feeds zoeken, ze lezen en erop intekenen  230 Internet Explorer gebruiken als FTP-client  235

Internet Explorer 7 is de eerste grote upgrade van Microsofts belangrijkste browser sinds 2001. Na een lange testperiode werd het programma in oktober 2006 officieel uitgebracht als upgrade voor Windows XP en Windows Server 2003. Ook Windows Vista gebruikt Internet Explorer 7 als standaardwebbrowser. Aangezien de interface van Internet Explorer in Windows XP en Windows Vista dezelfde is, zijn veel functies in de twee versies identiek. Als u Internet Explorer 7 in Windows XP hebt gebruikt, zult u merken dat tabbladen, het zoekvak, het ingebouwde phishingfilter en de webfeedabonnementen in Windows Vista op exact dezelfde manier werken, evenals de elementaire browserfuncties. (De zojuist genoemde functies passeren in dit hoofdstuk allemaal de revue.) Wat Windows Vista aan Internet Explorer 7 toevoegt, is een nieuw beveiligingsniveau, de Beveiligde modus, die voortbouwt op Gebruikersaccountbeheer. In Windows Vista wordt de browser met veel minder rechten en machtigingen uitgevoerd. Een webpagina die software probeert te installeren, met actieve programma’s probeert te commu-

194

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

niceren of een al dan niet vijandig script probeert uit te voeren, zal er niet in slagen om systeembestanden of systeeminstellingen te wijzigen. Dientengevolge is Internet Explorer 7 beduidend veiliger in het dagelijks gebruik dan alle voorafgaande versies. Edities Internet Explorer 7 is een van de kerngereedschappen van Windows Vista en biedt in alle edities dezelfde functies. Wel zijn er enkele verschillende tussen de verschillende edities narmate u dieper in de beveiligingsinfrastructuur afdaalt. In hoofdstuk 27 worden deze kwesties uitvoeriger besproken.

Zie hoofdstuk 27 voor een uitvoerige bespreking van de werking van de Beveiligde modus.

Een standaardwebbrowser kiezen Als u naast Internet Explorer een andere browser hebt geïnstalleerd, kunt u aangeven dat u die browser in plaats van Internet Explorer als standaardprogramma wilt gebruiken om webinhoud te openen. De standaardbrowser wordt als bovenste item in het menu Start weergegeven en is gekoppeld aan internetsnelkoppelingen, HTML-bestanden en andere bestanden die u normaliter in een browser bekijkt. Hoe u kunt kiezen welke programma’s in het menu Start worden weergegeven, wordt uitvoerig besproken in de paragraaf Het menu Start aan uw voorkeur aanpassen, in hoofdstuk 3. De meeste webbrowsers bieden een optie om zichzelf als standaardprogramma voor webpagina’s in te stellen. In Internet Explorer 7 vindt u die optie in het bovenste gedeelte van het tabblad Programma’s van het dialoogvenster Internetopties. Als u een andere webbrowser installeert die zichzelf als standaard instelt, ziet u bij de volgende start van Internet Explorer een waarschuwingsvenster dat aanbiedt om Internet Explorer als standaardbrowser in te stellen.

Hoofdstuk 6

Figuur 6-1  De standaardbrowser instellen

Internet Explorer aanpassen

195

Als u de andere browser inderdaad als standaardbrowser wenst, kunt u voorkomen dat dit venster steeds weer verschijnt door het selectievakje bij Deze controle altijd uitvoeren bij het starten van Internet Explorer te wissen. (Dit heeft hetzelfde effect als het wissen van het selectievakje bij Een melding geven als Internet Explorer niet de standaardbrowser is in het dialoogvenster Internetopties.) Het gereedschap Standaardprogramma’s instellen biedt u de mogelijkheid om te regelen welke bestandstypen in een bepaalde browser worden geopend. Kies achtereenvolgens Start, Standaardprogramma’s, Uw standaardprogramma’s instellen om het dialoogvenster te openen dat in figuur 6-2 is afgebeeld.

Figuur 6-2  In dit dialoogvenster kunt u een andere standaardwebbrowser kiezen

De basisfuncties van een webbrowser zijn niet moeilijk te begrijpen: aanwijzen, klikken, zoeken, afdrukken, opslaan. Aangezien u in dit boek al tot hier bent gevorderd, kunnen we veilig aannemen dat u uw weg in het browservenster weet te vinden, dus zal de nadruk in dit hoofdstuk liggen op wat nieuw is in Internet Explorer 7. In figuur 6-3 ziet u een doorsneebrowservenster, waarbij enkele handige onderdelen speciale aandacht verdienen.

Hoofdstuk 6

Internet Explorer aanpassen

196

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Adresbalk

Tabbladen

Snelle tabbladen

Favorietencentrum

Statusbalk

Zoekvak Opdrachtenbalk Nieuw tabblad

In- en uitzoomen

Figuur 6-3  De menubalk is in Internet Explorer standaard verborgen (maar we hebben

op de Alt-toets gedrukt om hem zichtbaar te maken); vaak gebruikte functies zijn naar de compacte opdrachtbalk verplaatst

Als dit de eerste keer is dat u Internet Explorer 7 gebruikt, zal een belangrijke wijziging van de interface u onmiddellijk opvallen. De vorige versies van Internet Explorer hadden een traditioneel menu en een menubalk die beide ruimte besloegen aan de bovenzijde van het browservenster. In Internet Explorer 7 is het menu echter standaard verborgen en is de werkbalk volledig vernieuwd, waarbij veelgebruikte functies in een opdrachtenbalk boven het inhoudsvenster en rechts van het laatst geopende browsertabblad zijn geplaatst. Programma’s van andere fabrikanten kunnen knoppen aan de opdrachtenbalk toevoegen, terwijl u kunt regelen welke knoppen hier worden weergegeven (en in welke volgorde), zoals verderop nog zal worden besproken. Hoofdstuk 6

De andere duidelijke wijziging, in elk geval wanneer u meerdere pagina’s hebt geopend, is de toevoeging van tabbladen aan het browservenster. Met tabbladen werkt u als volgt: )

Druk op Ctrl+T of klik rechts van het huidige tabblad op Nieuw tabblad om een nieuw, leeg browsertabblad te openen.

Internet Explorer aanpassen

)

Om een koppeling in een nieuw tabblad te openen zonder de focus van het huidige tabblad te verliezen, klikt u met de rechtermuisknop op de koppeling en kiest u Openen in nieuw tabblad. In plaats daarvan kunt u ook de Ctrl-toets ingedrukt houden terwijl u op de koppeling klikt, of met de middelste muisknop op de koppeling klikken.

)

U opent een koppeling in een nieuw tabblad en verplaatst de focus naar het nieuw geopende tabblad door Ctrl+Shift ingedrukt te houden en met de linkermuisknop of de middelste muisknop te klikken.

)

U sluit het huidige tabblad door op de X rechts van het tabblad te klikken of op Ctrl+W te drukken. Elk geopend tabblad kunt u sluiten door ernaar te wijzen en met de middelste muisknop te klikken.

)

U schakelt naar een ander tabblad over door op Ctrl+Tab (verplaatsing naar rechts) of Ctrl+Shift+Tab (verplaatsing naar links) te drukken.

)

U wijzigt de volgorde van tabbladen door op een tab te klikken en deze naar een andere positie te slepen. (Kleine zwarte aanduidingen geven aan waar het tabblad zal worden neergezet.)

)

Als er meer tabbladen zijn geopend dan er in het venster passen, worden er links van het eerste tabblad en rechts van het laatste tabblad dubbele pijltjes weergegeven. Klik erop om door de volledige selectie te bladeren.

)

Als u een visuele weergave van alle geopende tabbladen wilt zien (zie figuur 6-4 voor een voorbeeld) klikt u op het pictogram Snelle tabbladen of drukt u op Ctrl+Q.

197

Twee van de minst opvallende wijzigingen in de interface van Internet Explorer zijn niettemin het meest welkom. In de rechterbenedenhoek van de browser bevindt zich de knop Zoomniveau wijzigen. Gewoonlijk bekijkt u webpagina’s op werkelijke grootte, wat overeenkomt met een zoomniveau van 100 procent. U kunt de pagina inclusief de tekst en de afbeeldingen groter of kleiner maken door op deze knop te klikken of door het menu gebruiken dat u opent door op het pijltje rechts van de knop te klikken. Maak een pagina groter als u kleine lettertjes leesbaarder wilt maken of zoom uit om een pagina te lezen die breder is dan uw browservenster. Bij het afdrukken van een pagina hebt u dezelfde keuzemogelijkheden. Klik rechts van de knop Afdrukken op het pijltje of klik in het menu Afdrukken op de optie Afdrukvoorbeeld. Standaard is de optie Passend maken geselecteerd, wat betekent dat u minder vaak met hinderlijke laatste pagina’s met slechts één regel tekst wordt geconfronteerd. In hetzelfde menu aan de bovenzijde van het Afdrukvoorbeeld kunt u een schaalpercentage kiezen voor de pagina of de selectie, die u kunt vergroten om hem leesbaarder te maken of verkleinen om papier te besparen.

Hoofdstuk 6

In- en uitzoomen

198

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Figuur 6-4  Het venster Snelle tabbladen toont miniatuurweergaven van alle geopende

tabbladen. Klik een miniatuur om naar het desbetreffende tabblad over te schakelen of klik op de X in de rechterbovenhoek van het tabblad om dat tabblad te sluiten

Favorietencentrum vervangt de oude balken in Explorer aan de linkerzijde van het browservenster. U opent Favorietencentrum door op Alt+C te drukken of op het pictogram met het gouden sterretje links van de tabs te klikken. De naam Favorietencentrum is enigszins misleidend, want behalve favorieten wordt ook de browsegeschiedenis getoond. Verder biedt Favorietencentrum u de mogelijkheid om door RSS-feeds te navigeren waarop u zich via Internet Explorer 7 hebt geabonneerd. Standaard wordt Favorietencentrum geopend als dropdownmenu (zoals in het voorbeeld van figuur 6-4) en verdwijnt het nadat u een keuze hebt gemaakt. Klik op een van de pictogrammen aan de bovenzijde van het deelvenster om de weergave te wijzigen. Door in de rechterbovenhoek van het deelvenster op de knop Favorietencentrum vastpinnen te klikken kunt u het deelvenster blijvend zichtbaar maken.

Instellingen voor browsen met tabbladen wijzigen Hoofdstuk 6

In Internet Explorer 7 kunt u een beperkt aantal instellingen aanpassen die betrekking hebben op het bladeren door tabbladen. U kunt alle beschikbare opties bekijken door in het menu Extra (of in Configuratiescherm) op Internetopties te klikken en in het groepsvak Tabbladen van het tabblad Algemeen op de knop Instellingen te klikken. Figuur 6-6 toont de opties die in het dialoogvenster Instellingen voor browsen met tabbladen beschikbaar zijn.

Internet Explorer aanpassen

199

Favorietencentrum vastpinnen

Tabbladgroep openen

Figuur 6-5  Via een klik op de blauwe pijl rechts van een map opent u alle pagina’s in die

map in nieuwe tabbladen. Klik op de blauwe pijl rechts van een favoriet om die koppeling in een nieuw tabblad te openen

wijzigen of geheel uitschakelen

De meeste opties in dit dialoogvenster spreken voor zich. De meest drastische optie is uiteraard de bovenste optie, waarmee u browsen met tabbladen geheel uitschakelt en Internet Explorer zodanig configureert dat elke pagina in een eigen venster wordt geopend. Twee andere opties verdienen speciale aandacht:

Hoofdstuk 6

Figuur 6-6  Aan de hand van de hier weergegeven opties kunt u het gedrag van tabbladen

200

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

)

Alleen de eerste startpagina openen als Internet Explorer wordt gestart. Deze optie biedt u de mogelijkheid om twee of meer pagina’s als startpagina te benoemen zonder dat u daar tijdsvertraging door oploopt wanneer u Internet Explorer opent. Door deze optie te selecteren laadt u bij het opstarten alleen het bovenste item van de startpaginalijst, maar kunt u alle pagina’s van die lijst naderhand openen door in de opdrachtenbalk op het pictogram Startpagina te klikken.

)

Nieuwe tabbladen naast het huidige tabblad openen. Als u vaak een heleboel tabbladen hebt openstaan, schakel dan deze standaard ingeschakelde optie uit. Als u bijvoorbeeld vijftien tabbladen hebt geopend en u een nieuw tabblad opent, zult u moeite hebben om de zojuist geopende pagina in de lijst te vinden. Als deze optie is uitgeschakeld, wordt een nieuw tabblad altijd rechts in de rij tabs geplaatst en kunt u de pagina desgewenst naar een andere positie slepen.

Zoekinstellingen wijzigen Internet Explorer 7 biedt twee manieren om informatie op internet op te zoeken zonder daadwerkelijk een website te bezoeken. Het zoekvak in de rechterbovenhoek van het browservenster biedt de gemakkelijkste mogelijkheid. Voer een term in en klik op Zoeken. U kunt zoektermen ook direct in de adresbalk typen en op Enter drukken. Internet Explorer probeert de getypte term in dat geval te vertalen naar een internetadres. Als dat niet lukt, wordt u naar de standaardzoekmachine verwezen. Als u Windows Vista als upgrade hebt geïnstalleerd op een systeem dat Internet Explorer 6 gebruikt, wordt u verzocht een standaardzoekmachine te kiezen zodra u Internet Explorer 7 voor het eerst hebt geopend. Bij een schone installatie wordt de standaardzoekmachine ingesteld op Windows Live Search.

Figuur 6-7  Een zoekmachine kiezen

Hoofdstuk 6

Leer de sneltoetsen uit het hoofd Twee sneltoetsen zijn in Internet Explorer de moeite van het onthouden waard. Door op Ctrl+E te drukken plaatst u de cursor in het zoekvak in de rechterbovenhoek van het browservenster en kunt u de zoektermen onmiddellijk intypen. Als u op Alt+Enter drukt, worden de zoekresultaten op een afzonderlijk tabblad gepresenteerd en vervangen ze de inhoud van het huidige tabblad niet.

Internet Explorer aanpassen

201

In elk geval kunt u de standaardzoekmachine wijzigen en andere zoekmachines aan de lijst van beschikbare zoekmachines toevoegen. Via een klik op het naar beneden wijzende pijltje rechts van het zoekvak kunt u de huidige zoektermen naar een andere zoekmachine sturen dan de standaardzoekmachine. Klik op Meer zoekmachines zoeken als u de lijst van beschikbare zoekmachines wilt aanpassen. U belandt dan op de pagina Add Search Providers van Microsoft, waar u uit een lange lijst websites kunt kiezen. Klik op een koppeling om het in figuur 6-8 weergegeven dialoogvenster te openen en voeg de zoekmachine aan de lijst toe. (Een afzonderlijke koppeling, See Global Guides, leidt naar de pagina Global Search Guides met aangepaste listings voor andere landen en taalgebieden.)

Figuur 6-8  Een zoekmachine toevoegen

Figuur 6-9  In dit dialoogvenster kunt u een ge nstalleerde zoekmachine verwijderen of de standaardzoekmachine voor zoekacties via het zoekvak of de adresbalk wijzigen

Hoofdstuk 6

Klik op het pijltje rechts van het zoekvak en klik op Standaardzoekinstellingen wijzigen als u een zoekmachine uit de lijst wilt verwijderen of een standaardzoekmachine wilt instellen. Internet Explorer opent een dialoogvenster (zie figuur 6-9) met alle momenteel geïnstalleerde zoekmachines.

202

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

De startpagina wijzigen De eerste groep opties op het tabblad Algemeen van het dialoogvenster Internetopties heeft betrekking op het instellen van de startpagina in Internet Explorer. Klik op Huidige gebruiken als u het huidige tabblad als startpagina wilt instellen. Klik op Standaard gebruiken als u de startpagina wilt instellen op de instelling toen uw exemplaar van Windows werd geïnstalleerd. (Als u een nieuwe computer met Windows Vista hebt aangeschaft, is deze locatie al door de computerfabrikant ingesteld.) Klik op Blanco pagina als u een lege pagina (about:blank) na de start van Internet Explorer wilt weergeven. Anders dan in zijn voorganger kunt u in Internet Explorer meerdere startpagina’s definiëren, die elk op hun eigen tabblad worden geladen wanneer u aan een nieuwe browsersessie begint. U kunt met de hand een startpagina met meerdere tabs maken door de adressen van alle pagina’s (elk op een aparte regel) in het vak aan de bovenzijde van het tabblad Algemeen van het dialoogvenster Internetopties in te voeren. U kunt het nog eenvoudiger doen door alleen de pagina of pagina’s te openen die u wilt gebruiken, op het pijltje rechts van de knop Startpagina te klikken en in het dropdownmenu de menuoptie Startpagina toevoegen of verwijderen te kiezen. In het daaropvolgende dialoogvenster (zie figuur 6-10) kunt u het huidige tabblad als startpagina gebruiken, het huidige tabblad aan uw bestaande verzameling startpagina’s toevoegen of alle momenteel geopende tabbladen als nieuwe startpagina instellen. U kunt een of meer pagina’s van uw huidige lijst startpagina’s verwijderen door het startpaginamenu te openen, op Verwijderen te klikken en de pagina(‘s) in de lijst van momenteel toegewezen startpagina’s te selecteren.

Figuur 6-10  Pas op met de onderste optie, want als u te veel tabbladen aan uw ­start­pagina toevoegt, duurt het lang voordat Internet Explorer klaar is met starten

Werkbalken beheren Hoofdstuk 6

Zoals eerder gezegd, bevat de opdrachtenbalk van Internet Explorer de functies die het vaakst worden gebruikt en die in vroegere versies deel uitmaakten van menu’s en de werkbalk Standaard. Andere fabrikanten kunnen knoppen aan de opdrachtenbalk toevoegen en ook u kunt knoppen aan deze balk toevoegen of eruit verwijderen. Verder kunt u de volgorde van de knoppen wijzigen en de grootte van de opdrachtenbalk wijzigen door hem naar rechts te schuiven. U kunt de opdrachtenbalk echter niet verplaatsen.

Internet Explorer aanpassen

203

De locatie van de andere werkbalken kunt u wel wijzigen. Dat geldt voor de werkbalk Koppelingen en werkbalken die door andere fabrikanten zijn geïnstalleerd. Nadat u de werkbalken op de gewenste posities hebt geplaatst, kunt u profijt trekken van de werkbalkvergrendelingsfunctie om te voorkomen dat iemand (u incluis) per ongeluk de indeling verstoort die u zo zorgvuldig hebt gecreëerd. Voordat u de momenteel geïnstalleerde werkbalken kunt verplaatsen, moet u ze eerst ontgrendelen. Kies in het menu Extra de menuoptie Werkbalken en verwijder het vinkje links van de menuoptie De werkbalken vergrendelen. Als de werkbalken zijn ontgrendeld, ziet u links en rechts van elke werkbalk een verticale stippellijn (zie figuur 6-11 voor een voorbeeld). Greep om een werkbalk te verplaatsen, te vergroten of te verkleinen Beschikbare aanvullende opties

Figuur 6-11  Als een werkbalk is ontgrendeld, worden er links van de werkbalk stippel­ lijnen weergegeven. Klik om een werkbalk te verplaatsen, te vergroten of te verkleinen

U kunt de menubalk vergroten en verkleinen, net als andere werkbalken. U wijzigt de positie van een onderdeel door met de muisaanwijzer net rechts van de greep te wijzen en te klikken. Als de vorm van de muisaanwijzer een vierkoppige pijl is, kunt u de werkbalk naar elke locatie tussen de adresbalk en de rij geopende tabbladen verslepen. U toont of verbergt een werkbalk door in het menu Extra de menuoptie Werkbalken te kiezen en de naam van de werkbalk in het menu te selecteren. Een vinkje naast de naam van de werkbalk geeft aan dat de werkbalk momenteel zichtbaar is.

U kunt de inhoud van de opdrachtenbalk wijzigen door in het menu Extra de menu­ optie Werkbalken en in het vervolgmenu de menuoptie Aanpassen te kiezen. U voegt een knop toe door deze in de lijst Beschikbare werkbalkknoppen te selecteren en op Toevoegen te klikken. U verwijdert een momenteel zichtbare knop door het knopitem in de lijst Geselecteerde werkbalkknoppen te selecteren en op Verwijderen te klikken. Door een knop te selecteren en vervolgens op Omhoog of Omlaag te klikken kunt u de volgorde van de knop in de lijst wijzigen. Deze optie biedt u de mogelijkheid om de

Hoofdstuk 6

Om de beschikbare ruimte doelmatiger te benutten kunt u twee of meer werkbalken op dezelfde regel plaatsen. Als niet alle knoppen of menukeuzen in de toegewezen ruimte passen, toont Internet Explorer een dubbele pijl (chevron) om aan te geven dat er nog meer opties beschikbaar zijn. Klik op de chevron om de resterende keuzemogelijkheden in de vorm van een dropdownmenu weer te geven.

204

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

meest gebruikte knoppen aan de linkerzijde van de opdrachtenbalk te plaatsen, waar ze zichtbaar blijven als een gedeelte van de werkbalk wordt afgesneden. Andere toepassingen voegen hun eigen knoppen aan de opdrachtenbalk toe. U kunt toepassingsspecifieke knoppen in het dialoogvenster Werkbalk aanpassen toevoegen en verwijderen, op precies dezelfde manier als u ingebouwde knoppen toevoegt of verwijdert (zie figuur 6-13).

Een aangepaste zoekmachine maken Als de site niet voorkomt in de zoekmachinelijst van Microsoft, kunt u de zoekmachine toch aan het zoekmenu toevoegen. Controleer om te beginnen of de eigenaar van de site de site zodanig heeft aangepast dat deze zich van het zoekvak in Internet Explorer 7 bewust is. Als de juiste XML-code aan de site is toegevoegd, ziet u een oranje gekleurde cirkel in het dropdownmenu van het zoekvak. Na een klik op het naar beneden wijzende pijltje ziet u twee extra items: een nieuw menu-item (met links daarvan een oranje ster) en een menuoptie om zoekmachines toe te voegen. Als u slechts op de huidige site wilt zoeken, typt u een zoekterm en klikt u in het dropdownmenu op Zoeken op deze pagina.

Figuur 6-12  Een aangepaste zoekmachine toevoegen

Hoofdstuk 6

Als de website niet op de lijst van Microsoft voorkomt, kunt u de site toch aan de lijst van beschikbare zoekmachines toevoegen. Zoek de site op en typ de term TEST (in hoofdletters) in het zoekvak van de site. Kopieer de URL van de zoekresultatenpagina naar Klembord. Klik vervolgens op Meer zoekmachines zoeken en plak de zojuist gekopieerde URL aan de rechterzijde van de pagina onder stap 3 in het daarvoor bedoelde vak. Geef het menu-item onder 4 een naam en klik op Install. Tot de sites die de moeite waard zijn om op deze manier toegevoegd te worden, behoren de Microsoft Knowledge Database (http://support. microsoft.com/kb), Acronymfinder.com en Dictionary.com.

Internet Explorer aanpassen

205

Figuur 6-13  Werkbalkknoppen toevoegen De andere ingebouwde werkbalk van Internet Explorer is de werkbalk Koppelingen die bedoeld is om de snelkoppelingen naar uw meest favoriete Favorieten weer te geven, oftewel de websites die u het vaakst bezoekt. Windows vult de werkbalk Koppelingen aanvankelijk met een snelkoppeling Koppelingen aanpassen, die naar een pagina leidt waar wordt uitgelegd hoe u koppelingen aan de werkbalk toevoegt. Nadat u de werkbalk Koppelingen zichtbaar hebt gemaakt, kunt u die koppeling en andere ongewenste koppelingen verwijderen door met de rechtermuisknop op de koppeling te klikken en in het snelmenu de menuoptie Verwijderen te kiezen. U voegt op de eenvoudigste manier een snelkoppeling aan de werkbalk Koppelingen toe door de webpagina te openen, waarna u het pictogram links van de URL in de adresbalk versleept en neerzet op de positie waar u de nieuwe koppeling wenst weer te geven. U maakt het doelmatigst gebruik van de werkbalkruimte door met de rechtermuisknop

Druk op F11 om het browservenster maximaal te benutten. Internet Explorer gebruikt dan het volledige scherm, waarin alleen de statusbalk zichtbaar is. In de volledige-schermmodus verplaatst u de muisaanwijzer naar de bovenzijde van het scherm om de adresbalk, het zoekvak, de rij tabs en de opdrachtenbalk zichtbaar te maken. Als u in het zoekvak of de adresbalk klikt, blijven deze interfaceonderdelen zichtbaar terwijl u typt. Zodra u de muisaanwijzer naar een andere plek verplaatst of op de pagina zelf klikt, verdwijnen ze weer uit het zicht. In de volledige-schermmodus in Internet Explorer gemaximaliseerd, zelfs als het browservenster tevoren niet was gemaximaliseerd, en wordt de Windows-taakbalk bedekt. Met andere woorden, u kunt beschikken over elke beschikbare vierkante millimeter schermruimte om te interacteren met de webpagina’s die u bezoekt. U kunt de taakbalk nog steeds bereiken door de muisaanwijzer op de benedenrand van het scherm te plaatsen (als u de taakbalk daar hebt geplaatst) of naar de normale weergave van Internet Explorer terugkeren door nogmaals op F11 te drukken.

Hoofdstuk 6

Volledig scherm? Druk op F11

206

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

op het zojuist toegevoegde item te klikken, in het snelmenu de menuoptie Naam wijzigen te kiezen en een korte beschrijvende naam te typen. Deze laatste stap is natuurlijk niet verplicht, maar werkbalkruimte is schaars, dus kunt u lange snelkoppelingsnamen het best inkorten.

Invoegtoepassingen in- en uitschakelen Browserinvoegtoepassingen kunnen een zegen zijn, maar ook een last. Een voordeel van invoegtoepassingen is dat ze de functies van Internet Explorer 7 uitbreiden. Een nadeel is dat een slecht geschreven (of welbewust vijandige) invoegtoepassing een verwoestende invloed kan hebben op de prestaties en de beveiliging, waardoor de browser in extreme gevallen vastloopt. Net als zijn voorganger biedt Internet Explorer 7 de mogelijkheid om afzonderlijke invoegtoepassingen te beheren. Deze optie wordt uitvoeriger besproken in hoofdstuk 27. Zie hoofdstuk 27 voor een uitvoerige bespreking van het beheer van werkbalken en andere invoegtoepassingen. Als u vermoedt dat een eigenzinnige invoegtoepassing problemen met Internet Explorer veroorzaakt, kunt u Internet Explorer in een speciale modus zonder invoegtoepassingen opstarten om het probleem aan te pakken. U vindt de optie Internet Explorer (zonder invoegtoepassingen) in het menu Systeemwerkset onder Bureau-accessoires in het menu Alle programma’s. U kunt Internet Explorer ook met de hand in de modus

Maak een bruikbare werkbalk Koppelingen In Internet Explorer 7 is de werkbalk Koppelingen standaard verborgen en in tegenstelling tot vorige versies niet standaard gevuld met web­ sites van Microsoft (want die vindt u nu in het menu Favorieten). Maar als u alleen maar een handjevol favoriete koppelingen aan de werkbalk toevoegt, is deze gauw gevuld. Als u het idee van gemakkelijk bereikbare Favorieten aantrekkelijk vindt, voeg dan submappen aan de werkbalk Koppelingen toe. Elke toegevoegde submap wordt als mappictogram in de werkbalk Koppelingen weergegeven. In de map Nieuws plaatst u bijvoorbeeld koppelingen naar uw favoriete nieuwssites, die u dan in twee muisklikken binnen uw bereik hebt. Hoofdstuk 6

U kunt de werkbalk Koppelingen ook op dezelfde rij als een andere werkbalk plaatsen en tegen de rechterzijde van het browservenster drukken, zodat alleen de naam van de werkbalk zichtbaar is. Door op de chevron aan de rechterzijde van deze aangepaste werkbalk te klikken maakt u de hele lijst met koppelingen zichtbaar in de vorm van een dropdownmenu.

Internet Explorer aanpassen

207

zonder invoegtoepassingen starten door het dialoogvenster Uitvoeren of een opdrachtpromptvenster te openen en iexplore -extoff te typen.

Internet Explorer configureren voor samenwerking met andere programma’s In vorige versies hield Internet Explorer een lijst van zes programma’s bij die betrekking hadden op uw gebruik van internet. Deze lijst was bedoeld om te regelen wat er gebeurt wanneer u op koppelingen klikt die naar andere internetinhoud dan webpagina’s leiden, bijvoorbeeld mailto:koppelingen naar e-mailadressen of news:koppelingen naar berichten van nieuwsgroepen. In Internet Explorer 7 is die lijst ingekrompen tot één item, dat het programma definieert dat u wilt gebruiken wanneer u HTML-bestanden bewerkt. Deze optie vindt u in het groepsvak HTML bewerken van het tabblad Programma’s van het dialoogvenster Internetopties.

Figuur 6-14  Het tabblad Programma’s

Hoofdstuk 6

Wat doet de knop Programma’s instellen (onder de categorie Internetprogramma’s)? Hij brengt u naar de optie Standaardprogramma’s in het Configuratiescherm, waar u de programma’s kunt instellen voor het gebruik in heel Windows, niet alleen in Internet Explorer.

208

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

De standaardinstellingen van Internet Explorer herstellen Zoals elke Windows-gebruiker uit (soms pijnlijke) ervaring weet, kan te veel aanpassen tot problemen leiden, waarna het opsporen en verhelpen van problemen een kwestie van lukraak proberen wordt. Internet Explorer 7 maakt het u gemakkelijker, want u kunt weer met een schone lei beginnen door de standaardinstellingen van Internet Explorer te herstellen. De optie bewerkstelligt het volgende: )

Alle werkbalken, invoegtoepassingen en browseruitbreidingen worden in één keer uitgeschakeld.

)

De standaardinstellingen van alle ActiveX-besturingselementen worden hersteld, behalve van degene die op de lijst van vooraf goedgekeurde besturingselementen staan.

)

Alle beveiligingsinstellingen en het phishingfilter keren naar hun standaardinstellingen terug.

)

De browsegeschiedenis, de lijst van getypte URL’s, de Windows Verkennerlijst van recent gebruikte bestanden en alle bestanden in de map Tijdelijke internetbestanden worden gewist

)

Alle opgeslagen cookies worden gewist en de privacyopties keren naar hun standaardinstellingen terug.

)

Alle Automatische aanvullingsgegevens worden gewist, inclusief gegevens van webformulieren en opgeslagen wachtwoorden. Automatische aanvullingsvoorkeuren krijgt de standaardinstelling.

)

Alle gedefinieerde uitzonderingen op de lijst Pop-upblokkering worden verwijderd en de standaardinstellingen van Pop-upblokkering worden hersteld.

)

Alle aanpassingen worden ongedaan gemaakt en krijgen weer de standaardinstellingen, inclusief uw startpagina, aangepaste zoekmachines, instellingen van browsen met tabbladen, kleuren, lettertypen en tekstgrootten.

Bij een reset van de opties van Internet Explorer worden uw opgeslagen Favorieten, feeds (behalve aangepaste ophaalschema’s) en geïnstalleerde certificaten niet gewijzigd. Ook uw internetverbindingsinstellingen worden ongemoeid gelaten, inclusief eventueel ingestelde proxyservers.

Hoofdstuk 6

We raden u deze radicale optie niet aan, tenzij u met hardnekkige browserproblemen kampt en het u niet lukt om de problemen op te lossen. De oplossing is overigens eenvoudig. Begin met alle geopende venster van Internet Explorer en Windows Verkenner te sluiten. Open vervolgens Internetopties in Configuratiescherm, klik op het tabblad Geavanceerd en klik op Herstellen. U ziet dan het volgende waarschuwingsvenster: Klik op Herstellen om de wijzigingen aan te brengen. Een dialoogvenster houdt u van elke voltooide stap op de hoogte. Klik op Sluiten zodra het herstel is voltooid en open Internet Explorer weer.

Favorieten beheren

209

Figuur 6-15  De instellingen opnieuw instellen

Favorieten beheren Internet Explorer bewaart de snelkoppelingen naar uw favoriete websites in de map Favorieten binnen uw gebruikersprofiel. Steeds wanneer u een site bezoekt waarnaar u nog wel eens wilt terugkeren, kunt u een snelkoppeling naar die site aan de map Favorieten toevoegen. U keert naar de site terug door de snelkoppeling te selecteren in het menu Favorieten, in Favorietencentrum of via het menu Favorieten in het menu Start (als u het menu Start op de weergave van Favorieten hebt ingesteld). Aan het begin van dit hoofdstuk werd Favorietencentrum, dat nieuw is in Internet Explorer 7, al genoemd. U kunt opgeslagen favorieten op elk van de volgende manieren in Favorietencentrum weergeven: )

Kies Extra, Werkbalken, Favorieten.

)

Druk op Ctrl+Shift+I.

)

Klik op het pictogram Favorietencentrum (de knop met het gouden sterretje links van de browsertabs).

Pagina’s aan de lijst Mijn favorieten toevoegen Internet Explorer maakt het u gemakkelijk om de momenteel weergegeven webpagina (of een hele groep tabbladen) aan uw map Favorieten toe te voegen. U kunt elk van de volgende methoden gebruiken:

Hoofdstuk 6

Onthoud ook dat de zoekindex van Windows Vista de inhoud van de map Favorieten en uw browsegeschiedenis omvat. U kunt items uit de map Favorieten opzoeken door zoektermen in zoekvak van het menu Start te typen. U kunt de map Favorieten eveneens openen in Windows Verkenner en vanuit het zoekvak van dat venster elk afzonderlijk item opzoeken.

210

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

)

Druk op Ctrl+D.

)

Klik op de knop Aan favorieten toevoegen (direct rechts van de knop Favorietencentrum) en kies Aan favorieten toevoegen.

)

Open Favorietencentrum en sleep het pictogram links van de URL in de adresbalk naar de Favorietenbalk. Wilt u het item opbergen in een bestaande submap die niet is geopend, plaats de muisaanwijzer dan op het mappictogram, wacht even totdat de map opengaat en zet het item in de gewenste submap neer. Nadat u een favoriet op deze manier hebt toegevoegd, kunt u de naam van de favoriet bewerken door er met de rechtermuisknop op te klikken en in het snelmenu de menuoptie Naam wijzigen te kiezen.

)

Klik met de rechtermuisknop op een willekeurige plek binnen de pagina (maar niet op een koppeling) en kies in het snelmenu de menuoptie Aan favorieten toevoegen.

Als u op Ctrl+D drukt, met de rechtermuisknop klikt of het menu Een favoriet toevoegen gebruikt, wordt het dialoogvenster Een favoriet toevoegen geopend (zie figuur 6-16).

Figuur 6-16  Een favoriet toevoegen De inhoud van het veld Naam is afgeleid van de paginatitel zoals de ontwerper van de pagina die heeft ingesteld. U kunt deze naam bewerken om hem zo duidelijk mogelijk te maken. Deze kleine moeite levert u naderhand een groot voordeel op wanneer u de zoekindex gebruikt om die pagina op te zoeken. In het veld Maken in kunt u de nieuwe favoriet opbergen in het bovenste niveau van de map Favorieten of in een submap, maar u kunt ook een nieuwe submap maken. Het is efficiënt om submappen te gebruiken om favorieten te ordenen (waarbij elke submap een zelfgekozen categorie is). Als u naderhand pas wilt ordenen, kunt u altijd de opdracht Favorieten indelen kiezen om items naar submappen te verplaatsen. Klik op Toevoegen om de nieuwe favoriet te maken. Hoofdstuk 6

Groepen pagina’s aan de lijst Favorieten toevoegen In Internet Explorer 7 kunt u groepen pagina’s in één keer in de lijst Favorieten opslaan. Groepen tabbladen zijn in feite niets anders dan submappen in de lijst Favorieten. Wanneer u een groep tabbladen opslaat, worden alle geopende tabbladen simpelweg opgeslagen in de map die u hebt gespecificeerd. Als u twaalf tabbladen hebt openstaan, worden er nieuwe snelkoppelingen voor alle twaalf pagina’s gemaakt wanneer u de

Favorieten beheren

211

tabgroep opslaat. Als u een gedeelte van de momenteel geopende tabs wilt opslaan, zult u hetzij de tabbladen moeten sluiten die u niet wilt opslaan, hetzij de hele groep moeten opslaan en vervolgens de ongewenste items uit de nieuwe map verwijderen. U voegt alle geopende tabbladen aan de lijst Favorieten toe door op de knop Aan Favorieten toevoegen te klikken en Tabbladgroep aan favorieten toevoegen te kiezen. Het volgende dialoogvenster lijkt op het dialoogvenster waarin u een enkele favoriet toevoegt, met de volgende verschillen: )

Er worden snelkoppelingen naar alle geopende tabbladen gemaakt en opgeslagen in een nieuwe submap met de naam die u in het veld Naam van tabbladgroep opgeeft.

)

In de lijst Maken in kunt u de map kiezen waarin de nieuwe submap zal worden gemaakt.

)

U kunt niet de details bewerken van de individuele favorieten die in uw nieuwe submap worden gemaakt. Elke favoriet wordt toegevoegd onder de standaardnaam die de websiteontwerper heeft ingesteld.

)

Als de naam die u in het veld Naam van tabbladgroep invult, al bestaat, worden alle momenteel geopende tabbladen aan de bestaande groep toegevoegd.

Als u alle tabbladen in het huidige browservenster wilt openen, open dan Favorietencentrum, wijs naar de mapnaam en klik op het blauwe pijltje rechts ervan.

Favorieten bewerken Elke door u gemaakte favoriet wordt opgeslagen als internetsnelkoppeling in de map Favorieten van uw gebruikersprofiel. U kunt deze snelkoppelingen op dezelfde manier bewerken als elke andere snelkoppeling. Klik met de rechtermuisknop op het item dat

Als een favoriet is opgeslagen in de map Favorieten zelf (niet in een submap van die map), kunt u de naam van de opgeslagen favoriet direct in de adresbalk typen om onmiddellijk naar die pagina over te schakelen. Nu u weet hoe die functie werkt, kunt u in de map Favorieten een verzameling gemakkelijk te bereiken snelkoppelingen aanleggen. Het geheim is dat u voor de favorieten van dit niveau korte, gemakkelijk te onthouden termen gebruikt. Als u bijvoorbeeld www.microsoft.com hebt toegewezen aan een favoriet met de naam MS, hoeft u alleen maar ms te typen en op Enter te drukken. Internet Explorer voert de favorietensnelkoppeling op precies dezelfde manier uit als wanneer u deze met de muis selecteert. (Als u de naam van een submap van de map Favorieten intypt, wordt de map in Windows Verkenner weergegeven.) Als u deze methode wilt hanteren, krijgt u de beste resultaten als u de map Favorieten van topniveau reserveert voor favorieten met korte, gemakkelijk te onthouden namen en alle andere favorieten in submappen plaatst.

Hoofdstuk 6

Typ een favoriet van topniveau in de adresbalk

212

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

u wilt bewerken (in het menu Favorieten, in Favorietencentrum of in de map Favorieten) en kies in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen. Figuur 6-17 toont het eigenschappenvenster van een opgeslagen favoriet. U zult een favoriet wellicht om een van de volgende redenen willen bewerken: )

U wilt de naam van de favoriet wijzigen.

)

U wilt de URL van de favoriet wijzigen.

)

U wilt het pictogram van de favoriet wijzigen.

)

U wilt de favoriet aan een sneltoets toewijzen.

)

U wilt de favoriet offline beschikbaar maken of de offline updateparameters ervan wijzigen.

Figuur 6-17  U kunt een favoriet op talloze manieren bewerken, bijvoorbeeld door een sneltoets te maken die de favoriet activeert

Hoofdstuk 6

U wijzigt de naam in het menu Favorieten door de tekst in het invoervak aan de bovenzijde van het tabblad Algemeen te bewerken. U kunt de URL wijzigen door het veld URL op het tabblad Webdocument te bewerken. U selecteert een ander pictogram voor deze snelkoppeling door op het tabblad Webdocument op Ander pictogram te klikken. Favorieten zijn internetsnelkoppelingen en kunnen net als snelkoppelingen naar bestanden en mappen een sneltoets hebben. Klik in het veld Sneltoets en druk op een toetsencombinatie die u wilt gebruiken om de desbetreffende pagina te openen. De toegewezen sneltoets moet bestaand uit een lettertekentoets (letter, cijfer of symbool)

Favorieten beheren

213

plus minstens twee van de volgende drie toetsen: Ctrl, Alt en Shift. (Als u alleen op een lettertekentoets drukt, voegt Windows automatisch Ctrl+Alt toe.) Dezelfde methode wordt voor sneltoetsen naar programma’s en documenten gebruikt.

Favorieten ordenen Internet Explorer biedt een klein dialoogvenster (zie figuur 6-18) waarin u submappen kunt toevoegen aan de boomstructuur van Favorieten, items naar andere mappen kunt verplaatsen, namen van mappen en snelkoppelingen kunt wijzigen en favorieten of mappen kunt verwijderen. U opent dit dialoogvenster door op de knop Aan favorieten toevoegen te klikken en Favorieten ordenen te kiezen.

Figuur 6-18  Als u het dialoogvenster Favorieten indelen te benauwd vindt, kunt u de favorieten ook in Windows Verkenner ordenen

Favorieten importeren, exporteren en delen Hebt u favorieten die u met anderen wilt delen? Aangezien favorieten slechts opgeslagen internetkoppelingen zijn, kunt u elk gewenst aantal favorieten overbrengen door ze naar een willekeurig opslagmedium te kopiëren (bijvoorbeeld naar een netwerk­ station, beschrijfbare cd of flashkaart).

Hoofdstuk 6

In Windows Verkenner kunt u favorieten op een gemakkelijker manier ordenen. Klik op Start, klik op uw gebruikersnaam rechtsboven in het menu en dubbelklik op de map Favorieten.

214

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Bij een lange lijst favorieten biedt de wizard Importeren/exporteren van Internet Explorer een eenvoudiger alternatief, want via die weg kunt u elke tak van de boomstructuur Favorieten en zelfs de hele boomstructuur opslaan als HTML-bestand (met standaard de naam bookmark.htm) en via e-mail naar een vriend of collega versturen, als back-up in uw map Favorieten bewaren of als alternatieve route naar uw favoriete websites gebruiken. U opent de wizard door op de Alt-toets te drukken en vervolgens in het menu Bestand de menuoptie Importeren en exporteren te kiezen. Volg de aanwijzingen van de wizard op, kies Favorieten exporteren, selecteer het gedeelte van de map Favorieten die u wilt exporteren en geef een bestandsnaam en een locatie op. U kunt dezelfde opdracht en dezelfde wizard gebruiken om een verzameling koppelingen in een HTML-bestand in uw eigen boomstructuur Favorieten in te voegen. Op de pagina Selectie importeren/exporteren van de wizard kiest u Favorieten importeren. De wizard vraagt vervolgens naar een bestandsnaam en de tak van uw huidige boomstructuur Favorieten waar u de nieuwe koppelingen wilt importeren.

Favorieten beheren met programma’s van andere fabrikanten Er zijn diverse gratis of goedkope producten van andere fabrikanten in omloop waarmee u uw favorieten kunt beheren en de functies van Internet Explorer kunt uitbreiden. Deze geavanceerde favorietenbeheerprogramma’s bieden onder meer de volgende functies: )

de mogelijkheid om favorieten tussen computers te delen;

)

de mogelijkheid om favorieten met andere mensen te delen, hetzij op een openbare website hetzij privé;

)

de mogelijkheid om favorieten van opmerkingen te voorzien;

)

geavanceerde zoek- en sorteermogelijkheden;

)

de mogelijkheid om uw favorietenlijst van tijd tot tijd te controleren en favorieten met onbereikbare URL’s te markeren.

Als u geïnteresseerd bent in een krachtig favorietenbeheerprogramma, kunnen we een van de volgende opties aanraden:

Hoofdstuk 6

)

Del.icio.us (http://del.icio.us) afficheert zichzelf als ‘sociale bladwijzersite’. Nadat u een account bij deze gratis service hebt gemaakt, kunt u websiteadressen met titels, beschrijvingen en tags publiceren. U kunt uw verzameling markeren als privé of openbaar en van een eigen RSS-feed voorzien. Werkbalkknoppen zijn beschikbaar als invoegtoepassingen voor Internet Explorer, waardoor het gemakkelijk wordt om een favoriet aan uw Del.icio.us-verzameling toe te voegen.

)

Windows Live Favorites (http://favorites.live.com/) is een gratis webservice die door Microsoft wordt onderhouden. Dit programma is in de werkbalk van Windows Live geïntegreerd en biedt u de mogelijkheid om uw lokale favorieten met een server te synchroniseren. Het voordeel hiervan is tweevoudig: u hoeft zich nooit te bekomme-

Pop-upvensters blokkeren

215

ren om een back-up van uw map Favorieten en u kunt er altijd zeker van zijn dat uw favorieten zijn gesynchroniseerd als u de service op elke computer installeert.

Pop-upvensters blokkeren Internet Explorer biedt een functie die de meeste pop-upvensters kan onderdrukken, zodat ongewenste advertenties die in vensters op of onder websites worden gepresenteerd, u bespaard blijven. Standaard is Pop-upblokkering ingeschakeld. Wanneer de functie is ingeschakeld, bevat het submenu Pop-upblokkering een opdracht om de functie uit te schakelen (en omgekeerd). In zijn standaardconfiguratie onderdrukt Pop-upblokkering de meeste nieuwe vensters die direct door bezochte websites worden opgehoest. (In Pop-upblokkering heten deze vensters automatische pop-ups.) Als u een handeling initieert die een nieuw venster opent (door op een koppeling te klikken), neemt Pop-upblokkering aan dat u het nieuwe venster wilt openen en komt Pop-upblokkering niet tussenbeide. U kunt deze functie toleranter maken dan de standaardinstelling (zie de volgende paragraaf). Standaard opereert Pop-upblokkering op sites in de beveiligingszones Internet, Vertrouwde sites en Beperkte sites. De weergave van nieuwe vensters die door sites in de zone Lokaal intranet worden gegenereerd, worden niet geblokkeerd. Pop-upblokkering houdt een uitzonderingenlijst bij van sites die wel pop-ups mogen tonen. Als u regelmatig een site bezoekt die nieuwe vensters genereert (zoals een online winkel die u verzoekt om u via een afzonderlijk venster aan te melden), kunt u die site op een eenvoudige manier aan de uitzonderingenlijst toevoegen en voorkomen dat Pop-upblokkering uw transactie verhindert (zie verderop de paragraaf Pop-ups van specifieke sites toestaan).

Het filterniveau instellen

)

Hoog. Pop-upblokkering probeert alle nieuwe vensters te onderdrukken, inclusief de vensters die het gevolg zijn van uw handelingen. ActiveX-besturingselementen functioneren vaak niet bij deze instelling.

)

Normaal. Pop-upblokkering staat nieuwe vensters toe die het gevolg zijn van een klik op een koppeling. Nieuwe venster die anders zouden worden weergegeven ten gevolge van formuliergegevens die u indient, kunnen worden onderdrukt. Als u merkt dat dit op een bepaalde site gebeurt, kunt u overwegen om die site aan de uitzonderingenlijst toe te voegen. Als dit op meerdere sites gebeurt en dat een probleem oplevert, stel de registerwaarde UseTimerMethod dan in op 1 (zie de volgende paragraaf).

)

Laag. Pop-upblokkering staat alle nieuwe vensters toe behalve de vensters die automatisch verschijnen wanneer u een website bezoekt. Pop-upblokkering laat bovendien ook alle nieuwe vensters op beveiligde sites (HTTPS-sites) ongemoeid.

Hoofdstuk 6

Pop-upblokkering biedt drie waakzaamheidniveaus: Laag, Normaal (de standaard­ instelling) en Hoog. De kenmerken van deze drie niveaus zijn:

216

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Als u een ander niveau dan het standaardniveau wenst, kiest u achtereenvolgens Extra, Pop-upblokkering, Instellingen voor Pop-upblokkering. (In plaats daarvan kunt u ook op het tabblad Privacy van het dialoogvenster Internetopties op Instellingen klikken.) In het dialoogvenster Instellingen voor pop-upblokkering (zie figuur 6-19) opent u de vervolgkeuzelijst Filterniveau en selecteert u een van de drie instellingen.

Figuur 6-19  In het dialoogvenster Pop-upblokkering kunt u het filterniveau instellen, de lijst van uitgezonderde websites wijzigen en de meldingsopties aanpassen

Pop-upblokkering tijdelijk uitschakelen

Hoofdstuk 6

Misschien vindt u het handig om pop-upvensters van een bepaalde site toe te staan zonder de instellingen te wijzigen om alle pop-ups van die site toe te staan. Om Pop-upblokkering tijdelijk het zwijgen op te leggen houdt u Ctrl+Alt ingedrukt terwijl u op de koppeling klikt die de pop-up uitspuugt. U kunt een bepaalde site ook tijdelijk toestemming tot pop-ups verlenen door op de informatiebalk te klikken die aan de bovenzijde van het venster van Internet Explorer verschijnt wanneer een pop-up wordt onderdrukt. Als u op het eerste menu-item klikt, wordt het zojuist nog onderdrukte venster weergegeven en staat u popups tijdelijk toe totdat u de site verlaat.

Pop-upvensters blokkeren

217

Een aangepast filterniveau instellen Het gedrag van Pop-upblokkering wordt bepaald door vijf DWORD-waarden in de registersleutel HKCU\Software\Microsoft\Internet Explorer\New Windows. De waarden kunt u elk op 0 (nee) of 1 (ja) instellen. De waarden zijn: )

BlockControls. Deze instelling, nieuw in Internet Explorer 7, regelt pop-upvensters die door ActiveX-besturingselementen worden gegenereerd. Alleen bij niveau Hoog is deze waarde ingesteld op 1.

)

BlockUserInit. Deze waarde bepaalt of Pop-upblokkering vensters onderdrukt die het gevolg zijn van een klik op koppelingen binnen een website. Bij niveau Hoog is BlockUserInit gelijk aan 1, bij andere niveaus gelijk aan 0.

)

UseTimerMethod. Sommige pop-upvensters verschijnen niet na een klik op een koppeling, maar na het indienen van webformuliergegevens. Als UseTimerMethod is ingesteld op 1, zijn dergelijke pop-ups toegestaan; in het andere geval worden ze onderdrukt. Bij de niveaus Hoog en Normaal is UseTimerMethod ingesteld op 0.

)

UseHooks. Als deze waarde is ingesteld op 1, kan Internet Explorer berichten controleren die van en naar ActiveX-besturingselementen worden gestuurd door web­ sites die u bezoekt. UseHooks is alleen 0 bij niveau Hoog.

)

AllowHTTPS. Als deze waarde is ingesteld op 1, knijpt Pop-upblokkering een oogje dicht wanneer u een beveiligde website bezoekt. AllowHTTPS is alleen bij niveau Hoog ingesteld op 1.

Tabel 6-1 geeft een overzicht van de hierboven genoemde vijf registerwaarden en hun standaardinstellingen.

Tabel 6-1  Registersleutels waarmee het filtergedrag van Pop-upblokkering wordt geregeld

Registerwaarde

Hoog

Normaal

Laag

AllowHTTPS

0

0

1

BlockControls

1

0

0

BlockUserInit

1

0

0

UseHooks

0

1

1

UseTimerMethod

0

0

1

U kunt een aangepast filterniveau maken door een of meer van deze waarden in de registereditor te wijzigen. Als de vier waarden niet aan een van de drie standaardconfiguraties in tabel 6-1 voldoen, toont de vervolgkeuzelijst Filterniveau in het dialoogvenster Instellingen voor pop-upblokkering het menu-item Aangepast.

Hoofdstuk 6

Standaardinstelling van het filterniveau

218

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Pop-ups van specifieke sites toestaan Aangezien sommige websites niet goed functioneren als ze geen pop-ups mogen genereren en u bovendien pop-upadvertenties van sommige sites wellicht op prijs stelt, houdt Pop-upblokkering in Internet Explorer een uitzonderingenlijst bij van URL’s. Deze URL’s zijn gebruikersspecifiek en worden opgeslagen in de registersleutel HKCU\ Software\Microsoft\Internet Explorer\New Windows\Allow. Als Pop-upblokkering een pop-up blokkeert van een site waarvoor u een uitzondering wilt maken, klikt u aan de bovenzijde van het scherm op de informatiebalk en kiest u Pop-ups van deze site altijd toestaan. Als u van tevoren al weet dat u voor een site een uitzondering wilt maken, kiest u achtereenvolgens Extra, Pop-upblokkering, Instellingen voor Pop-upblokkering, typt u het adres van de desbetreffende website en klikt u op Toevoegen. Pop-upblokkering doet niets bij pop-ups van een site in de beveiligingszone Lokaal intranet, in de veronderstelling dat sites binnen uw eigen netwerk per definitie vertrouwd kunnen worden. Als u de blokkade in deze beveiligingszone toch wilt toepassen, gaat u als volgt te werk: 1 Kies in het menu Extra de menuoptie Internetopties en plaats het tabblad Beveiliging op de voorgrond. 2 Selecteer de zone die u wilt aanpassen en klik op Aangepast niveau. 3 Activeer in de lijst Instellingen het keuzerondje Inschakelen onder Pop-upblokkering (onder Diversen, ongeveer halverwege de lijst).

Meldingsopties configureren Wanneer Pop-upblokkering verhindert dat een venster opduikt, wordt u daarvan standaard op de volgende manier op de hoogte gebracht: )

Aan de bovenzijde van Internet Explorer wordt een informatiebalk weergegeven.

Figuur 6-20  Een informatiebalk )

In de statusbalk wordt een pictogram weergegeven.

Hoofdstuk 6

Figuur 6-21  Pictogram in de statusbalk )

U hoort een geluid.

Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren)

219

Als u de informatiebalk of het geluid wilt onderdrukken, kiest u Extra, Pop-upblokkering, Instellingen voor Pop-upblokkering. Wis vervolgens een of beide selectievakjes in het groepsvak Meldingen en filterniveau van het dialoogvenster Instellingen voor Popupblokkering.

Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren) De functie Automatisch aanvullen van Internet Explorer bespaart u intypen (en typefouten) door URL’s, gegevens in webformulieren, aanmeldingsnamen en wachtwoorden te onthouden die u hebt ingetypt. Zodra u gegevens op een webformulier begint in te vullen, raadpleegt Automatisch aanvullen een lijst van eerder ingetypte items en stelt deze functie mogelijke aanvullingen voor, zodat u minder typwerk hoeft te verrichten. Evenzo ontdekt Internet Explorer de overeenkomst van gebruikersnaam- en wachtwoordveld op een webpagina en vraagt u vervolgens of u de gegevens als aan elkaar gekoppeld paar wilt opslaan. Als u op Ja klikt, worden de ingevoerde waarden versleuteld en in het register opgeslagen. Beide typen gegevens worden opgeslagen in HKCU\Software\Microsoft\Internet Explorer\IntelliForms, de formulieren in een subsleutel met de naam Storage1, de referenties in Storage2. Niet iedereen is echter gediend van dit soort hulp. Al naargelang uw voorkeuren en voorzorgsmaatregelen wilt u wellicht gebruikmaken van alle, geen of sommige van de Automatische aanvullingsdiensten van de browser. U kunt Automatische aanvullingsopties die betrekking hebben op formulieren en wachtwoorden, inschakelen of uitschakelen door in het menu Extra de menuoptie Internetopties te kiezen, het tabblad Inhoud op de voorgrond te plaatsen en in het groepsvak Automatisch aanvullen op Instellingen te klikken. In dit dialoogvenster, afgebeeld in figuur 6-22, kunt u alle automatische aanvullingsopties regelen, op één na. (De optie Inline Automatisch aanvullen wordt in een ander dialoogvenster geregeld; zie de gelijknamige paragraaf verderop in dit hoofdstuk.) U kunt een of meer van de volgende selectievakjes activeren: )

Webadressen, als u de gegevens die in de adresbalk worden getypt automatisch wilt aanvullen;

Als het geluid waarmee Internet Explorer een geblokkeerde pop-up meldt, u niet bevalt, kunt u aan deze melding een ander geluid toewijzen via de optie Systeemgeluiden wijzigen in de sectie Hardware en geluiden van Configuratiescherm. De desbetreffende gebeurtenis is Geblokkeerde pop-up onder Windows Verkenner. (Internet Explorer heeft geen eigen kop in dit dialoogvenster.)

Hoofdstuk 6

Een ander pop-upgeluid instellen

220

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

)

Formulieren, als u de gegevens die u op webpagina’s intypt, bijvoorbeeld de namen en de besteladressen die u op commerciële websites intypt, automatisch wilt aanvullen;

)

Gebruikersnamen en wachtwoorden op formulieren als Internet Explorer de aanmeldingsgegevens voor de sites die u bezoekt, moet onthouden. Waarschuwing Als u het selectievakje bij Gebruikersnamen en wachtwoorden op formulieren selecteert, toont Internet Explorer altijd een promptvenster alvorens een nieuw wachtwoord te verzamelen. Het wachtwoord zelf wordt op het scherm weergegeven als een serie sterretjes en is op de harde schijf versleuteld opgeslagen. Iemand die over uw schouder meeleest of op zoek gaat op uw harde schijf, zal uw wachtwoord niet kunnen lezen wanneer Automatisch aanvullen dat wachtwoord verstrekt. Iemand die tot uw computer fysieke toegang heeft wanneer u zich met uw gebruikersaccount hebt aangemeld, kan in principe echter wel interacteren met websites waarvoor u de automatisch aangevulde gebruikersnaam en wachtwoordgegevens gebruikt en zich voor u uitgeven. Tenzij u er zeker van bent dat niemand anders uw account ooit zal gebruiken, kunt u het aanbod van de browser om referentiegegevens te onthouden het best afwijzen.

Figuur 6-22  U kunt de diverse automatische aanvullingsopties individueel inschakelen Hoofdstuk 6

of uitschakelen

Wilt u dat Internet Explorer aanmeldingsreferenties onthoudt voor nieuwe sites die u bezoekt, activeer dan het selectievakje bij Vragen om wachtwoorden op te slaan en het selectievakje bij Gebruikersnamen en wachtwoorden op formulieren. Als u deze sub­ optie wist, onthoudt de functie Automatisch aanvullen items die al werden opgeslagen, maar worden geen nieuwe gegevens opgeslagen.

Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren)

221

Wachtwoorden en andere vertrouwelijke gegevens opslaan en beveiligen In de loop van de tijd bezoekt u mogelijk letterlijk honderden websites die u vragen om u met een gebruikersnaam en een wachtwoord aan te melden. U gebruikt referenties voor de toegang tot accounts van online bankiers of online winkels, webservices zoals bulletinboards of sites om foto’s te delen of om een website of blog te beheren. Al die wachtwoorden bijhouden kan een hele toer zijn, vooral als u een uniek, moeilijk te raden wachtwoord voor elke gelegenheid gebruikt. Automatisch aanvullen biedt een gemakkelijker, redelijk veilige manier om deze referenties te bewaren en beschikbaar te maken wanneer u een website nogmaals wilt bezoeken. Het proces werkt als volgt: De eerste keer dat u een website bezoekt, typt u uw gebruikersnaam en wachtwoord en klikt u op de knop om de ingevoerde referenties naar de site te versturen. Voordat het formulier wordt verwerkt, toont Internet Explorer een dialoogvenster met de vraag of u het wachtwoord wilt opslaan.

)

Als u op Ja klikt, worden uw gebruikersnaam en wachtwoord versleuteld met behulp van uw Windows-aanmeldingsgegegens en websiteadres als sleutels en in de vorm van binaire gegevens opgeslagen op een locatie binnen de registersleutel HKCU\Software\Microsoft\Internet Explorer\IntelliForms\Storage2. De sleutel bestaat uit een lange reeks lettertekens die de URL van de pagina identificeert, terwijl de gegevens van de sleutel de versleutelde referenties bevatten.

)

Als u op Nee klikt, legt Windows een item vast in dezelfde locatie van het register als wanneer u op Ja klikt; het gegevensveld bevat echter geen gebruikersnaam of wachtwoord, maar alleen instructies om het aanmeldingsformulier van deze site in de toekomst te negeren.

De volgende keer dat u de pagina met het aanmeldingsformulier opent, gaat Windows in het register na of de URL daar voorkomt. Als de sleutel een opgeslagen gebruikersnaam/wachtwoordcombinatie bevat, verschijnt de Automatische aanvullingslijst zodra u in het veld Gebruikersnaam begint te typen en krijgt u opgeslagen items te zien die met uw invoer overeenkomen. (In plaats daarvan kunt u in het naamveld dubbelklik-

Hoofdstuk 6

Figuur 6-23  Wilt u het wachtwoord opslaan?

222

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

ken om alle opgeslagen gebruikersnamen weer te geven.) Als Windows de URL in de lijst aantreft met de opmerking dat u de vorige keer Nee hebt geantwoord op de vraag of u het wachtwoord wilde opslaan, wacht Internet Explorer op uw invoer van de referenties en krijgt u niet opnieuw de vraag voorgelegd. Wat het invoeren van wachtwoorden betreft, kan Automatisch aanvullen zowel een zegen als een ramp zijn. Als u snel wachtwoorden vergeet, kan Automatisch aanvullen het wachtwoord voor u onthouden en u tijd en frustratie besparen. Anderzijds kan Automatisch aanvullen het voor iemand anders gemakkelijker maken om zich met een van uw privéaccounts aan te melden.

Hoe veilig zijn uw opgeslagen wachtwoorden? Scepsis is de natuurlijke reactie als mensen horen dat Windows gebruikersnamen en wachtwoorden voor websites opslaat. Waar worden de wachtwoorden opgeslagen? Kan iemand die op mijn pc rondneust de lijst opgeslagen wachtwoorden vinden en lezen? Als ik mijn wachtwoord vergeet, kan ik het dan in de lijst opzoeken? Hoe maak ik een back-up van de opgeslagen wachtwoorden? Wat de beveiliging betreft, kunt u opgelucht ademhalen. Gebruikersnamen en wachtwoorden worden versleuteld met behulp van Triple-DES via de Data Protection Application Programming Interface (DPAPI), hetzelfde versleutelingsmechanisme dat bij EFS wordt gebruikt. De opgeslagen gegevens zijn versleuteld met behulp van uw 512-bits accountmasterkey. Om veiligheidsredenen kunt u de versleutelde gegevens niet direct bekijken. In plaats daarvan stelt Windows programma’s in staat om de opslagplaats onder streng gecontroleerde voorwaarden te bevragen.

Hoofdstuk 6

Dit is een enorme verbetering van de beveiliging ten opzichte van de implementatie van deze functie in Windows XP, waar het Protected Storage-subsysteem voor de versleuteling werd gebruikt. De zogeheten PStore biedt betrekkelijk zwakke versleuteling, zoals we ontdekten toen we een paar geleden onderzoek deden voor ons boek Windows XP Networking and Security Inside Out. Binnen een paar minuten hadden we een handjevol hulpprogramma’s ontdekt waarmee de inhoud van PStore kan worden gelezen en geëxporteerd, en de programma’s die we testten konden wat ze beweerden te kunnen. Een gereedschap dat iets met de DPAPI versleutelde opslagplaats weet aan te vangen, moet echter nog worden gevonden. Als u een zeer goed beveiligde site bezoekt, bijvoorbeeld de site van een bank, is het uiterst waarschijnlijk dat de ontwerpers van die site hun aanmeldingsformulieren hebben gemaakt met attributen die Automatisch aanvullen blokkeren. Dat voorkomt dat u per ongeluk creditcardgegevens in een Automatische aanvullingscache opslaat.

Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren)

223

Als u bij gebruikersnamen en wachtwoord liever zonder hulp van Automatisch aanvullen wilt werken, opent u het dialoogvenster Instellingen voor Automatisch invullen door op het tabblad Inhoud van het dialoogvenster Internetopties op Instellingen te klikken en het selectievakje bij Gebruikersnamen en wachtwoorden op formulieren te wissen. Als u alle reeds opgeslagen namen en wachtwoord wilt wissen, klikt u in het groepsvak Browsegeschiedenis van het tabblad Algemeen op Verwijderen. Als u Automatisch aanvullen wel voor gebruikersnamen en wachtwoorden wilt gebruiken, maar niet voor gevoelige accounts, klik dan op Verwijderen (om naar de begintoestand terug te keren voordat Internet Explorer uw wachtwoorden begon te onthouden) en zorg ervoor dat het selectievakje bij Vragen om wachtwoorden op te slaan is geactiveerd. Als u uw diverse accounts gebruikt, zal Internet Explorer u de eerste keer melden dat uw wachtwoord (optioneel) kan worden onthouden. Klik op Ja om het wachtwoord op te slaan voor de accounts waar u zich geen zorgen over maakt, maar weiger het aanbod om wachtwoorden te onthouden voor belangrijke sites. Er is nog een heikel aspect aan het gebruik van Automatisch aanvullen om wachtwoorden voor webformulieren op te slaan, dat te maken heeft met het feit dat elk opgeslagen paar aan een specifiek webadres is gekoppeld. Als de ontwerper van de site de URL wijzigt van de pagina die het aanmeldingsformulier bevat, werken de opgeslagen referenties voor de oude pagina niet meer. Als u de pagina op twee verschillende manieren kunt bereiken, bijvoorbeeld met en zonder het voorvoegsel www (bijvoorbeeld http:// voorbeeld.com/logon en http://www.voorbeeld.com/logon, wordt elk adres als afzonderlijk item in de database opgeslagen. Overigens worden niet alle webaanmeldingen op deze locatie opgeslagen. Als u verbinding maakt met een site die gebruikmaakt van HTTP Authentication, waar u referenties in een afzonderlijk aanmeldingsvenster typt in plaats van op een webformulier, worden uw geheime details opgeslagen als een verborgen en versleuteld bestand in %AppData%\Microsoft\Credentials.

De geschiedenis van Automatisch aanvullen wissen

Om een enkele opgeslagen waarde te verwijderen gaat u naar de webpagina die aan de opgeslagen gegevens is gekoppeld. Klik in het veld dat de aanmeldingsnaam bevat en druk op de toets Pijl-omlaag om het opgeslagen item te selecteren (waarbij u een aantal malen op de toets moet drukken als u een aantal items voor dat veld hebt opgeslagen). Zodra u het gegeven hebt geselecteerd dat u kwijt wilt, drukt u op de Delete-toets. Als u een aanmeldingsnaam selecteert dat bij een wachtwoord hoort, vraagt Windows in een dialoogvenster of u het opgeslagen wachtwoord eveneens wilt verwijderen.

Hoofdstuk 6

U kunt afzonderlijke snippers opgeslagen formuliergegevens en opgeslagen webreferentie van de lijst Automatisch aanvullen verwijderen als u de pagina kunt bereiken die aan die gegevens is gekoppeld. (Als de pagina niet meer bestaat, blijven de verwijzingen opgeslagen, maar kunnen niet meer worden bereikt.) Deze mogelijkheid is met name handig als u af en toe (of vaak) typefouten maakt, waardoor u meerdere Automatische aanvullingslijsten met nutteloze, foutief gespelde items vult.

224

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Als u nog grondiger wilt huishouden, kunt u alle gebruikersnaam/wachtwoord­paren wissen. Als u niet precies weet welke geheimen door de Automatische aanvullingsitems worden bewaard, kunt ze in het grote Niets laten verdwijnen door in het dialoogvenster Instellingen voor Automatisch aanvullen op Formulieren verwijderen of Wachtwoorden verwijderen te klikken. Elk van deze knoppen verwijdert een bepaalde categorie items. Zoals de tekst op het tabblad Instellingen voor Automatisch aanvullen meldt, moet u naar het tabblad Algemeen van het dialoogvenster Internetopties gaan om webadresitems te wissen. Door in het groepsvak Browsegeschiedenis van dat tabblad op Verwijderen te klikken kunt u behalve opgeslagen formulieren en wachtwoorden uw

Dwing Internet Explorer om een wachtwoord voor een site op te slaan Als Automatisch aanvullen voor gebruikersnamen en wachtwoorden is ingeschakeld, vraagt Internet Explorer u om goedkeuring alvorens een nieuwe aanmeldingsnaam en een wachtwoord op te slaan. Als u op Nee klikt, wordt uw keuze in het register geregistreerd en zal Internet Explorer u de volgende keer bij die site niet meer met een vraag lastig vallen. Maar wat doet u als u van gedachten verandert? Als u bereid bent om wat werk te verrichten, kunt u het nee-item voor die site vervangen door een opgeslagen wachtwoord. De taak wordt gecompliceerd door het feit dat de desbetreffende site in het register met behulp van een onbegrijpelijke reeks lettertekens is opgeslagen in plaats van een naam die gemakkelijk opgezocht kan worden. We bevelen de volgende methode aan: 1 Open de registereditor door regedit op een opdrachtregel of in het menu Start te typen en navigeer naar HKCU\Software\Microsoft\ Internet Explorer\IntelliForm\Storage2. 2 Selecteer in het linkerdeelvenster de sleutel Storage2. Kies in het menu Bestand de menuoptie Exporteren en sla de sleutel op een veilige locatie op onder een begrijpelijke naam, bijvoorbeeld OpgeslagenWachtwoorden.reg. 3 Selecteer in het rechterdeelvenster alle waarden en druk op Delete.

Hoofdstuk 6

4 Ga in Internet Explorer naar de site waarvan u het wachtwoord wilt opslaan, vul uw referenties in en klik op de knop om de formuliergegevens in te dienen. Wanneer Internet Explorer vraagt of het uw wachtwoord moet onthouden, klikt u op Ja. 5 Ga terug naar de registereditor en kies in het menu Bestand de menuoptie Importeren. Selecteer het bestand dat u tijdens stap 2 hebt opgeslagen en klik op Openen om de opgeslagen gegevens met het register samen te voegen. Deze handeling herstelt de tevoren opgeslagen wachtwoorden zonder het wachtwoord te wissen dat u zojuist hebt gemaakt.

Automatisch aanvullen toestaan (of weigeren)

225

sporen op internet wissen, zoals verderop in dit hoofdstuk, in de paragraaf Privé-informatie wissen, nog zal worden uitgelegd.

Inline Automatisch aanvullen De Automatische aanvullingsitems die door de opties worden vergaard, verschijnen in dropdownmenu’s terwijl u typt. Als u een item wilt gebruiken, selecteert u dat item met de muis of de pijltoetsen. Inline Automatisch aanvullen werkt anders. Als deze functie is uitgeschakeld (de standaardinstelling), probeert Internet Explorer te raden waar u heen wilt gaan terwijl u in de adresbalk typt. Aan de hand van opgeslagen favorieten en eerder ingetypte adressen maakt Internet Explorer een dropdownmenu van waarschijnlijke bestemmingen. Als u bijvoorbeeld m typt, komt Inline Automatisch aanvullen bijvoorbeeld met de volgende lijst op de proppen:

Figuur 6-24  Na het typen van de letter m Ga met behulp van de pijltoetsen naar het juiste item en druk op Enter.

Minder typen door op Ctrl+Enter te drukken Met of zonder Automatisch aanvullen kunt u het typewerk in de adresbalk beperken door gebruik te maken van een handige sneltoets. Als u op Ctrl+Enter drukt, vult Internet Explorer de ingetypte tekst aan door deze te laten voorafgaan door http://www en te laten volgen door .com.

Hoofdstuk 6

Als Inline Automatisch aanvullen is ingeschakeld, wordt de beste overeenkomst uit het dropdownmenu in de adresbalk getoond, waarbij het gedeelte achter het teken dat u zojuist hebt getypt, gemarkeerd wordt weergegeven. U kunt de End-toets en de pijltoetsen gebruiken om door het adres te manoeuvreren en het met de hand te bewerken. De meeste mensen geven er de voorkeur aan om deze functie uit te schakelen. Als u een uitzondering bent, kies dan in het menu Extra de menuoptie Internetopties en plaats het tabblad Geavanceerd op de voorgrond. Activeer het selectievakje bij Inline Automatisch aanvullen gebruiken (onder het kopje Webpagina’s bekijken).

226

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

De beveilingings- en privacyopties van Internet Explorer Dankzij de Beveiligde modus hoeft u in Internet Explorer 7 voor Windows Vista maar heel weinig beveiligingsopties te configureren. (Meer details vindt u in hoofdstuk 27.) In dit hoofdstukgedeelte zullen we kort ingaan op de gebruikelijkste beveiligingsopties die u kunt aanpassen.

Wat u bij downloaden wel en niet moet doen Het grootste risico bij downloaden van het web is de mogelijkheid dat u wordt verleid tot het installeren van een ongewenst ActiveX-besturingselement of een programma dat nare dingen gaat doen. In Windows Vista hebt u diverse verdedigingslinies tegen potentieel gevaarlijke downloads. De eerste barrière is de informatiebalk die bovenaan in het browservenster verschijnt als een website een ActiveX-besturingselement of een uitvoerbaar programma probeert te downloaden.

Figuur 6-25  Een ActiveX-besturingselement instellen

Hoofdstuk 6

Het belangrijkste kenmerk van de informatiebalk is dat deze uw aandacht niet volledig opeist. Als u niet geïnteresseerd bent in het laden van een ActiveX-besturingselement (bijvoorbeeld omdat u per ongeluk op de site bent beland nadat u een verkeerd adres hebt ingetypt), kunt u de informatie negeren. Als u de activiteit wilt goedkeuren waarvoor de informatiebalk u waarschuwt, klikt u op de informatiebalk om een menu te openen waarin u vervolgens de gewenste menuoptie kiest. Alles bij elkaar hebt u minstens twee gelegenheden om een ongewenste software-installatie te weigeren, terwijl gebruikers met standaardaccounts dit soort programma’s niet kunnen installeren zonder het wachtwoord van een administrator te verstrekken. Zie hoofdstuk 27 voor meer informatie over specifieke bescherming tegen ­ongewenste downloads in Internet Explorer.

De beveilingings- en privacyopties van Internet Explorer

227

Zie in hoofdstuk 10 de paragraaf Onveilige handelingen voorkomen met ­Gebruikersaccountbeheer en in hoofdstuk 4 de paragraaf Werken met Gebruikersaccountbeheer, als u wilt weten waarom en hoe Gebruikersaccountbeheer de installatie van software aan banden legt,

Websitecertificaten controleren Websitecertificaten vormen de basis van beveiligde transacties via internet. Wanneer u een beveiligde website in Internet Explorer bezoekt, geeft het slotpictogram in de adresbalk aan dat de site een digitaal certificaat heeft. U kunt de details van dat certificaat bekijken door op het slotpictogram te klikken en het overzichtsvenster weer te geven.

Figuur 6-26  Website-identificatie Klik op de koppeling Certificaten weergeven als u meer over het certificaat en de uitgever daarvan wilt weten. Als het certificaat is verlopen of ongeldig is of als het adres dat aan het certificaat is toegewezen niet overeenkomt met het domein dat het certificaat presenteert, wordt in het browservenster een waarschuwing getoond. Als u ervoor kiest om door te gaan, wordt de adresbalk bloedrood en krijgt u een certificaatfoutmelding te zien. Klik op de foutmelding om een uitvoerige verklaring te bekijken waarom u voor de site op uw hoede dient te zijn (zie figuur 6-27).

Hoofdstuk 6

Internet Explorer 7 ondersteunt eveneens een nieuwe vorm van certificaten die het High Assurance-certificaat heet. Wanneer u een site bezoekt die door een van deze certificaten is beveiligd, wordt de adresbalk groen, ten teken dat de site op basis van zijn certificaat legitiem is. Op het moment dat we dit boek schreven, waren grote sites nog niet op deze certificaatvorm overgeschakeld.

228

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Figuur 6-27  Het dialoogvenster Certificaatfout

Nota bene Sommige certificaatfouten zijn goedaardig en kunnen door de vingers worden gezien als u begrijpt waarom ze optreden. Sommige webhostbedrijven gebruiken eigen certificaten om de toegang te beveiligen tot de controlepanelen waarmee ze de domeinen beheren die op hun servers zijn gehuisvest. Als u de beheerderinterface via uw eigen domein probeert te benaderen, zal Internet Explorer een beveiligingswaarschuwing verstrekken. Datzelfde kan gebeuren als een certificaat op een bepaald domein is geregistreerd, maar door een bedrijf op een ander domein in dezelfde familie wordt toegepast. Als dit hinderlijk vaak gebeurt en u een verdacht certificaat meent te kunnen herkennen wanneer u er een ziet, kunt u deze controle uitschakelen.

Bedrieglijke websites (phishingsites) identificeren

Hoofdstuk 6

Internet Explorer kan websites inspecteren en toegang te weigeren tot sites die er verdacht uitzien (of ervoor waarschuwen). Deze zogeheten phishingsites zijn ontworpen door scammers met de bedoeling dat ze sterk op commerciële en financiële sites lijken. Het doel van een scammer is u in de waan te brengen dat u de site bezoekt, gewoonlijk door u te verzoeken om in een e-mailbericht op een koppeling te klikken). Vervolgens is het de bedoeling dat u gevoelige informatie invult, zoals uw aanmeldingsreferenties, rekeningnummers en details over uw identiteit.

De beveilingings- en privacyopties van Internet Explorer

229

Wanneer u Internet Explorer voor het eerst start, wordt u gevraagd het phishing­filter in te schakelen. U kunt het phishingfilter te allen tijde inschakelen of uitschakelen door in het menu Extra de menuoptie Phishingfilter te kiezen en vervolgens op een van de opties te klikken. Deze opties stellen u in staat om een website met de hand te controleren, een verdachte website te rapporteren aan de online service die een database van verdachte en phishingsites bijhoudt, of de automatische controle in- of uitschakelen. Als u het phishingfilter volledig wilt uitschakelen, opent u het dialoogvenster Internetopties. Plaats het tabblad Geavanceerd op de voorgrond en zoek de groep Phishingfilter op (onder Beveiliging, in het bovenste gedeelte van de lijst). Het phishingfilter doet zijn speurwerk met behulp van een ‘witte lijst’, een verzameling regels en een op servers gebaseerde ‘zwarte lijst’, die continu wordt bijgehouden. De begincontrole is heuristisch; er wordt gekeken naar de inhoud van de pagina zelf. Als bijvoorbeeld alle afbeeldingen van de website van een bank zijn, maar de Submitknop naar een URL met een IP-adres gaat, wordt de rode vlag gehesen. Als u op een verdachte site stuit, ziet u een gele banner die u waarschuwt om nauwkeuriger te kijken, waarbij u de mogelijkheid wordt geboden om de site aan Microsoft te rapporteren (zie figuur 6-28).

Cookies beheren Cookies zijn minuscule tekstbestanden die op uw computer kunnen worden opgeslagen door websites wanneer u ze bezoekt, en door diezelfde sites worden opgehaald

Hoofdstuk 6

Figuur 6-28  Er wordt een phishingwebsite gerapporteerd

230

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

wanneer u er terugkeert. De bedreigingen voor de privacy van cookies zijn de afgelopen jaren sterk overdreven, maar dat betekent niet dat ze geheel onschuldig zijn. Internet Explorer 7 biedt zeer gevarieerde hulpmiddelen om cookies te bekijken en te beheren, afzonderlijk of als onderdeel van een groep privacyinstellingen. Zie in hoofdstuk 27 de paragraaf Cookies beheren voor een uitvoerige bespreking van deze gereedschappen en methoden.

Privé-informatie wissen Internet Explorer houdt een kopie bij van websites, afbeeldingen en media die u onlangs in de browser hebt bekeken. Er wordt eveneens een lijst bijgehouden van websites die u hebt bezocht en of u op de pagina bent gearriveerd door op een koppeling te klikken of door een adres te typen. Deze cache-informatie kan in combinatie met cookies, opgeslagen formuliergegevens en opgeslagen wachtwoorden, personen die toegang tot uw computer hebben, meer informatie opleveren dan u lief is. Om het merendeel van uw sporen online uit te wissen, kunt u in het menu Extra de menuoptie Browsegeschiedenis wissen kiezen. In dit dialoogvenster, afgebeeld in figuur 6-29, kunt u elke individuele categorie informatie wissen. Via een klik op de knop Alles wissen, wist u alle informatie in alle categorieën.

Figuur 6-29  De opties in het dialoogvenster Browsegeschiedenis wissen laten uw Favorieten en abonnementen op webfeeds intact

Hoofdstuk 6

Naar RSS-feeds zoeken, ze lezen en erop intekenen Wanneer is een webpagina geen echte webpagina? Als het een webfeed is. Feeds worden aangeleverd via het HTTP-protocol, maar ze worden door een programma samengesteld met behulp van XML en de RSS-standaard. Een webfeed is in wezen een gestructu-

Naar RSS-feeds zoeken, ze lezen en erop intekenen

231

reerde lijst items, elk met een kop, een body, een datum- en tijdstempel en andere standaarddetails. De pagina is bedoeld om opnieuw gegenereerd te worden nadat er nieuwe items zijn gepost. De recentste feed wordt met regelmatige tussenpozen gedownload en opnieuw samengesteld aan de kant van de ontvanger met behulp van wat wel duizend RSS-leesgereedschappen lijken. Webfeeds zijn uiterst populair geworden, zoals de kleine RSS-pictogrammen bewijzen die u aantreft op praktisch elke webpagina die u tegenwoordig bezoekt. Dankzij webfeeds hoeft u op een nieuwssite of een blog niet voortdurend na te gaan of er iets nieuws is gepost. Als u Internet Explorer als feedlezer gebruikt, kunt u zich abonneren op een RSS-feed en de browser toestaan om de feed te downloaden volgens een schema dat u hebt opgesteld. Als er nieuws is, wordt de koppeling van die site vet weergegeven, waarna u de ongelezen inhoud in uw browservenster kunt weergeven door op de koppeling te klikken. Nota bene In vorige versies van Internet Explorer kon u op de optie Deze pagina offline beschikbaar maken klikken, waarna u uit een verzameling aanvullende eigenschappen kon kiezen om het automatisch ophalen van webpagina’s mogelijk te maken. Deze functie is in Internet Explorer 7 verdwenen. Als u pagina’s offline wilt lezen, zijn webfeeds een veel betere oplossing.

Om aan de slag te gaan met RSS-feeds, klikt u op een willekeurige webpagina op het oranje RSS-pictogram (of zoekt u naar een koppeling met het label XML, RSS of Atom, mogelijk gevolgd door een versienummer). De standaard grijze Feed-knop in de opdrachtenbalk van Internet Explorer wordt helder oranje wanneer de aanwezigheid van een werkbalkfeed wordt ontdekt op de pagina die u momenteel bekijkt. Via een klik op de knop opent u de feed (of kiest u uit een menu beschikbare feeds als er twee of meer feeds beschikbaar zijn).

Als u een feed in Internet Explorer opent, past de browser een uniform stijlblad op de pagina toe, waarna u de inhoud van de feed in het browservenster ziet (zie figuur 6-31 voor een voorbeeld). U kunt een nieuwe feed toevoegen aan de lijst in Favorietencentrum en Internet Explorer opdragen om de feed te controleren door op de koppeling Abonneren op deze feed te klikken. Via deze handeling opent u het dialoogvenster van figuur 6-32.

Hoofdstuk 6

Figuur 6-30  De Feed-knop

232

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Figuur 6-31  Sommige feeds bevatten alleen korte verwijzingen naar langere berichten of mediabestanden, zodat u op een koppeling moet klikken om de bijbehorende post te bekijken of af te spelen

Figuur 6-32  Abonneren op een feed

Hoofdstuk 6

Deze instellingen, die lijken op de instellingen die u aanbrengt wanneer u een webfavoriet maakt, stellen u in staat om de feed een veelzeggende naam te geven en eventueel in een submap van de map Feeds op te slaan. Als u alle feeds van uw abonnementslijst wilt zien, opent u de lijst feeds in Favorietencentrum. Als Favorietencentrum al geopend is, drukt u op Ctrl+J; is Favorietencentrum verborgen, druk dan op Ctrl+Shift+J. Nadat u een feed aan uw abonnementenlijst hebt toegevoegd, kunt u de eigenschappen van de feed aanpassen door in Favorietencen-

Naar RSS-feeds zoeken, ze lezen en erop intekenen

233

trum met de rechtermuisknop op de naam van de feed te klikken en Eigenschappen te kiezen. In figuur 6-33 ziet u welke eigenschappen u kunt wijzigen.

Figuur 6-33  Bij een nieuwsfeed wilt u updates waarschijnlijk eens per uur in plaats van eens per dag ophalen

U kunt de feed een andere naam geven (maar niet het adres wijzigen; om dat te doen moet u de feed verwijderen en een nieuw abonnement nemen op de gewijzigde URL). U kunt een andere waarde kiezen bij Aangepast schema gebruiken door in de vervolgkeuzelijst Regelmaat een andere waarde te kiezen. Als u het standaardophaalschema wilt wijzigen, klikt u op Instellingen en wijzigt u de opties die in het dialoogvenster Instellingen voor feeds worden weergegeven (zie figuur 6-34).

Feeds op aanvraag bijwerken Wilt u het laatste nieuws van een bepaalde feed? Omzeil het normale schema door in Favorietencentrum naar het feeditem te wijzen en rechts ervan op het blauwe pictogram Deze feed vernieuwen te klikken. U kunt ook met de rechtermuisknop op een item of map klikken en in het snelmenu de menuoptie Alles vernieuwen kiezen om alle feeds waar u op geabonneerd bent, onmiddellijk bij te werken.

Hoofdstuk 6

U kunt ook het aantal items regelen dat voor elke feed wordt opgeslagen. Standaard begint Internet Explorer oude items van een bepaalde feed te wissen zodra de voor de feed gereserveerde opslag tweehonderd items bevat. U kunt dit aantal verlagen (het minimum is 1) of verhogen (het maximum is 2500).

234

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Figuur 6-34  Instellingen voor feeds De feedopslag is niet geïndexeerd, dus kunt u niet van de Windows zoekgereedschappen gebruikmaken om items in de gedownloade feeds op te zoeken. Als u feeds wilt lezen, opent u de lijst Feeds in Favorietencentrum en klikt u op de gewenste koppeling. (Vetgedrukte koppelingen geven aan dat er nieuw ongelezen materiaal beschikbaar is.) De laatste updates van de door u geselecteerde feed worden in het inhoudsgedeelte van de browser weergegeven (zie figuur 6-35).

Hoofdstuk 6

Figuur 6-35  Wanneer u in het browservenster een feed bekijkt waarop u geabonneerd

bent, kunt u de gereedschappen in de rechterbovenhoek gebruiken om de selectie te doorzoeken, te sorteren en te filteren

Internet Explorer gebruiken als FTP-client

235

Internet Explorer gebruiken als FTP-client U kunt Internet Explorer niet alleen gebruiken om via HTTP websites te bezoeken, maar ook om opslagplaatsen van bestanden via FTP te bereiken. Als u een FTP-adres wilt specificeren, gebruikt u het voorvoegsel ftp:// in plaats van http://. Standaard toont Internet Explorer directorylistings van FTP-sites in gewone tekst, waarbij systeemlettertypen worden gebruikt (zie figuur 6-36 voor een voorbeeld). Via een klik op een koppeling opent u elk bestand dat in een browservriendelijk formaat is opgeslagen (tekst of HTML) direct in het browservenster. U kunt een bestand opslaan door met de rechtermuisknop op de gewenste koppeling te klikken en in het snelmenu de menuoptie Doel opslaan als te kiezen.

Figuur 6-36  FTP-listings in een Internet Explorer-venster worden in dit onopgesmukte

Als u simpelweg een FTP-adres invoert of op een FTP-koppeling klikt, probeert Internet Explorer u aan te melden met anonieme toegang zonder referenties. Als u in Internet Explorer verbinding wilt maken met een FTP-server die een gebruikersnaam en een wachtwoord verlangt, kunt u uw aanmeldingsinformatie als volgt in de adresbalk toevoegen: ftp://naam:[email protected]

Hoofdstuk 6

formaat weergegeven

236

Hoofdstuk 6  Werken met Internet Explorer 7

Als u het wachtwoord weglaat en uitsluitend een gebruikersnaam typt, gevolgd door @ en het adres van de FTP-site, vraagt Internet Explorer u om referenties in het hier weergegeven dialoogvenster. U kunt de referenties niet in Internet Explorer opslaan.

Figuur 6-37  Referenties opgeven In Internet Explorer is het erg onhandig werken met FTP-sites. Voor af en toe anonieme toegang kunt u er waarschijnlijk mee uit de voeten, maar voor alle andere dingen dan een snelle download raden we aan om met een FTP-site in de mapweergave te werken. Kies in het menu Pagina de menuoptie FTP-site in Windows Verkenner openen. Nadat u de beveiliging bent gepasseerd, ziet u de inhoud van de site in een soortgelijk venster als het venster dat in figuur 6-38 is afgebeeld.

Hoofdstuk 6

Figuur 6-38  Als u via Windows Verkenner met een FTP-site verbinding maakt, kunt u

bestanden en mappen direct beheren. Het sitepictogram in het deelvenster Navigatie verdwijnt zodra u het venster sluit

Internet Explorer gebruiken als FTP-client

237

Als de site van u verlangt dat u referenties invoert, drukt u op Alt om het menu van Windows Verkenner zichtbaar te maken. Kies in het menu Bestand de menuoptie Aanmelden als en geef uw gebruikersnaam en wachtwoord op in het dialoogvenster dat getoond wordt in figuur 6-39.

Figuur 6-39  Gebruikersnaam en wachtwoord opgeven Als u Windows Verkenner voor de toegang tot FTP-sites gebruikt, kunt u werken met de basisfuncties, waaronder de mogelijkheid om bestands- en mapmachtigingen te wijzigen. (Klik met de rechtermuisknop en kies Eigenschappen als u machtigingen wilt aanpassen.) Als u de voorkeur geeft aan een FTP-client van een andere leverancier, kunt u de FTP-mapweergave in Windows Verkenner uitschakelen. Open het dialoogvenster Internetopties, plaats het tabblad Geavanceerd op de voorgrond, blader naar de sectie Webpagina’s bekijken en wis het selectievakje bij FTP-mapweergave inschakelen (zonder Internet Explorer).

Internet Explorer biedt weliswaar mogelijkheden om feeds te lezen, maar als u verslaafd raakt aan RSS als een manier om nieuws en informatie bij te houden, zult u een krachtiger programma willen hebben. Bij die overstap kunt u de feeds waarop u bent geabonneerd, als OPMLbestand exporteren. Druk op de Alt-toets om de menubalk van Internet Explorer zichtbaar te maken en kies in het menu Bestand de menuoptie Importeren en exporteren. Volg de aanwijzingen van de wizard op en kies de optie Feeds exporteren. Sla de lijst op in een bestand en importeer dat bestand in uw nieuwe feedlezer. Het proces werkt in omgekeerde richting ook. Als u de voorkeur geeft aan Internet Explorer, kunt u een lijst feeds uit een ander programma of webservice exporteren en in Internet Explorer met behulp van de wizard Importeren/ exporteren importeren.

Hoofdstuk 6

Een lijst feeds importeren en exporteren

7 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Bestanden en informatie opzoeken en ordenen De onderdelen van Windows Verkenner  240 Navigeren in Windows Verkenner  252 Werken met eigenschappen in het ­deelvenster ­Details  258 Gebruikersprofielen beheren  261 Mappen met persoonlijke gegevens verplaatsen  272 Zoeken en indexeren gebruiken en configureren  274 Vorige versies van mappen en bestanden herstellen  293 Bestanden en mappen uit de prullenbak herstellen  296 De opslagruimte maximaliseren met NTFS­compressie en gecomprimeerde (gezipte) mappen  299

Tenzij u de computer uitsluitend als spelletjesmachine of mediacenter gebruikt, is leren hoe u uw spullen (documenten, programma’s en communicatie) beheert, waarschijnlijk de belangrijkste computervaardigheid die u zich eigen dient te maken. Aangezien steeds grotere harde schijven steeds meer bestanden gaan bevatten, is het belangrijker dan ooit om de spullen bij te houden. Gelukkig biedt Windows Vista een uitstekende verzameling opzoekgereedschappen. De optocht wordt aangevoerd door het opnieuw ontworpen Windows Verkenner, met zijn levende pictogramvoorbeelden van bestandsinhouden (bij toepassingen en documenttypen die deze functie ondersteunen), een voorbeeldvak dat u gelegenheid biedt om het bestand in te kijken zonder het daadwerkelijk te openen, en een detailsgedeelte

240

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

dat de bestandseigenschappen toont en u beschrijvende labels aan bestanden laat toevoegen (bij bestanden die deze functie ondersteunen). Het belangrijkste nieuwe onderdeel in Windows Verkenner is wel het zoekvak in de rechterbovenhoek. Windows Verkenner is nu volledig met de functie Zoeken geïntegreerd, zodat u kunt vinden wat u nodig hebt waar u het nodig hebt (zelfs binnen gewone dialoogvensters). De functie Zoeken zelf is zo sterk verbeterd dat een vergelijking met zijn voorganger in Windows XP zinloos is. Het makke beest is verdwenen, de tijger is los. Afgezien van de gestileerde gebruikersinterface van Windows Verkenner en de volledig functionele zoekmachine biedt Windows Vista ook een gemakkelijk te hanteren backupprogramma, Vorige versies geheten, een onvolprezen functie van het besturings­ systeem. Deze weinig opwindend klinkende nieuwigheid houdt dagelijks wijzigingen bij van uw mappen en bestanden (mits Systeembeveiliging is ingeschakeld) en legt met tussenpozen een wijzigingsgeschiedenis vast, waardoor u de tijd kunt terugdraaien als u een bestand hebt gewist of onherstelbaar hebt beschadigd. Edities De functie Vorige versies, die in dit hoofdstuk wordt beschreven, is niet beschikbaar in Windows Vista Home Basic en Windows Vista Home Premium.

De onderdelen van Windows Verkenner Figuur 7-1 toont een map met twee tekstdocumenten en een afbeelding. Alle optionele weergaveonderdelen zijn in dit voorbeeld zichtbaar gemaakt. De mapinhoud wordt getoond in de weergave Grote pictogrammen, een van de verschillende weergaveopties die u in Windows Verkenner kunt kiezen. De belangrijkste onderdelen (al dan niet optioneel) zijn: )

Navigatiedeelvenster. Het optionele navigatiedeelvenster aan de linkerzijde van Windows Verkenner bevat een verzameling favoriete koppelingen die directe toegang tot bepaalde mappen bieden. Standaard zijn er in Windows enkele ingesteld, maar u kunt zo nodig items aan de lijst toevoegen of eruit verwijderen. Het navigatiedeelvenster kan ook de mappenlijst weergeven. De mappenlijst is een navigeerbaar overzicht van uw mappenstructuur.

)

Deelvenster Details. Aan de onderzijde van het venster toont het deelvenster Details eigenschappen van het geselecteerde item. Bij veel bestandstypen kunt u in dit deelvenster eigen aanduidingen toevoegen, en u kunt die aanduidingen in zoek­ acties gebruiken. De weergave van het deelvenster Details is optioneel.

)

Voorbeeldvak. In het voorbeeldvak kunt u de inhoud van een bestand bekijken zonder het bestand te openen. Het uiterlijk en het gedrag van het voorbeeldvak kan vari-

ëren, al naargelang het type geselecteerde bestand. Als u een bestand met tekst hebt geselecteerd, kunt u in het voorbeeldvak een deel van de tekst of de gehele tekst lezen. Als u een Excel-werkblad selecteert, toont het voorbeeldvak u een navigeerbaar alleen-lezenwerkblad. Als u een media-item selecteert (zie figuur 7-2 voor een voorbeeld), krijgt u een miniatuurspeler te zien. Het voorbeelddeelvenster is optioneel. Menubalk

Adresbalk

Navigatiedeelvenster

Opdrachtenbalk

Deelvenster Details

Zoekvak

Voorbeeldvak

Figuur 7-1  De nieuwe Windows Verkenner bevat deze weergaveonderdelen, waarvan sommige optioneel zijn )

Opdrachtenbalk. In tegenstelling tot de andere weergaveonderdelen die tot dusverre werden beschreven, is de opdrachtenbalk niet optioneel maar altijd zichtbaar. U kunt de opdrachtenbalk niet aanpassen. Maar zoals u kunt zien door figuur 7-1 met figuur 7-2 te vergelijken, varieert de inhoud van de opdrachtenbalk en biedt Windows Verkenner steeds opdrachten die voor het geselecteerde item relevant zijn.

)

Menubalk. Direct boven de opdrachtenbalk bevindt zich de optionele menubalk, een overblijfsel uit Windows XP. De meeste opties worden ook aangeboden in de opdrachten Organiseren en Beeld (of in sommige gevallen in het snelmenu dat u opent door met de rechtermuisknop in Windows Verkenner te klikken). Niettemin geven sommige Windows XP-veteranen de voorkeur aan de menubalk, omdat deze weinig ruimte inneemt en vaak benodigde functies (zoals het dialoogvenster Mapopties) op vertrouwde plekken aanbiedt. (Feitelijk bevat de menubalk een paar opdrachten die nergens anders in Windows Verkenner beschikbaar zijn; zie figuur 7-3.)

241

Hoofdstuk 7

De onderdelen van Windows Verkenner

242

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-2  Het voorbeeldvak is een mediaspeler in miniatuurformaat wanneer u muziek of video hebt geselecteerd

Figuur 7-3  De meeste opdrachten in de menubalk zijn nu elders beschikbaar, maar de eerste drie menuopties in het menu Extra niet

Snel naar het dialoogvenster Mapopties Een andere snelle manier om het dialoogvenster Mapopties te bereiken, is de volgende. Typ map in het zoekvak van het menu Start. Het dialoogvenster Mapopties verschijnt dan óf direct op het scherm óf als eerste item van de resultatenlijst onder de kop Programma’s. Als de menubalk niet wordt weergegeven, kunt u die tijdelijk zichtbaar maken (lang genoeg om een menu te openen en een opdracht uit te voeren) door op Alt of F10 te drukken.

)

Adresbalk. Net als zijn collega in een webbrowser toont de adresbalk u waar u bent en helpt de balk u naar een bestemming te springen. (U kunt hier zelfs een URL intypen en de browser starten, hoewel dat niet echt de belangrijkste functie van de adresbalk is.) Vanwege zijn nieuwe ‘broodkruimelspoor’ is de adresbalk van Windows Vista vele malen handiger dan zijn voorganger in Windows XP.

)

Zoekvak. Door te typen in het zoekvak start u een zoekactie op basis van de huidige map. Het is een fantastisch hulpmiddel om een item te vinden waarvan u zeker weet dat het zich in de huidige map of een submap daarvan bevindt.

Optionele onderdelen weergeven en verbergen De deelvensters Navigatie, Details en Voorbeeld en de menubalk zijn allemaal optioneel. U kunt ze weergeven of verbergen door in de opdrachtenbalk op Organiseren te klikken en vervolgens Indeling te kiezen. De vier opdrachten in het submenu Indeling zijn alle vier schakelknoppen. Alleen de menubalk heeft een vinkje dat zijn status aanduidt, maar één blik op het venster van Windows Verkenner is voldoende om te zien of u op het punt staat een bepaald onderdeel zichtbaar te maken dan wel te verbergen. U kunt de afmetingen van een weergaveonderdeel wijzigen door de lijn te verslepen die dat onderdeel van zijn buurman scheidt. Als u bijvoorbeeld het voordvak groter wilt maken, sleept u de verticale lijn naar links.

Figuur 7-4  Het submenu Indeling

243

Hoofdstuk 7

De onderdelen van Windows Verkenner

244

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Nota bene Hoofdstuk 7

Uw beslissing om het deelvenster Navigatie of het deelvenster Details weer te geven of te verbergen, geldt voor alle mappen. Het voorbeeldvenster kunt u wel in bepaalde mappen weergeven zonder dat dit invloed heeft op andere mappen.

??? De adresbalk toont u niet meer het volledige pad naar de huidige map op de traditionele manier met backslashes die mapnamen van elkaar scheiden. Als u het volledige pad wilt zien of bewerken, klik dan ergens rechts van het pad in de adresbalk of klik met de rechtermuisknop op het pad en kies Adres bewerken.

Weergaveopties kiezen Het menu Beeld in Windows Verkenner is nu voorzien van een schuifregelaar waarmee u de afmetingen van pictogrammen kunt regelen. Bij normale grootte en daarboven toont het besturingssysteem miniaturen (voorbeelden van bestands- of mapinhouden) als er iets weer te geven valt. In de afbeelding op de volgende pagina bevat de map met de naam Hobby een afbeelding van Hobby, dus wordt de afbeelding binnen het mappictogram weergegeven:

Figuur 7-5  Het menu Beeld

De onderdelen van Windows Verkenner

245

U kunt de miniatuurweergave uitschakelen als u deze storend vindt of als het systeem daardoor trager werkt. U doet dat door op Organiseren te klikken en Map- en zoekopties te kiezen. Plaats het tabblad Weergave in het dialoogvenster Mapopties op de voorgrond en activeer in de lijst Geavanceerde instellingen het selectievakje bij Altijd pictogrammen tonen, nooit weergaven.

Standaard geldt uw weergaveoptie uitsluitend voor de huidige map, niet voor de submappen. Als u wilt dat alle mappen van een bepaald type (bijvoorbeeld alle muziekmappen of alle documentmappen) op dezelfde manier moeten worden weergegeven, stelt u een van die mappen op de gewenste manier in. Klik vervolgens op Organiseren en kies Map- en zoekopties. In het dialoogvenster Mapopties, afgebeeld in figuur 7-6, klikt u op de knop Op mappen toepassen.

Figuur 7-6  U kunt dezelfde weergave-instellingen toepassen op alle mappen van een bepaald type door in het dialoogvenster Mapopties op Op mappen toepassen te klikken

Nota bene Weet u niet precies in welk type map u zich bevindt? Klik met de rechtermuisknop op een lege plek in de map en kies in het snelmenu de menuoptie Deze map aanpassen. Op het tabblad Aanpassen van het eigenschappenvenster toont de vervolgkeuzelijst het maptype dat momenteel voor deze map geldt. (In deze vervolgkeuzelijst kunt u de map in een ander maptype wijzigen.)

Hoofdstuk 7

Nota bene

246

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Sorteren, filteren, stapelen en groeperen Hoofdstuk 7

In alle weergaven biedt Windows Verkenner mappen met kolomkoppen die relevant worden geacht voor het inhoudstype. In de map Documenten die in figuur 7-7 is afgebeeld, zijn de standaardkoppen Naam, Gewijzigd op, Type, Grootte en Labels. U kunt kolomkoppen toevoegen voor andere eigenschappen, bestaande kolomkoppen verwijderen of de volgorde wijzigen waarin ze van links naar rechts worden weergegeven door met de rechtermuisknop op een willekeurige kolomkop (of in de lege ruimte rechts van de kolomkoppen) te klikken en Meer te kiezen. Daarmee opent u het dialoogvenster Details selecteren, dat selectievakjes voor alle beschikbare kolomkoppen bevat.

Figuur 7-7  Door in de detailweergave op een kop te klikken en Meer te kiezen kunt u koppen toevoegen, verwijderen of herschikken

Hoewel het dialoogvenster Details selecteren de knoppen Omhoog en Omlaag bevat en een kringveld Breedte van geselecteerde kolom (in pixels) biedt, zult u het waarschijnlijk gemakkelijker vinden om de breedten en de posities van kolommen direct met de muis aan te passen. Versleep een kolomkop om de positie te wijzigen; versleep een scheidslijn tussen twee kolomkoppen om de breedte van een kolom te wijzigen.

Sorteren via snelmenu U kunt een map ook sorteren door op een willekeurige plek binnen de map te klikken, in het snelmenu de menuoptie Sorteren op te kiezen en in het vervolgmenu de kolom te selecteren die u als sorteersleutel wilt gebruiken.

U kunt een map in de detailweergave sorteren door op de kolomkop te klikken die u als sorteersleutel wilt gebruiken. Als u bijvoorbeeld wilt sorteren op Gewijzigd op, klikt u op de kolomkop Gewijzigd op. Door nogmaals op dezelfde kolomkop te klikken, draait u de sorteervolgorde om.

Mapinhoud filteren De kolomkoppen kunnen in elke weergave ook worden gebruikt om de inhoud van een map te filteren. Als u de muisaanwijzer op een kolomkop laat rusten, wordt aan de rechterzijde een naar beneden wijzend pijltje weergegeven. Via een klik op dat pijltje maakt u een verzameling filterselectievakjes zichtbaar die voor de kolomkop relevant zijn. Als u bijvoorbeeld op een datumkolomkop klikt (zie figuur 7-8), hebben de filteropties betrekking op gebruikelijke groepering op datum. U kunt ook het selectievakje Filteren op een specifieke datum activeren en de datum op de kalender aangeven.

Figuur 7-8  Als u naast een veldkop op een naar beneden wijzend pijltje klikt, wordt een verzameling voor het koptype relevante filteropties getoond

Als u op type filtert, krijgt u een selectievakje te zien voor elk bestandstype dat in de huidige map aanwezig is (zie figuur 7-9). Als u op grootte filtert, krijgt u een verzameling keuzemogelijkheden die Windows voor de huidige mapinhoud geschikt vindt. Een filter kan meerdere selectievakjes en meerdere kolomkoppen omvatten. Zo zou u een afbeeldingsmap kunnen filteren op basis van diverse labels en de datum van de opname (zie figuur 7-10). Wanneer een map wordt gefilterd, worden er rechts van de kolomkoppen die voor het filteren worden gebruikt, vinkjes weergegeven (zie de kolomkoppen Genomen op en Grootte). De waarden waarmee u hebt gefilterd (bijvoorbeeld de specifieke labels) worden in de adresbalk getoond. In het voorafgaande voorbeeld toont de adresbalk tuin, onkruid (de twee criteria die we voor de kolom Labels gebruikten) en Lang geleden (het criterium Genomen op).

247

Hoofdstuk 7

De onderdelen van Windows Verkenner

248

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-9  Filteren op type

Figuur 7-10  Filteren op labels Als u meerdere selectievakjes activeert in dezelfde kolomkop, toont Windows Verkenner items die overeenkomen met een van de geactiveerde selectievakjes. De voorafgaande figuur werd bijvoorbeeld gefilterd op twee labels (onkruid en tuin), maar alleen de eerste drie weergegeven afbeeldingen voldoen aan beide criteria. Afbeeldingen die wel aan het ene criterium voldoen, maar niet aan het andere criterium, zoals de vierde afbeelding in de figuur, passeren het filter eveneens. Wanneer u filterselectievakjes uit twee of meer afzonderlijke kolomkoppen activeert, toont Windows Verkenner alleen de items die aan de criteria van elke kolomkop voldoen (oftewel de logische relatie EN). Door een map te filteren belandt u in handen van de zoekmachine die hecht met Windows Verkenner is geïntegreerd. Met andere woorden, filteren voert een zoekactie uit op de huidige map op basis van de criteria die u in de kolomkoppen opgeeft. Aan de onderzijde van de gefilterde map ziet u een vraag en een uitnodiging.

249

Hoofdstuk 7

De onderdelen van Windows Verkenner

Figuur 7-11  Hebt u gevonden waarnaar u zocht? Als u niet kon vinden wat u zocht, kunt u op Zoeken in submappen klikken om de zoekactie uit te breiden.

Mapinhoud stapelen Het onderste item in elke criteriumlijst is de opdracht Stapelen op. U kunt dat item ook bereiken door met de rechtermuisknop in de map te klikken, zoals in figuur 7-12.

Figuur 7-12  De opdracht Stapelen op Hoe u het ook doet, stapelen is equivalent aan het uitvoeren van een reeks filteroperaties, één voor elk beschikbaar filtercriterium. Windows Verkenner toont het resultaat in de

Terug naar de vorige weergave Links van de criteria in de adresbalk klikken is de gemakkelijkste manier om een verzameling filtercriteria te wissen. Als u in het voorafgaande voorbeeld in de adresbalk op Afbeeldingen klikt, keert de map terug naar zijn ongefilterde toestand. U zou ook een kolomkop kunnen openen en individuele selectievakjes kunnen wissen, maar dat is veel meer werk; bovendien bevatten de dropdownmenu’s van de kolomkoppen geen optie om alle filters te wissen. Als u de gefilterde weergave interactief hebt gemaakt, klik dan op de knop Terug als u naar de ongefilterde weergave wilt terugkeren.

250

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

vorm van een verzameling virtuele mappen (zie figuur 7-13 voor een voorbeeld). (Een virtuele map, in Windows Verkenner aangeduid door een blauwe map, is een verzameling bestanden en mappen die niet met een enkele opslaglocatie op de schijf overeenkomen. Met virtuele mappen kunt u op dezelfde manier werken als met een gewone map.)

Figuur 7-13  Een map stapelen produceert een verzameling virtuele mappen, waarbij elke map het equivalent is van een afzonderlijke filteroperatie

U ziet dat de adresbalk in figuur 7-13 begint met Zoekresultaten. Wanneer u een map stapelt, overhandigt u de map aan de zoekmachine. Het enige praktische belang van dat feit is dat u de volgende keer wanneer u de map opent die u hebt gestapeld (bijvoorbeeld de volgende keer dat u het menu Start opent en op Documenten klikt) de stapel opnieuw moet maken. Als u een gestapelde map opnieuw wilt gebruiken, klikt u op Zoekactie opslaan en geeft u de zoekresultatenmap een naam.

Mapinhoud groeperen Als u aan sorteren, filteren en stapelen nog niet voldoende hebt om bestanden te organiseren of te lokaliseren, moet u groeperen eens proberen. Groeperen genereert een weergave die vergelijkbaar is met de weergave die in figuur 7-14 is afgebeeld. Wanneer u groepeert, verzamelt Windows Verkenner alle items die een bepaalde eigenschap gemeenschappelijk hebben (in figuur 7-14 de eigenschap bestandstype), waarbij elke groep wordt weergegeven onder een kop die u kunt openvouwen. In figuur ziet u dezelfde gegroepeerde map met de meeste koppen dichtgevouwen. Omdat u bij groeperen in tegenstelling tot stapelen in een standaard Windows Verkenner-venster blijft (en niet in een zoekresultatenmap belandt), is de gegroepeerde rang-

De onderdelen van Windows Verkenner

251

Hoofdstuk 7

Klik hier om de groep open of dicht te vouwen

Figuur 7-14  Net als stapelen plaatst groeperen soortgelijke items bij elkaar, maar dan in een standaard Windows Verkennervenster in plaats van een zoekresultatenmap

Figuur 7-15  Door in een gegroepeerde map op de besturingselementen aan de rechterzijde te klikken kunt u koppen open- en dichtvouwen om bepaalde items te benadrukken

schikking stabiel. Dat wil zeggen, de volgende keer dat u de map opent, is de inhoud nog steeds gegroepeerd.

252

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Navigeren in Windows Verkenner Hoofdstuk 7

Navigeren in Windows Verkenner is gemakkelijker van ooit tevoren, dankzij twee vernieuwingen in Windows Vista: het broodkruimelspoor en favoriete koppelingen.

Navigeren met het broodkruimelspoor Zoals gezegd, toont Windows Verkenner geen conventionele padspecificaties meer in de adresbalk. Het pad is er nog steeds (hoewel het aan de linkerzijde afgesneden kan zijn als het erg lang is), maar in plaats van backslashes om mapnamen van elkaar te scheiden, gebruikt Windows Verkenner pijltjes (zie figuur 7-16).

Figuur 7-16  Weergave van een lang pad Belangrijker is echter dat elk onderdeel in de adresbalk (elke mapnaam en elke pijl) een actief besturingselement is. U kunt dus vanuit de huidige map direct naar elke map die in het pad boven de map ligt, overschakelen door op een mapnaam te klikken. In het voorbeeld hierboven zou u direct van de map Hoofdstukken kunnen overschakelen naar de map Documenten door op Documenten te klikken. Via een klik op een pijltje opent u een dropdownmenu. Als u bijvoorbeeld op de pijl rechts van Documenten klikt, opent u een dropdownmenu waarin submappen van Documenten zijn opgenomen.

Figuur 7-17  De submappen van de map Documenten

Snelle sneltoetsen Door in Windows Verkenner op Ctrl+N te drukken opent u een nieuw venster in dezelfde map. Door op Ctrl+W te drukken sluit u het huidige venster. (Deze sneltoetsen functioneren in Internet Explorer op dezelfde manier.)

De map die in het huidige pad ligt (in dit geval Microsoft) wordt vetgedrukt weergegeven. Maar alle mappen in de lijst zijn doelen waar u met de muis op kunt klikken. Het broodkruimelspoor laat u dus niet alleen van de huidige map naar zijn ouder, grootouder of betovergrootouder sprinten, maar biedt ook de mogelijkheid om ooms, tantes, nichten en neven en hun bijbehorende echtgenoten aan te klikken. Met andere woorden: u kunt door de hele familieboom zwerven. Door op de pijl links van de eerste kruimel in het broodkruimelspoor te klikken maakt u een lijst rootmappen zichtbaar.

Figuur 7-18  Rootmappen weergeven Als u zich in een map bevindt die zo diep genest is dat er op de adresbalk onvoldoende ruimte is om het hele pad te tonen, ziet u een chevron aan de linkerzijde van het eerste item in plaats van een pijltje. Als u op de chevron klikt, worden de namen weergegeven van de oudermappen die niet in de adresbalk passen en daaronder ziet u de rootmappen staan.

Figuur 7-19  Oudermappen weergeven Links van de adresbalk zelf, tussen de adresbalk en de knoppen Terug en Volgende, ziet u een naar beneden wijzende pijltje waarmee u het dropdownmenu Recente pagina’s

253

Hoofdstuk 7

Navigeren in Windows Verkenner

254

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

kunt openen. Dit dropdownmenu fungeert als de geschiedenislijst in een webbrowser. U ziet er de mappen die u het laatst hebt bezocht en waar u via één klik naar kunt terugkeren.

Figuur 7-20  De geschiedenislijst

Maak snelkoppelingen via Adres kopiëren Als u met de rechtermuisknop in de adresbalk klikt, ziet u een snelmenu met de overbodige opdracht Adres bewerken, die simpelweg hetzelfde doet als een klik in een leeg gedeelte van de adresbalk. Daarnaast vindt u echter twee onduidelijk genoemde, maar handige opdrachten: Adres kopiëren en Adres als tekst kopiëren. Adres kopiëren maakt van het huidige pad een tekststring die u in elke voor tekst ontvankelijke toepassing kunt plakken, Adres kopiëren plaatst de tekst van het huidige pad tevens op Klembord, zodat u het adres bijvoorbeeld in een e-mailbericht of een tekstverwerker kunt plakken. Maar de opdracht doet nog meer; u kunt namelijk de hele inhoud van de huidige map (of een snelkoppeling) naar een andere locatie kopiëren, bijvoorbeeld het bureaublad. Een van de handige dingen die u met deze obscure functie kunt doen, is snelkoppelingen maken naar diep in de mapstructuur begraven mappen die geen deel uitmaken van het bestandssysteem, zoals Configuratiescherm-applets. Als u bijvoorbeeld een bureaubladsnelkoppeling naar de map Netwerkverbindingen beheren in Configuratiescherm wilt maken, zou u Configuratiescherm kunnen openen, op Netwerk en internet en daarna op netwerkcentrum kunnen klikken. Daarna zou u aan de linkerzijde van Netwerkcentrum op de link Netwerkverbindingen beheren klikken. Op dat punt gearriveerd zou in de adresbalk van een Windows Vista-map het pad Configuratiescherm\ Netwerk en internet\Netwerkverbindingen staan: een lange, lange weg, die u als volgt kunt inkorten. Klik met de rechtermuisknop op de adresbalk, kies Adres kopiëren, klik met de rechtermuisknop op het bureaublad en kies Snelkoppeling plakken.

Navigeren in Windows Verkenner

255

De lijst Favoriete koppelingen die aan de bovenzijde van het deelvenster Navigatie wordt weergegeven, biedt directe toegang tot mappen die al dan niet op het huidige pad liggen. Standaard toont Windows Verkenner u er een zestal (zie figuur 7-21).

Figuur 7-21  Favoriete koppelingen U kunt de lijst echter wijzigen. Als u de map Muziek nooit bezoekt, kunt u er met de rechtermuisknop op klikken en Koppeling verwijderen kiezen. Als u voortdurend naar dezelfde map moet terugkeren (bijvoorbeeld in het kader van een project waaraan u werkt), kunt u een koppeling naar die map toevoegen. U doet dat door de oudermap van de map in Windows Verkenner weer te geven en de map vervolgens naar het deelvenster Navigatie te slepen. Terwijl u sleept, toont Windows Verkenner het venster dat in ­f iguur 7-22 getoond wordt .

Figuur 7-22  Een koppeling toevoegen

Groepering opheffen Wilt u de niet-gegroepeerde toestand van een gegroepeerde map herstellen, ga dan niet met kolomkoppen aan de slag, want een opdracht Groepering opheffen zult u daar niet aantreffen. Klik met de rechtermuisknop in de map, kies in het snelmenu de menuoptie Groeperen op en kies in het vervolgmenu de menuoptie (Geen).

Hoofdstuk 7

Navigeren met Favoriete koppelingen

256

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Nadat u de muisknop hebt losgelaten, hebt u er een nieuwe koppeling bij. Aanvankelijk heeft de map dezelfde naam als de map die u hebt versleept, maar u kunt er met de rechtermuisknop op klikken en de naam van de map wijzigen. Alle mappen (van een bepaald gebruikersprofiel) delen in Windows Verkenner dezelfde lijst Favoriete koppelingen. De koppelingen worden gegenereerd door een verzameling snelkoppelingen die in de map Koppelingen binnen uw gebruikersprofiel zijn opgeslagen. U kunt deze snelkoppelingen in de map Koppelingen manipuleren, hoewel het zelden nodig is om dat te doen; gewoonlijk kunt u er in het deelvenster Navigatie eenvoudiger mee werken. Een van de standaardkoppelingen, Recentelijk gewijzigd, is een virtuele map, een creatie van de zoekmachine. Dit is een heel handig item, want door erop te klikken opent u een lijst van alle persoonlijke bestanden (documenten, afbeeldingen, muziek, video’s, opmerkingen en dergelijke) waarvan de eigenschap Gewijzigd op binnen de laatste dertig dagen valt. De lijst is in afdalende volgorde op Gewijzigd op gesorteerd, zodat het gemakkelijk is om iets op te sporen waaraan u onlangs hebt gewerkt. (Dit is vergelijkbaar met, maar veel uitgebreider dan, de lijst Onlangs geopende items in het menu Start; de laatstgenoemde optie opent een daadwerkelijke map die in uw gebruikersprofiel in %AppData%\Microsoft\Windows\Recent is opgeslagen en die snelkoppelingen bevat naar bestanden en mappen die u onlangs hebt gebruikt.)

Navigeren met de mappenlijst Gelet op de nieuwe navigatiegereedschappen waarover u kunt beschikken, hebt u een mappenlijst wellicht niet nodig. Aan de andere kant vindt u de voor Windows-gebruikers zo vertrouwde mappenlijst misschien prettig. De mappenlijst heet in Windows Vista Mappen en wordt standaard niet weergegeven. U kunt de mappenlijst openen door aan de onderzijde van het deelvenster Navigatie op Mappen te klikken. Zoals figuur 7-23 laat zien, deelt de mappenlijst aanvankelijk het verblijf met de lijst Favoriete koppelingen. U kunt de grootte aanpassen door de horizontale lijn boven het woord Mappen te verslepen. De lijst Favoriete koppelingen bevat de koppeling Meer als de mappenlijst lang is. Als u geen sporen meer wilt zien van de lijst Favoriete links, kunt u de mappenlijst helemaal naar de bovenzijde van het deelvenster Navigatie slepen.

Als pad kopiëren Als u de Shift-toets ingedrukt houdt terwijl u met de rechtermuisknop op een bestand klikt, ziet u de opdracht Als pad kopiëren. Deze opdracht plaatst het volledige pad van het geselecteerde bestand compleet met aanhalingstekens op Klembord, gereed om in een e-mail­ bericht of een andere teksttoepassing te worden geplakt.

257

Hoofdstuk 7

Navigeren in Windows Verkenner

Figuur 7-23  De mappenlijst is nog steeds beschikbaar, maar wordt niet standaard weergegeven

Navigeren in de algemene dialoogvensters Als u bestanden opent of opslaat in een Windows-programma dat gebruikmaakt van de algemene dialoogvensters (een verzameling dialoogvensters die door de Windows API wordt geleverd om toepassingen een consistent uiterlijk en gedrag te geven), zult u er in essentie dezelfde navigatiegereedschappen aantreffen als in Windows Verkenner. In figuur 7-24 ziet u bijvoorbeeld het dialoogvenster Openen dat door Microsoft Office Word 2007 wordt gebruikt. Net als een map in Windows Verkenner bevat dit dialoogvenster een deelvenster Navigatie, een opdrachtenbalk, een adresbalk met een broodkruimelspoor, een zoekvak en kolomkoppen waarmee u kunt sorteren, filteren, stapelen en groeperen. (Meestal biedt het dropdownmenu rechts van het veld Bestandsnaam zijn eigen bestandstypefilter.) U vindt er geen menubalk, zelfs als u ervoor hebt gekozen om die functie in Windows Verkenner weer te geven.

Map in een nieuw venster weergeven Wilt u een map in een nieuw venster weergeven terwijl de mappenlijst wordt weergegeven, klik dan met de rechtermuisknop in Windows Verkenner op de map en kies in het snelmenu de menuoptie Verkennen.

258

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-24  De algemene dialoogvensters Openen en Opslaan als, die door de meeste moderne Windows-toepassingen worden gebruikt, bieden in essentie dezelfde verzameling nagivatiegereedschappen als Windows Verkenner

Aanvankelijk tonen de algemene dialoogvensters niet het deelvenster Details of het voorbeeldvenster, maar u kunt ze op de gebruikelijke manier weergeven door op Organiseren te klikken en Indeling te kiezen. De lijst Favoriete koppelingen voegt een paar koppelingen toe aan de verzameling standaardkoppelingen die aanvankelijk in Windows Verkenner worden getoond. In figuur 7-24 kunt u bijvoorbeeld zien dat Excel een koppeling Bureaublad heeft toegevoegd (omdat veel mensen hun documenten daar opslaan). Een uiterst handige koppeling die in algemene dialoogvensters wordt weergegeven, is Recente locaties. Deze koppeling genereert een lijst van snelkoppelingen naar mappen die u onlangs hebt gebruikt om bestanden te openen of op te slaan (zie figuur 7-25).

Werken met eigenschappen in het ­deelvenster ­Details In de standaardgrootte heeft het deelvenster Details ruimte om een kleine miniatuur van het geselecteerde bestand weer te geven (als er een miniatuur beschikbaar is) plus een paar eigenschappen. Het aantal getoonde eigenschappen is afhankelijk van de beeldschermresolutie. In figuur 7-26, genomen met een resolutie van 1024×768, ziet u slechts drie eigenschappen: Genomen op, Labels en Classificatie.

259

Hoofdstuk 7

Werken met eigenschappen in het ­deelvenster ­Details

Figuur 7-25  Recente locaties

Figuur 7-26  Eigenschappen bij een lage resolutie U kunt meer eigenschappen zichtbaar maken door het deelvenster Details groter te maken. Door de scheidslijn naar boven te slepen, wijzigt u de weergave van de eigenschappen drastisch (en wordt ook de miniatuur iets leesbaarder).

Figuur 7-27  Verbeterde weergave van de eigenschappen De eigenschappen behoren tot twee typen, te weten alleen-lezen en lezen/schrijven. Datumeigenschappen (aanmaakdatum, gewijzigd op) zijn duidelijk alleen-lezen. Auteurs, hoewel aanvankelijk ingevuld met de naam van de gebruikersaccount die het bestand maakte, is een bewerkbare eigenschap. Windows Verkenner toont deze eigenschappen tezamen met ‘Opmerkingen toevoegen’ omdat eigenschappen opzoekbaar zijn. Als u de gewoonte ontwikkelt om een paar eigenschappen toe te voegen, zult u naderhand sneller kunnen vinden wat u zoekt.

260

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Alleen de interface om eigenschappen te lezen en te bewerken is hier volledig nieuw. Eigenschappen zijn altijd bereikbaar geweest (en ook nu nog bereikbaar) via het eigenschappenvenster.

Figuur 7-28  Het tabblad Details Ook in veel toepassingen kunt u eigenschappenvensters invullen. In bijvoorbeeld Excel 2007 kunt u het eigenschappenvenster bereiken door op de Microsoft Office-knop te klikken, de menuoptie Voorbereiden te kiezen en vervolgens Eigenschappen te kiezen. Het probleem met eigenschappenvensters is echter dat maar weinig gebruikers de moeite nemen om ze te bezoeken. Nu is dat niet meer nodig, althans bij de meeste ­eigenschappen; bij de eigenschappen die niet in het deelvenster Details worden getoond, zult u op de oude methode moeten terugvallen. U kunt een eigenschap in het deelvenster Details invoeren of wijzigen door eenvoudigweg te klikken en te typen. Als u twee of meer woorden of uitdrukkingen toevoegt aan een veld (bijvoorbeeld Labels) dat meerdere items accepteert, gebruik dan puntkomma’s om ze te scheiden. Zodra u begint te typen wordt een knop Opslaan zichtbaar, zoals in figuur 7-29.

Figuur 7-29  De knop Opslaan

Gebruikersprofielen beheren

261

Eigenschappen, ook wel metagegevens genoemd, worden opgeslagen binnen het bestand zelf en niet in gekoppelde bestanden, alternatieve gegevensstromen of afzonderlijke systeemmetadatabases. Dat betekent: )

U dient in staat te zijn om bestanden naar andere besturingssystemen te verplaatsen zonder hun eigenschappen te verliezen.

)

U dient in staat te zijn om een bestand te bewerken in een andere toepassing dan de toepassing waarin het bestand werd gemaakt, zonder de eigenschappen van het bestand te verliezen (aangenomen dat de andere toepassing zich redelijk netjes gedraagt).

)

De eigenschappen van een bestand zijn zichtbaar voor iedereen die leestoegang tot het bestand heeft.

Gebruikersprofielen beheren Een gebruikersprofiel bevat alle instellingen en bestanden voor de werkomgeving van een gebruiker. Afgezien van persoonlijke documenten en media omvat dit de eigen registerinstellingen van de gebruikers, de weergave-instellingen die in toepassingen worden gebruikt, en zaken als cookies en internetfavorieten.

Alles over gebruikersprofielen Standaard heeft elke gebruiker die zich bij een computer aanmeldt, een lokaal gebruikersprofiel. Dat profiel wordt gemaakt wanneer de gebruiker zich voor het eerst aanmeldt. Lokale gebruikersprofielen zijn opgeslagen in %SystemDrive%\Users. Elk gebruikersprofiel is opgeslagen in een submap, waarbij de accountnaam van de gebruiker de naam van de map is (bijvoorbeeld C:\Users\Jean). Het hele pad van het huidige gebruikersprofiel is opgeslagen in een andere veelgebruikte omgevingsvariabele, %UserProfile%. Binnen een gebruikersprofiel bevindt zich een hiërarchie van mappen (zie figuur 7-30). De root van het profiel (de map die dezelfde naam heeft als de gebruikersaccount) bevat Ntuser.dat, de gebruikersportie van het register (oftewel de HKCU-hive) en de bijbehorende registerbestanden. Het bevat ook een aantal verborgen ‘juncties’ (zie bijvoorbeeld NetHood, PrintHood en SendTo in figuur 7-30) die de compatibiliteit verzorgen met oudere toepassingen die de profielstructuur van Windows XP verwachten. De juncties worden in Windows Verkenner allemaal als snelkoppelingen weergegeven, hoewel het geen conventionele snelkoppelingen zijn. (Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Hoe Windows Vista compatibel blijft met Windows XP voor meer informatie.)

Hoofdstuk 7

Klik op Opslaan of druk gewoon op Enter om de nieuwe eigenschappen vast te leggen.

262

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-30  Behalve de conventionele documentmappen bevat een gebruikersprofiel een aantal verborgen registerbestanden, een verborgen map AppData en verscheidene juncties die voor de compatibiliteit met Windows XP zorgen

Aangenomen dat u Windows Verkenner niet op de weergave van verborgen mappen en systeemmappen hebt ingesteld, lijkt wat u in %UserProfile% ziet meer op figuur 7-31. De map bevat elf submappen die elk voor een afzonderlijke categorie persoonlijke informatie zijn bedoeld. Mappen zoals Documenten, Favorieten, Muziek, Afbeeldingen en Video’s hebben hun tegenhangers in Windows XP, hoewel Windows Vista de persoonlijke voornaamwoorden heeft laten vallen en de mappen logischer heeft gerangschikt. (Mijn documenten, Mijn muziek en Mijn video’s waren in Windows XP submappen van Mijn documenten.) Andere mappen zijn nieuw. De volledige organisatie van een profielmap, zichtbaar en niet zichtbaar, is als volgt: )

AppData. Deze verborgen map bevat toepassingsspecifieke gegevens: aangepaste woordenlijsten van tekstverwerkers, junkverzendlijsten van e-mailclients enzovoort. De map is onderverdeeld in drie submappen: Local, LocalLow en Roaming. De map Roaming, die ook via de omgevingsvariabele %AppData% bereikbaar is, is bestemd voor gegevens ten behoeve van een zwerfprofiel (een profiel dat op een netwerkserver is opgeslagen; de server maakt het profiel beschikbaar op elke netwerkcomputer waar de gebruiker zich aanmeldt). De map Local (eveneens bereikbaar via de systeemvariabele %LocalAppData%) is voor gegevens die niet moeten zwerven. De

263

Hoofdstuk 7

Gebruikersprofielen beheren

Figuur 7-31  Het niet verborgen gedeelte van uw profiel bestaat uit elf submappen en een map die de naam van uw gebruikersaccount draagt

map Local Low wordt alleen gebruikt voor gegevens voor de Beveiligde modus van Internet Explorer. De door het systeem gegenereerde submappen binnen AppData\ Local en AppData\Roaming zijn de volgende: )

AppData\Local\Microsoft\Windows\History. Deze verborgen map bevat de Internet Explorer-browsegeschiedenis van de gebruiker.

)

AppData\Local\Temp. Deze map bevat tijdelijke bestanden die door toepassingen zijn gemaakt. De variabele %Temp% wijst naar AppData\Local\Temp.

)

AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files. Deze verborgen map bevat de offline cache voor Internet Explorer.

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Cookies. Deze verborgen map bevat Internet Explorer cookies.

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Network Shortcuts. Deze map bevat snelkoppelingen naar netwerkshares die in de map Computer worden weergegeven. De map is niet verborgen. U mag er uw eigen snelkoppelingen aan toevoegen, hoewel het gemakkelijker is om met de rechtermuisknop in Computer te klikken en Een netwerklocatie toevoegen te kiezen.

264

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Printer Shortcuts. Deze zelden gebruikte map kan snelkoppelingen bevatten naar items in de map Control Panel\Hardware And Sound\Printers.

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Recent items. Deze map bevat snelkoppelingen naar onlangs gebruikte documenten. De meest recente vijftien worden in het menu Start weergegeven.

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\SendTo. Deze map bevat snelkoppelingen naar de mappen en toepassingen die in het submenu Kopiëren naar worden weergegeven wanneer u met de rechtermuisknop in Windows Verkenner of op het bureaublad op een map of bestand klikt. U kunt uw eigen items toevoegen aan het menu Kopiëren naar door hier snelkoppelingen te maken.

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Start Menu. Deze map bevat items die in het menu Start worden weergegeven. (Het menu Start bevat eveneens items die in een openbare collega van deze map worden opgeslagen, %ProgramData%\Microsoft\Windows\Start Menu\Programs\Startup.)

)

App\Roaming\Microsoft\Windows\Templates. Deze map bevat snelkoppelingen naar documentsjablonen. Deze sjablonen worden meestal gebruikt door de opdracht Nieuw in Windows Vista (in het snelmenu) en worden aangeduid door de waarde FileName in de sleutel HKCR\klasse\ShellNew, waarbij klasse naar de extensie en het bestandstype verwijst.

)

Appplication Data. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\AppData\Roaming.

)

Contacts. Deze map, die lijkt op de Windows-toepassing Adresboek (Wab.exe) in Windows XP, slaat contactpersooninformatie op die door Windows Mail en (potentieel) andere toepassingen wordt gebruikt.

)

Cookies. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Cookies.

)

Desktop. Deze map bevat items die op het bureaublad van de gebruiker worden weergegeven, waaronder bestanden en snelkoppelingen. (Een openbare collega draagt ook items aan het bureaublad bij.)

)

Documents. Deze map is in de meeste toepassingen de standaardlocatie voor de opslag van documenten van de gebruiker.

)

Downloads. Deze map heeft geen voorganger in Windows XP en is de standaard­ locatie om items op te slaan die van websites zijn gedownload.

)

Favorites. Deze map bevat Internet Explorer Favorieten.

)

Links. Deze map bevat koppelingen die in de sectie Favoriete koppelingen van het deelvenster Navigatie van Windows Verkenner worden weergegeven. U kunt hier snelkoppelingen maken, maar het is gemakkelijker om Windows Verkenner-items naar het deelvenster Navigatie te slepen.

Gekoppelde netwerkshares worden auto­ matisch toegevoegd aan het menu Kopiëren naar U kunt het menu Kopiëren naar aanpassen door snelkoppelingen aan %UserProfile%\AppData\Roaming\Microsoft\SendTo toe te voegen. Veel gebruikers vinden het prettig om een snelkoppeling naar Notepad.exe (Kladblok) daar toe te voegen, zodat ze met de rechtermuisknop op een bestand kunnen klikken en het naar een tekstweergaveprogramma kunnen sturen via de opdracht Kopiëren naar. Als u een netwerkshare koppelt, krijgt u merkwaardig genoeg niet alleen toegang tot die share met een stationsletter, maar wordt deze ook automatisch toegevoegd aan het menu Kopiëren naar. U koppelt een share door Windows Verkenner te openen en de menubalk zichtbaar te maken. (Druk op Alt als u de menubar weer wilt verbergen nadat u deze procedure hebt voltooid.) Kies in het menu Extra de menuoptie Netwerkverbinding maken. Specificeer in het dialoogvenster Netwerkverbinding maken een stationsletter en het UNC-pad naar de netwerkshare.

Figuur 7-32  Verbinding maken met een netwerkmap Nadat u op Voltooien hebt geklikt, wordt het gekoppelde station weergegeven in uw menu Kopiëren naar (zie figuur 7-33).

265

Hoofdstuk 7

Gebruikersprofielen beheren

266

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-33  Het station wordt weergegeven in het menu Kopiëren naar

)

Local Settings. Dit is een verborgen junctie die gegevens naar %UserProfile%\AppData\Local omleidt.

)

Music. Deze map, Mijn muziek geheten in Windows XP (waar de map een submap van Mijn documenten is), is de standaardlocatie voor geripte cd-tracks.

)

My Documents. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\Documents.

)

NetHood. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\ AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Network Shortcuts.

)

Pictures. Deze map, in Windows XP Mijn afbeeldingen geheten en aldaar een submap van Mijn documenten, is de standaardopslaglocatie van programma’s die beelden van externe apparaten (zoals digitale camera’s) overbrengen.

)

PrintHood. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\ AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Printer Shortcuts.

)

Recent. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Recent.

)

Saved Games. Deze map is de standaardopslaglocatie van spelprogramma’s die een onderbroken spel kunnen opslaan.

)

Searches. Deze map slaat opgeslagen zoekspecificaties op en biedt u de mogelijkheid om vorige zoekacties nog eens te gebruiken.

)

SendTo. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\AppData\Roaming\Microsoft\Windows\SendTo.

)

Start Menu. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\ AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Start Menu.

)

Templates. Dit is een verborgen junctie die gegevens omleidt naar %UserProfile%\ AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Templates.

)

Videos. Deze map, in Windows XP Mijn video’s geheten en aldaar een submap van Mijn documenten, is de standaardopslaglocatie van programma’s die videogegevens van externe apparaten overbrengen.

Gangbare profielen Windows maakt een lokaal gebruikersprofiel voor elke gebruikersaccount, waarbij de profielen worden opgeslagen in submappen van %SystemDrive%\Users die dezelfde namen hebben als de gebruikersaccounts. Afgezien van deze gebruikersprofielen maakt het besturingssysteem nog twee andere profielen: )

Openbaar. De mappen Desktop en Start Menu van het profiel Openbaar worden samengevoegd met de mappen van het huidige gebruikersprofiel en creëren tezamen het bureaublad en het menu Start van de gebruiker. Andere mappen in het openbare profiel zijn bedoeld voor documenten, afbeeldingen, muziek en overige gegevens die u met andere gebruikers wilt delen. Het Windows XP-equivalent van de map Openbaar heette All Users; dat profiel diende ook om gegevens van toepassingen voor alle gebruikers beschikbaar te stellen. In Windows Vista zijn deze toepassingsgegevens ‘voor alle gebruikers’ opgeslagen in %SystemDrive%\ProgramData (die zijn eigen systeemvariabele (%ProgramData%) heeft).

)

Standaard. Wanneer een gebruiker zich voor de eerste keer bij een computer aanmeldt (en zijn account niet op het gebruik van een zwervend profiel of een verplicht profiel is ingesteld), maakt Windows een nieuw lokaal profiel door de inhoud van het standaardprofiel naar een nieuwe map te kopiëren en die map de naam van de gebruiker te geven. Daarom kunt u door het standaardprofiel te configureren bepalen Windows Vista er voor nieuwe gebruikers uitziet.

Hoe Windows Vista de compatibiliteit met Windows XP ­handhaaft De meeste toepassingen die naar profiellocaties schrijven, krijgen deze locaties op verzoek door het besturingssysteem toegewezen, in plaats van dat ze naar absolute adressen schrijven. (Dit stelt toepassingen onder andere in staat om met mappen om te gaan die zijn verplaatst.) Een zich netjes gedragend Windows XP-programma zal zich zonder problemen kunnen aanpassen aan de gewijzigde namen en locaties van programma-

267

Hoofdstuk 7

Gebruikersprofielen beheren

268

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

mappen in Windows Vista. Een programma dat naar het absolute adres van Documents and Settings (de root van profielmappen in Windows XP) zoekt, zou in de problemen komen zonder de juncties die Windows Vista gebruikt om Windows XP-mapnamen naar de juiste Windows Vista-namen te redigeren. U kun zien hoe deze juncties zijn opgezet door een opdrachtpromptsessie te starten en dir %userprofile%\ /ad te typen. De output van deze opdracht zal er ongeveer uitzien als in figuur 7-34.

Figuur 7-34  Compatibiliteitskwesties die het gevolg zijn van de veranderde namen van profielmappen en profielmaplocaties in Windows Vista, worden beheerd door juncties

De juncties in deze mappenlijst worden geïdentificeerd door het label <JUNCTION >. De derde kolom in de weergave meldt de naam van de map in Windows XP (bijvoorbeeld SendTo), gevolgd door het redigeeradres tussen < en > (F:\Users\Jan\AppData\Roaming\ Microsoft\Windows\SendTo). Als u dezelfde map (%UserProfile%SystemRoot%) in Windows Verkenner weergeeft, met de verborgen mappen en systeemmappen zichtbaar, zullen de juncties eruitzien als snelkoppelingen zonder enige informatie over hun doelen. Als u een van deze items probeert te openen, krijgt u het deksel op de neus (zoals figuur 7-35 laat zien).

Figuur 7-35  De locatie is niet beschikbaar

Dat komt doordat de groep Iedereen voor al deze juncties de machtiging Weigeren heeft, die verhindert dat gebruikers de inhoud van de map kunnen weergeven (zie figuur 7-36). Deze weigering lijkt misschien een draconische maatregel, maar het is Windows Vista’s manier om u te zeggen dat u van de compatibiliteitsinfrastructuur af moet blijven.

Figuur 7-36  Het toegangscontrole-item Weigeren voorkomt dat leden van de groep Iedereen (dat bent u) de inhoud van junctiemappen weergeven

Waarschuwing Het toegangscontrole-item Weigeren belet u niet om een junctie te verwijderen, maar dat moet u nooit doen, tenzij u grondig beseft wat u doet. Hoewel een junctie er in Windows Verkenner als een normale snelkoppeling uitziet, is de schijn bedrieglijk. Door een snelkoppeling te wissen wordt een pointer gewist, maar blijft de aangewezen locatie ongewijzigd. Een junctie verwijderen heeft daarentegen hetzelfde effect als de locatie verwijderen waarheen de junctie wijst.

Compatibiliteit en virtualisatie Veel oudere toepassingen schrijven gegevens (bijvoorbeeld configuratie-informatie) naar plaatsen die normaliter voor standaardaccounts ontoegankelijk zijn. In Windows XP leverde dat weinig problemen op, aangezien de meeste gebruikers administratorprivileges hadden. In Windows Vista is dat heel anders. Zelfs de personen met een ad-

269

Hoofdstuk 7

Gebruikersprofielen beheren

270

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

ministratoraccount worden nu geacht de meeste operaties in een niet-administratieve beveiligingscontext uit te voeren. Om fouten te voorkomen, leidt Windows Vista schrijfen daaropvolgende leeshandelingen om naar locaties die per individuele gebruiker zijn gevirtualiseerd. Wanneer een toepassing die in uw beveiligingscontext actief is, gegevens probeert te schrijven naar een locatie binnen %ProgramFiles%, wordt de schrijfoperatie omgeleid naar een vergelijkbare locatie binnen %LocalAppData%\VirtualStore. Als de toepassing op een later moment wil lezen wat er werd weggeschreven, wordt de leesaanvraag naar dezelfde gevirtualiseerde locatie omgeleid. Vanuit de toepassing gezien is alles volstrekt normaal, terwijl het besturingssysteem op zijn beurt de standaardgebruikers­ toegang tot de map %ProgramFiles% heeft kunnen voorkomen. Als u in %ProgramFiles% een map opent waarin een gevirtualiseerde schrijfoperatie heeft plaatsgevonden, wordt er in de opdrachtenbalk een compatibiliteitsbestandsknop weergegeven.

Figuur 7-37  De knop Compatibiliteitsbestanden Via een klik op de knop Compatibiliteitsbestanden schakelt u over naar de locatie ­VirtualStore waarheen de gegevens feitelijk werden geschreven (zie figuur 7-38). (Alleen het configuratie-instellingenbestand is gevirtualiseerd; de andere bestanden in de locatie %ProgramFiles% werden gemaakt door de set-uproutine van het programma. Dat set-upprogramma werd onder de account TrustedInstaller uitgevoerd.)

271

Hoofdstuk 7

Gebruikersprofielen beheren

Figuur 7-38  De locatie VirtualStore Als u het bestand op zijn schijnbare locatie (onder %ProgramFiles%) probeert te bewerken, krijgt u de mededeling dat het bestand niet bestaat.

Figuur 7-39  Het bestand bestaat niet op deze locatie Maar wanneer het programma zelf zijn configuratie-instellingen moet lezen of bijwerken, leidt Windows het om naar de locatie VirtualStore, zonder dat het programma daar iets van merkt. Een soortgelijke vorm van virtualisatie beschermt gevoelige zones van het register. De toegang van programma’s tot HKLM\Software wordt omgeleid naar HKLM\Software\ Classes\VirtualStore. Virtualisatie heeft de volgende kenmerken: )

Virtualisatie heeft geen invloed op de toegang van administrators tot bestanden of registersleutels.

)

64-bits processen hebben met virtualisatie niets te maken.

)

Gevirtualiseerde gegevens worden bij zwervende profielen niet verplaatst.

272

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

)

Hoofdstuk 7

Virtualisatie wordt gerealiseerd om de compatibiliteit met huidige verouderde softwareprogramma’s te handhaven. Microsoft belooft niet dat virtualisatie ook in toekomstige versies van Windows zal worden gebruikt.

Mappen met persoonlijke gegevens verplaatsen Hoewel de manier waarop Windows Vista uw persoonlijke gegevensmappen (de elf zichtbare submappen van %UserProfile%) (zie figuur 7-31 eerder in dit hoofdstuk) heeft geordend, veel rationeler is dan in het in Windows XP was, zullen er gebruikers zijn die bepaalde mappen willen verplaatsen. Als uw systeem bijvoorbeeld niet genoeg ruimte voor een videocollectie heeft, zult u de map Video’s willen verplaatsen naar een harde schijf die meer ruimte biedt. Zelfs als er voldoende ruimte op de systeemschijf aanwezig is, is er veel voor te zeggen om alle mappen met persoonlijke gegevens op een ander volume dan %SystemDrive% te plaatsen. De argumenten kunnen als volgt worden samengevat: )

Als het bestandssysteem en de programmabestanden van persoonlijke gegevens worden gescheiden, is het veel gemakkelijker om een systeem te herstellen als ­sys­teembestanden worden beschadigd of aangetast door kwaadwillende software.

)

Een scheiding tussen systeem- en programmabestanden enerzijds en persoonlijke gegevensbestanden bevordert het maken van back-ups (schijfimages met behulp van Complete PC Backup dat deel uitmaakt van Windows Vista). Doordat persoonlijke bestanden op een afzonderlijke volume zijn opgeslagen, zijn image back-ups van ­systeemstations veel kleiner en veel minder tijdrovend.

)

Door systeem- en programmabestanden van persoonlijke gegevens te scheiden wordt het gemakkelijker om naar een nieuwe versie van het besturingssysteem of een ander besturingssysteem te upgraden. Zie www.vista-io.com/0701 voor een overtuigende uitwerking van deze argumenten door ZDNet blogger George Ou.

U kunt een of meer (of alle) persoonlijke gegevensmappen op een eenvoudige manier verplaatsen: 1 Klik rechtsboven in het menu Start op uw accountnaam om de rootmap van uw profiel (%UserProfile%) te openen, klik met de rechtermuisknop op een map die u wilt verplaatsen en kies in het menu de menuoptie Eigenschappen. 2 Typ op het tabblad Locatie van het eigenschappenvenster de locatie waar u de map wilt plaatsen. Als u bijvoorbeeld de map Documenten van F:\Users\Jean\Documents wilt verplaatsen naar D:\Users\Jean\Documents, hoeft u slechts de F aan het begin van het pad door een D te vervangen (zie figuur 7-40).

273

Hoofdstuk 7

Mappen met persoonlijke gegevens verplaatsen

Figuur 7-40  Het tabblad Locatie 3 Klik op OK. Windows vraagt toestemming om de doelmap te maken als die map nog niet bestaat. Klik op Ja. U ziet nu een dialoogvenster Map verplaatsen (zie figuur 7-41).

Figuur 7-41  Het dialoogvenster Map verplaatsen 4 Klik op Ja (tenzij u een goede reden hebt om de bestaande bestanden niet vanaf de oorspronkelijke locatie naar de nieuwe locatie te verplaatsen). Het is echt geen goed idee om in dit dialoogvenster op Nee te klikken. Om te beginnen is het niet goed voorstelbaar waarom u sommige van uw persoonlijke documenten uit een bepaalde categorie op de ene schijf en andere documenten uit die categorie op de andere schijf zou willen bewaren; als u per se het bestaande materiaal wilt scheiden van wat er in de toekomst bij komt, ligt het meer voor de hand om op de nieuwe locatie een submap te maken in plaats van het verleden achter u te laten. Ten tweede krijgt

274

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

u, wanneer u sommige bestanden achterlaat, in %UserProfile% twee submappen met identieke namen, aangezien %UserProfile% een door het systeem gegenereerde map is, niet een gewone gegevensmap die overeenkomt met een vaste schijflocatie. Figuur 7-42 demonstreert dit effect. Eén van de twee mappen Video’s representeert de oorspronkelijke locatie, de andere map de nieuwe locatie. Maar welke map is de oude en welke de nieuwe?

Figuur 7-42  Als u bestanden achterlaat terwijl u persoonlijke gegevensmappen verplaatst, gaat u mappen dubbel zien

Als u een of alle persoonlijke gegevensmappen verplaatst, moet u na de verplaatsing nog één stap uitvoeren: u moet de nieuwe locaties toevoegen aan de mappenlijst die door de zoekmachine wordt geïndexeerd. De index richt zich standaard op de oorspronkelijke profiellocaties en let niet op als u mappen verplaatst. Zie verderop dit hoofdstuk de paragraaf Mappen aan de index toevoegen voor een beschrijving van die stap.

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren Zoals we aan het begin van dit hoofdstuk hebben gezegd, is de oude zoekfunctie met pensioen gegaan en vervangen door een nieuwe. Windows Vista biedt een snelle geïndexeerde zoekfunctie die overal bereikbaar is, grotendeels intuïtief is en over het algemeen zeer bevredigend werkt. Meer dan enige andere nieuwe functie in Windows Vista

zal de zoekfunctie uw werkwijze kunnen beïnvloeden, omdat het u bijna verlost van de noodzaak om uw bestanden en mappen zinvol te ordenen. We raden u niet aan om een logische ordening dan maar na te laten, maar we dringen er wel met klem op aan dat u met de kracht van dit nieuwe zoekgereedschap vertrouwd raakt.

Waar wilt u zoeken? U kunt overal zoeken waar u een zoekvak aantreft. U vindt ze op de volgende plaatsen: )

in het menu Start;

)

in de map Windows Vista (inclusief Configuratiescherm en Computer);

)

in een algemeen dialoogvenster;

)

in de map Zoeken.

Zoeken vanuit het menu Start Het zoekvak in het menu Start is bedoeld om programma’s te vinden in het menu Start, websites in uw geschiedenis of favorieten, e-mailberichten in uw verzameling e-mail, contactpersooninformatie (bijvoorbeeld in Microsoft Outlook of in de map Contactpersonen) en bestanden en mappen op uw systeem. De resultaten worden per categorie weergegeven, binnen de beperkte ruimte die aan de linkerzijde van het menu Start beschikbaar is. Als u niet weet wat voor soort item de zoekactie opleverde, kunt u een scherminfo opvragen door de muisaanwijzer even op het desbetreffende item te laten rusten. De scherminfo kan documentinformatie bevatten, zoals in het voorbeeld van figuur 7-43, of het volledige pad naar een bestand of een map melden.

U kunt zoeken naar programma’s die niet in het menu Start voorkomen Zoeken via het zoekvak in het menu Start kan een goede manier zijn om een programma uit te voeren dat niet in het menu Start voorkomt, zoals de registereditor of een .msc-console. De zoekfunctie zoekt namelijk ook naar uitvoerbare bestanden in systeemmappen die gewoonlijk niet worden geïndexeerd. Wel moet u de volledige naam van het uitvoerbare bestand van zo’n niet-geïndexeerd programma intypen, want als u bijvoorbeeld registereditor of register editor in het zoekvak typt, levert dat niets op (tenzij u toevallig een snelkoppeling onder die naam hebt opgeslagen). Door regedit te typen roept u het desbetreffende programma op.

275

Hoofdstuk 7

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

276

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Figuur 7-43  Zoekacties in het menu Start produceren gecategoriseerde snelkoppelingen naar programma’s, bestanden, websites, e-mail en contactpersooninformatie

Het zoekvak in het menu Start reageert onmiddellijk op wat u begint in te typen, waarbij de resultaten verder worden verfijnd bij elk nieuw teken dat u intypt. In figuur 7-43 zijn de drie lettertekens die we intypten bijvoorbeeld voldoende om de map Drafts op te sporen. Omdat het zoekvak op elke ingetypte letter reageert en de zoekfunctie in het menu Start is geoptimaliseerd om items in het menu Start te op te zoeken, is een paar letters in dit vak typen een fantastisch alternatief voor een menu-item met de hand moeten opzoeken. U start Spider Solitaire minstens zo snel (en waarschijnlijk sneller) door sp te typen en in de zoekresultaten onder Programma’s op Spider Solitaire te klikken dan via de map Ontspanning en een dubbelklik op het pictogram Spider Solitaire. Als het gezochte programma zich in de sectie Alle programma’s van het menu Start bevindt, kunt u het beslist sneller vinden door het te zoeken. Als het gezochte item niet in de zoekresultaten wordt weergegeven, komt dat waarschijnlijk doordat het menu Start niet voldoende plaats biedt om alle resultaten te tonen. Via een klik op Alle resultaten weergeven overhandigt u de zoekactie aan de map Zoeken die net zo veel hits kan weergeven als u wilt. De map Zoeken is tevens de plaats waar u de zoekactie zo nodig kunt verfijnen of wijzigen. Als u op Op internet zoeken klikt, schakelt Windows Vista over naar uw standaardzoekmachine.

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

277

Zoeken vanuit Windows Verkenner levert een niet gecategoriseerde lijst items in de desbetreffende map en diens submappen op. Het is een uitstekende manier om iets op te zoeken als u min of meer weet waar dat item zich bevindt. Als u bijvoorbeeld naar een muziekbestand zoekt, maar u niet precies weet hoe de submappen van uw map Muziek zijn opgezet, hoeft u geen moeite te doen om de structuur uit te zoeken, maar typt u gewoon de naam van het bestand in het zoekvak. Ook hier reageert de zoekfunctie per letter. Tenzij uw vingers net zo razendsnel zijn als die van Rachmaninoff, worden de gezochte bestanden al lang in de zoekresultaten weergegeven (zie figuur 7-44) voordat u de laatste lettergreep van zijn naam hebt kunnen typen. (Bovendien wordt de kans op typefouten, en dus nul op het rekest, kleiner als u slechts een gedeelte hoeft te typen.)

Figuur 7-44  Als u in Windows Verkenner in een map zoekt, retourneert Windows Verkenner items uit die map en zijn submappen, zodat u niet precies hoeft te weten hoe die submappen zijn gestructureerd

Het zojuist beschreven gedrag veronderstelt standaardinstellingen op het tabblad Zoeken van het dialoogvenster Mapopties (zie figuur 7-45). (Klik in Windows Verkenner op Organiseren en kies Map- en zoekopties om het dialoogvenster Mapopties te openen.) Als er niet in submappen wordt gezocht, moet u ervoor zorgen dat het selectievakje bij Onderliggende mappen doorzoeken tijdens het typen in het zoekvak is geactiveerd. Zoekt de zoekfunctie niet per letter, activeer dan het selectievakje bij Gedeeltelijke overeenkomsten zoeken.

Hoofdstuk 7

Zoeken vanuit Windows Verkenner

278

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Bij het voorafgaande wordt eveneens verondersteld dat u in een geïndexeerde locatie zoekt, bijvoorbeeld in een van uw persoonlijke gegevensmappen (die standaard zijn geïndexeerd). Als u systeembestanden moet doorzoeken, die normaliter niet zijn geïndexeerd, kunt u overwegen om ze aan de index toe te voegen. Zie de paragraaf Mappen aan de index toevoegen, verderop in dit hoofdstuk.

Figuur 7-45  Op het tabblad Zoeken van het dialoogvenster Mapopties kunt u de zoekfunctie onder andere instellen op zoeken naar gedeeltelijke overeenkomsten

Een zoekactie in een Windows Verkennermap retourneert standaard maximaal 5000 items (zie figuur 7-46 voor een voorbeeld). Als uw zoekactie meer dan 5000 treffers oplevert, pauzeert het systeem en krijgt u een informatiebalk te zien. In zo’n geval kunt u kiezen uit twee alternatieven. U verfijnt uw zoekactie of u klikt op de informatiebalk om de overige resultaten te bekijken. Als u inderdaad al 5000 items hebt, zult u het gezochte item meestal niet gemakkelijker kunnen opsporen als u nog wat meer items te zien krijgt, maar als u per se alle resultaten wilt bekijken, zal Windows de zoekactie voortzetten. Een tweede criterium toevoegen met behulp van de EN-combinatie is een manier om de zoekactie te verfijnen. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Twee of meer criteria gebruiken bij een zoekactie als u wilt weten hoe u dat doet. Als een zoekactie niets oplevert, ziet u een koppeling Geavanceerd zoeken (zie figuur 7-47). Via een klik op deze koppeling belandt u in de map Zoeken met het deelvenster Geavanceerd zoeken al opengevouwen. Hier kunt u zoekcriteria toevoegen en het bereik van uw zoekactie wijzigen. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Werken met het deelvenster Geavanceerd zoeken voor een bespreking.

279

Hoofdstuk 7

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

Figuur 7-46  Windows retourneert standaard maximaal 5000 treffers en waarschuwt u indien de zoekactie meer treffers oplevert

Figuur 7-47  De koppeling Geavanceerd zoeken

280

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Zoeken vanuit een algemeen dialoogvenster Hoofdstuk 7

Net als het vak Zoeken in Windows Vista richt het zoekvak in een doorsneedialoogvenster Openen of Opslaan als een zoekactie standaard op de huidige map en de submappen van die map. In de meeste toepassingen is het dialoogvenster al gefilterd voor een bepaald bestandstype, dus is dat bestandstype het enige waarnaar zal worden gezocht. De mogelijkheid om te kunnen zoeken vanuit een dialoogvenster lijkt op het eerste gezicht misschien geen speciale meerwaarde te hebben. Per slot van rekening kunt u, als u een bestand wilt openen en u niet precies weet waar dat bestand zich bevindt, dat bestand altijd opzoeken vanuit Windows Verkenner en erop dubbelklikken zodra de zoekmachine het bestand heeft gevonden. Maar het kan toch een heel handige functie zijn als u zich al in het dialoogvenster bevindt en u met een heleboel bestanden wordt geconfronteerd. In figuur 7-48 ziet u bijvoorbeeld het dialoogvenster Openen van Paint met een geopende map met afbeeldingen. Op dat moment zijn er meer dan 80 afbeeldingen in de map opgeslagen, bestaande uit drie groepen, namelijk een verzameling die met 000 begint, een andere groep die met 100 begint en een derde groep van diverse afbeeldingen met onlogische namen. De eenvoudigste manier om de laatste afbeelding uit de verzameling 000 op te zoeken is niet om in het dialoogvenster te bladeren, maar die drie lettertekens in het vak Zoeken te typen.

Figuur 7-48  In een doorsneedialoogvenster kan het zoekvak orde scheppen in een ­chaotische map

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

281

De map Zoeken is de plaats om met zoeken te beginnen als u werkelijk geen idee hebt waar een gewenst item zich zou kunnen bevinden, maar ook als u een verzameling items wilt opvragen die her en der in verschillende mappen over de harde schijf zijn verspreid. U bereikt de map Zoeken door het menu Start te openen en op Zoeken te klikken. De map Zoeken, afgebeeld in figuur 7-49, doorzoekt standaard alle geïndexeerde mappen. (Uiteraard kunt u een ander zoekbereik instellen, maar als u de map bereikt door in het menu Start op Zoeken te klikken, is het bereik ingesteld op Geïndexeerde locaties.) Aan de bovenzijde van het venster, net onder de adresbalk, bevat het deelvenster Zoeken filterknoppen die het resultaat tot zes categorieën beperken: Alle, E-mail, Document, Afbeelding, Muziek en Overige. Als u op zoek bent naar een bepaald type informatie, bijvoorbeeld een e-mailbericht, kunt u de zoekmachine wat moeite (en uzelf wat tijd) besparen door die categorie te selecteren voordat u met zoeken begint. (De categorie Overige in een geïndexeerde zoekactie produceert een ratjetoe aan items zoals mappen, Microsoft OneNote notebooks, webfeeds, video’s en scripts.) Als u alles wilt hebben, kunt u met Alle beginnen en vervolgens van de categorieën gebruikmaken om specifieke soorten resultaten te bekijken nadat de zoekactie is voltooid.

Figuur 7-49  De map Zoeken is dé plaats om op zoek te gaan als u op zoek bent naar een bepaalde categorie items, of niet weet waar een gewenst item op uw systeem is opgeslagen, of een geavanceerde zoekactie wilt uitvoeren

Hoofdstuk 7

Zoeken vanuit de map Zoeken

282

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Een zoekactie opslaan Hoofdstuk 7

Nadat u een zoekactie in Windows Verkenner of in de map Zoeken hebt voltooid, kunt u de resultaten verder bewerken met behulp van een van de methoden die eerder in dit hoofdstuk werden besproken (zie de paragraaf Sorteren, filteren, stapelen en groeperen). U kunt echter ook in de opdrachtenbalk op de knop Zoekactie opslaan klikken om de zoekresultaten te bewaren om er later mee verder te werken. Een opgeslagen zoek­ actie wordt opgeslagen in %UserProfile%\Searches. Een van de standaardsnelkoppelingen in de lijst Favorieten (aan de bovenzijde van het deelvenster Navigatie in Windows Verkenner) biedt snelle toegang tot deze map. Wanneer u een zoekactie opslaat, slaat u de specificatie op, niet de huidige zoekresultaten. De zoekactie wordt een virtuele submap van %UserProfile%\Searches; de volgende keer dat u map opent, voert Windows de zoekactie gewoon nog een keer uit. (Als u geïnteresseerd bent in de XML-gegevens die de zoekactie definiëren, klik dan met de rechtermuisknop in de map Searches op de opgeslagen zoekactie, kies Openen met en selecteer Kladblok.)

Zoeken naar bestandsinhoud Standaard indexeert de zoekmachine de inhoud en de eigenschappen (naam, auteurs, grootte enzovoort) van bestandstypen die in de kenmerkende gevallen conventionele tekst bevatten. Daarom dient u bij dingen als tekstverwerkingsdocumenten, PDF­bestanden, Excel-mappen en PowerPoint-presentaties in staat te zijn om gezochte items op te sporen op basis van hun inhoud of hun eigenschappen, aangenomen natuurlijk dat de desbetreffende items in geïndexeerde mappen zijn opgeslagen. Als u een stukje tekst in een bestand wilt opzoeken, typt u dat stukje tekst gewoon in het vak Zoeken, net zoals u elk ander criterium hanteert.

Snel naar de map Zoeken U kunt van elke willekeurige locatie in Windows naar de map Zoeken overschakelen door op de Windows-logotoets+F te drukken. Vanuit Windows Verkenner of het bureaublad kunt u de map Zoeken eveneens bereiken door op F3 te drukken. De twee sneltoetsen zijn overigens niet hetzelfde. Via de Windows-logotoets+F stelt u het zoekbereik in op de standaardinstelling ervan (Geïndexeerde locaties), terwijl F3 het bereik instelt op de map waar u zich bevond toen u op F3 drukte (of op het bureaublad als u zich daar bevond). Nadat een zoekactie in Windows Verkenner is voltooid, kunt u het deelvenster Zoeken bereiken door in de opdrachtenbalk op Hulpprogramma’s voor zoeken te klikken en Zoekvenster te kiezen. Dit is een goede manier om een grote verzameling resultaten op een bepaalde bestandscategorie te filteren.

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

283

)

De zoekmachine negeert hoofdlettergebruik.

)

De zoekmachine negeert normaliter accenten, umlauts en andere diakritische lettertekens. Wilt u bijvoorbeeld Händel van handel onderscheiden, typ dan index in het zoekvak van het menu Start. Het item Opties voor indexeren wordt dan bovenaan in de resultatenlijst weergegeven (of het dialoogvenster wordt al voor u geopend). Klik op Geavanceerd (u hebt hiervoor administratorreferenties nodig) en activeer het selectievakje bij Gelijke woorden met leestekens als andere woorden behandelen.

)

Als u een exact zinsdeel wilt opzoeken, plaatst u het zinsdeel tussen aanhalings­ tekens, want anders wordt naar elk afzonderlijk woord gezocht.

)

Als u de zoekactie naar bestandsinhoud wilt uitbreiden tot mappen die niet zijn geïndexeerd, activeert u het keuzerondje bij Altijd naar bestandsnamen en inhoud zoeken (dit kan erg lang duren) op het tabblad Zoeken van het dialoogvenster Mapopties (zie figuur 7-42, eerder in dit hoofdstuk). De waarschuwing van Windows Vista is niet voor niets, want het doorzoeken van de inhoud van niet-geïndexeerde bestanden kan erg lang duren. (Kies deze optie wanneer het echt nodig is en laat de optie uitgeschakeld bij normale zoekacties.)

Zoeken naar andere eigenschappen dan de eigenschap Naam U mag zoeken op grond van elke eigenschap die door het besturingssysteem wordt herkend. U kunt de hele lijst beschikbare eigenschappen zichtbaar maken door met de rechtermuisknop in Windows Verkenner op een willekeurige kolomkop te klikken en in het snelmenu de menuoptie Meer te kiezen. In het dialoogvenster lijst Details selecteren (zie figuur 7-7, eerder in dit hoofdstuk) worden alle beschikbare eigenschappen opgesomd. Als u een waarde invoert in het vak Zoeken, doorzoekt Windows gewoonlijk alle mogelijke eigenschappen om te zien of ze met de gezochte waarde overeenkomen. Dat genereert vaak meer resultaten dan u wilt. U kunt de zoekactie tot een bepaalde eigenschap beperken door de naam van de eigenschap te typen, gevolgd door een dubbelepunt. Als u bijvoorbeeld alle documenten wilt opzoeken waarvan Jean de auteur is, plus de documenten die Jean in hun bestandsnaam hebben staan, typt u auteur:jean in het zoekvak. (Als u documenten wilt uitsluiten die door Jeanne, Jeannette of Jean-Paul zijn geschreven, plaatst u jean tussen aanhalingstekens.)

De OF-relatie is standaard Als u twee of meer criteria gebruikt die op verschillende eigenschappen zijn gebaseerd, wordt een OF-relatie verondersteld, tenzij u anders specificeert. De zoekwaarde label:Ed auteur:Karel is equivalent aan de zoekwaarde label:Ed OF auteur:Karel.

Hoofdstuk 7

Let op het volgende:

284

Hoofdstuk 7  Bestanden en informatie opzoeken en ordenen

Hoofdstuk 7

Wanneer u zoekt op de basis van datums, mag u de lange en de korte schrijfwijze gebruiken. Om een voorbeeld te geven: de zoekwaarden gewijzigd op:3-2-07

en gewijzigd op:03-02-2007

zijn equivalent. Als u datums voorafgaande aan of volgende op een bepaalde datum wilt zoeken, typt u het kleinerdanteken (). Bijvoorbeeld: gewijzigd op:>11-6-2006

als u wilt zoeken naar datums na 11 juni 2006. Gebruik dezelfde tekens > en < als u naar bestandsgrootten groter of kleiner dan een aangegeven waarde wilt zoeken.

Zoeken op bestandsextensie Als u naar bestanden met een bepaalde bestandsextensie wilt zoeken, kunt u de extensie simpelweg in het zoekvak typen. U krijgt echter een nauwkeuriger resultaat als u een sterretje en een punt toevoegt, zoals in: *.bmp

Als u het sterretje en de punt weglaat, krijgt u alle bestanden te zien die de extensie in hun inhoud of hun bestandsnaam bevatten, en dat is waarschijnlijk niet wat u wilt. Onthoud dat systeemmappen, zoals Program Files, Windows en System 32 standaard niet in de index zijn opgenomen. Als u wilt zoeken naar programmabestanden, zult u dat buiten de index moeten doen. Als u dat vaak doet, zult u bepaalde systeembestanden waarschijnlijk aan de index willen toevoegen.

Twee of meer criteria gebruiken in het vak Zoeken U kunt de logische operatoren EN, OF en NIET gebruiken om criteria in het vak Zoeken te combineren of te negeren. Deze operators moet u per se in hoofdletters spellen, want anders worden ze als gewone tekst behandeld. U mag van haakjes gebruikmaken om criteria te groeperen. In tabel 7-1 ziet u een paar voorbeelden van gecombineerde criteria.

Het vak Zoeken in de map Zoeken Als u de inhoud van alle geïndexeerde bestanden wilt doorzoeken, gebruikt u het vak Zoeken in de map Zoeken. Klik voordat u begint op Geavanceerd zoeken om er zeker van te zijn dat het veld Locatie is ingesteld op Geïndexeerde locaties.

Zoeken en indexeren gebruiken en configureren

285

Deze zoekwaarde

retourneert

Jansen EN Tilanus

Items waarvan een eigenschap gelijk is aan Jansen plus een andere eigenschap gelijk is aan Tilanus

Jansen NIET Tilanus

Items waarvan een eigenschap gelijk is aan Jansen en geen andere eigenschap gelijk is aan Tilanus

Label:Proef EN ­auteur:Doug

Items waarvan het label op Proef is ingesteld en waarvan Doug de auteur is

Label:Proef EN auteur:(Doug OF Craig) EN gewijzigd op:net user User accounts for \\SEQUOIA ---------------------------------------------------------------------Administrator

Carl

Guest

Jan

The command completed successfully. C:\>net user jan User name

Jan

Full Name

Jan

Comment Country code

000 (System Default)

Account active

Yes

Account expires

Never

Password last set

1/4/2007 12:43:12 PM

Password expires Password changeable

Never 1/4/2007 12:43:12 PM

Password required

Yes

User may change password

Yes

Workstations allowed

All

Logon script User profile Home directory Last logon

1/4/2007 11:54:30 AM

Hoofdstuk 11

User’s comment

468

Hoofdstuk 11  Gebruikers­accounts, wachtwoorden en aanmeldingen beheren

Logon hours allowed

All

Local Group Memberships

*Users

Global Group memberships

*None

The command completed successfully.

Een gebruikersaccount toevoegen of wijzigen Na Net user gebruikernaam kunt u een of meer parameters uit tabel 11-4 toevoegen. U kunt bijvoorbeeld een nieuwe account voor gebruiker Josie toevoegen, een ingewikkeld wachtwoord maken en verhinderen dat Josie het wachtwoord wijzigt, door de volgende opdracht te geven: C:\>net user Josie /add /random /passwordchg:no Password for Josie is: nkHRE$oU The command completed successfully.

Tabel 11-4  Handige parameters voor de opdracht Net user

Hoofdstuk 11

Parameter

Beschrijving

wachtwoord of * of /random

Stelt het wachtwoord in. Als u een sterretje typt, vraagt net user om het wachtwoord dat u wilt toewijzen. Het wachtwoord wordt niet weergegeven terwijl u het typt. De switch /random genereert een moeilijk te kraken wachtwoord dat uit acht tekens bestaat.

/add

Maakt een nieuwe gebruikersaccount. De gebruikersnaam mag uit maximaal twintig lettertekens bestaan en mag de volgende tekens niet bevatten: “/ \ [ ] : ; | = , + ? , >

/fullname:“naam”

Specificeert de volledige naam van de gebruiker.

/comment:“tekst”

Voegt beschrijvend commentaar toe (maximaal 48 lettertekens).

/passwordchg:yes of passwordchg:no

Geeft aan of de gebruiker het wachtwoord mag wijzigen.

/active:no of /active:yes

Schakelt de account uit of in. (Wanneer de account is uitgeschakeld, kan de gebruiker zich niet aanmelden en de bronnen op de computer niet bereiken.)

/expires:datum of /expires:never

Bepaalt wanneer de account verstrijkt. Gebruik voor datum de korte notatie die in Landinstellingen is ingesteld. De account verstrijkt aan het begin van de dag op de gespecificeerde datum; vanaf dat tijstip kan de gebruiker zich niet meer aanmelden of met de bronnen van de computer werken totdat een administrator een nieuwe verstrijkdatum instelt.

/passwordreq:yes of /passwordreq:no

Specificeert of de gebruikersaccount een wachtwoord moet hebben dat niet blanco is.

469

Parameter

Beschrijving

/times:tijd of /times:all

Stel de tijden in gedurende welke een account aangemeld mag zijn. Gebruik een verbindingsstreepje om een reeks dagen te specificeren, gebruik een komma om afzonderlijke dagen aan te geven. Typ bijvoorbeeld M-F,8am-6pm; Sa,9am-1pm om de aanmeldingstijden tot de normale werkuren te beperken. Gebruik All als u aanmelding op elk tijdstip toestaat; bij een lege waarde kan de gebruiker zich nooit aanmelden.

Nota bene Met de laatste drie switches uit tabel 11-4 (/expires, /passwordreq en /times) kunt u instellingen aanbrengen die u in Lokale gebruikers en groepen niet kunt maken (en evenmin bekijken). Deze switches bieden een paar krachtige opties die anders alleen in Windows 2000 Server of 2003 Server kunnen worden ingesteld.

Een gebruikersaccount verwijderen Als u een gebruikersaccount uit de lokale beveiligingsdatabase wilt verwijderen, gebruikt u de nopdracht net user met de switch /delete. Bijvoorbeeld: C:\>net user josie /delete The command completed successfully.

Net Localgroup

Groepsinformatie bekijken Typ net localgroup zonder parameters om de naam van uw computer en een lijst van lokale groepen zichtbaar te maken. Als u net localgroup door de naam van een groep laat volgen (bijvoorbeeld net localgroup “event log readers”), toont net localgroup een lijstje van alle leden van de groep. Een groep toevoegen of verwijderen Voeg na net localgroup groepsnaam de switch /add toe om een nieuwe groep te maken of voeg de switch /delete toe om een bestaande groep te verwijderen. Wanneer u een groep toevoegt of informatie over de groep bekijkt, kunt u desgewenst een beschrijven-

Hoofdstuk 11

Met de opdracht Net localgroup kunt u lokale beveiligingsgroepen bekijken, toevoegen, wijzigen of verwijderen.

470

Hoofdstuk 11  Gebruikers­accounts, wachtwoorden en aanmeldingen beheren

de opmerking (maximaal 48 lettertekens) toevoegen door de switch /comment:“tekst” toe te voegen. Groepsleden toevoegen of verwijderen Aan een lokale groep kunt u lokale gebruikersaccounts, domeingebruikersaccounts en globale groepen toevoegen (maar geen andere lokale groepen). Voer de namen in van de gebruikers of groepen die u wilt toevoegen (scheid twee namen door een spatie) en voeg de switch /add toe. Als u bijvoorbeeld Jan en Josie aan de groep Users wilt toevoegen, geeft u de volgende opdracht: C:\>net localgroup users jan josie /add The command completed successfully.

Als u een of meer groepsleden wilt verwijderen, gebruikt u dezelfde schrijfwijze, maar vervangt u /add door /delete.

Werken met domeinaccounts Door de switch /domain aan een opdracht net user of net localgroup toe te voegen, zoals in dit hoofdstuk beschreven, kunt u domeingebruikersaccounts en globale groepen bekijken, toevoegen, wijzigen of verwijderen, mits u als een lid van de groep Domeinadministrators bent aangemeld. U hoeft de domeinnaam niet te specificeren, want de opdrachten net user en net localgroup werken altijd met de primaire domeincontroller van het domein van uw computer.

Hoofdstuk 11

12 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Een klein netwerk instellen

De mogelijkheden in een klein netwerk  472 Nieuw in Windows Vista  473 Werken met Netwerkcentrum  474 Hardware, kabels en verbindingen  475 Een draadloos netwerk instellen  481 Een gedeelde internetverbinding instellen  497 Het netwerk verkennen  499 Typen locaties  501 Netwerkinstellingen wijzigen  505 Netwerkverbindingen beheren  510

Een netwerk instellen is niet meer het ingewikkelde en soms frustrerende proces dat het ooit was. In Windows XP voerde de wizard Netwerk instellen veel van de taken uit die nodig waren om netwerkcomputers te configureren, taken waarbij diep in obscure dialoogvensters moest worden gedoken en vreemdsoortige opdrachten moesten worden gegeven. Vanwege verbeteringen in hardwaretechnologie en in Windows zelf is geen meer wizard nodig om bekabelde netwerken in Windows ­Vista te configureren. Op een netwerk waar elke computer met Windows Vista werkt, kunt u daadwerkelijk ervaren dat uw bekabelde netwerk helemaal geen configuratie nodig heeft; nadat u Windows hebt ingesteld, is uw netwerk voor directe toegang beschikbaar. Een wizard maakt het configureren van draadloze netwerken eveneens gemakkelijk, Zelfs op netwerken met een mix van verschillende Windows-versies is het gewoonlijk een ongecompliceerd karwei om alles aan elkaar te koppelen. (Zie hoofdstuk 14 voor adviezen als de onderdelen van uw netwerk niet zo netjes bij elkaar passen.)

472

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

U kunt uw kansen op een probleemloze netwerkset-up vergroten door de juiste hardware te kiezen en die hardware correct te installeren. Wanneer u Windows start nadat uw netwerk is verbonden, is een kortstondig bezoekje aan Netwerkcentrum gewoonlijk voldoende om te bevestigen dat IP-adressen, werkgroepnamen, instellingen van Windows Firewall, registerinstellingen en systeembeleid op de juiste manier zijn geconfigureerd om een werkend netwerk te realiseren. Hoewel Windows dit allemaal doet zonder dat u er iets voor hoeft te doen, kunt u netwerkinstellingen altijd nauwkeuriger op uw netwerkbehoeften afstemmen. Edities In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe u een peer-to-peernetwerk voor een kleine werkgroep (meestal bestaande uit tien of minder computers) configureert, oftewel een netwerk van computers dat geen deel uitmaakt van een domein met Windows Server ‘Longhorn’, Windows Server 2003 of Windows 200 Server. In deze omgeving zijn de stappen om een netwerk in te stellen en te configureren dezelfde in alle edities van Windows Vista.

De mogelijkheden in een klein netwerk Met een minimale investering in hardware kunt u twee of meer computers aan elkaar koppelen en een eenvoudig peer-to-peernetwerk vormen. Aangezien deze netwerken niet zijn opgebouwd rond een server, kunnen gebruikers en gedeelde bronnen niet centraal worden beheerd. In plaats daarvan beschikt elke computer over zijn eigen database van bevoegde gebruikersaccounts en gedeelde mappen, schijven en printers. Een netwerk op werkgroepbasis biedt de volgende voordelen:

Hoofdstuk 12

)

Gedeelde opslag. Door bepaalde mappen als gedeelde mappen aan te wijzen vermijd u de noodzaak om bestanden via verwisselbare media uit te wisselen of dubbele kopieën van bestanden te bewaren. In plaats daarvan kan iedereen op het netwerk een gedeeld rapport openen of een verzameling digitale foto’s of muziekbestanden op één locatie bereiken.

)

Gedeelde printers. Door een printer te delen kan elke bevoegde netwerkgebruiker op dat apparaat afdrukken.

)

Gedeelde internetverbinding. Met Internet Connection Sharing (ICS) kunt u internettoegang op één computer instellen en alle andere computers op het netwerk toestaan om die verbinding te delen. Deze mogelijkheid is het handigst als u een inbelverbinding met internet hebt; die kunt u dan dankzij ICS vanaf elke computer op het netwerk regelen.

Zoals in dit hoofdstuk zal worden besproken, biedt een hardware router veel beveiligings- en prestatievoordelen ten opzichte van ICS en is zo’n apparaat duidelijk het

Nieuw in Windows Vista

473

betere alternatief als u een breedbandverbinding hebt, zoals die door de kabel of DSL wordt geleverd.

Nieuw in Windows Vista Netwerken in Windows Vista is gebaseerd op een protocolstack die volledig is herschreven. Dit nieuwe ontwerp, de Next Generation TCP/IP Stack genoemd, biedt verbeteringen qua gemak, beveiliging en prestaties die voor de doorsnee gebruiker grotendeels onzichtbaar blijven. Extra beveiliging wordt bijvoorbeeld verschaft door het nieuwe vermogen van het Windows Filtering Platform om het filteren van pakketten op alle niveaus van de TCP/IP-protocolstack te implementeren. De prestaties worden verbeterd door Receive Windows Auto-Tuning, dat het optimale ontvangsttempo dynamisch bepaalt op basis van veranderende netwerkcondities. In vorige versies kon u het register fijn afstemmen op een vast ontvangsttempo dat in het algemeen voor uw type internetverbinding geschikt was. De Next Generation TCP/IP-stack implementeert IPv6 in een tweevoudige stackarchitectuur; in plaats van een afzonderlijk protocol te moeten installeren (met zijn eigen transport- en framelagen) zoals in vorige versies, zijn IPv4 en IPv6 geïntegreerd in één enkel Windowsstuurprogramma met gedeelde transport- en frame­lagen. IPv4 en IPv6 standaard inschakelen is niet alleen handiger voor de gebruiker die beide nodig heeft (want hij hoeft niets te installeren), maar ook voor de ontwikkelaar. Ondersteuning van draadloze apparaten is nu in de Next Generation TCP/IP-stack ingebouwd, waardoor minder wordt geëist van ontwikkelaars en gebruikers die in vroegere versies van Windows ondersteuning via invoegtoepassingen moesten toevoegen. Als al dit jargon u niets zegt, goed zo. Verbeteringen zoals deze (en tientallen andere) hebben netwerken voor gebruikers praktisch transparant gemaakt, zodat u zich niet meer hoeft te verdiepen in de vraag hoe de lagen in een protocolstack communiceren of, erger nog, hoe u ze zodanig configureert dat ze daadwerkelijk communiceren. Nota bene

Naast de wijzigingen in de protocolstack maakt de implementatie van nieuwe functies in netwerkhardware de configuratie gemakkelijker dan ooit. Windows Rallytechnologieën zijn ontworpen met het oog op beveiligde, betrouwbare, gemakkelijk in te stellen netwerken en worden steeds vaker gebruikt in nieuwe netwerkinfrastructuurapparaten zoals routers en draadloze toegangspunten. De desbetreffende technologieën zijn:

Hoofdstuk 12

Zie het artikel New Networking Features in Windows Server ‘Longhorn’ en Windows Vista op de Microsoft Technet website (www.vista-io.com/1201) als u meer wilt weten over de Next Generation TCP/IP-stack en daarmee verband houdende wijzigingen in netwerken.

474

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

)

Windows Connect Now. De Windows Connect Now-specificaties maken eenvoudige en veilige configuraties mogelijk van de meeste draadloze netwerkapparaten, waaronder draadloze toegangspunten, computers, printers, spelletjesconsoles, mediauitbreidingen en PDA’s. Met Windows Connect Now kunnen gebruikers netwerkconfiguratie-instellingen aanbrengen en ze via een bekabelde Ethernetverbinding overbrengen naar een toegangspunt, een USB-flashapparaat of een USB-kabel. Windows Connect Now is Microsofts implementatie van het Wi-Fi Simple Configuration Protocol, een standaard van de Wi-Fi Alliance (www.wi-fi.org).

)

Link Layer Topology Discovery (LLTD) protocol. Het LLTD-protocol stelt toepassingen in staat om apparaten in de datalinklaag te vinden. Met behulp van LLTD maakt Windows Vista een netwerkoverzicht, een grafische weergave van de netwerktopologie met koppelingen naar de webinterface van elk ondersteund apparaat. LLTD maakt ook kwalitatief goede mediastreaming mogelijk, zelfs op trage netwerken. Audio- en videoafspeelapparaten waarop LLTD is geïmplementeerd, kunnen gebruikmaken van de Quality of Service- (Qos-) uitbreidingen om te verzekeren dat er prioriteitsstromen worden gebruikt.

)

Plug en Play-uitbreidingen (PnP-X). Net zoals Plug en Play automatische detectie en configuratie mogelijk maakt van apparaten die direct op de computer zijn aangesloten (bijvoorbeeld via de USB-poort), zo maakt PnP-X de detectie en configuratie mogelijk van apparaten die op een netwerk zijn aangesloten.

Windows ondersteunt deze technologieën uiteraard volledig. Windows XP voegde in Service Pack 2 gedeeltelijke ondersteuning toe van Windows Connect Now (uitsluitend transfers via USB-flashapparaten). Een recentere update van Windows XP biedt LLTDondersteuning.

Werken met Netwerkcentrum Vanuit Netwerkcentrum (zie figuur 12-1) kunt u veel taken beheren die met een netwerk te maken hebben: hardware en software configureren, netwerkbronnen bekijken, gedeelde bronnen op uw eigen computer instellen en netwerkproblemen diagnosticeren. U kunt Netwerkcentrum op elk van de volgende manieren openen:

Hoofdstuk 12

)

Typ netwerk in het zoekvak van het menu Start en klik in de resultatenlijst op Netwerkcentrum.

)

Klik in Configuratiescherm op Netwerk en internet en dan op Netwerkcentrum.

)

Ga op een werkstation naar de map Netwerk en klik in de opdrachtenbalk op Netwerkcentrum.

)

Klik in het systeemvak op het pictogram Netwerk en daarna op Netwerkcentrum.

Hardware, kabels en verbindingen

475

Figuur 12-1  Door op een van de pictogrammen aan de bovenzijde van Netwerkcentrum te klikken opent u de map Computer, de map Netwerk of de startpagina in de standaardbrowser

Nota bene Voor veel netwerkconfiguratietaken zijn administratorprivileges vereist, zoals aangeduid door het schildpictogram op opdrachtknoppen of naast opdrachten.

Voordat u de netwerksoftware in Windows kunt instellen, moet u de juiste hardware op elkaar aansluiten en configureren. Behalve twee computers hebt u de volgende onderdelen nodig om een thuisnetwerk of klein kantoornetwerk op te zetten: )

Netwerkadapters. Elke computer heeft een adapter nodig om met de andere computers op het netwerk te kunnen communiceren. (Een adapter wordt ook wel een netwerkinterfacekaart (NIC) genoemd.) Netwerkadapters kunnen intern (gewoonlijk in een PCI-slot) of extern (meestal aangesloten op een USB-poort) worden geïn-

Hoofdstuk 12

Hardware, kabels en verbindingen

476

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

stalleerd. De meeste netwerkadapters volgen de Ethernetstandaard. Voor draadloze adapters zijn er verschillende standaarden (802.11, Wi-Fi). )

Een centraal verbindingspunt. Gebruik een hub of een switch om de computers in een Ethernetnetwerk aan elkaar te koppelen. Deze functie is soms geïntegreerd in een router of residentiële gateway. Op een draadloos netwerk wikkelt een draadloos toegangspunt al deze functies af. Bij netwerken die de HomePNA-standaard hanteren is geen centraal verbindingspunt nodig.

In dit hoofdstuk zullen we de term hub meestal in de algemene zin van het woord gebruiken en daarmee doelen op een (Ethernet) netwerk in een stervorm. Een hub is echter slechts een van de mogelijke verbindingspunten die vaak in kleine netwerken wordt gebruikt. )

Hub. Een hub is het eenvoudigste en traagste apparaat van al deze apparaten, die allemaal meerdere poorten hebben waar u kabels van computers en andere netwerkapparaten op aansluit. In een hub (ook wel repeater genoemd) worden de gegevens die bij een bepaalde poort worden ontvangen, naar alle poorten gestuurd, wat een heleboel onnodig netwerkverkeer betekent.

)

Switch. Een switch houdt het MAC-adres van elk aangesloten apparaat bij en stuurt ontvangen gegevens uitsluitend door naar de poort waaraan het doel­ apparaat is gekoppeld. Een switch is sneller en veiliger dan een hub.

)

Router. In tegenstelling tot hubs en switches die worden gebruikt om computers op één netwerk aan elkaar te koppelen, wordt een router gewoonlijk gebruikt om twee of meer netwerken aan elkaar te koppelen. In een klein netwerk wordt een router gewoonlijk gebruikt om een lokaal netwerk te koppelen aan het netwerk van een internetprovider (die op zijn beurt eveneens van routers gebruikmaakt om verbinding met de internetservers te maken.

Een residentiële gateway is een router die ook NAT- en DHCP-functies toevoegt. Dankzij NAT kunnen twee of meer computers op een netwerk hetzelfde IP-adres delen, terwijl DHCP een systeem is dat IP-adressen aan alle computers op een netwerk toewijst. Bovendien zijn veel residentiële gateways uitgerust met een stateful packet inspection firewall en andere beveiligingsfuncties.

Hoofdstuk 12

Een draadloze gateway voegt draadloze mogelijkheden aan een residentiële gate­ way toe en maakt zodoende verbindingen mogelijk met computers met Wi-Fiadapters en computers met gewone netwerkadapters. Om draadloze mogelijkheden toe te voegen aan een netwerk dat rond een bekabelde residentiële gateway is opgebouwd, moet u een draadloos toegangspunt gebruiken. )

Kabels. Op een Ethernetnetwerk verbindt u elke netwerkadapter met een hub via een patchkabel van categorie 5, 5e of 6, met RJ-45-connectors aan elk uiteinde. (Categorie 5 is ontworpen voor snel Ethernet met snelheden tot 100 Mbps, terwijl kabels van categorie 5e en 6 bedoeld zijn voor Gigabit Ethernet met snelheden tot 1 Gbps.) Home PNA-netwerken zijn verbonden met een bestaande telefoonaansluiting via

Hardware, kabels en verbindingen

477

een standaardtelefoonplug (RJ-11). Per definitie hebt u voor een draadloos netwerk geen kabels nodig, behalve tussen het draadloze toegangspunt en internet. Hoewel het niet verplicht is, hebben de meeste netwerken ook een extra hardwareonderdeel in de vorm van een modem of ander apparaat om uw netwerk met internet te verbinden.

Ethernet, draadloos of telefoonlijn?

)

Ethernet. Deze populaire netwerkstandaard werd in het midden van de jaren zeventig ontwikkeld, maar heeft de tand des tijds weerstaan. De oorspronkelijke Ethernetstandaard (ook wel 10Base-T genoemd) kan gegevens overbrengen met een maximumsnelheid van 10 megabits per seconde. De Fast Ethernetstandaard (ook wel 100Base-T genoemd) kan gegevens overbrengen met een snelheid van 100 megabits per seconde en is momenteel het systeem dat in de meeste thuisnetwerken en kleine bedrijfsnetwerken wordt gebruikt. Een nieuwere standaard met de naam Gigabit Ethernet maakt het mogelijk om gegevens met een snelheid van 1 gigabit (1000 megabits) per seconde over te brengen. In een huis of kantoor dat van Ethernetkabels is voorzien, kunt u de netwerkadapter op een wandcontact aansluiten en een hub installeren op een centrale locatie die een patch panel wordt genoemd. In een huis of kantoor zonder ingebouwde kabelvoorzieningen zult u de computer direct op de hub moeten aansluiten.

)

Draadloos. In de afgelopen jaren is draadloze netwerktechnologie aan een opmars begonnen, dankzij het gemak van een draadloos netwerk en de gestaag dalende prijzen. Hoewel draadloze netwerken (WLAN’s) oorspronkelijk voor draagbare computers werden ontwikkeld, worden ze steeds populairder bij desktopcomputergebruikers, vooral in huizen en kantoren waar het onpraktisch of fysiek onmogelijk is om netwerkkabels te gebruiken. De meeste netwerken zijn varianten van de IEEE 802.11standaard, die ook wel Wi-Fi wordt genoemd. Een 802.11g Wi-Fi netwerk maakt gebruik van een basisstation en een netwerkadapter met een kleine antenne en heeft een gegevensoverdracht van maximaal 54 megabits per seconde op radiofrequenties in het 2.4 GHz-bereik. (Sommige fabrikanten van draadloze netwerkapparatuur hanteren fabrikantspecifieke varianten van deze standaard, waarbij de overdrachtsnelheid is verdubbeld.) Op dit moment hebben de populairste 802.11g-netwerken netwerken met de vroegere standaard 802.11b (11 megabits per seconde) van de eerste plaats verdreven, op de hielen gevolgd door 802.11n-netwerken, die tien keer zoveel gegevens per seconde kunnen overbrengen en een duidelijk groter bereik hebben. Op het moment dat dit boek werd gepubliceerd, was de 802.11n-specificatie nog niet officieel, maar dat weerhield de netwerkindustrie er niet van om apparatuur op basis van die standaard op de markt te brengen. Niemand kan met zekerheid zeggen of deze apparaten met de uiteindelijke specificatie compatibel zullen zijn. De meeste 802.11g-hardware kan ook met 802.11b-hardware overweg. Evenzo is de meeste

Hoofdstuk 12

Als u een netwerk wilt opzetten, kunt u kiezen uit drie populaire methoden die alle drie door Windows Vista worden ondersteund:

478

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

802.11n-hardware compatibel met 802.11g- en 802.11b-apparaten. (Bedenk echter wel dat alle verkeer op een netwerk de snelheid aanhoudt van de traagste gebruikte netwerkstandaard, dus als u zojuist een 802.11n-router hebt aangeschaft, kunt u het best nog wat meer euro’s investeren om uw oude 802.11b-adapter te vervangen.) Een andere veelgebruikte Wi-Fi standaard is 802.11a, die een maximumsnelheid van 54 Gbps kan bereiken. Deze apparaten gebruiken een ander frequentiebereik (5 GHz) en zijn dientengevolge incompatibel met 802.11b, 802.11g en 802.11n, behalve in speciale tweebandenapparatuur. Een aantal andere standaarden van de 802.11-werkgroep van IEEE beloven onder andere een verbeterde beveiliging. Bedenk dat netwerkapparatuur die een bepaalde draadloze standaard hanteert, ondanks de verwarrende naamgeving uitsluitend compatibel is met andere apparatuur die exact dezelfde standaard hanteert. Voor de laatste technische details kunt u het soms compacte en droge commentaar lezen op de officiële site van de 802.11-werkgroep op www.ieee802.org/11. Voor een wat leesbaarder samenvatting kunt u terecht op de website van de Wi-Fi Alliance op www.wi-fi.org. )

Telefoonlijn. Netwerken die voldoen aan vroege verseis van de standaard Home Phoneline Networking Alliance (HomePNA) opereren met een snelheid van ongeveer 10 megabits per seconde. De standaard HomePNA 3 zegt te werken met snelheden

Twee computers aan elkaar koppelen zonder hub

Hoofdstuk 12

Als uw thuisnetwerk uit twee computers bestaat en u geen plannen hebt om uit te breiden, kunt u zich de kosten van een hub besparen en in plaats daarvan een cross-overkabel gebruiken. Een cross-overkabel is identiek aan een standaard patchkabel, behalve dat de twee draden zijn omgedraaid om de verbinding te simuleren die zou plaatsvinden als de draden op een hub zouden zijn aangesloten. Een crossoverkabel is een acceptabele oplossing als u twee computers direct aan elkaar wilt koppelen om bestanden zonder poespas snel uit te wisselen. Bestanden overbrengen met behulp van Windows Verkenner en een twee-computernetwerk is veel gemakkelijker dan omslachtig met nulmodemkabels en extra software aan de slag te gaan. Een cross-overkabel kan ook dienen als permanente verbinding tussen twee computers als een van de computers een internetverbinding heeft en de andere niet. Maar zodra u een derde computer aan het netwerk toevoegt, hebt u een hub nodig. Windows Vista biedt nog een andere optie als het uw bedoeling is om een tijdelijke verbinding tussen twee computers met draadloze adapters tot stand te brengen, bijvoorbeeld om bestanden met een andere gebruiker uit te wisselen, namelijk een ad-hocnetwerk. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Een ad-hocnetwerk instellen voor details.

Hardware, kabels en verbindingen

479

tot maximaal 128 megabits per seconde. Voor HomePNA-netwerken is geen centraal verbindingspunt nodig, zoals een router of een hub; in plaats daarvan hebben ze een kettingstructuur waarbij alle netwerkadapters direct communiceren via dezelfde telefoonlijnen die telefoon- en faxsignalen overbrengen, zonder met die vormen van communicatie te interfereren. Doordat draadloze netwerkapparatuur zo goedkoop is, heeft de HomePNA-technologie zich slechts een bescheiden positie op de markt verworven. Het is het aantrekkelijkst in oudere huizen waar het onmogelijk is om netwerkkabels te gebruiken en draadloze signalen vanwege de afstand of de bouwmaterialen niet bruikbaar zijn. Ga voor meer informatie naar de Home Phoneline Networking Alliance op www.homepna.org. In veel huizen en kantoren is het onpraktisch om exclusief op een bepaald type netwerk te vertrouwen. Het kan bijvoorbeeld ondoenlijk zijn om kabels te leggen naar elke locatie waar u een computer wilt gebruiken. Toch is een draadloos netwerk in zo’n situatie niet altijd het geschiktste alternatief, omdat het signaal niet alle locaties kan bereiken vanwege het aantal en het soort muren en vloeren waardoor computers van elkaar worden gescheiden. In zo’n geval kunt u twee of meer netwerken van verschillende typen installeren en een router of een bridge gebruiken om de verschillende netwerken aan elkaar te koppelen.

Een netwerkadapter installeren en configureren Op de meeste systemen hoeft u geen speciale configuratiestappen te nemen om een netwerkadapter (Ethernet, draadloos, homePNA) in te stellen. De Plug en Play-code in Windows installeert de stuurprogramma’s voor u. Als u een interne adapter installeert en Windows een ondertekend stuurprogramma voor die adapter toevoegt, dient het stuurprogramma automatisch geïnstalleerd te worden wanneer Windows de adapter detecteert. (Als Windows het ingebouwde stuurprogramma niet kan vinden, zal u worden gevraagd om de locatie van de stuurprogrammabestanden op te geven.) Bij een externe adapter die op een USB- of IEEE 1394-poort is aangesloten, wordt het stuurprogramma op dezelfde manier geïnstalleerd als bij een interne adapter en wordt daarna automatisch geladen en ontladen wanneer u de adapter aansluit of verwijdert.

Wat voor alle hardware geldt, geldt ook voor een netwerkadapter, namelijk dat u de eigenschappen ervan in Apparaatbeheer kunt bekijken. (Zie in hoofdstuk 5 de paragraaf Instellingen wijzigen van een geïnstalleerd apparaat voor details.) In de meeste eigenschappenvensters van netwerkadapters treft u een tabblad Geavanceerd aan, waar u speciale hardware-instellingen kunt aanbrengen. Deze instellingen zijn altijd hardwarespecifiek en kunnen enorm variëren (zie figuur 12-2). In het algemeen kunt u de standaardinstellingen op het tabblad Geavanceerd van het eigenschappen-

Hoofdstuk 12

Zie in hoofdstuk 5 de paragraaf Een nieuw apparaat installeren en configureren voor meer informatie over de installatie van hardware.

480

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

venster van de netwerkadapter het best aanhouden, behalve wanneer u zeker weet dat een wijziging noodzakelijk is.

Figuur 12-2  Wijzig geavanceerde eigenschappen van een netwerkadapter alleen als dat vanwege de prestaties of de compatibiliteit noodzakelijk is

Verbindingen aanleggen Op een standaard Ethernetnetwerk moeten alle computers aan elkaar gekoppeld zijn via een of meer routers, switches of hubs. Als u van plan bent om het netwerk aan een breedband internetservice te koppelen, moet u een router of residentiële gateway als primaire hub gebruiken. De meeste producten voor gebruik in huis en kleine kantoren combineren een router en een hub. In dit soort apparaten verbindt u de externe DSL- of kabelmodem met de internetconnector (vaak aangeduid als WAN) op de router en koppelt u vervolgens alle computers van het werk aan een poort aan de LAN-zijde. Als u een inbelverbinding voor internet gebruikt, kunt u elk willekeurig type hub gebruiken om uw computers op elkaar aan te sluiten. Op draadloze netwerken fungeert een draadloos toegangspunt als hub. Hoofdstuk 12

Houd u aan de volgende richtlijnen wanneer u een netwerk aan een hub koppelt: )

Plaats de hub op een centrale locatie. U moet een kabel van de hub naar elke computer op het netwerk laten lopen. Het is niet altijd mogelijk om een directe verbinding tussen elke computer of netwerkapparaat en de centrale hub te realiseren. (Verder heeft de centrale hub misschien niet voldoende poorten om alle apparaten aan te sluiten.) Om extra verbindingen in een Ethernetnetwerk te maken, gebruikt u nog een hub of switch.

Een draadloos netwerk instellen

)

De totale lengte van alle kabels die op het netwerk worden gebruikt, mag niet groter zijn dan honderd meter. Voor de meeste thuisnetwerken is dat geen probleem.

)

Het maakt gewoonlijk niet uit welke poorten u op de hub gebruikt, tenzij een poort wordt aangeduid met uplink. Uplinkpoorten worden gebruikt om de capaciteit van een netwerk uit te breiden door twee hubs aan elkaar te koppelen en soms door een hub met een router of breedbandmodem te verbinden. Op de meeste hubs kan een uplinkpoort niet voor de verbinding met een computer worden gebruikt, tenzij de uplinkpoort is uitgerust met een tweekeuzeschakelaar om naar de normale poortmodus te kunnen overschakelen. De uplinkpoort heeft dezelfde functie als een cross-overkabel, en een tweekeuzeschakelaar keert de cross-overlijnen domweg om, zodat de kabel als standaardpatchkabel kan dienen.

481

In figuur 12-3 ziet u een schematische weergave van een doorsneenetwerk in een huis of klein kantoor. Dit netwerk werkt zowel met bekabelde als draadloze segmenten. Kabel-/DSL-modem

Residentiële gateway

Draadloos toegangspunt

Internet

Switch

Draadloze pc’s

Netwerkprinter Media-uitbreiding

Figuur 12-3  De residentiële gateway kan ook als kabelmodem, draadloos toegangspunt

Een draadloos netwerk instellen Het is altijd een hele toer geweest om alle apparaten op een draadloos netwerk zodanig te configureren dat ze allemaal met elkaar communiceren (en niet met naburige netwerken die dezelfde ethergolven delen). Om alle afkortingen te onthouden (SSID, WEP, WPA, PSK en MAC, om er slechts enkele te noemen) en de juiste waarden voor deze onderdelen in te stellen, moest u bijna kunnen toveren. Gelukkig biedt Windows

Hoofdstuk 12

of beide fungeren, waardoor de noodzaak vervalt om twee afzonderlijke apparaten te gebruiken

482

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Vista zo’n tovenaar in de vorm van een wizard voor elk van de netwerkconfiguratietaken. In combinatie met de configuratieondersteuning van Windows Connect Now voor moderne draadloze netwerkapparatuur maken deze wizards het instellen van een netwerk echt eenvoudig: 1 Start de wizard om het draadloze toegangspunt te configureren. 2 Breng de configuratie-instellingen over naar het draadloze toegangspunt, hetzij via een bekabelde verbinding hetzij door een USB-flashapparaat te gebruiken. 3 Configureer elke computer en de andere draadloze netwerkapparaten. Dit gaat het gemakkelijkst als u een USB-flashapparaat gebruikt om de configuratie-instellingen over te brengen, maar u kunt het ook doen door op elke computer een wizard te gebruiken. Voordat we ons in de set-up en de configuratie gaan verdiepen, verdient eerst de beveiliging aandacht. Aangezien draadloze signalen uw netwerk potentieel blootstellen aan iedereen die in de buurt is, is het belangrijk dat u de beveiligingsimplicaties begrijpt en overweegt voordat u uw eerste draadloze verbinding maakt.

Beveiliging van draadloze netwerken Op een conventioneel bekabeld netwerk is fysieke beveiliging een gegeven; als iemand een computer op uw hub aansluit, weet u dat onmiddellijk en hoeft u de kabel maar te volgen om de computer van de inbreker op te sporen. Op draadloze netwerken echter kan iedereen die binnen het bereik van uw draadloze toegangspunt komt, bij uw netwerk aankloppen en signalen van dat netwerk onderscheppen. Geopende toegangspunten opsporen is zelfs een sport geworden, die door de betrokkenen wardriving wordt genoemd. Hoewel sommige wardrivers voor de grap naar geopende toegangspunten op zoek gaan, betekenen andere gebruikers die uw netwerk weten binnen te dringen de volgende risico’s:

Hoofdstuk 12

)

Diefstal van service. Een inbreker kan uw internetverbinding gaan gebruiken, waardoor de kwaliteit van uw internetverbinding achteruit gaat.

)

Denial of service. Een inbreker die niet in staat is om met uw netwerk verbinding te maken, kan toch heel wat schade aanrichten door het netwerk met verbindingsaanvragen te bestoken. Met voldoende doorzettingsvermogen kan een aanvaller ervoor zorgen dat de legitieme gebruikers geen toegang meer krijgen tot het netwerk.

)

Schending van de privacy. Een inbreker met de juiste gereedschappen kan alle gegevens volgen die over het netwerk worden verzonden. Hij kan bijvoorbeeld zien welke websites u bezoekt (en welke wachtwoorden u voor die sites gebruikt), welke documenten u uit gedeelde netwerkmappen downloadt enzovoort.

)

Diefstal of vernietiging van gegevens. Buitenstaanders die met succes verbinding maken met uw netwerk, kunnen door gedeelde mappen en printers bladeren. Afhankelijk van de machtigingen die aan deze bronnen zijn toegewezen, kunnen ze

Een draadloos netwerk instellen

483

mappen en bestanden wijzigen, verwijderen en andere namen geven of nieuwe bestanden en mappen toevoegen. )

Overname van het netwerk. Een binnendringer die erin slaagt om zich bij het netwerk aan te melden en een niet-gepatchte zwakke plek weet uit te buiten, kan een Trojan horse installeren of met de machtigingen rommelen, waardoor computers op het LAN via internet kunnen worden aangevallen.

)

Wireless Equivalent Privacy (WEP). WEP is een enigszins verouderde manier om bevoegde gebruikers van een draadloos netwerk tegen afluisteren te beschermen door de gegevensstroom tussen de netwerkcomputer en het draadloze toegangspunt te versleutelen. Als WEP-sleutel gebruikt u een reeks hexadecimale of ASCII-tekens (5 ASCII- of 10 hexadecimale tekens voor een 64-bits sleutel, 13 ASCII- of 26 hexadecimale tekens voor een 128-bits sleutel). De sleutel die u verstrekt wanneer u de draadloze adapter instelt, moet overeenkomen met de sleutel op uw toegangspunt; alle apparaten op het netwerk moeten dezelfde mate van versleuteling (64 of 128 bits) gebruiken. WEP heeft echter een paar zwakke plekken waardoor het voor een aanvaller betrekkelijk gemakkelijk is om de sleutel met alom beschikbare software te kraken. Daardoor is WEP ongeschikt voor gebruik op een netwerk met gevoelige gegevens. De meeste moderne Wi-Fi-apparatuur ondersteunt WEP om de compatibiliteit met oudere hardware te handhaven. Gebruik het alleen als geen van de nieuwere standaarden beschikbaar is.

)

Wi-Fi Protected Access (WPA). WPA is een nieuwer, krachtiger versleutelingsschema dat speciaal werd ontworpen om de zwakke plekken in WEP te vermijden. Op een klein netwerk met WPA maken clients en toegangspunten gebruik van een gedeeld netwerkwachtwoord (een pre-shared key of PSK genoemd) dat uit een 256bits getal of wachtwoordzin met een lengte van 8 tot 63 bytes bestaat. (Een langere wachtwoordzin produceert een sterkere sleutel.) Mits de sleutel sterk genoeg is en op een echte toevallige opeenvolging van tekens bestaat, is de kans op een aanval van buitenaf uiterst klein. De meeste hardware die de standaard 802.11g ondersteunt, ondersteunt WPA eveneens. Bij oudere hardware is het vaak mogelijk om WPA-compatibiliteit via een firmware upgrade tot stand te brengen.

)

Wi-Fi Protected Access 2 (WPA2). WPA2 is gebaseerd op de standaard 802.11i en biedt tot dusverre de krachtigste beveiliging van draadloze netwerken. WPA2 hanteert verificatie op basis van 802.1x en AES-versleuteling. In combinatie verzekeren deze technologieën dat uitsluitend bevoegde gebruikers het netwerk kunnen benaderen en dat onderschepte gegevens niet kunnen worden ontcijferd. WPA2 kent twee varianten: WPA2-Personal en WPA2-Enterprise. Bij WPA2-Personal wordt op grond van een wachtwoordzin een encryptiesleutel gemaakt; deze vorm van beveiliging is momenteel de beste voor draadloze netwerken in huizen en kleine kantoren.

Hoofdstuk 12

Om dit soort vervelende mogelijkheden te voorkomen, kunt en moet u de best mogelijke beveiliging voor uw toegangspunt en alle draadloze apparaten op het netwerk configureren. Afhankelijk van de hardware hebt u de keuze uit een of meer van de volgende opties:

484

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Bij WPA2-Enterprise verifieert een server de netwerkgebruikers. WPA2 kan overweg met alle varianten van Wi-Fi, waaronder 802.11b, 802.11g en 802.11a. (WPA2 zal ongetwijfeld worden gebruikt door 802.11n-apparaten wanneer de specificatie in 2007 wordt afgerond.) Alle draadloze producten die vanaf begin 2006 worden verkocht, moeten WPA2 ondersteunen om het label Wi-Fi Certified te mogen dragen. U moet op alle draadloze apparaten op het netwerk dezelfde versleutelingsoptie kiezen. Dat geldt voor toegangspunten, routers, netwerkadapters, afdrukservers, camera’s enzovoort. Als u een ouder apparaat hebt dat alleen WEP ondersteunt en niet via een firmware update kan worden bijgewerkt, vervang dat apparaat dan. Het alternatief voor deze versleutelingsmethoden is dat u helemaal geen beveiliging gebruikt, een optie waarmee u een ‘open’ netwerk produceert. Als u eigenaar bent van een boekhandel en het uw bedoeling is uw klanten vrije internettoegang te geven, is deze optie acceptabel, zolang u er maar voor zorgt dat u de andere computers op het netwerk tegen onbevoegde toegang beschermt. (De belangrijkste middelen daarbij zijn een firewall, machtigingen voor gedeelde mappen en machtigingen voor gewone mappen.) Maar voor de meeste mensen zijn de risico’s van een open netwerk onacceptabel.

Een draadloos toegangspunt of een router configureren U begint een draadloos netwerk in te stellen door het draadloze toegangspunt te configureren (of een router die een draadloos toegangspunt omvat), want dat is de hub van uw Wi-Fi-netwerk. Wat vroeger een ingewikkeld proces was, is nu heel eenvoudig als u een apparaat gebruikt dat Windows Connect Now ondersteunt. De router D-Link DIR655 is een van de eerste apparaten die Windows Connect Now volledig implementeert, maar wij denken dat de meeste residentiële gateway-apparaten die in 2007 en daarna zullen worden verkocht deze volledige ondersteuning bieden. Ga als volgt te werk om een draadloos toegangspunt te configureren dat Windows Connect Now ondersteunt: 1 Open Netwerkcentrum en klik in de takenlijst op Verbinding of netwerk instellen. 2 Selecteer in de wizard Verbinding of netwerk instellen de optie Een router of toegangspunt voor een draadloos netwerk instellen en klik op Volgende. Klik op de volgende pagina op Volgende. 3 Klik op Instellingen voor draadloos netwerk maken en op USB-flashstation opslaan.

Hoofdstuk 12

Een draadloos netwerk instellen

485

Figuur 12-4  Het netwerk een naam geven 4 Typ een naam voor uw draadloze netwerk. Deze naam mag slechts letters, cijfers en underscores (_) bevatten. Windows raadt aan om de naam van uw computer te gebruiken, aangevuld met _Netwerk, omdat dit de naam is waarmee alle apparaten op een WLAN het netwerk identificeren, maar misschien wilt u een zinvollere naam gebruiken.

6 Typ een wachtwoordzin. Deze wordt door Windows gebruikt om een beveiligingssleutel te genereren. Windows stelt een random opeenvolging van tekens voor, maar u kunt deze door uw eigen wachtwoordzin vervangen. U zult waarschijnlijk de voorkeur geven aan iets dat u gemakkelijker kunt onthouden. Bedenk in dat geval een zin die niet gemakkelijk kan worden geraden, maak de zin lang genoeg en spel wat woorden verkeerd of verwissel letters om het een wachtwoordkraker lastiger te maken. Aangezien u de wachtwoordzin zelden hoeft te typen (gewoonlijk alleen tijdens de set-up en ook dan wordt het gewoonlijk automatisch overgebracht vanaf een USB-flashapparaat of in het slechtste geval door knippen en plakken), is het gebruik van een gemakkelijk te onthouden wachtwoordzin voor WPA minder noodzakelijk dan bijvoorbeeld voor een aanmeldingswachtwoord. Een wachtwoordzin voor WPA of WPA2 mag maximaal 63 lettertekens lang zijn en kan bestaan uit (hoofdlettergevoelige) letters, cijfers en spaties (echter geen spatie aan het begin of het eind). Een

Hoofdstuk 12

5 Klik op Geavanceerde Netwerkbeveiligingsopties weergeven. Selecteer vervolgens de beste beveiligingsmethode die door al uw draadloze apparaten wordt ondersteund: WPA2-Personal (het best), WPA-Personal, WEP of Geen beveiliging. (Als u geen van de geavanceerde opties kiest, houdt Windows de standaardinstelling WPAPersonal aan.)

486

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

WEP-beveiligingssleutel moet uit 26 hexadecimale tekens (de cijfers 0-9 en de letters A-F) of tien (hoofdlettergevoelige) letters, cijfers en symbolen bestaan. Klik op Volgende.

Figuur 12-5  Voer een beveiligingssleutel in

Hoofdstuk 12

Figuur 12-6  Opties voor bestands- en printerdeling selecteren

Een draadloos netwerk instellen

487

7 Selecteer een optie voor het delen van bestanden en printers via het netwerk. U kunt deze instelling naderhand altijd weer wijzigen. Zie in hoofdstuk 13 de paragraaf Gedeelde mappen en printers beheren voor meer informatie. 8 Sluit een USB-flashapparaat op de computer aan, selecteer het apparaat in de lijst en klik op Volgende. U hoeft geen flash-apparaat speciaal voor dit doel alleen te gebruiken; alle bestanden (Autorun.inf en Setupnk.exe in de rootmap, plus een handvol bestanden in de map \Smrntky) nemen slechts enkele KB ruimte in en storen de andere bestanden op het flash-apparaat niet. 9 Verwijder het USB-flashapparaat uit de computer en steek hem in de router. De meeste routers geven aan dat ze de informatie van het flash-apparaat hebben geaccepteerd, bijvoorbeeld door een patroon knipperende lichtjes of een bericht op een LCD-scherm. Raadpleeg de document van de router voor details. Veel routers die Windows Connect Now niet ondersteunen, hebben vergelijkbare fabrikantspecifieke systemen om de SSID, de versleuteling en andere instellingen van de router te configureren. Raadpleeg de aanwijzingen die met de router zijn meegeleverd. Bij andere routers moet u een webconfiguratiehulpprogramma gebruiken voor het configureren van een toegangspunt dat versleuteling moet ondersteunen.

Om de configuratiewebpagina van uw router te bereiken, start u vanuit Netwerkcentrum, net zoals bij een router waar Windows Connect Now is ingeschakeld.

Hoofdstuk 12

Figuur 12-7  Een webconfiguratieprogramma voor een router

488

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

1 Klik in de takenlijst op Verbinding of netwerk instellen. 2 Klik in de wizard Verbinding of netwerk instellen op Een router of toegangspunt voor draadloos netwerk instellen en klik op Volgende. Klik ook op de volgende pagina op Volgende.

Figuur 12-8  Kies Dit apparaat handmatig configureren 3 Klik op Dit apparaat handmatig configureren. Vervolgens moet u de gebruikersnaam en het wachtwoord voor de configuratiepagina van de router invoeren. Raadpleeg de document van de router voor details.

Configuratiedetails afdrukken

Hoofdstuk 12

Klik op de koppeling voor uitvoerige instructies voordat u de wizard Een draadloze router of toegangspunt instellen sluit. U opent daarmee een document in Kladblok dat de netwerknaam (SSID) van uw draadloze netwerk en de door u gemaakte wachtwoordzin of beveiligingssleutel bevat. Bovendien geeft het document aanwijzingen om een computer of ander apparaat (draadloos of bekabeld) op het netwerk aan te sluiten. U kunt dit document met het oog op toekomstige uitbreidingen opslaan of afdrukken. Als u op Sluiten klikt voordat u het document opent, hebt u een andere optie. Open het bestand \Smrtntky.txt op het USB-flashapparaat. Hoewel dit tekstdocument de instructies niet bevat, vindt u er wel alle details van uw WLAN-configuratie.

Een draadloos netwerk instellen

489

Met een draadloos netwerk verbinding maken In dit hoofdstukgedeelte nemen we aan dat u al een draadloos toegangspunt aan het netwerk hebt gekoppeld en dat u dit toegangspunt hebt ingesteld aan de hand van de aanwijzingen in de vorige paragraaf of volgens de aanwijzingen van de leverancier. Hier wordt besproken hoe u een computer met een draadloze netwerkadapter met uw draadloze netwerk verbindt. Nota bene Deze instructies beschrijven specifiek het proces in Windows Vista, hoewel het proces op computers met Windows XP nauwelijks verschilt. Op computers met andere besturingssystemen verloopt het proces op andere manieren; zie de documentatie bij het besturingssysteem in kwestie of de documentatie van de draadloze netwerkadapter voor meer informatie.

Als u een USB-flashapparaat met configuratie-instellingen voor uw draadloze netwerk hebt gemaakt, steekt u dat apparaat in de USB-poort van de computer die u aan het draadloze netwerk wilt toevoegen. Zodra het dialoogvenster Automatisch afspelen ver-

Sla de configuratiebestanden op Nadat u de configuratiebestanden op een USB-flashapparaat hebt gebruikt om de router te configureren en daarna elk van de draadloze apparaten op het netwerk in te stellen, bent u misschien geneigd om de bestanden op het USB-flashapparaat te wissen. Uit beveiligingsoogpunt moet u dat ook doen; als u de bestanden daar laat staan, heeft een aanvaller die het USB-flashapparaat in handen krijgt, ogenblikkelijk vrije toegang tot uw draadloze netwerk.

)

U voegt een nieuwe computer of een nieuw apparaat aan het netwerk toe.

)

Een bezoekende kennis wil toegang tot uw draadloze netwerk om de internetverbinding daarvan te gebruiken.

)

U voert een upgrade van de firmware in de router of een ander draadloos apparaat uit en u raakt alle instellingen kwijt.

)

U wilt Windows Vista opnieuw op een van uw netwerkcomputers installeren.

Hoofdstuk 12

We raden u echter aan de map \Smrtntky eerst naar een van uw profielmappen op de harde schijf te kopiëren. (Daar is geen beveiligingsrisico aan verbonden, want als de aanvaller uw harde schijf bezit, heeft hij al toegang tot het netwerk.) Mogelijk hebt u deze bestanden later weer nodig. Bijvoorbeeld:

490

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

schijnt, klikt u op Wizard Draadloos netwerk instellen. Klik een paar keer op OK en u bent klaar! Om te bevestigen dat uw computer deel uitmaakt van het netwerk, klikt u in het menu Start op Netwerk om de map Netwerk te openen. In die map dient u nu de andere computers en apparaten op uw netwerk te kunnen zien. Probleem Ik zie in Netwerk geen andere computers Als u met een netwerk verbinding maakt in uw huis of kantoor (in tegenstelling tot een openbare locatie zoals een internetcafé of een bibliotheek), let er dan op dat uw netwerk als een particulier netwerk is gedefinieerd. Als u geen netwerklocatie specificeert als Windows het netwerk voor het eerst detecteert, wordt het locatietype standaard ingesteld op Openbaar, want dat is veiliger. Op een openbaar netwerk is netwerkdetectie echter uitgeschakeld, wat inhoudt dat u andere computers op het netwerk vanuit uw computer niet kunt zien. Om na te gaan of het probleem daaraan ligt, opent u Netwerkcentrum. Als naast uw netwerk de aanduiding Openbaar netwerk wordt weergegeven, klikt u op Aanpassen. In het dialoogvenster Netwerklocatie instellen, activeert u het keuzerondje bij Particulier en klikt u op Volgende.

Verbinding maken met een netwerk zonder een USB-flashapparaat te gebruiken Als u de configuratie-instellingen op een USB-flashapparaat hebt opgeslagen, is het doodsimpel om een computer aan een draadloos netwerk toe te voegen. Deze opties is evenwel niet altijd beschikbaar, bijvoorbeeld als u het WLAN van iemand anders bezoekt, geen USB-flashapparaat hebt of het USB-flashapparaat gewoonweg niet beschik-

Maak een configuratie USB-flashapparaat, zelfs als de router met de hand moet worden geconfigureerd

Hoofdstuk 12

Zelfs als uw router het gebruik van een USB-flashapparaat niet ondersteunt, kunt u er een gebruiken voor de configuratie van de draadloze computer en andere draadloze apparaten die met een USB-flashapparaat geconfigureerd kunnen worden. Op die manier hoeft u de netwerk­ naam en het beveiligingswachtwoord niet op elke computer opnieuw in te typen. Nadat u de handmatige configuratie van de router hebt voltooid, voert u de wizard Een router of toegangspunt voor draadloos netwerk instellen opnieuw uit. Ditmaal klikt u op Instellingen voor draadloos netwerk maken en op USB-flashstation opslaan en voltooit u de wizard zoals eerder in deze paragraaf werd beschreven.

Een draadloos netwerk instellen

491

baar is. Wanneer het draadloze netwerk van de computer is geïnstalleerd en ingeschakeld, zoekt Windows naar draadloze toegangspunten. Als minstens één toegangspunt wordt gevonden, wordt in het systeemvak een statusbericht afgewisseld met een netwerkpictogram dat de signaalsterkte aangeeft.

Figuur 12-9  Er zijn draadloze netwerken gevonden Klik op het netwerkpictogram in het systeemvak en klik op Verbinden met een netwerk om een dialoogvenster openen. (Als u al met een draadloos netwerk bent verbonden en u naar een ander netwerk wilt overschakelen, klikt u op Verbinden of verbinding ver-

Versterk de beveiliging van het toegangspunt

)

Wijzig de netwerknaam (SSID) van uw toegangspunt in een naam die niet met de hardwarestandaard overeenkomt en geen informatie verstrekt over u of uw bedrijf.

)

Overweeg om extern beheer van het toegangspunt uit te schakelen. Als u de instellingen moet wijzigen, kunt u dat direct doen via een bekabelde verbinding.

)

Stel een krachtig wachtwoord in als u extern beheer van het toegangspunt toestaat.

)

Upgrade de firmware van uw draadloze hardware (toegangspunt en adapter) naar de recentste versies, die wellicht beter beveiligd zijn.

)

Overweeg om VPN’s voor draadloze verbindingen te gebruiken.

Op grotere netwerken met een of meer domeinservers kunt u een RADIUS-server (Remote Authentication Dial-In User Service) instellen en de meest beveiligde optie van allemaal, 802.1x-verificatie te gebruiken. Schakel daarnaast Internet Protocol Security (IPsec) in.

Hoofdstuk 12

Als uw gegevens gevoelig zijn en uw netwerk zich in een drukbevolkte wijk, flat of kantorencomplex bevindt waar u redelijkerwijs kunt verwachten dat er mensen binnen het bereik van uw draadloze adapters werkzaam zijn, dient u afgezien van de inschakeling van WPA extra voorzorgen te nemen. Neem een of meer van de volgende maatregelen om uw draadloze toegangspunt tegen indringers te beschermen:

492

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

breken.) Selecteer het netwerk waarmee u verbinding wilt maken en klik daarna op de knop Verbinden.

Figuur 12-10  Een verbinding met een netwerk maken Als het door u geselecteerde netwerk een beveiligd netwerk is en u de desbetreffende beveiligingssleutel of wachtwoordzin nog niet hebt ingevoerd, zal dat nu aan u worden gevraagd. (Bedenk dat Windows nog een andere mogelijkheid biedt om een USB-flashapparaat met de WLAN configuratie-instellingen te gebruiken.) Nadat u de sleutel hebt ingevoerd, kunt u de gedeelde internetverbinding en alle beschikbare gedeelde bronnen op het netwerk benutten (zie figuur 12-11).

Niet typen, maar plakken!

Hoofdstuk 12

Hoewel u uiteraard met veel moeite een uit 64 tekens bestaande WPAwachtwoordzin kunt intypen, leidt dat al snel tot frustratie, vooral als u twee of meer computers moet instellen. De wizard Draadloos netwerk instellen maakt gebruik van een USB-flashapparaat om deze informatie automatisch in te voeren op elke computer met Windows Vista of Windows XP met Service Pack 2. Als u de wizard toestaat om de encryptiesleutel automatisch te genereren, wordt de sleutel in een tekstbestand op het USB-flashapparaat opgeslagen. Als u een router wilt instellen die niet van het USB-flashapparaat gebruikmaakt, of een computer die met een ander besturingssysteem werkt, gaat u als volgt te werk. Open het tekstbestand, kopieer de sleutel naar Klembord en plak de sleutel vervolgens in het dialoogvenster. Deze methode bespaart u typwerk en voorkomt typefouten die ertoe leiden dat verbindingen niet tot stand worden gebracht.

Een draadloos netwerk instellen

493

Figuur 12-11  Een beveiligingssleutel of wachtwoordzin invoeren

Verbinding maken met een verborgen netwerk

U kunt de computer ook zodanig instellen dat deze met een bepaald niet-uitzendend draadloos netwerk verbinding maakt wanneer u binnen bereik bent. Dat doet u als volgt: 1 Open Netwerkcentrum en klik in de takenlijst op Verbinding of netwerk instellen. 2 Klik in de wizard Verbinding of netwerk instellen op Handmatig met een netwerk verbinding maken en klik op Volgende (zie figuur 12-12).

Hoofdstuk 12

Sommige draadloze netwerken zijn zodanig ingesteld dat ze hun SSID niet uitzenden. (Een router op deze manier instellen wordt door sommigen ten onrechte als beveiligingsmaatregel gepropageerd.) Hoewel dit het netwerk onzichtbaar maakt voor gelegenheidsinbrekers, is de afwezigheid van een uitgezonden SSID voor inbrekende professionals geen struikelblok. Verder kunnen aanvallers de SSID zelfs te weten komen wanneer ze zich niet vlakbij uw draadloze toegangspunt bevinden, aangezien de SSID van tijd tot tijd door de computer wordt uitgezonden, waar die zich ook bevindt.) Verbinding maken met dergelijke verborgen netwerken is wat lastiger, omdat de naam niet in de lijst van voorkeurnetwerken voorkomt. De naam wordt weergegeven als netwerk zonder naam. Om met het netwerk verbinding te maken, selecteert u de naam en klikt u op Verbinden. Vervolgens wordt u gevraagd om de SSID van het netwerk te verstrekken. Als uw antwoord juist is, wordt de verbinding voortgezet.

494

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Figuur 12-12  Handmatig verbinding maken met het draadloze netwerk 3 Specificeer de netwerknaam (SSID), het beveiligingstype dat door het netwerk wordt gebruikt, het versleutelingstype als het netwerk met WPA of WPA2 werkt en de beveiligingssleutel of wachtwoordzin. Selecteer Verbinden zelfs als het netwerk niet uitzendt. (Wat is het beveiligingsrisico dat in het dialoogvenster wordt genoemd? Wanneer deze optie is ingeschakeld, zendt uw computer requests uit om het draadloze netwerk te lokaliseren. Een aanvaller kan deze requests detecteren en aan de hand daarvan de SSID van het netwerk bepalen. Uw computer blijft deze requests uitzenden, zelfs wanneer u niet in de buurt van het toegangspunt bent.) Klik op Volgende. 4 Als u nu meteen met het netwerk verbinding wilt maken, klikt u op Verbinden. Klik in het andere geval op Sluiten. Zie het artikel ‘Non-broadcast wireless networks with Microsoft Windows’ op de website van Microsoft TechNet (www.vista-io.com/1202) voor meer informatie over verborgen netwerken.

Draadloze netwerkverbindingen per gebruiker opzetten

Hoofdstuk 12

Wanneer u een draadloze verbinding op uw computer instelt, is deze standaard beschikbaar voor alle gebruikers van de computer. Desgewenst kunt u een verbinding uitsluitend beschikbaar maken voor de gebruiker die momenteel is aangemeld. Om die optie beschikbaar te maken, moet u als volgt een instelling aanbrengen voordat u de draadloze netwerkverbinding instelt: 1 Klik in Netwerkcentrum op Draadloze netwerken beheren. 2 Klik in de opdrachtenbalk van het venster Draadloze netwerken beheren op de optie Profieltypen.

Een gedeelde internetverbinding instellen

495

Figuur 12-13  Een profieltype voor het netwerk kiezen 3 Activeer in het dialoogvenster Profieltype van draadloos netwerk het onderste keuzerondje (profielen voor alle gebruikers en per gebruiker). Wanneer u een nieuw draadloos netwerk instelt, vraagt Windows u voortaan of u het netwerk beschikbaar wilt maken voor alle gebruikers of alleen voor uzelf. U kunt deze instelling niet toepassen op een bestaand netwerk; als u dat wilt doen, moet u het netwerk verwijderen (door in Draadloze netwerken beheren het netwerk te selecteren en op Verwijderen te klikken) en vervolgens opnieuw maken (door in Draadloze netwerken beheren op Toevoegen te klikken).

Een ad-hocnetwerk instellen Een ad-hocnetwerk is een tijdelijk netwerk dat twee of meer draadloze computers of draadloze apparaten met elkaar verbindt zonder dat daarvoor een hub of draadloos toegangspunt nodig is. De netwerkadapters van de computers communiceren in dat geval direct met elkaar. Een ad-hocnetwerk is handig als u bestanden wilt uitwisselen of een internetverbinding wilt delen met iemand die normaliter van uw netwerk geen deel uitmaakt, bijvoorbeeld tijdens een vergadering of bij spellen waaraan meerdere spelers deelnemen.

Gebruikmaken van een USB-flashapparaat zoals in voorafgaande paragrafen werd beschreven is gewoonlijk de gemakkelijkste manier om alle configuratie-informatie in te stellen die nodig is om met een draadloos netwerk verbinding te maken. In sommige gevallen is het echter handiger om het opdrachtregelgereedschap netsh wlan te gebruiken. Geef de opdracht netsh wlan export om een profiel in een bestand op te slaan, of netsh wlan om een profiel te installeren. Typ netsh wlan ? in een opdrachtregelvenster voor details.

Hoofdstuk 12

Kopieer verbindingsinformatie naar een andere computer

496

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Windows Meeting Space biedt een andere manier om bestanden te delen en overige informatie draadloos uit te wissen. Zie in hoofdstuk 8 de paragraaf Werken met Windows Meeting Space voor meer informatie. Ga als volgt te werk om een ad-hocnetwerk in te stellen: 1 Open Netwerkcentrum en klik in de takenlijst op Verbinding of netwerk instellen. 2 Klik in de wizard Verbinding of netwerk instellen op Een draadloos ad-hocnetwerk instellen en klik op Volgende. Klik op de volgende pagina op Volgende.

Figuur 12-14  Een draadloos ad-hocnetwerk instellen 3 Specificeer een netwerknaam. Deze naam mag maximaal 32 lettertekens lang zijn. De naam mag letters, cijfers en underscores (_) bevatten en is hoofdlettergevoelig. 4 Specificeer een beveiligingstype. Ad-hocnetwerken ondersteunen uitsluitend WEPversleuteling. Het enige alternatief is een open, onbeveiligd netwerk. Aan een open netwerk kunnen anderen het gemakkelijkst deelnemen; of dat een nadeel of een voordeel is, hangt af van de vraag of er potentiële afluisteraars in de buurt zijn en of u verwacht dat er gevoelige informatie zal worden uitgewisseld.

Hoofdstuk 12

5 Als u WEP als beveiligingssleutel hebt geselecteerd, voert u een beveiligingssleutel in, waarbij u uit de volgende alternatieven kunt kiezen: )

vijf of tien hoofdlettergevoelige lettertekens (letters, cijfers en interpunctie­ tekens);

)

een getal van 13 of 26 hexadecimale tekens (cijfers en de letters A-F).

6 Als u van plan bent om het netwerk in de toekomst nogmaals te gebruiken, selecteert u Dit netwerk opslaan. Als u dat niet doet, verwijdert Windows het netwerk au-

Een gedeelde internetverbinding instellen

497

tomatisch nadat de gebruiker die het netwerk heeft ingesteld, zich heeft afgemeld (of alle andere gebruikers op het netwerk zich hebben afgemeld). 7 Klik op Volgende. Als de computer al direct op internet is aangesloten (via een andere netwerkadapter dan de draadloze adapter die u voor de ad-hocverbinding gebruikt) en u de internetverbinding wilt delen, klikt u op Internetverbinding delen inschakelen. 8 Klik op Sluiten. Het netwerk is nu ingesteld en gereed voor gebruik. Anderen kunnen met het netwerk verbinding maken zoals met elk ander draadloos netwerk: klik in de taakbalk op het netwerkpictogram, klik op Met een netwerk verbinding maken (of op Verbinden of Verbreken als de verbinding met het draadloze netwerk er al is), selecteer het ad-hocnetwerk en klik op Verbinden. Als het ad-hocnetwerk met WEP-versleuteling is beveiligd, vraagt een ander dialoogvenster naar de beveiligingssleutel. Voer deze sleutel in en klik op Verbinden. Als u bestanden wilt delen, moet bestandsdeling zijn ingeschakeld. Zie hoofdstuk 13 voor meer informatie.

Een gedeelde internetverbinding instellen

)

Installeer een router of een residentiële gateway. Dit stukje hardware bevindt zich tussen het netwerk en uw internetverbinding (gewoonlijk een externe DLS- of kabelmodem, hoewel u voor deze configuratie ook een conventionele modem kunt gebruiken). Voor de buitenwereld lijkt de residentiële gateway een computer met zijn eigen IP-adres, hoewel deze oplossing veiliger is omdat het apparaat geen actieve programma’s of harde schijf bevat die door een potentiële indringer kunnen worden aangevallen. Deze hardware gebruikt meestal network address translation (NAT) om privé-IP-adressen aan computers op uw netwerk toe te wijzen. Omdat de hardware altijd is ingeschakeld, kan elke computer internet te allen tijde via het gateway-apparaat bereiken.

)

Gebruik Internet Connection Sharing (ICS). Bij deze configuratie fungeert de computer met de actieve internetverbinding als de ICS-hostcomputer en wordt de internetverbinding gedeeld. Alle computers op het netwerk routeren hun internetverkeer via de ICS-hostcomputer. ICS is het effectiefst met een hogesnelheidsverbinding (kabel of DSL), hoewel het met inbelverbinding ook acceptabel werkt. De ICS-hostcomputer moet over een tweede netwerkadapter beschikken om een breedbandverbinding te delen. (Als uw breedbandmodem een intern apparaat is of als u een inbelverbinding gebruikt, hebt u geen tweede netwerkadapter nodig.) De gedeelde verbinding is alleen beschikbaar terwijl de ICS-hostcomputer is ingeschakeld.

Hoofdstuk 12

Als u een internetverbinding veilig op een klein netwerk wilt delen, kunt u uit twee mogelijkheden kiezen:

498

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Wat beveiliging en gemak betreft, is de eerstgenoemde optie verreweg de beste, zodat we die dringend aanraden. Toen routers nog duur waren en moeilijk te configureren, was ICS zinvol. Maar die dagen zijn grotendeels voorbij. Nota bene Voordat u een internetverbinding kunt delen, moet u er een maken. (Bij sommige breedbandservices en sommige netwerkconfiguraties gebeurt dat automatisch wanneer u de router of computer op internet aansluit.) U doet dat door in Netwerkcentrum op Een verbinding of netwerk instellen te klikken. lecteer Verbinden met internet en klik op Volgende om de wizard Internetverbinding te starten, die u verder helpt.

Als u besluit om ICS te gebruiken, kunt u dat als volgt doen: 1 Ga naar Configuratiescherm en klik op Netwerkverbindingen. In plaats daarvan kunt u ook in Netwerkcentrum op Netwerkverbindingen beheren klikken. 2 Klik met de rechtermuisknop op de internetverbinding en kies Eigenschappen. 3 Ga naar het tabblad Delen en activeer het selectievakje bij Andere netwerkgebruikers toestaan om de internetverbinding van deze computer te delen (zie figuur 12-15).

Hoofdstuk 12

Figuur 12-15  Het tabblad Delen Als u ICS inschakelt, worden de volgende wijzigingen aan het systeem aangebracht:

Het netwerk verkennen

)

De gedeelde verbinding op de ICS-host krijgt een IP-adres van de internetprovider.

)

Voor ICS wordt een uitzondering gemaakt en ingeschakeld in Windows Firewall.

)

De verbinding naar het LAN vanuit de ICS-host gebruikt het statische IP-adres 192.168.01 met het submasker 255.255.255.0.

)

De service Internet Connection Sharing wordt automatisch op de host uitgevoerd.

)

Een DHCP-allocator op de ICS-host wijst automatisch IP-adressen toe aan de andere computer op het netwerk. Het standaardbereik is 192.168.0.2 tot en met 192.168.0.254 met een subnetmasker van 255.255.255.0. Vanwege de DNS-proxy op de ICS-host verdwijnt de noodzaak om DBS-servers op het netwerk te specificeren. Netwerkverbindingen op de andere computers moeten worden ingesteld op het automatisch ophalen van een IP-adres en een DNS-serveradres.

499

Het netwerk verkennen Nu de netwerkhardware is geïnstalleerd en het netwerk is geconfigureerd zoals beschreven in de vorige paragrafen, bent u zo ver dat u de andere computers en apparaten op het netwerk kunt gaan verkennen. Begin uw omzwervingen in de map Netwerk (zie figuur 12-16), die u op de volgende manieren het gemakkelijkst kunt bereiken: Klik in het menu Start op Netwerk.

)

Klik in Netwerkcentrum op Computers en apparaten weergeven.

Hoofdstuk 12

)

Figuur 12-16  In tegenstelling tot Windows XP toont de map Netwerk in Windows Vista alle computers op het netwerk, niet alleen de computers in uw werkgroep

500

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Uw eerste uitstapje op het netwerk kan wat onbevredigend zijn, aangezien u op een paar obstakels zult stuiten: )

Wanneer u voor het eerst verbinding maakt met een netwerk, moet u een netwerklocatie kiezen. Als u geen keuze maakt wanneer die gelegenheid voor het eerst wordt geboden, stelt Windows de locatie standaard in op Openbaar. U kunt deze instelling vanuit Netwerkcentrum wijzigen. Zie de volgende paragraaf voor meer informatie over locatietypen.

)

Netwerkdetectie is wellicht uitgeschakeld. Netwerkdetectie maakt het mogelijk om andere computers en gedeelde apparaten in de map Netwerk te zien. Het is tweerichtingsverkeer; als netwerkdetectie op uw computer is uitgeschakeld, kunnen de computer en alle gedeelde apparaten die aan uw computer zijn gekoppeld, niet meer door anderen in hun map Netwerk worden gezien. Als u netwerkdetectie inschakelt, wordt er een uitzondering in Windows Firewall ingeschakeld.

Netwerkdetectie is standaard ingeschakeld wanneer u een particulier netwerk instelt (oftewel de netwerklocatie Thuis of Werk) en standaard uitgeschakeld wanneer u een openbaar netwerk instelt. Probleem Uw gedeelde internetverbinding werkt niet Elk van de volgende omstandigheden kan ervoor zorgen dat ICS niet goed functioneert:

Hoofdstuk 12

)

De service Internet Connection Sharing is niet actief. Open de console Services en controleer of de kolom Status van de ICS-service de waarde Gestart heeft. Klik zonodig met de rechtermuisknop op het service-item en kies in het snelmenu de optie Starten of Opnieuw starten.

)

De verkeerde netwerkadapter wordt gedeeld. Klik in Netwerkcentrum op Netwerkverbindingen beheren en controleer of u de juiste adapter hebt geselecteerd. U wilt de adapter delen die met internet is verbonden. De adapter die de verbinding met de rest van het netwerk onderhoudt, mag niet worden gedeeld.

)

De instellingen op andere netwerkcomputers zijn niet goed. Computers met een willekeurige versie van Windows dienen in staat te zijn om via een ICS-host verbinding te maken met internet wanneer ze geconfigureerd zijn op het automatisch ophalen van een IP-adres en DNS-serveradressen. Laat het veld van de standaardgateway leeg als u netwerkinstellingen configureert.

Als netwerkdetectie is uitgeschakeld, laat een informatiebalk aan de bovenzijde van de map Netwerk u dat weten. U kunt netwerkdetectie inschakelen door op de informatiebalk te klikken en Netwerkdetectie en bestanden delen inschakelen te kiezen.

Typen locaties

501

In plaats daarvan kunt u ook Netwerkcentrum openen en Netwerkdetectie (onder Delen en verkennen) inschakelen. Onthoud bovendien dat netwerkdetectie moet zijn ingeschakeld op elke computer die u in uw map Netwerk zichtbaar wilt maken. )

De delingsinstellingen op de andere computers van uw netwerk verhinderen mogelijk dat u iets interessants op die computer kunt vinden. Zie hoofdstuk 13 voor meer informatie over de instellingen van gedeelde mappen en printers.

Typen locaties Op computers die verbinding maken met verschillende typen netwerken, bijvoorbeeld met een bedrijfsdomein, een internetcafé en een particulier thuisnetwerk, vaak op een en dezelfde dag, zou het niet erg veilig of handig zijn om dezelfde netwerkinstellingen voor alle netwerken te gebruiken. Windows Vista identificeert het type netwerk aan de hand van netwerklocaties en past dan de geschikte beveiligingsinstellingen toe. Als u voor het eerst met een netwerk verbinding maakt, vraagt Windows u om een netwerklocatie te selecteren (zie figuur 12-17). )

Thuis of Werk. Het enige functionele verschil tussen deze locaties is het standaardpictogram waarmee Windows het netwerk representeert. Kies een van deze opties als u met een vertrouwd netwerk verbinding maakt, bijvoorbeeld met uw netwerk thuis of met uw bedrijfsnetwerk op uw werk. Kies Thuis of Werk alleen voor een netwerk dat door een residentiële gateway of vergelijkbare verdedigingslinie tegen internet wordt beveiligd en een netwerk waar u er vertrouwen in hebt dat er geen kwaadwillende gebruikers zijn verbonden. Windows schakelt netwerkdetectie in, zodat u andere computers op het netwerk kunt zien en andere gebruiker uw computer kunnen zien.

)

Openbare locatie. Kies deze optie voor netwerken in openbare gelegenheden, zoals draadloze hotspots in koffieshops, hotels, vliegvelden en bibliotheken. Dit type net-

Zelfs als netwerkdetectie is uitgeschakeld (op uw computer of op de doelcomputer), kunt u ‘niet-gedetecteerde’ netwerkbonnen bereiken. Hoewel ze in de map Netwerk niet zichtbaar zijn, kunt u de gedeelde bronnen van een netwerkcomputer bekijken door twee backslashes en vervolgens de naam van de computer te typen in de adresbalk van Windows Verkenner en op Enter te drukken. (Als u bijvoorbeeld de bronnen op een computer met de naam Seqoia wilt zien, typt u \\seqoia. Als u ook een backslash aan het eind van de computernaam typt, ziet u in de adresbalk een lijst van gedeelde bronnen. U kunt deze truc gebruiken om in een mappenhiërarchie af te dalen.

Hoofdstuk 12

Netwerkbronnen benaderen zonder netwerkdetectie

502

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

werk heeft meestal een directe verbinding met internet. Voor openbare locaties is netwerkdetectie standaard uitgeschakeld.

Figuur 12-17  Een locatie voor het netwerk kiezen Hebt u een mobiele computer die verbinding maakt met meerdere netwerken, onthoud dan dat Windows drie groepen netwerkbeveiligingsinstellingen hanteert: een voor particuliere (thuis of werk) netwerken, een voor openbare locatienetwerken en een voor gebruik wanneer uw computer is aangesloten op een domeinnetwerk. Zoals u kunt zien wanneer u Windows Firewall met geavanceerde beveiliging bezoekt, werkt Windows Firewall met drie profielen: Openbaar, Particulier en Domein; elk is aan een netwerk­ locatietype gekoppeld. Zie in hoofdstuk 10 de paragraaf Indringers tegenhouden met Windows Firewall en in hoofdstuk 31 de paragraaf Geavanceerd beveiligingsbeheer voor meer informatie over Windows Firewall.

Hoofdstuk 12

Dit is belangrijk, omdat sommige programma’s en services u om toestemming vragen om door de firewall heen te communiceren als u met een openbaar netwerk bent verbonden en Windows Firewall is ingeschakeld. Denk goed na of u de blokkade voor dergelijke programma’s wilt opheffen, want als u dat doet, wordt de blokkering van dat programma opgeheven voor alle netwerken die als openbaar netwerk worden aangemerkt. In plaats van een firewalluitzondering te maken die ingeschakeld blijft op alle openbare locaties die u bezoekt, kunt u het locatietype van het huidige netwerk in een thuis- of werknetwerk wijzigen. (Als alternatief kunt u Windows Firewall openen en de uitzonderingen uitschakelen zodra u klaar bent met het gebruik van het programma of de service.)

Typen locaties

503

Tabel 12-1 toont de standaardinstellingen van elke locatie. Alle wijzigingen die u aan het huidige netwerk aanbrengt, gelden voor alle netwerken van hetzelfde locatie­type.

Werkgroepen versus domeinen Computers in een netwerk kunnen lid zijn van een werkgroep of een domein. In een werkgroep bevindt de beveiligingsdatabase (de lijst van gebruikersaccounts en de privileges van elke account) voor de computer zich op de computer zelf. Wanneer u zich aanmeldt bij een computer in een werkgroep, controleert Windows de lokale beveiligingsdatabase om te zien of u een gebruikersnaam en een wachtwoord hebt verstrekt dat overeenkomt met een gebruikersnaam en wachtwoord in de database. Ook wanneer netwerkgebruikers met uw computer verbinding proberen te maken, raadpleegt Windows de lokale database. Alle computers in een werkgroep moeten zich in hetzelfde subnet bevinden. Een werkgroep wordt wel een peer-to-peernetwerk genoemd.

Als u meer dan een handvol computers in een netwerk hebt, kunt u ze veel gemakkelijker beheren door ze als domein te configureren. In plaats van een database met gebruikersaccounts op elke computer opnieuw te moeten configureren hoeft u elke account slechts eenmaal te maken. Een domeinomgeving biedt bovendien veel meer flexibiliteit. U kunt bijvoorbeeld gemakkelijk zwervende gebruikersprofielen instellen, zodat gebruikers zich bij elke netwerkcomputer kunnen aanmelden en daarna op hetzelfde bureaublad met dezelfde persoonlijke menu’s, toepassingen en documenten kunnen werken. Een domein met Active Directory, een functie op alle servers behalve Windows NT Server, biedt ook een volledig doorzoekbare directoryservice, waardoor netwerkgebruikers gemakkelijk gedeelde bronnen, contactpersonen, gebruikers en andere directoryobjecten kunnen vinden. Verder bieden deze servers IntelliMirror, een verzameling technologieën die het volgende bieden: )

gecentraliseerd beheer van gebruikersgegevens;

)

gecentraliseerde installatie en onderhoud van software;

)

gecentraliseerd beheer van gebruikersinstellingen.

In dit hoofdstuk (en het hele boek door) zullen we ons hoofdzakelijk op werkgroepen concentreren.

Hoofdstuk 12

Een domein daarentegen bestaat uit computers die een gemeenschappelijke database delen die is opgeslagen op een of meer domeincontrollers (met Windows NT Server, Windows 2000 Server, Windows Server 2003 of binnenkort Windows Server ‘Longhorn’). Als u zich met een domeinaccount aanmeldt, verifieert Windows uw referenties aan de hand van de beveiligingsdatabase op een domeincontroller.

504

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Tabel 12-1  Standaardinstellingen voor netwerklocaties Particulier

Openbaar

Domein

Windows Firewall

Aan

Aan

Aan, met instellingen die zijn ­geconfigureerd door Groepsbeleid, ­gedownload van het Active Direc­ tory-domein

Netwerkdetectie

Aan

Uit

Geconfigureerd door Groepsbeleid, gedownload van het Active Direc­ tory-domein

Delen van bestanden, openbare mappen, printers en media

Uit

Uit

Geconfigureerd door Groepsbeleid, gedownload van het Active Direc­ tory-domein

De locatie van het huidige netwerk wordt weergegeven in Netwerkcentrum, naast de naam van het netwerk. Als u de netwerklocatie wilt wijzigen, klikt u in Netwerkcentrum rechts van de netwerk­ naam op Aanpassen (zie figuur 12-18). Selecteer Openbaar of Particulier, klik op Volgende en klik daarna op Sluiten.

Hoofdstuk 12

Figuur 12-18  De netwerklocatie wijzigen

Netwerkinstellingen wijzigen

505

Netwerkinstellingen wijzigen De standaardnetwerkinstellingen produceren in de meeste gevallen een netwerkomgeving waarin u met de minste hinder en zorgen kunt werken. Maar misschien wilt u toch een paar instellingen van uw netwerk wijzigen.

De werkgroepnaam instellen Een werkgroep wordt geïdentificeerd door een naam; alle computers in een werkgroep moeten zich binnen hetzelfde LAN en binnen hetzelfde subnet bevinden en dezelfde werkgroepnaam hebben. De werkgroepnaam is een middel dat door Windows wordt gebruikt om computers en gedeelde bronnen op hetzelfde netwerk te groeperen. Als administrator van een werkgroep zult u misschien de werkgroepnaam willen wijzigen in iets dat uw organisatie of gezin beter beschrijft. Als uw netwerk betrekkelijk groot is, maar niet met een server werkt, wilt u wellicht twee of meer werkgroepen instellen. In Windows Vista is de werkgroepnaam grotendeels onzichtbaar en irrelevant; wanneer u de map Netwerk opent of naar een netwerkoverzicht kijkt, toont Windows Vista alle computers in het netwerk, ongeacht van welke werkgroep ze lid zijn. (Netwerk­ detectie werkt echter sneller als alle computers lid zijn van dezelfde werkgroep.) Dat was niet het geval in vroegere versies van Windows, want die toonden in hun netwerkmap alleen de computers uit dezelfde werkgroep als uw computer. Daarom moet u dezelfde werkgroepnaam voor alle computers gebruiken als uw netwerk computers omvat die met vroegere versies van Windows werken, want dan kunnen ze elkaar zien. De standaardnaam voor een nieuwe werkgroep in Windows Vista is WERKGROEP. In Windows XP was dat MSHOME. Lid worden van een werkgroep vereist geen geheime handshake of speciale beveiligingsinstellingen; u hoeft alleen maar de werkgroepnaam op elke computer in te stellen. U stelt de werkgroepnaam in Windows Vista als volgt in: 1 Klik in Netwerkcentrum rechts van Netwerkdetectie op het pijltje om die sectie te openen (zie figuur 12-19). 2 Klik naast de werkgroepnaam op Instellingen wijzigen.

4 Selecteer Werkgroep in het dialoogvenster Computernaam/domeinnaam wijzigen, typ de naam van werkgroep (maximaal vijftien lettertekens zonder de tekens ; : < > + = + \ | ? ,). Klik vervolgens in elk dialoogvenster op OK. 5 Start de computer opnieuw. Afgezien van de eerste stap verloopt het proces om de werkgroepnaam in Windows XP te wijzigen vrijwel identiek: klik met de rechtermuisknop op Mijn computer en kies ­Eigenschappen. Doorloop vervolgens de hierboven beschreven stappen 3 tot en met 5.

Hoofdstuk 12

3 Klik op het tabblad Computernaam van het dialoogvenster Systeemeigenschappen op Wijzigen (zie figuur 12-20).

506

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Figuur 12-19  De werkgroepnaam instellen

Figuur 12-20  Klik op de knop Wijzigen

Hoofdstuk 12

Naam wijzigen vanuit het dialoogvenster Draadloze netwerken beheren Het dialoogvenster Draadloze netwerken beheren kan een handiger plaats zijn om de netwerknaam te wijzigen, aangezien u dan ook de namen van netwerken kunt wijzigen waarmee u momenteel niet bent verbonden. Klik simpelweg met de rechtermuisknop op een netwerk en kies Naam wijzigen.

Netwerkinstellingen wijzigen

507

De volgorde en de verbindingseigenschappen van Wi-Fi-voorkeurnetwerken specificeren De eerste keer dat u verbinding maakt met een draadloos netwerk, voegt Windows dat netwerk toe als bovenste item in de lijst van voorkeurnetwerken. (Een voorkeurnetwerk is gewoon een netwerk waarmee u eerder verbinding hebt gemaakt.) Als u de computer meeneemt naar een andere locatie en met een nieuw netwerk verbinding maakt, wordt die locatie aan de lijst van voorkeurnetwerken toegevoegd. Steeds wanneer u de computer of uw draadloze adapter inschakelt, probeert Windows een verbinding tot stand te brengen. De service WLAN AutoConfig probeert verbinding te maken met elk van de voorkeurnetwerken op de lijst van beschikbare netwerken, in de volgorde waarin die netwerken op de lijst voorkomen. In tegenstelling tot Windows XP, dat in de lijst van voorkeurnetwerken alleen de netwerken opneemt die hun SSID uitzenden, neemt Windows Vista niet-uitzendende netwerken eveneens op. Dit maakt het mogelijk om een niet-uitzendend netwerk een hogere prioriteit te geven dan een beschikbaar uitzendend netwerk. Windows XP gaat eerst de hele lijst van uitzendende netwerken langs alvorens verbinding proberen te maken met een niet-uitzendend netwerk.

Hoofdstuk 12

U kunt de volgorde van de netwerken in de voorkeurslijst wijzigen en elk item voor handmatige in plaats van automatische verbinding configureren. U kunt de instellingen van items op de lijst van voorkeurnetwerken beheren door in Netwerkcentrum op Draadloze netwerken beheren te klikken (zie figuur 12-21).

Figuur 12-21  De voorkeurvolgorde van netwerken wijzigen

508

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

U wijzigt de volgorde van items in de lijst door het item dat u wilt verplaatsen, te selecteren en vervolgens op Omhoog of Omlaag te klikken. In plaats daarvan kunt u een netwerknaam ook naar de gewenste positie slepen. Draadloze netwerken beheren is tevens de plaats om de verbindingsinstellingen van een netwerk te bekijken en deze eventueel te wijzigen. U doet dat door op een netwerk te dubbelklikken, waarna het eigenschappenvenster van het netwerk wordt geopend (zie figuur 12-22).

Figuur 12-22  Het eigenschappenvenster van het netwerk Om een item in de lijst van voorkeurnetwerken te wijzigen van automatisch in handmatig of omgekeerd, activeert of deactiveert u het selectievakje bij Automatisch verbinden wanneer dit netwerk binnen bereik is. Via instellingen op het tabblad Beveiliging kunt u het type beveiliging en versleuteling aangeven en de beveiligingssleutel of wachtwoordzin invoeren. Als die informatie is gewijzigd sedert u de beginverbinding hebt ingesteld, kunt u dat hier wijzigen in plaats van een nieuw netwerk te maken.

De naam van uw netwerk wijzigen Hoofdstuk 12

U kunt de naam en het pictogram van uw netwerk wijzigen. Deze informatie wordt in Netwerkcentrum weergegeven en ook in de informatie die zichtbaar wordt wanneer u de muisaanwijzer in het systeemvak op het netwerkpictogram laat rusten. Het netwerk draagt aanvankelijk de naam van de draadloze SSID (of de domeinnaam als u lid bent van een domein). (De standaardnaam van een bekabeld netwerk is Netwerk.)

Netwerkinstellingen wijzigen

509

Probleem Windows schakelt tussen voorkeurnetwerken Als u zich binnen het bereik van twee of meer voorkeurnetwerken bevindt, is het mogelijk dat Windows herhaaldelijk switcht tussen de netwerken naarmate de signaalsterkte varieert. Dit veroorzaakt vertragingen, aangezien uw computer over elke nieuwe verbinding moet onderhandelen. Soms valt de verbinding zelfs geheel weg. Om te voorkomen dat dit gebeurt, dubbelklikt u in Draadloze netwerken beheren op een van de storende netwerken. Wis het op het tabblad Verbinding het selectievakje bij Verbinden met sterker voorkeurnetwerk indien beschikbaar en klik op OK.

U wijzigt de naam door in Netwerkcentrum rechts van de netwerknaam op Aanpassen te klikken. Typ de gewenste naam in het invoervak Netwerknaam. Als u een ander pictogram wilt selecteren, klikt u op Pictogram wijzigen. U ziet dan pictogrammen die een bibliotheek, kantoorgebouw, bankje in het park, trein, koffiezaak enzovoort suggereren. Nota bene Door de netwerknaam te wijzigen, verandert u niet de werkgroepnaam, draadloze SSID of domeinnaam.

Een netwerk verwijderen Een computer die vaak op reis is, zal in de loop van de tijd waarschijnlijk instellingen voor een groot aantal netwerken vergaren. Hoewel deze verzamelde instellingen geen merkbare invloed hebben op de prestaties of de hardeschijfruimte, zult u het toch wel prettig vinden om ongebruikte items uit de lijst items te verwijderen, bijvoorbeeld een item voor een netwerk in een hotel waar u niet verwacht terug te keren.

Windows geeft uw belangrijkste netwerkverbinding de naam LAN-verbinding of Draadloze netwerkverbinding. Als u verbindingen toevoegt, krijgen ze eveneens algemene namen mee, zoals LAN-verbinding (2). U kunt deze aanduidingen echter gemakkelijk vervangen door tekst die u iets meer zegt. Op een computer die als ICS-host fungeert kunt u bijvoorbeeld beide netwerkadapters verschillende namen geven, zoals Comcast Kabelmodem en Thuisnetwerkverbinding. Als u een verbindingslabel wilt bewerken, klikt u met de rechtermuisknop op het verbindingspictogram en kiest u in het snelmenu de menuoptie Naam wijzigen. Typ vervolgens de nieuwe naam.

Hoofdstuk 12

Geef uw verbindingen andere namen

510

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

U verwijdert een draadloos netwerk door in Netwerkcentrum op Draadloze netwerken beheren te klikken. Selecteer het netwerk dat u wilt verwijderen en klik vervolgens op Verwijderen. Windows Vista biedt nog een ander gereedschap waarmee u zowel bekabelde netwerken als draadloze netwerken kunt verwijderen. Klik in het dialoogvenster Netwerklocatie instellen op Netwerklocaties samenvoegen of verwijderen. Selecteer de netwerken die u wilt verwijderen in het dialoogvenster Netwerklocaties samenvoegen of verwijderen (zie figuur 12-23) en klik op Verwijderen.

Figuur 12-23  Verbindingen met een domein worden tot beheerde netwerklocaties gerekend

Netwerkverbindingen beheren Nadat u de netwerkhardware (bekabeld of draadloos) hebt geïnstalleerd en stuurprogramma’s en andere ondersteunende software hebt geconfigureerd, maakt Windows een lokale verbinding die de volgende netwerkonderdelen omvat:

Hoofdstuk 12

)

Client voor Microsoft-netwerken. Een netwerkclient biedt toegang tot computers en bronnen op een netwerk; deze client biedt u de mogelijkheid om verbinding te maken met computers met een willekeurige 32-bits of 64-bits versie van Windows.

)

Qos-pakketplanner. Dit onderdeel schakelt Quality of Service-functies in die op bedrijfsnetwerken en door internetproviders worden geboden. Voor het merendeel zullen deze geavanceerde functies pas op grote schaal worden gebruikt als Internet Protocol versie 6 (IPv6) ook op grote schaal wordt gebruikt.

Netwerkverbindingen beheren

)

Bestands- en printerdeling voor Microsoft-netwerken. Deze service stelt andere computer op uw Windows-netwerk in staat om gedeelde bronnen op uw computer te bereiken.

)

Internet Protocol versie 6 (TCP/IPv6). TCP/IP is het standaardnetwerkprotocol in Windows Vista en IPv6 is de nieuwste versie. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Inzicht in IPv6 voor meer informatie over IPv6.

)

Internet Protocol versie 4 (TCP/IPv4). Het alomtegenwoordige TCP/IPv4 biedt gemakkelijke verbindingen tussen zeer verschillende netwerken, waaronder internet. Hoewel TCP/IP veel opties biedt die u kunt configureren, kunnen de meeste gebruikers met een gerust hart de standaardinstellingen accepteren en hoeven ze de configuratie nooit te wijzigen.

)

I/O-stuurprogramma’s van Link-Layer Topology Discovery (LLTD). Het LLTDprotocol wordt gebruikt om het netwerkoverzicht (een grafische weergave van de apparaten op uw netwerk) te maken en toont hoe die apparaten zijn verbonden. Dit onderdeel is een van de twee onderdelen die nodig zijn om een netwerkoverzicht te maken.

)

Link-Layer Topology Discovery Responder. Behalve het vorige onderdeel is LLTD ook afhankelijk van een responder die op verzoeken van LLTD reageert.

511

Nota bene Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf IP-adressen instellen en in hoofdstuk 14 de paragraaf Problemen met TCP/IP verhelpen voor meer details over de TCP/IP-configuratie. Zie in hoofdstuk 14 de paragraaf Problemen diagnosticeren met Netwerkoverzicht voor meer uitgebreide informatie over het netwerkoverzicht.

Deze standaardverzameling clients, services en protocollen is meestal alles wat u nodig hebt om met een Microsoft-netwerk te werken. (Een Microsoft-netwerk is een netwerk waar op alle computers een 32-bits of 64-bits versie van Windows actief is.)

Als u meer informatie over een netwerkverbinding wilt hebben, dubbelklikt u in het venster Netwerkverbindingen op het pictogram van die verbinding. Figuur 12-25 toont het statusdialoogvenster van een standaard-LAN.

Hoofdstuk 12

Als u informatie wilt zien over de momenteel gedefinieerde netwerkverbindingen, klikt u in Netwerkcentrum op Netwerkverbindingen beheren. Figuur 12-24 toont de informatie- en configuratieopties die in dit venster beschikbaar zijn.

512

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Figuur 12-24  Dubbelklik op het pictogram van een verbinding voor meer informatie

Figuur 12-25  Klik op Eigenschappen als u de ge nstalleerde clients, services of protocollen wilt zien of wijzigen

IP-adressen instellen Hoofdstuk 12

Netwerken die gebruikmaken van het TCP/IP-protocol, werken met IP-adressen om gegevenspakketten van punt naar punt te routeren. Op een TCP/IP-netwerk heeft elke computer een uniek IP-adres voor elk protocol (TCP/IPv6 en TCP/IPv4) en elke netwerkadapter. Een IPv4-adres, het type dat nog heel lang op de meeste netwerken gebruikt zal worden, bestaat uit vier 8-bits getallen (waarbij elk getal in decimale notatie wordt gerepresenteerd door een getal tussen 0 en 255), gescheiden door punten. Een IPv6adres bestaat uit acht 16-bits getallen (in hexadecimale notatie), gescheiden door dub-

Netwerkverbindingen beheren

513

belepunten. Behalve een IP-adres heeft elke TCP/IP-configuratie van een computer de volgende instellingen: )

Een subnetmasker dat het netwerk meedeelt hoe onderscheid gemaakt moet worden tussen IP-adressen die deel uitmaken van hetzelfde netwerk en de IP-adressen die bij andere netwerken horen.

)

Een standaardgateway, een computer die de pakketten verstuurt die voor adressen buiten het lokale netwerk zijn bedoeld.

)

Een of meer DNS-servers, computers die domeinnamen (bijvoorbeeld www.microsoft. com) naar IP-adressen converteert.

)

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP). Dit is de standaardconfiguratie voor Windows Vista. De meeste internetproviders beginnen met een verzameling IP-adressen die door hun klanten kunnen worden gebruikt. Internetproviders maken gebruik van DHCP-servers om IP-adressen uit deze verzameling toe te wijzen en submaskers en andere configuratiedetails in te stellen wanneer een client een nieuwe verbinding maakt. Zodra de klant de verbinding heeft verbroken, wordt het adres een tijdlang vastgehouden en daarna vrijgegeven en weer aan de verzameling toegevoegd, zodat het adres opnieuw kan worden gebruikt. Veel bedrijven maken eveneens gebruik van DHCP om de rompslomp van het beheer van vaste adressen van voordurend wisselende bronnen te vermijden. Alle versies van Windows Server hebben dit vermogen. De ICS-functie in Windows Vista omvat een volwaardige DHCP-server, die alle TCP/IP-instellingen van andere computers in het netwerk automatisch configureert. De meeste routers en residentiële gateways incorporeren eveneens DHCP-servers die de computers die met deze apparaten verbonden zijn, automatisch configureren.

)

Automatic Private IP Addressing (APIPA). Als er geen DHCP-server beschikbaar is, wijst Windows automatisch een IP-adres toe in een specifiek particulier IP-bereik. (Zie de kadertekst Openbare en privé-IP-adressen voor uitleg over hoe privé-IP-adressen werken.) Als alle computers op een subnet APIPA-adressen gebruiken, kunnen ze met elkaar communiceren zonder dat ze extra configuratie nodig hebben. APIPA werd voor het eerst geïntroduceerd in Windows 98 en werkt op identieke wijze in alle versies die sindsdien werden uitgebracht. Voor technische informatie over APIPA en aanwijzingen hoe u het gebruikt, verwijzen we u naar Microsoft Knowledge Base, artikel 220874, ‘How to use automatic TCP/IP addressing without a DHCP server’: www.vista-io.com/1203.

)

Statische IP-adressering. Door een IP-adres, subnetmasker en andere TCP/IP­ etails in een dialoogvenster in te voeren kunt u een Windows-werkstation zodanig d configureren dat het adres ervan altijd hetzelfde is. Deze methode kost meer tijd en

Hoofdstuk 12

Windows Vista biedt verscheidene methoden om IP-adressen aan computers in een netwerk toe te wijzen:

514

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

kan configuratiehoofdpijn veroorzaken, maar biedt een hoge mate van controle over netwerkadressen. Statische adressen zijn handig als u van plan bent om een webserver of een e-mailserver in te stellen, of een VPN-gateway of een andere computer die via internet bereikbaar moet zijn. (Nieuwe functies in Windows Vista, zoals Teredo en Windows Internet Computer Name maken het echter mogelijk om een computer zelfs zonder statisch IP-adres via internet te bereiken.) Zelfs binnen een lokaal netwerk, achter een router of firewall, kan een statisch IP-adres nuttig zijn. U wilt bijvoorbeeld een router zodanig configureren dat pakketten die op een specifieke poort bij uw netwerk arriveren, naar een specifieke computer worden doorgestuurd. Als u DHCP gebruikt om adressen binnen het lokale netwerk toe te wijzen, kunt u niet voorspellen hoe het adres van die computer op een willekeurige dag zal luiden. Maar door aan die computer een statisch adres aan te wijzen dat binnen het bereik ligt van de adressen die door de DHCP-server worden toegewezen, kunt u ervoor zorgen dat de computer altijd hetzelfde adres heeft en dus altijd bereikbaar is. )

Alternatieve IP-configuratie. Deze functie stelt u in staat om meerdere IPv4-adressen aan een enkele netwerkverbinding toe te wijzen (hoewel slechts één adres tegelijk kan worden gebruikt). Deze functie is het nuttigst bij draagbare computers die regelmatig met verschillende netwerken verbinding maken. U kunt de verbinding op automatisch ophalen van een adres bij een beschikbare DHCP-server configureren en vervolgens een statisch back-upadres toewijzen dat gebruikt moet worden als de eerste configuratie niet slaagt.

Ga als volgt te werk om een statisch adres in te stellen: 1 Selecteer in de map Netwerkverbindingen de verbinding waarvan u de instellingen wilt wijzigen. 2 Open het eigenschappenvenster van de geselecteerde verbinding op een van de volgende manieren: )

Selecteer de verbinding en klik op Instellingen van deze verbinding wijzigen.

)

Klik met de rechtermuisknop op het verbindingspictogram en kies in het snelmenu de menuoptie Eigenschappen.

)

Dubbelklik op het verbindingspictogram om het statusdialoogvenster te openen en klik vervolgens op het tabblad Algemeen op de knop Eigenschappen.

Hoofdstuk 12

3 Selecteer Internet Protocol versie 4 (TCP/IPv4) of Internet Protocol versie 6 (TCP/IPv6) in de lijst van geïnstalleerde netwerkonderdelen en klik daarna op de knop Eigenschappen. 4 Selecteer Het volgende adres gebruiken in het dialoogvenster Eigenschappen van Internet Protocol (TCP/IP) en vul de lege velden in. U moet een IP-adres, een subnetmasker (bij IPv6 de lengte van het subnetvoorvoegsel, gewoonlijk 64 bits) en een standaardgateway opgeven.

Netwerkverbindingen beheren

515

5 Selecteer De volgende DNS-serveradressen gebruiken en vul de numerieke IP-adressen van een of meer DNS-servers in. In figuur 12-26 ziet u het dialoogvenster met alle velden ingevuld.

Figuur 12-26  Als u statische IP-adressen toewijst, moet u alle velden correct invullen. Als u een fout maakt, werkt uw internetverbinding niet

6 Klik op OK om de wijzigingen op te slaan. U hoeft niet opnieuw op te starten nadat u de IP-configuratie hebt gewijzigd. Ga als volgt te werk om een alternatieve IP-configuratie in te stellen: 1 Open vanuit de map Netwerkverbindingen het eigenschappenvenster van de verbinding die u wilt configureren. 2 Selecteer Internet Protocol versie 4 (TCP/IPv4) in de lijst van geïnstalleerde netwerkonderdelen en klik op de knop Eigenschappen. 3 Activeer op het tabblad Algemeen het keuzerondje bij Automatisch een IP-adres laten toewijzen.

5 Voer het IP-adres, het subnetmasker, de standaardgateway en de DNS-servers in zoals aangegeven in figuur 12-27. (U mag de velden negeren waar om een voorkeursen een alternatieve WINS-server wordt gevraagd.) WINS is de afkorting van Windows Internet Name Service, een naamresolutiesysteem, dat de NetBIOS-naam van de computer aan een IP-adres koppelt. WINS-servers worden op grote bedrijfsnetwerken gebruikt om domeinservers in staat te stellen met computers te commu-

Hoofdstuk 12

4 Plaats het tabblad Alternatieve configuratie op de voorgrond en activeer het keuzerondje bij De gebruiker geeft de configuratie op.

516

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

niceren die met oudere Microsoft-besturingssystemen werken (Windows NT, Windows 95, Windows 98 en Windows Me). Voor praktisch alle kleine netwerken (thuis en kantoor) zijn de WINS-serverdetails onnodig en irrelevant.)

Figuur 12-27  De netwerkconfiguratie opgeven 6 Klik op OK om de instellingen op te slaan. Nadat u een alternatieve configuratie hebt ingesteld, hoeft u de computer niet opnieuw op te starten. Als u een alternatieve IP-configuratie voor een netwerkverbinding hebt geconfigureerd, zoekt Windows eerst naar een DHCP-server om een adres automatisch te laten toewijzen. Als er geen DHCP-server beschikbaar is, gebruikt het systeem het statische IP-adres dat op het tabblad Alternatieve configuratie werd opgegeven.

Inzicht in IPv6

Hoofdstuk 12

Internet Protocol versie 6 (IPv6) is een netwerklaag die ontworpen is om tekortkomingen van het oorspronkelijke Internet Protocol IPv4 te verhelpen. (Jawel, de eerste versie werd IPv4 genoemd en de tweede versie is IPv6.) Het grootste verschil is de veel grotere adresruimte. Het 32-bits adresseerschema van IPv4 leverde een theoretisch maximum van ongeveer vier miljard unieke adressen op. Dat leek een heleboel toen internet en het Internet Protocol meer dan dertig jaar geleden werden bedacht. (Vanwege de manier waarop IP-adressen worden toegewezen, is het daadwerkelijke aantal beschikbare adressen overigens veel kleiner.) Als stoplapmaatregel om het beperkte aantal IP-adressenprobleem aan te pakken, werden privé-IP-adressen en NAT geïmplementeerd, aangezien dat systeem de een groot aantal computers de mogelijkheid biedt om een enkel openbaar IP-adres te delen.

Netwerkverbindingen beheren

517

Openbare en privé-IP-adressen Elke computer die direct met internet is verbonden, heeft een openbaar IPadres nodig. Een openbaar IP-adres is een adres dat door andere computers op internet bereikt kan worden, zodat de informatie (bijvoorbeeld webpagina’s en e-mail) die u aanvraagt, naar uw computer kan worden getuurd. Wanneer u verbinding maakt met een internetprovider, krijgt u een openbaar IPadres toegewezen uit een blok adressen die de desbetreffende provider tot zijn beschikking heeft. Als u een inbelverbinding gebruikt, wijst uw provider waarschijnlijk steeds wanneer u verbinding maakt een ander IP-adres aan de computer toe (uit zijn verzameling beschikbare adressen). Als u een blijvende verbinding hebt via DSL of een kabelmodem, is uw IP-adres mogelijk permanent of semi-permanent (als u de computer uitschakelt wanneer u van huis of kantoor weggaat om te reizen en het u toegewezen IP-adres bij uw terugkomst is gewijzigd). In een thuisnetwerk of klein kantoornetwerk is een openbaar IP-adres voor elke computer op het netwerk niet nodig. In feite vergroot een configuratie van alle computers op het netwerk met IP-adressen de veiligheidsrisico’s en is het ook duurder. Een veiliger, minder kostbare oplossing is een enkel openbaar IP-adres toewijzen aan een enkele computer (of router of residentiële gateway). Alle computers op het netwerk maken dan via dat ene adres verbinding met internet. Elk van de computers op het lokale netwerk heeft een privé-­ IP-adres dat vanuit de buitenwereld niet direct bereikbaar is. Om met internet te communiceren maakt de computer of router aan de rand van het netwerk gebruik van een technologie die Network Address Translation (NAT) heet om pakketten tussen het ene openbare IP-adres en de verscheidene privéadressen op het netwerk uit te wisselen. De Internet Assigned Numbers Authority (IANA) heeft de volgende drie blokken van de IP-adresruimte gereserveerd voor gebruik op privénetwerken die niet direct met internet zijn verbonden: )

10.0.0.0 tot en met 10.255.255.255

)

172.16.0.0 tot en met 172.31.255.255

)

192.168.0.0 tot en met 192.168.255.255

Routers en residentiële gateways die NAT gebruiken, wijzen bijna altijd adressen uit deze privébereiken toe. Zo wijzen Linksys-routers meestal adressen toe die met 192.168.1.x beginnen. De ICS-functie in Windows Vista wijst net als in vorige versies van Windows privé-IP-adressen toe in het bereik 192.168.0.x. Als u een klein bedrijfsnetwerk of thuisnetwerk instelt dat niet met internet is verbonden of via een enkele proxyserver is verbonden, kunt u deze adressen vrijelijk gebruiken zonder bang te hoeven zijn voor conflicten. Let er alleen op dat alle adressen op het netwerk zich binnen hetzelfde subnet bevinden.

Hoofdstuk 12

Daarnaast maakt de APIPA-functie in bijna alle Windows-versies na 1998 gebruik van privé-IP-adressen in het bereik tussen 169.254.0.0 en 169.254.255.255.

518

Hoofdstuk 12  Een klein netwerk instellen

Bij IPv6, dat gebruikmaakt van 128-bits adressering, zal er niet zo gauw een tekort aan adressen ontstaan, want het maximum is in theorie 3,4 × 1038 adressen. Hoewel NAT werd gepropageerd als veiligheidsmaatregel die computers in een netwerk achter een NAT-firewall tegen een aanval van buiten beschermt, wat NAT overigens redelijk goed doet, was het beveiligingsvoordeel grotendeels een neveneffect; het werkelijke doel van NAT was om de adressenschaarste op te lossen. IPv6 is echter een echte verbetering van de beveiliging en realiseert het lang nagestreefde doel van beveiliging op netwerklaagniveau. De op standaarden gebaseerde IPsec-ondersteuning maakt deel uit van elke IPv6-protocolsuite. Gemakkelijker configureren en efficiënter routeren behoren tot de andere verbeteringen in IPv6. Helaas wordt IPv6 wel snel opgepikt in veel Aziatische landen, maar zal het in het westen nog vele jaren duren voordat IPv6 de standaard is geworden. Volledige implementatie vereist niet alleen ondersteuning door het hostbesturingssysteem, wat we nu hebben in Windows Vista en andere recente versies van Windows, maar ook ondersteuning door toepassingen en hardware, waaronder routers die de diverse nodes van internet aan elkaar knopen en firewalls die ze uit elkaar moeten houden. Met de vervanging van de bestaande hardware (niet alleen routers, maar ook printers en andere aan het netwerk gekoppelde apparaten) en andere infrastructuur zijn enorme investeringen en veel tijd gemoeid. Totdat de overgang naar IPv6 over vele jaren geheel is afgerond, kunt u van diverse voordelen van dit protocol al in Windows Vista genieten. Op dit moment kunnen computers met Windows Vista tegelijkertijd over IPv4- en IPv6-netwerken communiceren. Dat houdt het volgende in. Als uw LAN (of uw provider) IPv6 ondersteunt, zal Windows het gebruiken, aangezien IPv6 in Windows Vista het primaire protocol is. U kunt ook IPv6-websites en andere bronnen bereiken, zelfs als de tussenliggende netwerkinfrastructuur IPv6 niet ondersteunt, aangezien Windows in zo’n geval automatisch teruggrijpt op een tunnelsysteem zoals Teredo. (Teredo is een IPv6-overgangstechnologie die eindpunt-eindpuntcommunicatie mogelijk maakt met behulp van IPv6-adressen.) NATtabellen op Teredo-clientcomputers maken het mogelijk om te communiceren via routers die NAT gebruiken. Andere tunnelsystemen bedden IPv6-gegevens in IPv4-pakketten in. Tijdens het wachten totdat de overgang naar IPv6 is voltooid, kunt u veel informatie over IPv6 vinden op de Microsoft IPv6-website op www.microsoft.com/ipv6.

Hoofdstuk 12

13 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Gedeelde mappen en printers beheren

Delen en beveiliging in Windows Vista  520 Uw netwerk voor deling configureren  522 Bestanden delen via openbare mappen  526 Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen  526 Gedeelde mappen beheren  535 Werken met gedeelde mappen  541 Een printer delen  544 Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen  551

Door de bronnen van de computer (mappen, printers en mediabibliotheek) te delen, kunnen andere gebruikers van uw computer en andere mensen op uw netwerk deze bronnen delen. In Windows Vista kunt u op een eenvoudige manier gedeelde bronnen gebruiken en uw bronnen met andere gebruikers delen, zij het lokaal of via het netwerk. U bladert door een netwerkmap op dezelfde manier als door een map op uw eigen harde schijf. Een document naar een netwerkprinter sturen verloopt op precies dezelfde manier als afdrukken vanaf uw eigen computer. De mogelijkheid om muziek af te spelen en foto’s uit een gedeelde mediabibliotheek te bekijken, laat u meeprofiteren van de uren die iemand anders heeft doorgebracht om cd’s op te nemen en foto’s te downloaden! Windows Vista betekent een verbetering op het gebied van de geavanceerde beveiligingsinstellingen van bestandsdeling, een integraal maar vaak verwarrend onderdeel in vroegere versies van Windows. Deze verbetering in de vorm van de wizard Delen maakt het gemakkelijk om de beveiliging adequaat in te stellen op computers die

520

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

door meerdere gebruikers worden gedeeld en op computers in werkgroepen. Bovendien kunnen de instellingen voor lokale bestandsdeling (via NTFS-machtigingen) en bestandsdeling via het netwerk op één plaats worden ingesteld. Vergeleken met eenvoudige bestandsdeling, de Microsoft Windows XP-oplossing, is de beveiliging in Windows Vista krachtiger en de flexibiliteit groter. Dit hoofdstuk bestrijkt het hele scala delingopties, van de eenvoud van de deling van openbare mappen (door een optie te selecteren kunnen andere netwerkgebruikers de bestanden op uw computer onmiddellijk zien en gebruiken) tot de grimmige details van het instellen van toegangsmachtigingen voor een printer en het gebruik van de esoterische opdrachtregelgereedschappen waarmee u shares vanuit een batchprogramma kunt regelen. U vindt het allemaal in dit hoofdstuk. Edities Bestandsdeling met andere gebruikers van uw computer en andere gebruikers van uw netwerk werkt in alle edities van Windows Vista op identieke wijze. Eén functie in dit hoofdstuk, de console Afdrukbeheer, is niet beschikbaar in de edities Home Basic en Home Premium, maar de volledige functionaliteit van die console is beschikbaar in andere gereedschappen.

Nota bene In dit hoofdstuk bespreken we het delen van bronnen zoals dat op een werkgroepomgeving van toepassing is. Delen in een domeinomgeving wordt hier niet besproken.

Delen en beveiliging in Windows Vista Windows Vista biedt twee manieren om bestanden te delen: lokaal of via het netwerk: )

Delen van de map Openbaar. Als u bestanden en mappen in uw map Openbaar of in een van de onderliggende mappen van deze map plaatst, zijn die bestanden beschikbaar voor iedereen die een gebruikersaccount op uw computer heeft. (De map Openbaar in Windows Vista vervangt de functionaliteit van de map gedeelde ­documenten in Windows XP.) Iedereen die zich aanmeldt, heeft toegang tot zijn eigen profielmappen (Documenten, Muziek enzovoort) en iedereen die zich aanmeldt, heeft toegang tot de map Openbaar.

Door in Netwerkcentrum één instelling aan te brengen, wordt de inhoud van uw map Openbaar beschikbaar voor het netwerk. Als u door een wachtwoord beveiligd delen inschakelt, kunnen alleen mensen die een gebruikersaccount op uw computer hebben (of de gebruikersnaam en het wachtwoord van een account op de computer

kennen) bestanden in de map Openbaar benaderen. Zonder met een wachtwoord beveiligd delen heeft iedereen op het netwerk toegang tot uw map Openbaar als u netwerkdeling van de map Openbaar hebt ingeschakeld. )

Bestandsdeling algemeen. Door te kiezen om andere bestanden of mappen dan de map Openbaar te delen, kunt u precies specificeren welke gebruikersaccounts uw gedeelde gegevens mogen benaderen en kunt u de typen privileges specificeren die de desbetreffende accounts hebben. U kunt aan verschillende gebruikers verschillende privileges toewijzen. U staat bijvoorbeeld sommige gebruikers toe om gedeelde bestanden te wijzigen en nieuwe bestanden te maken, andere gebruikers om bestanden te lezen zonder ze te wijzigen en kunt weer andere gebruikers de toegang geheel ontzeggen.

U hoeft niet exclusief te kiezen voor delen van de map Openbaar of algemene bestandsdeling, want u mag ze tegelijkertijd gebruiken. U zult wellicht ervaren dat een mix van deelstijlen het best werkt; elke manier van delen heeft zijn voordelen. )

Bestandsdeling algemeen is de beste manier om bestanden te delen met bepaalde gebruikers, maar niet met andere, of als u verschillende niveaus van toegang aan verschillende gebruikers wilt toewijzen.

)

Delen van de map Openbaar is een gemakkelijke, logische manier om uw privé­ documenten, afbeeldingen, muziek enzovoort te scheiden van de bestanden die u wilt delen met iedereen die uw computer of uw netwerk gebruikt.

)

Delen van de map Openbaar is het gemakkelijkst in te stellen, hoewel het dankzij de wizard Delen ook bepaald niet moeilijk is om willekeurige bestanden of mappen te delen.

Gebruik bestandsdeling om uw eigen ­bestanden via het netwerk te benaderen Omdat u een gebruikersaccount op uw eigen computer hebt, hebt u uiteraard toegang tot uw eigen gedeelde bestanden vanaf andere computers op het netwerk als u ervoor kiest om bestanden over het netwerk te delen. Als u deling van de map Openbaar gebruikt, hebben andere mensen ook toegang tot die bestanden, maar als u bestandsdeling gebruikt, kunt u de deling zodanig configureren dat u alleen uw bestanden extern kunt benaderen.

521

Hoofdstuk 13

Delen en beveiliging in Windows Vista

522

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Wat is er met de delingsmodellen van Windows XP gebeurd? Windows-veteranen weten dat Windows XP in werkgroepen twee delings­ modellen hanteerde, eenvoudige bestandsdeling en klassieke deling. Eenvoudige bestandsdeling is de bestandsdeling waar Microsoft de voorkeur aan geeft; het is het standaarddelingsmodel in alle versies van Windows XP, behalve op computers die lid zijn van een domein. In feite is eenvoudige bestandsdeling in de Windows XP Home Edition de enige manier om bestanden te delen via een netwerk. Het is gebleken dat eenvoudige bestandsdeling een beetje te eenvoudig is, omdat het berucht inflexibel is. Bij eenvoudige bestandsdeling kunt alleen mappen delen, geen bestanden. En wanneer u mappen deelt, zijn ze beschikbaar voor alle netwerkgebruikers; u kunt verschillende gebruikers niet verschillende machtigingen toewijzen. Ook uw keuze bij de machtigingen voor een gedeelde map is beperkt: óf volledig beheer óf slechts leestoegang. Klassieke deling (dat grotendeels ongewijzigd is overgenomen van het delingsmodel dat in Microsoft Windows NT en Microsoft Windows 2000 werd gebruikt) kan daarentegen erg ingewikkeld worden. Hoewel dit model een enorme flexibiliteit biedt, zorgt het ook voor erg veel verwarring. Die verwarring leidt vaak tot configuratiefouten, waardoor bestanden uiteindelijk onbereikbaar worden voor mensen die ermee moeten werken, of wijd open staan voor iedereen die toevallig op uw computer belandt. De zaak wordt verder gecompliceerd door het feit dat de relatie tussen sharemachtigingen (die de netwerktoegang tot gedeelde objecten regelen) en DACLS’s oftewel NTFSmachtigingen (die alle toegang tot een beveiligd object regelen, zowel voor netwerkgebruikers als lokale gebruikers) slecht wordt begrepen. Dezelfde technologieën die ten grondslag liggen aan eenvoudige bestandsdeling en klassieke bestandsdeling in Windows XP, namelijk DACL’s, sharemachtigingen en gebruikersrechten, liggen ten grondslag aan het delen van mappen en bestanden in Windows Vista. Niettemin is de implementatie, die hoofdzakelijk via de wizard Delen en netwerkcentrum verloopt, radicaal anders. Wij denken dat u in Windows Vista het juiste evenwicht tussen eenvoud en flexibiliteit zult weten te vinden.

Uw netwerk voor deling configureren Als u van plan bent om mappen en bestanden met andere gebruikers op het netwerk te delen, moet u een paar voorbereidende stappen nemen, stappen die u misschien al hebt genomen toen u het netwerk instelde. (Als u van plan bent om alleen te delen met andere gebruikers die uw computer gebruiken door zich lokaal aan te melden, kunt u deze stappen overslaan.) Elk van de volgende stappen kan worden uitgevoerd vanuit Netwerkcentrum. (Zie in hoofdstuk 12 voor een opsomming van manieren om Netwerkcentrum te openen.)

1 Let erop dat alle computers dezelfde werkgroepnaam gebruiken. Als alle computers op het netwerk met Windows Vista werken, is deze stap niet absoluut noodzakelijk, hoewel het de prestaties van netwerkdetectie wel verbetert. Als u echter een gemengd netwerk hebt met een paar computers die Windows XP of nog vroegere versies van Windows draaien, is het essentieel, want anders kunnen computers elkaar op het netwerk niet zien. Zie in hoofdstuk 12 de paragraaf De werkgroepnaam instellen voor details. 2 Let erop dat het locatietype van het netwerk is ingesteld op Particulier. Deze instelling biedt de juiste beveiliging voor een netwerk in een huis of kantoor. Zie in hoofdstuk 12 de paragraaf Inzicht in locatietypen voor meer informatie. 3 Let erop dat netwerkdetectie is ingeschakeld. Dit dient automatisch te gebeuren wanneer u het locatietype op Particulier instelt, maar u kunt de instelling in Netwerkcentrum controleren (en zo nodig wijzigen). 4 Selecteer uw delingsopties, zoals hieronder wordt beschreven. U stelt netwerkdelingsopties in het Netwerkcentrum in onder Delen en verkennen (zie figuur 13-1). Een ander model: toegang op shareniveau in Windows 95/98/Me Als u ooit mappen of printers in Windows 95/98/Me heeft gedeeld, bent u wellicht vertrouwd met een heel ander delingsmodel. Indien ze niet lid waren van een domein, gebruikten deze besturingssystemen toegangscontrole op share­ niveau. Bij dit type toegangscontrole werden aan elke gedeelde bron wachtwoorden toegewezen, één voor leestoegang en een ander wachtwoord voor volledig beheer. Wanneer een netwerkgebruiker een gedeelde bron probeerde te gebruiken, vroeg Windows om een wachtwoord. Het wachtwoord dat de gebruiker invoerde (het wachtwoord voor volledig beheer, voor leestoegang of een ongeldig wachtwoord), bepaalde het toegangsniveau van de gebruiker tot de share. Windows deed geen poging om te bepalen wie de gebruiker was; daarom had iedereen op het netwerk die het wachtwoord kreeg (of raadde) toegang tot de share. Windows Vista hanteert daarentegen altijd toegangscontrole op gebruikersniveau, wat inhoudt dat elke gedeelde bron uitsluitend toegang verleent aan gespecificeerde gebruikersaccounts. Om via het netwerk toegang te kunnen krijgen tot een gedeelde bron, moet een gebruiker zich aanmelden met een account die toegang heeft tot de bron. U kunt voor een specifieke map of printer in Windows Vista geen wachtwoord instellen; alle toegang wordt geregeld door machtigingen die aan gespecificeerde gebruikers zijn verleend.

523

Hoofdstuk 13

Uw netwerk voor deling configureren

524

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-1  Klik op de pijl rechts van de naam van de instelling als u instellingen onder Delen en verkennen wilt bekijken of wijzigen )

Bestanden delen. Schakel Bestanden delen in (de enige opties zijn Ingeschakeld en Uitgeschakeld) als u bestanden of mappen wilt delen, openbare mappen wilt delen of printers wilt delen. Met andere woorden, Bestanden delen moet zijn ingeschakeld als u van plan bent andere bestanden (andere dan media) via het netwerk de delen. Als u daarna Bestanden delen uitschakelt, worden Openbare mappen delen en Printers delen automatisch uitgeschakeld.

Het loutere feit dat u Bestanden delen hebt ingeschakeld, stelt geen van bestanden en printers op uw computer open voor andere netwerkgebruikers, want dat gebeurt pas nadat u aanvullende delingsinstellingen hebt aangebracht. )

Openbare mappen delen. Als u items in uw map Openbaar met alle netwerkgebruikers wilt delen (of met alle gebruikers die een gebruikersaccount en een wachtwoord op uw computer hebben als u met wachtwoord beveiligd delen hebt ingeschakeld), selecteert u een van de opties onder Openbare mappen delen. De eerste optie, Delen inschakelen zodat iedereen met netwerktoegang bestanden kan openen, biedt lees- en uitvoertoegang aan netwerkgebruikers, wat betekent dat ze alle bestanden kunnen bekijken, media kunnen afspelen en programma’s kunnen uitvoeren, maar geen bestanden in de map Openbaar kunnen maken, wijzigen of verwijderen. De tweede optie verleent deze laatste mogelijkheden wel aan netwerkgebruikers.

De inhoud van de openbare mappen wordt voor netwerkgebruikers onmiddellijk beschikbaar nadat u een van de inschakelopties hebt gekozen.

)

Printers delen. Als u een of meer printers aan uw computer hebt gekoppeld, kunt u ze met andere netwerkgebruikers delen door Printers delen in te schakelen. (U hoeft deze optie niet te selecteren om printers te delen die op een netwerkhub zijn aangesloten.)

)

Met wachtwoord beveiligd delen. Als Met wachtwoord beveiligd delen is ingeschakeld, kunnen netwerkgebruikers uw gedeelde mappen (inclusief de openbare mappen, indien gedeeld) niet bereiken, tenzij ze de gebruikersnaam en het wachtwoord van een gebruikersaccount op uw computer kunnen overhandigen. Als deze instelling is ingeschakeld en een andere gebruiker een gedeelde bron probeert te benaderen, stuurt Windows de gebruikersnaam en het wachtwoord dat de persoon gebruikt om zich bij zijn eigen computer aan te melden. Als dat overeenkomt met de referenties voor een account op uw computer, krijgt de gebruiker onmiddellijke toegang tot de gedeelde bron (aangenomen dat de machtigingen om die bepaalde bron te gebruiken aan de gebruiker zijn toegewezen). Als noch de gebruikersnaam noch het wachtwoord overeenkomen, wordt de gebruiker gevraagd om referenties op te geven in een dialoogvenster (zie figuur 13-2).

Figuur 13-2  Met wachtwoord beveiligd delen Als Met wachtwoord beveiligd delen is uitgeschakeld, verlangt Windows geen gebruikersnaam en wachtwoord van netwerkbezoekers. In plaats daarvan wordt de netwerktoegang verschaft met de Gast-account. Dit is in wezen hetzelfde als eenvoudige bestandsdeling in Windows XP. )

Media delen. Media delen gebruikt Windows Media Player om muziek, video en afbeeldingen naar andere computer op uw netwerk over te brengen. Zie hoofdstuk 19 voor meer informatie.

5 Stel gebruikersaccounts in. Als u met wachtwoord beveiligd delen gebruikt, moet elke persoon die een gedeelde bron op uw computer benadert, een gebruikersaccount op uw computer hebben. Gebruikers kunnen natuurlijk de bestaande account van iemand anders gebruiken, zolang ze de gebruikersnaam en het wachtwoord maar kennen. Steeds wanneer ze de gedeelde bron benaderen, zullen ze die informatie echter moet invoeren. Hoewel het van tevoren extra voorbereiding betekent,

525

Hoofdstuk 13

Uw netwerk voor deling configureren

526

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

zult u het op de lange duur veel gemakkelijker vinden om bronnen over het netwerk te delen door op elke computer die bronnen deelt, een gebruikersaccount te maken voor elke gebruiker die toegang tot die bronnen moet hebben. Gebruik dezelfde gebruikersnaam die de gebruiker op zijn eigen computer gebruikt, en eveneens hetzelfde wachtwoord. Als u dat doet, zullen netwerkgebruikers in staat zijn om gedeelde bronnen te benaderen zonder dat ze hun referenties hoeven in te voeren nadat ze zich bij hun eigen computer hebben aangemeld.

Bestanden delen via openbare mappen Als u items uit uw map Openbaar en onderliggende mappen wilt delen met andere gebruikers van uw computer, hoeft u helemaal niets te doen. Standaard kunnen alle gebruikers met een account op uw computer zich aanmelden en bestanden in de map Openbaar maken, bekijken, wijzigen en verwijderen. Degene die een bestand in een openbare map maakt (of een item naar een openbare map kopieert), is de eigenaar van het bestand en heeft volledige toegang. Alle anderen die zich lokaal aanmelden hebben wijzigingstoegang. Zie hoofdstuk 29 voor meer informatie over toegangsniveaus. Als u items in uw openbare map wilt delen met netwerkgebruikers, schakelt u in Netwerkcentrum onder Delen en verkennen de optie Openbare mappen delen in, zoals in de vorige paragraaf werd beschreven. U kunt niet selecteren welke netwerkgebruikers toegang krijgen en evenmin verschillende toegangsniveaus voor verschillende gebruikers specificeren. Delen via de map Openbaar is snel en gemakkelijk, maar niet erg flexibel.

Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen Of u nu van plan bent om mappen en bestanden te delen met andere mensen die uw computer delen of met mensen die via het netwerk met uw computer verbinding maken (of met beide), het proces om gedeelde bronnen in te stellen is in beide gevallen hetzelfde zolang de wizard Delen is ingeschakeld. We raden u aan om de wizard Delen te gebruiken, zelfs als u gewoonlijk een hekel hebt aan wizards. Het is snel en gemakkelijk en u weet dan zeker dat alle correcte instellingen voor netwerkshares en NTFS-machtigingen worden aangebracht, want dat kan een angstaanjagende taak zijn als u het met de hand moet doen. Zodra u de shares met de wizard hebt geconfigureerd, kunt u altijd zelf aan de slag gaan en desgewenst met de hand wijzigingen aanbrengen. Om zeker te weten dat de wizard Delen is ingeschakeld, opent u Mapopties. (Typ map­ opties in het zoekvak van het menu Start of klik in Windows Verkenner op Organiseren en kies de menuoptie Map- en zoekopties.) Plaats het tabblad Weergave op de voorgrond, ga naar het laatste item van de lijst Geavanceerde instellingen en controleer of het selectievakje bij Wizard Delen (aanbevolen) is geactiveerd.

527

Hoofdstuk 13

Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen

Figuur 13-3  Het selectievakje Wizard Delen gebruiken (aanbevolen) Nu de wizard Delen in gereedheid is gebracht, gaat u als volgt te werk om een map of bestanden te delen: 1 Selecteer in Windows Verkenner de mappen of bestanden die u wilt delen. (U mag meerdere objecten selecteren.) 2 Klik in de opdrachtenbalk op Delen. (In plaats daarvan kunt u ook met de rechtermuisknop klikken en Delen kiezen.) 3 Typ in het invoervak van het dialoogvenster Bestandsdeling (zie figuur 13-4) de namen van de gebruikers met wie u wilt delen. U kunt een naam in het vak typen, maar ook op de pijl klikken om een lijst van beschikbare namen weer te geven en op Toevoegen klikken. Herhaal dit voor elke persoon die u wilt toevoegen. De lijst bevat alle gebruikers die een account op uw computer hebben, plus Iedereen. Als u toegang wilt verlenen aan iemand die niet in de lijst voorkomt, klik dan op Een nieuwe gebruiker maken. U belandt dan in het dialoogvenster Gebruikersaccounts van Configuratiescherm. 4 Selecteer voor iedere gebruiker een machtigingsniveau. De mogelijkheden zijn: )

Lezer. Gebruikers met dit machtigingsniveau kunnen gedeelde bestanden bekijken en gedeelde programma’s uitvoeren, maar kunnen geen bestanden wijzigen of verwijderen. Lezer selecteren in de wizard Delen is hetzelfde als NTFS-machtigingen instellen op Lezen en uitvoeren.

528

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-4  Personen selecteren met wie u wilt delen

Nota bene Als u Iedereen selecteert en u Met wachtwoord beveiligd delen hebt ingeschakeld, moet de gebruiker nog steeds een geldige account op uw computer hebben. Als u echter Met wachtwoord beveiligd delen hebt uitgeschakeld, kunnen netwerkgebruikers uitsluitend toegang krijgen als u toestemming verleent aan Iedereen of aan Gast.

)

Bijdrager. Deze optie is alleen beschikbaar voor gedeelde mappen (niet voor gedeelde bestanden). Hiermee staat u de gebruikers toe om alle bestanden te bekijken, eigen bestanden toe te voegen en de bestanden die zij hebben toegevoegd, te wijzigen of te verwijderen. Als u Bijdrager selecteert, stelt u de NTFS-machtigingen in op Wijzigen.

)

Mede-eigenaar. Gebruikers aan wie die de machtiging Mede-eigenaar is toegewezen, hebben dezelfde privileges als u als eigenaar hebt; ze kunnen bestanden in een gedeelde map bekijken, wijzigen, toevoegen en verwijderen. Door Mede-eigenaar te selecteren, stelt u de NTFS-machtigingen voor deze gebruiker in op Volledig beheer.

5 Klik op Delen, Na enkele ogenblikken toont de wizard een soortgelijke pagina als de pagina die in figuur 13-5 is afgebeeld.

Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen

529

Mogelijk ziet u nog andere machtigingsniveaus als u naar de wizard Delen terugkeert nadat u delen hebt ingesteld. Aangepast heeft betrekking op andere NTFS-machtigingen dan Lezen en uitvoeren, Wijzigen of Volledig beheer. Gemengd wordt weergegeven als u meerdere items selecteert en ze verschillende share-instellingen hebben. Eigenaar heeft uiteraard betrekking op de eigenaar van het item.

Figuur 13-5  De wizard Delen toont het netwerkpad voor elk item dat u hebt gedeeld 6 Tijdens de laatste stap van de wizard kunt u een of meer van de volgende dingen doen: )

Een e-mail sturen naar de mensen met wie u deelt. Het bericht bevat een koppeling naar de gedeelde map of het gedeelde bestand.

)

Het netwerkpad naar Klembord kopiëren. Dit is handig als u een koppeling via een instant messengerprogramma of andere toepassing wilt versturen.

)

Dubbelklikken op een sharenaam om het gedeelde item te openen.

)

Een zoekmap openen die alle mappen en bestanden toont die u deelt.

Klik op OK zodra u met deze taken klaar bent. Om een share te maken hebt u verhoogde privileges nodig, maar nadat u een map hebt gedeeld, is de share beschikbaar voor netwerkgebruikers, ongeacht wie zich bij uw computer heeft aangemeld, en zelfs wanneer er niemand is aangemeld.

Hoofdstuk 13

Nota bene

530

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-6  Een bericht sturen naar degenen met wie u wilt delen

Delen van een bestand of map beëindigen of wijzigen Als u het delen van een gedeeld bestand of een gedeelde map wilt beëindigen, selecteert u het bestand of de map in Windows Verkenner en klikt u op Delen. De wizard Delen verschijnt, zoals weergegeven in figuur 13-7.

Figuur 13-7  Machtigingen voor delen wijzigen

Als u op Machtigingen voor delen wijzigen klikt, gaat de wizard verder zoals wanneer u de share maakt, maar ditmaal worden alle bestaande machtigingen weergegeven. U kunt namen toevoegen of verwijderen en machtigingen wijzigen. De tweede optie, Delen beëindigen, verwijdert toegangscontrole-items die niet geërfd zijn. Bovendien wordt de netwerkshare verwijderd. De map is niet meer zichtbaar in de map Netwerk van een andere gebruiker.

Geavanceerde delingseigenschappen instellen Als u de wizard Delen uitschakelt, keert Windows Vista terug naar een proces dat lijkt op het proces dat door vroegere versies van Windows werd gehanteerd (met uitzondering van de dwaling in Windows XP met de naam eenvoudige bestandsdeling; niets daarvoor of daarna lijkt daarop!). Zonder de wizard Delen configureert u netwerkshares onafhankelijk van NTFS-machtigingen. (Meer over dit onderscheid vindt u in het kader Hoe machtigingen voor gedeelde bronnen en NTFS-machtigingen samenwerken, verderop in dit hoofdstuk.) Als u met uitgeschakelde wizard Delen een map selecteert en op Delen klikt, verschijnt de wizard niet, maar opent Windows in plaats daarvan het eigenschappenvenster van de map met het tabblad Delen op de voorgrond (zie figuur 13-8).

Geavanceerd delen om kortere netwerkpaden te maken Wanneer u een of meer profielmappen (of een andere submap van %SystemDrive%\Users) deelt, maakt Windows Vista verwarrend genoeg een netwerkshare voor de map Users, niet voor de map die u hebt gedeeld. Dit is geen beveiligingsprobleem; het zijn de NTFS-machtigingen die verhinderen dat netwerkgebruikers mappen of bestanden zien behalve de mappen en bestanden die u expliciet deelt. Maar het leidt wel tot lange UNC-paden naar netwerkshares. Als u bijvoorbeeld de submap Mijn ontvangen bestanden van de map Documenten deelt (zie figuur 13-5), is het netwerkpad gelijk aan \\ACER-2\Users\Jan\Documents\mijn bestanden. Andere mensen aan wie u toegang hebt verleend, hoeven geen reeks mappen te doorlopen om de bestanden in de bedoelde doelmap op te zoeken. Netwerkgebruikers kunnen uiteraard een netwerkstation koppelen of een snelkoppeling in uw doelmap opslaan om dit probleem te voorkomen. Maar u kunt het ook omzeilen door van Geavanceerd delen gebruik te maken en de map direct delen. (Doe dat nadat u de wizard Delen hebt gebruikt om machtigingen in te stellen.) Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Geavanceerde delingseigenschappen instellen voor meer informatie. (Let erop, terwijl u dat doet, dat de sharenaam die u maakt geen spaties bevat. Als u een naam zonder spaties gebruikt, kunt u gemakkelijker een sharepad typen dat als koppeling fungeert.)

531

Hoofdstuk 13

Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen

532

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-8  Via een klik op de knop Delen in het groepsvak Bestanden en mappen via het netwerk delen roept u de wizard Delen op, maar alleen als de wizard is ingeschakeld

Zelfs als de wizard Delen is ingeschakeld, kunt u naar dezelfde plaats gaan door met de rechtermuisknop op de map te klikken en Eigenschappen te kiezen. Nota bene Het tabblad Delen vindt u in het eigenschappenvenster van een map, maar niet in het eigenschappenvenster van een bestand. Verder wordt de knop Delen bij een uitgeschakelde wizard Delen alleen in de opdrachtenbalk weergegeven als u een enkele map selecteert. Alleen de wizard Delen is bij machte om share­instellingen voor bestanden en meerdere objecten tegelijk aan te brengen.

Ga als volgt te werk om een netwerkshare met behulp van geavanceerde instellingen te maken of te wijzigen (zie figuur 13-9). 1 Klik op het tabblad Delen op Geavanceerd delen om het dialoogvenster Geavanceerd delen te openen. 2 Activeer het selectievakje bij Deze map delen. 3 Accepteer of wijzig de voorgestelde sharenaam.

De sharenaam is de naam die andere gebruikers in hun eigen map Netwerk zien. Windows stelt aanvankelijk de naam van de map als sharenaam voor.

533

Hoofdstuk 13

Bestanden en mappen uit een willekeurige map delen

Figuur 13-9  De voorgestelde sharenaam wijzigen of accepteren

Nota bene Als de map al wordt gedeeld en u een andere sharenaam wilt toevoegen (wellicht met andere machtigingen), klik dan op Toevoegen en typ de naam voor de nieuwe share.



Gewoonlijk is dat een goede keus, maar u bent niet verplicht om deze naam te accepteren. Als u al een gedeelde map met die naam hebt, zult u een andere naam moeten kiezen.

4 Typ een beschrijving van de inhoud van de map in het invoervak Opmerkingen.

Andere gebruikers zien deze beschrijving als ze het eigenschappenvenster van de map in hun map Netwerk bekijken (of de detailweergave gebruiken).

5 U kunt het aantal gebruikers beperkten dat tegelijk met de gedeelde map verbonden kan zijn. Windows Vista staat maximaal tien gelijktijdige gebruikers toe. (Als u een map met meer dan tien personen tegelijk moet delen, moet u een serverversie van Windows gebruiken.) 6 Klik op Machtigingen.

De standaardbronmachtiging die aan een nieuwe share wordt gekoppeld, is leestoegang voor Iedereen.

7 Selecteer in de lijst Namen van groepen of gebruikers de naam van de gebruiker of de groep die u wilt beheren (zie figuur 13-10). De gedeelde bronmachtigingen voor de geselecteerde gebruiker of groep worden in de lijst machtigingen weergegeven.

534

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-10  De gedeelde machtigingen van de groep Algemeen

Nota bene Wanneer u een map deelt, maakt u ook de onderliggende mappen van die map beschikbaar op het netwerk. Als de toegangsmachtigingen die u voor de map hebt ingesteld, niet geschikt zijn voor een van de onderliggende submappen, overweeg de keuze van uw toegangsmachtigingen dan nog eens of herstructureer de mappen om het probleem te voorkomen.

8 Selecteer Toestaan, Weigeren of geen van beide voor elk toegangscontrole-item: )

Volledig beheer. Staat gebruikers toe om bestanden in de map en de onderliggende mappen te maken, te lezen, te schrijven, te verwijderen en een andere naam te geven. Daarnaast kunnen gebruikers machtigingen wijzigen en eigenaar worden van bestanden op NTFS-volumes.

)

Wijzigen. Staat gebruikers toe om bestanden te lezen, te schrijven, te verwijderen en een andere naam te geven in de map en de onderliggende mappen, maar niet om nieuwe bestanden te maken.

)

Lezen. Staat gebruikers toe om bestanden te lezen, maar niet om naar die bestanden te schrijven of ze te verwijderen.

Als u noch Toevoegen noch Weigeren selecteert, is het toch mogelijk dat de gebruiker of groep de machtiging kan erven via het lidmaatschap van een andere groep die

over de machtiging beschikt. Als de gebruiker of groep niet tot een andere groep behoort, wordt de machtiging impliciet aan de gebruiker of de groep geweigerd. Nota bene U kunt een naam van de lijst Groepen of gebruikers verwijderen door de naam te selecteren en op Verwijderen te klikken. U voegt een naam aan de lijst toe door op Toevoegen te klikken om het dialoogvenster Gebruikers of groepen selecteren te openen. In dat dialoogvenster kunt u de namen invoeren van de gebruikers en groepen die u wilt toevoegen.

9 Klik in elk dialoogvenster op OK.

Gedeelde mappen beheren Windows Vista biedt diverse gereedschappen waarmee u gedeelde mappen kunt beheren. Natuurlijk kunt u Windows Verkenner gebruiken om de items op te zoeken die u hebt gedeeld. Pictogrammen van gedeelde items hebben in de linkerbenedenhoek een speciale aanduiding.

Figuur 13-11  Pictogrammen van gedeelde items Hoewel u uw gedeelde mappen kunt beheren in Windows Verkenner, biedt Netwerkcentrum een meer centrale aanpak. Via een klik aan de onderzijde van het venster opent u een zoekvenster met alle bestanden en mappen die u momenteel deelt (zie figuur 13-12 voor een voorbeeld). Selecteer eenvoudigweg een gedeeld item in dit venster (of in Windows Verkenner) en klik op Delen als u de instellingen wilt wijzigen. Als u alleen geïnteresseerd bent in mappen die via het netwerk worden gedeeld, is de module Gedeelde mappen van de MMC-console het beste gereedschap. Met deze module kunt u alle gedeelde mappen op uw computer beheren. Start de module Gedeelde mappen door Computerbeheer te openen (door met de rechtermuisknop op Computer te klikken en Beheren te kiezen) en naar Systeemwerkset\ Gedeelde mappen te gaan. In figuur 13-13 ziet u de module Gedeelde mappen.

535

Hoofdstuk 13

Gedeelde mappen beheren

536

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Hoe machtigingen voor gedeelde bronnen en NTFS-machtigingen samenwerken De implementaties van machtigingen voor gedeelde bronnen en NTFS-machtigingen lijken verwarrend veel op elkaar, maar het is van belang om te beseffen dat het twee afzonderlijke toegangscontroleniveaus zijn. Alleen aan verbindingen die beide poorten met succes weten te passeren, wordt toegang verleend. Machtigingen voor gedeelde bronnen regelen de netwerktoegang tot een bepaalde bron. Machtigingen voor gedeelde bronnen gelden niet voor gebruikers die zich lokaal aanmelden. U regelt de machtigingen voor gedeelde bronnen in het dialoogvenster Geavanceerd delen, dat u bereikt via het tabblad Delen van het eigenschappenvenster van een map. NTFS-machtigingen gelden voor mappen en bestanden op een station dat met NTFS is geformatteerd. Ze bieden extreem fijnschalige controle over een object. Voor elke gebruiker die u toegang wilt verlenen, kunt u exact aangeven wat hij mag doen: programma’s uitvoeren, mapinhoud bekijken, nieuwe bestanden maken, bestaande bestanden wijzigen enzovoort. U regelt NTFSmachtigingen op het tabblad Beveiliging van het eigenschappenvenster van een map of een bestand. Zie in hoofdstuk 29 de paragraaf De toegang beheren met NTFS-machtigingen voor meer informatie. Het is van belang om te beseffen dat bij een combinatie van deze twee typen machtigingen de grootste beperking geldt. Als een gebruiker bijvoorbeeld een leesmachtiging heeft voor een gedeelde netwerkmap, maakt het niet uit of hij de NTFS-machtiging Volledig beheer voor diezelfde map heeft; hij krijgt slechts leestoegang wanneer hij via het netwerk verbinding maakt. In de praktijk werken deze twee verzamelingen machtigingen als poortwachters die binnenkomende netwerken kritisch bekijken. Een account die via het netwerk verbinding wil maken, wordt onderzocht, om te beginnen door de poortwachter die de machtigingen voor gedeelde mappen onder zijn hoede heeft. De account wordt hetzij geweigerd, hetzij toegestaan om binnen te komen met bepaalde machtigingen. Vervolgens wordt de account geconfronteerd met de poortwachter NTFS-machtigingen, die wellicht sommige of alle machtigingen kan wegnemen van de machtigingen die bij de eerste poort werden verleend. (Deze poortwachter kan echter nooit iets toevoegen aan de machtigingen.) Bij het bepalen van de effectieve machtiging voor een bepaalde account moet u ook het groepslidmaatschap in aanmerking nemen. Machtigingen zijn cumulatief; een account die lid is van een of meer groepen beschikt over alle machtigingen die expliciet aan de account zijn toegewezen plus alle machtigingen die zijn toegewezen aan iedere groep waarvan de account lid is. De enige uitzondering op deze regel is Machtiging weigeren, die voorrang heeft op alle tegenstrijdige Machtiging toestaan. Zie hoofdstuk 29 voor meer informatie.

537

Hoofdstuk 13

Gedeelde mappen beheren

Figuur 13-12  Deze zoekactie biedt een overzicht van wie toegang heeft tot de gedeelde mappen en bestanden

Figuur 13-13  U kunt de module Gedeelde mappen in een afzonderlijk venster openen, zonder alle afleidende onderdelen van Computerbeheer, door fsmgmt.msc op een opdrachtregel te typen

538

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Eigenschappen van gedeelde mappen bestanden bekijken en wijzigen Wanneer u de module Gedeelde mappen opent, worden alle gedeelde mappen op de computer zichtbaar in de map Shares. U kunt de eigenschappen van elke willekeurige map wijzigen door met de rechtermuisknop op de map te klikken en Eigenschappen te kiezen. Het bijbehorende dialoogvenster wordt geopend (zie figuur 13-14).

Figuur 13-14  Het eigenschappenvenster lijkt op het dialoogvenster Geavanceerd delen,

behalve dat u de machtigingen op een afzonderlijk tabblad bereikt in plaats van op de knop Machtigingen te klikken, Op het tabblad Beveiliging kunt u NTFS-machtigingen bekijken en instellen

Administratieve shares Sommige van de shares die u in de lijst Gedeelde mappen ziet, zijn door het besturingssysteem gemaakt. De meeste van die sharenamen eindigen op een dollarteken ($), wat ze onzichtbaar maakt, dat wil zeggen dat ze niet in de bladerlijst worden weergegeven wanneer een andere Windows-gebruiker naar de shares op uw computer kijkt. U kunt de machtigingen voor de meeste van deze shares niet bekijken of instellen, wat wel mogelijk is bij de shares die u maakt. Het besturingssysteem reserveert de toegang tot die mappen voor systeemaccounts. U kunt het delen van deze administratieve shares slechts tijdelijk beëindigen. De share verschijnt weer als de service Server de volgende keer start of als u de computer opnieuw opstart. Tabel 13-1 geeft een voerzicht van de administratieve shares die op de meeste systemen worden weergegeven.

Gedeelde mappen beheren

539

Sharenaam

Beschrijving

C$, D$, E$ enzovoort

Elk van deze shares staat bepaalde systeemaccounts toe om met de rootmap van een harde schijf verbinding te maken. U ziet een van deze shares (met de juiste stationsletter) voor elke harde schijf op de computer. Deze shares worden vaak gebruikt door back-upprogramma’s.

ADMIN$

Deze share wordt gebruikt tijdens extern beheer. Hij is op de meeste systemen gekoppeld aan de map %SystemRoot% (C:\Windows).

IPC$

Deze share verstrekt de benoemde pipes die door programma’s worden gebruikt om met de computer te communiceren. De map wordt gebruikt bij extern beheer en wanneer de bronnen van een computer worden bekeken.

PRINT$

Deze share wordt gebruikt voor extern beheer van printers.

Een nieuwe share maken met behulp van de module Gedeelde mappen Als u een map wilt delen, klikt u met de rechtermuisknop op Shares in de boomstructuur van Gedeelde mappen en kiest u Nieuwe share. De wizard Gedeelde map maken wordt geopend (niet te verwarren met de wizard Delen). Deze wizard helpt u de map opzoeken die u wilt delen en helpt u bij het instellen van elementaire beveiligingsopties (zie figuur 13-15).

Figuur 13-15  De wizard Gedeelde map maken biedt een alternatief voor het delen van een map vanuit Windows Verkenner

Hoofdstuk 13

Tabel 13-1  Administratieve shares

540

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Een share verwijderen Hoofdstuk 13

Een share verwijderen is eenvoudig. Klik met de rechtermuisknop op de Share en kies Delen beëindigen. Dit is equivalent aan een bezoek aan het eigenschappenvenster van de map in Windows Verkenner en deactivering van het selectievakje bij Deze map delen.

Sessies bekijken en verbreken Elke gebruiker die met uw computer verbinding maakt, creëert een sessie. In gedeelde mappen kunt u zien wie momenteel met de computer is verbonden en welke bestanden de betrokkene heeft geopend. Klik in de boomstructuur op Sessies om de huidige sessie in het detailvenster weer te geven (zie figuur 13-16).

Figuur 13-16  De map Sessies toont alle open verbindingen Behalve dat u kunt zien wie er is verbonden, kunt u ook een sessie of alle sessies verbreken. Klik met de rechtermuisknop op een sessie en kies Sessie sluiten. Klik met de rechtermuisknop op Sessies in de boomstructuur en kies Verbinding met alle sessies verbreken als u alle open sessies wilt verbreken. Doe dit niet al te lichtvaardig; gebruikers kunnen informatie verliezen als u een sessie sluit terwijl ze documenten hebben open staan.

Bestanden bekijken en sluiten Klik in de boomstructuur van Gedeelde mappen op Geopende bestanden als u een lijst van gedeelde bestanden wilt bekijken die momenteel door andere gebruikers zijn geopend (zie figuur 13-17 voor een voorbeeld).

541

Hoofdstuk 13

Werken met gedeelde mappen

Figuur 13-17  De map Geopende bestanden toont alle bestanden die door de huidige gebruikers zijn geopend

U kunt een individueel bestand sluiten door er met de rechtermuisknop op te klikken en Geopend bestand sluiten te kiezen. U kunt alle geopende bestanden tegelijk sluiten door in de boomstructuur met de rechtermuisknop op Geopende bestanden te klikken en Verbinding met alle geopende bestanden verbreken te kiezen. Als u een documentbestand sluit voordat de gebruiker wijzigingen heeft opgeslagen, gaat de informatie voor de gebruiker mogelijk verloren.

Werken met gedeelde mappen De map Netwerk is uw toegang tot alle beschikbare netwerkbronnen, zoals Computer de toegang is tot de bronnen die op uw systeem zijn opgeslagen. De map Netwerk toont een pictogram voor elke computer op uw netwerk. Als u de gedeelde bronnen van een computer wilt zien, dubbelklikt u op het pictogram van de desbetreffende computer.

Toegang krijgen tot gedeelde mappen op een andere computer U opent een gedeelde map op een andere computer door in de map Netwerk op het pictogram van die map te klikken. Als u over de juiste machtigingen beschikt, wordt de in-

Nagaan wie bevoegd is Als u wilt bepalen waarom sommige gebruikers toegang hebben tot bepaalde mappen en andere gebruikers niet, is het handig om te weten of ze zich hebben aangemeld als Gast. Dat kunt u in Gedeelde mappen gemakkelijk zien. In de map Sessies draagt de meest rechtse kolom het opschrift Gast; de waarde is Ja (geverifieerd als Gast) of Nee (geverifieerd als gebruiker met een naam).

542

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

houd van de map in Windows Verkenner weergegeven. Zo gemakkelijk gaat dat echter niet altijd. Als de gebruikersaccount waarmee u zich hebt aangemeld geen machtiging heeft om een geselecteerd netwerkcomputer of bron te bekijken, toont Windows Vista een dialoogvenster met de vraag of u de naam en wachtwoord wilt verstrekken van een account die over de machtiging beschikt. Misschien het lastigste aspect van het gebruik van gedeelde mappen is volledig begrijpen welke machtigingen op een map zijn toegepast en welke referenties door elke netwerkgebruiker worden gebruikt. De eerste regel is dat u beseft dat alle netwerktoegang wordt geregeld door de computer met de gedeelde bronnen. Ongeacht welk besturingssysteem er wordt uitgevoerd op de computer die met een netwerkshare verbinding probeert te maken, moet er aan de beveiligingseisen worden voldaan van de computer waarop de gedeelde bron zich bevindt.

Werken met gekoppelde netwerkmappen Als u een netwerkmap koppelt, ziet de map er in Windows uit alsof hij deel uitmaakt van uw eigen computer. Windows wijst aan de gekoppelde map een stationsletter toe, waardoor de map eruitziet als een extra harde schijf. U kunt een gekoppelde map nog steeds op de conventionele manier bereiken door er via de map Netwerk heen te gaan. Maar door te koppelen krijgt de map een alias (de toegewezen stationsletter) en zodoende een andere manier van toegang. Mappen koppelen levert in sommige situaties voordelen op: )

Het maakt de netwerkmap beschikbaar voor programma’s die niet van de algemene dialoogvensters in Windows gebruikmaken. Bij programma’s die de algemene dialoogvensters gebruiken, kunt u naar de netwerkmap navigeren zoals u dat in de map Netwerk zou doen. Maar om een document te lezen uit een netwerkmap of om een document in een netwerkmap op te slaan in oudere programma’s zult u de map vermoedelijke moeten koppelen aan een stationsletter.

)

Het maakt de netwerkmap toegankelijk vanuit Computer. Aangezien een gekoppelde netwerkmap een virtueel station op uw lokale computer is, wordt een mappictogram naast uw lokale stations in de map Computer weergegeven. Als u het merendeel van uw werk doet met bestanden die lokaal zijn opgeslagen, maar toegang tot bepaalde netwerkmappen nodig hebt, zult u het wellicht handig vinden om ze te koppelen. Op die manier hoeft u Netwerk niet te openen om de benodigde netwerkmappen op te zoeken.

Een netwerkmap koppelen aan een stationsletter Ga als volgt te werk om een netwerkmap aan een stationsletter te koppelen: 1 Open Computer in Windows Verkenner en klik in de opdrachtenbalk op Netwerkverbinding maken. (In plaats daarvan kunt u in de map Netwerk een computer openen, met de rechtermuisknop op een netwerkshare klikken en Netwerkverbinding maken kiezen.)

543

Hoofdstuk 13

Werken met gedeelde mappen

Figuur 13-18  Een station en map voor de verbinding selecteren 2 Selecteer een stationsletter in de vervolgkeuzelijst Station. U kunt elke letter kiezen die nog niet in gebruik is (zie figuur 13-18). 3 Typ in het invoervak Map het pad naar de gewenste map of klik op Bladeren en navigeer naar de map. 4 Activeer het selectievakje bij Opnieuw verbinding maken bij aanmelden, als u wilt dat Windows automatisch bij de start van elke sessie met deze gedeelde map verbinding maakt. 5 Als uw gewone aanmeldingsaccount niet over de machtiging beschikt om met de bron verbinding te maken, klikt dan op de koppeling ‘andere gebruikersnaam’, typ een gebruikersnaam en een wachtwoord en klik op OK. (Deze mogelijkheid is handig als u meerdere gebruikersaccounts hebt. U hebt bijvoorbeeld een administratoraccount die toegang heeft tot een paar mappen die niet voor uw gewone account toegankelijk zijn.) 6 Klik op Voltooien. In de map Computer wordt het ‘station’ nu weergegeven in de groep Netwerklocatie. Als item van topniveau wordt het ook weergegeven in de broodkruimelbalk wanneer u rechts van Computer op de pijl klikt, zoals in figuur 13-19.

544

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Figuur 13-19  Het station wordt weergegeven in de broodkruimelbalk

Een gekoppelde netwerkmap ontkoppelen Als u van gedachten verandert ten aanzien van een gekoppelde netwerkmap, klikt u gewoon in de map Computer met de rechtermuisknop op het pictogram van de gekoppelde map en kiest u in het snelmenu de menuoptie Verbinding verbreken. De koppeling van de map wordt dan opgeheven.

Een printer delen Hoewel Windows Vista geen wizard Delen biedt om een printer via het netwerk te delen, is het proces redelijk eenvoudig. U configureert alle opties voor een printer (of u die nu van plan bent om die printer te delen of niet) in het eigenschappenvenster van de printer, dat u bereikt via de map Printers in Configuratiescherm. Om een printer voor het netwerk beschikbaar te maken klikt u met de rechtermuisknop op de printer. Kies in het snelmenu de menuoptie Als administrator uitvoeren en in het vervolgmenu de menuoptie Delen. (Als u met de rechtermuisknop klikt en Delen kiest zonder eerst Als administrator uitvoeren te kiezen, krijgt u meer verhoogde prompts te zien voordat u de taak hebt voltooid dan als u de taak als administrator begint.) Activeer op het tabblad Delen het keuzerondje bij Deze printer delen en geef de

share een naam (zie figuur 13-20). Windows Vista staat net als Windows XP spaties en andere lettertekens in namen van printers toe.

Figuur 13-20  Geef de share een naam op het tabblad Delen

Voeg netwerksnelkoppelingen aan uw map Computer toe zonder stations te koppelen Als u stationsletters tekort komt of om de een of andere reden geen netwerkstations wilt koppelen, kunt u een snelkoppeling naar een netwerkshare maken en in de groep Netwerklocatie van de map netwerk plaatsen. Open in Windows Verkenner de map %AppData%\Microsoft\ Windows\Network Shortcuts. Open Netwerk in een afzonderlijk venster en navigeer totdat u een netwerkmap vindt die u vaak gebruikt. Sleep de netwerkmap naar de map Network Shortcuts. De snelkoppeling wordt in de map Computer weergegeven, naast uw gekoppelde stations. Bedenk dat u met deze methode uitsluitend snelkoppelingen kunt maken naar de topniveaumap van een netwerkshare, terwijl u via stationskoppeling een stationsletter aan een diep geneste submap kunt toewijzen. Als alternatief voor deze methode klikt u met de rechtermuisknop op een lege plek in de map Computer en kiest u in het snelmenu de menuoptie Netwerklocatie toevoegen. Een wizard loodst u vervolgens door het proces om een netwerksnelkoppeling te maken.

545

Hoofdstuk 13

Een printer delen

546

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Machtigingen voor gedeelde printers instellen Hoofdstuk 13

In tegenstelling tot gedeelde mappen waarvoor zowel sharemachtigingen als NTFSmachtigingen gelden, regelt één verzameling machtigingen de toegang tot printers van lokale gebruikers en netwerkgebruikers. Natuurlijk zijn alleen gedeelde printers voor netwerkgebruikers toegankelijk. Wanneer u een printer instelt, beschikken aanvankelijk alle gebruikers van de groep Iedereen over de machtiging Afdrukken voor de documenten die ze maken; die machtiging geeft de gebruikers toegang tot de printer en staat ze toe om hun eigen documenten in de afdrukwachtrij te beheren. Standaard hebben leden van de groep Administrators eveneens de machtiging Printers beheren en Documenten beheren. Tabel 13-2 geeft een overzicht van de elementaire machtigingen en bijbehorende privileges die Windows Vista voor printers biedt.

Tabel 13-2  Elementaire machtigingen en privileges voor printers Machtiging

Privileges

Afdrukken

Documenten afdrukken Eigenschappen van eigen documenten regelen Eigen documenten pauzeren, opnieuw starten en verwijderen

Printers beheren

Printer delen Printereigenschappen wijzigen Printer verwijderen Printermachtigingen wijzigen Printer pauzeren en weer starten

Documenten beheren

Alle documenten in de wachtrij pauzeren, opnieuw starten, verplaatsen en verwijderen

Een gebruiker die niet over een van deze machtigingen beschikt, kan geen verbinding met de printer maken, niet lokaal op de printer afdrukken en de wachtrij van de printer niet bekijken. Als u over de machtiging Printers beheren beschikt, kunt u de machtigingen van de andere gebruikers voor die printer wijzigen. U doet dat door het tabblad Beveiliging van het eigenschappenvenster van de printer op de voorgrond te plaatsen en machtigingen te wijzigen door op Toestaan of Weigeren (of geen van beide) te klikken. Klik op Toevoegen als u een andere gebruiker of groep aan de lijst wilt toevoegen. Nadat u de naam van de gewenste gebruiker(s) en groep(en) in het dialoogvenster Gebruikers of groepen selecteren hebt getypt, keert u naar het eigenschappenvenster van de printer terug. Selecteer vervolgens elke nieuwe gebruiker of groep en wijs machtigingen toe door op Toestaan, Weigeren of geen van beide te klikken. (Als u hier geen machtiging selecteert, worden de machtigingen bepaald door het groepslidmaatschap van de gebruiker.)

Een printer delen

547

Op het tabblad Geavanceerd van het eigenschappenvenster van de printer, vindt u een aantal opties die zowel intrigerend als verwarrend zijn. Om deze opties te kunnen wijzigen moet u over de machtiging Printers beheren beschikken.

Figuur 13-21  Het tabblad Geavanceerd biedt de mogelijkheid om de bedrijfsuren van de printer in te stellen, naast diverse andere, ongerelateerde opties )

Altijd beschikbaar en Beschikbaar van. Als u de beschikbaarheid van de printer tot bepaalde uren van de dag wilt beperken, activeert u het keuzerondje bij Beschikbaar van en specificeert u de uren. Afdruktaken die buiten deze uren naar de printer worden gestuurd, worden tot de ingestelde tijd in de wachtrij bewaard.

)

Prioriteit. Als u meerdere printers voor een enkel afdrukapparaat maakt, worden documenten die naar de printer met de hogere prioriteit worden gestuurd, eerder afgedrukt dan de documenten die naar andere printers worden gestuurd. U wilt wellicht een printer met hoge prioriteit maken die door bepaalde gebruikers mag worden gebruikt wanneer ze een document snel willen afdrukken. Of misschien wilt u een machtiging Afdrukken voor de hoge prioriteitsprinter verlenen aan de ene groep gebruikers, en een machtiging voor de lage-prioriteitprinter aan een andere groep gebruikers met andere (minder urgente) wensen.

)

Stuurprogramma. Op deze lijst staan alle printerstuurprogramma’s die momenteel op uw systeem zijn geïnstalleerd. Op deze lijst kunt u het juiste stuurprogramma voor het afdrukapparaat selecteren. Als het juiste stuurprogramma niet op de

Hoofdstuk 13

Beschikbaarheidsuren en andere opties instellen

548

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

lijst voorkomt, kunt u op Nieuw stuurprogramma klikken om de wizard Printerstuurprogramma toevoegen te starten. )

Wachtrij-instellingen. De vier keuzerondjes in het centrum van het dialoogvenster bepalen of een document moet worden gespoold (oftewel in een wachtrij op de harde schijf moet worden gezet) voordat het naar de printer wordt gestuurd. (Zie de paragraaf Servereigenschappen instellen, verderop in dit hoofdstuk, als u wilt weten hoe u de locatie van wachtrijbestanden specificeert.) Wachtrijdocumenten worden vervolgens op de achtergrond naar het afdrukapparaat gestuurd. Gewoonlijk dient u de eerste en de derde optie te selecteren, want daarmee wordt de controle het snelst weer aan de toepassing overhandigd en verloopt het afdrukproces het snelst. Maar als u problemen hebt met ingewikkelde afdruktaken die worden onderbroken door pagina’s van een ander document, selecteer dan het keuzerondje bij Afdrukken zodra de laatste pagina in de wachtrij is geplaatst.

)

Onjuiste documenten in de wachtrij houden. Als u dit selectievakje activeert, deelt u de wachtrij mee om de eigenschappen van een document met de printereigenschappen te vergelijken en het document in de wachtrij te houden als de eigenschappen niet overeenstemmen. Van een onjuist document kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer een toepassing een papierformaat specificeert dat momenteel niet in de papierlade van de printer aanwezig is. Documenten met goed overeenstemmende eigenschappen worden gewoon afgedrukt en passeren een onjuist document in de wachtrij.

)

Documenten in de wachtrij als eerste afdrukken. Als u deze optie selecteert, drukt de spooler documenten die al in hun geheel in de wachtrij zijn geplaatst, eerder af dan documenten die nog aan het spoolen zijn, zelfs als de laatstgenoemde documenten een hogere prioriteit hebben. Als dit selectievakje leeg is, selecteert de spooler het volgende af te drukken document uitsluitend op prioriteit. Activeert u dit selectievakje, dan is de doelmatigheid van de printer het grootst, aangezien niet te hoeft te worden gewacht totdat een document van hoge prioriteit helemaal klaar is met spoolen voordat er met het afdrukken van een compleet document van lagere prioriteit kan worden begonnen.

)

Afgedrukte documenten bewaren. Als dit selectievakje is geactiveerd, worden documenten niet uit de wachtrij verwijderd nadat ze zijn afgedrukt. U kunt het document dan opnieuw afdrukken vanuit de wachtrij in plaats van vanuit het programma waarmee het document werd gemaakt, of u kunt het document met de hand verwijderen.

)

Geavanceerde afdrukfuncties inschakelen. Als dit selectievakje is geactiveerd, wordt spoolen van metabestanden ingeschakeld voor afdruktaken van Windows Vista-, Windows XP- en Windows 2000-clients die Windows-toepassingen gebruiken. Wat voor de meeste gebruikers interessanter is, is dat deze optie nieuwe opties in het gewone dialoogvenster Afdrukken voor sommige printers en sommige toepassingen instelt, zoals een boekje afdrukken of meerdere pagina’s per vel. Worstelen met een afdrukprobleem is de enige reden om deze optie te wissen.

)

Standaardinstellingen. Als u op deze knop klikt, wordt het standaarddialoogvenster Afdrukken weergegeven, hetzelfde venster dat geopend wordt als u met de rechtermuisknop op een printer klikt en Voorkeursinstellingen voor afdrukken kiest. In dit dialoogvenster specificeert u documentinstellingen voor opties als afdrukstand, tweezijdig afdrukken, papierformaat enzovoort. De instellingen die u hier aanbrengt, worden de standaardinstellingen voor alle gebruikers van de printer. (Een andere reden om meerdere logische printers voor een enkel afdrukapparaat te maken, is bijvoorbeeld dat u printers met verschillende standaardinstellingen wilt maken voor verschillende typen documenten of voor gebruikers met verschillende wensen.)

)

Afdrukprocessor. Via een klik op deze knop opent u het dialoogvenster Afdrukprocessor, een plek waar u waarschijnlijk nooit hoeft te komen. Kort samengevat toont dit venster de beschikbare afdrukprocessor (een afdrukprocessor deelt de spooler mee hoe een afdruktaak al naargelang het gegevenstype van het document moet worden aangepast) en het standaardgegevenstype van de geselecteerde afdrukprocessor.

)

Scheidingspagina. Klik op deze knop om een scheidingspagina te specificeren. Een scheidingspagina wordt voorafgaande aan elk document afgedrukt (net als een faxvoorblad) en specificeert de naam van de gebruiker die de afdruktaak heeft afgedrukt, de datum en het tijdstip waarop het document naar de printer werd gezonden en andere details. Door scheidingspagina’s te gebruiken kunt u uw document gemakkelijker vinden in de stapel documenten van de printeruitvoer.

Servereigenschappen instellen Behalve dat u eigenschappen van afzonderlijke printers kunt instellen via hun eigenschappenvensters, kunt u nog u andere eigenschappen instellen door naar het dialoogvenster Eigenschappen van server te gaan. U bereikt dat venster door met de rechtermuisknop in een leeg gebied van de map Printers te klikken. Kies in het snelmenu de menuoptie Als administrator uitvoeren en in het vervolgmenu de menuoptie Eigenschappen van server. De eerste drie tabbladen regelen de lijst items die u in het eigenschappenvenster van een printer ziet: )

Het tabblad Formulieren regelt de lijst van papierformaten die u aan papierladen kunt toewijzen op het tabblad Apparaatinstellingen van het eigenschappenvenster van een printer. U kunt nieuwe papierformaatdefinities maken en gemaakte formaatdefinities wijzigen. De vooraf gedefinieerde papierformaten kunt u niet verwijderen.

)

Het tabblad Poorten biedt dezelfde mogelijkheden als het tabblad Poort in het eigenschappenvenster van een printer.

)

Het tabblad Stuurprogramma’s bevat een lijst van alle geïnstalleerde stuurprogramma’s en biedt een centrale locatie waar u stuurprogramma’s kunt toevoegen, verwijderen en bijwerken.

549

Hoofdstuk 13

Een printer delen

550

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Het tabblad Geavanceerd, afgebeeld in figuur 13-23, biedt allerlei verschillende opties: Hoofdstuk 13

)

U kunt de locatie van wachtrijbestanden specificeren. Misschien wilt u ze verplaatsen naar een map op een ander station als u bijvoorbeeld op het huidige station vaak ruimte tekort komt wanneer u grote documenten probeert af te drukken.

)

De eerste drie selectievakjes op het tabblad Geavanceerd bepalen welke soorten gebeurtenissen moeten worden vastgelegd in het systeemlogboek van Windows, dat u in de module Logboeken kunt bekijken. Zie hoofdstuk 22 voor meer informatie.

)

Als het selectievakje bij Pieptoon laten horen bij fouten in externe documenten is geactiveerd, stelt de afdrukserver u hoorbaar op de hoogte van problemen met en externe printer.

)

De twee selectievakjes Informatieve meldingen weergeven regelen pop-upberichten in het systeemvak.

Werken met Afdrukbeheer Gebruikers van Windows Vista Business, Enterprise of Ultimate kunnen beschikken over een gereedschap dat alle afdrukbeheertaken in één handige console plaatst. Afdrukbeheer (printmanagement.msc) biedt een plek om printers, stuurprogramma’s, wachtrijen en shares te beheren. Als Afdrukbeheer deel uitmaakt van uw editie, kunt u de console starten door afdruk in het zoekvak van het menu Start te typen en vervolgens op Afdrukbeheer te klikken.

Figuur 13-22  Het venster Afdrukbeheer

551

Hoofdstuk 13

Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen

Figuur 13-23  De instellingen die u hier aanbrengt gelden voor opties die in alle eigenschappenvensters van printers beschikbaar zijn

Probleem Uw document wordt niet afgedrukt Als een document komt vast te zitten in de wachtrij en u het niet kunt verwijderen, opent u de module Services in Computerbeheer. Stop de service Print Spooler en start deze service daarna opnieuw.

Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen Sommige gebruikers werken liever met een kale opdrachtregel dan met een wizard of een MMC-console. Als u tot die groep behoort, zult u Net.exe willen gebruiken om gedeelde bronnen te beheren. Met deze opdrachten kunt u batchprogramma’s maken die sommige netwerkdelingtaken kunnen automatiseren. In de volgende paragrafen beschrijven we slechts de bekendste opdrachten (met hun gebruikelijkste parameters) om u een indruk te geven hoe de opdracht Net werkt. Meer informatie vindt u in de Online Help of door net help opdracht te typen, waarbij u opdracht vervangt door het woord dat in de voorbeelden na net volgt. Als u bijvoorbeeld meer informatie over de opdracht net use wilt krijgen, typt u net help use. Dat levert u meer informatie op dan net use /?, dat slechts de syntaxis van de opdracht toont.

552

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Net Share Hoofdstuk 13

Met de opdracht Net Share kunt u gedeelde bronnen op uw computer bekijken, maken, wijzigen en verwijderen.

Share-informatie bekijken Als u net share zonder parameters typt, toont de opdracht een lijst van de gedeelde bronnen op uw computer, zoals in het volgende voorbeeld: E:\>net share Share name

Resource

Remark

-----------------------------------------------------------------ADMIN$

E:\Windows

print$

E:\Windows\system32\spool\drivers

Remote Admin Printer Drivers

C$

C:\

Default share

D$

D:\

Default share

E$

E:\

Default share

N$

N:\

Default share

IPC$

Remote IPC

ADZPCTKO 2006 D:\MyDocs\ADZPCTKO 2006 F

F:\

OneNote Notebooks E:\Users\Carl\Documents\OneNote Notebooks Public

E:\Users\Public

Users

E:\Users

Windows Vista Security Guide E:\Users\Carl\Documents\Windows Vista Security Guide

De spoolermap voor individuele printers instellen De instelling Spoolermap op het tabblad Geavanceerd is opgeslagen in de waarde DefaultSpoolDirectory van de registersleutel HKLM\ Software\­Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\Print\Printers. Deze waarde bepaalt de spoolermap voor al uw lokale printers. Als u voor een bepaalde printer een andere map wilt gebruiken, moet u het register direct bewerken. Ga naar de sleutel HKLM\Software\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\Print\Printers\printer, waarbij printer de naam is van de printer die u wilt wijzigen, en stel de waarde Spool­Directory in op het pad dat u wilt gebruiken.

Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen

553

192.168.1.101

Spooled HP Color LaserJet 2500 PS

The command completed successfully.

Als u de opdracht Net Share laat volgen door de naam van een lokaal gedeelde bron, wordt informatie over die bron weergegeven. Zo toont de opdracht net share “adzpctko 2006” het volgende: E:\>net share “adzpctko 2006” Share name

ADZPCTKO 2006

Path

D:\MyDocs\ADZPCTKO 2006

Remark Maximum users

No limit

Users Caching

Manual caching of documents

Permission

Everyone, FULL Carl-PC\Carl, FULL Carl-PC\Jan, READ

The command completed successfully.

Een share toevoegen of wijzigen U kunt de map C:\Spreadsheets laten delen door een onbeperkt aantal gebruikers en de opmerking ‘Begroting’ door middel van de volgende opdracht toevoegen: C:\>net share Spreadsheets=C:\spreadsheets /unlimited /remark:”Begroting” Spreadsheets was shared successfully.

Door de sharenaam ‘gelijk te stellen’ aan een map, maakt u de share. Om een bestaande share te wijzigen gebruikt u alleen de sharenaam (en geen map), zoals in de volgende opdracht, die de opmerking op de share Spreadsheets wijzigt in ‘Begroting jaar 2008’. C:\>net share Spreadsheets /remark:”Begroting jaar 2008” The command completed successfully.

Bij de opdracht Net Share kunt u meerdere parameters gebruiken, zoals tabel 13-3 laat zien.

Tabel 13-3  Nuttige parameters voor de opdracht Net Share Parameter

Beschrijving

/Grant:gebruiker,

Stelt de toegangsmachtiging voor de share in. Typ na de komma Read, Change of Full.

/Users:aantal

Stelt het maximumaantal gebruikers in.

/Unlimited

Laat het maximumaantal gebruikers tegelijkertijd met de share verbinding maken.

Hoofdstuk 13

HP Color LaserJet 2500 PS

554

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Hoofdstuk 13

Parameter

Beschrijving

/Remark:“tekst”

Voegt een opmerking toe die in de detailweergave van Windows Verkenner wordt getoond.

Een gebruikersshare verwijderen Als u een gebruikersshare wilt verwijderen, gebruikt u gewoon de switch /delete bij de opdracht net share sharenaam: C:\>net share spreadsheets /delete spreadsheets was deleted successfully.

Net Use De opdracht Net Use verbindt uw computer met gedeelde bronnen op andere computers. De opdracht kan ook alle bronnen waarmee u bent verbonden, ontkoppelen of weergeven.

Verbindingen bekijken Typ net use zonder parameters als u de bronnen waarmee u momenteel bent verbonden, wilt weergeven: C:\>net use New connections will be remembered. Status

Local

Remote

Network

--------------------------------------------------------------------------OK G: \\everglades\programs

Microsoft Windows Network

OK K: \\everglades\document

Microsoft Windows Network

OK P: \\everglades\company

Microsoft Windows Network

OK LPT2 \\badlands\lj4000

Microsoft Windows Network

\\www.msnusers.com\[email protected] Web Client Network The command completed successfully.

Een gekoppeld netwerkstation toevoegen U kunt stationskoppelingen maken met een opdracht als de volgende: C:\>net use e: \\badlands\spreadsheets The command completed successfully.

Hiermee koppelt u de netwerkshare Spreadsheets op de computer met de naam Badlands aan de lokale stationsletter E. Als u de eerstvolgende beschikbare letter wilt ge-

bruiken, gebruikt u een sterretje (*) in plaats van de stationsletter en de dubbelepunt. U mag alle parameters toevoegen die in tabel 13-4 worden vermeld.

Tabel 13-4  Nuttige parameters voor de opdracht Net Use Parameter

Beschrijving

wachtwoord

Typ uw wachtwoord na de sharenaam, als een wachtwoord wordt vereist.

/User:domein\gebruikersnaam

Om verbinding te maken met een gebruikersnaam die verschilt van de gebruikersnaam waarmee u momenteel bent aangemeld, kunt u de parameter /User gebruiken. De domeinnaam is alleen noodzakelijk als u zich niet in hetzelfde domein bevindt als de bron waarmee u verbinding maakt. U kunt ook de domeinen gebruikersnaam in de schrijfwijze van een e-mailadres toevoegen (bijvoorbeeld gebruiker@domein).

/Delete

Verbreekt de verbinding. U hoeft alleen de stationsletter en /Delete te specificeren om de verbinding te verbreken.

/Persistent:yes of Persistent:no

De optie yes laat verbindingen voortbestaan, zodat ze weer worden verbonden wanneer u zich de volgende keer aanmeldt.

Een gekoppeld station loskoppelen Als u een gekoppeld station wilt ontkoppelen, gebruikt u eenvoudigweg de switch ­/­Delete bij de opdracht Net Use: C:\>net use e: /delete e: was deleted successfully.

Net Session Met behulp van de opdracht Net Sessions kunt u verbindingen tussen uw computer en clients die toegang tot de computer zoeken, bekijken of verbreken.

Sessie-informatie bekijken Typ net session zonder parameters als u de huidige verbindingen op uw computer wilt weergeven: E:\>net session Computer

User name

Client Type

Opens Idle time

---------------------------------------------------------------\\EATONCANYON

Carl

The command completed successfully.

3 00:00:03

555

Hoofdstuk 13

Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen

556

Hoofdstuk 13  Gedeelde mappen en printers beheren

Een sessie verbreken Hoofdstuk 13

Voeg na Net Session \\computernaam de switch /Delete toe om een sessie te verbreken. Als u \\computernaam niet toevoegt, worden alle actieve sessies verbroken.

Net File Met de opdracht Net File kunt u de geopende gedeelde bestanden op uw computer bekijken en sluiten. Als u net file typt (zonder meer), worden alle geopende bestanden weergegeven met een bestands-id, de naam van degene die het bestand geopend heeft en het aantal vergrendelingen dat elk bestand heeft: E:\>net file ID

Path

User name

# Locks

---------------------------------------------------------------1275068754 D:\MyDocs\...

Carl

0

1275068766 d:\mydocs\

Carl

0

1275069404 d:\mydocs\...

Carl

0

The command completed successfully.

Net Statistics De opdracht Net Statistics toont het statistische logboek van de lokale service Workstation of Server. Typ net statistics workstation als u de statistische gegevens van Workstation wilt zien. Typ net statistics server om de statische gegevens van Server te bekijken. Het statische logboek van Workstation ziet er zo uit: E:\>net statistics workstation Workstation Statistics for \\CARL-PC Statistics since 11/29/2006 7:13:42 PM Bytes received

11925791

Server Message Blocks (SMBs) received

1002

Bytes transmitted

110878

Server Message Blocks (SMBs) transmitted

1001

Read operations

600

Write operations

0

Raw reads denied

0

Raw writes denied

0

Network errors

0

Connections made

130

Reconnections made

8

Server disconnects

12

Sessions started

0

Hung sessions

0

Failed sessions

0

Failed operations

0

Use count

348

Failed use count

43

The command completed successfully.

557

Hoofdstuk 13

Opdrachtregelgereedschappen voor het beheer van gedeelde bronnen

14 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen De status bekijken in Netwerkcentrum  560 Problemen diagnosticeren met Netwerkoverzicht  562 Problemen met TCP/IP verhelpen  564 Gereedschappen om netwerkproblemen aan te pakken  572 De netwerkprestaties fijn afstemmen  573 Twee netwerken aan elkaar koppelen  575

De meeste eenvoudige netwerken van tien of minder computers werken prima met Windows Vista. Als u echter op netwerkproblemen stuit, kan het lastig zijn om ze op te lossen omdat het zo moeilijk is om te bepalen waar de fout precies schuilt. In sommige gevallen zijn netwerkproblemen het directe gevolg van defecte hardware, bijvoorbeeld op de computer of elders op het netwerk of op een ander tussenstation op de verbinding tussen uw computer en een bestemming op internet. Maar het probleem kan net zo goed zijn veroorzaakt door een verkeerde configuratie van uw computer. In dit hoofdstuk wordt besproken hoe u gebruikelijke netwerkconfiguratieproblemen, waaronder TCP/IP-adresfouten, onjuiste subnetinstellingen en DNS-problemen, kunt opsporen en repareren. We leggen ook uit hoe u situaties onderkent waar een netwerk op minder dan zijn normale snelheid opereert en we zullen u laten zien hoe u twee netwerken snel en gemakkelijk overbrugt.

560

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

Edities De netwerkfuncties die in dit hoofdstuk worden beschreven, werken in alle edities van Windows Vista op identieke wijze.

Hoofdstuk 14

De status bekijken in Netwerkcentrum In tegenstelling tot vroegere versies van Windows beschikt Windows Vista over ingebouwde gereedschappen om netwerkproblemen te diagnosticeren. Wanneer er een probleem is met uw netwerkverbinding, weet Windows Vista dat in veel gevallen al voordat u dat weet en toont het in zo’n geval een bericht. In de meeste berichtvensters treft u een knop Diagnose of een soortgelijke mogelijkheid aan om het probleem op te lossen. Soms loopt die weg echter dood, vaak in de vorm van de mededeling dat u de hulp van de systeembeheerder moet inroepen. Daar bent u niet erg mee geholpen, want die systeembeheerder, dat bent u.

Figuur 14-1  Windows Vista heeft een netwerkfout gedetecteerd Om problemen te ontdekken en op te lossen maakt Windows Vista gebruik van het nieuwe Network Diagnostics Framework (NDF). Wanneer een netwerkafhankelijke activiteit (bijvoorbeeld browsen naar een webpagina) mislukt, komt NDF automatisch in actie. NDF is ontworpen om de gebruikelijkste problemen die met het netwerk verband houden, aan te pakken. Dat omvat problemen met bestanden delen, de toegang tot websites, zojuist geïnstalleerde netwerkhardware, verbinding maken met een draadloos netwerk en een firewall van een andere fabrikant gebruiken. Zie voor meer informatie over NDF het artikel ‘Network diagnostics framework in Windows Vista’ van The Cable Guy op TechNet (www.vista-io.com/1401). Mogelijk vindt u meer informatie over een netwerkprobleem door naar Netwerkcentrum te gaan. In elk geval dient Netwerkcentrum als lanceerbasis voor diverse diagnostische gereedschappen.

De status bekijken in Netwerkcentrum

561

Zie in hoofdstuk 12 de paragraaf Werken met Netwerkcentrum als u wilt weten hoe u Netwerkcentrum opent.

Hoofdstuk 14

Als de verbinding is verbroken tussen uw computer en de rest van het netwerk of als uw internetverbinding is verbroken, toont Netwerkcentrum een rode X of een geel waarschuwingsteken in de lijn die de verbinding symboliseert (zie figuur 14-2). Hetzelfde symbool wordt eveneens op het netwerkpictogram in het systeemvak van de taakbalk weergegeven.

Figuur 14-2  Een X wijst op een probleem Klik op de X of het waarschuwingsteken om de netwerkdiagnostiek te starten, die de oorzaak vervolgens probeert te bepalen en ten slotte het probleem oplost of een mogelijke oplossing aandraagt. In plaats daarvan kunt u in de takenlijst ook op Diagnose en herstel klikken. Soms is het probleem simpelweg een verbinding die is uitgeschakeld.

Figuur 14-3  Een uitgeschakelde verbinding

562

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

Andere problemen zien er wat lastiger uit (zie figuur 14-4).

Hoofdstuk 14

Figuur 14-4  Een probleem met de DNS-configuratie Deze functie van Netwerkcentrum (de X die een verbroken verbinding aanduidt) is kenmerkend voor het elementaire probleemoplossingproces dat bij veel verbindingsproblemen wordt nagestreefd, namelijk: het probleem proberen te isoleren. Als de NDFdiagnose u op een dood spoor heeft gezet, zult u merken dat het probleem vaak wordt opgelost door de betroffen netwerkhardware opnieuw te starten, omdat de hardware dan wordt gedwongen om het netwerk opnieuw te detecteren. De volgende procedure biedt vaak uitkomst: 1 Isoleer het probleem. Doet het probleem zich voor op alle computers van uw netwerk, een deel van de computers of op slechts één computer? 2 Als het alle computers beïnvloedt, probeer dan het internetapparaat (kabelmodem of DSL-modem) opnieuw te starten. Als het apparaat geen aan/uit-schakelaar heeft, verwijder de stekker dan uit het stopcontact, wacht enige ogenblikken en steek de stekker er weer in. 3 Als het probleem een groep computer treft, probeer dan de router opnieuw te starten waarmee die computers zijn verbonden. 4 Als het slechts één computer betreft, probeer dan de netwerkverbinding van die computer te herstellen. Selecteer de verbinding in Netwerkcentrum en klik op Deze verbinding testen. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Uw TCP/IP-configuratie herstellen voor meer details.

Problemen diagnosticeren met Netwerkoverzicht Een andere functie die nieuw is in Windows Vista, is Netwerkoverzicht. Netwerkoverzicht maakt gebruik van het LLTD-protocol om de andere computers en apparaten op uw netwerk op te zoeken, waarna ze schematisch worden weergegeven. U kunt het overzicht in Netwerkcentrum zichtbaar maken door op Volledig overzicht weergeven te klikken (zie figuur 14-5 voor een voorbeeld).

563

Hoofdstuk 14

Problemen diagnosticeren met Netwerkoverzicht

Figuur 14-5  De computer die u gebruikt, wordt altijd in de linkerbovenhoek van Netwerkoverzicht weergegeven

Netwerkoverzicht werkt in bekabelde en draadloze netwerken, maar alleen op particuliere en domeinlocaties; u kunt geen overzicht van een openbaar netwerk bekijken. LLTD brengt alleen de computers binnen een enkel subnet in kaart; dit is de kenmerkende set-up in een huis of klein kantoor. Het zal u misschien opvallen dat sommige computers en apparaten aan de onderzijde van het venster afzonderlijk staan vermeld of zelfs in het overzicht geheel ontbreken. De oorzaak daarvan is dat niet alle besturingssystemen en apparaten LLTD ondersteunen of dat de apparaten niet goed zijn geconfigureerd. De apparaten die aan de onderzijde worden weergegeven, behoren over het algemeen tot een van de volgende twee categorieën: )

Computers met Windows XP. LLTD wordt in Windows Vista standaard geïnstalleerd, maar maakte geen deel uit van vroegere versies van Windows. Voor Windows XP is een LLTD-client beschikbaar; deze dient u via Windows Update te kunnen verkrijgen. (U kunt nagaan of LLTD is geïnstalleerd door naar het eigenschappenvenster van de netwerkverbinding te gaan en de lijst van geïnstalleerde protocollen te bekijken.) U kunt het protocol zonder Windows Update downloaden en installeren; zie voor details Microsoft Knowledge Base, artikel 922120 (www.vista-io.com/1402). LLTDonderdelen zijn momenteel niet verkrijgbaar voor andere versies van Windows.

)

Overige netwerkapparaten. LLTD maakt samen met een andere netwerkdetectietechnologie, Plug en Play Extensions oftewel PnP-X, deel uit van de Windows Rally­technologieën, een initiatief voor netwerkhardwareapparaten dat in 2006 werd ontwikkeld. Naar verwachting zullen apparaten met LLTD-ondersteuning in 2007 op

564

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

grote schaal beschikbaar komen, maar de eerste apparaten worden door Netwerkoverzicht niet volledig herkend. De meeste apparaten die de afgelopen jaren werden verkocht, ondersteunen UPnP, waardoor het apparaat ergens in het overzichtsvenster zal terechtkomen. Netwerkoverzicht toont evenwel slechts beperkte informatie over het apparaat en biedt slechts beperkte controle over het apparaat. )

Hoofdstuk 14

Configuratieproblemen. In Netwerkcentrum moet u erop letten dat uw netwerk niet als een openbaar netwerk wordt betiteld en dat netwerkdetectie is ingeschakeld. Bekijk de eigenschappen van uw netwerkverbinding in Netwerkverbindingen en overtuig uzelf ervan dat er twee op LLTD betrekking hebbende protocollen zijn geïnstalleerd, namelijk I/O-stuurprogramma van Link-Layer Topology Discovery en LinkLayer Topology Discovery responder. (Dat wil zeggen, hun selectievakjes moeten een vinkje bevatten.) Als u Windows Firewall of een andere firewall gebruikt, moet u erop letten dat de uitzondering heeft voor bestands- en printerdeling is ingeschakeld.

Netwerkoverzicht is meer dan alleen een plezant plaatje. Als u de muisaanwijzer op een computer of een ander apparaat laat rusten, krijgt u meer informatie over het apparaat, waaronder het IPv4-, IPv6- en MAC-adres. Netwerkinfrastructuurapparaten (zoals routers) met Windows Rally-ondersteuning bieden een keuzemenu wanneer u erop klikt, waaronder meestal een menuoptie die u naar de configuratiepagina van het apparaat brengt. Bij computers met gedeelde bronnen kunt u de computer in Netwerkoverzicht openen door erop te dubbelklikken, net zoals u dat in de map Netwerk doet. Netwerkoverzicht en het minioverzicht in Netwerkcentrum duiden beide verbroken netwerkverbindingen aan met een X. Klik op Diagnose en herstel om het probleem op te lossen.

Figuur 14-6  Een verbroken verbinding wordt aangeduid met een ×

Problemen met TCP/IP verhelpen TCP/IP is het standaardcommunicatieprotocol van internet. In Windows Vista is dit protocol automatisch geïnstalleerd en geconfigureerd. TCP/IP kan niet worden verwijderd. Het overgrote gedeelte van de tijd zal uw TCP/IP-verbinding prima werken zonder dat

Problemen met TCP/IP verhelpen

565

er handmatige configuratie nodig is. Als u in TCP/IP-netwerken op problemen stuit, zoals de onmogelijkheid om met andere computers op hetzelfde netwerk verbinding te maken of moeite om met externe websites verbinding te maken, kunnen de problemen verband houden met TCP/IP. U dient minstens globaal te weten hoe dit protocol werkt voordat u kunt uitzoeken welk gereedschap u moet gebruiken om de kern van het probleem aan te pakken.

Telkens wanneer het netwerk weigert om gegevens netjes te verzenden en te ontvangen, dient u als eerste stap na te gaan of er problemen zijn met de fysieke verbinding tussen de lokale computer en de rest van het netwerk. Vanuit de veronderstelling dat uw netwerkverbinding het TCP/IP-protocol gebruikt, is het hulpprogramma Ping uw krachtigste wapen. Als u de opdracht ping zonder parameters geeft, stuurt Windows vier echodatagrammen, kleine ICMP-pakketten, naar het door u gespecificeerde adres. Als de machine aan het andere eind van de verbinding antwoordt, weet u dat de netwerkverbinding tussen deze twee punten in orde is. Nota bene Waar komt de naam Ping toch vandaan? Sommige mensen beweren dat het de afkorting is van Packet INternet Groper. De schrijver van dit hulpprogramma, dat in 1983 voor BSD UNIX werd geschreven, zegt echter dat het oorspronkelijk werd genoemd naar het geluid dat het sonarsysteem van een onderzeeër maakt wanneer er pulsen worden uitgezonden om objecten in zee te zoeken.

Als u de opdracht ping wilt geven, opent u een opdrachtregelvenster (cmd.exe) en typt u de opdracht ping naam_doel, waarbij naam_doel een IP adres of de naam van een andere hostmachine is. Ping retourneert (bijvoorbeeld ) het volgende: C:\>ping www.voorbeeld.com Pinging www.voorbeeld.com [192.0.34.166] with 32 bytes of data: Reply from 192.0.34.166: bytes=32 time=31ms TTL=48 Reply from 192.0.34.166: bytes=32 time=30ms TTL=48 Reply from 192.0.34.166: bytes=32 time=30ms TTL=48 Reply from 192.0.34.166: bytes=32 time=33ms TTL=48 Ping statistics for 192.0.34.166: Packets: Sent = 4, Received = 4, Lost = 0 (0% loss), Approximate round trip times in milli-seconds: Minimum = 30ms, Maximum = 33ms, Average = 31ms

Hoofdstuk 14

Controleren of er verbindingsproblemen zijn

566

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

Hoofdstuk 14

Als alle verzonden pakketten grofweg op hetzelfde moment netjes terugkomen, is uw TCP/IP-verbinding in orde en kunt u uw probleemoplossende kwaliteiten op andere aspecten concentreren. Als sommige pakketten niet binnen de toegestane tijd terugkeren, wordt het bericht Request timed out weergegeven, wat aangeeft dat uw netwerkverbinding wel werkt, maar dat een of meer tussenstations tussen uw computer en de doelmachine problemen ervaren. Herhaal in dat geval de pingtest met behulp van de switch -n en verzend ditmaal een groter aantal pakketten; via de opdracht ping -n 30 192.168.1.1 verstuurt u bijvoorbeeld dertig pakketten naar de computer of router op 192.168.1.1. Nota bene De switch -n is hoofdlettergevoelig; geen hoofdletter gebruiken!

Een groot aantal timeouts, pakketverlies genoemd, duidt gewoonlijk op problemen elders op het netwerk, niet op de lokale machine. (Typ ping zonder gespecificeerd doel als u het volledige assortiment switches wilt zien dat u met de opdracht ping kunt gebruiken.) Als alle pakketten terugkeren met het bericht Request timed out, kan het probleem liggen aan de TCP/IP-verbinding op uw computer of een storing op een andere computer op het netwerk. Neem de volgende stappen, in de eerder beschreven volgorde, om het probleem toe te spitsen en stop op het punt waar u op een fout stuit: 1 Ping uw eigen computer door middel van een van de volgende opdrachten:

ping ::1



ping 127.0.0.1



ping localhost



Dit standaard-IP-adres komt overeen met uw computer. (Het eerste adres is het IPv6adres van uw eigen computer, het tweede adres is het IPv4-adres.) Als u een foutmelding krijgt, is TCP/IP op uw systeem niet goed geconfigureerd. Zie verderop in dit hoofdstuk de paragraaf Uw TCP/IP-configuratie herstellen voor suggesties om de verbinding te repareren.

2 Ping het IP-adres van uw computer. 3 Ping het IP-adres van een andere computer op uw netwerk. 4 Ping het IP-adres van uw router of de standaardgateway van uw netwerk. 5 Ping het IP-adres van elke DNS-server op uw netwerk. (Als u deze adressen niet weet, lees dan in de volgende paragraaf hoe u ze aan de weet kunt komen.) 6 Ping een bekende host buiten uw netwerk. Welbekende websites met veel verkeer zijn voor deze stap bij uitstek geschikt.

Problemen met TCP/IP verhelpen

567

Als de twee laatste stappen van dit proces geen succes opleveren, is uw probleem mogelijk te wijten aan DNS-problemen, die verderop in dit hoofdstuk worden besproken in de paragraaf DNS-problemen oplossen. Ping in plaats daarvan het numerieke IP-adres van een computer buiten uw netwerk om deze mogelijkheid te kunnen uitsluiten. (Uiteraard kan het wel eens moeilijk zijn om een IP-adres te vinden dat u kunt pingen als u DNS-problemen hebt!) Als u een website kunt pingen aan de hand van zijn IP-adres en niet aan de hand van zijn naam, duidt dat op DNS-problemen. Als u vermoedt dat er een probleem is op internet tussen uw computer en een ver weg gelegen host of server, gebruik dan het hulpprogramma Traceroute (Tracert.exe) om het probleem nauwkeurig te bepalen. Net als de opdracht ping werkt dit hulpprogramma vanaf een opdrachtregel. U specificeert het doel (een hostnaam of een IP-adres) volgens de schrijfwijze tracert doel_naam. Het hulpprogramma verzendt een reeks pakketten en meet de tijd die ervoor nodig is om tussenstation op de route te bereiken. Timeouts of ongewoon slechte prestaties duiden op een verbindingsprobleem. Als de reactietijd van het netwerk tot aan het eerste tussenstation veel langer is dan de andere tussentijden, hebt u mogelijk een probleem met de verbinding naar uw internetprovider. In dat geval is het raadzaam contact op te nemen met de helpdesk van de internetprovider. Problemen verder weg langs de route kunnen op opstoppingen of hardwareproblemen duiden in verder weg gelegen internetzones die buiten de macht van uw serviceprovider liggen en die mogelijk verdwijnen wanneer u een andere URL controleert die een ander pad via internet volgt. Als uw tests inconsistente resultaten opleveren, kunt u de mogelijkheid uitsluiten dat een firewallprogramma of NAT-apparaat de schuldige is (bijvoorbeeld een router of een residentiële gateway). Als u een firewall van een andere leverancier gebruikt, schakel deze dan tijdelijk uit. Probeer uw router te omzeilen en direct met een breedbandverbinding (DSL- of kabelmodem) verbinding te maken. Als de pingtest functioneert met de firewall en het NAT-apparaat uit het zicht, kunt u netwerkproblemen uitsluiten en concluderen dat de firewallsoftware of de router ver-

Kies een goede testsite In sommige gevallen resulteert het pingen van een externe website in een string van request timed out-berichten, zelfs als u de desbetreffende site probleemloos kunt bereiken. Laat u niet misleiden. Sommige populaire sites, waaronder de startpagina van Microsoft op www. microsoft. com, blokkeren alle ICMP-verkeer, pingpakketten incluis, als routinebeveiligingsmaatregel. Probeer verschillende sites te pingen voordat u de conclusie trekt dat uw internetverbinding is verbroken.

Hoofdstuk 14

7 Gebruik het hulpprogramma Pathping om dezelfde host te pingen als in stap 6. Dit hulpprogramma combineert de functionaliteit van Ping met die van het hulpprogramma Traceroute om tussenliggende doelen op internet te zoeken tussen uw computer en de gespecificeerde host of server.

568

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

keerd is geconfigureerd. Let erop dat u, nadat u de tests hebt voltooid, de firewall en de router weer inschakelt!

Problemen met IP-adressen diagnosticeren

Hoofdstuk 14

Op de meeste netwerken worden IP-adressen automatisch toegewezen door DHCP-servers. In sommige gevallen moet u statische IP-adressen gebruiken (vaste numerieke adressen). Problemen met DHCP-servers of -clients kunnen ertoe leiden dat netwerkverbindingen ophouden te functioneren, net als onjuist toegewezen statische IP-adressen daartoe kunnen leiden. Ga als volgt te werk om de details van uw huidige IP-configuratie te bekijken: 1 Klik in Netwerkcentrum op Netwerkverbindingen beheren. 2 Dubbelklik op het pictogram van de verbinding waarover u meer informatie wenst. (In plaats daarvan kunt u ook het pictogram selecteren en in de opdrachtenbalk op De status van deze verbinding weergeven klikken.)

Figuur 14-7  De details van de verbinding 3 Klik op Details en controleer het momenteel toegewezen IP-adres, het subnetmasker en de standaardgateway van de verbinding. (Als u IPv4- en IPv6-connectiviteit hebt, toont het dialoogvenster Gegevens van netwerkverbinding informatie over beide protocollen.) In figuur 14-8 kunt u constateren dat het IP-adres automatisch werd toegewezen door de DHCP-server in een router; de details geven aan dat DHCP is ingeschakeld en dat het adres van de DHCP-server overeenkomt met het adres van de router.

569

Hoofdstuk 14

Problemen met TCP/IP verhelpen

Figuur 14-8  Het dialoogvenster Gegevens van netwerkverbinding U kunt ook details opvragen over uw IP-configuratie door het hulpprogramma Ipconfig. exe in een opdrachtregelvenster te gebruiken. Als u ipconfig zonder parameters op een opdrachtregel typt, toont het hulpprogramma het DNS-voorvoegsel, het IPv6- en IPv4adres, het subnetmasker en de standaardgateway van elke netwerkverbinding. Als u alle details van elke beschikbare netwerkverbinding wilt zien, typt u ipconfig /all. Nota bene Typ ipconfig /? als u een lijst van alle opties voor de opdracht ipconfig wilt zien.

Het hier vermelde, daadwerkelijke IP-adres kan u helpen om verbindingsproblemen op te lossen: )

Als het adres de notatie 169.254.x.y heeft, maakt uw computer gebruik van APIPA. Dat houdt in dat de DHCP-client van uw computer niet in staat was om een DHCPserver te bereiken en dus niet automatisch een IP-adres heeft verkregen. Controleer de verbinding met uw netwerk.

)

Als het adres thuishoort in een van de blokken IP-adressen die voor gebruik op privé­ netwerken is gereserveerd (zie in hoofdstuk 12 de paragraaf IP-adressen instellen), overtuig uzelf er dan van dat een andere computer (een ICS-host) of router of residentiële gateway uw internetrequest netjes doorstuurt naar een correct geconfigureerd openbaar IP-adres.

570

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

Als het adres van uw computer 0.0.0.0 luidt, is het netwerk ontkoppeld of is het statische IP-adres van de verbinding een duplicaat van een adres dat al op het netwerk bestaat.

)

Verzeker uzelf ervan dat u het juiste subnetmasker voor computers op uw lokale netwerk gebruikt. Vergelijk de IP-instellingen op de problematische machine met de IP-instellingen van andere computers in het netwerk. De standaardgateway en het subnetmasker moeten voor alle computers op het netwerk identiek zijn. De eerste een, twee of drie sets getallen in het IP-adres van elke machine moeten identiek zijn, afhankelijk van het subnetmasker. Een subnetmasker 255.255.255.0 betekent dat de eerste drie IP-adresgetallen van computers op uw netwerk identiek moeten zijn; 192.168.0.83 en 192.168.0.223, bijvoorbeeld, kunnen op een netwerk met behulp van dit subnetmasker communiceren, maar 192.168.1.101 zal niet worden herkend als behorend tot het netwerk. Evenzo moeten de eerste twee getallen in elk adres overeenkomen als het subnetmasker 255.255.0.0 is; 172.16.2.34, 172.16.4.56 en 172.16.83.201 zijn allemaal geldige adressen op een subnet met dit masker. In alle gevallen moet de gatewaymachine ook lid van hetzelfde subnet zijn. (Als u een router, switch of residentiële gateway voor de toegang tot internet gebruikt, moet het lokale adres op dat apparaat deel uitmaken van hetzelfde subnet als de machine op uw netwerk.)

Hoofdstuk 14

)

Nota bene Raakt u overdonderd door subnetten en andere verwante technische termen? Lees Microsoft Knowledge Base, artikel 164015, ‘Understanding TCP/IP addressing and subnetting basics’ (www.vista-io.com/1403) voor een uitstekend overzicht over deze soms verwarrende onderwerpen. Dit artikel geeft informatie over IPv4. Zie voor vergelijkbare details over IPv6 het artikel ‘Introduction to IPv6’ op TechNet (www.vista-io.com/1404).

Uw TCP/IP-configuratie herstellen Als u een probleem met uw TCP/IP-configuratie vermoedt, probeer dan een van de volgende herstelopties: )

Kies de automatische hersteloptie. Klik met de rechtermuisknop op het verbindingspictogram in Netwerkverbindingen en kies Diagnose.

)

Vernieuw uw IP-adres. Geef de opdracht ipconfig /renew om uw IPv4-adres door de DHCP-server te laten vernieuwen. Typ ipconfig /renew6 om het IPv6-adres te ­laten vernieuwen.

DNS-problemen oplossen DNS is een cruciaal onderdeel van internet. DNS-servers converteren hostnamen (bijvoorbeeld www.microsoft.com) naar numerieke IP-adressen, zodat pakketten naar het

Problemen met TCP/IP verhelpen

571

juiste internetadres verzonden kunnen worden. Als u met de pingtest een numeriek adres buiten uw netwerk kunt bereiken maar niet in staat bent om websites op naam te bereiken, heeft het probleem vrijwel zeker te maken met uw DNS-configuratie.

)

Wijzen uw TCP/IP-instellingen naar de juiste DNS-servers? Inspecteer de details van uw IP-configuratie en vergelijk de DNS-servers die hier staan vermeld met de DNS-servers die door uw internetprovider worden aanbevolen. (Misschien moet u met uw internetprovider contact opnemen om deze details op te vragen.)

)

Heeft uw internetprovider DNS-problemen? Een verkeerd geconfigureerde DNSserver (of een server die offline is) kan uw pogingen dwarsbomen om internet te gebruiken. Probeer elke DNS-server te pingen om na te gaan of die server beschikbaar is. Als uw internetprovider met meerdere DNS-servers werkt en u problemen hebt om een bepaalde server te bereiken, verwijder die server dan tijdelijk uit uw IP-configuratie en gebruik in plaats daarvan de andere server.

)

Hebt u hulpprogramma’s ge nstalleerd die ‘internet versnellen’? Veel van dergelijke programma’s werken door het bestand Hosts op uw computer te bewerken en IP-adressen en hostnamen (servernamen) aan elkaar te koppelen. Wanneer Windows een hostnaam in het bestand Hosts aantreft, wordt het aldaar vermelde IPadres gebruikt en wordt de request niet naar een DNS-server gezonden. Als de eigenaar van de server zijn DNS-records wijzigt en naar een nieuw IP-adres laat wijzen, zal uw Hosts-bestand u naar de verkeerde locatie brengen.

Tijdelijke DNS-problemen kunnen ook worden veroorzaakt door de DNS-cache, die door Windows met het oog op betere prestaties wordt gebruikt. Als u plotseling moeite hebt

Namen converteren naar IP-adressen en omgekeerd De opdracht Nslookup is een verborgen juweeltje in Windows. Gebruik dit opdrachtregelhulpprogramma om een volledig gekwalificeerde domeinnaam naar het bijbehorende IP-adres te converteren. U kunt een hostnaam intypen om een enkelvoudig adres op te vragen. Typ bijvoorbeeld nslookup ftp.microsoft.com als u het IP-adres van de FTPserver van Microsoft wilt weten. Of typ nslookup om naar de interactieve modus over te schakelen. Vanuit deze prompt kunt u elke domeinnaam intypen om het IP-adres op te zoeken. Als u wat geavanceerdere opzoekgereedschappen nodig hebt, kunt u ze opzoeken in een willekeurige zoekmachine. Een goed startpunt is www.dnsstuff. com, waar u een indrukwekkende verzameling online gereedschappen vindt om domeinen, IP-adressen en hostnamen op te zoeken. De site biedt eveneens hulpprogramma’s die duistere IP-adressen kunnen vertalen; beide worden op grote schaal gebruikt door spammers om hun sporen online te verdoezelen.

Hoofdstuk 14

De volgende vragen kunt u stellen wanneer u DNS-problemen vermoedt:

572

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

om een specifieke site op internet te bereiken en u ervan overtuigd bent dat er met de site niets mis is, typ dan de volgende opdracht om de DNS-cache te wissen: ipconfig / flushdns.

Gereedschappen om netwerkproblemen aan te pakken Hoofdstuk 14

Windows Vista biedt een enorm assortiment hulpprogramma’s die u kunt gebruiken om netwerkverbindingen te diagnosticeren, te controleren en te herstellen. Tabel 14-1 geeft een overzicht van de beschikbare hulpprogramma’s met een beknopte beschrijving van hoe u ze gebruikt.

Tabel 14-1  Windows-netwerkhulpprogramma’s Naam van het hulpprogramma

Waarvoor het wordt gebruikt

Get Mac Address (getmac.exe)

Ontdekt het MAC-adres (Media Access Control) en vermeldt de bijbehorende netwerkprotocollen voor alle netwerkkaarten op een computer, hetzij lokaal hetzij via een netwerk.

Hostname (hostname.exe)

Toont de hostnaam van de huidige computer.

IP Configuration Utiltiy (ipconfig.exe)

Toont alle huidige TCP/IP-netwerkconfiguratiewaarden en vernieuwt de DHCP- en DNS-instellingen.

Name Server Lookup (nslookup.exe)

Toont informatie over DNS-records voor specifieke IP-adressen en/of hostnamen, zodat u DNSproblemen kunt aanpakken.

Net services commands (net.exe)

Voert zeer gevarieerde netwerktaken uit. Typ net zonder parameters om een volledige lijst van beschikbare opdrachtregelopties weer te geven.

Netstat (netstat.exe)

Toont actieve TCP/IP-verbindingen, poorten waarop de computer luistert, Ethernetgegevens, IP-routetabel en IPv4/IPv6-gegevens.

Network Command Shell (netsh.exe)

Toont of wijzigt de netwerkconfiguratie van een lokale of externe computer die momenteel actief is; dit opdrachtregelhulpprogramma biedt een reusachtig aantal opties, die in Help allemaal worden genoemd.

PathPing (pathping.exe)

Combineert de functie van Tracert en Ping om problemen op een router of netwerklink op te sporen.

TCP/IP NetBIOS Information (nbtstat.exe)

Toont gegevens over het NetBIOS over TCP/IPprotocol (NetBT), NetBIOS-naamtabellen voor de lokale computer en externe computers en de NetBIOS-namencache.

Naam van het hulpprogramma

Waarvoor het wordt gebruikt

TCP/IP Ping (ping.exe)

Verifieert verbindingen op IP-niveau met een ander internetadres door ICMP-pakketten te verzenden en de reactietijd in milliseconden te meten.

TCP/IP Route (route.exe)

Toont en wijzigt items in de lokale IP-routetabel.

TCP/IP Traceroute (tracert.exe)

Bepaalt het pad naar een internetadres en meldt de tijd die nodig was om elk tussenstation te bereiken; nuttig om verbindingsproblemen op specifieke netwerksegmenten op te sporen.

De netwerkprestaties fijn afstemmen Werkt het netwerk een stuk trager dan redelijkerwijs mag worden verwacht? Windows Taakbeheer biedt een snelle en gemakkelijke manier om de prestaties van alle actieve netwerkverbindingen te meten. Als u prestatiegegevens van het huidige netwerk wilt bekijken, opent u Windows Taakbeheer door op Ctrl+Shift+Esc te drukken en vervolgens het tabblad Netwerk op de voorgrond te plaatsen (zie figuur 14-9). Zie in hoofdstuk 21 de paragraaf over Taakbeheer als u wilt weten hoe u Windows Taakbeheer gebruikt. In het hier weergegeven voorbeeld zijn twee netwerkverbindingen actief, dus worden er twee grafieken weergegeven, één voor elke verbinding. U kunt zien dat geen van beide verbindingen veel bandbreedte gebruikt.

Machines en IP-adressen snel koppelen Een Hosts-bestand kan handig zijn op een netwerk van gemiddelde grootte waar alle computers statische IP-adressen hebben. Door computernamen en IP-adressen in een Hosts-bestand in te voeren vervalt de noodzaak om berichten over het netwerk te broadcasten om elke machine op te zoeken. In plaats daarvan vindt Windows de machinenaam en het bijbehorende IP-adres in het Hosts-bestand en gaat Windows direct naar het juiste adres. Wilt u het Hosts-bestand bewerken, gebruik dan Kladblok of een andere teksteditor. Open het Hosts-bestand (dit bestand heeft geen extensie) in %SystemRoot%\System32\Drivers\ Etc. Het commentaar in dit bestand legt de schrijfwijze uit en is erg gemakkelijk te volgen.

573

Hoofdstuk 14

De netwerkprestaties fijn afstemmen

574

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

Hoofdstuk 14

Figuur 14-9  De prestaties van een LAN-verbinding bekijken Op de meeste netwerken is de snelheid van de verbinding met internet de beperkende factor voor de prestaties van het netwerk. Fast Ethernet-verbindingen, met hun overdrachtsnelheid van maximaal 100 megabits per seconde, zijn tien tot dertig keer zo snel als de snelste kabel- of DSL-verbinding. U ziet wellicht bovenmatig netwerkgebruik op de lokale netwerkverbinding voor een ICS-host machine als meerdere andere computers op het netwerk bezig zijn met het overbrengen van grote bestanden (bijvoorbeeld

Wijzig de namen van netwerkverbindingen om duidelijkheid te scheppen In de map Netwerkverbindingen genereert Windows automatisch een algemene naam voor elke verbinding, bijvoorbeeld LAN-verbinding. Maak er een gewoonte van om alle verbindingen in deze map duidelijke namen te geven. De namen die u toewijst, worden weergegeven in de grafieken van Windows Taakbeheer, op pictogrammen in het systeemvak, in statusdialoogvensters en alle andere plaatsen waar u informatie voer verbindingen kunt bekijken. Heldere namen maken het veel gemakkelijker om problemen op te sporen, vooral als u meerdere actieve verbindingen hebt.

Twee netwerken aan elkaar koppelen

575

videoclips) direct vanaf die machine en niet vanaf het netwerk. Draadloze verbindingen die moeite hebben om een basisstation te bereiken, kunnen ook prestatieproblemen vertonen als ze automatisch op lagere verbindingssnelheden overschakelen. Ook nu zal deze vertraging het duidelijkst merkbaar zijn als er een poging wordt gedaan om grote bestanden tussen twee computers op het netwerk uit te wisselen.

In theorie kunt u de prestaties van een TCP/IP-netwerk verbeteren door specifieke instellingen in het register fijn af te stemmen. De instellingen RWIN en MTU regelen technische details van de overdracht en ontvangst van pakketten door de TCP/IP-verbinding. Internet puilt uit van de sites die hulp en hulpprogramma’s aanbieden waarmee u deze waarden kunt resetten. Pas op! De meeste van deze artikelen zijn gebaseerd op TCP/IP-instellingen uit vroegere versies van Windows en zijn niet van toepassing op Windows Vista, dat verbindingen in het algemeen heel goed configureert. Deze instellingen fijn afstemmen zonder de gevolgen te kunnen overzien, is een recept voor tragere prestaties en kan verbindingsproblemen tot gevolg hebben zodra uw fijn afgestemde pakketten op routers en andere verbindingspunten op internet stuiten die geen raad weten met die pakketten. Voelt u zich gedwongen om te experimenteren, maak dan eerst een systeemherstelpunt en lees de definitieve, uitgebreide FAQ op de site van Broadband Reports op www.vista-io.com/1405 voordat u met de registereditor in de weer gaat.

Twee netwerken aan elkaar koppelen Zoals we in hoofdstuk 12 opmerkten, ondersteunt Windows Vista een groot aantal typen netwerken, waaronder Ethernet, Home Phoneline Networking en draadloze verbindingen. In sommige gevallen zal uw thuisnetwerk of kleine kantoornetwerk wellicht bestaan uit twee of meer verschillende typen fysieke netwerken. U hebt bijvoorbeeld twee desktopcomputers (die we voor het gemak A en B zullen noemen) die u op zolder op een Ethernethub hebt aangesloten en waarbij computer A tevens als ICS-host fungeert. In de kelder hebt u nog een computer (C geheten) die u aan het netwerk wilt toevoegen. Een netwerkkabel tussen de zolder en de kelder laten lopen is onpraktisch en een betrouwbare draadloze verbinding behoort evenmin tot de mogelijkheden. U hebt nog wel een telefoonaansluiting op die locatie, dus hebt u een telefoonlijnnetwerkadapter geïnstalleerd en in de telefoonaansluiting gestoken. Op zolder hebt u een telefoonlijnadapter op computer B aangesloten. U hebt nu twee netwerken. Computer A en computer B kunnen gemakkelijk met elkaar communiceren, evenals computer B en computer C. Maar computer A en computer C beschikken niet over een manier om elkaar te bereiken, wat betekent dat computer C van internet is verstoken. Hoe brengt u deze drie computers bij elkaar in hetzelfde netwerk? Door een netwerkbrug te maken die de twee netwerken naadloos bij el-

Hoofdstuk 14

Waarschuwing

576

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

kaar brengt en een virtuele verbinding tussen beide afzonderlijke netwerksegmenten maakt. In dit voorbeeld overbrugt u de twee netwerkverbindingen op computer B. In deze configuratie kan computer C direct met computer A communiceren en zelfs diens internetverbinding kunnen delen. Waarschuwing

Hoofdstuk 14

In de meeste set-ups thuis en op een klein kantoor is een netwerkbrug onnodig; in plaats daarvan dient u ICS of een router of een residentiële gateway te gebruiken. Als u een draadloos toegangspunt bijvoorbeeld op een router aansluit, in plaats van het apparaat direct aan een breedbandverbinding te koppelen, zal het apparaat zich bij de andere machines op uw Ethernetnetwerk voegen. Schakel de NAT op het draadloze toegangspunt uit en sta elke met een draadloze adapter uitgeruste computer op het netwerk toe om zijn IP-adres direct van de DHCP-server van de router te ontvangen. Deze configuratie vereist dat u in de set-upsoftware van het toegangspunt duikt en een paar geavanceerde opties instelt, maar het resultaat is het waard, zowel vanuit beveiligingsoogpunt als vanuit beheergemak.

Hoewel de stappen om een brug te maken eenvoudig zijn, zijn de eraan ten grondslag liggende principes verwarrend. Het volgende moet u weten: )

U kunt een brug maken met behulp van twee (of meer) willekeurige Ethernet-, IEEE 1394- of Ethernetcompatibele draadloze adapters. U kunt geen VPN-verbinding, inbelverbinding of directe kabelverbinding aan een netwerkbrug toevoegen.

)

Hoewel het technisch mogelijk is, mag u nooit een verbinding die een openbaar internetadres heeft, overbruggen naar een verbinding met een particulier netwerk. In zo’n configuratie dient u ICS te gebruiken.

)

Wanneer u een netwerkbrug gebruikt, moet de machine die de brug heeft ingeschakeld, zelf ingeschakeld zijn om de andere computers via het virtuele netwerk te laten communiceren. Als u die computer afsluit, sluit u de brug eveneens.

Als u in Netwerkverbindingen een netwerkbrug wilt maken, selecteert u de eerste verbinding. Houd de Ctrl-toets ingedrukt en selecteer de andere verbinding(en). Klik met de rechtermuisknop en kies in het snelmenu de menuoptie Verbindingsbrug maken. Nadat u een netwerkbrug hebt gemaakt, wordt er een nieuw apparaat in de map Netwerkverbindingen weergegeven (zie figuur 14-10). Nadat u de brug hebt gemaakt, zijn de instellingen van de afzonderlijke verbindingen niet meer beschikbaar. Als u de details van uw netwerkconfiguratie wilt bekijken, dubbelklikt u op het pictogram Netwerkbrug en kiest u Eigenschappen. In het dialoogvenster Eigenschappen van netwerkbrug kunt u de configuratiedetails van de afzonderlijke adapters aanpassen of de IP-instellingen van de overbrugde verbinding configureren (zie figuur 14-11).

577

Hoofdstuk 14

Twee netwerken aan elkaar koppelen

Figuur 14-10  De map Netwerkverbindingen met het nieuwe apparaat

Figuur 14-11  Het tabblad Netwerken Op een enkele computer kunt u slechts één netwerkbrug hebben, hoewel u in theorie maximaal 68 adapters aan een brug kunt laten deelnemen. Als u adapters aan de brug wilt toevoegen of eruit wilt verwijderen, klikt u in het venster Netwerkverbindin-

578

Hoofdstuk 14  Een klein netwerk fijn afstemmen en doorlichten bij problemen

gen met de rechtermuisknop op het verbindingspictogram en kiest u de snel­menuoptie Aan brug toevoegen of Uit brug verwijderen. Als u besluit de netwerkbrug niet langer te gebruiken, kunt u hem verwijderen door met de rechtermuisknop op het pictogram Netwerkbrug te klikken en in het snelmenu de menuoptie Verwijderen te kiezen.

Hoofdstuk 14

Deel III Digitale media Hoofdstuk 15 Basisbegrippen digitale media Hoofdstuk 16 Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen Hoofdstuk 17 Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen Hoofdstuk 18 Films en dvd’s maken en bekijken Hoofdstuk 19 Werken met Windows Media Center

15 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ● ◐ ◐ ●

Basisbegrippen digitale media

Het gebruik van Windows Media Player  583 De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen  586 Het gebruik van invoegtoepassingen en uitbreidingen  597 Codecs toevoegen en bijwerken  598 Welke bestandsindelingen worden ondersteund?  599 Uw mediabibliotheek beheren  602 Het gebruik van Media Center  609 Media synchroniseren en delen met draagbare ­apparatuur  610 Wat u moet weten van uw digitale rechten en hoe u deze moet beschermen  615 Beveiligings- en privacyproblemen  618

Als u het kunt zien, horen en converteren naar een reeks digitale bits, bestaat er een grote kans dat Windows Vista het aankan. Met een klein beetje ervaring en training kunt u gebruikmaken van een assortiment hulpprogramma’s en functies in Windows Vista voor het vervaardigen, downloaden, rippen, bewerken, kopiëren, labelen, zoeken, structureren, synchroniseren, branden, afspelen en delen van digitale mediabestanden, waaronder muziekbestanden, videoclips en digitale foto’s. De mogelijkheid tot het afspelen van opgenomen tv- en muziekuitzendingen in volledige hifi-kwaliteit verklaart waarom de laatste generatie computers met Windows Vista zich net zo thuis voelt in de huiskamer als op kantoor.

582

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

In de vijf hoofdstukken waaruit dit deel van het boek bestaat, laten we u zien hoe u de afzonderlijke programma’s en functies waaruit de gereedschapkist bij de digitale media van Windows Vista is opgebouwd, kunt gebruiken en aan uw wensen aanpassen: Windows Media Player 11 is het afspeelapparaat voor muziek- en videobestanden, met bovendien een engine voor het rippen (kopiëren) van cd’s, aan de hand waarvan muziek als digitaal bestand in een bepaalde indeling kan worden opgeslagen. Van hieruit maakt u een verbinding met Windows-compatibele downloadservices en beheert u uw bibliotheek met digitale muziek (liedjes, albums en afspeellijsten) en filmbestanden.

)

Windows Fotogalerie levert de gereedschappen voor het importeren van afbeeldingen via digitale camera’s, waarmee u kleine retoucheer- en bijsnijdhandelingen kunt verrichten en de afbeeldingsbestanden kunt labelen met trefwoorden, die het zoeken op een later tijdstip vereenvoudigen. Via Windows Fotogalerie kunt u foto’s branden op een gegevens-cd of dvd of (en dat geldt uitsluitend voor de edities Home Premium en Ultimate) op een video-dvd. U kunt ook foto’s delen via e-mail en een Windows Movie Maker-project starten met geselecteerde afbeeldingbestanden uit de Windows Fotogalerie.

Hoofdstuk 15

)

Edities Windows Media Player, het meest veelzijdige digitale mediagereedschap van allemaal, is beschikbaar in elke editie van Windows Vista, dus ook in Home Basic. Net als Windows Fotogalerie is Windows Media Player qua uiterlijk, beschikbare functies en werking in alle edities van Windows absoluut identiek. Windows Movie Maker is ook in alle versies beschikbaar, maar u kunt een project alleen opslaan in een hogeresolutie-indeling of branden op een dvd met behulp van Windows DVD Maker in de op de gebruiker georiënteerde Home Premium- en Ultimate-editie.

)

Met Windows Movie Maker kunt u digitale foto’s en videoclips importeren, bewerken en met elkaar combineren tot slimme filmpjes, die via een computer- of tvscherm kunnen worden afgespeeld. U kunt via elke editie van Windows Vista een kwalitatief goede dvd-opname maken. Wilt u filmprojecten met een hoge resolutie maken en opslaan, dan hebt u wel Windows Vista Home Premium of Ultimate ­nodig.

)

Windows Media Center voegt aan Windows Vista een interface met een resolutie van minstens 1920×1080 toe. Met behulp van een afstandsbediening kunt u tv-programma’s opnemen en afspelen, luisteren naar liedjes, albums en afspeellijsten vanuit uw muziekbibliotheek, en diapresentaties, video-opnamen en gedownloade films bekijken; en dat allemaal in uw huiskamer. Via een rechtstreekse verbinding met een flatscreen-tv (of een indirecte verbinding via een Microsoft Xbox 360 of andere daarvoor geschikte media-afspeelapparatuur) kunt u een computer die draait

Het gebruik van Windows Media Player

583

onder Windows Vista Home Premium of Ultimate omtoveren tot een HD-, voor hifimaniakken geschikt, digitaal amusementscentrum. )

Met Windows DVD Maker kunt u geluidsbestanden, videoclips en digitale foto’s samenstellen en ze op dvd-schijven branden die een opnamemogelijkheid hebben en die kunnen worden afgespeeld in de meeste dvd-spelers voor de doorsneeconsument. Deze optie is alleen beschikbaar in de Vista-edities Home Premium en Ultimate.

Naast de toepassingen in dit overzicht bevat Windows Vista ook een functie Media delen, waarmee u bepaalde of alle mediabestanden die zijn opgeslagen in uw bibliotheek kunt delen met andere computers en apparatuur in uw netwerk.

Zie hoofdstuk 5 voor bijzonderheden over de configuratie van de hardware en de installatie van stuurprogramma’s om gebruik te kunnen maken van de desbetreffende apparatuur.

Het gebruik van Windows Media Player Windows Media Player is al meer dan tien jaar onderdeel van Microsoft Windows. In het prille begin was het programma Media Player een 16-bits hulpprogramma zonder tierelantijnen, dat maar één kunstje kende: het afspelen van ongecomprimeerde Windows-geluidsbestanden (WAV-bestanden). In de loop der jaren heeft Microsoft langzaam maar zeker de mogelijkheden van Windows Media Player verbeterd, het ontwerp opgeleukt en de koppelingen met Windows verstevigd. Alle versies van Windows Vista bevatten Windows Media Player 11. Nota bene Windows Media Player 11 is eveneens beschikbaar in een versie van Windows XP. Deze twee programma’s hebben dezelfde functionaliteit.

U kunt Windows Media Player gebruiken om geluids- en videobestanden af te spelen die zijn opgeslagen op een lokale schijf of die worden gestreamd via internetsites. U kunt sporen vanaf audio-cd’s rippen (dat wil zeggen: kopiëren naar uw harde schijf) in een breed scala aan kwaliteitsniveaus, uw eigen cd’s maken via een cd- of dvd-speler die opnamemogelijkheden heeft en liedjes downloaden naar draagbare audiospelers. U kunt de Player gebruiken als jukebox om te kunnen luisteren naar al uw favoriete muziek, in de door u gewenste volgorde (in een zogeheten afspeellijst) of in een willekeurige volgorde. Als u een dvd-speler hebt die correct is geconfigureerd, kunt

Hoofdstuk 15

In dit hoofdstuk gaan we ervan uit dat u alle hardware die u nodig hebt om de functies die we hier bespreken te kunnen gebruiken (waaronder geluidskaarten, luidsprekers, dvd-branders en tv-tuners) op correcte wijze hebt geïnstalleerd.

584

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

u de Player gebruiken om uw favoriete films en concertvideo’s op een bureaubladcomputer of draagbare computer af te spelen. Windows Media Player is ook ontworpen om dienst te doen als een toegangspoort naar media op het web, met name online winkels die muziek en films verkopen. Als u in het menu helemaal aan de rechterkant van de Player-werkbalk (het horizontale deelvenster met opties, boven in het Player-venster) klikt op de optie Media Guide, wordt de Player een specifieke webbrowser die www.windowsmedia.com laadt, een (Engelstalig) ‘internettijdschrift’ met allerlei soorten nieuws en amusement. U kunt gebruikmaken van de koppelingen op deze site om te kijken naar nieuwsuitzendingen, te luisteren naar muziek, recensies van actuele films te bekijken en radiostations op internet op te zoeken. In Windows Media Player 11 kunt u met de knop Online winkels verbinding zoeken met sites die u maar al te graag allerlei soorten media-items willen verkopen.

Hoofdstuk 15

Het basisontwerp van de interface van Windows Media Player is in de afgelopen vijf jaar niet veel veranderd, hoewel het visuele ontwerp ten opzichte van zijn voorgangers aanzienlijk is gestroomlijnd. Zoals u in figuur 15-1 kunt zien, bestaat het Playervenster uit zes hoofdelementen (waarvan sommige verborgen kunnen zijn) wanneer er iets wordt afgespeeld en Nu afspelen is geselecteerd.

Hoe kunt u radiostations op internet ­opzoeken, opslaan en erop afstemmen? In vorige versies van Windows Media Player was het vrij eenvoudig om radiostations op internet te traceren. In Windows Vista is deze optie veel moeilijker bereikbaar, maar het is nog steeds mogelijk radio­ stations op internet aan de Player toe te voegen, als u tenminste weet waar u moet zoeken. Hoewel er in de Windows Media Guide in een Player-venster gebladerd kan worden naar online radiostations, gaat dat eenvoudiger via Internet Explorer. Begin bij www.vista-io.com/1501, waar u terechtkomt op de pagina Mijn radio - Radiotuner van WindowsMedia.com. Gebruik de lijst onder Aanbevolen stations of het overzicht met categorieën onder Meer stations zoeken als u een station wilt opzoeken waarin u bent geïnteresseerd. Zodra u een interessant station hebt gevonden, klikt u op Beluisteren om de audiostream te openen in Windows Media Player. Wilt u het station toevoegen aan uw mediabibliotheek, bewaar de URL van de stream dan als een afspeellijst. Terwijl u het radiostation beluistert, drukt u op de Alt-toets of op Ctrl+M om de menu’s van de Player zichtbaar te maken, waarna u klikt op Bestand, Lijst Nu afspelen opslaan als. Geef de nieuwe afspeellijst een goed herkenbare naam en klik op Opslaan. U kunt te allen tijde terug naar dat station door de opgeslagen afspeellijst te openen.

585

Hoofdstuk 15

Het gebruik van Windows Media Player

Figuur 15-1  Zes basiselementen van de interface van Windows Media Player )

De Player-taakbalk bevat tabbladen aan de hand waarvan belangrijke functies en aangepaste opties kunnen worden geactiveerd. Onder elke tabbladaanduiding vindt u een pijltje, dat alleen zichtbaar is wanneer de muis er rechtstreeks naar wijst en waardoor een menu wordt geopend met daarin opties betreffende die functie. De knoppen Vorige en Volgende links op de Player-werkbalk werken net als in Internet Explorer.

)

De menubalk biedt toegang tot de functies en opties van Windows Media Player. In Windows Media Player 11 is de menubalk normaal gesproken niet zichtbaar. Om deze menuopties tijdelijk zichtbaar te maken in de vorm van een uitrolmenu, drukt u op de Alt-toets. Wilt u de menubalk met zijn traditionele keuzemenu’s tonen of verbergen, druk dan op Ctrl+M of Alt, waarna u klikt op Klassieke menu’s weergeven.

)

Het Player-hoofdvenster. Wat u in dit gebied te zien krijgt, hangt af van het tabblad dat is geselecteerd. Als het tabblad Mediabibliotheek actief is, ziet u hier de deelvensters Navigatie en Details, waar u bestanden kunt ordenen, bewerken en afspelen. Als de optie Nu afspelen is geselecteerd, treft u in het Player-venster ook een deelvenster Visualisaties (met in dit voorbeeld een mooie albumhoes) en het deelvenster Opties aan (met daarin de grafische equalizer).

586

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Hoofdstuk 15

)

Het deelvenster Lijst. Dit deelvenster, dat zich aan de rechterkant van het Player-venster bevindt, toont de inhoud van de lijst Nu afspelen (als Nu afspelen of ­Mediabibliotheek is geselecteerd), de lijst voor Branden (als het tabblad Branden is geselecteerd) of de Synchronisatielijst (als Synchronisatie is geselecteerd). Gebruik deze lijst om items toe te voegen aan of te verwijderen uit de lijst Nu afspelen, de volgorde van de items in de lijst te wijzigen of de hele lijst opnieuw te sorteren of in te delen, of de huidige lijst te bewaren als afspeellijst. Een infovenster boven in de lijst toont een mooie afbeelding van de albumhoes van het nummer dat wordt afgespeeld. Klik op de pijl rechts van dit venster om het lijstdeelvenster te verbergen. Wilt u het lijstdeelvenster weer zichtbaar maken, dan klikt u op het pijltje onder het tabblad Nu afspelen, waarna u op Lijstdeelvenster weergeven klikt.

)

De afspeelbesturingselementen. U kunt het afspelen van audio- en videobestanden regelen met besturingselementen die lijken op die welke u tegenkomt op video­ apparatuur, zoals afspelen, pauze, snel vooruit- en terugspoelen. U vindt hier ook een aantal speciale knoppen, waarmee u het volume en het uiterlijk van de Player kunt bepalen. Als een bestand wordt afgespeeld, verschijnen bijzonderheden daarover links van de besturingselementen.

)

De knop Volledig/Compact. Hiermee opent u een aan uw wensen aanpasbare vervolgkeuzelijst waarin u een nummer kunt kiezen om af te spelen. Beschikbare opties omvatten cd’s, audio- en videoclips, afspeellijsten en categorieën in de Mediabibliotheek.

Als u op een andere optie klikt dan Nu afspelen, kunt u via het Player-venster werken met uw bibliotheek met digitale media en afspeellijsten maken voor het afspelen van muziek- en videobestanden, cd-nummers kopiëren (rippen) naar de bibliotheek, uw eigen cd’s branden en uw bestanden synchroniseren met draagbare apparatuur. Deze opties behandelen we uitvoeriger verderop in dit hoofdstuk. Windows Media Player 11 biedt een uitgebreide reeks opties om dit programma aan uw wensen aan te passen en te configureren. Sommige van deze opties wijzigen de manier waarop de Player eruitziet, terwijl andere weer een grote invloed hebben op de kwaliteit van uw ervaring. De bestandsindeling die u bijvoorbeeld kiest voor het opnemen van geluidsopnamen op de cd heeft zowel invloed op de opgenomen bestanden als op de hoeveelheid ruimte die ze innemen. In dit gedeelte van het boek bekijken we hoe Windows Media Player werkt en hoe u het programma kunt aanpassen aan uw eigen voorkeuren. In hoofdstuk 16 gaan we dieper in op datgene waarvoor het programma het meest wordt gebruikt: het maken en beheren van een verzameling digitale muziek.

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen Windows Media Player biedt minder aanpassingsmogelijkheden als zijn voorgangers, terwijl de meeste van deze opties goed zijn verborgen. Met de meest drastische

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen

587

aanpassingsoptie kunt u het uiterlijk van de Player volledig wijzigen door gebruik te maken van een reeks aangepaste ontwerpen, die we ook wel weergaven noemen.

Zie de paragraaf Het gebruik van visualisaties, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over visualisaties.

Schakelen tussen weergavemodi Windows Media Player heeft vijf weergavemodi: volledig (de standaardweergave, zoals beschreven in de vorige paragraaf), compact, zakelijke weergave, Mini Player en volledig scherm. In de Compactmodus krimpt het Player-venster tot zijn absoluut kleinste afmeting, zoals u kunt zien in afbeelding 15-2, waarbij alleen de titelbalk en de afspeelbesturingselementen zichtbaar zijn. Met de knop rechtsonder schakelt u tussen de Volledige schermweergave en de Compactmodus. Als u muziek afspeelt in de Compactmodus, verandert de titelbalk elke vijf seconden om beurtelings de naam van de artiest, het album en het nummer te laten zien.

Figuur 15-2  In de Compactmodus ziet u alleen de besturingselementen die essentieel zijn voor het afspelen

Wilt u overschakelen van de Volledige schermweergave of van de Compactmodus naar de Weergavemodus, druk dan op Ctrl+2 of klik op de optie Weergaven in het menu Beeld. Wilt u terugkeren naar de vorige modus, druk dan op Ctrl+1. Als u overschakelt naar de Weergavemodus, past de Player de huidige weergave toe. Wilt u een andere weergave kiezen, begin dan in de volledige modus en klik op Weergaven in het menu Beeld. Selecteer de door u gewenste weergave en kies vervolgens Weergave toepassen. In tegenstelling tot zijn voorgangers wordt Windows Media Player 11 gele-

Hoofdstuk 15

Zelfs zonder toepassing van een weergave kunt u een paar dingen doen om het uiterlijk van de Player te wijzigen. In Nu afspelen kunt u het lijstdeelvenster weergeven of verbergen. U kunt de kleur achter de Player-werkbalk en in het deelvenster Nu afspelen wijzigen van standaardblauw in elke gewenste tint. U kunt de volledige Player samenvouwen tot de compacte modus, waarbij alleen de afspeelregelaars zichtbaar zijn, of een Mini Player-werkbalk activeren, waardoor de afspeelbesturingselementen worden opgenomen in de Windows-taakbalk. U kunt geavanceerde besturingsregelaars (ook bekend als uitbreidingen) tonen of verbergen. Bovendien kunt u een of meer van de vele visualisaties van de Player laten zien tijdens het afspelen van uw muziek. (Visualisaties zijn animaties die Windows Media Player laat zien tijdens het afspelen van de muziek.)

588

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

verd met slechts twee weergaven, die zijn bedoeld om de Player er wat conservatiever uit te laten zien. Figuur 15-3 toont de Zakelijke weergave.

Figuur 15-3  De zakelijke weergave zonder toeters en bellen is een van de twee ­weergaven die standaard worden meegeleverd met Windows Media Player 11 Hoofdstuk 15

Wilt u een andere weergave selecteren, dan klikt u op Meer weergaven in het deelvenster Weergaven (waar u de zakelijke weergave hebt geselecteerd). Wilt u weergaven toevoegen aan de lijst die in het deelvenster Weergaven wordt weergegeven, dan klikt u op Meer weergaven. Via deze koppeling gaat u naar een webpagina waar u een lange alfabetische lijst vindt met weergaven die met toestemming van Microsoft kunnen worden gedownload. Het downloaden gaat rechttoe-rechtaan, en de weergaven worden automatisch toegevoegd aan het deelvenster Weergaven van de Player zodra deze zijn gedownload. Kies een nieuwe weergave in de lijst en klik op Weergave toepassen als u hem wilt gaan gebruiken. Alle weergaven zijn uitgerust met de meest essentiële besturingselementen voor het afspelen, pauzeren, stoppen, springen naar het volgende of vorige nummer, het aanpassen van het volume enzovoort. Verder variëren de weergavefuncties nogal. Sommige kunnen de huidige afspeellijst of de grafische equalizer laten zien. In weer andere wordt de huidige visualisatie weergegeven en kunt u een andere visualisatie kiezen. Sommige laten de titel van het huidige nummer zien. U zult een beetje moeten experimenteren om te zien wat verschillende weergaven voor de Player kunnen betekenen en waar elk besturingselement zich bevindt.

Media Player altijd op de voorgrond Wilt u dat het Player-venster boven op alle andere vensters blijft staan, of dat nu in de volledige weergave, compacte weergave of weergave­ modus is, klik dan op Opties in het menu Extra. Op het tabblad Player kiest u vervolgens Media Player altijd op voorgrond weergeven.

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen

589

De meeste van de menuopdrachten in de Player zijn beschikbaar in het contextmenu van de desbetreffende weergavemodus. Klik met de rechtermuisknop ergens op een weergave om dit menu te openen. Wat doet u als de telefoon gaat terwijl u net een van uw favoriete nummers afspeelt? Als de Player openstaat in een van de modi (volledig, compact of in de weergavemodus), moet u het venster naar voren halen om de knoppen Onderbreken of Dempen te kunnen bereiken. Om een en ander gemakkelijker toegankelijk te maken, hebt u de mogelijkheid de Player te verkleinen tot een kleine werkbalk, die kan worden vastgeklikt aan de Windows-taakbalk. Met de werkbalk van de Mini Player actief kunt u het afspelen en het volume regelen zonder dat u terug hoeft te keren naar het volledige Player-venster. Figuur 15-4 ziet u alle besturingselementen op de werkbalk. Volgende Volume

Herstellen Menubalk Afspelen/Onderbreken Vorige

Figuur 15-4  De werkbalk van de Mini Player geeft toegang tot de basisafspeel- en volumebesturingselementen

Wilt u de werkbalk van de Mini Player activeren, klik dan met de rechtermuisknop ergens op een lege plek op de Windows-taakbalk, klik op Werkbalken en klik vervolgens op Windows Media Player. Met deze werkbalk geselecteerd, komt de Mini Player-werkbalk in een hoekje aan de rechterkant van de taakbalk terecht zodra u de Player minimaliseert. Plaats de muisaanwijzer op de Mini Player als u een vervolgkeuzelijst wilt zien met bijzonderheden over het nummer dat op dit moment wordt afgespeeld; klik op de knop Video- en visualisatievenster weergeven om een enigszins groter venster te openen met daarin een miniatuurversie van de inhoud van het deelvenster Nu afspelen. De modus Volledig scherm is alleen beschikbaar als het tabblad Nu afspelen is geselecteerd en een muzieknummer of een videoclip wordt afgespeeld. Als u een dvd-speelfilm afspeelt, gaat de Player automatisch na een paar seconden in de volledige-schermmodus. Wilt u handmatig overschakelen naar de modus Volledig scherm, druk dan op Alt+Enter of klik op de knop Weergave volledig scherm, net boven de modusknop Volledig/Compact rechtsonder in het Player-venster. In de Volledig scherm-modus worden de afspeelbesturingselementen automatisch verborgen, maar verschijnen ze weer in een balk onder in het venster als u de muis verplaatst. Wilt u de Volledig scherm-modus verlaten, klik dan op de knop rechts van de afspeelbesturingselementen, klik met de rechtermuisknop op het Player-venster en kies Volledig scherm afsluiten of druk op Escape.

Hoofdstuk 15

Video weergeven

590

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Werken met het deelvenster Opties Als u op de Player-werkbalk op Nu afspelen klikt, verandert de inhoud van het hoofdvenster van de Player zodanig dat u informatie te zien krijgt over het huidige album, het muzieknummer of de huidige videoclip. Net onder dit venster kunt u het deelvenster Opties tonen of verbergen, waarin u talloze geavanceerde besturingselementen aantreft. Kies Beeld, Opties en selecteer de optie Opties weergeven als u het deelvenster zichtbaar wilt maken. U kunt een keus maken uit acht beschikbare opties door deze te selecteren in het menu Opties of door op de pijltjes voor Vorige en Volgende te klikken, linksboven in het deelvenster, als u achtereenvolgens door alle acht opties wilt bladeren.

Hoofdstuk 15

Met de optie Dynamiek afzwakken, die u in figuur 15-5 ziet weergegeven, kunt u het dynamische bereik van het geluid tijdens het afspelen verminderen. Deze optie is met name handig als u wilt luisteren naar muziek op een lager volume of als u gebruikmaakt van een koptelefoon om te luisteren naar een album met een breed dynamisch bereik. De functie werkt echter alleen met media die van oorsprong zijn gecodeerd met Windows Media Audio Lossless of Windows Media Audio Professional. Bij MPEG-2-films en gecomprimeerde geluidsbestanden in MP3- of WMA-indeling heeft dit geen effect.

Figuur 15-5  Het dynamische bereik verminderen We gaan verderop in dit hoofdstuk nader in op het effect van andere opties in het deelvenster Opties.

De kleur van de Player wijzigen In een standaardinstallatie is de achtergrond van het volledige Player-venster blauw: donkerblauw voor de achtergrond van het op dat moment geselecteerde tabblad en de

Terug naar de volledige weergave U kunt het Player-venster op de officiële manier terugschakelen naar de volledige weergave door op een heel klein Herstellen-knopje te klikken rechtsonder op de werkbalk. Misschien is het veel gemakkelijker om op het grote pictogram van de Windows Media Player te klikken aan de linkerkant van de werkbalk, dat ongeveer vier keer zo groot is als het ‘officiële’ knopje.

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen

591

Vorige- en Volgende-knop op de Player-taakbalk en lichtblauw voor de vensterrand, de afspeelbesturingselementen en de achtergrond van het Nu afspelen-gebied wanneer een albumhoes zichtbaar is of een videoclip wordt afgespeeld. Wilt u de kleur van de achtergrond wijzigen, klik dan op het pijltje onder het tabblad Nu afspelen en kies Kleurenkiezer in het menu Opties. Klik in het deelvenster Kleurenkiezer op Volgende voorkeursinstelling om door de ruim twintig kleurencombinaties te bladeren of kies handmatig een kleur met behulp van de schuifregelaar Tint om een kleur te selecteren en de schuifregelaar Verzadiging om de intensiteit van de geselecteerde kleur aan te passen. Klik op Standaardinstelling om terug te keren naar standaardblauw.

Visualisaties zijn animaties met licht en kleur die veranderen met de frequentie en het volume van uw muziek, in een stijl die doet denken aan de psychedelische lichtshows uit de jaren zestig. De Player toont visualisaties in Nu afspelen en in veel weergaven. (Niet alle weergaven ondersteunen visualisaties, hoewel de meeste dat wel doen.) Visualisaties zijn gegroepeerd in verzamelingen, die op hun beurt individuele instellingen bevatten waarmee kleuren, vormen, beweging en andere weergavekenmerken kunnen worden vastgesteld. Als u de actieve visualisatie wilt wijzigen, moet u klikken op het pijltje onder Nu afspelen, waarna u klikt op het menu Visualisaties en vervolgens een optie in de lijst kiest. Bepaalde visualisatieverzamelingen hebben een variabele optie, waarmee de gebruiker in willekeurige volgorde en tijdpatronen alle visualisaties in de collectie kan bekijken. In de vorige versies van Windows Media Player kon u door de variaties in de actieve verzameling bladeren zonder dat u terug hoefde te keren naar het menu. Deze optie vindt u niet in Windows Media Player 11. Veel, maar niet alle, visualisaties kunnen in de modus Volledig scherm worden weergegeven en zijn daardoor veel effectiever. Met de ingebouwde Accu-collectie kunt u bijvoorbeeld de weergavegrootte specificeren wanneer u deze wilt gaan gebruiken in een volledig scherm. Wilt naar deze instellingen zien, klik dan op het pijltje onder Nu afspelen en klik op Opties in het menu Visualisaties. Selecteer Accu en klik op Eigenschappen om het dialoogvenster te openen dat u kunt zien in figuur 15-6. Via de resolutie-instellingen kunt u opgeven hoeveel pixels moeten worden gebruikt in het Player-venster en in de Volledig scherm-modus. Wilt u de visualisaties uitschakelen, selecteer dan Geen visualisatie of Albumhoes in het menu Visualisaties.

Mooi grijs is niet lelijk Wilt u de achtergrond van de Player een neutrale grijze kleur geven, dan schuift u de schuifregelaar Verzadiging helemaal naar links. In deze instelling negeert Windows Media Player de instelling onder Tint en gebruikt dan een lichtgrijze achtergrond. De rand rondom videoclips is altijd zwart.

Hoofdstuk 15

Het gebruik van visualisaties

592

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Hoofdstuk 15

Figuur 15-6  Voor betere prestaties en weergavekenmerken kunt u de instellingen aanpassen voor een visualisatie in de modus Volledig scherm

Probleem Er verschijnen geen visualisaties in Nu afspelen Krijgt u geen visualisaties te zien in Nu afspelen, klik dan op het pijltje onder het tabblad Nu afspelen en kies Visualisaties. Als Geen visualisatie is geselecteerd, kiest u een andere menuoptie. U zult trouwens zien dat de Player geen visualisaties kan weergeven tijdens het afspelen van MIDI-bestanden, terwijl visualisaties niet werken bij cd-nummers wanneer de cd-speler is ingesteld op analoog afspelen.

Visualisatie downloaden Als u op de eenvoudigste manier meer visualisaties wilt opzoeken, klikt u op Downloaden in het menu Extra en vervolgens op Visualisaties. Hierdoor gaat u naar de officiële lijst met ondersteunde en te downloaden visualisaties van Microsoft. Voor nog meer weergaven en visualisaties kunt u een bezoek brengen aan de site Windows Media Plug-ins van Microsoft: www.wmplugins. com. Voor een nogal lange lijst met koppelingen van niet-Microsoft-sites die invoegtoepassingen voor Windows Media Player aanbieden, kunt u kijken onder Windows Media Player Mini FAQ op www.vista-io.com/1502 van Zach Robinson, een ontwikkelaar van Microsoft Windows Media.

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen

593

De prestaties en afspeelopties verder verbeteren In het algemeen lopen de prestaties van Windows Media Player in de pas met de kwaliteit van uw hardware. Hoe beter de geluidskaart, luidsprekers, beeldschermkaart en het beeldscherm, des te beter zijn de prestaties die u ervan kunt verwachten. U kunt echter verscheidene instellingen zodanig manipuleren dat de kwaliteit wordt verbeterd en het type geluid en beeld dat Windows Media Player produceert, wordt gewijzigd.

Diep verborgen onder meerdere lagen onder de basisinterface van de Player vindt u een geavanceerd afspeelbesturingselement in de vorm van een schuifregelaar, die in eerste instantie is geïntroduceerd in de Windows Media Player 9-serie en waarmee u de afspeelsnelheid kunt variëren. Deze functie doet veel meer dan het gewoon terugspoelen of versneld afspelen van een mediaclip: hij zorgt ook voor tijdcompressie en -uitbreiding, waarbij korte onderbrekingen in het geluid worden verwijderd, alsmede het versnellen of vertragen tijdens het afspelen, maar waarbij wel de natuurgetrouwheid van de geluids- of video-opname gewaarborgd blijft (zodat bijvoorbeeld de stem van een verteller of commentator niet gaat klinken als een tekenfilmfiguurtje wanneer een videoclip sneller wordt afgespeeld). Deze functie is met name handig bij het ‘snelluisteren’ naar podcasts, zodat u even snel door een gedownload programma kunt lopen in een fractie van zijn normale afspeeltijd en toch nog kunt volgen wat de gastheer en de gasten te vertellen hebben. Wilt u de afspeelsnelheid aanpassen, klik dan op het pijltje onder het tabblad Nu afspelen en kies vervolgens Instellingen voor afspeelsnelheid in het menu Opties. Het hoofdschermpje van Instellingen voor afspeelsnelheid is, zoals u kunt zien in figuur 15-7, een schuifregelaar die u over een groot bereik kunt slepen. Sleep naar rechts om sneller af te spelen en naar links om het langzamer aan te doen. (Als u een negatieve waarde kiest, wordt een videoclip van achteren naar voren afgespeeld.) De voorinstellingen Langzaam en Snel boven de schuifregelaar werken op respectievelijk halve snelheid en 1,4 maal de normale snelheid. Door te klikken op de knoppen Vorige frame en Volgende frame, net onder de schuifregelaar in het deelvenster Opties, onderbreekt u het afspelen en verplaatst u zich beeldje voor beeldje door een videoclip.

Figuur 15-7  Klik op de schuifregelaar (of gebruik de opties Langzaam/Normaal/Snel) om de afspeelsnelheid te wijzigen zonder het geluid te misvormen

Hoofdstuk 15

De afspeelsnelheid variëren

594

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Het met gevarieerde snelheden afspelen werkt niet bij alle soorten content. U kunt dit bijvoorbeeld niet toepassen op streaming audio en videoclips die progressief via internet worden gedownload. Het is wel effectief met Windows Media Videoclips en geluidsbestanden in WMA- en MP3-indeling. Bovendien wordt de natuurgetrouwheid van geluids- en videobestanden alleen maar gewaarborgd bij afspeelsnelheden tussen 0,5 en 2,0.

Ondersteuning toevoegen voor (meerkanaals)stereofonie

Hoofdstuk 15

Met de juiste hardware kunt u het geluid uit uw pc omtoveren van een eenvoudige tweekanaals stereoweergave tot een volledige Dolby 5.1-, 6.1- of 7.1-meerkanaalsweergave. Het verschil is het meest opvallend wanneer u speelfilms op dvd bekijkt in een home-cinemaopstelling of als u spelletjes speelt die profiteren van meerkanaalsweergave en dus veel beter klinken. Vorige versies van Windows Media Player ondersteunden analoge stereoweergave, waaruit op kunstmatige wijze meerkanaalseffecten werden gedistilleerd van conventionele stereo-opnamen. In de Windows Media Player 9-serie en nieuwer kunt u profiteren van digitale meerkanaalsweergave, waarbij elk kanaal afzonderlijke geluidsinformatie bevat die specifiek voor dat kanaal is opgenomen. Wilt u digitale meerkanaalsgeluidsopnamen afspelen, dan hebt u een compatibele geluidskaart nodig, de juiste stuurprogramma’s voor die kaart en het juiste aantal luidsprekers, die correct moeten zijn aangesloten. Als de hardware en de stuurprogramma’s op de juiste wijze zijn geconfigureerd, herkent Windows Media Player automatisch de geluidsinformatie die is gecodeerd voor meerkanaalsstereofonie en speelt deze correct af. Met softwarehulpprogramma’s die worden meegeleverd met kwalitatief hoogwaardige geluidskaarten kunt u altijd de instellingen ten behoeve van de geluidsprestaties naar uw hand zetten, zoals aanpassingen ter compensatie voor het niet optimaal kunnen inspelen op de plaatsing van de luidsprekers. U moet ook de geavanceerde luidsprekerconfiguraties in Windows inschakelen: open Configuratiescherm en dubbelklik op Geluid. Klik op het tabblad Afspelen op Configureren en volg de aanwijzingen teneinde uw luidsprekeropties correct in te stellen.

Het gebruik van de Grafische equalizer en SRS WOW-effecten Windows Media Player wordt geleverd met een 10-bands grafische equalizer met een groot aantal voorkeursinstellingen voor de equalizer, zoals u in figuur 15-8 kunt zien. Wilt u de balans van de diverse frequentiebanden optimaal instellen voor het afspelen, dan klikt u op Grafische equalizer in het menu Opties. Als de frequentieschuifregelaars er donker uitzien, klikt u op Inschakelen om de equalizer te activeren (klikt u op Uitschakelen, dan wordt de equalizer uitgeschakeld).

De look and feel van de Player aan uw wensen aanpassen

595

Figuur 15-8  De grafische equalizer van Windows Media Player heeft voorkeursinstellin-

Wilt u een van de voorkeursinstellingen van de equalizerconfiguratie kiezen, klik dan op Normaal net boven de equalizerregelaars (in figuur 15-8 is de optie Blues geselecteerd), waarna u in de lijst uw keuze maakt. Als geen van de voorkeursinstellingen appelleert aan uw muzikale smaak, sleept u een of meer frequentiebandschuifregelaars omhoog of omlaag. Zodra u een schuifregelaar sleept, gaan er andere schuifregelaars mee omhoog of omlaag, afhankelijk van welke van de drie opties is geselecteerd die u links van de schuifregelaars ziet staan. Wilt u bijvoorbeeld een schuifregelaar verplaatsen zonder dat dit invloed heeft op de andere schuifregelaar, dan klikt u op de bovenste schuifregelaaroptie. De Player kan slechts één (en absoluut niet meer) aangepaste voorkeursinstellingen van de equalizer ‘onthouden’. Wilt u uw instellingen opslaan, dan kiest u Aangepast onder in de lijst met de voorkeursinstellingen, waarna u de frequentiebandschuifregelaars gaat aanpassen. Als uw geluidsapparatuur kan meeprofiteren van SRS WOW-instellingen, kunt u deze regelen in Windows Media Player. Wilt u meer weten over SRS WOW-effecten, die 3D-effecten kunnen simuleren via slechts twee luidsprekers, klik dan op de SRSknop om de website van SRS Labs te openen. Wilt u gebruikmaken van deze effecten, kies dan Beeld, Opties, SRS WOW-effecten. Met het besturingselement Inschakelen/ Uitschakelen kunt u de effecten respectievelijk in- en uitschakelen. Met SRS WOWeffecten ingeschakeld, kunt u het type luidsprekers kiezen dat u gebruikt (normaal, groot of hoofdtelefoon) en vervolgens de TruBass en het WOW-effect aanpassen.

De videoprestaties aan uw wensen aanpassen Standaard worden videoclips op hun oorspronkelijke afmetingen afgespeeld, waarbij het Player-venster zich automatisch aanpast aan de afmetingen van de videoclip. U kunt de afmetingen van het standaard videoafspeelvenster aanpassen, de manier wijzigen waarop het Player-venster reageert op de afmetingaanpassing en de kleur (tint en verzadiging), en de helderheid en het contrast van de videobeelden aanpassen. Kies ­Video-instellingen in het deelvenster Opties als u deze besturingselementen wilt gebruiken.

Hoofdstuk 15

gen voor allerlei soorten muziek

596

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Figuur 15-9  De afmetingen van het standaard videoafspeelvenster aanpassen

Optimaliseren van het afspelen van streaming media

Hoofdstuk 15

Via streaming media-servers kunt u genieten van lange audio- en videoclips via het web zonder dat u eerst een groot bestand hoeft te downloaden. Nadat u op de server bent aangesloten, downloadt Windows Media Player het begin van een clip en slaat dit op in een buffer, die vervolgens wordt afgespeeld terwijl de Player doorgaat met het downloaden van de rest van het mediabestand. Dit proces noemen we ‘streamen’. Als alles goed gaat, zorgt deze buffer voor een constante stroom bits (de stream) naar de Player, waarbij alle haperingen in de verbinding worden gemaskeerd. Als de storing in de aansluiting echter zolang duurt dat de buffer leegloopt, wordt het afspelen onderbroken terwijl de Player probeert de verbinding te herstellen en de buffer weer te voorzien van voldoende inhoud. In het algemeen doet de Windows Media Player goed werk door automatisch bij te houden welke snelheid de aansluiting heeft en afspeelparameters in te stellen om optimale weergaveprestaties te realiseren. In bepaalde gevallen moet u deze instellingen aan uw wensen aanpassen. Dit geldt met name als de snelheid van uw internetverbinding erg variabel is. Als u constateert dat het afspelen van de streaming media vaak wordt onderbroken, kunt u ook de omvang van de buffer enigszins op­hogen. Kies hiertoe Extra, Opties. Klik op het tabblad Prestaties op Buffer nn seconden. Probeer de bufferomvang op te hogen in stappen van 5 seconden totdat de streaming clips op betrouwbare wijze worden afgespeeld (zie figuur 15-10).

Updates voor de Player Net zoals dat bij de meeste Windows-onderdelen het geval is, komt Microsoft om de zoveel tijd met updates die programmatische en beveiligingsproblemen oplossen die zijn geconstateerd in Windows Media Player. U kunt te allen tijde controleren of er een update beschikbaar is door Help, Op updates controleren te kiezen. Als er updates of nieuwe onderdelen beschikbaar zijn, krijgt u daarvan een overzicht en kunt u aangeven of u wel of niet een onderdeel daaruit wilt installeren. Windows Media Player controleert automatisch op regelmatige tijdstippen of er updates beschikbaar zijn. Wilt u zelf in de hand houden met welke interval het programma deze controle uitvoert, kies dan Extra, Opties. Op het tabblad Speler selecteert u

Het gebruik van invoegtoepassingen en uitbreidingen

597

Hoofdstuk 15

Eén keer per dag, Eén keer per week of Eén keer per maand. De standaardinstelling is Eén keer per week.

Figuur 15-10  Het tabblad Prestaties

Het gebruik van invoegtoepassingen en uitbreidingen Windows Media Player ondersteunt zogeheten plug-ins oftewel invoegtoepassingen: extra softwareprogramma’s die bestaande functies verbeteren of nieuwe functies toevoegen. U kunt vrij eenvoudig beschikken over een ruime selectie ondersteunde invoegtoepassingen voor Windows Media Player van Microsoft of van derden. Met de invoegtoepassing Windows Live Messenger van Microsoft kunt u in een Windows Live Messengervenster bijvoorbeeld de naam weergeven van het nummer dat op dit moment wordt afgespeeld, samen met uw naam en de online status. U kunt deze en nog veel meer invoegtoepassingen vinden op de Windows Media Plug-ins site: www.wmplugins.com. Wilt u aan de slag met de geïnstalleerde invoegtoepassingen, dan kiest u Extra, Invoegtoepassingen, waarna u in het menu een keuze maakt. Als u de configuratie van een invoegtoepassing wilt aanpassen, kiest u Extra, Invoegtoepassingen, Opties. Selecteer een categorie in de lijst aan de linkerkant en kies vervolgens in de lijst aan de rechterkant de invoegtoepassing waarvan u de instellingen wilt aanpassen. Selecteer de invoegtoepassing en klik vervolgens op Eigenschappen om de instellingen te wijzigen.

598

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Probleem Invoegtoepassingen houden ermee op Als de Player wordt afgesloten en dit niet correct is gebeurd, gaat het programma ervan uit dat de crash het gevolg is geweest van een beschadigde of foutieve invoegtoepassing en schakelt vervolgens alle invoegtoepassingen van derden uit. Wilt u een invoegtoepassing opnieuw activeren, dan kiest u Extra, Invoegtoepassingen, Opties, waarna u de desbetreffende invoegtoepassing selecteert in de lijst en op het selectievakje links daarvan klikt.

Codecs toevoegen en bijwerken Hoofdstuk 15

Een codec is een softwareonderdeel dat wordt gebruikt voor het comprimeren en decomprimeren van digitale media. Voordat een geluids- of videoclip via een internetsite naar uw computer kan worden gestreamed of afgespeeld via een opgeslagen bestand, moet uw computer zijn uitgerust met een daarvoor geschikte codec. Meestal hoeft u zich geen zorgen te maken over het zoeken en installeren van codecs voor alom ondersteunde soorten media. Standaard wordt Windows Media Player zodanig geconfigureerd dat het een en ander automatisch afhandelt. Als u wilt controleren of deze optie is ingesteld, of eventueel wilt wijzigen, klikt u op Meer opties in het menu Nu afspelen (of klik op Opties in het menu Extra). Schakel op het tabblad Speler het selectievakje Codecs automatisch downloaden in. Met deze optie actief zullen de leveranciers van bepaalde soorten gestreamde media de noodzakelijke codes naar uw schijf downloaden zonder dat u daarvoor iets extra’s hoeft te doen. Als het selectievakje uitgeschakeld is, wordt u om toestemming gevraagd voordat de Player een poging in het werk stelt om een nieuwe codec te downloaden en te installeren. U kunt ook codecs van derden downloaden en installeren, die weliswaar zijn ontworpen om samen te werken met Windows Media Player, maar die niet per se zijn goedgekeurd of worden ondersteund door Microsoft. U doet dat op eigen risico: een codec die niet helemaal goed in zijn vel zit, kan er de oorzaak van zijn dat de Player crasht, bevriest of slechter gaat presteren, zelfs wanneer er clips worden afgespeeld in een volledig andere indeling dan die welke wordt ondersteund door de inferieure codec. In sommige gevallen, met name wanneer een nummer wordt afgespeeld dat is gecodeerd met behulp van een ouder media-auteursprogramma, kunt u toch besluiten het risico te nemen en een niet-geteste codec installeren. Als u dat doet, zorg er dan voor dat u eerst een herstelpunt aangeeft met behulp van Systeemherstel. (Zie hoofdstuk 2 en hoofdstuk 24 voor meer informatie over Systeemherstel.)

Welke bestandsindelingen worden ondersteund?

599

Probleem Een videobestand wordt niet correct afgespeeld Als de Player niet in staat is een bepaalde videoclip af te spelen omdat een codec ontbreekt, krijgt u een foutmelding die er als volgt uitziet: Video not available, cannot find ‘vids:XXXX’ decompressor.

De twee meest gebruikte en officieel niet-ondersteunde video codecs, die beide veel worden gebruikt in AVI-bestanden, zijn DivX en XviD. Bezoek voor meer informatie over deze codecs en voor aanwijzingen voor het downloaden en de installatie de website DivX Movies op www.divx.com en aan de XviD-homepage op www.xvid.org.

Welke bestandsindelingen worden ondersteund? Windows Media Player 11 speelt een groot aantal mediabestandsindelingen af, maar heeft toch zijn beperkingen, terwijl een handjevol erg populaire indelingen (meestal afkomstig van concurrenten van Microsoft) niet door de Player worden ondersteund. Als u Windows Media Player voor de eerste keer uitvoert, kunt u met een van de installatieopties aangeven welke bestandsindelingen aan de Player worden gekoppeld. U kunt deze opties te allen tijde herzien en wijzigen door de optie Standaardprogramma’s te openen via Configuratiescherm of het menu Start, daar klikken op Uw standaardprogramma’s instellen en Windows Media Player selecteren in de lijst met programma’s, waarna u uiteindelijk klikt op Standaardwaarden voor dit programma selecteren. In de lijst worden de volgende ondersteunde indelingen vermeld: )

Advanced Systems Format (ASF)-bestanden kunnen audio, video of beide bevatten. Bestanden in deze indeling die zijn gecodeerd met de Windows Media Audiocodec hebben altijd de bestandsextensie .wma; de bestanden die zijn gecodeerd met de Windows Media Video-codec hebben altijd de bestandsextensie .wmv of .wm. De algemene bestandsextensie .asf geeft aan dat het bestand werd gecomprimeerd met een andere codec.

)

Windows Media Audio (WMA) en Windows Media Video (WMV) zijn ASF-bestanden die zijn gecomprimeerd met behulp van respectievelijk de Windows Media Audio- en Windows Media Video-codec. WMA-bestanden hebben altijd .wma als bestandsex-

Hoofdstuk 15

waarbij XXXX de officiële vierletterige code, oftewel Four-Character Code (FOURCC) is die uniek is voor het herkennen van gestreamde video. U kunt die code gebruiken om te zoeken naar een geschikte codec op de goed gestructureerde website FourCC.org van Dave Wilson op www.vista-io.com/1503. Heeft uw jacht succes, volg dan de aanwijzingen van de ontwikkelaar bij de installatie van de codec.

600

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

tensie, terwijl WMV-bestanden als extensie .wmv of .wm kunnen hebben. Bestanden in een van deze indelingen kunnen worden ingepakt via digitale-rechtenbeheer en kunnen worden gecodeerd op verschillende kwaliteitsniveaus (die op hun beurt van invloed zijn op de per bestand gebruikte schijfruimte).

Hoofdstuk 15

)

Windows Media metafiles zijn XML-bestanden die kunnen worden aangemaakt en bekeken in een doodgewone tekstverwerker. Ze worden meestal ontworpen als redirectors (doorstuurcodes), waarmee Windows Media Player streaming mediabronnen kan openen en afspelen op webservers. De bestandsextensies eindigen altijd op x: .asx, .wax, .wvx, .wmx.

)

De afspeellijsten in Windows Media Player zijn zogeheten client-side XML-metafiles, die statische of dynamische bestandslijsten definiëren die moeten worden afgespeeld. Ze hebben altijd .wpl als bestandsextensie.

)

Microsoft Digital Video Recording is de bestandsindeling die wordt gebruikt door de tv-opnamefunctie (de videorecorder) in Windows Media Center. Bestanden die in deze indeling zijn opgeslagen, hebben de bestandsextensie .dvr-ms en kunnen worden opgenomen op verscheidene kwaliteitsniveaus. De conversie van deze bestanden naar de WMV-bestandsindeling met hogere compressie zorgt voor een aanzienlijke besparing van schijfruimte.

)

De indeling Windows Media downloadpakket combineert weergaveranden, afspeellijstinformatie en multimediacontent in Windows Media Player tot één bestand dat kan worden gedownload en dat de bestandsextensie .wmd heeft.

)

Audio Video Interleave (AVI) is de meest voorkomende indeling voor het afspelen van videoclips op computers die onder Windows draaien. Deze indeling, die is ontwikkeld door Microsoft, kan videomateriaal aan dat is gecodeerd met een aantal populaire codecs van Microsoft en derden. Windows Media Player kan alleen een AVIbestand afspelen waarvan de codec is geïnstalleerd.

)

Een groep wereldwijd gebruikte indelingen van de Moving Pictures Experts Group (MPEG) wordt in Windows Media Player ondersteund. MPEG-1 is een relatief kwalitatief inferieure video-indeling met de bestandsextensies .mpeg, .mpg en .m1v. MPEG-2-gecodeerde videobestanden zijn van dvd-kwaliteit; Windows Vista is de eerste Windows-versie met een ingebouwde MPEG-2 decoder (alleen in de edities Home Premium en Ultimate; voor de andere edities moet een decoder van derden worden aangeschaft en geïnstalleerd). MPEG Audio Layer II (MP2) is een audiocodeerindeling die vandaag de dag zelden wordt gebruikt. MPEG Audio Layer III, beter bekend als MP3, is de populairste audiocodeerindeling die op dit moment wordt gebruikt. Digitale-mediabestanden die gebruikmaken van deze indeling, hebben altijd de bestandsextensie .mp3 en kunnen worden afgespeeld in bijna elke muziekspeler of draagbare jukebox. M3U-bestanden gebruiken een tekstgeoriënteerde metafile-indeling om afspeellijsten te definiëren, die altijd bestaan uit MP3-bestanden.

)

Musical Instrument Digital Interface (MIDI)-bestanden gebruiken een standaardprotocol bij het maken en afspelen van muziekbestanden afkomstig van een synthe-

Welke bestandsindelingen worden ondersteund?

601

sizer, die veelvoorkomende instrumenten imiteert. MIDI-bestanden hebben altijd .mid en .midi als bestandsextensie. )

De Audio for Windows (WAV)-indeling kan gebruikmaken van een aantal codecs, maar in de dagelijkse praktijk worden altijd ongecomprimeerde audiobestanden opgeslagen, die zijn gecodeerd aan de hand van Pulse Code Modulation.

)

Real Networks distribueert muziek en films in diverse indelingen, die altijd zijn gecomprimeerd met de codec van RealAudio en RealVideo, die de bestandsextensie .ra, .rm en .ram hebben. U zult vaak de RealMedia-indeling tegenkomen, die kan worden gebruikt met audio, video of beide, bij het afspelen van streaming media via een website. De meeste sites die deze indeling ondersteunen, bieden ook een Windows Media-stream als optie. Voor sites die alleen RealMedia-streams bieden, moet u een bezoek brengen aan de website van Real.com en een compatibele speler downloaden via Real Software.

)

De QuickTime-bestandsindeling, ontwikkeld door Apple Computer, kan video, audio, afbeeldingen en animaties bevatten, die de bestandsextensie .mov en .qt hebben. Windows Media Player kan antieke bestanden afspelen die zijn gemaakt met QuickTime versie 2.0 of eerder. Voor praktisch alle QuickTime-bestanden die u kunt tegenkomen op het web, moet u gebruikmaken van de QuickTime Player van Apple (http://apple.com/quicktime).

)

MPEG-4 is een wereldwijde ISO-standaard (ISO = International Standards Organization) voor mediabestanden. Windows Media Player biedt beperkte ondersteuning voor bepaalde vormen van MPEG-4-videocompressie, maar speelt in de standaardconfiguratie niet de populairdere videobestandsindeling af, die .mp4 als bestandsextensie heeft.

)

Advanced Audio Coding (AAC) is voortgekomen uit de populaire MP3-standaard en beroemt zich op een hogere kwaliteit met aanzienlijk kleinere bestanden. Het is de standaardindeling die wordt gebruikt op de draagbare iPod-spelers en in de online muziekwinkel iTunes van Apple. Windows Media Player speelt geen AAC-geformatteerde bestanden af.

)

Free Lossless Audio Codec (FLAC) en Shorten (SHN) bieden een zogeheten lossless compressie (zonder kwaliteitsverlies) van audiobestanden. Sommige draagbare spelers en in de winkel verkrijgbare audioapparatuur ondersteunen de FLAC-indeling, terwijl de WinAmp-muziekspeler wat afspelen betreft beide ondersteunt.

)

Ogg Vorbis (OGG) is een universeel gecomprimeerde media-indeling die geschikt is voor audio, video en spelletjes. Deze indeling wordt wereldwijd gebruikt voor muziek en is qua functionaliteit in deze toepassing identiek aan AAC en WMA. (Breng voor meer informatie over deze indeling een bezoek aan de Vorbis-site op www.vorbis.com.) Bepaalde websites bieden niet-ondersteunde versies van de Ogg Vorbis-code,

Hoofdstuk 15

De volgende populaire mediabestandsindelingen worden niet ondersteund in Windows Media Player:

602

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

waarmee naar verluidt clips in deze indeling kunnen worden afgespeeld in de Windows Media Player 9-serie of nieuwer. En ten slotte: wanneer is een mediabestandsindeling eigenlijk helemaal geen bestandsindeling? Als het een cd-muziekbestand is. Als u een audio-cd opent vanuit Windows Verkenner, ziet u dat elk nummer wordt vermeld als een cd-muziekbestand, met .cda als bestandsextensie. Deze bestanden stellen de verschillende nummers voor en kunnen alleen vanaf een audio-cd worden gekopieerd naar het Windows-bestandssysteem in hun oorspronkelijke indeling of via de cd worden afgespeeld.

Uw mediabibliotheek beheren Het tabblad Mediabibliotheek in Windows Media Player toont uw collectie media­ bestanden in één venster, waar u mediabestanden kunt opzoeken, ordenen en afspelen in elke combinatie die u leuk vindt. Hoofdstuk 15

Zoals u in figuur 15-12 kunt zien, plaatst het tabblad Mediabibliotheek de mediaitems in een venster dat veel overeenkomsten vertoont met Windows Verkenner. Met de Adresbalk net onder de Player-taakbalk kunt u uw selectie verfijnen. Het Navigatiedeelvenster aan de linkerkant geeft een hiërarchische weergave van de geselecteerde mediacategorie, terwijl het deelvenster Details aan de rechterkant laat zien wat er in de huidige selectie is opgenomen. (Als het deelvenster Lijst zichtbaar is, verschijnt dit rechts van het deelvenster Details.) Met het vervolgkeuzepijltje helemaal links van de Adresbalk kunt u een keuze maken uit totaal vijf categorieën die u kunt weergeven: Muziek, Afbeeldingen, Video, Tv-opnamen en Overige media. (In de laatste categorie vindt u onder andere digitale afbeeldingen die zijn opgeslagen in uw Muziekmap en die niet zijn opgenomen in de index van de Windows Fotogalerie.)

Figuur 15-11  Vijf mediacategorieën

Uw mediabibliotheek beheren

Adresbalk

Indelingsopties Weergave-opties

603

Zoekvak

Toon/Verberg deelvenster Lijst

Hoofdstuk 15

Deelvenster Details

Figuur 15-12  Windows Media Player gebruikt een venster in Windows Verkenner-stijl om uw mediabibliotheek te ordenen

De items in het deelvenster Navigatie zijn geordend in een consistente boomstructuur: )

Onder het kopje Afspeellijsten kunt u automatische-afspeellijsten maken, ordenen, bewerken en selecteren en hetzelfde doen met uw eigen lijsten met muziek en videoclips, die later kunnen worden afgespeeld. Dit kopje staat altijd boven aan de lijst, waarbij de inhoud gelijk blijft ongeacht welke categorie u hebt geselecteerd.

)

Klik op Nu afspelen om de inhoud weer te geven van de huidige lijst Nu afspelen in het deelvenster Details.

)

Items onder het kopje Mediabibliotheek geven een alternatieve weergave van de huidige categorie. Wanneer u bijvoorbeeld de Muziekcategorie bekijkt, kunt u uw collectie weergeven op artiest, album, genre, jaar of classificatie (uitgedrukt in sterren).

)

Als u zich hebt aangemeld bij een online service die is geïntegreerd in Windows Media Player, zoals de service MTV URGE, verschijnt deze als kopje in het deelvenster Navigatie. Niet alle online services kunnen op deze manier in de interface worden opgenomen.

)

Alle actieve aangesloten draagbare apparatuur waarvoor de synchronisatieoptie is ingesteld, komen te staan onder de draagbare apparatuur in het deelvenster Naviga-

604

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

tie. Als de apparatuur wel is aangesloten maar nog niet is gesynchroniseerd, kunt u door de inhoud ervan bladeren via de diverse weergaven in het deelvenster Navigatie. )

Ten slotte verschijnt elke gedeelde bibliotheek die u kunt openen via andere computers in uw netwerk onder in het deelvenster Navigatie. U kunt de inhoud van een gedeelde bibliotheek alleen weergeven en nummers via deze bibliotheek afspelen als u daarvoor toestemming hebt gekregen van de eigenaar van de desbetreffende bibliotheek.

Hoofdstuk 15

Met de menu’s Indelingsopties en Weergave-opties boven het deelvenster Details kunt u de weergave van de informatie in de bibliotheek aan uw wensen aanpassen, op bijna dezelfde manier als Windows Verkenner met bestanden omgaat. In het menu Indelingsopties kunt u de deelvensters Navigatie en Lijst en de Klassieke menu’s tonen of verbergen. U kunt ook de lijst met kolommen die zichtbaar zijn in het deelvenster Details aan uw wensen aanpassen. Via het menu Weergave-opties kunt u schakelen tussen de Pictogram-, Tegel- en Details-weergave, waarbij u bij de laatste optie een doodgewone lijst krijgt zonder albumhoes of miniaturen. Via het Zoekvenster kunt u in de mediabibliotheek zoeken naar alle items in de op dat moment geselecteerde categorie. Als u begint te zoeken in een reeds geselecteerde weergave, filtert de tekst die u invoert in het Zoekvenster alleen die weergave. Als u echter begint vanaf de bovenkant (het kopje) van de mediabibliotheek, verschijnen de zoekresultaten in een lijst waarin u kunt zien hoeveel keer de zoektekst in elke weergave voorkomt (zie figuur 15-13). Waar wordt al deze informatie opgeslagen? De meeste informatie die hoort bij een individueel muzieknummer of individuele videoclip wordt opgeslagen als metagegevens in het bestand zelf. De database van de mediabibliotheek verzamelt deze metagegevens wanneer u de nummers toevoegt aan uw mediabibliotheek en verzamelt ook wat extra informatie, zoals details over dvd’s die u hebt bekeken, tv-programma’s die u hebt opgenomen, cd’s die u hebt afgespeeld en nummers die u hebt aangeschaft via een online service. Deze informatie wordt opgeslagen in een databasebestand, in een door copy-

De lijsten uitbreiden De lijsten met opties die in het deelvenster Navigatie worden weergegeven onder de kopjes Afspeellijsten en Mediabibliotheek zijn niet compleet. Onder het kopje Afspeellijsten valt alleen Recente afspeellijsten, terwijl de Mediabibliotheek alleen de zogeheten primaire weergaven in het deelvenster Navigatie laat zien. Wilt u de uitgebreide lijst zien van opties die beschikbaar zijn voor elk van deze categorieën, klik dan op de naam van het kopje in het deelvenster Navigatie. In de Muziek­categorie kunt u met deze optie uw muziekcollectie bekijken per map of kunt u de Online winkels-weergave kiezen om alle beveiligde muziek te bekijken die u via een bepaalde online winkel hebt gedownload.

Uw mediabibliotheek beheren

605

right beveiligde indeling; dit bestand kan met geen enkel hulpprogramma worden bewerkt, behalve door de Media Player zelf.

Figuur 15-13  Zoeken naar items in de geselecteerde categorie

Wanneer u een cd ript (kopieert) naar uw harde schijf, een album koopt via een online winkel of een tv-programma opneemt met behulp van Windows Media Center, worden deze bestanden automatisch toegevoegd aan de bibliotheek. Dit zijn echter niet de enige manieren om de bibliotheek uit te breiden.

Automatisch items toevoegen Standaard houdt Windows Media Player mediagerelateerde mappen (Muziek, Afbeeldingen en Video’s) bij in uw gebruikersprofiel en in de Openbare mappen op uw computer. (Als uw computer is uitgerust met een tv-tunerkaart en u Media Center hebt geïnstalleerd, wordt ook de map Tv-opnamen bijgehouden.) Als u op deze locaties bestanden toevoegt in ondersteunde indelingen, worden deze automatisch toegevoegd aan de bibliotheek zonder dat u daarvoor iets hoeft te doen. Als u deze opties wilt aanpassen, klikt u op het pijltje onder het tabblad van de Mediabibliotheek op de Player-taakbalk, waarna u klikt op Aan mediabibliotheek toevoegen (u kunt dit dialoogvenster ook openen door het dialoogvenster Opties te openen en vervolgens te klikken op Mappen controleren). Wilt u dat de mediabestanden van andere gebruikers op uw computer in uw bibliotheek zichtbaar zijn, selecteer dan Mijn mappen en mappen van anderen waar ik toegang toe heb. Door de optie wordt de Gebruikersmap met al zijn submappen toegevoegd aan de bibliotheek en is dus een alles-of-nietsoptie. U kunt met deze methode niet de bestanden van de ene gebruiker toevoegen en die van een andere gebruiker weigeren. U kunt er ook voor zorgen dat Media Player andere mappen controleert; maakt u bijvoorbeeld uw eigen muziekbestanden of downloadt u nummers via internet en slaat u deze op in een afzonderlijke submap, overweeg dan eens om die locatie toe te voegen aan de lijst met gecontroleerde mappen. Klik op Toevoegen om naar mappen te bladeren om de lijst uit te breiden. Klik op Verwijderen om mappen uit de lijst te verwijderen. U kunt geen mediamappen voor uw gebruikersprofiel of het openbare profiel uit de lijst verwijderen.

Hoofdstuk 15

Items toevoegen aan uw mediabibliotheek

606

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

De database van de mediabibliotheek beheren Hoewel de items in uw mediabibliotheek allemaal afzonderlijke bestanden zijn, wordt de weergave van de informatie in het Player-venster uit één geïndexeerd databasebestand gehaald. In Windows Vista heeft elke lokale gebruikersaccount een afzonderlijke mediabibliotheekdatabase met de naam CurrentDatabase_360.wmdb. Dit bestand is opgeslagen in de map %LocalAppData%\Microsoft\Media Player. De interne details van deze indeling zijn niet publiekelijk beschikbaar en we kennen geen andere manier om deze gegevens te bekijken of te bewerken dan via Windows Media Player. (Als u gaat upgraden naar Windows Vista op een computer die draait met een eerdere versie van Windows Media Player, blijft het oude databasebestand bewaard. U kunt dit wissen als u moeite hebt met kleine hoeveelheden verspilde bestandsruimte, maar het is niet nodig om dat te doen.) Hoofdstuk 15

De meeste informatie in de bibliotheek wordt in eerste instantie gehaald uit de WindowsMedia.com-database of uit metagegevens (labels) die in de mediabestanden zelf zijn opgeslagen. Als u van een bepaald nummer een van de details wijzigt die worden weergegeven in het mediabibliotheekvenster, wordt die informatie opgeslagen in uw database en eveneens weggeschreven als metagegevens in de onderliggende bestanden. Als het bestand op een gedeelde locatie staat (op uw computer of op een netwerkserver), ziet u, de eerstvolgende keer dat het desbetreffende nummer wordt afgespeeld, uw wijzigingen ook verschijnen in de mediabibliotheek van een andere gebruiker. Details over wanneer en hoe vaak u een nummer hebt afgespeeld, worden alleen opgeslagen in het databasebestand van de mediabibliotheek en niet als metagegevens. Als u de bibliotheekdatabase wist, bent u deze informatie onherroepelijk kwijt. Hoewel u de database van de mediabibliotheek niet kunt bewerken, kunt u dit bestand gemakkelijk opschonen als het beschadigd raakt (of als u gewoon met een schone lei wilt beginnen). Nadat u Windows Media Player hebt gesloten, opent u Windows Verkenner, waar u bladert naar de verborgen map %LocalAppData%\Microsoft\Media Player. Geef het databasebestand CurrentDatabase_360.wmdb een andere naam of wis het. Heropen vervolgens Windows Media Player en gebruik de zoekfunctie om muziek- en andere mediabestanden te importeren die zijn opgeslagen op uw computer (zie de volgende paragraaf, Items toevoegen aan uw mediabibliotheek, voor meer bijzonderheden). Met deze stap worden de opgeslagen details gewist (inclusief uw eigen aanpassingen) van alle cd’s en dvd’s die u hebt afgespeeld maar nog niet had toegevoegd aan de mediabibliotheek. U zult deze details opnieuw moeten downloaden voor elke cd in uw collectie. U raakt de informatie kwijt over het aantal keren dat u nummers in uw bibliotheek hebt afgespeeld en eventuele door u gegeven classificaties, behalve die welke zijn opgeslagen als metagegevens in het bestand zelf.

Uw mediabibliotheek beheren

607

Hoofdstuk 15

Standaard negeert Windows Media Player audiobestanden die kleiner zijn dan 100 KB en videobestanden die kleiner zijn dan 500 KB. Deze standaardinstellingen filteren de erg korte clips. Wilt u deze opties aanpassen, klik dan op de knop Geavanceerde opties om het dialoogvenster Aan mediabibliotheek toevoegen uit te breiden en deze opties zichtbaar te maken.

Figuur 15-14  Het dialoogvenster Aan mediabiblotheek toevoegen Nadat u het dialoogvenster Aan mediabibliotheek toevoegen hebt gesloten, zoekt Windows Media Player, zelfs als u geen wijzigingen hebt gemaakt, toch in alle mappen die worden vermeld in het dialoogvenster Aan mediabibliotheek toevoegen. U kunt dit dialoogvenster sluiten, zodat de zoekactie verder gaat in de achtergrond.

Items toevoegen wanneer ze worden afgespeeld Als u media downloadt via internet, hebt u de keus om dergelijke items automatisch aan uw mediabibliotheek toe te voegen. Als u wilt dat elk item dat u afspeelt een plaatsje krijgt in de mediabibliotheek, opent u via het menu Extra het dialoogvenster Opties en klikt u op het tabblad Speler. Selecteer vervolgens de optie Media­bestanden bij afspelen aan de mediabibliotheek toevoegen. U zult merken dat deze instelling geen enkele invloed heeft op bestanden die worden afgespeeld via gedeelde netwerkmappen of via verwijderbare cd’s, dvd’s en flash memory-kaartjes, die nooit worden toegevoegd aan de mediabibliotheek. Schakel dit selectievakje uit om aan te geven dat u alleen bestanden wilt toevoegen wanneer u ze kopieert naar een lokale map die zich in de lijst Gecontroleerde mappen bevindt. Als u de eerste keer dat u ze afspeelt geen media-items automatisch toevoegt, kunt u een mediabestand uit Windows Verkenner slepen (of vanaf uw bureaublad) en dit in

608

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

het deelvenster Details van Media Player plaatsen om op die manier het item in uw mediabibliotheek te zetten.

Items verwijderen uit uw mediabibliotheek Als u een bestand of afspeellijst uit de mediabibliotheek verwijdert door met de rechtermuisknop op de desbetreffende naam in het deelvenster Details te klikken en Verwijderen te kiezen, opent Windows Media Player een dialoogvenster waarin u wordt gevraagd aan te geven of u het item uit de bibliotheek wilt verwijderen of dat u ook het onderliggende bestand of de onderliggende bestanden wilt verwijderen.

Hoofdstuk 15

Figuur 15-15  Een item uit de bibliotheek verwijderen Als u een muzieknummer uit de mediabibliotheek verwijdert, maar het onderliggende bestand in een controlemap laat staan, zal de Player het nummer weer toevoegen als u de lijst met controlemappen opent en op OK klikt, zelfs als u geen wijzigingen aanbrengt. U kunt dit besluit ongedaan maken door het dialoogvenster Aan mediabibliotheek toevoegen te openen en het selectievakje Bestanden toevoegen die eerder uit de mediabibliotheek zijn verwijderd. uit te schakelen.

Bepaal waar u uw mediabestanden wilt opslaan Zijn uw mediabestanden verspreid over uw hele harde schijf, in een wirwar van mappen? Waarom ordent u ze niet in een beter beheersbare collectie mappen voordat u ze aan uw mediabibliotheek toevoegt? De beste plaats om uw eigen collectie muziekbestanden op te slaan, is natuurlijk de map Muziek, die deel uitmaakt van uw persoonlijke profiel. Als u echter een grote collectie bijzondere mediabestanden hebt, bijvoorbeeld live muziekopnamen, kunt u die het beste bij elkaar houden in hun eigen map, afzonderlijk van de nummers die u kopieert vanaf cd’s. Overweeg eens om voor extra grote muzikale collecties een apart volume te maken of misschien zelfs wel een aparte schijf die alleen bestemd is voor muziek. Als u uw computer deelt met verscheidene gebruikers en u wilt alles of een deel van een muzikale collectie delen, dan zou u uw bestanden kunnen opslaan in de map Openbare muziek.

Het gebruik van Media Center

609

Het gebruik van Windows Verkenner met mediabestanden

Daarnaast bevat het tabblad Details in het dialoogvenster Eigenschappen voor een willekeurig mediabestand metagegevens die zijn opgeslagen in dat bestand. Een paar uitzonderingen daargelaten kunt u de hier opgeslagen informatie bewerken door in het veld op het tabblad Details te klikken, waarna u de hier opgeslagen waarde kunt toevoegen, wissen of wijzigen. Alle wijzigingen die u hier aanbrengt, worden onmiddellijk zichtbaar in de bibliotheek­ database en in Windows Fotogalerie. Het feit dat u in Windows Verkenner metagegevens kúnt wijzigen, betekent nog niet dat u dat ook moet doen. In het algemeen raden we u aan Windows Media Player of Windows Fotogalerie te gebruiken als het primaire gereedschap voor het bewerken van metagegevens voor muziek-, video- en foto­ bestanden. Gebruik Windows Verkenner voor wat minder ingrijpende taken als het opschonen van typefouten in een label of titel die u opvalt in het deelvenster Details in Windows Verkenner, of voor het bewerken van labels die niet goed toegankelijk zijn via Windows Fotogalerie of Windows Media Player, zoals het label Commentaar bij een digitaal fotobestand. U zult zien dat er nog meer verband bestaat tussen Windows Verkenner en mediagerelateerde hulpprogramma’s. Klik met de rechtermuisknop op een item in Windows Media Player of Windows Fotogalerie en klik op Bestandslocatie openen om het onderliggende bestand voor dat item te openen in Windows Verkenner. Als u in Windows Verkenner een mediabestand selecteert (of de inhoud bekijkt van een map met meerdere mediabestanden), kunt u met behulp van de opties op de mapwerkbalk de geselecteerde bestanden afspelen, ze op een cd branden of andere taken uitvoeren die u met dat bestandstype kunt doen.

Het gebruik van Media Center Windows Media Center gebruikt veel van dezelfde basistechnieken die we in dit hoofdstuk hebben behandeld, maar hanteert een interface die is bedoeld om met een afstandsbediening te werken. Het is van belang te weten dat Media Center gebruikmaakt van dezelfde mediabibliotheekdatabase als Windows Media Player. Op die manier wor-

Hoofdstuk 15

Windows Media Player, Windows Fotogalerie en Windows Verkenner zijn nauw met elkaar verbonden, zodat u in al deze functies uw mediabibliotheek gemakkelijk kunt manipuleren. Als u een mediabestand in Windows Verkenner een andere naam geeft, verplaatst of wist, legt Windows Media Player plichtsgetrouw de wijziging vast in de database van de mediabibliotheek (en indien nodig in de Windows Fotogalerie). U hoeft uw bibliotheek dus op geen enkele manier aan te passen of opnieuw te ordenen. Als u een item verwijdert met behulp van Windows Verkenner, blijft het in uw mediabibliotheek staan.

610

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

den de wijzigingen die u aanbrengt in Windows Media Player direct doorgevoerd in Media Center en vice-versa. Zie hoofdstuk 19 voor een gedetailleerdere bespreking van de installatie en het gebruik van Media Center.

Media synchroniseren en delen met draagbare ­apparatuur

Hoofdstuk 15

Hebt u een draagbare speler? In dat geval kunt u de inhoud van dat apparaat synchroon laten lopen met de digitale-muziekcollectie op uw pc. Met Windows Media Player 11 kunt u een ‘arbeidsrelatie’ leggen tussen uw apparatuur en uw muzikale collectie. Nadat u de initiële configuratie hebt voltooid, kunt u het apparaat aansluiten op uw pc (dat gebeurt met een USB-kabel) en de inhoud van het apparaat automatisch of handmatig synchroniseren. Nota bene Laat u niet in de luren leggen door de term ‘synchronisatie’. In dit geval is synchronisatie geen tweerichtingsverkeer. Als u nummers toevoegt aan uw draagbare speler vanuit een andere bron, worden deze de eerstvolgende keer dat u gaat synchroniseren niet automatisch naar uw computer gekopieerd. U zult die handeling zelf moeten verrichten.

Bij het uitvoeren van een synchronisatiehandeling maakt Windows Media Player gebruik van de instellingen op het tabblad Synchronisatie, en wel de Synchronisatielijst in het deelvenster Lijst. Tijdens de initiële installatie maakt Windows Media Player automatisch al enkele keuzen, gebaseerd op de configuratie van uw apparatuur. Als de opslagcapaciteit van de apparatuur meer is dan 4 GB en uw volledige mediabibliotheek minder ruimte inneemt dan deze totale capaciteit, creëert de Player een synchronisatierelatie waarin uw volledige bibliotheek automatisch wordt gesynchroniseerd met het apparaat zodra u dit aansluit. Heeft het apparaat een capaciteit van minder dan 4 GB of is uw bibliotheek groter dan de totale capaciteit van het apparaat, dan creëert de Player een handmatige synchronisatie. De Player kan automatisch een Synchronisatielijst genereren, maar u kunt ook handmatig een eigen Synchronisatielijst maken als u dat liever wilt. Gebaseerd op de door u gedefinieerde instellingen zal de Player de bestanden die in uw bibliotheek zijn opgeslagen eerst converteren naar een indeling die beter geschikt is voor de beperkte ruimte op draagbare spelers. Vervolgens kopieert de Player de nummers vanaf de pc naar het apparaat, waarbij op het apparaat alle bestanden worden gewist die niet langer deel uitmaken van de Synchronisatielijst.

Media synchroniseren en delen met draagbare ­apparatuur

611

Hoofdstuk 15

De apparaten die worden ondersteund, maken in het algemeen gebruik van het Media Transfer Protocol (MTP). Als opslagmedium kan een flash memorystick worden gebruikt (bijvoorbeeld Compact Flash of Secure Digital-kaarten) of gewoon een harde schijf. Voor compatibele afspeelapparatuur zorgt Windows Vista automatisch voor de stuurprogramma’s: u hoeft het apparaat dus alleen maar op de computer aan te sluiten. Nadat het stuurprogramma is geïnstalleerd, opent Windows Media Player het dialoogvenster dat u ziet in figuur 15-16.

Figuur 15-16  Als u nieuwe draagbare afspeelapparatuur installeert, moet u deze een goed herkenbare naam geven, zodat u het apparaat kunt onderscheiden van andere ­apparatuur die u eventueel in een later stadium nog gaat toevoegen

U kunt per computer synchronisatierelaties creëren met maximaal zestien apparaten, elk met eigen instellingen. Wilt u na de initiële installatieprocedure nog apparaatspecifieke instellingen wijzigen, dan moet u het apparaat eerst aansluiten. Klik op het pijltje onder de knop Synchronisatie op de Player-taakbalk en kies Meer opties, selecteer het juiste apparaat in de lijst en klik vervolgens op Eigenschappen. In het dialoogvenster dat verschijnt, en dat in figuur 15-17 wordt weergegeven, kunt u de naam van de apparatuur wijzigen zonder dat u de hele installatieprocedure nogmaals hoeft uit te voeren. U ziet in figuur 15-17 dat niet alle synchronisatieopties beschikbaar zijn. Dit komt doordat Windows Media Player correct heeft geconstateerd dat voor dit apparaat mappen nodig zijn om de mediabestanden op de juiste manier op te slaan. Nadat u het apparaat voor de eerste keer hebt gesynchroniseerd, hebt u de mogelijkheid om daarop opslagruimte te reserveren. Gebruik deze optie om de hoeveelheid ruimte te beperken die wordt gebruikt voor de opslag van muziek- of videobestanden als u gebruikmaakt van een deel van de harde schijf van een speler om back-ups op te slaan van gegevensbestanden die u onderweg meeneemt.

612

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Hoofdstuk 15

Figuur 15-17  Sommige synchronisatieopties zijn niet beschikbaar als de hardware eventuele wijzigingen in deze functies niet ondersteunt

Afhankelijk van de mogelijkheden van uw apparatuur kunt u alleen muziekbestanden synchroniseren of er ook nog foto’s, videoclips en opgenomen tv-programma’s op plaatsen.

Bestandssynchronisatie versnellen Elke keer dat u gaat synchroniseren met een draagbare speler waarvan de kwaliteitsinstellingen lager zijn dan die van de bestanden in uw muziekbibliotheek, zal Windows Media Player die nummers opnieuw coderen (waarbij ze worden geconverteerd naar een lagere bitsnelheid in een tijdelijke map voordat ze naar het apparaat zelf worden gekopieerd). Als u ruimte te over hebt op uw primaire harde schijf, kunt u dit proces versnellen door meer ruimte vast te leggen voor de Benodigde schijfruimte en Windows Media Player zodanig te configureren dat deze handeling op de achtergrond plaatsvindt. Wilt u over deze opties kunnen beschikken, open dan het dialoogvenster Opties in het menu Extra en klik op het tabblad Apparaten op de knop Geavanceerd. Geconverteerde bestanden worden opgeslagen op de standaardlocatie (in uw profiel). Met de knoppen in dit dialoogvenster kunt u de cache verplaatsen naar een andere map of zelfs een ander station en de bestanden verwijderen om ruimte op de schijf te besparen.

Figuur 15-18  Wilt u meer media op een draagbare speler persen (ten koste van geluidsof beeldkwaliteit), dan kunt u een van de twee schuifregelaars naar links schuiven

Als uw draagbare apparatuur beperkte opslagruimte heeft, kunt u daarvan optimaal gebruikmaken door de opties aan te passen op het tabblad Kwaliteit van het eigenschappendialoogvenster ervan, dat in figuur 15-18 wordt weergegeven. Kies onder Muziek de optie Maximaal kwaliteitsniveau selecteren, waarna u met de schuifregelaar de bitsnelheid kiest die u wilt gebruiken voor alle nummers die naar het apparaat zijn gekopieerd (allemaal in WMA-indeling). Als u deze opties op het laagste niveau zet, 64 Kbps, kunt u het aantal nummers dat op uw draagbare afspeelapparatuur past aanzienlijk vergroten, hoewel dat wel ten koste gaat van de geluidskwaliteit. Als u een apparaat dat een relatie heeft met een pc op een andere computer aansluit, krijgt u een dialoogvenster te zien aan de hand waarvan u deze relatie kunt overbrengen naar de nieuwe computer. Ook kunt u het apparaat eenmalig synchroniseren met behulp van de actieve bibliotheek. Nadat u eenmaal deze keuze hebt gemaakt, zijn alle andere handelingen identiek. Wilt u na de initiële installatie nog synchronisatieopties wijzigen, klik dan in het deelvenster Navigatie met de rechtermuisknop op het pictogram van het apparaat en klik op Synchronisatie instellen. Via het dialoogvenster in figuur 15-19 kunt u bepalen hoe de automatische synchronisatie zal verlopen of deze optie helemaal uitschakelen.

613

Hoofdstuk 15

Media synchroniseren en delen met draagbare ­apparatuur

614

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

Hoofdstuk 15

Figuur 15-19  Schakel het selectievakje boven in dit dialoogvenster uit om aan te geven dat u altijd uw draagbare apparatuur handmatig wilt synchroniseren

Na de installatie van een apparaat hebt u drie opties om dit met uw mediabibliotheek te synchroniseren: )

Automatisch synchroniseren. Als het selectievakje Dit apparaat automatisch synchroniseren is ingeschakeld, kunt u een of meer afspeellijsten in Windows Media Player kiezen om te gebruiken tijdens de synchronisatie, zoals u in figuur 15-19 kunt zien. De Player voegt de mediabestanden toe in de volgorde waarin ze in de lijst Afspeellijsten die worden gesynchroniseerd staan en doet dit net zolang tot er in de geselecteerde afspeellijst of in de opslagruimte van het apparaat geen nummers meer staan.

En wat als u geen compatibele speler hebt? Als uw draagbare speler niet voorkomt op de lijst met ondersteunde apparatuur, moet u een andere manier zien te vinden om deze te voorzien van muziek. De meeste apparaten zijn voorzien van software om u daarbij te helpen. Als u niet blij bent met die software, breng dan een bezoek aan Red Chair Software (www.redchairsoftware.com) en kijk of dit vernieuwende bedrijf voor het apparaat in kwestie een aangepast pakket heeft uitgebracht. Als u ervoor kiest Windows Verkenner te gebruiken, gebruik dan de zoekgereedschappen voor het bureaublad om een opgeslagen zoekactie te maken en deze bestanden naar uw apparaat te kopiëren. U kunt per bestand of map instellingen specificeren en bepaalde bestandstypen uitfilteren (zodat bijvoorbeeld de albumhoes op uw apparaat geen schijfruimte verspilt).

Wat u moet weten van uw digitale rechten en hoe u deze moet beschermen

)

Handmatig synchroniseren. Als u het selectievakje Dit apparaat automatisch synchroniseren uitschakelt, wacht de Player telkens wanneer u het apparaat aansluit op uw aanwijzingen. Activeer het tabblad Synchroniseren, genereer handmatig een Synchroniseerlijst of doe dit door een bestaande afspeellijst te selecteren en vervolgens op Synchronisatie starten te klikken.

)

Willekeurige volgorde. Deze optie is beschikbaar in het deelvenster Synchronisatie of via het contextmenu dat verschijnt wanneer u met de rechtermuisknop op het pictogram van het draagbare apparaat in het deelvenster Navigatie klikt. Hierdoor wordt de volledige inhoud van het apparaat vervangen door een willekeurige selectie van muziekbestanden uit uw bestaande bibliotheek.

615

Probleem Uw draagbare speler werkt niet zoals het moet Als uw compatibele speler zijn synchronisatiemogelijkheid met Windows Media Player kwijtraakt, kunt u de functies herstellen door het apparaat te verwijderen en opnieuw te installeren. Schakel het apparaat in en sluit het aan op de computer. Klik op Start, klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Beheren; in de console Computerbeheer selecteert u Apparaatbeheer. Zoek uw speler op onder de categorie Draagbare apparaten, klik met de rechtermuisknop op de naam ervan in de lijst en klik op Verwijderen. Ontkoppel nu het apparaat, wacht een paar minuten en sluit het (met het apparaat nog steeds ingeschakeld) opnieuw aan op de computer.

Wat u moet weten van uw digitale rechten en hoe u deze moet beschermen In Windows Vista kunt u te maken krijgen met mediabestanden die gebruikmaken van de DRM-techniek (Windows Media Digital Rights Management) van Microsoft (dat wil zeggen, digitale inhoud die is gecodeerd met digitale handtekeningen en waarvan het gebruik valt onder een licentieovereenkomst met de leverancier van de inhoud). Dit gebeurt elke keer dat u muziek of films aanschaft via een online winkel of wanneer u via Windows Media Center tv-programma’s opneemt via de kabel of de satelliet. De mediagebruiksrechten (die vroeger een licentie werden genoemd) die horen bij DRM-beveiligde bestanden, geven aan hoe en hoelang u het bestand kunt gebruiken. Deze rechten zijn bedoeld om illegaal kopiëren of illegale distributie van het media-item te voorkomen. De mediagebruiksrechten worden vastgelegd door de verkoper van de inhoud en moeten worden openbaar gemaakt als u akkoord gaat met de aankoop of het downloa-

Hoofdstuk 15

Als uw apparaat items zoals afbeeldingen, opgenomen tv-programma’s en videobestanden ondersteunt, kunt u de afspeellijsten met deze items toevoegen aan de Synchronisatielijst.

616

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

den van het item. Windows Media Player zorgt voor de naleving van de voorwaarden van die overeenkomst. Leven zonder DRM We geven toe dat schema’s voor kopieerbeveiliging en het beheer van digitale rechten die het gebruik van mediabestanden voor u beperken, nogal controversieel zijn. Als u filosofisch gezien tegen het idee bent van beperkende gebruiksrechten, hebt u de mogelijkheid muziek aan te schaffen op onbeveiligde fysieke media als cd’s en deze in onbeveiligde vorm te rippen (kopiëren) naar uw computer. U kunt ook zaken doen met online winkels die onbeveiligde media-inhoud verkopen. Het meest opvallende voorbeeld is wel eMusic (www. emusic.com), die een uitgebreide maar onconventionele muziekcollectie van onafhankelijke artiesten en labels heeft.

Hoofdstuk 15

Als u op zoek bent naar muziek van bronnen die niet gebruikmaken van Windows Media DRM, besef dan wel dat deze andere bronnen misschien een alternatieve DRM-technologie gebruiken die niet compatibel is met Windows Media Player. iTunes Store van Apple bijvoorbeeld verkoopt muziek die is beveiligd met zijn eigen FairPlay-technologie en die met name is bedoeld om te worden afgespeeld op de iTunes-speler of een iPod van Apple. Doe navraag bij de leverancier van de beveiligde media-inhoud om te kijken welke media­ spelersoftware en apparatuur het DRM-schema ondersteunen die in die inhoud wordt toegepast. We adviseren niet gebruik te maken van de extreme optie van het downloaden van ‘bootleg’-gereedschappen en -hulpprogramma’s (dus illegale mogelijkheden) om digitaal beveiligde bestanden te kraken. Onder de Digital Millennium Copyright Act van 1998 zijn de distributie en het gebruik van deze hulpprogramma’s om toegangsbeveiligingen op materiaal met copyright te omzeilen strafbaar. Hierdoor valt het niet mee dergelijke hulpprogramma’s te traceren en als u ze toch wilt hebben, moet u afdalen in donkere en verre hoekjes op internet, waar u misschien meer moet downloaden dan u lief is.

Als u een liedje, filmclip of een ander beveiligd mediabestand downloadt via een online winkel, zal de leverancier van de content het bestand waarschijnlijk voorzien van een codering waarin uw mediagebruiksrechten zijn gedefinieerd. Het kan ook zo zijn dat als u probeert een bestand af te spelen met gebruiksbeperkingen zonder akkoord te gaan met de voorwaarden van de overeenkomst (door u bijvoorbeeld aan te melden bij een geautoriseerde computer met uw gebruikersaccount) de Player probeert voor dat bestand een autorisatie te krijgen. U moet u dan waarschijnlijk laten registreren of een bedrag betalen voor de licentie voordat u het bestand kunt afspelen. Overeenkomsten onder Windows Media DRM kunnen voor onbepaalde tijd zijn of kunnen zodanig worden ingesteld dat ze na een bepaalde tijdsperiode verlopen. In bepaalde gevallen geeft de mediagebruiksrechtenovereenkomst u het recht om het media-item alleen af te spelen op de computer waarop het oorspronkelijk werd gedownload. In an-

Wat u moet weten van uw digitale rechten en hoe u deze moet beschermen

617

Hoofdstuk 15

dere gevallen geeft de overeenkomst u het recht het item te kopiëren of te verplaatsen naar andere computers en privéspelers (maar niet noodzakelijkerwijs naar cd’s). U kunt de voorwaarden van de licentie doornemen via het dialoogvenster met de itemeigenschappen. Zoek naar het bestand in de mediabibliotheek van de Player, klik erop met de rechtermuisknop, kies Eigenschappen en klik vervolgens op het tabblad Rechten voor mediagebruik. Figuur 15-20 toont de rechten die zijn toegekend aan een gedownload muziekbestand; in dit geval is het bestand niet beveiligd.

Figuur 15-20  U kunt de voorwaarden van de mediagebruiksrechtenovereenkomst van

een bestand doornemen door het desbetreffende eigenschappendialoogvenster te openen in de mediabibliotheek van Windows Player

Als u licenties hebt gekocht waarmee u de items gedurende onbepaalde tijd kunt afspelen op één bepaalde computer, hoe verplaatst u dat media-item dan naar een an-

Niet automatisch rechten downloaden Als u wilt voorkomen dat u steeds gelicentieerde media moet aanschaffen, kiest u Extra, Opties. Schakel op het tabblad Privacy in het dialoogvenster Opties het selectievakje Rechten voor mediagebruik gratis downloaden uit. De afgelopen jaren hebben bepaalde gewetenloze websites met alle geweld beveiligde bestanden erdoor gedrukt die steeds maar webadvertenties bleven uitspugen, terwijl ActiveX-installatie­ programma’s bleven proberen een bezoeker te verleiden tot het accepteren van een spywareprogramma of erger. De beveiligingsfuncties in Windows Vista bemoeilijken het succes van deze tactiek, maar het is de moeite waard dit potentiële risico uit te sluiten als u nog nooit digitaal beveiligde bestanden hebt gebruikt.

618

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

dere computer? Met Windows Media Player 10 en eerdere versies kon u van licenties een back-up maken op de ene machine en deze terugzetten op de andere (waarbij u uiteraard wel uw privileges van de oorspronkelijke computer kwijtraakte). In Windows Media Player 11 bestaat deze functie niet meer. Wilt u beveiligde bestanden van de ene naar de andere computer verplaatsen, dan moet u zich houden aan de procedure die u wordt voorgeschreven door de leverancier van de media-inhoud. In uitzonderlijke gevallen kunt u het oorspronkelijke bestand niet afspelen. Nota bene Vroeger mocht u van Microsoft licenties terugzetten op maximaal vier unieke computers met een teller op het beveiligde bestand, die de copyrightvermelding verwijderde zodra de licentie het maximaal aantal toegestane keren was verplaatst. Deze beperking geldt nog steeds voor muziekbestanden met een kopieerbeveiliging die naar een schijf zijn gekopieerd. Hoofdstuk 15

Beveiligings- en privacyproblemen Net als alle via internet geactiveerde toepassingen hebt u via Windows Media Player een tweerichtingssnelweg tussen uw computer en een enorme hoeveelheid media-inhoud. Klikken op een koppeling naar een mediabestand kan leiden naar een veilige site of naar een slangenkuil met problemen. Bekende beveiligingshiaten in vorige versies van Windows Media Player openden de mogelijkheid voor een hacker om een virus te installeren of een Trojan horse binnen te laten sluipen door gebruik te maken van de webbrowsermogelijkheden van de Player. En omdat de Player internet kan gebruiken voor het downloaden van informatie over de door u bekeken of beluisterde inhoud, vormt dit een zorgelijke ontwikkeling op het gebied van de privacy. Sommige voorvechters van de privacy beweren bijvoorbeeld dat dezelfde verbinding die informatie downloadt over een muzieknummer of dvd ook in staat is, althans in theorie, informatie te sturen over de kijkgewoonten van een gebruiker naar websites die geen recht hebben op die informatie.

Beveiligingsopties configureren De meeste beveiligingsproblemen in Windows Media Player ontstaan door zijn rol als gastheer voor webgeoriënteerde inhoud. Met name een URL op een webpagina of in een e-mailbericht kan, als deze wordt geopend in de Player, profiteren van een zwakke plek in Internet Explorer en vijandige code installeren. Daarnaast kunnen kwaadaardige scripts proberen de Player ertoe te brengen deze vijandige code uit te voeren, hetzij via een locatie op het web of via een lokaal bestand. De meest effectieve manier om u te wapenen tegen een dergelijke ‘heldendaad’ is ervoor te zorgen dat alle beveiligingspatches van Windows zijn geïnstalleerd. Daarnaast bieden de standaard aanwezige be-

Beveiligings- en privacyproblemen

619

Hoofdstuk 15

veiligingsinstellingen extra beveiligingsmogelijkheden tegen het binnendringen van vijandige code. Wilt u deze beveiligingsmaatregelen implementeren, open dan het dialoogvenster Opties, klik op het tabblad Beveiliging en controleer of de instellingen identiek zijn aan de instellingen die worden weergegeven in figuur 15-21.

Figuur 15-21  Deze standaardinstellingen beschermen Windows Media Player tegen het uitvoeren van scripts die vijandige code kunnen bevatten

Standaard blokkeert Windows Media Player 11 de uitvoering van alle scripts in het Player-venster. Deze functie is bedoeld om te voorkomen dat een hacker-in-spe zich als het ware ingraaft in uw computer via een streaming mediabestand. In een dergelijk scenario kan een hacker een scriptbestand maken via een ASF-bestand, dat streaming media kan bevatten (zoals een geluidsbestand of een videoclip), in combinatie met koppelingen naar URL’s en scriptopdrachten. Door te proberen u te verleiden op een van deze koppelingen te klikken, kan de hacker eventueel profiteren van een gaatje in de beveiliging en een vijandig programma op uw computer plaatsen. Door scripts uit te schakelen, wordt voorkomen dat een dergelijke aanval succes heeft via Windows Media Player, zelfs als het gaatje in de beveiliging niet wordt gerepareerd met een patch. Deze beveiligingsmaatregel kan helaas onschuldige webinhoud in zijn vangnet meesleuren. Sommige sites bieden bijvoorbeeld online geluidsbestanden met lesmateriaal aan die zijn gesynchroniseerd met een diapresentatie op het web. Terwijl de commentator zijn praatje houdt, geven de dia’s de onderliggende boodschappen meer impact. Als de standaard beveiligingsinstellingen actief zijn, heeft Windows Media Player 11 op deze manier geen controle over Internet Explorer. Als oplossing opent u het dialoogven-

620

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

ster Opties, waarna u op het tabblad Beveiliging klikt en het selectievakje Scriptopdrachten uitvoeren, indien aanwezig, inschakelt. (Vergeet niet deze instelling terug te zetten op het hogere beveiligingsniveau wanneer u klaar bent met het afspelen van de webpresentatie.) Als een ASF-bestand is ingesloten in een web­pagina, activeert dit de mogelijkheid tot het verwerken van scripts. Wilt u in dit scenario de beveiligingsinstellingen aanscherpen, schakel dan het tweede selectievakje Scriptopdrachten en uitgebreide mediastreams uitvoeren wanneer Media Player in een webpagina is opgenomen uit.

Privacyopties configureren

Hoofdstuk 15

Zoals we al eerder hebben gezien, is de verbinding tussen Windows Media Player en het web een kwestie van tweerichtingsverkeer. Als u verbinding zoekt met een streaming mediabestand of de informatie in uw digitale muziekcollectie bijwerkt via een online database, loopt u het risico dat iemand ergens uw computer (en uzelf) in verband brengt met de inhoud die u aan het bekijken bent. Het vrijwillig doorgeven van persoonlijke informatie is de prijs die u betaalt voor bepaalde transacties. In dergelijke gevallen moet u beslissen of u het bedrijf waarmee u op het punt staat zaken te doen voldoende vertrouwt. Maar de privacyproblematiek kan ook plotseling de kop opsteken bij eenvoudige activiteiten, waarbij geen sprake is van commerciële transacties. Als u daarmee problemen hebt, is er slechts één drastische optie om daaraan een eind te maken: de verbinding van de Player met internet uitschakelen. Op die manier kunt u natuurlijk geen muziekbestanden meer updaten of media-inhoud ophalen die is beveiligd door middel van een mediagebruiksrechtenovereenkomst. Voor een reeks minder extreme opties om uw privacy te beschermen, zijn er drie potentiële privacyrisico’s die u eens onder de loep moet nemen: )

Cookies. Omdat Windows Media Player gebruikmaakt van dezelfde onderliggende componenten als Internet Explorer, kunnen individuele sites (en dat geldt ook voor WindowsMedia.com), in ieder geval in theorie, cookies gebruiken om de media-inhoud te traceren die door een bepaalde computer is afgespeeld. Door de functies voor cookiebeheer in Internet Explorer te gebruiken (die worden behandeld onder Cookies beheren in hoofdstuk 27) kunt u deze mogelijkheid buiten beschouwing laten. U zult trouwens merken dat door het blokkeren van cookies bepaalde functies van Windows Media Player kunnen worden uitgeschakeld, zoals het opslaan van uw aanmeldreferenties voor een online winkel.

)

Speler-id. Als u wordt verbonden met een streaming mediaserver, stuurt de Player een logboek (een soort verslag) van de sessie naar de server. In dit logboek staat uw unieke IP-adres en details betreffende uw verbinding. Het bevat eveneens een unieke identificatiecode, die we een Speler-id noemen. Standaard is deze id in Windows Media Player 11 anoniem. In bepaalde zeldzame gevallen kan een site eisen dat u een unieke Speler-id gebruikt aan de hand waarvan uw computer kan worden geïdentificeerd. In dat geval kiest u Extra, Opties en schakelt u het selectievakje Unieke speler-ID aan inhoudsproviders verzenden op het tabblad Privacy in.

Figuur 15-22  Wijzig hier in Windows Media Player opties als u zich zorgen maakt over een inbreuk op uw privacy

Besteed aandacht aan de privacyverklaring De meeste mensen klikken gewoon door als ze privacyverklaringen op het web tegenkomen, die gewoonlijk zijn geschreven in juridisch vakjargon en meer verbergen dan informeren. De privacyverklaring van Windows Media Player vormt een opmerkelijke uitzondering op de regel. Deze is geschreven in gewone mensentaal, zonder technische terminologie. De verklaring is opgesteld per onderwerp, met hyperlinks aan de hand waarvan u naar een specifiek gedeelte van het document kunt springen. Bovendien bevat dit document stapsgewijze aanwijzingen, die uitleggen hoe u functies kunt uitschakelen die van invloed zouden kunnen zijn op uw privacy, met duidelijke uitleg van de consequenties als u dat doet. De informatie is ook niet ergens weggestopt. Als u Windows Media Player 11 de eerste keer start, voert een wizard u door de installatieopties. Op de pagina Selecteer uw privacyopties van die wizard vindt u een tabblad Privacyverklaring met koppelingen naar de meest recente versie van dit document. Als u deze initiële installatieprocedure al hebt doorlopen, moet u het dialoogvenster Opties van de Player openen. Op het tabblad Privacy treft u de koppeling Privacyverklaring online weergeven aan, die u bij datzelfde recente document brengt. (Een identieke webpagina met een uitleg van de beveiligingsfuncties is beschikbaar via een koppeling op het tabblad Beveiliging in het dialoogvenster Opties.)

621

Hoofdstuk 15

Beveiligings- en privacyproblemen

622

Hoofdstuk 15  Basisbegrippen digitale media

)

Bijhouden van de geschiedenis. Voor elke gebruikersaccount houdt Windows Media Player een geschiedenis bij, aan de hand waarvan de mediabestanden die u afspeelt en de URL’s die u bezoekt worden herkend. Bovendien wordt een overzicht bijgehouden van de cd’s en dvd’s die u afspeelt. Iedereen die fysiek toegang heeft tot uw computer kan deze overzichten controleren en, gebaseerd op de inhoud, er eventueel conclusies uit trekken. Om deze mogelijkheid uit te schakelen, moet u in het tabblad Privacy in het dialoogvenster Opties (zie figuur 15-22) enkele instellingen wijzigen. Door het selectievakje Bestands- en URL-geschiedenis in Media Player opslaan onder in het venster uit te schakelen, maakt u het geschiedenisoverzicht onbruikbaar. En ten slotte verwijderen de knoppen Geschiedenis wissen en Caches leegmaken de huidige inhoud uit die overzichten voor de gebruiker die is aangemeld.

Hoofdstuk 15

16 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen Muziek afspelen in Windows Media Player  624 Een digitale muziekbibliotheek genereren  628 Een muziekcollectie ordenen  641 Werken met afspeellijsten  653 Uw eigen cd’s of dvd’s branden  659

Windows Media Player werkt met alle soorten media, maar is met name uitermate geschikt voor het beheren van digitale muziekbestanden. Met Windows Media Player kunt u liedjes downloaden via internet, nummers van cd’s kopiëren, songtitels en andere informatie bewerken die in bestanden zijn opgeslagen, uw favoriete nummers een classificatie geven, uw eigen afspeellijsten maken, muziek kopiëren (rippen) naar draagbare spelers en uw eigen cd’s branden. U hebt naast Windows Media Player geen andere software nodig. In hoofdstuk 15 hebben we uitgelegd hoe u de essentiële functies van Windows Media Player kon gebruiken met mediaclips in alle indelingen. In dit hoofdstuk ligt de nadruk op de unieke hulpprogramma’s en technieken die u helpen bij het ophalen, afspelen en ordenen van uw digitale muziekbestanden. Edities Windows Media Player werkt identiek in alle edities van Windows Vista; alle informatie in dit hoofdstuk is van toepassing op alle versies.

624

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Muziek afspelen in Windows Media Player Als u een muziekbestand of een audio-cd afspeelt in Windows Media Player, functioneren de afspeelbesturingselementen (oftewel de knoppen), die u kunt zien in figuur 161, net zo als de vergelijkbare knoppen op de in de handel verkrijgbare apparatuur, zoals cd- en dvd-spelers. Bovendien zien ze er ook zo uit. Zoeken



Verstreken tijd

Herhalen

Vorige

Willekeurige volgorde

Volgende

Stoppen

Volume

Dempen

Figuur 16-1  De Player gebruikt afspeelbesturingselementen die veel lijken op de knoppen die u terugvindt op in de handel verkrijgbare apparatuur

Hoofdstuk 16

De knop Afspelen wordt de knop Onderbreken zodra de Player begint een nummer af te spelen. De knop Dempen is een aan/uit-schakelaar: klik de eerste keer voor stilte en de tweede keer voor geluid. De knoppen Volgende en Vorige springen één item vooruit respectievelijk achteruit in de actieve afspeellijst. Klik en houd de knop Volgende ingedrukt als u snel vooruit wilt spoelen door het actieve nummer. U kunt de schuifregelaar in het besturingselement Zoeken naar een andere plaats slepen in het nummer dat op dit moment wordt afgespeeld. Als u bijvoorbeeld het huidige nummer opnieuw wilt afspelen, kunt u de schuifregelaar Zoeken helemaal naar links slepen. De tijdweergave links van de afspeelknoppen geeft drie verschillende modi aan, die afhankelijk zijn van de status van het huidige nummer: verstreken tijd, hoeveelheid tijd tot aan het eind van het nummer en een combinatie die de verstreken tijd en de totale afspeeltijd laat zien. Probleem Windows Media Player slaat sporen over bij het afspelen van een cd Als de Player nogal ‘springerig’ gedrag gaat vertonen bij het afspelen van een cd, is de meest daarvoor in aanmerking komende boosdoener een beschadigde of bekraste cd. In sommige gevallen kunt u de Player met behulp van foutcorrectie dwingen gegevens op te halen en af te spelen (hoewel deze verre van perfect is). Open het dialoogvenster Opties (via het menu Extra) en klik op het tabblad Apparaten. Selecteer uw cd-speler en klik op Eigenschappen. In het gedeelte Rippen in het dialoogvenster Eigenschappen kiest u Foutcorrectie gebruiken.

De Player speelt de actieve afspeellijst af (wat een album uit uw bibliotheek kan zijn, een cd, of een muziekselectie die u afzonderlijk hebt uitgekozen) in de aangegeven volgorde eenmalig af, tenzij u Willekeurige volgorde of Herhalen (of beide) inschakelt:

Muziek afspelen in Windows Media Player

)

Als u Willekeurige volgorde inschakelt door op Ctrl+H te drukken of door voor Afspelen, Willekeurige volgorde te kiezen, gaat de Player in willekeurige volgorde door de afspeellijst.

)

Als u Herhalen inschakelt door op Ctrl+T te drukken of door Afspelen, Herhalen te kiezen, speelt de Player de actieve afspeellijst continu af (dat wil zeggen: begint weer met het eerste nummer op de afspeellijst zodra het laatste nummer in zijn totaliteit is afgespeeld).

625

Omdat de Player elke keer dat u het programma start een andere willekeurige volgorde genereert, wordt de volgorde bij Willekeurige volgorde elke keer anders als u een bepaald album of bepaalde afspeellijst afspeelt of een cd plaatst. Als u de afspeellijst of cd in een bepaalde luistersessie meerdere keren herhaalt, doorloopt u de nummers elke keer in een andere volgorde. Gebruik tijdens het afspelen van een cd het venster Nu afspelen als u van visualisaties of albumhoezen houdt of details wilt zien over het actieve nummer, die afkomstig zijn van een online muziekwinkel. U kunt in het Lijstdeelvenster ook zien welke nummers aan de beurt zijn. Is het Lijstdeelvenster niet zichtbaar aan de rechterkant van de Player, klik dan op het minuscule pijltje onder de knop Nu afspelen en klik vervolgens op Lijstdeelvenster weergeven. Als de lijst Nu afspelen zichtbaar is, kunt u overschakelen naar een ander nummer door op het desbetreffende nummer te dubbelklikken.

Uw computer wordt trager tijdens het afspelen van muziek Visualisaties kunnen een merkbaar effect hebben op de systeemprestaties op computers met beperkte bronnen, met name die welke zijn uitgevoerd met langzame processoren of die een inferieure grafische kaart hebben. Als uw andere programma’s trager lopen wanneer u een afspeellijst of cd afspeelt, moet u de visualisaties uitschakelen. Klik op het pijltje onder het tabblad Nu afspelen, klik op Visualisaties en klik vervolgens op Geen visualisatie boven in de lijst.

Audio-cd’s afspelen Het afspelen van een audio-cd doet u in Windows Media Player bijna net zo eenvoudig als op een conventionele cd-speler. Plaats de schijf, sluit het schijfstation en geniet van de muziek. Dat bijna slaat op de Automatisch afspelen-instellingen van uw cd- of dvdspeler. Zoals we al hebben besproken in hoofdstuk 3, kunt u de manier aangeven waarop Windows reageert op het plaatsen van verwijderbare media (zoals cd’s of dvd’s). Als u uw systeem zodanig hebt ingesteld dat de standaard Automatisch afspelen-handeling voor audio-cd’s de optie Windows Media Player is, begint de muziek min of meer te spe-

Hoofdstuk 16

Probleem

626

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

len op het moment dat u de cd plaatst (vooropgesteld dat de Player niet ergens anders mee bezig is). Als u geen standaard Automatisch afspelen-actie voor audio-cd’s hebt gekozen, opent Windows het dialoogvenster Automatisch afspelen, dat u kunt zien in figuur 16-2. Wilt u de standaardinstellingen voor Automatisch afspelen selecteren en tegelijkertijd de cd afspelen, laat dan het selectievakje Deze bewerking altijd voor audio-cd’s uitvoeren ingeschakeld en klik op Cd afspelen met Windows Media Player.

Figuur 16-2  Klik op de eerste optie om de standaardhandeling zodanig te wijzigen dat Windows Media Player altijd begint met het afspelen van een pas geplaatste audio-cd Hoofdstuk 16

Zie hoofdstuk 3 voor meer bijzonderheden over het wijzigen van de standaardinstellingen van Automatisch afspelen voor specifieke soorten media. Wat gebeurt er als u een audio-cd plaatst en de standaardinstelling onder Auto­matisch afspelen staat Geen bewerking uitvoeren? Dat hangt van het volgende af: )

Als Media Player is geopend en op dit moment niets afspeelt, bespeurt het programma de audio-cd die u zojuist hebt geplaatst en begint automatisch met afspelen.

)

Als Media Player is geopend en bezig is met het afspelen van een nummer of videoclip uit uw bibliotheek, gaat het gewoon door met spelen. Klik op Stoppen, schakel over naar het tabblad Mediabibliotheek en dubbelklik op het pictogram van de cd/ dvd (op of onder in het deelvenster Navigatie) om te beginnen met het afspelen van uw cd.

)

Als Media Player niet actief is, moet u de Player handmatig starten, overschakelen naar het tabblad Mediabibliotheek en dubbelklikken op het pictogram van de cd of dvd.

Wat gebeurt er als u alleen op Afspelen klikt? In dat geval begint de Player met het afspelen van het eerste nummer in de huidige afspeellijst, wat wel of niet uw cd kan zijn. Zie ‘Werken met afspeellijsten’, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over

Muziek afspelen in Windows Media Player

627

afspeellijsten. Als uw cd niet begint met spelen maar wel een ander nummer hoorbaar wordt, klikt u op Stoppen, waarna u dubbelklikt op het pictogram van de cd/dvd in het deelvenster Navigatie.

Informatie over de media en de albumhoes bekijken

Hoofdstuk 16

Als u bent aangesloten op internet en u de standaardinstellingen voor Windows Media Player hebt geaccepteerd, downloadt de Player automatisch de informatie over de cd die op dit moment wordt afgespeeld, waaronder de albumhoes, de namen van de nummers en informatie over de artiesten en componisten op de cd. Klik met de rechtermuisknop op de albumhoes en klik op Albumgegevens zoeken als u meer informatie wilt. Hierdoor wordt het dialoogvenster uit figuur 16-3 geopend. Wilt u een biografie lezen van de artiest of groep plus een recensie van het album, klik dan op de koppeling Cd’s kopen, waardoor uw standaard webbrowser wordt geopend, die u meeneemt naar een door Microsoft ondersteunde winkelsite.

Figuur 16-3  De koppeling albumgegevens zoeken opent een webpagina met gedetailleerde ­informatie over en een overzicht van de cd die door u wordt afgespeeld Details over artiesten en albums zijn afkomstig van All Media Guide (AMG) (www.allmediaguide.com). Windows Media Player gebruikt deze informatie om nummers die u via de cd kopieert (ript) naar uw collectie automatisch een code en een naam te geven, een onderwerp waarop we verderop in dit hoofdstuk nader ingaan (zie Een muziekcollectie ordenen). De algoritme aan de hand waarvan nummers worden geïdentificeerd, is echt geavanceerd. Deze speelt het nummer echt af, maakt er een ‘vingerafdruk’ van en zoekt ver-

628

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

volgens in de online database, gebaseerd op die identificatiecode. Het resultaat is dat de Player griezelig precies is met het vinden van het juiste nummer. In feite geldt dat hoe minder details er in de metagegevens beschikbaar zijn, des te preciezer de zoekresultaten zijn. Als de albumhoezen eenmaal via internet zijn opgehaald, worden ze op uw computer in de cache geplaatst. Daarna kunt u, zelfs als u niet meer online bent, de albumhoes weergeven in het visualisatievenster van Nu afspelen. Klik hiertoe met de rechtermuisknop op het venster Nu afspelen en klik op Albumhoes of klik op het pijltje onder Nu afspelen, waarna u in het menu Visualisaties klikt op Albumhoes. Figuur 16-4 toont Nu afspelen met een albumhoes in het visualisatievenster.

Hoofdstuk 16

Figuur 16-4  Het visualisatievenster van de Player toont een albumhoes die eerst van internet is opgehaald, zelfs als u op dat moment niet online bent

Een digitale muziekbibliotheek genereren Dankzij zijn efficiënte indexeringsmethodiek en zoekroutines kan Windows Media Player 11 echt grote muziekcollecties aan, die kunnen bestaan uit wel tienduizenden nummers. Hoe zet u zo’n grote mediabibliotheek op? Als u al een cd-collectie hebt, is dat het logische uitgangspunt. U kunt ook nummers downloaden via internet en bestanden delen met vrienden. In beide gevallen moet u aandacht schenken aan de de-

Een digitale muziekbibliotheek genereren

629

tails om ervoor te zorgen dat uw muziek optimaal klinkt en bovendien op de juiste wijze is opgeslagen.

Cd’s rippen Windows Media Player kan nummers van audio-cd’s kopiëren, oftewel rippen, en deze als bestanden op de harde schijf opslaan. Het aantal kopieën dat u maakt, is absoluut onbeperkt. U kunt luisteren naar de nummers die zijn opgeslagen op uw pc, een collectie met nummers op een eigen cd branden of nummers downloaden naar een draagbare speler. Voordat u echter uw eerste cd gaat kopiëren, is het slim om eerst de volgende vragen te beantwoorden: )

Welke indeling wilt u gebruiken?

)

Met welke bitsnelheid ofte wel bitrate moet u kopiëren?

)

Waar moeten uw bestanden worden opgeslagen?

)

Welke naamgevingconventie wilt u gebruiken?

Uw antwoorden op deze vragen zijn bepalend voor de specifieke instellingen in Windows Media Player. We zullen al deze instellingen in deze paragraaf nader onder de loep nemen. U kunt instellingen te allen tijde aanpassen: bijvoorbeeld een andere, kwalitatief hoogwaardige indeling kiezen voordat u een cd gaat kopiëren die u bijzonder mooi vindt. Wilt u een audio-cd kopiëren naar uw harde schijf en gebruikmaken van de huidige geselecteerde bestandsindeling, naamgevingsconventie en locatie, dan klikt u in de taak-

Voeg uw eigen albumhoes toe Wat doet u als de database van Windows Media geen hoes heeft voor uw album? Als u de juiste albumhoes ergens online kunt vinden, kunt u deze met een paar muisklikken toevoegen aan de mediabibliotheek. Begin met het opsporen van de albumhoes (het liefst minstens 200x200 pixels) in uw favoriete online muziekwinkel. Klik in het browservenster met de rechtermuisknop op de hoesafbeelding en kopieer deze naar het Klembord. Ga nu terug naar de Player, klik met de rechtermuisknop op de algemene afbeelding van de albumhoes op het tabblad Mediabibliotheek en klik op Albumhoes plakken. Hierdoor wordt de gekopieerde afbeelding als JPEG-bestand opgeslagen in de map voor dat album, met daarnaast kopieën van het JPEG-bestand voor individuele nummers in een Art Cache-submap in de map %LocalAppData%\ Microsoft\Media Player.

Hoofdstuk 16

Zie de paragraaf Welke bestandsindelingen worden ondersteund? in hoofdstuk 15 voor een overzicht van muzikale indelingen die door Windows Media Player worden ondersteund.

630

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

balk van Windows Media Player op Rippen, waarna u de schijf plaatst. (Als de schijf zich al in de cd-speler bevindt, klikt u gewoon op Rippen). Het kan zijn dat Windows Media Player uw cd begint af te spelen. Dat is geen probleem; de Player kan tegelijkertijd afspelen en kopiëren. Als u bent aangesloten op internet, raadpleegt Windows Media Player de online gegevensbronnen om de naam van uw schijf vast te stellen en de namen van de artiest(en) en de nummers en het muziekgenre dat op de schijf staat. Figuur 16-5 toont het tabblad Rippen nadat Windows Media Player met succes al deze informatie voor een pas geplaatste cd heeft kunnen traceren.

Hoofdstuk 16

Figuur 16-5  Als uw cd er een is van de bijna 1 miljoen stuks in de database van Windows Media, ziet u links van het tabblad Rippen details over het album verschijnen, met de nummers aan de rechterkant

Standaard schakelt Windows Media Player de selectievakjes in die links van de namen van de nummers staan wanneer u aangeeft een cd naar schijf te willen kopiëren. Wilt u alleen bepaalde nummers kopiëren, schakel dan de selectievakjes uit van de nummers die u niet wilt kopiëren. Wilt u in één keer alle selectievakjes uit- of inschakelen, klik dan op het selectievakje in het kolomopschrift. Klik op Rippen starten als u wilt beginnen met rippen. Het kopiëren begint onmiddellijk. Informatie in de kolom Ripstatus vertelt u welke nummers in de wachtrij staan, welke op dit moment worden gekopieerd en welke al naar de mediabibliotheek zijn geript. Tijdens het kopiëren kunt u andere dingen gaan doen in Windows Media Player, waaronder luisteren naar een album of afspeellijst uit uw mediabibliotheek. Windows Media Player kopieert elk cd-nummer naar een apart bestand en slaat dit standaard op in de Muziekmap van de gebruiker die op dat moment is aangemeld (%Gebruikerprofiel%\Muziek). De Player gebruikt de informatie over elk nummer (bijvoor-

Een digitale muziekbibliotheek genereren

631

beeld de naam van de artiest, het album en het liedje) dat wordt gedownload via de database op WindowsMedia.com en voegt die informatie toe als metagegevens in het opgeslagen bestand. Het programma gebruikt deze details vervolgens om uw collectie met opslagen bestanden te ordenen in een bepaalde hiërarchie, met een map voor elke artiest en een submap voor elk album van die artiest.

Het kopieerbeveiligingsschema van Windows Media Player is al zo’n tiental jaren oud. In vroege versies van Windows Media Player (onder andere de eerste versie die met Windows XP werd meegeleverd) werd de kopieerbeveiliging standaard ingeschakeld. Te be-

Zoeken naar een database met klassieke muziek De online database van Windows Media maakt gebruik van de informatie van een aantal leveranciers, zoals AMG (oorspronkelijk All Music Guide genoemd) en Muze (voor Engelstalige titels). Al vanaf november 2006 bevatte de database van AMG meer dan een miljoen albums en bijna acht miljoen nummers, en dit aantal groeit nog steeds. De service geeft een behoorlijk vertekend beeld door de vele pop- en rocknummers en bevat minder informatie over cd’s met klassieke muziek. Als u een klassieke collectie naar uw harde schijf wilt kopiëren, kunt u het beste proberen een cd-speler van derden (of een kennis) te vinden die gebruikmaakt van een alternatieve internetservice met de naam Gracenote Media Recognition Service (vroeger CDDB geheten). De Gracenote Media Database met klassieke muziek is erg uitgebreid, en nadat u uw schijven hebt gekopieerd met behulp van dat andere product, kunt u de definitieve bestanden opslaan in een map die wordt gecontroleerd door de Player en ze toevoegen aan uw mediabibliotheek. Breng een bezoek aan www.gracenote.com voor meer informatie en kijk eens op het tabblad Powered By Gracenote.

Hoofdstuk 16

In feite kan uw digitale mediacollectie worden samengesteld uit meerdere mappen. U kunt bijvoorbeeld uw favoriete nummers (die uw partner en kinderen niet echt mooi vinden) in de Muziekmap plaatsen in uw persoonlijke profiel en de via cd’s gekopieerde nummers die iedereen in huis mooi vindt in de map Openbare muziek. Windows Media Player houdt automatisch bij waar uw mediabestanden fysiek zijn opgeslagen en werkt uw mediabibliotheek bij als u via Windows Verkenner bestanden verplaatst nadat u deze aan de mediabibliotheek hebt toegevoegd. Het gevolg is dat u te allen tijde van mening kunt veranderen als het gaat om bestandslocaties, terwijl u uw mediabibliotheek niet opnieuw hoeft te genereren als u eventueel besluit deze op een andere schijf te plaatsen. U zult van tevoren even moeten nadenken over de naamgevingsconventie die Windows Media Player hanteert als u bestanden gaat rippen (we bespreken deze opties onder ‘Een beslissing nemen over de naamgeving en opslaglocatie van uw bestanden’, verderop in dit hoofdstuk. Het is echter relatief gemakkelijk de namen en locaties van bestaande bestanden te updaten als u besluit dat een nieuw naamgevingschema meer toepasselijk is.

632

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Gedoe met kopieerbeveiliging vermijden Cd’s die tegen kopiëren zijn beveiligd, zijn gelukkig nog steeds zeldzaam. Muziekuitgevers hebben al jarenlang geprobeerd uit te vinden hoe ze kunnen voorkomen dat hun klanten muzieknummers kopiëren en doorgeven aan vrienden of op gedeelde sites zetten waar iedereen ze kan binnenhalen. Helaas botsen de meeste kopieerbeveiligingsschema’s met uw legitieme rechten (onder het doctrine van ‘eerlijk duurt het langst’) om kopieën te maken voor uw persoonlijk vermaak of als back-up. Vandaag de dag worden maar weinig commerciële cd’s verkocht met een of ander type beheersysteem van digitale rechten. Deze toestand hebt u waarschijnlijk te danken aan Sony BMG Music Entertainment, een toonaangevend muzieklabel en een vroege pionier op het gebied van de productie van kopieerbeveiligde cd’s. Eind 2005, begin 2006 ontdekte Windows-deskundige Mark Russinovich, op dit moment werkzaam bij Microsoft, dat bepaalde door Sony geproduceerde cd’s waren voorzien van software die zichzelf stiekem installeerde op computers waarop de cd werd afgespeeld. Deze software gedroeg zich dan als een rootkit en zorgde voor een ernstig beveiligingsprobleem voor de consument, aldus Russinovich. Door de verhitte discussies en verzoeken om schadevergoeding die ontstonden, haalde Sony letterlijk al zijn kopieerbeveiligde schijven terug, distribueerde software om alle codes van het rechtenbeheerprogramma te verwijderen en (althans voor dit moment) verder te gaan met de productie van standaard-cd’s die vrijelijk konden worden gekopieerd.

Hoofdstuk 16

Op dit moment is er geen enkele norm van toepassing op kopieerbeveiligde cd’s. Als u merkt dat een door u aangeschafte cd niet kan worden gekopieerd, moet u de gebruiksaanwijzing doorlezen om erachter te komen hoe het platenlabel van u verwacht digitale kopieën te maken en deze op te slaan op uw computer. Of u kunt uw licht opsteken bij onafhankelijke bronnen om wat crea­ tievere oplossingen te bedenken, die er ongetwijfeld zijn. Vreemd genoeg heeft Windows Media Player zijn eigen kopieerbeveiligingsschema, waarmee u nummers naar uw harde schijf kunt rippen in elke denkbare Windows Media-indeling, die niet door iemand zonder licentie kunnen worden afgespeeld. (De kopieerbeveiligingsoptie is niet beschikbaar voor de MP3- of WAV-indeling.) Als u een nummer ript vanaf een cd waarvan de kopieerbeveiliging actief is, voegt Windows Media Player voor elk nummer beperkingen op mediagebruiksrechten toe. U kunt deze beveiligde bestanden afspelen of branden op uw eigen cd, zolang u dat maar doet op de huidige computer. De licentie verhindert dat u het nummer kunt afspelen op een andere computer of dat u het kopieert naar een SDMI-compatibele draagbare speler (zoals een MP3-speler). ginnen met Windows Media Player 10 is deze instelling standaard uitgeschakeld en moet expliciet worden ingeschakeld voordat uw gekopieerde nummers worden voorzien van een code voor mediagebruiksrechten. Voor de gemiddelde muziekliefhebber zijn deze beperkingen absoluut zinloos en zorgen voor onnodig gedoe. In feite heeft Microsoft met de komst van Windows Media Player 11 de mogelijkheid uitgesloten een

Een digitale muziekbibliotheek genereren

633

back-up te maken van de licentierechten van kopieerbeveiligde muziekbestanden en deze terug te zetten. Als u het bestand naar een andere computer kopieert of uw harde schijf opnieuw formatteert en Windows opnieuw installeert, wordt u naar een Microsoft-pagina gestuurd zodra u de eerste keer probeert het beveiligde bestand af te spelen op de nieuwe pc-configuratie. U kunt een licentie downloaden voor het nummer en het gaan afspelen, maar er is een keiharde limiet van tien keer dat u een licentie mag vernieuwen. Als u die hebt bereikt, kan het nummer niet langer worden overgedragen op een nieuwe computer. We raden u aan de configuratie van Windows Media Player te laten staan op de mogelijkheid cd’s te kopiëren zonder kopieerbeveiliging. Wilt u controleren of u niet abusievelijk kopieerbeveiligde bestanden opneemt, open dan het dialoogvenster Opties, klik op het tabblad Muziek rippen en zorg ervoor dat het selectievakje Muziek tegen kopiëren beveiligen is uitgeschakeld. Klik op Toepassen of OK om de instelling op te slaan.

Een audio-indeling en een bitrate kiezen

Wanneer het aankomt op compressie, is de eerste keus eenvoudig: lossy (met gegevensverlies) of lossless (zonder gegevensverlies). De meeste populaire algoritmen die voor het comprimeren van audio- en videobestanden worden gebruikt, zijn lossy, wat wil zeggen dat de compressie plaatsvindt met verlies aan gegevens. Bij audiobestanden bestaan de gegevens die tijdens de compressieprocedure worden verwijderd meestal uit frequenties die het menselijk gehoor niet aankan. Hoe meer u echter een bestand comprimeert, des te meer kans hebt u dat de geluidskwaliteit zover achteruit gaat dat u het merkt. Windows Media Player heeft ook een lossless compressie-­indeling, waarbij muziekbestanden efficiënter worden opgeslagen dan niet-gecomprimeerde WAV-bestanden, zonder dat er gegevens verloren gaan. Een nummer dat is gekopieerd in een lossless indeling moet dan, althans in theorie, niet van het origineel kunnen worden onderscheiden. De beslissing over het type en de hoeveelheid compressie is een compromis tussen schijfruimte en geluidskwaliteit. Het compressieniveau wordt bepaald door de bitsnelheid oftewel bitrate die u selecteert voor uw gekopieerde bestanden. Hogere bitrates houden meer de originele geluidskwaliteit van uw geluidsbestanden vast, maar resulteren in grotere bestanden op de harde schijf of draagbare speler. Met lagere bitrates kunt u meer muziek kwijt in een beperkte ruimte, met name op draagbare apparatuur met beperkte opslagcapaciteit, maar dat gaat wel ten koste van de natuurgetrouwheid van het geluid.

Hoofdstuk 16

Voor praktische doeleinden moeten bestanden die worden gekopieerd vanaf audio-cd’s naar uw harde schijf worden gecomprimeerd. Als u nummers ript naar uw harde schijf met behulp van de ongecomprimeerde WAV-indeling, gebruikt een cd die standaard zestig minuten muziek bevat meer dan een halve gigabyte schijfruimte. Comprimeren van bestanden houdt in dat u nog meer muziek kunt opslaan op de harde schijf, terwijl het maken van back-ups van muziekbestanden ook veel gemakkelijker en efficiënter verloopt.

634

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Wilt u uw voorkeuren aangeven, klik dan op het pijltje onder de knop Rippen op de Player-taakbalk. Klik op Bestandsindeling en maak een keuze uit een van de zes beschikbare indelingen. Als u een indeling kiest die compressie met kwaliteitsverlies toestaat, klik dan op de optie Bitrate om een keus te maken uit de opties die voor die indeling beschikbaar zijn. De volgende opties zijn beschikbaar:

Hoofdstuk 16

)

Windows Media Audio, de indeling die gebruikmaakt van vaste bitrates, is de standaardkeuze. U kunt de standaardbitrate aanhouden van 128 Kbps of een van de vijf andere instellingen kiezen, die variëren van 48 Kbps tot en met 192 Kbps.

)

Windows Media Audio Pro is bedoeld voor hoogwaardige hifi-opnamen op een heleboel apparaten, met name telefoons en andere apparatuur met een beperkte opslagcapaciteit. De standaardbitrate is 64 Kbps, hoewel u kunt kiezen uit opties die variëren van 32 Kbps tot en met 192 Kbps. Deze relatief nieuwe indeling wordt niet door alle apparatuur ondersteund, dus controleer zorgvuldig de compatibiliteit voordat u deze optie kiest.

)

Met Windows Media Audio (variabele bitrate) kan de codeeralgoritme de compressie variëren die wordt toegepast op delen van een bestand, een en ander afhankelijk van de hoeveelheid aanwezige informatie. Het gebruik van een variabele bitrate (VBR) kan resulteren in kwalitatief betere bestanden in vergelijking met de bestanden van gelijke omvang die gemaakt zijn met vaste bitrates. De opties in het menu Bitrate worden uitgedrukt in bereiken, te beginnen met 40 tot en met 75 Kbps, met als hoogste bereik 240 tot en met 355 Kbps.

)

Kies Windows Media Audio zonder kwaliteitsverlies als u van plan bent Windows Media Player te gebruiken voor het branden van uw eigen cd’s, die in feite qua muzikale kwaliteiten gelijk zijn aan de muziekbron. Dit is ook uw beste keus als u nummers wilt afspelen op een high-end geluidssysteem (zoals een home theater cinemasysteem dat is aangesloten op Windows Media Center) zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. Aangezien dit een lossless indeling is, zijn er geen opties beschikbaar in het menu Bitrate.

)

MP3 is de beproefde standaard voor digitale muziekbestanden en wordt in bijna alle gevallen ondersteund. Als u de meeste vrijheid wilt hebben bij het delen, afspelen en hergebruiken van bestanden, is dit een veilige keus. De MP3-indeling ondersteunt compressie met variabele bitrates, maar met de MP3-codec van Microsoft kunt u alleen nummers kopiëren met vaste bitrates, in vier stappen variërend van de standaardinstelling van 128 Kbps tot en met 320 Kbps.

)

WAV (zonder kwaliteitsverlies) is de juiste keus als u zo goed als volmaakte kopieën wilt van de nummers op een cd en u deze kopieën wilt gebruiken met ongeacht welk cd-brandprogramma. WAV-bestanden nemen bijna tweemaal zoveel ruimte in beslag als Windows Media Audio-bestanden zonder kwaliteitsverlies en kunnen niet zo gemakkelijk worden gestreamd als gecomprimeerde indelingen, waardoor ze eigenlijk alleen geschikt zijn voor tijdelijke opslag.

Een digitale muziekbibliotheek genereren

635

Figuur 16-6  In het vak met de Instellingen voor rippen in dit dialoogvenster zijn s­ ommige opties een duplicaat van de keuzemogelijkheden in het menu Rippen op de Player-taakbalk

Verhoog de maximumbitrate voor WMA De maximumsnelheid van 192 Kbps voor de Windows Media Audioindeling is alles wat u te zien krijgt in het dialoogvenster Opties van de Player. Maar u kunt hoger als u bereid bent een kleine wijziging in het register aan te brengen. (De gebruikelijke dringende waarschuwingen zijn hier van toepassing: het bewerken van het register heeft nu eenmaal zijn risico’s. Doe het pas als u weet wat u doet.) Open de Registereditor (Regedit.exe) en ga naar HKCU\Software\Microsoft\MediaPlayer\ Preferences. Zoek in het rechterdeelvenster naar de code WMARecordRate en dubbelklik erop. Selecteer de optie Decimal en voer de door u gewenste bitrate in. Wilt u bijvoorbeeld WMA-nummers kopiëren op een snelheid van 320 Kbps, dan typt u 320000. Sluit de Register-­editor en maak naar hartenlust kopieën. In het dialoogvenster Opties ziet u nog steeds 192 Kbps staan, maar uw gekopieerde nummers worden opgeslagen met de hogere snelheid die u hebt ingevoerd.

Hoofdstuk 16

De meeste opties in het menu Rippen zijn in een enigszins andere samenstelling beschikbaar op het tabblad Muziek rippen van het dialoogvenster Opties. In plaats van dat u in een menu de Bitrate kiest, maakt u gebruik van de schuifregelaar Audiokwaliteit, die u ziet in figuur 16-6, om een bitrate te selecteren. Als u de schuifregelaar naar links verplaatst, krijgt u kleinere bestanden van minder kwaliteit; verplaatst u de schuifregelaar naar rechts, dan ontstaan er grotere bestanden met een betere geluidskwaliteit.

636

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Maak een volmaakte kopie van een cd-nummer Als u met de rechtermuisknop op het pictogram voor een audio-cd klikt en Verkennen kiest in het contextmenu, ziet u dat elk nummer staat vermeld als klein bestand van het type cd-nummer, met de bestandsextensie .cda en een datum- en tijdsaanduiding van 1-11995 om 1:00 PM. De meeste van die informatie is absoluut onjuist en is een verwarde poging van Windows Verkenner om een indeling weer te geven die het eigenlijk helemaal niet kan inlezen.

Hoofdstuk 16

Cd-nummer is geen bestandsindeling; integendeel, deze indicatoren fungeren als snelkoppelingen naar de echte bestanden, die zijn opgeslagen in een indeling die in essentie identiek is aan een WAVbestand. U kunt een cd-nummer via Windows Verkenner niet rechtstreeks naar de harde schijf kopiëren, terwijl de standaardripopties het uiteindelijke bestand zodanig comprimeren dat het enigszins aan kwaliteit inboet. Met Windows Media Player 11 kunt u een nummer rippen met behulp van de WAV-indeling (zonder kwaliteitsverlies) of de indeling Windows Media Audio zonder kwaliteitsverlies specificeren, die een bestand oplevert dat weliswaar kleiner is dan een WAV-bestand, maar toch nog aardig groot is. Beide indelingen werken prima als u zich tot doel hebt gesteld met behulp van brandsoftware een zo goed als identieke kopie te maken van een cd. In tegenstelling tot Windows Media Audio zonder kwaliteitsverlies werkt de WAV-indeling met alle cd-brandprogramma’s van derden. Hebt u gemerkt dat we zeiden ‘een zo goed als identieke kopie’? De procedure van het rippen van een nummer vanaf een cd is zeker niet volmaakt, met name als de cd is bekrast. Kleine foutjes veroorzaakt door mechanische handelingen met de spelercomponenten (een bitje hier en een paar bitjes daar) zullen er onvermijdelijk insluipen wanneer u een bestand ript. Dezelfde soort fouten kunnen ontstaan als u gebruik maakt van de ‘kopieer CD’-optie die in de meeste in de handel verkrijgbare cd-brandsoftware aanwezig is. Deze foutjes zijn voor de mens meestal onhoorbaar, maar als u de rip/mix/brand-cyclus meerdere malen herhaalt, kunnen de fouten zich opstapelen en zich tijdens het afspelen manifesteren als een klik, pop of een andere merkbare hapering. Perfectionisten die een volmaakte kopie willen maken van hetzij één nummer of van een hele cd moeten speciale voorzorgsmaatregelen nemen om te voorkomen dat dergelijke foutjes optreden. Daarvoor raden wij Exact Audio Copy aan, geschreven door Andre Wiethoff en te downloaden via www.exactaudiocopy.de. Dit zeer gewaardeerde programma kan op echt betrouwbare wijze elk bitje met digitale informatie van de schijf afhalen, zonder dat daarbij gegevens verloren gaan.

Een digitale muziekbibliotheek genereren

637

MP3 of WMA? De WMA-indeling die wordt ondersteund door Windows Media Player produceert, bij hogere compressiepercentages, een geluidskwaliteit die gelijk is aan die van de oorspronkelijke MP3-standaard. Volgens Microsoft gebruikt een cd-nummer dat is gecodeerd met WMA gewoonlijk niet meer dan de helft van de schijfruimte van een MP3-bestand van vergelijkbare kwaliteit. (In bepaalde gevallen ligt de omvang van het WMA-bestand dichter bij een derde van de omvang van het equivalente MP3-bestand.)

Welke indeling werkt het best voor u? Het hangt van de grootte van uw schijf af (en hoeveel cd’s u van plan bent te kopiëren) hoeveel waarde u hecht aan het behouden van het volledige spectrum van het geluid dat op uw cd is vastgelegd, de kwaliteit en mogelijkheden van uw afspeelapparatuur en op welke manier u de gekopieerde nummers wilt gebruiken. Wat betreft de Windows Media-indelingen biedt WMA zonder kwaliteitsverlies de beste kwaliteit, die echter mogelijk wel ten koste gaat van het schijfgebruik. De WMA VBR-indeling biedt een hogere kwaliteit dan vaste bitrates, maar sommige draagbare spelers en externe mediaspelers die zijn ontworpen om te worden aangesloten op thuisapparatuur ondersteunen deze indelingen niet. Als u van plan bent de nummers te kopiëren naar een draagbare speler met beperkte opslagcapaciteit, betekent het kiezen van een lagere bitrate dat u op dat apparaat meer liedjes kwijt kunt. Zoals we echter al probeerden uit te leggen bij Media synchroniseren en delen met draagbare apparatuur (in hoofdstuk 15), kan Windows Media Player deze conversie automatisch uitvoeren tijdens het synchroniseren met een draagbare speler, zodat u op uw computer kopieën van betere kwaliteit kunt bewaren. Gelukkig is opslag op de harde schijf niet meer zo’n beperkende factor voor het maken van digitale muzikale collecties, en worden hogere bitrates (en grotere bestanden) meer en meer gezien als een bevredigende oplossing. Voor de meeste gebruikers die iets met muziek hebben, is de standaardsnelheid van 128 Kbps van WMA de minimaal acceptabele keus. Bent u een kritische audiofiel met kwalitatief hoogwaardige afspeelapparatuur, dan kiest u zo goed als zeker een hogere bitrate. Als u de voorkeur geeft aan de MP3-indeling, raden we u aan te werken met een minimale bitrate van minstens 192 Kbps. Werkt u liever met de efficiëntie en geluidskwaliteit van de MP3-codering met variabele bitrate, dan hebt u een product van derden nodig dat deze coderingsmethode ondersteunt, waarna u de nummers toevoegt aan de mediabibliotheek. Wilt u weten wat uw minimaal acceptabele geluidskwaliteit is, dan zult u wat vergelijkende tests moeten uitvoeren met uw eigen oren en luidsprekers als maatstaf.

Hoofdstuk 16

De koppeling Indelingen online vergelijken op het tabblad Muziek rippen in het dialoogvenster Opties, weergegeven in figuur 16-6, brengt u bij een website waar u kunt kennisnemen van de officiële schattingspercentages van Microsoft betreffende de relatieve sterke en zwakke punten van MP3 en WMA. (Analyses van derden van de beide indelingen geven trouwens als oordeel dat de verschillen tussen de twee indelingen kleiner zijn.)

638

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Een beslissing nemen over de naamgeving en opslaglocatie van ­ uw bestanden Standaard slaat Windows Media Player gekopieerde cd-nummers op in de Muziekmap in uw gebruikersprofiel. Als u besluit dat u de gekopieerde nummers op een andere locatie wilt hebben, klikt u op het pijltje onder de knop Rippen, waarna u Meer opties kiest. Klik op het tabblad Muziek rippen in het dialoogvenster Opties op de knop Wijzigen. Deze mogelijkheid is met name handig als u thuis een computer deelt met andere familieleden en u wilt dat iedereen toegang heeft tot dezelfde muziekbibliotheek. In dit geval geeft u op dat u in plaats daarvan de gekopieerde nummers wilt opslaan in de map Openbare muziek. Als u online bent terwijl u een cd kopieert, zoekt Windows Media Player een verbinding met de online database van Windows Media en haalt de eventueel aanwezige informatie over die cd op. Deze informatie bestaat meestal uit de naam van het album met de liedjes die erop staan, de naam van de artiesten en componisten, informatie over het muziekgenre en de albumhoes. Windows Media Player gebruikt wat van deze informatie bij het maken van bestandsnamen voor uw gekopieerde cd-nummers. Alle informatie die Media Player ophaalt uit deze online opslagplaats met informatie kan op een of andere manier worden gebruikt, zelfs als deze geen deel wordt van uw bestandsnamen. De albumhoes verschijnt bijvoorbeeld in het tabblad Mediabibliotheek, in de afspeellijst Nu afspelen wanneer u liedjes uit dat album speelt en in Windows Verkenner wanneer u zich in de miniatuurweergave bevindt. Hoofdstuk 16

Standaard worden de bestandsnamen voor uw nummers samengesteld uit het nummer van het liedje, gevolgd door een spatie, die op zijn beurt wordt gevolgd door de muziektitel (waarin waarschijnlijk ook spaties voorkomen). Zo’n bestandsnaam kan er dan als volgt uitzien: 09 Tell Me All The Things You Do.wma. Omdat de mediabibliotheek gebruikmaakt van metagegevens om de items in uw collectie te sorteren, te groeperen en weer te geven, is het niet van essentieel belang dat u in de feitelijke bestandsnaam veel details opneemt. Door het muzieknummer aan het begin van de bestandsnaam te plaatsen, garandeert u dat de nummers in een album altijd in hun map correct worden gesorteerd, zelfs wanneer u die map kopieert naar een andere schijf, een ander apparaat of media-afspeelprogramma. Als u echter een groep nummers kopieert naar een draagbare speler die niet gebruikmaakt van submappen, zal dat apparaat alleen de bestandsnaam weergeven en daarop sorteren. Kiest u dus een naamgevingsconventie in Windows Media Player, bedenk dan hoe uw bestanden werken op uw draagbare speler. Als u in dat verband alle liedjes van een bepaalde artiest of bepaald album bij elkaar wilt houden, is waarschijnlijk de belangrijkste informatie de naam van de artiest of het album, gevolgd door het nummer van het liedje. Hoe het ook zij: u kunt Media Player als volgt meedelen hoe u uw bestanden wilt noemen: 1 Klik op het pijltje onder de knop Rippen op de Player-taakbalk om het dialoogvenster Meer opties te openen met het tabblad Muziek rippen geselecteerd.

Een digitale muziekbibliotheek genereren

639

2 Klik op Bestandsnaam om het venster Opties voor bestandsnamen te openen.

3 Schakel de selectievakjes in voor de gegevenscategorieën die u in uw bestandsnamen wilt opnemen en schakel de overige selectievakjes uit. Terwijl u uw opties hier en in de volgende stappen aanpast, ziet u in het voorbeeld onder Voorbeeld onder in het dialoogvenster welke invloed dat op de bestandsnamen heeft. 4 Gebruik, indien gewenst, de knoppen Omhoog en Omlaag om de volgorde te wijzigen waarin de naamelementen op het scherm verschijnen.

Kies geen algemene bestandsnamen Als Windows Media Player geen verbinding kan krijgen met internet om uw cd-nummers te herkennen via de online database van Windows Media, gebruikt het algemene of generieke namen als Naamloos Album, Naamloze artiest en Track 01. Wilt u uw bestanden kunnen herkennen in Windows Verkenner en in de mediabibliotheek van Windows Media Player, dan moet u deze algemene of generieke namen niet accepteren. Bewerk de muziekinformatie voordat Windows Media Player begint met het kopiëren van de nummers en het maken van schijfbestanden. Als u al een paar nummers hebt gekopieerd en deze generieke namen hebt gegeven, kunt u de albumgegevens bijwerken en er een albumhoes, albumtitel en details betreffende de muzieknummers aan toevoegen. Vervolgens kunt u de bestanden een nieuwe naam geven en opnieuw rangschikken aan de hand van de gedownloade mediagegevens. Zie voor meer bijzonderheden de paragraaf Een muziekcollectie ordenen, verderop in dit hoofdstuk.

Hoofdstuk 16

Figuur 16-7  Het dialoogvenster Opties voor bestandsnamen

640

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

5 Als u geen spaties wilt, gebruikt u het menu Scheidingsteken om het teken te kiezen dat moet komen te staan tussen de elementen van een muzieknaam. U kunt kiezen uit streepjes, punten, onderstrepingen of helemaal geen scheidingsteken. 6 Klik op OK.

Nummers downloaden De nummers die u via internet downloadt, zijn afkomstig uit verscheidene bronnen:

Hoofdstuk 16

)

Sommige artiesten en platenmaatschappijen plaatsen onbeperkt kopieën van liedjes als voorbeelden op hun eigen websites of op websites van partners. Deze kopieën kunt u dan vrijelijk downloaden. Deze downloads zijn merendeels beschikbaar in MP3-indeling zonder technische beperkingen wat het gebruik betreft.

)

Sommige artiesten geven uitdrukkelijk toestemming om hun muziek te downloaden, met name live optredens. U kunt archieven met deze vrij te downloaden bestanden, meestal in MP3-, FLAC- of SHN-indeling, vinden op sites als het Live Music Archive, dat wordt gerund door Etree.org. (Breng een bezoek aan www.vista-io.com/1601 voor meer bijzonderheden.)

)

U kunt ook bij online winkels rechten aankopen voor het downloaden van muziek. Hoewel een klein aantal onafhankelijke winkels muziek in MP3-indeling zonder beperkende gebruiksrechten verkoopt (waarvan Emusic.com heel bekend is), beperken de meeste van dergelijke winkels uw gebruiksrechten via een of andere vorm van digitale-rechtenbeheer. Als u nummers downloadt via een bron als de Apple iTunes Store, waarvan het auteursrechtenschema niet compatibel is met Windows Media Player, moet u deze nummers op een andere speler beluisteren of een manier bedenken om ze converteren naar een compatibele indeling. De beste oplossing is de gedownloade nummers te branden op een cd en vervolgens die cd te rippen als onbeveiligde nummers.

Ongeacht waar u uw muziekbestanden downloadt, moet u toch speciaal aandacht besteden aan de bestandsnamen en aan metagegevens die zijn opgeslagen als deel van het nummer. Als u fouten of tegenstrijdigheden tegenkomt (of als u er gewoon zeker van wilt zijn dat de gedownloade nummers voldoen aan dezelfde standaards als die welke u hebt gekozen voor uw mediabibliotheek), moet u de opgeslagen metagegevens handmatig bewerken en de nummers een andere naam geven.

Bestanden delen Zoals we hebben gezien in hoofdstuk 15, kunt u met Windows Vista uw mediabibliotheek delen met andere computers in uw netwerk. Het programma heeft geen hulpprogramma’s voor het delen van bestanden via internet. Als u besluit een programma van derden te installeren om voor uw muziekcollectie zogeheten peer-to-peer bestandsdeling mogelijk te maken, raden we u aan heel goed aandacht te besteden aan de beveiliging en de auteursrechtenproblematiek.

Een muziekcollectie ordenen

641

Peer-to-peer gedeelde netwerken staan erom bekend dat ze meer geven dan u lief is, en wel in de vorm van muziek- en videobestanden met vijandige code: virussen, Trojan horses en spyware. Ga er niet van uit dat een bestand onschuldig is, omdat het ogenschijnlijk een mediabestand is. Wees attent op onverwachte beveiligingswaarschuwingen en houd uw antivirus- en antispywareprogramma’s zo actueel mogelijk. Inbreuk maken op beperkingen in het auteursrecht kan ook minder plezierige consequenties hebben. De muziekindustrie heeft rechtszaken aangespannen en in de openbaarheid gebracht, gericht tegen gewone consumenten die deelnamen in netwerken waarop bestanden werden gedeeld. Zelfs als u een dergelijke rechtszaak wint, kunnen de juridische kosten gigantisch zijn. Wat betreft het delen van bestanden geven we u geen juridische of morele richtlijnen, maar we raden wel aan goed tot u door te laten dringen wat de risico’s zijn voordat u besluit uw muziekcollectie voor buitenstaanders toegankelijk te maken.

Een muziekcollectie ordenen

Het goede nieuws is dat codeerfouten met Windows Media Player 11 relatief eenvoudig kunnen worden gecorrigeerd, zonder dat u daarvoor te veel kunstjes hoeft uit te halen. In deze paragraaf bekijken we hoe de meest voorkomende fouten kunnen worden gerepareerd. Nadat u de metagegevens in het gareel hebt gebracht, kunt u uw aandacht richten op de meer diepzinnige aspecten van uw muzikale collectie. We behandelen in deze paragraaf het volledige spectrum aan gereedschappen en technieken voor het maken van een georganiseerd geheel.

Wat moet u doen als Windows Media uw schijf niet herkent? Als de online database van Windows Media uw schijf niet herkent of als u geen verbinding hebt met internet om de informatie op te halen, stelt Windows Media Player voor om gebruik te maken van de generieke informatie in de mediabibliotheek en in de gekopieerde bestanden. Als u daarmee akkoord gaat, krijgen de gekopieerde nummers de naam die overeenkomt met de volgorde op de schijf (Track 01, Track 02 enzovoort) en het veld Artiest wordt geïdentificeerd als Naamloze artiest, terwijl de velden Album en Genre leeg blijven. Windows Media Player maakt een nieuwe map, Naamloze artiest genaamd (als die tenminste nog niet bestaat), en maakt vervolgens op die locatie een submap met de huidige datum en het huidige tijdstip als onderdeel van de mapnaam, bijvoorbeeld Naamloos album (11-17-2006 8-26-52 AM). De gekopieerde bestanden worden opgeslagen in die nieuwe map.

Hoofdstuk 16

Ongeacht de bron van uw muziekbestanden zullen er heus wel fouten en tegenstrijdigheden in uw mediabibliotheek sluipen. Een simpele typefout in de naam van een nummer is waarschijnlijk de meest voorkomende fout, maar u kunt ook andere problemen krijgen. Variaties in de spelling of opmaak van een artiestennaam kan tot gevolg hebben dat het werk van de artiest op twee verschillende plaatsen wordt opgeslagen.

642

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Als u de generieke namen accepteert, klinkt uw muziek heus wel prima, maar het zal u veel tijd kosten de weg te vinden in de chaos van nummers, of u nu in Windows Media Player of in Windows Verkenner bezig bent. In Windows Verkenner zijn uw bestandsen mapnamen dan één grote warboel met Naamlozen. Als Windows Media Player u niet de gebruikelijke informatie kan geven, kunt u deze handmatig toevoegen voordat u gaat kopiëren, of u kunt gewoon doorgaan en u later zorgen maken over de namen van nummers en de metagegevens. Als u geen verbinding kunt krijgen met internet voor het downloaden van de albumgegevens, maar u er vrij zeker van bent dat de cd die u op het punt staat te kopiëren voorkomt in de WindowsMedia.com-database, ga dan gerust uw gang en rip naar hartenlust. Windows Media Player zal de eerstvolgende keer dat u verbinding krijgt met internet de generieke informatie automatisch vervangen. Als de cd echter een mix is van eigen maaksel of als deze is gemaakt door een vage artiest of platenmaatschappij en niet voorkomt in de online database, kunt u de album- en nummergegevens altijd nu invoeren, dus voordat u begint met rippen (zie de volgende paragraaf voor bijzonderheden). Dit bespaart u later een of twee stappen. Als u echter weinig tijd hebt, is dat niet zo erg: u kunt de gegevens later nog zonder veel toestanden bijwerken. En wat nu met die toch-niet-zo-handige generieke bestands- en mapnamen? U kunt altijd gebruikmaken van de technieken die we verderop in dit hoofdstuk beschrijven om Windows Media Player zelf de gekopieerde bestanden automatisch een andere naam te laten geven. (Zie Gekopieerde bestanden een andere naam geven, verderop in dit hoofdstuk, voor bijzonderheden.) Hoofdstuk 16

Uw zoekactie naar artiesten uitbreiden Windows Media Player heeft twee velden waarin u informatie kunt typen over de artiesten op een cd. Het veld Albumartiest wordt gebruikt voor het groeperen van individuele nummers per album en wordt toegepast op het veld Artiest in het deelvenster Navigatie. Via het veld Meewerkende artiest kunt u artiesten in individuele nummers in het zonnetje zetten. Op een verzamel-cd kunt u in het veld Artiest bijvoorbeeld Verschillende artiesten typen en vervolgens voor elk nummer in het veld Artiest de namen invoeren van de afzonderlijke artiesten, waarbij u de diverse artiesten met puntkomma’s van elkaar scheidt. Op een album met duetten tussen de ster en diverse gasten typt u de naam van de ster in het veld Artiest. Klik in het deelvenster Navigatie op Meewerkende artiest (is dat venster niet zichtbaar, klik dan met de rechtermuisknop op Mediabibliotheek en kies Meer weergaven) en gebruik vervolgens het zoekvenster om nummers te zoeken waarop een favoriete artiest een gastoptreden verzorgt. De zoekactie komt met de resultaten voor elk nummer waarin de naam van de artiest voorkomt in het veld Meewerkende artiest.

Een muziekcollectie ordenen

643

Hoe en waar worden metagegevens opgeslagen?

)

ID3v1. Deze relatief oude indeling wordt nog steeds veel gebruikt bij MP3-bestanden. Hij bestaat uit zes velden, elk met een vaste lengte, die zijn opgeslagen in 128 bytes aan het eind van het bestand. Windows Media Player kan ID3v1-labels lezen, maar niet wegschrijven.

)

ID3v2. Alle moderne mediaspelers die de MP3-indeling gebruiken, slaan metagegevens op met behulp van deze labels, die tientallen velden kunnen bevatten, met elk een onbeperkt aantal tekens. Omdat deze labels vaak worden gebruikt om te helpen bij het herkennen van streaming media, worden ze opgeslagen aan het begin van het mediabestand. Als u in Windows Media Player de details bewerkt die horen bij een MP3-bestand, worden de gegevens weggeschreven naar het bestand met behulp van dit soort labels.

)

WMA. Deze labels vormen de oorspronkelijke indeling die wordt gebruikt voor Windows Media Audio-bestanden. De metagegevens zijn opgeslagen aan het begin van het bestand, terwijl de indeling functioneel gezien gelijk is aan de labels in ID3v2.

Als u bestanden importeert in Windows Media Player, worden de gegevens die in deze labels zijn opgeslagen, gebruikt om de velden in de mediabibliotheek van gegevens te voorzien. Als u details van een nummer in uw mediabibliotheek bewerkt, schrijft Windows Media Player de informatie terug naar het bestand waarin dat nummer staat, en doet dit met behulp van een ID3v2- of WMA-label. Deze wijziging is permanent. De Player zoekt in bestanden onophoudelijk naar wijzigingen in metagegevens. Als u een externe labeleditor of Windows Verkenner gebruikt om de informatie te wijzigen die is opgeslagen in een WMA- of MP3-bestand, worden de wijzigingen doorgevoerd in uw Mediabibliotheek zodra u deze opent; meestal zijn deze wijzigingen binnen een paar minuten zichtbaar.

Hoofdstuk 16

Alle bewerkbare gegevens die voorkomen in uw mediabibliotheek worden in uw mediabestanden opgeslagen als metagegevens. Bovendien wordt bepaalde informatie die specifiek is voor uw collectie opgeslagen in de index van uw mediabibliotheek, bijvoorbeeld details over de speelduur van een specifiek nummer of wanneer het nummer is toegevoegd aan de bibliotheek. Als u details over een nummer in de mediabibliotheek bewerkt, zoals de titel van een liedje of de naam van een artiest, herschrijft Windows Media Player de gegevens in het onderliggende bestand. (Als u bestandsnamen wilt wijzigen, moet u dat doen in Windows Verkenner.) Voor muziekbestanden kan Windows Media Player deze details lezen en schrijven aan de hand van labels die rechtstreeks zijn opgeslagen in het bestand en gebruikt daarbij een van de volgende drie indelingen:

644

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Kleine fouten oplossen in album- en nummergegevens Als de online database van Windows Media uw schijf herkent maar niet alle namen van de nummers en de albumdetails vermeldt zoals u deze in uw Mediabibliotheek graag zou willen zien, kunt u alle onjuiste gegevens rechtstreeks bewerken. U kunt dit doen via het tabblad Rippen (als u dit gaat doen voordat u een cd gaat rippen), of via het tabblad Mediabibliotheek, als u de nummers al daaraan hebt toegevoegd. Klik met de rechtermuisknop op de velden Album, Artiest, Genre of Jaar van release aan de linkerkant van het tabblad Rippen en klik op Bewerken om deze details voor alle nummers te wijzigen. Klik met de rechtermuisknop in de lijst met nummers op Titel, Meewerkende artiest of Componist en kies Bewerken (of selecteer de naam van het nummer en druk op F2) om deze details voor individuele nummers te wijzigen. Tijdens het bewerken kunt u zich verplaatsen van de ene naar de andere kolom door Tab of Shift+Tab in te drukken, terwijl u van de ene naar de andere rij kunt springen door op Pijl-omhoog of Pijl-omlaag te drukken. Wilt u de informatie onder Meewerkende artiest of Componist wijzigen voor een groep nummers of een geheel album, selecteer dan eerst alle rijen (klik op de eerste naam en Shift+klik vervolgens op de laatste naam, of druk op Ctrl+A om alle items in de op dit moment zichtbare lijst te selecteren). Klik vervolgens met de rechtermuisknop en kies Bewerken. Ga naar de kolom die u wilt bewerken door op Tab of Shift+Tab te drukken, bewerk de eerste rij en druk op Enter om de wijziging in de hele kolom te dupliceren. Hoofdstuk 16

De database extra controleren Als u toegang hebt tot internet en u het idee hebt dat uw cd echt in de database staat, probeer hem dan via het desbetreffende scherm op te zoeken voordat u handmatig gegevens gaat invoeren. Klik met de rechtermuisknop op het generieke pictogram van de albumhoes op het tabblad Rippen en klik op Albumgegevens zoeken. Selecteer Artiest of Album in het selectievakje Zoeken naar albumgegevens, voer een deel van de artiestennaam of albumnaam in het respectieve tekstvak in en klik daarna op Volgende. Volg de aanwijzingen op het scherm totdat uiteindelijk in de Resultaten-lijst het correcte album wordt weergegeven. Als de nummergegevens verschijnen, moet u het nummeroverzicht goed doornemen om te garanderen dat de nummers correct zijn. Verschijnen de nummergegevens niet of constateert u fouten, klik dan op de knop Bewerken, typ de juiste namen van de nummers en andere details en klik op Voltooien. Kunt u geen overeenkomst vinden, selecteer dan De artiest (of het album) niet gevonden, klik op Volgende en ga verder met de stappen die we in de volgende paragraaf bespreken.

Een muziekcollectie ordenen

645

Nota bene De velden Classificatie en Nummers kunnen pas worden bewerkt als u de nummers werkelijk aan uw Mediabibliotheek hebt toegevoegd. De inhoud van het veld Tijdsduur is altijd afhankelijk van het bestand zelf en kan nooit handmatig worden bewerkt.

Als u al een of meer nummers hebt gekopieerd en daarbij gebruik hebt gemaakt van generieke bestands- en mapnamen, moet u in eerste instantie de database van Windows Media controleren voordat u deze details handmatig gaat bewerken. Als de nummergegevens nog niet zijn bijgewerkt, klikt u met de rechtermuisknop op de albumtitel (Naamloos) in de Mediabibliotheek, waarna u Albumgegevens bijwerken kiest. Als dit geen succes heeft, zult u de nummergegevens handmatig moeten bewerken. Voordat u begint met de volgende procedure, moet u voor uzelf beslissen of u de gerelateerde bestanden automatisch een nieuwe naam wilt geven, gebaseerd op de door u ingevoerde gegevens. Als het antwoord bevestigend is, gaat u verder naar de volgende paragraaf om de opties voor het geven van een nieuwe naam en het ordenen van bestanden aan te passen voordat u verdergaat.

Volg deze stappen: 1 Klik met de rechtermuisknop op het generieke pictogram van het album op het tabblad Rippen of op het tabblad Mediabibliotheek en klik op Albumgegevens zoeken. 2 In het vak Zoeken naar albumgegevens kiest u Typ de gegevens voor een persoonlijk samengestelde (gebrande) cd, waarna u op Volgende klikt (zie figuur 16-8). 3 Vul het formulier Albumgegevens bewerken in, dat wordt weergegeven in figuur 16-9. U moet ten minste tekst typen in de velden Album en Artiest en voor elk nummer het veld Nummers invullen. Via de vervolgkeuzelijst rechts van het veld Album kunt u een van de voorgedefinieerde genres kiezen. Voert u informatie in voor een verzamel-cd waarop nummers van meerdere artiesten staan, kies dan het kopje ­Diverse artiesten in de vervolgkeuzelijst rechts van het veld Artiest. Klik op de kopjes Artiest en Componist, zodat u de desbetreffende kolom kunt bewerken. Klik op Volgende om door te gaan.

Hoofdstuk 16

Als u nummers ript vanaf uw eigen cd, of als u hebt vastgesteld dat de database van Windows Media geen details bevat over de cd die u ript, kunt u een venster openen met een handig formulier aan de hand waarvan u album- en nummergegevens handmatig kunt invoeren. U kunt dit doen vóór of na het rippen van een cd.

646

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Figuur 16-8  Zoeken naar albumgegevens

Hoofdstuk 16

Figuur 16-9  Gebruik dit formulier voor het invullen van details voor een eigen cd of voor een cd die niet door de database van Windows Media wordt herkend

4 Controleer de gegevens die u hebt ingevoerd. Komt u fouten of hiaten tegen, klik dan op Terug en herhaal stap 3. Zodra u tevreden bent over de door u ingevoerde gegevens, klikt u op Voltooien. Als het album al in uw mediabibliotheek stond, bent u nu klaar. Als u deze details hebt ingevoerd voor een pas geplaatste cd, klikt u op Rippen starten om te beginnen met het kopiëren van de nummers naar uw harde schijf. Windows Media Player gebruikt de door u ingevoerde gegevens bij het maken van de bestandsnamen voor uw nummers,

Een muziekcollectie ordenen

647

aan de hand van de voorkeursinstellingen die u hebt opgegeven op het tabblad Muziek rippen in het dialoogvenster Opties.

Geripte bestanden een nieuwe naam geven

Hoofdstuk 16

Als u voor de nummers in uw Mediabibliotheek de gegevens betreffende het album, de artiest en het nummer netjes opschoont en vervolgens bijhoudt, wordt dit een toonbeeld van efficiënte organisatie, maar de namen van het oorspronkelijke bestand en de oorspronkelijke map blijven ongewijzigd. Zelfs als het u niets uitmaakt of alle bestandsnamen wel of niet helemaal consistent zijn, kunt u waarschijnlijk beter de bestanden een nieuwe naam geven als u de liedjes oorspronkelijk hebt geript met generieke labels (Naamloze artiest, Naamloos album), of als u het nummer hebt gedownload via een bron waar cryptische bestandsnamen zijn gebruikt in plaats van duidelijke namen.

Figuur 16-10  Het tabblad Mediabibliotheek Door twee instellingen aan te passen, kunt u Windows Media Player vertellen de namen van gekopieerde bestanden te veranderen en ze te verplaatsen naar nieuwe mappen gebaseerd op de gegevens in de bibliotheek. Deze opties worden bij een standaardinstallatie uitgeschakeld. Wilt u ze weer inschakelen, dan klikt u op het pijltje onder de knop Nu afspelen, waarna u op Meer opties klikt. Selecteer op het tabblad Mediabibliotheek (zie figuur 16-10) een van de volgende opties, of beide: )

Namen voor muziekbestanden via instellingen voor rippen wijzigen. Met deze optie krijgt elk individueel bestand een andere naam, aan de hand van de huidige labels en de instellingen die zijn gedefinieerd in het dialoogvenster Opties voor be-

648

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

standsnamen onder Muziek rippen. Dit werkt prima, ongeacht of u de nummergegevens automatisch bijwerkt via de database van WindowsMedia.com of de nummergegevens handmatig invoert. )

Geripte muziek met de instellingen voor rippen opnieuw indelen. Deze optie zorgt voor nieuwe mappen en submappen in de Muziekmap, aan de hand van de gegevens betreffende artiest en het album die zijn gedownload via de database van WindowsMedia.com en verplaatst eventueel die bestanden. Dit werkt niet als u nummergegevens handmatig bewerkt.

Als u deze beide selectievakjes inschakelt, blijven bestaande bestandsnamen intact totdat een van de volgende gebeurtenissen plaatsvindt: )

Windows Media Player werkt automatisch de gegevens voor een bestaand album of nummer bij. Als u een cd hebt geript met generieke bestands- en mapnamen terwijl u niet op internet was aangesloten, krijgt elk bestand een andere naam en wordt, indien nodig, naar een nieuwe map verplaatst zodra de internetverbinding wordt hersteld en de juiste albumdetails worden gedownload.

)

U bewerkt handmatig de gegevens voor een album of nummer. Als u de naam van een artiest wijzigt en deze naam onderdeel is van uw bestandsnaaminstellingen en de optie Namen voor muziekbestanden via instellingen voor rippen wijzigen is geselecteerd, krijgen alle nummers die bij dat album horen onmiddellijk een andere naam.

Hoofdstuk 16

Hoe brengt u de Player ertoe om alle nummers in uw bibliotheek een andere naam te geven? Nadat u de instellingen in het vak Bestandsnaam op het tabbad Muziek rippen hebt aangepast en een van beide of beide hernoem/herschikopties hebt ingeschakeld, klikt u op het tabblad Mediabibliotheek in het dialoogvenster Opties en vervolgens klikt u op In mappen zoeken, waarna u onmiddellijk op OK klikt zonder wijzigingen aan te brengen. Door deze actie wordt de Player gedwongen alle mappen met nummers in uw mediabibliotheek opnieuw te scannen en zal deze bestanden zodanig hernoemen en opnieuw ordenen dat alle gegevens overeenkomen met uw huidige instellingen. Als u de optie Geripte muziek met de instellingen voor rippen opnieuw indelen selecteert, heeft elke verandering in de naam van een artiest of album tot gevolg dat de nummers die bij deze artiest of dit album horen, worden verplaatst naar een nieuwe map. Als onderdeel van deze actie zal de Player de map voor de oorspronkelijke artiest en het oorspronkelijke nummer (die nu dus leeg is) niet verwijderen. Als u echt de perfectionist wilt uithangen, zult u deze lege mappen handmatig moeten opzoeken en verwijderen.

Aanvullende details over een album of nummer toevoegen De details die u ziet in de standaardbibliotheek geven nauwelijks een beeld van de soorten metagegevens die u kunt opslaan en openen via Windows Media Player.

Een muziekcollectie ordenen

649

In elke weergave kunt u met de rechtermuisknop klikken op een kolomtitel, klikken op Kolommen selecteren en een keuze maken uit een lijst met kolommen die in die weergave beschikbaar zijn. In sommige weergaven, zoals die voor Artiest en Album, is deze lijst erg beperkt. Maar in andere gevallen, zoals in de vensters Nummers of Recent toegevoegd, kunt u kiezen uit een complete lijst met beschikbare labels, zoals u kunt zien in figuur 16-11.

Hoofdstuk 16

Sommige stukjes metagegevens in deze aanvullende kolommen kunnen worden bewerkt, terwijl dat met andere niet het geval is. U kunt bijvoorbeeld de waarden die zijn opgeslagen in de kolommen Beveiligd, Bitrate en Datum toegevoegd wel bekijken, maar niet wijzigen. Maar u kunt de waarden in de velden Subgenre en Sfeer wel wijzigen. U kunt ook een Trefwoordenveld invullen of gebruikmaken van een of beide Aangepastkolommen.

Figuur 16-11  In sommige (maar niet alle) weergaven kunt u het venster zodanig aanpassen dat u aanvullende details betreffende de huidige selectie kunt zien en bewerken

Hoe kunt u deze aangepaste velden het best gebruiken? Gebruik de daarin aanwezige waarden om een Automatische afspeellijst te maken voor het in elkaar zetten van uw muziekcollectie. Als u bijvoorbeeld bent geabonneerd op een uitleenservice als MTV URGE, waar u geen gedownloade nummers mag kopiëren naar een draagbare speler, kunt u een afspeellijst maken aan de hand van het criterium Beveiliging niet aanwezig en die afspeellijst gebruiken als de basis bij de synchronisatie van uw apparatuur. Een alternatief hulpprogramma voor het bewerken van deze aanvullende labels is de Geavanceerde editor voor labels, waarmee u alle labels in uw bibliotheek kunt bewerken. U kunt één bestand bewerken of een groep bestanden, of uw hele bibliotheek afwerken om de details toe te voegen die nog aan uw collectie ontbraken. Wilt u dit hulpprogramma gebruiken, dan moet u een of meer bestanden selecteren in de me-

650

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

diabibliotheek (u kunt hiervoor ook gebruikmaken van het zoekvenster), klikken met de rechtermuisknop en Geavanceerde editor voor labels kiezen. Zoals u kunt zien in figuur 16-12, plaatst dit hulpprogramma alle beschikbare labels geordend in een dialoogvenster met vijf tabbladen.

Figuur 16-12  Gebruik de Geavanceerde editor voor labels om details toe te voegen en te Hoofdstuk 16

bewerken die niet zo gemakkelijk kunnen worden gewijzigd in de Mediabibliotheek zelf, zoals Beats per minuut of Sleutel (beide erg handig voor dj’s)

Waarschuwing De Geavanceerde editor voor labels heeft geen functie voor ongedaan maken. Als u een fout maakt bij het bewerken van de labelgegevens, worden deze wijzigingen onderdeel van de onderliggende bestanden. Voordat u echt bezig gaat met het bewerken van de labels, raden we u ten sterkste aan een backup van uw muziekcollectie te maken.

Als u meerdere nummers selecteert, heeft dit enigszins invloed op de interface. Standaard kunnen alle velden niet worden bewerkt. Dit is een voorzorgsmaatregel, bedoeld om te voorkomen dat u abusievelijk een groep nummers een titel geeft die u in feite slechts aan één nummer had willen toekennen. Wilt u de bewerkingsoptie inschakelen voor velden die normaal gesproken identiek zijn voor een hele groep (zoals Genre, Album of Artiest), dan schakelt u het selectievakje in links van het veld dat u wilt bewerken. Breng uw wijziging aan en klik op Toepassen of op OK; de nieuwe waarde die u hebt ingevoerd, vervangt de bestaande inhoud van dat veld voor alle geselecteerde nummers.

Een muziekcollectie ordenen

651

U kunt metagegevens ook rechtstreeks bewerken in Windows Verkenner. Zie Het gebruik van Windows Verkenner met mediabestanden in hoofdstuk 15 voor meer bijzonderheden.

Nota bene De combinatie van basislabelbewerkingsfuncties in het Player-venster en de Geavanceerde editor voor labels is krachtig genoeg voor zelfs de meest fanatieke muziekfans. Dit systeem is echter verre van volmaakt. U kunt bijvoorbeeld niet gebruikmaken van ingebouwde functies om waarden in een bibliotheek te zoeken en te vervangen (wel handig als u een artiestennaam verkeerd hebt gespeld). Hoewel u het veld Titel kunt bewerken, kunt u de nummers niet automatisch hernummeren op basis van de volgorde in de afspeellijst. U kunt bestanden niet handmatig een andere naam geven gebaseerd op labelinformatie, terwijl u ook geen labelinformatie kunt halen uit de namen van gedownloade bestanden. En u kunt alleen bestanden bewerken in de MP3- en WMA-indeling en niet bijvoorbeeld in de OGG- of AAC-indeling. Als u wel wilt kunnen beschikken over deze en nog meer functies, bevelen we u een goedkoop hulpprogramma aan dat is ontwikkeld door derden, eMusic Tag Editor genaamd , en dat verkrijgbaar is bij AbyssAudio op www.abyssaudio.com. Het gebruikt een eenvoudige interface in Verkenner-stijl en ondersteunt letterlijk alle soorten muziekbestanden. Voor serieuze muziekverzamelaars is dit een ‘must’, al is het maar vanwege de mogelijkheid handelingen ongedaan te maken en te herhalen!

Hoofdstuk 16

Figuur 16-13  Het tabblad Artiestgegevens

652

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Het gebruik van classificaties Elk muzieknummer in uw bibliotheek heeft een waarderingscijfer, ofwel een classificatie met sterren, met één ster als laagste en vijf sterren als hoogste kwalificatie. Automatische classificaties worden standaard toegekend en verschijnen in de kolom Classificatie als sterren in een zachtblauwe tint. De classificaties die u zelf expliciet toekent, zien eruit als gouden sterren. Standaard krijgen alle nieuwe nummers een automatische classificatie van drie sterren; nummers in WMA-indeling die staan vermeld in de database in WindowsMedia.com krijgen een automatische classificatie aan de hand van de waarden in die bron. Als u een nummer voor de eerste keer afspeelt, wordt de automatische classificatie verhoogd naar vier sterren. (De classificatie gaat alleen omhoog als u het nummer helemaal afspeelt; klikt u op de knop Volgende terwijl het nummer nog wordt afgespeeld, dan veronderstelt Windows Media Player dat u dat deed omdat u de selectie niet mooi vond.) Als u dat wilt, kunt u classificaties toekennen aan afzonderlijke nummers of aan groepen nummers. Wilt u een classificatie aanpassen, schakel dan over naar het tabblad Mediabibliotheek, selecteer een of meer nummers, kies Classificatie en kies een classificatie in de lijst. U kunt ook een classificatie toekennen door de cursor in de kolom Classificatie voor een nummer te plaatsen en het juiste aantal sterren te kiezen. Zodra u een classificatie toekent, stopt Windows Media Player met het automatisch toekennen van een classificatie voor het desbetreffende nummer. (Wilt u een door u toegekende classificatie verwijderen, dan klikt u op Zonder classificatie. In dat geval krijgt het nummer weer een automatische classificatie van drie sterren.) Hoofdstuk 16

Met de categorie Classificatie in het deelvenster Navigatie in de Mediabibliotheek kunt u uw Mediabibliotheek sorteren op gebruikersclassificatie (of alle nummers zien die van u nog geen classificatie hebben gekregen).

Songteksten en andere details toevoegen U kunt songteksten toevoegen aan de metagegevens van een liedje en die vervolgens weergeven in het venster Nu afspelen terwijl u dat nummer afspeelt. Begin met rechtsklikken op de naam van het liedje in het tabblad Mediabibliotheek of in het Lijstdeelvenster. Kies Geavanceerde editor voor labels in het contextmenu en klik vervolgens op het tabblad Songteksten. Typ of plak de tekst in het daarvoor bestemde tekstvak in. Wilt u de tekst weergeven in karaokestijl, gesynchroniseerd met muzieknummers, selecteer dan de groep met songteksten en klik op de knop Gesynchroniseerde songteksten. Klik op Afspelen om het liedje te horen; in het venster onder in het dialoogvenster sleept u de indicators voor elke regel, zodat ze op het juiste tijdstip verschijnen. Wilt u de songteksten weergeven in Nu afspelen terwijl u het nummer afspeelt, dan kiest u Beeld, Nu afspelen extra, Songteksten. U kunt zowel statische als gesynchroniseerde songteksten toevoegen aan een bestand. Statische songteksten verschijnen in het venster Nu afspelen in Infocentrum weergeven wanneer u begint met het afspelen van het bestand. Gesynchroniseerde songteksten nemen het over zodra u bij de gede-

Werken met afspeellijsten

653

finieerde merktekens komt. (U hoeft in deze ruimte geen songteksten in te voeren. U kunt het afspelen van een liedje synchroniseren met webpagina’s, met vragen bij het spel Trivia of met choreografische aanwijzingen; wijzig gewoon de lijst Inhoudstype om uw wijzigingen te zien.)

U kunt in de Geavanceerde editor voor labels ook het tabblad Afbeeldingen gebruiken om uw eigen afbeeldingen in een geript bestand in te voegen. U kunt aan een WMA- of MP3-bestand een onbeperkt aantal afbeeldingen toevoegen. Deze kunnen ook worden bekeken in het venster Nu afspelen.

Werken met afspeellijsten Een afspeellijst is een zelfgemaakte lijst met digitale mediabestanden die Windows Media Player kan afspelen als één geheel, in hetzij in lineaire of in willekeurige volgorde. Als u nummers wilt combineren van meerdere albums of de volgorde van de nummers op een cd wilt wijzigen, gebruikt u een afspeellijst. Windows Media Player 11 ondersteunt drie duidelijke gebruiksmogelijkheden voor afspeellijsten: Nu afspeellijsten zijn bedoeld voor het afspelen van nummers, Brandlijsten zijn bedoeld voor het maken van uw eigen cd’s, terwijl Synchronisatielijsten bedoeld zijn voor het synchroniseren van bestanden met een draagbare speler. U kunt even gauw een afspeellijst maken voor een specifiek doel, bijvoorbeeld om bepaalde bestanden af te spelen of een cd te branden. Als u klaar bent, kunt u de lijst leegmaken of deze opslaan om opnieuw te gebruiken. Lijsten die worden opgeslagen, komen standaard terecht in de map Afspeellijsten. U kunt ook Automatische afspeel-

Hoofdstuk 16

Figuur 16-14  In het vak Tekst kunt u songteksten invoeren

654

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

lijsten maken en opslaan, die in feite bestaan uit opgeslagen zoekacties waarvan de resultaten automatisch worden bijgewerkt als u ze opent.

Eigen afspeellijsten maken en bewerken De actieve afspeellijst verschijnt in het Lijstdeelvenster aan de rechterkant van het Player-venster. Als het Lijstdeelvenster niet zichtbaar is in het deelvenster Mediabibliotheek, klikt u op het pijltje onder Nu afspelen in de Player-taakbalk, waarna u op Lijstdeelvenster weergeven klikt. Deze menuoptie is in feite een aan/uit-schakelaar die u ook kunt gebruiken om het Lijstdeelvenster te verbergen als dit op dit moment zichtbaar is. Gebruik de navigatiebalk, het zoekvenster of een andere afspeellijst om de nummers te kiezen die u in de lijst wilt opnemen. Vervolgens kunt u met een van de volgende technieken een eigen afspeellijst maken:

Hoofdstuk 16

)

Sleep afzonderlijke songs, albums of artiesten ergens uit het tabblad Mediabibliotheek en plaats ze in het Lijstdeelvenster.

)

Selecteer nu een of meer nummers, albums of artiesten, klik met de rechtermuisknop, klik op Toevoegen aan en vervolgens op Nu afspelen. Als u eerst klikt op Branden of Synchroniseren in de Player-taakbalk, bevat het contextmenu ook de opties Aan ‘Lijst voor branden’ toevoegen of Aan ‘Synchronisatielijst’ toevoegen.

)

Dubbelklik op een album of een bestaande afspeellijst. De inhoud verschijnt in de lijst Nu afspelen in het Lijstdeelvenster, waar u nummers kunt toevoegen of verwijderen of de volgorde van de nummers in het album kunt wijzigen.

)

Selecteer een of meer nummers in Windows Verkenner, klik met de rechtermuisknop en klik in het contextmenu op Toevoegen aan Windows Media Player-lijst. Klik op de knop Afspelen of Branden in de opdrachtregel om de geselecteerde nummers toe te voegen aan respectievelijk de lijst Nu afspelen of de lijst Branden.

Ongeacht welke van bovenstaande methoden u gebruikt, komen uw selecties te staan in het Lijstdeelvenster aan de rechterkant van het tabblad Mediabibliotheek. U kunt in de lijst de items naar boven of naar beneden slepen als u hun volgorde wilt wijzigen. Gebruik het vervolgkeuzemenu boven de lijstinhoud (zie figuur 16-15) om de huidige lijst leeg te maken, de items op artiest of andere criteria te sorteren, de inhoud van de lijst in willekeurige volgorde te zetten of de afspeellijst op te slaan als bestand. De rode X aan de rechterkant van dit menu verwijdert de lijstinhoud onmiddellijk, zonder enige waarschuwing. Afspeellijsten die zijn opgeslagen, verschijnen boven in het deelvenster Navigatie. Standaard toont het venster Afspeellijsten in het deelvenster Navigatie alleen de meest recent gebruikte afspeellijsten. Klik op het kopje Afspeellijst als u alle opgeslagen afspeellijsten in het inhouddeelvenster wilt zien, of klik met de rechtermuisknop op het kopje Afspeellijst en kies Alle afspeellijsten als u alle opgeslagen afspeellijsten in het deelvenster Navigatie wilt zien. (Klik nogmaals op de optie Alle afspeellijsten als u wilt terugschakelen naar de kortere lijst.)

Werken met afspeellijsten

655

Als u een afspeellijst selecteert in het deelvenster Navigatie, verschijnen de items in de lijst in het inhouddeelvenster, waar u de eigenschappen van individuele items kunt bewerken of classificaties kunt toekennen.

Figuur 16-15  Gebruik dit vervolgkeuzemenu om de huidige afspeellijst te sorteren, de

De afspeellijsten verschijnen alleen in de Details-weergave. In deze weergave kunt u met de rechtermuisknop klikken en de optie Uit lijst verwijderen in het contextmenu gebruiken om in de lijst het kaf van het koren te scheiden, terwijl u op elk kolomkopje kunt sorteren. Wilt u de volgorde van de items in de afspeellijst handmatig wijzigen of de afspeellijst opslaan onder een nieuwe naam, dan klikt u op de knop In lijstvenster bewerken onder in het inhouddeelvenster. Wilt u stoppen met bewerken in het Lijstdeelvenster en teruggaan naar de volledige weergave in het inhouddeelvenster, klik dan op Afspeellijst wissen in het menu boven in het Lijstdeelvenster.

Het gebruik van automatische afspeellijsten Afspeellijsten die u maakt met Windows Media Player 10 of 11 kunnen de resultaten dynamisch ophalen, gebaseerd op de door u gedefinieerde criteria. In tegenstelling tot statische afspeellijsten, die een lijst met specifieke nummers ophalen in de exacte volgorde die u opgeeft, zijn Automatische afspeellijsten in feite opgeslagen zoekacties waarbij de resultaten die ze opleveren afhangen van de huidige inhoud van uw bibliotheek. Met deze opgeslagen zoekacties kunt u zich richten op nummers die u recent hebt toegevoegd, maar nog geen classificatie hebt gegeven, of op nummers van een bepaald genre die u een hoge classificatie hebt gegeven. Details van elke automatische afspeellijst die u maakt, worden opgeslagen in een XML-bestand, dat op zijn beurt wordt opge-

Hoofdstuk 16

inhoud in willekeurige volgorde te zetten of op te slaan. Maak de lijst leeg als u opnieuw wilt beginnen

656

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

slagen in de submap Afspeellijsten in uw Muziekmap. Kopieer dat bestand naar een andere computer, zodat de automatische afspeellijst ook op die computer beschikbaar is. De volgorde in de afspeellijst permanent wijzigen De enige manier om de volgorde van de items in een afspeellijst permanent aan uw wensen aan te passen, is deze te bewaren als eigen afspeellijst, waarbij u dezelfde of een andere naam hanteert. Stel, u hebt een cd naar de harde schijf gekopieerd, in welk geval de nummers van de songs de volgorde bepalen waarin de songs op dat album worden afgespeeld. Of u hebt een Automatische afspeellijst gemaakt, die de nummers opzoekt van uw drie favoriete zangeressen, die u als classificatie vier of vijf sterren hebt gegeven. Als u de nummers wilt afspelen in een volgorde die niet kan worden gedefinieerd door het sorteren van een kolom in de Details-weergave, moet u uw eigen lievelingsvolgorde aangeven door de volgende stappen te volgen: 1 Zorg ervoor dat de lijst Nu afspelen leeg is. Als dat niet zo is, klikt u op Afspeellijst wissen in het menu boven in het Lijstdeelvenster. 2 Klik met de rechtermuisknop op het album, de afspeellijst of artiest in het inhouddeelvenster en kies Aan Nu afspelen toevoegen. 3 Sleep in het Lijstdeelvenster de individuele nummers naar boven of naar beneden in de lijst. Wilt u items uit de afspeellijst verwijderen, dan klikt u met de rechtermuisknop in het Lijstdeelvenster en vervolgens op Uit lijst verwijderen. Hoofdstuk 16

4 Klik op Afspeellijst opslaan als in het menu boven in het Lijstdeelvenster en geef de nieuwe afspeellijst een naam. Uw persoonlijke lijst bevat nu dezelfde nummers als de oorspronkelijke lijst, maar u kunt nu altijd uw lijst afspelen in de door u gewenste volgorde, terwijl u te allen tijde de volgorde kunt wijzigen.

Nota bene Als u uw systeem hebt opgewaardeerd via Windows XP, heeft uw collectie ook een groep vooringestelde automatische afspeellijsten, die allemaal zijn opgeslagen in de map Mijn afspeellijsten. Windows Media Player combineert naadloos de inhoud van deze beide lijsten in de bibliotheek. Als u de optie Afspeellijsten kiest in het deelvenster Navigatie, worden in feite alle opgeslagen afspeellijsten uit elke map op elke zoeklocatie weergegeven.

Klik in eerste instantie met de rechtermuisknop op het kopje Afspeellijsten en klik op Automatische afspeellijst maken. Voer in het tekstvak boven in het dialoogvenster Nieuwe automatische afspeellijst een naam in en begin dan met klikken om aan uw

Werken met afspeellijsten

657

zoekactie criteria toe te voegen. Begin bij het eerste groene plusteken en gebruik de vervolgkeuzelijsten om de criteria te definiëren. In het voorbeeld in figuur 16-16 hebben we een automatische afspeellijst gemaakt met songs die worden gebracht door een getalenteerde zangeres, die als classificatie vier sterren of beter heeft meegekregen.

Figuur 16-16  Maak een automatische afspeellijst met één criterium tegelijk. Voer elk

Onthoud dat wanneer u een automatische afspeellijst maakt alle criteria in één groep moeten overeenkomen met de Player om overeenkomstige items te kunnen toevoegen aan de resultaten van de afspeellijst. Als u verschillende groepen met criteria maakt, combineert de Player ze via een logische OF. Op die manier wordt elk nummer dat overeenkomt met alle criteria in een groep toegevoegd aan de lijst. Met de groep criteria onder in het venster van de automatische afspeellijst kunt u de afspeellijst zelf beperken tot een maximale grootte, maximumaantal items of afspeeltijd.

Afspeellijsten importeren en exporteren Zoals u hebt kunnen zien in de vorige paragraaf, worden afspeellijsten standaard opgeslagen in bestanden in de submap Afspeellijsten in de Muziekmap in uw profiel. Wanneer u uw eigen lijst opslaat, kunt u kiezen uit meerdere bestandsindelingen. De standaardindeling is een bestand in de indeling van een afspeellijst in Windows Media, met .wpl als extensie. Als u denkt dat u uw afspeellijsten gaat afspelen op een andere speler of in een programma dat deze indeling niet ondersteunt, moet u een alternatieve indeling kiezen, bijvoorbeeld die van een afspeellijst in M3U (.m3u). Raadpleeg de documentatie bij het andere programma of de andere speler om te zien welke afspeellijstindelingen ze ondersteunen.

Hoofdstuk 16

criterium in zijn eigen genre in en klik op OK om deze op te slaan

658

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Probleem De bestandsnaam voor een automatische afspeellijst komt niet overeen met de naam op het scherm Wanneer u een automatische afspeellijst maakt, wordt de tekst die u typt in het tekstvak Naam van automatische afspeellijst op twee plaatsen gebruikt. De titel van de afspeellijst verschijnt tussen de labels ‹title› en ‹/title› in het XML-bestand waarin de definitie van de automatische afspeellijst staat. De Player gebruikt die tekst ook als de bestandsnaam die wordt opgeslagen in de map Afspeellijsten. Als u met de rechtermuisknop op de opgeslagen automatische afspeellijst klikt en vervolgens op Bewerken klikt, kunt u de naam in het dialoogvenster Automatische afspeellijst bewerken wijzigen, maar die wijziging wordt alleen weggeschreven naar het XML-bestand; de bestandsnaam blijft ongewijzigd. Wilt u het bestand zelf een andere naam geven, dan klikt u met de rechtermuisknop op de naam van de automatische afspeellijst, waarna u op Bestandslocatie openen klikt. Vervolgens geeft u het bestand een andere naam in Windows Verkenner.

Hoofdstuk 16

Afspeellijsten in Windows Media gebruiken XML-labels om de bestandsnaam te specificeren van elk nummer in de lijst. Aanvullende gegevens (genre, artiest enzovoort) worden gehaald uit de database van de Mediabibliotheek met behulp van de Globally Unique ID’s (de twee lange alfanumerieke strings) die de naam van elk nummer aangeven in de database op WindowsMedia.com. Onthoud dat deze afspeellijstindeling voor elk nummer relatieve padverwijzingen gebruikt. Als u de afspeellijst en de bestanden kopieert naar een cd en deze afspeelt op een andere computer, zou dat probleemloos moeten werken, zelfs wanneer de actieve cd-speler een andere letteraanduiding heeft als die op de computer waarop de afspeellijst werd gemaakt. Oudere afspeellijstindelingen daarentegen, zoals M3U-afspeellijst (.m3u), gebruiken vaste bestandspaden. Wanneer u een M3U-afspeellijst verplaatst naar een nieuwe computer, kan Windows Media Player problemen hebben de bestanden te vinden die u probeert af te spelen als ze op een andere plaats staan als op de andere machine. Windows Media Player kan ook afspeellijsten importeren in allerlei verschillende indelingen, ook in indelingen die zijn gemaakt door andere mediaprogramma’s. Klik op Openen in het menu Bestand en specificeer, in het dialoogvenster Openen, in de vervolgkeuzelijst naast Bestandsnaam de optie Media-afspeellijst, waarna u het afspeellijstbestand kiest dat u wilt importeren. U ziet dat u zowel zoekresultaten kunt kiezen die u hebt gemaakt en opgeslagen via Windows Verkenner als de meer conventionele afspeellijstindelingen.

Uw eigen cd’s of dvd’s branden

659

Nota bene

Figuur 16-17  Een afspeellijst in XML-formaat

Uw eigen cd’s of dvd’s branden Als u beschikt over een cd- of dvd-brander, kan Windows Media Player daarmee uw eigen songselectie branden. U hoeft hiervoor niet gebruik te maken van Windows Verkenner of een cd- of dvd-brandprogramma van derden (hoewel u voor een aantal redenen ervoor kunt kiezen om een krachtiger programma te gebruiken, zoals we verderop in deze paragraaf nader uit de doeken doen). Plaats eerst een lege cd of dvd in de speler en klik op Branden in de Player-taakbalk. Gebruik het deelvenster Navigatie of het zoekvenster om dat wat u ziet in het inhouddeelvenster te filteren. Sleep vervolgens songs, albums, afspeellijsten of artiesten naar het Lijstdeelvenster. U krijgt een venster te zien dat vergelijkbaar is met dat in figuur 16-18. De Player ‘ziet’ hoeveel ruimte beschikbaar is op de lege schijf en berekent de totale tijd van alle nummers die u aan de Lijst voor branden hebt toegevoegd. Als het totaal meer is

Hoofdstuk 16

Alle afspeellijstindelingen zijn tekstbestanden. De afspeellijstindeling in Windows Media gebruikt XML-labels om uw selecties op te slaan. U kunt elke opgeslagen afspeellijst (inclusief automatische afspeellijsten) openen in een tekstverwerker om de inhoud te controleren, zoals u kunt zien in figuur 16-17.

660

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

dan de capaciteit van de lege schijf, worden op de breekpunten markeringen toegevoegd die de volgende schijf aangeven. Onthoud of noteer de totale tijd boven in het Lijstdeelvenster en de resterende tijd voor de laatste schijf onder in hetzelfde venster. U kunt de schijfbreekpunten accepteren zoals deze door het programma zijn gedefinieerd of de afspeellijst bewerken. Een blauw pictogram links van een nummer geeft aan dat het nummer beperkte mediagebruiksrechten bevat, waardoor dit niet kan worden gebrand.

Hoofdstuk 16

Figuur 16-18  In het venster boven de Lijst voor branden wordt het totaal aantal num-

mers in uw lijst bijgehouden en wordt aangegeven waar de ene schijf eindigt en de volgende begint

Standaard gaat Windows Media Player ervan uit dat u een audio-cd wilt branden die kan worden afgespeeld op de meeste cd-spelers thuis of in de auto. Als u liever een gegevensschijf wilt branden die bestaat uit gecomprimeerde bestanden, klikt u op het pijltje onder de knop Branden op de Player-taakbalk, waarna u in de vervolgkeuzelijst Gegevens-cd of dvd kiest.

Figuur 16-19  Het menu Branden Ten slotte geeft u aan of u wilt dat de Player automatisch de geluidsniveaus voor de nummers op uw cd aanpast. Deze optie is handig voor verzamel-cd’s, waarbij de inhoud

Uw eigen cd’s of dvd’s branden

661

afkomstig is uit meerdere bronnen en waarbij de geluidsniveaus nogal kunnen verschillen. Schakel deze optie uit als u nummers brandt afkomstig uit één bron en u de voorkeur geeft aan de natuurgetrouwheid van het geluid. Wilt u deze instelling controleren en wijzigen, klik dan op het pijltje onder de knop Branden en schakel de optie Volumeafvlakking op alle nummers van audio-cd’s toepassen in of uit. Zodra u klaar bent om een en ander te kopiëren, klikt u op de knop Branden starten onder in de Lijst voor branden. De brandprocedure kan een tijdje duren. Windows Media Player analyseert eerst elk nummer om te garanderen dat de mediagebruiksrechten (als die er al zijn) kopiëren toestaan. Vervolgens converteert het elk bestand achtereenvolgens naar een tijdelijk WAV-geluidsbestand. Omdat WAV-bestanden niet gecomprimeerd zijn, hebt u zo’n 1 GB aan tijdelijke opslagruimte nodig om deze procedure te kunnen voltooien. Standaard gebruikt Windows Media Player de schijf waarop Windows Vista is geïnstalleerd. Hebt u daarop onvoldoende ruimte, open dan het dialoogvenster Opties, klik op het tabblad Apparaten en klik vervolgens op de knop Geavanceerd. In het dialoogvenster Opties voor bestandsconversie, dat u ziet in figuur 16-20, selecteert u een andere locatie en, indien nodig, past u de ruimte aan die is gereserveerd voor de Transcoded Files Cache.

Standaard werpt Windows Media Player de schijf uit zodra het klaar is met kopiëren. Als u een Lijst voor branden hebt voorbereid voor meerdere schijven, kunt u via deze optie op eenvoudige wijze een nieuwe schijf plaatsen en op Branden starten klikken om door te gaan. Dit automatisch uitwerpen heeft echter zijn risico’s, met name als u een computertoren hebt die op de grond naast uw knie staat. Als u er geen erg in hebt dat er plotseling een schijf uit de speler is geschoten, kunt u per ongeluk tegen de speler aanbotsen en uw knie blesseren, het spelerplateau afbreken of beide. Als u niet wilt dat gebrande schijven automatisch worden uitgeworpen, klikt u op het pijltje onder de knop Branden, waarna u de optie Cd na branden uitwerpen uitschakelt.

Maak de cache niet te klein U bent misschien geneigd de Transcoded File Cache terug te draaien tot circa 1 GB of zoiets. Dat is waarschijnlijk een veilige strategie als u alleen maar van plan bent muziek-cd’s te branden. Maar deze zelfde locatie wordt ook gebruikt wanneer u filmpjes of opgenomen tv-programma’s overbrengt naar een draagbare speler of brandt op een dvd. Als u deze instelling dus nu gaat wijzigen, kunt u later in de problemen komen. Ons advies? Wijzig deze waarde pas als u echt wanhopig veel schijfruimte tekort komt en een opgewaardeerde schijf geen optie is.

Hoofdstuk 16

Als uiteindelijk elk nummer is geanalyseerd en geconverteerd, begint Windows Media Player met het kopiëren van de bestanden naar de cd. U kunt de voortgang van al deze handelingen blijven volgen via de kolom Status op het tabblad Branden, of u kunt teruggaan naar een ander deel van Windows Media Player en andere taken uitvoeren.

662

Hoofdstuk 16  Een digitale muziekcollectie afspelen en ordenen

Figuur 16-20  Via het dialoogvenster Opties voor bestandsconversie kunt u de schijf s­ pecificeren die voor tijdelijke opslag wordt gebruikt als Windows Media Player cd’s en videobestanden brandt

Hoofdstuk 16

Nummers die in Windows Media Player ­doorlopend worden afgespeeld, doen dat niet op zelfgebrande cd’s Windows Media Player plaatst zogenaamde ‘spacers’ van twee seconden tussen de nummers op cd’s die worden gebrand, en er is geen mogelijkheid om van deze spacers af te komen. Nummers waarvan het de bedoeling is dat ze doorlopend worden afgespeeld (zoals dat het geval is bij live shows of delen van een symfonie) worden dus niet achter elkaar door afgespeeld wanneer ze naar een cd worden gekopieerd. Wilt u deze hiaten kwijt, dan kunt u gebruikmaken van een cd-brandprogramma van derden. (De invoegtoepassing Nero Fast CD-Burning, die is gemaakt voor eerdere versies van Windows Media Player, is niet compatibel met Windows Media Player 11.) Als u cd’s brandt met spacers en ze afspeelt in Windows Media Player, kunt u de speler zodanig configureren dat gebruikgemaakt kan worden van ‘crossfading’ (in- en uitvloeien), waarbij tijdens het afspelen de eindklanken van het ene nummer geleidelijk overvloeien in de beginnoten van het volgende nummer. Wij stellen voor dat u hiermee experimenteert om uit te vinden of deze optie acceptabel is. Kies in het menu Beeld de opdracht Opties en klik vervolgens op Crossfading en automatische volumeafvlakking. Klik in het deelvenster Opties op Cross­ fading inschakelen en geef op hoeveel seconden overlapping u wilt.

17 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ● ◐ ◐ ●

Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Het gebruik van Windows Fotogalerie  665 Afbeeldingen importeren in de Galerie  671 Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren  674 Afbeeldingsbestanden bewerken  685 Digitale afbeeldingen delen  689

Windows Vista heeft een indrukwekkend assortiment nieuwe gereedschappen voor het beheren van digitale afbeeldingsbestanden. Wanneer u een digitale camera aansluit, importeert Windows automatisch alle afbeeldingen en videobestanden die het op de apparatuur vindt en plaatst ze standaard in de Afbeeldingenmap, waarbij u de mogelijkheid hebt de stand van de foto’s en de naamgeving van de bestanden aan uw smaak aan te passen. Hoewel u beeldbewerkingsprogramma’s van derden kunt gebruiken, raden wij u aan u serieus bezig te houden met de nieuwe gereedschappen in Windows Vista, die veel krachtiger en flexibeler zijn dan u in eerste instantie zou denken. Als u bekend met de hulpprogramma’s en technieken waarmee u kunt werken met digitale afbeeldingen in Windows XP, moet u weten wat de volgende belangrijke wijzigingen zijn in Windows Vista, die we in dit hoofdstuk gedetailleerd onder de loep zullen nemen: )

Verbeteringen in Windows Verkenner. Veel vaak voorkomende taken kunnen rechtstreeks vanuit Windows Verkenner worden uitgevoerd. De standaard Afbeeldingenmap verschijnt in het menu Start. In elke map met foto’s kunt u afbeeldingen bekijken als miniaturen of in het voorbeeldvenster (of beide), veel voorkomende taken uitvoeren door te klikken op knoppen op de opdrachtbalk, bestandseigenschappen bewerken in het deelvenster Details en het volledige assortiment zoekfuncties

664

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

op het bureaublad gebruiken waarover u in Windows Vista kunt beschikken. In figuur 17-1 ziet u deze verbeteringen in actie. Edities De basisgereedschappen en technieken voor het genieten van uw digitale foto’s zijn aanwezig in alle edities van Windows Vista. The edities Home Premium en Ultimate bieden diavoorstellingen met bepaalde thema’s en de mogelijkheid een video-dvd te branden van door u geselecteerde afbeeldingen. In de edities Home Basic, Business en Enterprise kunt u de snelheid van een diavoorstelling met afbeeldingen aanpassen, maar u kunt geen fantasiekaders en overgangen toevoegen of een video-dvd branden van uw fotocollectie.

Hoofdstuk 17

Figuur 17-1  In een map boordevol afbeeldingen kunt u via de opdrachtbalk veel voor­

komende taken uitvoeren en eigenschappen bewerken (waaronder trefwoordlabels) in het deelvenster Details onder in het venster

Zie Navigeren in Windows Verkenner, in hoofdstuk 7, voor meer bijzonderheden over het gebruik van Windows Verkenner en de ge ntegreerde zoekgereedschappen. )

Windows Fotogalerie. Met behulp van deze toepassing (een vervanger voor de Windows-viewer voor afbeeldingen en faxen in Windows XP) kunt u een afbeeldingencollectie importeren en ordenen en ze stuk voor stuk bekijken, als collectie of als diavoorstelling. Er zijn ook hulpprogramma’s voor basisbewerkingen aanwezig die u kunnen helpen bij het delen van uw afbeeldingen via e-mail of als videobestanden.

Het gebruik van Windows Fotogalerie

)

Labels. De allerbelangrijkste verbetering in Windows Vista voor digitale-foto­ fanaten is de mogelijkheid foto’s te labelen met trefwoorden, die u vervolgens kunt gebruiken bij het ordenen, filteren en zelfs bij het zoeken in een enorme bibliotheek met foto’s. Bij de ondersteunde bestandstypen, waartoe de wereldwijd gebruikte JPEG-indeling behoort, worden deze labels samen met de onderschriften, classificaties en details over de afbeelding zelf opgeslagen als metagegevens in het bestand.

)

Afdrukken. Digitale afbeeldingen hoeven niet eeuwig op een schijf te blijven staan. Met behulp van de opmaakgereedschappen in Windows Fotogalerie kunt u afdrukken maken op een lokale printer: in kleur of in zwart-wit, op gewoon papier of glanzend fotopapier. Of gebruik de ingebouwde hulpprogramma’s om afdrukken te bestellen via online leveranciers.

665

Niemand zal Windows Fotogalerie aanzien voor een professioneel beeldbewerkingsprogramma, maar de eenvoudige, gebruikersvriendelijke gereedschappen zijn meer dan voldoende voor zowel de oppervlakkige amateur-fotograaf als de enthousiastelingen die met zo min mogelijk gedoe afbeeldingen uit een camera willen halen en op het scherm willen weergeven. Zoals we in de volgende paragraaf uit de doeken zullen doen, kunnen de echte fotofanaten het programma aanpassen met hun eigen koppelingen naar krachtigere beeldbewerkingsprogrammatuur en deze als aanvulling gebruiken.

Het gebruik van Windows Fotogalerie

Zoals we verderop in dit hoofdstuk zullen bespreken, kunt u afbeeldingen rechtstreeks importeren vanuit een digitale camera. Maar u kunt ook een collectie digitale foto’s samenstellen door bestanden te kopiëren naar mappen die deel uitmaken van de Galerie, door afbeeldingen te importeren die zijn opgeslagen op een cd of dvd, of door bestan-

Geef uw foto’s dat extra beetje ruimte Wilt u de titelbalk en adresbalk leegmaken wanneer u aan het werk bent met een map boordevol afbeeldingen in Windows Verkenner? Druk op F11, de sneltoets voor Volledig scherm, om deze elementen uit uw leven te bannen. De opdrachtbalk blijft boven in het scherm staan; u kunt nu de deelvensters Navigatie, Voorbeeld en Details tonen of verbergen met behulp van de optie Indeling in het menu Organiseren. Druk nogmaals op F11 als u de reguliere interface-elementen weer op het scherm wilt zien.

Hoofdstuk 17

Wanneer u klikt op de snelkoppeling Windows Fotogalerie in het menu Start, wordt het programma geopend in de Galeriemodus, waarbij een miniatuurweergave verschijnt van alle foto’s in uw collectie. Standaard is dit de inhoud van de mappen Afbeeldingen en Video’s in uw profiel en de mappen Openbare afbeeldingen en Openbare video’s.

666

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

den over te ‘piepen’ tussen apparatuur met een geheugenkaart, een USB flash-memory of een ander verwijderbaar apparaat. Tijdens het importeren kunt u ook opgeven hoe de definitieve bestanden aan hun naam moeten komen, Fotogalerie opdracht geven afbeeldingen automatisch te roteren tot ze in de juiste stand staan en afbeeldingen verwijderen uit de camera zodra de importprocedure voltooid is. Figuur 17-2 toont de verschillende opties die beschikbaar zijn in een galerie met een grote foto­collectie. Vorige/Volgende Miniatuurweergave Opties Zoekvak

Opdrachtbalk

Infodeelvenster

Navigatiedeelvenster

Navigatiebalk

Hoofdstuk 17

Figuur 17-2  In de Galerieweergave wordt de hele of gedeeltelijke fotocollectie weer-

gegeven als miniaturen. Als u de muisaanwijzer boven op een item plaatst, wordt dit voorbeeldvenstertje geopend

Als u de muisaanwijzer boven op een foto of video plaatst, verschijnt het grotere voorbeeldvenster dat u hier ziet, met details over het item. Normaliter is het Infodeelvenster verborgen; klik op de Infoknop op de opdrachtbalk om dit zichtbaar te maken. Als u dubbelklikt op een foto of video, wordt dat item op volledige grootte in het hoofdvenster weergegeven, waarbij het navigatiedeelvenster en het zoekvak worden verborgen. En of u nu een serie miniaturen bekijkt of één item, met de navigatiebalk onder in het Fotogalerievenster kunt u met de hele galerie werken. De knoppen veranderen enigszins, wat afhankelijk is van de weergave die op dat moment actief is.

Het gebruik van Windows Fotogalerie

667

Klik op de knop Weergaveomvang wijzigen, helemaal links van de navigatiebalk, om een (verticale) schuifregelaar weer te geven die u kunt gebruiken om in of uit te zoomen. Via de kleinste miniatuurweergave (die u in de linkermarge ziet) kunt u zich concentreren op labels, datums of classificaties (sterren). In de één-afbeeldingweergave maakt de kleinste instelling op deze schuifregelaar de afbeelding passend in het voorbeeldvenster. De functie van de knop rechts van de schuifregelaar is afhankelijk van de huidige weergave en de stand op de schuifregelaar. Klik erop in de miniatuurweergave om de miniaturen terug te zetten op hun standaardgrootte. Wanneer u afzonderlijke items bekijkt, kunt u met de knop schakelen tussen Passend in venster en Ware grootte. Ongeacht welke weergave actief is, heeft het drukken op de sneltoets Ctrl+0 hetzelfde effect als het klikken op deze knop. Met de groep knoppen in het midden van de navigatiebalk kunt u door een collectie bladeren. Klik in beide weergaven op de knoppen Vorige en Volgende (of gebruik de toetsen Pijl-links en Pijl-rechts) om u door de huidige selectie te verplaatsen. De grote knop in het midden (Diavoorstelling weergeven) toont de huidige inhoud van het galerievenster in een doorlopende diavoorstelling (de corresponderende sneltoets is F11). Met de groep knoppen aan de rechterkant van de navigatiebalk kunt u de huidige selectie wijzigen. De knoppen Rechtsom draaien en Linksom draaien roteren de afbeeldingen 90 graden. (We voorspellen dat bijna niemand de sneltoetsen voor deze twee knoppen zal onthouden: respectievelijk Ctrl+komma en Ctrl+punt.) Klikt u op de knop Verwijderen, dan wordt de huidige selectie naar de prullenmand verwezen.

Zoals u in deze paragraaf kunt zien, maakt de populaire JPEG-indeling gebruik van ‘lossy’ compressie (met kwaliteitsverlies), en elke keer dat u een wijziging maakt en een bestand opslaat, zullen er afbeeldingsgegevens onherstelbaar verloren gaan. U moet natuurlijk afbeeldingen draaien om ze correct op het scherm te kunnen bekijken, en de invloed op de kwaliteit van de afbeelding is relatief verwaarloosbaar als u dat slechts eenmalig doet. Vermijd het voortdurend draaien van een afbeelding, wat kan leiden tot een duidelijke vermindering van de kwaliteit.

Via het deelvenster aan de rechterkant van het Fotogalerievenster kunt u werken met afbeeldingsbestanden. Klikt u op de knop Bewerken, dan schakelt u over naar de voorbeeldmodus, waarbij de meest recent geselecteerde afbeelding wordt weergegeven en het deelvenster Bewerken beschikbaar komt. Klik op de knop Info om een deelvenster te openen waar u afbeeldingen kunt labelen en bestandseigenschappen voor een of meer items kunt bewerken. U kunt deze knop gebruiken als u één afbeelding of de miniaturen bekijkt.

Hoofdstuk 17

Waarschuwing

668

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

U kunt elke afzonderlijke afbeelding in de Fotogalerie als voorbeeld bekijken door erop te dubbelklikken in Windows Verkenner of in de galerie. Als u een afbeelding opent vanuit Windows Verkenner en op de knop Bewerken klikt, krijgt u een venster te zien zoals dat in figuur 17-3.

Figuur 17-3  De beeldbewerkinggereedschappen in het deelvenster Bewerken zijn handig voor basistaken als het bijsnijden van een afbeelding

Hoofdstuk 17

De knop links van de opdrachtbalk brengt u naar de galerieweergave, maar de tekst en de bijbehorende actie veranderen enigszins, afhankelijk van de manier waarop u de foto zo juist op het scherm hebt geplaatst. De knop vermeldt Terug naar galerie als u bent begonnen met dubbelklikken op een miniatuur in de galerieweergave. De knop vermeldt Ga naar galerie als u in Windows Verkenner hebt gedubbelklikt op een afbeelding die al in de galerie aanwezig is. Als u een foto opent via een map die niet in de galerie staat, vermeldt deze knop Map aan galerie toevoegen. Als u erop klikt, worden de huidige afbeelding en alle andere afbeeldingen in dezelfde map aan de galerie toegevoegd. Windows Fotogalerie werkt uitstekend samen met andere beeldbewerkingsprogrammatuur en het is relatief eenvoudig de koppelingen daarheen aan uw wensen aan te passen. Stel dat u een afbeelding wat hebt bijgesneden en u deze wilt openen in een wat krachtiger beeldbewerkingsprogramma om nog wat meer retoucheerwerk te doen. Nadat u een item hebt geselecteerd in de galerie, klikt u op de knop Openen op de opdrachtbalk of op de optie Openen met in het contextmenu als u met de rechtermuisknop hebt geklikt. Als Windows herkent dat het programma het geselecteerde bestandstype kan openen, kunt u het programma in het menu kiezen. Klik vanuit

Het gebruik van Windows Fotogalerie

669

Windows Verkenner op het vervolgkeuzepijltje rechts van de knop Voorbeeld op de opdrachtbalk om een keuze te maken in een identieke lijst waarop ook Windows Fotogalerie staat.

Ondersteunde bestandsindelingen U kunt Fotogalerie gebruiken om afbeeldingen te bekijken die zijn opgeslagen in een van de indelingen in tabel 17-1.

Bestandstype

Extensie

Commentaar

Windows Bitmap

.bmp, .dib

Omdat deze indeling geen compressie ondersteunt, zijn de afbeeldingsbestanden vaak erg omvangrijk. Labels die zijn gemaakt in Fotogalerie kunnen niet worden vastgelegd in bestanden die in deze indeling zijn opgeslagen.

Joint Photographic Experts Group (JPEG) File Interchange Format

.jpeg, .jpg, .jpe, .jfif

Omdat deze indeling sterk kan worden gecomprimeerd, is dit de populairste indeling die wordt gebruikt voor afbeeldingen op het web en uit digitale camera’s. Bovendien worden labels en andere metagegevens die in Fotogalerie zijn gebruikt, volledig ondersteund. De compressie die normaliter in JPEGbestanden wordt toegepast, resulteert elke keer dat het bestand wordt bewerkt en opgeslagen in detailverlies.

Tag (of Tagged) Image File Format (TIFF)

.tif, .tiff

TIFF-bestanden kunnen worden gecomprimeerd zonder veel detailverlies; hierdoor zijn deze bestanden in het algemeen groter dan de vergelijkbare JPEG-bestanden, terwijl de bestandsgrootte is beperkt tot 4 GB. De indeling wordt wereldwijd gebruikt in DTP-programma’s en wordt ook vaak toegepast bij faxen. De uit meerdere pagina’s bestaande TIFF-indeling voegt twee of meer pagina’s samen in één bestand. TIFF-bestanden ondersteunen labels volledig.

Portable Network Graphics Image

.png

Deze platformonafhankelijke, sterk comprimeer­ bare indeling wordt steeds vaker gebruikt op webpagina’s, omdat deze wordt ondersteund door letterlijk alle moderne browsers. Aangezien het een bitmapindeling is die gebruikmaakt van compressie zonder kwaliteitsverlies, zijn de afbeeldings­ bestanden relatief omvangrijk. Labels die worden toegevoegd aan een PNG-bestand worden opgeslagen in de index van Fotogalerie en niet in het bestand zelf.

Hoofdstuk 17

Tabel 17-1  Afbeeldingsindelingen ondersteund in Windows Fotogalerie

670

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Bestandstype

Extensie

Commentaar

HD Photo (vroeger bekend als Windows Media Photo)

.wdp

Deze indeling, gebaseerd op de TIFF-norm en ontworpen door Microsoft als een hoge prestaties leverend alternatief voor JPEG-bestanden, is de afbeeldingsindeling waaraan de voorkeur wordt gegeven voor documenten die zijn gemaakt aan de hand van de XML Paper Specification (XPS). Bestanden in deze indeling kunnen worden bekeken in Fotogalerie en kunnen labels opslaan als metagegevens in het bestand. Bij het ter perse gaan van dit boek verkeerde deze indeling nog steeds in een experimentele fase. Meer details zijn voorhanden op www.vistaio.com/1701.

Zie Welke bestandsindelingen worden ondersteund? in hoofdstuk 15 voor een overzicht met de bestandsindelingen die u kunt afspelen en/of terugkijken in Windows Media Player.

Nota bene Fotogalerie, waarin gebruik wordt gemaakt van code die wordt gedeeld met Windows Movie Maker, kan ook video’s weergeven in de populaire indelingen ASF, AVI, MPEG en WMV en labels opslaan als metagegevens in Windows Media Video-bestanden. Verwacht nou niet dat u Fotogalerie kunt gebruiken als een allesomvattende videoafspeelconsole. Het voornaamste doel van deze functie is te helpen bij het downloaden van filmbestanden vanaf digitale camera’s die toevallig ook nog een ingebouwde filmfunctie hebben. Bij elk videobestand dat meer eisen stelt dan een incidentele korte videoclip, bereikt u betere resultaten met Windows Media Player voor het afspelen en met Windows Movie Maker voor het bewerken. Hoofdstuk 17

Twee bestandsindelingen schitteren in deze tabel door afwezigheid. De GIF-indeling, eens een grafische superster, is nu verleden tijd. Bestanden die zijn opgeslagen in deze eerbiedwaardige GIF-indeling kunnen helemaal niet worden geopend in Fotogalerie. Aan het andere uiteinde van de kwaliteitsschaal vindt u de ongecomprimeerde, kwalitatief superhoogwaardige RAW-indelingen, die worden gebruikt in moderne professionele camera’s. Hoewel in Windows Vista de mogelijkheid tot ondersteuning van RAWafbeeldingen kan worden toegevoegd, is die ondersteuning niet aanwezig in de eerste versie en zal ongetwijfeld worden aangediend als een serie updates van stuurprogramma’s afkomstig van camerafabrikanten, misschien wel via Windows Update.

Afbeeldingen importeren in de Galerie

671

Afbeeldingen importeren in de Galerie De eenvoudigste manier om afbeeldingen toe te voegen aan de Galerie is deze te kopiëren naar de Afbeeldingenmap in uw profiel of naar de map Openbare afbeeldingen. Fotogalerie controleert constant deze locaties en voegt automatisch alle nieuwe afbeeldingsbestanden toe die u daar naar de galerie kopieert. U kunt een map ook toevoegen aan de lijst met controlemappen door op de knop Bestand op de opdrachtbalk van de Fotogalerie te klikken en vervolgens Map aan galerie toevoegen te kiezen. Als de afbeeldingsbestanden pas zijn vastgelegd op een digitale camera of opgeslagen op een draagbaar opslagmedium, hebt u nog andere mogelijkheden.

Een digitale camera aansluiten Elke camera die ná 2001 is geproduceerd, werkt zo goed als zeker met Windows Vista. Letterlijk alle camera’s van recente merken ondersteunen het stuurprogramma Windows Image Acquisition (WIA), dat is geïntroduceerd in Windows XP of de recentere WPD-norm (Windows Portable Devices), die is geïntroduceerd in Windows Vista. Sluit de camera aan op een USB-poort en Windows start de wizard voor Foto’s importeren.

Hoofdstuk 17

Als u een camera voor het eerst aan uw computer aansluit, krijgt u het dialoogvenster Automatisch afspelen te zien (zie figuur 17-4). Klik op Foto’s importeren om te beginnen met de importeerprocedure die in deze paragraaf wordt beschreven. Als u liever de opslagmappen van de camera opent en de bestanden kopieert naar de map Afbeeldingen of naar een andere locatie via Windows Verkenner, kies in plaats daarvan dan de optie Map openen en bestanden weergeven.

Figuur 17-4  Het dialoogvenster Automatisch afspelen

672

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Zie Standaardprogramma’s, bestandstypekoppelingen en automatische afspeelopties, in hoofdstuk 3, voor bijzonderheden over de manier waarop acties worden gewijzigd die plaatsvinden wanneer u een camera of ander verwijderbaar opslagapparaat aansluit. Het wizardvenster Foto’s en video’s importeren kan bijna niet leger zijn. In feite is het zo dat als u haast hebt, de importeerprocedure met één muisklik kan worden voltooid. Figuur 17-5 toont het eerste venster, dat zich rechts onder in het hoofdvenster bevindt.

Figuur 17-5  De wizard Foto’s importeren is bedoeld om de afbeeldingen, met een minimum aan opties, zo snel mogelijk in de galerie te krijgen

Als u op Importeren klikt zonder dat u tekst typt in het vak Label aan deze foto’s toevoegen (optioneel), worden alle afbeeldingen op de aangesloten camera in de galerie geïmporteerd aan de hand van de standaardinstellingen. U kunt elke instelling of alle instellingen aanpassen door op de koppeling Opties te klikken, die u naar het dialoogvenster van figuur 17-6 brengt. (Stelt u deze opties liever in voordat u een camera aansluit, klik dan op de knop Bestand op de opdrachtbalk, klik op Opties en vervolgens op het tabblad Importeren.)

Een indirecte aansluiting maken Hoofdstuk 17

Hebt u een oudere digitale camera, die niet wil communiceren met Windows Vista? Als u er nog steeds perfecte foto’s mee kunt maken, moet u hem zeker niet wegdoen. Zolang de camera geheugenkaarten gebruikt die voldoen aan de bedrijfsnormen (Compact Flash of Secure Digital bijvoorbeeld), kunt u dat kaartje in een kaartlezer stoppen. Externe apparatuur wordt op uw computer aangesloten via de USB-poort en het is niet ongebruikelijk dat er intern in nieuwe computers eveneens geheugenkaartlezers zijn geïnstalleerd die meerdere indelingen aankunnen. In plaats dat u de camera rechtstreeks aansluit op de computer, plaatst u de geheugenkaart gewoon in de lezer. Windows herkent digitale geheugenkaarten als algemene opslagapparatuur (zoek naar een pictogram in het computervenster) en biedt precies dezelfde beeldafhandelingsfuncties als met een compatibele camera. Kaartlezers helpen ook de batterijen van uw camera te sparen, omdat u de camera niet aan hoeft te laten staan terwijl u de afbeeldingen op de computer plaatst.

Afbeeldingen importeren in de Galerie

673

Figuur 17-6  De tekst bij Voorbeeld toont het effect van uw geselecteerde instellingen op bestands- en mapnamen

)

Importeren naar. Geef aan in welke map uw geïmporteerde foto’s moeten worden opgeslagen. De standaardinstelling is de Afbeeldingenmap in uw gebruikers­profiel.

)

Mapnaam. Via de vervolgkeuzelijst kunt u meerdere combinaties kiezen met de datum waarop de afbeeldingen zijn geïmporteerd, de datum of het datumbereik wanneer de foto’s zijn genomen en de tekst die u invoert in het dialoogvenster Label aan deze foto’s toevoegen (optioneel).

)

Bestandsnaam. De standaardinstelling gebruikt hier de tekst die u typt in het dialoogvenster Label aan deze foto’s toevoegen (optioneel), plus een volgordenummer. Als u liever de namen gebruikt die door uw camera zijn toegekend, kiest u een van de opties onder Originele bestandsnaam.

)

Andere opties. Via de selectievakjes in dit venster kunt u opgeven of er tijdens het importeren naar een label moet worden gevraagd, of de afbeeldingen automatisch moeten worden gedraaid bij het importeren, of de afbeeldingen uit de camera moeten worden verwijderd als de importactie succes heeft gehad en of de geïmporteerde afbeeldingen meteen in Windows Fotogalerie moeten worden geopend.

Hoofdstuk 17

In het dialoogvenster Instellingen importeren kunt u een van de volgende instellingen of alle instellingen aanpassen:

674

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Waarschuwing De optie voor het verwijderen van de foto’s na importeren heeft zijn risico’s, met name bij onvervangbare foto’s van gebeurtenissen die slechts één keer in een mensenleven plaatsvinden. Als u dit selectievakje niet inschakelt, kunt u per geval beslissen of de afbeeldingen gauw moeten worden gewist. Selecteer gewoon de optie Foto’s na importeren wissen in het statusdialoogvenster dat verschijnt nadat u op Importeren hebt geklikt. Als u echt fanatiek in de weer bent met uw digitale camera, kunt u de wizard helemaal overslaan en telkens wanneer dat u uw camera op uw computer aansluit automatisch alle afbeeldingen naar de harde schijf kopiëren. Wilt u deze optie instellen, schakel dan het selectievakje Naar een label vragen tijdens importeren in het dialoogvenster Opties uit en configureer Automatisch afspelen zodanig dat de optie Foto’s importeren automatisch wordt uitgevoerd zodra de camera wordt aangesloten. Als u deze beide opties hebt gekozen, begint Windows Fotogalerie automatisch met het importeren van de afbeelding zodra u de camera aansluit, maakt een submap in de Afbeeldingenmap (met de huidige datum als mapnaam), kopieert alle afbeeldingen uit de camera naar die map aan de hand van de oorspronkelijke bestandsnamen en opent zichzelf nadat de importprocedure is voltooid.

Afbeeldingen importeren via een opslagmedium Als u afbeeldingsbestanden wilt kopiëren naar een USB flash-memory of gelijkwaardig verwijderbaar opslagmedium en het apparaat aansluit op een computer die draait onder Windows Vista, krijgt u hetzelfde effect als bij het aansluiten van een camera. De wizard Foto’s importeren verschijnt, waarbij u de mogelijkheid krijgt een label toe te voegen, de bestanden te importeren en ze van het opslagmedium te verwijderen.

Hoofdstuk 17

Wanneer u een cd of dvd plaatst waarop bestanden staan in een ondersteunde afbeeldingsindeling, biedt Automatisch afspelen dezelfde keuzemogelijkheden en start dezelfde wizard. De standaardinstellingen wijken echter enigszins af. In de eerste plaats is de optie voor het wissen van de afbeeldingen van de bronschijf verdwenen; een logische keuze, aangezien cd’s en dvd’s in het algemeen alleen kunnen worden gelezen. En in plaats dat er bestandsnamen worden gemaakt van de labels die u invoert, krijgen afbeeldingsbestanden die u kopieert vanaf een cd of dvd de oorspronkelijke bestandsnamen, waarbij de submappen bewaard blijven. Dit is een logische veronderstelling en laat zien dat een cd/dvd bestanden kan bevatten die zijn gekopieerd vanaf een schijf nadat u hebt besloten wat de bestandsnamen gaan worden.

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren De traditionele manier om foto’s geordend op uw computer te plaatsen is, net als elk ander digitaal bestand, het opzetten van een hiërarchie (een boomstructuur) van geneste

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren

675

mappen en submappen waar ze allemaal in kunnen. Maar dat systeem valt uit elkaar wanneer u probeert een subset met afbeeldingen te maken die niet onder de van tevoren gecreëerde structuur valt. Als alle foto’s van uw vakantie op Hawaï in de Hawaïmap staan en die van dat weekje in Mexico in de Mexico-map, hoe krijgt u dan snel de foto’s bij elkaar van de sensationele zonsondergang op beide locaties? Een zeer handige oplossing is foto’s te labelen met trefwoorden. Programma’s waarmee foto’s kunnen worden bekeken, hebben al jarenlang de mogelijkheid foto’s te labelen, maar de meeste hebben één zwak punt dat eigen is aan het programma: de labels worden opgeslagen in een afzonderlijke database. Als u de foto’s naar een nieuwe computer kopieert of verplaatst of ze als e-mailbijlage naar een vriend stuurt, bent u de labels kwijt. Windows Fotogalerie neemt een enorme stap voorwaarts naar de oplossing van deze problematiek door de door gebruikers gedefinieerde metagegevens rechtstreeks in het bestand zelf in te sluiten (uiteraard afhankelijk van het feit of de bestandsindeling ingesloten metagegevens ondersteunt, zoals we eerder in dit hoofdstuk hebben besproken). Windows Vista gebruikt het Extensible Metadata Platform (XMP), ontwikkeld door Adobe en dat wordt gebruikt in een groot aantal professionele foto­bewerkingstoepassingen. U kunt met name classificaties (op een schaal van één tot en met vijf sterren), titels en een onbeperkt aantal trefwoordlabels aan een afbeeldingsbestand toevoegen. Als u in Windows Fotogalerie werkt met afzonderlijke bestanden of een selectie van meerdere bestanden, kunt u het Infodeelvenster gebruiken om labels toe te voegen of te bewerken en details betreffende het bestand te wijzigen, waaronder de bestandsnaam en de datum en het tijdstip waarop de foto werd genomen.

Bestandseigenschappen en andere metagegevens bewerken

Sla de wizard over voor snellere resultaten Als u niet van wizards houdt, kunt u zonder omwegen rechtstreeks werken met afbeeldingen die op een digitale camera zijn opgeslagen. Na het aansluiten van het apparaat kiest u Map openen en bestanden weergeven in het dialoogvenster Automatisch afspelen of opent u het Computervenster en dubbelklikt op het pictogram van de camera. Selecteer in Windows Verkenner een of meer afbeeldingen en kopieer vervolgens de geselecteerde items naar een map van uw keuze. Als u deze techniek hanteert, krijgen de afbeeldingsbestanden de standaardnamen die door uw camera worden gegeven; dat is altijd een combinatie van een voorvoegsel en automatische nummering. Indien nodig kunt u deze namen naderhand in Windows Verkenner of in Fotogalerie wijzigen.

Hoofdstuk 17

Wilt u de naam van een afbeeldings- of videobestand in Windows Fotogalerie bewerken, dan moet u gebruikmaken van een van de volgende technieken:

676

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

)

Klik op de desbetreffende naam boven in het Infodeelvenster.

)

Kies Naam wijzigen in het menu Bestand op de opdrachtbalk.

)

Kies Naam wijzigen in het contextmenu, dat u opent door met de rechtermuisknop te klikken.

)

Gebruik de sneltoets Ctrl+M.

De naam die wordt weergegeven boven in het Infodeelvenster heeft een bestandsnaamextensie die het bestandstype definieert. Als u op deze naam klikt om met de bewerking te beginnen, verdwijnt de extensie zodat alleen de naam overblijft. Als u in de galerie meerdere items selecteert, verschijnt boven in het Infodeelvenster het aantal geselecteerde items. Wanneer u een nieuwe naam invoert, wordt de tekst die u typt toegekend aan het eerste geselecteerde item; de namen van de resterende selecties worden vervangen door dezelfde tekst, met daarnaast een getal tussen haakjes [(1), (2), (3)], dat aan het eind van de bestandsnaam en vóór de bestandsnaamextensie wordt geplaatst. Zoals blijkt uit figuur 17-7, ziet u aan de gestapelde miniaturen boven in het Infodeelvenster hoeveel items zijn geselecteerd en kunt u hier een verrassend groot aantal ­metagegevens bewerken.

Hoofdstuk 17

Figuur 17-7  In het Infodeelvenster kunt u de bestandsnaam wijzigen, de datum en het tijdstip waarop de foto werd genomen aanpassen en een classificatie en een titel toevoegen, waaronder een onbeperkt aantal trefwoordlabels

De datum en het tijdstip waarop de foto werd genomen, ziet u net onder de bestandsnaam boven in het Infodeelvenster. Beide instellingen kunnen volledig worden bewerkt; klik op de datum en klik vervolgens op het pijltje om de kalender te openen die u hier ziet, of klik op het tijdstip om de draairegelaars aan te passen. Deze mogelijkheid werkt prima, ook als u meerdere afbeeldingen hebt geselecteerd, wat handig kan zijn

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren

677

als u erachter komt dat de datum en het tijdstip niet goed waren ingesteld op de camera die een serie foto’s in uw collectie heeft geschoten.

Figuur 17-8  De datum van een foto wijzigen

Begin opnieuw Is uw galerie één grote warboel? Wilt u van voren af aan beginnen? Dat is eenvoudig, zolang u geen bewaar hebt tegen het wissen van de index om hem opnieuw te genereren aan de hand van de bestaande bestanden (en al doende alle metagegevens vernietigt die relevant zijn voor niet-ondersteunde bestandstypen als bitmap- en PNG-bestanden). Sluit eerst Windows Fotogalerie. Open vervolgens Windows Verkenner en ga naar %LocalAppData%\Microsoft\Windows Fotogalerie. Selecteer het indexbestand, Afbeeldingen.pd4, en wis dit. Heropen nu Windows Fotogalerie en wacht totdat de index zichzelf opnieuw heeft gegenereerd.

Hoofdstuk 17

Als u erachter komt dat de datum en het tijdstip voor een groep foto’s niet juist waren, omdat u tijdens uw reizen in verschillende tijdzones bent geweest zonder dat u de klok van de camera hebt aangepast, volgt hier een eenvoudige oplossing. Selecteer de afbeeldingen in de Fotogalerie, klik met de rechtermuisknop en klik vervolgens op Tijd genomen op wijzigen in het contextmenu. Via het dialoogvenster dat dan verschijnt (zie figuur 17-9) kunt u maximaal 24 uur bijtellen of aftrekken van het tijdstip dat bij elke foto werd opgeslagen.

678

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Figuur 17-9  Gebruik het dialoogvenster Tijd genomen op wijzigen ter compensatie van fouten in het tijdstip die ontstaan wanneer u naar een nieuwe tijdzone reist en de cameraklok vergeet aan te passen

Wilt u een classificatie toevoegen voor een of meer van de geselecteerde bestanden, dan klikt u op de sterren in het Infodeelvenster. Wilt u een titel toevoegen, dan klikt u op de koppeling onder in het Infodeelvenster en begint te typen. Titels mogen maximaal 255 tekens lang zijn. U kunt de bestandseigenschappen ook bekijken en bewerken via het tabblad Details van het dialoogvenster Eigenschappen. Klik in Windows Verkenner of in Windows ­Fotogalerie met de rechtermuisknop op een bestandspictogram en klik op Eigenschappen.

Hoofdstuk 17

Figuur 17-10  De eigenschappen voor een ondersteund bestand bekijken en bewerken

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren

679

Trefwoordlabels toevoegen aan afbeeldingsbestanden Het gebruik van labels is een uitzonderlijk flexibele manier om bestanden te ordenen, met name digitale fotobestanden. Een label kan bestaan uit een woord (Hawaï, zonsondergang, Jeannet) of een zin van maximaal 255 tekens, en mocht er theoretisch een ­limiet zijn wat betreft het aantal labels dat u aan een afbeeldingsbestand kunt toevoegen, dan zijn wij die nog niet tegengekomen. (In de praktijk gebruikt u uiteraard zelden meer dan een handjevol labels voor een bepaalde afbeelding.) Voor het toevoegen van een label aan een afbeelding gebruikt u een van de volgende technieken: Selecteer in Fotogalerie een of meer foto’s en klik op Labels toevoegen in het Infodeelvenster (of gebruik de sneltoets Ctrl+T). De vervolgkeuzelijst toont maximaal tien labels die u recentelijk hebt gebruikt. Tijdens het typen toont de functie Automatisch voltooien van Fotogalerie een lijst met bestaande labels die overeenkomen met wat u typt. Druk op Pijl-omlaag om naar een van deze labels te gaan en druk vervolgens op Enter. Als u een trefwoord invoert dat nog niet als label is gedefinieerd en op Enter drukt, voegt Fotogalerie dit toe aan de lijst met beschikbare labels.

)

Selecteer in Fotogalerie of in Windows Verkenner een of meer afbeeldingen, klik met de rechtermuisknop en kies Eigenschappen. Klik op het tabblad Details in het veld Labels en voer net zoveel labels in als u wilt, en gebruik puntkomma’s om de labels van elkaar te scheiden.

)

Klik in Windows Verkenner, met het tabblad Details zichtbaar, in het veld Labels en voer net zoveel labels in als u wilt, en gebruik puntkomma’s om de labels van elkaar te scheiden.

)

Selecteer in Fotogalerie een of meer foto’s, sleep ze naar het navigatiedeelvenster en plaats ze op het label dat u aan de geselecteerde afbeeldingen wilt toekennen. Als u bevestigd wilt zien dat u het juiste label hebt geselecteerd, moet u een paar seconden wachten voordat u de muisknop loslaat, zodat een Eigenschaplabel verschijnt. Hoofdstuk 17

)

Conversie naar een andere bestandsindeling Moet u een afbeeldingsbestand converteren nadat u dit hebt opgeslagen op de harde schijf? Open Paint (klik op de knop Start, kies Alle programma’s, Bureau-accessoires en klik op Paint). De Windows Vista-versie van Paint werkt met alle bestandsindelingen die kunnen worden geopend in Fotogalerie, plus de GIF- en de minder populaire bitmap­ indeling. Als u de opties wilt kiezen die u aan uw wensen kunt aanpassen, zoals compressieniveaus voor een van deze indelingen, hebt u een beeldbewerkingprogramma van derden nodig.

680

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Figuur 17-11  Een label aan een afbeelding toevoegen

Hoofdstuk 17

Figuur 17-12  Het Eigenschaplabel van een foto Als u meerdere bestanden selecteert die een ander label hebben, deelt Fotogalerie het venster met labels zodanig op dat u kunt zien welke labels zijn toegekend aan alle foto’s en welke zijn toegekend aan enkele van de foto’s (zie figuur 17-13). Als u een label toevoegt via het tekstvak Labels toevoegen, wordt het toegepast op alle items in de huidige selectie. Wilt u alle geselecteerde foto’s voorzien van een label uit de groep Aan sommige toewijzen, klik dan met de rechtermuisknop op het label en klik vervolgens op Aan alle toewijzen. Wilt u labels van een of meer foto’s verwijderen, dan maakt u een selectie, waarna u met de rechtermuisknop klikt op de labelnaam in het Infodeelvenster en vervolgens op Label verwijderen klikt. Gebruik de lijst Labels in het navigatiedeelvenster als u bestaande labels wilt beheren.

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren

681

Figuur 17-13  Foto’s voorzien van hetzelfde label Klik met de rechtermuisknop op een labelnaam in het contextmenu waardoor u een nieuw label kunt maken, een bestaand label een andere naam kunt geven of een label kunt verwijderen. Als u een label uit deze lijst verwijdert, verdwijnt dat label ook uit alle bestanden waaraan dat label op dit moment is toegekend.

Hoofdstuk 17

Labels kunnen worden geordend als boomstructuur. Figuur 17-14 toont helemaal bovenin het label Natuur, met sublabels voor onder andere Antiloop, De tuin, Oceaan. Of een label Vakantiefoto’s, met sublabels voor In de dierentuin, Landschap en Uitzicht uit raam. U kunt een bestaand label naar een ander label slepen om een hiërarchische relatie te leggen of een nieuwe boomstructuur te maken met behulp van slashes: Natuur/Antiloop.

Figuur 17-14  Labels kunnen worden geordend in een hiërarchie oftewel boomstructuur. Als u het bovenste label selecteert (Natuur in dit geval), worden alle labels daaronder eveneens geselecteerd

682

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Waarschuwing In Fotogalerie kunt u meerdere labels maken met identieke namen, zolang ze in de boomstructuur maar op een andere plaats staan. Let met name goed op wanneer u een nieuw label typt; het is heel eenvoudig om abusievelijk een nieuw label van het bovenste niveau te maken terwijl het de bedoeling is een bestaand label uit een andere boomstructuur toe te kennen.

Afbeeldingsbestanden filteren en zoeken Het inhouddeelvenster van Fotogalerie kan elke afbeelding en video in uw collectie weergeven (klik op Alle afbeeldingen en video’s boven in het navigatiedeelvenster). Wilt u een subset zien van uw collectie, gebruik dan een willekeurige combinatie van selecties in het navigatiedeelvenster of filter de resultaten via het zoekvak. U kunt op elk item klikken in het navigatiedeelvenster als u alle items in de galerie wilt zien die overeenkomen met dat item. Gebruik Ctrl+klik als u in dit deelvenster meerdere niet-opeenvolgende objecten wilt selecteren. De resultaten kunnen krachtig zijn, zodat u in de gelegenheid bent uw collectie tiptop te ordenen aan de hand van elke willekeurige combinatie van labels, datums, classificaties en mappen. In figuur 17-15 ziet u bijvoorbeeld alle foto’s die genomen zijn op 26 oktober 2001 en die alle drie sterren hebben gekregen.

Hoofdstuk 17

Figuur 17-15  Ctrl+klik als u meerdere items wilt selecteren in het navigatiedeelvenster en om uw fotoselectie te verfijnen

Digitale afbeeldingen ordenen en categoriseren

683

Wilt u een label van het bovenste niveau kiezen zonder alle labels daaronder in de selectie te betrekken, klik dan met de rechtermuisknop op het label en kies Label op bovenste niveau selecteren of Ctrl+klik om de individuele labels te verwijderen die u niet in uw selectie wilt. Gebruik het zoekvenster om de selectie nog meer te verfijnen. Hoewel de zoekinterface in Fotogalerie niet hetzelfde aantal opties heeft als de hulpprogramma’s voor geavanceerd zoeken in Windows Verkenner, is deze snel en erg eenvoudig in gebruik. Hier zijn enkele zaken die u moet weten over de zoekmogelijkheden in Fotogalerie: )

Zoekacties worden uitgevoerd aan de hand van alle beschikbare metagegevens, waaronder labels, titels, bestandsnaam, bestandspad en cameranaam.

)

Alle zoekacties werken als logische EN-handelingen. Als u twee termen invoert, van elkaar gescheiden door een scheidingsteken (spaties, komma’s, punten en puntkomma’s doen allemaal hun werk), moeten beide termen verschijnen in de zoekindex voor een willekeurig item om te kunnen worden weergegeven bij de resultaten.

)

Fotogalerie zoekt naar strings en niet naar trefwoorden, zodat zon elk item als resultaat weergeeft met het woord zonsopgang of zondag in de bestandsnaam, het bestandspad of de metagegevens.

)

Een zoekactie werkt op de huidige set zoals die is gedefinieerd in het navigatiedeelvenster. Wilt u de resultaten voor de huidige zoektermen uitbreiden met uw volledige collectie, dan klikt u op het pijltje rechts van het zoekvenster, waarna u op Zoeken naar alle items in Fotogalerie klikt.

De inhoud van de galerie kan, na het toepassen van filters en zoekacties, op een aantal verschillende manieren worden gesorteerd en geordend. Standaard zal Fotogalerie op goed geluk gaan sorteren en groeperen, een en ander gebaseerd op de huidige filters. U kunt handmatige criteria toepassen door met de rechtermuisknop op een lege ruimte in het inhouddeelvenster te klikken en uw keus te maken in de menu’s Groeperen op en Sorteren op.

Gebruik het label Zonder label Het item Zonder label boven in het gedeelte Labels in het navigatiedeelvenster kan u helpen nieuwe foto’s in de structuur onder te brengen. Als u ervoor kiest geen standaardlabel toe te voegen als u een groep nieuwe foto’s importeert, worden al uw nieuwe items in deze lijst weergegeven. Werp even een blik op de nieuwe foto’s, ken de gewenste labels toe en u bent klaar voor het volgende stel foto’s.

Hoofdstuk 17

Items in de galerie sorteren en groeperen

684

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Eén goed verborgen interface-element dat goed van pas komt bij het bekijken van een fotoselectie, is de inhoudsopgave, die een kolom toevoegt rechts van het navigatiedeelvenster en waarin u alle items in de huidige groepering ziet staan, met een balkje dat het relatieve nummer aangeeft van een item in elke categorie. Figuur 17-16 toont de inhoudsopgave na het selecteren van gedurende een jaar opgenomen foto’s aan de hand van de selectie Groeperen op Maand van opname. U moet wel klikken op het pijltje naast Miniatuurweergave kiezen. Daar kunt u dan de inhoudsopgave selecteren.

Figuur 17-16  De inhoudsopgave in actie. Klik op een willekeurig item om in die groep naar boven of naar beneden te bladeren. Gebruik de pijltjes boven en onder de inhouds­ opgave als u door lange lijsten wilt bladeren Hoofdstuk 17

Ga naar verborgen metagegevens via het menu Groeperen op In het menu Groeperen op staat een aantal eigenschappen die u niet kunt vinden in het navigatiedeelvenster, zoals bestandsomvang, bestandstype en cameranaam. Groeperen op cameranaam is handig als u foto’s die zijn gemaakt door meerdere familieleden hebt gecombineerd in één map en u deze tijdelijk wilt sorteren. Zolang iedereen een ander merk of model camera heeft gebruikt, kunt u in één oogopslag zien wie welke opname heeft gemaakt.

Afbeeldingsbestanden bewerken

685

Waarschuwing Als u afbeeldingen draait (roteert) in Windows Fotogalerie, blijven uw metagegevens behouden. Sommige beeldbewerkingprogramma’s gooien echter metagegevens weg wanneer u wijzigingen in de afbeelding aanbrengt, zoals bijsnijden of schalen. Voordat u met beeldbewerkingssoftware aan de slag gaat, moet u eerst een back-up maken van een paar testafbeeldingen en experimenteren om te zien welke invloed verschillende bewerkingen hebben op de labels die u hebt toegekend.

Afbeeldingsbestanden bewerken De beeldbewerkinggereedschappen in Windows Fotogalerie zijn ontworpen op hun eenvoud in het gebruik, waarbij u genoeg kunt doen om foto’s die een zwakke plek hebben beter in uw collectie te laten passen. U kunt een scheve afbeelding niet rechtzetten, en u kunt niet retoucheren of speciale effecten toevoegen. Maar u kunt irrelevante details bijsnijden, kleur- en belichtingsproblemen oplossen en de rode oogjes van uw menselijke of dierlijke onderwerpen corrigeren.

Hoofdstuk 17

Wilt u aan de slag met het deelvenster Bewerken, selecteer dan een afbeelding en klik op Bewerken. Figuur 17-17 laat zien welke opties beschikbaar zijn in het bewerkdeelvenster.

Figuur 17-17  Klik op de knop Ongedaan maken onder in dit scherm om alle wijzigingen te annuleren die u hebt aangebracht en de oorspronkelijke afbeelding weer op het scherm te zetten

686

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Metagegevens van nabij bekeken Metagegevens bij afbeeldingen vormen informatie die niet zichtbaar is in de foto zelf, maar die is vastgelegd en opgeslagen in een afbeeldingsbestand. De meeste digitale camera’s werken met de EXIF-indeling (Exchangeable Image File) om afbeeldingen op te slaan. In de afbeeldingen kunnen ook metagegevens staan die zich conformeren aan de IPTC-norm (International Press Telecommunications Council). Windows Fotogalerie slaat aanvullende metagegevens op overeenkomstig de XMP-normen (Extensible Metadata Platform) van Adobe. (Wilt u meer weten over de EXIF-norm, breng dan een bezoek aan www.exif.org; voor meer bijzonderheden over XMP moet u kijken op www.vista-io.com/1702.) In de EXIF-metagegevens staan altijd de datum en het tijdstip waarop de foto is genomen, de breedte en hoogte van de afbeelding (in pixels), de resolutie (in dpi) en de kleurdiepte. Afhankelijk van de door u gebruikte camera kan in de metagegevens ook technische informatie staan, zoals het cameramodel, de flitsmodus, de lensopening en de belichtingstijd. Met sommige high-end­ apparatuur kunt u zelfs geluidsnotities toevoegen aan afbeeldingen en deze in hetzelfde bestand opslaan. Windows Fotogalerie biedt gemakkelijk toegankelijke gereedschappen voor het bekijken en bewerken van bepaalde metagegevens, maar als u alle beschikbare metagegevens wilt zien, moet u in Windows Verkenner uw eigen weergave maken. Schakel hiertoe over naar de Detailsweergave, klik met de rechtermuisknop op een kolomopschrift en selecteer vervolgens de namen van beschikbare velden om die kolommen zichtbaar te maken. Klik op Meer, onder in de lijst, om alle mogelijke velden te kunnen zien. Nadat u alle velden hebt geselecteerd waarmee u aan de slag wilt, kunt u afbeeldingsbestanden groeperen, stapelen en raadplegen net zoals u dat doet met andere bestandstypen.

Hoofdstuk 17

Voor ondersteunde bestandstypen (zie de complete lijst eerder in dit hoofdstuk) slaat Windows Fotogalerie alle metagegevens op in het bestand zelf. Tijdens de importprocedure worden EXIF-gegevens overgebracht naar de plaats waar XMP-gegevens in het bestand zijn opgeslagen en alle wijzigingen die u aanbrengt, worden teruggeschreven naar de plaats waar de EXIF-gegevens zijn opgeslagen om te helpen de compatibiliteit te handhaven. Bij bestandstypen die het opslaan van metagegevens in het bestand niet ondersteunen, bewaart Windows Fotogalerie de labels, titels en classificaties in de index van de Fotogalerie. Als u afbeeldingsbestanden naar een nieuwe computer verplaatst, gaan de begeleidende metagegevens helaas verloren.

Terwijl u wijzigingen aanbrengt met behulp van de opties in het bewerkdeelvenster, kunt u de knoppen Ongedaan maken en Opnieuw onder in het deelvenster gebruiken om even snel een en ander te vergelijken. U hoeft uw wijzigingen niet expliciet op te

Afbeeldingsbestanden bewerken

687

slaan; Windows Fotogalerie slaat de wijzingen automatisch op zodra u het programma sluit of terugkeert naar de Galerieweergave. Als u voor de eerste keer een wijziging in een afbeelding opslaat, maakt Fotogalerie een kopie van het oorspronkelijke afbeeldingsbestand en slaat dit op in %LocalAppData%\ Microsoft\Windows Fotogalerie\Originele afbeeldingen. Deze kopie blijft in de cache beschikbaar tot u deze expliciet verwijdert of terugzet. Het is belangrijk te weten dat elke keer dat u wijzigingen aanbrengt in een foto en deze wijzigingen opslaat, de nieuwe kopie de laatst opgeslagen kopie vervangt; de kopie in de map Originele afbeeldingen blijft intact. Als u op de knop Origineel herstellen klikt (of op de sneltoets drukt, namelijk Ctrl+R), doet Fotogalerie alle wijzigingen die zijn gemaakt in alle bewerkingssessies teniet en herstelt de oorspronkelijke afbeelding. Als u zich zorgen maakt over het permanent wijzigen van een belangrijke foto, kunt u expliciet een kopie maken voordat of nadat u deze gaat bewerken of hebt bewerkt. Kies Een kopie maken in het menu Bestand en geef de nieuwe kopie een naam; alle wijzigingen die u vanaf nu aanbrengt, hebben alleen invloed op die nieuwe kopie. Als u de wijzigingen hebt aangebracht, plaatst Fotogalerie een groen vinkje rechts van het categorievakje in het bewerkdeelvenster. U kunt elke wijziging te allen tijde ongedaan maken totdat u de actieve bewerkingssessie afsluit. Automatisch aanpassen. Deze repareer-dit-met-een-klik-optie analyseert de afbeelding en geeft zijn eigen interpretatie van de manier waarop de waarden voor helderheid, contrast en kleur kunnen worden aangepast. Dit is erg handig om mee te beginnen als u probeert een afbeelding met duidelijk merkbare problemen te redden. (Let op de groene vinkjes naast de categorie die is gewijzigd en pas eventueel de instellingen aan.)

Hoofdstuk 17

)

Figuur 17-18  De optie Automatisch aanpassen

688

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

)

Belichting aanpassen. De twee schuifregelaars hier passen de helderheid (waarbij alle pixels helderder of donkerder worden) en het contrast aan (waarbij de pixels relatief ten opzichte van elkaar worden aangepast). Normaal gesproken hoeft u voor deze instellingen alleen wat kleine aanpassingen aan te brengen.

)

Kleur aanpassen. Deze drie schuifregelaars werken gezamenlijk bij het oplossen van problemen met vaste kleuren. Gebruik de schuifregelaar voor kleurtemperatuur om een afbeelding er koeler of warmer uit te laten zien en verplaats de tintschuif­ regelaar om het niveau van de groen- of roodtinten te wijzigen. De schuif­regelaar voor intensiteit past, zoals de naam al doet vermoeden, de intensiteit van een afbeelding aan; schuif hem helemaal naar links om een zwartwitfoto te simuleren.

)

Afbeelding bijsnijden. Standaard wordt elke afbeelding weergegeven in de verhoudingen waarin uw camera deze heeft opgeslagen. Door slim bijsnijden kunt u een afbeelding eruit laten springen door irrelevante elementen te verwijderen en de aandacht te richten op de details die ertoe doen. Klik om te beginnen op Afbeelding bijsnijden en kies een van de vooringestelde bijsnijdkaders in de lijst Verhouding of kies Aangepast als de afmetingen niet overeen hoeven te komen met een standaardvorm. Figuur 17-19 toont het bijsnijdkader voor een afbeelding van 10×15.

Hoofdstuk 17

Figuur 17-19  Sleep het bijsnijdkader zodanig dat de linkerbovenhoek op de juiste positie staat en sleep vervolgens de rechterbenedenhoek op zijn goede plek

Als u van plan bent uw foto’s af te drukken, krijgt u de beste resultaten als u vóór het afdrukken de foto’s bijsnijdt op het juiste formaat. Als de afbeelding voor het afdrukken 90 graden moet worden gedraaid, klikt u net zo lang op Kader kwartslag draaien tot de afbeelding in de juiste stand staat.

Digitale afbeeldingen delen

)

689

Rode ogen verwijderen. Op foto’s die binnen met behulp van een flitser zijn gemaakt, hebben de daarop aanwezige personen vaak een duivels uiterlijk gekregen. Zoom in en verschuif het beeld zodanig dat de ogen goed zichtbaar zijn, klik op deze optie in het bewerkdeelvenster en selecteer met de muisaanwijzer het gebied rondom de rode ogen.

Digitale afbeeldingen delen Business Enterprise Ultimate

◐ ● ◐ ◐ ●

Een collectie digitale foto’s verdient het gewoon om te worden gedeeld. U kunt natuurlijk iedereen rondom uw pc-scherm verzamelen (of de computer op een tv aansluiten), een groep foto’s selecteren en er een instantdiavoorstelling van maken. Of u kunt deze foto’s op een cd of dvd branden, van de foto’s een filmbestand maken dat kan worden afgespeeld op een computer of een dvd-speler, de afbeeldingen afdrukken op uw eigen printer, ze naar een professionele service sturen om te worden afgedrukt overeenkomstig uw wensen of ze als bijlagen koppelen aan een e-mailbericht.

Een diavoorstelling bekijken De basisopties voor een diavoorstelling zijn geïntegreerd in elke editie van Windows Vista. Als u met Home Basic, Business of Enterprise werkt en op de knop Diavoorstelling weergeven klikt in de navigatiebalk onder in het venster (of op F11 drukt), start u onmiddellijk een diavoorstelling van de actieve galerie, waarop alle filters of zoekresultaten al zijn toegepast. Er zijn geen elegante overgangen te zien en elke afbeelding vult het scherm zo veel mogelijk, met zwarte randen voor afbeeldingen die niet helemaal op het scherm komen. Een handvol opties is beschikbaar als u tijdens de diavoorstelling met de rechtermuisknop ergens op het scherm klikt, zoals wordt weergegeven in figuur 17-20. U kunt de dia’s in willekeurige volgorde zetten, de snelheid aanpassen of de voorstelling onderbreken om een bijzonder mooie dia te bewonderen. Met de edities Home Premium en Ultimate en de Aero-interface actief start u de diavoorstelling door op de knop Diavoorstelling weergeven te klikken, waarna u iets heel anders op het scherm te zien krijgt. In plaats van een eenvoudige voorstelling zonder tierelantijnen krijgt u de Diavoorstelling-werkbalk te zien met een heleboel luxe en handige opties. Uit de lijst Thema’s op de werkbalk kunt u kiezen uit zeven kant-en-klare thema’s, de standaard overgangseffecten wijzigen en zwart-wit of sepia kleurtonen toepassen op de afbeeldingen in de voorstelling. Het instellingenmenu links van de knop Afsluiten biedt dezelfde keuzemogelijkheden als een basisdiavoorstelling, plus de optie eventuele achtergrondmuziek te dempen.

Hoofdstuk 17

Home Basic Home Premium

690

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

Figuur 17-20  Als u met de rechtermuisknop in een dia klikt, krijgt u deze opties voorgeschoteld

Afdrukken Digitale afbeeldingen zijn ideaal om op het scherm te bekijken, maar ze zijn niet echt geschikt om in te lijsten. Soms is een afgedrukt exemplaar handiger en praktischer dan een digitaal exemplaar. Via het dialoogvenster Afdrukken in Windows Fotogalerie kunt u afbeeldingen zodanig rangschikken op een gedrukte pagina dat op die manier optimaal gebruik kan worden gemaakt van dat toch al dure fotopapier.

Hoofdstuk 17

Nadat u het navigatiedeelvenster en het zoekvak hebt gebruikt om het venster met afbeeldingen te filteren, klikt u op Afdrukken in het menu Afdrukken (of drukt u op Ctrl+P). Hierdoor wordt het dialoogvenster Afbeeldingen afdrukken geopend, met alle opties voor het afdrukken van foto’s in één compact dialoogvenster. Figuur 17-21 toont dit dialoogvenster met alle opties geselecteerd. De opties in het dialoogvenster Afbeeldingen afdrukken spreken voor zichzelf. Kies een printer, papierformaat, kwaliteit en papiersoort. Blader vervolgens door de lijst met indelingen aan de rechterkant van het voorbeeldvenster en selecteer de indeling die het meest geschikt is. In figuur 17-21 hebben we gekozen voor de indeling Overzichtsafdruk, waarin per pagina maximaal vijfendertig miniaturen kunnen worden afgedrukt. In dit geval zijn het er wat minder. Zorg ervoor dat u een indeling kiest die overeenkomt met de verhoudingen van de afbeeldingen die u hebt gekozen. Als de indeling niet precies overeenkomt, wordt u straks geconfronteerd met ongewenst bijsnijden van de afgedrukte foto’s.

Digitale afbeeldingen delen

691

Figuur 17-21  Gebruik de indeling Overzichtsafdruk om miniaturen af te drukken van

Let goed op wanneer u de wizard Afbeeldingen afdrukken gebruikt met afbeeldingen die zijn opgeslagen in een verhouding 4:3, de standaard op de meeste digitale camera’s. Op één na alle negen beschikbare indelingen snijden de afbeelding bij tijdens het afdrukken als het selectievakje Afbeelding aan lijst aanpassen is ingeschakeld. Afhankelijk van de verhoudingen van de geselecteerde afbeeldingen kon het definitieve resultaat u wel eens voor onaangename verrassingen stellen. Als u de mate van accuratesse van het afdrukken zelf in de hand wilt houden, moet u het selectievakje Afbeelding aan lijst aanpassen uitschakelen. Als u gebruikmaakt van het dialoogvenster Afbeeldingen afdrukken, moet u de indeling met grote zorg kiezen en veel aandacht schenken aan het bijsnijden. Bij de wat meer oppervlakkige kiekjes is het standaard bijsnijden nauwelijks zichtbaar. Maar bij afbeeldingen waar compositie een grote rol heeft gespeeld, krijgt u de beste resultaten door de afbeelding handmatig bij te snijden in een beeldbewerkingsprogramma, zodat de verhoudingen overeenkomen met de printindeling die u van plan bent te gebruiken.

Exporteren naar cd, dvd of filmbestand Hoe deelt u een grote stapel foto’s met iemand die een computer heeft? Plaats een lege cd of dvd in een speler die media aankan die kunnen worden opgenomen en kies vervolgens Schijf met bestanden in het menu Branden. De stapsgewijze procedure is recht-

Hoofdstuk 17

geselecteerde foto’s: maximaal 35 per pagina

692

Hoofdstuk 17  Digitale foto’s bekijken, ordenen en delen

toe-rechtaan en moet uiteindelijk een schijf opleveren die door elke computer kan worden gelezen. Maar wat nu als de ontvanger in spe geen computer heeft of zich niet echt prettig voelt met software waarmee foto’s kunnen worden bekeken? En wat nu als u een beetje wilt opscheppen en de foto’s wilt laten zien op uw LCD-breedbeeld-tv, die niet is aangesloten op een computer? Met de editie Home Premium of Ultimate hebt u een extra mogelijkheid. Nadat u uw fotoselectie hebt gefilterd, kiest u Video-dvd in het menu Branden om een Video-dvd te maken die kan worden afgespeeld op bijna elke dvd-speler. Of klik op de knop Film maken, die alles overzet naar Windows Movie Maker. Van daaruit kunt u een bestand maken dat kan worden gebrand op een video-cd of video-dvd of die op het netwerk of een internetsite kan worden gezet om daar te worden afgespeeld. Zie hoofdstuk 18 voor meer bijzonderheden over het gebruik van Movie Maker en DVD Maker.

E-mail Als u de eerste keer een digitale afbeelding importeert, kan de omvang van het bestand enorm zijn, met name als dat afkomstig is van een camera met hoge resolutie. Dat is allemaal goed en wel als u elk detail van de oorspronkelijke foto eruit wilt laten springen, maar een groot bestand is een echt obstakel als u van plan bent een afbeelding als e-mailbijlage te versturen. In dat geval is uw belangrijkste overweging de afbeelding zodanig te verkleinen dat deze op passende wijze als e-mailbijlage kan worden verstuurd zonder te veel concessies aan de kwaliteit te doen. Als u handmatig een afbeeldingsbestand koppelt aan een bericht via een of ander e-mailprogramma, zoals Windows Mail, stuurt u de oorspronkelijke, ongecomprimeerde afbeelding. (Outlook 2003 en Outlook 2007 hebben gereedschappen voor het automatisch comprimeren van digitale afbeeldingen die moeten worden gekoppeld Hoofdstuk 17

Voorkom papierverspilling Gebruik uw verstand als u een printindeling gaat kiezen, want anders verspilt u onnodig papier. Schenk met name veel aandacht aan het aantal foto’s in uw selectie en op de indeling. Als u drie afbeeldingen selecteert en vervolgens het formaat 13×18 kiest, met ruimte uitgespaard voor twee afdrukken, plaatst de wizard de uiteindelijke afbeelding op één hele pagina. En om te voorkomen dat u een halve pagina foto­papier verspilt, kunt u beter een vierde afbeelding selecteren om de resterende ruimte op te vullen. U kunt natuurlijk ook de klus in tweeën splitsen. Selecteer twee afbeeldingen en druk ze af op één pagina; start vervolgens de wizard opnieuw en druk de derde afbeelding af aan de hand van dezelfde indeling, waarbij u de instelling voor Aantal exemplaren tot 2 verhoogt.

Digitale afbeeldingen delen

693

aan uitgaande berichten. Als u een van deze programma’s gebruikt als uw standaard e-mailprogramma, kunt u beginnen met Fotogalerie of een nieuw Outlook-bericht en er zeker van zijn dat het resultaat naar wens is.) Vanuit Fotogalerie klikt u op de knop E-mail om het dialoogvenster van figuur 17-22 te openen.

Figuur 17-22  Het dialoogvenster Bestanden bijsluiten U kunt kiezen uit vier voorinstellingen of Oorspronkelijke grootte kiezen als u echt de oorspronkelijke ongecomprimeerde afbeelding wilt versturen. Standaard converteert deze optie bitmap-, TIFF- en PNG-afbeeldingen naar de JPEG-indeling. (Omdat JPEG-afbeeldingen al kunnen worden gecomprimeerd, wordt door het gebruik van deze optie die bestandsindeling verder met rust gelaten.) Het bestand wordt vervolgens in hoge mate gecomprimeerd en de afbeelding wordt zodanig verkleind dat deze in een ruimte past die niet groter is dan de grootte die u hebt gespecificeerd. (De kleinste optie is 640×480 pixels, hoewel de exacte afmetingen van de verkleinde afbeelding afhangen van de verhoudingen van de oorspronkelijke foto.) Als u bereid bent een groter bestand te accepteren in ruil voor meer detaillering, kunt u in plaats daarvan een grotere afbeeldingsomvang selecteren.

Uit tests is gebleken dat de in dit dialoogvenster geschatte compressiewaarden niet juist waren, en soms zelfs heel erg afweken. Gebruik ze als richtlijn, maar loop de omvang van de bestandsbijlage even na in uw e-mailberichtvenster voordat u op de knop Verzenden klikt.

Hoofdstuk 17

Nota bene

18 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ● ◐ ◐ ●

Films en dvd’s maken en bekijken

Dvd’s bekijken met Windows Media Player  696 Even voorstellen: Windows Movie Maker  700 Een project plannen in Movie Maker  705 Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen  712 Films opslaan en delen  724 Films en foto’s op eigen dvd’s plaatsen  727

In de loop der jaren heeft de computer zich verplaatst naar de huiskamer, ooit het territorium van de elektronische consumentenapparatuur. In Windows Vista heeft deze trend zich voortgezet, en zelfs in versneld tempo. In dit hoofdstuk nemen we drie manieren onder de loep waarop u uw pc kunt omtoveren tot het centrum van ­bioscoopbeleving. We beginnen met de hoofdzaken: het bekijken van standaard-dvd’s in Windows Media Player. Sommige edities van Windows Vista hebben alles wat u nodig hebt voor het bekijken van dvd’s. Voor de andere edities hebt u een klein, maar cruciaal stukje software nodig voordat u uw dvd’s op correcte wijze kunt afspelen. (In dit hoofdstuk hebben we het niet over de in opkomst zijnde high-definition dvd-indelingen HD-DVD en Blu-Ray. Bij het schrijven van dit boek waren beide technieken nog niet rijp voor de praktijk, in ieder geval niet op een computerscherm.) Windows Vista bevat ook de meest recente update naar Windows Movie Maker, waarmee u uw eigen films kunt maken en bewerken. U kunt, met behulp van een digitale videocamera, uw eigen filmmateriaal importeren, en clips toevoegen die u importeert of downloadt via andere bronnen. (Nu we het daar toch over hebben: als u de tv-opnamefuncties van Windows Media Center gebruikt, kunt u een opgenomen tv-program-

696

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

ma bewerken, als dit tenminste niet kopieerbeveiligd is.) We geven gedetailleerde aanwijzingen over de manier waarop u films kunt opslaan in een groot aantal indelingen, van kleine bestanden die geschikt zijn om via e-mail te delen of op het web te plaatsen tot kwalitatief hoogwaardige producties die het goed doen op een groot scherm. Edities De meeste activiteiten die we in dit hoofdstuk summier bespreken, kunnen worden gekarakteriseerd als amusement, dus is het niet verwonderlijk dat verscheidene functies alleen beschikbaar zijn in Home Premium- en Ultimate-edities. Hoewel u in elke editie dvd’s kunt bekijken, bevindt de vereiste dvddecoder zich niet in de edities Home Basic, Business en Enterprise. U zult dan een decoder van derden moeten bestellen of een upgrade moeten nemen naar een dvd-voorbereide Windows Vista-editie voordat u een dvd kunt bekijken. Windows Movie Maker is beschikbaar in alle edities, maar de ondersteuning voor de high-definitionindelingen treft u alleen aan in de edities Home Premium en Ultimate. En ten slotte: als u het programma Windows DVD Maker wilt gebruiken om dvd’s te branden die kunnen worden afgespeeld op de autonome dvd-speler in uw huiskamer, hebt u de Home Premium- of Ultimate-editie nodig. De andere edities hebben deze mogelijkheid niet en kunnen alleen maar gegevens branden op dvd’s met behulp van Windows Verkenner.

En om de cirkel van procedures vol te maken, laten we u zien hoe u het nieuwe Windows DVD Maker moet gebruiken om van de filmpjes die u maakt dvd’s te maken die kunnen worden afgespeeld op elke in de handel verkrijgbare dvd-speler.

Dvd’s bekijken met Windows Media Player Om dvd’s te kunnen afspelen in Windows Media Player hebt u een dvd-speler nodig die wordt ondersteund en een softwaredecoder. Bijna alle nieuwe pc’s die vandaag de dag worden verkocht, hebben een dvd-speler, zodat we ervan uit kunnen gaan dat uw sys­ teem de juiste hardware heeft. Hoe weet u nu of er in uw geval een compatibele softwaredecoder is geïnstalleerd? De Windows Vista-edities Home Premium en Ultimate hebben een dvd-decoder als onderdeel van de standaardinstallatie. Als u een van beide edities hebt, zit u dus goed. )

Hoofdstuk 18

Als u voor Windows Vista Home Basic of Business een schone installatie hebt uitgevoerd, is de dvd-decoder niet aanwezig. De eerste keer dat u dan een dvd-schijf in de speler plaatst, geeft de Player een foutbericht weer. Als u een dvd-afspeelprogramma van derden hebt aangeschaft waarin een dvd-decoder aanwezig is, kunt u dit dialoogvenster sluiten en de spelersoftware installeren, waarna u het opnieuw kunt proberen. Als u nog een dvd-decoder moet aanschaffen, klikt u op Web Help, dat u naar een lijst met door Microsoft goedgekeurde decoders brengt.

Dvd’s bekijken met Windows Media Player

697

Figuur 18-1  Er is nog geen dvd-decoder ge nstalleerd )

Als u een upgrade hebt uitgevoerd naar Windows Vista Home Basic of Business op een Windows XP-systeem waar al een dvd-decoder aanwezig was, kunt u die reeds eerder geïnstalleerde decoder gebruiken. Wilt u dit controleren, open dan een opdrachtpromptvenster (typ cmd in het zoekvenster en druk op Enter) en typ vervolgens de opdracht dvdupgrd /detect.

Figuur 18-2  Er is op de computer een dvd-decoder aangetroffen

Nota bene

U kunt dan een dialoogvenster krijgen met de boodschap ‘No decoders found’ en zult u een decoder moeten installeren om door te kunnen gaan. )

Als u een nieuwe computer hebt gekocht waarop de Windows Vista-editie Home Basic of Business al is geïnstalleerd, heeft de computerleverancier waarschijnlijk al een dvd-decoder opgenomen als onderdeel van de softwarebundel voor uw nieuwe pc. Probeer eens een dvd af te spelen in Windows Media Player of gebruik het opdrachtregelprogramma Dvdupgrd om een en ander te controleren.

Hoofdstuk 18

De meeste dvd-spelers die als upgrades in de handel zijn, worden geleverd met basis dvd-afspeelsoftware waarin een softwaredecoder is opgenomen. Als u een speler van derden installeert waarin zich een dvd-decoder bevindt, kunt u automatisch ook een dvd afspelen in Windows Media Player.

698

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Als alle essentiële hardware en software op hun plaats zitten, is het afspelen van een dvd-film in Windows Media Player net zo gemakkelijk als het afspelen van een audiocd. Als Windows Media Player de Automatisch afspelen-toepassing is voor dvd-films, wordt de dvd automatisch gestart en begint met het afspelen van uw film. Als dat niet het geval is, moet u Windows Media Player zelf starten. Klik vervolgens op Mediabibliotheek, klik op het dvd-pictogram links in het navigatiedeelvenster en klik vervolgens op de knop Afspelen onder in het venster. Zie Het gebruik van de interface van Media Center met een resolutie van minstens 1920×1080, in hoofdstuk 19, voor informatie over het gebruik van Windows Media Center bij het afspelen van dvd’s. Terwijl de film wordt afgespeeld in Windows Media Player, verschijnen de bekende afspeelbesturingselementen onder in het Player-venster, terwijl in de lijst Nu afspelen de lijst met dvd-hoofdstukken verschijnt (zie figuur 18-3 voor een voorbeeld). Deze lijst is één manier om u door de film te verplaatsen; u kunt naar een specifiek hoofdstuk springen door erop te dubbelklikken in Nu afspelen. U kunt ook het eigen menuscherm van de film ophalen door op de dvd-knop te klikken (links van de afspeelbesturingselementen op de navigatiebalk) en Hoofdmenu te kiezen in het menu.

Lijst met hoofdstukken

Volledigescherm­ weergave

DVD-menu

Figuur 18-3  De dvd-afspeel- en navigatiebesturingselementen zijn gemakkelijk toeHoofdstuk 18

gankelijk vanuit het Player-venster, maar ze leiden wel de aandacht af van de film die wordt afgespeeld

Gebruik de afspeelbesturingselementen om de film af te spelen of te onderbreken, versneld vooruit of terug te spoelen of om het volume aan te passen. Wilt u naar het menu DVD (waarin altijd opties staan voor de taalkeuze van het geluidsspoor, het aanpassen van de geluidsinstellingen en het weergeven van de ondertiteling), dan klikt u op

Dvd’s bekijken met Windows Media Player

699

het dvd-pictogram onder in het scherm Nu afspelen, links van de afspeelbesturingselementen, of kiest u Beeld, Dvd-functies. U kunt het geluidsspoor en de ondertiteling aanpassen via het menu Afspelen, door Audio- en taalsporen of Teksten, bijschriften en ondertitels te kiezen. Als u ten volle van het afspelen van de dvd wilt genieten, wilt u natuurlijk alleen dat deel van de Player op uw scherm zien waarin de film wordt afgespeeld. Klik dan op de knop Volledig scherm weergeven om over te schakelen van het Player-venster naar een volledig weergavescherm. U kunt ook tussen deze twee weergaven schakelen door op de film te dubbelklikken of door op Alt+Enter te drukken. In het volledige scherm ziet u in eerste instantie de afspeelbesturingselementen van de Player nog steeds staan in een transparante balk aan de onderkant van het scherm. De besturingselementen verdwijnen normaal gesproken dan na een paar seconden uit het zicht en worden weer zichtbaar zodra u de muis verplaatst. De besturingselementen blijven zichtbaar zodra u ze weer op het scherm zet als het afspelen wordt onderbroken. Wilt u de Player vergrendelen in de volledige-schermmodus, dan klikt u op het hangslotje rechts onder op de afspeelbalk van het volledige scherm. Zoals u in figuur 18-4 kunt zien, moet u daarvoor wel een viercijferige pincode typen. U kunt de afspeelbesturingselementen nog steeds gebruiken in de vergrendelstand, maar u kunt pas terugkeren naar het Player-venster als u opnieuw op het hangslot klikt en de pincode invoert.

Figuur 18-4  Klik op het hangslot en typ een pincode om te voorkomen dat u abusievelijk terugkeert naar het Player-venster tijdens het afspelen van een dvd

Probleem

Normaal gesproken kunt u vanuit de volledige-schermweergave terugkeren naar het Player-venster door op de film zelf te dubbelklikken of door op Alt+Enter te drukken. Geen van die opties werkt wanneer een volledigeschermweergave is vergrendeld. Als u de pincode bent vergeten en niet terug kunt keren naar het bureaublad van Windows, volgt hier de ontsnappingsroute. Druk op Ctrl+Alt+Delete om het beveiligingsscherm te openen. Klik op Taakbeheer starten. Hierdoor krijgt u het Player-venster terug en hebt u weer normaal toegang tot de interface van Windows. De knop Volledig scherm is pas aanwezig op de navigatiebalk als u de Player opnieuw hebt gestart.

Hoofdstuk 18

U bent uw pincode vergeten en kunt de volledige-schermweergave niet ­verlaten

700

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Even voorstellen: Windows Movie Maker Als u al een week of twee de gelukkige eigenaar bent van een videocamera, is de kans groot dat u ergens op kantoor of thuis al een stapeltje videobanden hebt liggen. Op deze banden staan waarschijnlijk gouden momenten: herinneringen aan idyllische vakanties misschien, of opnamen van belangrijke evenementen in uw leven of de levens van degenen die u liefhebt. Helaas zitten deze gouden juweeltjes waarschijnlijk zo diep verborgen in deze jachtige wereld dat u vaak niet de moeite neemt om ernaar op zoek te gaan (laat staan dat u er zelfs maar naar kijkt). Het is geen excuus dat de wat gecompliceerdere toegankelijkheid van videobanden het bekijken ervan ontmoedigt, en dan hebben we het nog niet eens over het feit dat veel van wat de meesten van ons op een videoband plaatsen eigenlijk niet de moeite waard is opnieuw te beleven of anderen ermee te belasten. Maar die gouden momenten zijn er nog steeds, dus is het zonde om deze banden weg te gooien of om de bestaande opnamen te overschrijven. Hoe onderscheiden we de waardevolle stukjes van de rest? Windows Movie Maker kan u hierbij helpen. Dit programma, dat oorspronkelijk werd geïntroduceerd in Windows XP en een uitgebreide update voor Windows Vista heeft ondergaan, is een zeer functioneel videobewerkingsprogramma. Gebruik het om gelikte videopresentaties te maken, compleet met titelanimaties, aftiteling, gesproken commentaar, achtergrondmuziek, professionele scèneovergangen en speciale effecten. Zelfs als u nooit gebruikmaakt van al deze speciale functies, zult u zien dat Windows Movie Maker een fantastisch stuk gereedschap is. Met dit programma kunt u onbewerkte videobestanden importeren, deze opdelen in scènes, de waardevolle stukken eruit halen en de bewerkte stukken samenvoegen tot clips die u met een gerust hart aan vrienden en familie kunt overhandigen en zelf opnieuw kunt bekijken. Windows Movie Maker is een op de consument gericht programma, dat geschikt is voor de meeste privédoeleinden. Maar ondanks het ontbreken van de exotische functies van professionele videobewerkingsprogramma’s (zoals Adobe Premiere Pro of Avid Liquid Pro) kunt u het ook gebruiken om effectieve zakelijke presentaties te maken: trainingsvideo’s, korte filmpjes die u op de website van uw bedrijf kunt plaatsen, productdemo’s en soortgelijke zaken. U vindt een snelkoppeling voor Windows Movie Maker (Moviemk.exe) ergens boven in het menu Alle programma’s. Figuur 18-5 laat de basisindeling van Movie Maker in actie zien.

Hoofdstuk 18

Even voorstellen: Windows Movie Maker

701

Hoeveel hardware heeft Movie Maker nodig? Video’s maken en bewerken met Windows Movie Maker vraagt veel van de computer- en opslagbronnen. Om te beginnen hebt u een moderne beeldschermadapter nodig die DirectX9 ondersteunt. Als uw beeldschermkaart niet aan deze eis voldoet, krijgt u een foutmelding als u probeert Movie Maker te starten. Nadat u die hindernis hebt genomen, raden wij u aan voldoende RAM te installeren als u gegarandeerd goede opnamen met uw video- of camcorder wilt maken, zonder uitgevallen frames: minstens 1 GB, bij voorkeur tweemaal die hoeveelheid. U hebt ook een robuuste processor nodig, in het ideale geval een dual-core processor met een kloksnelheid van 1,6 GHz of hoger, tenzij u bereid bent uw projecten ’s nachts te laten stampen terwijl ze worden gegenereerd tot bruikbare indelingen. En de schijfruimte dan? Uw opslageisen hangen af van de beeldkwaliteit die u wilt bereiken en de hoeveelheid filmmateriaal die u wilt opslaan. Het ophalen van filmmateriaal van uw digitale camcorder in de kwalitatief beste, minst gecomprimeerde indeling, Digital Video Audio-Video Interleaved (DV-AVI) genaamd, ‘vreet’ schijfruimte met een snelheid van 178 MB per minuut, ofwel ongeveer 13 GB voor een bronband van een uur. Als het even kan, moet u deze indeling gebruiken als u van plan bent uw kant-en-klare films te kopiëren naar videoband, cd of dvd. Als u van plan bent video’s voor te bereiden voor gebruik op een computer, kunt u een compactere indeling kiezen. Het ophalen van digitale camcorderbeelden in de WMV-indeling op het kwaliteitsniveau dat Windows Movie Maker aanraadt voor het afspelen op de computer verbruikt slechts 14 MB per minuut: minder dan een twaalfde van de ruimte die wordt ingenomen door DV-AVI. Bent u van plan uw werk te publiceren op websites, dan kunt u kiezen uit een reeks nog compactere indelingen, geschikt voor het downloaden op breedbandsnelheden of op de snelheden van inbelverbindingen. Windows Movie Maker maakt grote tijdelijke bestanden tijdens het omzetten van de projecten tot films. Bij het berekenen van de capaciteit van uw harde schijf kunt u in uw budget het beste uitgaan van 15 GB.

Als u materiaal wilt importeren vanuit een digitale camcorder, moet u een IEEE 1394-interface (FireWire of iLink) en -kabel hebben. Als uw computer van een recent bouwjaar is en een ingebouwde 1394-adapter heeft, zit u op rozen. Is dat niet het geval, koop dan een IEEE 1394-kaart en plaats die in een PCI-sleuf. Wilt u video importeren vanuit een analoge camera of via een VHSband, dan hebt u een analoog apparaat nodig waarop u het een en ander kunt vastleggen.

Hoofdstuk 18

Op welke manier u ook denkt te gaan werken, ga ervan uit dat u een grote hoeveelheid opslagruimte nodig hebt. Bent u van plan serieus aan de slag te gaan met het maken van films, koop dan de grootste schijf die u zich kunt veroorloven (installeer een andere schijf in uw systeem als dat een optie is). Daarmee hebt u de vrijheid meer van uw videobibliotheek vast te leggen en de beste stukken te monteren tot films waar u met plezier naar kijkt.

702

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Nota bene Zorg ervoor dat de partities waarop u DV-AVI-video wilt vastleggen, in NTFS zijn geformatteerd. FAT32-partities hebben een bestands­omvanglimiet van 4 GB.

Deelvenster Taken Deelvenster Inhoud

Voorbeeldvenster

Storyboard/tijdlijn

Figuur 18-5  Met het duidelijk ingedeelde venster van Movie Maker kunt u soepel met het programma werken; bekijk de items eerst van tevoren en sleep ze vervolgens via het inhouddeelvenster naar het storyboard

Het deelvenster Taken aan de linkerkant begeleidt u in drie basisstappen bij het maken van een film. Het inhouddeelvenster bevat miniaturen van afbeeldingen, videoclips en geluidsbestanden die u hebt geïmporteerd in de huidige collectie. Via het voorbeeldvenster kunt u een videoclip afspelen, de film onderbreken en frame voor frame afspelen, zodat u de clip voor uw project op precies het goede moment kunt splitsen.

Hoofdstuk 18

Als u zo efficiënt mogelijk met Movie Maker wilt werken, is het handig als u iets weet van de gebruikte terminologie: )

De media-elementen die u importeert, noemen we clips.

)

U kunt clips ordenen in mappen en submappen, collecties genaamd, in de map Geïmporteerde media.

Even voorstellen: Windows Movie Maker

)

Wilt u een film maken, dan sleept u clips (of collecties) naar het storyboard, waar u ze in de gewenste volgorde kunt plaatsen.

)

Als u audio-effecten wilt toevoegen of bewerken, de videoclips knippen en de timing van elk item op het storyboard wilt aanpassen, schakel dan over naar de tijdlijn, die u kunt zien in figuur 18-6. Wilt u kunnen schakelen tussen storyboard en tijdlijn, dan gebruikt u het vervolgkeuzemenu linksboven of drukt u op de sneltoets Ctrl+T.

703

Overschakelen tussen tijdlijn en storyboard

Figuur 18-6  Nadat u de clips in de juiste volgorde op het storyboard hebt geplaatst, gebruikt u de tijdlijn om een audiospoor toe te voegen en de timing van elke clip in het ­project aan te passen

U kunt te allen tijde het deelvenster Taken vervangen door het deelvenster Collecties, waarin effecten en overgangen worden weergegeven naast een boomstructuur van de map Geïmporteerde media. Met de twee meest linkse knoppen net boven het inhouddeelvenster kunt u het deelvenster Taken of Collecties weergeven of verbergen. Klik op de knop voor het deelvenster dat op dit moment zichtbaar is om dit te verbergen en plaats te maken voor het deelvenster Collecties. (De inhoud van het deelvenster Collecties is altijd beschikbaar via het vervolgkeuzemenu Locatie, net boven het inhouddeelvenster.) Met het deelvenster Collecties geopend, kunt u mappen maken, kopiëren, nesten en wissen als dat met u organisatorische bedoelingen overeenkomt. De handelingen zijn

Hoofdstuk 18

Met effecten kunt u het uiterlijk en de impact van een clip wijzigen, bijvoorbeeld door een videoclip sneller of wazig af te spelen. Overgangen regelen wat er gebeurt als u van de ene naar de volgende clip gaat: afnemen, infaden en filmouderdom zijn hier enkele van de vele beschikbare opties.

704

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

eenvoudig: wilt u een nieuwe map van het bovenste niveau maken, dan klikt u met de rechtermuisknop op de naam Geïmporteerde media in het deelvenster Collecties, vervolgens op Map Nieuwe collectie, waarna u een naam typt om de standaardnaam Nieuwe map te vervangen. Als u een nieuwe submap wilt maken, klikt u met de rechtermuisknop op een bestaande map, waarna u dezelfde stappen volgt. Sleep mappen en submappen op hun plaats (of klik met de rechtermuisknop en gebruik de menu’s Knippen, Kopiëren en Plakken) om ze te verplaatsen en te kopiëren. Als u een kopie van een map maakt op dezelfde locatie als het origineel, geeft Movie Maker deze een nieuwe naam, die bestaat uit de oorspronkelijke naam plus een opeenvolgend nummer. Vergeet niet dat de clipobjecten waarmee u in Windows Movie Maker werkt alleen maar een verwijzing zijn naar bestandsgegevens, zodat u ze met een gerust hart kunt kopiëren zonder dat u nog meer in de buidel moet tasten voor nog meer opslagruimte. Wilt u een clip verplaatsen van de ene naar de andere map, dan sleept u deze uit het deelvenster Collecties en plaatst hem op de juiste naam in de Collecties-boom(structuur). Wilt u kopiëren en niet verplaatsen, houd dan tijdens het slepen de Ctrl-toets ingedrukt. Het grote donkere gebied rechts van het inhouddeelvenster is het voorbeeldvenster. Gebruik deze miniatuurmediaspeler om de geselecteerde clip af te spelen (ongeacht of het een video- of audioclip is) of bekijk uw werk in het voorbeeldvenster terwijl u een film samenstelt. Voor het maken van een project, dat Windows Movie Maker gaat gebruiken om uw kanten-klare film te genereren, moet u materialen monteren op het storyboard en de tijdlijn. Projectbestanden in Windows Movie Maker worden opgeslagen met de extensie .mswmm. In tegenstelling tot bronvideobestanden zijn projectbestanden klein en bestaan ze meestal uit verwijzingen naar de oorspronkelijke geïmporteerde bestanden en aanwijzingen betreffende de manier waarop u de delen van uw project moet knippen en ordenen. Vooropgesteld dat de gegevensobjecten waarnaar ze verwijzen beschikbaar zijn, kunt u projectbestanden bewerken en eindeloos opnieuw gebruiken om voor verschillende doeleinden andere soorten films te maken.

Maak een back-up van de Collecties-database

Hoofdstuk 18

Windows Movie Maker legt de status van uw collecties (de namen van uw mappen en clips, en de koppelingen tussen clips en bronbestanden) vast in één bestand met .dat als extensie. Elke gebruikersaccount krijgt zijn eigen Movie Maker-database, die u kunt vinden in %LocalAppData%\Microsoft\Movie Maker. Als u meer dan een paar minuten van uw tijd hebt geïnvesteerd in Movie Maker, zorg er dan voor dat dit bestand wordt opgenomen in uw reguliere back-uproutine. Als het bestand wordt gewist of beschadigd, bent u uw vastgelegde videomateriaal niet kwijt (dat allemaal nog veilig is opgeslagen in WMV- of AVI-bestanden ergens op uw harde schijf), maar u zult dat filmmateriaal opnieuw moeten importeren en de structuur van uw collecties opnieuw moeten opzetten.

Een project plannen in Movie Maker

705

Een project plannen in Movie Maker Het maken van een digitale film met Windows Movie Maker is niet zo maar een-tweedrie gebeurd, hoewel dat wel het aantal stappen is dat daarbij komt kijken: 1 Verzamel al uw bronmateriaal, zoals videoclips, digitale foto’s en muziekclips, en orden het. 2 Bewerk het project door de videoclips te knippen, het bronmateriaal in de juiste volgorde op het storyboard en de tijdlijn te plaatsen en overgangen, visuele effecten, geluid en titels toe te voegen. 3 Publiceer de voltooide film als een digitaal videobestand of brand deze op een dvd of cd. Als u uw aandacht en energie even richt op het eerste deel van de procedure (met name het ordenen van het ruwe materiaal), kunt u zich een heleboel tijd en gedoe besparen wanneer u zich gaat verdiepen in het interessante, creatieve deel. Terwijl u aan het werk bent met geïmporteerde items in het deelvenster Inhoud (in miniatuurweergave of als lijst, als u klikt op het pictogram boven het deelvenster om over te schakelen naar de Detailsweergave), vergeet dan niet dat u bezig bent met verwijzingen naar gegevens en niet met de gegevens zelf. Evenzo geldt u, dat als u collectiemappen maakt waarin de clips worden geclassificeerd, bezig bent met virtuele mappen en niet met echte mappen op de harde schijf. Als u dus eenmaal een heleboel videomateriaal hebt vastgelegd of geïmporteerd, kunt u uw clips (en mappen) willekeurig kopiëren, waarbij u elke kopie een duidelijke naam geeft, waarna u een handige structuur kunt gaan opzetten die laat zien in welk verband de clips kunnen worden gebruikt: en dat alles zonder dat u uw oorspronkelijke, efficiënt opgeslagen en geordende gegevensbestanden hoeft te bewerken. Als u een voltooid project uiteindelijk gaat converteren naar een indeling die u kunt bekijken of met anderen delen, hebt u vier of vijf opties, afhankelijk van de editie van Windows Vista die op uw computer is geïnstalleerd. U kunt de film opslaan in een schijf-

Standaard slaat Windows Movie Maker uw collectiesdatabase en de (eventueel aanwezige) informatie van het actieve project om de tien minuten op in een Automatisch herstellen-bestand. Als het programma op niet-reguliere wijze wordt gestopt, hebt u de eerstvolgende keer dat u het start de gelegenheid terug te keren naar de status die was vastgelegd in het laatst opgeslagen Automatisch herstellen-bestand. U kunt het tijdsinterval voor Automatisch herstellen wijzigen door Extra, Opties te kiezen en op het tabblad Algemeen te klikken, waarna u een nieuwe waarde invoert in het selectievakje Gegevens voor automatisch herstellen opslaan elke nn minuten. U kunt de functie ook uitschakelen, hoewel we geen goede reden kunnen bedenken waarom u dat zou doen.

Hoofdstuk 18

Gebruik Automatisch herstellen

706

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

bestand om deze te kunnen bekijken in Windows Media Player (of een vergelijkbaar programma), deze op een cd branden die dergelijke opnamen ondersteunt, opslaan als bijlage bij een e-mailbericht, of (als u in het bezit bent van een digitale videocamera en een IEEE 1394-aansluiting) de film terugzetten op videoband. Als bij u de Home Premium- of Ultimate-editie is geïnstalleerd, opent een vijfde optie Windows DVD Maker, zodat u het project op een geschikte dvd kunt branden in een indeling die kan worden afgespeeld op een regulier in de handel verkrijgbare dvd-speler. Sommige van deze basisopties hebben hun eigen mogelijkheden; zie de paragraaf Films opslaan en delen, verderop in dit hoofdstuk, voor meer bijzonderheden.

Bronmaterialen verzamelen en beheren Voordat u kunt beginnen met het maken van een film, moet u de ruwe materialen importeren die u van plan bent te gebruiken: foto’s, videoclips en geluid. Als u al eerder items hebt geïmporteerd en opgeslagen in collecties in de map Geïmporteerde media, kunt u deze hier opnieuw gebruiken. Wanneer u een nieuw project start, kunt u beschikken over elk item in de collectie. Als het item dat u in het actieve project wilt gebruiken zich niet in de collectie bevindt, zult u het moeten importeren. Als in de map Geïmporteerde media of in een collectie een videoclip aanwezig is, kunt u deze bekijken in het voorbeeldvenster, de clip splitsen, ongewenst materiaal aan het begin of aan het eind (of beide) verbergen door ze te knippen en van bestaande clips nieuwe maken. U kunt media importeren uit een van de volgende bronnen: )

Als de mediabestanden die u wilt importeren op een lokale schijf of op een schijf in het netwerk staan, moet u klikken op de knop Media importeren. Selecteer items in een compatibele indeling vanuit het dialoogvenster Media-items importeren (Ctrl+klik als u meerdere items wilt selecteren) en klik vervolgens op Importeren. (U kunt een ondersteund mediabestand ook naar het deelvenster Collecties of Inhoud slepen.) Alle items die u toevoegt via het dialoogvenster Media importeren, worden in de map Geïmporteerde media geplaatst; u kunt de geïmporteerde items te allen tijde opnieuw ordenen in bestaande mappen of nieuwe mappen maken.

Gebruik Fotogalerie voor het filteren van ­ ge mporteerde media Hoofdstuk 18

Het werken met Windows Fotogalerie biedt een aanzienlijk voordeel boven de optie Media importeren in Movie Maker. In Fotogalerie kunt u de geïntegreerde zoekfuncties, labels, classificaties en datumstempels gebruiken om een selectie foto’s en videoclips uit meerdere mappen te verzamelen. In Movie Maker moet u de optie Media importeren steeds opnieuw gebruiken voor elke map waarin zich mediabestanden bevinden. Deze oplossing is ideaal voor het even gauw in elkaar zetten van een diavoorstelling in een deelbare indeling. Zie hoofdstuk 17 voor meer bijzonderheden over het gebruik van Fotogalerie.

Een project plannen in Movie Maker

)

Als u uw foto’s en videoclips al hebt geordend en gelabeld, begint u in Windows Fotogalerie, waar u uw selectie maakt, waarna u op de knop Film maken klikt. Door deze handelingen wordt Movie Maker geopend (of u schakelt over naar het programma als dat al was geopend) en worden alle geselecteerde afbeeldingen geïmporteerd en opslagen in een nieuwe collectiemap in de map Geïmporteerde media. Geef de nieuwe map een andere naam en klaar is Kees.

)

Wilt u video-opnamen importeren vanaf een digitale camera, dan moet u de camera in de Afspelen-modus zetten, deze op de pc aansluiten en op de koppeling Van digitale videocamera klikken, onder het kopje Importeren in het deelvenster Taken in Movie Maker. (Als Movie Maker niet actief is, kunt u gebruikmaken van het hulpprogramma Windows Video importeren, die dezelfde wizard hanteert, om de video-opname te importeren.) We nemen deze procedure in de volgende paragraaf nader onder de loep.

707

Wilt u live video-opnamen via een webcam of digitale videocamera importeren, dan sluit u de camera aan op de computer, die u vervolgens in de cameramodus zet. Gebruik vervolgens dezelfde Windows Video importeren-functie om de camera te starten en te stoppen en een bestand vast te leggen in een ondersteunde indeling. Nota bene Eerdere versies van Windows Movie Maker hadden de optie om video-opnamen te importeren via videocassetterecorders en andere bronnen die werken met analoge opnameapparatuur. Deze mogelijkheid is niet voorhanden in Windows Vista. Als u videoclips hebt die als het ware gevangen zitten in een analoge indeling, zult u met behulp van software van derden een digitaal ­videobestand moeten maken in een indeling die wordt ondersteund en dat bestand vervolgens importeren in Movie Maker. De meeste analoge opname­ apparatuur is voorzien van software die speciaal bedoeld is voor deze taak.

Tabel 18-1 geeft een overzicht van de media-indelingen die Windows Movie Maker kan importeren.

Mediatype

Ondersteunde extensies

Audio

.aif, .aifc, .aiff, .asf, .au, .mp2, .mp3, .mpa, .snd, .wav, .wma

Stilstaand beeld

.bmp, .dib, .emf, .gif, .jfif, .jpe, .jpeg, .jpg, .png, .tif, .tiff, .wmf

Video

.asf, .avi, .dvr-ms, m1v, .mp2, .mp2v, .mpe, .mpeg, .mpg, .mpv2, .wm, .wmv

Er is in tabel 18-1 iets opmerkelijks toegevoegd, maar ook weggelaten. Het goede nieuws is dat u in Windows Vista voor de eerste keer met Movie Maker tv-opnamen kunt gebruiken (in de indeling .dvr-ms, die afkomstig is van Windows Media Center) als een

Hoofdstuk 18

Tabel 18-1  Bestandsindelingen die worden ondersteund door Windows Movie Maker

708

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

video-indeling. Als u dus een beetje geduld hebt en niet een opname met kopieerbeveiliging onder handen hebt, kunt u commercials en andere ongewenste onderbrekingen uit documentaires knippen of een videofragment selecteren uit een veel langer tv-programma. Het slechte nieuws is dat Windows Movie Maker nog steeds geen QuickTime-video ondersteunt (dat zijn die bestanden met de extensie .mov). Als u QuickTime-­bestanden hebt die u wilt gebruiken in uw producties in Windows Movie Maker, zult u ze eerst moeten converteren naar een indeling die wel wordt ondersteund. De RAD Video Tools, die u kunt downloaden vanaf de site RAD Game Tools op www.vistaio.com/1801, kan deze klus voor u klaren.

Video-opnamen importeren De meeste digitale videocamera’s leggen de opname op band vast. Movie Maker kent de functie Windows Video importeren (Capturewizard.exe), die de hele band of een deel van een band kan overzetten naar een digitaal bestand op uw computer. Voordat u met succes video-opnamen kunt importeren, moet u eerst de camera op uw pc aansluiten en in de Afspelen-modus zetten. Als Movie Maker actief is wanneer u de camera aansluit, start de wizard Video importeren automatisch. Is dat niet het geval, klik dan op de koppeling Van digitale videocamera onder het kopje Importeren in het deelvenster Taken van Movie Maker. Is Movie Maker niet actief, dan biedt het dialoogvenster Automatisch afspelen aan om de video te importeren met behulp van de functie Windows Video importeren. De uiteindelijke procedure is identiek. Nota bene Als u de camera aansluit en deze overschakelt naar de cameramodus, kunt u via de wizard Video importeren live video-opnamen vastleggen. Klik op de knoppen Start video en Stop video om het opnemen in of uit te schakelen.

Bereid u voor op de codecs

Hoofdstuk 18

Als u probeert een video- of geluidsbestand te importeren dat gebruikmaakt van een codec (een compressie-/decompressiealgoritme) die nog niet op uw systeem is geïnstalleerd, kan Windows Movie Maker de importprocedure niet voltooien. Als u dit probleem wilt vermijden, kunt u ervoor zorgen dat Windows Movie Maker zonder uw tussenkomst alle codecs downloadt die het nodig heeft. Wilt u gebruikmaken van deze service, kies dan Extra, Opties en klik op het tabblad Algemeen. Selecteer vervolgens Codecs automatisch downloaden. Voor bepaalde indelingen zult u een codec handmatig moeten installeren; met name bij codecs van derden kunt u problemen ondervinden die u niet krijgt met de standaardcodecs en indelingen van Windows Vista. Zie de paragraaf Codecs toevoegen en bijwerken, in hoofdstuk 15, voor meer bijzonderheden over codecs.

Een project plannen in Movie Maker

709

Bij de eerste stap van de wizard moet u een naam invoeren voor het bestand dat u gaat importeren en een locatie (de standaardopties zijn de mappen Video’s of Openbare ­v ideo’s) en een indeling kiezen. Onder de geselecteerde optie in het vak Indeling geeft Movie Maker een schatting aan van de vereiste opslagruimte. U hebt drie opties: )

Audio Video Interleaved (een bestand). Importeert de video-opname en slaat deze op als één bestand in AVI-indeling. Kies deze optie als u van plan bent het digitale ­v ideobestand in andere videobewerkingsprogramma’s te gebruiken; de AVI-indeling wordt universeel ondersteund. Deze indeling verbruikt 13 GB schijfruimte per uur video.

)

Windows Media Video (een bestand). Importeert de video-opname en slaat deze op als één bestand in WMV-indeling. Als u van plan bent de uiteindelijke clips alleen in Movie Maker of in andere videobewerkingsprogramma’s te gebruiken die rechtstreeks de WMV-indeling ondersteunen, moet u deze optie kiezen, wat efficiënter is dan AVI, met zijn 2 GB schijfruimte per uur aan video-opnamen.

)

Windows Media Video (een bestand per scène). Importeert de video-opname als meerdere WMV-bestanden. De wizard Video importeren neemt elk punt waar waarop de camera is gestopt en opnieuw gestart, gebruikt deze breekpunten om scènes te definiëren en slaat deze op in afzonderlijke WMV-bestanden.

Nadat u de lege velden hebt ingevuld, klikt u op Volgende. Met de tweede stap van de wizard hebt u enigszins zeggenschap over precies hoeveel van de video-opname wordt opgeslagen in bestanden op de harde schijf. Als u de optie De hele videoband importeren kiest, gaat de importprocedure van start zodra u op Volgende klikt. De wizard Video importeren spoelt de band terug naar het begin en begint met de overdracht van de bits en slaat ze op in de indeling die u in de vorige stap hebt gespecificeerd. Als alles goed gaat, opent de wizard een statusdialoogvenster, met daarin de tijd die tot dusver het importeren van de video heeft gekost, de hoeveelheid schijfruimte die is verbruikt en de resterende ruimte op de schijf.

Gebruik de camerabesturingselementen boven in dat dialoogvenster om de tape exact door te spoelen naar het frame waar u met het importeren wilt beginnen. Als de tape is gestopt, klikt u op de knoppen Terug en Snel vooruit (net rechts van de knop Stoppen) om snel door te spoelen. Wanneer de tape wordt afgespeeld, klikt u op deze knoppen en houdt u de muisknop ingedrukt om door de tape te bladeren. Gebruik de knoppen Vorig frame en Volgend frame om frame-voor-frame door te spoelen, en stop zodra u bij het eerste frame bent dat u in het geïmporteerde bestand wilt zien. Als u ongeveer weet hoe lang het gedeelte is dat u wilt importeren, selecteert u de optie Importeren stoppen na (min) en past u het aantal minuten aan tot een aantal dat ietsje

Hoofdstuk 18

Als u de optie Alleen gedeelten van de videoband importeren kiest en op Volgende klikt, opent de wizard een vervolgvenster.

710

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

langer is dan de clip zelf. Als u deze optie links laat liggen, gaat het opnemen door tot het einde van de tape is bereikt of tot u op Video importeren stoppen klikt. Wanneer u videobestanden importeert, slaat Movie Maker ze op in de door u opgegeven map en gebruikt daarbij de naam die u hebt ingevoerd aan het begin van de ­wizard; daarna worden de datum en het tijdstip toegevoegd waarop u de opname hebt geïmporteerd. Het programma voegt aan de map Geïmporteerde media ook een clip toe voor elk bestand dat tijdens de huidige sessie is geïmporteerd. Als u van plan bent de clips onmiddellijk te bewerken tot een film en vervolgens de oorspronkelijke bestanden weggooit, kunt u de standaardnamen blijven gebruiken. Als u echter een of meer clips wilt toevoegen aan een collectie die u waarschijnlijk opnieuw gaat gebruiken, raden we u aan dat u de clip een andere naam geeft is. Selecteer het item in het deelvenster Inhoud en druk op F2 of klik met de rechtermuisknop en kies Naam wijzigen of Eigenschappen, waardoor een venster verschijnt waarin u de bestandsnaam kunt bewerken, met een alleen-lezenlijst met technische details (zie figuur 18-7 voor een voorbeeld). Als u clips die u graag wilt bewaren een andere naam geeft, heeft dat nog een extra voordeel: als we ervan uitgaan dat u de onderliggende bestanden opslaat in een van de standaardmappen (Video’s of Openbare video’s), worden die namen eruit gepikt en geïndexeerd in Fotogalerie en in de Windows Zoekindex. Hoewel u te allen tijde labels kunt toevoegen aan WMV-bestanden, zal een duidelijke, beschrijvende naam zonder veel extra moeite veel beter kunnen worden getraceerd. Nu u al een map hebt die boordevol geïmporteerde clips zit, kunt u er eindelijk een beetje mee gaan experimenteren: Wilt u een clip bekijken in het voorbeeldvenster, dan selecteert u de clip in het inhouddeelvenster en gebruikt u de besturingselementen onder het voorbeeldvenster aan de rechterkant, zoals u kunt zien in figuur 18-8. De grote knop Afspelen/Pauze start en stopt het afspelen. Sleep de blauwe indicator op de zoekbalk naar links of naar rechts om naar een specifiek gedeelte in de clip te gaan. Klik op de knoppen Vorig frame en Volgend frame en houd de muisknop ingedrukt om de clip terug te spoelen of snel vooruit te spoelen. Klik op deze knoppen om frame-voor-frame door de clip te schuiven tot u op het goede punt bent aangekomen.

U kunt altijd stoppen met de overdracht Hoofdstuk 18

U hoeft met deze optie niet een hele tape te importeren. Als u weet dat er aan het begin van de tape van één uur die u hebt gebruikt maar vijftien minuten aan echte opname staat, kiest u de optie De hele videoband importeren, waarna u op Stoppen klikt nadat er vijftien minuten zijn verstreken. De wizard Video importeren waarschuwt u dat alleen datgene wordt opgeslagen dat tot dusver aan bits is overgebracht. Als u uw goedkeuring geeft, wordt dat gedeelte van de band opgeslagen in de door u gekozen indeling.

Een project plannen in Movie Maker

711

Figuur 18-7  De meeste informatie in het dialoogvenster Eigenschappen voor een videoclip is alleen-lezen; de naam is een opmerkelijke uitzondering

Figuur 18-8  Plaats de muisaanwijzer op de zoekbalk als u deze schermtip wilt zien, die

Met de knop Splitsen onder de rechterzijkant van de zoekbalk kunt u twee clips samenstellen uit de huidige clip, door ze precies op de plaats van het frame op te splitsen dat u in het voorbeeldvenster kunt zien (het huidige frame wordt het eerste frame in de tweede clip). Als u een clip splitst, ziet u weliswaar twee items in de collectie, maar het onderliggende videobestand blijft ongewijzigd. Als u een fout maakt, kunt u de splitsing herstellen door op de knop Ongedaan maken te klikken of door op Ctrl+Z te drukken. Wilt u twee bestaande clips aan elkaar plakken, dan klikt u op de eerste clip in het inhouddeelvenster, waarna u de Ctrl-toets ingedrukt houdt en op de tweede clip klikt.

Hoofdstuk 18

de tijdmarkering aangeeft voor dat punt op de balk. Klik als u naar dat punt wilt springen

712

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Kies Clip, Combineren (of druk op N) om de clips te combineren tot één bestand. Deze optie werkt alleen als beide clips van het begin af aan onmiddellijk aan elkaar grenzen. Met andere woorden: u kunt twee clips combineren die oorspronkelijk waren gesplitst, maar u kunt twee willekeurige of niet naast elkaar liggende clips niet combineren. Als u oorspronkelijk een opname hebt geïmporteerd als één bestand en u besluit dat u dit wilt splitsen in afzonderlijke clips, selecteert u de clip in het inhouddeelvenster, waarna u met de rechtermuisknop klikt en Clips maken kiest. Deze optie werkt alleen bij WMVen AVI-clips en is het meest geschikt voor tapes die rechtstreeks zijn geïmporteerd vanuit een digitale videocamera. Movie Maker gebruikt de tijdstempels die door de camera zijn ingevoegd en de ‘belangrijke framewijzigingen’ in de video om te bepalen waar de clips moeten worden onderbroken. Als de breekpunten niet op de goede plek komen te liggen, gebruikt u het menu Combineren om de gesplitste clips weer bij elkaar te voegen.

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen Wilt u een paar videoclips achter elkaar maken waarvan Windows Movie Maker dan een film kan genereren, dan sleept u die clips uit het deelvenster Collecties naar de grote vierkante vakken op het storyboard. Zoals u in figuur 18-9 ziet, geeft het storyboard een miniatuur weer van elke clip, samen met de naam van de clip. U kunt tussen twee clips een overgang invoegen door deze in het kleine rechthoekige vlak tussen die clips te slepen, terwijl u een effect aan een clip kunt toevoegen door dit naar de ster links te slepen onder in de miniatuur van de clip. Windows Movie Maker wijzigt de kleur van de ster van grijs in blauw wanneer een effect in gebruik is. (Zie de paragrafen Werken met overgangen en Werken met effecten, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over video-overgangen en -effecten.) Miniaturen van videoclips en afbeeldingen

Overgang

Effect

Figuur 18-9  Het storyboard geeft een miniatuur weer van elke videoclip in het project. Overgangen komen in de kleine rechthoekige vlakken te staan, terwijl effecten worden gemarkeerd door een blauwe ster

Hoofdstuk 18

Begin met een frisse start Wilt u alles uit het project verwijderen en opnieuw beginnen, druk dan op Ctrl+Delete of kies Bewerken, Storyboard wissen (of Bewerken, Tijdlijn wissen).

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

713

Tijdens het opzetten van het project kunt u het voorbeeldvenster gebruiken om te kijken hoever u al bent. Als u het project vanaf een bepaalde clip wilt afspelen, selecteert u die clip voordat u op de knop Afspelen klikt. Het storyboard bevindt zich altijd in de invoegmodus. Als u een nieuwe clip wilt invoegen tussen twee clips die al op het storyboard staan, sleept u de nieuwkomer gewoon naar zijn plaats tussen die clips. Windows Movie Maker voegt de clip in en schuift de rest door naar rechts. Wilt u een clip verplaatsen, sleep hem dan naar zijn nieuwe plek. Windows Movie Maker voegt de clip op de nieuwe plek in, terwijl de open ruimte op de oude plek wordt gesloten. Via het storyboard kunt u gemakkelijk het begin van elke clip in het project zien, maar het is niet onmiddellijk duidelijk wat de relatieve duur van de clips is. Als u de muisaanwijzer echter op een clip laat rusten, geeft Windows Movie Maker de tijdsduur van de clip weer in een schermtip. Overgangen en effecten hebben, net als clips, een naam. U kunt ook met de muisaanwijzer boven een overgangsrechthoek gaan staan om de naam van die overgang te zien of deze boven een blauwe ster houden om te zien welk effect u hebt toegepast. Wilt u precies weten wanneer gebeurtenissen plaatsvinden in uw film in spe, dan moet u overschakelen naar de tijdlijn. Figuur 18-10 toont een tijdlijnweergave van het project in figuur 18-9. Tijdlijn in-/uitzoomen

Figuur 18-10  De tijdlijn geeft aan wanneer gebeurtenissen moeten starten en stoppen.

Hij geeft ook informatie over geluiden en titels. Ook schermtips (zoals die over de overgang) zijn handige bronnen van informatie

Als u niet blij bent met de naam van een clip op het storyboard, kunt u deze wissen (selecteer de clip en druk op Delete). Geef de clip een andere naam in het deelvenster Collecties en sleep hem vervolgens terug naar het storyboard. U kunt objecten geen andere naam geven als ze nog op het storyboard of de tijdlijn staan. En als u een object een andere naam geeft in het inhouddeelvenster, worden uw wijzigingen niet zichtbaar in het overeenkomstige item dat al op het storyboard staat.

Hoofdstuk 18

Het geheim van snel clips een nieuwe naam geven

714

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Aangezien de ruimte die is toegewezen aan gebeurtenissen op de tijdlijn recht evenredig is met de tijd die ze innemen in de film, worden sommige clips uitgerekt, terwijl weer andere zo worden ingekrompen dat ze bijna onleesbaar worden. Wilt u kortdurende items beter kunnen zien, dan moet u de schaal van de tijdlijn uitbreiden door op de knop Tijdlijn inzoomen te klikken (het plusteken vlak bij de linker­bovenhoek van de tijdlijn) of op PageDown drukken. Druk op PageUp of klik op de knop Tijdlijn uitzoomen om de tijdlijn terug te zetten op een gecomprimeerdere schaal. Zoals u kunt zien in figuur 18-10, heeft de tijdlijn vijf afzonderlijke sporen en geeft deze informatie die u niet kunt zien op het storyboard. (Kunt u de sporen voor de overgangen en de audio niet zien, klik dan op het plusteken rechts van Video. Ziet u dan nog steeds niet alle vijf de sporen, sleep dan de bovenrand van het deelvenster Tijdlijn naar boven om het deelvenster te vergroten.) Deze sporen hebben de volgende functie: )

Video. Het videospoor toont voor elke clip een miniatuur van het eerste frame. Als u aan de clip een effect hebt toegevoegd, wordt een blauwe ster zichtbaar.

)

Overgang. Overgangen worden zichtbaar op het overgangspoor. Afhankelijk van de manier waarop u de schaal van de tijdlijn hebt aangepast, worden de overgangen weergegeven als smalle verticale balkjes.

)

Audio. Het audiospoor is een weergave van de audio die is vastgelegd of geïmporteerd met uw video (bijvoorbeeld de geluiden die zijn opgenomen door de microfoon van uw camcorder of door de microfoon op uw computer als u een videoopname hebt gemaakt via een webcam met een afzonderlijke microfoon). Een blauwe geluidsgrafiek loopt door het midden van het spoor; het dikste gedeelte van de grafiek stelt de hardste geluiden voor.

)

Audio/Muziek. Als u gesproken commentaar of achtergrondmuziek aan uw project toevoegt, verschijnen deze items op het audio-/muziekspoor. (Zie de paragraaf De geluidsbalans wijzigen tussen de audio- en audio-/muzieksporen, verderop in dit hoofdstuk, voor informatie over het regelen van de geluidsbalans tussen audio/muziek en audio.)

)

Overlaytitel. Windows Movie Maker heeft een editor voor de titel/credits. Als u deze gebruikt om titels te maken die boven op de opname van de film komen te staan, ziet u deze titels op het overlaytitelspoor van de tijdlijn. U kunt de editor ook gebruiken om een titel te genereren die aan het begin van de film wordt weergegeven of een aftiteling aan het eind van de film. Deze items ziet u verschijnen op het videospoor op de tijdlijn. (Zie de paragraaf Titels en credits maken, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over titels.)

Hoofdstuk 18

De eerste drie sporen (Video, Overgang en Audio) staan tussen teksthaken op de tijdlijn, omdat u de positie van items op deze sporen niet onafhankelijk van elkaar kunt aanpassen. Als u bijvoorbeeld twee clips verplaatst die aan elkaar zijn geplakt via een overgang, wordt de overgang samen met de video en de audio verplaatst.

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

715

Clips knippen Een van de handige dingen die u wel op de tijdlijn kunt doen maar niet op het storyboard is het knippen van een clip. Als u het begin of eind van een clip, de audio of ­v ideo, wilt verwijderen, klikt u eerst ergens in de clip om deze te selecteren. Verplaats de muisaanwijzer vervolgens naar de rechter- of linkerzijkant van de clip (afhankelijk van het feit of u het begin of het eind van de clip wilt knippen). Zodra u het knipsymbool te zien krijgt (een rode dubbele pijl), sleept u dit naar het punt waar u wilt gaan knippen. Als u sneller en preciezer wilt knippen, selecteert u de clip op de tijdlijn, waarna u op Afspelen klikt. Kijk goed naar het voorbeeldvenster waarin de opname verschijnt. Wanneer u op de plaats komt waar u wilt knippen, plaatst u de speler in de pauzestand. Gebruik eventueel de knoppen Vorig frame en Volgend frame onder aan het voorbeeldvenster om naar het juiste frame te gaan. Klik op Clip en klik vervolgens op Begin knippen of Einde knippen om dat gedeelte van de clip te verwijderen.

Het gebruik van stilstaande beelden Films hoeven niet altijd te bewegen. Soms is een moment van bevroren actie precies wat u nodig hebt. Met stilstaande beelden kunt u interessante, van commentaar voorziene, diavoorstellingen maken. Ze kunnen handig zijn als stationaire achtergrond voor titels die over de film zijn gelegd. (Zie de paragraaf Titels en credits maken, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over het leggen van titels over de clip heen.) Stilstaande beelden hebben een standaardduur van vijf seconden. U kunt deze tijdsduur voor een bepaalde clip verlengen of inkorten door de greep van het knippunt over de tijdlijn te slepen. Wilt u de standaardduur wijzigen, dan kiest u Extra, Opties, waarna u op het tabblad Geavanceerd klikt, waar u een nieuwe waarde typt in het vak Speelduur. U zult trou-

Elke JPEG-afbeelding kan dienstdoen als foto die Windows Movie Maker gebruikt bij het bekijken van overgangen in het voorbeeldvenster. De standaardafbeeldingen zijn opgeslagen in %ProgramFiles%\ Movie Maker\Shared, als Sample1.jpg en Sample2.jpg (beide in de indeling 640×480) en Sample3.jpg en Sample4.jpg (in de breedbeeldindeling van 640×360). Wilt u uw eigen foto’s als voorbeeldmateriaal gebruiken, geef de afbeeldingen in deze map dan een andere naam. Kopieer vervolgens de nieuwe afbeeldingen naar deze map en gebruik de namen van de afbeeldingen die u vervangt. Aangezien dit een systeemmap is, moet u in de waarschuwingsdialoogvensters die verschijnen via Gebruikersaccountbeheer bevestigen dat u de bestaande afbeeldingen een andere naam wilt geven en dat de nieuwe afbeeldingen naar deze locatie kunnen worden gekopieerd.

Hoofdstuk 18

Uw eigen standaardafbeeldingen specificeren

716

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

wens zien dat het wijzigen van de standaardinstelling geen invloed heeft op foto’s die u al aan het project hebt toegevoegd.

Werken met overgangen Standaard voegt Movie Maker een simpele coupure in tussen de clips van uw films. Als u deze abrupte overgangen van de ene naar de volgende scène wilt voorkomen, kunt u kiezen uit 63 stijlvolle overgangen uit de ingebouwde collectie overgangen van Windows Movie Maker. Wilt u zien hoe een overgang er in de film uitziet, dan moet u de collectie Overgangen openen, een item in de lijst selecteren en in het voorbeeldvenster op de knop Afspelen klikken. De eenvoudigste manier om een overgang aan het project toe te voegen, is deze naar het storyboard te slepen. Sleep de overgang naar het kleine rechthoekige vlak vóór de volgende clip waar u naartoe wilt gaan. U kunt ook die clip selecteren, de overgang kiezen in het deelvenster Collecties en vervolgens op Ctrl+D drukken. Overgangen hebben een standaardduur van 1,25 seconden. Om de tijd te verlengen of in te korten dat een bepaalde overgang mag duren, opent u de tijdlijn, waar u de tijdschaal aanpast (door PageDown en PageUp of de knoppen Tijdlijn inzoomen en Tijdlijn uitzoomen te gebruiken), zodat de overgang zichtbaar wordt als een rechthoekig vlak op het overgangspoor. Klik vervolgens op de overgang en sleep de greep van het knippunt naar links of naar rechts. Wilt u de standaardduur van de overgang wijzigen, dan kiest u Extra, Opties, waarna u op het tabblad Geavanceerd klikt, waar u de waarde aanpast in het vak Overgangsduur. U zult trouwens zien dat het wijzigen van de standaardinstelling geen invloed heeft op overgangen die u eerder aan het project hebt toegevoegd. Wilt u een overgang met de naam Vervagen toevoegen (waarbij de ene videoclip de andere overlapt, zodat de eerste opname geleidelijk uit het zicht verdwijnt terwijl de tweede langzaam zichtbaar wordt), dan kunt u dat doen op de manier die we zojuist hebben beschreven (dat wil zeggen: sleep het object Vervagen vanuit de collectie Overgangen naar het storyboard). Als alternatief kunt u echter ook klikken op de tweede clip op de tijdlijn en vervolgens die clip naar links slepen, zodat deze de voorgaande clip gedeeltelijk overlapt. Als u dat doet, verschijnt een blauwe ster met een puntige vorm op de positie op de tijdlijn waar het vervagen zal beginnen.

Hoofdstuk 18

Figuur 18-11  Een overgang vervagen door een clip naar links te slepen

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

717

Aan de hand van de schermtip kunt u precies zien wanneer het vervagen gaat plaatsvinden. Let op: de tijdsduur die in de schermtip wordt vermeld, is echter die van de tweede clip en niet die van de vervaagactie. U kunt de tijdsduur van de vervaagactie berekenen door een notitie te maken van de positie van de tijdlijn op de afspeelbalk, die het begin van de tweede clip aangeeft. In het voorbeeld dat u net zag, staat de afspeelbalk op 0:01:00,00 en de begintijd van de vervaagactie is 0:00:44,00; de vervaagactie duurt dus 0,56 sec. Als u met de rechtermuisknop op de tijdlijn of op het storyboard klikt, ziet u de contextmenuopdrachten Infaden en Uitfaden. U kunt ook deze gebruiken als u vervaagovergangen wilt maken. Maar deze vervaagopties verschillen in twee opzichten van de vervaagovergangen die zojuist zijn besproken. In de eerste plaats faden ze in of uit naar zwart en dus niet in of uit naar de volgende clip. Ten tweede duren ze korter en kan de tijdsduur niet worden gewijzigd. Door deze verschillen beschouwt Windows Movie ­Maker ze als effecten en niet als overgangen. (In de collectie Effecten treft u ook overgangen aan die in- of uitfaden naar wit). We gaan ons nu bezighouden met het onderwerp effecten.

Werken met effecten Met uitzondering van de vier vervaageffecten die zojuist zijn genoemd, wijzigen de effecten in Windows Movie Make het hele uiterlijk van videoclips, en niet alleen het begin of eind. U kunt deze effecten gebruiken voor zaken als het helderder of donkerder maken van een clip, het snel of juist langzamer afspelen van een clip, de actie omkeren of spiegelen, een korrelig effect maken of een effect dat de film een oud karakter geeft enzovoort. Wilt u zien welke effecten beschikbaar zijn, dan selecteert u Effecten boven in de boomstructuur van Collecties. Als u wilt zien wat een effect doet, selecteert u het in het deelvenster Collecties, waarna u op de knop Afspelen in het voorbeeldvenster klikt.

U zult trouwens merken dat bepaalde effecten niet gecombineerd kunnen worden. Het effect Afnemen naar binnen zoomt bijvoorbeeld in op de geselecteerde clip (met andere woorden: de clip wordt langzaam bijgesneden vanaf de buitenkant naar het midden toe). De snelheid waarmee het effect dit inzoomen uitvoert, is zodanig uitgedacht dat het plaatsvindt tijdens de hele afspeelduur van de clip. Afnemen naar buiten doet precies het tegenovergestelde. Met Afnemen naar buiten begint de clip ingezoomd op het centrum, terwijl tijdens de hele afspeelduur steeds meer van de clip zichtbaar wordt. Als u probeert beide effecten gelijktijdig toe te passen, gebruikt ­Movie Maker het effect dat hoger in de lijst staat en negeert het het andere effect.

Hoofdstuk 18

In tegenstelling tot overgangen kunnen effecten worden gecombineerd. U kunt een clip dus bijvoorbeeld zowel een donker als korrelig uiterlijk geven door de effecten Helderheid, Afname en Filmkorrel toe te voegen. U kunt op dezelfde clip wel zes effecten tegelijk toepassen. Als u hetzelfde effect meerdere malen toepast op dezelfde clip, wordt het effect intensiever. Als u bijvoorbeeld twee keer Versnellen, dubbel gebruikt, wordt de afspeelsnelheid vier keer zo hoog.

718

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Wilt u een effect aan een clip toevoegen, dan selecteert u het gewenste effect en sleept dit naar de clip. U kunt dat met evenveel gemak op zowel de tijdlijn als op het storyboard doen. Windows Movie Maker maakt de ster op het storyboard donkerder (kijk links onder op de clip) om te laten zien dat er een effect wordt toegepast; op de tijdlijn komt een ster te staan die er anders niet zou zijn. Als u op een clip meerdere effecten toepast, ziet u op het scherm ook meerdere sterren, boven op elkaar gestapeld. Als een alternatieve methode voor het toevoegen van effecten, kunt u ook met de rechtermuisknop op de clip klikken en in het contextmenu Effecten kiezen. Zoals u kunt zien in figuur 18-12, kunt u via het dialoogvenster Effecten toevoegen of verwijderen in één keer meerdere effecten toevoegen. Het is ook een handige manier om te zien welke effecten u al hebt toegepast. (Nog een manier om dat te doen, is de muis op het vierkant met de blauwe rand in het storyboard van een clip te laten rusten.)

Figuur 18-12  Als u met de rechtermuisknop op een clip klikt en Effecten kiest, kunt u effecten toevoegen of verwijderen (of gewoon zien welke effecten er al zijn toegepast)

Werken met geluid

Hoofdstuk 18

Zoals we al eerder hebben opgemerkt, laat de tijdlijn in Windows Movie Maker twee audiosporen zien. Een van deze sporen, het Audiospoor, is het geluid dat is vastgelegd op uw videobron (in feite de microfoon op de camera of de microfoon van uw computer als u video-opnamen hebt gemaakt via een webcam). Via het andere spoor, Audio/Muziek geheten, kunt u een aparte geluidlaag toevoegen, zoals achtergrondmuziek afkomstig van een WMA- of MP3-bestand, geluidseffecten die zijn opgenomen in een WAV-bestand of gesproken commentaar dat u hebt opgenomen en aan de film wilt toevoegen. Het audiospoor is een onderdeel van het videospoor, met dien verstande dat de objecten ervan niet onafhankelijk van de video-opnamen waartoe ze behoren, kunnen worden verplaatst of geknipt. Objecten op het audio-/muziekspoor kunnen daarentegen vrijelijk worden verplaatst en kunnen aan beide uiteinden worden geknipt.

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

719

Achtergrondmuziek of audio toevoegen Als u geluid aan het project wilt toevoegen, moet u zich er eerst van overtuigen dat u in het bezit bent van muziek in de vorm van een clip in Windows Movie Maker. Als u een cd-nummer wilt, gebruik dan Windows Media Player om het nummer te rippen en importeer vervolgens het uiteindelijke WMA-bestand in Windows Movie Maker. (Zie de paragraaf Cd’s rippen, in hoofdstuk 16, voor informatie over de conversie van cd-nummers naar digitale bestanden.) Open de tijdlijn en breidt hem, indien nodig, naar boven uit (sleep de blauwe balk boven in het deelvenster), zodat u een goed overzicht hebt van het audio-/muziekspoor. Sleep vervolgens de clip naar dat spoor. Wilt u een audio/muziekobject exact binnen een ­v ideospoor plaatsen, speel het videospoor dan af via de tijdlijn. Wanneer u op het punt bent aangeland waar u het geluid wilt synchroniseren, klikt u in het voorbeeldvenster op de knop Pauze. De afspeelcursor in de tijdlijn geeft u nu de gelegenheid de geluidsclip op eenvoudige wijze op de juiste plaats te zetten. (Pas eventueel de positie van deze cursor aan met behulp van de knoppen Vorig frame en Volgend frame om de cursor precies op de gewenste plaats te krijgen.) Let op: in tegenstelling tot video, die alleen kan worden gekoppeld aan de laatste clip op het videospoor of alleen kan worden ingevoegd tussen bestaande clips, kunnen geluidsclips overal op het audio-/muziekspoor worden geplaatst. Voordat u de clip loslaat op het spoor en u de aanwijzer naar links en rechts verschuift, kunt u aan een helderblauw invoegpunt zien waar het geluid terechtkomt zodra u de muisknop loslaat. Nota bene

Eerst clips, dan pas geluid Clips op het audio-/muziekspoor zijn niet verankerd aan de videoclips waarmee ze synchroon lopen. Als de videoclips worden verplaatst (omdat u bijvoorbeeld nog een videoclip invoegt of een clip knipt), zult u het geluid en de video opnieuw synchroon met elkaar moeten laten lopen. Wilt u frustraties vermijden, zet dan eerst de visuele blokken op hun plaats en voeg dan het geluid toe.

Hoofdstuk 18

Als u de muisaanwijzer op een vloeiende manier onder een set clips op het videospoor plaatst, zult u zien dat het invoegpunt telkens heel kort pauzeert wanneer u in de buurt van een clipbegrenzing komt. Dit is heel handig en is bedoeld u te helpen geluidsclips synchroon te laten lopen met videoclips.

720

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Gesproken commentaar toevoegen Als u een microfoon op de computer hebt aangesloten, kunt u het gehele project of delen van een project afspelen en tekst of commentaar inspreken bij de beelden die u ziet. Volg deze stappen: 1 Open de tijdlijn en zorg ervoor dat het audio-/muziekspoor zichtbaar is. 2 Plaats de afspeelcursor (het blauwe balkje dat door alle vijf sporen loopt) op de plaats waar u wilt beginnen met het inspreken van de tekst. (Het audio-/muziekspoor moet op deze plaats wel leeg zijn; u kunt namelijk geen tekst inspreken over een bestaande audio-/muziekclip.) 3 Kies Extra, Tijdlijn van gesproken tekst (of klik op het pictogram Tijdlijn van gesproken tekst op de werkbalk van de tijdlijn). 4 In het venster Tekst inspreken dat verschijnt, moet u ervoor zorgen dat de optie Audioapparaat correct staat ingesteld.

Figuur 18-13  Een tekst inspreken

Hoofdstuk 18

5 Spreek in de microfoon op het geluidsniveau en op een afstand waar u zich lekker bij voelt. Pas de instelling voor Ingangsniveau, uw geluidsniveau of uw positie ten opzichte van de microfoon aan als de potmeter in de rode zone verdwijnt of als er helemaal geen signaal is. )

Als u andere geluidsclips hebt op het audio-/muziekspoor rechts van de huidige positie, schakel dan het selectievakje Tekst inspreken beperken tot beschikbare vrije ruimte op het audio-/muziekspoor in. (Als u namelijk te veel tekst in-

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

721

spreekt, worden opeenvolgende objecten naar rechts verplaatst terwijl u de tekst inspreekt.) )

Als de video waarbij u tekst wilt inspreken, zelf al veel geluid heeft, schakel dan het selectievakje Luidsprekers dempen in (of zet de luidsprekers helemaal uit). Anders pikt de microfoon bij uw stem wat van dat geluid op terwijl u bezig bent de tekst in te spreken.

6 Klik op Tekst inspreken starten. Windows Movie Maker begint met het afspelen van het project op de huidige afspeelpositie, zodat u uw woorden kunt aanpassen aan wat u ziet in het voorbeeldvenster. Zodra u uw zegje hebt gedaan, klikt u op Tekst inspreken stoppen. Windows Movie Maker vraagt u om een bestandsnaam en locatie voor het geluid dat u zojuist hebt opgenomen. Vervolgens importeert het dat geluidsbestand en maakt het een audioclip, plaatst die clip in dezelfde map waar de videoclip staat waarbij u de tekst hebt ingesproken en zet uiteindelijk die clip op de gewenste positie in het audio-/muziekspoor. Plaats de afspeelcursor op die plek en speel het project opnieuw af om te garanderen dat alles naar wens is. Sla vervolgens uw werk op (of verwijder de clip uit de tijdlijn en probeer het opnieuw).

De geluidsbalans wijzigen tussen de audio- en audio-/muzieksporen

Figuur 18-14  De balans van de twee sporen aanpassen

Titels en credits maken Geen enkele film is compleet zonder titels en credits (ook wel aftiteling genoemd). Windows Movie Maker heeft een elementaire editor voor het maken van dergelijke noodza-

Hoofdstuk 18

Standaard behandelt Windows Movie Maker de twee geluidssporen neutraal. U kunt evenwel de balans aanpassen, zodat de achtergrondmuziek of de ingesproken tekst minder belangrijk of juist belangrijker wordt dan de geluidscomponent van de ­v ideoclips. Wilt u de balans wijzigen, dan kiest u Extra, Audioniveaus of u klikt op het pictogram Audioniveaus aan de linkerkant van de tijdlijn- of storyboardwerkbalk. Het dialoogvenster Audioniveaus dat verschijnt heeft geen enkele modus, wat inhoudt dat u het geopend kunt laten staan op het scherm, beginnen met afspelen en vervolgens de schuifregelaar naar links of rechts kunt verplaatsen totdat u de balans hebt waarnaar u zocht. Let op: de instelling Audioniveaus geldt voor het hele actieve project. U kunt de instelling niet aanpassen voor verschillende delen van een project afzonderlijk, maar projecten kunnen wel verschillende balansinstellingen hebben.

722

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

kelijkheden, compleet met een selectie aan tekstopmaak- en animatiestijlen. U kunt de editor gebruiken voor het maken van begintitels, credits aan het eind, van titels die tussen de scènes door in uw film verschijnen of titels die boven op stilstaande beelden of clips in de film komen te staan. Behalve in het laatste geval komen de titels in het project te staan op het videospoor van de tijdlijn, waar u de duur ervan kunt wijzigen door de beginpuntgrepen te slepen. Titels die boven op een clip staan, verschijnen in het titeloverlayspoor; u kunt ze verplaatsen om ze synchroon met de video te laten lopen. Als u de titeleditor wilt openen, kiest u Extra, Titels en credits. De titeleditor vraagt u vervolgens op te geven waar u de titel wilt laten verschijnen. Nadat u op een van de plaatsingsopties hebt geklikt, ziet u een uit twee vakken bestaand bewerkscherm (zie figuur 18-15).

Figuur 18-15  Een titeltekst invoeren

Hoofdstuk 18

(Als u ervoor hebt gekozen de titel aan het eind van het huidige project te plaatsen, gaat de editor ervan uit dat u credits wilt opnemen en geeft u ruimten om daar namen en onderdelen in te kunnen voeren.) Nadat u de titeltekst hebt getypt, kunt u op de beide andere koppelingen op deze pagina klikken om het lettertype en de kleur aan uw wensen aan te passen en om een keus te maken uit een van de beschikbare animatiestijlen. Kijk in het voorbeeldvenster om uw keuzen in actie te zien.

Het gebruik van het storyboard en de tijdlijn om een project samen te stellen

723

Werken met Automatische film om automatisch ­ films te genereren De knop Automatische film (ook beschikbaar als de bovenste optie in het menu Extra) stelt automatisch een project samen op basis van de inhoud van de actieve map Collecties. Automatische film lijkt misschien meer op een handigheidje dan op een nuttige functie. Maar als u een set clips hebt die gezamenlijk een goed samenhangend verhaal vertellen, is het de moeite waarde om Automatische film eens los te laten op uw materiaal, gewoon om even te kijken wat het resultaat is. Toegegeven, u zult dat resultaat waarschijnlijk niet publiceren zonder de noodzakelijke wijzigingen aan te brengen. Maar misschien vindt u het wel een handig beginpunt, dat u kunt bewerken tot iets dat toch voldoening geeft. U doet er in ieder geval ideeën mee op. Wilt u gebruikmaken van de optie Automatische film, begin dan met het maken van een Collectiesmap met daarin alle videoclips die u in de film wilt opnemen. (U hoeft zich op dit punt nog geen zorgen te maken over het geluid.) Klik vervolgens op de knop Automatische film (of kies Extra, Automatische film) en het venster uit figuur 18-16 verschijnt.

Kies een van de zes beschikbare bewerkingsstijlen. Klik op de koppeling onder in het venster om de titeltekst en een audiobestand voor de achtergrond te specificeren (Automatische film sluit de muziek in uw audio-/muziekspoor in zonder daarvan een clip te maken, iets dat u zelf niet kunt doen!) en klik vervolgens op Film automatisch maken. Windows Movie Maker neemt een paar minuten de tijd om uw audio en video te analyseren en presenteert vervolgens het resultaat op de tijdlijn en in het storyboard.

Hoofdstuk 18

Figuur 18-16  Bewerkingsstijlen voor een automatische film

724

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Films opslaan en delen Als uw project kant en klaar op de tijdlijn en in het storyboard staat, is het tijd om Windows Movie Maker een film te laten maken. Als het deelvenster Taken zichtbaar is, klikt u op een van de koppelingen onder het kopje Publiceren in. Of klik op de knop Film publiceren om de wizard Film publiceren te openen (zie figuur 18-17). Het eerste scherm van de wizard biedt dezelfde opties als het deelvenster Taken.

Figuur 18-17  De Dvd-optie die u hier ziet, is alleen aanwezig in de Windows Vista-edities Home Premium en Ultimate

Publiceren voor afspelen op de computer

Hoofdstuk 18

Uw eerste optie is de film als bestand op uw computer op te slaan (of op een gedeeld netwerkstation). Nadat u een bestandsnaam en locatie hebt gespecificeerd en op Volgende hebt geklikt, wordt u gevraagd om een kwaliteitsbeslissing te maken. Als u niet de standaardoptie Beste kwaliteit voor afspelen op mijn computer (aanbevolen) accepteert, kunt u op Meer instellingen klikken en de vervolgkeuzelijst openen om de reeks opties te bekijken die u in figuur 18-18 ziet. Als u moeite hebt een keus te maken tussen grootte/kwaliteit, blader dan door de lijst en kijk eens bij de informatie in de vensters Filminstellingen en Bestandsgrootte onder in het scherm. De optie Comprimeren naar is handig als u de bestandsgrootte wilt beperken en geen van de kant-en-klare opties bevredigend zijn.

Films opslaan en delen

725

Figuur 18-18  Meestal is de eerste optie ook de beste. Maar als u meer controle wilt over de grootte en kwaliteit van de afgespeelde film, kunt u door deze opties bladeren terwijl u de onderkant van het scherm in de gaten houdt

Publiceren op een beschrijfbare cd

U moet een beschrijfbare cd in uw cd- of dvd-speler plaatsen om verder te kunnen gaan met deze optie. Zodra de wizard klaar is met het publiceren van de film, wordt de schijf uitgeworpen (voor het geval u nog een cd-kopie wilt maken). Wilt u nog een film publiceren op dezelfde schijf, dan sluit u de speler, waarna u het project voorbereidt en teruggaat naar de wizard. Rechtsonder in het dialoogvenster, onder het kopje Bestandsgrootte, wordt een schatting gegeven van de grootte van het bestand dat u op het punt staat te maken, met de vermelding van de beschikbare ruimte op de cd.

Hoofdstuk 18

De vorige edities van Windows Movie Maker ondersteunden een video-cd-indeling die HighMAT wordt genoemd. In Windows Vista wordt deze technologie niet langer ondersteund. Als u de optie kiest om een film te publiceren (oftewel te verzenden) op een beschrijfbare cd, wordt het bestand opgeslagen als Windows Media Video-bestand met een zodanige bitrate dat het bestand op één cd past.

726

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Publiceren in de correcte indeling en hoogte-/breedteverhouding Voordat u begint met de soms tijdrovende en saaie taak van het omtoveren van uw project in een film, kunt u het beste even controleren of de instellingen betreffende de hoogte-/breedteverhouding en video-indeling geschikt zijn. (Kies Extra, Opties en klik op het tabblad Geavanceerd om de instellingen te bekijken of te wijzigen.) Normaal gesproken scant Windows Movie Maker zelf de indeling en de hoogte-/breedteverhouding van het videomateriaal en stelt deze parameters dienovereenkomstig in. Voor het merendeel van de gebruikers in de Verenigde Staten zijn deze instellingen 4:3 (hoogte-/breedteverhouding) en NTSC (video-indeling). Deze moet u dus met uw situatie in overeenstemming brengen. NTSC, wat National Television System Committee betekent, is de standaarduitzendnorm in de Verenigde Staten en vandaar dat de norm die wordt ondersteund door videoapparatuur is geconfigureerd voor gebruik in dit land. Windows Movie Maker ondersteunt ook PAL, ofte wel Phase Alternating Line, de standaardnorm die wordt gebruikt in andere delen van de wereld. Als u van plan bent de film opnieuw te genereren voor een digitaal videoapparaat dat is geconfigureerd voor PAL, moet u natuurlijk wel zeker weten dat de video-indeling is ingesteld op PAL. Veel moderne camcorders kunnen opnamen maken in zowel de breedbeeldschermmodus 16:9 als in de meer voorkomende 4:3-modus. Als uw videomateriaal is vastgelegd op 16:9 en u van plan bent dit te bekijken in die verhouding, zorg er dan voor dat de instelling voor hoogte-/breedteverhouding is ingesteld op 16:9 voordat u de film genereert. U kunt zowel materiaal op 4:3 als 16:9 genereren, maar als u dit overweegt, moet u dit vast en zeker eerst in het voorbeeldvenster bekijken voordat u het genereert. Anders krijgt u last van hinderlijke vervormingen.

Een film publiceren als bijlage bij een e-mailbericht

Hoofdstuk 18

U kunt elk Movie Maker-project als opslaan film en deze met vrienden en familie delen als bijlage bij een e-mailbericht. Omdat veel e-mailsystemen een drempel leggen bij de bestandsgrootte van bijlagen, staat Windows Movie Maker niet toe dat u een film maakt die groter is dan 10 MB. U kunt deze drempel verhogen in stappen van 1 MB, tot een maximum van 25 MB. Hiertoe kiest u Extra, Opties, klikt u op het tabblad Geavanceerd en past de optie Maximale bestandsgrootte voor het verzenden van een film als bijlage bij een e-mailbericht aan. Wanneer u deze optie kiest en op Volgende klikt, begint Windows Movie Maker onmiddellijk met het publiceren (oftewel verzenden) van het project, zonder stil te staan bij kwaliteitsbesluiten van uw kant. Wanneer het programma klaar is, opent het uw standaard e-mailprogramma, maakt een nieuw bericht en koppelt daaraan

Films en foto’s op eigen dvd’s plaatsen

727

het zojuist gemaakte filmbestand. Voeg een adres en een kort bericht toe, klik op Verzenden en klaar is Kees.

Publiceren op een digitale videocamera De laatste publicatieoptie plaatst de film terug op digitale band (of andere media) in een digitale videocamera. De camera moet aan staan, ingesteld zijn op de afspeel­modus en zijn aangesloten op een IEEE 1394-poort. Plaats een nieuwe tape in de camera, klik op Volgende en Windows Movie Maker doet de rest. Deze optie bewaart de film in optimale kwaliteit. (Het is natuurlijk ideaal als u deze optie gebruikt met filmmateriaal dat u met maximale kwaliteit hebt vastgelegd.) Nadat u de film hebt teruggekopieerd naar de videoband, kunt u deze bewaren, op een ander medium overzetten, exporteren naar een andere computer of zelfs opnieuw importeren in Windows Movie Maker, om daar verder te bewerken als u nog manieren kunt bedenken om de film te verbeteren of te verfraaien.

Films en foto’s op eigen dvd’s plaatsen ○ ● ○ ○ ●

In de vorige paragraaf hebben we het nog niet gehad over de optie Publiceren op dvd. Dat komt doordat dit niet echt een functie van Windows Movie Maker is. In plaats daarvan slaat Movie Maker, wanneer u op deze optie hebt geklikt, het project op, sluit het en verzendt het naar een volstrekt andere toepassing, namelijk Windows DVD Maker. Zoals we aan het begin van dit hoofdstuk al hebben opgemerkt, is DVD Maker alleen beschikbaar in de Windows Vista-edities Home Premium en Ultimate. Elke andere editie van Windows Vista kan gegevens-dvd’s branden voor het maken van een back-up en om af te spelen op andere computers. Maar u hebt DVD Maker nodig of een gelijkwaardig programma van derden als u dvd-schijven wilt maken die kunnen worden afgespeeld in de huiskamer op een gewone dvd-speler die is aangesloten op de tv. DVD Maker heeft geen pulldownmenu’s. In plaats daarvan wordt gebruikgemaakt van een wizard met twee stappen: eerst plaatst u alle elementen bij elkaar die op de dvd moeten komen (digitale videobestanden in WMV- of AVI-indeling en foto’s in elke indeling die door Windows Vista wordt herkend). Vervolgens voegt u een titel toe en maakt u een dvd-menu, dat met een afstandsbediening kan worden beheerd. Wanneer beide stappen voltooid zijn, gaat u het project branden. Als u begint met klikken op de optie Publiceren op dvd in Movie Maker, wordt DVD Maker automatisch geopend, met het pas opgeslagen project in de lijst met items die op de nieuwe dvd komen. Figuur 18-19 toont de beschikbare opties.

Hoofdstuk 18

Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

728

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Figuur 18-19  Vergeet niet een schijftitel te typen in het vakje onder in dit dialoogvenster voordat u verdergaat met de volgende stap

Als u met DVD Maker bij het begin begint of als u op de dvd aanvullende inhoud wilt plaatsen, klikt u op de koppeling Items toevoegen boven het inhouddeelvenster. Gebruik de koppeling Items verwijderen om de huidige selectie te wissen uit de lijst met items die op de dvd komt. Voer in het vak onder in het dialoogvenster een schijftitel in en klik op Volgende om door te gaan. Via de stap Gereed voor branden van schijf (zie figuur 18-20) kunt u een keus maken uit een aantal menustijlen en vervolgens het menu aan uw voorkeuren aanpassen. Met de vier knoppen aan de bovenkant van dit dialoogvenster kunt u een voorbeeld zien van het dvd-menu gebaseerd op de huidige instellingen en individuele elementen van de dvd aan uw wensen aanpassen. De volgende opties zijn beschikbaar: )

Hoofdstuk 18

Voorbeeld. Opent een pagina waar u de dvd kunt testen met behulp van knoppen op het scherm die de knoppen simuleren die u vindt op de afstandsbediening van een dvd-speler. U kunt niet alleen zien hoe de menu’s eruitzien, maar ook hoe ze werken. Ook zijn er voorbeeldknoppen aanwezig uit andere aangepaste schermen.

Films en foto’s op eigen dvd’s plaatsen

729

Figuur 18-20  U kunt een van de standaardmenustijlen accepteren, zoals de optie Plak-

)

Menutekst. Bevat besturingselementen voor de bewerking, waarmee u de dvdt­ itel kunt bewerken, de tekst kunt aanpassen die op de knoppen Afspelen en Scènes staan, lettertypen, lettertypekleuren en lettertypestijlen kunt kiezen en notities kunt toevoegen.

)

Menu aanpassen. Bevat naast dezelfde lettertypeopties als de optie Menutekst ook nog opties om de videoclips en geluiden, die worden afgespeeld terwijl het menu zichtbaar is, aan uw smaak aan te passen. Standaard pikt DVD Maker fragmenten uit de items in het project en gebruikt deze om het menu een beetje Schwung te geven. Als de gekozen fragmenten niet geschikt zijn, kunt u uw eigen korte, aangepaste videobestanden maken, deze opslaan in WMV-indeling en ze hier gebruiken. U kunt ook wat alternatieve achtergrondmuziek kiezen om bij het menu af te spelen. Klik op Stijl wijzigen om de wijzigingen te accepteren die u zojuist hebt aangebracht. Let ook op de knop Opslaan als nieuw stijl, waarmee u de op maat gemaakte opties kunt toevoegen aan de menulijst, zodat u de wijzigingen die u hier aanbrengt opnieuw kunt gebruiken.

Hoofdstuk 18

boek die u hieronder ziet, of gebruikmaken van de rij knoppen langs de bovenkant van dit venster om het menu aan uw wensen aan te passen

730

Hoofdstuk 18  Films en dvd’s maken en bekijken

Figuur 18-21  Het schijfmenu aanpassen )

Diavoorstelling. Bevat opties die geschikt zijn voor het maken van een dvd met niets anders dan foto’s. U kunt audiobestanden opnemen als audiospoor, de hoeveelheid tijd wijzigen dat elke foto op het scherm zichtbaar is en overgangseffecten selecteren. De interessantste optie biedt het venster Lengte van diavoorstelling aanpassen aan muziekduur, waarmee automatisch de intervallen tussen de foto’s kunnen worden aangepast, zodat de voorstelling begint en eindigt op de tonen van de muziek.

Zodra u klaar bent met het aanpassen van de menu’s, plaatst u een lege dvd in de speler, waarna u op de knop Branden klikt. Bereid u wel voor op een lange zit.

Hoofdstuk 18

19 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ● ◐ ◐ ●

Werken met Windows Media Center

Aan de slag met Windows Media Center  732 Tv-programma’s opnemen en bekijken  743 Een Media Center Extender aansluiten en gebruiken  751 Een mediabibliotheek delen met andere pc’s  752

Windows Media Center is een van de meest probleemloze, meest verfijnde onderdelen van Windows Vista. Maar dat is geen verrassing; ten slotte is dit de vierde belangrijke versie van een product dat al sinds 2002 aan de weg timmert, terwijl zijn onmiddellijke voorganger, Windows XP Media Center editie 2005, lyrische kritieken kreeg voor zijn gebruikersvriendelijkheid en algemene betrouwbaarheid. Wanneer u zich een voorstelling maakt van een Media Center, projecteert u dat waarschijnlijk in de huiskamer, gekoppeld aan een high-definition LCD-breedbeeld-tv en een stereosysteem. Maar een pc met Media Center voelt zich net zo thuis in slaapzalen, hotelkamers, kantoren, slaapkamers en andere relatief kleine ruimten, waar een computerscherm groot genoeg is om te fungeren als vervanger van de tv en waar u een afstandsbediening kunt gebruiken om te spelen met een jukebox die tot de nok is gevuld met muziek, diavoorstellingen en video’s. Met aanvullende hardwareuitbreidingen kan een pc met Media Center ook live of opgenomen tv-programma’s laten zien in meerdere kamers tegelijk, via een bekabeld of draadloos netwerk. Windows Media Center wordt meegeleverd met de beide Home-edities van Windows Vista: Home Premium en Ultimate. Door de juiste hardware en een antenne of een satellietverbinding toe te voegen, kunt u Media Center zodanig configureren dat het dienst kan doen als digitale videorecorder met een capaciteit die alleen wordt beperkt door de hoeveelheid schijfruimte die u eraan toekent. Media Center gebruikt dezelf-

732

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

de hardware en mediaprogrammatuur als Windows; de Muziekbibliotheek wordt bijvoorbeeld gedeeld met Windows Media Player, dus een cd die u ript in Media Player verschijnt ook in Media Center. Edities Windows Media Center is alleen aanwezig in de edities Home Premium en ­Ultimate. Alle computers kunnen gebruikmaken van de functie Bibliotheek ­delen (Media delen) van Windows Media Player, waarmee computers en media­ spelers via een netwerk toegang hebben tot de hele of een deel van de media­ bibliotheek op een computer met Windows Vista. (U zult zien dat in dit hoofdstuk ‘bibliotheek’ en ‘mediabibliotheek’ door elkaar worden gebruikt, min of meer in overeenstemming met de oorspronkelijke uitgave. In alle gevallen bedoelen we ‘mediabibliotheek’: de officiële naam in Windows Media Player).

Windows Media Center is een groot programma met een rijkdom aan functies, dus in ons streven om dit in één hoofdstuk onder te brengen zullen, per definitie, bepaalde belangrijke onderwerpen echt in vogelvlucht moeten worden behandeld. Ons onmiddellijke doel is u te helpen Media Center te installeren, zodat u ermee uit de voeten kunt, ongeacht in welke kamer het programma wordt toegepast.

Aan de slag met Windows Media Center Als u een eenvoudige systeemconfiguratie hebt (met name als er geen tv-tuner aanwezig is of een aansluiting op een luxe stereosysteem), kunt u Media Center met letterlijk twee muisklikken installeren (of twee keer op een afstandsbediening drukken ). De eerste keer dat u Media Center start, krijgt u het welkomstscherm te zien dat hieronder is weergegeven. Als u de optie Snelle installatie kiest en op OK klikt, komt u onmiddellijk terecht in de interface van Windows Media Center, klaar om muziek, films, of video’s af te spelen of om te bladeren door uw bibliotheek met digitale foto’s (zie figuur 19-1). Als u de optie Aangepaste installatie kiest, wordt u meegenomen naar een scherm met vereiste installatieopties die uw netwerk en internetverbinding controleren en waar u verschillende mogelijkheden worden geboden om de privacyverklaring van Media Center door te nemen. Ervan uitgaande dat uw netwerk al is geïnstalleerd, vindt u de enige belangrijke optie op de pagina Afspelen met extra informatie, die u ziet in figuur 19-2, waar u kunt besluiten of u informatie wilt downloaden van internet, zoals albumhoezen voor albums en dvd’s, informatie over films en tv-gidsen. De meesten zullen hier op Ja klikken. Als u klaar bent met de Vereiste installatie, kunt u door elk van de vier Aanvullende installatieopties wandelen (zie figuur 19-3). We behandelen de procedure van het configureren van een of meer tv-tuners in de paragraaf Tv-programma’s opnemen en bekijken, verderop in dit hoofdstuk.

733

Hoofdstuk 19

Aan de slag met Windows Media Center

Figuur 19-1  Het welkomstscherm van Windows Media Center

Figuur 19-2  Als u van plan bent hier op Ja te klikken en u geen weergave- of audioopties aan uw wensen hoeft aan te passen, kiest u in plaats daarvan Snelle installatie, zodat u niet steeds door half dozijn vensters hoeft te klikken

De tweede en derde optie zijn rechttoe-rechtaan wizards, die u helpen bij het aanpassen van de instellingen van de schermweergave en luidsprekers, zodat u daar optimaal van kunt genieten. Via de laatste optie in het menu kunt u opgeven welke mappen Media Center moet gebruiken bij het opzetten van de bibliotheek (zie figuur 19-4). Standaard bevat de bibliotheek alle mappen die op dit moment worden bijgehouden door Windows Media Player in de account waarmee u bent aangemeld. U kunt hier of in Windows Media Player mappen toevoegen aan of verwijderen uit de lijst; de resultaten zijn direct zichtbaar in beide locaties.

734

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Zie de paragraaf Uw mediabibliotheek beheren, in hoofdstuk 15, voor bijzonderheden over de manier waarop de lijst met mappen wordt gecontroleerd in Windows Media Player en Media Center.

Figuur 19-3  Aanvullende installatieopties

Figuur 19-4  De mappen Muziek, Afbeeldingen en Video’s controleren Nadat u uiteindelijk beide stadia van de installatie onder begeleiding hebt voltooid, kunt u een keuze maken uit een lijst met aanvullende configuratieopties in het menu Instellingen. Wilt u dit menu openen, dan dient u een van de volgende technieken te gebruiken: )

Druk op de afstandsbediening van Media Center op de groene knop om naar de startpagina te gaan en selecteer vervolgens Instellingen in het menu Taken. U kunt ook via een muziek-, foto- of tv-pagina op Meer info op de afstandsbediening drukken en Instellingen kiezen in het contextmenu.

)

Gebruikt u de muis en het toetsenbord, klik dan op de groene knop linksboven in het Media Center-venster om naar de startpagina te gaan. (Als de groene knop niet zichtbaar is, klikt u ergens in het venster Media Center en verplaatst u de muis om hem zichtbaar te maken.) Gebruik vervolgens pijl-omhoog en pijl-omlaag om door de opties in het hoofdmenu te bladeren. Druk op pijl-links wanneer u bij Taken komt om de optie Instellingen te selecteren, waarna u op de spatiebalk of op Enter drukt.

U krijgt dan een verzameling handige opties te zien in het menu Algemeen, waar u de Media Center-instellingen kunt wijzigen die u ziet in tabel 19-1.

Tabel 19-1  De opties in het menu Algemeen van Media Center Menuoptie

Beschikbare opties

Opstarten en venstergedrag

Pas het gedrag van het Media Center-venster aan, onder andere waar het programma automatisch met Windows wordt gestart.

Visuele en geluidseffecten

Kies een kleurenschema, stel een achtergrondkleur in die het scherm kan opvullen als het videosignaal niet in het weergavescherm past (zwart of een grijstint die op maat kan worden gemaakt). U kunt overgangseffecten en geluiden voor menuhandelingen aan- en uitzetten.

Opties voor programma’s

Bewerk de bibliotheek met Media Center-spelletjes en invoegtoepassingen en regel hoe ze reageren op de interface van Media ­Center.

Windows Media Center instellen

Configureer de internetverbinding, luidsprekers, tv-signaal en tv of beeldscherm. De optie Installatie opnieuw uitvoeren zet alle opties in Media Center terug op hun oorspronkelijke waarde en start opnieuw de installatie met wizards, die u al in eerste instantie hebt uitgevoerd.

Ouderlijk toezicht

Vergrendel de toegang tot programma’s gebaseerd op de kijkcijfers van tv-programma’s of films; de toegang wordt geregeld door een viercijferige pincode die u zelf invoert.

Opties voor automatisch downloaden

Bepaal of en wanneer Media Center albumhoezen en andere informatie van het internet gaat ophalen. Door de optie Nu downloaden wordt de programmagids onmiddellijk ververst.

Optimalisatie

Schakel dat ene selectievakje in om eenmaal per dag een tijdstip op te geven waarop Windows de Ehshell.exe-procedure (de Media Center-’schil’ dus) opnieuw start. Deze herstart vindt niet plaats als u aan het kijken of luisteren bent of als de recorder actief is.

Over Windows Media Center

Geef het versienummer van Media Center weer plus de servicevoorwaarden voor de online programmagids.

Privacy

Lees de privacyverklaring en pas bepaalde privacyinstellingen aan die van invloed zijn op internetverbindingen en de tv-programmagids.

735

Hoofdstuk 19

Aan de slag met Windows Media Center

736

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Het gebruik van de interface van Media Center met een resolutie van minstens 1920×1080 Iemand deed eens de waarneming dat we werken met computers die op ongeveer een meter van ons af staan en dat we kijken naar elektronische consumentenproducten van een afstand van circa drie meter. En aldus vond het principe van de interface van 1920×1080 pixels het levenslicht, wat bepalend is voor het ontwerp van Windows ­Media

Laat Media Center zichzelf starten Als u een systeem hebt geïnstalleerd met als primaire functie het uitvoeren van Media Center, waarom blijft u dan elke keer dat u uw computer start op het bureaublad van Windows steken? Kies in het menu Instellingen de optie Opstarten en venstergedrag en selecteer de optie Windows Media Center starten als Windows wordt gestart, die niet is geselecteerd in de standaardinstellingen die hier worden weergegeven.

Figuur 19-5  Het menu Opstarten en venstergedrag Als uw gebruikersaccount de enige account op het systeem is en geen wachtwoord heeft, gaat u rechtstreeks naar de startpagina van Media Center zodra u uw computer start. Als u automatisch wilt starten met een account die door een wachtwoord wordt beveiligd, opent u het dialoogvenster Uitvoeren (druk op Windows-logo+R) en typ control userpasswords2. Op het tabblad Gebruikers in het dialoogvenster Gebruikersaccounts schakelt u het selectievakje Gebruikers moeten een gebruikersnaam en wachtwoord opgeven om deze computer te kunnen gebruiken uit, waarna u de gebruikersnaam en het wachtwoord invoert als u daarom wordt gevraagd. Door deze optie wordt u automatisch aangemeld als u de geselecteerde account gebruikt zodra u uw computer start.

Center. Elk menu en elke optie in Media Center is zodanig ontworpen dat u het kunt zien als u helemaal aan de andere kant van de kamer staat en door menu’s bladert met een afstandsbediening met behulp van vier pijltjes en een grote OK-knop. Wanneer u Windows Media Center voor de eerste keer start, wordt u meegenomen naar de startpagina, met daarin menu’s met schuifbalken die bedoeld zijn om te worden gebruikt met een afstandsbediening. Het meest opvallende voorwerp op de afstandsbediening van Media Center is een grote groene knop die u, wanneer u erop drukt, terugbrengt naar deze startpagina. Strikt genomen hebt u echter geen afstandsbediening nodig om met de functies van Media Center te kunnen werken. U kunt een pc-toetsenbord simuleren door de pijltoetsen te gebruiken om naar boven, naar beneden, naar rechts en naar links te gaan en door op de spatiebalk te drukken en met de linkermuisknop te klikken simuleert u het drukken op de OK-knop op de afstandsbediening. Figuur 19-6 toont de startpagina van Media Center.

Figuur 19-6  Gebruik de knoppen pijl-omhoog en pijl-omlaag op de afstandsbediening

om de opties in het hoofdmenu op de startpagina van Media Center te kunnen selecteren. Gebruik de knoppen pijl-rechts en pijl-links om in elk menu andere opties te kiezen

Zag u in deze figuur de stand veranderen? De interface van Media Center in Windows Vista is geoptimaliseerd voor een scherm dat gebruikmaakt van een 16:9-­verhouding en niet de standaard 4:3-verhouding van computerbeeldschermen. Een dergelijk scherm vindt u op een HDTV-scherm of een LCD-beeldscherm. Het ontwerp van Media Center is eveneens geoptimaliseerd voor het bladeren met behulp van de basismenu’s en de standaardpijltoetsen. Naast de groene knop, die de startpagina van Media Center opent, zijn op de afstandsbediening de volgende navigatietoetsen aanwezig:

737

Hoofdstuk 19

Aan de slag met Windows Media Center

738

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

)

Terug. Deze knop functioneert net zo als de Terug-knop in een webbrowser en neemt u mee naar de vorige pagina of het vorige menu.

)

Page Up/Page Down. Deze toetsen verplaatsen u per keer één scherm door de Muziekbibliotheek en de tv-programmagids.

)

Replay/Skip. Tijdens het afspelen van een tv-programma springt u met deze knoppen 7 seconden terug respectievelijk 30 seconden voorwaarts. In de tv-programmagids gaat u 12 uur vooruit of achteruit.

)

Guide. Druk op deze knop om de tv-programmagids te openen. Als er al een programma wordt afgespeeld, blijft het spelen in de achtergrond met de gids op de voorgrond.

)

More Info. Als u een programma of film hebt geselecteerd, krijgt u via deze knop meer bijzonderheden over de huidige selectie. In bibliotheekvensters krijgt u in plaats daarvan een contextmenu te zien.

In bepaalde gevallen heeft de afstandsbediening niet alle toetsen die u nodig hebt om de informatie in te voeren die nodig is voor de op handen zijnde taak. Als u Zoeken selecteert in een bibliotheekvenster, moet u bijvoorbeeld een alfabetische zoekterm invoeren. Het toetsenbord is prima ingericht voor deze taak, maar het gebruik van het numerieke toetsenbord van de afstandsbediening levert af en toe problemen op. De oplossing is het virtuele toetsenbord bij het numerieke toetsenbord van de afstandsbediening. Wanneer u bijvoorbeeld Zoeken kiest in de Muziekbibliotheek, krijgt u het scherm van figuur 19-7 te zien.

Figuur 19-7  Het virtuele toetsenbord Als u op elke toets drukt, loopt u door alle opties die voor die toets beschikbaar zijn. Ga door met drukken op de toets totdat u bij het gewenste teken bent aangekomen. Als het volgende teken dat u wilt invoeren, is toegewezen aan een andere toets, kunt u die toets onmiddellijk indrukken. Wacht anders een paar seconden totdat de cur-

sor één positie naar rechts opschuift. U kunt tussen drie verschillende alfanumerieke toetsenborden heen en weer schakelen door de toetsen Channel Up en Channel Down op de afstandsbediening in te drukken. U hebt ongetwijfeld twee andere elementen opgemerkt op het scherm op de vorige pagina. De zwarte pijl en de groene knop linksboven en de afspeelknoppen rechts­onder worden beide alleen zichtbaar als u de muisaanwijzer in een Media Center-venster ­verplaatst. Als u dat doet, gaat het programma ervan uit dat u niet kunt beschikken over een afstandsbediening en biedt u deze opties, die u anders niet zou hebben.

Muziek afspelen Door op de startpagina van Media Center op de optie Muziekbibliotheek te klikken gaat u naar de pagina die u ziet in figuur 19-8. Met de reeks opties langs de bovenkant van het inhouddeelvenster kunt u de weergave wijzigen van albumhoes (wat u hier ziet) tot artiesten, genres, afspeellijsten of jaren.

Figuur 19-8  Als u de afstandsbediening gebruikt om u te verplaatsen door de albums in de Muziekbibliotheek, wordt het gemarkeerde album iets groter weergegeven dan zijn buren. Ongeacht de weergave ziet u daaronder bijzonderheden betreffende de huidige selectie

In elke weergave in de Muziekbibliotheek kunt u het toetsenbord gebruiken om direct naar het eerste item in die lijst te springen. Als u bijvoorbeeld in de Artiestenweergave de 5-toets drie keer achter elkaar indrukt, krijgt u de letter L. Druk twee keer op de 8toets om de letter U te krijgen en druk vervolgens één keer snel op de 3-toets om de letter D te krijgen. Zoals u in figuur 19-9 kunt zien, springt u daardoor naar de vermelding voor Ludwig van Beethoven.

739

Hoofdstuk 19

Aan de slag met Windows Media Center

740

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Figuur 19-9  Zoeken naar Beethoven U kunt zoekresultaten, individuele songs of complete albums toevoegen aan de actieve wachtrij. Als u Alles afspelen kiest, vervangt het actieve album de inhoud van de lijst Nu afspelen. Kies In wachtrij plaatsen als u wilt dat het actieve album wordt toegevoegd aan het eind van de lijst Nu afspelen. Beide opties zijn ook beschikbaar via contextmenu’s, door met de rechtermuisknop te klikken of op de knop Meer info (More info) op de afstandsbediening te drukken.

Figuur 19-10  Opties voor zoekresultaten

Foto’s en video’s bekijken In de categorie Afbeeldingen en video’s op de startpagina kunt u een lijst selecteren met alle foto’s of alle video’s in uw bibliotheek, gesorteerd op map, op opname­datum of

op label. Wanneer u een van deze weergaven opent, ziet u miniaturen voor elke foto of video in die categorie, zoals u kunt zien in figuur 19-12. U ziet dat de naam van de huidige weergave (in dit geval een mapnaam) rechtsboven in het scherm verschijnt, met daaronder bijzonderheden over de geselecteerde foto. Als u een individuele foto kiest in de Fotobibliotheek, krijgt u van Media Center toegang tot een kleine set beeldbewerkingsgereedschappen. Als u met deze gereedschappen wilt werken, moet u op Meer info drukken en Afbeeldingsdetails kiezen in het contextmenu dat verschijnt. U kunt een foto draaien of het menu Retoucheren gebruiken om de foto bij te snijden, het contrast te wijzigen of eventuele rode ogen te verwijderen (zie figuur 19-13).

Afspeellijsten opslaan en bewerken in Media Center Hoewel het niet zo lekker en handig gaat als in Windows Media Player, kunt u afspeellijsten maken, bewerken en opslaan via de interface van Media Center. Begin met het toevoegen van songs of albums aan de lijst Nu afspelen. Druk op de groene knop om terug te keren naar de startpagina en kies Nu afspelen + Wachtrij. Kies in het venster Nu afspelen de optie Wachtrij weergeven en vervolgens Wachtrij bewerken. Via het bewerkingsscherm kunt u individuele nummers hoger of lager in de lijst plaatsen of ze helemaal wissen.

Figuur 19-11  De wachtrij bewerken Zodra u tevreden bent over de afspeellijst, kiest u Klaar, waarna u Opslaan als afspeellijst kiest. Gebruik het alfanumerieke toetsenbord om de afspeellijst op te slaan onder een naam van uw keuze.

741

Hoofdstuk 19

Aan de slag met Windows Media Center

742

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Figuur 19-12  Kies Diavoorstelling weergeven om alle foto’s in de huidige weergave in een diavoorstelling te laten zien

Figuur 19-13  Een foto in Media Center

Cd’s, dvd’s en apparatuur Als u wilt dat muziek-cd’s en dvd’s worden afgespeeld in Media Center zodra deze in een speler worden geplaatst, zult u de instellingen voor Automatisch afspelen moeten aanpassen. Door de afwezigheid van instellingen op maat verwacht Media Center dat u handmatig deze vormen van media volgens uw wensen instelt en afspeelt. Als u een muziek-cd in de speler van een pc plaatst die draait onder Windows Media Center, ziet u de nieuwe cd verschijnen in de bovenste linkersleuf in de Muziekbibliotheek. Als u de cd selecteert, krijgt u informatie over de cd te zien, terwijl een menu

u in de gelegenheid stelt de cd af te spelen of de nummers te kopiëren aan de hand van de indeling en bitrate die op dit moment zijn gespecificeerd op het tabblad Muziek rippen in het dialoogvenster Opties Windows Media Player. Zie de paragraaf Een digitale muziekbibliotheek genereren, in hoofdstuk 16, voor meer bijzonderheden over de manier waarop u de instellingen voor ‘geripte’ oftewel gekopieerde cd’s moet aanpassen. Wilt u in Media Center een dvd afspelen, dan kiest u Tv + films op de startpagina, waarna u Dvd afspelen selecteert. Gebruik de knop Meer info om een contextmenu te openen met aanvullende opties, zoals een menu In- en uitzoomen, waarin u de afbeelding aan uw schermafmetingen kunt aanpassen, en een optie Titelmenu, waarmee u naar het menu van de dvd springt. Als u al een draagbare speler hebt geïnstalleerd voor synchronisatie met Windows Media Player, kunt u dezelfde taken uitvoeren via de interface van Media Center. U vindt de optie Synchroniseren op de startpagina, in het menu Taken. Maar bereid u voor op de teleurstelling dat de opties die hier beschikbaar zijn, toch niet helemaal aan uw verwachtingen voldoen. In tegenstelling tot de luxe interface van Windows Media Player is uw enige mogelijkheid in Media Center te synchroniseren met een of meer afspeellijsten.

Tv-programma’s opnemen en bekijken Voor het afspelen van muziek, video’s, foto’s en dvd’s biedt Media Center een andere interface dan Windows Media Player, hoewel de functies in feite identiek zijn. Wat een Media Center echt apart maakt, is zijn unieke mogelijkheid een live tv-programma af te spelen, individuele tv-programma’s of -series op te nemen en u in staat te stellen een collectie opgenomen programma’s te beheren vanuit een gemakkelijke stoel met slechts een afstandsbediening. Voordat u kunt beginnen met het opnemen van een tv-programma, moet u wel kunnen beschikken over de juiste hardware. De belangrijkste ingrediënt is natuurlijk een tv-tuner. Tuners kunnen zijn interne kaarten (PCI of PCI Express) of externe apparatuur die wordt aangesloten op een USB-poort. Nadat u een tuner hebt geïnstalleerd, moet u vervolgens een televisiesignaal aanbieden (via een OTA-antenne (‘over-the-air’), een kabeltv-aansluiting of een satellietconverter). U hebt een Media Center-­afstandsbediening nodig met de daarbij horende infraroodontvanger (die kan worden ingeplugd in een USB-poort op de pc en die dienstdoet als remote sensor voor de signalen die door de afstandsbediening worden verstuurd), tenzij u van plan bent alles via uw toetsenbord en muis te doen. En u hebt heel veel schijfruimte nodig.

743

Hoofdstuk 19

Tv-programma’s opnemen en bekijken

744

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Wat u moet weten over de DVR-MS-indeling en kopieerbeveiliging Hoofdstuk 19

Media Center-bestanden worden opgenomen en opgeslagen in de Microsoft Recorded TV Show-indeling, beter bekend als DVR-MS, door de bestandsnaamextensie die erbij hoort. DVR-MS is een variant van de MPEG-2-indeling, die metagegevens ondersteunt die rechtstreeks naar de bestanden worden weggeschreven. Deze indeling heeft als voordeel betrouwbaarheid en een zeer hoge kwaliteit. Het enige nadeel is de omvang. Een tv-programma van een uur verbruikt wel meer dan 3 GB schijfruimte in de hoogste kwaliteit die door Media Center wordt ondersteund. Het is heus niet zo verrassend dat er films zijn die wel 9 GB schijfruimte opsouperen. Daardoor wordt het moeilijk een favoriete film op te nemen en deze vervolgens op een standaard-dvd te branden, die een maximale capaciteit heeft van pakweg 4,5 GB. (Als u voor een van deze grote bestanden de optie Dvd branden selecteert, biedt Media Center zelf aan deze te branden in een ‘lagere kwaliteit’, maar laat in het midden hoe laag die kwaliteit dan wel niet zal zijn, en kunt u het kwaliteitsniveau ook niet handmatig aanpassen, wat wel kan in Movie Maker.) Media Center biedt geen alternatieven voor het omzetten van DVR-MS­bestanden in minder veeleisende indelingen. De enige optie om te werken met de hulpprogramma’s die met Windows Vista worden meegeleverd, is het opgenomen tv-programma te openen in Windows Movie Maker, het bestand om te zetten in de WMV-indeling en dit bestand vervolgens op een dvd te branden via Windows DVD Maker. Diverse externe ontwikkelaars bieden hulpprogramma’s die beloven even gauw DVR-MS-bestanden te converteren naar de MPEG- of WMV-indeling, hoewel u bij de meeste aardig wat technische kennis in huis moet hebben en veel geduld moet hebben bij het configureren. (Voor een overzicht van programma’s in deze categorie kunt u een bezoek brengen aan de pagina met downloads op The Green Button, www.vista-io.com/1901.) De DVR-MS-indeling ondersteunt ook beveiligde opnamen die gebruikmaken van het CGMS-A-systeem (Copy Generation Management System Analog). Als u in Media Center een kabel of satellietconverter aansluit op een tv-tuner, zult u er algauw achterkomen dat bepaalde programma’s (zoals die van een betaalkanaal als Home Box Office) zijn beveiligd met CGMS-A. Dat zal geen invloed hebben op het kunnen bekijken van het programma op de pc waarop u het programma hebt opgenomen of op een Media Center Extender die op de pc is aangesloten. Maar de CGMS-A-beveiliging heeft absoluut wel invloed op andere zaken die u met het programma probeert te doen: )

Als u het bestand naar een andere computer kopieert en het probeert af te spelen in Windows Media Player of Media Center, krijgt u alleen een foutmelding te zien. Onbeveiligde bestanden kunnen wel van de ene naar de andere pc worden verplaatst.

)

Als u een nieuwe, grotere harde schijf installeert en opgenomen programma’s naar die nieuwe schijf verplaatst, zult u merken dat beveiligde bestanden niet meer kunnen worden afgespeeld.

)

U kunt geen beveiligd DVR-MS-bestand laden in Windows Movie Maker om het daar te bewerken.

)

U kunt een beveiligd bestand niet op een dvd branden.

Met een beetje zoeken kunt u vrij eenvoudig in het illegale circuit hulpprogramma’s vinden die beweren een oplossing te hebben voor het CGMSA-­beveiligingsprobleem. We hebben nog niets uitgeprobeerd en we raden ze zeker niet aan. Maar als u de aard van het probleem kent, kan dat helpen bij het zoeken naar een manier om hiermee om te gaan.

Een of meer tv-tuners installeren Windows Media Center kan maximaal vier tv-tuners herkennen en gebruiken: twee analoge en twee digitale tuners. De meest voorkomende configuratie is een paar analoge tuners met eventueel een of twee digitale tuners ter aanvulling voor de ontvangst van over-the-air (OTA) high-definition tv-signalen (HDTV). Nota bene Microsoft heeft aangekondigd digitale kabeltuners te gaan ondersteunen die kunnen worden ingebouwd in computers die worden verkocht met de Windows Vista-edities Home Premium of Ultimate. Deze tuners zullen gebruikmaken van de CableCARD-technologie voor de ontvangst van gecodeerde content van kabel-tv-bedrijven, zonder dat u daarvoor een aparte converter hoeft aan te schaffen. Op het moment dat dit hoofdstuk werd geschreven, was deze apparatuur nog niet beschikbaar.

Als u twee analoge tuners hebt geïnstalleerd, moeten ze beide zijn aangesloten op hetzelfde type videobron: u kunt de ene tuner niet op een analoge kabelverbinding en de andere aan de uitgang van een kabelconverter aansluiten. Digitale tuners die worden gebruikt voor OTA-HDTV kunnen worden gebruikt naast een of twee analoge tuners. Voor de installatie van een of twee tv-tuners moet u het volgende doen: )

Installeer stuurprogramma’s voor de tunerhardware. Als u een populaire, goed ondersteunde kaart hebt geselecteerd, zullen de stuurprogramma’s automatisch worden geïnstalleerd en bijgewerkt door Windows Update. Als er geen stuurprogramma’s voor Windows Vista beschikbaar zijn, moet u bij een 32-bit Windows Vista-installatie gebruik kunnen maken van de stuurprogramma’s voor Windows XP.

)

Sluit een videobron aan op de tuner. U kunt deze verbinding maken met RCA­kabels, coaxiaal kabel of S-Video-connectoren.

745

Hoofdstuk 19

Tv-programma’s opnemen en bekijken

746

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

)

Hoofdstuk 19

Configureer uw tv-signaal. Als u de hardware nog niet hebt geïnstalleerd, kunt u dat doen door de optie Tv-installatie te kiezen in het menu Tv + films op de startpagina. Of kies Tv in het menu Instellingen op de pagina Taken, gevolgd door Tv-signaal instellen. Bij deze procedure moet u uw signaalleverancier definiëren, een code invoeren zodat u de juiste programmagids kunt ontvangen en specificeren van welke fysieke aansluitingen uw tuner gebruikmaakt. Zoals u kunt zien in figuur 19-14, kan Media Center al deze taken voor u uitvoeren via de optie Tv-signaal.

Figuur 19-14  Via deze pagina kunt u handmatig de noodzakelijke instellingen kiezen )

Configureer uw afstandsbediening zodat deze werkt met uw hardware. Voor een externe kabel of satellietconverter zult u waarschijnlijk een USB-zender moeten aansluiten van de infraroodsensor die wordt gebruikt door uw afstandsbediening naar de infraroodontvanger op de converter. Hierdoor kan de afstandsbediening in Media Center andere kanalen kiezen op het externe kastje.

)

Configureer de programmagids. Bij grote digitale kabel- en satellietnetwerken is de belangrijkste stap in deze procedure het niet opnemen van de kanalen waarnaar u toch nooit kijkt. De opties die worden weergegeven figuur 19-15 zijn beschikbaar als u het menu Instellingen opent, daar Tv kiest en vervolgens Gids selecteert.

Het gebruik van de programmagids Als u wilt zien wat er nu of in de komende dagen op tv is tot ongeveer twee weken verderop in de tijd, kiest u Gids op de startpagina of u drukt op de knop Gids op de afstandsbediening. Figuur 19-16 geeft een voorbeeld van een programmaoverzicht. Gebruik de knoppen Page Up en Page Down (ook Channel Up en Channel Down genaamd) om één venster omhoog of omlaag te schuiven. Wilt u naar een specifiek kanaal springen, dan typt u het desbetreffende nummer op het toetsenbord. Letterlijk

alles in de Gids is ‘live’. Als u bijvoorbeeld op OK klikt nadat u de dunne Categorieënbalk aan de linkerkant hebt geselecteerd, wordt deze uitgevouwen om een lijst met beschikbare categorieën te laten zien, die u kunt gebruiken om de inhoud van de gids te filteren.

Figuur 19-15  De opties in het menu Gids

Figuur 19-16  Kies de balk Categorieën aan de linkerkant om de programma’s in de gids op categorie te sorteren. Selecteer de naam van een kanaal om te zien wat er op dat kanaal komt. Of selecteer een individueel programma als u bijzonderheden wilt zien over dat programma

747

Hoofdstuk 19

Tv-programma’s opnemen en bekijken

748

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Een programma of serie opnemen Hoofdstuk 19

Het voordeel van een digitale videorecorder boven een ouderwetse videorecorder is tweeledig: in de eerste plaats hebt u geen gedoe met het zoeken naar een band, het terugspoelen naar de juiste positie en het wisselen van banden als u op een band ruimte tekort komt. Nog belangrijker is dat er een directe wisselwerking is tussen digitale videorecorders en programmaoverzichten bij het opnemen van elke aflevering van uw favoriete series en dat de recorder slim genoeg is om te weten dat de aflevering van deze week op een ander tijdstip wordt uitgezonden dan gebruikelijk. Wilt u een individueel programma opnemen dat binnenkort wordt uitgezonden, dan selecteert u het in de programmagids en drukt op de knop Record op de afstands­ bediening of u drukt op OK om meer bijzonderheden te zien, waarna u Opnemen kiest in het menu aan de linkerkant, zoals weergegeven in figuur 19-17.

Figuur 19-17  Voor het aanpassen van de opnameopties voor een programma dat binnenkort uitgezonden wordt selecteert u Opname-instellingen

Gebruik het zoekvenster Zoekmogelijkheden zijn in de tv-programmagids niet rechtstreeks beschikbaar, maar u kunt in actieve programmaoverzichten zoeken door naar de startpagina te gaan, daar Tv + films te kiezen, gevolgd door Zoeken. U kunt zoeken op titel, categorie, trefwoord, filmacteur of op filmregisseur. Hetzelfde zoekvenster is beschikbaar via het menu Opname toevoegen.

Tv-programma’s opnemen en bekijken

749

De optie Meer uitzendingen is handig als u een toekomstig programma wilt opnemen dat op hetzelfde tijdstip wordt uitgezonden als dat wat u al voor de opname hebt uitgekozen. In plaats dat u de oorspronkelijke opname annuleert, kiest u Meer uitzendingen om een lijst te bekijken met alternatieve tijdstippen en datums. Als u het geluk hebt om een alternatieve uitzending te vinden die op een handiger tijdstip plaatsvindt, kunt u een van deze datums kiezen en het conflict voorkomen.

Wilt u een serie opnemen, dan begint u met het selecteren van een willekeurige aflevering van die serie. Druk op OK als u de bijzonderheden voor dat programma wilt zien en kies vervolgens een van de volgende opties: )

Serie opnemen. Gebruik deze optie als u de opname wilt toevoegen aan uw lijst met series aan de hand van alle huidige standaardinstellingen. (Wilt u deze instellingen zien en aanpassen, dan kiest u Tv, gevolgd door Recorder, waarna u ten slotte Standaardwaarden voor opnamen kiest.)

)

Opname-instellingen. Selecteer deze optie als u wilt dat het opnemen van deze serie altijd een minuut (of twee of drie minuten) eerder begint of iets later stopt. U kunt ook kiezen hoeveel kopieën van de serie op een bepaald tijdstip moeten worden bewaard. Voor een op te nemen serie van een actualiteitenprogramma dat ’s avonds wordt uitgezonden, wilt u één aflevering bewaren en de uitzending van gisteren verwijderen zodra de actualiteitenrubriek van vandaag wordt opgenomen.

Als u alle aanstaande opnamen wilt zien, gaat u naar de startpagina, waar u Tv­opnamen selecteert, gevolgd door Geplande opnamen weergeven. In deze lijst kunt u de optie Serie kiezen als u alle serieopnamen wilt zien die u hebt gespecificeerd. Via deze lijst kunt u series een rangnummer geven om te bepalen welke moet worden opgenomen voor het geval dat twee programma’s van verschillende series op hetzelfde tijdstip worden uitgezonden. (Als u twee tuners hebt, zal dit soort conflicten minder een probleem zijn, maar u wordt er opnieuw mee geconfronteerd wanneer er drie programma’s worden uitgezonden op hetzelfde tijdstip.)

Tv-opnamen bekijken en beheren Wilt u programma’s bekijken die u van tevoren hebt opgenomen, ga dan naar de startpagina en kies daar Tv-opnamen uit de categorie Tv + films. In figuur 19-18 ziet u alle huidige opnamen in Lijstweergave. Klik op Meer info (of klik met de rechtermuisknop in het venster) en kies Grote weergave in het contextmenu om grotere miniaturen te zien voor elk programma in een lijst, waarin u horizontaal kunt bladeren.

Hoofdstuk 19

Nota bene

750

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Figuur 19-18  Deze lijstweergave van alle opgenomen programma’s is efficiënter dan de standaard Grote weergave, maar is wel wat lastiger te lezen

Selecteer een programma in de lijst en druk op OK als u de bijzonderheden en instellingen voor dat programma wilt zien. Via de opties in dit menu kunt u wijzigen wanneer het programma automatisch wordt gewist of voor archiveerdoeleinden op een cd of dvd wordt gebrand (uiteraard als het programma niet kopieerbeveiligd is). Vroeg of laat (meestal vroeg) komt u schijfruimte tekort, zodat Media Center begint met het verwijderen van oude programma’s om ruimte te maken voor nieuwe programma’s. U kunt te allen tijde controleren hoeveel schijfruimte u nog beschikbaar hebt door het menu Instellingen te openen, daar de optie Tv te kiezen, gevolgd door Recorder en eindigend met Opslag voor recorder. Als u wilt garanderen dat er wat ruimte op de primaire schijf wordt gereserveerd voor documenten en andere gegevensbestanden, dan kunt u de Maximale schijfruimte voor tv-opnamen aanpassen.

Figuur 19-19  De maximale schijfruimte voor tv-opnamen aanpassen

Een Media Center Extender aansluiten en gebruiken

751

Uw pc staat in de (hobby)kamer, gekoppeld aan een kabelverbinding en plichtsgetrouw bezig met het opnemen van uw favoriete programma’s op een grote harde schijf. Uw gemakkelijkste stoel staat in de huiskamer, tegenover een breedbeeld-tv. Hoe krijgt u nu de content van de pc op het grote scherm? Eén schitterende oplossing is een Media Center Extender. Een Media Center Extender is een op zichzelf staand stuk hardware, dat rechtstreeks is aangesloten op uw thuisbioscoop en dat via een netwerk met een Media Center-pc communiceert. De eerste generatie Media Center Extenders verscheen in 2004 en is alleen compatibel met Windows XP Media Center Edition. Terwijl we dit schrijven, is de Xbox 360 van Microsoft de enige extender die compatibel is met Windows Vista Media Center. Er schijnt echter een nieuwe generatie extenders op stapel te staan. Het mooie van Media Center Extender is dat er gebruik wordt gemaakt van een interface die vrijwel identiek is aan die op de pc zelf. Het simpele kastje heeft geen toetsenbord nodig. De primaire functie is het zenden van het ingangssignaal van de afstandbediening in de huiskamer naar de pc in de hobbykamer, het kantoor, of de kelder, die op zijn beurt tv of muziek of digitale foto’s op uw breedbeeld-tv plaatst. Wanneer u een Media Center Extender aansluit op het netwerk en deze aanzet, moet uw Media Center-pc meteen zijn aanwezigheid voelen en in een schermmelding aanbieden een verbinding te verzorgen tussen de pc en de Extender. U kunt deze procedure ook handmatig starten door in het menu Taken de optie Extender te kiezen. De installatieprocedure is relatief eenvoudig: u moet een achtcijferige code opschrijven die wordt weergegeven op het Extender-scherm en deze in een kader op het installatiescherm van Media Center typen. Zodra de installatie voltooid is, kunt u controleren of alles goed werkt door in het menu Instellingen de optie Extender te kiezen. Media Center Extenders werken via het specificeren van Externe bureaubladsessies met de Media Center-pc. U kunt maximaal drie extenders aansluiten op een pc die draait onder Windows Vista Home Premium. U mag in totaal vijf extenders aansluiten op een pc die draait onder Windows Vista Ultimate. Elke extender gebruikt op de host pc aanwezige bronnen. Als u van plan bent meerdere extenders te gebruiken, kunt u beter een krachtig hardwareplatform opzetten met een snelle CPU en voldoende geheugen. Eén optie die eigenaren van extenders in verwarring brengt, althans in het begin, is de manier waarop de Mediabibliotheek is opgezet. Als u content bekijkt op een pc met Media Center, is de bibliotheek identiek aan die welke bedoeld is voor de aangemelde gebruikersaccount. Maar extenders gebruiken een andere account om aan te melden: MCX1 voor de eerste extender, MCX2 voor de volgende enzovoort. Het gebruik van deze accounts is alleen voorbehouden aan de extender. De eerste keer dat u de extender gebruikt, wordt u gevraagd een bibliotheek op te zetten. Als u de mappen waarin u gegevens opslaat aan uw wensen hebt aangepast, moet u deze aanpassingen op de extender herhalen.

Hoofdstuk 19

Een Media Center Extender aansluiten en gebruiken

752

Hoofdstuk 19  Werken met Windows Media Center

Hoofdstuk 19

Een mediabibliotheek delen met andere pc’s Het gebruik van Media Center Extenders is niet de enige manier om content te delen via een netwerk. Als u twee of meer Windows Vista-computers hebt, kunt u een bibliotheek met media aanhouden op de ene computer en deze openen via de andere computer met behulp van Windows Media Player. Wilt u deze optie activeren, opent u Windows Media Player, waar u klikt op Media­ bibliotheek, Media delen. Standaard vindt Windows Media Player de bibliotheken die anderen op uw netwerk met elkaar delen. Uw bibliotheken blijven persoonlijk, tenzij u er specifiek voor kiest ze aan anderen ter beschikking te stellen. Wilt u uw bibliotheek delen, dan schakelt u het selectievakje Mijn mediabestanden delen in het dialoogvenster Media delen in, selecteert vervolgens een computer of apparaat op naam, waarna u op Toestaan klikt. Een groen vinkje geeft aan dat het apparaat nu toegang heeft tot uw bibliotheek.

Figuur 19-20  Een bibliotheek delen met andere gebruikers Om Media delen te laten slagen, moet uw netwerk worden geconfigureerd als Privé (niet Openbaar), zodat delen en ontdekken kunnen plaatsvinden. Als u een bibliotheek actief deelt (en niet alleen maar beschikbaar stelt voor delen), is de Windows Media Player Network Sharing Service (Wmpnetwk.exe) actief, samen met de Media Foundation Protected Pipeline (Mfpmp.exe). Het delen van een zeer grote bibliotheek kan de prestaties aan beide einden van de verbinding wat snelheid betreft nadelig beïnvloeden. Teneinde de hoeveelheid verkeer te beperken, filteren de standaardinstellingen voor Media delen de lijst met mediabestanden in de mediabibliotheek. Klik via het dialoogvenster Media delen op Instellingen om het dialoogvenster te openen waar u de opties specificeert voor alle apparaten, zoals u kunt zien in figuur 19-21. Als u de toegang wilt beperken tot bepaalde typen media,

dan moet u de selectievakjes voor Muziek, Afbeeldingen of Video uitschakelen of de beperkingen onder Ouderlijk toezicht activeren.

Figuur 19-21  De opties die u hier ziet, zijn van toepassing op alle apparaten en compu-

ters die een mediabibliotheek delen. U kunt identieke opties specificeren voor een individueel apparaat

Gedeelde bibliotheken vindt u terug onder in het navigatiepaneel in Windows ­Media Player. Als een andere gebruiker een gedeelde bibliotheek ter beschikking heeft gesteld, maar niet specifiek de toegang voor uw machine heeft geregeld, krijgt u het pictogram te zien; als u erop klikt, krijgt u een bericht op uw scherm: ‘Voordat u de items in deze bibliotheek kunt afspelen, moet u eerst toegang tot de bibliotheek krijgen.’ Zodra de gedeelde bibliotheek toegankelijk is, krijgt u een boomstructuur te zien van weergaven die identiek zijn aan die in uw bibliotheek. De toegang is gekoppeld aan een gebruikersaccount en een machine (u hebt geen legitimatie nodig om toegang te krijgen tot een gedeelde bibliotheek). U kunt dus, theoretisch, twee of meer gedeelde bibliotheken van één machine zien, elke bibliotheek via een andere gebruikersaccount. Het duurt even voordat een index van een gedeelde bibliotheek is gegenereerd en zichtbaar wordt. Als u bent verbonden met een nieuwe gedeelde bibliotheek, moet u niet verbaasd zijn als u een paar uur moet wachten terwijl Windows Media Player informatie van de gedeelde bibliotheek downloadt en een lokale index genereert.

753

Hoofdstuk 19

Een mediabibliotheek delen met andere pc’s

Deel IV Systeem­ onderhoud en systeembeheer Hoofdstuk 20 Routineonderhoud plegen Hoofdstuk 21 De prestaties opvoeren en controleren Hoofdstuk 22 Systeemactiviteiten controleren met Logboeken Hoofdstuk 23 Fouten in Windows oplossen Hoofdstuk 24 Herstellen van een computercrash Hoofdstuk 25 Services beheren Hoofdstuk 26 Het register bewerken

20 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Routine­ onderhoud plegen

Schijven controleren op fouten  758 Schijven defragmenteren voor betere prestaties  763 Het beheer van de schijfruimte  770 Slimme back-upstrategieën  777

Uw pc is een merkwaardige combinatie van digitale gegevens en grillige systeembestanden. Teneinde ervoor te zorgen dat het systeem soepel blijft draaien, loont het echt de moeite om regelmatig wat onderhoud te plegen. Met name is het wijsheid als u het volgende op reguliere basis doet: )

Controleer uw schijven op bestandssysteem- en mediafouten.

)

Defragmenteer uw harde schijven om de bestandstoegang te optimaliseren.

)

Zorg ervoor dat u altijd voldoende vrije schijfruimte hebt door bestanden te wissen of te archiveren die u niet meer nodig hebt en waar nodig bestanden te comprimeren.

)

Maak regelmatig back-ups van uw gegevens- en systeembestanden.

Doorgewinterde Windows-gebruikers zullen de meeste hulpprogramma’s en technieken die we in dit hoofdstuk beschrijven wel herkennen. Het verschil in Windows Vista is dat veel van deze technieken automatisch worden uitgevoerd (of dat zullen doen nadat u bij de installatie een paar essentiële stappen hebt uitgevoerd).

758

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Edities

Hoofdstuk 20

Op één opvallende uitzondering na werken de hulpprogramma’s en technieken die in dit hoofdstuk worden beschreven identiek in alle edities van Windows Vista. Die uitzondering is het nieuwe hulpprogramma Windows Backup. In de Windows Vista-edities Business, Ultimate en Enterprise kunt u ervoor kiezen om een back-up met Complete PC Back-up te maken, dat een schaduwkopie van een of meer volumes maakt die kan worden teruggezet. Ook kunt u de meer conventionele bestandsback-ups maken, hetzij op verzoek of automatisch, aan de hand van een schema dat u opstelt. In de edities Home Basic en Home Premium ontbreekt bij de back-upfunctie de mogelijkheid back-ups te maken die gebaseerd zijn op schaduwkopieën en kunt u alleen maar reguliere back-ups van bestanden maken. Bovendien blokkeert de back-upfunctie in de editie Home Basic het maken van back-ups op netwerkstations, waar u alleen interactieve back-ups van bestanden kunt maken; een automatisch back-upschema wordt niet ondersteund.

Schijven controleren op fouten Fouten in schijfmedia en in het bestandssysteem kunnen diverse problemen in Windows veroorzaken, variërend van de onmogelijkheid bestanden te openen of op te slaan tot de beruchte ‘blauwe schermen’ en beschadigde gegevensbestanden. Windows kan veel schijffouten automatisch herstellen, met name op stations die zijn geformatteerd met NTFS. Als u echt diep in het ontstaan van fouten wilt duiken, kunt u handmatig het hulpprogramma Windows Schijf controleren (Chkdsk.exe) uitvoeren. Van dit hulpprogramma zijn twee versies beschikbaar: een grafische versie die basisschijfcontrolefuncties verricht en een versie die werkt via de opdrachtregel en die een veel uitgebreidere set aanpassingsopties biedt. Als u naar fouten op een lokale schijf wilt zoeken, moet u het volgende doen: 1 Open Computer, klik met de rechtermuisknop op het pictogram dat hoort bij het station dat u wilt controleren en kies dan Eigenschappen in het contextmenu. 2 Klik op het tabblad Extra op de knop Nu controleren. (U moet u wel kunnen legitimeren voor een account in de Administratorsgroep om dit hulpprogramma te kunnen uitvoeren.)

759

Hoofdstuk 20

Schijven controleren op fouten

Figuur 20-1  Het tabblad Extra

Figuur 20-2  Het dialoogvenster Opties voor schijfcontrole 3 Selecteer in het dialoogvenster Opties voor schijfcontrole (zie figuur 20-2) een van de volgende opties: )

Fouten in het bestandssysteem automatisch corrigeren. Deze optie, die standaard is ingeschakeld, configureert Windows zodanig dat automatisch alle fouten worden gerepareerd die het in het bestandssysteem ontdekt. Als deze optie niet is ingeschakeld, rapporteert Schijf controleren weliswaar alle fouten die het tegenkomt, maar doet er verder niets mee. Deze optie is het equivalent van de opdracht Chkdsk met de schakeloptie /F, zoals we verderop in deze paragraaf zullen bespreken.

)

Beschadigde sectoren zoeken en repareren. Selecteer deze optie om een intensieve controle van de hele schijf uit te voeren, beschadigde sectoren te zoeken en leesbare informatie te herstellen die is opgeslagen in locaties die mankementen vertonen. U zult zien dat de selectie van deze optie ook zorgt voor het automa-

760

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

tisch repareren van bestandssysteemfouten, zelfs als de vorige optie is uitgeschakeld. Deze optie is het equivalent van de opdracht Chkdsk met de schakeloptie /R. Als u gewoon een rapport wilt zien van de bestandssysteemfouten zonder dat u wijzigingen wilt aanbrengen in schijfstructuren, laat u beide selectievakjes leeg. 4 Klik op Starten om met de schijfcontrole te beginnen. De groene voortgangsbalk laat u zien hoever het programma gekomen is met het controleren, waarbij verscheidene fasen worden afgewerkt. Hoofdstuk 20

Als u de optie Fouten in het bestandssysteem automatisch corrigeren kiest op een station waarop op dit moment nog bestanden geopend zijn, kan Windows niet onmiddellijk met het hulpprogramma van start gaan. In dat geval krijgt u een bericht op het scherm (zie figuur 20-3).

Figuur 20-3  De schijf is in gebruik

Controles annuleren met Chkntfs Twee aanvullende en goed verborgen opdrachten in Windows zijn cruciaal voor het functioneren van het hulpprogramma Schijf controleren. De eerste van deze opdrachten, Autochk.exe, wordt altijd automatisch uitgevoerd als u opgeeft dat u een schijfcontrole zodanig wilt plannen dat deze plaatsvindt tijdens het opstarten van de computer; deze opdracht kan niet interactief worden uitgevoerd. De tweede opdracht, Chkntfs, is met name handig als u van mening verandert en besluit dat u een geplande controle wilt annuleren. Typ achter een opdrachtprompt chkntfs /x d: (waarbij u d vervangt door een letter van het desbetreffende station) om het gespecificeerde station uit te sluiten. Chkntfs heeft nog een ander slimmigheidje; deze opdracht kan u vertellen of een schijf vuil is. Typ achter een opdrachtprompt gewoon chkntfs d: Raadpleeg voor meer bijzonderheden over deze opdrachten het Knowledge Base-artikel 218461, ‘Description of Enhanced Chkdsk, Autochk, and Chkntfs Tools in Windows 2000’ (www.vista-io.com/2001) en het Knowledge Base-artikel 160963, ‘CHKNTFS.EXE: What You Can Use It For’ (www.vista-io.com/2002).

Schijven controleren op fouten

761

Zodra Schijf controleren klaar is met zijn werk, rapporteert het de resultaten. Als de schijfcontrole geen fouten oplevert, verschijnt het dialoogvenster Schijfcontrole voltooid. Als Schijf controleren fouten ontdekt, schrijft het een bericht weg naar het Gebeurtenissenlogboek en opent een dialoogvenster met een opsomming van de gevonden fouten en de reparaties die zijn uitgevoerd. Waarschuwing Hoewel Schijf controleren een handig stukje gereedschap is en soms een redder in de nood kan zijn, kan het u ook veel hoofdbrekens bezorgen als het zonder enige planning wordt gehanteerd. Als Schijf controleren eenmaal is gestart, kan de handeling alleen nog worden gestopt door de computer via de netschakelaar uit te zetten. Bij heel grote schijven (60 GB en meer) kan een volledige schijfcontrole uren of zelfs dagen in beslag nemen.

Schijf controleren wordt alleen automatisch uitgevoerd na het op abnormale wijze uitschakelen van het systeem als een specifieke bit in het register is gezet, dat aangeeft dat het bestandssysteem ‘vuil’ is. Dat wil zeggen dat bepaalde stukjes van de gegevens niet correct naar de schijf zijn weggeschreven toen het systeem abrupt werd uitgeschakeld. Als het bestandssysteem niet aan het werk was toen het werd uitgeschakeld, zal de vuile bit niet worden gezet. Omdat NTFS-volumes een journaal bijhouden van alle schijfactiviteiten, kunnen ze worden hersteld en blijven ze schoon, zelfs als u het systeem abrupt uitschakelt terwijl er gegevens naar de schijf worden geschreven. Schijf controleren zal, na een onverwachte uitschakeling van het sys­teem, hoogstwaarschijnlijk alleen automatisch worden opgestart op FAT32-volumes. De opdrachtregelversie van Schijf controleren biedt aanzienlijk meer opties. U kunt ook reguliere schijfcontrolehandelingen specificeren met behulp van de Taakplanner (zoals wordt beschreven in hoofdstuk 30). Wilt u deze opdracht uitvoeren in zijn simpelste vorm, open dan een opdrachtpromptvenster via de optie Als administrator uitvoeren en typ vervolgens achter de prompt chkdsk. Deze opdracht voert Chkdsk uit in alleenlezenmodus en geeft de status weer van het huidige station, maar voert geen wijzigingen uit. Als u achter de opdracht een letter voor een station toevoegt (bijvoorbeeld chkdsk d:), geldt het rapport voor dat station.

Hoofdstuk 20

Klik op Schijfcontrole plannen om Windows zodanig te configureren dat het schijfcontrolehulpprogramma de eerstvolgende keer dat de computer wordt gestart met zijn werk begint. De schijfcontrole vindt algauw na het opstarten plaats, voordat Windows overgaat naar de grafische modus. Gedurende die periode kunt u de computer niet gebruiken voor het uitvoeren van andere taken. Wanneer de computer wordt opgestart, stelt Windows u op de hoogte van het feit dat het op het punt staat een geplande schijfcontrole uit te voeren. Standaard hebt u tien seconden de tijd om de handeling te annuleren en in plaats daarvan normaal op te starten.

762

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

U kunt aan het eind van de opdrachtregel gebruikmaken van elke combinatie van de volgende schakelopties om deze handeling aan te passen: /F. Geeft Chkdsk opdracht alle fouten te repareren die het ontdekt. Dit is de meest gebruikte schakeloptie. De schijf moet vergrendeld zijn. Als Chkdsk het station niet kan vergrendelen, biedt het aan het station te controleren zodra u de computer opnieuw opstart of om het volume dat u wilt controleren te ontkoppelen voordat het verdergaat. Ontkoppelen is een drastische stap; het maakt alle actieve bestandshandlers op het besmette volume ongeldig, wat kan resulteren in gegevensverlies. U kunt dit aanbod beter afwijzen. Als u dat doet, doet Chkdsk u een tweede aanbieding: om de schijf te controleren zodra u uw systeem opnieuw opstart. Deze optie kunt u beter accepteren. (Als u probeert het systeemstation te controleren, is de enige optie die u krijgt het plannen van een controle die plaatsvindt zodra het systeem wordt opgestart.)

)

/V. Op FAT32-volumes verschijnt met de schakeloptie /V een uitgebreide lijst met de naam van elk bestand in elke directory, een lijst die steeds langer wordt naarmate de schijfcontrole vordert. Op NTFS-volumes geeft deze schakelaar opschoonberichten weer (als die er tenminste zijn).

)

/R. Identificeert foutieve sectoren en herstelt, indien mogelijk, informatie die afkomstig is uit deze sectoren. De schijf moet vergrendeld zijn. Bedenk wel dat dit een tijdrovende procedure is, die niet kan worden onderbroken.

Hoofdstuk 20

)

De volgende schakelopties zijn alleen geldig op NTFS-volumes: )

/I. Voert een eenvoudiger controle uit van de indexingangen (fase 2 in het Chkdskproces), waardoor de hoeveelheid tijd die voor de controle nodig is aanzienlijk wordt verminderd.

)

/C. Sluit het controleren van de cycli in de mapstructuur over, waardoor de hoeveelheid tijd die voor de controle nodig is, wordt verminderd.

)

/X. Forceert, indien nodig, de ontkoppeling van het volume en maakt alle geopende bestandshandlers ongeldig. Deze optie is bedoeld voor serverbeheerders. In verband met eventueel gegevensverlies moet het normale gebruik hiervan worden vermeden in elke bureaubladeditie van Windows Vista.

)

/L[:grootte]. Wijzigt de grootte van het bestand dat NTFS-transacties registreert. Als u de parameter grootte weglaat, geeft deze schakeloptie de huidige grootte weer. Deze optie is bedoeld voor serverbeheerders. In verband met eventueel gegevensverlies moet het normale gebruik hiervan ook worden vermeden in elke bureaubladeditie van Windows Vista.

Schijven defragmenteren voor betere prestaties

763

Probleem Als u Chkdsk uitvoert in Windows Systeemherstel, zijn sommige opties niet beschikbaar

)

/P. Voert een intensieve controle van de actieve schijf uit.

)

/R. Repareert de schade op de actieve schijf.

Als uw systeem Windows kan opstarten in de reguliere of in de veilige modus en u verwacht dat u schijffouten hebt, moet u de volledige Chkdesk-opdracht gebruiken. Zie de paragraaf Reparaties uitvoeren met Windows Systeemherstel in hoofdstuk 24 voor meer bijzonderheden.

Schijven defragmenteren voor betere prestaties Op een relatief nieuw systeem met een snelle processor en voldoende fysiek geheugen zijn de prestaties van de harde schijf het allergrootste knelpunt in de praktijk van alledag. Zelfs met een flitsende harde schijf duurt het toch even om grote gegevensbestanden in het geheugen te laden, zodat u ermee aan de slag kunt. Het probleem is met name merkbaar bij films, videoclips, wanneer dvd’s worden gebrand, met databases, ISO-afbeeldingsbestanden en virtuele harde schijven, die gemakkelijk meerdere gigabytes in beslag kunnen nemen, soms wel in één bestand. Op een pas geformatteerde harde schijf worden bestanden vrij snel geladen, maar na verloop van tijd kunnen de prestaties minder worden door de schijffragmentatie. Als u weet hoe fragmentatie werkt, helpt dat de basisstructuur van een harde schijf te begrijpen. Het formatteringsproces van een schijf verdeelt deze in sectoren, waarbij elke sector ruimte biedt aan 512 bytes aan gegevens. Het bestandssysteem combineert groepen sectoren tot clusters, de kleinste ruimte-eenheden die beschikbaar zijn voor het opnemen van een bestand of deel van een bestand. Zie de paragraaf Schijven formatteren, in hoofdstuk 28, voor meer bijzonderheden over de manier waarop u de grootte en indeling voor schijfpartities kiest. Op elk NTFS-volume dat groter is dan 2 GB is de clusteromvang 4 KB. Als u dus een videoclip van 200 MB opslaat, verdeelt Windows het bestand ruwweg in 50.000 stukjes. Wanneer u dit bestand voor de eerste keer opslaat op een pas geformatteerde, volledig lege harde schijf, schrijft Windows dit weg in aaneengesloten clusters. Omdat alle clusters waarin stukjes bestand staan fysiek naast elkaar liggen, kunnen de mechanische delen van de harde schijf zeer efficiënt werken en halen ze de gegevens in één vloei-

Hoofdstuk 20

De opdracht Chkdsk die wordt gebruikt wanneer u Windows Systeemherstel opstart, is niet dezelfde als die welke wordt gebruikt in een volledige Windows-sessie. Voor deze versies zijn maar twee schakelopties beschikbaar, namelijk:

764

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

ende handeling binnen. Als bonus kunnen de onboard cache van de harde schijf en de schijfcache van Windows anticiperen op de noodzaak van gegevens en halen ze dicht bij elkaar liggende clusters op die andere delen van het bestand kunnen bevatten, die vervolgens kunnen worden opgehaald via het snelle cachegeheugen in plaats van de relatief langzame schijf.

Hoofdstuk 20

Helaas blijven harde schijven niet lang zo netjes gestructureerd. Als u gegevens toevoegt aan een bestaand bestand, moet het bestandssysteem meer clusters toewijzen om deze gegevens op te slaan, heel vaak op een andere fysieke locatie op de schijf. Als u bestanden wist, ontstaan er hiaten in de eens zo keurige opstelling van opeenvolgend opgeslagen bestanden. Als u nieuwe bestanden opslaat, met name grote bestanden, gebruikt het bestandssysteem al deze stukjes vrije ruimte, zodat de nieuwe bestanden over de harde schijf worden verspreid in een heleboel niet naast elkaar liggende stukjes. Deze ondoelmatige manier van opslaan die dat tot gevolg heeft, noemen we fragmentatie. Elke keer dat u een bestand opent of opslaat op een erg gefragmenteerde schijf heeft dat een nadelige invloed op de schijfprestaties. Soms is dat erg ingrijpend, omdat de schijfkoppen extra tijd moeten besteden om van het ene naar het andere cluster te gaan voordat ze kunnen beginnen met het lezen of wegschrijven van gegevens. Het hulpprogramma Schijfdefragmentatie van Windows Vista is op veel manieren een stuk beter dan zijn voorganger, niet in het minst omdat u helemaal niets hoeft te doen om van die meerwaarde te profiteren. Schijfdefragmentatie draait als achtergrondtaak met lage prioriteit, die één keer per week aan het werk wordt gezet, midden in de nacht, zonder dat u erbij hoeft te blijven. Helaas, u zult tevergeefs zoeken naar een interactief, kleurgecodeerd venster om u de voortgang bij het defragmentatieproces te laten zien. Dat visuele trucje, dat meer dan een decennium onderdeel heeft uitgemaakt van diverse Windows-versies, is nu officieel met pensioen.

Het gebruik van Schijfdefragmentatie Het hulpprogramma Schijfdefragmentatie verbetert de prestaties door de bestanden fysiek zodanig te ordenen dat ze worden opgeslagen in aaneengesloten clusters. Naast het samenvoegen van bestanden en mappen consolideert het hulpprogramma ook de beschikbare vrije ruimte, zodat nieuwe bestanden waarschijnlijk niet worden gefragmenteerd wanneer u ze opslaat. Het Schijfdefragmentatie-proces (Dfrgntfs.exe of Dfrgfat.exe, voor schijven in respectievelijk de NTFS- en FAT32-indeling) begint aan de hand van een schema dat u kunt aanpassen. Wilt u de huidige instellingen bekijken, klik dan op de snelkoppeling Schijfdefragmentatie (in de submap Systeemwerkset in de map Bureau-accessoires in het menu Alle programma’s) of klik met de rechtermuisknop op een pictogram van een station in het venster van Computer en klik via Eigenschappen op het tabblad Extra op Nu defragmenteren. In figuur 20-4 wordt de eenvoudige interface van Schijfdefragmentatie weergegeven. Via het selectievakje boven in het dialoogvenster kunt u geplande defragmentaties inof uitschakelen. Met de knop onder in het dialoogvenster start of stopt u de handmatige defragmentatie.

765

Hoofdstuk 20

Schijven defragmenteren voor betere prestaties

Figuur 20-4  Klik op de knop onder in dit dialoogvenster om direct te beginnen met het defragmenteren van alle lokale harde schijven. Als Schijfdefragmentatie actief is, heet dezelfde knop Schijfdefragmentatie annuleren

Klik op Schema aanpassen om het tijdstip te wijzigen waarop Schijfdefragmentatie automatisch wordt uitgevoerd. Standaard wordt deze optie wekelijks uitgevoerd, elke woensdag om 01.00 uur ’s nachts. U kunt het schema instellen op dagelijks, wekelijks (waarbij u de dag van de week mag uitzoeken) of maandelijks (waarbij u de datum mag opgeven) en het tijdstip van de dag kiezen (alleen afgeronde getallen), zoals u kunt zien in figuur 20-5.

Figuur 20-5  Kies een dagelijks, wekelijks of maandelijks schema waarop Schijfdefragmentatie zijn werk gaat doen als achtergrondtaak

Zie de paragraaf Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista, in hoofdstuk 30, voor bijzonderheden over het beheren van geplande taken.

????

766

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Schijfdefragmentatie uitvoeren via een opdrachtregel

Hoofdstuk 20

Met de opdrachtregelversie van Schijfdefragmentatie kunt u een exacte controle uitoefenen op het defragmentatieproces, terwijl het precies dezelfde programmacode gebruikt als de versie met planningopties. Wilt u deze opdracht gebruiken voor een specifiek station, dan typt u defrag d: achter een opdrachtprompt, waarbij d de aanduiding is voor het station of koppelpunt van een bestaand volume. (Zie de paragraaf Een volume toewijzen aan een NTFS-map, in hoofdstuk 28, voor uitleg over koppelpunten.) U kunt met de opdracht Defrag de volgende schakelopties gebruiken: )

-c. Defragmenteert alle volumes op de computer; gebruik deze schakeloptie zonder een specifiek station of koppelpunt op te geven.

)

-a. Analyseert het geselecteerde station of volume en geeft een samenvatting van het analyserapport.

)

-r. Voert een gedeeltelijke defragmentatie uit door alleen bestandsfragmenten samen te voegen die kleiner zijn dan 64 MB. Dit is de standaardinstelling.

)

-w. Voert een volledige defragmentatie uit door alle bestandsfragmenten samen te voegen, ongeacht de grootte.

)

-f. Forceert de defragmentatie van het volume, zelfs als de hoeveelheid vrije ruimte minder is dan normaal vereist. Pas op met het gebruik van deze optie, aangezien dit kan leiden tot minder goede prestaties.

Hebt u een krachtiger defragmentatie­ programma nodig? In alle voorgaande versies van Windows was Schijfdefragmentatie een uitgekleed hulpprogramma, voldoende voor de gemiddelde gebruiker maar teleurstellend onvolledig voor de geavanceerde gebruiker. Daardoor ontstond er uit het niets niet alleen een bloeiend maar ook gespecialiseerd marktsegment in schijfhulpprogrammatuur van derden, aangevoerd door het hulpprogramma Diskeeper van Executive Software (www.diskeeper.com), een volledig functionele versie van Schijfdefragmentatie die als bundel met Windows XP werd aangeboden. Het pakket Norton SystemWorks (www.vista-io.com/2003) heeft ook een schijfdefragmentatieprogramma, net als PerfectDisk van Raxco (www. raxco.com). Gezien de verbeteringen in Windows Vista Schijfdefragmentatie kunt u zich de vraag stellen of deze externe hulpprogramma’s nog wel een functie hebben. Op het moment dat dit boek werd geschreven, was geen van bovengenoemde externe hulpprogramma’s beschikbaar in een versie die compatibel is met Windows Vista. Als u een oudere versie hebt die is geschreven voor Windows XP, raden we u aan de recensies zorgvuldig door te lezen voordat u de upgrade gaat aanschaffen.

Schijven defragmenteren voor betere prestaties

)

767

-v. Geeft volledige (uitgebreide) rapporten weer. Als deze optie wordt gebruikt in combinatie met -a, toont deze schakelaar alleen het analyserapport. Wanneer alleen deze optie wordt toegepast, wordt zowel het analyse- als het defragmentatierapport weergegeven.

)

-i. Door de schakeloptie -i draait Defrag in de achtergrond en werkt alleen als het systeem niet-actief is, zoals het ook doet wanneer het wordt uitgevoerd als geplande taak. Als u vroeg aan de slag wilt met de geplande defragmentatie, moet u deze schakeloptie gebruiken, maar deze uitgeschakeld laten als u een schijf defragmenteert als onderdeel van belangrijke bestandsactiviteiten.

)

-b. De schakeloptie -b optimaliseert opstartbestanden en -toepassingen en laat de rest van de schijf ongemoeid.

De Schijfdefragmentatie-versie die via de opdrachtregel werkt, heeft als voortgangsindicator alleen een knipperende cursor. Wilt u de defragmentatieprocedure onderbreken, dan klikt u in het opdrachtvenster, waarna u op Ctrl+C drukt.

Een fragmentatierapport ontvangen achter de opdrachtprompt Door een opdrachtpromptsessie te openen met beheerdersprivileges, kunt u het defragmentatieprogramma gebruiken met diverse opdrachtregelopties. (Typ defrag /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.) Naast het kunnen activeren van scripts waarin defragmentatietaken zijn opgenomen, biedt de benadering via de opdrachtregel een analyseoptie en een rapport betreffende de fragmentatiestatus van een schijf, zonder echt de defragmentatie in gang te zetten.

Reserveer een partitie voor het branden van een cd of dvd De beste manier om schijffragmentatie te voorkomen, is beginnen met een volledig schone lei. Als u bijvoorbeeld dagelijks werkt met afbeeldingen op een cd, overweeg dan eens een afzonderlijke partitie te maken die groot genoeg is om tijdelijk te bestanden te herbergen waarmee u aan het werk bent. Een partitie van bijvoorbeeld 2 GB is groot genoeg voor een cd met afbeeldingen en alle tijdelijke bestanden die daarbij horen. (U hebt ruwweg 10 GB nodig voor een partitie die is bestemd voor het branden van een dvd.) Houd die schijf leeg, behalve wanneer u van plan bent een cd te maken, en u daar dan bestanden naartoe kunt kopiëren die moeten worden gebrand. Met deze strategie kunt u er zeker van zijn dat fragmentatie geen nadelige invloed heeft op de prestaties bij het branden van de cd.

Hoofdstuk 20

Naast de gedocumenteerde schakelopties die hierboven staan vermeld, heeft het hulpprogramma Defrag dat via de opdrachtregel werkt ook nog twee handige maar niet-gedocumenteerde schakelopties:

768

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Probleem Het hulpprogramma Schijfdefragmentatie defragmenteert het station niet volledig

Hoofdstuk 20

Een volume moet minstens 15 procent vrije ruimte hebben voordat Schijfdefragmentatie het volume volledig kan defragmenteren. Als er minder vrije ruimte beschikbaar is, wordt de handeling wel uitgevoerd, maar is het resultaat slechts een gedeeltelijke defragmentatie. Voer via een opdrachtpromptvenster Defrag uit met de schakeloptie -a actief, zodat u de gegevens te zien krijgt van het gespecificeerde volume (inclusief de hoeveelheid vrije ruimte). U kunt geen volume defragmenteren waarvan Windows heeft aangegeven dat het fouten bevat. Wilt u dit probleem oplossen, dan typt u chkdsk d: /f achter een opdrachtprompt, waarbij de stationsaanduiding wordt vervangen door het station in kwestie. Chkdsk rapporteert alle bestandssysteemfouten die het tegenkomt en repareert deze (na een herstart als het een systeem- of opstartvolume betreft). Schijfdefragmentatie defragmenteert geen bestanden die zich in de prullenbak bevinden. Maak de prullenbak leeg voordat u begint met defragmenteren. Bovendien worden de volgende bestanden niet door Schijfdefragmentatie gedefragmenteerd: Bootsect.dos, Safeboot.fs, Safeboot.csv, Safeboot.rsv, ­Hiberfil.sys en Memory.dmp. Daarnaast wordt het Windows-wisselbestand nooit gedefragmenteerd. (Zie de tekst na deze kadertekst als u wilt weten hoe u dit probleem kunt oplossen.) Standaard negeert Schijfdefragmentatie fragmenten die groter zijn dan 64 MB, zowel in analyserapporten als tijdens de uitvoering. Volgens de maatstaf die geldt bij Microsoft is de invloed op de prestaties van fragmenten van deze omvang (die al bestaan uit minstens 16.000 opeenvolgende clusters) verwaarloosbaar. Dankzij de schijflatentie wordt een groot bestand dat is verdeeld in tien fragmenten van elk 64 MB of meer niet meetbaar langzamer geladen dan hetzelfde bestand in een niet-gefragmenteerde locatie. In deze omstandig­ heden kunt u de fragmenten het beste met rust laten. Schijfdefragmentatie slaat alle bestanden over die op dit moment in gebruik zijn. Voor optimale resultaten moet u alle geopende programma’s sluiten voordat u het hulpprogramma start. Wilt u zelfs nog betere resultaten, dan moet u zich afmelden en opnieuw aanmelden (met een account in de Administratorsgroep) voordat u verdergaat.

Typ bijvoorbeeld defrag c: -a -v, om een uitgebreid rapport te genereren met betrekking tot de conditie van schijfstation C. (U kunt aan het eind van die opdrachtstring ›%temp%\rapport.txt toevoegen om het rapport in een tekstbestand te laten lopen dat wordt bewaard in de map Temp.) In de laatste regel van het rapport zal defragmentatie worden aangeraden als het systeem vindt dat dat nodig is.

Aan de hand van het Analyserapport van Schijfdefragmentatie kunt u bepalen of uw wisselbestand is gefragmenteerd. (Zie de paragraaf Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties, in hoofdstuk 21, voor een uitleg over de manier waarop het wisselbestand werkt.) Hoewel fragmentatie van het wisselbestand normaal gesproken geen ernstig probleem is, kan een erg gefragmenteerd wisselbestand de prestaties van uw systeem nadelig beïnvloeden. Het programma Schijfdefragmentatie kan het wisselbestand niet samenvoegen, omdat Windows het open laat staan terwijl u aan het werk bent. Als u echter over meerdere volumes kunt beschikken (zelfs als het tweede volume op dezelfde fysieke harde schijf staat als uw systeemstation), kunt u dit op de volgende manier oplossen: 1 Open Configuratiescherm en dubbelklik op het pictogram Systeem (in de categorie Systeem en onderhoud). 2 Klik in het taakdeelvenster aan de linkerkant van het venster op Geavanceerde sys­ teeminstellingen. 3 Klik op het tabblad Geavanceerd in het dialoogvenster Systeemeigenschappen op de knop Instellingen onder Prestaties. 4 Klik op het tabblad Geavanceerd in het dialoogvenster Instellingen voor prestaties op Wijzigen onder Virtueel geheugen. 5 Kies in de lijst met beschikbare stations een ander volume dan dat waarop uw actieve wisselbestand staat. Op dit station komt uw tijdelijke wisselbestand te staan. 6 Kies de optie Aangepaste grootte, gevolgd door Door het systeem beheerde grootte, waarna u op Instellen klikt. 7 Selecteer het station waarop het gefragmenteerde wisselbestand staat, kies de optie Wisselbestand en klik vervolgens op Instellen. 8 Sluit de openstaande dialoogvensters om de instellingen op te slaan en herstart de computer zodat deze niet meer het oude, maar juist het nieuwe wisselbestand ­gebruikt. 9 Defragmenteer het schijfstation waarop eerst het wisselbestand stond. Hierdoor wordt de vrije ruimte op dat volume samengevoegd, zodat uw nieuwe wissel­bestand wordt opgeslagen in aaneengesloten lege ruimten. 10 Herhaal de stappen 1 tot en met 8, maak deze keer een wisselbestand op de oorspronkelijke schijf en verwijder het tijdelijke wisselbestand dat u hebt gemaakt. Start vervolgens opnieuw op, zodat het nieuwe, gedefragmenteerde wissel­bestand het kan overnemen.

769

Hoofdstuk 20

Schijven defragmenteren voor betere prestaties

770

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Het beheer van de schijfruimte

Hoofdstuk 20

Gegevens breiden zich uit om de ruimte op te vullen die eraan is toegekend. Reusachtige harde schijven moedigen het verbruik aan en digitale mediabestanden (niet te vergeten Windows zelf) leveren genoeg bits om te worden verbruikt. Het is verrassend eenvoudig om schijfruimte tekort te komen en de consequenties kunnen een nadelige invloed op uw systeem hebben. Als u te weinig opslagruimte hebt, heeft Windows waarschijnlijk niet voldoende ruimte om het wisselbestand uit te breiden of kan het geen tijdelijke bestanden meer maken. Bovendien zullen essentiële functies als Windows Zoeken en Systeemherstel niet goed hun werk meer doen. U wordt dan geconfronteerd met dreigende foutmeldingen en (eventueel) minder goede prestaties. Wilt u gaan snoeien in het verbruik van schijfruimte, dan kunt u een van de volgende handelingen of alle handelingen uitvoeren: )

Verwijder alle tijdelijke bestanden die u niet meer nodig hebt.

)

Verwijder programma’s die u niet nodig hebt.

)

Verwijder Windows-onderdelen die u niet nodig hebt.

)

Wis documenten die u niet nodig hebt.

)

Gebruik real-time bestandscompressie op NTFS-volumes.

Grote schoonmaak houden met Schijfopruiming De eenvoudigste manier om ruimte op een schijf te maken, is de hulp in te roepen van het hulpprogramma Schijfopruiming: Cleanmgr.exe. Als u op een ‘onvoldoende schijfruimte’-waarschuwing klikt, wordt dit hulpprogramma automatisch geopend. Wilt u zich concentreren op één lokaal schijfstation, dan klikt u met de rechtermuisknop op het pictogram van het station in het venster Computer, kiest u Eigenschappen in het contextmenu en klikt u vervolgens op Schijfopruiming op het tabblad Algemeen in het eigenschappendialoogvenster. U krijgt de gelegenheid te kiezen tussen het uitsluitend opruimen van uw eigen bestanden of van alle bestanden op de schijf (inclusief die welke zijn gemaakt door andere gebruikers). U hebt voor die laatstgenoemde optie beheerdersprivileges nodig.

Figuur 20-6  Het hulpprogramma Schijfopruiming

Het beheer van de schijfruimte

771

Figuur 20-7  Kies een station om op te ruimen Na deze voorbereidende werkzaamheden komt u uiteindelijk bij het dialoogvenster Schijfopruiming. In figuur 20-8 ziet u de resultaten na de selectie van de optie om de bestanden van alle gebruikers op te ruimen en u meer dan de standaardinstellingen hebt geselecteerd.

Figuur 20-8  Selecteer opties in deze lijst om extra schijfruimte op het geselecteerde station vrij te maken

De opties van Schijfopruiming spreken voor zichzelf en voegen eigenlijk alleen functies samen die overal in de interface van Windows verspreid liggen. U kunt bijvoorbeeld de prullenbak leegmaken, de map Tijdelijke internetbestanden opruimen en bestanden verwijderen uit de Tijdelijke map. (Vermijd het leegmaken van de map Gedownloade programmabestanden, waarin zich gewoonlijk handige ActiveX- en Java-invoegtoe-

Hoofdstuk 20

U kunt ook op de snelkoppeling Schijfopruiming klikken (klik in het menu Alle programma’s op Bureau-accessoires en kies vervolgens Systeemwerkset). Als u deze optie kiest, krijgt u dezelfde gelegenheid om te kiezen tussen uw eigen bestanden en die van alle gebruikers. Nadat u een beslissing hebt genomen, wordt u vervolgens gevraagd een station te kiezen waarmee u wilt werken.

772

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

passingen bevinden.) Wanneer u gewoon deze standaardinstellingen gebruikt, is het hulpprogramma Schijfopruiming strikt genomen een interactief stuk gereedschap. Elke keer dat u het hulpprogramma uitvoert, moet u de gewenste opties selecteren en vervolgens op de knop OK klikken om de opruimactie daadwerkelijk in gang te zetten. Het verwijderen van grote, minder belangrijke bestanden kan u een grote hoeveelheid schijfruimte besparen: soms wel een hoeveelheid die gelijk staat aan de hoeveelheid RAM die in de computer is geïnstalleerd. Kies deze optie alleen als uw systeem nooit in de winterslaap gaat. Hoofdstuk 20

Waarschuwing Schijfopruiming bevat een verwarrende optie, die kan resulteren in een buitensporige hoeveelheid verspilde ruimte op de harde schijf als u niet weet hoe deze werkt. Als u Schijfopruiming uitvoert, biedt een van de beschikbare opties aan om de tijdelijke bestanden te wissen; het begeleidende helpscherm legt uit dat dit nutteloze bestanden zijn die in de tijdelijke map staan. Helaas geeft deze optie vaak een waarde 0 aan, zelfs als de tijdelijke map honderden megabytes aan nutteloze bestanden bevat. De reden? Hoewel de helptekst een aanwijzing richting het antwoord geeft, wordt er niet duidelijk uitgelegd dat deze waarde alleen een overzicht geeft van de bestanden in de tijdelijke map die meer dan een week oud zijn. Als u deze map totaal leeg wilt maken, moet u dat handmatig doen. Sluit alle actieve programma’s en typ %temp% in het dialoogvenster Uitvoeren. Wis in het Windows Verkenner-venster dat verschijnt alles wat u kunt vinden. U zult dan zien dat bepaalde bestanden pas worden gewist als u uw computer herstart.

De opties in dit dialoogvenster zijn maar een subset van het totale aantal beschikbare opties, gebaseerd op de werkelijke inhoud van het station waarmee u werkt. De wizard schift een en ander voor u, door selectievakjes in te schakelen die naast de categorieën staan waarvan hij denkt dat u er gemakkelijk buiten kunt. Het programma is redelijk voorzichtig hiermee, door bijvoorbeeld categorieën als Vorige Windows Installatie(s) (als u die hebt) en Bestanden die zijn verwijderd door Windows Upgrade uitgeschakeld te laten. Kijk de lijst zorgvuldig door, selecteer alle items die uw nieuwsgierigheid opwekken en lees alle beschrijvingen onder in het dialoogvenster, klik op Bestanden weergeven als u de onderdelen van een categorie wilt zien en klik vervolgens op OK om de goedgekeurde wisacties uit te voeren. Zie de paragraaf Reparaties uitvoeren met Windows Systeemherstel, in hoofdstuk 24, voor het gebruik van herstelpunten. Zie de paragraaf Vorige versies van mappen en bestanden herstellen, in hoofdstuk 7, voor een uitleg over de manier waarop vorige versies van bestanden en mappen kunnen worden teruggezet.

Het beheer van de schijfruimte

773

)

/Sageset:n. Opent een dialoogvenster waarin u de Schijfopruimingopties kunt kiezen, maakt een registersleutel die overeenkomt met de door u ingevoerde waarde en bewaart vervolgens uw instellingen in die sleutel. Voer op de plaats van de n een getal in van 0 tot en met 65.535.

)

/Sagerun:n. Haalt de bewaarde instellingen op voor de waarde die u hebt ingevoerd op de plaats van de n en voert vervolgens Schijfopruiming uit zonder dat er van uw kant om een reactie wordt gevraagd.

Wilt u deze schakelopties gebruiken, dan moet u het volgende doen: 1 Open een opdrachtpromptvenster en typ de opdracht cleanmgr /sageset:200. (Het getal na de dubbelepunt is volkomen willekeurig; als u dat wilt, kunt u elk getal kiezen variërend van 0 tot en met 65.535. U moet u identificeren als een lid van de Administrators-groep om met deze taak te kunnen beginnen. 2 In het dialoogvenster Instellingen voor Schijfopruiming, dat wordt weergegeven in figuur 20-9, kiest u de opties die u telkens wilt toepassen wanneer u deze instellingen gebruikt. Voor dit voorbeeld zitten er bij de opties die we hebben geselecteerd ook dumpbestanden die zijn gemaakt door Windows Foutenrapportage, Tijdelijke bestanden, Tijdelijke Windows-installatiebestanden en Miniatuurweergaven. 3 Klik op OK om de wijzigingen in het register op te slaan. 4 Open Taakplanner via Configuratiescherm en start de wizard Basistaak maken. Volg de aanwijzingen van de wizard om de taak een naam te geven en maak het schema zodanig dat de taak op regelmatige tijdstippen wordt uitgevoerd. Als u wordt gevraagd het programma te selecteren dat u graag door Windows uitgevoerd zou zien, typt u cleanmgr.exe in het vak Programma/script, waarna u /sagerun:200 typt in het vak Parameters toevoegen. 5 Herhaal de stappen 1 tot en met 4 voor andere Schijfopruimingopties die u wilt automatiseren. Op het tabblad Meer opties van het dialoogvenster Schijfopruiming bevinden zich twee extra knoppen voor Opruimen (zie figuur 20-10).

Hoofdstuk 20

De overstelpende meerderheid van Windows-gebruikers realiseert zich eigenlijk helemaal niet dat Schijfopruiming meerdere fraaie schakelopties in de aanbieding heeft, die alleen hier en in een paar artikelen in de Knowledge Base worden gedocumenteerd. Via het gebruik van deze schakelopties kunt u uw voorkeursinstellingen opslaan en de opruimingsprocedure opnieuw automatisch uitvoeren aan de hand van deze instellingen. U hebt hiervoor met Cleanmgr.exe de volgende schakelopties nodig:

774

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Hoofdstuk 20

Figuur 20-9  Als u gebruikmaakt van de schakeloptie /Sageset, kunt u aan de slag met een uitgebreide set opties die niet interactief beschikbaar zijn

Figuur 20-10  Het tabblad Meer opties De bovenste knop (onder Programma’s en onderdelen) neemt u mee naar het dialoogvenster Een programma verwijderen of wijzigen, waar u Windows-onderdelen en -programma’s kunt verwijderen. (Zie de paragraaf De installatie van Windows Vista ­afronden, in hoofdstuk 2, en de paragraaf Programma’s deïnstalleren, in hoofdstuk 4, voor bijzonderheden.) Met de onderste knop, onder Systeemherstel en schaduwkopie-

ën, kunt u alle behalve de meest recente Systeemherstelcontrolepunten en de schaduw­ kopieën van Complete PC Back-up verwijderen. Deze optie kan een aanzienlijke hoeveelheid ruimte op de schijf vrijmaken, maar u moet deze alleen kiezen als u er zeker van bent dat u geen back-up hoeft terug te zetten of uw configuratie moet terugzetten naar een van de opgeslagen versies die u op het punt staat te verwijderen.Hoewel het zich ontdoen van programma’s die u niet meer gebruikt altijd een goed idee is, moet u de optie om alles behalve het meest recente herstelpunt te verwijderen zien als laatste redmiddel. Herstelpunten kunnen soms een manier aan de hand doen om de stabiliteit te herstellen in een systeem dat onhandelbaar is geworden. In de edities Business, Ultimate en Enterprise bieden ze ook een manier om vorige versies terug te zetten van documenten die u hebt gewijzigd. Bewaar ze als u kunt.

Het gebruik van NTFS-bestandscompressie Een van de vele voordelen van het NTFS-bestandssysteem boven FAT32 is de soepele en in essentie naadloze snelle compressie. Als u een bestand (of een complete map) wilt comprimeren dat is opgeslagen op een NTFS-geformatteerd volume, hoeft u alleen maar een kenmerk te specificeren voor dat object. Windows decomprimeert het bestand of de map zodra u deze opent. Wilt u een bestand of map comprimeren, dan klikt u met de rechtermuisknop op het desbetreffende pictogram in Windows Verkenner, waarna u Eigenschappen kiest in het contextmenu en op de knop Geavanceerd klikt op het tabblad Algemeen. In het dialoogvenster Geavanceerde kenmerken, dat u kunt zien in figuur 20-11, schakelt u het selectievakje Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken in. Wilt u een volledig volume in één keer comprimeren, klik dan met de rechtermuisknop op het pictogram van het station in Windows Verkenner en volg dezelfde procedure. U wordt gevraagd te bevestigen dat u dit echt wil doen voor elk bestand in het volume. Als u ja zegt, begint het systeem de bestanden stuk voor stuk te comprimeren. Dit proces kan uren duren, maar gelukkig hoeft dit slechts éénmaal te gebeuren.

Haal alles uit de Schijfopruiming­snelkoppelingen en -taken Schijfopruiming-snelkoppelingen kunnen ontzettend handig zijn bij het uitvoeren van dagelijks onderhoud. U kunt bijvoorbeeld een snelkoppeling maken voor Cleanmgr.exe met een opgeslagen groep instellingen die automatisch de map Tijdelijke interbestanden en de prullenbak leegmaakt, terwijl een andere snelkoppeling installatiebestanden en systeemdumpbestanden verwijdert. Als u een snelkoppeling maakt die de prullenbak leegt, kunt u die taak beter niet toevoegen aan de lijst met Geplande taken, waar deze onbedoeld bestanden kan verwijderen waarvan u later ontdekt dat u ze juist had willen terugzetten. Sla in plaats daarvan deze snelkoppeling op en voer ze uit zodra dat nodig is.

775

Hoofdstuk 20

Het beheer van de schijfruimte

776

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Hoofdstuk 20

Figuur 20-11  U kunt één bestand comprimeren, een map vol met bestanden of een heel station, maar alleen op een station dat is geformatteerd met NTFS

U kunt gewoon verder werken terwijl Windows druk bezig is met het comprimeren van de bestanden. Als het systeem wordt verondersteld een openstaand bestand te comprimeren, wordt u daarvan op de hoogte gebracht via een dialoogvenster. Op dat punt aangekomen, kunt u het desbetreffende bestand sluiten en op Opnieuw, of op Negeer of Negeer alles klikken. Wanneer u een map comprimeert, heeft dat kenmerk ook invloed op bestanden die u in een later stadium verplaatst of kopieert. Dit gebeurt overeenkomstig de volgende regels: )

Als u een nieuw bestand maakt in een gecomprimeerde map, wordt het nieuwe bestand gecomprimeerd.

)

Als u een bestand kopieert naar een gecomprimeerde map, wordt het bestand gecomprimeerd.

)

Als u een bestand verplaatst van een ander NTFS-volume naar een gecomprimeerde map, wordt het bestand gecomprimeerd.

Wees zuinig met comprimeren Een beetje compressie kan helemaal geen kwaad. In het algemeen is NTFS-compressie erg efficiënt wanneer dat wordt gedaan met bestanden die nog niet zijn gecomprimeerd. Bitmapafbeeldingen, Microsoft Word-documenten en databasebestanden kunnen in hoge mate worden gecomprimeerd. Omdat muziekbestanden (in MP3- en WMA-indeling) en JPEG- en GIF-afbeeldingen al zijn gecomprimeerd, biedt NTFScompressie weinig voordelen en veroorzaakt een merkbare teruggang in prestaties/kwaliteit. Probeer koste wat het kost te vermijden dat mappen worden gecomprimeerd waarin Windows-systeembestanden en logboekbestanden zijn opgeslagen die het besturingssysteem regelmatig gebruikt. Het negatieve effect op de prestaties is met name hier erg merkbaar.

)

Als u een bestand verplaatst naar een gecomprimeerde map op hetzelfde NTFS-volume, behoudt het bestand alle compressie-instellingen die het oorspronkelijk had. Met andere woorden: het compressiekenmerk blijft ongewijzigd.

)

Als u een gecomprimeerd bestand verplaatst naar een niet-gecomprimeerde map op hetzelfde NTFS-volume, behoudt het bestand zijn compressiekenmerk. Als u echter een gecomprimeerd bestand verplaatst naar een niet-gecomprimeerde map op een ander NTFS-volume, verliest het bestand zijn compressiekenmerk. Probleem Wanneer u de versleuteloptie kiest, wordt de compressieknop in het dialoogvenster Geavanceerde kenmerken grijs Om veiligheids- en prestatieredenen sluiten versleutelen en compressie elkaar wederzijds uit voor bestanden die zijn opgeslagen op een NTFS-volume. Als het bestand is gecomprimeerd, kan het niet worden versleuteld en vice versa. Als u compressie wilt combineren met beveiliging, moet u eens overwegen gebruik te maken van Zip-bestanden die zijn beveiligd met een wachtwoord, en die naast efficiënte compressiemogelijkheden goede (maar niet overdreven goede) versleuteling bieden. Gebruik het externe programma WinZip (www.winzip.com) of de functie Gecomprimeerde mappen in Windows (zoals beschreven in de paragraaf De opslagruimte maximaliseren met NTFS-compressie en gecomprimeerde (gezipte) mappen, in hoofdstuk 7).

Slimme back-upstrategieën Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Harde schijven zijn verbazingwekkende, maar niettemin kwetsbare mechanische apparaten. Volgepakt met ultra-geminiaturiseerde elektronica die zich al zoemend voortbeweegt met duizenden omwentelingen per minuut, is het geen wonder dat ze vaker in de fout gaan dan de andere onderdelen in de gemiddelde computer. Wanneer een schijf crasht, is het gewoonlijk onmogelijk de gegevens te herstellen zonder een klein fortuin uit te geven aan een gegevensherstelservice. En zelfs als de harde schijf u nooit in de steek laat, kan een menselijke fout een verwoesting aanrichten in uw gegevens. U kunt op een verkeerde toets drukken en onbedoeld een groep bestanden wissen die u eigenlijk wilde verplaatsen. Als u niet goed oplet, kunt u in uw verstrooidheid op de verkeerde knop in een dialoogvenster klikken, een nieuw bestand opslaan onder dezelfde naam als een oud bestand en een onvervangbaar document wissen. In elk van deze gevallen raakt u vast en zeker wat gegevens kwijt. Wanneer een harde schijf bijvoorbeeld crasht, bent u alle bestanden die u hebt gemaakt of opgeslagen sinds uw laatste back-up voorgoed kwijt. Maar u kunt het ergste gegevensverlies beperken als u er een gewoonte van maakt regelmatig een back-up te maken. En met de hulp van

777

Hoofdstuk 20

Slimme back-upstrategieën

778

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

de nieuwe back-upgereedschappen in Windows Vista is dat nog eenvoudiger dan in de voorgaande versies van Windows. Nota bene

Hoofdstuk 20

Het Windows Vista Back-upprogramma gebruikt, net als de meeste back-upprogramma’s, het kenmerk Alleen-lezen van elk bestand om te bepalen of van het bestand een back-up moet worden gemaakt. Het kenmerk Alleen-lezen is één bit in de directorynaam van het bestand. Wanneer een bestand wordt gemaakt of gewijzigd, wordt het kenmerk Alleen-lezen gezet. Wanneer van een bestand een back-up wordt gemaakt aan de hand van een reguliere of een stapsgewijze back-up, wordt het kenmerk Alleen-lezen gewist. U kunt het kenmerk Alleen-lezen voor een bestand bekijken (en inschakelen als u dat wilt) door met de rechtermuisknop in Windows Verkenner te klikken en Eigenschappen te kiezen. Klik in het tabblad Algemeen op de knop Geavanceerd; het eerste selectievakje in het dialoogvenster Geavanceerde kenmerken is het kenmerk Alleen-lezen. (Op een FAT-geformatteerd station staat het selectievakje ­Alleen-lezen in het tabblad Algemeen.)

Als u hulp nodig hebt bij het terugzetten van uw computer met behulp van een back-up via Complete PC Back-up, lees dan de paragraaf Reparaties uitvoeren met Windows Systeemherstel, in hoofdstuk 24.

Het gebruik van het Windows Back-upprogramma Het hulpprogramma Windows Vista Back-up (Sdclt.exe) wordt standaard geïnstalleerd in alle edities. Als u wilt beginnen met de back-up, kunt u dat doen vanuit een van de volgende twee locaties:

Accentueer gecomprimeerde bestanden Als u even snel een compressieslag uitvoert, profiteer dan van een optie in Windows Verkenner die gecomprimeerde bestanden en mappen weergeeft in een alternatieve kleur. Op die manier ziet u in één oogopslag welke bestanden en mappen zijn gecomprimeerd. Om te controleren of deze optie is ingeschakeld, opent u Windows Verkenner en kiest u Organiseren, Map- en zoekopties. Zorg ervoor dat op het tabblad Weergave het selectievakje Versleutelde of gecomprimeerde NTFSbestanden in een andere kleur weergeven is ingeschakeld. Standaard worden de namen en andere bijzonderheden van gecomprimeerde bestanden in Windows Verkenner in blauw weergegeven.

Slimme back-upstrategieën

Het Backup- en herstelcentrum in het configuratiescherm bevat koppelingen aan de hand waarvan u kunt beginnen met een back-up- of herstelhandeling. In figuur 20-12 ziet u alle opties die beschikbaar zijn in de edities Business, Ultimate en Enterprise.

Hoofdstuk 20

)

779

Figuur 20-12  De mogelijkheid een back-up te maken van een compleet station met Complete PC Back-up is niet beschikbaar in de beide Home-edities van Windows Vista )

Uw andere optie is te beginnen met het klikken op de snelkoppeling Status en configuratie van back-up (klik in het menu Alle programma’s op Bureau-accessoires en klik vervolgens op Systeemwerkset). In figuur 20-13 ziet u de opties die de eerste keer beschikbaar zijn dat u dit programma uitvoert in de Windows Vista-edities Business, Ultimate of Enterprise.

De basisstappen voor het uitvoeren van een back-up zijn eenvoudig en rechttoe-rechtaan. U moet eerst wel een paar beslissingen nemen, die op hun beurt bepalen welke hulpprogramma’s u gebruikt en welke acties u moet ondernemen.

780

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Hoofdstuk 20

Figuur 20-13  De optie om back-ups van bestanden op regelmatige tijdstippen te plannen, is beschikbaar in alle edities van Windows Vista, met uitzondering van Home Basic

Kies het type back-up. Afhankelijk van uw Windows Vista-editie hebt u hier twee opties: )

Complete PC Back-up maakt een schaduwkopie van uw systeemschijf en, maar dat is optioneel, van alle andere schijven die u specificeert. Op deze schaduwkopie staan gegevensbestanden, programma’s en instellingen. Wanneer u via Windows Sys­ teemherstel een schaduwkopie gaat terugzetten, is uw configuratie identiek aan de configuratie op het punt waar u de back-up hebt gemaakt. Deze optie is niet beschikbaar in de edities Home Basic of Home Premium.

)

De wizard Back-up van bestanden maken kopieert wel gegevensbestanden, maar geen programma’s of instellingen. U kunt een back-upset gebruiken die via deze wizard wordt gemaakt om individuele bestanden of alle gegevens waarvan de back-up is gemaakt, terug te zetten, maar als de schijf crasht, moet u Windows en al uw programma’s opnieuw installeren om weer aan het werk te kunnen gaan.

Kies datgene waarvan u een back-up wilt maken. Voor een back-up van bestanden kunt u de soorten gegevensbestanden specificeren die u in uw back-up wilt opnemen. Voor een back-up met Complete PC Back-up moet u het station kiezen met uw kopie van Windows. U kunt hierbij ook een of meer stations met gegevensbestanden in uw backup opnemen. Kies een bestemming voor de back-upbestanden. Met het Windows Back-up­ programma kunt u back-upbestanden opslaan op elk van de volgende locaties: )

Een andere interne harde schijf dan die waarop uw kopie van Windows Vista staat.

)

Een externe harde schijf die op uw systeem is aangesloten via een USB 2.0- of IEEE 1394-kabel.

)

Een gedeelde netwerklocatie. (Deze optie is niet beschikbaar voor Complete PC back-ups.)

)

Verwijderbare media, zoals beschrijfbare cd’s of dvd’s. Het back-upprogramma geeft wel aan wanneer u van media moet wisselen.

Dus welke bestemming is nu de juiste? Er is geen juist antwoord; de keuze die u maakt, hangt af van uw wensen en uw hardwareconfiguratie. Externe harde schijven zijn het gemakkelijkst, in verband met hun afmetingen en mobiliteit. Verwijderbare media zijn ook mobiel, maar als de gegevens waarvan u een back-up hebt gemaakt meer dan 4,5 GB ruimte in beslag nemen (de maximale capaciteit van een single-layer dvd), zult u handmatig van media moeten wisselen, waardoor het onmogelijk is de back-upprocedure te plannen op tijdstippen dat u niet aanwezig bent. Netwerklocaties zijn niet beschikbaar als u werkt met Windows Vista Home Basic. Waarschuwing We raden u ten sterkste af back-upkopieën op te slaan op een schijfpartitie op dezelfde fysieke schijf als het systeem waarvan u een back-up maakt. Als uw schijf dan crasht, bent u niet alleen uw bestanden maar ook uw back-up kwijt!

Maak een back-upschema. Voor back-ups van bestanden waarmee alle edities behalve Home Basic werken, kunt u automatische back-ups plannen die dagelijks, wekelijks of maandelijks plaatsvinden, in een schema van uw eigen keuze. Na de oorspronkelijke volledige back-up zitten in uw back-upset na het bijwerken alleen bestanden die zijn gewijzigd sinds de laatste back-up. Maak de back-up. Nadat u een of ander type back-up hebt gespecificeerd, moet u direct een volledige handmatige back-up maken.

De twee back-uptypen combineren De beide back-uptypen die hier zijn beschreven, sluiten elkaar niet wederzijds uit. In feite is het zo dat een van de slimste strategieën het gebruik van beide back-uptypen is. Op een pc met een pas geïnstalleerde versie van Windows Vista Business, Ultimate of Enterprise, begint u met het maken van een back-up met Complete PC Back-up. Maak vervolgens een automatisch back-upprogramma voor gegevensbestanden, maak hiervan dagelijks of wekelijks een back-up op verwijderbare media, op een externe harde schijf of op een netwerklocatie. Elke maand of om de twee maanden kunt u uw originele back-up van Complete PC Back-up verversen. Krijgt u een schijfcrash, dan kunt u de schijf vervangen, opstarten via de Windows Vista-dvd, Complete PC Herstel gebruiken om uw schaduwkopiebestand met alle programma’s waarvan een back-up is gemaakt, te kopiëren en uiteindelijk uw gegevensbestanden terugzetten.

781

Hoofdstuk 20

Slimme back-upstrategieën

782

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Een back-up maken van bestanden en mappen Wilt u kunnen beginnen met een back-up van uw bestanden, dan moet u de Administrator-privileges hebben. Open Backup- en herstelcentrum en klik op Back-up van bestanden maken of klik op de koppeling Automatische back-up van bestanden instellen in het dialoogvenster Status en configuratie van de back-up. Volg vervolgens deze stapsgewijze aanwijzingen:

Hoofdstuk 20

1 Kies de bestemming waar u uw back-up wilt opslaan, zoals aangegeven in figuur 20-14. De lijst bovenin toont alle beschikbare interne en externe harde schijven en eventueel de beschrijfbare cd- en dvd-spelers. Gebruik het vak daaronder om een netwerklocatie te kiezen. Klik op Volgende om door te gaan.

Figuur 20-14  De optie Op een locatie in een netwerk is niet beschikbaar als u werkt met de Windows Vista-editie Home Basic

2 Kies de bestandstypen waarvan u een back-up wilt maken door de desbetreffende selectievakjes in te schakelen in de lijst die u ziet in figuur 20-15. Zoals u in deze ­f iguur kunt zien, verschijnt de helptekst als u muisaanwijzer over een categorie beweegt. Als u klaar bent met het maken van uw selecties, klikt u op Volgende om door te gaan. Maak een back-upschema. In het dialoogvenster Hoe vaak wilt u een back-up maken? kiest u Dagelijks, Wekelijks of Maandelijks. Wijzig, indien nodig, de standaarddag, -datum of het standaardtijdstip (zie figuur 20-16).

783

Hoofdstuk 20

Slimme back-upstrategieën

Figuur 20-15  Schakel de selectievakjes uit voor bestandstypen waarvan u geen back-up wilt als onderdeel van een geplande Windows Back-up

Klik op Instellingen opslaan en maken van back-up starten om door te gaan. Het backupprogramma begint meteen met het maken van het back-upbestand. Back-ups worden opgeslagen op de locatie die u opgeeft, waarbij de naam wordt samengesteld uit de naam van de computer en de datum en het tijdstip waarop de back-up werd opgeslagen. In de map voor een Complete PC Back-up staat ook de datum waarop de backup werd gemaakt. Wanneer u de back-upset bijwerkt, blijft de datum ongewijzigd.

Waar is nog geen back-up van? Van elk bestand op uw computer dat overeenkomt met de criteria die u selecteert, wordt een back-up gemaakt, ongeacht tot welke gebruikersaccount het hoort. Maar niet van elk bestand wordt een back-up gemaakt. Zelfs als u elk selectievakje in de lijst met bestandstypen inschakelt om zodoende van alle bestanden een back-up te maken, maakt Windows voor bepaalde bestanden een uitzondering. Om te beginnen moet de schijf waarop de bestanden staan opgeslagen, zijn geformatteerd met NTFS; FAT32-schijven werken niet met het backupprogramma. Bestanden die zijn gecodeerd aan de hand van het Encrypting File System behoren ook tot de uitzonderingen, net als systeembestanden, programmabestanden en alle bestanden die zich in de prullenbak of in de map %Temp% bevinden.

784

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Hoofdstuk 20

Figuur 20-16  Een back-upschema maken Wilt u een nieuwe map en gerelateerde bestanden maken met de huidige datum, dan moet u een nieuwe back-up maken.

Zorg ervoor dat u wat ruimte ter beschikking hebt Op het moment dat het hulpprogramma Back-up een back-upset begint op te slaan, maakt het een ‘momentopname van het volume’ en gebruikt daarbij vrije schijfruimte op elk NTFS-station dat beschikbaar is. Als u voldoende ruimte hebt, kunt u verder werken met de computer terwijl een back-up in volle gang is en hoeft u geen openstaande bestanden te sluiten. Als uw systeem echter kampt met ruimtegebrek, kan het hulpprogramma Back-up geen momentopname maken en zult u ontdekken dat van de openstaande bestanden geen goede back-up is gemaakt. Na de eerste keer dat u een back-up hebt gemaakt, verandert de weergave in het venster Status en configuratie van back-up om aan te geven wanneer de laatste back-up is gemaakt en waar deze is opgeslagen. Tijdens het maken van een back-up hebt u ook de gelegenheid om de huidige actie te stoppen.

Slimme back-upstrategieën

785

Een back-up maken met Complete PC Back-up

Hoofdstuk 20

Als u een back-up wilt maken met Complete PC Back-up, moet u Status en configuratie van back-up openen, op het pictogram klikken van Complete PC Back-up in de marge aan de linkerkant en op Maak nu een back-up klikken. In figuur 20-17 ziet u deze optie, die alleen beschikbaar is in de edities Business, Ultimate en Enterprise.

Figuur 20-17  Het dialoogvenster Back-upstatus toont bijzonderheden over de laatste keer dat er van de inhoud van de computer een back-up is gemaakt. We raden u aan de ­volledige back-up elke maand of om de twee maanden te verversen

De eerste stap van de wizard vraagt u om een bestemming te selecteren (zie figuur 20-18). U ziet wel dat de eisen die worden gesteld aan de schijfruimte voor een back-up met een schaduwkopie behoorlijk pittig kunnen zijn. Windows waarschuwt u als de bestemming die u kiest onvoldoende vrije schijfruimte heeft. (Netwerkstations worden helaas niet ondersteund in deze versie van Windows Vista Back-up.) Kies de schijven waarvan u een back-up wilt maken. Standaard wordt elk systeem geselecteerd waarop Windows Vista-systeembestanden staan. U kunt in de back-upschaduwkopie ook andere stations opnemen (zie figuur 20-19). Nadat u uw instellingen hebt bevestigd, klikt u op Back-up starten om te beginnen met het genereren van uw schaduwkopie. Zodra de schaduwkopie voltooid is, bewaart u deze op een veilige locatie, bij voorkeur uit de buurt van het oorspronkelijke systeem.

786

Hoofdstuk 20  Routine­onderhoud plegen

Hoofdstuk 20

Figuur 20-18  Selecteer een bestemming voor de back-up

Figuur 20-19  Kies de schijven die u in de back-up wilt opnemen

21 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

De prestaties opvoeren en controleren

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties  788 Momentopnamen maken van de prestaties  799 De prestaties in real-time controleren  802

Edities De informatie in dit hoofdstuk is in gelijke mate van toepassing op alle edities van Windows Vista.

Elke Windows-gebruiker heeft wel ervaring met plotselinge, geheimzinnige langzaamaan-acties in de prestaties van het systeem. Routinematige acties die normaal gesproken een paar microseconden duurden, zijn plotseling de oorzaak van het grote zwijgen van de computer. De harde schijf staat voortdurend te klappertanden. U bent wel gedwongen te wachten terwijl u overschakelt van het ene naar het andere programma. Vreemd genoeg hebt u helemaal geen technisch diploma, een oscilloscoop of dure externe software nodig om de oorzaak te achterhalen en de oplossing te vinden voor dergelijke problemen. Windows Vista heeft een paar hulpprogramma’s die u kunt gebruiken om precies uit te zoeken waar de knelpunten zitten die de prestaties beïnvloeden. Sommige ervan, zoals Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties, de Windows Prestatie-index en Betrouwbaarheidscontrole, bieden statische momentopnamen, die laten zien over welke bronnen het systeem kan beschikken en in welk opzicht deze bronnen misschien

788

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

niet voldoen aan uw wensen. Met andere hulpprogramma’s, zoals het eerbiedwaardige Windows Taakbeheer, het nieuwe Bronnenoverzicht en de Prestatiemeter (een verbeterde versie van het hulpprogramma dat we in Windows XP nog kennen als de Systeembeheer), kunt u een heleboel prestatieparameters in real-time volgen. Naast deze momentopname- en controleprogramma’s zijn in Windows Vista de volgende prestatieverhogende technieken opgenomen: )

SuperFetch

)

ReadyBoost

)

ReadyDrive

Hoofdstuk 21

Alledrie zijn ze ontworpen om de hoeveelheid tijd te verminderen die het systeem besteedt aan prestatieverminderende schijf-IO. SuperFetch is een techniek voor geheugenbeheer die de gebruikspatronen van DE computer bekijkt over lange perioden (waarbij de programma’s die u uitvoert en de dagen en de tijdstippen waarop u dat doet, worden vastgelegd) en het cachegedrag aanpast aan uw eigenaardigheden. ReadyBoost gebruikt externe geheugenapparatuur (zoals USB 2.0-flashgeheugens) om allerlei soorten schijfinhoud in de cache te plaatsen, waardoor het minder noodzakelijk is te werken met tijdrovende harde schijven. En ReadyDrive ten slotte is technologie die het gebruik van hybride hardeschijfstations ondersteunt: schijfstations waarin zowel niet-vluchtig flashgeheugen (NVRAM) als conventionele draaiende schijven een plaatsje vinden. Hybride schijfstations zijn met name handig voor het verlengen van de batterijduur van draagbare computers, omdat ze drive spin verminderen. SuperFetch is handig voor iedereen die met Windows Vista werkt. ReadyDrive wordt pas interessant als u toe bent aan een nieuwe computer en hybride schijfstations een optie zijn. ReadyBoost bewijst daarentegen pas zijn waarde als u het implementeert: door een geschikt extern geheugenmedium aan uw systeem te koppelen. Zie de paragraaf Gebruik ReadyBoost, verderop in dit hoofdstuk, voor meer bijzonderheden.

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties Voordat we gaan kijken naar de diverse diagnosegereedschappen die met Windows worden meegeleverd, nemen we de volgende basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties onder de loep: )

Zorg ervoor dat u voldoende RAM hebt.

)

Zorg ervoor dat er voldoende virtueel geheugen is geconfigureerd.

)

Gebruik ReadyBoost.

)

Beheer uw opstartprogramma’s.

)

Houd de schijf gedefragmenteerd.

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties

)

Houd altijd voldoende ruimte vrij op uw schijven.

)

Ga niet rommelen met dubieuze pseudo-tips.

789

Zorg ervoor dat u voldoende RAM hebt

De stickers met ‘Klaar voor Windows Vista’ en ‘Windows Vista Premium voorbereid’, die u ziet staan op sommige nieuwe hardware, zijn gebaseerd op de normen die zijn neergelegd op de Microsoft-site Microsoft Vista Enterprise Hardware Planning Guidance (www.vista-io.com/2101). Volgens deze normen heeft een systeem 512 MB nodig om ‘Klaar voor Windows Vista’ te zijn en minstens 1 GB om ‘Windows Vista Premium voorbereid’ te zijn. U kunt beter aanhouden dat ‘Klaar voor Vista’ eigenlijk betekent: voldoende (en daarmee bedoelen we ‘net voldoende’) voor Windows Vista Home Basic. Voor de andere edities van Windows Vista, die veel meer functies hebben (Home Premium, Business en Ultimate) moet u de ‘Vista Premium voorbereid’-normen zien als minimaal. In ieder geval geldt dat verdubbeling van deze minimale eisen voor de meeste gebruikers betere resultaten oplevert. U kunt de geschiktheid van de computer afmeten aan het fysieke geheugen door te kijken naar de Geheugen-grafiek in Bronnenoverzicht (zie de paragraaf Het gebruik van Bronnenoverzicht, verderop in dit hoofdstuk). De blauwe lijn in de grafiek geeft het percentage van het fysieke geheugen aan dat op dit moment wordt gebruikt. Als deze lijn het grootste deel van de tijd dat u met de computer bezig bent ergens in de subarctische zone blijft hangen (laten we zeggen ten noorden van 60 procent), kunt u misschien overwegen de computer wat meer geheugen te geven, met name als u ook de groene lijn in dezelfde grafiek ziet verschijnen die de bovenkant van de grafiek gedurende lange perioden aftopt. Tussen haakjes: de groene lijn is de lijn die aangeeft hoeveel ‘harde’ fouten het systeem per seconde genereert. (Een harde fout, die ondanks de naam geen echte foutconditie is, is een situatie waarbij een geheugenblok dat het besturingssys­ teem nodig heeft uit het wisselbestand op de harde schijf moet worden gehaald. Veel harde fouten per seconde betekent dat er een groot – misschien wel overdreven groot – beroep op virtueel geheugen wordt gedaan, met als gevolg een negatief effect op de prestaties). Als daarentegen de blauwe lijn in de Geheugen-grafiek zich blijft ophouden in tropische gebieden of gebieden met een gematigde temperatuur (bijvoorbeeld 45 procent of minder), dan zullen de prestaties geen echte stimulans krijgen als u het fysieke geheugen opwaardeert.

Hoofdstuk 21

Random access memory (RAM) is dat essentiële stuk van de hardware dat ervoor zorgt dat Windows lekker soepel draait. Als u genoeg fysiek (hoofd)geheugen hebt, is het besturingssysteem minder afhankelijk van virtueel geheugen, waarbij het aantal keren wordt verminderd dat Windows informatie moet uitwisselen tussen snelle geheugenchips en de (relatief langzame) harde schijf. Hoeveel geheugen hebt u nodig?

790

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Zorg ervoor dat er voldoende virtueel geheugen is geconfigureerd Fysiek geheugen mag dan de essentiële smeerolie voor een gelukkig zoemende Windows-computer zijn, maar Windows is niet ontworpen om alleen te draaien met RAMchips, hoeveel u daarvan ook aan boord hebt. Naast het gebruik van fysieke RAM om programma’s en gegevens op te slaan, maakt Windows op de primaire harde schijf een verborgen bestand aan en gebruikt dat bestand om, indien nodig, pagina’s met gegevens uit het fysieke geheugen uit te wisselen. Het ‘wisselbestand’ (vandaag de dag aangeduid met het modernere paginabestand, hoewel de helpinformatie nog steeds wisselbestand vermeldt, en dat hier dan ook wordt aangehouden) doet dienst als een uitbreiding van het hoofdgeheugen (met andere woorden: als virtueel geheugen).

Hoofdstuk 21

In een standaardinstallatie maakt Windows het wisselbestand aan in de rootmap op hetzelfde station als waarop zich de Windows-systeembestanden bevinden. De grootte van het wisselbestand wordt bepaald door de hoeveelheid RAM in het systeem. Standaard is de grootte minimaal 1,5 keer de hoeveelheid fysiek RAM, terwijl de maximale grootte drie keer de hoeveelheid RAM bedraagt (tweemaal het minimum). U kunt het wisselbestand zien in een Windows Verkenner-bestand als u Windows zodanig configureert dat ook de verborgen en systeembestanden zichtbaar zijn. Zoek naar Pagefile. sys in de root van het systeemstation. Wilt u de huidige configuratie van het virtuele geheugen van het systeem zien, open dan Configuratiescherm, klik op Systeem en onderhoud, klik op Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties, gevolgd door Geavanceerde hulpprogramma’s (in het deelvenster Taken aan de linkerkant van het dialoogvenster) en klik vervolgens op De weergave en prestaties van Windows aanpassen. Nadat u antwoord hebt gegeven op de prompt van Gebruikersaccountbeheer, komt u terecht in het dialoogvenster Instellingen voor prestaties. U bent er bijna: klik op het tabblad Geavanceerd en klik vervolgens op Wijzigen. In figuur 21-1 ziet u het dialoogvenster Virtueel geheugen, met standaardinstellingen voor een computer met 2 GB RAM (we zeggen wel standaard, maar we hebben wel het selectievakje Wisselbestandsgrootte voor alle stations automatisch beheren uitgeschakeld om de rest van het dialoogvenster leesbaarder te maken). Standaard maakt Windows een wisselbestand in de rootmap op hetzelfde volume waarop de Windows-systeembestanden staan en beheert de grootte voor u. De waarde voor Momenteel toegewezen, onder in het dialoogvenster, toont de huidige grootte van het bestand. Als de systeemcondities veranderen (u draait bijvoorbeeld een ongebruikelijk groot aantal geheugenintensieve toepassingen), breidt Windows het wisselbestand uit. Het brengt het bestand dan weer terug tot zijn oorspronkelijke omvang (of maakt het zelfs kleiner) als de vraag zakt. Dit vindt allemaal plaats zonder interventie of kennisgeving als u het selectievakje Wisselbestandsgrootte voor alle stations automatisch beheren ingeschakeld laat.

Figuur 21-1  Standaard beheert Windows de grootte van het wisselbestand Als u niet wilt dat Windows dat voor u doet, hebt u de volgende opties: )

U kunt het wisselbestand verplaatsen naar een ander volume, als u meerdere volumes hebt.

)

Hebt u meer dan één volume, dan kunt u meer dan één wisselbestand maken.

)

U kunt voor een willekeurig wisselbestand kiezen tussen Door het systeem beheerde grootte en Aangepaste grootte.

)

Als u Aangepaste grootte kiest, kunt u een begingrootte en een maximale grootte specificeren.

)

U kunt een wisselbestand van een volume verwijderen door het volume te selecteren en Geen wisselbestand te kiezen. (U kunt zich op deze manier zelfs ontdoen van alle wisselbestanden, hoewel we dat niet aanraden, zelfs niet op systemen met veel RAM.)

Moet u zich nu gaan bezighouden met het beheren van wisselbestanden, en zo ja, hoe dan? Als u kunt beschikken over meer dan één fysieke schijf, is het een goed idee het wisselbestand te verplaatsen naar een snel station waarop niet de Windows-systeembestanden staan. Het gebruik van meerdere wisselbestanden verdeeld over twee of meer fysieke stations is zelfs nog een beter idee, omdat de diskcontroller meerdere gelijktijdige verzoeken tot het lezen of wegschrijven van gegevens kan verwerken. Maak echter niet de fout twee of meer wisselbestanden te maken via meerdere volumes op één fysieke schijf. Als u een harde schijf hebt met daarop bijvoorbeeld de volumes C, D en E, en u verdeelt het wisselbestand over twee of meer volumes, dan kan de computer zelfs nog

791

Hoofdstuk 21

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties

792

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

trager worden dan voorheen. In die configuratie hebben de koppen op de fysieke schijf meer werk te doen: het opeenvolgend laden van pagina’s vanuit verschillende delen van dezelfde schijf en niet het laden van gegevens vanuit een aaneensluitend gebied op de harde schijf. Als u op de harde schijf ruimte tekort komt, kunt u misschien het wisselbestand in eerste instantie kleiner houden. U kunt gebruikmaken van een handig script van Bill James, de vice-president media van Windows, om het actieve gebruik van het wisselbestand en het gebruik tijdens ‘spitsuren’ te controleren. Dit hulpprogramma, dat u gratis kunt downloaden via www.vista-io.com/2102, werd weliswaar geschreven voor Windows XP, maar werkt ook prima in Windows Vista. Als dit script bijna altijd aangeeft dat het actieve en piekgebruik onder de grootte van het huidige wisselbestand blijft, zou u kunnen overwegen de grootte van het eerste wisselbestand te verkleinen om schijfruimte te sparen. Als u daarentegen ruim in uw geheugenjasje zit, wordt er niets gewonnen door dit te doen en zou u af en toe zelfs de aangepaste instellingen te veel belasten, waardoor de prestaties van het systeem achteruitgaan. Hoofdstuk 21

Moet u het wisselbestand vergroten? De meeste gebruikers hoeven dit niet te doen. Maar u moet wel de groene lijn in de Geheugen-grafiek van Bronnenoverzicht goed in de gaten houden (zie de paragraaf De prestaties controleren in real-time, waar deze materie volledig uit de doeken wordt gedaan). Als deze lijn tijdens een normale werksessie een groot deel van de tijd de bovenkant van de grafiek aftopt, kunt u misschien overwegen de maximale grootte van het wisselbestand te verhogen. (Negeer pieken in het wisselbestand en de schijfactiviteit in het algemeen die optreden als u op dit moment niet aan het werk bent. Dit kan het resultaat zijn van zoekindexering, defragmentatie of andere achtergrondactiviteiten en zijn geen aanwijzing dat er een probleem is met de feitelijke prestaties.) Nota bene Voor meer informatie over wisselbestandsbeheer in Windows raden we u aan het artikel ‘Virtual Memory in Windows XP’ op http://vista-io.com/2103 door te nemen. Hoewel de bestandsgrootten die in dit artikel ter sprake komen relevant zijn voor de XP-omgeving en niet voor Windows Vista, is de basisinformatie over de manier waarop u Windows beheert en wisselbestanden gebruikt nog steeds nuttig en van deze tijd.

Gebruik ReadyBoost De ReadyBoost-technologie profiteert van het feit dat flashgeheugen kortere zoek­tijden biedt dan harde schijven. In essentie houdt dit in dat het systeem op een flashschijf sneller naar een bepaalde locatie kan gaan dan naar een dienovereenkomstige plek op een harde schijf. Harde schijven zijn sneller als het gaat om opeenvolgende leesacties, terwijl flashschijven sneller zijn bij kleine, willekeurig plaatsvindende leesacties. Als

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties

793

er een extern geheugenmedium beschikbaar is dat wordt ondersteund, plaatst ReadyBoost kleine brokjes in de cache van het flashgeheugen en kan het deze brokjes sneller ophalen dan als er alleen een harde schijf zou zijn. Omdat een extern geheugenmedium kan worden verwijderd zonder een waarschuwing naar het systeem, worden alle gegevens die via ReadyBoost in de cache zijn gezet gecodeerd en als back-up op de harde schijf geplaatst (en bovendien gecomprimeerd). Versleuteling zorgt ervoor dat de gegevens niet door een ander systeem kunnen worden gelezen, terwijl Windows kan terugvallen op de cache van de harde schijf indien de ReadyBoost-schijf wordt verwijderd.

)

USB 2.0-flashschijven;

)

Secure Digital-kaarten (SD-kaarten);

)

CompactFlash-kaarten;

Als u een apparaat van een van deze typen op het systeem aansluit, voert Windows snel een prestatietest uit om te zien of dat apparaat voldoet aan de minimumeisen voor Ready­Boost. Deze normen zijn: )

2,5 MB per seconde van het begin tot het einde voor willekeurige leesacties van 4 KB;

)

1,75 MB per seconde van het begin tot het einde voor willekeurige schrijfacties van 512 KB.

Bovendien moet het apparaat minstens 256 MB beschikbaar hebben voor de cache van ReadyBoost. Nota bene ReadyBoost ondersteunt geen externe kaartlezers. Als Windows Verkenner een volumeaanduiding laat zien voor een station zonder media (zoals het dat bijvoorbeeld doet bij kaartleesstations of diskettes), hebt u met het plaatsen van flashmedia voor dat volume nog geen ReadyBoost-station. Bovendien ondersteunt Windows Vista niet meerdere aangesloten ReadyBoost-stations. (Microsoft heeft aangegeven dat men zich beraadt over de ondersteuning van meerdere stations in toekomstige versies.)

Hoe groot is de oppepper die u krijgt van ReadyBoost? Net als bij zoveel andere prestatiekwesties hangt dat af van verschillende factoren. Als de hoeveelheid intern geheugen groter is dan wat u eigenlijk nodig hebt, zal ReadyBoost niet veel voor u kunnen betekenen. Als dat niet zo is, moet u in ieder geval een verbetering in de prestaties kunnen merken. Wilt u ReadyBoost gebruiken, dan moet u het volgende doen:

Hoofdstuk 21

Windows ondersteunt de volgende typen ReadyBoost-schijven:

794

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

1 Plaats een passend extern geheugenmedium in de computer. Er verschijnt een Automatisch afspelen-venster, waarin wordt aangegeven dat via deze schijf de computer kan worden versneld (zie figuur 21-2).

Figuur 21-2  Het venster Automatisch afspelen

Hoofdstuk 21

2 Klik op Mijn computer versnellen. Als het systeem een eerste positieve ReadyBoosttest heeft afgegeven, verschijnt het dialoogvenster Eigenschappen, met daarin het tabblad ReadyBoost op de voorgrond.

Figuur 21-3  Het tabblad ReadyBoost 3 Schakel het selectievakje Dit apparaat gebruiken in en geef vervolgens met de schuifregelaar de hoeveelheid ruimte aan die u voor ReadyBoost wilt reserveren. Klik vervolgens op OK. Hoeveel van het externe geheugenmedium u wilt toekennen aan ReadyBoost, hangt af van het feit of u het apparaat ook wilt gaan gebruiken voor reguliere opslag. Microsoft schat dat u iets aan een ReadyBoost-cache hebt als die gelijk is aan ongeveer 150 pro-

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties

795

cent van het systeem-RAM: een ReadyBoost-cache van ongeveer 1,5 GB op een sys­teem met 1 GB RAM.

Opstartprogramma’s beheren

Overbevolkte opstartsessies komen vaak voor op computersystemen die in de detailhandel worden verkocht, waar Windows Vista is voorgeïnstalleerd, samen met een verstikkend aanbod aan toepassingen. In sommige gevallen zijn deze bundelprogramma’s van harte welkom, maar een gratis softwareprogramma is geen koopje als het te veel geheugen in beslag neemt en u het toch nooit gebruikt.

De ReadyBoost-prestaties van een flashschijf controleren Als u een USB-flashschijf of andere verwijderbare schijf in de computer plaatst en specificeert dat u deze wilt gebruiken als ReadyBoost-apparaat, voert Windows een snelle prestatietest uit om te zien of de schijf voldoet aan de minimumnormen. Als die test mislukt, wordt u begroet met de mededeling ‘Dit apparaat heeft niet de benodigde prestatiekenmerken om te kunnen worden gebruikt om de computer te versnellen’. Hebt u het gevoel dat de test ernaast zit, klik dan op Opnieuw testen als u een tweede kans wilt krijgen. Als de schijf niet door meerdere tests komt, zoek dan zelf op wat de uitslag van de prestatietest is. Open Logboeken (Eventvwr.msc) en klik op de categorie Logboeken Toepassingen en Services in de boomstructuur van de console aan de linkerkant. Klik onder dit kopje op Microsoft, Windows en ReadyBoost; selecteer Operational onder dit kopje. In de logboekgegevens zijn ook de resultaten van de prestatietest opgenomen voor zowel succesvolle als mislukte pogingen. Om als ReadyBoost-apparaat te kunnen worden gebruikt, moet de flashschijf meerdere tests ondergaan, zoals beschikbare vrije ruimte, schrijfprestaties en willekeurige leesprestaties. Als een van deze tests mislukt, wordt de schijf afgewezen.

Hoofdstuk 21

Een algemeen prestatieprobleem treedt op wanneer Windows bij het opstarten automatisch een te groot aantal programma’s laadt. Het resultaat, met name op systemen met een minimum aan geheugen, is op zijn zachtst gezegd vervelend. Het opstarten duurt nodeloos lang, toepassingen die u nooit gebruikt stelen geheugen van programma’s waarmee u wel vaak werkt, terwijl op het wisselbestand meer beroep wordt gedaan dan zou moeten. Sommige programma’s, zoals antivirusprogramma’s, moeten automatisch worden opgestart. Maar in de meeste gevallen bent u beter af met het uitvoeren van programma’s wanneer u ze nodig hebt en die u kunt sluiten als ze hun plicht hebben gedaan.

796

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Een programma kan op veel verschillende manieren zodanig worden geconfigureerd dat het tijdens het opstarten wordt uitgevoerd. Zie de paragraaf Opstartprogramma’s beheren, in hoofdstuk 4, voor een overzicht van deze mogelijkheden en hoe u zich daar op gepaste wijze tegen kunt verdedigen. Spaar geheugen door over te schakelen op Windows Vista Basic We zijn gek op het visuele snoepgoed dat ons wordt aangeboden uit naam van Windows Aero. Maar snoepgoed is niet gratis, en als geheugen een probleem is, overweeg dan om daarvan iets vrij te maken door over te schakelen naar het kleurenschema van Windows Vista Basic. (Klik met de rechtermuisknop op het bureaublad, kies Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en klik vervolgens op Kleur en vormgeving van vensters. Klik in het dialoogvenster dat dan verschijnt op Eigenschappen van klassieke vormgeving openen voor meer kleuropties. Selecteer en slotte in het dialoogvenster Instellingen voor vormgeving de optie Windows Vista Basic en klik op OK.) Hoofdstuk 21

Houd de schijf gedefragmenteerd Een gefragmenteerde harde schijf, waarop grote bestanden worden bewaard in nietopeenvolgende sectoren, bezorgt de lees- en schrijfkoppen veel extra werk en vertraagt de prestaties. Gelukkig verricht Windows Vista standaard schijfdefragmentatie als wekelijks geplande taak, zodat u zich geen zorgen hoeft te maken over fragmentatie. Het hulpprogramma defrag (defrag.exe) wordt uitgevoerd als taak op de achtergrond, waar alle meubeltjes stilletjes op hun plaats worden gezet als het sys­teem even niets te doen heeft. (In het standaardschema begint defrag met zijn werk om 01.00 uur ’s nachts. Als de computer op dat tijdstip uitgeschakeld is, wordt de taak uitgevoerd zodra u weer actief bent. De uitvoering vindt echter altijd plaats als achtergrondtaak met lage prioriteit, zodat u dit niet als opdringerig zult ervaren.) Zie de paragraaf Schijven defragmenteren voor betere prestaties, in hoofdstuk 20, voor meer informatie over het defragmentatiehulpprogramma.

Houd altijd voldoende ruimte vrij op de schijven Een harde schijf die is volgepropt met materiaal dat u niet meer nodig hebt, kan wel of niet een hindernis zijn voor goede prestaties (en is dat zeker als op die schijf een wisselbestand staat), maar is heel vervelend. Als een volume ruimte tekort heeft, kunt u dat volume een beetje opruimen met de wizard Schijfopruiming. Open Computer in Windows Verkenner, klik met de rechtermuisknop op de desbetreffende schijf en kies Eigenschappen. Klik vervolgens op het tabblad Algemeen in het eigenschappendialoogvenster op de optie Schijfopruiming. U krijgt de gelegenheid te kiezen tussen het uitsluitend opruimen van de eigen bestanden of van alle bestanden op de schijf (inclu-

Basisstrategieën voor het verbeteren van de prestaties

797

sief die welke zijn gemaakt door andere gebruikers). U hebt voor die laatstgenoemde optie beheerdersprivileges nodig. Zie de paragraaf Het beheer van de schijfruimte, in hoofdstuk 20, voor een meer gedetailleerde bespreking van de functies en mogelijkheden van dit hulpprogramma.

Ga niet rommelen met dubieuze pseudo-tips

Helaas zijn veel van de tips om Windows op te vijzelen van dubieuze kwaliteit, terwijl er zelfs zijn die de prestaties nadelig beïnvloeden wanneer ze ongenuanceerd worden toegepast. Sommige van deze pseudo-tips zijn afgeleid van technieken die werkten met oudere Windows-versies, maar nu niet meer relevant zijn. Weer andere zijn gebaseerd op ogenschijnlijk logische maar onjuiste extrapolaties van de manier waarop zogenaamde deskundigen denken dat Windows werkt.

Een wisselbestand in verwarring Het merendeel van de meest voorkomende voorbeelden van prestatiegerelateerde misinformatie heeft te maken met paginabestanden, ook wel bekend als wisse­lbestanden. Hier volgen enkele van de wereldwijd verspreide fabeltjes over de juiste configuratie van virtueel geheugen in Windows. )

Als in de computer een grote hoeveelheid geheugen is ge nstalleerd, moet u het wisselbestand volledig verwijderen. Dit is onjuist. Hoewel u Windows zodanig kunt configureren dat het geen virtueel geheugen reserveert, is er nog geen achtenswaardige bron geweest die ooit testresultaten heeft gepubliceerd waarin wordt aangegeven dat daardoor prestatiewinst ontstaat, terwijl Windows gewoon niet is ontworpen om te worden uitgevoerd zonder wisselbestand. Als uw doel is zuinig om te springen met schijfruimte, is het een verstandigere strategie Windows zodanig te configureren dat er een relatief klein wisselbestand wordt gemaakt en dat het gebruik daarvan gedurende een bepaalde periode wordt bijgehouden om te zien hoeveel virtueel geheugen het besturingssysteem in de dagelijkse praktijk nu werkelijk gebruikt.

)

Het maken van een wisselbestand van een vaste omvang verbetert de prestaties. Ook dit is een slecht advies. De logica achter deze tip dateert uit de vroegste dagen van Windows. Op de hardware van de jaren negentig veroorzaakte het dynamisch vergroten of verkleinen van het wisselbestand merkbare vertragingen in de respons van het systeem en resulteerde dan ook in buitensporige fragmentatie. De

Hoofdstuk 21

Bij de harde kern van ‘hobbyisten’ is de aandrang om elk bitje uit de prestaties van de computer te persen gewoon onweerstaanbaar. Het gevolg is dat zelfs een toevallige zoekactie op het web resulteert in tientallen tips die bedoeld zijn u te helpen bij het verbeteren van de prestaties in Windows. Veel van deze tips zijn een herhaling van wat we in dit hoofdstuk behandelen, zoals de uitspraak dat u Windows het beste kunt opvoeren door meer hardware toe te voegen. Niets maakt een traag systeem sneller dan een gezonde dosis extra RAM.

798

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

geheugenbeheersubsystemen in Windows XP en Windows Vista zijn zo verfijnd dat prestatieproblemen tot het minimum worden beperkt.

De voors en tegens van de prefetch-map Teneinde de snelheid te verbeteren bij het opstarten van toepassingen, controleert Windows continu de bestanden die worden gebruikt wanneer de computer wordt opgestart en wanneer u toepassingen opstart. Vervolgens maakt het een index (in de map %Sys­ temRoot%\Prefetch) met een lijst van segmenten van vaak gebruikte programma’s en de volgorde waarin ze worden geladen. Dit ‘prefetching-proces’ verbetert de prestaties door het besturingssysteem de gelegenheid te geven snel programmabestanden te ­laden. In een dubieuze tip die wijd en zijd circuleert, wordt aangeraden dat Windows-gebruikers de prefetch-map helemaal leeg moeten maken en zelfs moeten overwegen de prefetch-functie helemaal uit te schakelen. Sommige sites geven zelfs koppelingen naar hulpprogramma’s die deze raadgevingen automatisch in de praktijk willen brengen. Hoofdstuk 21

Als u de prefetch-map leegmaakt, wordt Windows gedwongen de programma´s inef­ ficiënt uit te voeren; maar dat is slechts eenmalig, aangezien Windows de prefetch­indeling voor een programma opnieuw genereert zodra u dat programma uitvoert. Door de prefetch-functie uit te schakelen, raakt Windows het vermogen kwijt om programma’s optimaal te laden. Het is in ieder geval moeilijk een logische reden te vinden waarom deze ‘verbetering’ zou resulteren in een betere werking van het systeem. Is het nodig om de prefetch-cache af en toe op te ruimen om achterhaalde bestanden te verwijderen en om de verspilling van schijfruimte miniem te houden, zoals op sommige websites wordt beweerd? Nauwelijks. Een doorsnee prefetch-map gebruikt 3 tot 6 MB schijfruimte en Windows verwijdert elementen die ouder zijn dan een paar weken. Ons advies? De ontwikkelaars die verantwoordelijk zijn voor het geheugenbeheersubsysteem van Windows hebben iets opmerkelijks verricht toen ze deze functie uitdachten. Schakel deze dus nooit uit.

Services uitschakelen We hebben ook sites gezien die zich richten op services onder Windows. Een verstandig advies is om het gebruik van onnodige achtergrondtoepassingen en systeemservices te minimaliseren. Sommige sites gaan bij dit advies echter tot het uiterste en sporen Windows-gebruikers aan om letterlijk alle systeemservices uit te schakelen, waaronder Sys­ teemherstel en Automatische updates. We zijn het er niet mee eens dat de gemiddelde Windows-gebruiker dit soort radicale operatieve ingrepen moet plegen. In de handen van deskundigen in spe is de Services-console een mijnenveld. Sommige services onder Windows kunnen veilig worden uitgezet, maar het ongenuanceerd uitschakelen van services is vragen om problemen. Dat advies geldt nog eens te meer voor functies die zijn bedoeld om de betrouwbaarheid en beveiliging van het systeem veilig te stellen. In hoofdstuk 25 geven we een overzicht van alle standaardservices met daarbij de aanbevolen opstartinstellingen.

Momentopnamen maken van de prestaties

799

Momentopnamen maken van de prestaties In Windows Vista bevinden zich diverse hulpprogramma’s die u kunt gebruiken om een momentopname (snapshot) te maken van de gezondheid en prestaties van het sys­ teem. Het betreft de volgende hulpprogramma’s: )

de Windows Prestatie-index (en zijn collega op de opdrachtregel Winsat.exe);

)

het Systeemdiagnoserapport;

)

de Betrouwbaarheidscontrole;

De tevredenheidsmeting met de Windows Prestatie-index

Hoofdstuk 21

Als u Windows Vista zelf hebt geïnstalleerd, is het u waarschijnlijk opgevallen dat er aan het eind van de installatieprocedure een prestatiebeoordeling werd uitgevoerd. U hebt misschien een rapport gezien dat lijkt op dat in figuur 21-4.

Figuur 21-4  De Windows Prestatie-index gaat uit van vijf elementen bij het meten van de prestaties van het systeem en komt met een uitslag die is gebaseerd op het zwakste element

Als u dat tijdens de installatie hebt gemist, kunt u dat rapport altijd nog eens bekijken door in Configuratiescherm de optie Systeem en onderhoud te openen en vervolgens op Hulpprogramma’s te klikken voor informatie over prestaties.

800

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

De Windows Prestatie-index voert verschillende soorten tests uit en geeft cijfers op elke prestatieparameter. Vervolgens krijgt u een samengesteld cijfer gebaseerd op de zwakste schakel in de keten. U kunt bijzonderheden over deze tests bekijken door op Details weergeven en afdrukken te klikken. Een reeks andere koppelingen biedt een bescheiden dosis informatie over de betekenis van de cijfers en wat u moet doen om deze op te vijzelen. De meest opvallende koppeling op de pagina verbindt u met Windows Marktplaats, waar u uw creditcard kunt gebruiken om software aan te schaffen, met softwareaanbiedingen die zijn toegespitst op de uitslag van de systeemprestaties.

Hoofdstuk 21

Als u het systeem op de een of andere manier opwaardeert en de effecten van uw wijzigingen op de globale systeemprestaties wilt testen, ga dan terug naar figuur 21-4 en klik op De score bijwerken (u hebt beheerdersprivileges nodig om dit te kunnen doen). U kunt ook de opdrachtregelversie van dit hulpprogramma gebruiken, namelijk winsat.exe. Met Winsat (typ winsat /? voor syntaxisdetails) kunt u individuele onderdelen van de Windows Prestatie-index opnieuw testen of het hele programma opnieuw uitvoeren. U kunt de resultaten ook opslaan als XML-bestand of de letterlijke tekst van de testresultaten in een tekstbestand plaatsen en deze later nog eens raadplegen.

Een systeemdiagnoserapport genereren Wilt u een meer gedetailleerd en nuttig rapport betreffende de huidige staat van het systeem, dan klikt u in Configuratiescherm op Systeem en onderhoud, vervolgens op Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties, waarna u klikt op Geavanceerde hulpprogramma’s in het deelvenster Taken aan de linkerkant van het dialoogvenster. Klik ten slotte op de pagina Geavanceerde hulpprogramma’s op Een systeemstatusrapport genereren. Het hulpprogramma Systeemdiagnose dat verschijnt (nadat u uw geloofsbrieven hebt overhandigd aan de UAC-wachtpost), wordt ongeveer 60 seconden uitgevoerd en komt vervolgens met een rapport dat lijkt op dat in figuur 21-5. Het Systeemdiagnoserapport windt er geen doekjes om en komt meteen met het slechtste nieuw dat het te bieden heeft. Onder dit vak met Waarschuwingen vindt u een vak met in het kort de basissysteemcontroles, waarin elk van vijf testsets al naar gelang het resultaat een groene ballon met de tekst ‘Geslaagd’ krijgen of een rode ballon met de tekst ‘Mislukt’ (zie figuur 21-6). Klik op het plusteken naast een item in deze lijst en u krijgt een wereld aan details te zien. Als u verder in het rapport naar beneden bladert, komt u bij het vak Overzicht van bronnen, met meer groene (en eventuele rode) ballonnen. Als rechts van een Detailvermelding een klein selectievak verschijnt, kunt u de muis daar even op laten uitrusten, zodat u een schermtip met interessante details over het desbetreffende item kunt doorlezen (zie figuur 21-7).

Figuur 21-5  Het Systeemdiagnoserapport voert een nogal gedetailleerde fysieke ­controle uit en plaatst het slecht-nieuwsgesprek (als dat er is) meteen bovenaan

Figuur 21-6  Het resultaat van de controle

Figuur 21-7  Een schermtip met details Nog verderop in het rapport ziet u een groep uitvouwbare kolomkopjes: Softwareconfiguratie, Hardwareconfiguratie, CPU, Netwerk, Schijf, Geheugen en Rapportstatistieken. Gebruik de uitvouwknopjes aan de rechterkant van deze kopjes om de kolommen uit te klappen en samen te vouwen. De kolommen worden geopend en tonen uitbreid-

801

Hoofdstuk 21

Momentopnamen maken van de prestaties

802

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

bare subkolomkopjes, allemaal de moeite waard om door te nemen, met name als u een item tegenkomt waarnaast een rood vlaggetje staat.

Figuur 21-8  De informatie in het rapport bekijken

De stabiliteit meten met Betrouwbaarheidscontrole Hoofdstuk 21

Net als de Windows Prestatie-index vat Betrouwbaarheidscontrole zijn bevindingen kort samen in een indexgetal, hoewel dit getal u niet veel méér kan vertellen dan wat u al weet. De details kunnen echter verhelderend zijn. Zie de paragraaf Terugblikken op de foutgeschiedenis via Betrouwbaarheidscontrole, in hoofdstuk 23, voor meer bijzonderheden over Betrouwbaarheidscontrole.

De prestaties in real-time controleren Windows Vista biedt drie waardevolle hulpprogramma’s voor het in real-time controleren van de systeemprestaties. Het eerste, Windows Taakbeheer, was al aanwezig in veel Windows-versies en zal veel lezers van dit boek waarschijnlijk vertrouwd voorkomen. Naast aangeven welke toepassingen, processen en services worden uitgevoerd (en u een manier aan de hand doen voor het verwijderen van opstandige items) biedt het prestatiegrafieken die u een beeld geven van het gebruik van de processor, het geheugen en de netwerkcapaciteit gedurende een minuut. Het onderdeel Bronnenoverzicht van de Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole, een nieuwkomer in Windows Vista, biedt een identiek assortiment prestatiegrafieken ­(samen met een grafiek die de schijfactiviteit weergeeft), maar dient de informatie wel op in een andere schermindeling. Aangezien u met Bronnenoverzicht gelijktijdig meer ­andere aspecten in de gaten kunt houden, kunt u Windows Taakbeheer beter gebruiken voor een nauwkeuriger onderzoek. Door echter aan het tabblad Processen van Windows Taakbeheer niet-standaardkolommen toe te voegen, kunt u procesgewijs bepaalde details bekijken die niet beschikbaar zijn in Bronnenoverzicht. Tot slot willen we even kwijt dat Prestatiemeter, ook een onderdeel van Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole, een opgefriste, verbeterde versie is van iets dat in Windows XP Systeembeheer werd genoemd. Prestatiemeter is een zeer krachtig hulpprogram-

De prestaties in real-time controleren

803

ma, dat is bedoeld om beroeps-IT’ers te helpen de kleinste details op te sporen en vast te leggen met betrekking tot elk aspect van het systeem.

Het gebruik van Windows Taakbeheer

Via het tabblad Prestaties van Windows Taakbeheer, zichtbaar in figuur 21-9, krijgt u snel een overzicht van het CPU- en geheugengebruik. De staafgrafieken aan de linkerkant vermelden de huidige gegevens (het percentage van de capaciteit van de CPU en het aantal megabytes dat in gebruik is), terwijl de lijngrafieken aan de rechterkant (standaard) een beeld geven van één minuut aan gegevens, met updates na elke seconde. De cijfers onder de grafieken versterken de grafische weergave. In figuur 21-9 toont de grafiek van de geheugenbalk bijvoorbeeld dat er op dit moment 738 MB in gebruik is, terwijl het item Fysiek geheugen onder in het venster aangeeft dat die 738 MB 63 procent uitmaakt van het beschikbare systeem-RAM.

Figuur 21-9  Het tabblad Prestaties van Windows Taakbeheer biedt in vogelvlucht een overzicht van het CPU- en geheugengebruik

Wilt u de bijwerksnelheid wijzigen (en dus ook de duur in de lijngrafieken) dan kiest u Beeld, Bijwerksnelheid. U kunt ook het submenu van deze opdracht gebruiken om alle prestatiegrafieken stil te zetten. Als u graag in deze modus werkt, kunt u een bijwer-

Hoofdstuk 21

Windows Taakbeheer verschijnt op het scherm als antwoord op de sneltoets Ctrl+Shift+ Escape. Daardoor is het onmiddellijk toegankelijk op momenten dat het lijkt of er iets verkeerd is gegaan. Als u een toepassing (of proces) moet stoppen dat niet reageert op de standaardmaatregelen, of als het systeem plotseling trager wordt en u wilt weten wat uw processorcycli opeet, dan is Windows Taakbeheer gewoon de snelste pijl op uw boog.

804

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

king altijd afdwingen (zonder continu bijwerken te hervatten) door Beeld, Nu vernieuwen te kiezen. Als u een systeem hebt met meerdere processoren (bijvoorbeeld een dual-core CPU), kunt u kiezen of u één lijngrafiek wilt zien voor alle processoren of een afzonderlijke grafiek voor elke processor. Gebruik de opdrachten in het menu Beeld, submenu Geschiedenis van CPU, om tussen deze twee alternatieven te schakelen. Standaard blijft Windows Taakbeheer boven op andere geopende vensters staan, zelfs als een ander venster belangrijker is. Kies Opties, Altijd op voorgrond om dat gedrag in of uit te schakelen. Ongeacht welke instellingen u kiest in het menu Beeld, zal Windows Taakbeheer in het systeemvak, rechtsonder in de Taakbalk, een miniatuurversie weergeven van de staafgrafiek CPU-gebruik. U kunt Windows Taakbeheer minimaliseren en toch het geheugengebruik in de gaten houden als u af en toe even in het sys­ teemvak kijkt terwijl u aan het werk bent. (U moet echter wel beseffen dat het continu controleren van de systeemprestaties via Windows Taakbeheer – of met elk ander realtime controlegereedschap – op zichzelf wat van de processortijd in beslag neemt.) Hoofdstuk 21

De breuk bij Wisselbestand, rechtsonder in het tabblad Prestaties van Windows Taakbeheer, is handig om te helpen bij het meten van de adequaatheid waarmee u het virtuele geheugen hebt geïnstalleerd. Let op: hoewel de teller van de breuk aangeeft hoeveel ruimte het wisselbestand op dit moment in het systeem in beslag neemt, vermeldt de noemer het totaal aan fysiek geheugen en de omvang van het huidige wisselbestand. Het systeem dat is weergegeven in figuur 21-9 gebruikt dus bijvoorbeeld op dit moment een paginabestand van 1068 MB. Het totaal aan fysiek RAM bedraagt 2.044 MB. Het ­totaal beschikbare geheugen (fysiek RAM en toegewezen wisselbestand) is 4.307 MB, wat betekent dat het op dit moment toegewezen wisselbestand (dat u moet onderscheiden van het wisselbestand dat momenteel in gebruik is) 2.263 MB groot is, namelijk 4.307 min 2.044. In de standaardweergave geeft het tabblad Processen een overzicht van de programma’s en services waartoe de gebruiker toegang heeft (zie figuur 21-10). U ziet dat er in het hier getoonde voorbeeld op dit moment 68 processen worden uitgevoerd (zie de waarde rechtsonder in het dialoogvenster). Dus waarom laat deze lijst slechts 26 items zien? Tel maar na... De korte lijst toont alleen de processen die rechtstreeks door de gebruiker kunnen worden bestuurd. Als u op Processen van alle gebruikers weergeven klikt, wordt de lijst uitgeklapt om ruimte te bieden aan alle processen die op dit moment worden uitgevoerd. In figuur 21-11 treft u in de lijst met alle gebruikers de geïntegreerde accounts aan voor Systeem-, Netwerk- en Lokale service. Voor elk proces geeft Windows Taakbeheer standaard de volgende informatie: Imagenaam (de naam van het proces), Gebruikersnaam (de gebruiker die het proces heeft opgestart), CPU (het percentage van de processorcapaciteit dat het proces op dit moment gebruikt) en Geheugen (privéwerkset) (de hoeveelheid geheugen die het proces nodig heeft om zijn reguliere plichten te kunnen vervullen).

Figuur 21-10  Het tabblad Processen Processen worden in eerste instantie gesorteerd in de volgorde waarin ze zijn opgestart, met het meest recente proces bovenaan. U kunt op elke willekeurige kolom sorteren door op het kolomkopje te klikken (klik een tweede keer om de sorteervolgorde om te keren). Dit is een goede manier om processen te identificeren die meer van het geheugen of de CPU in beslag nemen dan waar ze recht op hebben.

Figuur 21-11  De lijst van alle gebruikers

805

Hoofdstuk 21

De prestaties in real-time controleren

806

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Met een klein beetje moeite kunt u het tabblad Processen zodanig aan uw wensen aanpassen dat het veel meer informatie laat zien over elk actief proces dan de standaardweergave, die nogal magertjes is. Wilt u de kolommen op dit tabblad wijzigen, kies dan Beeld, Kolommen selecteren en voeg vervolgens items toe aan of verwijder ze uit het dialoogvenster dat in figuur 21-12 wordt weergegeven.

Hoofdstuk 21

Figuur 21-12  De kolommen selecteren van het tabblad Processen De meeste kolommen corresponderen met de items die beschikbaar zijn in Prestatiemeter (die verderop in dit hoofdstuk wordt besproken; zie de paragraaf Het gebruik van Prestatiemeter). Nadat u de kolommen hebt geselecteerd die u wilt zien, klikt u op OK. U kunt de weergave vervolgens opnieuw rangschikken door de kolomkopjes naar links of naar rechts te slepen en de rand van een kolomkopje te slepen om de kolombreedte te wijzigen. Indien nodig kunt u het Taakbeheervenster vergroten, zodat u meer gegevens te zien krijgt. Figuur 21-13 geeft bijvoorbeeld weer dat er enkele kolommen zijn toegevoegd met procesgewijs de meetresultaten van de lees- en schrijfacties van de schijf. Als de harde schijf ineens tekeer gaat zonder aanwijsbare reden, kan het overschakelen naar een dergelijke weergave u helpen snel erachter te komen welk programma daarvoor verantwoordelijk is.

Het gebruik van Bronnenoverzicht Net als het tabblad Prestaties in Windows Taakbeheer geeft het onderdeel Bronnenoverzicht in Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole u zowel onmiddellijke als historisch gezien recente (45 seconden) gegevens van de prestaties van bronnen in het systeem. En, net als Windows Taakbeheer, kan Bronnenoverzicht u per proces laten zien wat wat doet met wie. Het belangrijkste verschil tussen deze twee hulpprogramma’s is dat Bronnenoverzicht grafieken laat zien van meer bronnen, terwijl Windows Taakbeheer, als u althans het tabblad Processen aan uw wensen aanpast, een paar extra details kan laten zien die niet beschikbaar zijn in Bronnenoverzicht. Tenzij u die extra details nodig hebt, zult u waarschijnlijk vinden dat u in Bronnenoverzicht snel meer informatie krijgt.

Figuur 21-13  Pas de weergave van gegevens in het tabblad Processen aan uw wensen aan om andere knelpunten in de prestaties te identificeren, zoals de schijf-IO

Wilt u naar Bronnenoverzicht overschakelen, dan opent u Systeem en onderhoud in Configuratiescherm, waarna u op Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties klikt, gevolgd door Geavanceerde hulpprogramma’s (in het deelvenster Taken), waarna u op Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole openen klikt. Of neem de rechtstreekse route: typ perfmon achter een opdrachtprompt. Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole is min of meer een invoegtoepassing van Microsoft Beheer-console. Wilt u Bronnenoverzicht zien, dan klikt u op Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole in het deelvenster van de console aan de linkerkant. Figuur 21-14 geeft Bronnenoverzicht weer met de verborgen details over individuele processen. Op het eerste gezicht biedt het hulpprogramma vier grafieken; bij nader inzien blijken dat er zestien te zijn. Voor elk van de vier bronnen, CPU, Schijf, Netwerk en Geheugen, geeft Bronnenoverzicht actuele en historisch gezien recente grafieken van twee parameters. De gegevens betreffende de recente geschiedenis verschijnen in de grote rechthoekige vakken tegen de bovenkant van het venster. De actuele uitgelezen informatie vindt u in de kleine vierkantjes rechts van de bronopschriften onder de geschiedenisgrafieken. Elke grafiek gebruikt kleuren (groen en blauw) om beide gegevenssets van elkaar te kunnen onderscheiden. De prestatieparameters worden weergegeven in tabel 21-1.

807

Hoofdstuk 21

De prestaties in real-time controleren

808

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Hoofdstuk 21

Figuur 21-14  Bronnenoverzicht toont actuele en historisch gezien recente gegevens betreffende vier essentiële systeembronnen: CPU, Schijf, Netwerk en Geheugen

Tabel 21-1  De prestatieparameters in Bronnenoverzicht Groen

Blauw

CPU

Percentage gebruikte CPU-capaciteit

Percentage van de volledige kloksnelheid waarmee de CPU draait

Schijf

IO-activiteit voor alle schijven, in MB per sec

Percentage van de meest actieve tijd

Netwerk

Netwerkactiviteit in KB per sec

Percentage gebruikte netwerk­ capaciteit

Geheugen

Harde fouten per sec

Percentage gebruikt fysiek ­geheugen

In figuur 21-14 zien we een systeem waarvan de CPU, die draait op 100 procent van zijn kloksnelheid, momenteel wordt gebruikt op 16 procent van zijn capaciteit. De harde schijf heeft in dit tijdsbestek vlagen van activiteit meegemaakt, variërend van misschien twee megabytes per seconde tot ongeveer acht megabytes. De huidige IO-activiteit staat echter op 137 KB per seconde. De schijfactiviteit uitgedrukt in een percentage van de totale capaciteit is laag en staat op dit moment op 0 procent. Er gebeurt helemaal niets op het netwerk op dit moment, hoewel de meest recente 45 seconden een piek in de activiteit hebben laten zien boven het niveau van 3 KB per seconde. Op dit moment ondervindt het systeem last van harde fouten met een frequentie van 0 per seconde en gebruikmakend van 39 procent van zijn fysieke geheugen. Op verscheidene punten ge-

De prestaties in real-time controleren

809

durende de laatste 45 seconden zijn er harde fouten opgetreden met een frequentie van bijna 100 per seconde. Wilt u procesgewijs details zien over een van de vier bronnen, dan moet u op het kolomkopje boven de bron in kwestie klikken. Figuur 21-15 toont de kolomkopjes CPU en Schijf die zijn uitgeklapt om elk negen processen zichtbaar te maken; met de schuifbalkjes kunt u de rest bekijken.

Hoofdstuk 21

Net als het tabblad Processen in Windows Taakbeheer kunt u met Bronnenoverzicht de kolombreedten en kolomposities aanpassen (sleep de kolomkopjes naar links of rechts om de volgorde van de kolommen te wijzigen; sleep de verdeellijntjes tussen de kolommen om de kolommen breder of smaller te maken). U kunt ook de sorteervolgorde wijzigen door op een kolomkopje te klikken. U kunt echter geen kolommen toevoegen of verwijderen. Als u bijzonderheden over de prestaties wilt zien die niet zijn opgenomen in het venster van Bronnenoverzicht, is Windows Taakbeheer (of Prestatiemeter, dat we nu behandelen) hét gereedschap dat u nodig hebt.

Figuur 21-15  Als de kolomkopjes boven de bronnen worden uitgeklapt, krijgt u ­bijzonderheden te zien over individuele processen

810

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Het gebruik van Prestatiemeter voor geavanceerde s­ysteemanalyse Windows Taakbeheer en Bronnenoverzicht zijn zeer geschikt voor het snel controleren van de prestaties van het systeem. Met Prestatiemeter, een wat krachtiger hulpprogramma, kunt u een veel langere lijst met prestatiemeetgegevens bijhouden dan in elk van deze eenvoudigere hulpprogramma’s. U kunt het ook gebruiken om gegevens ter analyse in een logboekbestand in schijfbestanden te plaatsen of te exporteren naar programma’s als Microsoft Excel.

Hoofdstuk 21

Wilt u naar Prestatiemeter, dan opent u Systeem en onderhoud in Configuratiescherm, klikt u op Hulpprogramma’s voor en informatie over prestaties, gevolgd door Geavanceerde hulpprogramma’s (in het deelvenster Taken), waarna u op Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole openen klikt. Of neem de rechtstreekse route: typ perfmon achter een opdrachtprompt. Wanneer u bij de console van Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole terechtkomt, klikt u op Prestatiemeter in het consoledeelvenster (het deelvenster aan de linkerkant). De Prestatiemeter, weergegeven in figuur 21-16, biedt grafische weergaven betreffende de huidige status en recente geschiedenis van het systeem. Met Gegevensverzamelaarsets, een extra onderdeel in de console van Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole, kunt u het systeem over een langere tijdsperiode volgen, waarbij de gegevens voor verdere analyse worden opgeslagen in schijfbestanden. In dit hoofdstuk richten we ons met name op het gebruik van de Prestatiemeter. Zie Microsoft Windows Vista Resource Kit (Microsoft Press, 2007) voor bijzonderheden over de manier waarop Gegevensverzamelaarsets moeten worden gebruikt.

Figuur 21-16  De Prestatiemeter kan u grafische informatie laten zien over de huidige en recente status van het systeem

De prestaties in real-time controleren

811

)

Object. Dit is elk deel van de bronnen van een computer waaraan kenmerken kunnen worden toegekend en dat kan worden gemanipuleerd als één te identificeren element. Kenmerkende objecten op de meeste computers zijn de processor, het geheugen, het wisselbestand en schijven. De volledige lijst met objecten varieert van systeem tot systeem, afhankelijk van de hardware die is geïnstalleerd, welke netwerkprotocollen worden gehanteerd enzovoort.

)

Item. Hiermee worden diverse soorten informatie gevolgd betreffende de objecten waaraan ze zijn toegekend. Het beschikbare aantal items varieert van object tot object. Voor het object Processor zijn de beschikbare items Percentage tijd C1, Percentage tijd C2, Percentage tijd C3, Percentage DPC-tijd, Percentage niet-actief, Percentage interrupttijd, Percentage tijd in beschermde modus, Percentage processortijd, Percentage tijd in gebruikersmodus, C1-overdrachten per seconde, C2overdrachten per seconde, C3-overdrachten per seconde, DPC-snelheid, DPC’s in wachtrij geplaatst per seconden en Interrupts per seconde. Deze items worden ook vaak ‘counters’ (tellers) genoemd.

Bepaalde items vermelden de waarden van dat moment. Andere geven een gemiddelde van de huidige waarde en de waarde bij het voorgaande steekproefinterval. Ook zijn er items die het verschil weergeven tussen de huidige en de vorige waarde. Als u niet zeker weet waar een specifiek item voor staat, schakelt u het selectievakje Beschrijving weergeven in het dialoogvenster Items toevoegen in, zoals dat wordt beschreven onder Items toevoegen, verderop in deze paragraaf. Sommige objecten kunnen in de Prestatiemeter meerdere malen voorkomen. Elke bijbehorend item wordt gezien als een afzonderlijke instantie, waarmee u hetzelfde type prestaties kunt meten en vergelijken met behulp van andere softwareprocessen of hardwareapparatuur. Het object Proces heeft een instantie voor elk proces dat wordt uitgevoerd. Het object Fysieke schijf heeft een instantie voor elke fysieke schijf die in de computer is geïnstalleerd enzovoort. Objecten met meerdere instanties hebben vaak een instantie die informatie verschaft over het totale aantal individuele instanties. U kunt dus bijvoorbeeld meerdere instanties maken van de teller I/O-gegevensbytes per seconde, die alle gegevens meet die door een proces worden ingelezen uit en weggeschreven naar alle bronnen (schijven, netwerk en apparatuur). In dit voorbeeld geeft het item dat het totaal voor I/O-gegevens volgt voor alle actieve processen een accurate meting van de globale systeemprestaties. Door voor elk actief proces items toe te voegen kunt u zien of een specifiek proces verantwoordelijk is voor meer dan zijn verwachte aandeel in dit totaal.

Hoofdstuk 21

De Prestatiemeter kan alles volgen, van relatief alledaagse tot kernactiviteiten, zoals processortijd en schijftoegang, tot de meer exotische en zeer technische parameters, zoals het aantal nonpaging read-bytes die per seconde worden afgehandeld door het netwerkdoorstuurprogramma. Wat u ook besluit te blijven meten, u voegt het toe aan de Prestatiemeter in de vorm van een object en item.

812

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Overschakelen tussen weergavetypen In de grafiekweergave toont de Prestatiemeter de huidige status van een of meer items, samen met een bepaalde hoeveelheid zeer recente geschiedenis. (Bij het standaard steekproefinterval van één seconde is de duur van een Prestatiemeter-grafiek 1 minuut en 40 seconden.) Alternatieve weergaven laten de huidige status van items zien als histogram of als tekstrapport. Wilt u schakelen tussen de Grafiek-, Regel-, Histogram- en Rapportweergave, dan moet u de knop Grafiektype wijzigen op de werkbalk van de grafiek gebruiken. (Nog eenvoudiger: u kunt op Ctrl+G drukken om u door de drie weergavetypen te verplaatsen.)

Items toevoegen

Hoofdstuk 21

Wilt u items selecteren om in Prestatiemeter weer te geven, dan klikt u met de rechtermuisknop op het grafiekvenster, waarna u in het contextmenu Items toevoegen kiest. (Of klik op het groene plusteken in de werkbalk van het grafiekvenster.) Figuur 21-17 toont het dialoogvenster Items toevoegen. Wilt u uw eigen computer controleren, dan laat u in de vervolgkeuzelijst linksboven in het dialoogvenster geselecteerd. Als u een computer op afstand wilt controleren, selecteert u die in deze lijst.

Figuur 21-17  Wilt u Prestatiemeter laten weten wat u wilt controleren, dan moet u een object selecteren. Klik op een van de items in het venster, selecteer een Instantie en klik vervolgens op Toevoegen

De prestaties in real-time controleren

813

Als u wilt specificeren wat u wilt controleren, moet u eerst op de naam van een object klikken. De objectnamen fungeren als uitschuifregelaars; als u erop klikt, verschijnt de bijbehorende lijst met beschikbare items. Tegelijkertijd verschijnt in een apart venster onder de objectlijst een lijst met beschikbare instanties. Selecteer een item, gevolgd door een instantie, en klik vervolgens op Toevoegen. Wilt u meer informatie over datgene wat een item zoal meet, schakel dan het selectievakje Beschrijving weergeven in.

De Grafiek- en Histogramweergave van Prestatiemeter plaatsen alle items uit op één verticale as, die standaard wordt geschaald van 0 tot en met 100. Een standaardschaalfactor wordt toegekend aan elk item, zodat items met grote waarden (zoals Fysieke schijf(_Totaal)\Gemiddeld aantal gelezen bytes, die het aantal ingelezen bytes per seconde meet van alle fysieke schijven, wat kan oplopen tot meerdere honderdduizenden of meer) zinvol in een grafiek kunnen voorkomen naast items met lage waarden (zoals Fysieke schijf(_Totaal)\Gelezen bytes per seconde, die het aantal leeshandelingen per seconde meet). Het is heel goed mogelijk dat u, om een grafiek begrijpelijk te maken, de schaal of de schaalfactor voor een of meer items moet aanpassen (of zowel de schaal als een of meer schaalfactoren). Met name zult u een of andere aanpassing moeten maken als Prestatiemeter een of meer van uw items weergeeft als een horizontale lijn langs de bovenkant van de grafiek. Dat is de manier waarop Prestatiemeter zegt dat uw gegevens, te oordelen naar hun huidige schaalfactor, de hoogste waarde van de verticale as overschrijden. De volgende vijf opties zijn aanpassingen die de verticale weergave van prestatiegegevens zinniger kunnen maken. De schaal van de verticale as wijzigen. Wilt u de schaal wijzigen, klik dan met de rechtermuisknop op de grafiek of op het histogram en kies Eigenschappen in het contextmenu. Typ op het tabblad Grafiek in het dialoogvenster Eigenschappen van de Prestatiemeter waarden in de tekstvakken Maximum en Minimum onder Verticale schaal. Let op: omdat alle items in Prestatiemeter uitsluitend positieve waarden als resultaat geven, kunt u het minimale schaalpunt niet lager zetten dan 0. Op dit tabblad kunt u ook een horizontaal of verticaal raster toevoegen, een beschrijvend label koppelen aan de verticale of tijdas en de grafiek een titel geven. De schaalfactor van een item wijzigen. Wilt u de schaalfactor voor een item wijzigen, ga dan naar het tabblad Gegevens in het dialoogvenster Eigenschappen van Prestatiemeter, selecteer het item en pas vervolgens de waarde aan in het veld Schaal. Wilt u de standaardschaalfactor terugzetten, dan kiest u in dit veld de optie Standaard. Kleuren, lettertypes en titels wijzigen. Met andere opties op de diverse tabbladen in het dialoogvenster Eigenschappen van Prestatiemeter kunt u de kleuren en letter­typen wijzigen voor de grafiek of histogram en voor de grafiekelementen. U kunt ook de vervolgkeuzelijsten Breedte, Kleur en Stijl op het tabblad Gegevens gebruiken om het uiterlijk van geselecteerde items te wijzigen.

Hoofdstuk 21

De kenmerken van de grafiekweergave wijzigen

814

Hoofdstuk 21  De prestaties opvoeren en controleren

Hoofdstuk 21

Figuur 21-18  Het tabblad Grafiek Een specifieke regel beklemtonen. Als er meerdere items worden weergegeven in dezelfde grafiek, is het soms moeilijk aan te geven wat bij wat hoort. Om het gemakkelijker te maken een relatie te leggen tussen de lijnen en de itemnamen ervan in de vervolgkeuzelijst onder de grafiek, klikt u op het gereedschap Markeren op de werkbalk (het gereedschap direct rechts naast de rode X). Als reactie daarop wijzigt Prestatiemeter de huidige kleur van de grafiekmarkering (regel- of histogramstaaf) die overeenkomt met het op dit moment geselecteerde item in de Itemlijst in zwart. U kunt zich nu met Pijl-omhoog en Pijl-omlaag verplaatsen tussen items, waarbij elk item op zijn beurt in de kleur zwart wordt ingetekend. De steekproefinterval wijzigen. Standaard neemt Prestatiemeter een steekproef van items met intervallen van één seconde en past de weergave zodanig aan dat u honderd steekproefintervallen kunt zien. U kunt het steekproefinterval veranderen door naar het tabblad Algemeen in het dialoogvenster Eigenschappen van Prestatiemeter te gaan. Hele getallen (integers) van 1 tot en met 3888000 (één seconde tot en met 45 dagen) worden geaccepteerd. Wilt u een console creëren waarin het gebruik van het wisselbestand wordt weergegeven over bijvoorbeeld een periode van twee uur, dan kunt u de waarde 10 invoeren in het vak Steekproef elke nn seconden en 7200 (het aantal seconden in twee uur) in het vak Duur. Let op: de waarde onder Duur moet minstens twee keer zo groot en mag niet meer dan duizend keer zo groot zijn als de waarde in het vak Steekproef elke. Wilt u de huidige grafiek stilzetten (de meting stoppen), klik dan op de knop Weergave stilzetten op de werkbalk of druk op Ctrl+F.

22 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Systeem­ activiteiten controleren met Logboeken Aan de slag met Logboeken  816 Wat u moet weten over de samenvatting van ­de gebeurtenislogboeken  820 Individuele logboeken en gebeurtenissen bekijken  820 Gebeurtenissen controleren  827 Werken met logboekbestanden  832

Edities Logboeken werkt in alle edities van Windows Vista op identieke wijze.

In Windows Vista is een gebeurtenis alles wat plaatsvindt en potentieel belangrijk is voor u, voor andere gebruikers, voor het besturingssysteem of voor een toepassing. Gebeurtenissen worden vastgelegd door de service Windows Gebeurtenislogboek, terwijl de geschiedenis ervan wordt bewaard in een van de verscheidene logboek­bestanden, zoals Toepassing, Beveiliging, Instelling, Systeem en Doorgestuurde gebeurtenissen. Met Logboeken, een module van Microsoft Management Console (MMC) die met Windows wordt meegeleverd, kunt u deze gebeurtenislogboeken bekijken en archiveren. Dit kunt u ook met andere logboeken die zijn gemaakt tijdens de installatie van bepaalde toepassingen en services. Maar waarom zou u dat willen doen? De meest voor de hand liggende redenen zijn het oplossen van problemen die zijn opgetreden, om uw systeem in de gaten te houden om problemen te voorkomen en uit te kijken voor hiaten in de beveiliging. Als een apparaat een storing heeft gehad, een schijf tot bijna zijn volledige capaciteit is gevuld met

816

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

gegevens, een programma regelmatig is gecrasht of als er zich een ander cruciaal probleem heeft voorgedaan, kan de informatie die is vastgelegd in de gebeurtenislogboeken u (of een specialist op de afdeling technische ondersteuning) helpen om erachter te komen wat er verkeerd is gegaan en welke corrigerende maatregelen moeten worden genomen. Het in de gaten houden van de gebeurtenislogboeken kan u ook helpen ernstige problemen te ontdekken voordat ze plaatsvinden. Als er moeilijkheden in de lucht hangen, maar nog niet tot uitbarsting zijn gekomen, kan het goed in de gaten houden van de gebeurtenislogboeken u waarschuwen voordat het te laat is. En ten slotte kunt u een van de gebeurtenislogboeken (het Beveiligingslogboek) gebruiken om zaken te volgen als mislukte aanmeldpogingen of pogingen van gebruikers om bestanden te lezen waarvoor ze geen toegangsprivileges hebben. Dergelijke voorvallen kunnen u attent maken op feitelijke of potentiële beveiligingsproblemen in uw organisatie.

Aan de slag met Logboeken Net als Logboeken in vorige versies van Windows is die in Windows Vista een module van MMC. Maar daar eindigt de overeenkomst. De interface, die u ziet in figuur 22-1, maakt op gunstige wijze gebruik van de nieuwe functies in MMC 3.0, zoals het deelvenster Acties.

Hoofdstuk 22

Figuur 22-1  In Logboeken beschikt het deelvenster Acties over een takenmenu dat r­ elevant is voor de items die zijn gemarkeerd in de boomstructuur van de console en het deelvenster Details

Aan de slag met Logboeken

817

Zie Bijlage C voor meer informatie over Microsoft Management Console. In Windows Vista heeft Logboeken verscheidene handige nieuwe mogelijkheden gekregen: )

U kunt gebeurtenissen bekijken in meerdere logboeken tegelijk.

)

U kunt gefilterde selecties maken en opslaan om opnieuw te gebruiken als aangepaste weergaven.

)

U kunt een taak automatisch laten uitvoeren wanneer een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt.

)

U kunt zich abonneren op gespecificeerde gebeurtenissen op andere computers in het netwerk.

Logboeken uitvoeren

Nota bene Voor Logboeken hebt u de privileges van een administrator (beheerder) nodig om met alle functies te kunnen werken. Als u Logboeken start terwijl u bent aangemeld als standaardgebruiker, verschijnt het op het scherm zonder u toestemming te vragen. Het Beveiligingslogboek is dan echter niet beschikbaar, terwijl ook niet kan worden gewerkt met een paar andere functies. Wilt u toegang krijgen tot alle logboeken, dan moet u met de rechtermuisknop klikken en de optie Als administrator uitvoeren kiezen als u bent aangemeld met een standaardgebruikersaccount. (Als u bent aangemeld als beheerder en Gebruikersaccountbeheer is ingeschakeld, verschijnt er altijd een promptvenster waarin u om toestemming wordt gevraagd wanneer u Logboeken start.)

Typen gebeurtenissen Als u al met Logboeken hebt gewerkt in voorgaande versies van Windows, wordt u waarschijnlijk in eerste instantie overweldigd door de nieuwe logboeken en de hier en daar chaotisch aandoende vensters in deze Windows Vista-versie. Zoals een blik op de consoleboomstructuur bevestigt, worden gebeurtenissen nu vastgelegd in een van de vele logboeken.

Hoofdstuk 22

U vindt een snelkoppeling naar Logboeken in de map Systeembeheer in Configuratiescherm (die daar Gebeurtenislogboeken heet). (In plaats van te klikken door het labyrint dat Configuratiescherm heet, kunt u, uiteraard, Logboeken vinden via het zoekvak in het menu Start of in Configuratiescherm.) Logboeken is ook een knooppunt van de console Computerbeheer. Wilt u Logboeken starten achter een opdrachtprompt, dan typt u eventvwr.

818

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Hoofdstuk 22

)

Toepassing. Toepassinggebeurtenissen worden door toepassingen gegenereerd, zoals de programma’s die u installeert, programma’s die met Windows Vista worden meegeleverd en services in het besturingssysteem. Programmaontwikkelaars bepalen welke gebeurtenissen worden vastgelegd in het Toepassinglogboek en welke worden vastgelegd in een programmaspecifiek logboek onder Logboeken Toepassingen en Services.

)

Beveiliging. Beveiliginggebeurtenissen kunnen zijn aanmeldpogingen (succesvolle en mislukte) en pogingen gebruik te maken van beveiligde bronnen, zoals een poging een bestand te maken, te wijzigen of te wissen. In de Windows Vista-edities Business, Enterprise en Ultimate kan een beheerder gebruikmaken van de Lokale beveiligingsinstellingen-console (Secpol.msc) om controlebeleid (Lokaal beleid\Beveiligingsopties) te configureren om te bepalen welke soorten gebeurtenissen in het Beveiligingslogboek worden vastgelegd. Wilt u vervolgens specificeren welke objecten voor beveiligingsgebeurtenissen worden gecontroleerd, breng dan voor een object een bezoek aan het tabblad Controlebeleid in het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen.

)

Setup. Setupgebeurtenissen worden gegenereerd tijdens het installatieproces van toepassingen.

)

Systeem. Systeemgebeurtenissen worden gegenereerd door Windows zelf en door geïnstalleerde onderdelen, zoals stuurprogramma’s. Als een stuurprogramma bijvoorbeeld niet wordt geladen wanneer u een Windows-sessie opstart, wordt die gebeurtenis vastgelegd in het Systeemlogboek.

)

Doorgestuurde gebeurtenissen. Het logboek Doorgestuurde gebeurtenissen bevat gebeurtenissen die zijn verzameld via andere computers. Zie Gebeurtenissen controleren, verderop in dit hoofdstuk, voor bijzonderheden over het specificeren en gebruiken van het logboek Doorgestuurde gebeurtenissen.

)

Logboeken Toepassingen en Services. In de map Logboeken Toepassingen en Services staan logboeken voor individuele toepassingen (of toepassingspakketten, zoals Microsoft Office) en services. In de andere logboeken worden in het algemeen gebeurtenissen vastgelegd die gelden voor het hele sys­teem, terwijl elk logboek in Logboeken Toepassingen en Services alleen de gebeurtenissen in een specifiek programma of specifiek onderdeel vastlegt.

In de map Logboeken Toepassingen en Services staat een map Microsoft\Windows, die weer een map bevat voor elk van de vele onderdelen die bij Windows Vista horen. In elk van deze mappen staan een of meer logboeken. Er verschijnen zelfs nog meer logboeken in Logboeken Toepassingen en Services wanneer u het menu Beeld opent en op Logboeken voor analyseren en foutopsporing weergeven klikt. Deze aanvullende logboeken worden in het algemeen alleen gebruikt voor ingewikkelde probleemoplossende sessies, dus zijn ze standaard verborgen. Onthoud ook dat in deze logboeken standaard geen gebeurtenissen worden

Aan de slag met Logboeken

819

vastgelegd. Wilt u het analytische of foutopsporingslogboek gebruiken, dan klikt u erop met de rechtermuisknop, waarna u Logboek inschakelen kiest. De uitbreiding van de drie logboeken (Toepassing, Beveiliging en Systeem) in een basisinstallatie van Windows XP of Windows 2000 naar de tientallen logboeken in Windows Vista werkt in het begin misschien wat ontmoedigend. Gelukkig wordt door verbeteringen in de hulpprogramma’s voor het samenvatten en filteren van gebeurtenissen, gekoppeld aan het vermogen gebeurtenissen te bekijken vanuit meerdere logboekbestanden, de extra informatie beheersbaar.

)

Fout. Dit zijn gebeurtenissen die mogelijk verlies van gegevens of functionaliteit beschrijven. Voorbeelden van fouten zijn gebeurtenissen die te maken hebben met een slecht functionerende netwerkadapter en verlies van functionaliteit, die worden veroorzaakt door een apparaat of service die bij het opstarten niet wordt geladen.

)

Waarschuwing. Dit zijn gebeurtenissen die minder belangrijk zijn of minder directe problemen geven dan foutgebeurtenissen. Voorbeelden van waarschuwingsgebeurtenissen zijn een schijf die bijna vol is, een time-out bij het netwerkdoorstuurprogramma en gegevensfouten op een back-uptape.

)

Informatie. Dit zijn de overige gebeurtenissen die Windows vastlegt in een logboek. Voorbeelden van informatiegebeurtenissen zijn iemand die een printer gebruikt die is aangesloten op uw computer en een succesvolle inbelverbinding met uw ISP.

Het Beveiligingslogboekbestand gebruikt twee verschillende pictogrammen voor de classificatie van gebeurtenissen: een sleutelpictogram vertelt u dat controlegebeurtenissen zijn geslaagd, terwijl een hangslotpictogram aangeeft dat controlegebeurtenissen zijn mislukt. Beide soorten gebeurtenissen worden geclassificeerd als gebeurtenissen op Informatieniveau; ‘Controle geslaagd’ en ‘Controle mislukt’ worden vastgelegd in het veld Trefwoorden in het Beveiligingslogboekbestand.

Gebeurtenisbronnen ontdekken Als u graag wilt weten welke elementen van uw systeem gebeurtenissen genereren en waar deze gebeurtenissen worden vastgelegd, kunt u de Register-editor gebruiken om de volgende registersleutel te openen: HKLM\System\CurrentControlSet\Services\Eventlog. Controleer vervolgens de subsleutels, zoals Toepassing, Beveiliging en Systeem. Elke entiteit die in staat is een gebeurtenis te genereren, heeft een subsleutel onder een van deze sleutels. (Zie hoofdstuk 26 voor bijzonderheden over het gebruik van de Register-editor.)

Hoofdstuk 22

De gebeurtenissen in de meeste logboekbestanden worden geclassificeerd als een van drie niveaus, die alle worden aangegeven door een uniek pictogram.

820

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Wat u moet weten over de samenvatting van ­ de gebeurtenislogboeken Als u de map van het bovenste niveau selecteert in de consoleboomstructuur van Logboeken laat het deelvenster Details samenvattende gegevens zien, zoals wordt weergegeven in figuur 22-2. U kunt elke categorie uitvouwen als u de bronnen wilt zien van de gebeurtenissen van dat type gebeurtenis. Een aantal gebeurtenissen van diverse typen in diverse tijdsperioden is weliswaar interessant, maar op zichzelf niet echt nuttig. Door echter een gebeurtenistype of gebeurtenisbron te selecteren onder Samenvatting van beheergebeurtenissen, kunt u rechtstreeks naar die gebeurtenissen springen, ongeacht in welke logboeken ze zijn vastgelegd. Klik in het deelvenster Acties gewoon op Alle instanties van deze gebeurtenis.

Hoofdstuk 22

Figuur 22-2  Klik onder Samenvatting van beheergebeurtenissen op een plusteken om een categorie gebeurtenissen van een bepaald type uit te vouwen

Individuele logboeken en gebeurtenissen bekijken Wanneer u in de consoleboomstructuur een logboek of aangepaste weergave kiest, geeft het deelvenster Details voor elke gebeurtenis één regel weer. Standaard worden vijf kolommen met informatie weergegeven; elke kolom staat daarbij bekend als een ­gebeurteniseigenschap:

)

Niveau. Elke gebeurtenis wordt geclassificeerd als een van drie beveiligingsniveaus: Informatie, Waarschuwing en Fout. (Logboeken gebruikt de term niveau en type gebeurtenis door elkaar.) Het pictogram links van de kolom Niveau helpt u de typen gebeurtenissen te vinden waarin u bent geïnteresseerd.

)

Datum en tijd. De service Windows Gebeurtenislogboek legt de datum en het tijdstip vast van elke gebeurtenis die heeft plaatsgevonden in zogeheten Coordinated Universal Time (UTC), en Logboeken vertaalt deze tijdwaarden in datums en tijdstippen die overeenkomen met uw eigen tijdzone.

)

Bron. De kolom Bron vermeldt de toepassing of het systeemonderdeel die een gebeurtenis hebben gegenereerd.

)

Gebeurtenis-id. Elke gebeurtenis is herkenbaar aan een numerieke waarde. Deze waarde wordt gekoppeld aan een tekstbeschrijving die verschijnt wanneer u de eigenschappen van een gebeurtenis bekijkt. Er wordt hier niet gebruikgemaakt van een universeel systeem (elke ontwerper van een gebeurtenisbron beslist gewoon welke waarden moeten worden gebruikt en legt deze vast in een bestand) en er is geen verplichting dat elke gebeurtenisbron een unieke set waarden gebruikt.

)

Taakcategorie. Bepaalde gebeurtenisbronnen maken gebruik van categorieën ter onderscheiding van verschillende typen gebeurtenissen die ze kunnen vermelden. Veel bronnen doen dat niet.

Er kunnen verscheidene extra gebeurteniseigenschappen worden weergegeven. Selecteer hiertoe een logboek, open vervolgens het menu Beeld en klik op Kolommen toevoegen/verwijderen.

Details van gebeurtenissen bekijken Wanneer u gebeurtenissen bekijkt in een geselecteerd logboek of aangepaste weergave, ziet u onder in het deelvenster Details informatie verschijnen over de op dit moment geselecteerde gebeurtenis. Behalve op een beeldscherm met zeer hoge resolutie verschaft dit voorbeeld van de volledige details voor een specifieke gebeurtenis niet veel méér informatie dan de kolomsgewijze weergave boven in het deelvenster Details. (Als u vindt dat het onderste deel van het deelvenster Details niet zo zinvol is, kunt u het verwijderen en het volledige venster gebruiken voor de lijst met gebeurtenissen. Open hiertoe het menu Beeld en klik op Voorbeeldvenster.) Wilt u meer weten over een gebeurtenis dan het deelvenster Details in Logboeken u kan vertellen, dan moet u de informatie voor de individuele gebeurtenis weergeven. Dubbelklik op de gebeurtenis die uw interesse heeft gewekt, druk op Enter of klik op Eigenschappen in het deelvenster Acties. Figuur 22-3 toont het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenissen voor een gebeurtenis in het Toepassinglogboek. De samenvattende informatie in de onderste helft van het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenissen is identiek aan de informatie die wordt weergegeven in de kolomweergave in het deelvenster Details in Logboeken; alleen zijn er extra gebeurtenis-

821

Hoofdstuk 22

Individuele logboeken en gebeurtenissen bekijken

822

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

eigenschappen die standaard niet worden weergegeven in de lijstweergave. Maar de handigste functies staan boven en onder in het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenissen.

Figuur 22-3  Het eigenschappendialoogvenster voor een gebeurtenis biedt een tekstuele beschrijving en gegevens die u nog niet bent tegengekomen in het hoofdvenster van Logboeken Hoofdstuk 22

Bovenin staat in normale tekst een beschrijving van wat er heeft plaatsgevonden. Voor lokalisatiedoeleinden is deze informatie apart gehouden van het logboek­bestand (.evtbestand). Elk type gebeurtenis krijgt zijn eigen beschrijvende tekst, die ergens anders voorkomt, in een bestand dat de ontwerper van de toepassing of het onderdeel voor zijn doeleinden heeft uitgekozen. (Het gebeurtenisberichtbestand wordt gespecificeerd in de registerwaarde EventMessageFile in HKLM\System\CurrentControlSet\Services\ Eventlog\logboeknaam\gebeurtenisbron, waarbij logboeknaam de naam is van het logboek (Systeem bijvoorbeeld) en gebeurtenisbron de naam van de toepassing of het onderdeel dat de desbetreffende gebeurtenis genereert.) Ergens onder in het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenis vindt u een knop met de naam Kopiëren. Als u daarop klikt, wordt de volledige inhoud van het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenis naar het Klembord gestuurd, zodat u bijvoorbeeld de informatie in een e-mailbericht kunt plakken en naar een technicus op de afdeling technische ondersteuning kunt sturen. De gekopieerde informatie bevat ook een weergave in normale tekst, identiek aan de schermweergave, en de onderliggende gegevens in XML-indeling. (U kunt de tekst in het dialoogvenster ook kopiëren door deze te selecteren en op Ctrl+C te drukken. Gebruik deze techniek om niet alleen selectief veldgegevens te kopiëren vanuit het dialoogvenster, maar ook informatie in de vakken Beschrijving en Gegevens.)

Individuele logboeken en gebeurtenissen bekijken

823

Ook ergens onder in het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenis staat een koppeling naar meer online informatie. Als u op deze koppeling klikt, wordt een webpagina geopend met meer specifieke en gedetailleerde informatie over deze specifieke combinatie van gebeurtenisbron en gebeurtenis-id, inclusief verdere acties die u wilt ondernemen als reactie op de gebeurtenis. Als u details wilt bekijken voor andere gebeurtenissen, kunt u dat doen zonder terug te hoeven gaan naar het deelvenster Details. Klik op de pijlknoppen langs de rechterkant van het eigenschappendialoogvenster om naar de vorige of volgende gebeurtenis in de lijst te gaan.

Gebeurtenissen sorteren en groeperen Standaard worden gebeurtenissen in chronologische volgorde gesorteerd, met de meest recente gebeurtenis boven in de lijst. U kunt de sorteervolgorde wijzigen door het menu Beeld te openen, te klikken op Sorteren op en vervolgens de naam van de kolom te kiezen waarop u wilt sorteren. U kunt ook gewoon klikken op een kolomkopje. Wilt u terug naar de standaardvolgorde, klik dan op Beeld, Volgorde verwijderen.

Wilt u gebeurtenissen groeperen in het op dit moment weergegeven logboek of in de aangepaste weergave, dan opent u het menu Beeld, klikt op Groeperen op, waarna u klikt op de naam van de kolom waarop u wilt groeperen. (U zult zien dat de groeperingsoptie Datum en tijd alleen groepeert op datum.) Als u sneller de weg wilt vinden naar een interessante groep, opent u het menu Beeld, waarna u op Alle groepen inklappen klikt. Wilt u terug naar de standaard, niet-gegroepeerde gebeurtenislijst, klik dan op Beeld, gevolgd door Groeperen van gebeurtenissen verwijderen.

Zoek naar betere beschrijvingen op het web De beschrijving van bepaalde gebeurtenissen is een voorbeeld van duidelijkheid en afwerking. Andere laten echter weer veel te wensen over. Naast de informatie die wordt geleverd door de koppeling bij Meer informatie kunt u gewoonlijk meer details vinden op het web door te zoeken naar ‘gebeurtenis-id’ gevolgd door het gebeurtenis-id-nummer. Eén specifieke site verdient nader te worden genoemd: EventID. Net (http://eventid.net). Hier kunt u zoeken naar informatie op gebeurtenis-id en -bron; de resultaten omvatten meestal een duidelijke beschrijving, koppelingen naar relevante artikelen in de Knowledge Base en commentaren en suggesties van deskundige gebruikers.

Hoofdstuk 22

Nog veel krachtiger dan sorteren is de mogelijkheid gebeurtenissen te groeperen. Bij groeperen wordt niet alleen de gebeurtenislijst gesorteerd op de geselecteerde kolom, maar komen de gebeurtenissen ook te staan onder groepsopschriften die kunnen worden in- of uitgevouwen, zodat het gemakkelijker wordt interessante gebeurtenissen op te zoeken en te bekijken. Figuur 22-4 toont een voorbeeld.

824

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Figuur 22-4  Het Toepassinglogboek is hier gegroepeerd op Bron. Bepaalde groepen werden ingevouwen, terwijl weer andere groepen werden uitgevouwen

Hoofdstuk 22

De logboekweergave filteren Zoals u kunt zien als u even vluchtig naar uw Systeemlogboek kijkt, kunnen gebeurtenissen zich aardig snel opstapelen, waardoor gebeurtenissen die worden gegenereerd door een specifieke bron of die welke hebben plaatsgevonden op een specifieke datum en tijd aan het zicht worden onttrokken. Sorteren en groeperen kan u helpen die naald in de hooiberg te vinden, maar om de hooiberg kwijt te raken, moet u gebruikmaken van filteren. Met filteren kunt u een selectie maken gebaseerd op meerdere criteria en als een weergave eenmaal is gefilterd, worden gebeurtenissen die daaraan niet voldoen verborgen, zodat u zich beter kunt richten op de items waarin u nu bent geïnteresseerd. Wilt u het actieve logboek of de actieve weergave filteren, dan klikt u in het deelvenster Acties op Huidig logboek filteren. Een dialoogvenster zoals dat in figuur 22-5 verschijnt. Als u de flexibiliteit van filteren echt wilt appreciëren, moet u per filter bij Geregistreerd op het pijltje naast de vervolgkeuzelijst klikken. U kunt bijvoorbeeld gebeurtenissen filteren op Afgelopen uur, Afgelopen 12 uur, op een dag, week, maand of elke willekeurige tijdsperiode die u zelf opgeeft. In de vakken Bronnen van gebeurtenis, Taakcategorie en Trefwoorden kunt u tekst typen waarop u kunt filteren (afzonderlijke meerdere items scheiden door komma’s), maar u vindt het waarschijnlijk eenvoudiger om op het pijltje te klikken en vervolgens te klikken op elk van de items die u in de gefilterde weergave wilt betrekken. In het vak Gebeurtenis-id’s kunt u meerdere id-nummers en nummerbereiken invoeren, van elkaar gescheiden door komma’s. Wilt u specifieke gebeurtenis-id’s uitsluiten, plaats dan vóór hun nummers een minteken (-).

Figuur 22-5  Als u geen Foutniveau-vakken selecteert, plaatst Logboeken alle niveaus in de gefilterde resultaten. Op dezelfde manier worden in een willekeurig ander veld dat u leeglaat, alle gebeurtenissen gezet zonder rekening te houden met de waarde van die eigenschap

Zodra u klaar bent met het in grote lijnen definiëren van uw filter op het tabblad Filter, kunt u overschakelen naar het tabblad XML, waar u het filter kunt verfijnen door het selectiecriterium te bewerken. Wilt u de niet-gefilterde lijst terugzetten, klik dan in het venster Acties op Filter wissen. Nota bene Logboeken heeft ook een globale zoekmogelijkheid, die u kunt gebruiken door in het deelvenster Acties te klikken op Zoeken. U kunt nauwkeurigere zoek­ acties uitvoeren door te filteren.

825

Hoofdstuk 22

Individuele logboeken en gebeurtenissen bekijken

826

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Aangepaste weergaven maken en opslaan Als u veel tijd doorbrengt in Logboeken of als u te maken hebt met een bijzonder moeilijk onderdeel waardoor u vaak terug moet naar Logboeken, wordt het maken van adhocfilter-, groepeer- en sorteercriteria aardig saai en vervelend. Hier kunnen aangepaste weergaven redding brengen. Wilt u een aangepaste weergave maken, dan klikt u op Actie, Aangepaste weergave maken. U krijgt een dialoogvenster te zien dat vrijwel identiek is aan het dialoogvenster Huidig logboek filteren in figuur 22-5. Er is alleen één belangrijk verschil: het vak met Gebeurtenislogboeken is beschikbaar en u kunt één logboek of alle logboeken specificeren om op te nemen in uw aangepaste weergave. Nadat u filtercriteria hebt gemaakt en op OK hebt geklikt, moet u een naam en locatie voor uw aangepaste weergave specificeren. U kunt uw aangepaste weergave opslaan in de map Aangepaste weergaven of in een van zijn submappen. (Wilt u een submap maken, dan klikt u op Nieuwe map.) Schakel Alle gebruikers in als u wilt dat de weergave kan worden gebruikt door elke gebruiker op uw computer. Schakel het selectievakje uit als u de weergave alleen wilt zien wanneer u zich aanmeldt.

Hoofdstuk 22

Figuur 22-6  Een nieuwe weergave opslaan U kunt uw aangepaste weergave nu openen door de naam te selecteren in de consoleboomstructuur. U kunt sorteren en groeperen toepassen, waarbij deze wijzigingen worden opgeslagen als onderdeel van de aangepaste weergave. Wilt u de filtercriteria wijzigen, dan klikt u op Huidig logboek filteren. Als u de naam of beschrijving van uw

Sorteren, groeperen en filteren combineren De afzonderlijke sorteer-, groepeer- en filteracties hebben ieder hun eigen magie. U kunt ze in elke willekeurige combinatie toepassen om precies die gewenste gebeurtenisweergave te creëren in een logboek of aangepaste weergave.

Gebeurtenissen controleren

827

aangepaste weergave wilt wijzigen, selecteert u eerst de aangepaste weergave, waarna u op Actie, Eigenschappen klikt. U kunt de aangepaste weergave, wat in feite een XML-query is, naar een bestand kopiëren, zodat u dit kunt installeren op een andere computer zonder dat u van voren af aan hoeft te beginnen. Selecteer de aangepaste weergave in de consoleboomstructuur en klik vervolgens op Actie, Aangepaste weergave exporteren. Wilt u deze installeren, dan klikt u op Actie, Aangepaste weergave importeren.

Gebeurtenisgegevens exporteren

Als u gebeurtenisgegevens opslaat in de oorspronkelijke indeling in Logboeken (.evtx), krijgt u een bestand dat u alleen kunt bekijken in Logboeken (of in een toepassing van derden die oorspronkelijke gebeurtenislogboeken kan lezen). Logboeken kan echter logboekgegevens exporteren naar XML, als tabgescheiden of kommagescheiden tekstbestanden, waarna u deze op eenvoudige wijze kunt importeren in een database, werkblad of zelfs tekstverwerkingsprogramma’s.

Gebeurtenissen controleren Vanouds spitten probleemoplossers Logboeken uit nadat een probleem is opgetreden, en turen dan aandachtig in logboeken om aanwijzingen te vinden voor de oorzaak van het probleem. Logboeken in Windows Vista heeft twee nieuwe functies die een enigszins proactievere benadering kiezen. In de eerste plaats kunt u een taak zodanig configureren dat deze automatisch wordt uitgevoerd wanneer een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt. En als de reikwijdte van het oplossen van het probleem verder gaat dan uw eigen computer, kunt u Logboeken zodanig configureren dat wanneer bepaalde ge-

Een bestaande gefilterde weergave opslaan als aangepaste weergave Als u al een filter hebt toegepast op een logboek, kunt u die gefilterde weergave opslaan door Actie, Filter in aangepaste weergave opslaan te kiezen.

Hoofdstuk 22

U kunt geselecteerde gebeurtenissen, alle gebeurtenissen in de huidige weergave of alle gebeurtenissen in een specifiek logboek opslaan in een bestand voor archiveerdoeleinden, voor verdere analyse in een ander programma of om het te delen met een specialist van de afdeling technische ondersteuning. (Als u gebeurtenissen wilt selecteren om te exporteren, dan houdt u de Ctrl-toets ingedrukt terwijl u klikt op elke gebeurtenis die u in uw selectie wilt opnemen.) De opdracht om dat te doen, vindt u in het menu Actie, waarbij de opdrachtnaam varieert per weergave en selectie: Geselecteerde gebeurtenissen opslaan, Gefilterd logboekbestand opslaan als, Gebeurtenissen in aangepaste weergave opslaan als, of Gebeurtenissen opslaan als.

828

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

beurtenissen plaatsvinden op andere computers in uw netwerk, deze gebeurtenissen zich ook aandienen in Logboeken op uw computer.

Een taak maken die moet worden uitgevoerd wanneer een ­bepaalde gebeurtenis plaatsvindt Het is ideaal als u op de hoogte wordt gebracht of als een programma wordt uitgevoerd wanneer een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt. Taakplanner controleert gebeurtenislogboeken, zodat een gebeurtenis een trigger kan zijn die een taak start die een programma uitvoert, een e-mail stuurt of een bericht op het scherm weergeeft. Wilt u een dergelijke taak configureren in Logboeken, dan moet u eerst een dergelijke bestaande gebeurtenis zoeken, deze selecteren en vervolgens op Actie, Taak aan deze gebeurtenis koppelen klikken. Als u dat doet, wordt de wizard Basistaak maken geopend, met de informatie over de trigger en de gebeurtenis al bij de hand. Als u een taak wilt maken die is gebaseerd op een gebeurtenis die op dit moment niet in uw logboek aanwezig is, opent u de Taakplanner en klikt u op Actie, Basistaak maken. Zie Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista in hoofdstuk 30 voor meer informatie over het maken en configureren van geplande taken.

Hoofdstuk 22

Alle logboeken bekijken op een externe computer Abonnementen zijn bijzonder handig om bepaalde gebeurtenissen van een of meer externe computers (de remote computers) onder de loep te nemen. Als alternatieve manier om de voltooide gebeurtenislogboeken van een externe computer te bekijken, kunt u de logboeken van die computer openen in Logboeken. Selecteer hiertoe de eerste naam in de consoleboomstructuur in Logboeken, namelijk Logboeken (lokaal). Klik vervolgens op Actie, Verbinding met andere computer maken. Wilt u alle logboeken bekijken, inclusief het Beveiligingslogboek, dan moet u een account gebruiken die lid is van de groep Lezers van gebeurtenislogboeken op de externe doelcomputer. Daarnaast moet u op die computer de firewalluitzondering voor Extern Event Log-beheer activeren. Als u opnieuw de logboekbestanden op uw eigen computer wilt bekijken, klikt u met de rechtermuisknop op de bovenste naam in de consoleboomstructuur, waarna u op Verbinding met een andere computer maken klikt en vervolgens Lokale computer selecteert.

Gebeurtenissen controleren

829

Gebeurtenissen op andere computers controleren via abonnementen Met een abonnement kunt u gebeurtenisrecords uit andere computers verzamelen en op uw eigen computer opslaan. Vervolgens kunt u ze bekijken en ermee werken op precies dezelfde wijze als met gebeurtenissen op uw eigen computer. U kunt ze opnemen in aangepaste weergaven, gefilterde weergaven, geëxporteerde gebeurtenissen enzovoort.

Uw systemen configureren voor abonnementen Om abonneren te kunnen activeren moet u een paar wijzigingen aanbrengen op de broncomputers (de externe computers die gebeurtenisgegevens sturen naar de verzamelcomputer) en op de verzamelcomputer (waarop u de gebeurtenisgegevens van de broncomputers gaat bekijken). In de volgende aanwijzingen wordt uitgelegd hoe computers in een werkgroep zodanig moeten worden geconfigureerd dat ze de abonneerfunctie kunnen gebruiken. De procedure voor de configuratie van computers in een domein is identiek, maar iets eenvoudiger; zie Logboeken Help voor meer bijzonder­ heden hierover. Voer op elke broncomputer de volgende stappen uit:



winrm quickconfig



Deze opdracht voert de volgende taken uit: )

Specificeert het opstarttype voor de service Windows Extern beheer (WinRM) in op Automatisch (Starten met vertraging)

)

Start de service Windows Extern beheer.

)

Maakt een WinRM-listener om inkomende verzoeken te kunnen accepteren die het WS-Management-protocol hanteren.

)

Activeert de uitzondering in Windows Firewall voor Windows Extern beheer.

2 Open Windows Firewall en activeer de uitzondering voor Extern Event Log-beheer. (Zie Windows Firewall voor specifieke verbindingen uitschakelen, in hoofdstuk 10, voor meer informatie.) 3 Maak een gebruikersaccount die lid is van de groep Lezers van gebeurtenislogboeken. Dit doet u als volgt: a Typ control userpasswords2 achter een opdrachtprompt om Geavanceerde gebruikersaccounts te openen. b Klik op Toevoegen op het tabblad Gebruikers.

Hoofdstuk 22

1 Open een opdrachtpromptvenster met verhoogde privileges (de eenvoudigste manier: typ cmd in het zoekvak van het Startmenu en druk op Ctrl+Shift+Enter) en voer de volgende opdracht in:

830

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

c Geef in de wizard Nieuwe gebruiker toevoegen een naam en wachtwoord op voor de nieuwe gebruiker. Gebruik dezelfde gebruikersnaam en hetzelfde wachtwoord op elke broncomputer. Zodra u bent aangeland op de pagina ‘Welk toegangsniveau’, selecteert u Ander niveau en vervolgens Lezers van gebeurtenislogboeken. Als u de verzamelcomputer wilt configureren, opent u een opdrachtpromptvenster, waarna u de volgende opdrachten invoert: wecutil qc winrm set winrm/config/client @{TrustedHosts=’computers’}

Vervang computers door de namen van de broncomputers, door komma’s van elkaar gescheiden. Als u zich wilt abonneren op alle computers in uw netwerk, vervangt u computers door een asterisk (*), die fungeert als een joker (wildcard). Nota bene Als u de logboeken op een bepaalde computer niet meer wilt bekijken, kunt u deze afsluiten door het volgende te doen: 1 Voer achter een opdrachtprompt de volgende opdracht in om de WinRMlistener te wissen: winrm delete winrm/config/listener?address=*+transport=http

2 Stop in de Services-console de service Windows Extern beheer en wijzig het opstarttype in Handmatig. Hoofdstuk 22

3 Schakel in Windows Firewall de uitzonderingen voor Windows Extern beheer en Extern Event Log-beheer uit.

Een abonnement maken Wilt u een abonnement maken zodat gespecificeerde gebeurtenissen op een broncomputer worden gekopieerd naar een logboekbestand op uw computer, dan moet u het volgende doen (ook hier zijn deze stappen bedoeld voor een computer in een werkgroep; de vergelijkbare procedure op een domeincomputer is iets eenvoudiger): 1 Selecteer Abonnementen in de consoleboomstructuur van Logboeken. 2 Klik in het deelvenster Acties (of in het menu Actie) op Abonnement maken. 3 Voer een naam in en, maar dit is optioneel, een beschrijving van uw nieuwe abonnement (zie figuur 22-7). 4 Selecteer een bestemmingslogboekbestand. Standaard zet een abonnement gebeurtenissen in het logboek Doorgestuurde gebeurtenissen, maar u kunt elk willekeurig logboek selecteren. Als u een ander logboek selecteert dan Doorgestuurde gebeurtenissen, zorg er dan voor dat u de kolom Computer toevoegt aan de weergave,

Gebeurtenissen controleren

831

zodat u een onderscheid kunt maken tussen externe gebeurtenissen en de gebeurtenissen die worden gegenereerd op uw eigen computer.

5 Klik op Toevoegen en typ de naam van de broncomputer. Herhaal deze stap als u meerdere computers wilt controleren. 6 Klik op Gebeurtenissen selecteren en specificeer de typen gebeurtenissen die u wilt controleren. 7 Klik op Geavanceerd. 8 Selecteer Specifieke gebruiker, klik op Gebruiker en wachtwoord en voer de naam en het wachtwoord in voor de gebruiker die u hebt aangemaakt op de broncomputer (zie figuur 22-8).

Wijzig het pollinginterval Standaard staat er voor doorgestuurde gebeurtenissen een interval van 15 minuten, wat inhoudt dat er 15 minuten kunnen verlopen tussen het tijdstip dat een gebeurtenis plaatsvindt en het tijdstip waarop deze op de verzamelcomputer opduikt. U kunt het pollinginterval aanpassen door opties te specificeren in het dialoogvenster Geavanceerde instellingen voor abonnement of door gebruik te maken van de opdracht Wecutil. (Typ wecutil ss -? voor bijzonderheden.)

Hoofdstuk 22

Figuur 22-7  Een nieuw abonnement maken

832

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Figuur 22-8  Het dialoogvenster Geavanceerde instellingen voor abonnement

Werken met logboekbestanden

Hoofdstuk 22

Standaard worden logboekbestanden opgeslagen in de map %SystemRoot%\System32\ Winevt\Logboeken\. Daar vindt u zowel de bestanden voor de primaire Windows-logboeken (Toepassing (Application.evtx), Beveiliging (Security.evtx), Setup (Setup.evtx), Systeem (System.evtx) en Doorgestuurde gebeurtenissen (ForwardedEvents.evtx)) als de talloze logboeken in Toepassingen en Services. In het algemeen hoeft u met de logboekbestanden niets te doen. Maar u zou hun omvang kunnen beperken, hun inhoud kunnen archiveren of ze leegmaken: allemaal taken die worden besproken in de volgende paragrafen. Zie hoofdstuk 26 voor aanvullende informatie over het aanpassen van het ­register.

De grootte en ouderdom van een logboekbestand specificeren U kunt logboekbestanden niet boven op elkaar blijven stapelen. Als u dat wel zou doen, zouden ze uiteindelijk een onbeheersbare hoeveelheid schijfruimte opsouperen. Elk logboekbestand heeft een instelling voor maximale grootte; de standaardinstelling varieert per logboek, maar sommige zijn wel 20 MB groot: heel iets anders dan de 512 KB in vroegere Windows-versies. U kunt de maximale grootte verlagen of verhogen in stappen van 64 KB. Als een logboekbestand zijn maximale grootte heeft bereikt, overschrijven nieuwe gebeurtenissen standaard de langst aanwezige gebeurtenissen.

Werken met logboekbestanden

833

Wilt u de maximale grootte van een logboekbestand wijzigen of de actie specificeren die moet worden ondernomen wanneer de totale capaciteit wordt bereikt, dan moet u in de consoleboomstructuur het desbetreffende logboek selecteren. Klik vervolgens op Actie, Eigenschappen. In figuur 22-9 ziet u het eigenschappendialoogvenster van een logboekbestand. (U moet beheerdersprivileges hebben om dit dialoogvenster te kunnen gebruiken. Hebt u die niet, dan zijn alle bedieningselementen grijs.) Probleem Er verschijnt een foutbericht met de mededeling dat u onvoldoende ­schijfruimte hebt om gebeurtenissen te registreren Als u geen ruimte meer hebt op de schijf waarop uw logboekbestanden staan, kan de service Gebeurtenislogboek geen nieuwe gebeurtenissen vastleggen en krijgt u een foutbericht in die geest. De beste oplossing is natuurlijk ruimte vrijmaken op de schijf, maar als dat niet mogelijk is, kunt u om het probleem heen door de standaardlocatie van een of meer logboekbestanden te wijzigen. Als u dat doet, moet u ook uw register wijzigen, en wel als volgt: 1 Typ regedit achter een opdrachtprompt om Register-editor te openen. 2 Ga naar de subsleutel in HKLM\System\CurrentControlSet\Services\ Eventlog voor het logboekbestand dat u wilt verplaatsen. 4 Wijzig de gegevens van de waarde File om een pad te specificeren naar een schijf die nog niet vol is. Als de huidige gegevens bijvoorbeeld nu in %SystemRoot%\System32\Winevt\Logs\Application.evtx staan en u hebt ruimte om het bestand Application.evtx in E:\Een of andere map te zetten, wijzig de gegevens van de waarde File dan in E:\Een of andere map\Application.evtx. De map die u specificeert, moet aanwezig zijn of anders heeft de wijziging geen enkel effect. 5 Sluit de Register-editor en start de computer opnieuw op.

Als de service Windows Gebeurtenissenlogboek geen nieuwe gebeurtenissen aan een logboek kan toevoegen, omdat u hebt aangegeven dat ze nooit mogen worden overschreven, krijgt u een foutbericht op uw scherm. Vervolgens kunt u wat aan de situatie doen door gewoon het logboek te wissen of het eerst te archiveren en vervolgens te wissen.

Hoofdstuk 22

3 Dubbelklik op de waarde File.

834

Hoofdstuk 22  Systeem­activiteiten controleren met Logboeken

Hoofdstuk 22

Figuur 22-9  Als u de archiveeroptie selecteert, slaat Windows de in het logboek ­ anwezige gebeurtenissen automatisch op in een back-upbestand en wist vervolgens het a logboekbestand

Logboekbestanden archiveren en wissen Wilt u een logboek archiveren, dan moet u dit selecteren in de consoleboomstructuur, eventuele filters op het logboek verwijderen en in het menu Actie op Gebeurtenissen opslaan als klikken. In het dialoogvenster dat verschijnt, moet u ervoor zorgen dat u het standaardbestandstype, Gebeurtenisbestanden (*.evtx) selecteert. Als u een logboek wilt wissen, moet u op de knop Logboek wissen in het eigenschappendialoogvenster van het logboek klikken (zie figuur 22-9) of het logboek selecteren in de consoleboomstructuur en daar op Logboek wissen in het menu Actie klikken. U moet beheerdersprivileges hebben om een logboek te kunnen wissen.

Werken met logboekbestanden

835

Een gearchiveerd logboekbestand weergeven Nadat u een logboekbestand hebt opgeslagen in de .evtx-indeling, verschijnt het in de map Bewaarde logboeken in Logboeken. Als dat om de een of andere reden niet gebeurt (als u bijvoorbeeld probeert het opgeslagen logboekbestand te bekijken op een andere computer), klikt u in het deelvenster Actie op Opgeslagen logboek openen. Vervolgens geeft u op waar het opgeslagen logboek in de consoleboomstructuur moet komen te staan. (Het moet komen te staan in de map Opgeslagen logboeken of in een submap van Opgeslagen logboeken.)

Hoofdstuk 22

Een archief dat opnieuw wordt geopend, kan worden bekeken, gefilterd, gegroepeerd en gesorteerd, net als u dat kunt doen met andere logboekbestanden. U kunt het ook wissen, iets dat u niet kunt doen met de standaardlogboeken. Wanneer u een logboek wist uit de map Opgeslagen logboeken, wist u alleen de vermelding in de consoleboomstructuur; het bestand zelf blijft op de schijf staan.

23 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Fouten in Windows oplossen

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken  838 Terugblikken op de foutgeschiedenis via ­ Betrouwbaarheidscontrole  847 Terugblikken op de foutgeschiedenis via ­Logboeken  848 Terugkeren naar een stabiele status met ­Systeemherstel  849 Stopfouten aanpakken  852

Edities De informatie over probleemoplossingen in dit hoofdstuk is in gelijke mate van toepassing op alle edities van Windows Vista.

Om de tekst van een populaire bumpersticker uit vroeger dagen vrij te citeren: stuff happens oftewel een ongeluk zit in een klein hoekje. Toepassingen kunnen blijven hangen (reageren niet meer) of crashen (worden onverwacht beëindigd). Af en toe loopt een onderdeel in Windows zonder iets te zeggen de deur uit. En op zeldzame tijdstippen krijgt u bezoek van de onverbiddelijke BSOD (het ‘blauwe scherm des doods’, officieel bekend als een stopfout), die uw hele systeem tot stilstand brengt. In een volmaakte wereld zonder fouten zouden dergelijke gebeurtenissen nooit uw computerscherm verduisteren. Maar het is een feit dat het gebeurt. Daarom is het wijsheid om u voor te bereiden op het onverwachte door regelmatig back-ups te maken (plus, indien mogelijk, een image (schaduwkopie) van uw systeemstation), het ­Sys­teem

838

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

beveiligingsprogramma van Windows Vista dagelijks herstelpunten te laten maken, Windows Update ingeschakeld te laten en leren hoe u moet werken met de andere hulpprogramma’s die Windows aanbiedt voor het maken van een foutdiagnose en het herstellen van een systeem. Deze gereedschappen (of hulpprogramma’s) zijn het onderwerp van dit hoofdstuk en van hoofdstuk 24. Zie de paragraaf Slimme back-upstrategieën, in hoofdstuk 20, voor informatie over het maken van regelmatige back-ups en schaduwkopieën.

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken Windows Foutrapportage is gestroomlijnd en verbeterd in Windows Vista. In Windows XP werkte dit systeem voornamelijk handmatig: als er een fout optrad, werd u uitgenodigd een rapport naar Microsoft te sturen. Het vervolg op een foutrapport, kijken of er een oplossing beschikbaar was, was een omslachtig en ontmoedigend proces. In Windows Vista kunt u deze hele rapportageprocedure automatiseren. De in het oog springende functies van Windows Foutrapportage in Windows Vista zijn de volgende:

Hoofdstuk 23

)

U hebt de mogelijkheid Windows Foutrapportage zodanig te configureren dat er automatisch basisinformatie naar Microsoft wordt verstuurd zodra er een fout optreedt.

)

U kunt Windows Foutrapportage zodanig configureren dat er automatisch een meer gedetailleerd probleemrapport wordt verstuurd als het systeem daarom vraagt. Of u kunt deze informatie per geval doorgeven.

)

U kunt Windows Foutrapportage zodanig configureren dat u onmiddellijk op de hoogte wordt gesteld dat er een fout is opgetreden waarvoor een oplossing beschikbaar is.

)

Windows Foutrapportage bewaart een foutgeschiedenis op uw systeem. U kunt deze gebruiken om de datums en gebeurtenissen nog eens aan een nader onderzoek onderwerpen om te zien welke informatie naar Microsoft is verstuurd. En wat nog belangrijker is: u kunt de geschiedenis ook gebruiken om periodiek naar nieuwe oplossingen te zoeken die kunnen zijn ontwikkeld voor problemen die zich in het verleden hebben voorgedaan.

Naast de verbeteringen in Windows Foutrapportage biedt Windows Vista toepassingsontwikkelaars een set toepassingsherstel- en herstartfuncties, waarmee ze eleganter kunnen reageren op hangen en crashes. Een toepassing met deze functies reageert waarschijnlijk op een crash door de computer opnieuw op te starten en het document te heropenen waarmee u op dat moment bezig was. Als u werkt met Microsoft Office 2007, hebt u waarschijnlijk in de praktijk al kennisgemaakt met deze herstel- en herstartfuncties. Naarmate de tijd verstrijkt, kunt u op uw vingers natellen dat er steeds meer programma’s komen die van deze functies profiteren.

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken

839

Wat u moet weten over Windows Foutrapportage en privacy De informatie die Windows Foutrapportage verstuurt naar Microsoft is primair bedoeld om het bedrijf te helpen de betrouwbaarheid van zijn producten te verbeteren. Technici bij Microsoft gebruiken deze informatie voor het oplossen van problemen en het maken van verbeteringen, zowel in Windows- als Microsoft-toepassingen, zoals ­Microsoft Office. In het verleden was een groot aantal reparaties in Windows XP Service Pack 1 en 2 het resultaat van doorgestuurde foutrapporten. Daarnaast kan Windows Foutrapportage-informatie over een toepassing van derden ter beschikking worden gesteld van de uitgever van die toepassing. In het basisrapport dat Windows Foutrapportage verstuurt, staat heel vaak de volgende informatie: )

naam van de toepassing;

)

versie van de applicatie;

)

naam van de module;

)

versie van de module;

)

datum van optreden;

)

uitzonderingscode (foutcode).

Als de server van Windows Rapportage om aanvullende informatie vraagt, bestaat die uit een of meer bestanden. Meestal zijn dat tijdelijke bestanden. Als u het systeem zodanig hebt geconfigureerd dat om uw toestemming wordt gevraagd om deze aanvullende informatie te versturen, krijgt u een dialoogvenster op het scherm met de vraag of u de informatie wilt verzenden die Windows heeft verzameld (misschien moet u in dat venster klikken op Meer details om de namen van de bestanden te zien; zie figuur 23-1). Het is niet onmogelijk dat in een of meer van deze bestanden bepaalde gegevens staan die zouden kunnen worden gebruikt om u te identificeren. Als u zich daarover zorgen maakt, kunt u met een tekstverwerker, zoals Kladblok, de bestanden controleren voordat u de beslissing neemt deze wel of niet te verzenden. (U kunt geen bestanden openen vanuit het dialoogvenster Windows Foutrapportage, maar u kunt ernaar toegaan via Windows Verkenner voordat u reageert op het dialoogvenster.) Als privacy voor u belangrijk is, moet u, uiteraard, de Privacyverklaring van Microsoft doornemen. U kunt daarvan een kopie vinden op www.vista-io.com/2301.

Hoofdstuk 23

De waarschijnlijkheid dat een van deze items privégegevens openbaar zal maken, is in feite nihil. Tijdens de procedure wordt uw IP-adres naar een Microsoft-server gestuurd, maar de Privacyverklaring van Microsoft garandeert dat het IP-adres alleen zal worden gebruikt voor het genereren van een verzameling statistische gegevens, en niet ter identificatie van u.

840

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Figuur 23-1  Wilt u de informatie naar Microsoft versturen?

Wat u moet weten van de procedure in Windows Foutrapportage Hier volgt een zeer gedetailleerde beschrijving van de manier waarop Windows Foutrapportage reageert op het hangen van de computer, op een crash of een stopfout. 1 Windows Foutrapportage verzamelt de basisinformatie (programmanaam en versie, modulenaam en versie enzovoort) en stuurt deze door naar Microsoft of vraagt u toestemming om dat te mogen doen, afhankelijk van de manier waarop u uw sys­ teem hebt geconfigureerd. 2 De server van Microsoft kijkt of het foutbericht is ontstaan door een bekend probleem. Dit wordt aangegeven in een scherm dat bijvoorbeeld vermeldt dat een bestand is gestopt.

Hoofdstuk 23

Figuur 23-2  Foutbericht als een toepassing niet meer reageert 3 Als het probleem bekend is en er een oplossing voorhanden is, stuurt de server deze informatie naar Windows Foutrapportage, die het weer aan u laat zien. Als het probleem bekend is, maar men is nog steeds bezig met de oplossing, dan zal de server dat rapporteren. Deze kan ook een verzoek om aanvullende informatie sturen.

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken

841

Figuur 23-3  Aanvullende informatie verzamelen en versturen 4 Als de server om meer informatie heeft gevraagd, verzamelt Windows Foutrapportage die informatie en stuurt deze door of vraagt u eerst om toestemming om dit te mogen doen, afhankelijk van de manier waarop u uw systeem hebt geconfigureerd. 5 De toepassing die de foutmelding heeft gegenereerd, start de computer opnieuw op, als ze dat kan.

BadApp.exe, dat hierboven is beschreven, is een onschadelijk testprogramma dat u gratis kunt downloaden vanaf www.vista-io.com/2302.

Opties specificeren voor Windows Foutrapportage Moet u het gedrag van Windows Foutrapportage nog configureren, dan opent u Configuratiescherm, waarna u op Systeem en onderhoud klikt. Klik onder het kopje Probleemrapporten en oplossingen op Naar nieuwe oplossingen zoeken. Deze stappen nemen u mee naar het dialoogvenster Probleemrapporten en oplossingen, dat wordt weergegeven in figuur 23-4.

Hoofdstuk 23

Nota bene

842

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Figuur 23-4  Standaard stuurt Windows Foutrapportage automatisch basisfout­ rapporten en vraagt om toestemming als het aanvullende informatie wil

De standaard- en aanbevolen optie is Automatisch naar oplossingen zoeken. Als u deze optie selecteert, stuurt Windows Foutrapportage basisgegevens naar Microsoft zodra uw computer hangt of crasht. Let op: zelfs als deze standaardinstelling is geselecteerd, vraagt het systeem altijd om toestemming als het aanvullende informatie wil. Als u het standaardgedrag ervaart als een invasie van uw privacy of opdringerig vindt, selecteert u Vragen om te controleren als een probleem optreedt. Hoofdstuk 23

Als u echter liever antwoord geeft op minder prompts dan meer, klikt u op Geavanceerde instellingen in het dialoogvenster Probleemrapporten en oplossingen. In het dialoogvenster dat dan verschijnt (zie figuur 23-5), kunt u het selectievakje Automatisch meer gegevens verzenden wanneer deze nodig zijn voor het oplossen van problemen inschakelen om het aantal verzoeken om toestemming die binnenkomen via de server van Windows Foutrapportage te verminderen. Als u zelf bezig bent een toepassing te ontwikkelen (of een toepassing in ontwikkeling aan het testen bent), wilt u zeker niet worden lastiggevallen door prompts die via de foutrapportage binnenkomen als die toepassing hangt of crasht. U kunt de Lijst met geblokkeerde programma’s gebruiken om bepaalde programma’s te onttrekken aan de scherpe blik van Windows Foutrapportage. Klik op de knop Toevoegen in dat deel van het dialoogvenster Probleemrapporten en oplossingen met de geavanceerde instellingen (zie figuur 23-2) en selecteer het programma dat u wilt uitsluiten.

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken

843

Figuur 23-5  Schakel het selectievakje op dit dialoogvenster met geavanceerde ­instellingen in om het aantal prompts te verminderen waarop u moet reageren

De probleemgeschiedenis nader bekijken

U krijgt een gedetailleerder rapport te zien over een gebeurtenis in dit logboek door op de gebeurtenis te dubbelklikken. De details zeggen u misschien wel of niet iets, maar ze kunnen handig zijn voor iemand op de afdeling technische ondersteuning. In het volgende rapport (zie figuur 23-7) vertelt bijvoorbeeld de probleembeschrijving (‘Werkt niet meer’) u waarschijnlijk niets meer dan dat u al wist. Aan de andere kant kunnen de naam van de versie, module en andere details wel nuttig zijn. Af en toe komt u in gedetailleerde rapporten juweeltjes aan informatie tegen. Het tweede item onder Installatie van stuurprogramma in figuur 23-8 bijvoorbeeld vertelt u wat de naam van de toepassing is. Hier geeft het veld Probleem met handtekening nieuws dat u eventueel zelf kunt gebruiken.

Hoofdstuk 23

Windows Foutrapportage houdt een geschiedenis bij van de ongewenste gebeurtenissen die het op uw systeem is tegengekomen. Als u het logboek nader wilt bekijken, opent u Configuratiescherm, waarna u op Systeem en onderhoud klikt. Klik vervolgens onder het kopje Probleemrapporten en oplossingen op Geschiedenis van problemen weergeven. Figuur 23-6 toont de foutgeschiedenis voor een computer die nog niet zo lang actief is geweest in de productieomgeving.

844

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Figuur 23-6  Windows Foutrapportage bewaart een geschiedenis van de fouten die op uw systeem zijn opgetreden

Hoofdstuk 23

Figuur 23-7  Een gedetailleerd rapport

Windows Foutrapportage configureren en gebruiken

845

Figuur 23-8  Er is een probleem met de handtekening

Wanneer u een sessie start in Windows, kunt u een bericht tegenkomen in uw sys­ teemvak (de weergave met de klok/kalender en de groep pictogrammen die het meest rechtse deel van uw taakbalk in beslag neemt, vooropgesteld dat de taakbalk zich onder in het scherm bevindt), dat aangeeft dat Windows een of meer oplossingen heeft gevonden voor de problemen die zijn opgetreden en waar u last van had. Als u niet onmiddellijk op deze informatie reageert, kunt u dat later altijd nog doen. Open het geschiedenisvenster met problemen die Windows heeft herkend en dat u kunt zien in figuur 23-6. Als de tekst Oplossing beschikbaar verschijnt in de kolom Status voor een item, klik dan met de rechtermuisknop op dat item en kies Oplossing weergeven in het contextmenu (zie figuur 23-9).

Figuur 23-9  Het snelmenu voor het item Het scherm dat verschijnt, geeft informatie over de manier waarop de oplossing die Windows heeft gevonden, moet worden geïmplementeerd.

Hoofdstuk 23

Zoeken naar nieuwe oplossingen

846

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Ga er niet van uit dat een item pas een oplossing heeft als het is gemarkeerd met Oplossing beschikbaar. Wilt u zoeken naar mogelijke oplossingen voor alle items in uw probleemgeschiedenis, dan moet u Configuratiescherm openen en op Systeem en onderhoud klikken. Klik vervolgens onder het kopje Probleemrapporten en oplossingen op Naar nieuwe oplossingen zoeken. Na een paar ogenblikken krijgt u een venster te zien (u ziet dat er in dit geval geen nieuwe oplossingen zijn gevonden; zie figuur 23-10).

Figuur 23-10  Er zijn in dit geval geen oplossingen gevonden

Hoofdstuk 23

Elk item in de vakken Te installeren oplossingen en Informatie over andere problemen is een koppeling naar nadere bijzonderheden. Volg de koppelingen om te zien welke informatie voorhanden is. Nota bene Ga er niet van uit dat Windows Update automatisch oplossingen voor uw softwareproblemen downloadt. Als een of meer oplossingen zijn opgenomen in een Service Pack voor Windows Vista en u hebt Windows Update ingeschakeld, dan kunnen de problemen inderdaad op die manier worden opgelost. Maar oplossingen die tussen Service Packs door zijn ontwikkeld, worden niet doorgegeven door Windows Update. U moet er daarom een gewoonte van maken Probleemrapporten en oplossingen van tijd tot tijd opnieuw een bezoek te brengen om te kijken of er al nieuwe oplossingen zijn.

Terugblikken op de foutgeschiedenis via ­Betrouwbaarheidscontrole

847

Terugblikken op de foutgeschiedenis via ­Betrouwbaarheidscontrole Stel dat u plotseling last begint te krijgen van fouten in een programma of in een onderdeel van Windows dat altijd vlekkeloos heeft gewerkt. Wilt u een dergelijk probleem oplossen, dan moet u Betrouwbaarheidscontrole openen. Zoals u kunt zien in figuur 23-11, is Betrouwbaarheidscontrole onderdeel van de module Betrouwbaarheids- en Prestatiecontrole, een MMC-console. U het bereiken via Configuratiescherm (Configuratiescherm, Systeem en onderhoud, Hulpprogramma voor en informatie over prestaties, Geavanceerde hulpprogramma’s, Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole openen. Of, veel simpeler, typ perfmon.msc achter een opdrachtprompt. In beide gevallen hebt u verhoogde bevoegdheden nodig.

installatie van software en toepassing markeren

Elke kolom in de grafische weergave boven in Betrouwbaarheidscontrole zijn gebeurtenissen die op een bepaalde dag hebben plaatsgevonden. Elke rode X op de tweede regel onder de grafiek (de diverse ‘Missers’-regels) geven de dag aan waarop problemen zijn opgetreden. De eerste regel onder de grafiek, de regel gemarkeerd als Software installeren/verwijderen, stelt de dagen vast waarop een toepassing of ander software-element (zoals een ActiveX-besturingselement) werd geïnstalleerd of verwijderd. U kunt details te zien krijgen over de gebeurtenissen op een willekeurige dag door op de grafiek voor die dag te klikken. In figuur 23-11 hebben we 3 maart 2007 geselecteerd, de dag die getuige is geweest van de installatie van een nieuw stuurprogramma en dat dus misging. Het samenvallen van bepaalde gebeurtenissen kan gewoon een toevallige samenloop van omstandighe-

Hoofdstuk 23

Figuur 23-11  Betrouwbaarheidscontrole kan verdachte combinaties van missers bij de

848

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

den zijn, maar kan ook de eerste voorboden zijn van een probleem op de lange termijn. Dergelijke combinaties zijn het waard om nader te worden onderzocht. Als u denkt dat een nieuw softwareonderdeel uw systeem instabiel heeft gemaakt, kunt u proberen dit te verwijderen.

Terugblikken op de foutgeschiedenis via Logboeken U kunt ook de foutgeschiedenis op uw systeem bekijken door een gefilterde weergave te maken van het Toepassinglogbok in Logboeken. (Zie hoofdstuk 22 voor bijzonderheden over het gebruik van Logboeken.) Naast alle fouten die worden gerapporteerd in Probleemrapporten en oplossingen kan Logboeken u fouten laten zien die wel zijn vastgelegd, maar nog niet gerapporteerd (zie figuur 23-12).

Hoofdstuk 23

Figuur 23-12  Logboeken biedt een andere manier om te kijken wat er verkeerd is

gegaan en wanneer, inclusief missers in toepassingen die niet worden weergegeven in Probleemrapporten en oplossingen

Terugkeren naar een stabiele status met ­Systeemherstel

849

Terugkeren naar een stabiele status met ­Systeemherstel Systeembeveiliging is een service die periodiek momentopnamen (snapshots) maakt van uw systeemstatus, waaronder de informatie over gebruikersaccounts, hardwareen software-instellingen en bestanden die nodig zijn bij het opstarten. Met regelmatige intervallen (standaard één keer per dag) en zodra er specifieke wijzigingen optreden in uw systeem (zoals de installatie of de verwijdering van toepassingen of stuurprogramma’s), maakt Systeembeveiliging een zogeheten herstelpunt. Als uw systeem instabiel wordt, kunt u de stabiliteit soms herstellen door Systeemherstel in te zetten om terug te keren naar deze herstelpunten. Zie de paragraaf Systeemherstelopties configureren, in hoofdstuk 2, voor meer informatie over de configuratie van Systeembeveiliging en het maken van herstelpunten.

Waarschuwing Als u Windows Vista samen installeert met een eerdere versies van Windows, zoals Windows XP, vergeet dan niet dat u door het opstarten van het alternatieve besturingssysteem alle herstelpunten in Windows Vista kwijt bent. Wanneer u teruggaat naar Windows Vista, worden er weliswaar nieuwe herstelpunten aangemaakt op de reguliere tijdstippen, maar alle voorgaande herstelpunten zijn dan gewist. Als uw systeem instabiel is geworden en u overweegt Systeemherstel te gebruiken, blijf dan van dat andere besturingssysteem af.

)

U installeert een programma dat een conflict heeft met andere software of met stuurprogramma’s op uw systeem. Als het verwijderen van het programma het probleem niet herstelt, kunt u uw systeemconfiguratie terugzetten tot een punt vóór de installatie van het programma.

)

U installeert een of meer bijgewerkte stuurprogramma’s die prestatie- of stabiliteitsproblemen veroorzaken. In plaats van de opdracht Apparaatstuurprogramma’s bijwerken in Apparaatbeheer te gebruiken, maakt u gebruik van Sys­ teemherstel om alle hiervóór geïnstalleerde stuurprogramma’s terug te zetten.

)

Uw systeem ontwikkelt prestatie- of stabiliteitsproblemen zonder dat een duidelijke oorzaak wordt aangegeven. Dit scenario is met name aannemelijk als u een computer deelt met andere familieleden of collega’s, die af en toe niet-geteste, niet-compatibele software en stuurprogramma’s installeren. Als u weet dat het sys­ teem op een bepaalde dag goed heeft gewerkt, kunt u een herstelpunt gebruiken dat

Hoofdstuk 23

Systeemherstel kan weliswaar geen wonderen verrichten, maar het kan in de volgende situaties een reddende engel zijn:

850

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

loopt vanaf die datum of eerder, zodat u er behoorlijk zeker van kunt zijn dat uw sys­ teem terugkeert naar zijn oude vertrouwde manier van werken. Waarschuwing Reken niet op Systeemherstel om u te beschermen tegen virussen, wormen, Trojan Horses en andere zogeheten ‘malware’. Gebruik een betrouwbaar, recent antivirusprogramma.

Het gebruik van Systeemherstel De snelste manier om naar Systeemherstel af te dalen, is rstrui te typen achter een opdrachtprompt. Alternatieven: )

Open het menu Start, klik op Alle programma’s, gevolgd door Bureau-accessoires, waarna u klikt op Systeemwerkset en vervolgens op Systeemherstel.

)

Open Configuratiescherm, typ Systeemherstel in het zoekvak en klik op Sys­ teembestanden en instellingen vanuit een herstelpunt terugzetten.

Ergens langs deze weg komt u vast wel de waakhond van Gebruikersaccountbeheer tegen. U hebt Administrator-privileges nodig om Systeemherstel te kunnen gebruiken. Wanneer de wizard Systeemherstel verschijnt, wordt u aangeraden naar het meest recente herstelpunt te gaan. Wilt u een volledig overzicht van de beschikbare herstelpunten, dan selecteert u Een ander herstelpunt selecteren, waarna u op Volgende klikt om naar het dialoogvenster te gaan dat wordt weergegeven in figuur 23-13.

Hoofdstuk 23

Let op de tekst boven in dit dialoogvenster. Noch Systeembeveiliging (het proces waarin herstelpunten worden gemaakt) noch Systeemherstel (het proces dat ze herstelt) heeft enige invloed op uw documenten. En voordat Systeemherstel uw systeem terugzet op een herstelpunt, maakt het een nieuw herstelpunt, zodat u gemakkelijk terug kunt keren naar de situatie van het heden als tijdreizen niet aan uw verwachtingen voldoet. Als u wilt terugkeren naar een herstelpunt, moet u dit selecteren in de lijst en op Volgende klikken. Windows presenteert het dialoogvenster Herstelpunt bevestigen, dat wordt weergegeven in figuur 23-14. Als het herstelpunt waarop u wilt terugvallen meerdere schijven omvat, kunt u hier de schijven kiezen die u wilt herstellen. De enige schijf die u in alle gevallen moet terugzetten, is die waarop uw systeembestanden zijn opgeslagen. Nadat u uw keuzen hebt gemaakt, klikt u opnieuw op Volgende. Op het bevestigingsscherm dat verschijnt, treft u een knop Voltooien aan. Als u op de knop Voltooien klikt, krijgt u nog een bevestigingsprompt op het scherm, waarin u wordt geadviseerd het herstelproces niet te onderbreken.

Terugkeren naar een stabiele status met ­Systeemherstel

851

Figuur 23-13  Via Systeemherstel kunt u uw systeem terugzetten naar een vroegere

Hoofdstuk 23

status

Figuur 23-14  U kunt dit scherm gebruiken om het herstelpunt te bevestigen; in dit geval zullen er geen problemen ontstaan

Antwoord bevestigend en het systeem maakt een nieuw herstelpunt aan, en zet vervolgens uw systeem terug tot aan het herstelpunt dat u hebt geselecteerd. Als onderdeel van het herstelproces zal uw computer opnieuw opstarten en er verschijnen diverse berichten, die u allemaal aanraden geduldig te zijn en niet tussenbeide te komen.

852

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Wanneer het proces voltooid is en u opnieuw bent ingelogd in Windows Vista, controleert u of het herstelproces de stabiliteit van uw systeem heeft verbeterd. Als dat niet zo is, en u wilt terug naar de status waarin het was voordat u een en ander ging terugzetten, moet u op uw schreden terugkeren tot u weer bij Systeemherstel bent. Bovenin of bijna bovenin de lijst met beschikbare herstelpunten ziet u één herstelpunt staan met de naam Ongedaan maken: Herstelhandeling. Als u die terugzet, bent u terug bij af.

Wat wel en wat niet mag in Systeemherstel U hoeft niet per se een Harry Potter te zijn om de risico’s van tijdreizen te kunnen appreciëren. Hier zijn er enkele waarop u moet letten:

Hoofdstuk 23

)

Als u een nieuwe gebruikersaccount maakt en vervolgens Systeemherstel gebruikt om uw systeemconfiguratie terug te zetten op een punt vóórdat de nieuwe account werd gemaakt, kan de nieuwe gebruiker niet meer aanmelden en krijgt u geen waarschuwing daaromtrent. (Het goede nieuws is dat de documenten van de nieuwe gebruiker nog steeds intact zijn.)

)

Systeemherstel verwijdert geen programma’s, hoewel het wel .exe-bestanden en DLL’s wist. Wilt u voorkomen dat u straks allemaal ouderloze en eenzame snelkoppelingen en bestanden hebt, noteer dan elk programma dat u hebt geïnstalleerd ná de datum van het herstelpunt dat u op het punt staat in ere te herstellen. Als u het programma niet meer wilt gebruiken, verwijder het dan op de normale manier voordat u de hersteloperatie in gang zet. Wilt u het programma blijven gebruiken, installeer het dan opnieuw nadat de herstelprocedure voltooid is.

)

Alle wijzigingen die zijn gemaakt in uw systeemconfiguratie met behulp van de Windows Herstelomgeving worden niet gecontroleerd door Systeembeveiliging. Dit kan ongewilde consequenties hebben als u belangrijke wijzigingen aanbrengt in systeembestanden en u vervolgens uw systeemconfiguratie terugzet met Sys­ teemherstel.

)

Hoewel u uw systeem via de veilige modus kunt terugzetten tot aan een voorgaande configuratie, kunt u in de veilige modus geen nieuw herstelpunt maken. Dit heeft tot gevolg dat u een herstelhandeling die u uitvoert in de veilige modus niet kunt terugdraaien. U moet, indien mogelijk, Windows altijd normaal starten als u een herstelhandeling wilt uitvoeren. Zie hoofdstuk 24 voor informatie over de Windows Herstelomgeving.

Stopfouten aanpakken Als Windows er ooit plotseling de brui aan heeft gegeven, hebt u waarschijnlijk wel eens dat akelige gevoel in het kuiltje van uw maag gehad. Wanneer Windows Vista wordt geconfronteerd met zo’n ernstig probleem dat het besturingssysteem niet meer

Stopfouten aanpakken

853

operationeel kan zijn, wordt het onmiddellijk afgesloten en krijgt u een dreigend tekstbericht op uw scherm, waarvan de technische bijzonderheden beginnen met het woord STOP in hoofdletters. Omdat een stopfout normaal wordt weergegeven in witte letters op een blauwe achtergrond, wordt dit soort berichten vaak ‘blauw scherm’ of het Blue Screen of Death (BSOD) genoemd. Als er een stopfout optreedt, houdt dat in dat er een ernstig probleem om uw onmiddellijke aandacht vraagt. Windows Vista heeft een heleboel informatiebronnen en hulpprogramma´s voor het oplossen van problemen die u kunt gebruiken om de oorzaak van stopfouten te achterhalen. Veel van deze hulpprogramma’s zijn bedoeld om te worden gebruikt door ontwikkelaars die werken met professionele probleemoplossende programma’s. Deze onderwerpen worden meer gedetailleerd besproken in Windows Vista Resource Kit (Microsoft Press). Als u echter weet waar u moet zoeken, kunt u een heleboel leren van deze foutberichten, en in veel gevallen kunt u uw systeem volledig herstellen door een beroep te doen op de standaardtechnieken voor het oplossen van problemen.

De manier waarop Windows stopfouten aanpakt aan uw wensen aanpassen Wanneer Windows een ernstige fout tegenkomt waardoor het wordt gestopt, onderneemt het de volgende acties: 1 Het systeem geeft een Stopbericht weer. 2 Gebaseerd op de voorkeursinstellingen voor de huidige Windows-installatie schrijft het programma probleemgegevens naar het wisselbestand. Wanneer de computer opnieuw wordt gestart, wordt deze informatie opgeslagen als een crashdump-bestand, dat kan worden gebruikt om de specifieke oorzaak van de fout op te lossen.

U kunt twee cruciale aspecten van dit proces aan uw wensen aanpassen door de grootte van de crashdump-bestanden te definiëren en te specificeren of u wilt dat Windows automatisch opnieuw wordt opgestart nadat een Stopbericht op uw scherm is verschenen. Standaard wordt na een Stopbericht Windows automatisch opnieuw opgestart. Dat is de beste strategie als respons op een willekeurige, op zichzelf staande stopfout. Maar als u vaker stopfouten meemaakt, hebt u waarschijnlijk meer succes bij het oplossen van het probleem door Windows opnieuw zodanig te configureren dat het programma pauzeert na een Stopbericht en wacht tot u het systeem handmatig opnieuw opstart. Wilt u deze wijziging maken, dan moet u de volgende stappen uitvoeren: 1 Open Configuratiescherm, klik op Systeem en onderhoud, klik op Systeem en klik vervolgens op Geavanceerde systeeminstellingen. 2 Reageer op de prompt van Gebruikersaccountbeheer.

Hoofdstuk 23

3 Ook hier weer gebaseerd op de huidige voorkeursinstellingen pauzeert het systeem met het Stopbericht nog steeds op het scherm of het wordt opnieuw opgestart zodra de crashdumpgegevens zijn opgeslagen.

854

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

3 Klik in het dialoogvenster Systeemeigenschappen op het tabblad Geavanceerd. 4 Klik onder Opstart- en herstelinstellingen op de knop Instellingen. Het dialoogvenster Opstart- en herstelinstellingen verschijnt (zie figuur 23-15). 5 Schakel het selectievakje De computer automatisch opnieuw opstarten uit en klik op OK.

Figuur 23-15  Het dialoogvenster Opstart- en herstelinstellingen

Hoofdstuk 23

Via hetzelfde dialoogvenster kunt u ook de instellingen definiëren voor crashdump­bestanden. Standaard bewaart Windows een kernelgeheugendump. Deze optie omvat geheugen dat is toegewezen aan stuurprogramma’s en programma’s van het kernelmodel, die heel vaak stopfouten veroorzaken. Omdat er geen sprake is van niet-toegewezen geheugen of van geheugen dat is toegewezen aan programma’s in de gebruikersmodus, is het meestal kleiner dan de hoeveelheid RAM op uw systeem. De precieze omvang varieert, maar in het algemeen kunt u een bestand verwachten van ongeveer eenderde van de grootte van het geïnstalleerde fysieke RAM. De crash-bestanden worden opgeslagen in %SystemRoot% onder de bestandsnaam Memory.dmp. Als u voldoende schijfruimte hebt, overweeg dan eens het systeem zodanig in te stellen dat een volledige geheugendump wordt opgeslagen. Met deze optie wordt de volledige inhoud van het fysieke geheugen opgeslagen, wat tot gevolg heeft dat het net zo groot is als uw geïnstalleerde RAM.

Hoe moet u een stopfout lezen? De precieze tekst van een stopfout varieert, afhankelijk van de oorzaak van de fout. Maar de indeling is voorspelbaar.

Stopfouten aanpakken

855

Figuur 23-16  De informatie over de stopfout bevat tips voor de oplossing ervan Door de informatie in een stopfout te decoderen, kan dat u helpen het onderliggende probleem te vinden en het te repareren.

)

Symbolische foutnaam. Dit is het bericht dat de fout aan het besturingssysteem doorgaf. Het correspondeert met het stopfoutnummer dat onder in het scherm verschijnt. In dit voorbeeld is de symbolische foutnaam DRIVE_IRQL_NOT_LESS_OR_ EQUAL.

)

Aanbevelingen om stopfouten op te lossen. Deze algemene tekst is van toepassing op alle stopfouten van het gespecificeerde type. Afhankelijk van het foutnummer kan u worden gevraagd de beschikbare schijfruimte te controleren, een stukje hardware te verwijderen of recent geïnstalleerde stuurprogramma’s of software te verwijderen of bij te werken.

)

Foutnummer en parameters. Ontwikkelaars noemen deze sectie bugcheck information. De tekst na het woord STOP bevat het foutnummer (in hexadecimale notatie, zoals u kunt zien aan de 0x aan het begin van de code) en maximaal vier parameters die specifiek zijn voor het type fout.

Algemeen advies voor de aanpak van stopfouten Als u een stopfout krijgt, hoeft u niet in paniek te raken. Loop in plaats daarvan door de foutcontrolelijst om het probleem te isoleren en een oplossing te vinden.

Hoofdstuk 23

U kunt belangrijke informatie halen uit de volgende details die bij de berichten horen.

856

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Hoofdstuk 23

)

Zoek naar de naam van een stuurprogramma in de foutdetails. Als in het fout­ bericht een specifieke bestandsnaam wordt vermeld en u dat bestand niet kunt vastpinnen op een stuurprogramma voor een specifiek hardwareapparaat, dan kunt u het probleem misschien oplossen door dat stuurprogramma uit te schakelen, te verwijderen of terug te zetten naar een vroegere versie. De meeste in aanmerking komende zondaars zijn netwerkinterfacekaarten, beeldschermkaarten en schijfcontrollers. Zie de paragraaf Geïnstalleerde stuurprogramma’s beheren, in hoofdstuk 5, voor meer bijzonderheden over het beheren van stuurprogrammabestanden.

)

Sluit hardwareproblemen niet uit. In veel gevallen is de software het slachtoffer en niet de oorzaak van blauwe schermen. Beschadigde harde schijven, defect fysiek RAM en oververhitte CPU-chips zijn drie veel voorkomende hardwareproblemen die kunnen uitmonden in stopfouten. Als de fout willekeurig lijkt op te treden en de details in de berichten elke keer anders zijn, dan bestaat er een heel goede kans dat u flink in de problemen zit.

)

Controleer het geheugen van uw computer. Windows Vista heeft een hulpprogramma voor geheugendiagnose dat u kunt gebruiken als u vermoedt dat er sprake is van een defecte of niet goed werkende geheugenchip. Als u deze diagnoseprocedure wilt uitvoeren, opent u Configuratiescherm en typt u geheugen in het zoekvak. Klik vervolgens onder Systeembeheer op Geheugenproblemen van uw computer vaststellen. (U hebt Administrator-privileges nodig.) In het programma Geheugencontrole (zie figuur 23-17) klikt u op Nu opnieuw opstarten en controleren op problemen (aanbevolen) of op Op problemen controleren als ik de computer opnieuw opstart.

)

Vraag uzelf eens af: ‘Wat is er nieuw?’ Vertrouw pas geïnstalleerde hardware en software nooit meteen. Als u een apparaat pas hebt toegevoegd, moet u het tijdelijk verwijderen om te zien of het probleem verdwijnt. Onderzoek zorgvuldig de software in de categorieën waarmee services of filterstuurprogramma’s voor bestandssystemen worden geïnstalleerd; deze graven zich in de kernbestanden van het besturingssysteem in die het bestandssysteem beheren tijdens taken als het zoeken naar virussen. Tot deze categorie behoren back-upprogramma’s, multimediatoepassingen, antivirussoftware en hulpprogramma’s voor het branden van cd’s. Het kan nodig zijn dat u het programma permanent verwijdert of dit moet bijwerken om het probleem op te lossen.

Probeer een ander stuurprogramma Ervaren techneuten die regelmatig technische ondersteuning geven, raden aan het hardwarestuurprogramma te gebruiken dat specifiek voor uw computer is gemaakt. Als echter een niet-ondertekend, apparaatspecifiek stuurprogramma stopfouten veroorzaakt, hebt u misschien meer succes met een wat recenter stuurprogramma voor een product uit dezelfde familie, zelfs als de modelnaam niet identiek is. Deze strategie werkt heel vaak bij printers; u hebt waarschijnlijk minder geluk met beeldschermkaarten en netwerkinterfacekaarten.

Stopfouten aanpakken

857

)

Kijk eens in de Knowledge Base. Maak een notitie van de foutcode met al zijn parameters. Zoek in de Knowledge Base aan de hand van zowel de volledige als verkorte syntaxis van de foutberichten. Als u bijvoorbeeld een KMODE_EXCEPTION_NOT_ HANDLED-fout voor uw kiezen hebt gekregen, gebruikt u 0x1E en 0x0000001E als trefwoorden bij uw zoekactie.

)

Controleer uw systeem-BIOS zorgvuldig. Is er een update voorhanden van de fabrikant van het systeem of moederbord? Raadpleeg de documentatie bij het BIOS zorgvuldig; het terugzetten van alle BIOS-opties naar hun standaardwaarden kan soms een probleem oplossen dat is veroorzaakt door te veel gerommel met de BIOS.

)

Hebt u wel voldoende systeembronnen? Stopfouten zijn soms het resultaat van een ernstig tekort aan RAM of schijfruimte. Als u kunt starten in de veilige modus, moet u de hoeveelheid fysieke geïnstalleerde RAM controleren en het systeem en de opstartstations onder de loep nemen om te zien hoeveel vrije schijfruimte voorhanden is. U kunt misschien wat ruimte vrijmaken door het hulpprogramma Schijfopruiming uit te voeren, zoals beschreven in de paragraaf Het beheer van de schijfruimte, in hoofdstuk 20.

)

Is misschien een essentieel systeembestand beschadigd? Als u een stuurprogramma opnieuw moet installeren, start u uw computer opnieuw op, waarna u op F8 drukt en Windows wordt opgestart in de veilige modus. In de veilige modus worden alleen de belangrijkste stuurprogramma’s en services geactiveerd. Als uw sys­teem in de veilige modus wel opstart, maar niet in de normale modus, hebt u waarschijnlijk een problematisch stuurprogramma. Probeer Apparaatbeheer in de veilige modus uit te voeren en verwijder de meest in aanmerking komende vermoedelijke dader. Of voer Systeemherstel uit in de veilige modus. Als het terugzetten naar een specifieke dag het probleem oplost, gebruik dan Betrouwbaarheidscontrole (zie ­figuur 23-7) om te zien welke wijzigingen op of na die dag hebben plaatsgevonden.

Hoofdstuk 23

Figuur 23-17  Windows Geheugencontrole

858

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

Problemen oplossen bij specifieke stopfouten De algemene stappen die horen bij het oplossen van de problemen die in de vorige paragraaf in grote trekken zijn weergegeven, zijn van toepassing op alle stopfouten. Details die afkomstig zijn van specifieke stopfouten kunnen u echter helpen de oorzaak van de fout nader te preciseren en gauw tot een oplossing te komen. In deze paragraaf staan de meest voorkomende stopfoutcodes, met suggesties voor het oplossen van het probleem en externe bronnen voor aanvullende informatie. Nota bene Een goede online bron voor stopfouten kunt u vinden op www.vista-io.com/2303.

STOP 0x0000000A of IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL Een proces of stuurprogramma in de kernelmodus probeerde zonder toestemming toegang te krijgen tot een geheugenlocatie. Deze stopfout is kenmerkend voor slechte of niet-compatibele hardware of software. De naam van het stuurprogramma dat de zondebok is, wordt vaak in de stopcode weergegeven en kan u een belangrijke hint geven die kan leiden tot de oplossing van het probleem. Als de foutmelding richting een specifiek stuurprogramma of categorie apparatuur wijst, probeer de apparatuur in die categorie dan te verwijderen of te vervangen. Als deze stopfout optreedt tijdens de installatie, zou dit wel eens een stuurprogramma, sys­ teemservice, virusscanner of back-upprogramma kunnen zijn dat niet compatibel is. Zie het Knowledge Base-artikel 314063, www.vista-io.com/2304, voor meer informatie.

STOP 0x0000001E of KMODE_EXCEPTION_NOT_HANDLED Hoofdstuk 23

De Windows-kernel heeft een illegale of onbekende procesinstructie ontdekt, vaak het resultaat van ongeldig geheugen en een inbreuk op de toegankelijkheid, veroorzaakt door slechte stuurprogramma’s of hardwareapparatuur. In de foutmelding wordt vaak het stuurprogramma of apparaat in kwestie aangegeven. Als de fout is opgetreden onmiddellijk na de installatie van een stuurprogramma of service, probeer die recente toevoeging dan uit te schakelen of te verwijderen.

STOP 0x00000024 of NTFS_FILE_SYSTEM Er is een probleem opgetreden in het stuurprogramma van het NTFS-bestandssys­teem. Er is al een identieke stopfout, 0x23, voor FAT32-stations. Deze wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een hardwareprobleem in een schijf of schijfcontroller. Controleer alle fysieke aansluitingen met alle harde schijven in het systeem en voer het hulp-

Stopfouten aanpakken

859

programma Schijfcontrole uit (chkdsk.exe), met behulp van de aanwijzingen die zijn besproken in de paragraaf Schijven controleren op fouten, in hoofdstuk 20. Zie het Knowledge Base-artikel 228888, www.vista-io.com/2318, voor meer informatie.

STOP 0x0000002E of DATA_BUS_ERROR Ontoereikend of defect fysiek geheugen (daartoe wordt ook geheugen gerekend dat wordt gebruikt in beeldschermkaarten) is de meest voorkomende oorzaak van deze stopfout. De fout kan ook worden veroorzaakt door een beschadigde harde schijf of een beschadigd moederbord.

STOP 0x0000003F of NO_MORE_SYSTEM_PTES Uw systeem is door zijn Page Table Entries (PTE’s) heen. De oorzaak van deze relatief zeldzame fout kan een back-upprogramma zijn waarover u niet de controle hebt of een stuurprogramma van een apparaat dat vol fouten zit. Zie het Knowledge Base-artikel 256004, www.vista-io.com/2306, voor meer informatie.

STOP 0x00000050 of PAGE_FAULT_IN_NONPAGED_AREA Een hardwarestuurprogramma of systeemservice vroeg om gegevens die niet in het geheugen aanwezig waren. De oorzaak kan een defect fysiek geheugen of niet-compatibele software zijn, met name afstandsbedienings- en antivirusprogramma’s. Als de fout is opgetreden onmiddellijk na de installatie van een apparaatstuurprogramma of een toepassing, probeer dan via de veilige modus het stuurprogramma of het programma te verwijderen.

STOP 0x00000077 of KERNEL_STACK_INPAGE_ERROR Het systeem probeerde kernelgegevens uit het virtueel geheugen (het wisselbestand) te lezen en kon de gegevens niet vinden op het gespecificeerde geheugenadres. De stopfout kan zijn veroorzaakt door een aantal verschillende problemen, zoals defect geheugen. een slecht functionerende harde schijf, een onjuist geconfigureerde schijfcontroller of -kabel, beschadigde gegevens of een besmetting door een virus. Zie het Knowledge Base-artikel 228753, www.vista-io.com/2309, voor meer informatie.

STOP 0x0000007F of UNEXPECTED_KERNEL_MODE_TRAP Een probleem met de hardware is de meest voorkomende oorzaak van deze fout. U krijgt deze stopfout hoogstwaarschijnlijk te zien als u defecte geheugenbankjes hebt, geheugenmodules die niet bij elkaar passen, een slecht functionerende CPU of een sto-

Hoofdstuk 23

Zie het Knowledge Base-artikel 894278, www.vista-io.com/2307 of Knowledge Base-­artikel 183169, www.vista-io.com/2308 voor meer informatie.

860

Hoofdstuk 23  Fouten in Windows oplossen

ring in de voeding van de ventilator of in de netvoeding, wat de oorzaak van oververhitting kan zijn. De fout treedt vooral op in systemen waar met de snelheid van de CPU zodanig is gerommeld dat deze ver boven de geldende waarde ligt, een proces dat ook wel bekend staat als ‘overclocking’. De eerste parameter onmiddellijk na het nummer van deze stopfout geeft aan wat de specifieke oorzaak van de fout is. Zie het Knowledge Base-artikel 137539, www.vista-io.com/2310, voor meer informatie.

STOP 0x000000C2 of BAD_POOL_CALLER Een kernelmodusproces of stuurprogramma probeerde een illegale geheugentoewijzing uit te voeren. Het probleem vindt vaak zijn oorsprong in een fout in een stuurprogramma of in de software. Soms is een storing in de hardwareapparatuur de schuldige. Zie het Knowledge Base-artikel 265879, www.vista-io.com/2311, voor meer informatie.

STOP 0x000000D1 of DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL Dit is een van de meest voorkomende stopfouten. De fout treedt vaak op als een stuurprogramma probeert toegang te krijgen tot een onjuist geheugenadres. Zoek naar nietondertekende stuurprogramma’s en wees met name wantrouwig als het gaat om recent geïnstalleerde of bijgewerkte antivirusprogramma’s, schijfhulpprogramma’s en back-upprogramma’s, waardoor onbedoeld een defect stuurprogramma voor een bestandssysteemfilter kan zijn geïnstalleerd. Zie de Knowledge Base-artikelen 810093, 316208, 317216 en 810980, www.vistaio.com/2319, www.vista-io.com/2312, www.vista-io.com/2313 en www.vista-io.com/2314.

STOP 0x000000D8 of DRIVER_USED_EXCESSIVE_PTES

Hoofdstuk 23

Als door een slecht geschreven stuurprogramma uw computer vraagt om grote hoeveelheden kernelgeheugen, kan het zijn dat u Page Table Entries (PTE’s) tekort komt en u dit foutbericht te zien krijgt. De onderliggende foutoorzaak en de suggesties om te komen tot de oplossing van dit probleem, zijn identiek aan die in de stopfout 0x3F.

STOP 0x000000EA of THREAD_STUCK_IN_DEVICE_DRIVER U kunt dit foutbericht op het scherm krijgen nadat u een nieuwe beeldschermkaart of een bijgewerkt (en slecht geschreven) beeldschermstuurprogramma hebt geïnstalleerd, waardoor het systeem niet reageert, maar blijft wachten op de beeldschermhardware. Wilt u dit probleem oplossen, vervang dan de beeldschermkaart of gebruik een ander beeldschermstuurprogramma. Zie het Knowledge Base-artikel 293078, www.vista-io.com/2315, voor meer informatie.

Stopfouten aanpakken

861

STOP 0x000000ED of UNMOUNTABLE_BOOT_VOLUME Windows kon geen toegang krijgen tot het volume met daarop de opstartbestanden. Als u dit stopfoutbericht te zien krijgt als u probeert een systeem op te waarderen naar Windows Vista, controleer dan of de stuurprogramma’s voor de schijfcontroller en de bekabeling van de schijf wel compatibel zijn om er zeker van te zijn dat deze goed is geconfigureerd. Als u gebruikmaakt van de stuurprogramma’s ATA-66 of ATA-100, zorg er dan voor dat u een 80-connectorkabel hebt en niet een standaard 40-connector IDEkabel. Zie ook de suggesties bij stopfout 0x7B. In bepaalde gevallen corrigeert deze fout zich spontaan zelf nadat u uw systeem opnieuw hebt opgestart. Zie de Knowledge Base-artikelen 297185 en 315403, www.vista-io.com/2316 en www.vistaio.com/2317 voor meer informatie.

STOP 0x000000F2 of HARDWARE_INTERRUPT_STORM Deze hardwarestopfout kan erg frustrerend zijn en zelfs nog irritanter om op te lossen. De Windows-kernel ontdekt een interrupt storm als een apparaat geen interruptverzoek (IRQ) kan afgeven. Deze fout wordt meestal veroorzaakt door een slecht geschreven apparaatstuurprogramma of door een mankement in de firmware. Als u dit probleem wilt isoleren, probeer dan vast te stellen welk apparaat hoort bij de bestandsnaam in dat deel van de stopfout waarin de informatie over het stuurprogramma staat. Gebruik vervolgens Apparaatbeheer of het hulpprogramma Sys­teeminformatie om andere apparaten te achterhalen die dezelfde IRQ gebruiken, zoals beschreven in de paragraaf Toewijzingen van bronnen bekijken en wijzigen, in hoofdstuk 5. Verwijder alle apparaten die dezelfde IRQ gebruiken en zet ze een voor een weer terug, totdat het probleem opnieuw optreedt.

Dit bericht geeft aan dat Windows een ernstig probleem heeft: er is roekeloos omgesprongen met een subsysteem in de gebruikersmodus, zoals Winlogon of het Client Server Runtime Subsystem (Csrss.exe). De meest voorkomende oorzaak van dit probleem is een extern programma, terwijl de oplossing gewoonlijk bestaat uit de verwijdering van dat programma. Deze fout kan ook optreden als een back-upset gedeeltelijk is teruggezet, waardoor bepaalde systeembestanden niet meer met elkaar overeenkomen. Ook kunnen systeemtoestemmingen onjuist zijn aangepast, zodat de Systeemaccount geen toestemming meer heeft om systeembestanden en mappen te openen.

STOP 0xC00000221 of STATUS_IMAGE_CHECKSUM_MISMATCH Problemen met een beschadigd bestand of een beschadigde schijf (waartoe ook een beschadigd wisselbestand kan worden gerekend) en defecte hardware zijn de meest voorkomende oorzaken van dit type stopfout. In het bericht wordt gewoonlijk aan het eind van de symbolische foutnaam of op zijn eigen regel de naam vermeld van het beschadigde bestand. Het terugzetten van de Laatst bekende juiste configuratie kan bijdragen tot de oplossing van dit probleem.

Hoofdstuk 23

STOP 0xC000021A of STATUS_SYSTEM_PROCESS_TERMINATED

24 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Herstellen van een computercrash

Het gebruik van Geavanceerde opstart­ opties  864 Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel  869

Niet elke crash hoeft uit te monden in een catastrofe. Deze uitspraak zal niet zo goed bij u overkomen als u uw computer aanzet en wordt geconfronteerd met een onheil(voor)spellend foutbericht of met een zwart scherm in plaats van het welkomstscherm van Windows Vista. Maar als u gaat analyseren waardoor uw systeem er ineens de brui aan gaf, hebt u een prima kans snel en volledig de zaak te kunnen herstellen. In sommige gevallen is de oorzaak eenvoudig aan te wijzen. Als u een nieuwe scanner installeert of een beeldschermkaart gaat bijwerken en uw systeemscherm blijft leeg bij de herstart, dan kunt u op uw vingers natellen dat het de schuld is van de nieuwe apparatuur of van het stuurprogramma. Foutberichten wijzen soms rechtstreeks naar een bestand dat een probleem veroorzaakt. Zelfs zonder hard bewijs kunt u gebruikmaken van basistechnieken voor het oplossen van problemen om de oorzaak van een crash naar boven te halen. Windows Vista biedt een volledig assortiment mogelijkheden om problemen op te lossen en te repareren. De omstandigheden waaronder een probleem is opgetreden en de ernst van het probleem bepalen gewoonlijk welk hulpprogramma het meest geschikt is. In dit hoofdstuk nemen we twee algemene categorieën herstelprogramma’s onder de loep.

864

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

Edities De programma’s Complete PC Backup en Complete PC Restore zijn niet beschikbaar in de Windows Vista-edities Home Basic en Home Premium. Alle andere probleemoplossers die in dit hoofdstuk worden beschreven, zijn voorhanden in alle edities.

)

Geavanceerde opstartopties. Als u tijdens het opstarten van uw systeem F8 ingedrukt houdt, geeft Windows Vista op het scherm een menu weer met diagnose­ opstartopties. De eerste en belangrijkste optie is de Veilige modus, waarmee Windows alleen wordt gestart met de meest essentiële stuurprogramma’s en services. Nadat u bent opgestart in de veilige modus, kunt u services starten en stoppen, programma’s of stuurprogramma’s verwijderen die problemen zouden kunnen veroorzaken, en Systeemherstel uitvoeren om uw systeem op een vroegere, stabielere status terug te zetten.

)

De Windows Herstelomgeving (WinRE). De Windows Herstelomgeving, nieuw in Windows Vista, biedt een set systeemherstelfuncties in een kleinschalige versie van Windows. Zelfs als u uw systeem niet kunt starten in de veilige modus, kunt u de Windows Herstelomgeving gebruiken om beschadigde systeembestanden te repareren, Systeemherstel en een geheugendiagnoseprogramma uit te voeren, een Complete PC Backup terug te zetten of achter een opdrachtprompt diagnose- en herstelhandelingen te verrichten. De Windows Herstelomgeving is een vervanging van de Herstelconsole in Windows XP.

Het gebruik van Geavanceerde opstartopties Als u tijdens de opstartprocedure F8 ingedrukt houdt, krijgt u het menu Geavanceerde opstartopties op uw scherm (zie figuur 24-1). Blijft Windows tijdens het opstarten hangen (dat wil zeggen dat u nooit het bureaublad of een inlogprompt te zien krijgt), gebruik dan de netschakelaar om uw systeem te herstarten. In dat geval krijgt u het menu Windows Foutherstel te zien, met daarin een paar van dezelfde opties voor het oplossen van problemen als in het menu Geavanceerde opstartopties (zie figuur 24-2).

Hoofdstuk 24

Afhankelijk van de manier waarop uw systeem is geïnstalleerd, is het mogelijk dat u, als Windows niet kan starten, rechtstreeks naar de Windows Herstelomgeving wordt geleid in plaats van naar het menu Windows Foutherstel. We nemen de Windows Herstelomgeving verderop in dit hoofdstuk nader onder de loep.

Het gebruik van Geavanceerde opstartopties

865

Hoofdstuk 24

Figuur 24-1  Het menu Geavanceerde opstartopties

Figuur 24-2  Het menu Windows Foutherstel

866

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

Het gebruik van de veilige modus Net als in voorgaande versies geeft Windows Vista u de gelegenheid uw systeem in de veilige modus te starten als u niet echt betrouwbaar kunt opstarten op de reguliere manier. In de veilige modus gebruikt Windows alleen die services en stuurprogramma’s die onmisbaar zijn om uw systeem op te starten. Het besturingssysteem draait met een generiek beeldschermstuurprogramma op een resolutie van 800×600, met ondersteuning voor het toetsenbord, de muis, het beeldscherm, lokale opslag en standaard systeemservices. In de veilige modus installeert Windows geen ondersteuning voor geluidsapparatuur en niet-essentiële randapparatuur. Uw USB-memorysticks, harde schijven, toetsenbord en muis worden wel ondersteund, vooropgesteld dat uw systeem-BIOS deze apparaten kan herkennen en activeren. Het systeem laat alle inlogprogramma’s (bijvoorbeeld programma’s in uw Opstartmap) links liggen. Als Windows ogenschijnlijk goed werkt in de veilige modus, kunt u er rustig van uitgaan dat er geen probleem is met de basisservices. Gebruik Apparaatbeheer, Stuurprogramma Controlebeheer en Logboeken om te proberen uit te vinden waar het probleem zit. Als u vermoedt dat een pas geïnstalleerd apparaat of programma het probleem veroorzaakt, kunt u de schadelijke software in de veilige modus verwijderen. Gebruik Apparaatbeheer om een hardwarestuurprogramma te verwijderen of terug te zetten; gebruik Configuratiescherm om een programma te verwijderen. Probeer vervolgens het systeem op de reguliere wijze te starten om te kijken of uw wijzigingen het probleem inderdaad hebben opgelost. Raadpleeg hoofdstuk 5 voor informatie over het gebruik van Apparaatbeheer. (Zie hoofdstuk 22 voor informatie over het gebruik van Logboeken.) Zie hoofdstuk 4 voor informatie over het verwijderen van programma’s.

Gebruik een administratoraccount Als u problemen in de veilige modus wilt oplossen, moet u Administrator-bevoegdheden hebben. Met een standaardaccount hebt u weliswaar alleen-lezentoegang tot bepaalde diagnosehulpprogramma’s, maar u kunt geen acties ondernemen om de problemen op te lossen.

Hoofdstuk 24

In de veilige modus hebt u toegang tot bepaalde essentiële configuratiehulpprogramma’s, zoals Apparaatbeheer, Systeemherstel en Register-editor. Alle lokale functies in Help en ondersteuning zijn beschikbaar. Als u de optie Veilige modus met netwerkmogelijkheden kiest, hebt u ook toegang tot online help. Het Back-up en Herstelcentrum is de belangrijke probleemoplosser die niet beschikbaar is in de veilige modus. Wilt u bijvoorbeeld een Complete PC Backup terugzetten, dan moet u daarvoor de Windows Herstelomgeving gebruiken en niet de veilige modus.

Het gebruik van Geavanceerde opstartopties

867

Als het essentieel is dat u toegang hebt tot het netwerk, kiest u de optie Veilige modus met netwerkmogelijkheden, waardoor de basisset met bestanden in de veilige modus wordt geladen en de stuurprogramma’s en services worden toegevoegd die noodzakelijk zijn om de netwerkmogelijkheden in Windows op te starten. Let op: u hebt niet veel aan deze optie op een laptop met een PC-kaart (PCMCIA) als netwerkadapter, omdat PCkaartrandapparatuur in de veilige modus wordt uitgeschakeld. De derde optie in de veilige modus, Veilige modus met opdrachtprompt, laadt dezelfde ‘uitgeklede’ set met services als de veilige modus, maar gebruikt de opdracht­interpreter in Windows Vista (Cmd.exe) als schil in plaats van de grafische interface van Windows Verkenner. Deze optie komt pas om de hoek kijken als u een probleem hebt met de grafische interface van Windows. De standaard veilige modus geeft ook toegang tot de opdrachtregel (druk op de toets met het Windows-logo+R, typ vervolgens cmd.exe in het dialoogvenster Uitvoeren).

De laatst bekende juiste configuratie herstellen Elke keer dat u Windows met succes in de normale modus opstart, registreert het besturingssysteem alle op dit moment geïnstalleerde stuurprogramma’s en de inhoud van de registersleutel HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet. Deze registratie komt goed van pas als u een stuurprogramma installeert of een wijziging toepast in de hardwareconfiguratie dat of die de oorzaak kan zijn dat uw computer tijdens het opstarten blijft hangen. Als Windows het menu Geavanceerde opstartopties weergeeft, kunt u de optie Laatst bekende juiste configuratie (geavanceerd) kiezen. Deze menuoptie herstelt de vorige, werkende registersleutel, en verwijdert effectief de wijzigingen die het probleem veroorzaken. In het algemeen is Systeemherstel een betrouwbaardere methode voor het herstellen van een eerdere, werkende configuratie dan de optie Laatst bekende juiste configuratie. Dat komt doordat Systeemherstel alle Windows-systeembestanden en het hele register terugzet in plaats van één sleutel. (Zie hoofdstuk 23 voor meer informatie.)

Overige opstartopties

)

Logboekregistratie van opstarten inschakelen. Als u deze optie selecteert, wordt Windows normaal gestart en maakt een logboekbestand aan met een overzicht van de namen en de status van alle stuurprogramma’s die in het geheugen zijn geladen. Wilt u de inhoud van dit bestand bekijken, zoek dan naar het bestand Ntbtlog.txt in de %SystemRoot% Als uw systeem blijft hangen door een defect stuurprogramma, wijst de laatste informatie in dit logboekbestand de boosdoener aan.

Hoofdstuk 24

U kunt onder speciale omstandigheden gebruik maken van zes extra keuzemogelijkheden in het menu Geavanceerde opstartopties:

868

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

Waarschuwing Als u vermoedt dat een wijziging in het stuurprogramma de oorzaak is van de problemen in het systeem en u hebt geen herstelpunt om naartoe te gaan, dan moet u zich niet aanmelden in de normale modus. Zodra u zich op de normale manier aanmeldt, zet Windows de informatie onder Laatst bekende juiste configuratie terug, waardoor effectief uw vangnet onder u vandaan wordt getrokken. Wees met name voorzichtig als u deze computer pas nog hebt opgestart in een eerdere versie van Windows, zoals Windows XP. De herstelpunten in Windows Vista worden verwijderd wanneer u opstart in een eerder besturingssysteem. Als u vermoedt dat er problemen zijn, start Windows dan in de veilige modus en probeer de problemen op te lossen. Als u zich aanmeldt in de veilige modus, wordt de informatie onder Laatst bekende juiste configuratie niet bijgewerkt, zodat u het systeem met een gerust hart kunt terugzetten op de Laatst bekende juiste configuratie als het oplossen van de problemen in de veilige modus geen succes heeft gehad.

Hoofdstuk 24

)

Video met lage resolutie (640×480) inschakelen. Door deze optie wordt de computer opgestart in een resolutie van 640×480 en gebruikt het huidige videostuurprogramma. Gebruik deze optie om videoproblemen te herstellen die niet worden veroorzaakt door een defect stuurprogramma maar door onjuiste instellingen, zoals een verkeerde resolutie of verversingsfrequentie.

)

Modus Active Directory herstellen. Deze optie wordt alleen gebruikt met domeincontrollers die een servereditie van Windows uitvoeren. Deze optie kunt u negeren.

)

Foutopsporingsmodus. Door deze optie wordt Windows Vista gestart in de kernelfoutopsporingsmodus: duidelijk niet voor beginners. Als u van deze mogelijkheid wilt profiteren, moet u het systeem aansluiten op een andere computer via een seriële verbinding op COM2. De andere computer moet een compatibel foutopsporingsprogramma gebruiken om problemen te kunnen oplossen en een systeemanalyse te kunnen verrichten.

)

Automatisch opnieuw opstarten na systeemfout uitschakelen. Gebruik deze optie als u elke keer een stopfout krijgt (een ‘blauw scherm’) als u Windows start en het besturingssysteem zodanig is geconfigureerd dat het automatisch opnieuw opstart na een crash. Onder deze omstandigheden wordt de computer constant opnieuw opgestart, waarna deze weer crasht en opnieuw wordt opgestart. Om die lus te onderbreken, moet u de computer uitzetten. Druk tijdens het opstarten op F8 en kies Automatisch opnieuw opstarten na systeemfout uitschakelen.

)

Uitschakelen van stuurprogrammahandtekening bekrachtigen. Gebruik deze optie als Windows weigert te starten in verband met een niet-ondertekend stuurprogramma. Windows start nu normaal op en niet in de veilige modus.

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel

869

Als u uw computer hebt gekocht met Windows Vista voorgeïnstalleerd door de computerleverancier, staat op uw menu Geavanceerde opstartopties ook een opdracht die de Windows Herstelomgeving opstart. En dit is de optie die we nu gaan bespreken.

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel Als uw systeem zelfs niet wordt opgestart in de veilige modus, hoeft u nog niet te treuren. U kunt veel ernstige problemen repareren via de Windows Herstelomgeving. Als de oorsprong van het probleem in een beschadigd systeembestand zit, kan de Windows Herstelomgeving uw systeem weer aan de praat krijgen zonder te veel inmenging of moeite van uw kant.

De Windows Herstelomgeving starten Als u een Windows Vista-distributie-dvd hebt, kunt u als volgt de Windows Herstelomgeving openen: 1 Plaats de Windows Vista dvd en start de computer opnieuw op. Laat de computer opstarten via de dvd. Nota bene Het kan zijn dat u de opstartinstellingen in uw BIOS moet aanpassen om te kunnen opstarten via een dvd-speler.

Als u een foutbericht krijgt dat aangeeft dat er een systeembestand is beschadigd terwijl u Windows uitvoert en u een account met Administrator-bevoegdheden hebt (of een volledig beheerderstoegangstoken), probeer de opdrachtregelfunctie Sfc dan uit te voeren. Open het menu Start, klik op Alle programma’s, gevolgd door Bureau-accessoires, klik met de rechtermuisknop op Opdrachtprompt en kies Als administrator uitvoeren. Reageer op de prompt van Gebruikersaccountbeheer. Typ vervolgens in het venster Opdrachtprompt de tekst sfc /scannow. Het hulpprogramma scant uw systeembestanden en probeert eventuele beschadigingen te repareren die het vindt. Er kan u worden gevraagd de distributieschijf van Windows Vista te plaatsen om zijn reparaties te kunnen uitvoeren.

Hoofdstuk 24

Controleer systeembestanden terwijl ­Windows wordt uitgevoerd

870

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

2 Wanneer het venster Windows installeren verschijnt, maakt u daar de juiste selecties voor Invoertaal, Indeling tijd en valuta en Toetsenbord of invoermethode. Klik daarna op Volgende.

Figuur 24-3  Het venster Windows installeren 3 Klik niet op Nu installeren. Klik in plaats daarvan op Uw computer herstellen. Het dialoogvenster Opties voor Systeemherstel verschijnt.

Hoofdstuk 24

Figuur 24-4  Het venster Opties voor Systeemherstel

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel

871

4 Zorg ervoor dat het juiste besturingssysteem is geselecteerd en klik dan op Volgende. Let op: in dit dialoogvenster worden niet eerdere versies van Windows vermeld die toevallig zijn geïnstalleerd op dezelfde computer als Windows Vista. Nadat u op Volgende hebt geklikt, verschijnt het menu Opties voor Systeemherstel.

Figuur 24-5  Het hoofdmenu van Windows Systeemherstel Als Windows was voorgeïnstalleerd op uw computer en u geen distributie-dvd hebt, heeft de leverancier van uw computer waarschijnlijk de Windows Herstelomgeving geïnstalleerd op een ‘herstelvolume’ op de harde schijf. In dat geval ziet u waarschijnlijk op het menu Geavanceerde opstartopties, het menu dat verschijnt wanneer u tijdens de opstartprocedure op F8 drukt, een opdracht genaamd Windows Herstelomgeving of Systeemherstelopties. Het is ook mogelijk dat uw systeem zodanig is geïnstalleerd dat de Windows Herstelomgeving automatisch wordt geladen als Windows niet kan worden opgestart. Als deze opties niet verschijnen en u problemen hebt uw weg te vinden naar de Windows Herstelomgeving, raadpleeg dan de documentatie die bij uw computer werd meegeleverd, of bel de afdeling technische ondersteuning van uw fabrikant (of leverancier).

Opstartherstel, de eerste optie in het menu Systeemherstelopties, is ontworpen om u weer op gang te helpen als Windows niet opstart, omdat een of meer essentiële sys­ teembestanden zijn beschadigd (of gewist). In het algemeen geldt dat u, als u niet zeker weet waarom Windows niet opstart, moet beginnen met het oplossen van uw probleem door Opstartherstel uit te voeren. (Onder bepaalde omstandigheden en afhankelijk van

Hoofdstuk 24

Beschadigde of ontbrekende systeembestanden vervangen via Opstartherstel

872

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

de manier waarop uw systeem is geïnstalleerd, wordt Opstartherstel automatisch uitgevoerd wanneer Windows niet wil opstarten.) Opstartherstel begint met het weergeven van een dialoogvenster waarin wordt gemeld dat het systeem wordt onderzocht op problemen. Als die worden aangetroffen, zal Opstartherstel ze automatisch oplossen.

Figuur 24-6  Het systeem wordt onderzocht op problemen Na een paar ogenblikken en als alles goed gaat, krijgt u het verzoek om de computer te herstarten (zie figuur 24-7).

Windows Complete PC Restore gebruiken met twee of meer ongeformatteerde harde schijven Hoofdstuk 24

Als u Windows Complete PC Restore gebruikt om schaduwkopieën van schijven terug te zetten op twee of meer ‘schone’ harde schijven (dat wil zeggen, schijven zonder schijfhandtekeningen en zonder volumes), zal het programma het laten afweten en een kryptisch foutbericht geven. Als u dit probleem wilt vermijden, gaat u naar de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving. Gebruik vervolgens de opdracht Diskpart om de volumes op de nieuwe schijven te formatteren. Deze oplossing is alleen noodzakelijk als uw computer twee of meer vaste schijven heeft en alle schijven schoon zijn.

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel

873

Figuur 24-7  U dient de computer nu te herstarten Dit is geen garantie dat uw systeem is gerepareerd, maar het geeft de burger wel moed. Als u reageert door op Voltooien te klikken, wordt het systeem opnieuw opgestart. Als er verder geen onopgeloste problemen zijn, komt u zonder meer in Windows terecht. Zijn er nog wat reparaties nodig, dan wordt Opstartherstel opnieuw uitgevoerd. Als u meer informatie wilt over wat Opstartherstel eigenlijk heeft gedaan, klikt u op de koppeling onder in het dialoogvenster: klik hier voor diagnose- en hersteldetails. U krijgt nu een lijst van aangetroffen problemen; u kunt de schuifbalk gebruiken om het volledige rapport door te nemen (zie figuur 24-8). Ook als Opstartherstel het probleem niet kan oplossen, krijgt u hiervan een melding, met de vraag of u ermee instemt Microsoft van het probleem op de hoogte te brengen (zie figuur 24-9).

Ga naar uw netwerk via de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving Netwerkfuncties zijn standaard niet beschikbaar op de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving. Wilt u ze inschakelen, typ dan wpeinit.

Hoofdstuk 24

U kunt ook een bericht krijgen waarin een andere benadering wordt voorgesteld voor het oplossen van uw probleem, zoals het uitvoeren van Systeemherstel.

874

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

Figuur 24-8  Het rapport van Opstartherstel

Hoofdstuk 24

Figuur 24-9  Wilt u de informatie doorsturen naar Microsoft?

De stabiliteit herstellen via Systeemherstel Als Opstartherstel uw probleem niet kan oplossen, of als u weet dat uw probleem niet wordt veroorzaakt door een beschadigd systeembestand (als u er bijvoorbeeld redelijk

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel

875

zeker van bent dat een slecht apparaatstuurprogramma de boosdoener is), kunt u proberen uw systeem stabieler te krijgen via Systeemherstel. Kijk voor meer informatie over het gebruik van Systeemherstel in de paragraaf Het systeem terugzetten naar een stabiele status met Systeemherstel, in hoofdstuk 23, waar het gebruik van dit hulpprogramma vanuit Windows wordt besproken. Het enige verschil tussen het uitvoeren van dit hulpprogramma in Windows of in de Windows Herstelomgeving is dat er in het laatste geval geen nieuw herstelpunt wordt gemaakt op het moment dat de herstelactie plaatsvindt. Als u dus Systeemherstel uitvoert via de Windows Herstelomgeving en het resultaat bevalt u niet, is er geen eenvoudige methode beschikbaar de herstelactie terug te draaien. Aan de andere kant suggereert het feit dat u om te beginnen in de Windows Herstelomgeving zit dat u niets hebt te verliezen.

Een schaduwkopieback-up terugzetten met ­Complete PC ­Restore Als u, voorafgaand aan het huidige noodgeval, het programma Complete PC Backup hebt gebruikt voor het maken van een schaduwkopieback-up van uw systeemschijf, kunt u met de opdracht Complete PC Restore in de Windows Herstelomgeving die schaduwkopie terugzetten. Door het terugzetten van een schaduwkopieback-up van een schijf wordt de huidige inhoud van de schijf volledig vervangen. Het herstel­programma gaat in feite de schijf formatteren, waarop het een en ander wordt teruggezet voor het begint met terugzetten; het heeft daarbij uw expliciete acceptatie en toestemming nodig voordat het daarmee begint. Dit klinkt misschien als een drastische stap, maar het kan een snelle en efficiënte manier zijn om Windows weer te activeren in die gevallen die Opstartherstel niet aankan.

Het is belangrijk dat u weet dat Complete PC Restore de huidige inhoud van de schijven die worden teruggezet, vervangt door de exacte inhoud zoals die was op het moment van uw meest recente Complete PC Backup. Dat houdt in dat uw Windows-systeembestanden en het register weer gezond worden (mits de conditie van het systeem goed was toen uw meest recente back-up plaatsvond). De programma’s die waren geïnstalleerd op het moment dat u de back-up maakte, worden in hun totaliteit teruggezet. Alle andere bestanden op de herstelde schijf, inclusief uw documenten, worden ook teruggezet naar hun vorige status, terwijl u alle wijzigingen die u hebt gemaakt in uw recente back-up kwijt bent.

Hoofdstuk 24

Zie de paragraaf Een back-up maken van de hele computer, in hoofdstuk 2, en de paragraaf Slimme back-upstrategieën, in hoofdstuk 20, voor informatie over het programma Complete PC Backup.

876

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

Waarschuwing Als u uw documenten op hetzelfde volume bewaart als uw systeembestanden, zal door het inschakelen van Complete PC Restore een heleboel recent werk verloren gaan, tenzij u uiteraard een actuele bestandsback-up hebt of u zo gelukkig (en slim) bent geweest een schaduwkopieback-up te maken bijna onmiddellijk voordat uw problemen de kop opstaken. Hetzelfde geldt als u uw documenten opslaat op een volume apart van uw systeembestanden, maar u hebt dat volume met gegevens opgenomen in uw Complete PC Back­up. Als u documenten hebt waarvan nog geen back-up is gemaakt, kunt u voorkomen dat u recent werk kwijtraakt door dat te kopiëren naar een schijf die niet zal worden be nvloed tijdens het herstelproces: een USB-memorystick bijvoorbeeld, of een andere vorm van transportabele media. U kunt de optie Opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving gebruiken om deze documenten te kopiëren. (Zie de paragraaf Werken met de Opdrachtprompt, verderop in dit hoofdstuk, voor bijzonderheden over het gebruik van de optie Opdrachtprompt. Als u een recente bestandsback-up hebt, kunt u bestanden terugzetten nadat u Windows Complete PC Restore hebt gebruikt om uw systeem weer aan de gang te krijgen.

U kunt Windows Complete PC Restore gebruiken voor het terugzetten van schaduwkopieback-ups op een lokale harde schijf of op een set cd’s of dvd’s. Als u van plan bent de bestanden terug te zetten via optische media, plaats dan de laatste schijf in de back-upset voordat u op Windows Complete PC Restore klikt. Het programma zal dan uw backup vinden en voorstellen deze terug te zetten. Als u de eerste (of een andere) schijf in een set met cd’s of dvd’s plaatst, kan het programma de back-up niet vinden. Als u in het menu Systeemherstelopties op Windows Complete PC Restore klikt, zal het herstelprogramma op zoek gaan naar een back-up die het kan terugzetten. Als het er een vindt, wordt deze geïdentificeerd op datum, tijd en locatie; dat wil zeggen: de schijf waarop de back-up is gevonden. Vervolgens zal het voorstellen die back-up terug te zetten. Als u meer dan één back-up hebt en het programma nog geen voorstel heeft gedaan betreffende de back-up die u wilt terugzetten, selecteer dan de optie Een andere back-up terugzetten en klik op Volgende. Op het scherm dat dan verschijnt, ziet u alle beschikbare back-ups en kunt u de back-up kiezen die u wilt gebruiken.

Hoofdstuk 24

Zodra u de goede back-up hebt geselecteerd (of de door het programma voorgestelde back-up hebt bevestigd), klikt u op Volgende om verder te gaan. Op het scherm dat dan verschijnt, zult u een selectievakje aantreffen met de tekst Schijven formatteren en opnieuw partitioneren. Als u dezelfde harde schijf terugzet waarvan u de schaduwkopieback-up hebt gemaakt en u hebt de partitiestructuur (het volume) op die schijf nog niet gewijzigd sinds u uw meest recente back-up hebt gemaakt, hoeft u dat selectievakje niet in te schakelen. Het programma zal de schijf gaan formatteren, of u nu wel of niet het selectievakje inschakelt, maar als u het selectievakje uitgeschakeld laat, zal het programma zich niet bemoeien met de volumestructuur van de schijf.

Reparaties uitvoeren met Windows ­Systeemherstel

877

Als u daarentegen een schaduwkopieback-up terugzet op een nieuwe harde schijf, omdat de originele schijf is gecrasht, moet u het selectievakje Schijven formatteren en opnieuw partitioneren inschakelen. Wanneer u gereed bent om verder te gaan, klikt u opnieuw op Volgende. Deze keer ziet u het equivalent van het programma Complete PC Restore van een toestemmingsformulier. U hoeft niets te ondertekenen, maar u moet wel het selectievakje met de tekst Ik bevestig dat ik alle bestaande gegevens wil wissen en de back-up wil terugzetten inschakelen. Nadat u dat hebt gedaan, kunt u drukken op de knop OK.

Het hulpprogramma Windows Geheugendiagnose uitvoeren Als Opstartherstel uw systeem niet op gang kan brengen en als noch Systeemherstel noch Windows Complete PC Restore uw computer in een redelijk gezonde staat heeft teruggebracht, overweeg dan de mogelijkheid dat u geheugen hebt dat tekortschiet. Als u deze hypothese wilt testen, klikt u op het hulpprogramma Windows Geheugendiagnose in het menu Opstartherstelopties. Het hulpprogramma Geheugendiagnose vraagt u dan of u onmiddellijk opnieuw wilt opstarten en naar problemen zoeken (de aanbevolen optie) of u die controle wilt uitvoeren de eerstvolgende keer dat u uw computer opstart. Omdat u moeite hebt om de tweede poging tot opnieuw opstarten te halen, gaat u vermoedelijk voor de eerste optie. Terwijl het diagnoseprogramma wordt uitgevoerd, krijgt u op uw scherm statusberichten te zien. Deze geven u een klein beetje een idee over hoelang de tests nog doorgaan en of er fouten zijn gevonden. U kunt te allen tijde op F1 drukken om naar een scherm met opties te gaan. Hier kunt u kiezen tussen Basis, Standaard en Uitgebreide testen en diverse andere testparameters selecteren. Een van deze parameters regelt het aantal testdoorgangen die het hulpprogramma zal maken. Als u er geen moeite mee hebt dat de tests wat lang kunnen duren (gedurende de nacht bijvoorbeeld), selecteert u een hoger getal dan de standaardinstelling 2. Zodra u de tests naar tevredenheid hebt geconfigureerd, drukt u op F10 om door te gaan. Uw systeem wordt opnieuw opgestart (als het dat tenminste kan) wanneer de tests achter de rug zijn. De resultaten worden weergegeven wanneer u zich aanmeldt.

Als u de opdrachtprompt wilt bereiken, klikt u op Opdrachtprompt in het menu Sys­ teemherstelopties. U belandt in de subdirectory (map) Bronnen van een RAM-schijf die wordt aangegeven met de stationsletter X. Vanaf hier hebt u toegang tot bijna honderd opdrachtregelfuncties, zoals schijfbeheerfuncties als Chkdsk, Format en Diskpart en bestandsbeheerfuncties als Copy, Rename en Delete. De opdrachtprompt van de Windows Herstelomgeving is een veel veelzijdigere vervanging van de Herstelconsole, die werd geïntroduceerd in Windows XP. In tegenstelling tot Herstelconsole, dat strikte beperkingen oplegde aan uw activiteiten op de opdrachtregel, kunt u met de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving bijna alles doen

Hoofdstuk 24

Werken met de Opdrachtprompt

878

Hoofdstuk 24  Herstellen van een computercrash

wat u wilt doen. U kunt bijvoorbeeld documentbestanden kopiëren, wissen, een nieuwe naam geven, verplaatsen en intikken; harde schijven partitioneren en formatteren (met Diskpart), diagnoseprogramma’s uitvoeren en services starten en stoppen (met Net Start en Net Stop). Omdat de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving wordt uitgevoerd in de beveiligingscontext van de account SYSTEM, hebt u daar volledige lees-schrijftoegang tot elk bestand op elke toegankelijke schijf. Dit houdt onder andere in dat u niet alleen back-upkopieën kunt maken van uw eigen documenten, maar ook van die welke zijn gemaakt via andere accounts op uw computer. Het betekent ook dat u moet zorgen voor de fysieke beveiliging van uw computer, omdat iedereen die weet hoe hij of zij bij de Windows Herstelomgeving moet komen, uw systeem naar goeddunken kan binnendringen, uw documenten kan lezen, kopieën meenemen op bijvoorbeeld een USB-stick en u op andere manieren ongelukkig maken. Als u gewend bent aan de prompts van Gebruikersaccountbeheer voor relatief risicovrije acties in Windows Vista (zoals het lezen van gebeurtenislogboeken), of als u ervaring hebt met het werken onder de beperkte voorwaarden van de Herstelconsole in Windows XP, komt het toegeeflijke karakter van de opdrachtprompt in de Windows Herstelomgeving wel als een verrassing. In de praktijk vormt de Windows Herstelomgeving echter geen beveiligingsrisico dat er toch al was. Tenzij u, met behulp van Windows Bitlocker-stationsversleuteling, voorkómt dat op uw computer fysiek wordt ingebroken (u kunt hem natuurlijk ook in een afsluitbare kast zetten), kan eenieder met opstartmedia en de juiste bestandsstuurprogramma’s genieten van dezelfde toegangsmogelijkheden tot uw bronnen als met de prompt in de Windows Herstel­omgeving.

Hoofdstuk 24

25 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Services beheren

Het gebruik van de Services-console  880 Aanbevolen opstartinstellingen voor services  891 Services beheren via een opdrachtprompt  910 Services beheren via Taakbeheer  911

Een service is een gespecialiseerd programma dat een functie verricht ter ondersteuning van andere programma’s. Veel services werken op een zeer laag niveau (door bijvoorbeeld rechtstreeks te reageren op hardware) en moeten zelfs worden uitgevoerd wanneer er geen gebruiker is aangemeld. Dat is de reden waarom ze vaak worden uitgevoerd door de Systeemaccount (met zijn verhoogde bevoegdheden) en niet door gewone gebruikersaccounts. Windows Vista heeft veel dezelfde services die u ook kunt terugvinden in de vorige versies van Microsoft Windows, hoewel er ook verscheidene nieuwe services zijn toegevoegd. In dit hoofdstuk leert u hoe u de geïnstalleerde services moet bekijken, starten, stoppen en configureren en installeren of verwijderen. We nemen ook een paar van de services onder de loep die in Windows Vista worden gebruikt en laten zien hoe u ze moet configureren om er zo veel mogelijk profijt van te hebben. Een nieuwe (en we mogen wel zeggen fantastische) methode voor het bekijken van services op uw computer is via het tabblad Services van Taakbeheer. In dit hoofdstuk nemen we ook een kijkje bij deze nieuwe functie. Edities Services zijn beschikbaar in alle edities van Windows Vista.

880

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console U beheert services met de module Services voor Microsoft Management Console (MMC) (zie figuur 25-1). Wilt u deze module bekijken, dan typt u gewoon services.msc achter een opdrachtprompt. U moet Administrator-privileges hebben om van alle functies in de Services-console gebruik te kunnen maken. Als standaardgebruiker kunt u serviceinstellingen bekijken, maar u kunt de meeste services niet starten of stoppen, of het opstarttype wijzigen of andere wijzigingen in de configuratie maken.)

Figuur 25-1  Gebruik de Services-console om services te starten, te stoppen en te configureren

De Uitgebreide of Standaardweergave in de Services-console (die u kunt selecteren door op het desbetreffende tabblad onder in het venster te klikken) hebben één verschil: in de Uitgebreide weergave krijgt u beschrijvende informatie over de geselecteerde service in de ruimte aan de linkerkant van het detailsdeelvenster. Daar kunt u soms ook koppelingen vinden voor het starten, stoppen of onderbreken van de geselecteerde service.

Onderbreken in plaats van stoppen Als een service mag worden onderbroken, probeer dat dan en ga dan verder met de service als uw eerste stap in plaats van de service helemaal te stoppen. Een onderbreking inlassen kan bepaalde problemen oplossen zonder dat u taken die worden verwerkt hoeft te annuleren of verbindingen opnieuw hoeft te specificeren.

Tenzij u het consolevenster moet beperken tot een klein gebied op uw scherm, werkt u waarschijnlijk liever in de Uitgebreide weergave dan in de Standaardweergave. De Services-console biedt genoeg informatie in zijn schone weergave. U kunt de inhoud van elke kolom sorteren door te klikken op de kolomtitel, net zoals u dat kunt doen bij andere, identieke lijsten. Wilt u sorteren in de omgekeerde volgorde, dan moet u opnieuw klikken op de kolomtitel. Bovendien kunt u het volgende doen: )

de geselecteerde service starten, stoppen, onderbreken, met de service doorgaan of opnieuw starten, zoals wordt beschreven in de volgende paragraaf;

)

voor de geselecteerde service het eigenschappendialoogvenster openen, waarin u de service kunt configureren en meer over de service te weten kunt komen.

De meeste van de essentiële services zijn zodanig geïnstalleerd dat ze automatisch worden gestart wanneer uw computer wordt opgestart, terwijl het besturingssysteem ze stopt als onderdeel van de afsluitprocedure. Maar soms moet u een service handmatig starten of stoppen. Stel, u wilt een zelden gebruikte service starten op het zeldzame moment dat u deze nodig hebt. (Omdat bij het uitvoeren van services systeembronnen zoals geheugen een rol spelen, worden de prestaties beter wanneer u ze alleen uitvoert als u ze nodig hebt.) Aan de andere kant is het beter dat u een service stopt, omdat u deze niet meer gebruikt. Een meer voor de hand liggende reden om echter een service te stoppen, is omdat deze niet correct werkt. Als printtaken in de printerwachtrij blijven staan, is soms de beste remedie deze taken te stoppen en vervolgens de Print Spool­ er-service opnieuw op te starten.

Services starten en stoppen U kunt niet van alle services de status wijzigen. Sommige verhinderen zelfs dat ze worden gestopt en opgestart, terwijl andere wel kunnen worden gestopt en opgestart, maar niet kunnen worden onderbroken en hervat. Sommige services geven deze bevoegd­ heden alleen aan bepaalde gebruikers of groepen. De meeste services geven bijvoorbeeld alleen leden van de groepen Power Users en Administrators toestemming ze op te starten of te stoppen. Welke statuswijzigingen zijn toegestaan en wie toestemming heeft om ze te maken, wordt geregeld door de discretionary access control list (DACL) van elke service. Deze wordt aangemaakt wanneer een service op een computer wordt gecreëerd. Wilt u de status van een service wijzigen, dan selecteert u de desbetreffende service in de Services-console. Klik vervolgens op de juiste koppeling in het gebied aan de linkerkant van de servicelijst (als u gebruikmaakt van de Uitgebreide weergave en de koppeling die u nodig hebt daar verschijnt). U kunt ook gebruikmaken van de afspeelknoppen in de werkbalk of met de rechtermuisknop klikken en de dienovereenkomstige opdracht kiezen.

881

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

882

Hoofdstuk 25  Services beheren

Tabel 25-1  De afspeelknoppen op de werkbalk Hoofdstuk 25

Knop

Naam

Toelichting

Service starten, hervatten

Start een service die nog niet wordt uitgevoerd, of gaat verder met een service die is onder­ broken.

Service stoppen

Stopt een service die wordt uitgevoerd.

Service onderbreken

Onderbreekt een service die wordt uitgevoerd. Als u een service onderbreekt, wordt deze niet uit het geheugen verwijderd, maar gaat door met zijn werk op een niveau dat afhankelijk is van de service. Bij sommige services kunnen gebruikers gedurende een onderbreking taken voltooien of bronnen uitschakelen, maar kunnen ze geen nieuwe taken of verbindingen maken.

Service opnieuw starten

Stopt een service die wordt uitgevoerd en start deze vervolgens opnieuw op.

U kunt de status van een service ook wijzigen door het desbetreffende eigenschappendialoogvenster te openen en vervolgens op de knoppen in het tabblad Algemeen te klikken. De extra stap van het openen van het eigenschappendialoogvenster om de status te specificeren, heeft slechts één voordeel: u kunt opstartparameters specificeren wanneer u een service start via deze methode. Dit is een zeldzaam extraatje.

Services configureren Wilt u de manier waarop een service start of wat er gebeurt wanneer deze niet correct start, herzien of wijzigen, kijk dan eens in het eigenschappendialoogvenster. Dubbelklik hiertoe gewoon op de desbetreffende service in de Service-console. In figuur 25-2 ziet u een voorbeeld.

Opstartopties specificeren Op het tabblad Algemeen van het eigenschappendialoogvenster (zie figuur 25-2) kunt u het opstarttype specificeren: )

Automatisch (vertraagd starten). De service wordt gestart kort nadat de computer wordt opgestart om zo de prestaties bij het opstarten en de gebruikerservaring te verbeteren.

)

Automatisch. De service wordt opgestart wanneer de computer wordt opgestart.

)

Handmatig. De service wordt tijdens het opstarten van de computer niet automatisch gestart, maar kan worden gestart door een gebruiker, een programma of een afhankelijke service.

)

Uitgeschakeld. De service kan niet worden opgestart.

Figuur 25-2  U specificeert het opstarttype van een service op het tabblad Algemeen, waar u ook de servicenaam boven de weergegeven naam kunt vinden

U vindt nog meer opstartopties op het tabblad Aanmelden van het eigenschappendialoogvenster, zoals u kunt zien in figuur 25-3. Nota bene Als u een andere aanmeldaccount specificeert dan de account Local System, moet u ervoor zorgen dat de account de vereiste rechten heeft. Ga naar de console Lokaal beveiligingsbeleid (typ secpol.msc achter een opdrachtprompt) en vandaaruit naar Beveiligingsinstellingen\Lokaal beleid\Toewijzing van gebruiksrecht en ken het recht Aanmelden als service toe aan de account.

883

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

884

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Figuur 25-3  Op het tabblad Aanmelden specificeert u welke gebruiker de service uitvoert, terwijl u ook kunt opgeven welke hardwareprofielen van de service gebruikmaken

Herstelacties specificeren Om diverse redenen (bijvoorbeeld de hardware die niet goed draait of een netwerkverbinding die niet actief is) kan een service die niet soepel wordt uitgevoerd plotseling stoppen. Via de instellingen op het tabblad Systeemherstel in het eigenschappendialoogvenster (zie figuur 25-4) kunt u opgeven wat er moet gebeuren als een service er de brui aan geeft. De eerste keer dat een service ermee stopt, kunt u een andere actie uitvoeren dan de tweede keer of achtereenvolgende keren dat er een storing optreedt. Aan de hand van het tabblad Systeemherstel kunt u aan de eerste storing, de tweede storing en alle daaropvolgende storingen via deze opties een specifieke reactie toekennen: )

Geen actie ondernemen. De service heeft de hoop opgegeven ooit nog te kunnen starten. In de meeste gevallen plaatst de service een bericht in het gebeurtenislogboek. (Wanneer het gebeurtenislogboek wordt gebruikt, hangt af van de manier waarop de service door zijn ontwikkelaars is geprogrammeerd.)

)

Service opnieuw starten. De computer wacht totdat de tijd die is gespecificeerd in het vak Service opnieuw starten na is verstreken en probeert vervolgens de service opnieuw op te starten.

)

Een programma uitvoeren. De computer voert het programma uit dat u specificeert in het vak Programma uitvoeren. U kunt bijvoorbeeld een programma specificeren dat probeert het probleem op te lossen of een dat u wijst op de situatie.

)

Computer opnieuw opstarten. Drastisch, maar effectief. Deze optie start de computer opnieuw op nadat de tijd is verstreken die is gespecificeerd in het dialoogvenster Opties voor het opnieuw opstarten van de computer. Via dat dialoogvenster kunt u ook een bericht versturen naar andere gebruikers in uw netwerk, om hen te waarschuwen voor de op handen zijnde afsluiting.

Figuur 25-4  Gebruik het tabblad Systeemherstel om te specificeren wat er moet ­gebeuren als de service er de brui aangeeft

Afhankelijkheden bekijken Veel services vertrouwen op de functionaliteit van een andere service. Als u probeert een service te starten die afhankelijk is van andere services, start Windows eerst die andere services. Als u een service stopt waarvan andere afhankelijk zijn, stopt Windows ook deze services. Voordat u een service start of stopt, is het daarom handig te weten welke andere services door uw actie worden beïnvloed. Als u deze informatie wilt hebben, gaat u naar het tabblad Afhankelijkheden van het eigenschappendialoogvenster van een service, zoals weergegeven in figuur 25-5.

De naam van een service bepalen Terwijl u in het eigenschappendialoogvenster op zoek bent naar andere services, ziet u misschien dat de servicenaam (die wordt weergegeven boven in het tabblad Algemeen) vaak anders is dan de naam die verschijnt in de Services-console (de weergegeven naam) en dat geen enkele naam overeenkomt met het uitvoerbare bestand van de service. (In feite is het uitvoerbare bestand voor veel services Services.exe of Svchost.exe.) Op het tabblad Algemeen ziet u alle drie namen.

885

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

886

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Figuur 25-5  Op het tabblad Afhankelijkheden ziet u welke services afhankelijk zijn van andere services

Nota bene Een gedetailleerde beschrijving van Svchost.exe kunt u zien in Knowledge Base-artikel 314056, ‘A description of Svchost.exe in Windows XP Pro’ (www. vista-io. com/2501). De informatie is ook toepasbaar op Windows Vista.

Wat voor effect heeft dat dus op u? Als u in de Services-console werkt, hoeft u alleen maar de weergegeven naam van een service te weten om het te kunnen vinden en ermee te werken. Maar als u de Net-opdracht gebruikt om services te starten en te stoppen (zoals wordt uitgelegd in de volgende paragraaf), is het handiger om de werkelijke servicenaam te gebruiken. Deze is vaak korter dan de weergegeven naam. U hebt de servicenaam ook nodig als u ooit gedwongen moet werken met de registervermeldingen van een service, die u kunt vinden in de subsleutel HKLM\System \CurrentControlSet\Services\service (waarbij service de servicenaam is). En de naam van het uitvoerbare bestand dan? Die kunt u nodig hebben als bepaalde gebruikers problemen hebben met het uitvoeren van een service. In zo’n geval moet u de naam van het uitvoerbare bestand opzoeken en de bevoegdheden controleren. Als u de naam van het uitvoerbare bestand weet, kan dat ook handig zijn als u bijvoorbeeld Windows Taakbeheer gebruikt om vast te stellen waarom uw computer ineens zo traag werkt. Hoewel het tabblad Processen en het tabblad Services de weergegeven naam laten zien (onder het kolomkopje Beschrijving), is het door de grootte van het venster soms eenvoudiger te zoeken naar de beknoptere naam van het uitvoerbaar bestand.

Zoals we al hebben gezegd, kunt u de werkelijke naam van elke service inclusief de naam van zijn uitvoerbaar bestand vinden door te kijken op het tabblad Algemeen van het eigenschappendialoogvenster van de service. Ter informatie: tabel 25-2 toont u de namen voor alle services die normaliter worden geïnstalleerd met Windows Vista Ultimate. Let op: misschien zijn er op uw systeem andere services geïnstalleerd (door Microsoft of door een andere uitgever) of zijn niet al deze services geïnstalleerd.

Tabel 25-2  De namen van de services in Windows Vista Weergegeven naam

Servicenaam

Naam uitvoerbaar bestand

Application Experience

AeLookupSvc

Svchost.exe

Application Information

Appinfo

Svchost.exe

Application Layer Gateway Service

ALG

Alg.exe

Application Management

AppMgmt

Svchost.exe

Background Intelligent Transfer Service

BITS

Svchost.exe

Base Filtering Engine

BFE

Svchost.exe

Block Level Backup Engine Service

wbengine

wbengine.exe

Certificate Propagation

CertPropSvc

Svchost.exe

CNG Key Isolation

KeyIso

Lsass.exe

COM+ Event System

EventSystem

Svchost.exe

COM+ System Application

COMSysApp

Dllhost.exe

Computer Browser

Browser

Svchost.exe

Cryptographic Service

CryptSvc

Svchost.exe

DCOM Server Process Launcher

DcomLaunch

Svchost.exe

Desktop Windows Manager Session ­Manager

UxSms

Svchost.exe

DFS Replication Properties

DFSR

DFSR.exe

DHCP Client

Dhcp

Svchost.exe

Diagnostic Policy Service

DPS

Svchost.exe

Diagnostic Service Host

WdiServiceHost

Svchost.exe

Diagnostic System Host

WdiSystemHost

Svchost.exe

Distributed Link Tracking Client

TrkWks

Svchost.exe

Distributed Transaction Coordinator

MSDTC

Msdtc.exe

DNS Client

Dnscache

Svchost.exe

Extensible Authentication Protocol

EapHost

Svchost.exe

887

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

888

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Weergegeven naam

Servicenaam

Naam uitvoerbaar bestand

Fax

Fax

Fxssvc.exe

Function Discovery Provider Host

fdPHost

Svchost.exe

Function Discovery Resource Publication

FDResPub

Svchost.exe

Group Policy Client

Gpsvc

Svchost.exe

Health Key and Certificate Management

Hkmsvc

Svchost.exe

Human Interface Device Access

Hidserv

Svchost.exe

IKE and AuthIP IPsec Keyring Modules

IKEEXT

Svchost.exe

Interactive Services Detection

UI0Detect

UI0Detect.exe

Internet Connection Sharing (ICS)

SharedAccess

Svchost.exe

IP Helper

Iphlpsvc

Svchost.exe

IPsec Policy Agent

PolicyAgent

Svchost.exe

KtmRm for Distributed Transaction Coordinator

KtmRm

Svchost.exe

Link-Layer Topology Discovery Mapper

lltdsvc

Svchost.exe

Microsoft .NET Framework NGEN v2.0.50727_X86

clr_optimization_ v2.0.50727_32

Mscorsvw.exe

Microsoft iSCSI Initiator Service

MSiSCSI

Svchost.exe

Microsoft Software Shadow Copy Provider

swprv

Svchost.exe

Multimedia Class Scheduler

MMCSS

Svchost.exe

Net.Tcp Port Sharing-service

NetTcpPortSharing

SMSvcHost.exe

Netlogon

Netlogon

Lsass.exe

Network Access Protection Agent

napagent

Svchost.exe

Network Connections

Netman

Svchost.exe

Network List Service

netprofm

Svchost.exe

Network Location Awareness

NlaSvc

Svchost.exe

Network Store Interface Service

nsi

Svchost.exe

Offline Files

CscService

Svchost.exe

Parental Controls

WPCSvc

Svchost.exe

Peer Name Resolution Protocol

PNRPsvc

Svchost.exe

Peer Networking Grouping

p2psvc

Svchost.exe

Peer Networking Identity Manager

p2pimsvc

Svchost.exe

Weergegeven naam

Servicenaam

Naam uitvoerbaar bestand

Performance Logs And Alerts

pla

Svchost.exe

Plug And Play

PlugPlay

Services.exe

PnP-X IP Bus Enumerator

IPBusEnum

Svchost.exe

PNRP Machine Name Publication Service

PNRPAutoReg

Svchost.exe

Portable Device Enumerator Service

WPDBusEnum

Svchost.exe

Print Spooler

Spooler

Spoolsv.exe

Problem Reports and Solutions Control Panel

wercplsupport

Svchost.exe

Program Compatibility Assistant Service

PcaSvc

Svchost.exe

Protected Storage

ProtectedStorage

Lsass.exe

Quality Windows Audio Video Experience

WAVE

vchost.exe

ReadyBoost

MDMgmt

Svchost.exe

Remote Access Auto Connection Manager

RasAuto

Svchost.exe

Remote Access Connection Manager

RasMan

Svchost.exe

Remote Procedure Call (RPC)

RpcSs

Svchost.exe

Remote Procedure Call (RPC) Locator

RpcLocator

Locator.exe

Remote Registry

RemoteRegistry

Svchost.exe

Routing And Remote Access

RemoteAccess

Svchost.exe

Secondary Logon

seclogon

Svchost.exe

Security Accounts Manager

SamSs

Lsass.exe

Security Center

wscsvc

Svchost.exe

Server

lanmanserver

Svchost.exe

Shell Hardware Detection

ShellHWDetection

Svchost.exe

SL UI Notification Service

SLUINotify

Svchost.exe

Smart Card

SCardSvr

Svchost.exe

Smart Card Removal Policy

SCPolicySvc

Svchost.exe

SNMP Trap

SNMPTRAP

Snmptrap.exe

Software Licensing

slsvc

SLsvc.exe

SSDP Discovery

SSDPSRV

Svchost.exe

Superfetch

SysMain

Svchost.exe

889

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

890

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Weergegeven naam

Servicenaam

Naam uitvoerbaar bestand

System Event Notification Service

SENS

Svchost.exe

Tablet PC Input Service

TabletInputService

Svchost.exe

Task Scheduler

Schedule

Svchost.exe

TCP/IP NetBIOS Helper

LmHosts

Svchost.exe

Telephony

TapiSrv

Svchost.exe

Terminal Services

TermService

Svchost.exe

Terminal Services Configuration

SessionEnv

Svchost.exe

Terminal Services UserMode Port ­Redirector

UmRdpService

Svchost.exe

Themes

Themes

Svchost.exe

Thread Ordering Server

THREADORDER

Svchost.exe

TPM Base Services

TBS

Svchost.exe

UPnP Device Host

upnphost

Svchost.exe

User Profile Service

ProfSvc

Svchost.exe

Virtual Disk

Vds

Vds.exe

Volume Shadow Copy

VSS

Vssvc.exe

WebClient

WebClient

Svchost.exe

Windows Audio

AudioSrv

Svchost.exe

Windows Audio Endpoint Builder

AudioEndpointBuilder

Svchost.exe

Windows Backup

SDRSVC

Svchost.exe

Windows CardSpace

idsvc

infocard.exe

Windows Color System

WcsPlugInService

Svchost.exe

Windows Connect Now - Config Registrar

wcncsvc

Svchost.exe

Windows Defender

WinDefend

Svchost.exe

Windows Driver Foundation User-mode Driver Framework

wudfsvc

Svchost.exe

Windows Error Reporting Service

WerSvc

Svchost.exe

Windows Event Collector

Wecsvc

Svchost.exe

Windows Event Log

Eventlog

Svchost.exe

Windows Firewall

MpsSvc

Svchost.exe

Weergegeven naam

Servicenaam

Naam uitvoerbaar bestand

Windows Image Acquisition (WIA)

Stisvc

Svchost.exe

Windows Installer

MSIServer

Msiexec.exe

Windows Management Instrumentation

Winmgmt

Svchost.exe

Windows Media Center Extender Service

Mcx2Svc

Svchost.exe

Windows Media Center Receiver Service

ehRecvr

EhRecvr.exe

Windows Media Center Scheduler Service

ehSched

Ehsched.exe

Windows Media Center Service Launcher

ehstart

Svchost.exe

Windows Media Player Network Sharing Service

WMPNetworkSvc

wmpnetwk.exe

Windows Modules Installer

TrustedInstaller

TrustedInstaller.exe

Windows Presentation Foundation Font Cache 3.0.0.0

FontCache3.0.0.0

PresentationFont Cache.exe

Windows Remote Management (WSManagement)

WinRM

Svchost.exe

Windows Search

WSearch

SearchIndexer.exe

Windows Time

W32Time

Svchost.exe

Windows Update

wuauserv

Svchost.exe

WinHTTP Web Proxy Auto-Discovery Service

WinHttpAutoProxySvc

Svchost.exe

Wired AutoConfig

dot3svc

Svchost.exe

WLAN AutoConfig

Wlansvc

Svchost.exe

WMI Performance Adapter

WmiApSrv

Wmiapsrv.exe

Workstation

lanmanworkstation

Svchost.exe

Nota bene Net als bij bestandsnamen spelen bij de namen van services hoofdletters en kleine letters geen rol. In tabel 25-2 hebben we exact de schrijfwijze aangehouden zoals deze in het register staat vermeld. Hoewel de hoofdletterstijl niet overal consequent is doorgevoerd, ziet u deze zelfde hoofdletterstijl wanneer een bepaalde servicenaam in de documentatie wordt vermeld.

891

Hoofdstuk 25

Het gebruik van de Services-console

892

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services Op een doorsneecomputer met Windows Vista worden standaard letterlijk tientallen services geïnstalleerd. Wat doen al die services eigenlijk? Moeten ze echt allemaal worden uitgevoerd? In tabel 25-3 ziet u een lijst met services op een doorsneecomputer met Windows Vista Ultimate, samen met een korte beschrijving van de service, met de account die wordt gebruikt voor aanmelddoeleinden, en onze aanbevelingen voor het instellen van het opstarttype (Automatisch, Handmatig of Uitgeschakeld). Nota bene U bent misschien geneigd om het uiterste uit uw systeem te halen door een heleboel services uit te schakelen. De prestatiewinst door het uitschakelen van services is gewoonlijk echter minimaal en kan, in sommige gevallen, leiden tot een subtiele verslechtering van het prestatievermogen. In andere gevallen kan het uitschakelen van een service er de oorzaak van zijn dat het moeilijk wordt een probleem op te lossen als u bent vergeten dat de service is uitgeschakeld. In het algemeen zijn de standaardinstellingen die door Windows Vista worden voorgesteld ideaal en hoeven ze minder te worden aangepast dan de standaardinstellingen in eerdere versies van Windows.

Tabel 25-3  Servicebeschrijvingen en opstartinstellingen Service

Aanmelden als

Application Experience

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Local System

Helpt bij het controleren van de compatibiliteit van programma’s die worden uitgevoerd in Windows Vista.

Automatisch

Application Information

Local System

Onderdeel van Gebruikersaccountbeheer, dat helpt bij het uitvoeren van toepassingen met Administrator-bevoegdheden.

Handmatig. Deze service wordt naar wens gestart om de toegang tot bepaalde programma’s op Administrator-niveau in te schakelen.

Application Layer Gateway Service

Local Service

Hiermee kunnen externe softwarefabrikanten modules schrijven waarmee hun protocollen de Windows Firewall kunnen passeren en kunnen werken achter Internet Connection Sharing.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

­ pplication A Management

Local ­System

Hiermee worden services voor Windows Installer aangeboden, zoals Assign, Publish en Remove. Ook vereist door de opdracht Nieuwe programma’s toevoegen in het vak Programma’s toevoegen of verwijderen in het Configuratiescherm.

Handmatig. De service wordt gestopt tot het moment dat Windows Installer of Programma’s toevoegen of verwijderen deze nodig heeft, waarna deze constant wordt uitgevoerd. Niet uitschakelen.

Background Intelligent Transfer Service

Local ­System

Maakt wachtrijen en het op de achtergrond overdragen van bestanden (zoals updates in Windows) mogelijk tussen een lokale computer en een HTTP-server, die anders niet-actieve netwerkbandbreedte zou gebruiken.

Handmatig. De service wordt gestart wanneer deze nodig is, vervolgens weer gestopt wanneer de overdracht een feit is.

Base Filtering Engine

Local Service

Wordt gebruikt door zowel Windows Firewall als IPsec en andere beveiligingssoftware om beleid te implementeren dat verband houdt met de systeembeveiliging op netwerkniveau.

Automatisch

Block Level Backup ­Engine ­Service

Local System

Helpt bij het maken van back-ups op een erg laag niveau, die soms worden gebruikt voor Bare Metal Recovery (BMR).

Handmatig

Certificate Propagation

Local System

In combinatie met een smart-cardinfrastructuur helpt deze service bij de distributie van beveiligingscertificaten.

Uitgeschakeld, tenzij uw systeem smartcards gebruikt.

CNG Key ­Isolation

Local System

Isoleert cryptografische sleutels in bepaalde zwaar beveiligde omgevingen, gebruikmakend van de Common Criteria.

Handmatig

COM+ Event System

Local Service

Systeemservices die communicatie mogelijk maken tussen toepassingen die het Component Object Model (COM) hanteren.

Automatisch

893

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

894

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

COM+ ­System ­Application

Local System

Beheert COM+-componenten, inclusief hun configuratie.

Handmatig

Computer Browser

Local System

Laat een systeem fungeren als ‘browse master’. In een Windows-werkgroep wordt één computer altijd aangewezen als browse master die een lijst bijhoudt van de computers die zich bij het netwerk hebben aangemeld. Als de browse master niet beschikbaar is, kiezen de resterende computers in het netwerk een nieuwe browse master.

Automatisch. (Als één computer in uw netwerk altijd aan staat en erg betrouwbaar is, kunt u de Computer Browser op die computer instellen op Automatisch, terwijl u de andere op Uitgeschakeld kunt zetten.)

Crypto­­graph­ic ­Services

Network Service

Biedt verificatieservices voor digitaal ondertekende bestanden (zoals apparaatstuurprogramma’s en ActiveX-besturingselementen), tussen andere cryptografische functies op systeemniveau.

Automatisch

DCOM Server Process Launcher

Local System

Hiermee wordt de infrastructuur voor het starten van Distributed COM-services (DCOM) geboden.

Automatisch

Desktop Window Manager Session Manager

Local System

Hiermee worden essentiële services geboden die betrekking hebben op het bureaublad.

Automatisch

DFS Replication Properties

Local System

Houdt bestanden synchroon tussen meerdere computers, of dat nu twee client computers zijn of ­client naar server of beide.

DHCP Client

Local Service

Vraagt bij het opstarten om netwerkinstellingen (IPadressen en DNS-namen) van een Dynamic Host Control Protocol (DHCP) server.

Automatisch; kan worden ingesteld op Uitgeschakeld als de netwerkinstellingen handmatig zijn geconfigureerd.

Diagnostic Policy ­Service

Local Service

Een belangrijk onderdeel van de Diagnostics Framework.

Automatisch

Service

Aanmelden als

Diagnostic Service Host

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Local Service

Helpt bij het oplossen van problemen tussen services en het besturingssysteem.

Handmatig

Diagnostic System Host

Local System

Helpt bij het oplossen van problemen met toepassingen.

Handmatig

Distributed Link Track­ ing Client

Local System

Handhaaft koppelingen tussen snelkoppelingen en doelbestanden op NTFSvolumes op een computer en op computers met een Windows-domein. Zorgt ervoor dat snelkoppelingen en OLE-koppelingen blijven werken als een doelbestand wordt verplaatst of een andere naam krijgt.

Automatisch. (Als u deze service stopt of uitschakelt, weerhoudt dat Windows ervan koppelingen naar snelkoppelingen te repareren wanneer doelbestanden een andere naam krijgen of worden verplaatst.)

Distributed Transaction Coordinator

Network Service

Ondersteunt Microsoft Transaction Server (MTS); wordt primair gebruikt in toepassingen die zijn gebaseerd op Microsoft SQL Server.

Handmatig

DNS Client

Network Service

Hiermee worden DNSnamen voor deze computer omgezet en in cache opgeslagen om de prestaties te verbeteren. Verplicht als u IPsec gebruikt.

Automatisch; kan worden ingesteld op Handmatig of Uitgeschakeld als u liever geen DNS caching gebruikt.

Extensible Authenti­ cation ­Protocol

Local System

EAP wordt intensief gebruikt in draadloze netwerkimplementaties en in andere situaties, zoals Network Access Protection, 802.1x en met VPN’s. Deze service biedt een API in de bevestigingsservices.

Handmatig

Fax

Network Service

Hiermee worden faxmogelijkheden geboden; deze service is optioneel.

Handmatig; Automatisch als u wilt dat uw computer faxen kan ontvangen.

Function Discovery Provider Host

Local Service

Hiermee wordt een service geboden die de mogelijk­ heden van apparatuur onderzoekt, ongeacht de manier waarop deze aan de computer is aangesloten.

Handmatig

895

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

896

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Function Discovery Resource Publication

Local Service

Hiermee worden de bronnen op deze computer gepubliceerd, zodat ze kunnen worden opgemerkt door andere computers in het netwerk.

Handmatig

Group Policy Client

Local System

Past via Group Policy gepubliceerde instellingen toe op deze computer.

Automatisch

Health Key and Certificate Management

Local System

Deze wordt gebruikt in combinatie met Network Access Protection (NAP) voor het beheren van beveiligingscertificaten.

Handmatig

Human Interface Device Access

Local System

Manipuleert de wieltjes en aangepaste navigatieknoppen op bepaalde muizen en toetsenborden, inclusief de volumeknoppen op USB-luidsprekers; een standaardtoetsenbord met 102 toetsen en een PS/2-muis hebben deze service niet nodig.

Handmatig

IKE and AuthIP IPsec Keyring Modules

Local System

Voert de modules uit voor Internet Key Exchange (IKE) en Authenticated Internet Protocol (AuthIP), die in relatie staan tot IPsec.

Uitgeschakeld als u IPsec niet gebruikt.

I­ nteractive Services Detection

Local System

Hiermee wordt een systeemvakframewerk aangeboden wanneer bepaalde services vragen om invoer van de gebruiker.

Handmatig

Internet Connection Sharing (ICS)

Local System

Hiermee kunnen meerdere computers via deze computer een internetverbinding delen.

Uitgeschakeld, tenzij het delen van een verbinding via deze computer noodzakelijk is. De meeste netwerken gebruiken hier een router voor dezelfde functio­ naliteit.

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

IP Helper

Local System

Hiermee worden Internet Protocol Version 6 (IPv6)verbindingen ingeschakeld via het bestaande Internet Protocol Version 4 (IPv4)netwerk. Niet nodig op IPv4- of oorspronkelijke IPv6-netwerken.

Uitgeschakeld, tenzij IPv6 over IPv4 in gebruik is, wat niet vaak voorkomt.

IPsec Policy Agent

Network Service

Hiermee wordt het beveiligingsbeleid beheerd dat inherent is aan IP Security (IPsec)-verbindingen.

Uitgeschakeld, tenzij IPsec in gebruik is.

KtmRm for Distributed Transaction Coordinator

Network Service

Coördineert transacties tussen de Distributed Transaction Coordinator (DTC) en de Kernel Transaction Manager.

Automatisch

Link-Layer Topology Discovery Mapper

Local Service

Maakt en is verantwoordelijk voor het onderhoud van de Network Map-functionaliteit zoals dat wordt gezien in het Network and Sharing Center.

Handmatig

Microsoft .NET Framework NGEN

Local System

Genereert oorspronkelijke afbeeldingen van door .Net beheerde toepassingen in plaats van de Just-In Time (JIT) compiler om de prestaties te verbeteren.

Handmatig

Microsoft iSCSI Initiator Service

Local System

Beheert Internet Small Computer Systems Interface (iSCSI)-verbindingen tussen deze computer en andere iSCSI-apparaten.

Handmatig

Microsoft Software Shadow Copy Provider

Local System

Helpt bij het vaststellen van de prioriteit bij het verwerken van taken om te helpen de prioriteit vast te stellen bij multimediatoepassingen, die vaak een hogere prioriteit vereisen.

Handmatig

897

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

898

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Multimedia Class Scheduler

Local System

Helpt bij het vaststellen van de prioriteit bij het verwerken van taken om te helpen de prioriteit vast te stellen bij multimediatoepassingen, die vaak een hogere prioriteit vereisen.

Automatisch

Net.Tcp Port Sharing­service

Local Service

Deze service, onderdeel van de Windows Communication Foundation, stelt toepassingen die zijn geschreven om het protocol te gebruiken in staat dezelfde poort te delen.

Uitgeschakeld

Netlogon

Local System

Alleen gebruikt voor indirecte verificatie van accountaanmeldingsgebeurtenissen in Windowsdomeinen.

Handmatig

Network Access ­Protection Agent

Network Service

Hiermee wordt Network Access Protection-functionaliteit geboden.

Handmatig

Network Connections

Local System

Hiermee worden objecten beheerd in de map Netwerk- en inbelverbindingen; tenzij u deze service uitschakelt, wordt ze automatisch opgestart wanneer dat nodig is.

Handmatig

Network List Service

Local Service

Hiermee worden eigenschappen beheerd die in­herent zijn aan de netwerken waarmee deze computer is verbonden om toepassingen in te lichten als er topologische wijzigingen zijn die invloed hebben op de computer.

Automatisch

Network Location Awareness

Network Service

Hiermee wordt de mogelijkheid ondersteund gebruik te maken van meerdere netwerkconfiguraties; wordt primair gebruikt op laptops en wanneer Windows Firewall of ICS actief is.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Network Store Interface Service

Local Service

Hiermee wordt essentiële functionaliteit geboden die relevant is voor de netwerkverbindingen op deze computer.

Automatisch

Offline Files

Local System

Zorgt voor gemakkelijkere synchronisatie van bestanden die normaliter zijn opgeslagen op het netwerk.

Automatisch

Parental Controls

Local Service

Deze service helpt bij het beheren van de beperkingen van wat bepaalde accounts mogen doen wanneer ze van de computer gebruikmaken.

Handmatig

Peer Name Resolution Protocol

Local Service

Een component van gezamenlijke netwerktoepassingen, zoals Windows Meeting Space, die naamresolutie biedt.

Handmatig

Peer Networking Grouping

Local Service

Een component van gezamenlijke netwerktoepassingen, zoals Windows Meeting Space.

Handmatig

Peer Networking Identity Manager

Local Service

Biedt identiteitsbeheerservices voor gezamenlijke toepassingen als Windows Meeting Space.

Handmatig

Performance Logs And Alerts

Local Service

Verzamelt prestatiegegevens die u kunt weergeven en analyseren via de Betrouwbaarheids- en prestatie-console. Met deze service kunt u ook een programma uitvoeren en een bericht sturen wanneer bepaalde prestatievoorwaarden optreden.

Handmatig

Plug And Play

Local System

Hiermee kan een computer Plug and Play-hardwareapparatuur herkennen en configureren. Deze service is een essentieel onderdeel van Windows en moet nooit worden uitgeschakeld.

Automatisch

899

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

900

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

PnP-X IP Bus Enumerator

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Local System

Uitbreidingen voor Plug and Play (PnP) voor apparaten die Windows gebruiken.

Handmatig

PNRP Machine Name Publication ­Service

Local Service

Hiermee worden services geboden die relevant zijn voor Peer Name Resolution Protocol.

Handmatig

Portable Device Enumerator ­Service

Local System

Deze service versterkt Group Policy-instellingen die inherent zijn aan verwijderbare opslagapparatuur.

Automatisch

Print ­Spool­er

Local System

Hiermee worden afdruktaken op lokale en netwerkprinters beheerd. Als deze service wordt gestopt, zien toepassingen de geïnstalleerde printers niet

Automatisch

Problem Reports and Solutions Control Panel

Local System

Hiermee worden services geboden voor het applet Probleemrapporten en oplossingen.

Handmatig

Program Compatibility Assistant Service

Local System

Helpt wanneer oudere toepassingen worden uitgevoerd in deze versie van Windows en kan wijzigingen aanbevelen om de stabiliteit van de oudere toepassing te verbeteren.

Automatisch

Protected Storage

Local System

Hiermee wordt beveiligde opslag geboden voor vertrouwelijke gegevens, zoals persoonlijke sleutels, om toegang door niet-gemachtigde services, processen of gebruikers te voorkomen. Internet Explorer en Windows Mail zijn twee programma’s die deze service gebruiken.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

ReadyBoost

Local System

Werkt in combinatie met Superfetch om de prestaties te verbeteren door gebruik te maken van geheugenmodules om de schijfinhoud in de cache te zetten.

Automatisch

Remote Access Auto Connection Manager

Local System

Hiermee wordt, indien nodig, automatisch een verbinding gemaakt met een extern netwerk (een verbinding met een inbel-ISP bijvoorbeeld of een VPN-verbinding).

Handmatig; kan worden ingesteld op Uitgeschakeld als u nooit gebruikmaakt van inbelverbindingen van welk type dan ook.

Remote Access Connection Manager

Local System

Maakt netwerkverbindingen; ook vereist door Windows Firewall en ICS.

Handmatig

Remote ­Procedure Call (RPC)

Network Service

Ondersteunt de RPC-functio­ naliteit die overal in Windows wordt gebruikt. Als deze service is uitgeschakeld, zal Windows niet opstarten.

Automatisch

Remote ­Procedure Call (RPC) Locator

Network Service

Hiermee wordt de database van de RPC-naamservice beheerd, waardoor RPC clients die de RpcN-familie van toepassingsprogrammeerinterfaces (API’s) gebruiken RPC-servers kunnen herkennen. Bijna geen enkele toepassing die in het laatste decennium is geschreven, gebruikt deze API’s.

Uitgeschakeld, tenzij een van de externe toepassingen deze service vereist.

Remote Registry

Local Service

Hiermee kan een gebruiker van een externe computer het register op uw computer aanpassen. Deze functie wordt vaak alleen in grote organisaties gebruikt en vormt een beveiligingsrisico als deze niet zorgvuldig wordt geconfigureerd.

Automatisch als uw netwerk deze functie gebruikt; Uitgeschakeld op alle andere computers.

901

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

902

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Routing And Remote Access

Local System

Hiermee wordt ondersteuning geboden voor routingservices in LAN-omgevingen, met name inkomende inbel- en VPN-verbindingen.

Handmatig als u dergelijke verbindingen gebruikt; Uitgeschakeld op alle andere computers.

Secondary Logon

Local System

Hiermee kan een gebruiker een programma opstarten met behulp van een alternatieve gebruikersnaam en alternatief wachtwoord (gebruikmakend van Uitvoeren als); deze service kan effectief worden gebruikt door Geplande taken en door beheerders.

Automatisch

Security Accounts Manager

Local System

Hiermee wordt beveiligingsinformatie beheerd voor alle lokale accounts. Deze service is essentieel voor een goede werking van Windows en moet nooit worden uitgeschakeld.

Automatisch

Security Center

Local Service

Hiermee controleert u beveiligingsinstellingen (zoals de status van Windows Firewall).

Automatisch

Server

Local System

Hiermee wordt ondersteuning geboden voor het via het netwerk delen van bestanden en printer, inclusief RPC-ondersteuning.

Automatisch

Shell Hardware ­Detection

Local System

Deze service biedt Automatisch afspelen-ondersteuning voor verwijderbare opslagmedia, flashmedia, PC-kaarten en externe USBen IEEE 1394-vaste schijven.

Automatisch

SL UI Notification ­Service

Local Service

Hiermee worden softwarelicenties geactiveerd en gemeld.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Smart Card

Local Service

Deze service ondersteunt indirecte verificatie van de smart card; wordt vaak gebruikt in grote organisaties waar beveiliging hoog in het vaandel staat.

Handmatig

Smart Card Removal Policy

Local System

Met deze service kan het systeem zodanig worden geconfigureerd dat het bureaublad van de gebruiker wordt vergrendeld als de smart card wordt verwijderd.

Handmatig

SNMP Trap

Local Service

Ontvangt Simple Network Management Protocol (SNMP)-trapberichten en stuurt deze door naar het SNMP-beheerprogramma.

Handmatig

Software Licensing

Network Service

Deze service biedt taken die relevant zijn voor de licentiëring van de software op deze computer.

Automatisch

SSDP ­Discovery

Local Service

Het Simple Service Discovery Protocol (SSDP) biedt een mechanisme voor UPnPapparaten om zich aan te melden bij het netwerk, zodat andere computers deze kunnen ‘herkennen’. Als SSDP is uitgeschakeld, kunt u Extern bureaublad en Hulp op afstand gebruiken om via het internet toegang te zoeken tot systemen.

Handmatig

Superfetch

Local System

Controleert het systeem bij het anticiperen van gegevens die aansluitend kunnen worden gebruikt, teneinde de gegevens van tevoren in de cache te zetten voor betere prestaties.

Automatisch

System Event Notification ­Service

Local System

Deze service volgt systeemgebeurtenissen, zoals aanmelden, het netwerk, het starten van screen savers en krachtige gebeurtenissen.

Automatisch

903

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

904

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Tablet PC Input ­Service

Local System

Deze service biedt dezelfde functionaliteit als pen en inkt op een Tablet PC.

Automatisch als u een Tablet PC hebt; in andere gevallen Uitgeschakeld.

Task ­Scheduler

Local System

Deze service draait programma’s die in de map Geplande taken staan.

Automatisch

TCP/IP NetBIOS Helper

Local Service

Hiermee wordt ondersteuning geboden voor NetBIOS via TCP/IP en NetBIOS-naamomzetting inschakelen; voor compatibiliteit met Windows 2000.

Automatisch

Telephony

Network Service

Ondersteunt programma’s die apparaten voor telefonie (met name modems) en op IP gebaseerde spraakverbindingen regelen. ICS en Windows Firewall starten deze service ook op.

Handmatig

Terminal Services

Network Service

Ondersteunt een heleboel functies in Windows Vista, waarmee meerdere gebruikers interactief met een bepaalde computer of met het bureaublad en toepassingen op externe computers kunnen worden verbonden. Deze service in een essentieel onderdeel voor Extern bureaublad, Hulp op afstand en Snelle gebruikerswisseling.

Handmatig

Terminal Services Configuration

Local System

Deze service wordt gebruikt wanneer instellingen voor Terminal Services en Extern bureaublad om een hogere bevoegdheid vragen om te kunnen worden uitgevoerd.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Themes

Local System

Biedt ondersteuning voor visuele effecten die horen bij de gebruikerservaring in Windows Vista.

Automatisch; kan worden ingesteld op Uitgeschakeld als u als thema hebt gekozen voor Windows Standaard of Windows Klassiek (klik op Beeldscherminstellingen in Persoonlijke instellingen) en niet van plan bent gebruik te maken van de nieuwe interfacefuncties.

Thread Ordering Server

Local Service

Via deze service kunnen toepassingen de uitvoering van threads specificeren in een bepaalde volgorde binnen een gespecificeerd tijdsbestek. Wordt gebruikt voor krachtige toepassingen.

Handmatig

TPM Base Services

Local Service

Deze service geeft toegang tot de Trusted Platform Module (TPM) en biedt op hardware gebaseerde cryptografische services aan systeemonderdelen en toepassingen.

Handmatig

UPnP Device Host

Local Service

Stelt het besturingssys­ teem in de gelegenheid UPnP-aankondigingen te sturen namens randapparaten die geen computer zijn, zoals printers en camera’s. De randapparatuur moet de stuurprogramma’s en software bieden om UPnP te ondersteunen.

Handmatig; Automatisch als u UPnP-apparatuur gebruikt.

User Profile Service

Local System

Deze service laadt gebruikersprofielen in het geheugen en haalt ze daar weer uit; essentieel voor de aanmeld- en afmeldprocedure.

Automatisch

Virtual Disk

Local System

Met deze service kunt u gebruikmaken van volumes en schijfsystemen en dergelijke configuraties beheren.

Handmatig

905

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

906

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Volume Shadow Copy

Local System

Beheert de schaduwkopie van het volume, een functie in Windows Vista die back-upprogramma’s kunnen gebruiken om een ‘momentopname’ te maken van volumes met openstaande bestanden. Op die manier kunnen ze een volledige backup maken zonder dat de gebruiker alle actieve programma’s hoeft te sluiten.

Handmatig

WebClient

Local Service

Hiermee kunnen Windows-programma bestanden op het internet maken, lezen en wijzigen. Dit wordt gedaan met Distributing Authoring and Versioning (WebDAV); wordt nog niet overal gebruikt.

Handmatig

Windows Audio

Local Service

Beheert audio voor programma’s.

Automatisch

Windows Audio ­Endpoint Builder

Local Service

Beheert audioapparaten die gebruikmaken van de Windows Audio-service.

Automatisch

Windows Backup

Local System

Hiermee worden services geboden voor Windows Back-up en Herstel.

Handmatig

Windows CardSpace

Local System

Een onderdeel van het nieuwe digitale identiteitsbeheersysteem.

Handmatig

Windows Color System

Local Service

Deze service is de host voor modules die relevant zijn voor het Windows Kleurensysteem, en die helpt bij het garanderen van kleurconsistentie in alle toepassingen.

Handmatig

Windows Connect Now - Config Registrar

Local Service

Helpt bij het vergemakkelijken van het aansluiten van nieuwe apparatuur binnen een netwerk.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Windows Defender

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Local System

Controleert de computer op ongewenste software, zoals spyware en andere slechte software (ofte wel malware).

Automatisch

Windows Driver Foundation Usermode Driver Framework

Local System

Deze service ondersteunt het beheer van apparaatstuurprogramma’s op gebruikersniveau in plaats van op kernelniveau.

Automatisch

Windows Error Reporting Service

Local System

Deze service legt foutberichten en andere foutfuncties die in de computer optreden, vast in een logboek. Werkt ook in combinatie met het diagnose­systeem.

Automatisch

Windows Event ­Collector

Network Service

Deze service biedt functies voor het verzamelen en beheren van gebeurtenissen van externe computers of andere externe apparatuur.

Handmatig

Windows Event Log

Local Service

Hiermee worden de Gebeurtenislogboeken en de gebeurtenissen die worden vastgelegd in de Gebeurtenislogboeken beheerd.

Automatisch

Windows Firewall

Local Service

Biedt netwerkadresomzetting, adresomzetting en firewall-services in netwerken.

Automatisch

Windows Image Acquisition (WIA)

Local Service

Hiermee wordt image acquisition-ondersteuning geboden voor SCSI-, IEEE 1394- en USB- en seriële digitale apparaten voor stilstaande beelden.

Handmatig

Windows Installer

Local System

Ondersteunt de installatie, het herstel en de verwijdering van programma’s die aanwijzingen gebruiken uit Windows Installer (.msi)-bestanden.

Handmatig. Toepassingen die deze service nodig hebben, zullen deze starten.

907

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

908

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Windows Management Instrumentation

Local System

Deze service biedt informatie over uw systeemconfiguratie aan Windows-toepassingen en toepassingen van derden. Als deze service wordt gestopt, zal de meeste op Windows gebaseerde software problemen ondervinden.

Handmatig. Toepassingen die deze service nodig hebben, zullen deze starten.

Windows Media Center Extender Service

Local Service

Hiermee wordt functionaliteit geboden voor Windows Media Center.

Uitgeschakeld.

Windows Media Center Receiver Service

Network Service

Hiermee worden services geboden voor de ontvangst van televisie- en FM-radiosignalen.

Handmatig

Windows Media Center Scheduler Service

Network Service

Start en stopt de opname van televisieprogramma’s wanneer deze service wordt gebruikt in een Media Center-configuratie.

Handmatig

Windows Media Center Service Launcher

Local Service

Als de computer wordt gebruikt in een Media Center-configuratie beheert deze service het starten van andere Media Centerservices.

Automatisch (wordt alleen gestart in een Media Center-configuratie.

Windows Media Player Network Sharing ­Service

Network Service

Door deze service kunnen andere apparaten gebruikmaken van de bibliotheken in Media Player.

Handmatig

Windows Modules Installer

Local System

Werkt samen met Windows Updates voor het inschakelen van taken die met de installatie te maken hebben.

Handmatig

Windows Presentation Foundation Font Cache

Local Service

Voor toepassingen die gebruikmaken van de Windows Presentation Foundation zet deze service veel gebruikte fonts in de cache om op die manier de prestaties te verbeteren.

Handmatig

Service

Aanmelden als

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Windows Remote Management (WSManagement)

Network Service

Hoort bij het WS-Management-protocol voor beheer op afstand van deze computer.

Handmatig

Windows Search

Local System

Helpt bij het optimaliseren van zoekacties in de computer naar e-mailberichten en bestanden.

Automatisch

Windows Time

Local Service

Hiermee kunt u de datum en de tijd synchroniseren op een computer met een externe server, met behulp van opties die u instelt op het tabblad Internettijd. Dit tabblad krijgt u te zien na het kiezen van Configuratiescherm, Datum en tijd.

Automatisch; kan worden ingesteld op Handmatig of Uitgeschakeld als u liever de tijd handmatig instelt of als u alternatieve synchronisatiesoftware gebruikt.

Windows Update

Local System

Hiermee krijgt de gebruiker de beschikking over de kernfunctie van Windows Update om updates van het besturingssysteem op deze computer te kunnen ontvangen en te installeren.

WinHTTP Web Proxy Auto-Discovery Service

Local Service

Biedt toepassingen de mogelijkheid HTTP-verzoeken te sturen en een proxyserver te herkennen als die wordt gebruikt.

Handmatig

Wired AutoConfig

Local System

Deze service biedt 802.1Xverificatie voor draadloze netwerkverbindingen.

Handmatig

WLAN AutoConfig

Local System

Deze service biedt 802.1Xverificatie voor draadloze netwerkverbindingen.

Handmatig

WMI Performance Adapter

Local System

Hiermee wordt informatie over het DLL-prestatiebestand van WMI (Windows Management Instrumentation)-providers voor computers in het netwerk geboden.

Handmatig

909

Hoofdstuk 25

Aanbevolen opstartinstellingen voor services

910

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Service Workstation

Aanmelden als Local Service

Beschrijving

Aanbevolen opstarttype

Maakt netwerkverbindingen met externe computers. Veel Windows-functies zijn afhankelijk van de aanwezigheid van deze service.

Automatisch

Services beheren via een opdrachtprompt Als u services wilt beheren via een batchprogramma (of als u gewoon liever werkt met een opdrachtprompt), kunt u variaties op de Net-opdracht gebruiken. Laat u niet misleiden door de naam: de Net-opdracht beheert alle services, niet alleen netwerkservices. In tabel 25-3 ziet u welke Net-opdrachten u kunt gebruiken voor het beheer van de services.

Tabel 25-4  Net-opdrachten voor het beheren van services Opdracht

Beschrijving

Net Start

Opent een lijst met services die worden uitgevoerd.

Net Start service

Start de service die wordt aangegeven met service. Voor service kunt u de werkelijke servicenaam of zijn weergegeven naam hanteren. Bijvoorbeeld: net start schedule en net start “task scheduler” zijn gelijkwaardig. Zie tabel 25-2 voor een lijst met services die standaard zijn geïnstalleerd in Windows Vista. Plaats servicenamen die uit meerdere woorden bestaan altijd tussen dubbele aanhalingstekens.

Net Stop service

Stopt de service die wordt aangegeven met service. De service moet actief zijn voordat u deze kunt stoppen.

Net Pause service

Onderbreekt de service die wordt aangegeven met service. De service moet actief zijn voordat u deze kunt onderbreken. Veel services mogen niet worden onderbroken.

Net Continue service

Start opnieuw de service die wordt aangegeven met service. De service moet onderbroken zijn voordat u deze opnieuw kunt starten.

Services beheren via Taakbeheer

911

Het tabblad Services is een nieuwe toevoeging aan Taakbeheer in Windows Vista. Met behulp van het tabblad Services kunt u services stoppen en starten en verscheidene belangrijke aspecten van de services, zowel actief als beschikbaar, bekijken op uw computer. U kunt dit tabblad ook gebruiken als snelkoppeling naar de Services-console. Open Taakbeheer door met de rechtermuisknop op de taakbalk te klikken en vervolgens op Taakbeheer te klikken, door op Ctrl+Alt+Delete te drukken en op Taakbeheer starten te klikken of door op Ctrl+Shift+Esc te drukken. Het tabblad Services kunt u zien in figuur 25-6.

Figuur 25-6  Wilt u meer van de informatie zien die op het tabblad Services wordt weergegeven, dan vergroot u het Taakbeheervenster en past u de kolombreedten aan, zoals u hier kunt zien

Nota bene De meeste servicegerelateerde processen worden uitgevoerd onder een andere dan uw eigen account en zijn daarom niet beschikbaar als u probeert de optie Ga naar proces te gebruiken. Wilt u deze processen bekijken, gebruik dan de optie Processen van alle gebruikers weergeven op het tabblad Processen in Taakbeheer voordat u op Ga naar proces klikt.

Hoofdstuk 25

Services beheren via Taakbeheer

912

Hoofdstuk 25  Services beheren

Hoofdstuk 25

Wilt u een service starten of stoppen, klik dan met de rechtermuisknop op het tabblad Services en klik vervolgens op Service starten of Service stoppen. Via het tabblad Services kunt u een actieve service ook associëren met zijn proces-id (PID) en vervolgens deze PID weer associëren met andere programma’s en services die onder die PID worden uitgevoerd. In figuur 25-6 ziet u bijvoorbeeld hoe verscheidene services worden uitgevoerd met PID 1328. Als u met de rechtermuisknop op een van de services met PID 1328 klikt, krijgt u twee opties: een om de service te stoppen en een andere die Ga naar proces wordt genoemd. Als u op Ga naar proces klikt, wordt het tabblad Processen geopend, waar het specifieke proces wordt gemarkeerd. Dit lost het probleem op waarbij meerdere processen worden uitgevoerd met dezelfde naam van het uitvoerbare bestand (bijvoorbeeld Svchost.exe). Waar het vroeger moeilijk was een bepaalde service te associëren met zijn PID, wordt dat via het tabblad Services veel eenvoudiger.

26 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Het register bewerken

Wat u moet weten van de structuur van het register  914 Ongelukjes in het register vermijden  919 Bladeren en bewerken met Registereditor  924 Wijzigingen in het register controleren  927 Het gebruik van .reg-bestanden om wijzigingen in het register te automatiseren  928 Werken met een register op een externe computer  932 De bevoegdheden voor registersleutels wijzigen  933 De toegang tot Registor-editor beperken  934 Het register bewerken via de opdrachtregel  936

Als u ooit eens iets hebt gelezen over het register, hebt u ook kennisgemaakt met de meest afschrikwekkende waarschuwingen: ‘Een onjuist gebruik van Register-editor kan ernstige problemen veroorzaken waardoor u zelfs Windows opnieuw zult moeten installeren.’ Dat klopt; het rechtstreeks wijzigen van het register, en niet het maken van wijzigingen via uw software, kan riskant zijn, terwijl een foutieve wijziging inderdaad uw systeem op de kop kan zetten. Vandaar dat Windows Vista zodanig is ontworpen dat u zich normaal gesproken niet met het register hoeft bezig te houden. Als u een paar details in de systeemconfiguratie wijzigt via Configuratiescherm, schrijft Configuratiescherm voor u de noodzakelijke updates naar het register en hoeft u zich niet druk te maken over de manier waarop dit gebeurt. Wanneer u nieuwe hardware of een

914

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

nieuw programma installeert, vinden er talloze aanpassingen in het register plaats. Nogmaals: u hoeft zich niet te bekommeren om de details.

Hoofdstuk 26

Aan de andere kant hoeft u helemaal niet bang te zijn voor het register. Gewapend met de juiste kennis en wat voorzichtigheid kunt u probleemloos in het register werken. Omdat de ontwerpers van Windows geen gebruikersinterface konden maken voor elke denkbare aanpassing die u wilt maken, is het rechtstreeks werken in het register soms de enige manier om de klus te klaren. En zelfs als het niet de enige manier is, is het soms de snelste manier. Windows heeft een Register-editor die u moet leren te gebruiken: op een veilige manier. In dit hoofdstuk wordt u verteld hoe dat moet. Edities De basisstructuur van het register is identiek in alle edities van Windows Vista, terwijl ook de Register-editor, het hulpprogramma voor het bekijken bewerken van registergegevens, in alle edities op dezelfde manier werkt. Het enige in dit hoofdstuk dat niet van toepassing is op gebruikers van de Homeedities van Windows Vista (Home Basic en Home Premium) is de informatie over het gebruik van groepsbeleid om ongewenste aanpassingen in het register te voorkomen, omdat de benodigde Groepsbeleidsobjecteditor niet in deze edities is opgenomen.

Wat u moet weten van de structuur van het register Voordat u begint met het bladeren in of bewerken van het register, is het goed als u iets weet van de manier waarop deze database is opgebouwd. Figuur 26-1 toont een deel van het systeemregister, zoals dat zichtbaar wordt in Register-editor, de registereditor die met Windows Vista wordt meegeleverd. Zoals u in de figuur kunt zien, bestaat het register uit de volgende vijf rootsleutels: HKEY_CLASSES_ROOT, HKEY_CURRENT_USER, HKEY_LOCAL_MACHINE, HKEY_USERS en HKEY_CURRENT_CONFIG. Ten behoeve van de eenvoud en typografisch gemak worden in dit boek, net als in zoveel andere uitgaven, de namen van de sleutels in de root afgekort tot respectievelijk HKCR, HKCU, HKLM, HKU en HKCC. Rootsleutels, soms ook wel voorgedefinieerde sleutels genoemd, hebben subsleutels. De Register-editor geeft deze structuur weer als boomstructuur. In figuur 26-1 is bijvoorbeeld HKCU geopend om de subsleutels van het eerste niveau te laten zien: App­Events, Console, Control Panel, Environment, EUDC, Identities, Keyboard Layout, Network, Printers, SessionInformation, Software, System en Volatile Environment. Een rootsleutel met zijn subsleutels kunnen worden beschreven in een pad, zoals dit: HKCU\Console. Rootsleutels met hun subsleutels worden weergegeven in het linkerdeelvenster in de Register-editor.

915

Hoofdstuk 26

Wat u moet weten van de structuur van het register

Figuur 26-1  Het register is opgebouwd uit vijf rootsleutels, die elk talloze subsleutels bevatten

Nota bene Het register is het product van vele handen (en geesten), en u zult zien dat het gebruik van hoofdletters en kleine letters en spaties niet altijd consistent wordt doorgevoerd. Met leesbaarheid als doel hebben we voor dit boek onze eigen beslissingen genomen over het gebruik van hoofdletters en kleine letters. U zult dan ook zien dat de manier waarop wij met de namen omgaan, vaak afwijkt van wat u in Register-editor ziet. Maak er geen probleem van. Hoofdletters en kleine letters zijn niet relevant. De spelling en de spatiëring moeten echter wel juist zijn.

Subsleutels, die we voor het gemak sleutels noemen, kunnen ook hun eigen subsleutels hebben. En of ze die nu wel of niet hebben, ze bevatten altijd minstens één waarde. In Register-editor staat deze waarde bekend als de standaardwaarde. Veel sleutels hebben aanvullende waarden. De namen, gegevenstypen en de gegevens die bij waarden horen, verschijnen in het rechterdeelvenster. Zoals u kunt zien in figuur 26-1, heeft de sleutel HKCU\Console veel waarden: ColorTable00, ColorTable01 enzovoort. De standaardwaarde voor veel sleutels (zoals HKCU\Console) wordt niet gedefinieerd. U kunt daarom denken aan een lege standaardwaarde als een plaatsbepaler: een plaats die gegevens kan bevatten, maar nu nog even niet.

916

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Alle waarden, behalve de standaardwaarden, hebben altijd de volgende drie componenten: naam, gegevenstype en gegevens. Zoals in figuur 26-1 wordt weergegeven, is de waarde ColorTable00 in HKCU\Console van het type REG_DWORD. De gegevens die bij deze waarde horen (op het systeem dat voor deze figuur wordt gebruikt), zijn 0x00000000. (Het voorvoegsel 0x geeft een hexadecimale waarde aan. Register-editor geeft de decimale equivalent van hexadecimale waarden tussen haakjes achter de waarde weer.) Hoofdstuk 26

Een sleutel met al zijn subsleutels en waarden wordt vaak een hive genoemd. Het register is op de schijf opgeslagen als afzonderlijke hive-bestanden. De juiste hive-­bestanden worden ingelezen in het geheugen wanneer het besturingssysteem wordt opgestart (of wanneer een nieuwe gebruiker zich aanmeldt) en in het register bij elkaar gezet. U kunt zien waar de hives in uw systeem fysiek staan door de waarden te bekijken die horen bij HKLM\System\CurrentControlSet\Control\HiveList. In figuur 26-2 wordt de sleutel HiveList weergegeven voor een van de systemen die voor dit boek zijn gebruikt.

Figuur 26-2  U kunt de namen en locaties van de bestanden waaruit u register is opgebouwd, vinden in HKLM\System\CurrentControlSet\Control\HiveList

U ziet dat één hive, \Registry\Machine\Hardware, niet is gekoppeld aan een schijfbestand. Deze hive, waarin uw hardwareconfiguratie wordt vastgelegd, is volledig vluchtig; dat wil zeggen dat Windows Vista de hive steeds vernieuwt als u het systeem inschakelt. U kunt hier ook de padspecificaties voor de resterende hive-bestanden zien. Windows kent stationsletters toe nadat het register is samengesteld, dus zijn in deze padspecificaties geen stationsletters opgenomen. U ziet ook dat twee voorgedefinieerde sleutels (HKCR en HKCU) helemaal niet in de sleutel HiveList worden weergegeven. Net als het bestandssysteem in Windows, dat ge-

Wat u moet weten van de structuur van het register

917

)

HKCR is een samenvoeging van sleutels binnen HKLM\Software\Classes en HKU\ sid_Classes (waarbij sid de beveiligingsidentiteitscode is van de op dit moment aangemelde gebruiker).

)

HKCU is een kijkje in HKU\sid.

U kunt de werkelijke locaties of de virtuele sleutels bekijken of bewerken; de resultaten zijn identiek. De sleutels HKCR en HKCU zijn in het algemeen erg handig in het gebruik.

Gegevenstypen in het register In het register worden de volgende gegevenstypen gebruikt: )

REG_SZ. De SZ geeft aan dat de tekenreeks eindigt op een nul. Dit is een tekenreeks met variabele lengte, die zowel Unicode- als ANSI-tekens kan bevatten. Als u een REG_SZ-waarde invoert of bewerkt, sluit Register-editor voor u de waarde af met een 00-byte. Een snelle blik in het register laat zien dat REG_SZ een van de meest voorkomende gegevenstypen is en dat dit vaak wordt gebruikt voor zowel numerieke als tekstgegevens. (Kijk bijvoorbeeld naar de waarden van HKCU\Control Panel\Desktop.)

)

REG_BINARY. Zoals de naam al aangeeft, bevat REG_BINARY binaire gegevens: nulletjes en eentjes.

)

REG_DWORD. Dit gegevenstype is een ‘dubbelwoord’, dat wil zeggen: een 32-bits numerieke waarde. Hoewel het alle hele getallen van 0 tot en met 232 kan bevatten, gebruikt het register dit voor eenvoudige Booleaanse waarden (0 of 1), omdat het register geen gegevenstype Boolean heeft.

)

REG_QWORD. Dit gegevenstype is een ‘viervoudig woord’, dat wil zeggen: een 64bits numerieke waarde.

)

REG_MULTI_SZ. Dit gegevenstype bevat een groep tekenreeksen die alle op nul eindigen en die wordt toegekend aan één waarde.

)

REG_EXPAND_SZ. Dit gegevenstype is een tekenreeks die op nul eindigt en die een niet-uitgebreide verwijzing bevat naar een omgevingsvariabele, zoals %SystemRoot%. (Zie Het gebruik van variabelen, in bijlage B, voor meer informatie over omgevingsvariabelen). Als u een sleutel moet maken met daarin een variabelennaam, gebruik dan dit gegevenstype en niet REG_SZ.

Intern gebruikt het register ook de gegevenstypen REG_LINK, REG_FULL_RESOURCE_DESCRIPTOR, REG_RESOURCE_LIST, REG_RESOURCE _REQUIREMENTS_LIST en

Hoofdstuk 26

bruikmaakt van verbindingspunten, symlinks en andere trucjes om een virtuele namespace weer te geven, gebruikt het register min of meer een verkeerde adressering (geïmplementeerd in het gegevenstype REG_LINK) om deze sleutels te maken. Het zijn allebei weergaven van sleutels die in werkelijkheid zijn opgeslagen in HKLM en HKU.

918

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

REG_NONE. Hoewel u hier en daar in technische documentatie verwijzingen ziet naar deze gegevenstypen, zijn ze niet zichtbaar in Register-editor.

Registervirtualisatie

Hoofdstuk 26

Een van de belangrijkste beveiligingselementen in Windows Vista is het feit dat het voorkómt dat toepassingen worden uitgevoerd onder het token van een standaardgebruiker voor het schrijven naar systeemmappen in het bestandssysteem en naar registersleutels in de hele machine, terwijl tegelijkertijd gebruikers met een standaardaccount toepassingen kunnen uitvoeren zonder dat ze last krijgen van wegblokkades die zeggen: ‘toegang verboden’. Een standaardadvies voor gebruikers van Windows XP die beveiliging hoog in het vaandel hebben, is te werken met een beperkte account (vergelijkbaar met een standaardaccount in Windows Vista). In de praktijk vinden de meeste gebruikers dit advies niet zo handig of niet uitvoerbaar, omdat veel toepassingen toegang vereisen op beheerdersniveau, zelfs als ze zelf geen beheerdersfuncties verrichten. Een beperkte gebruiker zal algauw merken dat toepassingen niet worden uitgevoerd zoals dat zou moeten (of helemaal niet worden uitgevoerd) en schakelen dan over naar een account met volledige beheerderbevoegdheden, waardoor het risico groter is dat de computer wordt bedreigd door kwaadwillende of slecht geschreven programma’s (malware). Veel van deze toepassingen die toegang op beheerdersniveau vereisen, worden weliswaar nog steeds gebruikt in Windows Vista, maar standaardgebruikers (en beheerders in de modus Admin Approval) kunnen ze zonder veel gedoe uitvoeren. Dat komt doordat in Windows Vista Gebruikersaccountbeheer (UAC) gebruikmaakt van registervirtualisatie om pogingen te schrijven naar subsleutels van HKLM\Software door te sturen. (De instellingen in HKLM zijn van toepassing op alle gebruikers van de computer en dus hebben alleen beheerders schrijfbevoegdheid.) Als een toepassing naar deze hive probeert te schrijven, schrijft Windows in plaats daarvan de gegevens per gebruiker weg naar een locatie, namelijk HKCR\VirtualStore\ Machine\Software. Net als bij bestandsvirtualisatie vindt dit transparant plaats; de toepassing (en behalve de meest nieuwsgierige gebruikers) zullen nooit merken dat dit achter de coulissen plaatsvindt. Nota bene Wanneer een toepassing om informatie vraagt via HKLM\Software, kijkt Windows eerst in de gevirtualiseerde sleutel, althans als deze er is. Dus als een waarde aanwezig is in zowel de VirtualStore hive als in HKLM, ziet de toepassing alleen de waarde in VirtualStore.

Let op: omdat de gevirtualiseerde gegevens per gebruiker in een sectie van het register worden opgeslagen, hebben instellingen die zijn gemaakt door één gebruiker geen

Ongelukjes in het register vermijden

919

invloed op die van andere gebruikers. Als u dezelfde toepassing uitvoert in Windows XP, dat niet gebruikmaakt van virtualisatie en daarom alleen kijkt naar de werkelijke HKLM-hive, krijgen alle gebruikers te maken met dezelfde instellingen. Dit kan tot verwarring leiden bij gebruikers die gewend zijn om in Windows XP een toepassing te delen, en nu merken dat het in Windows Vista anders werkt.

Ongelukjes in het register vermijden Register-editor is het primaire hulpprogramma in Windows Vista voor het rechtstreeks werken met het register. U vindt het echter nergens in het menu Start, en ook niet in het zoekvak in het menu Start wanneer u de naam ervan intypt. U moet de naam gebruiken van het uitvoerbare bestand, namelijk Regedit.exe. Wilt u Register-editor starten, dan typt u op een opdrachtprompt de opdracht regedit. De twee belangrijkste zaken die u moet weten over Register-editor zijn dat het uw wijzigingen onmiddellijk naar het register kopieert en dat er geen opdracht Ongedaan maken is. Register-editor wacht niet op u om een opdracht Bestand, Opslaan te geven (zo’n opdracht bestaat niet eens) voordat het wijzigingen aanbrengt in de registerbestanden. En nadat u wat registergegevens hebt gewijzigd, bent u de oorspronkelijke gegevens voorgoed kwijt (tenzij u ze nog hebt onthouden en ze zelf terugzet of tenzij u een of andere vorm van back-up hebt gemaakt die u kunt terugzetten). Register-editor is daarom een stuk gereedschap dat met mate en terughoudendheid moet worden gebruikt; u moet het niet geopend laten als u het niet gebruikt.

Kopieer gevirtualiseerde registergegevens naar andere gebruikersaccounts De hive waarin gevirtualiseerde registergegevens worden opgeslagen, HKCR\VirtualStore\Machine\Software, kunt u ook vinden in HKU\sid_ Classes\VirtualStore\Machine\Software, waarbij sid de beveiligingsidentiteitscode is van de gebruiker die op dit moment is aangemeld. Als u wilt garanderen dat een bepaalde toepassing voor een andere gebruiker identiek werkt, kunt u de subsleutel van die toepassing naar de dienovereenkomstige HKU-subsleutel voor de andere gebruiker kopiëren.

Hoofdstuk 26

Zie de paragraaf Onveilige handelingen voorkomen met Gebruikersaccount­ beheer, in hoofdstuk 10, voor meer informatie over Gebruikersaccountbeheer en virtualisatie.

920

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Nota bene Een nieuwe technologie in Windows Vista is Kernel Transaction Manager (KTM), die Transactional Registry (TxR) inschakelt. Deze functie maakt een soort terugzetten van het register mogelijk, maar is niet ge mplementeerd in Register-editor. In feite is deze functie ontworpen om te worden gebruikt door ontwikkelaars die zeer krachtige toepassingen moeten maken met behulp van transactieverwerking. Breng een bezoek aan www.vista-io.com/2601 voor meer informatie. Hoofdstuk 26

Om te kunnen herstellen van de schok van onbezonnen wijzigingen in het register, moet u voordat u wijzigingen gaat maken een back-up van het register maken via een van de volgende methoden: )

Gebruik de opdracht Exporteren in de Register-editor om een back-up te maken van de subsleutel in het register waarmee u van plan bent te gaan werken.

)

Gebruik Systeemherstel om een herstelpunt te specificeren. Nota bene In Windows XP en Windows 2000 heeft het Back-upprogramma de mogelijkheid een back-up te maken van de ‘systeemstatus’ (die daarna eventueel kan worden teruggezet), waarin ook het register is opgenomen. Het Back-up en Herstelcentrum van Windows Vista heeft die mogelijkheid niet, dus is deze methode van het maken van een back-up van het register niet een echt levensvatbare optie. Er zijn programma’s van derden die registerback-upmogelijkheden hebben, die een alternatief bieden voor de methoden die in de volgende paragrafen worden beschreven.

Een back-up maken voordat u gaat bewerken Een relatief veilige manier om uw register te bewerken, is het maken van een back-up van de sectie waarin u bent geïnteresseerd voordat u echt begint met het aanbrengen van wijzigingen. Als er iets verkeerd gaat, kunt u normaliter uw back-upbestand gebruiken om het register terug te zetten naar de status die het had toen de back-up werd gemaakt. Register-editor kan alle secties van uw register opslaan in een van vier verschillende indelingen, die hieronder worden beschreven. )

Registerbestanden. De optie Registerbestanden maakt een .reg-bestand aan, een tekstbestand dat kan worden gelezen en bewerkt in Kladblok of in een ander, vergelijkbaar programma. Een .reg-bestand kan worden samengevoegd in het register van een systeem dat draait onder Windows Vista, Windows XP of Windows 2000.

Ongelukjes in het register vermijden

921

)

Registercomponentbestanden. De indeling Registercomponentbestanden slaat een binaire schaduwkopie op van een geselecteerde sectie van het register. U kunt het uiteindelijke bestand niet lezen (kies een van de tekstbestandsopties als u dat moet doen), maar als u de sleutels wilt terugzetten waaraan u hebt gewerkt, kunt u erop vertrouwen dat deze indeling de klus op correcte wijze klaart.

Een registercomponentbestand is de indeling van uw keuze als u een back-up wilt maken voordat u gaat werken in Register-editor. Dat komt doordat wanneer u een registercomponentbestand importeert, de volledige hive wordt teruggezet naar de status die hij had toen u deze opsloeg. (De .reg-bestandstypen zetten, als ze worden samengevoegd, alle opgeslagen sleutels en waarden terug naar hun oorspronkelijke locaties, waardoor alle wisacties en wijzigingen worden gerepareerd. Maar er worden geen sleutels of waarden verwijderd die u hebt toegevoegd.) Vergeet echter niet dat een registercomponentbestand de grootst mogelijke schade kan toebrengen als u het importeert naar de verkeerde sleutel; lees ook de Waarschuwing in de volgende paragraaf. )

Win9x/NT4-registerbestanden. De optie Win9x/NT4-registerbestanden genereert ook een .reg-bestand, maar in een andere indeling, die ook kan worden gebruikt in eerdere versies van Windows. Het belangrijkste verschil tussen deze twee indelingen is dat de huidige indeling gebruikmaakt van Unicode en de oudere indeling niet. Gebruik de optie Win9x/NT4-registerbestanden alleen als u een sectie van uw register exact wilt dupliceren in het register van een ouder systeem.

)

Tekstbestanden. De optie Tekstbestanden maakt, net als de optie Registerbestanden, een bestand dat kan worden gelezen in Kladblok of een andere tekstverwerker. Het belangrijkste voordeel van deze indeling is dat deze niet abusievelijk (of met voorbedachten rade) in het register kan worden samengevoegd. Dit is dus een goede manier om de status van uw register vast te leggen op een specifiek tijdstip. Het nadeel, in vergelijking met de .reg-bestandsindeling, is de omvang ervan. Tekstbestanden zijn aanzienlijk groter dan dienovereenkomstige .reg-bestanden en het duurt ook langer om ze te maken.

Wilt u een registercomponentbestand exporteren, dan selecteert u een sleutel in het linkerdeelvenster, waarna u in het menu Bestand op Exporteren klikt. (Nog eenvoudiger: klik met de rechtermuisknop op een sleutel en klik vervolgens op Exporteren.) Selecteer in de vervolgkeuzelijst Opslaan als in het dialoogvenster Registerbestand exporteren een van de vier beschikbare bestandstypen. Onder Exportbereik selecteert u

Hoofdstuk 26

Wanneer u een .reg-bestand samenvoegt, vervangen zijn sleutels en waarden de dienovereenkomstige sleutels en waarden in het register. Door te werken met .reg­bestanden kunt u uw register ‘offline’ bewerken en uw wijzigingen toevoegen aan het register zonder zelfs de Register-editor te hoeven openen. U kunt .reg-bestanden ook gebruiken als een eenvoudige manier om registerinstellingen te delen met en te kopiëren naar andere computers. Zie de paragraaf .Reg-bestanden gebruiken om wijzigingen in het register te automatiseren, verderop in dit hoofdstuk, voor meer bijzonderheden hierover.

922

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Geselecteerde subsleutel. In het uiteindelijke bestand staat nu de geselecteerde sleutel met alle subsleutels en waarden. Nota bene

Hoofdstuk 26

De optie Alle onder Exportbereik in het dialoogvenster Registerbestand exporteren klinkt goed, maar is dat zelden. Het is een ongeldige selectie voor het binaire bestandstype voor registercomponentbestanden. Voor elk van de drie tekstbestanden wordt een reusachtig bestand gegenereerd (vaak honderden megabytes groot), dat gewoonlijk niet geschikt is voor het terugzetten van het register.

Het register terugzetten via een geëxporteerde hive Moet u de geëxporteerde hive terugzetten via een registercomponentbestand, selecteer dan dezelfde sleutel in het linkerdeelvenster van het Register-editorvenster, klik op Importeren in het menu Bestand en specificeer het bestand. U krijgt een bevestigingsprompt te zien om u te laten weten dat door uw actie de huidige sleutel met alle subsleutels wordt overschreven (vervangen). Dit is uw laatste kans om ervoor te zorgen dat u de hive op de juiste locatie importeert, dus neem er even de tijd voor om te controleren of u de juiste sleutel hebt geselecteerd voordat u op Ja klikt. Waarschuwing Door het importeren van een registercomponentbestand (de hive) wordt de volledige inhoud van de geselecteerde sleutel vervangen door de inhoud van het bestand, ongeacht zijn originele bron. Dat wil zeggen: alle gegevens in de geselecteerde sleutel worden vernietigd, waarna de sleutels en waarden via het bestand worden toegevoegd. Als u gaat importeren, moet u er dus absoluut zeker van zijn dat u de juiste sleutel hebt geselecteerd.

Hive-bestanden maken via Reg.exe Als alternatief voor het exporteren van een hive met de opdracht Exporteren in de Register-editor kunt u de Opslaan-handeling van Reg.exe gebruiken, een opdrachtregelfunctie voor het werken met het register. Omdat Reg.exe een opdrachtregelfunctie is, kunt u het gebruiken in batchprogramma’s, die op hun beurt weer handig zijn voor het herhaaldelijk maken van een back-up van een bepaalde hive op basis van een schema. Zie de paragraaf Het register bewerken via de opdrachtregel, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over Reg.exe.

Als u uw back-up hebt opgeslagen als .reg-bestand, gebruikt u dezelfde procedure om deze te importeren. (Als alternatief kunt u dubbelklikken op het .reg-bestand in Windows Verkenner zonder dat u de Register-editor hoeft te openen.) In tegenstelling tot het registercomponentbestand wordt het volledige pad naar elke sleutel en waarde echter opgeslagen als onderdeel van het bestand en wordt dit altijd teruggezet op dezelfde locatie. Deze benadering voor het herstellen van mislukte acties tijdens het bewerken van het register is prima als u geen nieuwe sleutels of subsleutels hebt toegevoegd aan dat deel van het register waarmee u bezig bent. Er worden wel bestaande gegevens teruggezet naar hun vroegere status, maar de gegevens die u hebt toegevoegd, worden niet gewijzigd. Zie de paragraaf .Reg-bestanden gebruiken om wijzigingen in het register te automatiseren, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over het gebruik van .reg-bestanden.

Probleem U hebt per ongeluk gegevens gewist uit de hive HKLM\System\Current­ ControlSet Zoals die afschrikwekkende waarschuwingen al hebben aangegeven, kunnen onjuiste wijzigingen in het register de oorzaak zijn van het slecht functioneren of zelfs niet kunnen opstarten van de computer. Dit geldt met name voor wijzigingen in de hive HKLM\System\CurrentControlSet. Omdat sleutels in die hive zo essentieel zijn, bewaart Windows een back-up, die u kunt terugzetten als dat nodig is. Schakel hiertoe om te beginnen de computer uit. Start de computer en druk tijdens het opstartproces op F8. Gebruik de pijltoetsen om naar de Laatst bekende juiste configuratie te gaan en druk vervolgens op ­Enter.

Systeembeveiliging gebruiken om de status van het register op te slaan Het hulpprogramma Systeembeveiliging maakt momentopnamen (snapshots) van de systeemstatus, op voorgeschreven tijdstippen of op aanvraag, waardoor u het systeem kunt terugzetten naar een eerdere status (herstelpunt genoemd) als u problemen krijgt. Het grootste deel van het register is dan opgenomen in het herstelpunt (de sleutels die er niet bij zitten, worden vermeld op HKLM\System\ControlSet001\BackupRestore\Keys­ NotToRestore). Het maken van een herstelpunt voordat u begint te werken met het register is een uitstekende manier om uzelf te beschermen tegen ongelukjes. Zie de paragraaf Het systeem terugzetten naar een stabiele status met Sys­ teemherstel, in hoofdstuk 23, voor uitgebreide informatie over het gebruik van Systeemherstel.

923

Hoofdstuk 26

Ongelukjes in het register vermijden

924

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Bladeren en bewerken met Register-editor

Hoofdstuk 26

In verband met de omvang van het register kan het zoeken naar een bepaalde sleutel, waarde of bepaald gegeven een uitdaging zijn. In Register-editor werkt de opdracht Zoeken (in het menu Bewerken; ook beschikbaar als u op Ctrl+F drukt) alleen in voorwaartse richting en gaat niet terug naar het begin als het eind van het register is bereikt. Weet u niet zeker waar het gewenste item zich bevindt, selecteer dan het hoogste niveau in het linkerdeelvenster (Computer, als u in uw eigen register gaat zoeken) voordat u de opdracht geeft. Als u ongeveer een idee hebt waar het gewenste item staat, kunt u zichzelf tijd besparen door te beginnen bij een knooppunt dichter (maar nog steeds boven) het doel. Nadat u iets van uw gading hebt gevonden, kunt u dit in de lijst met Favorieten plaatsen om een hernieuwd bezoek te vereenvoudigen. Open het menu Favorieten, klik op Toevoegen aan Favorieten en geef een naam op (of accepteer de standaardinstelling).

Sneller zoeken (en vervangen) met ­hulpprogramma’s van derden Op zijn zachtst gezegd verbreekt de opdracht Zoeken in Register-­editor geen snelheidsrecords (althans niet in positieve zin). Ook verricht het niet het soort zoek-en-vervangacties die we gewend zijn van tekstverwerkers. Gezien het feit dat wijzigingen in het register onmiddellijk ingaan, kan de afwezigheid van een zoek-en-vervangfunctie worden gezien als een veiligheidsmaatregel. Als u niet uit voorzorg een backup van uw register maakt voordat u het gaat bewerken, hebt u de kans dat u onbekommerd alle instanties van een tekenreeks vervangt door een andere tekenreeks. Als u echter geen redelijke voorzorgsmaatregelen treft en als u uw register meerdere malen moet bewerken, kunt u overwegen een product van derden te gebruiken om de oorspronkelijke mogelijkheden van Register-editor uit te breiden. ‘Redelijke voorzorgsmaatregelen’ betekent hier het maken van een back-up en zoek-en-vervangacties vermijden als daarom niet wordt gevraagd. Als u van plan bent alle instanties van de ene tekenreeks te vervangen door de andere, laat het registerhulpprogramma u dan om een bevestiging vragen voordat u een vervanging doorzet. Op het moment dat dit boek het levenslicht zag, waren de registerhulpprogramma’s voor Windows Vista nog steeds in de ontwikkelingsfase, terwijl op dat moment nog geen programma beschikbaar was dat nu kan worden aanbevolen. Tegen de tijd dat u dit leest, zijn de hulpprogramma’s een stuk beter en sneller dan Register-editor. Als u vaak aan het werk bent in het register, hoeft u zich niet gebonden te voelen aan Register-editor.

Bladeren en bewerken met Register-editor

925

Register-editor heeft een aantal tijdbesparende sneltoetsen om u in het register te kunnen verplaatsen. Als u naar de volgende subsleutel wilt die met een bepaalde letter begint, typt u gewoon die letter wanneer u zich in het linkerdeelvenster bevindt. In het rechterdeelvenster kunt u hetzelfde trucje uithalen door naar de volgende waarde te gaan die met die letter begint. Wilt u een sleutel openen (waardoor de subsleutels ervan zichtbaar worden), dan drukt u op pijl naar rechts. Als u één niveau omhoog wilt in de hiërarchie van de subsleutel, drukt u op pijl-links; als u nogmaals

Vergeet de laatste positie! Register-editor onthoudt uw laatste positie door deze op te slaan in de LastKey-waarde in de sleutel HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Applets\Regedit wanneer u het programma afsluit. Voor sommigen is de mogelijkheid van Register-editor tijdens het opstarten terug te keren naar de laatst bekeken sleutel een handige manier om verder te gaan waar men is gebleven; voor anderen kan dat juist irritant zijn. Als u tot de laatste groep behoort, kunt u dit gedrag herroepen door de bevoegdheden tot Full Control op de HKCU\Software\ Microsoft\Windows\CurrentVersion\Applets\Regedit-sleutel te verwijderen. Als dat doet, worden er geen wijzigingen meer gemaakt in de LastKey-waarde. (Voordat u de bevoegdheden hierop instelt, moet u de gegevens wissen in LastKey, of anders keert u altijd op dezelfde plaats terug!) Deze handelwijze is effectief, maar heeft een paar potentieel ongewenste neveneffecten: Register-editor slaat Beeld- of Zoekinstellingen niet meer op, terwijl u ook geen favorieten meer kunt opslaan in Register-editor. (U kunt iets aan dat laatste probleem doen door de overervingsketen van bevoegdheden op de Favorieten-subsleutel te verbreken. Er is nog een andere manier om Register-editor vanaf de root op te starten, en wel zonder neveneffecten. Maak een eenvoudig batchprogramma dat de gegevens van LastKey wist en vervolgens de Registereditor opent, zoals hier: @echo off setlocal set key=HKEY_CURRENT_USER\Software set key=%key%\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Applets\­ Regedit reg.exe add %key% /v LastKey /d “” /f start regedit

Hoofdstuk 26

Als u op het punt staat Register-editor te sluiten en u weet dat u teruggaat naar dezelfde sleutel de eerstvolgende keer dat u de editor opent, kunt u de stap met de Favorieten overslaan, omdat Registor-editor altijd uw laatste positie onthoudt en tijdens de volgende sessie naar die positie terugkeert.

926

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

drukt, worden de subsleutels van de huidige sleutel ingevouwen. Wilt u helemaal naar boven in de boomstructuur (Computer), dan drukt u op Home. Druk op de Tabtoets als u snel wilt overschakelen van het linker- naar het rechterdeelvenster. Druk in het rechterdeelvenster op F2 om een waarde een andere naam te geven en druk op Enter om die waarde te openen en de gegevens ervan te bewerken. Hebt u eenmaal in de gaten hoe deze sneltoetsen werken, dan vindt u het gewoonlijk gemakkelijker u door de subsleutelstructuur te verplaatsen met een combinatie van pijltoetsen en lettertoetsen dan dat u dat allemaal met doen met de muis. Hoofdstuk 26

Gegevens wijzigen U kunt de gegevens wijzigen die verbonden zijn aan een waarde door een waarde te selecteren in het rechterdeelvenster en op Enter te drukken of door op de waarde te dubbelklikken. Register-editor komt met een uitvouwbaar bewerkvenster dat geschikt is voor het gegevenstype van de waarde.

Sleutels toevoegen of verwijderen Als u een sleutel wilt toevoegen, selecteert u de bovenliggende sleutel van de nieuwe sleutel in het linkerdeelvenster, waarna u het menu Bewerken opent, de aanwijzer op Nieuw plaatst en vervolgens op Sleutel klikt. De nieuwe sleutel wordt weergegeven als een algemeen, naamloos gegeven, op precies dezelfde manier als een nieuwe map er in eerste instantie in Windows Verkenner uitziet. Typ een nieuwe naam. Wilt u een sleutel wissen, selecteer deze dan en druk op Delete.

Waarden toevoegen of verwijderen Wilt u een waarde toevoegen, selecteer dan de bovenliggende sleutel, open het menu Bewerken en plaats de aanwijzer op Nieuw. Klik in het submenu dat verschijnt op het type waarde dat u wilt toevoegen. In tabel 26-1 wordt het type waarde weergegeven dat is verbonden met elke opdracht in het submenu. Een waarde van het type dat u selecteert, verschijnt in het rechterdeelvenster onder een algemene naam. Typ over de algemene naam heen, druk tweemaal op Enter, voer de gegevens in en druk nogmaals één keer op Enter. Wilt u een waarde wissen, selecteer deze dan en druk op Delete.

Gebruik de statusbalk om te kijken waar u bent Als u bezig bent in het rechterdeelvenster, markeert Register-editor niet de actieve subsleutel in het linkerdeelvenster. De beste manier om uzelf eraan te helpen herinneren met welke subsleutel u bezig bent, is een korte blik op de statusbalk, die altijd het volledige pad van de actieve subsleutel weergeeft. Als u de statusbalk niet ziet, opent u het menu Beeld en klikt u op Statusbalk.

Wijzigingen in het register controleren

927

Menunaam

Gegevenstypen in het register

Tekenreekswaarde

REG_SZ

Binaire waarde

REG_BINARY

DWORD (32-bits)-waarde

REG_DWORD

QWORD (64-bits)-waarde

REG_QWORD

Waarde met meerdere tekenreeksen

REG_MULTI_SZ

Waarde met uitbreidbare tekenreeks

REG_EXPAND_SZ

Wijzigingen in het register controleren Soms kan het handig zijn om de wijzigingen te controleren die in het register plaatsvinden, met name wijzigingen die optreden als resultaat van de installatie van een nieuw programma of apparaat. Windows Vista heeft helaas geen hulpprogramma dat het register controleert. Het beste dat u kunt doen met de oorspronkelijke hulpprogramma’s in Windows is gebruikmaken van het eerbiedwaardige opdrachtregelprogramma Fc.exe, ter controle van de geëxporteerde registerbestanden die u hebt gemaakt vóór en na een belangrijke wijziging in het register. Exporteer een .txt-­bestand of .reg-bestand vanuit de subsleutel in het register waarvan u verwacht dat deze zal veranderen (of van het hele register als u daar niet zeker van bent), installeer het programma of het stuurprogramma (of wat dan ook waarvan u de effecten in het register wilt controleren), herhaal de exporteerprocedure (waarbij u een andere bestandsnaam gebruikt) en typ vervolgens achter een opdrachtprompt: fc /u vóór.reg na.reg > regcomp.txt

(Plaats de werkelijke namen van de momentopnamebestanden op de plaats van vóór.reg en na.reg.) De schakeloptie /u, die Fc vertelt Unicode te gebruiken, is noodzakelijk, omdat .reg-bestanden met Unicode werken. Door het symbool > slaat Fc de uitvoer op in een tekstbestand, dat u vervolgens in Kladblok of in een andere tekstverwerker kunt bekijken. Als u dat te veel werk lijkt (wij vinden van wel), kijk dan eens bij de Active Registry Monitor, een product van SmartLine Software dat beschikbaar is op www.vistaio.com/2602. Met Active Registry Monitor kunt u een onbeperkt aantal momentopnamen van de vóór- en na-status maken van uw register en alle verschillen tussen de diverse momentopnamen markeren. Wilt u de wijzigingen in het register real-time kunnen volgen, dan bevelen wij u het hulpprogramma Process Monitor van Sysinternals aan (de opvolger van het vertrouwde Regmon) (www.vista-io.com/2603). De Process Monitor kan u precies vertellen welke pro-

Hoofdstuk 26

Tabel 26-1  Menunamen voor gegevenstypen in het register

928

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

cessen naar uw register hebben geschreven of daarin hebben gelezen en wanneer ze dat hebben gedaan. Via het filteren van opdrachten kunt u de uitvoer van het programma naar specifieke secties van het register of de specifieke soorten acties beperken. Als u bijvoorbeeld verwacht dat een programma wijzigingen aanbrengt in sleutels in HKCU\Software, kunt u de uitvoer van Process Monitor beperken tot het schrijven binnen deze sleutel.

Hoofdstuk 26

Het gebruik van .reg-bestanden om wijzigingen in het register te automatiseren De .reg-bestanden die worden gemaakt door de opdracht Exporteren in Register-­editor zijn gewone tekstbestanden, geschikt om te worden gelezen in Kladblok of een andere tekstverwerker. U moet ze daarom zien als een alternatieve methode voor het bewerken van het register. U kunt een deel van een sectie exporteren, dit offline bewerken en het vervolgens weer samenvoegen met het register. Of u kunt nieuwe sleutels, waarden en gegevens toevoegen aan het register door een volkomen nieuw .reg-bestand te maken en dit samen te voegen. Een .reg-bestand is met name handig als u dezelfde wijzigingen moet maken in het register van meerdere andere computers. U kunt de wijzigingen aanbrengen en testen op de ene machine, het relevante deel van het register opslaan als.reg-bestand en vervolgens het bestand overbrengen op de andere machines waarop deze wijzigingen ook moet worden doorgevoerd. Figuur 26-3 geeft een deel van een .reg-bestand weer. In dit geval is het bestand geëxporteerd vanuit de sleutel HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced-, zoals u kunt zien in figuur 26-4.

De elementen in een .reg-bestand identificeren Als u de voorbeelden bekijkt in beide figuren, krijgt u de volgende kenmerken te zien van .reg-bestanden: )

De kopregel. Het bestand begint met de regel Windows Registry Editor Version 5.00. Wanneer u een .reg-bestand samenvoegt in het register, gebruikt Register-editor deze regel om te controleren of het bestand registergegevens bevat. Versie 5 (de versie die wordt geleverd met Windows Vista) genereert tekstbestanden in Unicode, die kunnen worden gebruikt in zowel Windows XP en Windows 2000 als Windows Vista. Als u registergegevens wilt delen met een systeem dat draait onder Windows 95/98/Me of Windows NT, selecteer dan de optie Win9x/NT4-registerbestanden als u het bestand in Register-editor exporteert. Wilt u vanuit het niets een .reg.bestand maken dat geschikt is om te worden geïmporteerd in Windows 95/98/Me of Windows NT, gebruik dan de kopregel REGEDIT4 in plaats van Windows Registry Editor Version 5.00.

)

De sleutelnamen. De sleutelnamen staan tussen teksthaken en moeten het volledige pad bevatten van de rootsleutel tot en met de actieve subsleutel. De naam van

Het gebruik van .reg-bestanden om wijzigingen in het register te automatiseren

929

de rootsleutel mag niet worden afgekort. (Gebruik bijvoorbeeld niet HKCU.) In figuur 26-3 ziet u slechts één sleutelnaam, maar u kunt er net zoveel hebben als u wilt. )

De standaardwaarde. Niet-gedefinieerde standaardwaarden zult u in .reg-bestanden niet tegenkomen. Gedefinieerde standaardwaarden zijn te herkennen aan het speciale teken @. Een sleutel met de standaardwaarde REG_SZ die is gedefinieerd als MyApp verschijnt dus als volgt in een .ref-bestand:

)

De waardenamen. Waardenamen moeten tussen dubbele aanhalingstekens staan, met of zonder spatietekens. Typ na de waardenaam een isgelijkteken (=). Let op: de waardenamen die in figuur 26-3 worden weergegeven, staan niet in dezelfde volgorde als die in figuur 26-4. Het .reg-bestand toont waarden in de volgorde zoals ze in het register staan. Register-editor sorteert ze echter alfabetisch om ze gemakkelijk te kunnen bewerken en op te zoeken. Als u vanuit het niets een .ref-bestand maakt, is de volgorde van de waarden niet belangrijk.

Figuur 26-3  Een .reg-bestand is een gewoon tekstbestand, dat geschikt is voor offline bewerking. Dit .reg-bestand is geëxporteerd vanuit de sleutel die wordt weergegeven in figuur 26-4

Hoofdstuk 26

“@”=”MyApp”

930

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Hoofdstuk 26

Figuur 26-4  De naam, waarden en gegevens van deze sleutel worden vastgelegd in het .reg-bestand in figuur 26-3 )

Gegevenstypen. REG_SZ-waarden krijgen geen gegevensidentificatiecode of een dubbelepunt. De gegevens komen direct na het isgelijkteken te staan. Andere gegevenstypen kunt u als volgt herkennen: Gegevenstype

Identificatiecode

REG_BINARY

Hex

REG_DWORD

dword

REG_QWORD

hex(b)

REG_MULTI_SZ

hex(7)

REG_EXPAND_SZ

hex(2)

Een dubbelepunt scheidt de identificatiecode van de gegevens. Een REG_DWORDwaarde met de naam Keyname met de waardegegevens 00000000 ziet er dus als volgt uit: “Keyname”=dword:00000000 )

REG_SZ-waarden. Gewone tekenreekswaarden moeten tussen dubbele aanhalingstekens staan. Een backslash in een tekenreeks moet worden geschreven als twee backslashes. Het pad C:\Program Files\Microsoft Office\ wordt dus bijvoorbeeld als volgt geschreven:



“C:\\Program Files\\Microsoft Office\\”

Het gebruik van .reg-bestanden om wijzigingen in het register te automatiseren

)

REG_DWORD-waarden. DWORD-waarden worden geschreven als cijfers van acht decimalen, zonder spaties of komma’s. Gebruik niet het voorvoegsel 0x.

)

De overige gegevenstypen. Alle overige gegevenstypen, zoals REG_EXPAND_SZ, REG_MULTI_SZ en REG_QWORD, worden weergegeven als lijsten met hexadecimale bytes die door komma’s worden gescheiden (twee hexadecimale cijfers, een komma, nog twee hexadecimale cijfers enzovoort). Hier ziet u een voorbeeld van een REG_MULTI_SZ-waarde:

931

\31,00,32,00,33,00,5c,00,61,00,64,00,64,00,64,00,69,00,6e,00,73,00,5c,00, \64,00,71,00,61,00,75,00,69,00,2e,00,31,00,32,00,61,00,00,00,00,00,00,00 )

Tekens voor vervolgregels. U kunt de backslash gebruiken als teken voor een vervolgregel. De REG_MULTI_SZ-waarde van hierboven is bijvoorbeeld één grote stortvloed aan bytes. Voor de leesbaarheid hebben we backslashes toegevoegd en de regels afgebroken, wat u ook kunt doen in uw eigen .reg-bestanden.

)

Regelafstand. U kunt lege regels toevoegen voor de leesbaarheid. Register-editor zal ze negeren.

)

Commentaar. Wilt u een commentaar toevoegen aan een .reg-bestand, begin de regel dan met een puntkomma.

Een .reg-bestand gebruiken om registergegevens te verwijderen .Reg-bestanden worden vaak gebruikt om bestaande registergegevens aan te passen of om nieuwe gegevens toe te voegen. Maar u kunt ze ook gebruiken om bestaande waarden en sleutels te verwijderen. Wilt u een bestaande waarde verwijderen, specificeer dan een koppelteken als de waardegegevens. Als u bijvoorbeeld een .reg-bestand gebruikt voor het verwijderen van de waarde ThumbnailSize uit de sleutel HKCU\Software \Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Explorer, voeg aan het .reg-bestand dan de volgende regels toe: [HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer] “ThumbnailSize”=-

Wilt u een bestaande sleutel wissen met alle waarden en gegevens, voeg vóór de sleutelnaam dan een koppelteken in (binnen de linkerteksthaak). Wilt u bijvoorbeeld een .regbestand gebruiken om de sleutel HKCR\.xyz\shell met alle waarden te verwijderen, dan voegt u het volgende toe aan het .reg-bestand: [-HKCR\.xyz\shell]

Hoofdstuk 26

“Addins”=hex(7):64,00,3a,00,5c,00,6c,00,6f,00,74,00,00,75,00,73,00,5c,00,

932

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Een .reg-bestand samenvoegen in het register Wilt u een .reg-bestand in het register samenvoegen vanuit Register-editor, dan opent u het menu Bestand, waarin u klikt op Importeren. Register-editor voegt de geïmporteerde gegevens toe onder de juiste sleutelnamen, waardoor bestaande waarden eventueel worden overschreven.

Hoofdstuk 26

De standaardactie voor een .reg-bestand is Samenvoegen; dat wil zeggen, samenvoegen met het register. U kunt daarom een bestand samenvoegen in het register door dit gewoon te dubbelklikken in Windows Verkenner en antwoord te geven op de bevestigingsprompt.

Figuur 26-5  Melding bij het toevoegen van informatie aan het register

Waarschuwing Omdat de standaardactie voor een .reg-bestand het samenvoegen in het register is, en u het bestand wilt bewerken, moet u er niet op dubbelklikken. Klik in plaats daarvan met de rechtermuisknop op het bestand en klik op Bewerken in het contextmenu. (Als u per ongeluk toch dubbelklikt, moet u als antwoord op de bevestigingsprompt op Nee klikken).

Werken met een register op een externe computer U kunt Register-editor gebruiken om een verbinding te maken met het register van een andere computer in het netwerk. Open het menu Bestand, klik op Verbinding maken met netwerkregister en vul vervolgens het dialoogvenster in dat dan verschijnt (zie figuur 26-6) met de naam van de computer waarmee u een verbinding wilt. Als u de naam van de computer niet weet, klikt u op Geavanceerd en klikt u vervolgens op Nu zoeken om een lijst weer te geven van computers in uw netwerk. De naam van de externe computer verschijnt in het bovenste niveau in het linkerdeelvenster, met daaronder de desbetreffende HKLM- en HKU-sleutels.

Figuur 26-6  Typ de naam van de doelcomputer in dit dialoogvenster

Nota bene Wilt u wijzigingen aanbrengen in het register van de externe computer, dan moet u zijn aangemeld met een administrator-account op zowel uw computer als op de externe computer. De service Register op afstand moet worden gestart op de externe computer, terwijl in zijn firewall een uitzondering moet worden ingeschakeld voor Extern beheer.

De bevoegdheden voor registersleutels wijzigen Standaard hebben de administrators (beheerders) en de Systeemaccount volledig controle over alle sleutels in het register. The creator/eigenaar van een bepaalde sleutel heeft de volledige controle over die sleutel. (Een gebruiker heeft bijvoorbeeld altijd de volledige controle over alle subsleutels van HKCU zolang die gebruiker is aangemeld.) In andere registercontexten verlenen de standaardbevoegdheden van een gebruiker wel leestoegang, maar dat is dan ook alles. Als u probeert een registersleutel te wijzigen waarvoor u alleen maar leestoegang hebt, toont Register-editor wel het juiste bewerkingsdialoogvenster, maar accepteert uw wijzigingen niet. U kunt wijzigingen in een individuele registersleutel en de bijbehorende subsleutels (maar niet in individuele waarden) voorkomen door de bevoegdheden voor die sleutel te bewerken. Registerbevoegdheden werken net zoals bevoegdheden die zijn toegekend aan bestanden en mappen op een NTFS-station. Voor elke account of groep kunt u volledige controle en leestoegang toestaan en toegang tot de sleutel weigeren, of speciale bevoegdheden specificeren. Wilt u bevoegdheden voor een sleutel wijzigen, dan klikt u met de rechtermuisknop op de sleutel, waarna u in het contextmenu op Machtigingen klikt. Het dialoogvenster Machtigingen, dat wordt weergegeven in figuur 26-7, lijkt erg veel op het tabblad Beveiliging in de dialoogvensters van Windows Verkenner.

933

Hoofdstuk 26

De bevoegdheden voor registersleutels wijzigen

934

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

Hoofdstuk 26

Figuur 26-7  In de meeste contexten hebben administrators de volledige controle over de gegevens die in het register zijn opgeslagen

De toegang tot Registor-editor beperken Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Op een gedeelde computer die draait onder Windows Vista kunt u besluiten dat bepaalde gebruikers geen toegang mogen hebben tot hulpprogramma’s voor het bewerken van het register. Dit kunt u doen met groepsbeleid, dat alleen beschikbaar is in de edities Business, Enterprise en Ultimate. Als u een lokaal groepsbeleid wilt specificeren, opent u de console van Groeps­ beleidsobjecteditor door gpedit.msc te typen achter een opdrachtprompt. In de consoleboomstructuur opent u Gebruikersconfiguratie\Beheersjablonen\Systeem. Dubbelklik op de instelling Geen toegang tot hulpprogramma’s voor registerbewerking en zet deze op Ingeschakeld. Waarschuwing Deze trucjes om Register-editor te vergrendelen, doen allemaal het volgende: voorkomen dat Register-editor wordt gebruikt (en dat geldt natuurlijk ook voor Reg.exe, het hulpje op de opdrachtregel). Hoewel deze handelwijze handig kan zijn om gebruikers te weerhouden van het stiekem rondsjouwen op locaties waar ze helemaal niet mogen zijn en daar zomaar wijzigingen aanbrengen, is het geen waterdichte beveiliging van het register zelf. Een vastbesloten nieuwsgierig Aagje kan nog steeds rechtstreeks in het register bezig zijn met behulp van een register-editor van derden, een script of een andere vorm van gereedschap.

De toegang tot Registor-editor beperken

935

Het is mogelijk te voorkomen dat een individuele gebruiker Register-editor gebruikt zonder terug te vallen op groepsbeleid. Als dit echter niet goed wordt gedaan, kan deze oplossing (die werkt in alle edities van Windows Vista) de verkeerde gebruiker uitsluiten en hebt u een andere administrator-account nodig om de schade te herstellen. Wilt u slechts één specifieke gebruiker uitsluiten, dan doet u het volgende (voorzichtig!): 1 Als de gebruiker van wie u de toegangsrechten wilt uitschakelen een standaardaccount heeft, moet u dit wijzigen in een administrator-account. (U moet administrator-rechten hebben om deze wijziging te kunnen aanbrengen. Gebruik niet Als administrator uitvoeren; als u dat doet, is de beperking van toepassing op de administrator, wiens geloofsbrieven u overhandigt, en niet op de beoogde gebruiker.) Meld u vervolgens aan met de persoonlijke gegevens van die gebruiker. 2 Ga in Register-editor naar HKCU\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\ Policies. 3 Selecteer de subsleutel System. Als die sleutel nog niet bestaat, moet u deze eerst maken. 4 Maak een nieuwe DWORD-waarde met de naam DisableRegistryTools en stel deze in op 1. 5 Als u de gebruiker wilt wijzigen in een standaardgebruiker, moet u zich aanmelden met uw administrator-account en de account van de betreffende gebruiker in rang terugzetten. Deze gebruiker kan Register-editor niet meer uitvoeren of een .reg-bestand samenvoegen in het register. Wilt u de wijzigingen ongedaan maken en deze gebruiker opnieuw toegang geven tot Register-editor, dan moet u het volgende doen: 1 Voer Register-editor uit via een andere administrator-account dan die welke uitgesloten is. (Als u gebruikmaakt van een standaardaccount, kiest u Als administrator uitvoeren om Register-editor te openen.) 2 Ga naar de HKLM\Software\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\ProfileList. 3 Selecteer elke subsleutel onder deze sleutel en kijk naar de waarde ProfileImagePath. Aan het eind van deze tekenreeks staat de naam van de gebruiker. Zoek de subsleutel die overeenkomt met de gebruiker voor wie u de toegang wilt herstellen; de naam van de subsleutel is de beveiligingsidentificatiecode (SID) voor die gebruikersaccount.

Hoofdstuk 26

Helaas kan deze oplossing met de instellingen van het lokaal groepsbeleid niet eenvoudig worden toegepast op één gebruiker. Het sluit alle gebruikers uit, inclusief uzelf. Wilt u weer toegang krijgen, dan moet u opnieuw een bezoek brengen aan de Groepsbeleidsobjecteditor en het beleid wijzigen in Uitgeschakeld of Niet geconfigureerd. (In een domeinomgeving kunt u een groepsbeleid specificeren op elk niveau om selectief beperkingen zoals deze toe te passen.)

936

Hoofdstuk 26  Het register bewerken

4 Selecteer de sleutel HKU\sid\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Policies\ System, waarbij sid de SID is die u in de voorgaande stap hebt geïdentificeerd. 5 Wijzig de waarde voor DisableRegistryTools in 0 en sluit Register-editor.

Het register bewerken via de opdrachtregel Hoofdstuk 26

Alle edities van Windows Vista hebben Reg.exe (soms de Console Registry Tool genoemd), een opdrachtregelprogramma waarmee u registeracties kunt uitvoeren zonder tussenkomst van Register-editor. Door de Reg.exe-opdrachten op te nemen in batchprogramma’s of scripts, kunt u activiteiten in het register automatiseren en voorwaardelijke acties ondernemen gebaseerd op de status van een lokaal register of een extern register. U kunt bijvoorbeeld een registerwaarde opvragen en vervolgens die waarde bewerken (of een andere actie ondernemen) als de gegevens aan een bepaald criterium voldoen. Vrijwel de complete functieset van Register-editor is beschikbaar in Reg.exe (met één uitzondering: de opdracht Exporteren in Reg.exe exporteert alleen .reg-bestanden in Unicode). En u kunt minstens één ding doen in Reg.exe dat u onmogelijk voor elkaar krijgt in Register-editor: het gegevenstype wijzigen van de standaardwaarde van een sleutel. Voor syntaxisinformatie over Reg.exe opent u een opdrachtpromptvenster, waar u reg / ? typt. Zoals u zult zien, is de basissyntaxis van het hulpprogramma: reg actie [parameterlijst]

waarbij actie een van de twaalf items is die staan in tabel 26-2 en parameterlijst een of meer items (de naam van een subsleutel of waarde bijvoorbeeld) relevant voor de gespecificeerde actie. U kunt aanvullende syntaxisdetails van een actie krijgen door reg operation /? te typen. Wilt u bijvoorbeeld meer weten over de manier waarop u een Queryactie moet gebruiken, dan typt u reg query /?.

Tabel 26-2  Acties in Reg.exe Actie

Effect

Add

Voegt een sleutel-, waarde- of gegevensitem toe.

Compare

Vergelijkt de ene met de andere waarde of alle waarden onder een specifieke sleutel met alle waarden onder een andere sleutel.

Copy

Kopieert een waarde of sleutel van de ene locatie in het register naar een andere.

Delete

Wist een sleutel of waarde.

Export

Exporteert een sleutel als een .reg-bestand in Unicode.

Flags

Toont of specificeert virtualisatievlaggen in het register voor subsleutels van HKLM\Software.

Import

Importeert een .reg-bestand (alleen in het lokale register).

Actie

Effect

Load

Laadt een hive-bestand in een gespecificeerde nieuwe sleutel.

Query

Geeft de gegevens die horen bij een gespecificeerde waarde of bij alle waarden van een gespecificeerde sleutel.

Restore

Laadt een hive-bestand in een bestaande sleutel, waarbij die sleutel wordt overschreven.

Save

Maakt een hive-bestand.

Unload

Haalt een hive-bestand uit een gespecificeerde sleutel.

Er zijn enkele richtlijnen met betrekking tot de syntaxis van Reg.exe die u in de gaten moet houden: )

Reg.exe vereist dat u de namen van rootsleutels afkort. Gebruik bijvoorbeeld HKLM en niet HKEY_LOCAL_MACHINE.

)

Als er in een sleutel- of waardenaam spaties staan, moet u de naam tussen dubbele aanhalingstekens plaatsen.

)

Als u een Reg.exe-opdracht opneemt in een batchprogramma en er in die opdracht een omgevingsvariabele staat, moet u de variabelennaam tussen twee paar procenttekens plaatsen en niet tussen één paar procenttekens. Anders zou de opdrachtinterpreter de variabelennaam voluit zetten voordat deze wordt doorgegeven aan Reg. exe.

Alle Reg.exe-acties versturen Errorlevel-waarden die kunnen worden getest in batchprogramma’s. Voor alle acties, met uitzondering van Compare, zijn deze waarden 0 als de actie succes heeft en 1 als deze geen succes heeft. Compare geeft 0 als de actie succesvol is en alle vergeleken waarden identiek zijn, 1 als de actie geen succes heeft of 2 als de actie succesvol is en er afwijkingen zijn geconstateerd in de vergeleken waarden. Zie hoofdstuk 30 voor meer informatie over batchprogramma’s.

937

Hoofdstuk 26

Het register bewerken via de opdrachtregel

Deel V Geavanceerd systeem­ onderhoud Hoofdstuk 27 Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer Hoofdstuk 28 Schijven en stations beheren Hoofdstuk 29 De toegang tot bestanden en mappen beheren Hoofdstuk 30 Windows Vista automatiseren Hoofdstuk 31 Geavanceerd beveiligingsbeheer

27 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Geavanceerde beveiliging/ beheer in Internet Explorer Werken met de Beveiligingsmodus  942 Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken  945 Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software  950 Invoegtoepassingen installeren, verwijderen en voorkomende problemen oplossen  961 Wat doen we met cookies?  963 De cache en geschiedenis van Internet Explorer ­beheren  971 Aanstootgevende inhoud blokkeren  973 Afgekeurde websites blokkeren  975 Instellingen van Internet Explorer opslaan en toepassen  976

Al eerder in dit boek hebben we het gehad over de functies en mogelijkheden van Internet Explorer 7 en uitgelegd hoe u de functies waarmee u dagelijks aan de slag gaat, moet gebruiken en aan uw wensen aanpassen. In dit hoofdstuk gaan we wat dieper op in op de functies die de beveiliging online verbeteren. De basis van de beveiliging van Internet Explorer in Windows Vista is zijn consequente gebruik van bevoegdheden in Windows om te kunnen beperken wat webpagina’s en aanvullende toepassingen kunnen doen. Dit veiligheidsnet onder het browservenster noemen we de Beveiligde modus. In dit hoofdstuk leggen we uit hoe de Beveiligingsmodus de potentieel gevaarlijke aanvullende software onschadelijk maakt door de toegang te beperken tot systeembestanden en door de bestanden die ze opslaan of maken door te sturen naar vergrendelde virtuele locaties. We vinden dat de geringe overlast

942

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

die inherent is aan de Beveiligingsmodus verregaand gecompenseerd wordt door het positieve effect op de beveiliging van uw systeem. Vandaar dat het verstandig is de Beveiligingsmodus ingeschakeld te laten. Een heel kleine minderheid van gebruikers van Windows Vista vindt dat de Beveiligingmodus een probleem veroorzaakt dat niet eentwee-drie kan worden opgelost (zoals het feit dat het niet mogelijk is een op maat gemaakte aanvullende toepassing (add-on) uit te voeren.) Alleen voor deze kleine groep leggen we uit hoe de Beveiligingsmodus kan worden uitgeschakeld. Net als in de voorgaande versies van het programma gebruikt Internet Explorer 7 beveiligingszones om groepen instellingen op te slaan en toe te passen. Onbekendheid met de verschillen tussen gedragingen die in elke beveiligingszone wel zijn toegestaan en welke niet is een cruciaal aspect van uw eigen beveiliging en de beveiliging van andere gebruikers van uw computer. In dit hoofdstuk nemen we elk van de standaardbeveiligingszones nader onder de loep en leggen uit hoe u de bevoegdheden kunt wijzigen om uw eigen beveiligingszones te maken. Hoofdstuk 27

Edities Alle gereedschappen en technieken die we in dit hoofdstuk beschrijven, zijn beschikbaar in alle edities van Windows Vista.

Werken met de Beveiligingsmodus Het gebruik van een webbrowser stelt u bloot aan speciale beveiligingsrisico’s. Door op een koppeling in een e-mail te klikken of door het foutief typen van een webadres kunt u ineens op een site terechtkomen met vijandige scripts of code die kan worden gedownload en die de controle over uw systeem kan overnemen. Teneinde u te beschermen tegen deze bedreigingen wordt Internet Explorer in Windows Vista uitgevoerd in de Beveiligingsmodus. Deze speciale modus, die actief is in alle beveiligingszones in Internet Explorer met uitzondering van de zone Vertrouwde websites, maakt een nuttig gebruik van een uitgebreide reeks verbeterde beveiligingsopties in Windows Vista. Wanneer de Beveiligingsmodus is ingeschakeld (de standaardinstelling) wordt Internet Explorer uitgevoerd met strikt beperkte bevoegdheden. Het effect van deze beperkingen is te voorkomen dat een website programma’s installeert en systeeminstellingen wijzigt zonder uw toestemming. In Windows Vista worden processen uitgevoerd met integriteitsniveaus, die zijn gedefinieerd door de functie Verplichte integriteitscontrole. Internet Explorer in de Beveiligingsmodus wordt uitgevoerd met het bevoegdheidsproces Laag. Daarmee wordt voorkomen dat Internet Explorer naar locaties in het bestandssysteem of het register schrijft die een hoger bevoegdheidsniveau vereisen. De informatie die heen en weer wordt gestuurd tussen processen van verschillende integriteitsniveaus is in de Beveiligingsmodus ook beperkt. Invoegtoepassingen als ActiveX-besturingselementen en

Werken met de Beveiligingsmodus

943

werkbalken worden in hetzelfde Laag-proces uitgevoerd, waardoor ze alleen toegang hebben tot die gebieden die specifiek in het leven zijn geroepen voor de opslag van potentieel onveilige gegevens en programma’s.

)

Cache. %LocalAppData%\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Low

)

Temp. %LocalAppData%\Temp\Low

)

Cookies. %AppData%\Microsoft\Windows\Cookies\Low

)

Geschiedenis. %LocalAppData%\Microsoft\Windows\History\Low

Windows Vista maakt ook virtuele mappen aan om daarin bestanden op te slaan die Internet Explorer probeert op te slaan in beveiligde locaties. In plaats dat ze ervoor zorgen dat een invoegtoepassing er niet in slaagt een gegevensbestand weg te schrijven naar mappen in Program Files of Windows, stuurt Windows stilletjes de schrijfhandeling door naar een virtueel equivalent. Het programma blijft actief, in de waan dat het het bestand naar een systeemlocatie heeft weggeschreven en zich daarbij niet realiseert dat de gegevensbestanden in werkelijkheid zijn terechtgekomen in een verborgen virtuele map die een schaduwkopie is van het echte pad en dat is opgeslagen in de map Temporary Internet Files. Op dezelfde manier wordt elke poging om gegevens naar het register weg te schrijven doorgestuurd naar een gebied met lage integriteit in het register. Wat gebeurt er wanneer Internet Explorer deze gevirtualiseerde bestanden wil lezen? Een broker proces onderschept de actie en vraagt om uw toestemming alvorens verder te gaan. Dit is een belangrijk principe in de Beveiligingsmodus. Wanneer voor een actie een hoger bevoegdheidsniveau nodig is, zoals een ActiveX-installatie of een poging een bestand op te slaan, moet een broker proces in gang worden gezet. Het gevolg is dat Windows een dialoogvenster Gebruikersaccountbeheer opent voordat het proces doorgang kan vinden. De Beveiligingsmodus wijzigt fundamenteel de manier waarop toepassingen in Windows wederzijds reageren met Internet Explorer. Toepassingen die niet zijn ontworpen voor deze nieuwe omgeving kunnen zich op onverwachte manieren gedragen. Om de kans op het ontstaan van problemen in dergelijke situaties te verkleinen, biedt Internet Explorer een compatibiliteitslaag waardoor de toepassingen die zijn bedoeld voor eerdere versies van Internet Explorer kunnen werken in de nieuwe omgeving die Beveiligingsmodus heet. Bij zeldzame gelegenheden kan de Beveiligingsmodus er de oorzaak van zijn dat een toepassing of website niet goed zijn werk kan doen. Als alle pogingen om de incompatibiliteit te omzeilen mislukken, kunt u de Beveiligingsmodus voor de actieve zone

Hoofdstuk 27

Achter de coulissen maakt Windows Vista een set mappen en bestanden aan die kunnen worden gebruikt in Internet Explorer in de Beveiligingsmodus. Deze mappen en bestanden delen hetzelfde lage bevoegdheidsniveau als Internet Explorer. Vier van deze mappen met de Laag-specificatie bevatten bestanden die door de browser in de dagelijkse praktijk worden gebruikt. Dit zijn:

944

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

uitschakelen. We raden u deze maatregel ten sterkste af. Als u er echt niet onderuit komt, adviseren we de Beveiligingsmodus opnieuw in te schakelen zodra de activiteit die daarmee een conflict heeft, is beëindigd. Volg deze stappen uit om de Beveiligingsmodus voor de actieve zone uit te schakelen: 1 Klik in Internet Explorer in het menu Extra en klik vervolgens op Internetopties. 2 Klik op het tabblad Beveiliging en schakel het selectievakje Beveiligingsmodus inschakelen uit. 3 Klik op OK om door te gaan en het dialoogvenster Internetopties te sluiten. Windows geeft de waarschuwing dat de huidige internetinstellingen het risico voor uw computer verhogen. Klik op OK om door te gaan.

Hoofdstuk 27

Figuur 27-1  Deze instellingen vormen een risico Wanneer de Beveiligingsmodus uit staat, krijgt u bij elke webpagina die u opent een waarschuwing te zien in de informatiebalk (zie figuur 27-2). Wilt u de Beveiligingsmodus weer inschakelen, dan klikt u op de informatiebalk en vervolgens op Beveiligingsinstellingen openen. Schakel het selectievakje Beveiligingsmodus inschakelen in, klik op OK en sluit vervolgens eerst Internet Explorer, waarna u het opnieuw opent.

Figuur 27-2  De informatiebalk waarschuwt u als de Beveiligingsmodus voor de actieve zone op dit moment is uitgeschakeld

Nog een methode om voor een specifieke website de Beveiligingsmodus te omzeilen, is de desbetreffende website toe te voegen aan de zone Vertrouwde websites, waar de Beveiligingsmodus niet actief is. We drukken u echter op het hart heel voorzichtig te zijn voordat u uw toevlucht neemt tot deze techniek. Als u een site toevoegt aan de zone Vertrouwde websites, activeert u allerlei potentieel riskante gedragingen en het is al heel gemakkelijk te vergeten een site te verwijderen uit de zone Vertrouwde websites als u daarmee klaar bent. Deze oplossing werkt goed voor bedrijfsnetwerken, waar de achterhaalde functionaliteit van de wat oudere toepassingen niet werkt in de Beveiligingsmodus.

Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken

945

Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken De beveiligingszones in Internet Explorer zijn belangrijke elementen bij het bladeren door het web en internet zonder dat u bang hoeft te zijn dat er qua beveiliging iets misgaat. Standaard zijn alle websites die u bezoekt toegewezen aan de Internetzone, terwijl Internet Explorer de acties op sites in de Internetzone drastisch beperkt. Als u zich zorgen maakt over beveiliging, kunt u beveiligingszones zelfs nog beter vergrendelen als u dat wilt.

)

In de Internetzone vindt u alle sites die nog niet behoren tot een andere categorie.

)

De Lokale intranetzone is bestemd voor sites op uw lokale netwerk, die altijd achter een firewall zitten. Nota bene Normaliter heeft de Lokale intranetzone minder beperkingen dan de Internetzone. In een standaardinstallatie van Windows Vista zijn deze instellingen echter uitgeschakeld, terwijl de Lokale intranetzone dezelfde instellingen heeft als de Internetzone. De eerste keer dat u een pagina opent vanuit een intranetlocatie, wordt u gevraagd de intranetinstellingen te versoepelen. In het algemeen moet u deze instellingen op hun standaardniveau laten staan, tenzij u op een intranet ActiveX-besturingselementen uitvoert en de extra functionaliteit nodig hebt die hoort bij de versoepelde instellingen.

)

Met de zone Vertrouwde websites (leeg na een schone installatie van Windows) kunt u websites specificeren waar u bepaalde acties toestaat (zoals het uitvoeren van ActiveX-besturingselementen of scripts) die u niet toestaat op andere websites die u minder vertrouwt. De zone Vertrouwde websites is de enige zone waar de Beveiligingsmodus van Internet Explorer is uitgeschakeld.

)

Via de zone Websites met beperkte toegang (ook leeg na een schone installatie) kunt u websites specificeren waarop u specifiek geen acties toestaat die anders wel geoorloofd zouden zijn. Dit is de standaardzone voor e-mail die vormgegeven is met HTML en die u leest met Microsoft Outlook of Windows Mail.

De invloed van beveiligingszones op de manier waarop u browst Als u met Internet Explorer een webpagina opent, kijkt Windows welke beveiligingszone aan die pagina is toegekend en past vervolgens beperkingen toe op die pagina, gebaseerd op de instellingen voor die zone. In eerste instantie worden websites waarmee u intern verbinding zoekt (dat wil zeggen: de websites van uw eigen bedrijf, die u opent via een intranetverbinding) automatisch toegekend aan de zone Lokaal intranet, en als

Hoofdstuk 27

Standaard kunt u in Internet Explorer werken met vier beveiligingszones:

946

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

u ervoor kiest intranetinstellingen in te schakelen, krijgt de zone Lokaal intranet beveiligingsinstellingen op het niveau ‘normaal-laag’. Alle andere websites op het internet worden op een grote hoop gegooid in de Internetzone, die beveiligingsinstellingen krijgt op het niveau ‘normaal-hoog’. Als u over internet surft en een website tegenkomt die u onvoorwaardelijk vertrouwt, kunt u die website naar de zone Vertrouwde websites verplaatsen. Internet Explorer past standaard op de zone Vertrouwde websites beveiligingsinstellingen van het niveau ‘normaal’ toe. Als u een website ontdekt waar verhoogde waakzaamheid geboden is, kunt u die website naar de zone Websites met beperkte toegang verplaatsen. De beveiligingsinstellingen die hier van toepassing zijn, worden geclassificeerd als ‘hoog’.

Websites aan een zone toevoegen

Hoofdstuk 27

Wilt u de zone wijzigen waarin een website zich bevindt of wilt u de ­ beveiligings­­in­s­tellingen opnieuw configureren die bij een zone horen, dan gebruikt u het tabblad Beveiliging in het dialoogvenster Internetopties (klik op Extra, Internetopties en vervolgens op het tabblad Beveiliging), dat wordt weergegeven in figuur 27-3. Zoals u in de figuur kunt zien, gebruikt Internet Explorer een ander pictogram om elke zone aan te geven.

Figuur 27-3  Gebruik dit dialoogvenster om websites toe te voegen aan specifieke zones of de beveiligingsinstellingen te wijzigen die bij een zone horen

Wanneer u een bezoek brengt aan een website, verschijnen het pictogram en de naam van de zone aan de rechterkant van de statusbalk (zie figuur 27-4).

Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken

947

Figuur 27-4  Het pictogram voor de zone Wilt u een website toevoegen aan de zone Vertrouwde websites of Websites met beperkte toegang, dan doet u het volgende: 1 Selecteer Vertrouwde websites of Websites met beperkte toegang op het tabblad Beveiliging in het dialoogvenster Internetopties (weergegeven in figuur 27-3).

Hoofdstuk 27

2 Klik op Websites. U krijgt het dialoogvenster Vertrouwde websites te zien (of een dat daarop lijkt als u Websites met beperkte toegang hebt geselecteerd).

Figuur 27-5  Het dialoogvenster Vertrouwde websites 3 De URL voor de actieve website verschijnt in het vak Deze website aan de zone toevoegen. Bewerk of vervang eventueel deze waarde en klik vervolgens op Toevoegen. Per definitie is de zone Beveiligde websites het meest geschikt om te gebruiken met veilige sites, waarin u al veel vertrouwen hebt en waarvan u weet dat deze website legitiem is. Vandaar dat de standaardinstellingen voor deze zone vereisen dat Internet Explorer gaat controleren of de server van de website veilig is (met andere woorden: dat de URL begint met https:) voordat een verbinding wordt gemaakt. Als u een niet-SSL-website aan de lijst wilt toevoegen, moet u het selectievakje onder in het dialoogvenster Vertrouwde websites uitschakelen. (Nadat u de website hebt toegevoegd, kunt u het selectievakje opnieuw inschakelen.) Als u een domein (bijvoorbeeld www.microsoft.com) toevoegt aan een van deze zones, worden alle URL’s in dit domein toegewezen aan de zone die u hebt geselecteerd. Standaard plaatst Internet Explorer het volgende in de zone Lokaal intranet: )

alle intranetwebsites die u niet hebt verplaatst naar de zone Vertrouwde websites of Websites met beperkte toegang;

)

alle websites die uw proxyserver links laten liggen, als u tenminste zo’n server hebt;

948

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

)

alle netwerkservers die worden benaderd via netwerkpaden (\\server_naam); Nota bene De URL’s http://microsoft.com en www.microsoft.com staan niet per se in hetzelfde domein. Als u alle mogelijke pagina’s voor een domein wilt toevoegen aan een beveiligingszone, moet u alle mogelijkheden overwegen. Wilt u alle mogelijke pagina’s toevoegen aan een specifiek domein, dan moet u alleen de domeinnaam van het hoogste niveau typen (microsoft.com) en het voorvoegsel weglaten.

Als u een of meer van deze categorieën wilt verwijderen (zodat de desbetreffende categorie zich voegt bij de Internetzone), selecteert u Lokaal intranet in het dialoogvenster Internetopties, waarna u op Websites klikt. U krijgt dan het dialoogvenster van figuur 27-6 te zien. Schakel de juiste selectievakjes uit. Hoofdstuk 27

Figuur 27-6  De instellingen opgeven voor Lokaal intranet Wilt u een website toevoegen aan de zone Lokaal intranet, dan klikt u op de knop Geavanceerd. Typ vervolgens de URL van de website en klik op Toevoegen.

De beveiligingsinstellingen van een zone wijzigen Elke website die in een beveiligingszone wordt gezet, heeft dezelfde bevoegdheden en beperkingen als alle overige websites in die zone. Als u dus de globale beveiligingsinstellingen van die zone wijzigt, wijzigt u in feite de beveiligingsinstellingen voor de overige websites in die zone. U kunt de beveiligingsinstellingen voor een zone wijzigen in een van de voorgedefinieerde groepen door de volgende stappen uit te voeren: 1 Klik in het tabblad Beveiliging in het dialoogvenster Internetopties (dat in figuur 27-3 wordt weergegeven) op het pictogram van de zone die u wilt aanpassen. 2 Klik in het dialoogvenster Beveiligingsniveau voor deze zone op de knop Standaardniveau om een (verticale) schuifregelaar te openen (vaak is deze al zichtbaar in het venster).

Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken

949

Waarschuwing Als u al eerder wijzigingen hebt aangebracht in de beveiligingsinstellingen voor een bepaalde zone, worden deze instellingen verwijderd zodra u op Standaardniveau klikt. Hebt u specifieke wijzigingen aangebracht om een programma of website correct te laten werken, vergeet dan niet die instellingen te noteren, zodat u ze opnieuw kunt toepassen nadat u de overige beveiligingsinstellingen hebt gewijzigd.

Als u de instellingen voor een zone precies op elkaar wilt afstemmen, of alle bijzonderheden over het huidige niveau van de instellingen wilt lezen, klikt u op Aangepast niveau. In het dialoogvenster Beveiligingsinstellingen, dat dan verschijnt (zie figuur 27-7) kunt u de optieknoppen gebruiken om de individuele instellingen aan te passen.

Figuur 27-7  Voor de meeste beveiligingsinstellingen kunt u kiezen tussen Uitschakelen, Inschakelen en Vragen (of Prompt)

Als u de instellingen van een beveiligingszone aan uw wensen hebt aangepast en met een hele schone lei wilt beginnen, open dan het dialoogvenster Beveiligingsinstel­ lingen, kies een voorgedefinieerd niveau in de lijst Opnieuw instellen en klik vervolgens op Instellen.

Hoofdstuk 27

3 Schuif de regelaar omhoog om striktere veiligheidsmaatregelen toe te passen, of omlaag als u wat soepeler wilt zijn. Terwijl u de schuifregelaar van niveau naar niveau verplaatst, krijgt u aan de rechterkant van de schuifregelaar een samenvatting te zien van het huidige niveau van de instellingen.

950

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software Met de komst van Windows Firewall, de Beveiligingsmodus van Internet Explorer en Windows Defender is het veel eenvoudiger geworden ongewenste software van uw computer te weren en te verwijderen als deze toch onverhoopt geïnstalleerd wordt. Het gebruik van een antivirusprogramma en een gezond surfgedrag helpen het veiligheidsen beveiligingsniveau op een hoog niveau te brengen. In deze paragraaf nemen we een paar van de beste handelwijzen onder de loep, waarmee u uw computer kunt vrijwaren van ongewenste software.

Te vertrouwen of niet te vertrouwen?

Hoofdstuk 27

Microsoft biedt een digitale-handtekeningtechnologie, Authenticode genaamd, die kan worden gebruikt als garantie dat een uitvoerbaar item ook afkomstig is van de uitgever van wie het wordt verondersteld te komen en dat het niet is gewijzigd, opzettelijk of anderszins, sinds de uitgever het uit handen gaf. De digitale handtekening verifieert elke bit van het ondertekende bestand door het te vergelijken met een hashwaarde. Als zelfs het kleinste bitje in het bestand is gewijzigd, valt de vergelijking verkeerd uit en is de handtekening ongeldig. Windows Vista blokkeert de installatie van alle code die een ongeldige handtekening heeft; per definitie betekent dit dat het programmabestand besmet is (omdat het waarschijnlijk is beschadigd tijdens het downloaden) of dat ermee is geknoeid. Een digitale handtekening is nog geen garantie dat het ondertekende item gezond en goedgezind is. Het is alleen maar een bevestiging van het feit dat de bits die u op het punt staat te downloaden authentiek afkomstig zijn van een bepaalde uitgever en dat er onderweg naar u niet mee is geknoeid. Het is echter wijsheid om een niet-ondertekend item, of een item zonder een geldige handtekening, als een potentiële bedreiging te behandelen. Als we ervan uitgaan dat de handtekening geldig is, kunt u de informatie in die handtekening gebruiken om nog een afweging te maken vertrouwt u de persoon of het bedrijf dat de handtekening aan het bestand heeft gekoppeld? Als de uitgever een goede reputatie heeft en in het Beveiligingswaarschuwingsbericht wordt vermeld dat het item digitaal is ondertekend, moet u vervolgens voor uzelf uitmaken hoeveel vertrouwen u in de uitgever hebt. Normaliter kiest u er zelf voor of een ondertekend item wel of niet moet worden geïnstalleerd op individuele basis. Maar u kunt ook aangeven dat u een bepaalde uitgever vertrouwt en automatisch zijn software laten installeren zonder dat u daarom wordt gevraagd. Of u kunt besluiten dat de uitgever van een bepaald programma onbetrouwbaar is en dat u onder geen enkele voorwaarde producten van die uitgever op uw computer wilt installeren. Wilt u de installatie van invoegtoepassingen van een bepaalde uitgever blokkeren, dan moet u eerst een ondertekend uitvoerbaar bestand van die uitgever downloaden en uitvoeren of een bezoek brengen aan een pagina die probeert een ondertekend ActiveX-

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software

951

besturingselement te installeren. Als u een ActiveX-besturingselement wilt blokkeren, doet u het volgende: 1 De informatiebalk moet u waarschuwen dat de website een ActiveX-besturings­ element wil installeren. Klik op de informatiebalk en klik vervolgens in het menu op ActiveX-besturingselement installeren. Deze handeling roept de Internet Explorer-invoegtoepassing Installer aan, waarvoor de toestemming van een administrator nodig is om te kunnen worden uitgevoerd: )

Als u een account in de Administrators-groep hebt, klik dan op Doorgaan in het dialoogvenster Gebruikersaccountbeheer.

)

Als u onder een Standaardaccount werkt, typt u de gebruikersnaam van een administrator en het wachtwoord in het dialoogvenster Gebruikersaccount­beheer.

Hoofdstuk 27

2 Klik op Meer opties om het dialoogvenster met drie opties uit te breiden.

Figuur 27-8  Wilt u deze software installeren? 3 Kies de optie Nooit software van installeren en klik op Niet installeren. Nadat u deze keuze hebt gemaakt, zal Internet Explorer u te allen tijde laten weten wanneer u een website bezoekt die probeert software te installeren of te gebruiken die afkomstig is van de uitgever die u niet vertrouwt. In de statusbalk verschijnt een pictogram voor Invoegtoepassingen beheren, rechtsonder in het browservenster. Bovendien wijst een schermtip u erop dat een invoegtoepassing of een programma is uitgeschakeld of geblokkeerd.

Figuur 27-9  De invoegtoepassing is uitgeschakeld

952

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Wilt u een uitgever uit de lijst met Niet vertrouwde uitgevers verwijderen, kies dan Internetopties in het menu Extra in Internet Explorer. Klik op het tabblad Inhoud op Certificeringsinstanties. Klik op het tabblad Niet-vertrouwde uitgevers, selecteer de naam van de uitgever en klik op Verwijderen. Waarschuwing Verwijder nooit de twee vermeldingen voor Microsoft Corporation uit de lijst met Niet-vertrouwde uitgevers. Zoals de tekst in de kolom Beschrijvende naam al aangeeft, zijn beide vermeldingen certificaten die verscheidene jaren geleden werden uitgegeven aan een onbetrouwbare bron en zijn ondertekend met het mastercertificaat van Microsoft. De herroeping betekent dat een onverlaat deze nepcertificaten nooit kan gebruiken om een virus of een Trojan horse te installeren dat lijkt te zijn gepubliceerd door Microsoft.

Hoofdstuk 27

Potentieel onveilige downloads blokkeren Gebaseerd op een onderzoek van crashes dat is verzonden via het hulpprogramma Onliner Crash Analysis in Windows XP concludeerde Microsoft dat ruwweg de helft van de gerapporteerde ongelukjes in het Windows-besturingssysteem die plaatsvonden gedurende deze onderzoeksperiode rechtstreeks was terug te voeren op wat het noemt ‘deceptive software’ (ofwel misleidende software). Zoals we verderop in deze paragraaf zullen bespreken, vormen spyware, adware en andere identieke soorten onfrisse typen software een belangrijke risicofactor. Hoe komt misleidende software eigenlijk op een computer terecht? De eenvoudigste weg is ook de meest directe. U klikt op een webpagina of in een e-mailbericht, dat rechtstreeks leidt naar een uitvoerbaar bestand. Een advertentie maakt bijvoorbeeld een hoop tamtam over gratis beschikbare programma’s en stopt de koppeling misschien zelfs stiekem in een pop-upvenster dat eruitziet als een waarschuwingsdialoogvenster dat door Windows is gegenereerd. Wanneer een naïeve computergebruiker op de advertentie klikt, biedt het programma aan zich te installeren als ActiveX-besturings­ element via een Authenticode-dialoogvenster, dat heel gemakkelijk kan worden aangezien voor een officieel goedkeuringsstempel van Windows. In bepaalde gevallen installeert de installatieroutine voor een programma stiekem in de achtergrond nog wat extra programma’s. Toen we bijvoorbeeld een algemeen gebruikt programma voor het uitwisselen van muziek installeerden in een vorige versie van Windows, merkten we dat samen met het hoofdprogramma ook vier goed verborgen invoegtoepassingen werden geïnstalleerd. Dit had tot gevolg dat we veel meer last kregen van pop-upadvertenties en dat er wijzigingen waren opgetreden in de manier waarop de browser omging met zoekacties en foutief getypte URL’s. De gemeenste typen misleidende software proberen altijd misbruik te maken van gaten in de beveili-

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software

953

Spyware? Adware? Wat is het verschil?

Afhankelijk van de manier waarop een bepaald programma of invoegtoepassing werkt, wordt er vaak naar verwezen met een aantal speciale termen: )

Spyware is de term die wordt gebruikt voor de beschrijving van programma’s die informatie verzamelen over u en uw surfgedrag zonder uw medeweten en zonder uw toestemming. Deze programma’s kunnen die informatie opslaan en gebruiken deze om het gedrag van uw computer te beïnvloeden, of ze kunnen gegevens sturen naar de softwareontwikkelaar of naar derden.

)

Adware verwijst naar een klasse programma’s die advertenties weergeven, gewoonlijk in pop-upvensters, op het bureaublad of in het browservenster. Deze programma’s bevatten vaak op spyware lijkende functies, zoals het controleren van uw bewegingen op internet, zodat ze advertenties kunnen aanbieden die zogenaamd alleen uw belangen op het oog hebben.

)

Home-page hijackers zijn scripts of programma’s die uw browser­ instellingen zodanig aanpassen dat uw standaardhomepage wordt gewijzigd. Dit soort wapenfeiten beïnvloedt vaak ook de zoekinstellingen. Sommige zich met name schandelijk gedragende zondaars wijzigen het register of plaatsen bestanden op de besmette computer die de gebruiker de mogelijkheid ontnemen om deze instellingen te wijzigen. De nieuwe homepage wordt vaak vermomd als een portaal van een website of een legitieme zoekpagina, hoewel sommige van deze programma’s in deze categorie het slachtoffer naar pornosites brengen.

In alledrie categorieën spruit het motief voor het besmetten van uw computer voort uit geldelijk gewin, waarbij de eigenaar van het programma geld krijgt voor de verwijzingen naar webpagina’s die afkomstig zijn van het stiekem geïnstalleerde programma.

Hoofdstuk 27

Helaas is er weinig standaardisatie in het gebruik van termen en beschrijvingen wanneer u artikelen leest over onveilige of ongewenste software. In sommige bronnen wordt het woord spyware gebruikt als een grote vlag die de lading dekt als het gaat om zelfs de meest onschuldige browserinvoegtoepassingen. In dit boek gebruiken we de term misleidende software als we verwijzen naar een uitgestrekt continuüm aan programma’s, scripts en browserinvoegtoepassingen, die altijd worden geïnstalleerd zonder volledige opening van zaken te geven over de manier waarop ze werken. Programma’s in deze categorie hinderen legitieme verzoeken om informatie via bepaalde websites en, in extreme gevallen, belemmeren ze het opstarten van de computer zelf. Sommige ontwikkelaars doen er alles aan om het feit te verbergen dat hun programma is geïnstalleerd en maken het verwijderen daarvan zo lastig mogelijk.

954

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Andere voorbeelden van misleidende software (minder bekend maar veel gevaarlijker) zijn de dialers, die een computer zodanig configureren dat er ongevraagd (vaak heel dure) inbelverbindingen worden aangemaakt, en Trojan horse, waarmee een inbreker de controle over een besmette computer kan overnemen en deze computer gebruikt om andere computers aan te vallen of spam door te sturen.

ging om zichzelf automatisch te installeren, zonder uw goedkeuring of zelfs zonder uw medeweten.

Hoofdstuk 27

Het is dus absoluut geen verrassing dat de makers van dergelijke software alle soorten trucjes uit de kast halen om u te misleiden, te bedriegen om u zover te krijgen hun handeltje te installeren, door de voordelen van hun programma’s overdreven aan te prijzen en het ongewenste gedrag van die software te verbloemen of zelfs te verzwijgen. Iemand met een basiskennis van de beveiligingsproblematiek van een computer, heeft er alleen maar belang bij ervoor te zorgen dat tijdens het surfen alles wat er wordt gedownload veilig is (voor zover dat mogelijk is) en dat elk potentieel ongewenst gedrag aan het licht komt. Als u een computer of netwerk deelt met naïeve computergebruikers van wie redelijkerwijs niet kan worden verwacht dat ze in staat zijn consequent onveilige software te weigeren, moet uw allereerste doelstelling zijn te voorkomen dat ze potentieel verwarrende keuzen moeten maken. Zie de paragrafen Stopping Spyware with Windows Defender en Wormen en ­virussen blokkeren met een antivirusprogramma, in hoofdstuk 10, voor meer informatie over de manier waarop spyware en dat soort zaken een halt kan worden toegeroepen.

Uitvoerbare bestanden downloaden Met elke volgende nieuwe versie van Windows (waarbij we Windows XP Service Pack 2 meerekenen als nieuwe versie) wordt het aantal beschermende lagen tussen uw computer en vijandige code steeds groter. Als u in Windows Vista op een koppeling klikt die rechtstreeks verwijst naar een uitvoerbaar programmabestand, toont Windows een dialoogvenster met een beveiligingswaarschuwing, zoals dat in figuur 27-10. Als u op Uitvoeren klikt, zal Windows het bestand downloaden naar een tijdelijke locatie en, zodra de download voltooid is, onmiddellijk het uitvoerbare programma starten alsof u daarop zelf had dubbelgeklikt.

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software

955

Figuur 27-10  De eerste van twee beveiligingswaarschuwingen die verschijnen bij het

Als u op Opslaan klikt, kunt u het bestand downloaden naar een map op de harde schijf (de standaardlocatie is de map Downloads in uw gebruikersprofiel). Nadat het bestand is gedownload, kunt u in het dialoogvenster Downloaden voltooid op de knop Uitvoeren of op Map openen klikken om Windows Explorer te openen, de inhoud tonen van de map waarin u het bestand hebt opgeslagen en dubbelklikken op het bestand. Wat er vervolgens gebeurt, hangt af van het type bestand en of het bestand wel of niet digitaal is ondertekend. )

Als het gedownloade bestand niet uitvoerbaar is, krijgt u een waarschuwings­ dialoogvenster te zien, waarin u wordt gevraagd of u wilt dat het programma dat bij dat type bestand hoort het gedownloade bestand opent (zie figuur 27-11).

Hoe weet u dat een programma veilig is? Als een uitvoerbaar bestand geen digitale handtekening heeft, is het niet mogelijk om definitief aan te geven of het wel of niet veilig is. Als dat het geval is, kunt u nooit voorzichtig genoeg zijn. Uit onze ervaring kunt u de balans in uw voordeel laten uitslaan door uw gezonde verstand te gebruiken. Zorg ervoor dat het gedownloade bestand afkomstig is van een bron die kan worden geverifieerd. Gebruik uw favoriete zoekprogramma om te zoeken naar klachten over het programma of de uitgever (vergeet niet te zoeken op het web en in populaire nieuwsgroepen MSN-families (www.vista-io.com/2703) en Google-groepen (http:// groups.google.com)) en installeer pas iets als u voor uzelf weet dat u alle gerapporteerde problemen zelfstandig kunt oplossen als ze zich op uw pc mochten voordoen. Vergeet niet alle gedownloade bestanden vóór de installatie te scannen op virussen en spyware. Maak ten slotte een herstelpunt voor Systeemherstel voordat u software gaat installeren, zodat u de configuratiewijzigingen ongedaan kunt maken als u toch niet tevreden bent over de installatie.

Hoofdstuk 27

downloaden en installeren van een programma in Internet Explorer

956

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Figuur 27-11  Toestaan dat een website een programma opent

Hoofdstuk 27

U kunt wel of niet aan het verzoek voldoen. Als u op Toestaan klikt en de optie Niet opnieuw de waarschuwing voor dit programma weergeven selecteert, wordt uw keuze opgeslagen en toegepast op alle nieuwe voorbeelden van dit type inhoud. Als u op Niet toestaan klikt, negeert Windows deze optie, zelfs als u die selecteert. )

Als het gedownloade bestand een niet-ondertekend uitvoerbaar bestand is, krijgt u een tweede dialoogvenster met een beveiligingswaarschuwing te zien wanneer u probeert het uit te voeren.

Het tweede dialoogvenster met een beveiligingswaarschuwing vraagt u aan te geven of u een programma van een niet-vertrouwde uitgever wel of niet wilt uitvoeren.

Figuur 27-12  Het tweede venster vraagt of u een programma van een niet-vertrouwde uitgever wilt uitvoeren )

Als het gedownloade bestand een ondertekend uitvoerbaar bestand is, krijgt u een dialoogvenster Gebruikersaccountbeheer op uw scherm, dat u verplicht een en ander als administrator uit te voeren om door te kunnen gaan (zie figuur 27-13).

De kleur van het Windows-beveiligingspictogram in elk dialoogvenster dat verband houdt met beveiliging geeft aan of het programma wel of niet digitaal is ondertekend. Een rood pictogram betekent een niet-ondertekend programma, terwijl een geel pictogram een ondertekend programma aanduidt. (Niet-uitvoerbare bestanden worden aan-

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software

957

geduid door een blauw pictogram.) Als u er zeker van bent dat het programma veilig is, kunt u doorgaan met de installatie.

ActiveX onder controle houden

Hoofdstuk 27

ActiveX-besturingselementen zijn kleine programma’s die binnen het browservenster worden uitgevoerd om, met behulp van een door Microsoft ontwikkelde technologie, de functionaliteit van een website te verbeteren. Ze worden gebruikt voor zaken als het activeren van mogelijkheden die u kunt gebruiken voor het spelen van spelletjes met andere internetgebruikers, voor het weergeven van beursnoteringen en animaties.

Figuur 27-13  Gebruikersaccountbeheer vraagt uw toestemming om door te gaan De diverse updatesites van Microsoft (Windows Update, Microsoft Update en Office Update) gebruiken ActiveX-besturingselementen om geïnstalleerde patches en updates op uw systeem te vergelijken met die welke beschikbaar zijn op de servers van Microsoft. ActiveX-besturingselementen bevatten binaire code en hebben, net als uitvoerbare programma’s die u uitvoert via het menu Start of een opdrachtregel, in wezen volledig toegang tot de bronnen in uw computer, hoewel ze wel onderhevig zijn aan beperkingen in de beveiliging. In een standaardinstallatie van Windows Vista bevinden zich tientallen ActiveX­besturingselementen, waarvan sommige erg gespecialiseerd zijn. Vroeger ontdekten onfrisse sujetten zwakke plekken in deze geïnstalleerde besturingselementen en haal-

958

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

den de onmogelijkste toeren uit om deze zwakke plekken op niet-gepatchte machines te misbruiken om hun ongewenste of vijandige code op te installeren. Een belangrijke verbetering in de beveiliging in Internet Explorer 7 verplicht u te ‘kiezen’ voor een extra goedkeuringslaag voor deze ActiveX-besturingselementen. De eerste keer dat u een webpagina tegenkomt die probeert gebruik te maken van een reeds geïnstalleerd maar nooit gebruikt ActiveX-besturingselement, vraagt Windows om uw toestemming en gebruikt daarvoor een bericht in de informatiebalk. Geef alleen uw goedkeuring aan de actie als u zeker weet dat het veilig is. Nota bene

Hoofdstuk 27

U kunt een ActiveX-besturingselement downloaden, het scannen op virussen en het afzonderlijk installeren. ActiveX-besturingselementen moeten ad hoc worden ge nstalleerd. Hoewel de onmogelijkheid deze besturingselementen van tevoren te scannen op virussen als een veiligheidsrisico klinkt, bent u beschermd tegen de bekende virussen als u uw antivirussoftware zodanig hebt geconfigureerd dat ze real-time scannen op vijandige code. Als het ActiveXbesturingselement de handtekening heeft van een bekend virus of een bekende worm of zich verdacht gaat gedragen, zal de antivirussoftware dit onderscheppen en weigeren verder te gaan met de installatie. En natuurlijk net als bij andere programma’s die u downloadt en installeert, moet u voorzichtigheid betrachten en ervoor zorgen dat het gedownloade bestand veilig is voordat u het tot uw computer toelaat.

Sommige bedrijven weigeren toestemming te geven een ActiveX-besturingselement te gebruiken dat niet door een administrator is goedgekeurd. Weer andere staan alle ActiveX-besturingselementen toe. Als u de beveiligingsinstellingen voor ActiveX­besturingselementen in de Internetzone iets moet aantrekken, kies dan Internetopties in het menu Extra in Internet Explorer. Klik op het tabblad Beveiliging op Internet, gevolgd door Aangepast niveau. Pas in het gedeelte ActiveX-besturingselementen en -invoegtoepassingen één of alle opties aan die u kunt vinden in tabel 27-1.

Tabel 27-1  De beveiligingsinstellingen voor ActiveX Instelling

Beschrijving

Eerder ongebruikte ActiveX­besturingselementen uitvoeren zonder waarschuwing

Uitschakelen (aanbevolen) betekent dat een website alleen met uw uitdrukkelijke toestemming gebruik kan maken van een eerder geïnstalleerd ActiveX­besturingselement (als u deze optie inschakelt, wordt de nieuwe inschakelfunctie van ActiveX uitgezet).

Scriptlets toestaan

Uitschakelen (aanbevolen) betekent dat potentieel gevaarlijke aangepaste objecten die DHTML scriptlets worden genoemd geen toestemming krijgen om in webpagina’s te worden uitgevoerd.

Instelling

Beschrijving

Automatisch vragen bij het uitvoeren van ActiveX-besturingselementen

Uitschakelen (aanbevolen) opent de informatiebalk voordat toestemming tot downloaden wordt gegeven; kies Inschakelen om de informatiebalk over te slaan en voor alle actieve ActiveX-besturingselementen een dialoogvenster te openen.

Gedrag van binaire bestanden en scripts

Inschakelen (aanbevolen) stelt scripts en programma’s in staat een ActiveX-besturingselement te gebruiken; kies Uitschakelen of Door de administrator goedgekeurd om de beveiliging aan te scherpen.

Video’s en animaties op een web­ pagina weergeven die geen externe mediaspeler gebruikt.

Uitschakelen (aanbevolen) voorkomt dat ActiveX-besturingselementen video’s en animaties gebruiken zonder de gebruikelijke mediaspelerfuncties aan te roepen.

ActiveX-besturingselementen downloaden met handtekening

Vragen (standaard) vereist dat u een en ander bevestigt voordat u een ondertekend besturingselement installeert; kies Uitschakelen om installatie te voorkomen. (Opmerking: u moet echt voorzichtig zijn met het kiezen van Inschakelen, wat de beveiliging tot een onacceptabel niveau verzwakt.)

ActiveX-besturingselementen zonder handtekening downloaden

Uitschakelen (aanbevolen) blokkeert de installatie van alle niet-ondertekende besturingselementen; kies Vragen als u een aangepast besturingselement moet installeren dat weliswaar niet is ondertekend, maar toch betrouwbaar is. (Opmerking: ook hier geldt: wees voorzichtig met het kiezen van Inschakelen, wat de beveiliging tot een onacceptabel niveau verzwakt.)

ActiveX-besturingselementen die niet zijn gemarkeerd als veilig initialiseren en uitvoeren in scripts

Uitschakelen (aanbevolen) blokkeert elke poging een ActiveX-besturingselement te gebruiken dat niet specifiek is goedgekeurd voor gebruik met scripts; kies Vragen om dit soort activiteiten per geval toe te staan. (Opmerking: net als bij de vorige twee instellingen geld dat u echt voorzichtig moet zijn met het kiezen van Inschakelen, wat de beveiliging tot een onacceptabel niveau verzwakt.)

ActiveX-besturingselementen en -invoegtoepassingen uitvoeren

Inschakelen (aanbevolen) stelt ActiveX-besturings­ elementen in staat te functioneren, afhankelijk van de overige beveiligingsinstellingen; kies Vragen om elk ActiveX-besturingselement goed te keuren terwijl het wordt gebruikt, Uitschakelen om het gebruik van alle ActiveX-besturingselementen te blokkeren, of Door de Administrator goedgekeurd om alleen die ActiveX-besturingselementen toe te staan die zijn gemarkeerd als acceptabel voor een administrator.

959

Hoofdstuk 27

Bescherm uzelf tegen onveilige en ongewenste software

960

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Instelling

Beschrijving

ActiveX-besturingselementen die zijn gemarkeerd als veilig voor uitvoeren van scripts

Door de optie Inschakelen (aanbevolen) mogen op webpagina’s scripts worden gebruikt met bepaalde ­ActiveXbesturingselementen; kies Vragen om elk besturingselement goed te keuren terwijl het wordt gebruikt, of Uitschakelen om het uitvoeren van scripts voor alle ­ActiveX-besturingselementen te blokkeren.

Als u een van deze beveiligingsduimschroeven aandraait en vervolgens een bezoek brengt aan een pagina die gebruikmaakt van een ActiveX-besturingselement, krijgt u in de informatiebalk een van de volgende berichten te zien:

Hoofdstuk 27

)

‘Door uw beveiligingsinstellingen mogen websites geen ActiveX-besturings­ elementen gebruiken die zijn geïnstalleerd op uw computer. Deze pagina wordt niet correct weergegeven. Klik hier voor opties...’

)

‘Internet Exploreer heeft deze site geblokkeerd wat betreft het gebruik van een ­ActiveX-besturingselement op een onveilige manier. Als gevolg hiervan wordt deze pagina niet correct weergegeven.’

Om deze fouten te voorkomen, moet u de toepasselijke beveiligingsinstellingen voor de Internetzone wijzigen of de website die u bezoekt toevoegen aan de zone Vertrouwde websites.

Gebruik uw scripts met overleg Scripts zijn kleine stukjes code, geschreven in een scripttaal als JavaScript of ­VBScript, die worden uitgevoerd op de clientcomputer (dat wil zeggen op uw computer en niet die van de provider) om de functionaliteit van een webpagina te verbeteren. (Een scripttaal is een eenvoudige programmeertaal die is bedoeld om beperkte taken te verrichten.) Ze moeten niet worden verward met Active Server Pages (webpagina’s met de extensie .asp of .aspx), die gebruikmaken van een zogeheten server-side scripttechnologie en die op zichzelf geen veiligheidsrisico vormen. Scripts zijn in het algemeen onschadelijk en worden veel toegepast bij modern webontwerp. Een hacker in spe kan echter een vijandig script in elkaar zetten om misbruik te maken van gaten in de beveiliging van een computer die draait onder Windows Vista. Als de persoon in kwestie u ertoe kan overhalen te klikken op een koppeling naar een webpagina waarop een vijandig script voorkomt, kan dit chaos veroorzaken op een computer waarop nog geen patches zijn geïnstalleerd. Beveiligingsdeskundigen adviseren gebruikers soms om het actief werken met scripts als veiligheidsmaatregel uit te schakelen. Als u besluit deze extreme stap te ondernemen, bereid u zich er dan op voor dat sommige van uw favoriete websites niet meer zo lekker lopen. (U kunt bijvoorbeeld niet zoeken naar artikelen in de Knowledge Base van Microsoft als het verwerken van scripts is uitgeschakeld.) Als u deze beperking wilt omzeilen, zult u (handmatig en een voor een) websites moeten toevoegen aan de zone Vertrouwde websites.

Invoegtoepassingen installeren, verwijderen en voorkomende problemen oplossen

961

Als u, gewapend met deze waarschuwingen, nog steeds vastbesloten bent het verwerken van scripts uit te schakelen, doet u het volgende: 1 Kies Internetopties in het menu Extra. 2 Klik op het tabblad Beveiliging en klik vervolgens op het Internet-pictogram, waarna u op Aangepast niveau klikt. 3 Zoek in de lijst met instellingen naar Actief uitvoeren van scripts (onder het kopje Uitvoeren van scripts) en klik op Uitschakelen. 4 Klik op OK om uw instellingen op te slaan en klik vervolgens op OK om het dialoogvenster Internetopties te sluiten.

Invoegtoepassingen installeren, verwijderen en voorkomende problemen oplossen Internet Explorer kan in hoge mate aan uw wensen worden aangepast. Ontwikkelaars en hun invoegtoepassingen kunnen de mogelijkheden van dit programma op zeer visuele manieren uitbreiden door nieuwe werkbalken, Explorer-balken, menu’s en knoppen toe te voegen. Een programmeur kan zich ook verdiepen in de kernfuncties van de browser om zijn zoekmogelijkheden uit te breiden, de procedure van het invullen van formulieren te beheren en bladwijzers op te slaan: dit zijn nog maar enkele van de trucs die populaire invoegtoepassingen in petto hebben. Deze invoegtoepassingen worden heel vaak uitgevoerd in de vorm van browseruitbreidingen, browserhelpobjecten (BHO’s), werkbalken, Java-applets en ActiveX-besturingselementen. Helaas hebben invoegtoepassingen ook hun duistere kant. Een slecht geschreven invoegtoepassing kan negatief van invloed zijn op de soepele werking van Internet Explorer, met als gevolg geheimzinnige crashes en andere ongelukjes. Een kwaadaardige invoegtoepassing kan de oorzaak zijn van zinloze pop-upvensters, trage systeemprestaties en aan een onbetrouwbare derde partij bijzonderheden onthullen over u en uw surfgewoonten. Windows Vista heeft een dialoogvenster Invoegtoepassingen beheren, waarin alle op dit moment geïnstalleerde invoegtoepassingen worden weergegeven en aan de hand waarvan u die invoegtoepassingen kunt uitschakelen die u verdacht voorkomen of die u hebt kunnen traceren als de oorzaak van vele problemen. Wilt u dit dialoogvenster openen, kies dan Invoegtoepassingen beheren in het menu Extra en selecteer Invoegtoepassingen in- of uitschakelen. In figuur 27-14 wordt dit dialoogvenster weergegeven op een computer met een relatief klein aantal geïnstalleerde invoegtoepassingen.

Hoofdstuk 27

Als deze optie te extreem is maar u zich nog steeds zorgen maakt om veiligheidsrisico’s door scripts, overweeg dan om Vragen te kiezen in plaats van Uitschakelen. Van websites in de Internetzone die van actieve scripts gebruikmaken, krijgt u verscheidene vragen te verwerken.

962

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Hoofdstuk 27

Figuur 27-14  In dit dialoogvenster worden invoegtoepassingen weergegeven die op dit moment door Internet Explorer worden gebruikt en die welke door u zijn geblokkeerd

In het dialoogvenster Invoegtoepassingen beheren worden aardig wat bijzonder­heden over elke invoegtoepassing weergegeven, zoals de uitgever (indien deze bekend is), het type en het specifieke bestand waarbij de invoegtoepassing hoort. Gebruik deze lijst om invoegtoepassingen in- of uit te schakelen: klik op een naam in de lijst en kies Inschakelen of Uitschakelen onder Instellingen. Via de vervolgkeuzelijst Weergeven, boven in het dialoogvenster, kunt u schakelen tussen een volledige lijst met alle beschikbare invoegtoepassingen en een korte lijst met alleen die invoegtoepassingen die actief zijn. In het geval van ActiveX-besturingselementen die vanaf websites zijn geïnstalleerd (kies Gedownloade ActiveX-besturingselementen in het menu Weergeven om deze lijst te bekijken) kunt u op de knop Verwijderen onder het kopje ActiveX verwijderen klikken om de geïnstalleerde code in zijn totaliteit te verwijderen. Let op: de optie Verwijderen is niet beschikbaar bij ActiveX-besturingselementen die zijn geïnstalleerd samen met Windows of een Windows-programma als Microsoft Office of de Windows Live-werkbalk. Wilt u deze besturingselementen verwijderen, dan moet u dat doen via de optie Een programma verwijderen of wijzigen in Configuratiescherm. Helaas heeft het dialoogvenster Invoegtoepassingen beheren geen mogelijkheid voor het verwijderen van invoegtoepassingen. Als u een van de items in de lijst permanent wilt verwijderen, moet u het programma zien te vinden dat het oorspronkelijk heeft geïnstalleerd en vervolgens dat programma verwijderen. (Windows Defender kan u ook helpen bij het verwijderen van bekende lastposten.) Kunt u er niet achter komen welk programma verantwoordelijk is voor een bepaalde invoegtoepassing, gebruik dan uw favoriete zoekprogramma om naar aanwijzingen te zoeken, door de naam van de in-

Wat doen we met cookies?

963

voegtoepassing en het bestand waarbij het hoort in de zoekcriteria op te geven. Vergeet ook niet dat het dialoogvenster Invoegtoepassingen beheren misschien niet alle invoegtoepassingen heeft kunnen ontdekken, met name vijandige programma’s die met opzet zodanig in elkaar zijn gezet dat ze niet gemakkelijk kunnen worden verwijderd.

Een cookie is een klein tekstbestand waarmee een website zijn aanbiedingen min of meer kan personifiëren. De website downloadt de cookie naar uw harde schijf (Internet Explorer slaat deze op in de map %UserProfile%\Cookies\Low) en leest vervolgende de cookie in vanaf de harde schijf tijdens uw achtereenvolgende bezoeken aan de website. Cookies kunnen voor een heleboel doeleinden worden gebruikt, zoals het opslaan van aanmeldinformatie, winkelwagenvoorkeuren, pagina’s die u hebt bezocht, zoekacties die u hebt verricht enzovoort. In het algemeen hebben cookies veel voordelen voor zowel gebruikers als de providers van webpagina’s. Ze maken de websites die u bezoekt, gevoeliger voor uw behoeften en voorkeuren. Omdat cookies websites kunnen voorzien van persoonlijke informatie over u (een e-mailadres of telefoonnummer dat u typt op een website wanneer u bijvoorbeeld om informatie vraagt) en omdat bepaalde websites soms deze informatie niet gebruiken op een manier die u veel voordelen biedt, hebben cookies niettemin hun voor- en nadelen. Een cookie kan een website alleen van informatie voorzien die u tijdens een bezoek aan de website verstrekt (een cookie kan bijvoorbeeld niet gaan rondsnuffelen op uw harde schijf en daar in uw adresboek en financiële gegevens grasduinen). Omdat het niet altijd duidelijk is wie u die cookies stuurt en welk doel die cookies nastreven, zijn veel gebruikers niettemin begrijpelijk zeer voorzichtig als het gaat om het toelaten van cookies op hun systeem. In versies vóór Internet Explorer 6 waren de opties voor cookiebeheer beperkt tot het toestaan van alle cookies, het blokkeren van alle cookies of vragen of het goed was dat een website een cookie wilde lezen of schrijven. In de praktijk veroorzaakten de tweede en derde optie zoveel ongemak dat de meeste gebruikers in hun wanhoop dan maar alle cookies accepteerden. (U kunt zich op sommige websites zelfs niet aanmelden als u alle cookies blokkeert, en als u een bevestiging wilt voor elke cookietransactie, bent u de meeste tijd die u doorbrengt met surfen kwijt aan het beantwoorden van die om bevestiging vragende prompts.) Net als zijn onmiddellijke voorganger ondersteunt Internet Explorer 7 de norm van het Platform for Privacy Preferences (P3P). Hierdoor kan Internet Explorer cookietrans­ acties filteren (dat wil zeggen: cookies blokkeren of toelaten) op basis van de inhoud en het doel van de cookie, een en ander in overeenstemming met uw vastgelegde privacyvoorkeuren. (Breng een bezoek aan de website van World Wide Web Consortium op www.w3.org/P3P voor meer informatie over P3P.) Websites die P3P ondersteunen, verschaffen informatie over hun gebruik van cookies in de vorm van een compact privacy statement: speciale HTML-labels die zijn ingesloten

Hoofdstuk 27

Wat doen we met cookies?

964

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

in de HTTP-header van de website, die aangeeft welk type cookies worden gebruikt en met welk doel. Als u een website opent, vergelijkt Internet Explorer het compact privacybeleid van die website met uw uitdrukkelijke privacyvoorkeuren en accepteert, blokkeert of beperkt vervolgens de cookies. (Een cookie beperken wil zeggen dat deze alleen voor de actieve sessie wordt toegestaan, waarna hij van de harde schijf wordt verwijderd zodra u de website verlaat.) Dankzij de ondersteuning van P3P door Internet Explorer kunt u er nu voor kiezen om bepaalde typen cookies te blokkeren, terwijl de rest gewoon is toegestaan. (U kunt ook nog steeds aangeven dat u via een prompt een website toestemming kunt geven een cookie te gebruiken.) Als u uw voorkeuren betreffende cookies wilt specificeren, opent u het dialoogvenster Internetopties, waarna u op het tabblad Privacy klikt (zie figuur 27-15), waar u met de schuifregelaar een van de volgende instellingen kunt kiezen:

Hoofdstuk 27

)

Alle cookies blokkeren

)

Hoog

)

Normaal-hoog

)

Normaal

)

Laag

)

Alle cookies accepteren

De standaardinstelling is Normaal. Tabel 27-2 geeft een samenvatting van deze opties. Nota bene Als u op uw tabblad Privacy geen schuifregelaar te zien krijgt, maakt u op dit moment gebruik van ‘geavanceerde’ of ge mporteerde privacyinstellingen. U kunt deze instellingen verwijderen en de schuifregelaar laten verschijnen door op Standaard te klikken.

Nota bene Uw privacyinstellingen gelden alleen voor websites in de Internetzone. Standaard worden alle cookies geaccepteerd in de zones Vertrouwde websites en Lokaal intranet. (U kunt deze standaardinstelling overschrijven door aangepaste privacyinstellingen te importeren. Hiervoor moet u kennis hebben van het programmeren in XML; kijk voor bijzonderheden bij het samenvattende artikel getiteld ‘How to Create a Customized Privacy Import File’ op www.vista-io.com/2701). Cookies afkomstig van websites in de zone Websites met beperkte toegang worden altijd afgewezen, terwijl u die standaardinstelling niet kunt overschrijven. Zie de paragraaf Beveiligingszones in Internet Explorer gebruiken en op maat maken, eerder in dit hoofdstuk, voor meer informatie over de beveiligingszones in Internet Explorer.

Figuur 27-15  Gebruik de schuifregelaar in dit dialoogvenster om een beleid te selecte-

ren voor het accepteren, afwijzen en beperken van cookies, gebaseerd op hun bron en doel

Tabel 27-2  De effecten van privacyinstellingen op nieuwe en bestaande cookies Privacyinstelling

Effecten

Alle cookies blokkeren

● 

Hoog

● 

Normaal-hoog

● 

Alle nieuwe cookies worden geblokkeerd Voorkomt dat websites bestaande cookies lezen. ●  Negeert de instellingen per website ● 

Blokkeert cookies afkomstig van websites die geen compact privacybeleid hebben. ●  Blokkeert c ookies die informatie opslaan die kan worden ge bruikt om ongewenst contact met u op te nemen ●  Stelt websites in staat bestaande cookies te lezen. ●  Kan worden overschreven door instellingen per website Blokkeert cookies afkomstig van websites van derden (de indirecte cookies) die geen compact privacybeleid hebben. ●  Blokkeert indirecte cookies die informatie opslaan die kan worden gebruikt om ongewenst contact met u op te nemen ●  Blokkeert directe cookies die informatie opslaan die kan worden gebruikt om ongewenst contact met u op te nemen. ●  Stelt websites in staat bestaande cookies te lezen. ●  Kan worden overschreven door instellingen per website

965

Hoofdstuk 27

Wat doen we met cookies?

966

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Hoofdstuk 27

Privacyinstelling

Effecten

Normaal (standaard)

● 

Laag

● 

Alle cookies accepteren

● 

Blokkeert indirecte cookies die geen compact privacybeleid hebben. ●  Blokkeert indirecte cookies die informatie opslaan die kan worden gebruikt om ongewenst contact met u op te nemen. ●  Accepteert directe cookies die informatie opslaan die kan worden gebruikt om ongewenst contact met u op te nemen, maar verwijdert die cookies zodra u Internet Explorer afsluit. ●  Stelt websites in staat bestaande cookies te lezen. ●  Kan worden overschreven door instellingen per website Blokkeert indirecte cookies afkomstig van websites die geen compact privacybeleid hebben. ●  Accepteert indirecte cookies van websites die informatie opslaan die kan worden gebruikt om ongewenst contact met u op te nemen, maar verwijdert die cookies zodra u Internet Explorer afsluit. ●  Accepteert alle directe cookies. ●  Stelt websites in staat bestaande cookies te lezen. ●  Kan worden overschreven door instellingen per website Accepteert alle nieuwe cookies. Stelt websites in staat bestaande cookies te lezen. ●  Negeert de instellingen per website. ● 

Wilt u een ter zake kundige keus hierin maken, dan moet u iets weten van de volgende terminologie: )

Compact privacybeleid. Informatie in de HTTP-header van een website, waarin de bron, het doel en de vervaldatum wordt aangegeven van de cookies die door deze website worden gebruikt. (Sommige cookies, ook wel session cookies genoemd, zijn bedoeld om te worden verwijderd zodra u een website verlaat. Andere cookies hebben een vaste vervaldatum: gewoonlijk ergens in het volgende decennium of nog verder.)

)

Persoonlijke informatie. Informatie die een website kan gebruiken om contact met u op te nemen, zoals uw naam, e-mailadres of privé- of kantooradres. Ook de ‘geloofsbrieven’ (naam en wachtwoord) die u gebruikt om u aan te melden bij een website.

)

Uitdrukkelijke toestemming. Het geven van uitdrukkelijke toestemming, ook bekend als opting in, betekent dat u een of andere bevestigende actie hebt ondernomen om een website toestemming te geven uw persoonlijke informatie te gebruiken.

)

Ongewenst contact. Ongewenst contact betekent dat u zich niet hebt teruggetrokken (opted out), dat wil zeggen: geen bevestigende actie hebt ondernomen om een website geen toestemming te geven gebruik te maken van persoonlijk herkenbare gegevens.

)

Directe cookie. Een cookie die wordt gebruikt door de website die u op dit moment bekijkt. Directe cookies worden in het algemeen gebruikt om uw ervaring met een website persoonlijk te maken.

Wat doen we met cookies?

)

967

Indirecte cookie. Een cookie die wordt gebruikt door een andere site dan die welke u op dit moment bezoekt, zoals een adverteerder op de website waar u nu op bezoek bent. Nota bene Sommige websites werken helemaal niet als u alle daar gebruikte cookies blokkeert. Als u merkt dat een bepaalde website die u vertrouwt u geen dingen meer laat doen met uw huidige privacyinstelling, dan kunt u voor die website een uitzondering maken en uw instelling wijzigen in Internet Explorer en alle cookies van die site accepteren, ongeacht de huidige privacyinstelling.

Wanneer Internet Explorer een cookie blokkeert of beperkt, wordt op de statusbalk een pictogram weergegeven (zie figuur 27-16). (Kies Beeld, Statusbalk als uw statusbalk niet zichtbaar is.)

Figuur 27-16  Pictogram van een geblokkeerde cookie Als u wilt weten welke cookie is geblokkeerd en waarom, dan dubbelklikt u op dit pictogram. U krijgt dan het dialoogvenster Privacyrapport van de website te zien, waarin wordt aangegeven welke cookies zijn geblokkeerd of beperkt. Wilt u meer weten over de reden waarom een cookie werd geblokkeerd of beperkt, dan dubbelklikt u op de cookie in het dialoogvenster Privacyrapport. Als u het privacyrapport voor een website wilt lezen en wilt weten of Internet Explorer wel of niet cookies van die website heeft geblokkeerd of beperkt, dan kiest u Pagina, Privacybeleid webpagina. Figuur 27-17 toont een deel van het dialoogvenster Privacyrapport voor de website Microsoft Encarta (http://encarta.msn.com). Let op: doordat de cookies in de lijst onder Weergeven worden weergegeven voor Beperkte websites (Websites met beperkte toegang), verschijnt het woord Geblokkeerd in de kolom Cookies. Als u dubbelklikt op de naam van de via de oorspronkelijke website geaccepteerde cookie, ziet u de privacyverklaring van Microsoft Corporation, zoals die is weergegeven in figuur 27-18.

Hoofdstuk 27

Een privacyrapport van een website bekijken

968

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Figuur 27-17  Het privacyrapport van een website geeft informatie over alle partijen die

hun bijdrage hebben geleverd aan de inhoud van de website. Dubbelklik op de URL van een website om het privacybeleid te lezen (als dat er is) Hoofdstuk 27

Figuur 27-18  In het dialoogvenster Privacybeleid wordt het privacybeleid voor een ­geaccepteerde cookie weergegeven

De privacyinstellingen voor bepaalde websites overschrijven Als u na het lezen van de privacyverklaring van een website (of als u hebt ontdekt dat er geen verklaring is die voldoet aan de P3P-norm) besluit dat u alle cookies van die web­ site wilt blokkeren of accepteren, ongeacht de privacyinstelling die u hebt gekozen in het dialoogvenster Internetopties, selecteert u in het dialoogvenster Privacybeleid van de desbetreffende website de optie Deze website mag altijd cookies gebruiken of Deze website mag nooit cookies gebruiken.

Wat doen we met cookies?

969

U kunt ook per website privacyinstellingen specificeren door in het dialoogvenster Internetopties op het tabblad Privacy op Websites te klikken. Het dialoogvenster Privacy per website instellen verschijnt, zoals weergegeven in figuur 27-19. Als u alle cookies van een website wilt toestaan of blokkeren, voert u het adres van de website in, waarna u op Toestaan of Blokkeren klikt. Terwijl u de instellingen voor individuele websites toevoegt, verschijnen de websites in de lijst onder Beheerde websites onder in het dialoogvenster.

Automatische cookieverwerking opheffen

Als u het automatische beheer van de cookies wilt herroepen, klikt u in het dialoogvenster Internetopties op het tabblad Privacy op Geavanceerd. Het dialoogvenster Geavanceerde privacyinstellingen verschijnt, zoals weergegeven in figuur 27-20. In dit dialoogvenster treft u ook een selectievakje aan waarin Internet Explorer wordt verteld alle sessiecookies te accepteren, cookies dus die een website aan het eind van de huidige sessie zal verwijderen. Sessiecookies zijn in het algemeen goedaardig (ze worden gebruikt voor zaken als het bijhouden van wat er in uw winkelwagentje zit), dus als u van plan bent automatische cookieverwerking op te heffen, is dit normaal gesproken een veilige optie om te selecteren.

Figuur 27-19  In het dialoogvenster Privacy per website instellen verschijnen alle websites die u bestempelt als uitzonderingen op uw privacybeleid

Hoofdstuk 27

Als u wilt, kunt u Internet Explorer vertellen alles te vergeten wat riekt naar privacy­ instellingen die per website zijn toegekend en een uniform beleid in het leven te roepen voor alle cookies van de oorspronkelijke website en de websites van derden, ongeacht van welke websites ze afkomstig zijn. U kunt Internet Explorer bijvoorbeeld vertellen alle cookies van de oorspronkelijke website te accepteren en te laten vragen om toestemming voor alle cookies van websites van derden, de indirecte cookies (waarbij u het toestaan van het blokkeren of accepteren van deze indirecte cookies per geval bekijkt).

970

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Figuur 27-20  Als u in het dialoogvenster Internetopties op het tabblad Privacy op

Geavanceerd klikt, kunt u een uniform beleid in het leven roepen voor alle directe en indirecte cookies

Hoofdstuk 27

Om Internet Explorer te laten vragen naar alle indirecte cookies is een uitstekende manier om erachter te komen welke van de websites die u regelmatig bezoekt, steunt op indirecte cookies. Na een paar dagen ervaring met deze instelling kunt u terugkeren naar het automatisch verwerken van cookies en Internet Explorer laten weten altijd cookies te blokkeren van bijzonder vervelende websites van derden die u tegenkomt. Geavanceerde instellingen hebben geen invloed op cookies die al op de computer zijn opgeslagen. Vergeet niet bestaande cookies te verwijderen voor websites die u wilt blokkeren (of waarvoor u wordt gevraagd dat te doen). Anders blijven die websites doorgaan met het lezen van uw huidige cookiegegevens. (U kunt het beste van die cookies een back-up maken voordat u ze verwijdert, voor het geval dat u merkt dat een website niet werkt zonder cookies.) Nota bene Instellingen per website gaan altijd boven geavanceerde instellingen. Besluit u directe of indirecte cookies (of beide) te blokkeren via het dialoogvenster Geavanceerde privacyinstellingen, vergeet dan niet alle websitegeoriënteerde instellingen te verwijderen die cookies toestaan. Anders zullen de websites die u eerder carte blanche hebt gegeven, blijven doorgaan met het deponeren van cookies. Klik hiertoe in het dialoogvenster Internetopties op het tabblad Privacy op Websites. Selecteer specifieke websites en klik op Verwijderen of klik gewoon op Alle verwijderen.

Een back-up maken van cookies Omdat cookies (met name die welke u bewust door uw systeem laat accepteren) in veel gevallen eerder goed doen dan schade berokkenen, is het wijsheid om er af en toe een back-up van te maken. Met de wizard Importeren/exporteren van Internet Explorer

De cache en geschiedenis van Internet Explorer ­beheren

971

kunt u dat doen. Druk op de Alt-toets om de menubalk zichtbaar te maken en klik op Importeren en exporteren in het menu Bestand. Volg de aanwijzingen van de wizard voor het exporteren van de cookies. De wizard maakt een tekstbestand, dat standaard wordt opgeslagen in de map Documenten. De opdracht voor het exporteren van cookies is opgenomen in Internet Explorer om gebruikers een manier aan de hand te doen hun cookies over te brengen in de indeling zoals die wordt gebruikt door Netscape-browsers. Maar de opdracht werkt net zo goed als een back-uphulpprogramma. Als u uw cookies ooit moet terugzetten, voer dan de ­Wizard Importeren/exporteren opnieuw uit en verwijs de wizard naar het bestand dat u in een eerder stadium hebt geëxporteerd.

De cache van Internet Explorer (ook bekend als de map met de naam Temporary Internet Files) en de browsegeschiedenis zijn items die niet veel gewijzigd zijn sinds de vorige versies van Internet Explorer. Eén opvallende uitzondering is de locatie voor die items. Aangezien Internet Explorer nu tijdens het browsen merendeels gebruikmaakt van de Beveiligingsmodus, worden de cache en de geschiedenismappen nu gezien als virtuele mappen met bevoegdheden op hetzelfde lage niveau als die van het Internet Explorerproces zelf. Er zijn ook verbeteringen aangebracht in het ingebouwde beheer van de cache, om ervoor te zorgen dat deze niet te groot wordt.

De cachegrootte wijzigen Tijdelijke Internet-bestanden worden standaard opgeslagen in diverse submappen in de verborgen systeemmap %LocalAppData%\Microsoft\Windows\Temporary Inter­net Files. Als u nieuwsgierig bent naar de inhoud van de cache, kunt u er als volgt een kijkje innemen: 1 Kies Extra, Internetopties en klik op het tabblad Algemeen. 2 Klik in het gedeelte Browsegeschiedenis op de knop Instellingen. 3 In het dialoogvenster Instellingen, dat wordt weergegeven in figuur 27-21, klikt u op Objecten weergeven. Op bepaalde systemen kunt u wat schijfruimte vrijmaken door de cachegrootte te verkleinen zonder dat dat gepaard gaat met functieverlies van de browser. Als u meer dan voldoende schijfruimte hebt, kunt u de kans dat een pagina die u bezoekt in de cache zal worden bewaard vergroten door de cache te vergroten. (De minimaal toegestane grootte is 8 MB, terwijl de maximumgrootte 1024 MB is. Standaard stelt Internet Explorer de cache in op 50 MB.) Wilt u de cachegrootte aanpassen, dan moet u het dialoogvenster Instellingen openen en met pijl-omlaag de cachegrootte verkleinen (of in het bewerkvak een kleinere waarde typen).

Hoofdstuk 27

De cache en geschiedenis van Internet Explorer ­beheren

972

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Hoofdstuk 27

Figuur 27-21  Via het dialoogvenster Instellingen kunt u aangeven hoe Internet Explorer zijn webcache gebruikt

De cache verplaatsen Als u de cache wilt verplaatsen (bijvoorbeeld naar een andere schijf), kunt u dat ook doen via het dialoogvenster Instellingen. Klik op Map verplaatsen. Selecteer in het dialoogvenster Map selecteren de nieuwe map en klik op OK. Let op: u moet u afmelden en vervolgens opnieuw aanmelden om de verplaatsingshandeling te voltooien.

Regelen hoe Internet Explorer de cache gebruikt In het dialoogvenster Instellingen kunt u beschikken over vier opties, die regelen hoe Internet Explorer zijn webcache gebruikt. Elke optie is weer een ander compromis tussen de wens voor snelle weergave en de behoefte aan actuele informatie. Als u deze opties wilt gebruiken, bedenk dan wel dat de cache met name prestatiegevoelig is op systemen die een inbelverbinding hebben met internet. Als u met een breedbandverbinding werkt, zet het voordeel dat u krijgt door Internet Explorer pagina’s te laten her-

Zorg ervoor dat de webpagina actueel is Als het lijkt alsof Internet Explorer bezig is de cache te lezen en niet pagina’s opnieuw downloadt (als u bijvoorbeeld merkt dat u op een krantenwebsite zit te staren naar de krantenkoppen van een dag tevoren), moet u de Shift-toets ingedrukt houden terwijl u op Vernieuwen klikt.

Aanstootgevende inhoud blokkeren

973

laden via de cache aanzienlijk minder zoden aan de dijk (maar is wel merkbaar op bepaalde pagina’s, met name pagina’s met omvangrijke afbeeldings­bestanden).

)

Elke keer als ik de webpagina bezoek. Door deze optie zal Internet Explorer, elke keer als u een bezoek brengt aan die pagina’s, de website scannen op nieuwere versies van de in de cache opgeslagen pagina’s. Als de tijdelijke bestanden nog steeds actueel zijn, zal Internet Explorer ze openen. Anders zal het nieuwe pagina’s downloaden en deze openen. Deze optie garandeert dat de informatie die u te zien krijgt altijd actueel is, maar het kan uw browser wel trager maken.

)

Elke keer als ik Internet Explorer start. Door deze optie gaat Internet Explorer één keer per Internet Explorer-sessie op zoek naar nieuwere versies. De eerste keer dat u een pagina bezoekt nadat u Internet Explorer hebt geopend, vindt er controle plaats, en dat gebeurt pas weer als u de browser vervolgens sluit en opnieuw opent. Als u echter Internet Explorer meerdere dagen lang hebt openstaan en opnieuw een bezoek brengt aan een pagina die u de vorige dag hebt bezocht, zal Internet Explorer de bestanden opnieuw controleren.

)

Automatisch. Deze optie, de standaardinstelling, is dezelfde als de optie Elke keer als ik Internet Explorer start, alleen houdt Internet Explorer nu in een tabel bij hoe vaak pagina’s in werkelijkheid worden bijgewerkt. Als een pagina niet regelmatig wordt bijgewerkt, verkleint Internet Explorer de frequentie waarmee die pagina wordt gecontroleerd.

)

Nooit. Als deze optie is ingeschakeld, controleert Internet Explorer nooit of er nieuwe bestanden zijn en opent altijd wat in de cache aanwezig is.

De cache automatisch leegmaken Sommige gebruikers die privacy hoog in het vaandel hebben staan, verbergen graag hun sporen door Internet Explorer de webcache te laten leegmaken zodra ze de browser verlaten. Wilt u dit, dan moet u de volgende stappen uitvoeren: 1 Kies Extra, Internetopties. 2 Klik op het tabblad Geavanceerd. 3 In het gedeelte Beveiliging van de lijst Instellingen selecteert u De map met tijdelijke internetbestanden leegmaken wanneer de browser wordt afgesloten.

Aanstootgevende inhoud blokkeren Op internet staat altijd wel iets dat aanstootgevend kan zijn voor ieders smaak en morele standaard. Hoewel aanstootgevende inhoud niet een beveiligingsprobleem is in die zin dat de goede staat van uw hardware en gegevens wordt bedreigd, zien sommige gebruikers dit als een inbreuk op de andere aspecten van het welzijn. Daarom gaan

Hoofdstuk 27

U kunt beschikken over de volgende opties:

974

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

we even in het kort in op de belangrijkste functies van Internetrestricties in Internet ­Explorer. Wanneer Internetrestricties is ingeschakeld en een gebruiker naar een webpagina probeert te gaan die buiten de grenzen valt die u hebt aangegeven, geeft Internet Explorer die pagina niet weer. In plaats daarvan krijgt u een waarschuwingsbericht op het scherm. Gebruikers die het supervisorwachtwoord kennen (u geeft dit wachtwoord op wanneer u voor de eerste keer Internetrestricties activeert) kunnen deze waarschuwing omzeilen en de pagina toch bekijken.

Hoofdstuk 27

Internetrestricties is al jarenlang onderdeel geweest van Internet Explorer. Windows Vista introduceert een aparte functie, die Ouderlijk toezicht heet, waarmee u een ingewikkeldere set regels kunt configureren voor kinderen die de computer gebruiken. Met Ouderlijk toezicht kunt u de uren specificeren waarop een kind op het internet mag vertoeven, welke programma’s mogen worden gebruikt en verscheidene andere instellingen die te maken hebben met het waarborgen van het zich lekker voelen van een kind tijdens het werken op de computer. Internetrestricties is in het algemeen veel strenger en minder flexibel dan de functie Ouderlijk toezicht in Windows Vista. U kunt meer te weten komen over Ouderlijk toezicht in de paragraaf De computertoegang van kinderen regelen, in hoofdstuk 10. Internetrestricties in Internet Explorer gebruikt het ICRA-systeem (Internet Content Rating Association). U kunt in Internet Explorer het dialoogvenster Internetrestricties vinden via het tabblad Inhoud in het menu Extra, gevolgd door Internetopties. Vervolgens moet u klikken op Inschakelen in het gedeelte Internetrestricties. Het dialoogvenster Internetrestricties wordt weergegeven in figuur 27-22.

Figuur 27-22  Internetrestricties wordt gebruikt om restrictiesystemen te specificeren en te gebruiken

Afgekeurde websites blokkeren

975

Afgekeurde websites blokkeren

Hoofdstuk 27

Niet alle inhoud op internet is geclassificeerd. Standaard blokkeert Internetrestricties pagina’s die geen classificatie hebben, gewoon omdat er geen manier is om te kunnen weten welk type inhoud dergelijke pagina’s bevatten. En of u nu probeert een website te bekijken met onacceptabele classificaties of probeert een afgekeurde website te openen, u krijgt altijd een dialoogvenster te zien zoals wordt weergegeven in figuur 27-23.

Figuur 27-23  Internetrestricties blokkeert pagina’s met classificaties die onder de

grenzen liggen die u hebt aangegeven en pagina’s die helemaal niet zijn geclassificeerd.

Nota bene U kunt andere restrictiesystemen installeren, hoewel de restricties van de ICRA op dit moment op meer websites worden toegepast dan elk ander sys­ teem. Wilt u meer weten over andere systemen, dan klikt u op de knop Restrictiesystemen op het tabblad Algemeen.

Als u niet gecharmeerd bent van dit type beveiliging, kunt u het standaardgedrag wijzigen. Open Internetopties, klik op het tabblad Inhoud en klik in het gedeelte Internetrestricties vervolgens op Instellingen. Klik in het dialoogvenster Internetrestricties op het tabblad Algemeen, weergegeven in figuur 27-24, en selecteer Gebruikers mogen websites bekijken waarvoor geen restricties gelden. Omdat zoveel websites niet geclassificeerd zijn (waaronder zowel de ‘goede’ als de ‘slechte websites’), kunt u via Internetrestricties voor bepaalde websites uw eigen classi­ ficaties maken. Wilt u een lijst met websites maken die u wel of niet wilt toelaten, ongeacht de inhoudclassificatie waarop ze aanspraak maken, dan klikt u in het dialoogvenster Internetrestricties op het tabblad Goedgekeurde websites. Typ de URL van elke website en klik vervolgens op Altijd of Nooit.

976

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

Hoofdstuk 27

Figuur 27-24  Via het tabblad Algemeen kunt u niet-geclassificeerde websites ­blokkeren, de blokkade omzeilen en het supervisorwachtwoord wijzigen

De blokkade opheffen Als u van gedachten verandert met betrekking tot het blokkeren van aanstootgevend materiaal, dan opent u gewoon het dialoogvenster Internetopties, klikt daar op het tabblad Inhoud, vervolgens op de knop Uitschakelen, waarna u uw supervisorwachtwoord typt. De blokkade blijft uitgeschakeld totdat en tenzij u teruggaat en op de knop Inschakelen klikt (die zo heet als u op Uitschakelen hebt geklikt).

Instellingen van Internet Explorer opslaan en toepassen Bedrijven hebben al jarenlang gebruikgemaakt van de Internet Explorer Administration Kit (IEAK) om hun geïnstalleerde exemplaar van Internet Explorer aan hun wensen aan te passen en te controleren. Ook sommige Internet Service Providers (ISP’s) gebruiken dit hulpprogramma om hun eigen edities van Internet Explorer te maken en te distribueren, voorzien van de bedrijfsnaam van de ISP en hardwired met koppelingen naar de services van de ISP. Het hulpprogramma IEAK, dat verkrijgbaar is in meerdere talen, is handig in situaties waarin u de interface van Internet Explorer aan uw wensen wilt aanpassen en browserinstellingen in de hand wilt houden, met name die welke te maken hebben met beveiliging. IEAK 7 (de versie die werkt met Internet Explorer 7) is een gratis programma dat afzonderlijk moet worden geïnstalleerd (bijzonderheden en downloadkoppelingen kunt u vinden op www.vista-io.com/2702). De interface, die door een wizard wordt aangestuurd en

Instellingen van Internet Explorer opslaan en toepassen

977

Figuur 27-25  IEAK 7 biedt een door een wizard aangestuurde methode voor het aan uw wensen aanpassen van het gebruik van Internet Explorer

Figuur 27-26  U kunt een gelokaliseerde versie van Internet Explorer-browser maken door de gewenste taal in de desbetreffende vervolgkeuzelijst te selecteren

IEAK 7 geeft de administrator meer zeggenschap over de omgeving van Internet Explorer binnen een bedrijf. Een bedrijf kan bijvoorbeeld IEAK 7 gebruiken om een gelokali-

Hoofdstuk 27

waarvan u de eerste stap kunt zien in figuur 27-25, maakt de procedure van het maken van een eigen distributieversie van Internet Explorer relatief eenvoudig.

978

Hoofdstuk 27  Geavanceerde beveiliging/beheer in Internet Explorer

seerde versie van Internet Explorer te maken. De pakketten met de aangepaste installatie kunnen op meerdere manieren worden gedistribueerd, bijvoorbeeld via cd-rom, als bestanden die kunnen worden gedownload en in een versie met de optie Alleen-configuratie, waarbij instellingen in Internet Explorer kunnen worden toegepast op een ­systeem waarin Internet Explorer 7 al is geïnstalleerd. In sommige van de aangepaste versies die beschikbaar zijn met IEAK 7 kunt u kiezen welke zoekprovider als standaard is geïnstalleerd. U kunt de standaardhomepage specificeren, van IE de standaardbrowser maken, wijzigingen aanbrengen in de beveiligingszone, aanvullende software installeren samen met IE en Favorieten specificeren, om maar een paar van de vele mogelijkheden te noemen. U kunt zelfs geavanceerde instellingen aanpassen, zoals de definitie van een aangepaste HTTP User-Agent-string, die vervolgens kan worden gebruikt om te helpen bij het volgen van gebruikers die werken met een aangepaste browser.

Hoofdstuk 27

28 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Schijven en stations beheren

Schijfbeheer uitvoeren  980 Schijven beheren via de opdrachtprompt  982 Wat u moet weten van de terminologie die bij ­schijfbeheer wordt gebruikt  983 Schijven formatteren  985 Nieuwe volumes maken  989 Een volumelabel toekennen of wijzigen  995 Stationsletters toekennen en wijzigen  996 Een volume via een pad toekennen aan een NTFS-map  996 De volumegrootte wijzigen  998 Een volume verwijderen  1001 De eigenschappen en status van schijven en volumes controleren  1002

Als puntje bij paaltje komt, definieert de term opslag datgene wat u wel en niet kunt doen met Windows Vista van Microsoft. Met een grote harde schijf (of twee of drie) kunt u een enorme hoeveelheid digitale muziek, foto’s en video’s downloaden en opslaan, tv-programma’s opnemen en bewaren, grootschalige en gegevensintensieve projecten beheren en van uw hele verzameling digitale bronnen op een veilige manier een back-up maken. Als u de moderne, reusachtige schijven echter efficiënt wilt gebruiken, betekent dat vaak dat u ze op intelligente wijze moet partitioneren, zodat aan aparte doeleinden afzonderlijke volumes kunnen worden toegekend. Om verschillende redenen wordt u bijvoorbeeld aangeraden uw besturingssysteem en persoonlijke gegevens gescheiden te houden op afzonderlijke volumes, dat u (indien mogelijk) een volledige schaduwko-

980

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

pie maakt van het volume waarop uw Windows-systeembestanden zijn opgeslagen en dat u van uw waardevolle gegevens regelmatig en vaak back-ups maakt. Dit vereist allemaal wat planning en een beetje kennis van de hulpprogramma’s die Windows Vista aanbiedt voor het beheer van schijfbronnen. Zie hoofdstuk 7 voor meer informatie over bestandsbeheer. Zie hoofdstuk 20 voor meer informatie over het maken van back-ups.

Edities Schijfbeheer is in alle edities van Windows Vista identiek.

Het belangrijkste schijfbeheerhulpprogramma in Windows Vista en het onderwerp in het grootste deel van dit hoofdstuk is de Microsoft Management Console (MMC) van Schijfbeheer. Voor degenen die schijfbeheerstaken willen opnemen in scripts (en voor degenen die gewoon beheerstaken willen uitvoeren na een opdrachtprompt), biedt Windows een krachtig opdrachtpromptprogramma, dat Diskpart wordt genoemd. Alles wat u kunt doen in Schijfbeheer, kunt u ook doen met Diskpart; u moet (als het even kan) alleen wat harder en zorgvuldiger werken.

Hoofdstuk 28

Als u al met schijfbeheerprogramma’s hebt gewerkt in Windows XP of Windows 2000, zult u zien dat er in Windows Vista aanzienlijke verbeteringen zijn aangebracht. Heel opvallend is dat u nu via de console volumes kunt verkleinen en vergroten. Als u een cdspeler of dvd-speler hebt waarmee u cd’s en/of dvd’s kunt beschrijven, zult u ook blij zijn met de ondersteuning door Windows Vista van Universal Disk Format (UDF). Met UDF kunt u mappen en bestanden net zo gemakkelijk (en misschien wel sneller) naar cd’s en dvd’s wegschrijven als naar een harde schijf. En als u, en zovelen met u, uw leven toevertrouwt aan draagbare computers of externe harde schijven (USB- of IEEE 1394-schijven), zult u het wel fijn vinden te weten dat Windows nu zowel dynamische schijven als standaardschijven op deze apparaten ondersteunt.

Schijfbeheer uitvoeren Als u Schijfbeheer wilt uitvoeren, kunt u een van de volgende stappen ondernemen: )

Typ diskmgmt.msc achter een opdrachtprompt.

)

Klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Beheren. De Computerbeheerconsole verschijnt. In de consolestructuur (het linkerdeelvenster) selecteert u vervolgens Schijfbeheer.

)

In Configuratiescherm kiest u Systeem en onderhoud. Vervolgens kiest u onder het kopje Systeembeheer de optie Partities op vaste schijf maken en formatteren.

Schijfbeheer uitvoeren

981

Welke weg u ook gaat bewandelen, u krijgt vast een prompt van Gebruikersaccount­ beheer te zien. Voor schijfbeheer hebt u een beheerderstoken nodig. In figuur 28-1 ziet u de Schijfbeheerconsole.

Figuur 28-1  Gebruik de Schijfbeheerconsole om informatie te verzamelen over harde schijven en verwijderbare schijven en om deze te beheren

)

de grootte, het bestandssysteem, de status en andere eigenschappen van schijven en volumes controleren;

)

partities, logische stations en dynamische volumes maken, formatteren en verwijderen;

)

stationsletters toekennen aan hardeschijfvolumes, verwijderbare schijfstations en optische stations;

)

gekoppelde stations maken;

)

standaardschijven converteren naar dynamische schijven en vice versa;

)

spanned en striped volumes maken;

)

partities vergroten of verkleinen.

Het venster Schijfbeheer is verdeeld in twee deelvensters, met daartussen een verplaatsbare horizontale scheidingsbalk. In zijn standaardopstelling wordt in het bovenste deelvenster elk volume op het systeem weergegeven en krijgt u informatie over het type, de status en de capaciteit van het volume, de beschikbare vrije ruimte enzovoort. U kunt opdrachten op een volume loslaten door met de rechtermuisknop in de eerste kolom van dit deelvenster te klikken (de kolom met het label Volume) en een opdracht te kiezen in het contextmenu.

Hoofdstuk 28

Zoals u kunt zien, biedt Schijfbeheer een rijkdom aan informatie over fysieke schijven en de volumes, partities en de logische stations op deze schijven. U kunt dit hulpprogramma gebruiken om de volgende schijfbeheerstaken uit te voeren:

982

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

In het onderste deelvenster ziet u een grafische weergave, waarbij elke rij is bestemd voor één fysiek opslagapparaat. In de kopjes links van elke rij ziet u de naam waaronder het apparaat bekend is bij het besturingssysteem (Schijf 0, Schijf 1 enzovoort), samen met het type, de grootte en online status van het apparaat. Rechts van deze kopjes staan rechthoeken die de volumes van elk apparaat aangeven. U ziet trouwens dat, hoewel de rechthoeken verschillend van grootte zijn, ze zeker niet op schaal zijn getekend. Wilt u de grootte van een volume weten, baseer u dan op de cijfers; en let op de eenheden! Als u met de rechtermuisknop op een kopje links in het laagste deelvenster klikt, krijgt u een menu met opdrachten te zien die horen bij een compleet opslagapparaat. Als u met de rechtermuisknop op een volumerechthoek klikt, verschijnt er een menu met acties die op dat volume kunnen worden toegepast.

Schijven beheren via de opdrachtprompt Als u gebruik wilt maken van het opdrachtregelhulpprogramma Diskpart, moet u beginnen met de uitvoering van Cmd.exe met bevoegdheden met een verhoogd token. U kunt dat doen door het menu Start te openen en Alle programma’s, Bureau-accessoires te kiezen. Klik in het submenu Bureau-accessoires met de rechtermuisknop op Opdrachtprompt en kies Als Administrator uitvoeren, waarna u antwoord geeft op de prompt van Gebruikersaccountbeheer. Zie Bijlage B voor meer informatie over de opdrachtprompt. Hoofdstuk 28

Als u de opdracht Diskpart uitvoert, wordt een consolevenster geopend en bevindt u zich ineens bij de DISKPART>-prompt. Als u nu help typt en op Enter drukt, ziet u een scherm met alle beschikbare opdrachten (zie figuur 28-2).

Figuur 28-2  Het consolevenster met helpinformatie

Wat u moet weten van de terminologie die bij ­schijfbeheer wordt gebruikt

983

Omdat Diskpart alles kan doen wat u ook kunt doen in de Schijfbeheerconsole, is deze opdracht van onschatbare waarde voor scriptschrijvers of iedereen die gewoon liever werkt met opdrachtprompts. Zelfs als u niet behoort tot een van deze categorieën gebruikers, moet u wel van het bestaan van Diskpart afweten, omdat u als u zelf ooit nog eens harde schijven moet beheren via de Windows Herstelomgeving (WinRE) wel met Diskpart kunt werken, maar geen toegang hebt tot de Schijfbeheerconsole. (WinRE is een speciale omgeving die u kunt gebruiken voor systeemhersteldoeleinden als er een groot hardware- of softwareprobleem u in de weg zit bij het opstarten van Windows.) Zie hoofdstuk 24 voor meer informatie over WinRE. Windows kent ook een tweede opdrachtregelhulpprogramma voor systeembestandsen schijfbeheer, met de naam Fsutil. Met dit hulpprogramma kunt u naar bestanden zoeken op hun beveiligingsidentificatiecode (SID), de verkorte naam van een bestand wijzigen en andere taken verrichten.

FSUtil en Diskpart zijn ontegenzeglijk krachtig, maar ze zijn niet bedoeld voor de wat lafhartigere geesten onder ons of om experimenten mee uit te halen. Ze zijn beide in eerste instantie bedoeld om in scripts te worden opgenomen en niet om ze interactief te gebruiken. Met name Diskpart is compact en cryptisch, met een ingewikkelde structuur, die u noodzaakt objecten in een lijst te plaatsen en te selecteren voordat u tot actie overgaat. Als het even mogelijk is, kunnen alle wat minder ervaren Windows-gebruikers zich beter bij het grafische gereedschap houden. Zie het Knowledge Base-artikel 300415, ‘A Description of the Diskpart Command-Line Utility’ voor meer bijzonderheden over Diskpart. Hoewel dat artikel eigenlijk afkomstig is uit de Windows XP-periode en sommige vergelijkingen tussen Diskpart en de Schijfbeheerconsole achterhaald zijn, is de informatie over de syntaxis en het gebruik van Dispart nog steeds bij de tijd.

Wat u moet weten van de terminologie die bij ­schijfbeheer wordt gebruikt In de Windows Vista-versie van schijfbeheer is hier en daar de geheimtaal van schijf­ beheer wat vereenvoudigd. Niettemin kan het absoluut geen kwaad als u toch een stukje van de woordenlijst tot uw geestelijke bagage kunt rekenen. De volgende termen en begrippen zijn het belangrijkst: )

Volume. Een volume is een schijf of een onderverdeling van een schijf die is geformatteerd en gereed is voor gegevensopslag. Als aan een volume een stationsletter is toegekend, zoals dat bij volumes vaak het geval is, verschijnt het als een afzon-

Hoofdstuk 28

Waarschuwing

984

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

derlijk onderdeel in Windows Verkenner. (Zie de volgende paragraaf voor een type volume waaraan geen stationsletter is toegekend.) Een harde schijf kan één, meer of veel volumes hebben. )

Gekoppeld station. Een gekoppeld station is een volume dat is toegewezen aan een lege map op een NTFS-geformatteerde schijf. Een gekoppeld station krijgt geen ­stationsletter en verschijnt niet in Windows Verkenner. In plaats daarvan gedraagt deze zich als een submap op een ander volume.

)

Formatteren. Het formatteren van een schijf is de voorbereiding van de schijf voor de opslag van gegevens met behulp van een specifiek bestandssysteem (zoals NTFS).

)

Bestandssysteem. Een bestandssysteem is een methode voor het structureren van mappen (directory’s) en bestanden op een opslagmedium. Windows Vista ondersteunt de volgende bestandssystemen: FAT (File Allocation Table), NTFS (NT File Sys­ tem), CDFS (Compact Disc File System, soms ook geïdentificeerd als ISO-9660) en UDF (Universal Disk Format).

)

Standaardschijf en dynamische schijf. De twee belangrijkste typen hardeschijfstructuren in Windows worden standaard en dynamisch genoemd Een standaardschijf kan worden opgedeeld in maximaal vier partities. (De grens van vier partities geldt alleen voor schijven die een Master Boot Record (hoofdopstartrecord) gebruiken. Schijven die gebruikmaken van de GUID Partition Table kunnen meer partities aan.) Wat alle volumes op een standaardschijf gemeen hebben, is dat hun opslagruimte zich op één fysieke harde schijf moet bevinden. Dat wil zeggen dat hun volumes allemaal eenvoudige volumes zijn. Als u de Schijfbeheerconsole in Windows Vista gebruikt om nieuwe eenvoudige volumes te maken. zijn de eerste drie partities die worden gemaakt zogeheten primaire partities. De vierde wordt gemaakt als uitgebreide partitie, die alle resterende nog niet toegewezen ruimte op de schijf gebruikt. Een uitgebreide partitie kan worden gestructureerd als maximaal tweeduizend logische schijven. In de praktijk gedraagt een logische schijf zich precies als een primaire partitie; u kunt hem formatteren, een stationsletter toekennen en u kunt er uw materiaal op opslaan.

)

Een dynamische schijf biedt structurele opties die niet beschikbaar zijn op een standaardschijf. Naast eenvoudige volumes kunnen dynamische schijven spanned of striped volumes bevatten. Deze beide laatste volumetypen combineren ruimte van meerdere schijven. Dynamische schijven kunnen niet rechtstreeks worden benaderd vanuit Windows 9x, Windows NT of Windows XP Home Edition, die op dezelfde computer draaien in een dubbele opstartconfiguratie. (Gedeelde mappen op dynamische schijven kunnen echter vanuit elk van deze systemen via een netwerk worden aangesproken.)

Hoofdstuk 28

)

)

Eenvoudig volume. Een eenvoudig volume is een volume dat in zijn geheel in één fysiek apparaat is opgenomen. Op een standaardschijf is een partitie hetzelfde als een eenvoudig volume.

)

Spanned volume. Een spanned volume is een volume dat ruimte combineert van fysiek van elkaar gescheiden schijven, waarbij de combinatie eruitziet en functioneert als één opslagmedium. Spanned volumes kunnen alleen op dynamische schijven worden aangemaakt.

)

Striped volume. Een striped volume is een volume waarop gegevens op meerdere fysiek gescheiden schijven worden opgeslagen ter verbetering van de prestaties. Striped volumes kunnen alleen op dynamische schijven worden aangemaakt.

)

Gespiegelde en RAID 5-volumes. Gespiegelde en RAID-5-volumes zijn typen dynamische volumes die niet beschikbaar zijn in Windows Vista (dan hebt u een servereditie van Windows nodig). Ze gebruiken redundante opslagmethoden voor het bieden van fouttolerantie.

)

MBR- en GPT-schijven. MBR (Master Boot Record) en GPT (GUID Partition Table) zijn termen die alternatieve methoden beschrijven voor het vasthouden van de informatie betreffende de onderverdelingen van een schijf. GPT-schijven ondersteunen grotere volumes (maximaal 18 exabytes) en meer partities (wel 28 partities op een standaardschijf). U kunt een schijf alleen converteren van MBR naar GPT (of omgekeerd) voordat een schijf voor de eerste keer is gepartitioneerd (of nadat alle partities zijn verwijderd).

)

Actieve partitie, opstartpartitie en systeempartitie. De actieve partitie is de partitie van waaruit een x86-computer wordt opgestart nadat u deze hebt aangezet. Deze moet altijd op de eerste fysieke harde schijf staan die aan het systeem is gekoppeld (Schijf 0). De opstartpartitie is de partitie waarop de Windows-systeembestanden staan. De systeempartitie is de partitie met de opstartbestanden die Windows gebruikt om uw systeem op te starten en het opstartmenu te openen. (Dat klopt, de opstartpartitie bevat de systeembestanden, terwijl de systeempartitie de partitie is van waaruit de computer wordt opgestart.)

Schijven formatteren U moet een schijf formatteren voordat u er iets op kwijt kunt. De Schijfbeheerwizards die u helpen bij het aanmaken van eenvoudige, spanned of striped volumes hebben alle een formatteerfase (daarbij werd ervan uitgegaan dat u het nieuwe volume wilt formatteren, zodat u er ook echt iets mee kunt doen, hoewel die stap optioneel is). U kunt een volume in Schijfbeheer ook formatteren door met de rechtermuisknop op de desbetreffende rechthoek in het grafische venster te klikken (het onderste deelvenster) en de opdracht Formatteren te kiezen in het contextmenu. (U kunt de actieve, opstart- of sys­teempartitie echter niet formatteren.) Buiten Schijfbeheer kunt u een volume formatteren in Windows Verkenner (klik met de rechtermuisknop, kies Formatteren en reageer op de prompt van Gebruikersaccountbeheer) of via de opdrachtprompt (gebruik de opdracht Format; type format / ? als u de beschikbare opties wilt zien. Het dialoogvenster Formatteren zoals dat wordt gebruikt door Schijfbeheer ziet u in figuur 28-3.

985

Hoofdstuk 28

Schijven formatteren

986

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Figuur 28-3  Het dialoogvenster Formatteren U hebt de volgende keuzemogelijkheden:

Hoofdstuk 28

)

Bestandssysteem. Bij hardeschijfvolumes groter dan 4 GB (4096 MB) is NTFS de enige optie. Bij verwijderbare schijven, zoals USB-flashschijven, zijn de opties ook nog FAT en FAT32. Voor beschrijfbare optische media zijn uw mogelijkheden beperkt tot UDF in diverse revisies. Al deze keuzemogelijkheden worden beschreven in de volgende paragraaf, Een bestandssysteem kiezen.

)

Clustergrootte. De clustergrootte is de kleinste hoeveelheid ruimte die aan een bestand kan worden toegewezen. De standaardoptie, waarin Windows Vista de juiste clustergrootte selecteert op basis van de volumegrootte, is hier de beste keus.

)

Volumenaam. Met de volumenaam wordt het station gedefinieerd in het venster Computer in Windows Verkenner. De standaardnaam is Nieuw volume. (U kunt deze naam te allen tijde wijzigen, zoals wordt uitgelegd in de paragraaf Een volumenaam toekennen of wijzigen, verderop in dit hoofdstuk.

Selecteer Snelformatteren als u wilt dat Schijfbeheer het soms langdurige proces van het controleren van de schijfmedia overslaat. Selecteer Bestand- en mapcompressie inschakelen als u wilt dat alle gegevens op het nieuwe volume de NTFS-compressie gebruiken. (Deze optie is niet beschikbaar als het volume niet wordt geformatteerd met NTFS.)

Een bestandssysteem kiezen Over welke bestandssysteemopties u kunt beschikken, hangt af van het type media dat u gaat formatteren. Bij harde schijven is NTFS de enige optie die u door Schijfbeheer wordt gegund. Als u een harde schijf wilt formatteren in FAT of FAT32, moet u de opdrachtregelopdracht Format gebruiken, met de schakeloptie /fs. (Typ format /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.) De enige goede reden om dit te doen, is echter ten behoeve van de compatibiliteit met systemen die draaien onder Windows 9x. (Zie de paragraaf De voordelen van NTFS, verderop in dit hoofdstuk.) Als u dubbel opstart met Windows 9x en wilt dat de gegevens op het volume dat u gaat formatteren toegankelijk zijn voor de Windows 9x-partitie, moet u kiezen voor FAT32. Let op: de 16bits FAT, die nog steeds beschikbaar is, is een overblijfsel uit vroeger tijden, toen schij-

Schijven formatteren

987

ven nog veel en veel kleiner waren. Dit systeem is alleen geschikt voor diskettes en zeer kleine hardeschijfpartities. Als u daarentegen een USB-flashschijf formatteert, is FAT32 een redelijk goede keuze. In de eerste plaats zal een flashschijf vaak dienst doen als overdrachtmedium, mogelijk met systemen waarop eerdere versies van Windows draaien. En omdat NTFS een bestandssysteem is dat een journaal aanmaakt, vraagt het lezen en schrijven van bestanden op NTFS-schijven ten tweede om veel meer schijf-IO dan identieke handelingen op FAT32-schijven. Flashschijven kunnen een eindig aantal lees- en schrijfacties uitvoeren voordat ze moeten worden vervangen; vandaar dat ze waarschijnlijk een langere levensverwachting hebben onder FAT32 dan onder NTFS.

De juiste UDF-versie kiezen voor optische media

)

Versie 1.50. Kan worden gelezen op systemen die draaien met Windows 2000, Windows XP en Windows Server 2003.

)

Versie 2.00 of 2.01. Kan niet worden gelezen door Windows 2000. Kan wel worden gelezen door Windows XP en Windows Server 2003. Let op: versie 2.01 is een secundaire revisie van versie 2.00. Er is dus geen reden om aan versie 2.00 de voorkeur te geven.

)

Versie 2.50. Kan niet worden gelezen door andere versies van Windows.

Formatteren verwijdert de gegevens op een volume niet Welke formatteeropties u ook kiest, u wordt gewaarschuwd dat door de formatteerhandeling de gegevens op dat volume niet toegankelijk zijn. En dat klopt als een bus. Welke gegevens er ook op het volume stonden toen u ging formatteren, deze zijn nu niet meer op reguliere wijze beschikbaar zodra u klaar bent met formatteren. Tenzij u de schakeloptie /p gebruikt, blijven de gegevens echter in een of andere vorm bestaan. Als u er echt op staat alles te verwijderen, gebruik dan format /p:x (waarbij x het aantal doorgangen voorstelt) of schoon na het formatteren de schijf op aan de hand van het opdrachtregelprogramma cipher.exe, met de schakeloptie /w. (Typ cipher /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.) Vreemd genoeg hebt u bij de opdracht cipher geen bevoegdheid met een token nodig.

Hoofdstuk 28

Als u een beschrijfbare cd of dvd gaat formatteren, zijn uw keuzemogelijkheden evenzovele smaken van het Universal Disk Format (UDF). UDF, een opvolger van het cd-rombestandssysteem (CDFS) is een specificatie in ontwikkeling. Versie 2.50 is de laatste versie die door Windows Vista wordt ondersteund. Andere ondersteunde versies zijn 1.50, 2.00 en 2.01. Welke moet u nu kiezen? Dit hangt af van het feit of u wilt dat de cd’s of dvd’s die u genereert, moeten kunnen worden gelezen op systemen die draaien met eerdere versies van Windows of Windows Server 2003. We kennen de volgende verschillen:

988

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Let op: al deze varianten worden qua lezen en schrijven ondersteund door Windows Vista, terwijl er niet één wordt ondersteund op Windows 9x-platforms.

Kiezen tussen UDF en Mastered Optical Media U hoeft een cd of dvd niet te formatteren om daarop bestanden te kunnen opslaan. U kunt bestanden branden op optische media op de manier zoals die is geïntroduceerd in Windows XP door de bestanden naar een tijdelijke map te kopiëren en ze vervolgens en masse naar de cd of dvd over te zetten. Het gebruik van UDF is wat handiger, omdat u daarmee cd- of dvd-bestanden kunt lezen en wegschrijven alsof ze waren opgeslagen op een USB-flashstick of op een diskette. Maar de oudere methode, soms Mastered of ISO genoemd, biedt een grotere compatibiliteit met computers die draaien onder andere besturingssystemen, terwijl het de enige methode is waarmee u audiobestanden kunt branden en afspelen op in de handel verkrijgbare audioapparatuur.

De voordelen van NTFS Ter compensatie van zijn incompatibiliteit met Windows 9x, biedt NTFS een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van het oudere FAT- en FAT32-bestandssysteem:

Hoofdstuk 28

)

Beveiliging. Op een NTFS-volume kunt u de toegang tot bestanden en mappen beperken met behulp van bevoegdheden, zoals wordt beschreven in hoofdstuk 29. U kunt een extra beveiligingsniveau toevoegen door bestanden te coderen. Op een FAT- of FAT32-station kan iedereen met fysieke toegang tot uw computer alle bestanden op dat station benaderen.

)

Betrouwbaarheid. Omdat NTFS een zogeheten journaalbestandssysteem (dat een journaal aanmaakt) is, kan een NTFS-volume gemakkelijker herstellen van schijffouten dan een FAT32-volume. NTFS gebruikt logboekbestanden voor het bijhouden van alle schijfactiviteit. Als u een systeemcrash krijgt, kan Windows Vista dit journaal gebruiken om bestandssysteemfouten automatisch te repareren zodra het sys­ teem opnieuw wordt gestart. Bovendien kan NTFS dynamisch clusters met slechte sectoren opnieuw toewijzen en deze clusters als slecht markeren, zodat het besturingssysteem er niet langer gebruik van maakt. FAT- en FAT32-stations zijn gevoeliger voor schijffouten.

)

Uitbreidbaarheid. Met volumes die NTFS-geformatteerd zijn, kunt u de opslagcapaciteit op bestaande volumes uitbreiden zonder een back-up of een nieuwe partitie te hoeven maken of opnieuw te formatteren en te herstellen.

)

Efficiëntie. Op partities groter van 8 GB beheren NTFS-volumes de ruimte efficiënter dan FAT32. De maximale grootte van een partitie voor een FAT32-station aangemaakt door Windows Vista bedraagt 32 GB. Vergelijkenderwijs kunt u aan de hand van de standaardinstellingen een NTFS-volume maken van maximaal 16 terabytes (16.384 GB) en door de clustergrootte aan te pakken, kunt u de maximale volumegrootte tot maximaal 256 terabytes uitbreiden.

Nieuwe volumes maken

)

989

Optimale opslagcapaciteit voor kleine bestanden. Bestanden ter grootte van honderd bytes of minder kunnen in hun geheel worden opgeslagen in het MFT-record (Master File Table), zonder dat u daarvoor een locatie buiten de MFT nodig hebt. Dit resulteert in een grotere opslagcapaciteit voor kleine bestanden.

Zie de uitstekende verhandeling op www.vista-io.com/2801 voor meer informatie over de voordelen van NFTS en over bestandssysteemopties in Windows Vista.

Een FAT32-schijf converteren naar NTFS Wilt u een FAT- of FAT32-schijf converteren naar NTFS, dan moet u de opdrachtregelfunctie Convert gebruiken. De syntaxis is als volgt: convert d: /fs:ntfs

Het hulpprogramma Convert kan zijn werk doen in Windows als het station dat moet worden geconverteerd niet in gebruik is. Als u echter het systeemvolume of een volume waarop het wisselbestand (paginabestand) staat, wilt converteren, krijgt u een foutmelding te zien wanneer u Convert uitvoert. In dat geval moet u de conversie zodanig plannen dat deze plaatsvindt zodra u Windows weer opstart. Nadat u de computer opnieuw hebt gestart, krijgt u een prompt te zien met de waarschuwing dat de conversie op het punt staat te beginnen. U hebt tien seconden de tijd om de conversie te annuleren. Als u toestemming geeft voor de conversie, zal Windows het hulpprogramma Chkdsk uitvoeren en de conversie automatisch laten plaatsvinden. Gedurende die procedure wordt de computer tweemaal opnieuw opgestart. Waarschuwing Als u uw systeemstation converteert naar NTFS, wordt het onmogelijk uw vorige besturingssysteem terug te zetten, een feit waarvoor het hulpprogramma Convert u in niet mis te verstane termen waarschuwt. Als u uw systeem zodanig hebt ge nstalleerd dat een configuratie wordt gebruikt waarbij wordt opgestart met meerdere besturingssystemen, zodat u met Windows 9x kunt blijven draaien, moet u het systeemstation niet converteren naar NTFS. Als u dat namelijk wel doet, is het niet meer mogelijk uw vorige Windows-versie op te starten.

Nieuwe volumes maken Met Schijfbeheer kunt u drie soorten nieuwe volumes maken: eenvoudige, spanned en striped. U vindt de opdrachten voor het maken van deze nieuwe volumes in het grafische deelvenster in de Schijfbeheerconsole.

Hoofdstuk 28

waarbij d de letter is van het station dat u wilt converteren. Typ convert /? achter de opdrachtprompt als u meer informatie wilt over de optionele parameters.

990

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Een nieuw eenvoudig volume maken Wilt u een nieuw eenvoudig volume maken gebaseerd op een standaard- of dynamische schijf, dan hebt u op de schijf vrije ruimte nodig. In Schijfbeheer wordt vrije ruimte aangegeven door een zwarte balk en het label Niet toegewezen. Als u een nieuwe harde schijf aan uw systeem toevoegt, kan de hele schijf worden gebruikt en zal het venster in het grafische deelvenster van Schijfbeheer eruitzien als in figuur 28-4.

Figuur 28-4  Een nieuw volume maken U kunt voor het nieuwe volume de hele beschikbare ruimte of een deel daarvan kiezen. Als er geen vrije ruimte beschikbaar is, kunt u ruimte maken door een bestaand volume te verkleinen of te verwijderen. (Bedenk wel dat u door het verwijderen van het volume de gegevens op dat volume kwijtraakt.)

Hoofdstuk 28

Wilt u een nieuw eenvoudig volume maken, klik dan met de rechtermuisknop op de vrije ruimte van een schijf en kies Nieuw eenvoudig volume in het contextmenu. De wizard Nieuw eenvoudig volume maken verschijnt. Klik op Volgende om de welkomst­ pagina over te slaan. Op de pagina Volumegrootte opgeven wordt u de maximale en minimale hoeveelheid ruimte getoond die u aan het nieuwe volume kunt toekennen (zie figuur 28-5).

Clusters opnieuw in lijn brengen voordat u gaat converteren naar NTFS Als u een station hebt dat groter is dan 512 MB en dat oorspronkelijk is geformatteerd als FAT32-volume met behulp van een Windows-versie eerder dan Windows XP, worden de 4-KB clusters waarschijnlijk niet in lijn gebracht op 4-KB boundaries. Deze situatie zorgt ervoor dat het Convert-programma clusters van 512 bytes gaat aanmaken wanneer het station wordt geconverteerd naar NTFS. Omdat clusters van 512 KB in het algemeen minder presteren dan clusters van 4 KB, bent u beter af als u de partitie opnieuw uitlijnt voordat u gaat converteren, door de gegevens te verplaatsen naar een boundary van 4 KB. Windows heeft geen hulpprogramma voor het op deze manier opnieuw in lijn brengen van partities, maar BootIt Next Generation (BootIt NG), een sharewareprogramma dat beschikbaar is op www.vista-io.com/2802, kan dat voor u doen. In BootIt NG gebruikt u de knop Slide in het dialoogvenster Work With Partitions; vergeet niet het selectievakje Align For NTFS Only in te schakelen.

Nieuwe volumes maken

991

Figuur 28-5  De volumegrootte opgeven

Hoofdstuk 28

Nadat u de gewenste grootte in megabytes hebt opgegeven en op Volgende hebt geklikt, krijgt u de gelegenheid een stationsletter aan het nieuwe volume toe te kennen. Let op: de letters A en B, die vroeger voor diskettes waren bestemd, zijn niet meer gereserveerd (zie figuur 28-6).

Figuur 28-6  Aan het nieuwe volume een stationsletter toekennen De pagina Partitie formatteren, die komt na de pagina Stationsletter of pad toewijzen, geeft u een kans om precies dat te doen, maar het is niet verplicht om het te doen. Als u liever wacht, kunt u altijd later nog formatteren. De slotpagina van de wizard geeft u nog één kans om uw specificaties te controleren (zie figuur 28-7).

992

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Figuur 28-7  De slotpagina van de wizard U moet eigenlijk even wat tijd uittrekken om dit venster goed te bekijken voordat u op Voltooien klikt. Zorg ervoor dat u de juiste patiënt naar de operatiekamer hebt gebracht voordat u hem of haar toevertrouwt aan de zorgen van de chirurg. Nadat Schijfbeheer zijn werk heeft gedaan en de schijf helemaal is geformatteerd, verschijnt er een donkerblauwe balk over het nieuwe volume in het onderste deelvenster van de console. Hoofdstuk 28

Figuur 28-8  Het nieuwe volume

Een nieuw spanned volume maken Wilt u een nieuw spanned volume maken, klik dan met de rechtermuisknop in de vrije ruimte van een schijf en kies Nieuw spanned volume in het contextmenu. Spanned volumes kunnen alleen worden gemaakt op dynamische schijven, maar Schijfbeheer converteert een standaardschijf naar een dynamische schijf als onderdeel van het proces van het maken van een spanned volume. U kunt dus beginnen door met de rechtermuisknop op een standaardschijf te klikken. Op de pagina Selecteer schijven van de ­w izard Nieuw spanned volume maken krijgt u de schijven te zien waarvan een spanned volume kan worden gemaakt (zie figuur 28-9). Selecteer in de lijst Beschikbaar de schijf of schijven die u wilt gebruiken, klik voor elke schijf op Toevoegen en klik vervolgens op Volgende om door te gaan. Als u een spanned volume maakt waarbij een fysieke schijf is betrokken, maakt Schijfbeheer gewoon een

Nieuwe volumes maken

993

eenvoudig volume (maar converteert de desbetreffende schijf nog steeds naar dynamisch als het uitgangspunt standaard was).

Hoofdstuk 28

Figuur 28-9  Een schijf selecteren als spanned volume

Figuur 28-10  De schijf is geselecteerd Let op: u kunt op de voltooide pagina Schijven selecteren de hoeveelheid ruimte die u wilt gebruiken voor elk schijf afzonderlijk specificeren. Het veld Totale volumegrootte in MB toont de omvang van de combinatie die u op het punt staat te maken. De resterende pagina’s in de wizard Nieuw spanned volume maken nodigen u, net als de vergelijkbare pagina’s in de wizard Nieuw eenvoudig volume maken, uit het nieuwe volume te formatteren en er een stationsletter aan toe te kennen. Bovendien krijgt u een definitief overzicht van wat u hebt besteld. Nadat u hebt geklikt op Voltooien en

994

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

voordat de wizard aan het werk gaat, krijgt u echter de aanvullende waarschuwing uit figuur 28-11 te zien.

Figuur 28-11  Waarschuwing bij het maken van een spanned volume Let op de waarschuwing. Als u een spanned volume maakt voor een schijf waarop een besturingssysteem is geïnstalleerd (als u bijvoorbeeld ook opstart met Windows XP en het opstartvolume van Windows XP op de schijf staat die u bij het spanned volume betrekt), kunt u niet meer vanuit dat besturingssysteem opstarten. Klik op Ja als de waarschuwing niet op u van toepassing is of op Nee als als dat wel het geval is. (Als er een nieuw spanned volume is gemaakt, is de balk boven de nieuwe rechthoek in Schijf­ beheer magenta). De span gebruikt de maximale ruimte op de beschikbare schijven en genereert een volume met stationsletter I.

Hoofdstuk 28

Figuur 28-12  Een nieuw volume met stationsletter I Door bij het maken van een spanned volume twee fysieke harde schijven te betrekken, kunt u een zeer groot volume maken.

Een nieuw striped volume maken Het proces van het maken van een nieuw striped volume lijkt op het maken van een nieuw spanned volume (zie de vorige paragraaf), alleen is de totaal beschikbare schijfruimte tweemaal zo groot als de maximale ruimte op de grootste van de twee schijven.

Nieuwe volumes maken

995

Figuur 28-14  Van twee harde schijven één groot volume maken

Stationsletters tussen twee volumes omwisselen In de lijst met beschikbare stationsletters staan alleen die letters die op dit moment nog niet worden gebruikt. Het omwisselen van de stationsletters voor twee volumes kan in drie stappen. Als u bijvoorbeeld de stationsletters G en H wilt omwisselen, verwijdert u eerst de stationsletter die is toegekend aan station H. Wijzig vervolgens de stationsletter G in H. Voeg ten slotte de stationsletter G toe aan de op dit moment nog naamloze vorige bewoner van H.

Hoofdstuk 28

Figuur 28-13  Maximale hoeveelheid ruimte op schijf 3

996

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Waarschuwing Weeg de risico’s zorgvuldig tegen elkaar af voordat u een volume maakt dat de ruimte combineert van twee of meer fysieke schijven. Als er een catastrofale fout optreedt op een van de fysieke schijven, bent u het volledige spanned of striped volume, inclusief de gegevens, kwijt. U kunt uw beslissing ook niet terugdraaien en een brok ruimte van het spanned of striped volume af halen. Als u een deel van het volume verwijdert, wordt het volledige volume verwijderd.

Een volumelabel toekennen of wijzigen In Windows Vista kunt u, net als in eerdere versies van Windows, aan een volume een beschrijvend tekstlabel toekennen. Het toekennen van een label is volkomen optioneel, maar wel verstandig om te doen, met name als u afzonderlijke volumes hebt gespecificeerd voor het optimaal structureren van uw gegevens. U kunt voor uw gegevensstation het label Gegevens gebruiken, Muziek voor het station met uw verzameling digitale nummers enzovoort. Volumelabels verschijnen in het venster Computer, samen met de stationsletter voor een volume, zoals in figuur 28-15.

Figuur 28-15  Het volumelabel in het venster Computer Hoofdstuk 28

U kunt een volumelabel typen tijdens het formatteren van een nieuw volume. Of u kunt dat doen in een later stadium, door met de rechtermuisknop op een volume te klikken (in Schijfbeheer of in Windows Verkenner), Eigenschappen te kiezen en vervolgens de desbetreffende tekst te typen in het bewerkveld boven in het tabblad Algemeen.

Stationsletters toekennen en wijzigen U kunt niet meer dan één letter aan een volume toekennen. Met uitzondering van de volgende volumes kunt u te allen tijde de stationsletter wijzigen of verwijderen: )

het opstartvolume;

)

het systeemvolume;

)

elk volume waarop het wisselbestand (paginabestand) is opgeslagen.

Wilt u een stationsletter wijzigen, klik dan met de rechtermuisknop in Schijfbeheer en kies Stationsletter en paden wijzigen. (U kunt dat doen in het grafische deelvenster of in het deelvenster met de tabellen.) Wilt u een bestaande stationsletter vervangen, dan selecteert u deze, waarna u op Wijzigen klikt. Als u een stationsletter wilt toekennen aan een volume dat op dit moment nog geen aanduiding heeft, klikt u op Toevoegen.

Een volume via een pad toekennen aan een NTFS-map

997

Selecteer een beschikbare stationsletter in de lijst Deze stationsletter toewijzen en klik vervolgens tweemaal op OK.

Een volume via een pad toekennen aan een NTFS-map

)

U kunt de opslagruimte uitbreiden op een bestaand volume dat problemen krijgt met de vrije ruimte. Als uw digitale muziekcollectie bijvoorbeeld uw station C is ontgroeid, kunt u een submap van de map Muziek maken en deze, laten we zeggen, Meer muziek noemen. Vervolgens kunt u een stationspad toekennen dat loopt van het nieuwe volume naar de map Meer muziek (waardoor u in feite de oorspronkelijke map Muziek vergroot).

)

U kunt in meerdere locaties veelgebruikte bestanden beschikbaar maken. Stel dat u een enorme collectie clipart hebt die u opslaat op station X en elke gebruiker in zijn of haar map Documenten een eigen map heeft waarin ze DTP-bestanden opslaan. In elk van die persoonlijke mappen kunt u een submap maken met de naam Clipart en het map van die map toekennen aan volume X. Op die manier is de volledige clipartcollectie altijd beschikbaar via de DTP-map van een gebruiker. Niemand hoeft zich dan zorgen te maken over het maken van snelkoppelingen naar X of het wijzigen van stationsletters terwijl ze aan het werk zijn.

Als u een gekoppeld volume wilt maken, moet u het volgende doen: 1 Klik in Schijfbeheer met de rechtermuisknop op het volume dat u wilt wijzigen. (U kunt dat doen in het grafische deelvenster of in het deelvenster met de tabellen.) Kies in het contextmenu de optie Stationsletter en paden wijzigen. 2 Klik op Toevoegen om het dialoogvenster Stationsletter of pad toevoegen te openen. 3 Selecteer Dit volume aan een lege NTFS-map koppelen (dit is de enige optie die beschikbaar is als het volume al een stationsletter heeft). 4 Klik op de knop Bladeren. Het dialoogvenster Stationspad zoeken dat verschijnt, geeft alle NTFS-volumes weer, terwijl de knop OK alleen ingeschakeld is als u een lege map selecteert of klikt op Nieuwe map om er een te maken. 5 Klik op OK om de geselecteerde locatie in het dialoogvenster Stationsletter of pad toevoegen toe te voegen en klik vervolgens op OK om het stationspad te maken.

Hoofdstuk 28

Naast (of in plaats van) een stationsletter kunt u aan een volume ook een of meer paden naar NTFS-mappen toekennen. Als u een stationspad toekent, maakt u een gekoppeld volume. Een gekoppeld volume verschijnt als map in een NTFS-geformatteerd volume waaraan een stationsletter is toegekend. Hoewel u op deze manier de limiet van zesentwintig stationsletters kunt negeren, bieden gekoppelde volumes de volgende voordelen:

998

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

U kunt bestanden en submappen op een gekoppeld volume beheren alsof het een reguliere map is. In Windows Verkenner krijgt het mappictogram een snelkoppelingspijl (zie figuur 28-16).

Figuur 28-16  Mappictogram met snelkoppelingspijl Als u met de rechtermuisknop klikt op het mappictogram en Eigenschappen kiest, kunt u in het tabblad Algemeen zien dat de map in feite een gekoppeld volume is. En als u, zoals figuur 28-17 laat zien, in dat eigenschappendialoogvenster op de knop Eigenschappen klikt, wordt de status weergegeven van het station waaraan de map is toegewezen. Als u in een opdrachtpromptvenster de opdracht Dir typt om een mapdirectory weer te geven, wordt een gekoppeld volume geïdentificeerd als <JUNCTION> (voor junction point, een andere naam voor gekoppeld volume), terwijl gewone mappen worden aangegeven als (voor directory, de MS-DOS-term voor een map.)

Hoofdstuk 28

Figuur 28-17  Het eigenschappendialoogvenster voor een gekoppeld station identifi-

ceert het volume waarop de bestanden in werkelijkheid staan. Als u in dat dialoogvenster op Eigenschappen klikt, worden de eigenschappen weergegeven van het volume waaraan de map is toegewezen

Wilt u een overzicht zien van alle gekoppelde stations op het systeem, dan kiest u in Schijfbeheer het menu Beeld, gevolgd door de optie Stationspaden. Een dialoogvenster als dat in figuur 28-18 verschijnt. Let op: u kunt een stationspad niet uit dit dialoogvenster verwijderen. Als u dat doet, blijft de map op dezelfde plaats staan als waar deze eerder stond, maar wordt dan weer een reguliere, lege map.

De volumegrootte wijzigen

999

Figuur 28-18  In dit dialoogvenster staan alle gekoppelde stations op een systeem en toont het volumelabel, als dat er is, op elk gekoppeld station

Waarschuwing

De volumegrootte wijzigen Het is onvermijdelijk dat in de loop van de tijd de eisen die aan de schijfruimte worden gesteld een verandering ondergaan. Als u merkt dat u ruimte moet toevoegen aan een bestaand volume, kan Schijfbeheer u daarbij helpen, vooropgesteld dat die ruimte er is. Als u een extra volume in een bestaande schijf moet persen, kan Schijfbeheer u ook daarbij van dienst zijn; ook hier gaan we ervan uit dat u voldoende ongebruikte ruimte op bestaande volumes hebt.

Een volume uitbreiden Schijfbeheer vindt het alleen maar fijn om een NTFS-volume groter voor u te maken, mits er op dezelfde of op een andere schijf voldoende ruimte is die nog niet is toegewezen. Wilt u de uitbreiding een feit maken, dan klikt u met de rechtermuisknop op het volume dat u wilt uitbreiden, waarna u in het contextmenu de optie Volume uitbreiden kiest. Klik op Volgende om de welkomstpagina van de wizard Volume uitbreiden over te slaan. De pagina Schijven selecteren verschijnt, zoals u in figuur 28-19 kunt zien.

Hoofdstuk 28

Als u gekoppelde volumes maakt (als u bijvoorbeeld een stationspad maakt vanuit station X dat verwijst naar een map op station D en vervolgens een stationspad maakt op station D dat verwijst naar een map op station X), moet u lussen in de structuur van een station vermijden. U mag dat doen van Windows, maar het is en blijft een slecht idee, omdat een toepassing die submappen opent (zoals een zoekprogramma dat doet) in een eindeloze lus kan terechtkomen.

1000

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Figuur 28-19  Met de wizard Volume uitbreiden kunt u een volume uitbreiden in de vrije ruimte op dezelfde of op een andere harde schijf

Hoofdstuk 28

De lijst Geselecteerd, aan de rechterkant van dit dialoogvenster, toont in eerste instantie de schijf waarvan u het volume van plan bent uit te breiden. In het vak Minimum schijfruimte in MB kunt u zien hoe veel groter u het volume kunt maken, vooropgesteld dat u uw uitbreiding wilt beperken tot de huidige schijf. Het vak Selecteer de hoeveelheid ruimte in MB, dat in eerste instantie is ingesteld op de maximaal beschikbare ruimte, is de plaats waar u het aantal megabytes opgeeft dat u wilt toevoegen aan het volume, terwijl u in het vak Totale volumegrootte in MB kunt zien hoe groot het volume gaat worden. Zodra u klaar bent om door te gaan, klikt u op Volgende en kunt u uw bestelling controleren in de pagina die dan verschijnt, waarna u op Voltooien klikt. Als het volume vanaf het begin al op een standaardschijf stond, blijft het na de uitbreiding ook een standaardschijf (mits de ruimte waaruit u de uitbreiding hebt ‘gefinancierd’ aan het oorspronkelijke volume grensde). U zult merken dat er geen afzonderlijke formatteerstap noodzakelijk is; het nieuwe territorium krijgt dezelfde formattering als het origineel. Dit is echter niet de enige manier om een volume uit te breiden. Zoals figuur 28-19 laat zien, toont de pagina Schijven selecteren u ook de beschikbare vrije ruimte op zowel andere harde schijven als op de schijf waarop het volume staat dat u wilt uitbreiden. Als u ervoor kiest de uitbreiding te realiseren op een andere schijf (door deze te selecteren in de lijst Beschikbaar en vervolgens te klikken op Toevoegen), is het eindresultaat van uw uitbreidingsdrift een spanned volume op een dynamische schijf. Wat nu als u een de volume-uitbreiding wilt realiseren op dezelfde schijf, maar de vrije ruimte niet aan het volume grenst dat u wilt uitbreiden? In dat geval converteert Schijfbeheer de schijf van standaard naar dynamisch (als het althans vanaf het begin al een standaardschijf was) en geeft het uitgebreide volume weer als twee niet naast elkaar liggende rechthoeken.

De volumegrootte wijzigen

1001

Figuur 28-20  De schijf is nu dynamisch Let op: de indeling van het uitgebreide volume blijft eenvoudig, ondanks het feit dat het volume nu een tussenliggend volume op dezelfde schijf overbrugt. Volume-uitbreiding kent de volgende beperkingen: )

Alleen NTFS-geformatteerde volumes kunnen worden uitgebreid.

)

Een logisch station kan alleen worden uitgebreid in de uitgebreide partitie waarin het staat.

)

De systeem- en opstartpartities kunnen alleen worden uitgebreid in aan elkaar grenzende vrije ruimte.

)

U kunt een striped volume niet uitbreiden.

Mits er ruimte beschikbaar is, kunt u een NTFS-geformatteerd volume verkleinen om meer ruimte te maken voor andere volumes. Klik hiertoe met de rechtermuisknop op het volume in het deelvenster met tabellen of in het grafische deelvenster en kies Volume verkleinen in het contextmenu. Schijfbeheer reageert door de schijf te analyseren en geeft vervolgens aan hoeveel ruimte er beschikbaar is voor verkleinen.

Figuur 28-21  Beschikbare ruimte voor verkleinen Typ het aantal megabytes waarmee u het volume wilt verkleinen en klik vervolgens op Verkleinen. Schijfbeheer defragmenteert de schijf, verplaatst alle gegevens naar een aansluitend blok en begint vervolgens met de verkleining. Vergeet niet dat de paginabestanden en de bestanden op een schaduwkopie van het volume tijdens het defragmentatieproces niet kunnen worden verplaatst. Dit houdt in dat u niet zo veel verkleiningsruimte hebt als u zou willen. Microsoft geeft ook aan dat de hoeveelheid waarmee u een volume kunt verkleinen ‘tijdelijk’ is en afhangt van wat er

Hoofdstuk 28

Een volume verkleinen

1002

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

op dat moment op het volume plaatsvindt. Met andere woorden: als u probeert zo’n 10 GB van het volume te halen en Schijfbeheer slechts 7 GB aankan, neem dan die 7 GB en probeer de rest later te ‘versieren’.

Een volume verwijderen Het verwijderen van een volume gaat eenvoudig in zijn werk en kan niet worden teruggedraaid. Tijdens de procedure raakt u alle gegevens kwijt, dus vergeet niet een back-up te maken of zorg ervoor dat u de inhoud van het volume niet mee nodig hebt. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op het volume en kies Volume verwijderen. Het volume wordt weer een niet-toegewezen volume (oftewel vrije ruimte) en als dat toevallig het laatste volume was op een dynamische schijf, wordt de schijf zelf geconverteerd naar een standaardschijf.

De eigenschappen en status van schijven en volumes controleren

Hoofdstuk 28

Net als in vorige versies van Windows kunt u de eigenschappen van elk station controleren (inclusief het volumelabel, het bestandssysteem en de hoeveelheid beschikbare vrije ruimte) door in Windows Verkenner met de rechtermuisknop op het station in de map Computer te klikken en Eigenschappen te kiezen in het contextmenu. In Schijfbeheer krijgt u dezelfde details te zien, plus nog wat meer. Informatie schijfstatus Informatie volumestatus

Figuur 28-22  Schijfbeheer geeft informatie weer over de status van elke schijf en volume

De eigenschappen en status van schijven en volumes controleren

1003

De belangrijkste informatie is zichtbaar in de volumelijst, het tabellarisch deelvenster dat standaard boven in het Schijfbeheervenster verschijnt. U krijgt iets minder informatie te zien in het grafische deelvenster onder in het venster. Met name belangrijk is de informatie over de status van een schijf of volume. Figuur 28-22 laat zien waar u deze informatie moet zoeken. In normale omstandigheden moet bij de statusinformatie hier worden aangegeven dat elke schijf online is en dat elk volume in orde is. In tabel 28-1 ziet u een overzicht van de schijfstatusberichten die er mogelijk zijn en die u kunt krijgen op een systeem dat draait onder Windows Vista, met daarnaast een paar aanbevolen handelingen voor het oplossen van eventuele fouten.

Status

Beschrijving

Vereiste actie

Online

De schijf is correct geconfigureerd en heeft geen problemen.

Geen.

Online (fouten)

Het besturingssysteem heeft fouten geconstateerd bij het lezen of schrijven van gegevens van of naar een bepaald gebied op de schijf. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Klik met de rechtermuisknop op de schijf en kies Schijf opnieuw activeren om de status weer op Online te zetten. Als er fouten blijven optreden, moet u controleren of de schijf misschien beschadigd is.

Offline

De schijf die altijd beschikbaar is geweest, is op dit moment niet toegankelijk. De schijf kan fysiek beschadigd zijn of is er iets mis met de aansluiting. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Controleer de fysieke aansluitingen tussen de schijf en de netvoeding of disk controller. Nadat de aansluitproblemen zijn opgelost, klikt u met de rechtermuisknop op de schijf en kiest u Schijf opnieuw activeren om de status weer op Online te zetten. Als de schade niet kan worden gerepareerd, moet u alle volumes verwijderen, met de rechtermuisknop op de schijf klikken, waarna u Schijf verwijderen kiest.

Afwijkend

De schijf was oorspronkelijk geïnstalleerd op een andere computer en is nog niet ingesteld op gebruik op uw computer. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Klik met de rechtermuisknop op de schijf en kies Afwijkende schijven importeren.

Hoofdstuk 28

Tabel 28-1  Schijfstatus

1004

Hoofdstuk 28  Schijven en stations beheren

Hoofdstuk 28

Status

Beschrijving

Vereiste actie

Onleesbaar

De hele schijf of een deel van de schijf kan fysiek beschadigd zijn of (als het een dynamische schijf betreft) de configuratiedatabase van de dynamische schijf is beschadigd.

Start de computer opnieuw op. Als het probleem hardnekkig is, klik dan met de rechtermuisknop op de schijf en kies Schijven opnieuw controleren. Als de status Onleesbaar blijft, kunnen bepaalde gegevens op de schijf worden hersteld met hulpprogramma´s van derden.

Ontbreekt

De schijf is beschadigd, niet goed aangesloten of krijgt geen netvoeding. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Nadat de aansluitproblemen zijn opgelost of de ontbrekende schijf weer voeding heeft, klikt u met de rechtermuisknop op de schijf en kiest u Schijf opnieuw activeren om de status weer op Online te zetten.

Niet-geïnitialiseerd

De schijf heeft geen geldige handtekening. Hij kan zijn voorbereid op een systeem dat draaide onder een besturingssysteem dat niet van Microsoft is, zoals UNIX of Linux, of de schijf is splinternieuw.

Als de schijf wordt gebruikt door een ander besturingssysteem, moet u niets doen. Als u een nieuwe schijf wilt voorbereiden op het gebruik met Windows Vista, klik dan met de rechtermuisknop op de schijf en kies Schijf initialiseren.

Geen media

Er bevindt zich geen schijf in het station. (Dit statusbericht verschijnt alleen op verwijderbare mediastations, zoals cd- of dvdspelers.)

Plaats een schijf in het station en kies Actie, Schijven opnieuw controleren.

In tabel 28-2 ziet u de volumestatusberichten die u op het scherm kunt krijgen. Pak eerst schijfproblemen aan Bijna zonder mankeren genereert een schijfprobleem een statusindicator voor zowel de schijf als de volumes op die schijf. Als u bijvoorbeeld een schijf ziet met Online (fouten) in de kolom Status, krijgt u vast en zeker als volumestatus In orde (risico) te zien. In dit geval kunt u het beste proberen eerst het schijfprobleem op te lossen. Als u dat met succes kunt doen, hebt u na verloop van tijd geen last meer van problemen.

De eigenschappen en status van schijven en volumes controleren

1005

Status

Beschrijving

Vereiste actie

In orde

De schijf is correct geformatteerd en heeft geen bekende problemen.

Geen.

In orde (risico)

Windows heeft een paar fouten ontdekt tijdens het lezen van of schrijven naar de onderliggende schijf. Dergelijke fouten worden vaak veroorzaakt door I/O-fouten op de schijf. Nadat u ergens op de schijf een fout bent tegengekomen, geeft Schijfbeheer aan dat alle volumes op die schijf de status In orde (risico) hebben. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Klik met de rechtermuisknop op de schijf en kies Schijf opnieuw activeren. Hardnekkige fouten zijn vaak een aanwijzing dat de schijf het gaat begeven. Maak een back-up van alle gegevens en laat een grondige diagnose uitvoeren met behulp van de software van de hardwareleverancier. Indien nodig, moet u de schijf vervangen.

In orde (onbekende partitie)

Windows herkent de partitie niet; dit gebeurt met sommige partities die zijn gemaakt door een andere besturingssysteem of door een computerfabrikant die een partitie gebruikt om systeembestanden in op te slaan. U kunt gegevens op een onbekende partitie niet formatteren of openen.

Als u zeker weet dat u de partitie niet nodig hebt, gebruikt u Schijfbeheer om deze te verwijderen en maakt u een nieuwe partitie in de vrijgekomen ruimte.

Initiali­ seren

Schijfbeheer kan de schijfstatus niet vaststellen, omdat de schijf wordt geïnitialiseerd. (Dit statusbericht verschijnt alleen op dynamische schijven).

Wacht. De status van het station verschijnt na een paar seconden.

Mislukt

De dynamische schijf of het bestandssysteem is beschadigd.

Als u een mislukt dynamisch volume wilt repareren, moet u kijken of de schijf online is. (Als dat niet zo is, klikt u met de rechtermuisknop op de schijf en kiest u Schijf opnieuw activeren.) Klik vervolgens met de rechtermuisknop op het volume en kies Volume opnieuw activeren. Als het mislukte volume op een standaardschijf staat, moet u controleren of de schijf wel goed is aangesloten.

Onbekend

De opstartsector voor het volume is beschadigd en u hebt geen toegang meer tot de gegevens. Dit kan zijn veroorzaakt door een virus.

Gebruik een actueel antivirusprogramma om de opstartsector te controleren op de aanwezigheid van een virus. Als er geen virus wordt gevonden, start dan op van de distributieschijf van Windows Vista en gebruik de opdracht Fixmbr van Windows Herstelomgeving om het MBR (Master Boot Record) te repareren.

Hoofdstuk 28

Tabel 28-2  Volumestatus

29 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

De toegang tot bestanden en mappen beheren

Wijzigingen in NTFS-machtigingen in Windows Vista  1008 De toegang beheren met NTFSmachtigingen  1010 Problemen met machtigingen oplossen  1031

Als twee of meer personen dezelfde computer gebruiken, hoe kunt u elke gebruiker er dan van weerhouden om rond te gaan snuffelen in bestanden en mappen die vertrouwelijk horen te zijn? Hoe kunt u regelen dat bestanden die mogen worden gedeeld, gemakkelijk toegankelijk zijn? En hoe voorkomt u dat onervaren gebruikers per ongeluk belangrijke bestanden verwijderen? Met de wizard Delen in Windows Vista kunt u op eenvoudige wijze bestanden delen met andere gebruikers op dezelfde computer en met gebruikers die via het netwerk verbinding zoeken met de computer. Voor de meesten onder ons doet de wizard Delen alles wat nodig is voor het regelen van de toegankelijkheid van bestanden en mappen. Zie hoofdstuk 13 voor meer informatie over de wizard Delen. Maar er is een alternatief: met een paar geavanceerde opties met betrekking tot toegangsbeheer kunt u exact aangeven wie toegang heeft tot een bestand of map op een station. U merkt dan dat het handig is als u iets afweet van NTFS-machtigingen, of dat nu is om precies aan te geven wat een bepaalde gebruiker kan doen met bepaalde bestanden of om te weten wat u aanmoet met een bericht waarin wordt aangegeven dat u geen toegang hebt tot dat bestand of die map.

1008

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Figuur 29-1  Deze locatie is niet beschikbaar Hoewel u met de wizard Delen de toegang kunt regelen tot bestanden met termen als Lezer, Medewerker enzovoort, kent de wizard op de ouderwetse manier machtigingen toe door een ACE (access control entry) te maken voor elk gebruiker die u toegang wilt verlenen en door de ACE toe te passen op een map of bestand. Edities U kunt in elke editie van Windows Vista rechtstreeks werken met NTFS-machtigingen. (Dit is dan een welkome verandering voor degenen die gaan upgraden vanaf Microsoft Windows XP Home Edition, waar het tabblad Beveiliging in de meeste gevallen is verborgen, zodat het moeilijk wordt om NTFS-machtigingen te bekijken of te wijzigen.)

Voor elke map of elk bestand op een NTFS-geformatteerd volume gebruikt Windows Vista hetzelfde type discretionary access control list (DACL of soms alleen ACL) als ­Microsoft Windows XP, Windows 2000 en Windows NT. (Een DACL omvat de afzonderlijke ACE’s voor een veiliggesteld object.) Dit systeem van bestandsbeveiliging wordt vaak NTFSmachtigingen genoemd en dat is nu precies het onderwerp van dit hoofdstuk.

Hoofdstuk 29

Dit hoofdstuk richt zich uitsluitend op het delen en veiligstellen van bestanden tussen gebruikers die zich aanmelden bij dezelfde computer. Raadpleeg hoofdstuk 13 als u wilt weten hoe u bestanden en mappen deelt via een netwerk.

Wijzigingen in NTFS-machtigingen in Windows Vista De implementatie van NTFS-machtigingen in Windows Vista is grotendeels identiek aan die in Windows XP (die, op haar beurt, weer bijna identiek was aan de implementatie in Windows 2000). Er zijn echter enkele belangrijke verschillen: )

De eigenaar van een object heeft niet langer onvoorwaardelijk volledige toegang. Als het object een ACE bevat die van toepassing is op de eigenaar van het object (bijvoorbeeld een ACE die alleen bedoeld is voor de gebruikersaccount van de eigenaar of voor een groep waarvan de eigenaar lid is), wordt de toegang van die eigenaar geregeld door die ACE. De eigenaar heeft twee onvoorwaardelijke machtigingen: leesmachtigingen en wijzigingsmachtigingen.

)

De machtigingen voor de eigenaar van een object kunnen verder worden aangepast door de beveiligingsidentificatiecode (SID) van de Eigenaarsrechten, wat nieuw is in Windows Vista. Machtigingsinstellingen die zijn toegekend aan Eigenaarsrechten zijn van toepassing op elke account die eigenaar is van het object. Deze machtigingen overleven echter geen wijziging in eigenaarschap; wanneer u eigenaarschap geeft of wegneemt, wordt de Owner Rights ACE verwijderd.

)

Als Gebruikersaccountbeheer (UAC) is ingeschakeld, moet u reageren op een daarvan afkomstige prompt voor een hoger token om machtigingen te kunnen bewerken. (U weet dat van tevoren, in verband met het veiligheidsschild in de knop Bewerken.) Dat komt doordat u normaal gesproken de beveiligingstoken van een standaard gebruikersaccount uitvoert, zelfs als u zich hebt aangemeld met een administrator­ account. Als uw eigen account (of een andere groep dan de Administrators waarin uw account is opgenomen) volledige toegang heeft (inclusief de mogelijkheid tot het wijzigen van machtigingen), hebt u geen hoger token nodig. Maar als de Administrators-groep de enige beveiligingsidentificatiecode is met de machtiging Wijzig machtigingen, hebt u alsnog een hoger token nodig. Zie de paragraaf Onveilige handelingen voorkomen met Gebruikersaccountbeheer, in hoofdstuk 10, voor meer informatie over Gebruikersaccountbeheer.

)

TrustedInstaller (in feite een serviceaccount en geen gebruikersaccount) is de eigenaar van besturingssysteembestanden, en alleen TrustedInstaller heeft volledige toegangscontrole over deze bestanden. In vorige versies van Windows was de Administrators-groep de eigenaar van deze bestanden en had volledige toegangscontrole, waardoor het risico groot was dat een ondeugende toepassing werd uitgevoerd in de context van een administrator. Dergelijke toepassingen konden essentiële besturingssysteembestanden verwijderen of vervangen. In Windows Vista is dat alleen mogelijk als u eigenaar wordt van een bestand en vervolgens een ACE toevoegt waarmee u het kunt wijzigen of verwijderen.

)

Bepaalde standaardmachtigingen zijn gewijzigd. In tabel 29-1 worden de belangrijkste verschillen aangegeven tussen de standaardmachtigingen in Windows XP en Windows Vista.

Tabel 29-1  Wijzigingen in de standaard NTFS-machtigingen Gebruiker of groep

Windows XP ACE

Windows Vista ACE

Administrators

Volledig beheer

Volledig beheer

Gebruikers

Lezen & uitvoeren

Lezen & uitvoeren

Grootgebruikers

Wijzigen

–

Systeem

Volledig beheer

Volledig beheer

Maker/eigenaar

Volledig beheer

Volledig beheer

%SystemRoot% map

1009

Hoofdstuk 29

Wijzigingen in NTFS-machtigingen in Windows Vista

1010

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Gebruiker of groep

Windows XP ACE

Windows Vista ACE

Pas geformatteerd gegevensstation Administrators

Volledig beheer

Volledig beheer

Gebruikers

Lezen Speciaal: Mappen maken/Gegevens toevoegen Speciaal: Bestanden maken/ Gegevens schrijven

Lezen & uitvoeren

Iedereen

Lezen

–

Bevoegde gebruikers

–

Wijzigen

Systeem

Volledig beheer

Volledig beheer

Maker/eigenaar

Volledig beheer

–

De toegang beheren met NTFS-machtigingen Het complete arsenaal aan controles over NTFS-machtigingen die u misschien hebt gezien in eerdere versies van Windows is nog steeds beschikbaar in Windows Vista. En in tegenstelling tot Windows XP, waarin u Eenvoudig delen bestand moest uitschakelen (een handeling die ook verantwoordelijk was voor andere wijzigingen dan het zichtbaar maken van beveiligingsbesturingselementen) is het tabblad Beveiliging altijd beschikbaar voor alle gebruikers, in alle edities, ongeacht of de wizard Delen wel of niet is ingeschakeld. Als alternatief voor het tabblad Beveiliging dat verschijnt in het eigenschappendialoogvenster voor bestanden en mappen, kunt u de NTFS-machtigingen ook bekijken en wijzigen met behulp van een opdrachtregelfunctie. (Zie de paragraaf Machtigingen specificeren via een opdrachtprompt, verderop in dit hoofdstuk.) Met besturingselementen in NTFS-machtigingen kunt u het volgende doen:

Hoofdstuk 29

)

De toegang regelen tot elk bestand of elke map op elk NTFS-geformatteerd volume.

)

Verschillende gebruikers of groepen gebruikers verschillende typen toegangsmogelijkheden geven; neem daarbij gebruikersclassificaties op die niet beschikbaar zijn in de wizard Delen.

)

Machtigingen voor specifieke bestanden of mappen beperken.

Als u rechtstreeks werkt met NTFS-machtigingen zonder hulp van de wizard, zult u merken dat het werken met de ingebouwde machtigingenset (Volledige controle, Wijzigen enzovoort) de veiligste strategie is. Bent u van plan te gaan liefhebberen met de speciale machtigingen, maak dan een map waarin u testbestanden plaatst waarmee u met een gerust hart kunt experimenteren. Als u ervan overtuigd bent dat u de juiste combinatie van machtigingen hebt gevonden, pas ze dan toe op de mappen met uw echte werkbestanden en verwijder de testmap.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1011

Waarschuwing Als u NTFS-machtigingen gaat specificeren zonder zich bewust te zijn van alle consequenties, kan dat tot onverwachte en onwelkome resultaten leiden, zoals een volledig verlies van toegangsrechten tot bestanden en mappen. De opties voor machtigingsinstellingen van de wizard Delen geven een veel grotere flexibiliteit en kracht dan ooit mogelijk was in de interface van Windows XP. Voordat u gaat graven in het binnenste van de NTFS-machtigingen op het tabblad Beveiliging, moet u niet vergeten het tabblad Delen te gebruiken (met de wizard Delen ingeschakeld).

Geavanceerde beveiligingsinstellingen toepassen

Hoofdstuk 29

Wilt u de NTFS-machtigingen voor een bestand of map bekijken en bewerken, klik dan met de rechtermuisknop op het desbetreffende pictogram, kies Eigenschappen en klik vervolgens op het tabblad Beveiliging. In dit dialoogvenster staan alle groepen en gebruikers met machtigingen die voor het geselecteerde object zijn gespecificeerd. Zoals het voorbeeld in figuur 29-2 laat zien, kunt u verschillende machtigingen toekennen aan verschillende gebruikers; in dit geval kan Jan bestanden in de map met de naam Testmap lezen en uitvoeren (Lezen en uitvoeren), en kan hij de mapinhoud weergeven en bestaande bestanden wijzigen (Wijzigen) of nieuwe bestanden maken (Schrijven).

Figuur 29-2  Bekijk de machtigingen voor de geselecteerde gebruiker in de lijst onder in dit dialoogvenster; elke gebruiker of groep kan een andere set machtigingen hebben

In Windows Vista heeft de eigenaar van een bestand of map (altijd degene die het bestand heeft gemaakt) het recht om toegang tot die bron toe te staan of te weigeren. Daarnaast kunnen leden van de Administrators-groep en andere geautoriseerde ge-

1012

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

bruikers machtigingen verlenen of intrekken. U kunt individuele gebruikers toevoegen aan de lijst met gebruikers en specifieke bestandstypen en mapacties toestaan of weigeren. U kunt ook machtigingen toekennen aan ingebouwde groepen (bijvoorbeeld Administrators) of uw eigen groepen maken en op die manier machtigingen toekennen. Zoals we verderop in deze paragraaf zullen bespreken, hoeven bepaalde machtigingen niet expliciet te worden gedefinieerd, maar kunnen in plaats daarvan worden overgenomen gebaseerd op machtigingen van een bovenliggende map. Alle machtigingen worden opgeslagen in het bestandssysteem als onderdeel van de Toegangsbeheerlijst (ACL). Zie de paragraaf Werken met gebruikersaccounts, in hoofdstuk 11, voor meer bijzonderheden over het maken van gebruikersaccounts en groepen. Wilt u wijzingen aanbrengen in de instellingen voor een gebruiker of groep in de lijst, of wilt u een gebruiker of groep toevoegen aan of verwijderen uit de lijst, dan klikt u op Bewerken. Deze extra klik, die nieuw is in Windows Visa, vermindert de kans op onverhoedse wijzigingen terwijl u bezig bent de machtigingen te bekijken. In het dialoogvenster dat dan verschijnt, en dat u kunt zien in figuur 29-3, zijn ook de knoppen Toevoegen en Verwijderen opgenomen, samen met selectievakjes voor het specificeren van machtigingen.

Hoofdstuk 29

Figuur 29-3  Als u op Bewerken klikt, krijgt u een dialoogvenster te zien dat bijna ­identiek is aan het tabblad Beveiliging in eerdere versies van Windows Als de gebruiker of groep waarvan u de machtigingen wilt bewerken al boven in het dia­loogvenster Machtigingen staan, kunt u selectievakjes inschakelen in de kolom Toestaan om machtigingen toe te voegen. Natuurlijk kunt u ook selectievakjes uitschakelen om machtigingen te weigeren. Schakel selectievakjes in de kolom Weigeren in als u bepaalde gebruikers expliciet wilt verbieden een bepaalde machtiging uit te oefenen.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1013

Weigeringen betreffende toegangsbeheer prevaleren boven alle andere machtigings­ instellingen die van toepassing zijn op een account, zoals die welke zijn toegekend via lidmaatschap van een groep. Als u een bepaalde gebruiker of groep volledig wilt uitsluiten van toegang tot een geselecteerd bestand of geselecteerde map, schakel dan het selectievakje in de kolom Weigeren uit voor de regel Volledig beheer. In de meeste gevallen kunt u met een gerust hart machtigingen toekennen door een gebruikers- of groepsnaam te selecteren en vervolgens een of meer reeds gedefinieerde groepen machtigingen te selecteren die in een lijst onder in het dialoogvenster Machtigingen staan weergegeven. In tabel 29-2 wordt de functie van elk van deze vermeldingen beschreven.

Machtiging

Hoe ze de toegang tot bestanden en mappen regelen

Volledig beheer

Zoals de naam al aangeeft, krijgt de aangegeven gebruiker of groep het volledige beheer over het geselecteerde bestand of geselecteerde map. Als u dit selectievakje inschakelt, worden de selectievakjes daaronder eveneens ingeschakeld. Gebruikers met Volledig beheer kunnen de inhoud van een map weergeven, bestanden lezen en openen, nieuwe bestanden maken, bestanden en submappen verwijderen, machtigingen voor bestanden en submappen wijzigen en eigenaar van bestanden worden.

Wijzigen

Hiermee mag de gebruiker bestanden lezen, wijzigen, maken en verwijderen, maar geen machtigingen wijzigen of eigenaar van bestanden worden. Als u dit selectievakje inschakelt, worden de opties daaronder eveneens ingeschakeld.

Lezen & ­uitvoeren

Hiermee kan de gebruiker bestanden lezen en programma’s uitvoeren. Als u dit selectievakje inschakelt, worden ook de selectievakjes Map­ inhoud weergeven en Lezen ingeschakeld.

Mapinhoud weergeven (alleen voor mappen)

Geeft dezelfde individuele machtigingen als Lezen & uitvoeren en is alleen beschikbaar in het tabblad Beveiliging van een map. Het enige verschil tussen beide machtigingen ligt in de manier waarop ze zijn overgenomen.

Lezen

Hiermee kan de gebruiker de inhoud van een map weergeven, bestandsattributen bekijken, machtigingen lezen en bestanden synchroniseren. Dit is de meest essentiële machtiging van allemaal.

Schrijven

Hiermee kan de gebruiker bestanden maken, gegevens wegschrijven, attributen en machtigingen lezen en bestanden synchroniseren.

Speciale machtigingen

Als deze machtiging is ingeschakeld, komen de toegekende machtigingen niet overeen met de ingebouwde en hier weergegeven sjablonen. Klik op de knop Geavanceerd in het tabblad Beveiliging als u bijzonderheden wilt zien.

Hoofdstuk 29

Tabel 29-2  Hoe machtigingen de toegang tot bestanden en mappen beheren

1014

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Nota bene Als de machtiging Lezen & uitvoeren aan een map is toegekend, wordt deze machtiging overgenomen door alle bestanden en submappen in die map. Aan de andere kant wordt de machtiging Mapinhoud weergeven, hoewel qua functie identiek, overgenomen door submappen maar niet door bestanden in de map of submappen. Zie de paragraaf Machtigingen toekennen aan submappen door overname, verderop in dit hoofdstuk, voor bijzonderheden over overgenomen machtigingen.

Als u machtigingen wilt specificeren voor een groep of gebruiker die niet voorkomt in het vak Namen van groepen of gebruikers, moet u het volgende doen: 1 Open het eigenschappendialoogvenster voor het bestand of de map en klik op het tabblad Beveiliging. 2 Klik op Bewerken om het dialoogvenster Machtigingen te openen. 3 Klik op Toevoegen. 4 Typ de naam in het dialoogvenster Gebruikers of Groepen selecteren dat u ziet in figuur 29-4; als u meerdere namen wilt opgeven, moet u ze met puntkomma’s van elkaar scheiden. (Let op: u moet de gebruikersnaam typen, die kan afwijken van de volledige naam die op het scherm Welkom verschijnt.) 5 Klik op Namen controleren om te bevestigen dat u de namen correct hebt getypt. 6 Klik op OK om terug te keren naar het tabblad Beveiliging, waar u machtigingen gaat specificeren voor de nieuw toegevoegde gebruiker(s).

Hoofdstuk 29

Wees voorzichtig met het selectievakje Weigeren Op de gemiddelde thuiscomputer of op de computer van een klein bedrijf mag niet worden toegegeven aan de verleiding om een van de selectievakjes in de kolom Weigeren in het dialoogvenster Machtigingen in te schakelen. Deze optie wordt altijd gebruikt op grote, ingewikkelde netwerken, waar veel gebruikersgroepen zijn gedefinieerd (bijvoorbeeld afzonderlijke afdelingen) en administrators de touwtjes goed in handen willen houden waar het gaat om gevoelige bestanden op specifieke locaties. Het uitpluizen van de interactie tussen Toestaan en Weigeren van machtigingen kan op zichzelf een hele uitdaging zijn. Op een machine met een handjevol gebruikers is het bijna altijd eenvoudiger machtigingen te definiëren door selectievakjes in de kolom Toestaan in of uit te schakelen.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1015

Figuur 29-4  Het dialoogvenster Gebruikers of Groepen selecteren Wanneer u machtigingen toevoegt of verwijdert, moet u deze basisprincipes volgen: )

Werk van boven naar beneden. Standaard gelden de machtigingen die u voor een map instelt voor alle bestanden en submappen in die map. Zie de paragraaf Machtigingen toekennen aan submappen door overname, verderop in dit hoofdstuk, voor meer bijzonderheden. Toegangsbeheer regelen voor bestanden is veel gemakkelijker als u voor bestanden op een locatie een consistente set machtigingen hebt, met alleen uitzonderingen waar dat nodig is.

)

Structureer gedeelde gegevensbestanden in algemene locaties. Als gedeelde gegevens verspreid zijn over meerdere stations en mappen, is het echt eenvoudig machtigingen onbedoeld uit de pas te laten lopen. Probeer gedeelde gegevensbestan-

Op een stand-alone computer of op een computer die deel uitmaakt van een werkgroep en niet is toegevoegd aan een Windows-domein, wordt de lijst met beschikbare groeps- en gebruikersnamen alleen opgehaald uit de accountdatabase op de lokale computer, dat wil zeggen: de computer waarop u zich hebt aangemeld. Als uw machine lid is van een domein, kunt u op de knop Locaties klikken en kiezen of u machtigingen wilt specificeren gebaseerd op gebruikers van de lokale computer of op die in de directory van het domein. Als u namen typt van gebruikers in een Windows-domein, typt u eerst een deel van de naam, waarna u op de knop Namen controleren klikt. Helaas kunt u niet dezelfde methode gebruiken om gebruikers en groepen te selecteren die zijn gedefinieerd in de accountdatabase van de lokale computer. In plaats daarvan moet u de gebruikersnaam volledig typen en als u er maar één lettertje naastzit, krijgt u een foutbericht. (Windows vult echter de naam van de computer of het domein automatisch voor u in.) Wilt u een lijst zien met beschikbare lokale gebruikers en groepen, klik dan op de knop Geavanceerd en klik vervolgens op Nu zoeken. In de lijst die dan verschijnt, staan alle gebruikersaccounts, groepen en speciale accounts op de lokale computer.

Hoofdstuk 29

Groeps- en gebruikersnamen typen

1016

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

den in één groep mappen samen te vatten. Als alle gegevens op één plaats staan, is het eenvoudiger machtigingen te beheren en goede back-ups te maken. )

Gebruik groepen wanneer dat maar even mogelijk is. Dit is met name belangrijk voor kleine bedrijven. Profiteer van de ingebouwde Administrators- en Gebruikersgroepen voor standaardmachtigingen. Als u uw eigen machtigingen moet definiëren, zodat meerdere gebruikers toegang hebben tot bestanden die zijn opgeslagen in meerdere mappen, gebruik dan op groepen gebaseerde machtigingen om de procedure te vereenvoudigen. Maak een nieuwe lokale groep en voeg de gebruikers toe die toegang willen hebben tot de bestanden in kwestie. (Zie de paragraaf Werken met de module Lokale gebruikers en groepen, in hoofdstuk 11, voor bijzonderheden.) Open het eigenschappendialoogvenster voor de eerste map, klik op het tabblad Beveiliging en klik vervolgens op Bewerken, voegt de pas gemaakte groep toe en ken die groep de juiste machtigingen toe. Herhaal deze procedure voor elke extra map. Later, wanneer een lid van de groep afscheid neemt en een ander lid aantreedt, kunt u het groepslidmaatschap wijzigen en automatisch de machtigingen voor alle mappen bijwerken zonder dat u opnieuw het eigenschappendialoogvenster voor elke map hoeft te doorlopen. Zie de paragraaf Werken met gebruikersaccounts, in hoofdstuk 11, voor meer bijzonderheden over het maken en beheren van lokale groepen.

Hoofdstuk 29

)

Vermijd speciale machtigingen. Tenzij u een tovenaar bent in het doorgronden van de wisselwerking tussen NTFS-machtigingen, moet u proberen de verleiding te weerstaan om speciale machtigingen te fabriceren voor individuele bestanden of mappen. De ingebouwde beveiligingsinstellingen (Volledig beheer, Wijzigen, Lezen en uitvoeren) dekken op adequate het meeste van de lading. Let op: deze instellingen gaan samen met die welke in de wizard Delen zijn gemaakt: Eigenaar worden, Medewerker en Lezer.

)

Verleen alleen het toegangsniveau dat de gebruikers nodig hebben. Als een bepaalde gebruiker bestanden moet lezen die zijn opgeslagen in een bepaalde locatie, maar geen nieuwe bestanden hoeft te maken of bestaande bestanden hoeft te bewerken, verleen die gebruiker dan alleen de machtiging Lezen. Deze voorzorgsmaatregel is met name belangrijk om te voorkomen dat nieuwelingen en onervaren gebruikers abusievelijk belangrijke gegevensbestanden vernietigen.

Werken met ingebouwde gebruikers en groepen Naast de standaard lokale groepen (bijvoorbeeld Administrators en Gebruikers) heeft Windows Vista ook nog een paar speciale toegangsbeperkingen. Deze gebruikers en groepen, die in het systeem zijn ingebouwd en die niet kunnen worden verwijderd, worden gebruikt voor de toekenning van speciale machtigingen aan systeembronnen (inclusief bestanden en mappen). In veel gevallen zijn deze toegangsbeperkingen plaatsbepalers die gelden voor gebruikersaccounts gebaseerd op de manier waarop een bepaalde account het systeem gebruikt.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1017

Nota bene Speciale toegangsbeperkingen worden vaak well-known security identifiers genoemd.

De kennis van deze ingebouwde accounts en groepen is essentieel bij efficiënt gebruik van geavanceerde NTFS-machtigingen. Tabel 29-3 geeft een overzicht van de meest gebruikte toegangsbeperkingen.

Speciale­­ ­toegangs­beperking

Beschrijving

Iedereen

Omvat elke gebruiker die met de computer werkt, inclusief Gasten. Deze groep bevat geen aanmeldingen voor Anoniem.

Maker eigenaar ­Maker groep

Identificeert de gebruiker of groep die het geselecteerde bestand of de geselecteerde map heeft gemaakt.

Eigenaarrechten

Een SID voor een speciaal doel, nieuw in Windows Vista, dat wordt gebruikt voor de specificatie van toegangsrechten voor degene die op dit moment eigenaar is van het bestand of de map. Zie de paragraaf Wijzigingen in NTFS-machtigingen in Windows Vista, in dit hoofdstuk.

Bevoegde gebruikers

Is elke gebruiker die zich aanmeldt met een gebruikersnaam en wachtwoord. In tegenstelling tot de toegangsbeperking Iedereen heeft deze groep geen gebruikers die zich aanmelden als Gast, zelfs als aan de Gastaccount een wachtwoord is toegekend.

Interactief

Omvat elke gebruiker die zich lokaal aanmeldt.

Extern interactief aanmelden

Omvat elke gebruiker die zich aanmeldt via een Extern bureaublad-aansluiting.

Anoniem aanmelden

Identificeert netwerkaanmeldingen waarvoor geen referenties worden gevraagd, zoals aansluitingen op een webserver. Anonieme en Interactieve aanmeldingen heffen elkaar wederzijds op.

Inbellen

Omvat elke gebruiker die werkt op de computer via een inbelverbinding.

Netwerk

Omvat elke gebruiker die zich via het netwerk aanmeldt. Omvat geen interactieve aanmeldingen die Extern bureaublad gebruiken via een netwerk.

Sommige van deze speciale toegangsbeperkingen zijn alleen voor ingewijden; de gemiddelde gebruiker zal ze nooit hoeven toe te passen. Maar andere kunnen uitzonderlijk krachtige toevoegingen aan uw gereedschapskist met beveiligingen zijn.

Hoofdstuk 29

Tabel 29-3  Speciale toegangsbeperkingen die beschikbaar zijn in Windows Vista

1018

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Probleem U kunt de bestands- of mapmachtigingen niet wijzigen Als u geen aangepaste machtigingen kunt specificeren, kijk dan naar welke symptomen in de lijst worden weergegeven en probeer de volgende probleemoplossende technieken uit:

Hoofdstuk 29

)

Het tabblad Beveiliging is niet zichtbaar. Ziet u alleen een tabblad Delen? Als dat zo is, moet u de eigenschappen van het station controleren; de verklaring is vaak dat het station is geformatteerd met behulp van het FATbestandssysteem. Het tabblad Beveiliging is alleen zichtbaar op NTFSstations.

)

De instellingen voor de machtigingen zijn niet beschikbaar. Controleer de rechten van uw gebruikersaccount. U moet zijn aangemeld als een lid van de Administrators-groep of de eigenaar van een object zijn om zijn machtigingen te kunnen specificeren. Als u bent aangemeld als een standaardgebruiker, kunt u alleen uw eigen machtigingsinstellingen bekijken. Selecteert u in het tabblad Beveiliging een andere gebruiker en groep, dan is het vak met machtigingen leeg.

)

De vinkjes voor bepaalde gebruikers zijn grijs, terwijl in het dialoogvenster Machtigingen de selectievakjes voor deze gebruikers niet beschikbaar zijn. Deze machtigingen zijn niet expliciet gespecificeerd voor het bestand of de map die u op dit moment bekijkt. Ze zijn namelijk overgenomen van de map waarin het is opgeslagen. (En die map heeft op zijn beurt machtigingsinstellingen overgenomen van de bovenliggende map.) Om deze overnameketen te verbreken, klikt u op het tabblad Beveiliging op Geavanceerd. Klik in het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen op Bewerken en schakel vervolgens het selectievakje Overneembare machtigingen van het bovenliggende object opnemen uit. Zie de paragraaf Machtigingen toekennen aan submappen via overname, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie.

)

U hebt wijzigingen aangebracht, maar de vinkjes verdwijnen. Dit hoeft helemaal geen probleem te zijn. Als u machtigingen specificeert en deze toekent aan iets anders dan de standaardlocatie (Deze map, submap en bestanden), plaatst Windows een vinkje in het vak Speciale machtigingen (als u de machtigingen voor een map wilt bekijken, moet u naar beneden schuiven in de Machtigingenlijst om dit vak te zien). U kunt de toegepaste machtigingen bekijken door op Geavanceerd te klikken, gevolgd door Bewerken, waarna u de gebruiker of groep selecteert en op Bewerken klikt.

U kunt bijvoorbeeld de volgende combinaties van machtigingen gebruiken om het veiligheidsnet rondom uw computer dicht te trekken: )

Voor gedeelde gegevensmappen kunt u de machtiging Lezen en uitvoeren en de Schrijven-machtiging aan de Gebruikersgroep toekennen en de machtiging Volle-

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1019

dig beheer aan de speciale toegangsbeperking Maker eigenaar. In deze configuratie wordt elke gebruiker die een bestand of map maakt de eigenaar van dat object en mag het lezen, wijzigen en verwijderen. Andere gebruikers kunnen documenten lezen en wijzigen die zijn gemaakt door andere gemaakt, maar kunnen ze niet per ongeluk wissen. )

Als u in uw systeem een tweede station hebt dat oorspronkelijk is gemaakt en geformatteerd met Windows XP en u wilt alle toegang tot de bestanden op dat station onmogelijk maken voor iedereen die de Gastaccount gebruikt, dan moet u de standaardmachtigingen wijzigen in de root van het station. Voeg de groep Bevoegde gebruikers toe en geef deze de machtiging Wijzigen en verwijder volgens de standaardgroep Iedereen. (Op een station dat is geformatteerd in Windows XP heeft de groep Iedereen de machtiging Lezen. In Windows Vista daarentegen hebben de Bevoegde gebruikers de machtiging Wijzigen, terwijl de groep Iedereen standaard nergens toegang heeft.) Waarschuwing

Windows Vista heeft verscheidene speciale toegangsbeperkingen die gereserveerd zijn voor software- en systeemprocedures en die door menselijke gebruikers nooit zullen worden toegepast. De toegangsbeperking Batch biedt machtigingen voor elke batchprocedure (zoals een taak die wordt gelanceerd via Taakplanner) waarvoor toegang tot een bron op de computer nodig is. De toegangsbeperkingen Service, Lokale service en Netwerkservice worden gebruikt door systeemservices en beheerd door het besturingssysteem. (Zie hoofdstuk 25 voor meer informatie.) Met de toegangsbeperking Systeem heeft het besturingssysteem zelf toegang tot beveiligde bronnen. Op gelijke wijze is de toegangsbeperking TrustedInstaller (nieuw in Windows Vista) eigenaar van de meeste besturingssystemen. TrustedInstaller (dat een service is en geen gebruiker; de volledige naam is “NT SERVICE”\TrustedInstaller) biedt extra beveiliging voor deze bestanden, omdat in vorige versies van Windows de Administratorsgroep eigenaar was met Volledig beheer, Aangezien de meeste gebruikers werden uitgevoerd als administrators, kon een kwaadwillend programma als gebruiker optreden om delen van Windows te verwijderen of te vervangen. Als algemene regel geldt dat machtigingen voor deze groe-

Hoofdstuk 29

Een van de fouten die het meest worden gemaakt door gebruikers die geen ervaring hebben met NTFS-machtigingen is de verwijdering van de groep Iedereen uit de root van het station of erger nog, het inschakelen van het selectievakje Weigeren naast Volledig beheer voor die groep. Vergeet niet dat machtigingen met meer beperkingen altijd de wat soepelere machtigingen opheffen. Als vuistregel geldt dat de beste strategie voor de machtigingen op het bovenste niveau van een map voor elk willekeurig station de garantie is dat alle gebruikers die toegang willen hebben tot bestanden op dat station het juiste toegangsniveau hebben. Nadat u de gegevens op dat station hebt georganiseerd, moet u voor de machtigingen voor elke submap de teugels wat strakker aantrekken, zodat deze toegankelijk is voor de juiste gebruikers en groepen.

1020

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

pen worden gespecificeerd door het besturingssysteem en nooit mogen worden aangepast door gebruikers. Waarschuwing Knoeien met de standaardmachtigingen op het station waarop Windows-sys­ teembestanden staan, is een slecht idee. Als onderdeel van de installatie kent Windows Vista specifieke machtigingen toe aan de root van het systeemstation, aan de mappen Windows, System32 en Gebruikers en aan specifieke submappen binnen elk van deze locaties. Als u de standaardmachtigingen wijzigt, verbetert dat de beveiliging niet en zorgt er zeker voor dat sommige gebruikers of programma’s problemen ondervinden.

Machtigingen toekennen aan submappen via overname Bestanden en submappen kunnen machtigingen overnemen van een bovenliggende map. Standaard worden nieuwe machtigingen die u aan een map toekent ook doorgegeven aan een submap. Als u dus een nieuwe submap maakt in de map Documenten, neemt deze de machtigingen over die u voor die map hebt gespecificeerd. U kunt voorkomen dat machtigingen worden overgenomen door de overnameopties voor een map te wijzigen. U kunt opgeven dat submappen of bestanden (of beide) niet langer de machtigingen overnemen die zijn toegekend aan de bovenliggende map waarin ze zich bevinden. In plaats daarvan zullen alleen machtigingen die u expliciet toepast op bestanden en submappen geldig zijn.

Hoofdstuk 29

Wilt u de overnameopties voor een geselecteerde map zien, dan klikt u met de rechtermuisknop op het mappictogram, waarna u Eigenschappen kiest en vervolgens op het tabblad Beveiliging klikt. Klik op Geavanceerd om het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen te openen. De kolom Overgenomen van in de lijst Machtigingsvermeldingen toont de bovenliggende map van waaruit een bepaalde set machtigingen is overgenomen (zie figuur 29-5). In dit voorbeeld hinderen de overgenomen machtigingen de strenge beveiliging die we aan deze map willen toekennen. Wilt u de overgenomen machtigingen verwijderen, dan klikt u op Bewerken en schakelt u vervolgens het selectievakje Overneembare machtigingen van het bovenliggende object opnemen uit. U krijgt een dialoogvenster te zien, dat u waarschuwt op te geven hoe u de machtigingen wilt terugzetten naar de geselecteerde map (zie figuur 29-6). Kies een van de volgende drie opties: )

Kopiëren. Deze optie kopieert de machtigingsvermeldingen van de bovenliggende map naar het huidige bestand of de huidige map en verbreekt vervolgens de overnamekoppeling met de bovenliggende map. Nadat u deze optie hebt gekozen, kunt u de machtigingen aanpassen aan uw beveiligingswensen.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1021

Figuur 29-5  De lijst met machtigingen die hier wordt weergegeven, helpt u vast te ­stellen welke machtigingen zijn overgenomen van bovenliggende mappen

)

Verwijderen. Deze optie verwijdert alle machtigingsvermeldingen die waren overgenomen en houdt alleen die machtigingsvermeldingen aan die u expliciet hebt toegekend aan het bestand of aan de map.

)

Annuleren. Deze optie sluit het waarschuwingsdialoogvenster en laat de overnameopties intact.

Als u overgenomen machtigingen van een map verwijdert, wordt het een nieuwe map van het bovenste niveau in de overnameketen. Standaard komen alle machtigingen die u aan deze map toekent, te liggen in de onderste regionen van submappen en ook de bestanden in die submappen. In bepaalde gevallen kunt u twee of meer sets machtigingen toekennen aan dezelfde map voor dezelfde groep, waarbij elke set machtigingen verschillende overname-instellingen heeft. Stel dat u en meerdere collega’s samen met u op een gedeelde computer werken aan een supergeheim project. U hebt een gedeelde map gespecificeerd en die

Hoofdstuk 29

Figuur 29-6  Hoe wilt u de machtigingen terugzetten?

1022

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Project X Files genoemd, die door iedereen kan worden gebruikt die een account op de computer heeft. In de hoofdmap hebt u een handjevol documentsjablonen opgeslagen die u door leden van het team wilt laten gebruiken als er nieuwe documenten moeten worden gemaakt. U hebt ook submappen gespecificeerd voor de bestanden waaraan op dit moment wordt gewerkt. In dit scenario wilt u dat de groep Iedereen Lezen en uitvoeren-toegang heeft tot bestanden in de map op het hoogste niveau (de rootmap) en Volledig beheer over submappen. Met deze machtigingenopzet kunt u gebruikers toestaan sjablonen te openen die zijn opgeslagen in de rootmap en toch deze sjablonen beveiligen tegen abusievelijke wijzigingen of verwijderacties. Door gebruik te maken van een andere set machtigingen voor de submappen, kunt u gebruikers toestaan nieuwe bestanden te maken en eerder opgeslagen documenten te wijzigen. Als u machtigingen wilt toekennen op een dergelijk niveau van diepgaande controle, moet u het volgende doen: 1 Open het eigenschappendialoogvenster voor de rootmap die u wilt aanpassen (Project X Files in dit voorbeeld) en klik op het tabblad Beveiliging. Klik op Bewerken en klik vervolgens op Toevoegen. 2 In het dialoogvenster Gebruikers of groepen selecteren typt u Administrators, waarna u op OK klikt. 3 Selecteer Administrators in de lijst Namen van groepen of gebruikers boven in het dialoogvenster Machtigingen en schakel vervolgens het selectievakje Toestaan in rechts van de vermelding Volledig beheer in de Machtigingenlijst. Klik opnieuw op Toevoegen. 4 Deze keer typt u Iedereen in het dialoogvenster. Selecteer gebruikers of groepen en klik op OK.

Hoofdstuk 29

5 Selecteer Iedereen in de lijst Namen van groepen of gebruikers en schakel vervolgens het selectievakje Toestaan in rechts naast de vermelding Lezen en uitvoeren in de Machtigingenlijst. Klik op OK om het dialoogvenster Machtigingen te sluiten en terug te keren naar het tabblad Beveiliging van het eigenschappendialoogvenster. 6 Klik op Geavanceerd om het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen te openen en klik vervolgens op Bewerken. 7 Schakel, indien nodig, het selectievakje Overneembare machtigingen van het bovenliggende object opnemen uit (en selecteer daarna Kopiëren wanneer de beveiligingswaarschuwing verschijnt). 8 Selecteer de vermelding voor Iedereen en klik op Bewerken om het dialoogvenster Machtigingsvermelding te openen. Open de lijst Toepassen op, selecteer Deze map en bestanden en klik op OK (zie figuur 29-7). 9 Klik vanuit het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen op de knop Toevoegen.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1023

Figuur 29-7  Machtigingen voor iedereen 10 In het dialoogvenster Gebruikers of groepen selecteren typt u Iedereen, waarna u op OK klikt.

De uiteindelijke set machtigingen moet er ongeveer uitzien als figuur 29-8. Met deze instellingen kunnen u en de andere leden van de groep Administrators bestanden toevoegen aan en wijzigen in de hoofdmap; bovendien kunt u submappen toevoegen. Alle andere gebruikers kunnen bestanden in de hoofdmap bekijken en openen, maar ze kunnen geen nieuwe bestanden maken, bestaande bestanden wijzigen of bestanden of submappen verwijderen. Ze kunnen echter wel bestanden opslaan in de submappen die u maakt. Wat is het voordeel van het gebruik van overgenomen machtigingen op deze manier? Elke keer dat u een submap maakt, past Windows automatisch de juiste machtigingen toe, aan de hand van de overname-instellingen die u hebt gedefinieerd. Zonder deze instellingen zou u gedwongen zijn voor elke nieuwe submap uit het niets machtigingen te definiëren. Dat is veel zinloos gedoe, met potentiële fouten en inconsequenties. En, wat nog belangrijker is, als u besluit de machtigingen later te wijzigen (u wilt bijvoorbeeld de machtiging Volledig beheer voor submappen van de groep Iedereen beperken tot een kleinere groep gebruikers), dan hoeft u maar één wijziging aan te brengen die automatisch wordt toegepast op alle onderliggende mappen.

Hoofdstuk 29

11 Selecteer Volledig beheer in het dialoogvenster Machtigingsvermelding, selecteer Alleen submappen in de lijst Toepassen op en klik vervolgens op OK.

1024

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Figuur 29-8  Door verschillende sets met machtigingen toe te passen op bestanden en submappen, kunt u in één keer machtigingen slim beperken voor een groep mappen

Het effect van machtigingen testen

Hoofdstuk 29

Omdat machtigingen voor bestanden en mappen kunnen voortkomen uit talloze instellingen, is het soms moeilijk uit te zoeken wat elke gebruiker wel en niet kan doen met een bepaald bestand of een bepaalde map. Als stelregel kunt u erachter komen wat effectieve machtigingen zijn door alle NTFS-machtigingen te combineren die zijn toegekend aan een individuele gebruikersaccount en aan alle groepen waartoe deze gebruiker behoort. Als een gebruiker dus de machtiging Lezen en uitvoeren voor een map heeft die is gespecificeerd via zijn gebruikersaccount en ook lid is van een groep waaraan de machtiging Schrijven voor die map is toegekend, heeft hij voor de map zowel de machtiging Lezen als Schrijven. Op de schaal van ingewikkeldheid is het berekenen van effectieve machtigingen moeilijker dan het programmeren van een dvd-recorder en maar iets minder belastend dan kwantumfysica. Gelukkig heeft Windows Vista een stukje gereedschap dat de berekeningen voor u uitvoert. Als u wilt zien wat het effect van alle NTFS-machtigingen is op een bepaalde gebruiker of groep, volg dan deze stappen: 1 Klik met de rechtermuisknop op het bestand of de map in kwestie en kies vervolgens Eigenschappen. 2 Klik op het tabblad Beveiliging op Geavanceerd en klik vervolgens op het tabblad ­Effectieve machtigingen. 3 Klik op Selecteren om het dialoogvenster Gebruiker of Groep selecteren te openen.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1025

4 Typ de naam van de gebruiker of groep waarvoor u de effectieve machtigingen wilt controleren en klik vervolgens op OK. Nota bene Iedereen die ooit problemen had met het uitzoeken van de NTFS-machtigingen in Windows 2000 of Windows NT zal echt blij zijn met het dialoogvenster Effectieve machtigingen in Windows Vista. Het is een fantastisch extraatje, en als u gaat werken met NTFS-machtigingen moet u alle ins en outs tot u nemen. Helaas bevat het ook een potentieel verwarrend interface-element. Het vak Groep of gebruikersnaam ziet eruit als een plaats waar u tekst rechtstreeks kunt invoeren, maar in de praktijk werkt dat niet zo. U moet het dialoogvenster Gebruikers of groepen selecteren openen om een naam te kunnen typen.

Hoofdstuk 29

Het uiteindelijke dialoogvenster toont de effectieve machtigingen die van toepassing zijn op de gebruiker of groep. Deze machtigingen komen te staan in de volledige lijst met beschikbare machtigingen in het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen, die veel gedetailleerder is dan die welke u ziet op het tabblad Beveiliging. Dit niveau van detaillering is misschien wat lastig om te ontcijferen, maar is essentieel bij het herkennen van subtiele wijzigingen die de beveiliging in de soep kunnen laten lopen. In het voorbeeld in figuur 29-9 heeft de gebruiker met de naam Iedereen machtigingen die min of meer het equivalent zijn van Lezen en uitvoeren.

Figuur 29-9  Gebruik dit dialoogvenster om te zien hoe machtigingen via gebruikers­

accounts en groepen voor een bepaalde gebruiker kunnen worden gecombineerd. Vinkjes geven aan welke machtigingen zijn toegekend

1026

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Bij de berekening van de effectieve machtigingen worden alle lokale en domeingroepen verzameld waartoe een gebruiker of groep behoort en wordt aan de hand van deze machtigingen een samenvatting gemaakt. Een vinkje verwijst naar de machtigingen die zijn toegekend. De uiteindelijke weergave is een momentopname van machtigingen gebaseerd op andere instellingen. U kunt vanuit dit dialoogvenster geen machtigingen wijzigen. Nota bene De berekening van de effectieve machtigingen omvat geen Anoniem aanmelden- of Bevoegde gebruikers-groep, en ook niet de instellingen die zijn toegekend omdat een gebruiker de maker/eigenaar is van een object. Bovendien wordt bij de berekening geen rekening gehouden met het feit of u zich interactief aanmeldt of via een netwerk. Als u een van deze machtigingen aan uw wensen hebt aangepast, moet u zich verantwoorden voor de verschillen.

Het gebruik van speciale machtigingen Laat u niet misleiden door de lange lijst met zogenaamde speciale machtigingen, die u te zien krijgt wanneer u op het tabblad Beveiliging op Geavanceerd klikt, gevolgd door een klik op Bewerken, waarna u de naam van een gebruiker of groep selecteert en vervolgens op Bewerken klikt. Zodra u NTFS-machtigingen gebruikt, of dat nu via de wizard Delen of via het met meer functies uitgeruste dialoogvenster Machtigingen loopt, hebben uw acties tot gevolg dat er in deze lijst wijzigingen optreden. Met behulp van de ingebouwde machtigingsopties Volledig beheer, Wijzigen enzovoort kunt u hier zowaar voorgedefinieerde groepen machtigingen specificeren. In figuur 29-10 worden bijvoorbeeld de resultaten weergegeven wanneer u het selectievakje Toestaan naast de vermelding Map weergeven/Gegevens lezen inschakelt; Windows specificeert feitelijk drie individuele machtigingen als antwoord op die ene muisklik. Hoofdstuk 29

Als u te maken krijgt met ongebruikelijke toegangsbeheersituaties, is gewoonlijk de beste oplossing te beginnen met het toepassen van de voorgedefinieerde standaardmachtiging die het dichtst bij het gewenste resultaat komt. Voeg dan net zoveel speciale machtigingen toe of verwijder er net zo veel als u wilt. In tabel 29-4 ziet u een overzicht van de volledige set speciale machtigingen, die worden toegepast wanneer u elk van de voorgedefinieerde machtigingsopties specificeert.

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1027

Figuur 29-10  In het algemeen hoeft u deze zogenaamde speciale machtigingen niet aan te passen. Dit wordt voor u gedaan met behulp van de selectievakjes in het dialoogvenster Machtigingen

Tabel 29-4  Speciale machtigingen toegepast door standaardmachtigingen Standaardmachtiging

Speciale machtigingen

Lezen

Map weergeven / Gegevens lezen Kenmerken lezen Uitgebreide kenmerken lezen

Lezen & uitvoeren ­Mapinhoud weergeven

Alle speciale Lezen-machtigingen die hierboven worden weergegeven Door map bladeren / Bestand uitvoeren

Schrijven

Bestanden maken / Gegevens schrijven Mappen maken / Gegevens toevoegen Kenmerken schrijven Uitgebreide kenmerken schrijven

Wijzigen

Alle Lezen en uitvoeren-machtigingen die hierboven worden weergegeven Alle Schrijven-speciale machtigingen die hierboven worden weergegeven Verwijderen

Hoofdstuk 29

Leesmachtigingen

1028

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Standaardmachtiging

Speciale machtigingen

Volledig beheer

Alle speciale machtigingen die hierboven worden weergegeven Submappen en bestanden verwijderen Machtigingen wijzigen Eigenaar worden

Machtigingen specificeren via een opdrachtprompt Icacls.exe is een hulpprogramma dat via de opdrachtregel wordt uitgevoerd en dat een andere manier biedt om machtigingen te bekijken en te bewerken. (Let op: de naam begint met de letter i.) Icacls verdringt de oorspronkelijke machtigingeneditor die vanaf de opdrachtregel werkt, namelijk Cacls (kort voor Control ACLs), en Xcacls, de uitgebreide versie die voor Windows is gemaakt. Met Icacls kunt u bestaande machtigingen bekijken door op een opdrachtprompt icacls bestandsnaam te typen, waarbij bestandsnaam wordt vervangen door de naam van het bestand of de map waar uw interesse naar uitgaat (wildcards, oftewel jokers, worden ook geaccepteerd). De uiteindelijke lijst met machtigingen is wel erg beknopt. Naast elke gebruikersaccountnaam geeft Icacls codes weer die de overgenomen machtigingen voorstellen, als dat van toepassing is (I voor overgenomen machtigingen, OI als de overname ook geldt voor onderliggende objecten of CI als de overname geldt voor onderliggende containers/mappen), gevolgd door een code die de instellingen voor de standaardmachtigingen aangeeft (F voor Volledige toegang, M voor Wijzigen, RX voor Lezen en uitvoeren, R voor Lezen of W voor schrijven) of een reeks door komma’s van elkaar gescheiden codes om de speciale machtigingen aan te geven. (Typ voor een volledig overzicht met codes en hun betekenissen icacls zonder parameters in een opdrachtpromptvenster.) Een eenvoudig voorbeeld kan er als volgt uitzien: E:\Users\Karel>icacls documenten documenten Karel-PC\Jan:(RX)

Hoofdstuk 29

Karel-PC\Karel:(I)(OI)(CI)(F) NT AUTHORITY\SYSTEM:(I)(OI)(CI)(F) BUILTIN\Administrators:(I)(OI)(CI)(F)

In dit voorbeeld heeft gebruiker Karel de Lezen en uitvoeren-machtiging gekregen, die rechtstreeks op deze map is toegepast. De andere toegangsbeheervermeldingen (ACE) zijn alle overgenomen en bieden Volledige toegang. Icacls is handig als u even snel de machtiging voor een object wilt opzoeken, met name als u al werkt in een opdrachtpromptvenster. Maar het doet nog veel meer: )

U kunt bestaande machtigingsinstellingen opslaan in een bestand, dat u achtereenvolgens kunt toepassen op hetzelfde of op een ander object. Gebruik de schakel­ opties /Save, /Substitute en /Restore als u met deze instellingsbestanden wilt werken. Bijvoorbeeld: icacls muziek /save muziekmachtigingen slaat de actieve machtigingsinstellingen voor de Muziekmap op in een bestand met de naam Muziekmach-

De toegang beheren met NTFS-machtigingen

1029

tigingen. Vervang /Save door /Restore als u de opgeslagen instellingen opnieuw wilt toepassen. )

U kunt expliciet toegekende toegangsbeheervermeldingen vervangen door standaard overgenomen machtigingen: nog een goede methode om gegevens te herstellen. Gebruik de schakeloptie /Reset. Als u bijvoorbeeld icacls muziek /reset typt, worden bestaande machtigingen verwijderd en wordt de instelling Overneembare machtigingen van het bovenliggende object opnemen teruggezet.

)

U kunt iemand eigenaar maken met de schakeloptie /Setowner: icacls bach.docx /setowner jan maakt de gebruiker Jan eigenaar van het bestand Bach.docx. U kunt zoeken naar alle mappen en bestanden die een toegangsbeheervermelding hebben voor een specifieke gebruiker of groep. Gebruik de schakeloptie /Findsid. Bijvoorbeeld: icacls * /findsid karel /t vindt alle objecten in de actieve map en alle submappen (de schakeloptie /T zorgt voor verwerking van submappen door elke Icacls­opdracht) met een vermelding voor de gebruiker met de naam Karel.

)

U kunt machtigingsinstellingen wijzigen met behulp van de schakelopties /Grant, /Deny, /Remove en /Setintegritylevel. U gebruikt heel vaak /Grant om specifieke machtigingen toe te voegen (of /Grant:R om de bestaande toegangsbeheervermelding voor een gebruiker te vervangen) of /Remove om alle machtigingen voor een bepaalde gebruiker of groep te verwijderen. Bijvoorbeeld: icacls muziek /grant karel: rx /t geeft Karel de Lezen en uitvoeren-machtiging voor de Muziekmap met de bijbehorende submappen.

)

F doet hetzelfde als het inschakelen van het selectievakje Toestaan naast de vermelding Volledig beheer in het dialoogvenster Machtigingen.

)

M doet hetzelfde als het inschakelen van het selectievakje Toestaan voor de vermelding Wijzigen.

)

RX doet hetzelfde als het inschakelen van het selectievakje Toestaan voor de vermelding Lezen en uitvoeren.

)

R doet hetzelfde als het inschakelen van het selectievakje Toestaan voor de vermelding Lezen.

)

W doet hetzelfde als het inschakelen van het selectievakje Toestaan voor de vermelding Schrijven.

Let op: er kunnen jokers worden gebruikt om in een opdracht meer dan één bestand te specificeren, terwijl u in een opdracht ook meer dan één gebruiker kunt opgeven. Als u bijvoorbeeld in de map Documenten een submap hebt gemaakt met de naam Archieven en wilt dat Karel Volledig beheer-machtigingen heeft en Rob de machtiging Lezen in die map, open dan een opdrachtpromptvenster, ga naar de map Documenten en typ de volgende opdracht: icacls archives /grant karel:f rob:r

Hoofdstuk 29

Gebruik een van de volgende codes in combinatie met de schakeloptie /Grant:

1030

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Als u vervolgens besluit dat u Robs toegangsrechten wilt intrekken en de groep Administrators de machtiging Lezen wilt geven, moet u de volgende opdracht typen: icacls archives /remove rob /grant administrators:r

Typ icacls zonder parameters als u meer informatie wilt over de opdrachtsyntaxis voor Icacls.

Eigenaar worden van bestanden en mappen Als u op een NTFS-station een bestand of map maakt, wijst Windows uw gebruikersaccount toe als de eigenaar van dat object. Die status geeft u het recht om voor andere gebruikers en groepen toegangsmachtigingen tot het bestand of map toe te staan of te weigeren. Als eigenaar kunt u elke andere gebruiker uitsluiten, waaronder alle leden van de groep Administrators. Dus wat gebeurt er als u de verantwoordelijkheid voor een document (of een volledige map vol documenten) overdraagt aan een andere gebruiker? Als eigenaar kunt u de andere gebruiker toestaan eigenaar te worden van het object. Bovendien kan ook elk lid van de groep Administrators eigenaar worden van een bestand of map. De eigendomsoverdracht van een bestand of map is zinvol als u wilt dat iemand anders verantwoordelijk is voor het specificeren van machtigingen voor dat object. Om een vloeiende machtswisseling te garanderen, kunt u een van de hierna volgende technieken hanteren. Als u lid bent van de groep Administrators moet u het volgende doen: 1 Klik met de rechtermuisknop op het pictogram van het bestand of de map en kies Eigenschappen. 2 Klik op het tabblad Beveiliging op de knop Geavanceerd om het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen voor het bestand of de map te openen. Hoofdstuk 29

3 Klik op het tabblad Eigenaar om een dialoogvenster te openen dat de huidige eigenaar aangeeft (zie figuur 29-11). Wilt u de eigenaar wijzigen, klik dan op Bewerken. Hierdoor kunt u het eigendomsrecht overdragen aan de groep Administrators of aan uw account. 4 Selecteer een naam in de lijst Eigenaar wijzigen in of klik op Bewerken om het eigendom toe te kennen aan een naam die niet in de lijst voorkomt. Als u klaar bent, klikt u op OK. Als u geen administrator bent, moet u eerst het recht krijgen om expliciet eigenaar te mogen worden van een bestand of map. Vraag hiertoe de huidige eigenaar of een lid van de groep Administrators om uw account toe te voegen aan de toegangsbeheerlijst voor het bestand of de map en u de machtiging Eigenaar worden toe te kennen. Deze machtiging kunt u vinden onder in de lijst met speciale machtigingen, die wordt geopend als u in het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen op Bewerken klikt.

Problemen met machtigingen oplossen

1031

Figuur 29-11  Het tabblad Eigenaar

Problemen met machtigingen oplossen Als u alleen de wizard Delen gebruikt om machtigingen te beheren en als u gebruikmaakt van de standaardinstellingen in Windows Verkenner, zult u niet vaak door NTFS-machtigingen opgeworpen blokkades tegenkomen. Maar als u van dat pad afwijkt, kunt u soms aardig in de knoop raken en u afvragen waarom u een bepaald bestand of bepaalde map niet kunt openen.

Machtigingen en bestandsverrichtingen Het indelen van NTFS-machtigingen is al ingewikkeld genoeg voor een statisch bestand. Maar door gewone bestandsbeheerstaken, zoals het verplaatsen en kopiëren van bestanden, kunnen machtigingen worden gewijzigd, met alle ongewilde en verwarrende consequenties van dien. In feite is het zo dat als een gebruiker voor een bepaalde

Hoofdstuk 29

Uiteindelijk betekent de mogelijkheid voor een administrator eigenaar te worden van bestanden en mappen dat u niet kunt rekenen op absolute privacy voor de bestanden die zijn opgeslagen op een NTFS-station. Hoe veilig u ze ook opbergt, een administrator kan altijd het slot verbreken door de bestanden als eigenaar in bezit te nemen. Deze oplossing riekt echter naar grof geweld, en is niet iets dat even simpel kan worden verborgen. Als u zich zorgen maakt over de beveiliging en u de wijziging van eigendom van bestandssysteemobjecten in de gaten wilt houden, moet u uw systeem zodanig configureren dat Eigenaar worden-gebeurtenissen in een bepaalde locatie worden gecontroleerd. Zie de paragraaf De toegang tot bestanden en mappen controleren, in hoofdstuk 31, voor meer informatie.

1032

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

map Volledig beheer-machtigingen heeft gekregen, hij of zij te maken kan krijgen met een foutbericht als ‘Toegang geweigerd’ wanneer geprobeerd wordt een bestand of map te openen, een andere naam te geven, te verwijderen of te kopiëren. Als u wilt begrijpen waarom dit probleem optreedt, moet u weten wat er gebeurt als u bestanden of mappen verplaatst of kopieert van de ene naar de andere locatie. Tijdens de verplaatsing zijn de machtigingen voor de bestanden of mappen aan verandering onderhevig. Let op: welke gevolgen dat heeft, hangt af van het feit of u het object verplaatst of kopieert en of de bestemming zich bevindt op hetzelfde station of op een ander station.

Hoofdstuk 29

)

Wanneer u een bestand of map kopieert naar een NTFS-station. De nieuwe map of het nieuwe bestand krijgt de machtigingen van de bestemmingsmap, terwijl het oorspronkelijke object zijn machtigingen behoudt. En dat is een waarheid als een koe, ongeacht het feit of de bestemming zich bevindt op hetzelfde NTFS-station als het oorspronkelijke bestand of op een apart NTFS-station. U wordt de Maker/eigenaar van het nieuwe bestand of de nieuwe map, wat inhoudt dat u de machtigingen ervan kunt wijzigen.

)

Wanneer u een bestand of map verplaatst naar de map Openbaar of naar een van zijn submappen. De verplaatste map of het verplaatste bestand behoudt zijn oorspronkelijke machtigingen en krijgt de machtigingen van de bestemmingsmap. De eigenaar blijft ongewijzigd.

)

Wanneer u een bestand of map verplaatst binnen één NTFS-station. De verplaatste map of het verplaatste bestand behouden hun oorspronkelijke machtigingen en eigenaar.

)

Wanneer u een bestand of map van het ene naar het andere NTFS-station verplaatst. De verplaatste map of het verplaatste bestand krijgt de machtigingen van de bestemmingsmap en u wordt de Maker/eigenaar.

)

Wanneer u een bestand of map kopieert of verplaatst van een FAT32-station naar een NTFS-station. De nieuwe map of het nieuwe bestand krijgt de machtigingen van de bestemmingsmap en u wordt de Maker/eigenaar.

)

Wanneer u een bestand of map kopieert of verplaatst van een NTFS-station naar een FAT32-station. De verplaatste of gekopieerde map en dito bestand op de nieuwe bestemming raakt alle machtigingsinstellingen kwijt, omdat het FAT32­bestandssysteem deze details niet kan opslaan.

Gewapend met deze kennis kunt u machtigingsinstellingen naar wens wijzigen om de toegang te herstellen. Maar nog belangrijker is dat u onaangename verrassingen kunt vermijden door u erop voor te bereiden hoe machtigingen worden gewijzigd, afhankelijk van het feit of u een bestand verplaatst of kopieert.

Problemen met machtigingen oplossen

1033

Machtigingen en Profielmappen in Windows XP Windows-deskundigen wijzigen vaak de weergaveopties voor Windows Verkenner, zodat het ook ‘superverborgen’ bestanden (bestanden met zowel verborgen systeem­ bestanden als verborgen kenmerken) kan laten zien. (U specificeert deze instelling in Mapopties. Op het tabblad Weergave schakelt u het selectievakje Beveiligde besturingssysteembestanden verbergen [aanbevolen] uit.) Degenen die dat steevast doen, komen de profielmappen tegen van Windows XP, zoals Documents and Settings, Mijn afbeeldingen, Toepassingsgegevens enzovoort. Maar vervolgens zijn ze verbaasd te zien dat dubbelklikken op een van deze mappen (of andere identieke elementen) een fout­bericht zoals ‘toegang geweigerd’ tot gevolg heeft. Ook als u probeert te werken met een van de bestanden in deze mappen of hun submappen, krijgt u hetzelfde foutbericht te zien. (U kunt deze bestanden en submappen bereiken door achter een opdrachtprompt bijvoorbeeld de padnaam te typen. Dit werkt in Windows Vista zelfs als de beveiligde mappen niet zichtbaar zijn.) Een administratoraccount gebruiken maakt geen enkel verschil; alle gebruikers worden uit deze mappen geweerd. Eigenlijk zijn deze elementen helemaal geen mappen; het zijn combinaties of symbolische koppelingen die verwijzen naar de resulterende mappen in Windows Vista. (De map Documents And Settings is bijvoorbeeld alleen maar een verwijzing naar de map Gebruikers.) Deze combinatieverwijzingen dienen alleen maar om compatibiliteit te verzekeren voor oude toepassingen voor Windows. Als onderdeel van hun implementatie heeft de groep Iedereen een toegangsbeheervermelding Weigeren voor Map weergeven/Gegevens lezen.

Omdat het bericht betreffende de geweigerde toegang herinneringen oproept aan de berichten die worden weergegeven door Gebruikersaccountbeheer (UAC), verkeert u misschien in de veronderstelling dat UAC dit toegangsprobleem veroorzaakt. In feite is dit geheel en al een probleem met de NTFSmachtigingen en staat los van UAC. (Gelooft u het niet? U kunt de bevestiging krijgen door UAC uit te schakelen; u zult zien dat u nog steeds geen toegang tot deze mappen hebt.)

De oplossing is eenvoudig: gebruik deze mappen niet om door uw systeem te bladeren. Behalve toepassingscompatibiliteit bieden ze niets dat de nieuwe mapnamen niet voor elkaar krijgen. Verwijder de mappen niet en laat ook de machtiging Weigeren met rust, aangezien dat andere onbedoelde consequenties kan hebben. Wilt u werken met de bestanden en mappen die ogenschijnlijk in deze mappen staan, volg dan in plaats daarvan het pad van niet-verborgen mappen om dezelfde bestanden en submappen te vinden. Eerlijk gezegd is de beste oplossing de beveiligde besturingssysteembestanden te verbergen en te vergeten dat u deze mappen ooit hebt gevonden.

Hoofdstuk 29

Nota bene

1034

Hoofdstuk 29  De toegang tot bestanden en mappen beheren

Overige problemen met machtigingen U loopt de kans geen toegang te krijgen tot bestanden als u deze hebt gemaakt in een eerdere versie van Windows. Die kans is met name groot als u de optie Maak deze map privé in Windows XP hebt gebruikt of als u een systeem hebt opgezet met twee besturingssystemen dat een Windows XP-partitie en een Windows Vista-partitie heeft. Elke Windows-installatie houdt zijn eigen beveiligingsdatabase en gebruikersaccounts die in de ene Windows-installatie worden gemaakt, worden niet herkend in de andere installatie, zelfs als de gebruikersnaam en het wachtwoord identiek zijn. U kunt dit probleem oplossen door eigenaar te worden van het bestand en vervolgens machtigingsvermeldingen toevoegen voor de gebruikers die het willen openen. Als u van plan bent het bestand te blijven gebruiken in de andere Windows-installatie, moet u de vermeldingen die een beveiligingsidentificatiecode (SID) hebben in plaats van een gebruikersnaam niet verwijderen. Deze SID’s zijn de gebruikersaccounts in de andere Windowsinstallatie. Er is nog een algemene oorzaak van problemen in een machtiging die eenvoudig kan worden opgelost. Nadat u een gebruikersaccount hebt toegevoegd aan een groep die machtigingen heeft gekregen voor een bestand of een map, moet de gebruiker zich eerst afmelden en vervolgens weer aanmelden om de bestanden te kunnen openen.

Hoofdstuk 29

Denk aan overgenomen machtigingen Als u er probeert achter te komen waarom een gebruiker problemen heeft met het openen van een bepaald bestand of een bepaalde map, kijk dan eerst eens in het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen. Schenk met name veel aandacht aan de kolom Overgenomen van in de lijst Machtigingsvermeldingen. De gegevens in deze kolom geven vaak de juiste hint naar de oorzaak van een onverwacht probleem met de machtiging.

30 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Windows Vista automatiseren

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista  1036 Opdrachtreeksen automatiseren met ­batchprogramma’s  1050 Taken automatiseren met Windows Script Host  1051 Bronnen zoeken voor Windows PowerShell  1055

Als u uw computer veel gebruikt (en als u dit boek leest, is dat waarschijnlijk zo), zult u vast wel hebben geconstateerd dat u vaak bezig bent met het uitvoeren van routinewerkzaamheden. Dit kunnen taken zijn als onderhoudsactiviteiten, zoals het maken van back-ups van uw gegevens of opruimacties op uw harde schijf, of klussen die om veel handelingen vragen. Computers zijn bollebozen in het uitvoeren van zich steeds weer herhalende acties en Windows Vista van Microsoft biedt verscheidene manieren om dergelijke taken te automatiseren: )

Taakplanner. Taakplanner is waarschijnlijk het belangrijke automatiserings­ gereedschap waarover u kunt beschikken. Het hulpprogramma is aanzienlijk krachtiger en gebruikersvriendelijker in Windows Vista dan in Windows XP. Met Taakplanner kunt u geautomatiseerde routines opzetten, die in gang kunnen worden gezet door gebeurtenissen of via een planning, terwijl u geen programmeerervaring hoeft te hebben.

)

Batchprogramma’s. Batchprogramma’s, een overblijfsel uit het vroegste bestaan van MS-DOS, bieden nog steeds een eenvoudige, betrouwbare manier om een reeks taken achter elkaar uit te voeren. De meeste Windows-programma kunnen

1036

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

worden opgestart via een programmaprompt, wat inhoudt dat ze kunnen worden opgestart via een batchprogramma. )

Windows Script Host. Met deze functie kunt u scripts uitvoeren die zijn geschreven in VBScript, JScript of in andere scripttalen. Hoewel het leren werken met Windows Script Host moeilijker is dan het leren maken van batchprogramma’s, kunnen scripts op krachtigere manieren onderling reageren op het besturingssys­teem en op andere programma’s.

)

Windows PowerShell. Windows PowerShell (in de dagen vóór zijn verschijnen ook bekend als Monad) is niet echt een component van Windows Vista, maar kan gratis via Microsoft worden gedownload. Het is .NET 2.0-georiënteerde scripttaal die op maat is gemaakt voor Windows Vista. Als u in Windows Vista echt met scripts wilt werken, moet u ook eens een kijkje nemen bij Windows PowerShell. Edities De opties voor het automatiseren van Windows Vista zijn in alle edities dezelfde.

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista Als u al in Windows XP hebt gewerkt met Taakplanner, zult u tevreden zijn over de aanpassingen in Windows Vista. Om te beginnen is de interface van de taakplanner geïmplementeerd als MMC-invoegtoepassing (Microsoft Management Console), waarmee u over meer informatie kunt beschikken over de eigenschappen, status en uitvoergeschiedenis van uw taken (en die welke het besturingssysteem en uw toepassingen voor u hebben ingesteld). In de tweede plaats is de invoegtoepassing Geplande taken netjes geïntegreerd in de invoegtoepassing Logboeken, zodat u op een eenvoudige manier gebeurtenissen (bijvoorbeeld een toepassing die crasht of een melding van een volle schijf) kunt gebruiken als het startschot voor het in gang zetten van taken. In de derde (en zeker de belangrijkste) plaats ondersteunt Taakplanner in Windows Vista een veel uitgebreidere set met triggers en planningopties. Nu kunt u, als aanvulling op het uitvoeren van programma’s of scripts op een specifiek tijdstip, acties starten wanneer de computer gedurende een gespecificeerde tijdsperiode niet actief is geweest, wanneer bepaalde gebruikers zich aan- of afmelden enzovoort. U kunt deze (en andere) triggers gebruiken om zowel e-mailberichten te versturen of berichtvensters weer te geven als programma’s of scripts uit te voeren. Hoofdstuk 30

Zie hoofdstuk 22 voor meer informatie over het gebruik van Logboeken. Zie Bijlage C voor meer algemene informatie over het gebruik van Microsoft Management Console. Als u de invoegtoepassing Taakplanner wilt starten, kunt u naar Configuratiescherm gaan, daar op Systeem en onderhoud klikken en vervolgens op Automatische en perio-

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1037

dieke taken plannen (u kunt dat vinden onder Systeembeheer). Als u een map Systeembeheer in het menu Start hebt staan, kunt u daar de Taakplanner vinden. Of als u handig bent met het toetsenbord, drukt u gewoon op Windows-logo+R en typt u taskschd. msc op de regel Openen. Als u de opdracht echter geeft, moet u eerst nog even reageren op een prompt van Gebruikersaccountbeheer voordat de invoegtoepassing op het scherm verschijnt. Figuur 30-1 toont een voorbeeld van Taakplanner met het standaardscherm. Zoals u ziet, is het venster verticaal verdeeld in drie gebieden: een console(boom)structuur aan de linkerkant, een Actiedeelvenster aan de rechterkant en diverse informatieve vensters in het midden. In de consolestructuur kunt u zien met welke computer u werkt (de lokale machine of een netwerkcomputer waarop u bent aangesloten) en wordt in een mapstructuur weergegeven welke taken op dit moment gedefinieerd zijn. U kunt hier uw eigen mappen maken om de taken te organiseren die u zelf maakt, of u kunt nieuwe taken toevoegen aan bestaande mappen.

Figuur 30-1  De Taakplanner in Windows Vista is ge mplementeerd via een MMC-invoegtoepassing

Hoofdstuk 30

In het Actiedeelvenster ziet u een menu met zaken die u kunt doen. Als zeldzame (en waarschijnlijk onbedoelde) uitzondering zijn hier ook elementen beschikbaar in de menu’s boven in het venster. Als u zich in het middelste venster wat kleinbehuisd voelt, kunt u het Actiedeelvenster eventueel verbergen. (Kies Beeld, Aanpassen en schakel het selectievakje Actiedeelvenster uit.)

1038

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

In het middelste gedeelte van het venster ziet u in eerste instantie een overzicht van de Taakplanner (dit is een statisch stukje tekst; als u het hebt gelezen, kunt u het verbergen door op het inklappijltje aan de rechterkant te klikken), een statusrapport van alle taken die zijn uitgevoerd (of gepland waren om te worden uitgevoerd) in een bepaalde periode (standaard is dat in de afgelopen 24 uur) en een samenvatting van alle op dit moment actieve taken. De vermeldingen in de lijst Taakstatus hebben openklappende besturingselementen; klik op het plusteken van een element als u meer bijzonderheden wilt zien. De vensters Taakstatus en Actieve taken worden niet automatisch bijgewerkt. Als u de meest recente informatie wilt zien, klikt u op Vernieuwen onder in het scherm in het Actiedeelvenster of in het menu Actie. Als dit u eerste kennismaking is met Taakplanner, bent u misschien verbaasd over het aantal actieve taken dat Windows en uw toepassingen al hebben verricht. Als u bijvoorbeeld het programma Windows Vista Back-up gebruikt om regelmatig volledige en gedeeltelijke back-ups te maken, zult u een paar elementen in de lijst tegenkomen die wijzen op een back-up. Tenzij u of iemand anders de automatische schijfdefragmentatie heeft uitgeschakeld, is daarvoor in de lijst ook een taaknaam aanwezig. Als u rekent op Windows Calender of een ander programma om u te helpen herinneren aan afspraken of deadlines, bestaat de kans dat die functionaliteit in de lijst Actieve taken wordt weergegeven. Als u wilt zien welke taken die door de Taakplanner worden beheerd op dit moment worden uitgevoerd, klikt u op Alle actieve taken weergeven in het Actiedeelvenster. (Als u die opdracht wilt opzoeken in het menu Actie, moet u ervoor zorgen dat het bovenste knooppunt in de consolestructuur is geselecteerd.) Als u uw nieuwsgierigheid wilt bevredigen met betrekking tot de werkzaamheden van een actieve taak en hoe deze is opgezet, moet u deze opzoeken in de consolestructuur. Klik desgewenst op de plustekens van de vermeldingen en blader naar een element dat uw interesse heeft opgewekt. De vermeldingen in de consolestructuur zijn virtuele mappen, die elk submappen of een of meer taken kunnen bevatten. Als u een map selecteert, worden in het bovenste deelvenster in het midden van het Taakplannervenster alle taken weergegeven die hier zijn opgeslagen. In het onderste deelvenster ziet u intussen een venster met tabbladen met de eigenschappen van het huidige taakelement. Figuur 30-2 toont de map Windows Error Reporting die is geselecteerd in de consolestructuur, de taak Queue Reporting die is geselecteerd in het bovenste deelvenster en het tabblad Algemeen in het eigenschappenvenster Windows Error Reporting. (Het Actiedeelvenster is in deze figuur verborgen.) Hoofdstuk 30

Het eigenschappenvenster dat verschijnt in de invoegtoepassing Taakplanner (zoals het venster in figuur 30-2) is alleen-lezen. Wilt u de eigenschappen van een taak bewerken, dan klikt u met de rechtermuisknop op de naam van de taak en kiest u Eigenschappen in het contextmenu. (Of dubbelklik op de taakvermelding.) Daardoor verschijnt in een afzonderlijk venster een lezen-schrijvendialoogvenster.

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1039

Figuur 30-2  Als u in de consolestructuur een map selecteert, ziet u in het bovenste deelvenster een lijst met de taken in die map en in het onderste deelvenster de eigenschappen ervan

Als u het tabblad Geschiedenis opent, wordt het relevante deel van Logboeken zichtbaar, waarin u alle recente gebeurtenissen worden getoond die betrekking hebben op de geselecteerde taak. Dit is precies wat u ook zou zien als u Evntvwr.msc zou uitvoeren en in de consolestructuur naar Logboeken toepassingen en services\Microsoft\Windows\TaskScheduler\Operational zou gaan en het logboek dat dan verschijnt zou filteren om de gebeurtenissen te laten zien die relevant zijn voor de geselecteerde taak. (Als u deze informatie wilt zien, is het duidelijk dat u deze sneller kunt opzoeken in de console van Taakplanner dan in de console van Logboeken.) Als een door u opgezette taak niet door de trigger in gang wordt gezet toen u dat verwachtte, of niet met succes wordt uitgevoerd en dat wel zou moeten, kunt u dubbelklikken op de juiste gebeurtenisvermelding en lezen welke bijzonderheden het gebeurtenissenlogboek u te bieden heeft.

Hoofdstuk 30

Met uitzondering van het tabblad Geschiedenis is het eigenschappendialoogvenster gewoon een alleen-lezenversie van het dialoogvenster Taak maken, een van de gereedschappen die u kunt gebruiken om een nieuwe taak te maken. We gaan verderop in dit hoofdstuk nader in op dat dialoogvenster. Via het tabblad Geschiedenis kunt u precies zien hoe, of en wanneer is uitgevoerd. Figuur 30-3 toont het tabblad Geschiedenis voor Queue Reporting.

1040

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

Figuur 30-3  Via het tabblad Geschiedenis krijgt u de bevestiging dat een geplande taak naar verwachting wordt uitgevoerd

Gebruik het tabblad Geschiedenis om problemen met taken op te lossen In tegenstelling tot de map Geplande taken in Windows XP (waarin alleen de meest recent ontvangen fout is opgeslagen die door een mislukte taak wordt gegenereerd), houdt Taakplanner in Windows Vista een uitgebreide geschiedenis bij van de gebeurtenissen die door elke taak worden gegenereerd. Als een taak regelmatig of periodiek mislukt, kunt u alle oorzaken bekijken door te bladeren in het tabblad Geschiedenis van het eigenschappenvenster van de desbetreffende taak.

Een taak maken

Hoofdstuk 30

U kunt taken specificeren op uw eigen computer of op elke computer waartoe u toegang hebt. Als u werkt met een externe computer, begint u met het selecteren van het bovenste element in de consolestructuur. Daar staat Taakplanner (lokaal) als u nog niet bent verbonden met een externe computer. Kies vervolgens in het Actiedeelvenster of in het menu Actie de optie Verbinding met andere computer maken. Als u wilt beginnen met een nieuwe taak, selecteert u de map in de consolestructuur waarin u de taak wilt plaatsen. Als u daarvoor een nieuwe map moet maken, klikt u met de rechtermuisknop op de onderliggende map in de consolestructuur en kiest u Nieuwe map in het contextmenu.

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1041

Gebruikte termen in Taakplanner Als u bezig bent met het maken of bewerken van een taak, komt u de volgende termen tegen: Trigger. Het tijdstip waarop een taak moet worden uitgevoerd of de gebeurtenis die als reactie de uitvoering van de tekst oproept. Een taak kan meerdere triggers hebben. Actie. Datgene wat de taak doet. Eventuele acties zijn het starten van een programma, een e-mail bericht versturen en een bericht op het scherm weergeven. Een taak kan uit meerdere acties bestaan, in welk geval de acties worden uitgevoerd in de volgorde waarin u ze hebt toegekend. Voorwaarde. Een extra vereiste waaraan, in combinatie met de trigger, moet worden voldaan voordat de taak kan worden uitgevoerd. Een voorwaarde kan bijvoorbeeld bedingen dat de taak alleen wordt uitgevoerd als de computer tien minuten lang niet-actief is geweest. Instelling. Een eigenschap die het gedrag van een taak be nvloedt. Met instellingen kunt u dingen doen als het activeren van een taak op aanvraag of parameters specificeren om te proberen een taak opnieuw uit te voeren als deze mislukt.

U kunt een nieuwe taak maken in de module Taakplanner door gebruik te maken van een wizard of door het dialoogvenster Taak maken in te vullen. De wizard, die u start door Basistaak maken te kiezen (in het Actiedeelvenster of in het menu Actie), is ideaal voor taken met een tijdtrigger die één actie in beweging zet. Hij werkt ook fijn bij het specificeren van een taak die moet worden uitgevoerd wanneer u zich aanmeldt of wanneer Windows wordt opgestart. Als u een ingewikkeldere taak moet definiëren, moet u het dialoogvenster Taak maken afwerken. Selecteer de map waarin u de taak wilt plaatsen (in de consolestructuur) en kies vervolgens Taak maken in het Actiedeelvenster of in het menu Actie. In figuur 30-4 wordt het tabblad Algemeen in het dialoogvenster Taak maken weergegeven.

De reden waarom u hoogstwaarschijnlijk de beveiligingsopties moet wijzigen, is als u taken specificeert die op een andere computer moeten worden uitgevoerd. Als u van plan bent programma’s uit te voeren waarop een andere gebruiker kan reageren, moet u die uitvoeren met de beveiligingsopties van de andere gebruiker. Als u ze uitvoert met uw eigen beveiligingsopties, worden de taken niet-interactief uitgevoerd (dat wil zeggen dat de gebruiker ze niet ziet).

Hoofdstuk 30

De enige verplichte vermelding op het tabblad Algemeen is de naam voor de taak; de rest is optioneel. De auteur van de taak bent u (u kunt dat niet wijzigen), en tenzij u iets anders opgeeft, zal de taak worden uitgevoerd met uw eigen beveiligingsopties. Als u hem wilt uitvoeren met de beveiligingsopties van een andere gebruiker of groep, klikt u op Gebruiker of groep en vult het dialoogvenster in dat dan verschijnt.

1042

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

Figuur 30-4  Typ op het tabblad Algemeen een naam voor uw nieuwe taak en geef aan met welke beveiligingsopties deze moet worden uitgevoerd

Ongeacht met welke gebruikerbeveiligingsopties de taak moet worden uitgevoerd, hebt u de mogelijkheid de taak te laten uitvoeren, of die gebruiker wel of niet is aangemeld. Als u Uitvoeren ongeacht gebruiker wel of niet is aangemeld selecteert, wordt u gevraagd het wachtwoord van de gebruiker te typen wanneer u klaar bent met het maken van de taak. Als u dat wachtwoord toevallig niet bij de hand hebt, kunt u het selectievakje Wachtwoord niet opslaan inschakelen. Zoals de tekst naast dit selectievakje al aangeeft, heeft de taak alleen toegang tot lokale computerbronnen.

Een taak maken die moet worden uitgevoerd met verhoogde bevoegdheden

Hoofdstuk 30

Als de taak waarmee u bezig bent een UAC-prompt (van Gebruikersaccountbeheer) gaat genereren als deze interactief wordt uitgevoerd, kunt u het beste het selectievakje Met meeste bevoegdheden uitvoeren inschakelen. Omdat u al een UAC-prompt te verwerken hebt gekregen toen u Taakplanner opende, hoeft u uw ‘geloofsbrieven’ niet opnieuw aan te bieden of antwoord te geven op nog meer prompts. Als uw taken worden uitgevoerd, zal dat gebeuren met administratorbevoegdheden.

Een verborgen taak maken In Windows XP Service Pack 2 is de mogelijkheid van het maken van verborgen taken geïntroduceerd: taken die normaal gesproken niet verschenen in de map Geplande taken in Windows XP. Dergelijke taken konden alleen worden gemaakt met behulp van

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1043

een programmeer-API (application programming interface). In Windows Vista kunt u dergelijke taken maken zonder de tussenkomst van een API, gewoon door het selectievakje Verborgen in te schakelen. De vermoedelijke reden om dit te doen was taken die u specificeert voor andere gebruikers op hun doelcomputers minder zichtbaar te maken (en daarom ook minder gevoelig voor wijzigen of verwijderen). Bedenk echter dat iedereen die de administratorbevoegdheden heeft die nodig zijn om Taakplanner uit te voeren, verborgen taken kan maken door Beeld, Verborgen taken weergeven te kiezen. En iedereen die Taakplanner uitvoert, kan deze taken naar eigen goeddunken wijzigen of verwijderen, ongeacht wie ze heeft gemaakt.

Een taak zodanig configureren dat deze wordt uitgevoerd in een ander besturingssysteem Als u een taak specificeert voor een externe computer die onder een ander besturingssysteem draait dan Windows Vista, moet u de keuzelijst Configureren voor openen en het juiste besturingssysteem kiezen. Toen dit boek werd geschreven, kon Taakplanner naast Windows Vista ook taken configureren voor Windows Server 2003, Windows XP en Windows 2000.

De trigger of triggers voor een taak specificeren

)

Gepland

)

Bij aanmelden

)

Bij opstarten

)

Bij niet actief

)

Bij een gebeurtenis

)

Tijdens maken of wijzigen van taak

)

Bij verbinding met gebruikerssessie

)

Bij verbinding met gebruikerssessie verbreken

)

Bij vergrendelen van werkstation

)

Bij ontgrendelen van werkstation

U kunt voor een taak nul, één of meer triggers specificeren. Als u geen triggers specificeert, kunt u de taak nog steeds op aanvraag uitvoeren (tenzij u op het tabblad Instellingen van het dialoogvenster Taak maken het selectievakje Taak mag op aanvraag worden uitgevoerd uitschakelt). Op deze manier krijgt u bijvoorbeeld de mogelijkheid een nieuwe taak te testen voordat u zich aan een planning vastlegt. Als u meerdere triggers specificeert, wordt de taak uitgevoerd zodra een van de triggers actief wordt.

Hoofdstuk 30

Triggers voor taken kunnen op de volgende manieren worden ingesteld:

1044

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

Wilt u een trigger specificeren, dan klikt u op het tabblad Triggers in het dialoogvenster Taak maken, waarna u op Nieuw klikt. In het dialoogvenster Nieuwe trigger dat verschijnt (en dat u kunt zien in figuur 30-5) kiest u het gewenste type trigger in de vervolgkeuzelijst Start deze taak.

Figuur 30-5  Een taak kan nul, één of meer triggers hebben. Met de opties onder

Geavanceerde instellingen kunt u parameters opgeven voor het vertragen, herhalen en het verlopen van de taak

Let op de opties onder Geavanceerde instellingen onder in het dialoogvenster dat u ziet in figuur 30-5. Deze opties, waarmee u parameters kunt opgeven voor (onder andere) het vertragen, herhalen en verlopen van taken, zijn niet zo eenvoudig te herkennen als u een taak herziet die u of iemand anders al heeft gemaakt. U ziet ze niet staan in de alleen-lezenversie van de taakeigenschappen en als u de lees/schrijfversie van het eigenschappendialoogvenster opnieuw opent, moet u een trigger selecteren (op het tabblad Trigger) en op Bewerken klikken om de geavanceerde opties te kunnen zien of wijzigen. Een taak met de trigger Gepland Hoofdstuk 30

Taken die een tijdtrigger hebben, kunnen zodanig worden ingesteld dat ze eenmalig of met regelmatige intervallen worden uitgevoerd. De opties spreken waarschijnlijk voor zichzelf, met misschien als uitzondering het selectievakje Universele tijd. Tijdtriggers worden bestuurd door de klok van de machine waarop de taak wordt uitgevoerd, tenzij u dit selectievakje inschakelt, zodat ze worden uitgevoerd op de zogeheten gecoördineerde universele tijd (UTC). U kunt het beste meegaan met deze tijdinstellingen als

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1045

u taken die werken met tijdtriggers probeert te coördineren op meerdere machines in meerdere tijdzones. Een taak met de trigger Bij aanmelden Taken bij het aanmelden kunnen worden gespecificeerd voor elke gebruiker of een specifieke gebruiker of gebruikersgroep. Als de gebruiker die bij het aanmelden de taak heeft gestart niet de gebruiker is met wiens beveiligingsopties de taak wordt uitgevoerd, is de taak niet-interactief; met andere woorden: de taak is in feite onzichtbaar. (De gebruiker kan de aanwezigheid van de taak aantonen, en deze beëindigen, door Windows Taakbeheer uit te voeren, naar het tabblad Processen te gaan, daar op Toon processen van alle gebruikers te klikken en te reageren op de UAC-prompt.) Een taak met de trigger Bij opstarten Als u een taak zodanig instelt dat deze bij het opstarten wordt uitgevoerd, gaat de trigger in wanneer u uw eigen computer opstart (vooropgesteld dat u Taakplanner heeft ingesteld op het configureren van de lokale machine), maar voordat u zich aanmeldt. Als u dus van plan bent de taak op uw eigen systeem uit te voeren, vergeet dan niet Uitvoeren ongeacht gebruiker wel of niet is aangemeld te kiezen op het tabblad Algemeen in het dialoogvenster Taak maken. Anders wordt de taak nooit uitgevoerd. Als u de knop Gebruiker of groep op het tabblad Algemeen gebruikt om een andere gebruiker in uw domein te specificeren, en u Alleen uitvoeren als gebruiker is aangemeld kiest, wordt de taak met de trigger Bij opstarten uitgevoerd op het systeem op afstand wanneer u uw eigen computer opnieuw start, vooropgesteld dat gespecificeerde gebruiker is in werkelijkheid ook aangemeld. Een taak met de trigger Bij niet actief Als u een taak zodanig specificeert dat hij wordt uitgevoerd wanneer de computer niet actief is, moet u ook naar het tabblad Voorwaarden gaan in het dialoogvenster Taak maken om op te geven wat u verstaat onder ‘niet actief’. Zie de paragraaf Een taak alleen starten en uitvoeren als de computer niet actief is, verderop in dit hoofdstuk, voor informatie over de manier waarop Geplande taken niet-actief definieert.

Een gebeurtenis gebruiken als trigger voor de taak Een van de krachtigste nieuwe functies van Taakplanner in Windows Vista is de mogelijkheid een taak te starten aan de hand van een gebeurtenis. Alles wat een element genereert in een gebeurtenislogboek kan dienstdoen als taaktrigger. (Zie hoofdstuk 22 voor meer informatie over gebeurtenissen en gebeurtenislogboeken.)

Hoofdstuk 30

Let op: u hoeft alleen een niet-actieve trigger te specificeren op het tabblad Triggers als niet-actief de enige trigger is die u wilt gebruiken. Als u meerdere triggers specificeert, maar u wilt er zeker van zijn dat de taak alleen start wanneer de computer niet actief is, schakelt u op het tabblad Voorwaarden het selectievakje De taak alleen starten als de computer niet actief in.

1046

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

De eenvoudigste manier om deze functie te gebruiken, is de module Logboeken te starten (Eventvwr.msc), de gebeurtenis op te zoeken die u als trigger wilt gebruiker, waarna u er in Logboeken met de rechtermuisknop op klikt en Taak aan deze gebeurtenis koppelen kiest. Deze handeling start de wizard Basistaak maken, waarin het trigger­ gedeelte van de wizard al is ingevuld. De nieuwe taak verschijnt in een map met de naam Taken gebeurtenissen (die voor u wordt aangemaakt als de map nog niet bestaat), en u kunt hem desgewenst aanpassen door de taak daar te selecteren en het desbetreffende eigenschappendialoogvenster te openen. Het is natuurlijk ook mogelijk rechtstreeks in Taakplanner een door een gebeurtenis aangestuurde taak te maken: door Bij een gebeurtenis te selecteren in het dialoogvenster Nieuwe trigger. Als u de taak echter op deze manier specificeert, moet u zelf zorgen voor de informatie voor Logboek, Bron en Gebeurtenis-id. Het gaat op deze manier moeizamer, terwijl dat helemaal niet nodig is. De trigger Tijdens maken of wijzigen van taak gebruiken De mogelijkheid voor een taak een trigger te gebruiken die actief wordt tijdens het maken of wijzigen van een taak is een eenvoudige manier een taak te laten uitvoeren op het moment dat u klaar bent met het voor de eerste keer specificeren van de taak of met het achtereenvolgens bewerken daarvan. U kunt deze instelling voor testdoeleinden gebruiken of door deze te combineren met andere triggers kunt u hem gebruiken om een taak zowel onmiddellijk als daarna uit te voeren. De trigger Bij verbinding of verbreken met gebruikerssessie gebruiken Met de opties Bij verbinding met gebruikerssessie en Bij verbinding met gebruikerssessie verbreken beschikt u over een paar flexibele manieren om taken uit te voeren in antwoord op gebruikersactiviteiten. Met de optieknoppen voor deze keuzemogelijkheden kunt u opgeven of de instellingen van toepassing zijn op elke gebruiker of op een specifieke gebruiker of groep. Door extra opties kan de trigger worden toegepast op verbindingen vanaf de externe computer of op verbindingen vanaf de lokale computer. Door bijvoorbeeld een trigger in te stellen voor een specifieke gebruiker op de lokale computer kunt u een taak uitvoeren als reactie op de verbinding van die gebruiker via de opdracht Extern bureaublad of Gebruikerswisseling. De trigger Bij vergrendelen of ontgrendelen van werkstation gebruiken

Hoofdstuk 30

Net als diverse andere triggeropties, kunnen de opties Bij vergrendelen van werkstation en Bij ontgrendelen van werkstation zodanig worden geconfigureerd dat ze van toepassing zijn op een specifieke gebruiker of groep of voor iedereen die een computer vergrendelt of ontgrendelt.

De actie of acties voor een taak specificeren Behalve de naam (die u opgeeft op het tabblad Algemeen in het dialoogvenster Taak maken) is de enige andere taakparameter die u moet opgeven de actie of acties die de taak wordt verondersteld uit te voeren. Dit doet u door op het tabblad Acties op Nieuw

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1047

te klikken en de rest van het dialoogvenster in te vullen. Er zijn drie soorten acties mogelijk: )

Programma starten

)

Een e-mail verzenden

)

Een bericht weergeven

U kunt een of meer acties specificeren. Meerdere acties worden achtereenvolgens uitgevoerd, waarbij elke nieuwe actie begint zodra de vorige actie is voltooid. De optie Programma starten kan worden toegepast op alles wat Windows kan uitvoeren: een Windows-programma, een batchprogramma of script, een document dat relevant is voor een programma of een snelkoppeling. U kunt met de knop Bladeren het invoeren van lange padspecificaties vereenvoudigen, parameters toevoegen voor de actie op de regel Parameters toevoegen en een Beginnen in-map voor de actie specificeren waarin deze wordt gestart. Heeft het programma verhoogde bevoegdheden nodig om met succes te kunnen worden uitgevoerd, zorg er dan voor dat u op het tabblad Algemeen in het dialoogvenster Nieuwe taak het selectievakje Met meeste bevoegdheden uitvoeren hebt ingeschakeld. Als u een e-mailbericht wilt verzenden, heeft Taakplanner het adres van uw SMTPserver nodig. Als u kiest voor een bericht, biedt het dialoogvenster velden voor de venstertitel en de tekst van het bericht. De opties Een e-mail verzenden en Een bericht weergeven zijn niet beschikbaar voor taken die zijn gespecificeerd voor gebruik onder Windows XP, Windows 2000 of Windows Server 2003.

Een taak alleen starten en uitvoeren als de computer niet actief is Op het tabblad Voorwaarden van het dialoogvenster Nieuwe taak kunt u als voorwaarde stellen dat de computer niet actief is gedurende een bepaalde tijdsperiode voordat een taak door de trigger wordt uitgevoerd. Schakel hiertoe het selectievakje De taak alleen starten als de computer niet actief is in en geef in het veld aan de rechterkant een tijdsperiode op. Via andere selectievakjes in het gedeelte Niet kunt u specificeren wat moet gebeuren als de taak is gestart tijdens een vereiste niet-actieve periode en de computer ineens weer actief wordt.

)

Als een screensaver wordt uitgevoerd, wordt de computer verondersteld niet actief te zijn.

)

Is er geen screensaver actief, dan controleert het systeem elke vijftien minuten of het niet actief is, en beschouwt de machine als niet actief wanneer er gedurende die interval geen toetsenbord- of muisactiviteit is waargenomen en als de schijfI/O en het gebruik van de CVE gedurende 90 procent van die periode op 0% stond.

Naast het specificeren van een verplichte periode van inactiviteit kunt u Windows ook vertellen een bepaalde tijd te wachten nadat een taak door een trigger is gestart

Hoofdstuk 30

Taakplanner definieert niet actief als volgt:

1048

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

voordat het begint met vast te stellen wanneer de computer niet actief is. Het is duidelijk dat het aanpassen van de parameters voor activiteit is verheven tot een soort kunstvorm. Als u om een bepaalde reden de exacte eisen kent, kunt u wat gaan experimenteren en testen om de dingen precies zo te krijgen als u ze hebben wilt.

Netstroom vereist Als u een taak specificeert voor een draagbare computer, moet u overwegen of u wilt dat de taak wordt uitgevoerd terwijl de computer op een accu werkt. Als u dat niet wilt, schakelt u onder het gedeelte Energie op het tabblad Voorwaarden het selectievakje De taak alleen starten als de computer op netstroom werkt in. Via een tweede selectievakje onder dit selectievakje kunt u besluiten of de taak, als die eenmaal is gestart, moet stoppen als de computer op de accu overschakelt.

De computer uit de slaapstand halen om een taak uit te voeren Als het essentieel is dat u uw taak uitvoert op een specifiek tijdstip, of de computer wel of niet in de slaapstand staat, moet u niet vergeten op het tabblad Voorwaarden het selectievakje De computer uit de slaapstand halen om deze taak uit te voeren in te schakelen. Als de computer eenmaal wakker is, wil hij de klusjes gaan uitvoeren die u hem hebt opgedragen en gaat na voltooiing hiervan weer terug in de slaapstand, in overeenstemming met de energie-instelling die actief is. Als u de rust van uw computer niet wilt verstoren, kunt u beter bedingen dat de taak zo snel mogelijk wordt uitgevoerd zodra de machine uit de slaapstand is. U kunt dat doen door op het tabblad Instellingen in het dialoogvenster Taak maken het selectievakje Taak zo snel mogelijk uitvoeren, nadat een geplande activering is gemist in te schakelen.

Een netwerkverbinding vereist Vraagt de taak om toegang tot netwerkbronnen, zorg er dan voor dat u op het tabblad Voorwaarden het selectievakje Alleen starten als de volgende netwerkverbinding beschikbaar is inschakelt. Specificeer vervolgens aan de hand van de vervolgkeuzelijst direct onder dit selectievakje de netwerkverbinding die vereist is. U kunt deze optie heel goed gebruiken in combinatie met Taak zo snel mogelijk uitvoeren, nadat een geplande activering is gemist (een selectievakje op het tabblad Instellingen).

Hoofdstuk 30

Een taak uitvoeren op aanvraag Een van de kleine maar handige functies in de Taakplanner van Windows Vista is de mogelijkheid geplande taken op aanvraag uit te voeren en als reactie op diverse tijd- of gebeurtenistriggers. U kunt deze functie voor een taak uitschakelen door het selectievakje Taak mag op aanvraag worden uitgevoerd op het tabblad Instellingen uit te schakelen. Maar tenzij u zich er zorgen over maakt dat een andere gebruiker met toegang

Het gebruik van Taakplanner in Windows Vista

1049

tot uw systeem geheel tegen uw wens in een taak zou gaan uitvoeren, is het moeilijk voor te stellen waarom u niet zou willen dat een taak op aanvraag wordt uitgevoerd. Wilt u een taak op aanvraag uitvoeren, vooropgesteld dat u daar niet op tegen bent, zoek dan naar de map met die taak in de consolestructuur, klik met de rechtermuisknop in het bovenste venster van de Taakplanner en kies vervolgens Uitvoeren in het contextmenu.

Taken plannen met de opdracht Schtasks De Taakplanner biedt een vriendelijke en veelzijdige methode voor het maken en beheren van geplande taken. In sommige gevallen is het echter gemakkelijker geplande taken te beheren via een opdrachtprompt. Voor deze gelegenheden biedt Windows Vista de opdracht Schtasks, een vervanging voor de eerbiedwaardige opdracht At in eerdere versies van het Windows NT-platform. Met Schtasks kunt u geplande taken maken, wijzigen, verwijderen, stoppen, bekijken en uitvoeren; en bovendien kunt u, uiteraard, de opdracht opnemen in batchbestanden en scripts. Taken die via Schtasks worden gemaakt, verschijnen in de rootmap (de Bibliotheek voor Taakplanner) in de module Taakplanner en u kunt ze net zo goed van hieruit bewerken, uitvoeren of verwijderen als via de opdrachtprompt.

)

Schtasks /Create. Deze variant, die u gebruikt om een nieuwe geplande taak te maken, is de meest ingewikkelde in verband met alle beschikbare triggeropties, voorwaarden en instellingen. Typ Schtasks /create /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.

)

Schtasks /Change. Met deze variant kunt u een bestaande taak wijzigen. U kunt onder andere het programma wijzigen dat door de taak wordt uitgevoerd, de gebruikersaccount waaronder de taak wordt uitgevoerd of het wachtwoord dat relevant is voor die gebruikersaccount. Typ Schtasks /change /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.

)

Schtasks /Delete. Deze variant verwijdert een bestaande taak, of, en dat is optioneel, alle taken op een computer.

)

Schtasks /End. Deze variant stopt een programma dat is opgestart door een geplande taak.

)

Schtasks /Query. Deze variant toont, wel of niet uitgebreid, alle geplande taken op de lokale computer of op de externe computer. U kunt parameters gebruiken om de weergave te beperken van specifieke taken of taken die met specifieke beveiligingsopties worden uitgevoerd. Typ Schtasks /Query /? achter de opdrachtprompt voor meer bijzonderheden.

Hoofdstuk 30

Schtasks is een behoorlijk complexe opdracht met veel opdrachtregelschakelopties en andere parameters, maar heeft slechts zes hoofdvarianten:

1050

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

)

Schtasks /Run. Door deze variant wordt een gespecificeerde taak op aanvraag uitgevoerd.

Met een paar eenvoudige voorbeelden krijgt u al een goed idee van de kracht van de opdracht Schtasks. Stel dat u bijvoorbeeld elke vier uur een pauze wilt inlassen, en wel twintig minuten na het uur, om even Solitaire te spelen. De volgende opdracht doet dat voor u: Schtasks /create /tn “Solitaire break” /tr “%programfiles%\microsoft games\ solitaire\solitaire.exe /sc hourly /mo 4 /st 00:20:00

In dit voorbeeld specificeert /Tn de naam van de taak, /Tr het pad naar het uitvoerbare programma, /Sc het type planning, /Mo de interval en /St de starttijd. In het volgende voorbeeld wordt een taak gemaakt die een script uitvoert op de laatste vrijdag van elk kalenderkwartaal. (Dit script is niet aanwezig in Windows Vista, maar dient gewoon als voorbeeld.) Schtasks /create /tn “Quarterly wrap-up” /tr c:\apps\qtrwrap.vbs /sc monthly / mo last /d fri /m mar,jun,sep,dec

Standaard worden taken die worden gepland via de opdracht Schtasks uitgevoerd onder de account van de gebruiker die op dit moment is aangemeld. Als u ze wilt uitvoeren onder een andere account, gebruikt u de schakeloptie /Ru, gevolgd door de accountnaam die u wilt gebruiken. U moet ook het aanmeldwachtwoord voor die account weten. Als u gebruik wilt maken van de ingebouwde Systeemaccount, typt u /ru ­“System” achter de opdrachtprompt. Voor de Systeemaccount hebt u geen wachtwoord nodig, maar omdat alleen administrators Schtasks kunnen gebruiken, levert dit geen probleem op.

Opdrachtreeksen automatiseren met ­batchprogramma’s Een batchprogramma (dat ook vaak een batchbestand wordt genoemd) is een tekst­bestand met daarin de opdrachtenreeks die wacht op uitvoering. U definieert de opdrachtenreeks, geeft de naam van de reeks op, waarna u de opdracht uitvoert door de naam te typen achter een opdrachtprompt. Elke actie die u kunt uitvoeren door een opdracht te typen achter een opdrachtprompt, kan worden opgenomen in een batchprogramma.

Hoofdstuk 30

Als u de naam van het batchprogramma typt achter de opdrachtprompt (of als u deze specificeert als taak die moet worden uitgevoerd door Taakplanner en de juiste trigger wordt geselecteerd), opent de programmavertaler het bestand en begint met het inlezen van de diverse statements. Hij leest de eerste regel, voert de opdracht uit en gaat vervolgens naar de volgende regel. Oppervlakkig bekeken lijkt het wel of u elke regel zelf achter de opdrachtprompt typt. In feite kan het batchprogramma veel ingewikkelder zijn, omdat in de taal parameters, voorwaardelijke en vertakkingsstatements, de mogelijkheid om subroutines aan te roepen enzovoort kunnen worden opgenomen.

Taken automatiseren met Windows Script Host

1051

Batchprogramma’s kunnen ook reageren op waarden die door programma’s worden geretourneerd en op de waarden van omgevingsvariabelen. Programmeren van batchbestanden is een eerbiedwaardige kunst, die we al kennen uit de MS-DOS-oudheid (lang voordat er bij Microsoft in de wandelgangen werd gesproken over Windows). Vandaag de dag kunt u beschikken over krachtigere scriptprogramma’s. Als u niettemin al wat tijd en energie hebt geïnvesteerd in het leren van de taal van het programmeren van batchbestanden, legt die investering u geen windeieren in Windows Vista. Uw batchprogramma’s worden uitgevoerd als nooit tevoren, terwijl u ze via de Taakplanner kunt uitvoeren in antwoord op gebeurtenissen. Als u geïnteresseerd bent in nieuwe batchprogrammeervaardigheden of deze wilt opfrissen, kunt u profiteren van talloze gratis bronnen op het internet. Twee goede locaties om te beginnen zijn www.vista-io.com/3001 en www.vista-io.com/3002. Toetsenbord- en muisacties vastleggen als macro’s Als alternatief voor het leren van een programmeertaal kunt u misschien aan uw automatiseringswensen tegemoet komen met een simpele macrorecorder: een programma dat toetshandelingen en muisacties vastlegt en vervolgens op aanvraag afspeelt. Een aantal macrorecorders is bijna gratis beschikbaar op internet. U zou het volgende eens kunnen proberen: )

Aldo’s Macro Recorder (www.vista-io.com/3003);

)

EZ Macros (www.vista-io.com/3004);

)

Macro Magic (www.vista-io.com/3005).

Een zoekactie op ‘macro’ of ‘macrorecorder’ op elke zoekmachine of op een downloadsite voor shareware komt met zeker wel tientallen programma’s in deze categorie als resultaat.

Taken automatiseren met Windows Script Host

Als u een script wilt uitvoeren, kunt u een scriptnaam typen achter de opdrachtprompt of op het pictogram van het script in Windows Verkenner dubbelklikken. WSH bestaat uit twee bijna gelijkwaardige programma’s (Wscript.exe en Cscript.exe) die, met behulp van een zogeheten language interpreter dynamic-link library als Vbscript.dll, scripts uitvoert die zijn geschreven in VBScript of in een andere scripttaal. (Cscript.exe is een opdrachtregelprogramma; Wscript.exe is zijn GUI-tegenhanger.)

Hoofdstuk 30

Microsoft Windows Script Host (WSH) biedt een manier om geavanceerdere taken te verrichten dan de simpele klusjes die batchprogramma’s kunnen afhandelen. U kunt letterlijk elke component in Windows en veel Windows-georiënteerde programma’s besturen met scripts in WSH.

1052

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

Met WSH kunnen de bestanden worden geschreven in diverse andere talen, zoals ­V BScript (een scripttaal identiek aan Microsoft Visual Basic) en JScript (een vorm van JavaScript). Alle objecten zijn beschikbaar in elke taal en in de meeste gevallen kunt u de taal kiezen waarmee u zich het meest op uw gemak voelt. Het maakt WSH niet uit welke taal u gebruikt, zolang de juiste interpreter-DLL maar beschikbaar is. De interpreters voor VBScript en JScript worden meegeleverd met Windows Vista; interpreters voor Perl, KiXtart (Kix), Python, Rexx en andere talen zijn elders verkrijgbaar. Omdat WSH-scripts ActiveX-besturingselementen kunnen aanspreken, zijn ze heel erg flexibel. Er bevinden zich in WSH verscheidene objecten waarmee u de basiscontrole hebt over Windows en uw computer. Door gebruik te maken van ActiveX hebt u veel zeggenschap over de programma’s op uw computer. U kunt bijvoorbeeld scripts maken om een grafiek weer te geven in Microsoft Excel. Ter kennismaking ziet u hier het WSH-script “Hallo wereld”. Korter kan het niet in een programmeertaal: Wscript.Echo “Hallo wereld”

Met een eenvoudige tekstverwerker als Kladblok of Wordpad kunt u deze regel in een bestand opslaan met de bestandsextensie .vsb (bijvoorbeeld Hallo.vsb) en klaar is uw werkende WSH-script. Dubbelklik gewoon op het pictogram van het bestand in Windows Verkenner om het script uit te voeren.

Scriptbronnen opzoeken Een van de grootste hindernissen bij het leren omgaan met WSH is het vinden van de informatie die u nodig hebt. De taal, of die nu VBScript of JScript is, staat los van de objecten die u in uw scripts gebruikt, terwijl elk stukje zijn eigen documentatie heeft. U moet het handboek met verwijzingen zien te vinden voor zowel de scripttaal die u kiest en de objecten die u gebruikt. Een excellente bron van Microsoft is het Windows Scriptgedeelte van de Microsoft Developer Network (MSDN) Library (www.vista-io.com/3006). U kunt daar documentatie over VBScript vinden op www.vista-io.com/3007. Voor een overvloed aan informatie van derden over het maken van scripts en het programmeren van batchbestanden moet u een bezoek brengen aan de web­site van Rob van der Woude, met zijn Scripting Pages op www.vista-io.com/3008.

Scripts maken en beveiliging Hoofdstuk 30

Er is al veel te doen geweest over de beveiligingsrisico’s die ontstaan door Windows Script Host. De kracht en flexibiliteit waarin scripts voorzien, kunnen net zo gemakkelijk worden gebruikt (of eigenlijk misbruikt) door kwaadwillende krachten als voor het veraangenamen van uw leven. Sterker nog, de beruchte e-mailwormen I Love You en Anna Kournikova waren afkomstig uit VBScripts-bijlagen. Gelukkig kunt u met een paar eenvoudige wijzigingen de kans verkleinen dat u per ongeluk een script met snode plannen tegenkomt.

Taken automatiseren met Windows Script Host

1053

Als eerste verdedigingslinie moet u ervoor zorgen dat de bestandsnaamextensie voor scriptbestanden altijd zichtbaar is. (Dat had een heleboel mensen die een e-mailbijlagen hebben geopend met de naam Anna Kournikova.jpg.vbs voor een ramp kunnen behoeden. Omdat de extensie niet standaard wordt weergegeven, verwachtten veel smachtende fans een foto van hun tennisster te zien.) Als tweede veiligheidsmaatregel kunt u de standaardreferentie voor scriptbestanden wijzigen van Windows Script Host in Wordpad. Hierdoor worden scriptbestanden zonder schade aan te richten geopend in de tekstverwerker als u er abusievelijk op dubbelklikt. Wilt u de extensie zichtbaar maken, dan moet u de volgende stappen uitvoeren: 1 Open een Windows Explorer-venster en klik op een map. (Het maakt niet uit welke map.) 2 Als de menubalk niet zichtbaar is, drukt u op de Alt-toets, zodat hij wel zichtbaar wordt. 3 Kies Extra, Mapopties en klik op het tabblad Weergave. 4 Onder Geavanceerde instellingen schakelt u het selectievakje Extensies voor bekende bestandstypen verbergen in. 5 Klik op OK. We gaan de standaardactie wijzigen die is gekoppeld aan scriptbestanden: 1 Kies Configuratiescherm, Programma’s, Standaardprogramma’s. 2 Kies Een bestandstype of protocol aan een programma koppelen. 3 Selecteer .JS in de lijst met Extensies en klik vervolgens op Ander programma. 4 Specificeer in het dialoogvenster Openen met het programma Wordpad (misschien moet u op Bladeren klikken om Wordpad te vinden). 5 Herhaal de stappen 3 en 4 voor de bestandstypen JSE, VBE, VBS en WSF. Door de verwijzing van een scriptbestand te wijzigen van Windows Script Host naar Wordpad beschermt u zichzelf tegen het abusievelijk uitvoeren van een script, maar dit maakt het opzettelijk uitvoeren van een script natuurlijk wel moeilijker. Wilt u een script uitvoeren, dan klikt u met de rechtermuisknop op het script in Windows Verkenner, waarna u Openen met, Microsoft Windows Based Script Host kiest. U kunt ook achter een opdrachtprompt wscript.exe of cscript.exe typen en achter elk uitvoerbaar bestand de volledige naam van het scriptbestand plaatsen, compleet met pad en al. (Als u een geplande taak een script wilt laten uitvoeren, moet u dat op deze manier doen.)

Hoofdstuk 30

6 Klik op OK.

1054

Hoofdstuk 30  Windows Vista automatiseren

Het gebruik van de scriptbestandsindeling Voor WSH-scripts kunt u VBScript gebruiken in bestanden met de extensie .vbs en ­JScript in bestanden met de extensie .js. Windows Script Host voegt een ander niveau van labels toe, dat meer flexibiliteit en kracht biedt. In feite zijn WSH-bestanden, die de extensie .wsf gebruiken, echte XML-bestanden (Extensible Markup Language), waarin labels worden gebruikt, zoals u kunt zien in het volgende voorbeeld (Hallo.wsf): <package> <job id=”job1”> <script language=”VBScript” src=”MyScript.vbs”/> <script language=”VBScript”>

In tabel 30-1 wordt de functie van elk van deze labels beschreven, plus die van nog een paar andere labels.

Tabel 30-1  Handige XML-labels

Hoofdstuk 30

Label

Beschrijving



Geeft aan dat de code compatibel is met XML 1.0. Dit label is nu optioneel, maar kan in toekomstige XMLhulpprogramma’s verplicht zijn.

<package>

Sluit meerdere jobs in één bestand in. Het label <package> is optioneel als u slechts één paar <job>-labels hebt.

<job id=”job1”>

Identificeert jobs in een bestand. Als er in een bestand meerdere jobs (of taken) zijn, kunt u elk van deze jobs uitvoeren met de volgende syntaxis: Cscript //Job: MyFirstJob MyScripts.wsf



Hiermee is het gebruik van de scriptdebugger mogelijk. U kunt error=“true” aan dit label toevoegen om foutberichten over de syntaxis of run-time fouten toe te staan.

<script language=”VBScript” src=”MyScript.vbs”/>

Sluit een ander bestand in het actieve bestand in, of voegt dit samen, wanneer het script wordt uitgevoerd. Met dit label kunt u code gemakkelijk opnieuw gebruiken.

Bronnen zoeken voor Windows PowerShell

Label

Beschrijving

<script language=”VBScript”>

Sluit een script in. In één job kunnen meerdere scripts voorkomen, zelfs scripts in verschillende scripttalen.



Geeft aan dat de parser uw code moet behandelen als lettertekengegevens en niet de lettertekens daarin moet interpreteren. Gebruik dit label als u het XMLlabel gebruikt.



Definieert objecten waarnaar door het script kan worden verwezen.



Verwijst naar een externe lettertypebibliotheek, waardoor u gedefinieerde constanten uit die letter­ typebibliotheek kunt gebruiken.



Isoleert tekst of numerieke gegevens die in een script niet hard-coded horen te zijn.

1055

Bronnen zoeken voor Windows PowerShell

Hoofdstuk 30

Windows PowerShell, door Microsoft beschreven als ‘de opdrachtregel-shell voor automatiserings- en scripttechnologie van de volgende generatie’, was nog in ontwikkeling toen dit boek ter perse ging. Er was echter al een veelvoud aan informatie over Windows PowerShell beschikbaar op www.vista-io.com/3009. U kunt daar kennismaken met inleidende documentatie, een quick-start opdrachtnaslagwerk napluizen, door voorbeeldscripts bladeren, kijken naar webcasts en een interview lezen met Jeffrey Snover, de architect van het softwareproduct. U kunt ook een PowerShell-blog vinden op www. vista-io.com/3010.

31 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Geavanceerd beveiligings­ beheer

Een systeem beveiligen met Windows Firewall  1058 De netwerkbeveiliging van de computer testen  1073 Gebruiksrechten beheren  1076 Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen  1080

In voorgaande hoofdstukken hebt u kennis kunnen maken met een paar van de relevante beveiligingswijzigingen in Windows Vista. In dit hoofdstuk nemen we bepaalde beveiligingsonderwerpen wat nader onder de loep, te beginnen bij Windows Firewall. Er wordt bekeken hoe de regels die op dit moment in Windows Firewall gelden, moeten worden geïnterpreteerd en hoe u uw eigen regels kunt definiëren. Ook de gebruiksrechten worden aan een nader onderzoek onderworpen. U krijgt precies te zien wat administrators onderscheidt van standaardgebruikers, wanneer het op het verrichten van bepaalde taken aankomt. Ten slotte komt controleren aan bod: een manier om precies bij te houden wie wat doet op uw computer.

1058

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Edities Hoofdstuk 31

Windows Firewall met geavanceerde beveiliging is een essentieel onderdeel van de beveiliging in Windows en is opgenomen in alle edities van Windows Vista. Hoewel gebruiksrechten op dezelfde manier in alle edities van Windows Vista worden ge mplementeerd, is de console om ze te bekijken en te wijzigen alleen beschikbaar in de edities Business, Enterprise en Ultimate. Wanneer het op uitvoeren van de controle aankomt, zijn de edities Home Basic en Home Premium uitgevoerd met reeds geconfigureerde (en niet te wijzigen) controlebeleidsinstellingen, terwijl in de andere edities een grove controle mogelijk is van precies datgene wat moet worden gecontroleerd.

Een systeem beveiligen met Windows Firewall In hoofdstuk 10 zijn de basiseigenschappen van Windows Firewall uiteengezet, onder andere op welke manier de firewall kan worden uitgeschakeld en hoe uitzonderingen kunnen worden gemaakt. In dat hoofdstuk wordt alleen de toepassing Windows Firewall in Configuratiescherm besproken. In deze paragraaf worden twee andere methoden behandeld om te kunnen werken met Windows Firewall: de console Windows Firewall met geavanceerde beveiliging en de opdrachtregelfunctie Netsh. Als u Windows Firewall met geavanceerde beveiliging wilt openen, typt u wf.msc achter een opdrachtprompt. U kunt ook in het zoekvak in het menu Start beginnen door firewall te typen; zodra Windows Firewall met geavanceerde beveiliging verschijnt, klikt u erop. Door beide handelingen wordt Windows Firewall met geavanceerde beveiliging geopend, zoals weergegeven in figuur 31-1. Windows Firewall met geavanceerde beveiliging is een module voor Microsoft Management Console (MMC) en wordt ook opgeslagen als MMC-console met de naam Wf.msc. Lees Bijlage C voor bijzonderheden over het gebruik van MMC-modules en -consoles.

De actieve regels en beveiligingen bekijken Een firewallregel definieert hoe een bepaald netwerkpakket door Windows Firewall wordt afgehandeld. Een regel combineert zaken als de poort waarop het pakket werd ontvangen, het protocol, de richting (dat wil zeggen bij de computer binnenkomende of uitgaande verbindingen), en andere aspecten van het pakket, samen met de actie die moet worden ondernomen wanneer een pakket wordt ontvangen dat voldoet aan die criteria. Een uitzondering, zoals die welke worden vermeld in de standaard Windows Firewall-toepassing, is opgebouwd uit een of meer regels.

1059

Hoofdstuk 31

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

Figuur 31-1  Als het bovenste element in de consolestructuur is geselecteerd, geeft ­ indows Firewall met geavanceerde beveiliging een samenvattend overzicht van de W ­firewallinstellingen, met koppelingen naar aanvullende informatie Met Windows Vista zijn de combinaties van programma’s, protocollen, verbindingen, netwerken, poorten en acties die u kunt configureren en omzetten in regels letterlijk onbeperkt. En wanneer u dan bedenkt dat u deze regels weer op een steeds andere manier kunt toepassen, afhankelijk van het type netwerklocatie (Domein, Openbaar of Persoonlijk), zijn de configuratieopties zelfs nog ingewikkelder. Zie de paragraaf Typen locaties, in hoofdstuk 12, voor meer informatie over netwerklocaties. De actieve regels aan de hand waarvan Windows Firewall op dit moment functioneert, kunnen worden bekeken via Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. Figuur 31-2 toont de standaardweergave van Regels voor uitgaande verbindingen in Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. In het venster ziet u verscheidene kolommen die, afhankelijk van de schermresolutie, pas zichtbaar zijn als u in het venster naar rechts schuift. In figuur 31-2 ziet u de naam van de regel, de groep waartoe deze behoort, het profiel, of de regel wel of is ingeschakeld en de actie. Als u naar rechts schuift, ziet u verscheidene andere gegevens betreffende de regel, zoals de naam van het programma dat door de regel wordt beïnvloed, de

1060

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

lokale en de externe adressen, de lokale en externe poorten, het protocol en de namen van gebruikers en computer waarop de regel van toepassing is.

Figuur 31-2  Actieve (ingeschakelde) regels zijn herkenbaar aan een groen pictogram in de meest linkse kolom; een grijs pictogram geeft een regel aan die weliswaar is gedefinieerd, maar op dit moment nog niet ingeschakeld

De standaardweergave toont regels van alle profielen (Domein, Persoonlijk en Openbaar), alle statussen (Ingeschakeld en Uitgeschakeld) en alle groepen (te veel om hier op te noemen). Het is vaak nuttig om een subset van de regels te bekijken, bijvoorbeeld alleen de regels die op dit moment actief zijn. Als u dat wilt, moet u een filter toepassen. Volg deze stappen om een filter toe te passen, zodat u alleen de op dit moment ingeschakelde regels te zien krijgt: 1 Selecteer Regels voor binnenkomende verbindingen in de console van Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. 2 Klik in het Actiedeelvenster op Op status filteren en selecteer de optie Op ingeschakeld filteren. Zoals beschreven in de hoofdstukken 10 en 12, heeft Windows Firewall drie verschillende profielen (Domein, Persoonlijk en Openbaar), waarbij de netwerklocatie bepaalt wat het goede profiel is. U kunt zien welk profiel uw computer op dit moment gebruikt door Controle te kiezen in de consolestructuur, zoals u kunt zien in figuur 31-3.

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

1061

U zult zien dat zodra een filter is toegepast, er een pijltje verschijnt naast de koppeling Op status filteren in het Actiedeelvenster; bovendien verschijnt de koppeling Alle filters wissen. Als u zich afvraagt waarom u niet de regels krijgt te zien waarvan u dacht dat ze beschikbaar waren, zorg er dan voor dat er geen filter is toegepast.

Figuur 31-3  Op de Controlepagina ziet u in één oogopslag welk profiel actief is; in dit geval is dat Openbaar

Een regel maken Windows Firewall met geavanceerde beveiliging maakt gebruik van een wizard om u te helpen bij het maken van nieuwe regels. We laten aan de hand van een eenvoudig

Alle actieve regels zien Als u alle actieve regels wilt zien voor binnenkomende en uitgaande verbindingen moet u in de consolestructuur \Controle kiezen. U kunt op dezelfde pagina komen door te klikken op Actieve firewallregels weergeven, nadat u eerst hebt geklikt op Controleren in de overzichtpagina.

Hoofdstuk 31

Nota bene

1062

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

voorbeeld zien hoe bepaald ICMP-verkeer (Internet Control Message Protocol) kan worden toegestaan, iets dat u niet kunt doen met de basistoepassing van Windows Firewall. Hoewel in ons voorbeeld bijna een bestaande regel wordt gedupliceerd met de naam Delen bestand en printer (Echoaanvraag - ICMPv4-In), krijgt u een aardig idee van de werking van de wizard. Tegen de tijd dat u zelf een regel moet maken (waarbij u misschien de poort- en protocolinformatie gebruikt uit de aanwijzingen bij een programma waarmee u werkt), zijn u en de wizard al oude vrienden. Het TCP- en UDP-protocol worden gebruikt om gegevens te verzenden. Maar internetcommunicatie vertrouwt ook op ICMP om status-, controle- en foutinformatie tussen computers uit te wisselen. Bovendien maken wereldwijd gebruikte probleemoplossers als Ping en Tracert gebruik van ICMP om netwerkconnectiviteit in te stellen. Omdat ICMP geen gegevens transporteert, kan het normaal gesproken niet worden gebruikt om in te breken in uw machine en daar informatie te stelen. Hackers gebruiken ICMPberichten echter voor het scannen van netwerken, het omleiden van gegevensverkeer en het uitvoeren van Denial of Service-aanvallen (DoS-aanvallen). Standaard blokkeert Windows Firewall een heleboel soorten binnenkomende en uitgaande ICMP-berichttypen. Door met behulp van Windows Firewall met geavanceerde beveiliging een regel te maken, kunt u bepaalde typen ICMP-pakketten toelaten. Volg deze stappen om ICMP-echoaanvragen, Type 8 in uw computer te activeren via Windows Firewall: 1 Klik op Regels voor binnenkomende verbindingen in de console van Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. 2 Klik in het Actiedeelvenster op Nieuwe regel. Hierdoor wordt de wizard Nieuwe regel voor binnenkomende verbindingen geopend. 3 Klik op Aangepast om aan te geven dat u een aangepaste regel wilt maken, waarna u op Volgende klikt. 4 Selecteer Alle programma’s en klik op Volgende. Als u dit doet, wordt aangegeven dat deze regel moet worden toegepast op alle programma’s op deze computer. Let op: u kunt ook een specifiek programma of een specifieke service kiezen waarop deze regel van toepassing is. 5 Selecteer op de pagina Protocollen en poorten de optie ICMPv4 als Type protocol en klik vervolgens op Aanpassen (zie figuur 31-5). 6 Selecteer in het dialoogvenster ICMP-eigenschappen aanpassen de optie Specifieke ICMP-typen, selecteer Echoaanvraag en klik vervolgens op OK. Klik op Volgende om door te gaan. 7 De Scope-pagina verschijnt, waar u de IP-adressen kunt specificeren waarop de regel van toepassing is. (De knop Aanpassen voert naar een dialoogvenster waarin u kunt opgeven op welke typen interface (LAN, extern, of draadloos) de regel van invloed is. Laat deze instellingen met rust en klik op Volgende.

1063

Hoofdstuk 31

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

Figuur 31-4  Het type regel kiezen

Figuur 31-5  De pagina Protocollen en poorten

1064

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

8 Specificeer op de pagina Bewerking wat u wilt dat er gebeurt wanneer een pakket wordt ontvangen dat aan deze regel voldoet. In dit voorbeeld wilt u dit pakket toestaan, dus kan de standaardinstelling worden geaccepteerd. Klik op Volgende om door te gaan.

Figuur 31-6  De ICMP-eigenschappen aanpassen 9 Op de Profielpagina specificeert u op welke profielen (Domein, Openbaar of Persoonlijk) deze regel van toepassing is. Laat ze alle drie geselecteerd en klik op Volgende. 10 Op de Naampagina geeft u de regel een naam. Kies voor dit voorbeeld iets dat kort en beschrijvend is, bijvoorbeeld IPv4 ICMP Echoaanvraag. Klik op Voltooien om de wizard te voltooien. De nieuwe regel verschijnt nu in de lijst met Regels voor binnenkomende verbindingen in Windows Firewall met geavanceerde beveiliging.

Ingewikkelde regels configureren Windows Vista heeft hele verzamelingen relevante firewallregels; in Windows Firewall met geavanceerde beveiliging noemen we elke verzameling of collectie een groep. Elke groep staat bepaalde typen netwerkverkeer toe of blokkeert deze. Door regels te labelen met een groepsnaam kunt u ze veel gemakkelijker vinden dan dat u ze moeten proberen te herkennen aan de hand van alleen een poort- of programmanaam. Bovendien kunt u snel alle regels opzoeken die relevant zijn voor een specifieke firewalluitzondering. Eén groep regels (die toevallig een groep van één regel is) staat bijvoorbeeld toe dat het Protocol Extern bureaublad in de computer komt. Daardoor hoeft u niet per se

te weten dat het Protocol Extern bureaublad werkt op TCP-poort 3389 om er een regel voor te kunnen configureren. Als u de regel voor Extern bureaublad aan een nader onderzoek onderwerpt, ontdekt u verscheidene bijzonderheden over de configuratie die erg interessant zijn, terwijl er ook enkele bij zijn die best een wijziging kunnen gebruiker om het zelfs nog veiliger te maken. Zoek in de lijst met Regels voor binnengekomen verbindingen naar de regel Extern bureaublad (TCP-In). U kunt het beste klikken op Op groep filteren en vervolgens klikken op Op Extern bureaublad filteren om deze regel vlot te vinden. Dubbelklik op de regel om het desbetreffende eigenschappendialoogvenster te openen. Op het tabblad Algemeen van het dialoogvenster Eigenschappen van Extern bureaublad (TCP-In), dat in figuur 31-7 wordt weergegeven, kunt u zien dat de regel reeds is ingeschakeld.

Figuur 31-7  Zoals de notitie boven in de pagina Algemeen al aangeeft, kunnen sommige instellingen in vooraf gedefinieerde regels zoals deze niet worden aangepast. Als u wijzigingen wilt maken, moet u een nieuwe regel maken

Op het tabblad Programma’s en services wordt weergegeven op welk programma of welke service (of beide) de regel van toepassing is. Voor deze specifieke regel worden weinig belangrijke bijzonderheden getoond. Via het tabblad Gebruikers en computers kunt u opgeven welke toegestane computers en welke toegestane gebruikers iets merken van de regel. Deze instellingen kunnen alleen worden gemaakt bij IPsec-­verbindingen. Omdat deze regel vooraf is gedefinieerd, kunnen op het tabblad Protocollen en poorten, dat u kunt zien in figuur 31-8, geen wijzigingen in de instellingen worden gemaakt, maar het kan wel worden gebruikt om de protocol- en poortinstellingen te bekijken waarop deze regel van toepassing is.

1065

Hoofdstuk 31

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

1066

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Figuur 31-8  De instellingen op dit tabblad zijn niet beschikbaar, omdat het een vooraf gedefinieerde regel betreft

Via het tabblad Geavanceerd, hier weergegeven in figuur 31-9, kunt u het profiel of de profielen specificeren waarop deze regel van toepassing is, plus de interfacetypen voor de regel.

Figuur 31-9  Het tabblad Geavanceerd kan worden gebruikt om het profiel en de ­interfaces te specificeren waarvoor de regel van toepassing is

Als u wilt dat Extern bureaublad-verbindingen alleen zijn toegestaan op lokale (hardwired) verbindingen en niet op draadloze of andere interfacetypen, moet u op Aanpassen klikken. Aan de hand van het dialoogvenster in figuur 31-10 kunt u de interface­ typen selecteren waarvoor deze regel van toepassing is.

Figuur 31-10  De optie Extern bureaublad verwijst naar verbindingen via een Virtual Private Network (VPN) of inbelverbinding

In figuur 31-11 ziet u het tabblad Bereik, met de instellingen die relevant zijn voor de IPadressen van waaruit verbindingen voor deze regel van toepassing zijn. In het geval van Extern bureaublad kunt u beter verbindingen toestaan vanuit bepaalde IP-adressen of IP-bereiken (zoals uw lokale subnet).

Figuur 31-11  Instellingen die relevant zijn voor de IP-adressen voor de regel worden gespecificeerd op het tabblad Bereik

1067

Hoofdstuk 31

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

1068

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Een dergelijke configuratie kunt u als volgt tot stand brengen: Hoofdstuk 31

1 Klik in het eigenschappendialoogvenster voor een regel op het tabblad Bereik. 2 Selecteer onder Extern IP-adres de keuzeknop Deze IP-adressen en klik op Toevoegen. Het dialoogvenster IP-adres wordt geopend (zie figuur 31-12).

Figuur 31-12  Het dialoogvenster IP-adres 3 Typ het IP-adres of de IP-adressen die mogen worden verbonden met deze computer, in dit voorbeeld waarin Extern bureaublad wordt gebruikt. U kunt de CIDR-­notatie (Classless Inter-Domain Routing) gebruiken of specifieke IP-adressen typen. (De CIDR-notatie specificeert het aantal bits in het subnetmasker. Als u bijvoorbeeld een subnetmasker van 255.255.255.0 wilt beschrijven, moet u /24 koppelen aan het IPadres.) Het tweede voorbeeld in het dialoogvenster (192.168.1.0/24) laat zien hoe u alle adressen in een subnet kunt opnemen. De meeste gebruikers zullen met blije gezichten gebruikmaken van deze standaard beveiligingsconfiguratie in Windows Vista. Sommige netwerken vragen echter om extra regels voor buitenissige protocollen of een geavanceerdere configuratie dan die welke standaard met Windows Firewall wordt meegeleverd. Voor deze gevallen kunt u behoorlijk ingewikkelde regels configureren via Windows Firewall met geavanceerde beveiliging als u de methode hanteert die we eerder in dit hoofdstuk hebben beschreven bij het inschakelen van ICMP-echoaanvragen.

De firewallactiviteit registreren in een logboekbestand Wanneer Windows Firewall gegevensverkeer blokkeert, wordt er geen (irritant) waarschuwingsscherm geopend zoals sommige firewalls van derden wel doen. U kunt Windows Firewall echter zodanig configureren dat een record van de activiteiten in een logboekbestand wordt vastgelegd. Wilt u deze logboekregistratiefunctie inschakelen, dan moet u de volgende stappen uitvoeren:

1 Selecteer in de consolestructuur Windows Firewall met geavanceerde beveiliging op Lokale computer (de map op het bovenste niveau). Klik in het Detailsdeel­venster op Eigenschappen van Windows Firewall. (U kunt ook met de rechtermuisknop op de bovenste map klikken en Eigenschappen kiezen.)

Figuur 31-13  Het tabblad Domeinprofiel 2 Klik in het eigenschappendialoogvenster op het tabblad van het profiel waarvoor u firewall-logboeken wilt verzamelen. Klik bij Logboekregistratie op Aanpassen. Het dialoogvenster Instellingen voor logboekregistratie aanpassen wordt nu geopend (zie figuur 31-14).

Figuur 31-14  Het dialoogvenster Instellingen voor logboekregistratie aanpassen 3 Selecteer de soorten gebeurtenissen die u in het logboek wilt registreren: verloren pakketten, geslaagde verbindingen of beide.

1069

Hoofdstuk 31

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

1070

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

4 Specificeer een bestandsnaam voor het logboek als u de standaardnaam (%SystemRoot%\System32\LogFiles\Firewall\Pfirewall.log) niet wilt gebruiken. 5 Om te voorkomen dat een logboek te groot wordt, moet u een maximale grootte specificeren. Als u uw logboek wilt lezen, opent u het in Kladblok of in een andere tekstverwerker. ­Figuur 31-15 toont een voorbeeld van een logboek in Windows Firewall. Het logboek gebruikt de W3C Extended Log-indeling, een standaardlogboekindeling waarmee u gegevens kunt analyseren met behulp van hulpprogramma’s van derden. Als u wilt weten wat de kolommen betekenen, kijk dan eens goed naar de kolomkopjes in regel 4. (Ze lijnen niet met de gegevens die daaronder staan, maar ze staan wel in de goede volgorde.) Tabel 31-1 geeft een beschrijving van elke kolom.

Figuur 31-15  Een firewall-logboek verzamelt veel meer informatie dan u dacht nog eens nodig te hebben

Alleen verloren pakketten registreren U krijgt de nuttigste beveiligingsinformatie door alleen verloren pakketten in een logboek te registeren. zodat Windows Firewall elke verbinding registreert die is geblokkeerd. De registratie van geslaagde verbindingen zorgt voor een groot bestand met informatie die u waarschijnlijk toch niet nodig hebt. Een logboek met verloren pakketten kan u echter brengen bij IP-adressen die uw computer proberen binnen te dringen.

Een systeem beveiligen met Windows Firewall

1071

Kolom

Beschrijving

Date

Jaar-maand-dag van gebeurtenis

Time

Uur:minuut:seconde van gebeurtenis

Action

Handeling in log geregistreerd door firewall; mogelijke waarden zijn OPEN, CLOSE, DROP, and INFO-EVENTS-LOST

Protocol

Protocol gebruikt voor de communicatie; mogelijke waarden zijn TCP, UDP en ICMP

Src-ip

Source IP; IP-adres van de computer die de communicatie is aangegaan

Dst-ip

Destination IP; IP-adres voor uw computer

Src-port

Source port; het poortnummer van de computer die de gegevens verstuurt

Dst-port

Destination port; poort die de versturende computer probeerde te adresseren op uw computer.

Size

De grootte van het pakket in bytes

TCPFlags

De protocolvlaggen, bijvoorbeeld SYN, ACK, RST enzovoort.

TCPSyn

Het eventuele TCP-volgordenummer in het pakket

TCPAck

Het eventuele nummer van de ontvangstbevestiging in het pakket

TCPWin

De venstergrootte in de header van het pakket

ICMPType

De typecode van de ICMP header

ICMPCode

De ICMP-code van de header

Info

Alle informatie die over het pakket beschikbaar is

Path

De richting die het pakket uitgaat.

De opdracht Netsh gebruiken voor het beheren van Windows Firewall Als u veelvuldig firewallinstellingen moet maken op een computer als de voorwaarden veranderen of, misschien, op een hele vloot computers, hebt u vast problemen met Windows Firewall (de toepassing in Configuratiescherm) of Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. De opdracht Netsh, met zijn Firewall- of Advfirewall-optie, biedt een alternatieve manier om alle soorten instellingen in Windows Firewall te bekijken of te wijzigen. U kunt bijvoorbeeld Windows Firewall inschakelen met de volgende opdracht: netsh firewall set opmode enable

Hoofdstuk 31

Tabel 31-1  De inhoud van een Windows Firewall-logboek

1072

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

De Netsh Firewall-opties kunt u zien als de standaardopties, waar u huidige firewall­ instellingen op hoog niveau kunt vinden. Het kan min of meer worden vergeleken met de toepassing Windows Firewall in Configuratiescherm. Via de opdrachtprompt kunt u de standaardconfiguratie zien als u het volgende typt: netsh firewall show config

Als u meer bijzonderheden wilt zien over de configuratie, moet u de Advfirewall-­opties gebruiken in de ‘opdrachtregelcollega’ van Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. De Advfirewall-opties hebben drie subopties: Consec, Firewall en Monitor. De Firewall-subopties kunnen worden gebruikt voor het weergeven van de regeldetails voor specifieke (of alle) regels of voor het specificeren van nieuwe waarden voor bestaande regels. U kunt ook even gauw regels toevoegen met behulp van deze subopties. De Consec-suboptie wordt gebruikt om te werken met beveiligingsregels van verbindingen op de computer. De Monitor-optie wordt gebruikt om beveiligingsrelaties te bekijken en te specificeren. Wilt u alle regels in Windows Firewall bekijken via de opdrachtregel (bereid u voor op echt een heleboel gegevens), dan typt u: netsh advfirewall firewall show rule name=all

Met hun tientallen trefwoorden en opties zijn de opdrachten Netsh Firewall en Netsh Advfirewall tamelijk ingewikkeld. De beste manier om kennis te maken met de diverse mogelijkheden is via de hulp die u krijgt vanaf de opdrachtregel. U moet dit in meerdere stappen doen, door steeds weer een trefwoord toe te voegen. Begin bijvoorbeeld met netsh firewall ? te typen achter een opdrachtprompt. Hiermee krijgt u een lijst met trefwoorden die u achter het woordje firewall kunt plaatsen (Add, Delete, Dump, Help, Reset, Set en Show), samen met een korte beschrijving van elk trefwoord. Typ vervolgens netsh firewall set ? om meer te weten te komen over de Set-opties. Vervolgens typt u netsh firewall set opmode ? enzovoort, totdat u een scherm te zien krijgt waarin de opdrachtsyntaxis wordt weergegeven en waarin alle parameters worden beschreven voor de opdracht die u hebt ingevoerd.

Gebruik Microsoft Excel om firewall­logboeken te bekijken Is Microsoft Office op uw computer geïnstalleerd? Als dat zo is, kunt u Kladblok gewoon vergeten en Microsoft Excel gebruiken om logboeken van Windows Firewall te analyseren. Nadat u het door spaties gescheiden tekstbestand hebt geconverteerd naar Excel-kolommen, kunt u het uiteindelijke bestand sorteren, filteren en raadplegen. Probeer de filtermogelijkheden van Excel uit om specifieke IP-adressen of poorten uit het logboek te halen; deze techniek kan u helpen snel aanvallers in de kraag te grijpen.

De netwerkbeveiliging van de computer testen

1073

U kunt met Netsh instellingen specificeren voor elk profiel, net zoals u dat kunt doen in Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. In opdrachten waar dat relevant is, gebruikt u de parameter Profile, die u kunt instellen op Public, Private, Domain of All. (Als u geen profiel specificeert, zijn de instellingen van toepassing op het huidige profiel.)

De netwerkbeveiliging van de computer testen U weet hoe belangrijk de beveiliging van uw computer is, maar weet u ook hoe u de beveiligingsmaatregelen moet verifiëren vanuit het oogpunt van een hacker in spe? Er zijn hulpprogramma’s beschikbaar in Windows en andere die kunnen worden gedownload, die u kunnen helpen vaststellen hoe belangrijk uw computer in het netwerk is. De opdrachtregelfunctie Netstat kan worden gebruikt om u de protocolstatistieken en de configuratie te laten zien die relevant zijn voor de netwerkinstellingen op de computer. Wanneer ze met een paar nuttige opties worden uitgevoerd, kunt u de op dit moment actieve netwerkverbindingen zien, plus die welke goed op verbindingen letten. Typ dit bijvoorbeeld in een opdrachtpromptvenster: netstat -a | more

Een stukje uitvoer van deze opdracht ziet u in figuur 31-16.

Figuur 31-16  De uitvoer van netstat -a | more In deze uitvoer kunt u zien dat er meerdere services goed letten op diverse TCP-poorten, zoals aangegeven door de status LISTENING. Er is ook een verbinding met de status CLOSE-WAIT. Dit zijn dan actieve TCP-verbindingen tussen de lokale computer en een andere computer of andere computers.

Hoofdstuk 31

Nota bene

1074

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Nota bene Hoofdstuk 31

Ziet u het pipesymbool (|) en de opdracht More? Het pipesymbool stuurt de uitvoer van de opdracht Netstat naar de opdracht More, die vervolgens de uitvoer in leesbare pagina’s op het scherm plaatst. Zonder deze aanvulling aan het eind van de opdrachtregel zou de uitvoer van Netstat van het scherm af rollen.

Deze uitvoer werd gegenereerd inclusief DNS- en andere namen. Dit is prima in situaties waar DNS correct is geconfigureerd voor zowel voorwaartse als omgekeerde naamgeving. Het is echter gewoonlijk een goed idee om DNS te wantrouwen bij het controleren van items die met de beveiliging te maken hebben. Dit komt doordat DNS-namen ook flauwekul kunnen zijn en per definitie misleidende resultaten geven. Wilt u de Netstat-uitvoer zien zonder naamresolutie, gebruik dan de optie -N (zie figuur 31-17). C:\Users\Hope>netstat -an | more

Figuur 31-17  De uitvoer van netstat -an | more Ziet u het verschil in uitvoer? Er is geen Extern adres meer voor de luisterverbindingen ingesteld op de naam van deze computer (PC_van_Jan). Ook gebruikt de verbinding-­inde-wacht (CLOSE_WAIT) niet langer de omgekeerde DNS-naam als IP-adres. Ondanks het feit dat de Netstat-uitvoer laat zien dat er verscheidene poorten luisteren, is het niet bepaald duidelijk welke poort is gekoppeld aan welke service. Poort­ toewijzingen voor het Internet Protocol worden beheerd en toegewezen door de Internet Assigned Numbers Authority (IANA). IANA houdt een lijst bij van bekende poortnummers, die handig is als u wilt weten welke protocollen de diverse poorten op een computer gebruiken. U kunt die lijst vinden op www.vista-io.com/3101.

Via de IANA-lijst met toegewezen poortnummers kunt u erachter komen dat TCP-poort 3389 (uit de uitvoer van de opdracht Netstat) gewoonlijk wordt gebruikt voor de MSWBT Server, ook bekend als Terminalservices of Extern bureaublad. Zelfs met de informatie van IANA over de poorten die gewoonlijk voor een bepaalde service worden gebruikt, is er geen garantie dat poort 3389 ook echt wordt gebruikt voor Extern bureaublad. Het is mogelijk services zodanig te configureren dat ze luisteren op andere poorten dan hun eigen standaardpoort. U hebt daarom een andere optie nodig om echt te kunnen vaststellen welk proces luistert op een bepaalde poort in Windows. De volgende opdracht geeft de op dit moment actieve poorten weer, samen met hun Proces-id (PID): netstat -aon | more

De uitvoer ziet eruit als in figuur 31-18.

Figuur 31-18  De uitvoer van netstat -aon | more Uit deze uitvoer kunt u zien dat PID 1084 luistert naar verbindingen op TCP-poort 49153. Met behulp van Windows Taakbeheer kunt u zien dat onder andere de service Eventlog PID 1316 gebruikt, zoals u kunt zien in figuur 31-19. De opdracht Netstat laat zien welke poorten de luisterstatus hebben, plus welke verbindingen actief waren op het moment dat de opdracht werd uitgevoerd. Het is echter van belang dat u zich realiseert dat zelfs als een poort de luisterstatus heeft dit niet hoeft te betekenen dat er via Windows Firewall verbindingen worden toegestaan. Als u wilt zien welke poorten echt beschikbaar zijn vanuit het oogpunt van een potentiële hacker, moet een programma als Nmap (http://insecure.org/nmap) worden uitgevoerd via een andere computer. Nmap en identieke programma’s kunnen uw computer ‘ondervragen’ om zo vast te stellen welke poorten op een bepaald moment aan het luisteren zijn. Dergelijke uitvoer geeft u een veel beter idee van de globale betekenis van uw computer in het netwerk.

1075

Hoofdstuk 31

De netwerkbeveiliging van de computer testen

1076

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Figuur 31-19  Een luisterproces in verband brengen met een programmanaam kan worden bereikt met Netstat en Taakbeheer

Gebruiksrechten beheren Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

○ ○ ● ● ●

Een gebruiksrecht is de volmacht een handeling te verrichten die van invloed is op de hele computer. (Een bevoegdheid is daarentegen een volmacht een handeling te verrichten op een specifiek object – zoals een bestand of een printer – op een computer.) Voor elk gebruiksrecht kunt u controleren welke gebruikersaccounts en -groepen het des­ betreffende gebruiksrecht hebben. Dit kan handig zijn als u een probleem hebt met het uitvoeren van een bepaalde functie en denkt dat dit ligt aan het inherente gebruiksrecht dat is toegewezen. Als u de gebruiksrechten wilt bekijken, gebruik dan de console Lokaal beveiligingsbeleid, die alleen beschikbaar is op computers die draaien onder de Windows Vista-editie Business, Enterprise of Ultimate. (Typ secpol.msc achter een opdrachtprompt om Lokaal beveiligingsbeleid te openen.) Ga naar Beveiligingsinstellingen\Lokaal beleid\Toewijzing van gebruiksrecht. Dubbelklik vervolgens op een gebruiksrecht om de lijst met gemachtigde gebruikers en groepen te bekijken of te wijzigen, zoals weergegeven in figuur 31-20. Sommige van de gebruiksrechten (Deze computer via het netwerk benaderen, Aanmelden via Terminal Services toestaan, Aanmelden als batchtaak, Aanmelden als service, Lokaal aanmelden toestaan en hun dienovereenkomstige ‘Weigeren’-gebruiksrechten) zijn beter bekend als aanmeldingsrechten. Ze regelen hoe gebruikers wordt toegestaan zich aan te melden bij de computer of dat via het toetsenbord kan (‘lokaal’) of via een netwerkverbinding, of als een service of een batchfunctie (zoals Taakplanner).

Waarschuwing Het is vaak geen wijsheid om de toegewezen standaardgebruiksrechten te wijzigen die in Windows zijn opgenomen. Alleen voor specifieke problemen, zoals aangegeven door Microsoft, of een betrouwbaar ondersteunend document uit de Microsoft Knowledge Base, kunnen de standaardinstellingen van de gebruiksrechten worden aangepast.

Figuur 31-20  Wilt u de lokale instellingen voor een gebruiksrecht bekijken of wijzigen, dubbelklik dan op het gebruiksrecht in Toewijzing van gebruiksrecht

U kunt deze aanmeldrechten (met name Lokaal aanmelden toestaan en Lokaal aanmelden weigeren) gebruiken om te bepalen wie zich kan aanmelden op uw computer. Standaard wordt Lokaal aanmelden toestaan toegewezen aan de lokale gastaccount en leden van de groepen Administrators, Back-upoperators en Gebruikers. Als u wilt voorkomen dat bepaalde gebruikers zich aanmelden via het toetsenbord (maar dat bijvoorbeeld wel wil toestaan via het netwerk), maak dan een groep, voeg de niet-welkome gebruikersaccount daaraan toe en ken de nieuwe groep vervolgens het gebruiksrecht Lokaal aanmelden weigeren toe. Net als Weigeren-bevoegdheden prevaleren Aanmelden weigeren-rechten boven Aanmelden toestaan-rechten, dus als een gebruiker lid is van zowel een groep die zich mag aanmelden als van een groep dit dat niet mag (zoals de groep die hiervóór is beschreven), krijgt de gebruiker geen toestemming zich aan te melden. (Dergelijke gebruikers krijgen een standje via een foutbericht nadat ze hun gebruikersnaam en wachtwoord in het aanmeldscherm hebben getypt.)

1077

Hoofdstuk 31

Gebruiksrechten beheren

1078

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Klik op het tabblad Uitleg in het eigenschappendialoogvenster van de gebruiksrechten als u een beschrijving van elk gebruiksrecht wilt zien. U kunt meer gedetailleerde informatie vinden over elk recht in ‘Threats and Countermeasures: Security Settings in Windows Server 2003 and Windows XP” (www.vista-io.com/3102), een verhandeling door Microsoft met een beschrijving van elk gebruiksrecht, samen met een uiteenzetting van de bedreigingen die door elk toegewezen gebruiksrecht worden onthuld en de efficiënte tegenmaatregelen die kunnen worden genomen. Hoewel in dit document niet de drie nieuwe rechten worden besproken die zijn toegevoegd door de komst van Windows Vista (Tijdzone wijzigen, Symbolische koppelingen maken en Een proceswerkset vergroten), is de rest van de informatie actueel. In tabel 31-2 ziet u een overzicht van de standaardrechten die zijn toegewezen aan de ingebouwde gebruikersgroepen en de gastaccount. Administratoraccounts zijn leden van de groep Administrators, terwijl standaardgebruikersaccounts leden zijn van de Gebruikersgroep (zie hoofdstuk 11). Zie de paragraaf Gebruikersaccounts en beveiligingsgroepen voor meer informatie over accounttypen.

Tabel 31-2  Standaardgebruiksrechten van ingebouwde gebruikersgroepen in Windows Vista

Groep

Standaardrechten

Administrators

● 

Computertoegang via het netwerk

● 

Hoeveelheid geheugen aanpassen ten behoeve van een proces

● 

Lokaal aanmelden toestaan

● 

Aanmelden via Terminal Services toestaan

● 

Back-ups van bestanden en mappen maken

● 

Controle op bladeren negeren

● 

Systeemtijd wijzigen

● 

Tijdzone wijzigen

● 

Wisselbestand maken

● 

Globale objecten maken

● 

Symbolische koppelingen maken

● 

Fouten in programma’s opsporen

● 

Afsluiten vanaf een extern systeem

● 

Een client nabootsen na verificatie

● 

Prioriteit verhogen voor planning

● 

Stuurprogramma’s laden en verwijderen

● 

Aanmelden als batchtaak

Gebruiksrechten beheren

Standaardrechten ● 

Controlebeleid en beveiligingslogboek beheren

● 

Omgevingswaarden in firmware wijzigen

● 

Onderhoudstaken op volume uitvoeren

● 

Een enkel proces bekijken

● 

Systeemprestaties bekijken

● 

Computer uit basisstation verwijderen

● 

Bestanden en mappen terugzetten

● 

Systeem afsluiten

● 

Eigenaar worden van bestanden of andere objecten

● 

Deze computer via het netwerk benaderen

● 

Lokaal aanmelden toestaan

● 

Back-ups van bestanden en mappen maken

● 

Controle op bladeren negeren

● 

Aanmelden als batchtaak

● 

Bestanden en mappen terugzetten

● 

Systeem afsluiten

● 

Deze computer via het netwerk benaderen

● 

Controle op bladeren negeren

● 

Lokaal aanmelden toestaan

● 

De toegang tot computer weigeren via het netwerk*

● 

Lokaal aanmelden weigeren

Gebruikers van ­Extern bureaublad

● 

Aanmelden via Terminal Services toestaan

Gebruikers

● 

Deze computer via het netwerk benaderen

● 

Lokaal aanmelden toestaan

● 

Controle op bladeren negeren

● 

Tijdzone wijzigen

● 

Een werkset van een proces vergroten

● 

Lokaal aanmelden

● 

Computer uit basisstation verwijderen

● 

Systeem afsluiten

Back-upoperators

Iedereen Gast (account) 

* De gastaccount wordt verwijderd uit de lijst met accounts met het recht Deze computer via het netwerk benaderen weigeren, wanneer het delen van het netwerk is ingeschakeld en het met een wachtwoord beveiligd delen is uitgeschakeld.

Hoofdstuk 31

Groep

1079

1080

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

Hoofdstuk 31 Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

○ ○ ● ● ●

Windows Vista, tot op heden het meest beveiligde besturingssysteem van Microsoft, is ontworpen om te voorkomen dat niet-gemachtigde gebruikers toegang tot de bestanden en mappen op de computer en niet te vergeten tot printers hebben. Maar als een gebruiker onbedoeld onjuiste instellingen specificeert of een indringer is er speciaal op gebrand bij u binnen te dringen, dan kan iemand op uw computer aan de slag gaan met bronnen die absoluut verboden zijn (voor de indringer dus). De controle, oftewel controlebeleid, over het systeemgebruik kan een handig gereedschap zijn bij het beheer van de systeembeveiliging. Herhaalde pogingen om bijvoorbeeld aan te melden met het verkeerde wachtwoord kan een aanwijzing zijn dat niet-gemachtigde gebruikers proberen toegang te krijgen tot uw systeem. Herhaald proberen toegang te krijgen tot een map kan een aanwijzing zijn dat de software niet juist is geïnstalleerd of dat de beveiliging voor de map niet correct is gespecificeerd. Windows Vista biedt u de mogelijkheid beveiligingsgebeurtenissen te controleren door pogingen toegang te krijgen tot het systeem te registreren. In deze paragraaf beschrijven we de verschillende controlebeleidshulpprogramma’s die u, als systeembeheerder of eigenaar van een bron, kunt gebruiken. We gaan nader in op hun doel en gebruik en we zetten uiteen welke informatie ze kunnen geven wanneer ze correct worden gebruikt.

Controlebeleid inschakelen Er worden pas gebeurtenissen weggeschreven naar het Beveiligingslogboek als u het controlebeleid inschakelt, wat u doet via Lokale beveiligingsinstellingen. Zelfs als u het controlebeleid specificeert voor bestanden, mappen of printers, zoals we verderop in dit hoofdstuk uit de doeken zullen doen, worden die gebeurtenissen pas geregistreerd als u het controlebeleid ook inschakelt in Lokale beveiligingsinstellingen. Nota bene Als u het controlebeleid wilt inschakelen, moet u zijn aangemeld met een account die de bevoegdheid Controlebeleid en beveiligingslogboek beheren heeft. Standaard hebben alle leden van de groep Administrators deze bevoegdheid. Zie de paragraaf Gebruiksrechten specificeren voor informatie over bevoegdheden.

Wilt u controlebeleid inschakelen, dan moet u de volgende stappen uitvoeren: 1 Open in Configuratiescherm de optie Systeembeheer, gevolgd door Lokaal beveiligingsbeleid. U kunt ook secpol.msc typen achter een opdrachtprompt of u begint in het zoekvak van het menu Start gewoon met het typen van lokale beveiliging. 2 Klap de map Lokaal beleid uit en klik vervolgens op Controlebeleid om de lijst te openen die wordt weergegeven in figuur 13-21.

3 Dubbelklik op elk beleid waarvoor u het controlebeleid wilt inschakelen en selecteer vervolgens Geslaagde pogingen, Mislukte pogingen of beide. Nota bene Net als de meeste andere instellingen in Lokale beveiligingsinstellingen kunnen de instellingen voor het controlebeleid ook worden overschreven door de beleidsinstellingen op domeinniveau. Als uw computer onderdeel is van een Windows Server-domein, moet u gebruikmaken van het Groepsbeleid op domeinniveau om instellingen voor het controlebeleid te specificeren in plaats van Lokale beveiligingsinstellingen.

Figuur 31-21 toont de soorten activiteit die u kunt controleren. Sommige, zoals accountbeheer en beleidswijzigingen, kunnen een aanwijzing zijn voor systeembeheerwijzigingen. Andere typen, zoals aanmeldingsgebeurtenissen en objecttoegang, kunnen u helpen erachter te komen hoe u de systeembeveiliging kunt verbeteren. En weer andere typen, zoals systeemgebeurtenissen en procesopsporing, kunnen u van dienst zijn bij het opsporen van problemen met uw systeem. Tabel 31-3 geeft meer bijzonderheden.

Figuur 31-21  U kunt controlebeleid inschakelen via de console van Lokale beveiligingsinstellingen

1081

Hoofdstuk 31

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

1082

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Tabel 31-3  Gebeurtenissen die kunnen worden gecontroleerd Hoofdstuk 31

Controlebeleid

Beschrijving

Accountaanmeldingsgebeurtenissen controleren

Accountaanmeldingsgebeurtenissen treden op wanneer een gebruiker zich aan- of afmeldt bij een andere computer die deze computer gebruikt om de account te valideren. Dit gebeurt alleen op een server die draait met Windows Server en is daarom niet van toepassing op een computer die draait onder Windows Vista.

Accountbeheer controleren

Accountbeheergebeurtenissen treden op wanneer een gebruikersaccount of -groep wordt gemaakt, gewijzigd of verwijderd, wanneer een gebruikersaccount een andere naam krijgt, of wordt in- of uitgeschakeld of wanneer een wachtwoord wordt ingesteld of gewijzigd.

Directory-servicetoegang ­controleren

Gebeurtenissen ten aanzien van directory-servicetoegang treden op wanneer een gebruiker een actief directory­object wil openen dat zijn eigen systeemtoegangscontrolelijst heeft. (Dit is hetzelfde als objecttoegang, behalve dat het in dit geval van toepassing is op objecten uit de actieve directory in een Windows-domein.)

Aanmeldingsgebeurtenissen controleren

Aanmeldingsgebeurtenissen treden op wanneer een gebruiker zich aanmeldt of afmeldt bij een werkstation of verbinding zoekt via een netwerk.

Objecttoegang controleren

Gebeurtenissen met objecttoegang treden op als een gebruiker toegang zoekt tot een bestand, map, printer, registersleutel of een ander object dat gereed is voor controle.

Beleidswijzigingen controleren

Gebeurtenissen met beleidswijzigingen treden op als een wijziging wordt gemaakt in het toekenningsbeleid van gebruiksrechten.

Gebruik van bevoegdheden controleren

Gebeurtenissen met het gebruik van bevoegdheden treden op als een gebruiker zijn gebruiksrecht uitoefent (anders dan aanmeld-, afmeld- en netwerktoegangsrechten, met triggers naar andere typen gebeurtenissen).

Procesopsporing controleren

Procesopsporing omvat mysterieuze gebeurtenissen als ­programma-activering, afhandelen van duplicering, indirecte objecttoegang en procesbeëindiging. Dit beleid heeft in het algemeen niet zo veel nut bij de beveiligingsbeslommeringen van alledag.

Systeemgebeurtenissen ­controleren

Systeemgebeurtenissen treden op wanneer een gebruikers de computer opnieuw start of uitschakelt of wanneer een gebeurtenis plaatsvindt die van invloed is op de systeem­ beveiliging of op het Beveiligingslogboek.

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

1083

Voordat we dieper ingaan op de manier waarop we gebeurtenissen gaan controleren, gaan we eerst eens kijken bij Logboeken: de Microsoft Management Console-module waarmee u de geregistreerde gebeurtenissen aan een nader onderzoek kunt onderwerpen. Logboeken staat in Configuratiescherm, Systeembeheer, Logboeken, maar u kunt ook gewoon eventvwr.msc typen achter een opdrachtprompt. Als u het Beveiligingslogboek selecteert, krijgt u een venster te zien dat identiek is aan het venster dat getoond wordt in figuur 31-22.

Figuur 31-22  Het Beveiligingslogboek is alleen zichtbaar als u Logboeken uitvoert als administrator

Zie hoofdstuk 22 voor meer informatie over het gebruik van Logboeken. Als u meer informatie wilt over een gebeurtenis in het Beveiligingslogboek, dubbelklikt u op de gebeurtenis of u selecteert deze, waarna u Actie, Eigenschappen kiest. Het dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenis verschijnt, ongeveer zoals dat wordt weergegeven in figuur 31-23. Het beveiligingsgebeurtenissenlogboek kan soms vol staan met irrelevante gegevens. Het is daarom soms best handig om de gebeurtenissen te filteren, zodat u alleen die gebeurtenissen op het scherm krijgt die van belang zijn bij het oplossen van een specifiek probleem. U kunt bijvoorbeeld het Beveiligingslogboek filteren om te zoeken naar ID 4625, de identificatiecode voor mislukte aanmeldingen (zie figuur 31-24).

Hoofdstuk 31

Beveiligingsgebeurtenissen bekijken

1084

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Figuur 31-23  In dit dialoogvenster Eigenschappen van gebeurtenis wordt aangegeven dat een aanmelding succesvol is geweest

Figuur 31-24  De identificatiecode voor mislukte aanmeldingen

Zie de paragraaf Het logboekvenster filteren voor meer informatie over het ­filteren van gebeurtenissen.

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

1085

Door aanmeldingsgebeurtenissen zorgvuldig te onderzoeken, vindt u misschien een patroon in de pogingen toegang te krijgen tot het systeem. U kunt vervolgens maatregelen nemen de beveiliging te verscherpen, zoals gebruikers waarschuwen om hun wachtwoorden te wijzigen. Als u de beveiligingscontrole op mislukte aanmeldingen wilt inschakelen, dubbelklikt u in Lokaal beveiligingsbeleid op Aanmeldingsgebeurtenissen controleren, waarna u Mislukte pogingen selecteert.

De toegang tot bestanden en mappen beheren U kunt het controlebeleid specificeren voor bepaalde bestanden of mappen op uw sys­ teem. Windows Vista kan een heleboel gebeurtenissen en gebeurtenissen voor verschillende gebruikers aan het controlebeleid onderwerpen. Nota bene De bestanden en mappen die u aan een controlebeleid wilt onderwerpen, moeten op een NTFS-volume staan; FAT-volumes ondersteunen deze vorm van controle niet.

Probeer niet te veel succesvolle gebeurtenissen aan een controlebeleid te onderwerpen. Hoewel een dergelijk controlebeleid een handige techniek is voor het controleren van de toegang tot uw systeem, moet u voorzichtig zijn als u mappen of bestanden gaat controleren die nog in gebruik zijn; wees met name voorzichtig met de beveiligingscontrole van succesvolle gebeurtenissen. Elke keer dat een gebruiker met succes een handeling in het bestand of in de map voltooit, schrijft Windows Vista een of meer records weg naar het Beveiligingslogboek om te laten zien dat de toegang is gelukt. Dit werkt vertragend op het systeem en voegt aan het logboek veel irrelevante waarden toe, waarbij het steeds moeilijker wordt een echte inbreuk op de beveiliging te traceren. Daarentegen kan het selectief doen van een beveiligingscontrole van een aanmeldprocedure in sommige situaties heel nuttig zijn. U kunt bijvoorbeeld alle aanmeldprocedures in een logboek zetten in een databasebestand van een salarisadministratie, zodat u kunt zien wie wat deed (en wanneer) en ook erachter kunt komen of iemand zonder de juiste machtiging het bestand heeft geopend. Gebruik het tabblad Beveiliging in het eigenschappendialoogvenster voor een bestand of map om de instellingen voor het controlebeleid weer te geven. U kunt de gebruikers en groepen specificeren waarvan u de toegang tot het geselecteerde bestand of de geselecteerde map wilt controleren. Voor elke gebruiker of groep kunt u opgeven welke toegangstypen vermeldingen in het Beveiligingslogboek moeten genereren. U kunt verschillende controlegebeurtenissen specificeren voor elke gebruiker en groep. Als u een controlebeleid wilt instellen voor bestanden en mappen, moet u de volgende stappen uitvoeren:

Hoofdstuk 31

Aanmeldingsgebeurtenissen controleren

1086

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

1 Klik met de rechtermuisknop op een bestand of map in Windows Verkenner en kies vervolgens Eigenschappen. 2 Klik op het tabblad Beveiliging (zie figuur 31-25).

Figuur 31-25  Het tabblad Beveiliging Nota bene Als het geselecteerde bestand of de geselecteerde map niet op een NTFS­volume staat, wordt het tabblad Beveiliging niet zichtbaar, omdat controle­ beleid en andere beveiligingsfuncties alleen zijn ge mplementeerd voor NTFS-volumes.

3 Klik op Geavanceerd. Het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen wordt geopend. 4 Klik op het tabblad Controlebeleid en klik, als u daarom wordt gevraagd, op Doorgaan (zie figuur 31-26). Voor elk object kunt u verschillende controlebeleidsinstellingen voor verschillende gebruikers specificeren. 5 Klik op Toevoegen om een nieuwe gebruiker of groep toe te voegen of selecteer een bestaande gebruiker of groep en klik vervolgens op Bewerken om de controlebeleidsinstellingen te wijzigen. 6 Als u op Toevoegen klikt, verschijnt het dialoogvenster Gebruiker of Groep selecteren. In dit voorbeeld is de groep Iedereen geselecteerd. Klik op OK (zie figuur 31-27).

1087

Hoofdstuk 31

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

Figuur 31-26  Het tabblad Controlebeleid

Figuur 31-27  Selecteer een gebruiker 7 En of u nu een bestaande vermelding bewerkt of een nieuwe vermelding toevoegt, u moet in het dialoogvenster Controlevermelding de toegangstypen selecteren die u wilt controleren voor de geselecteerde gebruiker of groep (in dit geval dus Iedereen) (zie figuur 31-28).

De verschillende toegangstypen waarvan u kunt controleren of ze succes hebben gehad of mislukt zijn, zijn dezelfde toegangstypen als die waarvoor u bevoegd­heden kunt specificeren.

8 Als u voor een map controlebeleidsinstellingen maakt, selecteert u het objectbereik dat u wilt controleren in de lijst Toepassen op.

1088

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Figuur 31-28  Het dialoogvenster Controlevermelding Als u voor een gebeurtenis het selectievakje Geslaagd inschakelt, genereert Windows elke keer dat de gespecificeerde gebruiker of groep de gebeurtenis voor het bestand of de map in kwestie met succes afrondt, een record voor het Beveiligingslogboek (met onder andere ook informatie over het tijdstip en de datum). Hetzelfde geldt als u voor een gebeurtenis het selectievakje Mislukt inschakelt. Windows genereert dan elke keer dat de gespecificeerde gebruiker of groep de gebeurtenis voor het bestand of de map in kwestie niet succesvol afrondt, een record voor het Beveiligingslogboek.

Wijzig de instellingen voor controlebeleid voor meer dan één bestand of map tegelijk U kunt de instellingen voor controlebeleid voor meerdere bestanden of mappen gelijktijdig wijzigen. Als u in Windows Verkenner meer dan één bestand of map selecteert en vervolgens op het tabblad Beveiliging klikt in het eigenschappendialoogvenster, zijn de wijzigingen die u maakt van toepassing op alle geselecteerde bestanden of mappen. Als de bestaande beveiligingsinstellingen niet voor alle items in uw selectie gelijk zijn, verschijnt een bericht op het scherm, waarin u wordt gevraagd of u de instellingen voor het controlebeleidvoor de hele selectie wilt terugzetten.

Controlebeleid voor beveiligingsgebeurtenissen

1089

Windows Vista kan een heleboel printergebeurtenissen en gebeurtenissen voor andere printers aan een controlebeleid onderwerpen. Als u bijvoorbeeld een kleurenprinter hebt die dure inktcartridges gebruikt, wilt u misschien wel weten door wie die cartridges zo snel worden opgebruikt. U kunt alle printerbeveiligingsfuncties beheren via de Printer-toepassing in Configuratiescherm. Als u de beveiligingscontrole voor een printer wilt instellen, moet u de volgende stappen uitvoeren: 1 Open Printers in Configuratiescherm. 2 Klik met de rechtermuisknop op de printer die u wilt controleren, wijs Als administrator uitvoeren aan en klik op Eigenschappen. 3 Klik op het tabblad Beveiliging. 4 Klik op Geavanceerd. Het dialoogvenster Geavanceerde beveiligingsinstellingen wordt geopend. 5 Klik op het tabblad Controlebeleid.

Het tabblad Controlebeleid voor een printerobject is bijna identiek aan dat voor een bestandsobject.

6 Klik op Toevoegen om een nieuwe gebruiker of groep toe te voegen, of selecteer een bestaande gebruiker of groep en klik vervolgens op Bewerken om de controlebeleidsinstellingen te wijzigen. Klikt u op Toevoegen, specificeer dan de nieuwe gebruiker of groep in het dialoogvenster Gebruiker of groep selecteren dat wordt geopend en klik vervolgens op OK. 7 In het dialoogvenster Controlevermelding (zie figuur 31-29) selecteert u de toegangstypen die u wilt controleren. Voor een printer komt de nuttigste informatie vaak uit controlebeleidsfouten en niet uit succesvolle acties. Het met succes aanmelden van een printer genereert een groot aantal relatief nutteloze logboekvermeldingen. U kunt dit het beste gedurende korte tijd doen om gebruikers te traceren die geen toegang tot de printer mogen hebben. Printerfouten daarentegen zorgen voor slechts een paar vermeldingen, die kunnen worden gebruikt om de personen op te sporen die proberen toegang te krijgen tot een printer waarvoor ze geen bevoegdheden hebben. Wanneer Windows een printergebeurtenis in het logboek plaatst, zoals een succesvolle printeractie of een taak die uit een printerwachtrij wordt verwijderd, wordt het gebeurtenisrecord weggeschreven naar het Systeemlogboek. Beveiligingsgebeurtenissen daarentegen, zoals pogingen toegang te krijgen tot een printer waarvoor een account geen bevoegdheid heeft, zorgen ervoor dat een gebeurtenisrecord wordt weggeschreven naar het Beveiligingslogboek.

Hoofdstuk 31

Andere beveiligingsgebeurtenissen controleren

1090

Hoofdstuk 31  Geavanceerd beveiligings­beheer

Hoofdstuk 31

Figuur 31-29  Selecteer de toegangstypen die u wilt controleren

Deel VI Bijlagen Bijlage A De edities van Windows Vista in één oogopslag Bijlage B Werken met Opdrachtprompt Bijlage C Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen Bijlage D Systeeminformatie bekijken

A Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

De edities van Windows Vista in één oogopslag

Gebruikerservaring  1093 Beveiliging  1094 Digitale media/amusement  1095 Hardware  1096 Back-up  1096 Zakelijke toepassingen  1097 Geavanceerd netwerken en beheer  1098

In hoofdstuk 1 hebben we de leden van de Windows Vista-familie bij u geïntroduceerd, waartoe ook de edities horen die bestemd zijn voor specifieke marktsegmenten. Zie de paragraaf Een kennismaking met de Windows Vista-familie in dat hoofdstuk voor een korte beschrijving van elke editie. In deze bijlage vindt u een gedetailleerd overzicht van de functies en opties die u in elke editie kunt terugvinden. Voor het gemak hebben we een potentieel lang, verwarrend overzicht opgesplitst in een reeks tabellen die de functies groepsgewijs weergeven.

Gebruikerservaring De volledige Aero-gebruikerservaring is alleen beschikbaar in de Premium-edities van Windows Vista, met de hardware die voldoet aan de door Aero gestelde normen. In alle edities is de standaardinterface van Windows Vista de standaardkeuze op systemen met kwalitatief wat mindere videohardware en kan door de gebruiker in alle edities worden geselecteerd.

1094

Bijlage A  De edities van Windows Vista in één oogopslag

Home Basic Standaardinterface van Windows Vista1

Home Premium

Ultimate

Business

Enterprise

•

•

•

•

•

Windows Aero-interface1

Bijlage A

Windows Vista Basic-interface

•

•

•

•

•

Interface-opties voor Windows Klassiek en Windows Standaard

•

•

•

•

•

Het gemak van het Introductiecentrum

•

•

•

•

•

Spraakherkenning

•

•

•

•

•

Ondersteuning van meerdere talen die de Multi-Lingual User Interface (MUI) gebruiken 1

•

•

Met de juiste hardwareondersteuning

Beveiliging U kunt beschikken over de belangrijkste functies ten aanzien van de verbetering van de veiligheid in Windows Vista, ongeacht welke editie u installeert. De functie Ouderlijk toezicht treft u alleen aan in de consumentgerichte edities, terwijl enkele geavanceerde functies alleen in de zakelijke edities aanwezig zijn. Home Basic

Home Premium

Ultimate

Business

Enterprise

Gebruikersaccount­ beheer

•

•

•

•

•

Windows Firewall met geavanceerde beveiliging

•

•

•

•

•

Windows Defender

•

•

•

•

•

Internet Explorer 7 ­Beveiligingsmodus

•

•

•

•

•

Phishing-filter (Internet Explorer 7 en Windows Mail)

•

•

•

•

•

Ouderlijk toezicht

•

•

Digitale media/amusement

Encrypting File System (EFS)

•

•

Windows BitLocker­stationsversleuteling

•

•

1095

•

De basishulpprogramma’s voor het afspelen van muziek en videoclips, het organiseren van digitale foto’s, ripping (kopiëren) van audio-cd’s naar digitale bestanden en het maken van filmbestanden zult u terugvinden in elke editie van Windows Vista. Media Center, DVD Maker en andere technologieën die zich richten op het amusement in de huiskamer zijn voorbehouden aan de edities Home Premium en Ultimate. Home Basic

Home Premium

Ultimate

Business

Enterprise

Windows Media Player 11

•

•

•

•

•

Een mediabibliotheek delen met andere pc’s en apparatuur

•

•

•

•

•

Windows Fotogalerie

•

•

•

•

•

Windows Movie Maker

•

•

•

•

•

Windows Movie Maker HD

•

•

Windows DVD Maker1

•

•

Diavoorstellingen met thema’s

•

•

Windows Media Center

•

•

Live tv-programma’s opnemen en afspelen1

•

•

Ondersteuning voor ­Media Center Extenders (bijvoorbeeld Xbox 360) 1

•

•

Eersteklas games

•

•

1

Met de juiste hardwareondersteuning

2

Optioneel, geen onderdeel van de standaardinstallatie

•2

•2

Bijlage A

Digitale media/amusement

1096

Bijlage A  De edities van Windows Vista in één oogopslag

Hardware De meeste toonaangevende bureaucomputers en draagbare computers werken op identieke wijze met elke editie van Windows Vista. Voor meer geavanceerde hardwareconfiguraties moet u een editie kiezen die de hardware in kwestie ondersteunt. Home ­Basic

Bijlage A

Home ­Premium

Ultimate

Business

Enterprise

Ondersteuning van Tablet PC en aanraakscherm

•

•

•

•

Windows SideShow

•

•

•

•

Ondersteuning voor twee CPU’s (dual processor)

•

•

•

Maximaal ondersteunde RAM (32-bit)

4 GB

4 GB

4 GB

4 GB

4 GB

Maximaal ondersteunde RAM (64-bit)

8 GB

16 GB

128 GB+

128 GB+

128 GB+

Network Projector

•

•

•

•

Windows Mobility Center (volledig functioneel)

•

•

•

•

•

•

•

Krachtig centraal beheer via Groepsbeleid

Back-up Elke editie van Windows Vista heeft zijn Windows Back-upprogramma, maar de mogelijkheden zijn per editie verschillend. Gebruikers van Home Basic kunnen inter­actieve back-ups maken van gegevensbestanden naar lokale schijven of verwijderbare media. Gebruikers van Home Premium hebben als extra mogelijkheid dat ze back-ups van bestanden gepland kunnen uitvoeren. Met de edities Ultimate, Business en Enterprise kunt u een schaduwkopie van uw systeemstation opslaan met behulp van de functie Complete PC Backup en schaduwkopieën gebruiken om versies van verwijderde of gewijzigde bestanden van dagen of weken oud in hun geheel terug te zetten.

Home ­Basic

Home ­Premium

Ultimate

Business

Enterprise

•

•

•

•

•

Geplande backup van gebruikersbestanden

•

•

•

•

Back-ups maken van gebruikersbestanden op een netwerkapparaat

•

•

•

•

Complete PC Backup en Restore

•

•

•

Schaduwkopie van Windows (vorige versies)

•

•

•

Een back-up maken van gebruikersbestanden naar lokale schijf of dvd

Zakelijke toepassingen De meeste functies in deze paragraaf zijn specifiek bedoeld voor zakelijk gebruik. Er zijn twee uitzonderingen, die u beide kunt vinden in zowel de Home Premium- als de zakelijk georiënteerde edities: dit zijn de functie Presentatie-instellingen, waarmee u screensavers, instant messaging clients en andere interface-elementen kunt uitschakelen tijdens het geven van een presentatie en Windows Meeting Space, een hulpprogramma waarmee toepassingen worden gedeeld en dat het nu achterhaalde programma NetMeeting heeft vervangen. Home ­Basic Presentatie-instellingen

Home ­Premium

Ultimate

Business

Enterprise

•

•

•

•

•

•

•

•

Windows Fax en Scan2

•

•

•

Bronnen voor kleine bedrijven

•

•

Windows Meeting Space

•1

1097

Bijlage A

Zakelijke toepassingen

1098

Bijlage A  De edities van Windows Vista in één oogopslag

Home ­Basic

Home ­Premium

Subsysteem voor UNIX-georiënteerde toepassingen

Ultimate

Business

•

Enterprise •

Bijlage A

Gelicentieerd voor maximaal vier virtuele ­machines

•

1

Gebruikers van Home Basic kunnen alleen vergadering bijwonen

2

Met de juiste hardwareondersteuning

Geavanceerd netwerken en beheer De meeste hulpprogramma’s en functies die in de volgende tabel worden weergegeven, zijn bedoeld om tegemoet te komen aan de wensen van netwerkgebruikers en systeembeheerders in ondernemingen waar een of meer Windows-domeinservers staan opgesteld. Home ­Basic

Home ­Premium

Ultimate

Business

Enterprise

•

•

•

•

•

•

•

•

10

10

10

Ondersteuning voor het lid worden van een Windowsdomein

•

•

•

Gebruik van bureaubladhulpprogramma’s voor beheerde netwerken

•

•

•

Beleidsmatige servicekwaliteit voor werken in netwerken

•

•

•

Internet Information Services 7.01

•

•

•

Extern bureaublad (client) Extern bureaublad (host) Maximaal aantal gelijktijdige SMBverbindingen

5

10

Home ­Basic

Home ­Premium

Ultimate

Business

Enterprise

Windows Rights Management Services (RMS) Client

•

•

•

Installatie van stuurprogramma’s controleren

•

•

•

Indirecte aanmeldingsverificatiestructuur via modules met geïntegreerd smart card-beheer

•

•

•

Roaming gebruikersprofielen

•

•

•

Doorsturen van mappen

•

•

•

Ondersteuning van Groepsbeleid

•

•

•

Ondersteuning offline bestanden en mappen

•

•

•

Client-side­ caching

•

•

•

1

Optioneel; geen onderdeel van de standaardinstallatie

1099

Bijlage A

Geavanceerd netwerken en beheer

B Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Werken met Opdrachtprompt

Een sessie met Opdrachtprompt beginnen en ­beëindigen  1101 Het gebruik van de opdrachten  1105 Het gebruik van omgevingsvariabelen  1116 Het opdrachtpromptvenster aan uw wensen ­aanpassen  1119

Met Windows Vista kunt u opdrachten invoeren, batchprogramma’s en toepassingen uitvoeren door opdrachten te typen in een opdrachtpromptvenster. Als u gewend bent beheerstaken uit voeren via de opdrachtregel, hoeft u die werkwijze in Windows Vista niet te veranderen. U kunt meerdere Opdrachtpromptsessies openen, waarbij elke sessie tegen fouten wordt beschermd die zouden kunnen optreden in andere sessies.

Een sessie met Opdrachtprompt beginnen en ­beëindigen Als u de opdrachtprompt wilt openen, moet u een van de volgende stappen uitvoeren: )

Typ cmd in het zoekvak van het menu Start en klik op de Cmd-snelkoppeling als u die in het venster ziet verschijnen, onder Alle programma’s, boven in het menu.

)

Druk op Windows-logo+R en typ cmd in het vak Openen.

)

Kies Start, Alle programma’s, Bureau-accessoires, Opdrachtprompt.

)

Dubbelklik op het pictogram Cmd in de map %SystemRoot%\System32.

)

Dubbelklik op een snelkoppeling voor Cmd.exe.

1102

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

U kunt net zoveel opdrachtpromptvensters openen als u wilt. In elk extra venster begint u met een andere opdrachtpromptsessie. U kunt bijvoorbeeld twee opdrachtpromptvensters openen om twee mappen te zien in twee naast elkaar staande vensters. Als u nog een opdrachtpromptvenster wilt openen, typt u start of start cmd achter de opdrachtprompt. (Deze opdrachten leveren hetzelfde resultaat op. Als u geen programmanaam typt nadat u start hebt getypt, gaat Windows ervan uit dat u Cmd.exe wilt starten.) Edities De functie Opdrachtprompt werkt identiek in alle edities van Windows Vista.

Nota bene Bijlage B

Uw activiteiten in een sessie met Opdrachtprompt vallen onder dezelfde UAC-besturingselementen (Gebruikersaccountbeheer) als alle andere handelingen die u in Windows Vista verricht. Soms is het handig een sessie met Opdrachtprompt te starten met verhoogde beheerdersbevoegdheden. Klik hiertoe met de rechtermuisknop op een snelkoppeling voor Cmd.exe en kies Als administrator uitvoeren. Als u dit doet als standaardgebruiker, wordt u gevraagd om het Administrator-wachtwoord en een bevestiging.

Wanneer het opdrachtpromptvenster actief is, kunt u een sessie met Opdrachtprompt op een van de volgende manieren beëindigen: )

Typ exit achter de opdrachtprompt.

)

Klik op de knop Sluiten.

)

Klik op het pictogram van het besturingsmenu (linksboven) en kies Sluiten.

)

Dubbelklik op het pictogram van het besturingsmenu.

Gebruik Autorun bij het starten Door een registerwaarde te specificeren, kunt u een specifieke toepassing, opdracht, speciaal batchprogramma of script uitvoeren zodra Opdrachtprompt met zijn werk begint. Zie de paragraaf Autorun gebruiken om opdrachten uit te voeren wanneer Opdrachtprompt wordt gestart, verderop in deze bijlage, voor meer informatie over deze functie.

Een sessie met Opdrachtprompt beginnen en ­beëindigen

1103

Als u in het opdrachtvenster een tekstgeoriënteerd programma uitvoert, moet u de reguliere afsluitopdracht gebruiken om het programma te verlaten voordat u probeert het venster te sluiten en de sessie met Opdrachtprompt te beëindigen. Anders zou u gegevens kunnen kwijtraken die nog niet zijn opgeslagen. Als u echter zeker weet dat in het programma geen informatie staat die nog moet worden opgeslagen, kunt u het veilig en snel sluiten via een van de laatste drie methoden. Als een programma wordt uitgevoerd, wordt een dialoogvenster geopend met de vraag of u het programma echt wilt beëindigen.

Opdrachtprompt starten vanuit een specifieke map

Opdrachtprompt starten en een opdracht uitvoeren Met de opdrachtregelparameters /C en /K kunt u een opdrachtpromptsessie starten en een opdracht uitvoeren, bijvoorbeeld een MS-DOS-opdracht of een batchprogramma. Het verschil tussen deze schakelopties is dat /C opdrachttekenreeks in Cmd de opdrachtpromptsessie afsluit zodra opdrachttekenreeks is afgewerkt, terwijl /K opdrachttekenreeks in Cmd de opdrachtpromptsessie pas afsluit nadat opdrachttekenreeks is voltooid. Let op het volgende: )

U moet /C of /K gebruiken als u een opdrachttekenreeks wilt specificeren als parameter bij Cmd. Als u alleen cmd opdrachttekenreeks typt, negeert de opdracht­ processor opdrachttekenreeks gewoon.

Cmd.exe versus Command.com Cmd.exe is de opdrachtprocessor in Windows Vista. Command.com, de 16-bits opdrachtprocessor in de dagen van MS-DOS, wordt nog steeds ondersteund, maar tenzij u nog een toepassing uit diezelfde tijdsperiode hebt die erom vraagt, moet u Cmd.exe gebruiken. U kunt externe MS-DOS-opdrachten, batchprogramma’s en andere uitvoerbare bestanden uitvoeren met een van beide processoren, maar in Cmd treft u een paar interne opdrachten aan die u niet zult vinden in Command.com, terwijl sommige van deze interne opdrachten die beide gemeenschappelijk hebben in Cmd kunnen beschikken over extra opties. Alleen Cmd herkent lange bestandsnamen en het meeste van de opdrachtregelsyntaxis die verderop in deze bijlage zal worden besproken, is alleen beschikbaar in Cmd.

Bijlage B

Als u Cmd.exe uitvoert via %SystemRoot%\System32, begint de sessie vanuit die map. Als u de opdracht uitvoert via het menu Start, begint de sessie in de map %Gebruikers­ profiel%. Wilt u een opdrachtpromptsessie uitvoeren vanuit een andere map, houd dan de Shift-toets ingedrukt terwijl u met de rechtermuisknop in Windows Verkenner klikt. Klik in het contextmenu op Opdrachtvenster hier openen.

1104

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

)

Terwijl opdrachttekenreeks wordt uitgevoerd, kunt u met de opdrachtprocessor blijven werken. Als u een opdracht wilt uitvoeren en de opdrachtpromptvensterinterface wilt blijven zien, moet u de opdracht Start gebruiken. Als u bijvoorbeeld Mijnbatch.bat wilt uitvoeren en MS-DOS-opdrachten wilt blijven geven terwijl het batch­programma wordt uitgevoerd, typt u cmd /k start mijnbatch.bat.

)

Als u naast /C en /K nog meer opdrachtregelparameters wilt opnemen, moet /C of /K de laatste parameter zijn vóór opdrachttekenreeks. Nota bene Zie de paragraaf Het gebruik van de opdrachtregelsyntaxis van Cmd, verderop in deze bijlage, voor meer informatie over het gebruik van de opdracht­ regelsyntaxis van Opdrachtprompt.

Bijlage B

Autorun gebruiken om opdrachten uit te voeren wanneer ­Opdrachtprompt wordt gestart Het opdrachtpromptequivalent van het Autoexec-batchmechanisme onder MS-DOS is een functie die we Autorun noemen. Standaard voert Opdrachtprompt, zodra deze is gestart, alles uit wat hij tegenkomt in de volgende twee registerwaarden: )

de Autorun-waarde in HKLM\Software\Microsoft\Command Processor

)

de Autorun-waarde in HKCU\Software\Microsoft\Command Processor

De Autorun-waarde in HKLM beïnvloedt alle gebruikersaccounts op de actieve computer. De Autorun-waarde in HKCU heeft alleen invloed op de actieve gebruikersaccount.

Cmd.exe en andere opdrachtprompts Cmd.exe, de toepassing die Opdrachtprompt heet, is slechts een van de verscheidene vormen van opdrachtprompts waarover u in Windows Vista kunt beschikken. Andere zijn de opdracht Uitvoeren (een optioneel element in het menu Start; druk op Windows-logo+R om daar naartoe te gaan), de Adres-werkbalk, de Adresbalk in Windows Verkenner en zelfs de Adresbalk in Internet Explorer. Op veel manieren functioneren opdrachtprompts identiek: u kunt bijvoorbeeld een Windowstoepassing starten via een van deze opdrachtpromptvormen. (Als u dat doet via Internet Explorer, moet u een expliciete padspecificatie aangeven en moet u antwoord geven op een paar beveiligingsprompts.) Het uitzonderlijke van Cmd.exe is dat u er interne MS-DOS-opdrachten mee kunt uitvoeren, dat wil zeggen: opdrachten die niet worden opgeslagen in discrete .exe-bestanden.

Het gebruik van de opdrachten

1105

Als beide waarden aanwezig zijn, worden beide uitgevoerd: eerst HKLM en vervolgens HKCU. Beide Autorun-waarden zijn van het gegevenstype REG_SZ, wat inhoudt dat er één tekenreeks in kan staan. (U kunt een waarde met meerdere tekenreeksen invoeren, maar Windows Vista gebruikt de eerste tekenreeks; de rest wordt genegeerd.) Als u daarom een reeks afzonderlijke opdrachtprompts wilt uitvoeren, moet u gebruikmaken van de opdrachtsymbolen of de reeks opslaan als batchprogramma en vervolgens met Autorun het batchprogramma aanroepen.

Als u Autorun-opdrachten wilt uitschakelen voor een specifieke sessie met Opdrachtprompt, start u Opdrachtprompt met de schakeloptie /D. Zie de paragraaf Het gebruik van de opdrachtregelsyntaxis van Cmd, verderop in deze bijlage, voor meer informatie over de opdrachtregelsyntaxis in Opdrachtprompt.

Het gebruik van de opdrachten In de meeste opzichten is het invoeren van opdrachten en het uitvoeren van programma’s achter de opdrachtprompt in Windows Vista hetzelfde als het gebruik van de opdrachtprompt van elk ander besturingssysteem: MS-DOS, OS/2, Unix. Als u één opdrachtprompt hebt gebruikt, hebt u ze allemaal gebruikt. Elk besturingssysteem heeft een opdracht waarmee bestanden kunnen worden verwijderd, een om bestandslijsten weer te geven, een om bestanden te kopiëren enzovoort. De namen en details kunnen afwijken, maar het zijn dezelfde lettertekens.

Typ /? voor hulp U kunt voor elke opdracht in Opdrachtprompt hulp krijgen door de naam ervan te typen, gevolgd door /?. Als u bijvoorbeeld een lijst en uitleg wilt zien van de opdrachtregelschakelopties voor de opdracht Dir, dan typt u dir /?. U kunt ook het woord help typen, gevolgd door de naam van de opdracht, bijvoorbeeld help dir. Wilt u assistentie voor netwerkopdrachten, dan laat u uw verzoek om hulp voorafgaan door net. Typ bijvoorbeeld net view /? of net help view voor informatie over de opdracht Net View (met de Net-opdrachten biedt net help opdracht meer gedetailleerde helpinformatie dan net opdracht /?.) U kunt ook help typen zonder parameters als u een lijst wil zien met de interne opdrachten en systeemhulpprogramma’s die met Windows Vista worden meegeleverd.

Bijlage B

Als u een Autorun-waarde wilt specificeren, opent u Register-editor en bladert u naar de sleutel Command Processor in HKLM of HKCU. Maak daar een nieuwe tekenreekswaarde en noem deze Autorun. Specificeer vervolgens uw opdrachttekenreeks als de gegevens voor Autorun, op dezelfde manier als u deze achter de opdrachtprompt zou typen.

1106

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

Programma’s starten U kunt alle soorten programma’s starten achter de opdrachtprompt (programma’s voor Windows Vista, eerdere versies van Windows, of MS-DOS), dus is het eigenlijk helemaal niet nodig dat u iets afweet van de herkomst van het programma of het programmatype. Als het op de schijf staat, typt u gewoon de naam (eventueel met het pad), gevolgd door eventuele parameters. Het programma moet nu probleemloos worden uitgevoerd. Als u een tekstgeoriënteerd programma start, wordt het uitgevoerd in het opdrachtpromptvenster. Wanneer u de toepassing afsluit, komt u weer terecht in het opdrachtpromptvenster. Als u een Windows-georiënteerd programma start, wordt het geopend in een eigen venster.

Bijlage B

Als u in eerdere versies van Windows NT een Windows-programma uitvoerde via Opdrachtprompt, bleef de opdrachtpromptsessie ontoegankelijk totdat het programma werd afgesloten. Als u de Opdrachtprompt wilde blijven gebruiken als u een Windowsprogramma had gestart, moest u het programma starten met de opdracht Start. Dat gedrag is veranderd. In Windows Vista (en in Windows XP en Windows 2000) blijft de opdrachtpromptsessie standaard toegankelijk. Als u liever het oude gedragspatroon terug wilt, start het programma dan met de opdracht Start en gebruik de schakeloptie /Wait: start /wait mijnprog.exe

De schakeloptie /Wait is handig als u om de een of andere reden terug moet keren naar de oude werkwijze. De opdracht Start heeft echter opties, waarmee u meer kunt doen. Bij Windows-programma’s kunt u bijvoorbeeld /Min of /Max gebruiken om een programma te openen in een geminimaliseerd venster. Bij tekstgeoriënteerde programma’s kunt u (tussen aanhalingstekens) de titel invoeren die u graag in het programmavenster wilt zien. Plaats alle parameters of schakelopties die u met de opdracht Start gebruikt vóór de naam van het programma of opdracht die u wilt starten. Alles wat na de programmanaam komt, wordt aan het programma doorgegeven als opdrachtregelparameter en wordt als zodanig door Start genegeerd. Typ start /? achter de opdrachtprompt voor meer informatie over de opdracht Start.

Open Windows Verkenner vanuit de actieve opdrachtpromptmap Als u start. typt (met een punt) achter een opdrachtprompt, wordt op de actieve map een venster in Windows Verkenner geopend. Dit is het tegenovergestelde van Shift+klikken met de rechtermuisknop op een map in Windows Verkenner om een opdrachtpromptsessie te starten vanuit de geselecteerde map.

Het gebruik van de opdrachten

1107

Het gebruik van opdrachtuitbreidingen

Opdrachtuitbreidingen zijn alleen beschikbaar in Cmd.exe en niet in Command.com; ze worden standaard ingeschakeld. Stel de DWORD-waarde EnableExtensions in HKLM\ Software \Microsoft\Command Processor in op 0 om ze voor alle gebruikersaccounts uit te schakelen. Stel EnableExtensions in HKCU\Software\Microsoft\Command Processor in op 0 om ze uit te schakelen voor de actieve gebruikersaccount. Start Opdrachtprompt met de schakelopties /E:off of /E:on om opdrachtextensies voor de huidige sessie uit respectievelijk in te schakelen, ongeacht de registerinstellingen.

Tekenvoltooiing voor bestands- en mapnamen Opdrachtprompt biedt een onschatbare functie die er bij het typen van bestands- en mapnamen voor zorgt dat u met één toets de rest van de bestands- of mapnaam niet hoeft in te voeren: de tekenvoltooifunctie. Als u begint met het typen van een opdrachttekenreeks en vervolgens op de Tab-toets drukt (het standaard voltooiteken), suggereert Opdrachtprompt de naam van het volgende bestand of de volgende map die consistent is met wat u tot dusver hebt getypt. Als u bijvoorbeeld wilt overschakelen naar een map die begint met de letter D, kunt u cd d typen en net zo vaak op het voltooiteken (oftewel de voltooitoets) drukken totdat de gewenste mapnaam verschijnt. Standaard is de Tab-toets de voltooitoets voor zowel bestandsnamen als mapnamen. U kunt een andere voltooitoets selecteren door de registerwaarden te wijzigen van HKCU\ Software\Microsoft\Command Processor\CompletionChar en HKCU \Software\Microsoft\ Command Processor\PathCompletionChar. Deze DWORD-waarden specificeren de voltooitoets voor respectievelijk bestands- en mapnamen voor de huidige gebruiker. (Wilt u de instellingen voor alle gebruikers wijzigen, dan past u dezelfde toetsen aan in HKLM.) Als u besluit om te gaan experimenteren met deze registerinstellingen, moet u het volgende goed onthouden: als CompletionChar is gedefinieerd en PathCompletionChar niet aanwezig is of ingesteld is op de hexadecimale waarde 0x40, werkt de instelling voor CompletionChar zowel als voltooitoets voor bestandsnamen als voor mapnamen. In alle gevallen moeten de voltooitoetsen worden gespecificeerd als hexadecimale waarden, bijvoorbeeld 0x9 voor Tab, 0x4 voor Ctrl+D, 0x6 voor Ctrl+F, 0xC voor Ctrl+L enzovoort. U kunt de registerinstellingen ook overschrijven voor een individuele opdrachtpromptsessie door de sessie te beginnen met Cmd /F:on of Cmd /F:off. Cmd /F:on begint een opdrachtpromptsessie met Ctrl+D als de padvoltooitoets en Ctrl+F als de bestandsvoltooi-

Bijlage B

Opdrachtuitbreidingen zijn wijzigingen of aanvullingen op de volgende interne opdrachten: Del, Erase, Color, Cd, Chdir, Md, Mkdir, Prompt, Pushd, Popd, Set, Setlocal, Endlocal, If, For, Call, Shift, Goto, Start, Assoc en Ftype. Met opdrachtuitbreidingen ingeschakeld kunt u bijvoorbeeld Cd of Chdir gebruiken om over te schakelen naar een andere map met spaties in de naam, zonder dat u de padspecificatie tussen dubbele aanhalingstekens hoeft te zetten. Typ de opdrachtnaam gevolgd door /? voor bijzonderheden over de uitbreidingen van een specifieke opdracht. (U kunt ook help typen, gevolgd door de opdrachtnaam.)

1108

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

toets, waardoor de in het register gespecificeerde voltooitoetsen buiten spel worden gezet. Cmd /F:off start een opdrachtpromptsessie zonder voltooitoetsen, ongeacht uw registerinstellingen. Cmd /F:on en Cmd /F:off schakelen de Tab-toets uit als voltooitoets. Nota bene Opdrachtprompt herkent jokers in bestands- en padspecificaties. Als u bijvoorbeeld cd pro* typt, gaat u naar uw map Program Files (uiteraard afhankelijk van waar u stond toen u de opdracht gaf). Omdat u in een tekenreeks meerdere jokertekens kunt opnemen, kunt u zelfs formuleringen maken als cd pro*\com*\mic* om naar Program Files\Common Files\Microsoft Shared te gaan.

Het gebruik van de opdrachtregelsyntaxis van Cmd Bijlage B

De volledige opdrachtregelsyntaxis voor Cmd.exe is als volgt: cmd [/a | /u] [/q] [/d] [/e:on | /e:off] [/f:on | /f:off] [/v:on | .v:off] [[/s] [/c | /k] opdrachttekenreeks]

Alle parameters zijn optioneel. )

/A | /U. Met deze parameter maakt u de uitvoer van interne opdrachten via een omleidsymbool. Gebruik /A voor ANSI of /U voor Unicode. (De standaard is ANSI.)

)

/Q. De parameter Q schakelt de echo uit bij het starten van Opdrachtprompt. (Met echo uit hoeft u niet de regel @Echo Off op te nemen om schermuitvoer in een batchprogramma te onderdrukken. Wilt u de echo weer op aan zetten nadat u Opdrachtprompt hebt gestart met /Q, dan typt u echo on achter de opdrachtprompt.)

)

/D. Met de parameter /D wordt de uitvoering van Autorun-opdrachten in het register uitgeschakeld. Zie de paragraaf Autorun gebruiken om opdrachten uit te voeren wanneer Opdrachtprompt wordt gestart voor meer informatie.

)

/E:on | /E:off. Met de parameter /E kunt u de huidige registerinstellingen ten aanzien van opdrachtuitbreidingen herroepen. (Zie de paragraaf Het gebruik van opdrachtuitbreidingen.)

)

/F:on | /F:off. Met de parameter /F kunt u de huidige registerinstellingen ten aanzien van tekenvoltooiing van bestands- en mapnamen overschrijven. (Zie de paragraaf Tekenvoltooiing voor bestands- en mapnamen.)

)

/V:on | /V:off. Met de parameter /V schakelt u de vertraagde uitbreiding van de omgevingsvariabele in of uit. Met /V:on wordt de variabele !var! bijvoorbeeld alleen uitgebreid als hij wordt uitgevoerd. De standaard is /V:off. Als u vertraagde uitbreiding van een variabele standaard wilt inschakelen, voeg dan de DWORD-waarde Delayed-

Het gebruik van de opdrachten

1109

Expansion toe aan HKLM\Software\Microsoft \Command Processor (voor alle gebruikers op de huidige machine) of aan HKCU\Software \Microsoft\Command Processor (alleen voor de huidige gebruikersaccount) en stel DelayedExpansion in op 1. (Vertraagd uitbreiden van variabelen is handig in voorwaardelijke statements en lusconstructies in batchprogramma’s. Typ help set achter de opdrachtprompt voor meer informatie.) /S [/C | /K] opdrachtekenreeks. Met de alternatieve parameters /C en /K kunt u een opdracht uitvoeren wanneer Opdrachtprompt wordt gestart, waarbij /C de sessie beëindigt na het voltooien van de opdracht, terwijl /K de sessie openhoudt. Door vóór /C of /K de schakeloptie /S op te nemen, wordt de verwerking van aanhalingstekens in opdrachtekenreeks beïnvloed. Zie de paragraaf Opdrachtprompt starten en een opdracht uitvoeren voor meer informatie.

En als u /S niet opneemt en er precies twee dubbele aanhalingstekens zijn in opdracht­ tekenreeks, en er staan geen speciale tekens (&, , (, ), @, ^ of |) in opdrachttekenreeks en er staan één of meer spaties (spaties, tabstops of nieuwe-regeltekens) tussen de beide dubbele aanhalingstekens en opdrachttekenreeks is de naam van een uitvoerbaar bestand, dan laat Opdrachtprompt twee dubbele aanhalingstekens op de opdrachtregel staan. Als aan deze voorwaarden niet wordt voldaan en als het eerste teken in opdrachttekenreeks een dubbel aanhalingsteken is, verwijdert Opdrachtprompt het eerste en laatste dubbele aanhalingsteken uit opdrachttekenreeks.

De opdrachtregel bewerken Als u met een opdrachtprompt werkt, typt u vaak meerdere malen dezelfde opdrachten of meerdere identieke opdrachten. Als u een typefout maakt in de opdrachtregel, wilt u toch zeker niet alles overtypen? U hoeft alleen maar dat gedeelte te repareren dat onjuist was. Windows Vista heeft een functie die vorige opdrachten terugroept en waarmee u ze op de actieve opdrachtregel kunt bewerken. In tabel B-1 staan deze bewerktoetsen vermeld en wordt aangegeven wat ze doen.

Tabel B-1  Bewerktoetsen voor de opdrachtregel Toets

Functie

Pijl-omhoog

Haalt de vorige opdracht terug uit de opdrachtgeschiedenis

Pijl-omlaag

Haalt de volgende opdracht terug uit de opdrachtgeschiedenis

Page Up

Haalt de eerste opdracht terug die in de sessie is gebruikt

Page Down

Haalt de meest recent gebruikte opdracht terug.

Pijl-links

Gaat één teken naar links

Pijl-rechts

Gaat één teken naar rechts

Ctrl+pijl-links

Gaat één woord naar links

Bijlage B

)

1110

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

Toets

Functie

Ctrl+pijl-rechts

Gaat één woord naar rechts

Home

Gaat naar het begin van de regel

End

Gaat naar het eind van de regel

Esc

Heft de actieve opdracht op

F7

Toont de opdrachtgeschiedenis in een vervolgkeuzelijst waar u ­doorheen kunt bladeren

F8

Toont opdrachten die beginnen met tekens die op dit moment op de ­opdrachtregel staan

Alt+F7

Maakt de opdrachtgeschiedenis leeg

Bijlage B

De terugroepfunctie van de opdrachtregel houdt een geschiedenis bij van de opdrachten die tijdens een sessie in Opdrachtprompt zijn ingevoerd. Als u deze geschiedenis wilt zien, drukt u op F7. Er wordt een venster geopend met de opdrachten die u pas nog hebt ingevoerd. Blader met behulp van de pijltoetsen door de geschiedenis om de gewenste opdracht te kiezen. Druk vervolgens op Enter om de geselecteerde opdracht opnieuw te gebruiken of druk op pijl-links om de geselecteerde tekst op de opdrachtregel te plaatsen zonder de opdracht uit te voeren. (Hierdoor kunt u de opdracht bewerken voordat u hem gaat uitvoeren.) Her is niet nodig het keuzevenster te openen om de opdrachtgeschiedenis te kunnen gebruiken. U kunt in het opdrachtpromptvenster door de geschiedenis bladeren met de toetsen pijl-omhoog en pijl-omlaag. De toets F8 is een handig alternatief voor de toets pijl-omhoog. Met de toets pijl-omhoog bladert u door de opdrachtgeschiedenis naar de bovenkant van de opdrachtbuffer, waarna u stopt. F8 doet hetzelfde, alleen als u bij de bovenkant van de buffer komt, gaat u weer naar beneden. Bovendien toont F8 alleen opdrachten in de buffer die beginnen met wat u hebt getypt voordat u op F8 drukte. Typ d achter de opdrachtprompt (druk niet op Enter) en druk vervolgens een paar keer op F8. U maakt een rondje door alle pas ingevoerde opdrachten die beginnen met de letter d, zoals Dir en Del. Typ nu eens e (na de d) en druk nog een paar keer op F8. U maakt nu een rondje door, naast andere opdrachten, de Del-opdrachten die beginnen met de. U kunt u met F8 een heleboel toetswerk besparen als u de eerste letters weet van de opdrachten waarnaar u op zoek bent.

Het gebruik van jokertekens Windows Vista herkent, net als MS-DOS, twee jokertekens (die ook wel wildcards worden genoemd): ? en *. Het vraagteken is elk willekeurig letterteken in een bestandsnaam. De asterisk komt overeen met elk aantal lettertekens. In MS-DOS werkt de asterisk alleen aan het eind van de bestandsnaam of bestands­ extensie. Windows Vista gaat flexibeler om met de asterisk, staat meerdere asterisken

Het gebruik van de opdrachten

1111

toe in een opdrachttekenreeks en stelt u in de gelegenheid het letterteken te gebruiken dat u wilt.

Het gebruik van opdrachtsymbolen Ouderwetse programma’s die al hun invoer uit een opdrachtregel krijgen en vervolgens zonder hulp worden uitgevoerd, kunnen nuttig zijn in een multitaskingomgeving. U kunt ze op de achtergrond ingewikkelde processen laten uitvoeren, terwijl u doorgaat met het werken in andere programma’s op de voorgrond. Windows Vista heeft functies waarmee opdrachtregelprogramma’s eenvoudiger en krachtiger kunnen worden uitgevoerd. Met deze functies kunt u tevens programma’s aan elkaar koppelen, zodat de later gestarte programma’s de uitvoer van hun voorgangers als invoer kunnen gebruiken.

)

Standaard nemen alle programma’s al hun invoer als tekstregels die via het toetsenbord worden getypt. Maar invoer in dezelfde indeling kan worden doorgestuurd via een bestand of een apparaat dat in staat is tekstregels te verzenden.

)

Standaard sturen programma’s al hun uitvoer naar het scherm als tekstregels. Maar uitvoer in dezelfde indeling kan ook worden doorgestuurd naar een bestand of een ander regelgeoriënteerd apparaat, zoals een printer.

Programma’s zijn zodanig geschreven dat ze, als ze worden afgesloten, een getal specificeren dat een terugkeerwaarde wordt genoemd en dat de resultaten van het programma aangeeft. Als programma’s overeenkomstig deze regels zijn geschreven, kunt u de symbolen in tabel B-2 gebruiken om de invoer en uitvoer van een programma te besturen en programma’s aan elkaar te koppelen.

Tabel B-2  Opdrachtsymbolen Symbool

Toelichting




Stuurt de uitvoer door

>>

Voegt doorgestuurde uitvoer toe aan bestaande gegevens

|

Leidt de uitvoer om

&

Scheid meerdere opdrachten in een opdrachtregel van elkaar

&&

Voert de opdracht na && alleen uit als de opdracht vóór && succesvol is geweest

||

Voert de opdracht na || alleen uit als de opdracht vóór || succesvol is geweest

^

Behandelt het volgende symbool als een letterteken

( en )

Groepeert opdrachten

Bijlage B

Om beter samen te kunnen werken, volgen veel opdrachtregelprogramma’s een reeks conventies die de wisselwerking regelen:

1112

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

De doorstuursymbolen Net als in MS-DOS en Unix kunt u via opdrachtpromptsessies in Windows Vista de standaardbron voor invoer (het toetsenbord) of de standaardbestemming voor uitvoer (het scherm) opheffen. De uitvoer doorsturen Als u de uitvoer wilt doorsturen naar een bestand, moet u de opdracht typen gevolgd door een groterdanteken (>) en de naam van het bestand. Als u de uitvoer van de opdracht Dir wilt doorsturen naar een bestand in plaats van naar het scherm, typt u het volgende: dir /b *.bat > batch.lst

Deze opdrachtregel maakt een bestand met de naam Batch.lst, met daarin de namen van alle .bat-bestanden in de huidige map.

Bijlage B

Als u twee groterdantekens gebruikt (>>), wordt de uitvoer doorgestuurd en toegevoegd aan een bestaand bestand. Bijvoorbeeld: dir /b *.cmd >> batch.lst

Deze opdrachtregel voegt een lijst met .cmd-bestanden toe aan het hiervoor gemaakte bestand met alle .bat-bestanden. (Als u >> gebruikt om uitvoer toe te voegen aan een bestand dat niet bestaat, maakt Windows Vista het bestand.) Invoer doorsturen Als u de invoer wilt doorsturen vanuit een bestand, moet u de opdracht typen, gevolgd door een kleinerdanteken ( sorted.lst

Het gebruik van de opdrachten

1113

Standaarduitvoer en standaardfout Programma’s kunnen zodanig worden geschreven dat ze hun uitvoer naar het standaarduitvoerapparaat sturen of naar het standaardfoutapparaat. Soms worden programma’s geschreven om verschillende soorten uitvoer naar beide apparaten te sturen. U weet niet altijd wat nu wat is, omdat standaard het scherm in feite voor beide apparaten staat. De opdracht Type illustreert het verschil. Wanneer deze opdracht wordt gebruikt met jokers (iets wat u niet kunt doen met de opdracht Type in MS-DOS of Windows 9x), stuurt de opdracht Type de naam van elk overeenkomstig bestand naar het standaardfoutapparaat en stuurt de inhoud van het bestand naar het standaarduitvoerapparaat. Omdat ze beide naar het scherm gaan, ziet u een mooi scherm, waarin elke bestandsnaam wordt gevolgd door zijn inhoud.

type *.bat > std.out

verschijnen de bestandsnamen nog steeds op uw scherm, omdat standaardfout ook nog steeds wordt doorgestuurd naar het scherm. Alleen is de bestandsinhoud doorgestuurd naar Std.out. In Windows Vista kunt u het doorstuursymbool aanduiden door het te laten voorafgaan door een getal. Gebruik 1> (of gewoon >) voor standaarduitvoer en 2> voor standaardfout. Bijvoorbeeld: type *.bat 2> err.out

Deze keer gaat de bestandsinhoud naar het scherm en worden de namen doorgestuurd naar Err.out. U kunt beide bestanden afzonderlijk doorsturen met behulp van de volgende opdrachtregel: type *.bat 2> err.out 1> std.out

Het omleidsymbool Het omleidsymbool (|) wordt gebruikt om de uitvoer van één programma te sturen of om te leiden naar een tweede programma als de invoer van het tweede programma. Deze techniek wordt vaak gebruikt met het hulpprogramma More, dat meerdere schermen met uitvoer scherm voor scherm weergeeft. Bijvoorbeeld: help dir | more

Deze opdrachtregel gebruikt de uitvoer van Help als de invoer voor More. De opdracht More filtert het eerste scherm met Help-uitvoer, stuurt dit naar het scherm als zijn eigen uitvoer, en wacht vervolgens op een toetsdruk voordat er meer gefilterde uitvoer wordt gestuurd.

Bijlage B

Als u echter probeert de uitvoer door te sturen naar een bestand, zoals hier wordt gedaan:

1114

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

De opdrachtcombinatiesymbolen In Windows Vista kunt u meerdere opdrachten invoeren op één opdrachtregel. Bovendien kunt u later in te voeren opdrachten laten afhangen van de resultaten van eerder ingevoerde opdrachten. Deze functie is met name handig in batchprogramma’s en macro’s in Doskey, maar u zult zien dat ze haar nut bewijst in Opdrachtprompt. Wilt u gewoon opdrachten combineren zonder rekening te houden met de resultaten, dan moet u het &-symbool gebruiken. copy f:bestand.dat & edit bestand.dat

Maar wat als er geen Bestand.dat op station F staat? Dan kan het niet worden gekopieerd naar het actieve station, terwijl de opdracht Edit niet werkt als deze het bestand niet kan vinden. Het scherm zal worden overspoeld door foutberichten. Windows Vista heeft de opdrachtsymbolen om dergelijke situaties beter in de hand te kunnen houden:

Bijlage B

)

Het &&-symbool zorgt ervoor dat de tweede opdracht alleen wordt uitgevoerd als de eerste opdracht succes heeft gehad.

)

Het ||-symbool zorgt ervoor dat de tweede opdracht alleen wordt uitgevoerd als de eerste opdracht is mislukt.

Kijk eens even naar de aangepaste versie van het vorige voorbeeld: copy f:bestand.dat && edit bestand.dat

Met deze opdracht wordt de opdracht Edit genegeerd als de opdracht Copy niet slaagt. Soms wilt u het tegengestelde effect bereiken: voer de tweede opdracht alleen uit als de eerste mislukt: copy f:bestand.dat || copy g:bestand.dat

Deze opdrachtregel probeert het bestand vanaf station F te kopiëren. Als dat niet werkt, probeert deze het bestand te kopiëren vanaf station G. Het escapesymbool Bepaalde opdrachtsymbolen zijn geldige lettertekens in bestandsnamen. Dat leidt tot dubbelzinnigheden. U kunt dergelijke dubbelzinnigheden oplossen door de accent circonflex (^) als uitweg te gebruiken om aan te geven dat wat volgt een letterteken is en geen opdrachtsymbool. Kijk eens naar de volgende opdrachtregel: copy f:\cartoons\Tom&Jerry

Hiermee wordt het bestand F:\Cartoons\Tom gekopieerd naar de actieve map, waarna de opdracht Jerry wordt uitgevoerd; waarschijnlijk is dat niet uw bedoeling. Misschien denkt u wel dat door de afwezigheid van een spatie vóór en na het &-symbool het sys­ teem wel weet dat u verwijst naar de bestandsnaam Tom&Jerry. Niets is minder waar. Wanneer een opdrachtsymbool op de opdrachtregel verschijnt, wordt aangenomen dat

Het gebruik van de opdrachten

1115

wat daarna volgt een opdracht is, spatie of geen spatie. Gebruik het ^-teken om aan te geven dat u verwijst naar een bestandsnaam, zoals hier: copy f:\cartoons\Tom^&Jerry

In plaats van het ^-symbool kunt u een bestandsspecificatie waarin opdrachtsymbolen voorkomen (of andere problematische tekens, zoals spaties) tussen dubbele aanhalingstekens plaatsen om hetzelfde effect te bereiken. Bijvoorbeeld: dir “f:\cartoons\Tom&Jerry”

Opdrachten onderbreken of annuleren

Als u een opdracht wilt onderbreken, drukt u op Ctrl+8 of op de Pause-toets. Wilt u de uitvoer hervatten, dan drukt u op een willekeurige toets. Als u voor uw opdrachtpromptvenster de modus Snel bewerken hebt ingeschakeld (zie de paragraaf Overige opties specificeren), klikt u gewoon in het venster om de uitvoer van de opdracht te onderbreken. Wilt u de uitvoer hervatten, klik dan met rechtermuisknop in het venster. Als u een opdracht wilt annuleren, drukt u op Ctrl+C of op Ctrl+Break. Welke toets u ook gebruikt, de opdracht wordt geannuleerd, terwijl de opdrachtprompt weer op het scherm verschijnt. Bedenk echter wel dat elke actie (zoals het verwijderen van bestanden) die wordt uitgevoerd voordat u de opdracht annuleert gewoon plaatsvindt (en niet kan worden teruggedraaid).

Het typen van opdrachten vereenvoudigen met de macro’s van Doskey Met het hulpprogramma Doskey kunt u van uw opdrachttekenreeksen macro’s maken die eenvoudig kunnen worden getypt. Door bijvoorbeeld het volgende achter de opdrachtprompt te typen: doskey 50=mode con:lines=50

maakt u een macro met de naam 50, die de opdrachttekenreeks mode con:lines=50 uitvoert. Als u een macro wilt uitvoeren, voert u achter de opdrachtprompt gewoon de naam ervan in (in dit voorbeeld is de naam 50). U kunt met Doskey net zoveel macro’s maken als u wilt, maar de macro’s werken alleen in de huidige opdrachtpromptsessie. Als u een set Doskey-macro’s wilt maken die opnieuw kunnen worden gebruikt, bewaar ze dan als een gewoon tekstbestand in een tekstverwerker als Kladblok. Laad ze vervolgens via de opdrachtprompt met behulp van de schakeloptie /Macrofile van Dos-

Bijlage B

U kunt een opdracht die u achter de opdrachtprompt typt, onderbreken of annuleren terwijl de opdracht wordt uitgevoerd. (Onthoud dat als u op een reusachtig netwerkserverstation per ongeluk een directory opvraagt van alle bestanden – of, erger nog, een opdracht invoert om alle bestanden te verwijderen!)

1116

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

key. Als bijvoorbeeld uw macro’s zijn opgeslagen in het bestand C:\Mijnmacros en u het volgende typt, dan kunt u die macro’s gebruiken in de huidige opdrachtpromptsessie: doskey /macrofile=c:\mijnmacros.txt

Als u regelmatig hetzelfde macrobestand gebruikt, zou u kunnen overwegen de functie Autorun te gebruiken om uw macro’s te laden. Zie de paragraaf Autorun gebruiken om opdrachten uit te voeren wanneer Opdrachtprompt wordt gestart. In Doskey-macro’s kunnen vervangbare parameters worden gebruikt, in veel opzichten op dezelfde manier als u dat kunt doen in batchprogramma’s. Het verschil tussen een Doskey-parameter en een parameter in een batchprogramma is dat in het eerste geval als voorvoegsel een dollarteken wordt gebruikt in plaats van een procent­teken. Parameters 1 tot en met 9 worden zodoende geïdentificeerd als $1 tot en met $9. De Doskeymacrotoewijzing: doskey lines=mode con:lines=$1

Bijlage B

stelt u bijvoorbeeld in staat uw weergave over te schakelen door regels te typen gevolgd door het aantal gewenste regels. In Doskey-macro’s geeft $* alle parameters aan die zijn doorgegeven, zelfs als het er meer dan negen zijn. U kunt in Doskey-macro’s doorsturen, omleiden en opdrachtcombinatiesymbolen gebruiken. Alleen moet u dan vóór elk van deze symbolen een ^-teken typen. De volgende toewijzing maakt bijvoorbeeld een macro die uitvoer omleidt via het filter More: doskey mtype=type $* ^| more /e

Typ doskey /? achter de opdrachtprompt als u meer informatie wilt over het gebruik van Doskey.

Het gebruik van omgevingsvariabelen Besturingssystemen met opdrachtprompts maken traditioneel gebruik van omgevingsvariabelen als een middel om programma’s informatie te laten delen en globale instellingen te lezen. (Windows Vista, en toepassingen die zijn geschreven voor Windows Vista, gebruiken het register voor datzelfde doel.) Wilt u een omgevingsvariabele gebruiken in een opdracht, programma of adres, plaats dit dan tussen procenttekens, zoals in dit voorbeeld: %Gebruikersnaam%.

Omgevingsvariabelen bekijken Met de opdracht Set kunt u zowel omgevingsvariabelen nader onder de loep nemen als specificeren. Wilt u de actieve omgevingsvariabelen bekijken, open dan een opdrachtpromptvenster en typ set (zonder parameters). Windows Vista geeft een lijst weer met alle omgevingsvariabelen en hun waarden, zoals in het volgende voorbeeld:

Het gebruik van omgevingsvariabelen

1117

ALLUSERSPROFILE=F:\ProgramData APPDATA=F:\Users\Karel\AppData\Roaming CommonProgramFiles=F:\Program Files\Common Files COMPUTERNAME=Dapple ComSpec=F:\Windows\system32\cmd.exe FP_NO_HOST_CHECK=NO HOMEDRIVE=F: HOMEPATH=\Users\Karel LOCALAPPDATA=F:\Users\Karel\AppdData\Local LOGONSERVER=\\DAPPLE NUMBER_OF_PROCESSORS=2 OS=Windows_NT Path=F:\Windows\system32;F:\Windows;F:\WindowsSystem32\Wbem PATHEXT=.COM;.EXE;.BAT;.CMD;.VBS;.VBE;.JS;.JSE;.WSF;.WSH;.MSC PROCESSOR_ARCHITECTURE=x86 PROCESSOR_IDENTIFIER=x86 Family 15 Model 4 Stepping 4, GenuineIntel PROCESSOR_REVISION=0404 ProgramData=F:\ProgramData ProgramFiles=F:\Program Files PROMPT=$P$G PUBLIC=F:\Users\Public SESSIONNAME=Console SystemDrive=F: SystemRoot=F:\Windows TEMP=F:\Users\Karel\AppData\Local\Temp TMP=F:\Users\Karel\AppData\Local\Temp USERDOMAIN=DAPPLE USERNAME=Karel USERPROFILE=F:\Users\Karel Windir=F:\Windows

Omgevingsvariabelen aanpassen Opdrachtprompt krijgt zijn omgevingsvariabelen uit drie bronnen: )

alle variabelen die zijn gespecificeerd in uw Autoexec.bat-bestand;

)

systeemvariabelen, zoals geregistreerd in HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\­Con­­trol\ S­ ession Manager\Environment;

)

gebruikersvariabelen, zoals geregistreerd in HKCU\Environment.

Wanneer u zich aanmeldt, zoekt Windows Vista in het Autoexec.bat-bestand in de rootmap van uw opstartstation naar omgevingsvariabelen die zijn geïnitialiseerd met Setstatements. Als u niet wilt dat Windows Vista in uw Autoexec.bat-bestand zoekt naar Set-statements, open dan Register-editor en ga naar HKCU\Software\Microsoft\Win-

Bijlage B

PROCESSOR_LEVEL=15

1118

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

dows NT\CurrentVersion\Winlogon. Wijzig vervolgens de gegevens die horen bij de Parse Autoexec-waarde van 1 in 0. Systeem- en gebruikersvariabelen worden beide opgeslagen in het register, maar hoeft u Register-editor niet te starten om ze te kunnen wijzigen. Open in plaats daarvan Systeem in Configuratiescherm. Klik op Geavanceerde systeeminstellingen om het dialoogvenster Systeemeigenschappen te openen. Klik op het tabblad Geavanceerd en klik vervolgens op de knop Omgevingsvariabelen. Wijzigingen die in de omgevingsvariabelen worden gemaakt via Configuratiescherm beïnvloeden uw volgende en daaropvolgende sessies in Opdrachtprompt (niet de huidige sessies). Wijzigingen die via Autoexec.bat worden gemaakt, gaan pas in de volgende keer dat u zich aanmeldt. In geval van conflicterende toewijzingen gaan gebruikersvariabelen boven systeemvariabelen, die op hun beurt gaan boven variabelen in Autoexec.bat. De variabele Path is echter cumulatief. Dat wil zeggen dat de wijzigingen die op een willekeurige plaats worden gemaakt, worden toegevoegd aan de wijzigingen die ergens anders zijn gemaakt. (Maar wijzigingen in Autoexec.bat of HKCU\Environment gaan pas in zodra u zich weer aanmeldt.) Bijlage B

Vooraf gedefinieerde omgevingsvariabelen Veel van de omgevingsvariabelen in het vorige voorbeeld zijn de variabelen die Windows Vista automatisch instelt aan de hand van de informatie over uw systeem. U kunt deze waarden gebruiken in batchprogramma’s, Doskey­macro’s en opdrachtregels; en als u programmeur bent, kunt u ze ook gebruiken in de programma’s die u schrijft. De systeemgedefinieerde omgevingsvariabelen bevatten het volgende: )

Informatie over uw plaats in het netwerk. COMPUTERNAME is de naam van uw computer, USERDOMAIN is de naam van het domein waar u zich hebt aangemeld, terwijl USERNAME uw aanmeldnaam bevat.

)

Informatie over uw computer. PROCESSOR_ARCHITECTURE bevat het type processor (bijvoorbeeld “x86”), terwijl PROCESSOR_IDENTIFIER, PROCESSOR_LEVEL en PROCESSOR_REVISION specifieke informatie geven over de processerversie.

)

Informatie over Windows Vista. SystemRoot bevat het station en de map waarin Windows Vista is ge nstalleerd; SystemDrive toont alleen de stations­letter.

)

Informatie over uw programma’s. Wanneer u een programmanaam typt (om het te starten) zonder de padinformatie, gaat Windows Vista eerst in de actieve map kijken. Als het programma zich niet in de actieve map bevindt, kijkt Windows Vista in elke map die wordt vermeld in de variabele Path.

)

Informatie over de opdrachtprompt. PROMPT bevat codes die het uiterlijk van de programmaprompt zelf definiëren. (Typ prompt /? achter de opdrachtprompt voor bijzonderheden.)

Het opdrachtpromptvenster aan uw wensen ­aanpassen

1119

In een bepaalde opdrachtpromptsessie kunt u omgevingsvariabelen wijzigen met behulp van Set-statements. Dergelijke statements hebben alleen invloed op de huidige sessie en alle toepassingen (inclusief extra opdrachtpromptsessies) die zijn ontsproten aan de actieve sessie. Nota bene

Het opdrachtpromptvenster aan uw wensen ­aanpassen U kunt het uiterlijk van een opdrachtpromptvenster op verscheidene manieren aan uw wensen aanpassen. U kunt de grootte wijzigen, een lettertype selecteren en zelfs oogstrelende kleuren gebruiken. Bovendien kunt u deze instellingen onafhankelijk van elkaar opslaan voor elke snelkoppeling die een opdrachtpromptsessie in gang zet, zodat u de juiste instellingen kunt maken voor verschillende taken. Wilt u een opdrachtpromptvenster aanpassen, dan maakt u instellingen in een eigenschappendialoogvenster dat u op een van de volgende drie manieren kunt openen: )

Klik met de rechtermuisknop op een snelkoppeling die een opdrachtpromptvenster opent en kies Eigenschappen in het contextmenu. De wijzigingen die u hier aanbrengt, beïnvloeden alle toekomstige opdrachtpromptsessies die via deze snelkoppeling worden gestart.

)

Klik op het pictogram van het systeemmenu in een opdrachtpromptvenster en kies Eigenschappen in het systeemmenu. (Als Opdrachtprompt wordt uitgevoerd in de modus Volledig scherm, moet u op Alt+Enter drukken om over te schakelen naar de vensterweergave.) De wijzigingen die u hier aanbrengt, beïnvloeden de actieve sessie. Wanneer u het eigenschappendialoogvenster verlaat, krijgt u de mogelijkheid uw wijzigingen door te geven aan de snelkoppeling die deze sessie heeft opgestart. Als u daarmee akkoord gaat, hebben alle toekomstige sessies die via die snelkoppeling worden opgestart de nieuwe eigenschappen.

)

Klik op het pictogram van het systeemmenu in een opdrachtpromptvenster en kies Standaardwaarden in het systeemmenu. Wijzigingen die u hier aanbrengt, hebben geen invloed op de actieve sessie. In plaats daarvan gelden ze voor alle toekomstige sessies, met uitzondering van die welke worden opgestart via een snelkoppeling waarvan u de eigenschappen hebt gewijzigd. Ze hebben ook invloed op toekomsti-

Bijlage B

Het bestand Autoexec.nt heeft geen invloed op de opdrachtpromptomgeving. Autoexec.nt heeft alleen invloed op MS-DOS-toepassingen. Hoewel Opdrachtprompt een MS-DOS-opdrachtinterpreter is, is het zelf een Windows Vista-programma.

1120

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

ge sessies in tekstmodus, MS-DOS-toepassingen die geen programma-informatiebestand (PIF) hebben en niet hun eigen instellingen opslaan.

De grootte en positie van het venster specificeren Als u de schermpositie wilt veranderen van een pas opgestart opdrachtpromptvenster, opent u het eigenschappendialoogvenster van dat venster en klikt u op het tabblad ­Indeling (zie figuur B-1). Het dialoogvenster kent twee verschillende grootten: de schermbuffergrootte en de venstergrootte. De breedte voor beide grootten wordt gespecificeerd in kolommen (lettertekens), terwijl de hoogte wordt aangegeven in rijen (tekstregels).

Bijlage B

Figuur B-1  De instellingen op het tabblad Indeling bepalen het aantal regels en letter­ tekens per regel dat een opdrachtpromptvenster kan weergeven

De instellingen van de schermbuffer bepalen de grootte van het ‘virtuele scherm’, de maximumgrootte van het scherm. Standaardschermgrootten zijn 80×25, 80×43 of 80×50, maar u kunt uw opdrachtpromptsessie instellen op elke gewenste grootte. (Bepaalde programma’s die u opstart via een opdrachtpromptsessie werken echter alleen correct met standaardschermgrootten. In dergelijke gevallen past Windows Vista automatisch de schermbuffergrootte aan de dichtstbijzijnde grootte aan die het programma nog herkent.) De instellingen voor de venstergrootte bepalen de grootte van het opdrachtpromptvenster op het scherm. In de meeste gevallen zal dit net zo groot zijn als de schermbuffer. Maar als het op uw scherm erg druk wordt, kunt u de venstergrootte verkleinen. Als u dat doet, worden aan het venster schuifbalken toegevoegd, zodat u naar de verschillende onderdelen van het virtuele scherm kunt bladeren. De instellingen voor de

Het opdrachtpromptvenster aan uw wensen ­aanpassen

1121

v­ enstergrootte mogen en kunnen nooit groter zijn dan de instellingen voor de schermbuffer. Omdat u een venster vergroot of verkleint door op te geven hoeveel rijen en kolommen met lettertekens het moet bevatten, hebben de grootte van die lettertekens ook invloed op de ruimte die het venster op uw scherm in beslag neemt. Zie de paragraaf Een lettertype specificeren voor informatie over het wijzigen van de lettergrootte.

De grootte en positie van het venster visueel specificeren In plaats van te raden wat de instellingen moeten worden voor de grootte en positie van het venster, kunt u deze procedure volgen: 1 Open een opdrachtpromptvenster.

3 Klik op het pictogram van het systeemmenu (linksboven) en kies Eigenschappen. 4 Klik op het tabblad Indeling. U krijgt de instellingen te zien die de huidige toestand van het venster weergeven. 5 Klik op OK om deze instellingen toe te passen. 6 Selecteer Eigenschappen opslaan voor toekomstige venster met dezelfde titel (of Snelkoppeling wijzigen die dit venster heeft gestart als u de sessie hebt opgestart via een snelkoppeling in plaats van via de opdracht Uitvoeren) als u de eigenschappen wilt behouden voor toekomstige sessies.

Een lettertype specificeren In tegenstelling tot de meeste Windows-programma’s kunnen toepassingen in Opdrachtprompt slechts één lettertype tegelijk weergeven. Uw keus is relatief beperkt, zoals u kunt zien als u op het tabblad Lettertype klikt in het eigenschappendialoogvenster in het opdrachtpromptvenster. In figuur B-2 wordt het tabblad Lettertype weergegeven in het eigenschappendialoogvenster van Opdrachtprompt. U moet eerst een lettertype kiezen in de Lettertypelijst, omdat de keus die u hier maakt bepalend is voor de inhoud van de Puntenlijst. Als u Lucida Console kiest, ziet u in de Puntenlijst de opties voor de grootte van een lettertype (in punten). Als u Rasterlettertypen kiest, kunt u voor de breedte en hoogte van de lettertekens de gewenste pixelwaarden selecteren.

Bijlage B

2 Sleep de zijkanten van het venster om de grootte aan te passen en sleep de titelbalk om de positie te bepalen.

1122

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

Bijlage B

Figuur B-2  In het kleine vak onder in dit dialoogvenster wordt een voorbeeld op ware

grootte weergegeven van het geselecteerde lettertype. Het venster bovenin toont de relatieve grootte en vorm van het opdrachtpromptvenster als u het geselecteerde lettertype gebruikt

Kleuren specificeren U kunt de kleur van de tekst en de achtergrond van het opdrachtpromptvenster specificeren. U kunt ook de kleur van de tekst en de achtergrond specificeren van de pop-upvensters die van de opdrachtprompt afkomstig zijn, zoals de opdrachtgeschiedenis. Als u kleuren wilt specificeren, klikt u op het tabblad Kleuren in het eigenschappendialoogvenster in het opdrachtpromptvenster, zoals weergegeven in figuur B-3.

Overige opties specificeren Het tabblad Opties in het eigenschappendialoogvenster van het opdrachtpromptvenster, weergegeven in figuur B-4, biedt een grote hoeveelheid opties die de manier beïnvloeden waarop uw opdrachtpromptvenster werkt: )

Cursorgrootte. Met deze opties wordt de grootte bepaald van de knipperende cursor in een opdrachtpromptvenster.

)

Opdrachtgeschiedenis. Deze opties bepalen hoe groot de buffer is die door Doskey wordt gebruikt: )

Buffergrootte. Specificeert het aantal opdrachten dat in elke opdrachtgeschiedenis moet worden bewaard.

Figuur B-3  U kunt afzonderlijke voorgrond- en achtergrondkleuren opgeven voor het

opdrachtpromptvenster en de pop-upvensters, zoals het opdrachtgeschiedenisvenster dat verschijnt wanneer u op F7 drukt

Figuur B-4  Op het tabblad Opties kunt u de cursorgrootte, de grootte van uw opdrachtgeschiedenisbuffer en andere specificaties instellen

1123

Bijlage B

Het opdrachtpromptvenster aan uw wensen ­aanpassen

1124

Bijlage B  Werken met Opdrachtprompt

)

Aantal buffers. Specificeert het aantal opdrachtgeschiedenisbuffers die moeten worden gebruikt. (Sommige andere tekstprogramma’s dan Cmd.exe gebruiken de opdrachtgeschiedenis van Doskey. Doskey houdt een aparte geschiedenis bij voor elk van dergelijke programma die u opstart.)

)

Oude duplicaten verwijderen. Als dit selectievakje is ingeschakeld, worden de geschiedenisbuffers efficiënter gebruikt door dupliceeropdrachten niet op te slaan.

)

Modus Snel bewerken. Deze optie biedt een snelle, eenvoudige manier om met een muis tekst te kopiëren uit (en te plakken in) opdrachtpromptvensters. (Als u de modus Snel bewerken niet inschakelt, kunt u met opdrachten in het systeemmenu tekst kopiëren en plakken.)

)

Invoegmodus. Met deze optie (standaard ingeschakeld) kunt u tekst invoegen op de cursorpositie. Als u in plaats daarvan lettertekens wilt overschrijven, moet u het selectievakje Invoegmodus uitschakelen.

Bijlage B

C Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

◐ ◐ ● ● ●

Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen MMC-consoles uitvoeren  1126 Het gebruik van MMC-consoles  1130 Uw eigen MMC-consoles maken  1134

Microsoft Management Console (MMC) is een toepassing die optreedt als host voor hulpprogramma’s voor het systeembeheer van computers, netwerken en andere sys­ teemcomponenten. Microsoft Management Console verscheen voor het eerst in Windows 2000, en sommige consoles in Windows Vista zien er precies zo uit als hun illustere tegenhangers. Andere consoles profiteren echter van de nieuwe functies die zijn toegevoegd aan de Windows Vista-versie van MMC: het actiedeelvenster en de ondersteuning voor een detailsdeelvenster met zijn schat aan mogelijkheden. Op zichzelf verricht MMC geen systeembeheerservices. Het is meer een gastheer voor een of meer modules, die al het nuttige werk doen. MMC biedt een consistente gebruikersinterface, zodat u of de gebruikers die u ondersteunt elke keer dat u een of andere computerbeheertaak moet uitvoeren, qua indeling min of meer dezelfde soort toepassing te zien krijgen. Een combinatie van een of meer modules kan worden opgeslagen in een bestand dat Microsoft Common Console Document wordt genoemd of, gebruikelijker, een MMC-console. Als u modules wilt maken, hebt u een aardige dosis programmeerervaring nodig. U hoeft echter geen programmeur te zijn om uw eigen MMC-consoles te kunnen maken. U hoeft alleen maar MMC uit te voeren, beginnen met een lege console en een of meer van de modules toevoegen die in uw systeem beschikbaar zijn. U kunt ook een paar van

1126

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

door Microsoft of derden geleverde MMC-consoles aan uw wensen aanpassen door gewoon modules toe te voegen of te verwijderen. Waarom zou u uw MMC-consoles willen aanpassen? Omdat Microsoft noch een andere leverancier inzicht heeft in uw wensenpakket. Misschien wilt u wel een stukje functio­ naliteit van twee of meer bestaande MMC-consoles combineren tot één console. (Het is misschien een goed idee de Services-console te combineren met de Logboeken-console, waarbij u de laatste hebt gefilterd op gebeurtenissen die alleen door services worden gegenereerd. U kunt dan ook nog een koppeling opnemen naar een website die meer informatie heeft over services en met services verband houdende foutberichten.) Of misschien wilt u alleen maar een paar bestaande consoles vereenvoudigen door modules te verwijderen die u toch bijna nooit gebruikt. Edities MMC werkt in alle versies van Microsoft Windows Vista hetzelfde. Bepaalde MMC-modules zijn echter niet aanwezig of functioneren niet in de Home­edities van Windows Vista, zoals Home Basic en Home Premium; zie tabel C-2 voor bijzonderheden.

Bijlage C

U zult ook merken dat het aanpassen van MMC best de moeite waard is als u anderen in uw bedrijf ondersteunt die af en toe beheertaken moeten verrichten. U kunt consoles specificeren die alleen die functies bieden die u collega’s nodig hebben, en componenten verwijderen of uitschakelen die te verwarrend werken. Sommige modules die in uw systeem zijn opgenomen, zijn bijvoorbeeld ontworpen voor het beheer van zowel externe computers als van lokale computers. Als de gebruiker die u ondersteunt alleen zijn of haar machine moet beheren, kunt u voor die persoon een aangepaste console maken waarvan de beheeropties voor externe computers zijn uitgeschakeld. Vergeet echter nooit dat de meeste MMC-consoles, net als MMC zelf, verhoogde Gebruikersaccountbeheer (UAC) vereisen. Als u dus Gebruikersaccountbeheer hebt ingeschakeld, moet de gebruiker de bevoegdheden van een administrator hebben om met alle functies te kunnen werken.

MMC-consoles uitvoeren MMC-consoles hebben standaard de extensie .msc; .msc-bestanden worden standaard gerelateerd aan MMC. U kunt dus elke MMC-console uitvoeren door te dubbelklikken op de bestandsnaam in een venster in Windows Verkenner of door de bestandsnaam te typen achter een opdrachtprompt. Windows Vista heeft verscheidene vooraf gedefinieerde consoles. De populairste, die worden beschreven in tabel C-1, kunt u eenvoudig vinden door de namen te typen in het zoekvak in het menu Start.

MMC-consoles uitvoeren

1127

Consolenaam (bestandsnaam)

Beschrijving

Computerbeheer (Compmgmt.msc)

Heeft de functionaliteit van de modules Taakplanner, Logboeken, Gedeelde mappen, Betrouwbaarheids- en Prestatiecontrole, Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Services en WMI-beheer, waardoor u de controle hebt over een groot assortiment computertaken

Apparaatbeheer (Devmgmt.msc)

Gebruik de module Apparaatbeheer voor het inschakelen van het beheer van alle toegevoegde hardware-apparatuur en hun stuurprogramma’s; zie hoofdstuk 5 voor meer informatie

Logboeken (Eventvwr.msc)

Gebruik de module Logboeken om alle soorten in de logboeken opgenomen informatie weer te geven; zie hoofdstuk 22 voor bijzonderheden.

Lokaal beveiligingsbeleid (Secpol.msc)

Bevat elementen van de module Groepsbeleidseditor voor het beheer van het lokale groepsbeleid, Windows Firewall en andere instellingen die relevant zijn voor de beveiliging (alleen beschikbaar in de edities Business, Enterprise en Ultimate van Windows Vista)

Printbeheer (Printmanagement. msc)

Gebruikt de module Printbeheer voor het beheren van meerdere printers en printservers

Betrouwbaarheidsen Prestatiecontrole (Perfmon.msc)

Gebruikt de module Betrouwbaarheids- en Prestatiecontrole voor een set met beheerhulpprogramma’s die vele malen beter zijn dan Betrouwbaarheidscontrole in eerdere Windows-versies; zie hoofdstuk 21 voor bijzonderheden

Services (Services.msc)

Gebruikt de module Services om services in Windows te beheren; zie hoofdstuk 25 voor bijzonderheden

Taakplanner (Taskschd.msc)

Gebruikt de module Taakplanner voor het beheren van taken die automatisch worden uitgevoerd; zie de paragraaf Taken plannen die automatisch worden uitgevoerd, in hoofdstuk 30, voor bijzonderheden

Windows Firewall met geavanceerde beveiliging (Wf.msc)

Gebruik de module Windows Firewall met geavanceerde beveiliging om regels te configureren en andere firewallinstellingen te maken; zie de paragraaf Een systeem beveiligen met Windows Firewall, in hoofdstuk 31, voor bijzonderheden

MMC-consoles en UAC Consoles kunnen worden gebruikt om allerlei soorten computeronderdelen te beheren: met een console kunt u bijvoorbeeld partities op de harde schijf aanpassen, services starten en stoppen, en stuurprogramma’s voor apparatuur installeren. Met andere woorden: MMC-consoles verrichten de soort taken waarvoor Gebruikersaccountbeheer (UAC) ter controle in het leven is geroepen. In de handen van een kwaadwillige persoon

Bijlage C

Tabel C-1  Handige vooraf gedefinieerde consoles

1128

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

(of gewoon iemand die onvoorzichtig is) hebben consoles de macht om op uw computer een chaos te veroorzaken. Wanneer u dus een MMC-console gaat gebruiken, krijgt u ongetwijfeld bezoek van de controleurs van Gebruikersaccountbeheer met het verzoek om toestemming om door te mogen gaan. Als Gebruikersaccountbeheer, oftewel UAC, op uw computer is ingeschakeld, hangen het soort verzoek dat u krijgt en de beperkingen die aan het gebruik worden gesteld af van het type account dat zich op dit moment heeft aangemeld. )

Als u zich hebt aangemeld met een administratoraccount, zal elke poging om een console te starten (zelfs als u MMC wilt uitvoeren zonder modules) een UAC-prompt om toestemming tot gevolg hebben. U moet uw volledige toestemming geven, anders zal MMC niet worden gestart; hebt u dat echter eenmaal gedaan, dan hebt u de volledige controle over MMC en al zijn modules.

)

Als u gebruikmaakt van een standaardaccount, vraagt Windows niet om uw toestemming om door te gaan als u probeert MMC of een module via dubbelklikken op te starten. Als u echter op deze manier een en ander in beweging zet, zal worden voorkomen dat de console potentieel schadelijke taken verricht. Helaas is er weinig consistentie in de manier waarop de diverse modules en consoles met deze situatie omgaan.

Bijlage C )

)

Sommige, zoals Apparaatbeheer (Devmgmt.msc), openen een berichtvenster om u te vertellen dat de console wordt uitgevoerd met beperkingen. (In feite werkt deze module in een alleen-lezenmodus, waardoor u alleen de apparatuurinformatie kunt bekijken, maar daarin geen wijzigingen kunt aanbrengen.) Helaas is de berichtgeving van sommige consoles misleidend, onnauwkeurig of beide.

)

Andere consoles geven niet duidelijk aan dat ze in een beperkte modus werken, maar mag u ook naar hun informatie kijken, maar er niet aankomen. Met bijvoorbeeld de Services-console (Services.msc) kan een standaardgebruiker geen services starten of stoppen of het opstarttype van een service wijzigen.

)

En nog weer andere consoles blokkeren al het gebruik door gebruikers die geen beheerdersbevoegdheden hebben. Hoewel de consoletoepassing wordt uitgevoerd, is alle informatie die normaliter door de console wordt weergegeven, aan het zicht onttrokken.

U kunt volledig beschikken over de functionaliteit van een console als u bent aangemeld met een standaardaccount die wordt uitgevoerd als administrator. Dit kunt u het eenvoudigst als volgt doen: klik met de rechtermuisknop op het pictogram van de console en kies Als Administrator uitvoeren. Zie de paragraaf Onveilige handelingen voorkomen met Gebruikersaccount­ beheer, ín hoofdstuk 10, voor meer informatie over Gebruikersaccountbeheer.

MMC-consoles uitvoeren

1129

Een console uitvoeren in de auteursmodus MMC-consoles kunnen worden uitgevoerd in de auteursmodus of in drie varianten van de gebruikersmodus. In de auteursmodus hebt u volledige toegang tot de menu’s en opties van MMC. In de gebruikersmodus zijn bepaalde elementen van de MMC-functionaliteit verwijderd. Zie de paragraaf Gebruikerscontrole over uw console beperken, verderop in dit hoofdstuk, voor meer informatie over de drie gebruikersmodi. Wanneer u een MMC-console uitvoert gebeurt dat standaard in de modus waarin hij voor het laatst werd opgeslagen. Maar u kunt elke console in elke gewenste modus uitvoeren. Als u een console wilt uitvoeren in de auteursmodus, klikt u met de rechtermuisknop op de bestandsnaam in een venster in Windows Verkenner, waarna u Auteur kiest in het contextmenu. U kunt een console ook uitvoeren in de auteursmodus door de volgende opdrachtregelsyntaxis te gebruiken: naam.msc /a

waarbij naam de bestandsnaam is van het consolebestand.

Als de consolemodus was ingesteld op de auteursmodus toen hij voor het laatst werd opgeslagen, wordt de console geopend in de auteursmodus zonder dat u de auteursopdracht of de opdrachtregeloptie /A hoeft te gebruiken.

Een console uitvoeren en een doelcomputer specificeren Veel van de consoles die door Microsoft worden geleverd, zijn bedoeld om standaard te worden gebruikt op de lokale computer, maar kunnen (mits u de juiste bevoegdheden

MMC laten werken voor standaardgebruikers Om te garanderen dat u geen last krijgt van wegblokkades die ‘toegang verboden’ zeggen terwijl u met beheerstaken bezig bent en aangemeld bent met een standaardaccount, moet u altijd met de rechtermuisknop klikken en Als administrator uitvoeren kiezen. Als uw opzet daarentegen is een console te maken die standaardgebruikers kunnen gebruiken om informatie te bekijken (en niet te wijzigen), vergeet deze dan niet grondig te testen terwijl u bent aangemeld als standaardgebruiker om er zeker van te zijn dat de console werkt zoals u dat verwacht.

Bijlage C

Nota bene

1130

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

hebt) ook worden gebruikt om externe computers te beheren. Als u een dergelijke console wilt openen en een doelcomputer wilt specificeren, kunt u dat doen aan de hand van de volgende opdrachtregelsyntaxis: naam.msc /computer=computernaam

Denk eraan dat u als u de schakeloptie /Computer gebruikt met een console die niet is ingericht op extern computerbeheer, geen foutbericht krijgt. In plaats daarvan krijgt u de console die is toegepast op de externe (en dus de lokale) computer. In de consolestructuur kunt u kijken bij de vermelding in de root voor een module om te bevestigen dat u aan het werk bent op de juiste doelcomputer. Sommige van de consoles die met Windows worden meegeleverd en die zijn ontworpen voor gebruik met zowel externe computers als lokale computers, hebben een ­menuopdracht voor het maken van een verbinding met een andere computer. Met de Computerbeheer-console (Compmgmt.msc) kunt u bijvoorbeeld overschakelen van de ene naar de andere computer terwijl de console wordt uitgevoerd. Andere consoles, zoals Gedeelde mappen (Fsmgmt.msc), kunnen weliswaar worden gebruikt op externe computers, maar deze consoles beheren de lokale computer, tenzij u op de opdrachtregel een andere doelcomputer specificeert. Nota bene

Bijlage C

Om te kunnen werken met een externe computer, moet u er zeker van zijn dat de firewall op de externe computer uw pogingen verbinding te krijgen niet blokkeert. Windows Firewall biedt vooraf gedefinieerde uitzonderingen voor veel populaire beheerhulpprogramma’s voor externe computers, maar u moet de uitzondering op de externe computer wel inschakelen voordat u deze kunt verbinden met een MMC-console. Als u een uitzondering wilt inschakelen, klikt u in Windows Firewall op Een programma toestaan via Windows Firewall. Schakel vervolgens het selectievakje in voor de functie die u wilt gebruiken, zoals Extern Event Log-beheer, Extern beheer van geplande taken, Extern servicebeheer enzovoort. (Zie de paragraaf Verbindingen doorlaten, in hoofdstuk 10, voor meer informatie over firewalluitzonderingen.) Daarnaast moet uw gebruikersaccount administratorbevoegdheden op de externe computer hebben.

Het gebruik van MMC-consoles Ondanks het feit dat MMC bedoeld is om consistentie te brengen in de gebruikersinterface van alle beheertoepassingen, kunnen echte MMC-consoles er nog wel eens behoorlijk verschillend uitzien. MMC is ontworpen op uitzonderlijke flexibiliteit. Modules kunnen elementen toevoegen aan de interface van MMC, terwijl consoleontwerpers naar goeddunken elementen

Het gebruik van MMC-consoles

1131

van de gebruikersinterface kunnen verbergen of weergeven. Niettemin zien de meeste consoles die standaard in uw besturingssysteem aanwezig zijn er ongeveer uit zoals die in figuur C-1, dus kunnen we wat algemene opmerkingen maken over hun toepassing. Detailsdeelvenster Balk met beschrijving

Statusbalk

Actiedeelvenster

Figuur C-1  De meeste MMC-consoles die standaard in Windows Vista aanwezig zijn, zijn opgebouwd uit een consolestructuur, een detailsdeelvenster en een actiedeelvenster

Console(boom)structuur, detailsdeelvenster en het actiedeelvenster. De console kan verticaal in deelvensters worden verdeeld. Het meest linkse deelvenster, waarvan de weergave optioneel is, bevat de console(boom)structuur, waarin de organisatie van de console wordt weergegeven en waarin u gemakkelijk kunt bladeren naar andere modules. De besturingselementen in de consolestructuur functioneren net zoals in Windows Verkenner. Het middelste deelvenster wordt het detailsdeelvenster genoemd, met informatie die relevant is voor het item dat op dit moment in de consolestructuur is geselecteerd. Het actiedeelvenster (optioneel) verschijnt aan de rechterkant van het venster, met een lijst met koppelingen naar acties die relevant zijn voor de items die in de andere twee deelvensters zijn geselecteerd. Als een item is geselecteerd in de consolestructuur, worden taken die relevant zijn voor het geselecteerde item weergegeven boven in het actiedeelvenster. Is een item geselecteerd in het detailsdeelvenster, dan verschijnen onder in het actiedeelvenster relevante koppelingen. Met pijl-omhoog en pijl-omlaag kunt u een gedeelte van het actiedeelvenster uitklappen of samenvouwen; klikt u op pijl-rechts, dan wordt een submenu geopend. De verticale verdeelbalk tussen de deelvensters kan naar links of rechts worden gesleept, net als zijn tegenhanger in Windows Verkenner. Wilt u de consolestructuur of

Bijlage C

Console(boom)structuur

1132

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

het actiedeelvenster weergeven of verbergen, dan doet u dat met de knoppen op de werkbalk (een knop bestuurt elk deelvenster) of de opdracht Aanpassen in het menu Beeld.

Figuur C-2  In het bovenste gedeelte van het actiedeelvenster (onder het kopje Systeem) Bijlage C

worden acties weergegeven voor het item dat is geselecteerd in de consolestructuur. In het onderste gedeelte (onder het kopje Gebeurtenis 4201) staan de acties voor het item geselecteerd in het detailsdeelvenster

De menu’s Actie en Beeld. In het menu Actie, als dit aanwezig is, staan specifieke opdrachten voor de huidige selectie, en biedt daarmee een alternatief voor het actiedeelvenster. Met andere woorden: dit is het menu dat u gebruikt voor het uitvoeren van beheertaken. Via het menu Beeld kunt u, als dit aanwezig is, kiezen uit de alternatieve manieren voor het aanbieden van informatie. In veel MMC-consoles biedt bijvoorbeeld het menu Beeld de opdrachten Grote pictogrammen, Kleine pictogrammen, Lijst en Details, die gelijk zijn aan de weergaveopties in Windows Verkenner. In het menu Beeld kan ook een opdracht Aanpassen staan. Deze opdracht opent het dialoogvenster Weergave aanpassen (zie figuur C-3), waarin u onder andere de consolestructuur kunt verbergen of weergeven. Contextmenu’s. Ongeacht of een menu Actie of een actiedeelvenster op het scherm staat, u zult soms merken dat de eenvoudigste manier om een beheertaak uit te voeren is met de rechtermuisknop op het relevante item in de consolestructuur klikken of in het detailsdeelvenster en een actie kiezen in het contextmenu van het item.

Het gebruik van MMC-consoles

1133

Figuur C-3  U kunt het dialoogvenster Weergave aanpassen gebruiken om diverse ­ lementen in de MMC-console en die worden aangegeven in figuur C-1 weer te geven of te e verbergen

Werken met de inhoud van het detailsdeelvenster. Als het deelvenster in de tabellarische weergave staat, zoals in figuur C-2, kunt u de inhoud manipuleren met dezelfde technieken die u gebruikt in Windows Verkenner. U kunt sorteren door op de kolomkopjes te klikken, de kolombreedte bepalen door de scheidingslijntjes tussen de kolomkopjes te slepen (dubbelklik op zo’n lijntje om een kolom net zo breed te maken als het breedste item) en kolommen herschikken door de kopjes te slepen. Wilt u specifieke kolommen verbergen of juist weergeven, zoek dan naar een opdracht Kolommen toevoegen/verwijderen in het menu Beeld. Hier kunt u opgeven welke kolommen u wilt zien in het detailsdeelvenster en in welke volgorde u ze wilt zien. Gegevens uit het detailsdeelvenster exporteren naar tekst- of .csv-bestanden. Veel MMC-consoles hebben een menu Actie met opdrachten voor het opslaan van gegevens in binaire indelingen. In de meeste consoles die tabellarische weergaven hebben, kunt u echter ook de opdracht Lijst exporteren gebruiken om een door tabs of komma’s gescheiden tekstbestand te genereren, dat geschikt is om in een tekstverwerker, werkblad of databaseprogramma te worden bekeken. Als deze opdracht beschikbaar is, vindt u hem in het menu Actie of in een contextmenu.

Bijlage C

Dat komt doordat in het contextmenu altijd alle acties staan die voor het geselecteerde item beschikbaar zijn. (Als u de gewenste opdracht niet een-twee-drie kunt vinden, zoek dan naar een opdracht Alle taken; de gewenste actie staat dan waarschijnlijk in het submenu Alle taken.) In het contextmenu staat ook vaak een Help-opdracht.

1134

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

Uw eigen MMC-consoles maken Als u uw eigen MMC-console wilt maken of een bestaande console wilt bewerken, moet u het volgende doen (dat hoeft niet per se in deze volgorde te zijn): )

Voer MMC uit zonder module, of open een bestaande MMC-console in de auteurs­ modus.

)

Geef de consolestructuur weer als deze nog niet zichtbaar is.

)

Voeg modules, mappen en, indien van toepassing, uitbreidingen (modules die de functionaliteit van MMC-modules uitbreiden) toe of verwijder ze.

)

Voeg, indien van toepassing, takenlijstweergaven toe (aangepaste pagina’s die worden weergegeven in het detailsdeelvenster van een module).

)

Manipuleer naar wens de vensters en andere weergave-elementen.

)

Voeg items toe aan het menu Favorieten, indien van toepassing.

)

Geef de console een naam en kies er een pictogram voor.

)

Kies de auteursmodus of een van de drie gebruikersmodi.

)

Beperk verder de gebruikersopties, indien van toepassing.

)

Gebruik het menu Bestand om uw .msc-bestand op te slaan.

Bijlage C

MMC uitvoeren zonder module Als u MMC wilt uitvoeren zonder module, typt u gewoon mmc op een opdrachtregel. Er verschijnt een lege MMC-console in de auteursmodus, zoals weergegeven in figuur C-4. MMC is een interfacetoepassing met meerdere documenten (multiple document interface oftewel MDI) (het venster met de consolestructuur is een onderliggend venster), hoewel de meeste consoles in Windows hun best doen om dit feit te verhullen. U kunt consoles maken met meerdere onderliggende vensters, terwijl deze vensters kunnen worden gemaximaliseerd, geminimaliseerd, hersteld, vergroot/verkleind, onder elkaar en naast elkaar kunnen worden weergegeven en dat alles binnen de grenzen van een MMC-venster.

De consolestructuur weergeven Als de consolestructuur (die ook wel voluit consoleboomstructuur wordt genoemd) niet zichtbaar is in de toepassing die u maakt of wijzigt, kiest u Aanpassen in het menu Beeld. Schakel in het dialoogvenster Weergave aanpassen (zie figuur C-3) het selectievakje Consoleboomstructuur in. U kunt ook, als de standaardwerkbalk op het scherm staat, op de knop De consolestructuur weergeven of verbergen klikken. (Let even niet op het door elkaar gebruiken van ‘consolestructuur’ en ‘consoleboomstructuur’; het verandert niets aan de betekenis.)

Uw eigen MMC-consoles maken

1135

Figuur C-4  Een leeg consoledocument in MMC lijkt veel op een leeg document in andere toepassingen: overwegend lege ruimte

De inhoud van een console kan bestaan uit één module of u kunt een hiërarchisch georganiseerd, volledig gepersonifieerd beheerhulpprogramma vervaardigen met alles erop en eraan. U voegt als volgt een module toe aan uw toepassing: 1 Kies Bestand, Module toevoegen/verwijderen (of druk op Ctrl+M) om het dialoogvenster te openen dat in figuur C-5 wordt weergegeven. 2 Als u een consolestructuur wilt met meerdere niveaus, dan klikt u op Geavanceerd, waarna u het selectievakje De module mag worden gewijzigd inschakelt en vervolgens op OK klikt. 3 In de lijst met Beschikbare modules selecteert u de bovenliggende nieuwe module. Dit kan Consolebasis zijn of een map of een module die u al hebt toegevoegd. (In een gloednieuwe MMC-toepassing is Consolebasis de enig mogelijke keuze.) 4 Selecteer in de lijst met Beschikbare modules de gewenste module en klik vervolgens op Toevoegen.

Bijlage C

Modules en uitbreidingen toevoegen

1136

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

Figuur C-5  Standaard worden MMC-modules gerangschikt in een lijst met één niveau

Bijlage C

Figuur C-6  Het dialoogvenster Geavanceerd

Als de geselecteerde module extern beheer ondersteunt, wordt een dialoogvenster geopend dat lijkt op het dialoogvenster in figuur C-7.

5 Selecteer Lokale computer als u de computer wilt beheren waarop de console wordt uitgevoerd of geef de naam op van de computer die u wilt beheren. In sommige modules die extern beheer ondersteunen, kunt u tijdens het uitvoeren de doelcomputer specificeren met behulp van een schakeloptie op de opdrachtregel. Schakel het selectievakje in om deze optie te activeren. Zie de paragraaf Een console uitvoeren en een doelcomputer specificeren voor bijzonderheden over de schakeloptie op de opdrachtregel. Klik vervolgens op Voltooien.

Sommige modules worden geleverd met optionele uitbreidingen. U kunt deze zien als modules voor modules: modules die extra functionaliteit voor de geselecteerde module bieden. Sommige modules zijn opgebouwd uit veel uitbreidingsmodules, en u kunt optioneel selecteren welke u wilt inschakelen of uitschakelen. In figuur C-8 ziet u de uitbreidingsmodules die deel uitmaken van de module Computerbeheer.

Uw eigen MMC-consoles maken

1137

Figuur C-7  Bepaalde modules kunnen zodanig worden geconfigureerd dat ze een

Bijlage C

andere computer op uw netwerk kunnen beheren. Specificeer in dit dialoogvenster de ­computer die u wilt beheren

Figuur C-8  In sommige modules, zoals Computerbeheer, kunt u selectief de componentuitbreidingen verbergen

6 Als u de uitbreidingsmodules in een module wilt bewerken, selecteert u de module in de lijst Geselecteerde modules in het dialoogvenster Modules toevoegen of verwijderen, waarna u op Uitbreidingsmodules bewerken klikt. Selecteer welke uitbreidingsmodules u wilt gebruiken. Klik op OK.

1138

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

7 Herhaal de stappen 3 tot en met 6 als u meer modules wilt toevoegen. Klik op OK wanneer u helemaal klaar bent. 8 Als u een of meer mappen hebt toegevoegd als container voor andere modules, klik dan met de rechtermuisknop in de consolestructuur op de nieuwe map, kies Naam wijzigen en geef hem een beschrijvende naam. Tabel C-2 geeft een overzicht van de beschikbare modules die standaard aanwezig zijn in de basisinstallatie van Windows Vista.

Tabel C-2  Beschikbare MMC-modules

Bijlage C

Modulenaam

Beschrijving

ActiveX Control

Selecteer deze optie om een eerder geïnstalleerd ActiveX­besturingselement toe te voegen als module, waarbij in het detailsdeelvenster de uitvoer van het besturingselement wordt weergegeven. In de lijst met beschikbare besturingselementen staan alle geïnstalleerde ActiveX-besturingselementen, niet alleen die welke zichtbaar zijn in Internet Explorer. Er zijn maar weinig ActiveX-besturingselementen geschikt om te worden gebruikt in een MMC-console, waardoor ontwikkelaars veel meer aan deze optie hebben.

Verificatiebeheer

Met deze module kunt u rollengeoriënteerde bevoegdheden specificeren voor programma’s die voor Verificatiebeheer worden ingeschakeld. (Deze programma’s vertrouwen op een beveiligingsstructuur die is geïntroduceerd met de komst van Windows 2000 Server, maar is ook beschikbaar voor Windows 2000 en Windows XP. Dergelijke programma’s steunen op het .NET framework.)

Certificaten

Met deze module kunt u pas geïnstalleerde beveiligingscertificaten bekijken voor de actieve gebruiker, een serviceaccount of een computer.

Component Services

Met deze module, ook primair bedoeld voor ontwikkelaars, kunt u instellingen bekijken en beheren voor programma’s die gebruikmaken van COM+ en DCOM voor de communicatie met het besturingssysteem en onderling.

Computerbeheer

Gebruik het assortiment hulpprogramma’s in deze module om systeeminstellingen, de opslag en services te beheren. Deze module integreert op handige wijze de functies van verscheidene andere modules (Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Logboeken, Lokale gebruikers en groepen, Betrouwbaarheids- en prestatiecontrole, Services, Gedeelde mappen, Taakplanner en WMI­beheer) in een eenvoudige module. Door uitbreidingsmodules te bewerken, kunt u elk van deze subcomponenten uitschakelen die u niet in uw console wilt hebben.

Modulenaam

Beschrijving

Apparaatbeheer

Bekijk de eigenschappen voor geïnstalleerde hardware en stuurprogramma’s met deze module, die ook beschikbaar is in de Apparaatbeheer-console (Devmgmt.msc) en als één knooppunt in de Computerbeheer-console.

Schijfbeheer

Gebruik deze module om partities en volumes op lokale harde schijven te beheren. U kunt ook toegang krijgen tot deze module via zijn eigen opgeslagen console (Diskmgmt.msc) en als één knooppunt in de Computerbeheer-console.

Logboeken

Deze module geeft logboeken weer van alle soorten gebeurtenissen op uw computer. Deze informatie is handig bij het oplossen van problemen en voor het regelen van de toegang tot de computer. Logboeken is ook beschikbaar in zijn standaard opgeslagen consolebestand (Eventvwr.msc) of via de Computerbeheer-console.

Map

Het enige doel van deze module is u te helpen bij het ordenen van consoles met meerdere modules. Door mappen te gebruiken om ingewikkelde consoles te rangschikken, kunt u het gebruik ervan vereenvoudigen.

Groepsbeleidsbeheer

Deze module wordt gebruikt voor het beheren van Groepsbeleid op active directory-netwerken. Met deze module kunt u van groepsbeleidsobjecten een back-up maken, ze terugzetten, kopiëren en importeren, over websites, domeinen en organisatie-eenheden heen. Deze module vindt u alleen in de edities Business, Enterprise en Ultimate van Windows Vista.

Groepsbeleidsobjecteditor

Dit is misschien wel de krachtigste en minst begrepen module van alle MMC-modules. Hoewel Groepsbeleid het vaakst gebruikt wordt bij het beheren van domeinen in Windows, kunt u deze module ook gebruiken om honderden instellingen te beheren op een stand-alone computer die draait onder Windows Vista. Groepsbeleidsobjecteditor vindt u alleen in de edities Business, Enterprise en Ultimate van Windows Vista.

IP-beveiligingsmonitor

Als u Internet Protocol Security (IPsec) hebt ingeschakeld, kunt u de status van uw veilige verbindingen met deze module controleren.

IP-beveiligingsbeleidbeheer

Met behulp van deze module kunt u IPsec configureren, waarmee u veilig kunt communiceren via standaardinternetverbindingen. De module heeft een reeks wizards in de aanbieding voor het opstellen en configureren van beleid, hoewel deze functie ingewikkeld en verwarrend blijft.

Koppeling naar web­ adres

Met deze module kunt u in een console een HTML-pagina weergeven. Als u de module toevoegt, vraagt een wizard u een pad te specificeren naar een pagina die is opgeslagen op uw computer of netwerk of naar de URL naar een internetbron. MMC geeft de pagina weer in het detailsdeelvenster wanneer u de koppeling selecteert in de consolestructuur.

1139

Bijlage C

Uw eigen MMC-consoles maken

1140

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

Bijlage C

Modulenaam

Beschrijving

Lokale gebruikers en groepen

Beheer met deze module gebruikersaccounts en beveiligingsgroepen op één computer. Deze module biedt een reeks functies die niet toegankelijk zijn via de vereenvoudigde Gebruikersaccountbeheer-optie in het Configuratiescherm, zoals we nader uit de doeken doen in de paragraaf Geavanceerde opties voor de accountinstallatie. Hoewel deze module in alle edities van Windows Vista aanwezig is, is het duidelijk dat deze zich uitsluitend richt op de zakelijke gebruiker. Hij genereert een foutbericht als u probeert de database van de gebruikers­ account te openen op een computer die draait onder Home Basic of Home Premium.

NAP-clientconfiguratie

Gebruik deze module om ‘gezondheidsbeleid’ voor client­ computers voor Network Access Protection (NAP) te maken, te configureren en te beheren, een systeem om te voorkomen dat besmette computers (bijvoorbeeld een computer die besmet is met een virus of die geen actuele besturingssysteemcomponenten heeft) toegang krijgen tot uw netwerk. NAP vereist servercomponenten die draaien onder Windows Server ‘Longhorn’.

Printbeheer

De module Printbeheer biedt een locatie waar uw netwerkprinters en printservers kunnen worden beheerd; hiertoe kunnen ook de gedeelde printers op uw eigen computer worden gerekend. Deze module vindt u alleen in de edities Business, Enterprise en Ultimate van Windows Vista.

Betrouwbaarheids- en Prestatiecontrole

Gebruik deze module om een hele batterij prestatiegegevens­ items weer te geven, gebeurtenislogboeken te volgen en waarschuwingen ten aanzien van de prestaties te genereren. Zie hoofdstuk 21 voor meer informatie over dit uitzonderlijk nuttige hulpprogramma.

Betrouwbaarheids­ controle

Deze module geeft op grafische wijze een beoordeling van de betrouwbaarheid van uw systeem, gebaseerd op het aantal mislukte acties en nog enkele andere factoren. Betrouwbaarheidsmonitor geeft houdt niet alleen de geschiedenis bij van het installeren en verwijderen van software, maar ook van de mislukte acties, waardoor het een nuttig hulpprogramma is bij het oplossen van problemen. Zie de paragraaf De betrouwbaarheid van het systeem controleren, in hoofdstuk 21, voor bijzonderheden.

RSoP

Gebruik deze behoorlijk geheimzinnige module om beleid te bekijken dat is toegepast op een specifieke computer en om te voorspellen wat hun effect zal zijn op een specifieke gebruiker. De module is handig voor het herkennen van conflicten in groepsbeleid dat is gespecificeerd op lokaal en domeinniveau. Deze module vindt u alleen in de edities Business, Enterprise en Ultimate van Windows Vista.

Modulenaam

Beschrijving

Beveiligingsconfiguratie en -analyse

Met deze module kunt u beveiligingssjabloonbestanden gebruiken om consistent beveiligingsbeleid toe te passen op computers en gebruikers.

Beveiligingssjablonen

Gebruik deze module voor het bewerken van beveiligings­ sjablonen die worden gebruikt in de module Beveiligingsconfiguratie en -analyse.

Services

Als u deze module gebruikt, kunt u services starten, stoppen en configureren, die worden uitgevoerd op een lokale computer of externe computer. De meeste gebruikers werken met deze hulpprogramma’s met behulp van de Services-console (Services.msc) of het knooppunt Services en toepassingen in de Computerbeheer-console.

Gedeelde mappen

Met behulp van deze module kunt u gedeelde mappen bekijken en beheren, actieve sessies controleren en zien welke netwerkgebruikers bestanden hebben openstaan op een lokale of externe computer. Zie de paragraaf Gedeelde mappen beheren, in hoofdstuk 13, voor meer informatie.

Taakplanner

Deze module biedt een plaats om geplande taken te bekijken, te maken en te beheren. Zie de paragraaf Taken plannen die automatisch worden uitgevoerd, in hoofdstuk 29, voor bijzonderheden.

TPM-beheer

Deze module configureert Trusted Platform Module (TPM)-beveiligingshardware. TPM-hardware, geïntegreerd op het moederboard van sommige computers, biedt een methode voor het beheren van cryptografische sleutels, op een manier die het praktisch onmogelijk maakt voor een onbevoegde gebruiker (zeg maar dief) de informatie te ontcijferen die op de computer is opgeslagen.

Windows Firewall met geavanceerde beveiliging

Deze module biedt een veel completere set hulpprogramma’s voor de configuratie en de controle van Windows Firewall dan de versie van Windows Firewall die beschikbaar is in het Configuratiescherm. Zie de paragraaf Indringers tegenhouden met Windows Firewall, in hoofdstuk 10, voor informatie over het gebruik van deze module.

WMI-beheer

Windows Management Instrumentation (WMI) is een essentiële systeemservice, waarmee externe en lokale controle van hardware en software mogelijk is. In theorie kunt u WMI-instellingen met deze module controleren en configureren; in de praktijk zijn er in een standaardinstallatie van Windows Vista geen opties beschikbaar die door de gebruiker kunnen worden geconfigureerd.

1141

Bijlage C

Uw eigen MMC-consoles maken

1142

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

Takenlijstweergaven toevoegen Een takenlijst is een aangepaste pagina die wordt weergegeven in het detailsdeelvenster van een module. Met een takenlijst kunt u pictogrammen maken die om menu­ opdrachten, opdrachttekenreeksen, scripts, URL’s en snelkoppelingen naar favoriete items heen komen te staan. Met de navigatietabbladen onder in een dergelijke takenlijstweergave kan een gebruiker op eenvoudige wijze tussen de takenlijstweergave en de reguliere weergave van dezelfde gegevens schakelen. U kunt deze tabbladen onderdrukken (via het dialoogvenster Weergave aanpassen) als u de gebruikers van uw console deze vrijheid niet wilt geven. Figuur C-9 toont de aarzelende eerste stappen van een takenlijstweergave, waarmee snel veelgebruikte functies kunnen worden geselecteerd.

Bijlage C

Figuur C-9  In een van de talloze weergaveopties kunt u een gecombineerde takenlijstweergave maken met pictogrammen voor het ondernemen van acties waarvoor u anders door de console moest gaan bladeren

Wilt u een takenlijstweergave maken, dan begint u met de selectie van een element in de consolestructuur waarop u de weergave wilt toepassen. Wanneer u uw takenlijstweergave maakt, zult u zien dat u de mogelijkheid hebt deze uitsluitend toe te passen op het geselecteerde element in de consolestructuur of op alle elementen op hetzelfde boomstructuurniveau. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op de geselecteerde vermelding in de consolestructuur en kies Nieuwe takenlijstweergave in het contextmenu. De Wizard Nieuwe takenlijstweergave wordt geopend. De voorbeeldtabel aan de rechterkant van de tweede pagina van de wizard laat de opties voor zichzelf spreken. De standaardopties werken in de meeste situaties prima.

Uw eigen MMC-consoles maken

1143

De standaardselecties in het derde wizardvenster passen de nieuwe takenlijstweergave toe op alle vergelijkbare elementen in de consolestructuur en maken van de takenlijst de standaardweergave voor deze elementen. Als u doorgaat naar het volgende venster, hebt u de mogelijkheid de nieuwe weergave een naam en wat beschrijvende tekst mee te geven. Schakel in het laatste wizardvenster het selectievakje Nieuwe taken toe aan deze takenlijst toevoegen nadat de wizard wordt gesloten in als u een of meer taaksnelkoppelingen wilt maken. Door deze selectie roept u een nieuwe wizard op die u meeneemt op zijn weg van het maken van uw eerste snelkoppeling. Op de laatste pagina van deze wizard schakelt u het selectievakje Deze wizard opnieuw uitvoeren als ik op Voltooien klik als u nog meer snelkoppelingen wilt maken.

Vensters beheren Met de opdracht Nieuw venster vanaf hier in het menu Actie kunt u een nieuw onderliggend venster maken met als de root de vermelding die u in de huidige consolestructuur hebt geselecteerd. U kunt deze opdracht goed gebruiken om toepassingen met meerdere vensters te maken. Nadat u uw vensters hebt gemaakt, kunt u de opdrachten in het menu Venster gebruiken om de vensters trapsgewijs of onder elkaar te plaatsen. U kunt de opdracht Nieuw venster vanaf hier ook gebruiken om de vermelding Consolebasis te verwijderen die u boven in de standaardconsolestructuur ziet staan: 2 Open het menu Actie en klik op Nieuw venster vanaf hier (of klik met de rechtermuisknop op de vermelding en kies deze opdracht in het contextmenu). 3 Sluit het oorspronkelijke venster (het venster met Consolebasis).

Weergaven aanpassen wanneer het menu Beeld verborgen is Wanneer u het selectievakje Standaardmenu’s uitschakelt, verdwijnt het menu Beeld en daarmee ook het dialoogvenster Weergave aanpassen. Met andere woorden: hebt u eenmaal de standaardmenu’s verborgen, dan is er blijkbaar geen enkele manier om ze terug te krijgen of om andere wijzigingen in de weergave te maken. Wanhoop niet; er is altijd een achterdeurtje. Klik op het pictogram aan het linkeruiteinde van de menubalk; in het menu dat wordt geopend, staat de opdracht Weergave aanpassen. (Zelfs deze achterdeur gaat op slot als u de console uitvoert in Gebruikersmodus en de auteur van de console het selectievakje De gebruiker kan weergaven aanpassen in het dialoogvenster Opties heeft uitgeschakeld.)

Bijlage C

1 Selecteer de eerste vermelding onder Consolebasis.

1144

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

Andere weergave-elementen aanpassen Met de opdracht Aanpassen in het menu Beeld kunt u diverse elementen van de visuele omgeving van MMC verbergen of weergeven, zoals taakbalken, menu’s en de navigatietabbladen die onder de takenlijstweergaven staan. Let op: selecties in het dialoogvenster Weergave aanpassen (zie figuur C-3) treden onmiddellijk in werking; u hoeft niet op een knop Toepassen te klikken of het dialoogvenster te verlaten. U kunt dus elke optie gemakkelijk even uitproberen en kijken of het resultaat u bevalt.

Het gebruik van het menu Favorieten Met het menu Favorieten kunt u verwijzingen opslaan naar locaties in uw consolestructuur. Als u een bijzonder ingewikkelde MMC-console maakt, is het best wel handig Favorieten te gebruiken om de navigatie te vergemakkelijken. Wilt u een element in de consolestructuur toevoegen aan uw lijst met favorieten, dan selecteert u dat element, waarna u in het menu Favorieten de opdracht Toevoegen aan favorieten kiest.

De console een naam geven

Bijlage C

Als u uw console een naam wilt geven, kiest u Bestand, Opties. De naam die u typt in het veld boven in het tabblad Console in het dialoogvenster Opties verschijnt op de titelbalk van uw console, ongeacht de bestandsnaam die u hebt gegeven aan het .msc­bestand. Als u hier niets invoert, vervangt MMC de generieke naam Console1 door de uiteindelijke bestandsnaam van de console. Klik op Ander pictogram als u een pictogram wilt selecteren voor de console. U kunt een pictogram selecteren uit elke DDL of uit elk uitvoerbaar bestand. Nota bene U kunt Consolebasis een andere naam geven (of elke willekeurige map in de consolestructuur) door met de rechtermuisknop erop te klikken en Naam wijzigen te kiezen.

De gebruikerscontrole over uw console beperken In de vervolgkeuzelijst Consolemodus op het tabblad Console in het dialoogvenster Opties (kies Bestand, Opties) kunt u een keuze maken uit de drie gebruikersmodi van MMC. In elk van deze modi kunnen gebruikers geen modules toevoegen of verwijderen, takenlijstweergaven bewerken of andere wijzigingen in de console aanbrengen. Het verschil tussen de verschillende modi is hoeveel ze kunnen zien van de consolestructuur en of ze wel of niet nieuwe vensters kunnen openen. )

Gebruikersmodus – volledige toegang. Gebruikers hebben volledige toegang tot de consolestructuur en kunnen nieuwe vensters openen; dat kan met de opdracht

Uw eigen MMC-consoles maken

1145

Nieuw venster vanaf hier of met Venster, Nieuw venster. (Wijzigingen in de rangschikking van de vensters kunnen in de Gebruikersmodus niet worden opgeslagen.) )

Gebruikersmodus - beperkte toegang, meerdere vensters. Gebruikers hebben alleen toegang tot de delen van de consolestructuur die zichtbaar zijn. (Als u bijvoorbeeld een hiërarchisch geordende console maakt, open dan een nieuw venster vanaf het knooppunt onder de consolebasis en sluit vervolgens de consolebasis voordat u een en ander opslaat. Gebruikers kunnen nu niet bij de consolebasis (de root) en bij de andere knooppunten op of onder het niveau waarop het nieuwe venster was geopend.) Gebruikers kunnen nieuwe vensters openen met de opdracht Nieuw venster vanaf hier, maar de opdracht Nieuw venster (die u toegang zou geven tot de consolebasis) is niet meer zichtbaar in het menu Venster.

)

Gebruikersmodus - beperkte toegang, één venster. In deze meest beperkte modus hebben gebruikers alleen toegang tot de delen van de consolestructuur die zichtbaar zijn. MMC werkt in de enkel-venstermodus en verliest daarbij in wezen zijn MDI-karakter. Gebruikers kunnen geen nieuwe documentvensters openen of het enkele documentvenster vergroten of verkleinen.

)

Wijzigingen in deze console niet opslaan. Als dit selectievakje is uitgeschakeld (de standaardinstelling), slaat MMC de status van uw toepassing automatisch op wanneer een gebruiker deze sluit. De selectie van de gebruiker in de consolestructuur bijvoorbeeld wordt behoed voor alle wijzigingen. Als u wilt dat uw gebruikers altijd hetzelfde zien als ze de console uitvoeren, moet u dit selectievakje inschakelen.

Zoek uw opgeslagen console Standaard is Systeembeheer nergens zichtbaar in het menu Start. Om de zaak nog verwarrender te maken, is Systeembeheer in Configuratiescherm alleen maar een verzameling snelkoppelingen naar diverse hulpprogramma’s, maar uw opgeslagen console is pas zichtbaar in Configuratiescherm\Systeem en onderhoud\Systeembeheer als u daar expliciet een snelkoppeling plaatst. Als u ervoor kiest de console op te slaan in Start Menu\Programma’s\ Systeembeheer (de standaardlocatie), moet u het menu Start zodanig aanpassen dat de console daar ook verschijnt. Klik met de rechtermuisknop op de knop Start, kies Eigenschappen en klik op Aanpassen op het tabblad Start Menu. Selecteer in het dialoogvenster dat wordt geopend een van de opties voor het weergeven van Systeembeheer. U kunt ook een snelkoppeling naar uw console maken in een map van uw keuze of, en dat is nog eenvoudiger, door de console op te zoeken door de naam ervan te typen in het zoekvak van het menu Start.

Bijlage C

Als u een van de drie gebruikersmodi kiest, kunt u beschikken over de twee selectievakjes onder in het dialoogvenster Opties. U hebt de volgende keuzemogelijkheden:

1146

Bijlage C  Microsoft Management Console gebruiken en aanpassen

)

De gebruiker kan weergaven aanpassen. Door dit selectievakje, dat standaard is ingeschakeld, blijft de opdracht Weergave aanpassen beschikbaar, zodat gebruikers bijvoorbeeld de consolestructuur kunnen verbergen of weergeven. Schakel het selectievakje uit als u niet wilt dat gebruikers deze optie kunnen gebruiken.

Een console opslaan De laatste stap in het maken van een MMC-console is uiteraard het bestand opslaan. Kies Bestand, Opslaan als, typ een bestandsnaam in het dialoogvenster Opslaan als en kies een locatie (de standaardlocatie is de map Systeembeheer in de map Start Menu\ Programma’s van uw profiel). Klik op Opslaan. Het definitieve consolebestand wordt opgeslagen met de extensie .msc. Waarschuwing

Bijlage C

Als u een console wilt maken die kan worden gebruikt in zowel eerdere versies van Windows als in Windows Vista, moet u hem in die versie maken en niet in Windows Vista. Hoewel MMC in Windows Vista kan werken met consoles die in de MMC-versies 1.2 en 2.0 zijn gemaakt (de versies die werden meegeleverd met respectievelijk Windows 2000 en Windows XP), kunnen die eerdere versies geen consoles gebruiken die zijn gemaakt in versie 3.0 (de Windows Vista-versie). Als u in Windows Vista een console hebt geopend die is gemaakt met een eerdere versie en vervolgens probeert deze op te slaan, vraagt MMC of u de console wilt opslaan in de MMC 3.0-indeling. Als u Ja kiest, slaat MMC het bestand op in een indeling die alleen kan worden gebruikt met MMC 3.0 Kiest u Nee, dan slaat MMC het bestand niet op in een indeling van een lager niveau, maar slaat in plaats daarvan het bestand helemaal niet op. Met andere woorden: de enige optie die u in Windows Vista hebt, is een MMC-console op te slaan die alleen werkt met Windows Vista.

D Home Basic Home Premium Business Enterprise Ultimate

● ● ● ● ●

Systeem­ informatie bekijken

Basisinformatie over uw computer opzoeken  1148 Dieper in de materie duiken met specifieke ­­systeem­informatiehulpprogramma’s  1150 Informatie in Systeeminformatie opzoeken en ­decoderen  1152 Systeeminformatie exporteren  1154

Of u nu gewoon nieuwsgierig bent of iets meer wilt weten om uw problemen te kunnen oplossen, het is af en toe nodig dat u wat dieper in uw computersysteem duikt: welk type hardware u hebt, welke software is geïnstalleerd enzovoort. In deze bijlage krijgt u een overzicht van de hulpprogramma’s in Windows Vista waarmee informatie over uw systeem kan worden weergegeven. De hulpprogramma’s die we in dit hoofdstuk beschrijven, zijn niet de enige opties die kunnen dienen om informatie over uw systeem te verzamelen. In dit boek hebben we het op diverse plaatsen gehad over Taakbeheer, de Prestatiecontrole en Betrouwbaarheidscontrole, de Services-console en andere hulpprogramma’s die u kunt gebruiken voor het oplossen van problemen en het maken van diagnoses en analyses. Dit hoofdstuk richt zich uitsluitend op die gereedschappen die relevant zijn voor de wisselwerking tussen Windows en uw systeemhardware. Edities Alle gereedschappen en hulpprogramma’s die in deze bijlage worden besproken, zijn beschikbaar in alle edities van Windows Vista.

1148

Bijlage D  Systeem­informatie bekijken

Basisinformatie over uw computer opzoeken Voor antwoorden op basisvragen over uw besturingssysteem en de computer is er geen betere plaats om te beginnen dan Systeem in Configuratiescherm, weergegeven in figuur D-1. Ongeacht waar u bezig bent in Windows of welke invoermethode uw voorkeur heeft, is dit venster slechts een paar muisklikken of toetsindrukken van u vandaan. U kunt Systeem op een van de volgende manieren openen: )

Druk op Windows-logo+Break.

)

Klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Eigenschappen. (Dit werkt bijna overal op de plaats waar de snelkoppeling Computer staat, zoals in het menu Start, op het bureaublad, in het deelvenster Mappen in Windows Verkenner en in een Windows Verkenner-venster. Het werkt niet in het deelvenster Favoriete koppelingen in Windows Verkenner.)

)

Open Systeem in Configuratiescherm (in de categorie Systeem en onderhoud).

Bijlage D

Figuur D-1  De toepassing Systeem in Configuratiescherm biedt basisinformatie over de configuratie van uw computer

De toepassing Systeem geeft de Windows-editie weer die op dit moment wordt uitgevoerd, de systeemdetails (zoals type processor, geïnstalleerd geheugen en of het actieve besturingssysteem een 32-bits- of 64-bits versie is), details over de computernaam, het domein en de werkgroep en de huidige activeringsstatus.

Basisinformatie over uw computer opzoeken

1149

Koppelingen, die over het dialoogvenster zijn verspreid, leiden naar aanvullende bronnen van informatie. Twee daarvan zijn de moeite waard om hier te noemen: )

Klik op Apparaatbeheer in het deelvenster Taken aan de linkerkant van het dialoogvenster als u gedetailleerde informatie wilt zien over de geïnstalleerde hardware, met informatie over stuurprogramma’s, zoals weergegeven in figuur D-2. U kunt Apparaatbeheer rechtstreeks openen, zonder eerst naar Systeem te gaan, door devmgmt.msc te typen achter een opdrachtprompt.

)

Klik op Windows Prestatie-index als u een cijfermatige analyse wilt zien van de vijf componenten die samen de basisscore vormen die in het venster Systeem wordt weergegeven. Klik op Details weergeven en afdrukken om een meer gedetailleerde (maar nog steeds niet diepgaande) inventarisatie van systeemcomponenten te zien: moederbord en processor, geheugen, grafisch en netwerkhardware.

met een overzicht van de ge nstalleerde apparatuur

Zie hoofdstuk 5 voor informatie over het gebruik van de informatie die in Apparaatbeheer wordt weergegeven. Als u de numerieke Prestatie-indexwaarde voor elk subsysteem weet, betekent dat een eerste belangrijke stap in de verbetering van de systeemprestaties, waarop we verder ingaan in hoofdstuk 21.

Bijlage D

Figuur D-2  Apparaatbeheer is een module van Microsoft Management Console (MMC),

1150

Bijlage D  Systeem­informatie bekijken

Dieper in de materie duiken met specifieke ­­ systeem­informatiehulpprogramma’s Voor een zeer diepgaande inventarisatie van de details betreffende de systeemconfiguratie in een rechttoe-rechtaan indeling biedt Windows Vista twee hulpprogramma’s met identieke namen: Systeeminfo en Systeeminformatie. )

Systeeminfo. Systeminfo.exe is een opdrachtregelfunctie die informatie weergeeft over uw Windows-versie, BIOS, processor, geheugen, netwerkconfiguratie en een paar wat geheimzinnigere elementen. In figuur D-3 ziet u hiervan een voorbeeld.

Figuur D-3  De opdrachtregelfunctie Systeminfo.exe biedt een eenvoudige manier om informatie te verzamelen over al uw netwerkcomputers in één database Bijlage D

Gebruik Computerbeheer De module Apparaatbeheer is opgenomen in de Computerbeheer-console, samen met een aantal andere nuttige modules. U kunt Computerbeheer op een van de volgende manieren openen: )

Klik met de rechtermuisknop op Computer en kies Beheren.

)

Open Computerbeheer in Systeembeheer (in het menu Start of in Configuratiescherm).

)

Typ compmgmt.msc achter een opdrachtprompt.

Dieper in de materie duiken met specifieke ­­systeem­informatiehulpprogramma’s

1151

Als u Systeeminfo wilt uitvoeren, opent u een opdrachtpromptvenster waar u sys­ teminfo typt, waarna u op Enter drukt. Naast de lijstindeling die in de figuur wordt weergegeven, biedt Systeeminfo twee indelingen die erg handig zijn als u met de informatie wilt werken in een ander programma, tabel (kolommen met een vaste breedte) en CSV (waarden die door komma’s van elkaar worden gescheiden). Als u een van deze indelingen wilt toepassen, typt u de schakeloptie /Fo achter de opdracht, samen met de parameter Table of Csv. U zult ook de uitvoer moeten doorsturen naar een bestand. Als u bijvoorbeeld door komma’s gescheiden informatie wilt opslaan in een bestand met de naam Info.csv, voert u de volgende opdracht in: systeminfo /fo csv > info.csv

Met de schakeloptie /S kunt u systeeminformatie over een andere computer naar uw netwerk halen. (Als uw gebruikersnaam en wachtwoord niet overeenkomen met een account op de doelcomputer, moet u ook de schakelopties /U en /P gebruiken om de gebruikersnaam en het wachtwoord van een gemachtigde account door te geven.) Als u informatie hebt verzameld over alle computers in uw netwerk, kunt u het bestand dat u hebt gemaakt importeren in een spreadsheet- of databaseprogramma voor opsporing en analyse. De volgende opdracht voegt informatie over een computer met de naam Slechterik toe aan het oorspronkelijke bestand dat u hebt gemaakt: systeminfo /s slechterik /fo csv >> info.csv

Systeeminformatie. Systeeminformatie (ook vaak genoemd naar de naam van het uitvoerbare bestand, Msinfo32.exe) is een paradijs voor techneuten. Het geeft alle soorten informatie over de hardware en software op uw systeem in een venster zonder tierelantijnen, waarin ook een zoekfunctie is opgenomen. In de volgende paragrafen wordt Systeeminformatie nader onder de loep genomen.

Probeer eens een hulpprogramma van derden Naast de hulpprogramma’s die Windows Vista biedt, kunt u kiezen uit een groot assortiment hulpprogramma’s van derden, die in uw computer rondscharrelen om de details over geïnstalleerde hardware en software boven water te halen. Twee van deze hulpprogramma die kunnen worden aanbevolen, zijn de Belarc Advisor (www.vista-io.com/3501) en Sandra 2007 (www.vista-io.com/3502) De systeeminformatiehulpprogramma’s in Windows Vista herkennen processors aan hun technische namen, die is samengesteld uit een familie, een model en een GHz/MHz-aanduiding. Als u hulp nodig hebt bij het vertalen van deze details in de namen van specifieke processoren, gebruik dan de Intel Processor Identification Utility, beschikbaar op www.vista-io.com/3503.

Bijlage D

)

1152

Bijlage D  Systeem­informatie bekijken

Informatie in Systeeminformatie opzoeken en ­decoderen Systeeminformatie geeft een grote hoeveelheid onschatbare informatie in een duidelijk venster, zoals u kunt zien in figuur D-4. U kunt zoeken naar specifieke informatie, informatie opslaan, informatie bekijken over andere computers en zelfs een lijst bekijken met wijzigingen in uw systeem.

Figuur D-4  Systeeminformatie is alleen bedoeld voor het bekijken van configuratieinformatie; u kunt het eigenlijk niet gebruiken om instellingen te configureren

Bijlage D

Als u Systeeminformatie wilt starten, kan dit via een van de volgende methoden: )

Typ msinfo32 in het dialoogvenster Uitvoeren.

)

Typ start msinfo32 in een opdrachtpromptvenster.

)

Klik op Start en kies Alle programma’s, Bureau-accessoires, Systeemwerkset, Sys­ teeminformatie.

)

Klik op Systeeminformatie in het dialoogvenster Info in veel toepassingen, ook Microsoft Office-toepassingen. (Als u dit dialoogvenster in Office 2003-programma’s wilt openen, klikt u op Help, Info. Klik in Office 2007-programma’s op de knop Microsoft Office, gevolgd door Opties onder in het Office-menu; klik daar op Bronnen en klik ten slotte op Info.)

U bladert door Systeeminformatie op bijna dezelfde manier als door Windows Verkenner of door een MMC-console: klik op een categorie in het linkerdeelvenster om de in-

Informatie in Systeeminformatie opzoeken en ­decoderen

1153

houd in het rechterdeelvenster weer te geven. Tabel D-1 geeft een samenvatting van beschikbare informatie in Systeeminformatie. Omdat het programma uitbreidbaar is (wat inhoudt dat andere programma’s informatie over zichzelf kunnen geven in een indeling die kan worden weergegeven in Systeeminformatie), is het mogelijk dat u op uw sys­teem extra categorieën en extra informatie te zien krijgt.

Categorie

Beschrijving

Systeemoverzicht

Informatie identiek aan die welke wordt gegeven door Systeminfo. exe: Windows-versie, computernaam, merk en model computer, processor, BIOS-versie en datum, geheugenoverzicht.

Hardwarebronnen

Informatie over gedeelde systeembronnen, zoals I/O-poorten en IRQ’s; apparaatconflicten; gebruikte DMA-kanalen; apparaten met handmatig gespecificeerde bronnen in plaats van door het systeem toegewezen bronnen; gebruikte I/O-poorten; gebruikte IRQ’s; en door het apparaat gebruikte geheugenadressen.

Onderdelen

Informatie over elk geïnstalleerd hardwareapparaat, zoals gebruikte bronnen en apparaatbeschrijvingen, stuurprogramma’s en huidige status.

Softwareomgeving

Informatie over stuurprogramma’s, omgevingsvariabelen, openstaande afdruktaken, toegewezen netwerkverbindingen, taken die worden uitgevoerd, op systeemniveau geladen DLL’s, services, programmagroepen in het menu Start, opstartprogramma’s, bestandsverwijzingen voor OLE-objecten, en geconstateerde fouten in Windows en in Windows-toepassingen.

Toepassingen

Toepassingsgerichte informatie die door uw geïnstalleerde programmatuur kan worden toegevoegd aan Systeeminformatie; ­Office geeft bijvoorbeeld gedetailleerde informatie over alles, variërend van bestandsversies tot geïnstalleerde lettertypen en standaard paginaopmaakinstellingen.

Als u op zoek wilt gaan naar specifieke informatie, gebruikt u het vak Zoeken naar onder in het Systeeminformatievenster. (Als de zoekbalk niet zichtbaar is, kiest u Bewerken, Zoeken verbergen.) De zoekfunctie is elementair, maar effectief. U moet wel een paar dingen weten: )

Als u in het vak Zoeken naar begint te typen om een nieuwe zoekactie te starten, begint de Zoekfunctie zijn actie boven in de zoekreeks (de volledige naamset, tenzij u het selectievakje Alleen in geselecteerde categorie zoeken inschakelt) en niet op de plaats waar de cursor zich bevindt.

)

Als u het selectievakje Alleen naar categorienamen zoeken inschakelt, gaat de zoekfunctie alleen zoeken in het linkerdeelvenster. Als dit selectievakje is uitgeschakeld, worden beide deelvensters doorzocht.

Bijlage D

Tabel D-1  Beschikbare informatie in Msinfo32.exe

1154

Bijlage D  Systeem­informatie bekijken

Systeeminformatie exporteren U kunt uw configuratie-informatie op verschillende manieren bewaren (altijd handig als u een systeem opnieuw moet opzetten): )

Sla de informatie op als .nfo-bestand. U kunt vervolgens het bestand openen (op dezelfde computer of op een andere computer met Systeeminformatie) om de opgeslagen informatie te bekijken. Als u de informatie in deze indeling wilt opslaan, kiest u Bestand, Opslaan. Als u op deze manier opslaat, wordt de hele verzameling informatie opgeslagen.

)

Sla alle informatie of een gedeelte daarvan op als gewoon tekstbestand. Wilt u informatie opslaan als tekstbestand, dan selecteert u de categorie waarnaar uw belangstelling uitgaat, waarna u Bestand, Exporteren kiest. Als u alle informatie als tekstbestand wilt opslaan, selecteert u Systeemoverzicht voordat u opslaat.

)

U kunt alle informatie of een deel ervan afdrukken. Selecteer de categorie waarnaar uw belangstelling uitgaat, kies Bestand, Afdrukken en zorg ervoor dat onder Afdrukbereik de keuzeknop Selectie is ingeschakeld. Wilt u alles afdrukken, dan schakelt u onder Afdrukbereik de keuzeknop Alles in; en zorg ervoor dat u veel papier bij de hand hebt. Afhankelijk van uw systeemconfiguratie en het aantal geïnstalleerde toepassingen kan de omvang van uw rapport oplopen tot honderd pagina’s.

Ongeacht de manier waarop u uw informatie opslaat, vernieuwt Systeeminformatie de informatie (werkt deze dus bij) vlak voordat de opdracht wordt verwerkt.

Bijlage D

Sla uw systeeminformatie regelmatig op Als u de informatie omtrent uw systeemconfiguratie opslaat wanneer uw computer goed werkt, kan dat heel nuttig zijn zodra u problemen krijgt. Door de huidige configuratie van uw computer te vergelijken met een bekende, vergelijkende configuratie kan u dat helpen als u in sommige gebieden problemen constateert. U kunt meerdere instanties van Systeeminformatie openen, zodat u de huidige configuratie in het ene venster kunt weergeven en de vergelijkende configuratie in het andere.