Instytucjonalne warunki sprzyjające aktywności ruchowej ludności w miejscu jej zamieszkania

STUDIA

I MONOGRAFIE Małgorzata Cejmer, Lech Jaczynowski, Marta Pastwa, Stanisław Wanat, Jolanta Żyśko

Instytucjonalne warunki sprzyJ

aJ

ące

aktywności ruchowej ludności w miejscu jej zamieszkania redakcja naukowa Lech Jaczynowski

lllll

WARSZA\ryA 1999

EMIA WYCHOWANIA FIZYCZNE GO Józefa Piłsudskiego w warszawie

666t B/UtPzsJeM ;

" }ił-. ; ;Ę:i:' f,,', {"i i t J , ł ,ł"roqql8 ,u^łrEo gg o6o0pńg

,n

,?zot

":ffiTŁjT'^""o

filsmou ńzceq qca] pru\ołneu e[clepa,l)

VlNvyzs3lul|Vz 13r n3sr3lI^l M l9§oNGn]

rlMoHonu lc§oNMAIyv 3cvrvrłzuds tx N nHV^^ 3

N,tVNoPcnI^IsNl

oEellspnsłld ploz9r o6euzcńzlJ pluernoqcńM EluapEłV

'

o>lg(Z B}uB|o| IBuBM ^Ąełslue}s enqse6 Buer1;' l>1słrouńzce r Lłco-|'la ul [a3 elezlo6;ey1

Komitet Fledakcyjny

Pzewodniczący

- Zbigniew Krawczyk

Seketaz Członkowie

Janusz Charzewski - Jerzy Kosiewicz - Zenon Ważny, Andzej Wit, Kzysztof Zuchora

Z-ca przewodniczącego

-

Studia i Monografie nr77

Pracę wykonano w ramach badań Narodowego Programu Zdrowia: ,Monitońng oczekiwanych efektów i kozyścizdrowotnych wynikających z realizacji Narodowego Programu Zdrowia na lata 1996-2005 (NPZ)" oraz tematu ,Uwarunkowania sprawnego działania instytucji kultury fizycznej - stan i kierunki przemian" badań statutowych AWF Warszawa (Ds-25)

lsBN

83_87210_91_9

@ Copyright by Akademia Wychowania Fizycznego

Xnorł*rĘzykoula - K.

Morawiec M*Er, i lrekta techniczna - Joanna Kłyszejko trt*#ował - W. Kosiński

Ę

ĘAWF ff-

l

ĘO7a_w.

Warszawa 1999 Nakład 2000 egz. Dział Poligrafii At11ń1 Bueuz elObtc paf 'flep nllb[eu.l o6eHe} ulelo1se6 ulńuńpef bs alu ńutu.l6 łBupor

-a!u '9§o)|alłn o6e[

1

,treivrouoP>lunt

lalpp uo eppóq a![rlJo1 [eue[nł '9emopńcap ze"lel ńuulnnod euo n4bfeul o6eryel lule|elclc§płM eluceqo ó!s blets ńutul§ o1 ,o6euleuolŃe} npbz,l -oluBs alueppłM ervr ńuemńzełaad

o1 t

}se[ lo9ousełM 1[cez{.lnplrulsal MgsacoJd qceule.l

nn' ulou e 6.1 o ulĄ qcńu ełto>1 pbz od pod 1 epou pe I ze.l o fennonqs1,1 ed Pelpl u ul pB M9u -e6.1o'qcńnnorvqsged r,ł}s.lo!q§!spaz"ld'qcńnłopoJeu ppJ op qcńłtopbaoules MB1sn a!cń? łt etc9fam n|up M ńcb7aleu ual >|etb[eu! ,qcńlłopods-oufńcea.l1e.l mgyatqo llc -EzlleunuJoł ulalqo.1d cóyvr óts 1lnnefod 'nłoJ 686 1, od seu n ełzsez elef '[errorlap{s tfceulo1sue.ll od ,BłBmopfeuz euo ó;s qcfugy eu 'łrglun.l6 l fełropods ńzeq lue1 -a!c!c9ełM Ąńq alu [e;c9ózc[eu ennopods ńqnp1 iulńnnoluazsńzlervro}s n|apoul eu ó;s o1e.lePo e;celopólsalzpzaad n[e.l1 ulńzseu n|ąuzcńzg funln1 aluervrouofc>lun3 ,unuolfuel ulńuzcńlueplolu Eu (ńulfeutulodez elu) l qcńzcrepodsob qce>lunlenn córn B 'nloJ Lz6l M trńq ńuozpemo.1daz"ld slds lulepo oq'ezpbaez ulńrtł 1

qcńuul

l

rvr

-opoJeu uell1bfeul lo§ouem l lcgoł|em ferlef ópivreldBu )B} olM olu a4 'treuzńzld zcesbp1 |lut3 BmlsuBd nqJels Ja}slulul ,J 866l.,to,08 ulńłtotpe.l alzpernńnł p1 ,l6ern fezslórvr nuta;qo.1d o6e1 op ouepBłlńad elu l|BłsoJłBut /ń 'acslod M ,utglllb[euJ

ul(uBp

-Btsod gezphaez nlso.1d od - eulsńaole;u óls bze>;o ńpD 'e[ 9plueluz §;s 9erels ; Mgqosez g^^ofo^^zol ńpua.l1 ?Bluooo 7e1 ńrla7orl ńzpalłr let tłóro ,qcńuut p9J9/ń olsoJłBz ulńuep rvr 3ts ńtuefntuaze.ld 1e[ 911epn B|BMzod ,nfonnzol qcl o0ezs;ep eluernoue;d ! !u!u aluBmouodsńp au;euofce.l utpu p!M!|?oun qoeqosez o BzpolM

ie|iN3żtrv (enłezslep131qy) rysrnouńzcep qce1

naszYch klubach sportowych, Jeszcze raz więc dało o sobie znać złe tłumaczenie

terminu ,,spoń" na język polski.

Jednak generalnie dane pokazujące stan naszej infrastruktury są niestety, nie najlepsze itym razem trudno jest mówić o pomyłce. Autozy Ramowego programu rozwoju bazy sportowej do 2005 roku przytaczają wręcz szokujące porównania międzynarodowe, pochodzące z 1994 r. l tak Średnie obciążenie lodowisk sztucznie zamrażanych wynosiło w polsce 587.000 osób na taki obiekt, podczas gdy w Szwecji tylko 26.000 osób - tzn, ponad 22 razy mniej. Na jeden kort do tenisa ziemnego u nas pzypadało 17.000 osób, a w Szwecji 2.000 osób czy we Włoszech 2.700 osób. Jedna hala spońowa miała słuzyć w Polsce 1 18.000 mieszkańcom, gdy w Szwajcarii .l3.ooo osób czyli liczbie prawie 1O-krotnie mniejszej. o propbrcjach tych wspomina teżz.ważny w opracowanym przez niego fragmencie rapońu z 1998 r. pL. System upowszechniania sportu, chociaż podane pzez niego wskaźniki wydają się być nieco zawyzone na naszą niekozyśó. Jednak nie mając dobrze zorganizowanego systemu monitorowania interesujących nas tu parametrów, stajemy pzed - wydawałoby się - nierozwiązywalnym problemem rzetelnościinformacji. Dane o aktualnym poziomie zasobów kultury fizycznej interesują nie tylko ludzi bezpośrednio związanych z tą dziedziną, ale równiez lekazy, któzy chcieliby wiedzieó jak istniejące na danym terenie warunki do uprawiania spońu i rekreacji wpływają na aktywnośćruchową mieszkańców, co wiąże się z poziomem ich zdrowotności. zajmuje się tym np, państwowy zakład HigienY w ramach badań realizowanych na zlecenie Ministerstwa Zdrowia i opieki Społecznej pod nazwą,,Narodowy Program Zdrowia na lata 1996-2005". w 1999 roku Główny uząd statystyczny charakteryzując trendy w naszej gosPodarce, Podejmuje badania zatytułowane: ,,Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej", które dodatkowo pozwolą określić,jakie są wydatki ponoszone w rodzinach na kulturę fizyczną(w tym na indywidualny spzęt spońowy). Wreszcie informacja o zasobach kultury tizycznej i sposobach ich zdobywania jest niezbędna studentom akademii wychowania fizycznego i powinna być pzekazywana w ramach przedmiotu ,,organizacja kultury tizycznĄ'' i innych od niego pochodnych.

Dlatego wykozystując mozliwość uczestniczenia we wspomnianym wyżej Narodowym programie zdrowia, podjęliśmy się zbadania, jakimi tak naprawdę zasobamiw zakresie kultury fizycznej dysponujemy w polsce oraz jakijest ich rozkład w

terenie. WYszliŚmY Pzy tym z założenia, ze interesują nas tylko warunki instytucjonalne, jakie istnieją na danym terenie, sprzyjające aktywnościruchowej mieszkań-

ców. wyłączyliśmywięc indywidualnie organizowane formy, takie jak spacery, iazda na rowerze itp. 6

,9vpoqcezbbour etse.l1ez ulńl rr etlef '1[ce;e.lo1 blnlnzsod l elualol tlńuep pu plmoJpz lulellu7B)sM bfnuodsńp ńa9lł 'ńzcepeq evezcń1 Bu gupzcJelsop elunłńsaclns 9ńq Ą6ottl auo bpóg ,tuńuulul§

1 1e[ ultlzpgłrefołr 'tlńłrofe.l1 olzppł)n nn 1e1 'qcńuennoluazalda;u [eln1 /ń9)lu7ełsm ! M_oJlauJBJBd nle;m olupzo!|qo Bu ?a} e;emzod ńłtolp_o.17 łBuełpul ńuozpeulo.167

,66/866 p; z qcńuep eluelsńzn eu blołrzod ,J oo0z nł (elzptop t]clu op e;l o) eluep L -eq auzc16o|Buv,nsezc 1e6etlńłt lłq9Jqo 11[celgfuerur qct seco.1d oq '/6/966L qcel -e| M rvrglluuńzc qcńu196ezczsod elugoupo ouBp eulolduloł 1eupe[ eueJglqz ^ł^q 'nłol 866! ncuoł M ouozpemo.1dez.ld ńztleuy ,99ou|BzBlmod qct ttu{cbln}uB.lem6 bs euep qgsods uo} M ouBłsńzn erylsńzsg ,(Nvy ; 1ulńutrad '1tuńłtolp9,17 ;ule[ceu1.1o1u1

-lM= nule}sńs z qcńuelsńzn qcńuep eu oyedo ózlleue) (puzc(zg &nln1 ń.lpe1 '(sne zezd euenłodnl6od eludópm l ouozpBtlloJ6z '[ervropo.1 suep olólqo bzlleue) euzcńpeuultO a;es au;o>1zsńad

-ep ;[celnp3

BmlsJo}slull^l

'(sng

z ńceldpdsnn em qcńuozpenno.1dezld qcńmoleryue

gepeq qcńqed bcotuod ez ultu6 po qcńue>lsńzn 'qńlsfun L | {auzcńzl3 funllny npóa1 qcńuep Bu ouozpemo.1daz.ld óztleue) {auzlfrzls funlnl ńyetqo elmBlspod ' (N o e3U n u ep{s ó [c B.l}e u ed zezJdod ou ozpeino,1daz.ld óz;leue) fgurvrB.ld ńuuol [eu196ezczs qcl 6m qceu;ul6 n[auzcńzgfunln>lń1oItupod '(sng z aluolm9ulez eu qcńuelsńzn 'qcńuep qcńuełło>1l1qndetu arvreppod eu oueuo>;ńrn óz;leue) tąuzcńzg Ńnlln1 elseJłez ivt ulul6 ńla?pnq

,M9c9Bł

-zsoluJ fervroqcn.l ;cgounłĄle !)unJBM amołreppod bfnzfuaye.leqc eJgu 'l*911uuńzc ńdnl6 acbfndóFeu ńulqllólńad 'euelzpalmod [a7ńłt oc 'ol azpemn eu cbfey1

6

'ńulut6 łn9ue6.1o !c§om!c§Bł/v\ op ołp}soz auezelaad qcńłropo.1eu pe.l llcueleduo1 lvt Ąe7e1 sezcqcĄop algy 'vepez lfcezlea.l nn ńcotuod u]! oluplolzpn zBJo Puzcńzg I.1nln1 luleluezsńzp/ńo}s ez |auzcńzll Ńnln1 nlomzol M e|upłBlzpł9ds6 .qcńufńcez -luB6lo 1epoupef qcńuu; qn1 qcńnłopoleu pBJ r[cualedrlo1 op Ąe7eleu 'nloJ ,96 |, z |auzcfrzls aznilnł o brnepn z etupoDz ' sezcqcńlop elgq 'buzcńzg b.lnln1 z qcńu -e*lnz uełBlzp op ep|B} §ls lsoupo ,J 0661,90,Zl z BMB1sn fazńrn Bueluulodsg ,(,lllz ,u79d ggy ,zod' z l, JN ,n ,z6) oOeulelloŃet npbzoules t qcńivtop -olPu peJ altlelsńs o nłol 8gol ecdll 63 z Ółrepn zead sezcrtłgnn Ąńq aueino;n6e.l fernompged ;[ce4slu;ulpe m9 ue 6.1o qcńrtno u e.la1 zelo qcńnnopolBu peJ euepez, o 6enn -omeppod eludop fennornp1,1ed tfce.4slululpĘ mgue6.1o qcńnnoue.le1 l qcńrropo.1eu pe.l op acb7e;eu efcua}adrlo) - lazcBul brvroueis alu eu196ezczs ńsldezd pą| - ńulul6 rvr9ue6.1o lo§oMlc§ełM op euo atnzelazl4,(gol ,zod'żO lN ,n ,zo) nłepn qcŃgyelu 3luBltuz o zeJo famopbz tfce.lplutulpe ńue6.1o e ńulul6 ńue6.1o ńzpÓlulod qcńu196 -ozczs tłcpmp}sn m qcńuol9el1o'tfcueledulol l qepez elezpod o nłoJ oool eleul zl z BMB}sn paf łt9ue6lo qcńl aluernouofc>;un; ulńcbfnlnbe.l ulńumB.ld uleple ulńuu1 ,,,qcńmopods 1azpban l qcńufńce -oĄeJ M9ueJa} ulń} m '|auzlńzg funln1 ", :ńnnBlds bfntufeqo ousełM Blupppz lcgou -1g§ezczs 1y1 ,ńulul6 qcńuselrn vepez op ń7eleu (Blolne ,dńzsd - M9cue)zsolu) ńlou -19dsłt qezlod qcńrrło.1otqz etuefelodsez" :a1'lł*ouBls Z ,uB M nłoJ 066l eclpul 8 z tuńuleuolŃe1 elzpbaoulBs o BMB}sn ,luńurre.ld ltuBstdead luńu9oupo aupmo| -n6a.ln bs ńulul6 n|qez9zs eu óls qcńcbfnpfeuz m9ue6.1o r.łc9mp qcń1 eluelelzq tuńłtopbzoules ue ue 6.1o pef e.l gp;' o6e u 1e po1 ,Ńe1 nPbaoues eJn}łnJ1s zBJo ńultu0 pban lmouels blgtł 'fełrouele1 tfce.l1stultupe BJnuru}s :&npln.lp ernp o1efelu btepvp;fceip;ulupe n|qazczs ulńzsztufeu eN ,ńu -lulD rrgcgełzselul zazld euen lqńivr epe.l pef ńuluD tuńcbnnouels uleueD.lo }spluJol -eu 'elulul6 łr oOeuzcllqnd Bpńz btu.lo; bnnołreppod pef ńuleuoytla1 pbaouleg ,lauląol 1c9ouzcepds ńqezlod o^^oJoqz cbfefelodsez 'euzctpnd BluBpez etnzl;ee.l burvre.ld 9§o/ńoqoso ecblepelsod eulul6 a? 'B1MouB}s (yo .zod '9 1. lN .n .zd laxspa fe1lodsodńzcez6 tfcnfipuoy alupluz o nłoJ 066|. BcJeu 8 Blup z BMB}sn ?n| ,oDauzcalods Bpńz tłopulzpolzp qcńu7gl M p|qozczs o6ezs7tu[eu femoue.la1;[c -PJ}sluluJPB rvr9ue0.1o eluervrouofc>;un1 pu [aule1o; tcgouzcelods nłrĄdłr eluazs>;ólłtz lzpol|cBz er;ef 'farnoualsńs lfceullojsue.l1 blop; ,

lsef 'n1ol 686l po ocs|od

^^

(emezsleplJMV) o)§^Z B}ue|o|

Organom tym zostały pzekazane takze inne kompetencje, takie jak realizacja zadań związanych z budową uuądzeń kultury fizycznej na terenach wiejskich, a takze twozenie miejskich, gminnych i dzielnicowych funduszy rozwoju kultury fi_ zyczn€1, które dotychczas były w gestii rad narodowych. ponadto pzekazano gminom dysponowanie, administrowanie, planowanie oraz sprawozdawczośó z dysponowania środkami tych funduszy. oprócz tego do obowiązków gmin nalezą obecnie także zadania związane

z zapewnieniem bezpieczeństwa osób pzebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających spońy wodne, a także współpraca z Górskim Ochotniczym Pogotowi em Ratowniczym

i

Wod nym Ochotniczym Po gotowiem Ratowniczym.

Na podstawie tych ogólnie określonych w ustawie zadań, Urząd Kultury Fizycznej Turystyki sformułował bardziej szczegółową systematykę zadań, które powinny byó realizowane przez organy samoządu terytorialnego. Są one określone oddzielnie dla czterech sfer składających się na kulturę fvycznąoraz dla turystyki. Polegają one przede wszystkim na organizowaniu i dofinansowywaniu akcji i programów, odnoszących się zarówno do wychowania fizycznego, jak także sportu dzieci i młodzieży, i

do finansowania placówek wychowania pozaszkolnego i innych jednostek kultury flzycznej oraz sprawowaniu nadzoru nad nimi. Zadania te obejmują takze rozwój infrastruktury spońowej, rekreacyjnej, rehabilitacji orazbazy turystycznej.

Rola samorządu terytorialnego polega takze na organizowaniu oraz nadzorze realizacji obowiązku szkolnego i zalęó przedszkolnych w zakresie wychowania fizycznego. Problem ten stał się szczególnie istotny z dniem 1 stycznia ,1994, kiedy to nastąpiło obligatoryjne przejęcie szkół podstawowych pzez gminy. Jednym z głównych zadań władz lokalnych po pzejęciu szkół powinno stać się przywrócenie spońowych lub rekreacyjnych zajęć pozalekcyjnych oraz upowszechnianie kultury fizyczne1 i kształtowanie nawyków uprawiania kuitury fizycznej przez całe życie. Sale spońowe w szkole powinny byó dostępne dla dzieci i młodzieżyz danej społecznościlokalnej, Jednym z najistotniejszych zadań, stojących przed gminą, staje się równiez przygotowanie do dyspozycji mieszkańców róznego rodzaju obiektów spońowych i rekreacyjnych, zgodnie z potrzebami danej społecznościlokalnej. Rola ta nie moze się ograniczyć tylko do budowy tych obiektów. Częściowe ich utzymanie oraz udzielanie pomocy finansowej w postaci dotacji celowych staje się nieodzowne wobec braku kapitału i środków u bezpośrednich użytkowników tych obiektów np. szkół czy klubów spońowych, Gmina powinna udzielaó pomocy finansowej tym jednostkom w postaci subwencji. Podaje się następujące rodzaje subwencji udzielanych przez gminę: a subwencje na budownictwo spońowe, a subwencja na koszty utzymania i eksploatacji obiektów spońowych, 10

-lPpodso6 qcpłunJe/ń M tauzc(zg funlln1 lfcnlńlsut

ozsolBńiu

'tlcfiuleunwo>1 6rysn

t

,1,66 1,60, gz-Ez'P-Mvzs IeM'le/ńołu^.l H gezsńzle,tłols 99ou|ełplzo :,1u ulnlleululas eu ulńu

e[cezńpnfu4 alcercpl M pł§MoMJpx ,U płlm9u| }Btuol ual eu fezaz5

,tLlc^uzc!lqnd

i]cEluaM9ulpz o M9sldozld ulalueMosolsez z qc^ul96o lłcppesez eu '^MouJn szpoJp M feuMBJd lc9omoqoso ulńcbfepelsodelu ulńulńcezlue6lo ulollsoupaf qn| u^umeJd uoqoso 'tJ^uzc/(zg lloqoso ([euzcńz1 Ńnln1 fecbzcńlop uJ^l M) feu;eunuo1 !)Jepodso6 nsal)Bz z y1tuepez g^zJolmod

1ą a?ouJ eulu6 . łał9ds. .

'oDamolpueq eMBJd

'o6aMota?pnq npeDPz

:aluJoJ M lc9ou19oazazs M Óu;tu6

zaAd euozpemoJd 9,tq o?otu pu|eunulo1 ełJ€podsob aZ 'puo lmouels ,łelsoupol ,zod n.loqńm 99oMl|zouJ ńulu6 alzpeJ efep (g7 t|o!)Bł BluozpBMoJd nqosods l '6 JN',J1,6 z,n,zC) nłol 966l^LuJoJ elupnlo Oz z fau|eunulol oclepodsoo o eMelsn (qcńuzcńlsŃ n l lspozJd tłcqsfo u] zelo ^^lslolqó l[cBoJłaJ t npods M9łpoJ§o qcńuululD ';[cea.l1a.l l npods M9lpoJgo qcllsfetul :uĄ łt) ryĄsŃn1 t t[cea.l>;e"l 'npods alsalłBz nn l6nlsn qcńcbzcpelłr9 'qcńufńcezlue6.1o 1epou -pe[ qcńuu1 zBJo Mgpeł)ez 'mlslotqólspszd łełbleule6elpod tfcezt;eunuloł o? '!M -9ul BłBMtłonlauzcńzg funln1 op nluelsolupo M ,llcezl|Bunuloł nnoseco.td e6elpod fu9p1 '1elbfeul zBJo Bluelu soJłBz Błl|§alło o6ou|Bunlrjoł Bluolul IfcezŃeluervrul plueuo)op nqosods emelds nłol 6661 ecdt; 6 z M9J}slu!l/! BłBMqcn ,

!

^peu )o}b[B[u ual łBmouof9łun; ezpóq '[elłe[ m faume.ld - oufńcezlue6lo etu.lo; o Ąełrop -ńcep bp§q auo o} ; n1$[eu o6elólead lu.lBlant9§ełM ó!s bte}s ńutul6 Ifcezl;eunu -o1 nsaco.1d.nlluńłt ry1 ,uoue6.1o tuń1 qcńuełrolpbz.lodpod 1elsoupaf qcńuut ze.lo ^^

MgppłłBz 'rvqs.lo1qólspead 'o6e1>;zp9nnefom 1 oOełronnelspod eludols larvrołrpged ;Pe.lptululpe m9ue6.1o qcńrnoue.le1 'qcńnnopo.1eu pBJ :op qcńrvropbzlotuBs MB}sn e!cń? łt elc9fem nlup M qcńcb7aleu 'feuzcl;qnd lcgouzca$zn M9l)alqo qcńmonnlsged elcńqeu secold ezceuzo pluoltlJ efcezl;eunuloy ,elcezlpunuJoł pef fauzcńzl; fu -nllnl )otsoupef uleluervrouoP>lunl z qcńuezbrvtz ńultl6 lBłBlzp uefezpo.1 rlńuu;

,euo|9oJło

e;ufńzńce.ld ! el9lcg o1ńq ulńufńcezlue6.1o ulo>11soupeI ulńuul euulul6 ńuB6.1o zgzd llcuennqns e;uełreuzńzd ryun.lem ńqe '1sa[bzcazl bulolsl ozpJeg łan^płtłcuef ,qcńuqezcyvt9 M9|ec op qcńrvro1.1ods M9uelqo qcrys[elrl z eluepńz.lo1 auleldzeq . 'nluozceuz uńu196ezczs o ze.ldult ófcezlue6.1o eu afcuełrqns . ' qcńnłopods lazsńaemols blc9o use6n qcńcbpóq'>1sltvr -opol l 1ulemĄd 'qcńłtol.tods r qcńuzcńpeuul6 ;eq afceleoldsle eu efcuełrqns . 'qcńuqezcnn? M9|ac op qcńnrropods nngpelqo órvre?lalzp eu e[cuamqns . dnlez eu e[cuemqns . t

'qcńłto1.1ods ngpbańz,d

Gmina może tez sama twozyć własne jednostki na podstawie ań. 17 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 roku - prawo budżetowe - w formie zakładów budżetowych, ośrodków specjalnych i gospodarstw pomocniczych, czyli komunalnych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej. Formy prawa budżetowego są dogodne w sytuacji nierentownych lub niskorentownych usług. Ustawa natomiast nie pozostawia juz mozliwościfunkcjonowania w gospodarce komunalnej pzedsiębiorstw państwowych, które muszą ulec pzekształceniu w jednoosobowe spółki skarbu gminy. Realizując ten zakres działań, związanych z kulturą fizyczną na terenie gminy, napotykamy jednak na szereg trudności. Jednym z istotniejszych czynników hamujących pozytywne procesy w tym zakresie jest nie wyjaśniony stan prawny obiektów sportowych oraz terenów, na których się one znajdują. Większośó z nich jest własnościąSkarbu Państwa lub osób fizycznych. Najpilniejszą jest więc sprawa inwentaryzacji, a następnie komunalizacji tych obiektów, która mogłaby doprowadzić do upoządkowania ich stanu organizacyjno-prawnego. Niestety proces ten przebiega bardzo powoli, lnnym istolnym problemem jest regulacja sposobu przekazywania obiektów ich użytkownikom (najczęściej klubom spońowym). Ta kwestia wymaga również rozstzygnięó prawno-organizacyjnych i pzesądzenia czy obiekty pzekazane będą na zasadach dzieżawy, użytkowania wieczystego czy Ież w zupełnie innej formie. Jednym ze sposobów rozwiązania tej kwestii jesl prywatyzacja usług. Polega on na delegowaniu pzez władze lokalne prawa do świadczenia pewnych zadań z zakresu gospodarki komunalnej na żecz stowazyszeń kultury fizycznĄ, pzedsiębiorstw osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. W przepisach o zamówieniach publicznych określa się zasady zamówień publicznych, które mogą być realizowane w trybie: przetargu nieograniczonego - mogą w nim uczestniczyó wszyscy dostawcy lub

.

. . . .

12

wykonawcy, którzy tego chcą, pżetargu ograniczonego - ofeńy składają jedynie dostawcy i wykonawcy zaproszen i przez zamawiaj ącego, przetargu dwustopniowego; etap pierwszy - dostawcy i wykonawcy składają ofeńy wstępne bez podawania ceny, a zamawiający moze żądać od dostawców i wykonawców określenia parametrów pzedmiotu zamówienia; etap drugi przetarg ograniczony do wybranych oferentów negocjacji z zachowaniem konkurencji - zamawiający negocjuje warunki umowy z odpowiednią liczbą dostawców Iub wykonawców nie mniejszą niż dwóch, zapytania o cenę - zamawiający kieruje pytanie o cenę do co najmniej czterech dostawców lub wykonawców,

et ,(rce ,zod '9l jN ,n ,z6) qcńuzqlqnd qceluelłł9uez o nlol ,66 ! ec/\^Jezc

o

! Blup z Emelsn e[efnln6eg ,

,tłclłsladoJno Lł9BIBJł n|olM M ?n[ bfnzbmoqo 'qc,(uulul6 M9uB6Jo !|oJ lsuolucouJzM ! qc^Mopbzoules qcBlualuMeJdn qcńlóluuvrzoJ ozpJpq Pu óls acb[e.leldo 'qcńu[ńcezluBbJo uemotłcBz ńleulaqcs ąal ńzc o|opoul guqopod ,[eule1o1

1cgouzcelods [ełBc ?9} IBI'qcńuutul6 M9uB6Jo z M9ł -1upózn eluezpbaez; e;ue;gńu nqosods ze.lo feufńceztueD.1o funln1 ńuelutz eąe1 'euełłol1bzcodez Ąepoz ąnf. aąy'qcńufńcezlueO.1o 1 qcńume.ld ueluuazd zc_oldo 'ulol/ńoq uo e6eulńry1 ,l;olvrod e6etqazd ue1 seco.1d Ąelsa;p ,ouzcaluoł fer,łotuo} -sńs lfceuło]sueJl e!§eJło m pe| ńutul6 |aqozczs eu o6aule.l1uoc B|qozczs az tcgou ,b;cgoupbaoules

-1elzpernodpo l ualumeJdn ';[cueladuoł eluBzelea6 l bfceztle.l1 -uocap z teuezbwz [e1 e;u196ezczs 'fełrouepńs tlceulo1sueJl M9saco.1d ulńuzcetu -oł uelłun.lem 9ńq ó;s e[epńłt qcńuleuolfua1 nłgpbaoules lloJ oluolucoulzM ,ńlołt1 [e1 9gopemoum_oJ BzcBJłaad qcńuzc;lqnd m91

-poJ§ łBlzpn nluemosueug o6e.l9p1 /v\ qnl nc3 ooo ot Ąoivt1 ggopemoum_oJ tecblpzc -ellezd p9ouem o gglmgutpz ńzcńlop ń.lgu '(ll,ue) ,,ńuozclue.l6oelu 6letezld lsef oDeuzcl;qnd pluam9lllpz plue|olzpn ulaqŃ1 ulńnnonneppod- e? 'm^oue}s Bme}sn ,,bcłreuo>;ńnn

qceluBmołoJ od eluayngulez e1e1zpn ńcbfeyneuez

qn1 bcmelsop uńupe[ z o11ń1 qó.l fau;olvt z pluem9ulez .

-

9L ,olu}oJł

-nmp ołqn cem B 'o/o ż'ż8o u;tu6 M9}o?pnq z 1sBlllloleu '(qcńuleel qceo9o1;ann łr) Tol'6Z o Ąso.1znn obeu;elluec n}azpnq z upoj9 966t-e66l qce}p| M rue1969 ,o6 -ouleJ}uao n}e?pnq z nngl1epńm n}sojzm odule} etu7e.lńm ecblezs7ńmead'(v,qe) uru6 M9p?pnq z mg4epńivr etuezslólnnz auzaeuz {uezazpop (qceuec qcĄB}s m auozcl) Bu nluozcl|aad od o1 '(qcń1o1z tłceuol|lul nn) qcńupól6arr eulemńunlrg"lod n9o11ann

-zoq qce!9§ouem M buzcńzg ólnln1 eu łng4epńm 99oł|am 9eumg,lod ,lzpołrod

>1eupet l19ep

błsóu qcńlótu1lop qceuola"l M p9łzs ó[ceplq11 eu Uods !bu -zcńzl7 ólnln1 eu qcńuełreuzfrzld M9łpoJ9 n9ózc uteoólunsazd euemoponnods o1ńq /66l n)oJ nł (tlels o6a[ o qcńuep qcńupd azczsef 1e"lq goqc) ołslnnefz euqopo6 ,utzp -ezp qcńuulz M9łpoJ§ |ac ue} Bu eoólunsezd bngouzcaluo) l (n>1o.1 9661, etuzcńls I po) qcńrroivte}spod trglzs ńulul6 zezd uletcólozd łńq ńuemoponłods'gooL n)ol

lvtgl}epńłt nłelzpn >1epeds uolMod ,uBll,Ilz tłcńu}o}sl9BMo}oupo Bu?ou] a;u 'n[el1

nn

^^

;c9

-oł|am olupaJ9 eu cba}ed o} 'ulul6 qoelo?pnq łr łtgl1epńnł qcńl atuazceuz o lzpot]c ,o/oZ' |9el 1. op ó;s Ąńzsfetuulz 966L nłol nn lulu.l6 nn9łtepńnn 7og'; Ąlmoue}s uods buzcńzg ó.lnln1 Bu ńutu6 zazsd auozceuzaad !łpoJ9 966L-e66L tłce}e| M

t

ó.lnlln>1

pu

^ulu6

ąlueu^p tł9! zeJo ilods l.buzlńz11 zaud qo^uozceuzaz)d lvngłpoJg 9§ołlolM

,leuzcĄsŃn}

-ńpłs lol

m

9ńq

zelunn_o"l

qn1

,},e

[eulelnln1 '[aufńcelnpo lc§ou|Błelzp op Buozc!|Bz ecĄs

cółtł a?ou M9)lBp^M nl seu qcńcbfnse.lelu1 99óz3 ,d1

qcfurt

-opods po euzcĄsŃn1 'qcńufńceoJłeJ po au|Blniln) lł}ep^M 9ńzctue.l6zo.1 >1ef qn1 'bu -zcńzg ólnln1 ńzc ófcelnpe eu nng>liepńm op HpoJg euełrołłepńrrngńzci.pz ltc ólpem1 ,du

qcńuzcelods bntrsn alezpos auz9J Bu !ue)}epńm ńzpórulod ócluelO 9bu6ńzpzol bufńzńcald 9tzpemo.1dezd lsel oupnJ} opózc 'Buuoapozd e1.1epodso6 l ełńłsŃnł 'euzcńzg eJnilnł 'BJnilnł 'epłolpz BuoJqco 'elpnngo łe[ qcłet '[eule1o1 lcgouzcelods elp qcńu;euelellalu Dntrsn qcńmonneppod tłc!ł}sńzsm ófcezllea.l ez bfeperrnodpo ńuru.l6 ,lulBpesez g19 zezd 1eupaf ?pmoluod ;ulĄófńzd z elupoOz Uods lbuzcńzll ólnln1 eu !ł}epńłr otÓlqo bz||euy ,ulul6 dn.l6 t >1ef 'itrtppgmefom n[o:1ezd nn 1el ulul6 nłg4epń,rn aluemoclu?_oJz alael B 'qcem}zp9łnefonn qcńu196ezczsod m ulul6 ó>lgńceds 'epls[e;nn ,ultu6 t]ce}a?pnq m buzcńzg ; eplsfayur-o1sfalul 'allsfelr.u eu u;tl6 pzpod ouotupól6zn1 ólnln1 Bu M9)poJ9 e|uazcvuzead t o9o11enł uBltlz elcuepuel '/ńgł}epńm ólnyrup 'qcńrnosueu1 MgłpoJ9 99oł|olm ouemozleueezd n;uenłoce.ldo tuńzsztuod p1

ftH.flfiil,fl},ł..,..El (emezslely1l^^y)

eMlsBd euer!

Tabela 1. Wydatki budzetowe gmin na kulturę fizyczną ispoń w latach 1993-1997 w milionach złotych (ogółem w Polsce)

Rok

Wyszczególnienie 1)

2|

Wydatki w wielkościach nominalnych Dynamika wydatków w cenach stalych, rok poorzedni 100 =

,l993

1994

1995

1996

1997

120,0

189,5

263,9

374,6

609,2

114,7

123,0

108,6

1

19.8

144.8

Źródło: Dane GUS, obliczenia własne

\A/yraźny jest więc

w latach dziewięćdziesiątych wzrost udziafu gmin w finansowaniu tej dziedziny życia społecznego. Zgodnie zzałożeniem, ze usługi powinny być finansowane i zaządzane, tam gdzie są świadczone - widoczne jest pzesunięcie siły cięzkości odpowiedzialności finansowej i mateńalnej za kulturę fizyczną na szczebel gminy. W gminach poszczególnych wojewódżw wydatki na kulturę fizycznąstanowią od 0,6o/" do 2,9o/o ogółu wydatków gmin. Na poziomie 0,6 % wydatków budżetowych pzeznaczały na kulturę fizyczną gminy województwa warszawskiego w roku 1994, a prawie 3% swoich wydatków gminf województwa skierniewickiego w roku 1995. Różnice w poziomie wydatków na kulturę fizycznądotyczą nie tylko ważnej roli tych wydatków w budzetach gmin poszczególnych województw, ale także zmian zachodzących w tej dziedzinie. Udział wydatków na kulturę flzyczną w poszczególnych latach okesu 1993-1996 nie wykazuje (w poszczególnych województwach) §ałej tendencji rosnącej ani malejącej, ale zmienia się raz w górę raz w dół. Największe wahania odnotowaó mozna w 11 województwach. Listę tych wojewódźw oraz ich wydatki na kulturę flzycznąi spoń przedstawia tabela nr 2. Tabela 2. Udział wydatków na kulturę fizycznąi spoń w gminach województw, w których zmiany udziału wydatków na ten cel w poszczególnych latach stanowią 0,7 punktu procentowego lub więcej Województwo

bielskie bydgoskie ciechanowskie kaliskie kieleckie

koszalińskie opolskie piotrkowskie

poznańskie skierniewickie toruńskie

Udział wydatków na kulturę fizyczną i spoń w wydatkach gmin (w %) 1 993 1994 1995 1996 1,2 1,8

2,9

2,6

1,4

1,4

1,1

1,1

1,1

1,4 1,8 1,4 1,1

o,7

2,o 1,8 2,1 1,9 1,9

2,4

1,3

2,o 2,5 1,6

2,6

2,o

1,7 1,7

z,c

2,2 2,9

1.3

1,4

Zródło: Budzety gmin w latach 1993-1996, GUS Warszawa 1997

16

1,7 1,4 1,9

1,8 1,1

1,4 1,8 1,0 1,3 1,7 1,0

r

6t olupeJ§ łz 000 t, op łz z po) tłc^ut^c^}seMul M9ł}ep^M aluBMoclu?gJz }sof ozsłÓlM ozczsar,O0L:l 1fc.lodold m óls efnlepsł lo?np ozpJeq 1sef ecr,lelzsolu] eu ńulr"u6 npoqoop nngutolzod olupmocluz9Jz ,omo)slmoJpzn 'ouzcńisŃn1 ńulr-u6 'BMołBl) 'Blueuzod 'ńrurezslepl }selu łgłom ńulul6 'l[ce.leLuo;6e qcń7np pBł)s M ecbzpoqcnlt ńuIul6 bs azsle6oq[e1,,; ,etuetulz e6e;n olu Ęue)zso!u eu M9pol,łcop ;c9o1osńnn ulepólbzm pod ultu6 Bfcńzod qcńlbtselzp9ólnnelzp t1cele| M ,omo)pedńzld 99op tlluuńzc Ąe.l6epo ó;ol b7np B 'lB| o|oIM zezld etrelsoz euewołelzs>ln ńultu6 Bu|Bua} -eu Blcńzod oaalul [eunn_o16 M e|e 'Iulepoqcop lef e ńulttlD zpelm btcgoulepodsoD l blcgoupelez ńzpótutod 1goula|ez eunrred cólm efelupl ,ulaluolu] eluemo.1epods -o6 t qcńulełol M9łtBpod z qcńcbfelelzp btc9omopoqcop

mgpoqcop Bluem!łsńzod luelcgom||4oul €?łBt B 'u;lu 'ultu0 łtgc9e)zsalul - tlelennńqo ruemlce6oq z l blc9o11

,ulu.l0

łtgla7pnq BluozJom} ltrleppsez ultu6 łrgpoqcop 9§ołosńtvt bz,btłł e1 ńpese7 tulńcblnzbtnnoqo auemopołrods ntudols ulńuzceuz m pef oo 'ouemocluz9Jz Japeu bs qceululD ! qceĄzp9malom qcńu196azczsod nn m9>11epńnł elniłnJls lłe['ulolzod ,óls B|ue|ulz pods l buzcńzl7 ó.ln}|n) eu ulul6 /ńgł}Bp ouM_oJBz 1eupef elu9ozcoumgu -ńm

elnpnlls l )B[ sal|Bz oumgJez 'qce}łund qctupaz.ldod M ouo|§oJłpod ^/\9łłPpń/\Ą

1e1

nuolzod oluPMoclulqz,8,e ,d1l

qcńłtos

-Bu ze.ldull 'qcĄso.1op l ń7ezpoltu 'loolzp nluńzcodńłr 'tfceellel ńultl6 zaz.ld eu salłpz łseltllo}Bu óls ezezsod 'ńulul6 M9łpoJ9 az eue|lspz bs nludop M lauzcńzll funln1 ullsoupel l '>1ef eluezsńz:ennols ouM9JEZ -pmosueuu

u-lńzsfelutll zploc

6usełM pluozcllqo

'sno

aupp 'ź66|, snc ńuzcńłsń}p}s

łluzcog :ołp9l7

^JnlInł etuazsńzleirłols e11

b;elsozod ep

n'9e

9'Zl

0'19

966l

9'ze

1,66l

9'Lz

l'0l l

9'99

v,a9

9§ouIBłplzp

^^

6'!

louzc^zu

yo in

aos|od

1

l66l

l€uzc^Z|J

łoH

ńln}|nł efcn}Ąsut BN

itłollepńm 1elzp6

eluazceuzazld qcl 6n;pełt pods

etuetu196azczsńry1

buzcńzg ólnlln1

J"i'HTfi],i$iff'"ffifijŚ .,

p|aqel

,, ,,,99ou !loqB} M ouolmB}spezd aluelmelsoz o} efn"lpn11 -'ełągp blepozod" eu mgl1epńM nłBlzpn }solzm pef 'bfcuapuel qcń}blsalzp9ólnł -olzp qce}B| ivt Óls bcb[ezceuzez e;u7e.lńłt a;ezpod uJ^} M ,(g9oulełelzp błBisozod eu l feuzcńzl; Ńnlln1 etuezsńz,lennols pu 'lauzcńzll funln1 afcniltsul eu rytrepńnn o lzpoqc) M_ołnill 6m 1elzpod qct alnzeln ulul6 rylepńnn eu eluazllods auualupo

LL ,

(1ulńu tńcńlsomu l ul Bl}e pńnł z !

'(6nlsn

u ezel) enrrołlb

l M9łBlJo}Bu]

fe u"r

l>11e

pńm

dnlez eu lłpoJ9

bfnulfaqo 1c9ozslórm fauełłopńcepz nn qcńmola?pnq >1alsoupaf |łłepńm e 'Ąolzs ulI1lsńzsm epez.ld e;ulul6 m bs tutńłno}azpnq ;ue>lpoupel) 6nlsn l MgłBlJoleul dnlez l eluezpo.16euńm eu uleletzpod z qcńmolezpnq łg}soupof ecb7atq lłtepńm '(eluleulńsleu %9 op elueco.1d Błulełnpo) pods l,buzcńz1.1ólnlln1 eu M9ł -}Bpńłt bu;eu;ulul b;moue}s oJg}ł 'qcńuzcńzg q9so zcozJ Bu pluozcpplm9 99ózc '(nn_o11epńm fezpo"l ńuolge"ryo Bu luoluazc

-euzaad z eu;efceds !łpoJ9 euo;alzpńłr o} amolec ezsnpunJ 'lfcealle.l l npods qoelpoJ§o 'pmnoJpz l.|ce)poJgo 'lłcBlołzspoz.ld'qce1o1zs ńz.ld ouozJoM} 9ńq b6 -otll ozclucotuod emplepodsoD e;lsfelu 'euu;tu6 'l[cee.l1e.l l npods lłpoJ9o ul!ł -pńzsm epaad bs lulńnłoia?pnq lulepełłez fauzcńzg funi|nł alulzpa|zp nł) eulefc -eds gpol9 zBJo omołazpnq lł}soupef ezclucoulod ełnp.lepodso6 'ełro}a?pnq ńpellez ,[ ńulo1 [al. ńalbfnulfaqo lemolaąpnqezod t1.1epodso6 ecbzcńlop oueo ,qcńnnolec ńzsnpun; l lennole7pnqezod l1.1epodso6 e|p etcetop tuńt m 'efce}op :Bu llołBlzpod z ulńlłolazpnq olzpBłłnM ,@fcellińse;ł sno zaadb|bt(zld z elupo6z) tłcBp Ąelsoz ouolmelspozJd uods 1buzcLzy ólnln1 Bu ulttl6 ł}Bp^M

-eiln

L|c9Mp m

e!uozceuzaztd

l.

,3,e farvrole7pnq llopłu^spp 6nłpom rngłłpp^M pJnłłnJłs ,nluozcuołpz

qcl od bfeleu 'busoJ Hlepńm - aIcńlsamut tzpenno.1d 1 afnulfepod eululD ńpe ,tlcĄsemul trlosalłez 9ńzcewnlpfun eu7ot"u o} elueqem 'efepńłt ó;s 1ep ,qoełe| qcńup6ezczsod łłnn9>11epńłn alu.lolzod M ueluz p!}somł pef u.laluelupeDez uńuu1 ,utut6 qez.l1od llqc.le.lalq M n9oulBłBlzp fel t6ue.l nlua?luqo o o?oul ąalgńzc -pBlM§ uods lbuzcńzg ó.lnlln>1 eu rrgł}epńłr o6emolueco.1d ąelzpn eluazsfatuu.lz uttu6 mgte?pnq

!cgoł|a!/ń u.lolsoJzm ulńu190o gńzceulnlfiłt eu?ou] 'ulul6 nn9>11epńm oOełroluac -o.1d nlezpn n>lpeds u.lńusazcourvrgl Az'd'qcńupó;6zmzaq q9ep§ołlolm M }soJzM 'ófca;npa eu ultu6 łng4epńłt uo}soJzm '9ppbs Bu?oul łBI ?^q ńuennoponltods n1o.1 966l. M łrppgnnefom ;cg^ozslóptr nbuzc(zg ó.lnln1 eu mg4epńm nłezpn 1epeds 'o6aule.l1uac n}o?pnq z mgllepńm 71u ezslólm elńq nlso.1zlł o6e1 e>;luleuńp ebuzcńzg ó.lnlln1 eu ulul6 rylepńnł Ąso.1zlrt 966L-t66|. qcele| M :lłso|uM acblndó}sBu BMnsBu t|cetel qcńu19Oezczsod rvr uIul6 łtgłtepńm lc9 -ołEc qcemppgmefonł qcńu196ezczsod M MgłpoJ§ nłBlzpn buzcńzll ó.lnlln1 Bu zBJo ,mppgnnafołt nn ulut6 Mg}g?pnq z m9>11epńm !c§o)|alm Bzl|BuV 9t zB t|celo?pnq M 1eupa[ óls trńzsfeluuzbuzcńzls ó.lnlln1 eu mgl1epńnn łBlzpn 966 ! nłoJ m alu;966 ,(eucrnetu.lells ńzc glłsMouBt]oe;c ,du łe} luellepńrrn ;ul>|slu óls qcńcbfnz

-fueye.leqc qcĄ t 1ef '(at>lslodo 'et>lsgeuzod ,du) łtg>lpol§ o?np omołunso}s |ac uo} eu e;91>1 't]ce/vuzp9mefoivr rn ouM_oJBz buzcńzy ó.lnlln1 eu mgl1epńłt Ąezceuzezd nn qcńyernez z B)luńłr łer

łBlzpn łe6e|pod uJousltl'lz tuńulols1 'qcńuep tlaqel lal

Dodatkowo uzyskano informacje o wydatkach budzetów gmin wg ich przeznaczenia (tytułów), tj, z podziałem na instytucje kultury fizycznej, stowazyszenia kultury fizycznej i pozostałe. Dane zarówno w pierwszym (budżetowym), jak i w drugim (wg przeznaczenia) podziale wydatków obejmują dane w układzie województw i gmin za rok1997,

Poddano wstępnej analizie dane dotyczące struktury wydatków gmin w układzie wojewódzkim. Charakterystyczne dla tej struktury w obu podziałach jesl duże zrÓżnicowanie rozwiązań, Szukając prawidłowości można wskazać następujące relacje pomiędzy strukturą wydatków a charakterem gminy: - gminy miejskie przeznaczĄą przede wszystkim środkina dotacje dla gospodarki pozabudzetowej (ośrodki sportu i rekreacji), - w gminach miejsko-wiejskich dominują wydatki majątkowe, w tym głównie inwestycyjne (ponad 50% ogółu wydatków), - w gminach wiejskich główna częśówydatków jest przeznaczona na wydatki

biezące jednostek budzetowych (szkół). W województwach, w których wydatki na kulturę flzyczną są największę, duży lub nawet dominujący jest udział wydatków inwestycyjnych 26,4o/" w województwie katowickim, 62,6% w warszawskim i 83,3% w legnickim. Odpowiednio, w województwach pueznaczĄących najmniej środków na kulturę fzycznądominująwydatki bieżące: pzykładowo w wojewódźwie ostrołęckim 90,1% wydatków to wydatki biezące, w województwie sieradzkim 89,7%, chełmskim 96% i przemysktm 66,2%.

Przeznaczenie biezących wydatków gmin różni się w zależnościod rodzajów gmin (tabe|a nr 3). Świadczenia na rzecz osób fizycznych jedynie w gminach miejskich odgrywają pewną rolę (5,1% wydatków). Dominują natomiast dotacje (gminy mielskie i miejsko-wiejskie) bądźwydatki bieżące jednostek budżetowych (gminy

wiejskie). W pozycji ,,dotacje" równiez występują istotne różnice pomiędzy rodzajami gmin. W gminach miejskich dotacje pżeznaczone są głównie dla gospodarki pozabudzetowej i funduszy celowych, w gminach miejsko-wiejskich na ten cel pżeznacza się jedynie połowę dotacji, a w gminach wiejskich jedną trzecią. Tabela 3. StruKura biezących wydatków gmin na kulturę fizycznąwedług rodzajów gmin w roku 1997

\'.","gólnienie Rodzaje o.}--_

Udzia} wydatków

biezących

w wydatkach

Dotacje

ogółem

ooólem polska GminV mieiskie Gminv mieisko-wieiskie Gminv wieiskie Zródło: Dane GUS, obliczenia własne

18

StruKura procentowa wydatków bieżących

58,0 64,0 49,3 69,3

39.6 46,z 30,7 19.2

Wvdatki oqółem = 100 Wydatki biezące

swiadczenia na rzecz osób fizvcznvch 0,7 5"1

o,7

,,

jednostek

hl

lrlżptowvćh 17,7 12.7 17,9

47,9

rocznie na mieszkańca). ważne jest przy tym, że pozycja gmin w kategoriach ich bogactwa lub biedy nie zmienia się, mimo stosowania rozwiązań finansowych, takich jak zróżnicowane wielkości dotacji. Gmina Kleszczów jest najbogatsza puez cały okres lat dziewięódziesiątych, a gminy biedne, głównie wiejskie, województw

krośnieńskiego, nowosądeckiego, ostrołęckiego, bialskiego mają nadal bardzo niskie dochody.

Zróżnicowanie poziomu wydatków na kulturę fizyczną pzejawia się zarówno w pzekroju województw jak i gmin. W układzie wojewódzkim - 3 województwa: katowickie, warszawskie ilegnickie wydały z budżetów gmin łącznie 31,1% ogółu wydatków gmin w kraju na ten cel, Przy czym dominacja województwa katowickiego i warszawskiego w wydatkach na kulturę flzycznąutrzymuje się od wielu lat. W roku 1988 województwo katowickie i warszawskie dysponowały łącznie ponad 20"/" całościśrodków na kulturę w krajus. W przypadku gmin kolejnych pod względem wielkościnakładów przeznaczonych na kulturę fizyczną, sytuacja nie jest takjednoznaczna, gdyż u\ega częstym i róznym zmianom. W roku 1997 siedem województw wydatkowało ko\ejne 22,40/" ogółu środków. Były to województwa: - poznańskie 23,0 mln zł - wrocławskie 20,3 mln zł - opolskie 19,8 mln zł - kaliskie 16,5 mln zł - bielskie 15,0 mln zł - nowosądeliepńłr łpzpn 1saf ńzslótłt zeJoc M9łlepńnn npo.1znn ó.le;u-r p1 ,[ąuzcńzg funln1 eluazsńaenn -ols Bu 7pbq 'ePĄsoMul eu zŃq a[bfezceuzazld nngllepńm etulotzod wńzsztu ńztd :nngllepńłt b.lnqn.lp óls b;u49l M9łpoJ§ !c§o)|em^ po l39ou?e|Bz M al epely1 ,1.1ods 1buzc(zg ólnln1 eu qceł}epńnł qcqosńnł o u;u6 etdn.l6 M ołe}s eu óls acbfnuńz.l1n Blseltll a?np 'Mlzpgmefonn ac!|o}s o1 'efcńlsamutblnutuop elu qcŃ9p nn'el'fecólmfeu qcńcbfep{lł u;ul6 p9l9lir a;u1969 ,ecmo}By 'M9)BJy :ao!M!lc 'ullqnl 'oc|aly 'łcołd 'rys;odol;al6 M9zoc :qceululO rn uurylsńzsm epaad pe[ 1e1 ,qcńnnolezpnq łols -oupe[ ;4epńnł blnululop qce>lpedńzd nłllłM ,e[ce}op eu elułr916 HpoJ9 blezceuz -azld - %0e op eluleulńsleul auo bfeOóls qn; eĘńpennu! Bu M9ł}Bpńm e196o m eul alu qcfugq łł- '(łrgl1epńnn eznyn.4s [eue^^oclu79nfa7prcq o) ńulul6 głB}sozod ó.lnln1 Bu lłpoJ9 ezslólnn ,Btłzcńzg

-feu qcńcbtepńłr utul6 eluo:6 m (lfcńpemul lfcezl;ee.l sezc eu) onnonglead lezcB.l óls Ęeleuz e1 ńuttu6 o7 'łłpleu o1 efnzelsM ,tłcepotłcop t]cl)slu o l qcrysfenł-o>1sfelul ulu6 qcypńzsnł ńzcńlop pl 9§oMołplMBJd ,Mgłpolg qcńuemol1epńnn ónnopd peuod óls ezceuzaz.ld efcń1semul Bu ulu.l§ qcĄ z 8z M ,epl(isomul Bu uns łelzpn ńuzceuz pe I buzcńzg ó.ln11 n1 E u M9)poJ§ [ecó ;m[e u qcńcbfezc euzez.ld u tu6 m9l1epńłr buzcńls -Ńeue.leqc bqceg ,łz L'6gg uapoqcop z uńzso1o.ty eulu6 ńzc'lz 1g9 rc9o1osńm łr qcńzsfetupelqfeu ńdn.l6 op Bcuelzselu pu ulapoqcop z eu;ul6 ecs1o6 nł łcnqoły 1e[ ,(ery;auvrelu pel aluazco.ryez.ld n1 l ele 'o6eu }gmpu 9ńzrłlez Buzoul u!tu6 z al9D|olN -zoało}s emppgmefonn ńulul6 btłrouep łep[ńnł) łz o00l ezcellaad olu ecuełzsoll,u eu p9t|cop qceuluD qcĄepozod M,łz Lr1l. - ullłclu6a; ,fonn M eupnH eutulb eu.l ecup)zsaluJ Bu pgtł9op ńzslótmfe1 ,qcĄepozod po ezsleboq bs etu buzc(zl7 ó.lnln>; Bu M9łpoJ9 [ecó;łr[eu b[epńnn e.lgp 'ńutulg ,tuplc;u6e1 ,fołr m Bupng - ełsleFn eulu.l6 eupaf ze.lo (ul;1sgeuzod ,fom nn DluJoqo eulr,u6 'ull)smot|co}sózc ,fom M łcnqoły eulu.l6 'ul!łs!|pł,[om m uńzso1o,1y eutul6 'aucrv\o}eł ,[orn 'eclzpelzo-acmoqcazc eululD 'aus/ńełcoJm ,fortł 'ńu;o6 6azg eutu6) epls[elłr-o1sfalul ńulu6 o} ulr.u6 9 eluńp -ep ,(łrglpedńad lz) rrrrppgmelołł ocllols - eplsfeIul ńulul6 o} luełlepńm lulńzs7ńłr -feu ó;s qcńcbfnzfueueJBl|c u;ul0 eivropd ameJd ,oL p o1ńq qcrye1 ulul6 ulu;cyrłole1 eIłrppgrvrelorvr łvr e 'qcńlołz u|ul 7 peuod acbfepńnlr ńulul6 g od Ąelul eplclu6a; l afis9ll -ezso) 'auzceło}s ennppgnnafonn 'ennp od t]cBmlzpg/ńafonn npólmetzp M ,alulul6 lełet l

,qceMizpgMoforrn qcea1 npezpńz1 leupel od o1ńq łłppginefoivr (97) ogozs>lÓ!^n M ivt óls Ąervropfeuz etuzco.1 M9uol|lu, qcgmp fozńłrod ecblnlppŃrn ńurrl6 eru1966 ,olelzpzoJpod tuńudópeu eluElsoz ouolm9uo 'alu ^^ -1u6 [a1 nbuzcńzy ólnln1 eu nłgl1ep{m auazceuzaAd ,M9cuełzselu óqzct1 n[e.l1m bzs>lómnfeu Bu,t uJn4ua3 Bu|tuo ,qcń1o1z ulttl 9'9, uods l buzcńzl7 ólnln1 Bu nl ouep -ńm zool nłol M ,ulnJluac-emez§leM Bultu6 efnu.lfez ecsfalu.l ezsłueld qcellepńłn ulrl z peuod qcńcbfepńlł) ulul6 eluezcz§oluJzou

qcńzslótłtfeu o u;u6 p9J9M

,(trz

N 9 6 ai

o

a,

arE o

c @ o 6

ś,=

o

Eqą.!9 §.F

N

o

N

lo

N

(o

o}Eń

o_ j

!>

}

śEq ia=

9..

o

6.o.i c oĘ

,=

=;i

io

}

o

o)

o

f

U

}

o')

o

}

Eo

ą a

E

1 eu M9łpoJ§ etuezceuzezld aluBMozl|eueezld I (bnnotcgoupnlbllueuńp ,du) tue>lluuńzc ltuńuut olulen}uoma l (als[eyvr 'als[elu) uelezpo; 'mgllepfu,r bLnpn.l1s 1 ueuozod 'Bcuełzsoltu Bu /ńgpot]cop ueulotzod óls qcńcblu4gl - ulul6 qcńuelqńm ńzl;eule op eIuennodń$m có;łt óts efepńnn omo|oc ,tłclu}e}so qcńl uńnnosueu!J tlloluoz/e;godn wńulelńnz aryslar,ł l eryslervr-o1slatul 'eqslelu.l ńulul6 eu e;elzpod m eluot6el ł* IauzcAz oz zolum9J e;e 'uttu6 M9}a?pnq M9pot|cop lcgo) -l1

Ńnln1

lfcńpe.l1 ! e!uezcpuz

,ńcólsń}

-osńm Eluemoclu?gn az lcgózc od o1 e>lluńln 69 op ńcólsń1 67 po qcec -lue.lo,tn lłpoJ9 uods tbuzcńzg Ólnlln1 eu afepńm - ult"u6 otg ,ło - lecólnnleu e 'uttu6 69 ,1o ńuol1tttl emp lezńłnod 'ulul6 0rz ,ło uods lbuzcńzll ó.lnln>1 eu afep -ńrvr eluzco.1 qcńiolz ńc3tsńl o azslólm azczsa{ oo ,oluzco.1 tłcń}ołz ulu.| 9'9r-0 9 ,%8'6 eluńpef mpp9nnel łsef eluełroc 7gJz ulru6 qcńu19Dazczsod qce[o.1>1ezd M -orvr qcńzslalupetqfeu 9t e'(/66t z euep) uliu6 nle4pnq z |sc ua} Bu l,łgllepńm n196o 7ogg peuod uods lbuzcńzll ólnlln1 eublpzceuzezld (el1olu6al l olłs^^Bzs -JBlł 'oulclmole1) emppgmefom g olłopellńzd - ulńule>1o1 t tuńuleuolOe: n[o:1 -ead łr [!!ulo|o|olm olzpeiln m óts efnuńz}n o} eluemocluzg.17 ,nng>1iepńm nu -o;zod oluemoclu?9"lz }sg[ o?np ozpJeq |BpBu ue|ulz qcńułłń/zod qcńl oultuod ,

lauzc

ńzl1 fu

n

11

n>1

eluozs

-ńz.lervrols 1fauzcńzg funlln1 efcn$pul Eu /ń9łpoJ§ łezpn efeleu.l - ljBłelzp Me}s -ez ńuBnłoc|ulgJz felzpleq ze.loc bfnulfeqo ]-lods 1buzcńzg ólnln1 eu pllepńnn ,łazco}selttl qcńuleuofculmold 'qcĄe[! l a|B 'M9)poJ9o qcń7np o11Ą etu ńzcń}op e7 'fetzp.leq uń1 'ulńułr{fizod ozp:eq ulal>1slłtefz 1sef oc 'utulO qcellepńnn nn

tfcńlsemul łElzpn (zool. I 9661. tłcEle| łr elu196ezczs) elselznn eIuzcńleuepń5 . llcńlsennul l M9luotllol eluBnnńu -o)op 99omrpou bfep - łapq7 qcńuul z ltlle)poJ§ euolqednzn - ou}o}s! e;u196 -azlzs oc e 'fauzcńzg Ńnln1 ulzpolzp qcńu79i oluellsez eu bfelerrzod ele '(mo1 -1epńnn ry96o o1o6'7 op %9'0 po t|cecluel6 m óls bzczselul) mg>l1epńłł;cgózc fau -lo}s! alzpmeldłt blłroue}s elu u!ul6 M9}o?pnq z o|€c e} Bu ouezceuzaad lłpoJg . ,qceulu6 eu emńzcods nludols t"uńzs>lólnn zpJoc M lfcea.l1 -aJ [!lol qcńułtńye t nuods eluemłe.ldn op M_ołunle^^ pluozlo^^l l nsezc o6aulonn etuezpóds o6gum^ue u1.1o; qcńuzgJ B!uemozlue6lo ';Peella.l 'ń4elzpolul ! loolzp npods ttltllsńzsrur apaad ulń1 m lauzcńzl7 funlln1 BluBmosueug 1c9o17óo etrt5 . ,

,elcńzodold

r

llsoluM ecbfndÓlseu BMnsBu uods lbuzcńzy Ólnln1 eu u;ul6 łtgllepńrtł Bzl|BuV

efcńzodord

!

!łso!u^^

,r,8

,qcńufńceellal M9ugJe} elue7esodńtvt I elueulńa}n 'qcńmolemoJ lazolc9 eluezceuzńm ; ómopnq 'qcełołzsm qcńuzcńlseuul§ ;es Ąuoula.l

6ć

No93u nllsalel z g69 09,

qcńuep qcńuemo>1t;qndatu alnnelspod eu ausełM aluemoce.ldg :o1pgl7

e6vvL

:ujarzeU /

aultnł,(c t1l9d5

l69

bzclepodso6 99oulelelżp ecbzpemo.1d euzcńzg ńqosg

9809

?ol

efcepun3

,o ,o

aulńc>le l119dg

0e Lge

:

z

0el

v

t>119dg

eulńcBzIue6lo rllsoupet €MomlsyBd o6euptlo1ńrc1

ua1969

ńulut6 99ouse61

9pn 0989

9?n

npbzloules eulńcezIuB6lo t>lisoupaf l ełrlslotqótspezl6 etuezsńzlervro15

/66 t

ńuro, Jeu196az"."

un,o",J'j'[?j.'"ill"T$ć"i*iff'i';f,'ii;iffl[:§'ffrT":J1#:f

.8

elaqpl

,ózlleue błropDezczs qcl ou

-otłreppead lezluod ,8 e|gqel elnłelspez,ld ńultu6 blc9ouseyrł qcńcbpóq 1elsoupef ulatuatupól6zwn z 'qcńume.ld u1.1o1 6nlpełr fauzcńzg funln1 alulzpelzp m qcńcbfe1 -elzp qcńu[ńceztue6.1o r*g1olupod óqzc1 ,|auzl(zg funln>1 qcńufńceztue6.1o 1apou -paf qcqlsńzsm 70|'t olmpo|Bz euo bynouep ,@;cgouletzpetłrodpo buozctue.l6o z) ,o,o z 1algds lłceJa}zc zelo [eu[ńc>;e l19ds leupel olpeuod e 'rurplotqólspez.ld qclle1 9rż lule|slclc9eł/ń bs ńulul9 ,u;ul6 op %ooL M b7eleu - oDeuleuolfue1 npbaoues e4s.lo1qó;spaad - qc!u z [aupa[ u;lsoupef o11Ą ele 'qcńume.ld t]ceulJo1 nllll§o ^^ euo bfndópńm e? 'ouozpJalm}s zneue l leppq qc{uozpemoldead nltuńnn M ,lłlsou -paf erye1 e6n vL Ąńq euełrolpefalez aos|od M nłoJ Z66t M ,aluttu6 łłfeuzcńz -t; Ńnlln1 qcńu[ńcezlueDlo 1epoupaf qcł(upo.1oulgJ eqza| pef łrg>;un.lełr qcń1 ;[c -ezl|pal ntudop o qcńcb[nu.loJul /ń9łlu7ełsm oz uńupap ,/ń9cuBłzsaluJ lłcl femoqc -n"l ;c9oułtńuB Blp D|unJeM emomeppod qcńcbfelułradez ulul6 ńqzcr1 elru7elsrvr o6ełvroluecold alue;9al1o nlac eu bfeu trgdsez zseu zazld alótpod eluepeg

fiHiHffi.lilX i# (enłezslep136y) oł9^Z elue|or

P

rzeds

ię

bio rstwa i

jednostki organizacyjne sam orządu terytorialnego

Są to - jak powiedziano wyżej - jedyne jednostki organizacyjne działające w dziedzinie kultury tizycznĄ, Kóre w 1aO o/o są własnościągminy. Należą do nich pzede

wszystkim róznego rodzaju ośrodki spońu i rekreacji: gminne, miejskie lub wiejskie, lecz takźe młodzieżowe domy kultury, które świadcząmiędzy innymi usługi w zakresie kultury fizycznej nalzecz społecznościlokalnej. Okazuje się, że własne jednostki organizacyjne kultury fizycznej posiadają głównie gminy miejskie i miejsko-wiejskie, a ażw 83,9% gmin wiejskich nie ma takich jednostek. Zestawienie gmin ze względtl na liczbę własnych jednostek organizacyjnych pzedstawia tabela 9, Tabela 9, Zróżnicowanie gmin pod względem liczby własnych jednostek organizacyjnych kultury fizyczne1 Liczba jednostek organizacyjnych W gminie

Klasy gmin miejskie

Liczba

Liczba

liczba

liczba

razem

Wiejskie

miejsko-wiejskie

69

21,7%

44Ą

78,3%

1576

98,3%

2089

83,9%

189

59,4"L

117

20,6"/"

28

1,7%

334

13,4y"

2 jednostki

35

11,0Y"

E

op%

o,o"h

40

1.6%

3 jednostki

13

4,1%

0,2Y"

O,a"/"

14

0,6V"

4 jednostki

8

2,5"/o

0,o%

o,o%

R

a,3Y"

5 i więcej jednostek

4

1,3%

o,o"k

o,o"h

Ą

0,2Y"

Razem

318

100,0%

100,0%

2489

100,0%

zadnej jednostki 1

jednostka

1

5b/

100,0%

1

604

Zródło: opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych GUS.

Najwięcej własnych jednostek miała miejska gmina Zabrze, która była właścicielem 7 takich organizacji, Bydgoszcz miła ich 6, a właścicielem5 jednostek były dwie miejskie gminy (dzielnice): Warszawa- tMokotów oraz Kraków-Śródmieście,

Spółki z oEraniczoną odpowiedzialnością Zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej z2a grudnia 1996 roku (Dz. U, z 97r., Nr 9, poz, 43) rada gminy ma mozliwośc wyboru formy i sposobu prowadzenia przedsiębiorstw, zakładów oraz innych jednostek organizacyjnych, świadczących usługi w zakresie spońu, rekreacji i turystyki (w tym: miejskich ośrodków spońu i rekreacji, gminnych ośrodków sportu i rekreacji oraz miejskich przedsiębiorstw turystycznych). Jedną z możliwościprowadzenia takiej jednostki są spółki prawa handlowego, w tym spółki kapitałowe: spółka z o. o. oraz spółka akcyjna.

30

le ,u]lłclMol

-pł glmlzpgmefołt ivr Bupzsl/\| - eulu,l6 elsfelrur elńq feuzcńz1 Ńnln1 nsaJłBz z bufńc ->1e ó;pds bcb[epe;sod ocs|od łt buttuD buńpef a? '}łBJ nl lsef uńcbfnselalu1 ,ńurrl0 b;c9ouselm elńq eulńcle elpds eupof o)|ńt o6e1 7 ,qcńume.ld mglorupod ndĄ o6a1 ,o ,o z >1elgds zlu oz acslod m feuzcńz1 funln>1 alutzpolzp M ołBłelzp nłoJ /66 L M Bzsfetuu ololm o Bef qcńufńc>le >1elgds eqzc;; pb15 ,l1slalcń7o1ez trelde1 ńzszńnn pel nluepppez qclńad ńupóqzetu ulylsńzsnt epead 'euemo>1l1dulo1s fezp"leq 1eupetbs 1epds

ndń1 o6e1 Blueaom} DlunJBM

,Puzcńzl7 funln>1 a|salłpz nn 6nlsn eluazcpplm§

n|ac /ń ńulul6 zazJd ńuozJom} ?alum9J 9ńq e7oul qcńlłolelde1 1elgds dĄ ue1 aufńc>le

Noo38 nllselal 6avz

z

snO

!łł9ds

qcńuBp qcńuemo1l1qndetu et,lłelspod pu auspłM atuełtoceldg :o1pgl7

,09l

L99

818

b

6

9

9

e

z

L

L

9v

jziz uezeU

?L

9

9e

e!łs[elu.t ńultuo

eys[e;irł-o1s[elul ńulu.lg

atlslelłł ńuttu5

89Z

899

bb9 l

utul6 ,o,o

esey

,o,o

ulezeU z 1epds fac3lłt t g

,o ,o

,o ,o ,o ,o ,o ,o ,o ,o

,o ,o

z l11ods 7 z l119ds 6

z

l>11ods

I BIoqBt etnlreppaz.ld

taule>1o1

7

z e1l9ds ;

z t1lods [eupe7 atutul6

ltn

z 1elgds eqzct1

z 1el9ds qcńuselłn ńqzct1 Llapól6zlrr pod ulu.t6 aluBmocluz9lz ,o! ,o

plaqel

lc9ouzcalod s z3azJ

eu [euzcńzg funln1 alsaJ)Bz m lbnlsn acbzcpeung ',o ,o z lygds bfnuofc>lunl qofu9}ł olualal eu ulul6 óqzc5 ,feume.ld olulJol faulg§azczs fe1 o fauzcńz1 funln1 [eu[ńc -eztue6lo eclsoupef leupal od ouennolouez (nł96z5 'l)uo|elz 'g!łle!M l1qbl1 '1em -9tłcoltxod 'euuolqep) qcllsfelnn qceulLu6 9 ry1 ,ulul6 ńseH fai o/ol'66,ło lmoupls oc ,o ,o

,9

'qcrysfer,n qceulul6 669l ?e M z I1pds faupe7 ouozpJolm}s g|u }seltxo}BN od )sgepo ! M9}ołou\l -BMBzsJeM B '6 |.ł9! BłpluJ alc9olttlpgJs-BmBzslen1 eululD 'ndń1 o6a1 1epoupol locelm l g ńłepelsod ńultllb ńzl1,{auzcńzg Ńnlln>1 glulzpelzp m fecbf -ełeąp,o,oz l19ds faupez o|ualal lrlloms eu oppelsod eIu ulul6 ndńt o6el o/ol'LZ o11Ą 'qcllsfelul qceutulO m e;ułtgP ouozpJol^^}s łrg1olulpod ndń1 o6e1 9§oucoqo ,ecmeluJerys l ullezsoy :ńululD ellsfetut o?łel feupef od ze.lo zcedrcy Buttu6 els[elul elepe;sod 1>p9ds arye1 eun6 ,uttu6 b;c9ouseyrn Ąńq Ńełzc feuzcńz[ fun}

-|n) alulzpelzp sBu fecb[nse-lelul m qcńcbfelelzp ,o ,o z 1elgds 0e ! pu nłol /66 L

M

obecnośćspółki akcyjnej świadczącej usługi w zakresie kultury fzycznej w gminie stwierdzono w jeszcze jednej gminie wiejskiej, tj. w Rzgowie w województwie łódzkim, ta jednostka jednak nie była już własnościągminy. Ponadto stwierdzono, ze

interesujące nas spółki akcyjne znajdowały się także w trzech gminach miejskowiejskich (Wasilków, Borek Wielki, Namysłów) oraz w 13 gminach miejskich. Jednakze w aż 2 471 gminach tj. w ok. 99,3% gmin w Polsce nie stwierdzono żadnej jednostki organizacyjnej tego typu. powyzsze dane przedstawia tabela 11. Tabela

1

1. Zróznicowanie gmin pod względem liczby własnych spółek akcyjnych Klasa gmin

Liczba spółek akcyjnych w gminie

Zadnej spółki akcyjnej 't

Gminy miejskie 305

spólka akcyjna

11

2 spółki akcyine

2

Razem

318

Gminy

miejsko-wiejskie 564

Gminy wiejskie ,l602

Razem

2471

2

16

2 567

1

604

2489

zródlo: opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych Gus z rejestru REGoN

Fundacje W 1997 roku w Polsce zarejestrowane były 104fundacje zarejestrowane w systemie REGoN w klasie związanej z działalnościąspońową. większośćz nich zajmowała się organizacją i przeprowadzaniem imprez spońowych, promocją spońu itp. Nie stwierdzono istnienia zadnej fundacji, która byłaby własnościągminy. WiększoŚĆ fundacji działa w środowiskachmiejskich. Jednak tylko w 55 gminach miejskich, co stanowi 17,3% tego typu gmin, zarejestrowane były interesujące nas fundacje. Więcej niz 5 takich organizacjiznajdowało się tylko w 2 gminach miejskich: Warszawa-Wola-(5) oraz Warszawa-Sródmieście-(1 1). Znacznie gozej obecnośó tych jednostek pzedstawiała się w gminach miejsko-wiejskich, gdyz tylko 6 takich gmin miało po jednej fundacji. Podobnie tylko w 5 gminach wiejskich zarejestrowano fundacje działające na

żecz kultury

fizycznej, Były to nasiępujące gminy wiejskie:

kolbudy Górne w województwie gdańskim, Goczałkowice zdroj w katowickim, Tarnowo Podgórne w poznańskim, Nowa WieśLęborska w słupskim oraz żurawica w przemyskim. Jednak w 97,3o/o grnin w Polsce nie było zadnej fundacji, przy czym proporcje ich występowania były nadal niekożystne dla gmin wiejskich, gdyż

w większości z nich, ażw gg,7%, nie było zadnej fundacji. Tymczasem procent ten w pzypadku gmin miejskich wynosił B2,7. Przedstawia to tabela 12.

32

9t -ołslolu tłcpulu6 607 /ń 'o/ov'e6 lnnoue}s oc 'qcrysfalu qceululD L6Z M euemol}s -e[3łez elńq e1 Bu.lJol o}peuod ,ullłsueuzod zelo ullłclmo}Bł 'lrllłsmpzsJenn uńu -zcoło}s :tłcp^^}zp9me[om nn fecópntep ,ndńl o6eł qcńufńcezlue6.1o łe}soupol98o 9 po alulzpelzp [e1 łr qcńunnńye o1ńq qcńuełro.1pefe.lez nłoJ /66|. M,eumepolu ,[puzsńzg funlln1 als 9oqc 'qcńuzc!| ozpJBq nłglorupod edn,l6 elugezcoupa[oł tsor

eułre,ld BtilJoJ elu}e}so znI o} }sor Buozpemo.1d -auĄez M lsel [elłe[m 99ou|BłBlzp ,bzc.lepod so 6 99ou 1ele lzp acbzpervrol d ouzcńzg ńqo s g

,9-ZoĘlzp -ez.ld rur óls elełropteuz ła}soupoltłcń} eqzcll qct>lsfalm-o>;sfelul qceutu§ ntupas p1 ,e! nłoJ ńuemozl;eue m qcl o1ńq o|ul6o)ng - qcllsfelł,r utul6 z fe;lsyez1le1 ,eZ - olulcozczs M ołBnnodó}sńrrn qcńul;łrńc 1elgds fecólnnfe111

-

laupel/\Ą lselulolBN

Noo3u

n.tlsefel z g119 qcńuep qcńuełrol1qndalu almelspod pu auspłM etuemoceldg :o1p9l7

6evz

,09 t

L99

8t6

uezeH ,qcńullmńc

l

t

z

l

E

9a

9e

91,9l

Lgzz

Lv

Lz

8zl

L

l

99

uazPH

eqs[e;łłńulttlg

b 19

etl slatlł-o1sfelu ńu;ulg

L9 09

8Ll allslelur ńultu9

>1el9ds lec3livt

; 91,

qcńullivrńc 1el9ds g

1-

1,

1.

qcńulrłłr(c >1al9ds 9 1-9 qcńullnnńc 1al9ds 9-7 eu;lnrńc

elpds

1

feulpnńc uł9ds leupBz

elutul6 m

lą,(l llrrrrą

varnrlc

ulul6 ese;y qcńultmńc >|eł9ds ńqzcl| ulepól6zrtl pod ulu.l§

alupmocluz9lz ,st p|aqpl

,(9; eleqe1) ulu6 qc!łs|od qcll1sńzsłt %6'8 ompalez lltnouels oJ qceu -|w6 zze m Ąełnodólsńłr aul;łrńc t)ł9ds uleł96o ,(%8';,) qcrysfervr qceuluD 6z tvt ol/ńpo|ez ńlepelu (y"s'g) qcqsfar,ł-o1sfeltu qceuItu§ g, łt 'ulu6 ndĄ o6at %g'g, I ,t|clłslelul qcB)slmopoJ§ M ul!) /ń !|^zc 'qcrys[alul qceulu6 9?t M euo Ąerurodó}sńM -1sńzsrn epaad óls Ąe;dn>ls lłł9ds- nnglottupod qcńuul BluazozsoltllzoJ op euqopod o1ńq qcńultłvtńc 1algds oluozozselu]zo.1 ńulul6 eu nfeq ulńu;euolŃel ele|zpod M u.l ącapbsołto u zBJ o tll l)smBzsJenn ulńuzcelop' lr"llłc !Mo} -p) :qcem}zpgmefołr nn lecólmleu iqcńullłtńc 1elgds t69 Noe3H lamopolep ąlep -odsog /ńg}oltupod eape[eg m ołervrodó}sńnn n1o.1 Z66 | lenl u.lńuerrłozl;eue p1 ,

eul;rvrńc

!łł9ds

80

No93U n4sefaj z snc 68vZ

?09l

qc^upp tłc^uPMołl|qndelu olMPłspod pu ousełM €lupMocPldo

L99

8l€

:ołp9]Z

ujezeH ,6lo

tl.

el

v

v

z

e

Le

t

nll 6

tEz

uazPu

969

l

e;lsfelm ńu;ulg

9L

lś

Zt

v aOa al>1sfalłr-o1sfe;u.l

ńu;ulg

t6t eqsfetul ńulu.lg

,upef ,nnlsued fec3lltn

1

,6lo ,upaf,nrlsued 7 ,6lo ,upel,łtlsged g ,6lo ,upal ,mlsued ,6lo ,upa[ ,łtisiled ,6.1o

9

7 ;,

,upal ,mlsgled faupez

aluluJ6 M qcńufńceztue6lo

łalsoupef

qcńmomls;led eqzc11

ulu6 esely

qcńufi{cezlue6lo 1elsoupal qcńlitolvrlsued ńqzcl; uepóJ6zlł pod ultu6 olue^^ocluzolz

.t! p|eqpl

,e

L lloqP} łt óls bfnpfeuz 'b[ndópń^^ lł}soupel el)Pl q9fu9ił M 'ulu]6 ocbzc^}op aueo ,olMp Ąńq rll1slelq am}zp9mofolł m euqe}s| olulu;b lerysfenn^qzcl| nn e 'ol9§elup9Js- BMezsJBM elulut6 M ołBłelzpl[cpzluB6Jo t]9lłB} 6 oq 'tocÓlMrBN ,qcĘs[an^ 8 e 'LłclłsfalM-ołsfol[!9t M 'Lłcłsfoluj qceulu6 Lel M t!^l M :tłclłslod tłcpulul6 oLL M ĄemouofclunJ aJ9}ł '(amolezpnq l)lsoupof elum9ło

oł Ą^q) qc^uf^cpzlug6Jo }o}soupol rjcńMom}s9ed rouMBJd oltllJoJ feu;96azczs nłol /66l M ocs|od M ołPłBlzp fauzcńzg funln1 qcńufńcezluPoJo ło}soupa LgZ ou [^3pz!up6Jo

NOO3U nllsalel z

g1-19 qcńuep

żo9l

68?z

M

lłłsoupalannorvqsr;e6

qcńuełłoltlqndatu almelspod eu ouspłM aluełroceldp :o1p912 L99

tuozPH

818

etcepun; 6

v

n

efcepun},

o

L

z

z

l l99

669l

Ezvz

o

9

09

ells[euvr ńu;ttlg

uezBB

ńulul9

,llcepun1

aplslelu.l ńultug

[ac3ult l 9

efcepun; 7 efcepun; 1 laupe7

oŁ

E9u

aqslelłr-o>1s[elu-t

tlcepun,;,

etutulb

rur

lfcepuni eqzcr1

ulul6 esely 1|cepun;

qcńuselłł ńqzcl1 ruapólBan pod ulu.l6 alueJlłocr.ż-_Ęp a

-l

Stowarzyszenia Najliczniej występującą grupą podmiotów działających w interesującej nas dziedzinie kultury fizycznel były zawsze i pozostają nadal stowazyszenia, W 1997 roku w rejestze REGON zarejestrowanych było 6 860 stowazyszeń, Były to przede wszystkim stowazyszenia posiadające osobowość prawną, dawniej nazywano je zarejestrowanymi. Nie występowały tu natomiast tzw. stowazyszenia zwykłe, będące jednostkami regulaminowymi bez osobowości prawnej. Rozmieszczenie stowarzyszeń w układzie terytorialnym jest podobne do rozmieszczenia innych jednostek organizacyjnych, czyli skupia się głównie w środowiskach miejskich i miejskowiejskich. Stowazyszenia występowały w analizowanym okresie we wszystkich gminach miejskich, w 95,5% gmin miejsko-wiejskich i tylko w 35,3% gmin wiejskich. W czterech gminach miejskich (Bydgoszcz, Katowice, Lublin, Gdańsk) występowało ponad 100 jednostek organizacyjnych tego typu itylko w 3 gminach miejsko-wiejskich było ponad 10 takich organizacji (Chrzanów -13, Nysa- 19 i Krotoszyn -21). Gminy, w których występowała określona liczba stowarzyszeń, zostały przedstawione w tabeli 14. Tabela 14. Zróżnicowanie gmin pod względem liczby stowarzyszeń Klasa gmin Liczba stowarzyszeń w gminie

Gminy miejskie

Zadnego stowarzyszenia 1

-1

0 stowarzyszeń

,l99

Gminy

mie.isko-wiejs kie

Gminy wiejskie

Razem

25

1038

1

063

539

566

1

304

1 1 -20 stowarzyszeń

45

2

47

21-40 stowazyszeń

42

1

43

41-60 stowazyszeń

17

61_80 stowarzyszeń

ó

81-100 stowarzyszeń

2

2

101 iwięcej

4

4

stowarzyszeń Razem

3,18

567

1604

2489

Zródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych GUS z rejestru REGON

Stowazyszenia były ostatnią omawianą tu osobą prawną; poniżej zostaną omówione dwie dośćliczne grupy podmiotów nieposiadających osobowości prawnej: spółki cywilne orazdziałalnośćgospodarcza osób fizycznych.

34

wiejskich -72,10/" oraz w 312 gminach wiejskich - 19,5o/o. Ogółem jednostki tego typu występowały w 40,9o/" gmin polskich. Podobnie jak w wyżej analizowanych pzypadkach, dominowały one w środowiskach miejskich. Zanotowano zaledwie 21 takich gmin, w których nie została zarejestrowana żadna tego typu działalnośógospodarcza osób fizycznych, lstniały natomiast 22takie gminy, w których liczba tego typu jednostek świadczących usługi rekreacyjne przekraczała 50.

Wśród gmin wiejskich natomiast na uwagę zasługują gminy, w których liczba takich podmiotów była stosunkowo duża. Była to Bukowina Tatrzańska- 21, Poronin - 13 oraz Kościelisko- 6, Wtabeli 16 przedstawiono zróznicowanie gmin pod wzg lędem iczby podmiotów prowadzących taką działa nośćgospod arczą. l

l

Tabela 16. Zróznicowanie gmin pod względem liczby osób flzycznych prowadzących działalnoścgospodarczą w zakresie kultury fizycznej Liczba osób tizycznych prowadzących działalnośćgospodarczą w gminie

Klasa gmin Gminy miejskie

Gminy

miejsko-wiejs kie

Gminy wiejskie

Razem

Zadnego podmiotu

21

158

1292

147

1-5 osób fiz,

117

383

309

809

60

22

,l

83

11-20 osób fiz.

Ę2

4

21-30 osób fiz.

25

31-40 osób fiz.

7 ,l3

6-1

0 osób fiz,

41-50 osób fiz,

Powyzej 50 osób fiz.

22

Razem

318

58

1

26

,1

7 13

22 567

1

604

2489

Zródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych GUS z rejestru REGON

36

1

Le ,Q ,cn

,qel)

.sń1 nnppgnnafonn qcńuul 67 azczsef óls opttnose;d lat uolqo Bu qgso 7 n6 -o.1d feztuod o}ppuod ,auls.lg6olue;el t erysezqouJe} 'ol)clu6e; ze.lo (qgso .sńl e'L) ołs -9llezsol :Ąetu ófcen$s bzsde1l'eN ,u]Ąca|ary l ullłsMełcołM'u]lłsMezsJeM 'lrll)sMou -eqcap :qceM}zp9Ma[ołr 7 m o1epedńzd ualqo Bu qgso ,sĄ y peuod oq fecÓlmfey

,eryselpodols|elq

loĘ

-c3p.l1so 'ol)smpłcołM '(o/og'o) olłsmouet]oolc :Ąennoullez ń}e)o| elułplso .nnppqmat -oM 6 ołBlul (7o; fezuod) 'Mouolqo łalaspo ńzsleluulep ,o/oZ Po ńzs[etuu q3eqosEz qcńu196o M łBlzpn o1elul qcĄelsozod z ap?By .(y"g'e) el>1s;leuzod (%L't) arysoD | -pńq'Pl"l'ń eryslodo :emppgnłefom Ąemoullez ecsfetul eufeJoy ,qcńmofel1 Moqosez qcńu;96o "/ovL peuod oq fecólmteu qcr o1eldn>ls 'olłclmołełołrBpgnnatog .auJoll,lJ -ouM9Jalu acosńm o1ńq qceuoloa.l m fauzcńzl1 Ńnln1 M9lłolqo oluozczsolluzoH

Ł

l

qBł) qcńirnoD

-ulueł l qcqslennzĄ 'qcĘsJB|o) nnglo1 Ąńzcńlop alce;a.l eupńzlo1 [aluuu[e1 .qcńuIes -len^lun łsloq l o6auulalz esluol op łsloq zerc (pL) qcfunopods ;es '(qgso uollluj eu ńyetqo ż0l) qculenł.lel6 op >1sloq Ąńzcńlop 'ecbfepedńz.ld leu lfceJndod brc9o>11elnn B M9lłolqo bqzcl| ńzpólul efce;el ezsfetulsńao>1fep ,q9so ,s^} e - lo|oł Z 11elqo ńpze>1 eu e lule196o /ńgiłolqo gg9 eupdselu o1epedńzd rls1o6 M9c9Błzsolul uol|l[! BN ,(l ,cŃ'll ,qel) qcńnrrorzpolmgyods elp qcńnłoDulual}MouaseqzeJo qcńueze.lu.l -ez aluzcn|zs łslMopo| 'qcĘcalzpZaf nł9.1o1 eąe1 o1ńq ołBu\J ,(9r) qcńmopoqcotues l qcńnłqlńcoloul MgJol 'qcńzctuzcn1 M9Jo} 'tłol)sJelcJeu luzcołs 'qcńmole6e.l nn9:o1 'qcńuzcĄalleołło| |ptł '(g 1) qcńłłobuilBłM9Jo} opeuod o1ńq 'nngperqo 69 fezluod oq '?9} a|olMalN ,(6) qcrysle;o1 ; (nłgye;qo g) qcrysLelmzĄ nn9.1o1 n[e.lł nn ńugt;elu leluu.l -[eN ,(zg'otr) au;eslannlun ełsloq zeso ("1o2'g1) annoslue1 ńuoą'(us'v;) enrroyods eles Ąemoulfez ecsfelul euleloy ,Mg}łolqo nlq6o o7oę'97 auo Ąlnłouels - 'qcll;enn lel6 op łslocłofiq facótmfeN ,uńuzcńlsńpB uletuepeq qcĄófqo 'qcńnnofezpo.t dnl6 qcńnr -onłelspod peł)s M Ąrzpoqcnn oJ9u 'M9lłolqo gtl gi aluzcbl elńzcr1 'npodg BłpoJ§o o6auJe.4ueg ; qcńzs7ńrrn 191zs 'qcńnnouods gezsńz.lenno}s l M9qnlł 'o6euleuolŃe1 npbzoules 1epoupef arum916 bngousetrm ecbpóq 'enłopods BzBq n)oJ 966 LM ,[euzcńzg

funln1 luBme.lds óls ecbfnulfez 'qcĘzp9mofonł łł9p§an Ąezpńn alupeunodpo Ąeuo>1op ltce1l1Ńann ,obannolaryuB eluBpeq qcelluńm qcńuenrt -o1ljŃennz eu eyedo }sef fennouods ńzeq m9fezpol qcńu196ezczsod etuelnłeulg

o^ĄofezpoJ

aloJłozrd .t.9

ffi+ulu-Fffiilźffi,ńtłfi,il'TTi5lq6*,t* i-=-.'.i.ii

i

it*.

(ruyn) laulfe3 elez.loĘey1

Tabela 17. Obiekty kultury fizycznej w Polsce Obiekty ogółema

Wyszczegó|nienie

Liczba obiektów na milion mieszkańców

Liczba

oGoŁEM

18736

100,00

485,3

Stadiony

1

372

7,32

35,5

Boiska do gier wielkich

3 804

20,30

98,5

Boiska do koszykówki

1

088

5,81

28,2

Boiska do piłki ręcznej

1 168

6,23

30,3

Boiska do piłki siatkowej

1

616

8,63

41,9

Boiska do tenisa ziemnego

2 003

10,69

51,9

Boiska uniwersalne

1

978

10,56

51,2

Hale sportowe

253

1,35

6,6

sale sportowe

2723

14,53

70,5

396

2,11

10,3

Baseny treningowe dla łodzi

69

o,37

1,8

Tory regatowe

2Ą

0,13

0,6

649

3,46

16,8

Tory łucznicze

28

0,,l5

o,7

Tory motocyklowe i samochodowe

46

o,25

1,2

Tory jeździeckie

50

o,27

1,3

9

0,05

0,2

Tory kartingowe

13

0,07

0,3

Tory lyzwiarskie

8

0,04

0,2

Pływalnie kryte

209

1.12

5,4

Pływalnie odkryte

432

2,31

11,2

KąPieliska

71o

3,79

,l8,4

Lodowiska sztucznie zamrażane

50

0,32

1,6

skocznie narciłskie

2a

0,15

0,7

Przystanie Wodne

strzelnice

Tory kolarskie

Źródło: Opracowanie własne

o Dane dotyczą obieKów będących własnościąjednostek samoządu terytorialn€o, klubóW i stowazyszeń spońowych, szkół wyzszych, Centralnego OśrodkaSpońu; nie obejmują urządzeń spońowych przy szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.

38

lv qceĄzp9mafom M fauzc^zl!

fu n1; n1 Ą>lel q

9,7,cń g

ł\oualqo gqz3!.I

000z

0091

000l.

oo§ ellsJ960@|eF

etłslouĘ elł§AB|coil ólłśA€|ao|,Ą

eĄ§(zqłeĄ .!łs!ruo}

aą§rculEl a!łsazqoueł 6l)isvpaa4

.|łs|ilns al)isdnF

allanalualłs e!Ępere!s a!riaa|p9ls

a!łsrcBZ .Iłs@pU e!ls^u€zd

elłsqE@d .|)i.ołd

e|lWlJ}.!d .!łslld .|łcaloJlso

.lłspdo ells$Fsto allaapbsorcU .!łzp9l e|)is9^nrcl

ąłsleqnI

.|ls!^z.neI e!)p!U6eI

.l)|s9elU§oJł

e!§rclUl .lł§9ilĘol eilsulrcł eppeFD|

eD|9!rclBl oD|s!|Bl

.!łsĘ60!ueFl a!)tsrcrco eils!gp6 e!)Fb|qp

.tłWqrcFaa o!łsrcUalłe!3 e!łsUFqc elł$6p^q e!lsp!q .!łrcFo|Blq .DtsBIpodo)|s|Blq

alłsBTJBM ls

6e oc§|od M lauzc(zll

funl|n>|

ńłłalqo,t ,cńH

/ń9lła!qo Eqz9!,]

009E 000e 009z 000z 0091

000l, o!łsJelalPu aluzcołs auele)U)ez oluzcnFs ełsl/ńopo,l

elsnaldby

elŃlpo elulauĄ4

e/l1 etulemĄ4 09

aulcelzp7a[fuo1 a^^opoqcoulp§

1

ałropIcolotu ń.lo1

aząuzcnl ń.to1 a3luIozlls fa 69l

ervroleool

fuol

lzpoł elp ervro6ulue4 ńuese6 eupoirl

aluąsńz6

eruropods eleg

alouods e|BH au|esjaMlun ełsloE

o6auulalz eslu€ł op ełslog lervrol1els plld op e>lstog

leuzcól qlld op eł§og

ąM9l^zsoł op Ełslog EłsloE

tł.lł|olł\^Jol6 op

ńuolpelg

Tabela 18. Obiekty kultury fizycznej w województwach Wyszczególnienie

PoLsKA st. walszawskie

)ialskopodlaskie lialostockie )ielskie )ydgoskie :hełmskie )iechanowskie ,zęstochowskie :lbląskie ldańskie

gorzowskie

ieleniooórskie kaliskie katowickie

kieleckie

obiektv ooółem5 liczba 18 736 523

Liczba mieszkańców na ,l obiekt

l00,00

2061 4 621

118

2,79 0,63

256

1,37

299 684 ,l35

2737

1,60

3 o72

3,65

1 655

o.72 0,49

l 851 4796

2,o5 1,2o 2,92

2 194 2 662

9,t

384 224 547

1.88

1 447

391

2.09

13r'.1

1.85

2o81

347 2726

283

14,55

1 44o

t,5,1

4 016

382 192 2 544

konińskie

347

1,85

438 488

2.34 2,60 1.15

(rośnieńskie leonickie leszczvńskie lubelskie

2o37

J3J

koszalińskie

kakowskie

2623

2,15

423

1

,l

2 356

308

2,26 0,95 1,64

}ómiVńśkiA

159

0.85

łódzkie

2225

J4o

1"85

nowosądeckie olszlyńskie

3 226

344

1.84

392

2 131 1 969

0polskie

769

ostrołeckie pilskie

111

2,o9 4,1o 0,59

345

1,84

Diolrkowskie

245

1 432

1.31

ołockie

,l8,1

2629

poznańskie rrzemyskie

0,97

675

3,60

2,19

117

radomskie

235

1,25

2 884 2 005 1 893 3 250

źeszowskie

,l7a

1 238

2 231 3 334

3 679

3a4

2,05

siedIeckie

1 943

29o

sieradzkie skierniewickie

2 282

167

1.55 1.00 0.89

188

;łupskie

271

suwalskie izczecińskie

249

tarnobrzeskie tarnowskie

472

,|,45

2 196 2 539 1 572

l 950

300

2,95 2,52 1.60

toruńskie wałbrzyskie

129,| 2 312

218 508

1,16

3 078

2,71

łłocławskie

1

101

0,54

rurocławskie

494

4 3o7

zamoiskie

2,64

2 3o3

309

1,65

zielonogórskie

1

453

,A)

1 791

1

456

595 488

Zródło: Opracowanie własne

5

Dane d_otycą obieKÓł będących Vłasnością jednostek samoządu teMońalnego, klubół i stowazyveń spońowych, szkól Wyż_ szYch. Centralnego OŚrodl€ Spońu; nie obejmują uaa.dzeń sportowych plzy wkolach podstauowyctl l ilonadpódstawówyctl

40

Stadiony W 1996 roku istniały w Polsce 1 372 stadiony'. Większośó z nich, bo 787o, lo obiekty nieduże, z widownią liczącą poniżej 3 tys. osób. Stadionów z widownią powyzej 10 tys. osób było łącznie 68, z czego tylko 3 obiekty w Katowicach, Poznaniu i Warszawie mogły pomieścićponad 40 tys. widzów. Najwięcej stadionów znajdowało się w województwie katowickim (141). Kolejne miejsca zajmowały województwa: bydgoskie (55), poznańskie i szczecińskie. Najmniej obiektów tego rodzaju posiadały ostrołęckie, tarnobzeskie i łomżyńskie. Średnio w Polsce na milion mieszkańców pzypadało 37 stadionów. W pzekroju krajowym jeden obiekt obciążało 26,7 tys. osób. 29 województw miało obciążenie przekraczĄące średniąkrajową. Największe, powyzej 100 tys. osób na obiekt, występowało w województwach: ostrołęckim i tarnobaeskim (tab. 19).

Boiska do gier wielkich Znacznie więcej niź stadionów było boisk do gier wielkich: do piłki nożnej, rugby i hokeja na trawie, z bieznią okólną lub prostą. Liczba takich obiektów wynosiła 3 804, z czego 12o/o miało bieznię prostą, a prawie 19% bylo wyposażonych w bieznię okólną. W 12 województwach liczba boisk puekraczała 100, najwięcej było ich w katowickim (353) i opolskim (291). Na samym końcu plasowało się województwo ostrołęckie (8 boisk), niewiele bogatsze były tez województwa: bialskopodlaskie, suwalskie, łomżyńskie i chełmskie, każde z nich miało poniźej20 boisk. Milion Polaków miał do dyspozycji 104 boiska do gierwielkich. Srednio na taki obiekt przypadało 9,6 tys, osób. Wielkośćtę pzekraczało 26 województw, najbardziej ostrołęckie, warszawskie i suwalskie. Najmniej obciązone były boiska w województwie opolskim iwałbrzyskim (tab. 19).

Boiska do gier małych Na omawianą grupę obiektów składają się boiska do koszykówki, siatkówki, piłki ręcznej i tenisa ziemnego oraz boiska uniwersalne, słuzące do uprawiania róznych zespołowych gier spońowych na jednym placu boiskowym. Łącznie takich boisk było 7 853, pży czym do najliczniejszych nalezały końy tenisowe i boiska uniwersalne. lch liczbą zdecydowanie wyrózniało się województwo katowickie (1 348 boisk). Stosunkowo duzo boisk miały też regiony z dużymi miastami: poznańskie (1 296), bydgoskie, opolskie, wrocławskie, warszawskie, krakowskie i szczecińskie (wszyśkie powyzej 200 obiektów). Najliczniejszą grupę tworzyły województwa, w których liczba boisk oscylowała w przedziale 100-200 obiektów. Najmniej miały ich województwa: ciechanowskie iwłocławskie, oba ponizej 50 boisk. u

obiekty przeznaczone do zawodów i treningów, z widownią w posiaci trybun otwańych lub zadaszo nych, wyposazone w boisko do gier wielkich, bieżnię okólnąiinne uządzenia spońowe orazzespół

uządzeń pomocniczych"

42

0, ausełM o!ueMo3BJdo :ołp9.1Z

§'98

g,!9

9'tez

yoź

0,8, Z'6? z,L9

0,18

/'80 t ,,9 t

9,e,9l

L,lL

9,t9

l,r9t

L'L9

l'0ll

0,9l

t'LZ

l,19

Z'll

,'9l

L,9l

9,Be

L,en

v,elz

0,89

Z'9

8,6l

0,1,8

9,zl

,10

6,Ll

9,Zz

t'na

9'LEl

9,09

e

|,t?

,'90 l,ż9

t,99

L,ZB 6,19

v'Ll ,,6l b,Zn

Z,Ll

0,90 t

6't6

L,Z, 9,19l

9,9z L'on

8'90l.

Z,zol

v'toe

0,9l

0,1l

6,zn

1,89

9,08 6,86

óó,

|'Z9 b'?oL

L'L9

9'L

ze

0,09

0'0rl

z,tl

L,E9

6'09

9,wz

9,ZE

8'98l

9,Lz

0'18

8'Z?

L'6

E,8

t

q,l

l

|,aa

,'09

,,9l

9'99

6,8l

o'9ć

l LLl

0,6l,

t'89

8't t

6,8l

L'8

n,LZ

q,9 t

l,!l E'9

z'lz

t,60

Z,9t

1,09

l,,09

§,l9

L,19

l

z,eL ?,LZ

|'Lz

6'9,

8,6l 9' 1.0l

,,6l

9'0v L,Ez b,zb LZ

?"aL

Z'6?

t,00

8'Ll

o!łsl90ouolatż olłsloweż €lłsMąoolr'/

alłsMącołł a|łs!nlo oDlsMoujel aDłsozjqoUJE alłsu!3aZcZS

olłsdnłs

elłcołc o!)sMo)llolc o!)s|!c

3lł3alo.llso

ałsIodo

b,6e

a!ł9ap9soM9u

?,6Z

elłS9^Zuo]

ołsIaqnI a!łsy^zJzsaI

9,00

0'9l

9,0Z

a'L

0'le

6'6l 9'8

olłspMns

olłcoIpols olłsMozsaz] eusulopPJ

6,nn !

9'9l e'9E t

olłs9AłZsIU

L,zZ

alłzpo.1

8,Z, 9'09 B'zn

auclubaI

6,tZ 8'00 0'00

6'9l 9'8l t0 a,Lz Z'09 o,9z

l'00 b,zz

t'LZ

e'9L

L,ZL 9,Z9

z'w

oMos!u€}^uo)

aĘclMólulolłs allzpplals

aus^tuoz.lc 3lłS9tsuZoL

ó'ć

ó'2c

|'vL ó,,

a'oz v'L L'9 9'9 9'8 v,L

9,0z

9,90

,'6 8'9l

Z,9Z

L,tt

o,9z

o,9z

l

s,E

,'00

t'ttz

B,LL

9,19

9,9Z

0,9,

E,?L

t,l9 9'l l L,4l

E,bL

Z'88

L,6n 6'EZ 9'ZL Z'88

8,re a'8z |'zn

9'9

c'o7

,,Ll

6,6l 9,09

L,oal

0'0z l 9,16 Lv

9'9 e'9

8,0l

z,eć

9'9,

Z,oZ

9,10

6'z9

o,9z 9'0Z

alłsua!u§oJł

ałsMołEJł olłsqlIezsoł

aąs9luoł

aucoIał olł3lMolPl oHs!|Pł ous.l9boIuaIe o!)sMoz]oc

elłs9Bpr e

lłsts|q |.

a!łsMoq3ols6z. olłsMouPt|co!a

a!łSułaq. ol)soDp^C ausIa!C

0,8}

9'rl

t,loz oc!ulazls

e!łs^zlqłeN

0,9 9,00

z'8 6'9 6,L

s'rt

6'9 l'0 l 9'8

9'9l v'e

L'ZZz 6'9Zl

6,LLL

o'B§

1,8,

t,nz

0'19

L'ZLL

0'oez

0'69l

0'8l

?'99

|'L9

9,t9 z'LeL 3luteMĄd

6,9z |,zZ

6'0, 9'6 qcuIalM .|a!6 op Płs!oB

aIłsMPzslPM,ls

6,89

alłcolsołBlq auSPlpooołsIe|(

6,0c

Z,Lt

PłsIod

L'9z ńuolpe15

(_sĄrur) pe;qo Bu tc§oupn| pqzc!,1

eIue!u|96ezczsńM

,6! Mlzp9/ń3[oM onlpałr qcńłroyods M9}łalqo r,łc^uBJq^M olua?blcqo

Ploqel

Milion ludności Polski średniomiał do dyspozycji 203 boiska do gier małych. Przeciętnie na jeden obiekt pzypadało 4,9 tys. osób. Najwięcej na końy tenisowe i boiska uniwersalne (około 18 tys. osób). W całym kraju mieliśmy 2 003 boiska do tenisa ziemnego. Najwięcej ich znajdowało się w województwach: katowickim (234), poznańskim i warszawskim. W pozostałych województwach liczba końów tenisowych nie pzekraczała 100, a rażąco mało, bo poniżej 10 obiektów, było w: ostrołęckim, chełmskim, włocławskim, ciechanowskim, bialskopodlaskim i łomzyńskim. W przekroju krajowym 54 końy tenisowe słuzyłymilionowi ludności.Średni wskaźnik obciązenia wynosił 1B,3 tys. osób na obieK. 29 województw miało obciązenie wyższe od średniego w Polsce, najwyzsze cechowało województwo ostrołęckie (136 tys. osób). Ponad 50 tys. mieszkańców pzypadało na jeden koń w województwach: chełmskim, ciechanowskim, łomżyńskim, płockim, radomskim i włocławskim (tab. 19).

Hale sportowe Łącznie istniały 253 hale spońowe, w tynn 231 pełnowymiarowych i wielofunkcyjnych7. Pięć województw nie posiadało tego typu obiektów: krośnieńskie, łomzyńskie, ostrołęckie, sieradzkie iwłocławskie. Powyzej 10 obiektów halowych miały województwa: katowickie (30), łódzkie (20), gdańskie, opolskie, poznańskie i piotrkowskie.

Hal lekkoatletycznych było 22, rozmieszczonych w 14 województwach. Średnie obciązenie hal sportowych wynosiło 145 tys. osób na obiekt, przy wskaźniku 7 hal na milion polaków.

SaIe spońowe Sal sportowych (bez szkolnych sal gimnastycznych) było 2 7238. Sal pomocniczych - 1 373 (50,4%), uniwersalnych - 958 i specjalistycznych - 392. Prawdziwym potentatem okazało się województwo katowickie z 660 salami, górujące także nad innymi regionami pod względem sal uniwersa|nych, pomocniczych i specjalistycznych. Pozostałe województwa miały ponizej 100 sal spońowych, najmniej (ponizej 10) było ich w suwalskim iwłocławskim oraz krośnieńskim, olsztyńskim, radomskim, ciechanowskim i kieleckim.

' '

ObieKy kubaturowe, z jednym co na.jmniej pomieszczeniem, przeznaczone do uprawiania róznyeh dyscyplin spońowych i organizacji imprez widowiskowych, ponadto wyposazone w trybuny dla publiczności oraz sale i uaądzenia pomocnicze. Oddzielne obieKy lub pomieszczenia, Kórych wymiary i wyposazenie umożliwiają prowadzenie ćwiczeń, gier i zawodów w jednej tylko dyscyplinie (sale specjalistyczne) lub kilku dyscyplinach spońo, wych (sale uniwersalne); sale pomocnicze to pomieszczenia słuzące jedynie do ćwiczeń siłowych, rozgrzewających, sprawnościowych itp.

44

9v ,ńzlelele1 l ńze;9olłtr n6ulue]ł lłneu op etu;efceds auozceuzazld 'ouozsep -ez elu qn| a$q ńyeqo o1 (airnolele>1 l ellsle|9olrlrr) emo6uluel1 ńueseg ,ezctucoulod l ouz3lul,łcoi 3zc -eldez eupóqzelu ecbfeu '(qcńupołlłolo1oul qn1 qcń,rłolele>1 'qctlsleloaz 'qclls,leJsot,tł) qcńuzcńlsfun} l qcńrvtoyods lzpoł pluemolunc op tulecsfatul z alłslotll qn; alrrropblp9ls ńyod o1 bs eupolł aluelsńz6 ,ol^^lzp_oMofo^^

9 op ! po

ttj^upofM o L

EłezcBĄozd

tł9!u M ełBMol^cso M_oJo} L|c^u|96ozczsod

u

olu oluzcbł B 'M9uolqo, ,L|cBM}zp9Me[ołł 69

eqzcll

m óts Ąennopfeuz g/ńouods fuo1 ,r]o^MopolłcouJes ! t|c^Mop^colou.l 't|c|)co|zp7o[ M9Jo} racómleu -

rcL

-?o[ 'amopoqcoulps

l

q9l oł^q aluzeb?,elłsJelMzĄ loMoouluB)'a!łsJB|o)'oqcalzp gmolł^co}otll 'azoluzonł :fuol ouo!u?9J^M [e1 eldnlD 6 on^ouods

^lol

,(ol ,qel) n[el1 o6

-ałBc B|p blupelg bzs7ńmod ołezcBJłozJdzńp6 'ttcen}ńs lozsloo M oł^q mppgnnefonn 9z ,M9c9Płzsolu] uo!|!u.l Bu tłc^cbtBpedńad LłcB!uozpbzJn qcĘBl L| ^zd'ualqo Pu q9so ,sĄ ołlsou/{M lłc^Mouods clu|azJ}s aMo[eJł oluaz.blcqo oulÓlcazd r'99 ,tłclłcolazJ}s M9uods e|p M9lłolqo oz pPuod oł^zc!| 'a!łsozJqouJB} ! olłco|e!ł 'el)suepo 'oD|sulcazczs )et L|c!)P} 'M}zp9Me[oM lłc^uul 8 z opzeł o}peuod ,o|lclM -olpł ! aĘso6p^q '(nngyelqo 9r,) olłs|ld :ennppgmefoM Ą^q eclu|oa}s m auo7esod -ńr,n [eldal[ex ,qcemEp9Me[om zt m o1;ńi óls Ąenłopfeuz oJ9tł'(nng>l1nz.l op) tłclls -Ml|9^ttl oł^q [o!ut![Bu §Bz 't]c^Moj}ottl 09 clu|szJls ołelulsl fecótmtep ,e}fuł ^lłalqo ol clu|ezJp /8 ,irĄ9ł1nzJ op l M_o.Iłotu 09 Bu ue|azJ}s 'tll 9Z 99otr6elpo eu uplea}s ,6ż9 oł^q qcńrtnopods clu|eals z op auo Ąńznłs uB|eals arnoyods oc!utozlłS

'feuzcńleulneud luoJq

,ull1so6pńq M

CI

l ull)cl^^olpł

ivr 9 lulńuu1 ńzpóttl 'qcBm}zp9me[ołt 91, łr óts ńtrernopfeuz ńyerqo e!łBl ,z ,laluul ezczsel o1ńq qcńłtole0gJ MgJol ,r.u;ls.l96ouo|az l ullłsqloozozs 'tlll)clmole) 'ull)s

-!rBp6 'ugsbp|e 'ulryso6pńq 'ull>1słtezsJBm zelo (nn9l1e;qo 2) tul>1sl,teuzod nn Iurńu -ut ńzpótut 'qcem}zpgma[ołt 97 m Ąe;up1 omolzpoł ńueseg ,qcńłrolefe1 88 | rłc!łs -lB|9o!M !t tu^} '69 uleł96o oq 'qcńmoDu|uell M9uoseq o1ńq falurl 9zaeuz ^^ ,qcńupolvr lue§^zld qcńmoyods o L ołpped^M M9łplod uollltu ep ,ul;>;syĄzslo ! ul!)olmoleł 'uJlłs|emns zBJo ull1so6pńq l ull1sr;ep0 :t|cBM}zp9M -eforn rvr qcl ńtlelńlod§ ?al [ecólnłfe1 ,96g eruzcb1 óls ouozctlop t]9fu9}ł 'qcńuporvt luepńzld ołplu}s! [acótnnte1 ,uennole6al fuol t enno6utue.l1 ńuaseq 'eupoM alup}s tuoyods qcńcb7nls 1azpbzln p9J9M

-ńztd

ouolu7g.1ńłvr ut>;s.leleleł | ullłsJe|9olm

qcńrvro;zpotr rvr9y od s e; p el

u

ezpbz.l

1"1

,q9so,sĄg;

auel tL 9emolpbaodńad 1e1 1

,qcńłro1.1ods

peuod oceIu oppedńzd qcru zAp7:el eu e'ńplelqo o1ńq Bu?oul lłslod Mgoue)zsoltll lmouol|lul olupoJ§

|Bs op óts ocbzsoupo !łIu7BłsMaulsńzo>; ó6ełrn bfece.lłt7

Płyłvalniespońowe i kąpietiska Liczba pływalni spońowych, z pominięciem obiektów pzyszkolnych, wynosiła łącznie 64110. Pływalni krytych było 209, uzupełniały je odkryte baseny pływackie na wolnYm Powietrzu, w liczbie 432. Znacznie więcej odnotowano takich basenów z niecką sztuczną (357), niż uządzonych na wodach otwańych (75). Milion mieszkańców miał do dyspozycji 17 pływalni sportowych. Jeden obiekt służył57 tysiącom mieszkańców. Bardziej niekorzystnie rzecz się miała z pływalniami krytymi; na jedną przypadało 175 tys. osób, a na milion mieszkańców zaledwie 5 takich obiektów pływackich. Liczba potencjalnych uzytkowników każdej fiwalni była różna w poszczególnych regionach. 31 województw miało wskaźniki gorsze od średniejkĘowej. Najwięcej

osób na obiekt Pzypadało w 3 województwach: radomskim, słupskim iostrołęckim, a mianowicie powyżej 200 tys. osób. Ponadto w 10 innych wojewódżwach wielkości te pnekracza\ 100 tys. osób na obiekt. Najlepsza sytuacja była w województwach: wałbzyskim oraz jeleniogórskim, legnickim, chełmskim iopolskim, w których na jedną pływalnię pzypadało niemal 30 tys. osób.

spońowe baseny pływackie na wolnym powietrzu znajdowały się we wszystkich województwach; najwięcej było ich w katowickim (52) i wałbzyskim (4o) oraz w opolskim i jeleniogórskim. pływalni krytych brakowało w województwach ciechanowskim i sieradzkim, najliczniej zaśwystępowały w województwie katowickiem (43 obiekty), a ponadto w łódzkim i warszawskim. w pozostałych województwach liczba pływalni krytych była nizsza od 1o, przy czym 8 tych jednostek administracyjnych miało po jednym obiekcie. pływalnie spońowe uzupełniały odpowiednio urządzone i zagospodarowane kąpieliska na wolnym powietzu, o charakteae spońowo-rekreacyjnym". Było ich 710; najwięcejwwojewództwach: koszalińskim, gdańskim iolsztyńskim. ponadto 9 innych miało po więcej niż20 obiektów. Obiekty spońów zimowych w grupie uuądzeń służącychdo uprawiania spońów zimowych wyróźniono tYlko dwa ich rodzaje: lodowiska sztucznie zamrażane i skocznie narciarskie. 'oPłYwalnie sPońowe stanowią kryte lub zadaszone obiekty, których podstawovvymi elementami są: basen PłYwacki o okreŚlonych wymiarach i kształcie oraz towarzyszące mu odpowiednie pomieszcz+ nia i urządzenia Pomocnicze. Grupę pływalni odkrytych twozą obiekty n. *oinym powietrzu z urządzeniami na naturalnych lub sztucznych zbiornikach wodnych Óraz z basenami w postaci sztucznycń niecek (zelbetonowych, metalowych itp.) zagłębionych w ziemi, .. " Kąieliska sPońowo-rekreacyjne stanowią zespoły uaądzeń kąpieliskowych na wolnym powietrzu, PŻeznaczone do masowego uŻytku, z róznymi urządzeniami do kąpieli wodnych o-dowolnej powierzchni, ksztalcie i głębokoŚci, umozliwiającymi naukę pływania i piywanie relaksowe, W badaniu uwzględniono kąPieliska z basenami sźucznymi oraz kąpieliska o trwałej konstrukcji na zekach i jeziorach, pomijając obiekty wyznaczone prowizorycznie i bez stałych urząd'zeń.

46

Lv

,t]c^/^

-opotł9oulBs

l

tł9^/ńoH^colout M9Jo} 'lzpoł e|p Lłc^Mo6uluoJ} M9uesBq 'qc^upoM łatos9o o/oO| pEuod 'ńuzceuz

!uB}s^Zd 'qc,(Mouods |pt|

zBlo

tłcD|sJBl/ń?,(ł M9Joi

,qcuslplcJeu

luzoołs | ("/"0L) tłclłcalzp7af m_o,1o1 blc9 ?e} ł,(q nluepelsod [e[ nn -ozs>lótnł elemouodsńp l|olclcgełM ednl6 e1 ,ńuotpels l enłopods a;es 'obeuualz es -luo} op ąlsloq zerc (yog7 treppn) L|cry|elm le;0 op B)sloq :atunł910 o1 Ąńg ,Moqosez qcńuemoztleue lc9ołec %g'żz ołBzo|pu qcńmopods qezsńaenno}s l M9qnfi oo ,qcńuleslennlun )sloq l qcńłrouods les '(%0z) qcry;enn lal6 op )sloq otrńq fecór*feu qcńnnopbz.lotles M9uB6.1o op qcńcbzeleu M9tłolqo p9J9M ,tłcl)sJetcJpu luzcołs l tło!łsJelm?Ą m9lo1 'qcDcglzp7af łtg.lo1 '|zpoł elp qcńnło0 -ulueJł M9uaspq 'qcńnnopods 1eq ulerylblńlł z 'qcńmoyods mgpletqo qcefezpo.1 qc11 -1sńzsłr enł alnneld óls elezceuzez tanopbzlolles lc9ouselrr e[ceululoo ,lłMgł}els op )sloq t qcńlfulpo ;ulemĄd 'qcńu;eslemlun łsloq '>1stletdb1 7o69 peuod ze ńplw ,(oz ,qel)

aulńcezlue6lo rylsoupal o6ep fełrouods ńzeq feuepeq [elec o/ofL ołe7 -aleu o6e.l9tł op 'ńuteuolŃa} pbzlottlBs óts uazcepBlsod tuńzs>lómnfe1 łezB)o ozcMeuz -o[ely-ouzcńpŃnt orvrlsńz.lennoJ ałs|od tlń} nn 'eulńcezlueblo rypoupef auul . azs?ńm

Ąołzs .

annoyods etuezsńz,lennols l ńqnp1 . o6au|euolfue1 npbaoules lł}soupe[ . :qcńnnopods M9}łalqo l|alc -lcgełM qcńcb[nd3lseu ouolupó;Dzmn uńzs7ńmod ntuepBq M ,lc§ounnńlelueze.ldel e;qads algy 'o6auzcńpńlels eluepeq nłglluńnł elnneppod eu ouolmB}s nfol1ezd n{euzcńzg funln1 Mg}łalqo bmolcgouseln ólnyn.l13 ryunJe/ń

-pez.ld

ulńrvrofe.l>;

e/ńo!c9ouspł^^

EJnłłnJls,z,9

ululs;le uzod l ull1sgńps1 o' ulrycmo}p) qcBM}zp9M -e[ołt lvt eąe1 ńuelńlods qcryslelcJBu M9łoł§ op etuezpbzn ezcuńpefod '(rlry qct qemopfeuz -capbsornou rvr ulrys|glq óls ttlll1s.l96 tueuol6e.l ezo6 l fecólłrteu) ,Bz wezeJ qc1 o1ńg ,tłcBm}zp9mafonł rrł óts etls.leoJeu oluzoołs 6 Ąennopfeuz ,ua|qo Eu q9so ,

:

,s^} 019 ulńcbzsouńnn ulńrnoogoupn; nluez.blcqo {ad 'aueleJv)ez oluzcn}zs Błs -l/ńopo| z ełBcalu oppedńrr M9łB|od uol|lu eN ,qce^^izp9mefonn g; m Ąełrodólsńrvr ńpatqo erye1 ilulńytł lulB|Mopnq Ą^q ełslmopo| 77,aqcapbsomou 1 (91,) erycnło1 -e) qcl o1erdnls [ecópn[e1 ,M9}łelqo n[ezpo.1 o6e1 oppelsod etu nłlzpgnnefołr7og7 e? 'o6a} z eltuńp1 ,tłcBm}zp9me[om 67 łłqcńuenno1o|zoJ 'o9 eluzcb1 o1ńq 'Iałropo; luel eluB?BJulBz op bzclupqqc blce|e}sut bulefceds ez qcńuzcnps łslmopol

Do Ludowych Zespołów Spońowych należało 18,7o/o całej bazy klubowej i stowarzyszeniowej. Akademicki Związek Spońowy był właścicielem2,5o/" tej bazy, a Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej - 5o/o. Szkoły wyższe skupiały nieco ponad 2o/o zinwenIaryzowanych obiektów sportowych, w tym według struktury rodzajowej 35% stanowiły sale spońowe i 23% boiska do tenisa ziemnego (tab 21). -Z nadesłanych odpowiedzi ankietowych wynika, że274 jednostki samoządowe nie posiadały własnej bazy spońowej. Stanowi to 14o/" wszystkich takich jednostek, które odpowiedziały na ankietę. Podobnie znaczna częśó klubQw i stowazyszeń spońowych (łącznie 717 jednostek i blisko 40o/o) wykazała w swoich ankietach, ze nie jesi posiadaczem obiektów spońowych, a korzysta z urządzeń będących własnościąinnych podmiotów. Brak własnej bazy spońowej stwierdziło też 10 uczelni. Tabela 20. obiekty kultury fizycznej według grup właścicieliw Polsce Jednostki samoWyszczególnienie

ządu terytorialnego

Kluby istowarzyszenia sportowe

Szkoły wyźsze

"h

o/o

oGoŁEM

74.08

23.62

2,08

Stadiony

61,70

37,59

o,71

lnne

o,21

Boiska do qier wielkich

76.29

23,05

0,66

Boiska do koszvkówki

79,86

18,06

2,o8

Boiska do piłki recznei Boiska siatkówki Boiska do tenisa ziemneoo

82,05

16,82

1,13

80,30

18 07

1,25

0,38

58,89

36,40

4,65

0,05

Boiska uniwersalne

88,48

10,70

o,77

0,05

Hale sDortowe

47,79

43,78

8,43

sale sportowe

73,31

21,87

4,71

0,10

przvstanie wodne

52,28

40,48

1,88

5,36 3,85

Basenv treninqowe dla łodzi

4,1

,03

48,72

6,41

Torv reoatowe

56,00

40,00

4.00

strzelnice

71,o4

27,74

1,o7

0,15

Torv łucznicze

60,7,1

39,29

0.55

Torv motocvklowe i samochodowe

55,8,1

44,19

Torv ieździeckie

29,79

70,21

Tory kolarskie

62,5o

37,50

Torv kartinoowe

70,00

30,00

Torv łvżwiarskie płvwalnie krńe

50,00

50,00

68.85

24,59

6,01

Pływalnie odkryte

84,10

14.94

0,96

kaoieliska

88,44

1o.81

0,15

Lodowiska sztucznie zamr ażane

77,33

21.33

1,33

skocznie narciarskie

34,62

65,38

Źródlo: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego

48

0,60

6, o6€Mo}olłue

00'0l

pluepeq alMPłspod eU eusełM aluPMocpldo :ołp9]Z

elłslelcjeu aluzcołs

ełsllaldb)

Lz'v

v9 'I

9z'0

aueluwez oluzcnEs ełslMopol

zr'o

9E '0

9z'0

Z0 '0

6E'0

'l

08

09'z

ao'I

,8'z

09'z

L,

E0

'L

,0

óźo

16'0

aillłpo eluIPM^łd a}^Ą atulBM^łd

90 '98

09'L

08

00'09

98'o

6z,l

09

ol'0

Ee'o

9z'o

8e

vl'v

zL'o

9z'o

Ll'o

E,'0

0l

9/'0

,o'0

1,0'0

eMo6ullJP)

90 '0

1,0

olłslPlM?^l /{Jol

z0'0

1,0

'/

'l

'l

e, 9€

,0

'e

'rl

oo'oot

oo'ool

61.'6l

18'z

8o'6t

6l'9

nL

l,'9

Lo'v

60'8

99 '9

9l'9

00'9l

L0'9l

oz'Ez

09'u

e0'9

zL',

09'z

an'z

Ln'9

o0 'oot

,n

eivroyods

euuI

ezs?ńłr ńłołzs eluezsńzrclvrołs

ńqnu

l

'0

,0

tZ'0

W'| co ,9l

98 '0

9z'8l 9Z'8

ez'6 E0 '9

,8

,9

et'Oz

alłsJeIol

^Jo] ^lo1

aĘ3olzpza[ fuof

eMopoqcoues l aMo|)^cołotu e29luzcnł

^Jol ^]01

aclu|6zĄs aMolE6el

^Jol

lzpoł p|p amo6ulueJl ńuase6 eupor,ł etuelsńzl6

emouods eJes aivroyods eJeg 6u|PsJaMlun Błslo€

o6auuelz estu€l op els|og !łM9łle!s op exslo8 {euzc3l

;11ld

op płslo6

t>livt9lńzso1 op

plslo€

qclł|elM lel6 op elslog

06'9

ńuoIpe15

00 '00l

o6eu

-1euolle1 npbzl _oues lłlsoupar

r!3?9oo elualu;96ezczsńp1

ocs|od M lc§ousąM 6nlpai,ł lauzcńzg funlln1 Mglłolqo eluofezpo.1

plnun]ls ,lz eloqpl

5.3. Stan przystosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych Stan pzystosowania obiektów kultury fizycznej do wymagań osób niepełnosprawnych został pzedstawiony w układzie krajowym i regionalnym na podstawie wyników badania statystycznego, którego wyniki są w pełni reprezentatywne. Obiekty spońowo-rekreacyjne były uznawane za pzystosowane do potrzeb

osób niepełnosprawnych wtedy, gdy miały urządzenia spońowe i pomocnicze specjalnie dostosowane do uprawiania spońu i rekreacji pzez osoby niepełnosprawne, a także odpowiednio dostosowaną widownię (pochylnie, windy, uchwyty itp,), Obiekty dostępne dla osób niepełnosprawnych stanowi§ razem 7,7o/o ogółu zbadanej bazy spońowej. Na jeden taki obiekt przypadało średnioprawie 12 obiektów bez odpowiednich urządzeń dla niepełnosprawnych. Najwięcej pzystosowanych do potrzeb niepełnosprawnych było: torów łuczniczych (ponad 60%), pływalni krytych, boisk do koszykówki i sal spońowych (wszystkie powyżej 2ao/o). Zwraea uwagę wręcz nikłe pzystosowanie boisk uniwersalnych i kąpielisk (tab,22), Najwięcej przystosowanych (w granicach 2o%o-22%o) było boisk do gier wielkich, boisk do koszykówki i sal spońowych (ryc. 3).

Wśród województw najwięcej obiektów przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych miały: katowickie (11,4%o ogółu takiej bazy w Polsce) oraz bielskie i bydgoskie (oba powyzej 5Yo). Odsetkami w granicach 4%-5% wykazywały się województwa: warszawskie, kieleckie, konińskie i olsztyńskie. Szczególnie ubogie w bazę dla niepełnosprawnych było 11 województw, z których kazde liczyło poniżej 1o/o 1el zasobów krajowych. Były to: chełmskie, ciechanowskie, skierniewickie, łomżyńskie, włocławskie, gorzowskie, leszczyńskie, lubelskie, bialskopodlaskie, piotrkowskie i ostrołęckie (tab. 23 i ryc. 4).

50

t9

o6oMolo!łuB e!uppBq alMelspod eu euselnn eluennoceldg :o1p9l2

v

ae,o E9,z

alłSMącoJry

L9

ż6,0

eHs!oulPZ

lZ,

9n,L

9z

oB,l

'vz'l 08'l

o!łs.l9DouoIo!2

alłs/!\ącoł/v 3lłs^zJqłe/V

8l 9Z

a!łs9n]o:

aqsMoule]

ołOlMa!uJa!Xś o!łZpBJo!:

lt

9L'o

0z

88'l.

0

LZ,o

a!łsdnł:

9l.

n0'l

zt

8E'l 8l'0 lZ'z

Oe

9n

a!xsazjqouJP]

auspMns

a!łJaIpalt

eHs^trtaz]c

żl

o|xst1-1opP.

8

99,0 08,0 L8,E

Yl

,0'l

?L,o

ll

9L,o

69'l

l0',

EZ,

l9

89

ve

99,1

6

6t v

l8,1 8z,o z9,o z9,o

zE

le,z,

Lo,e

6

le 6z 89 n9

99t 0E 0E

,§ 9l

Ll

t!

/0,0 l,q

0

lz'o t

aHs/ńozsaz.

€lłsyEuzo0 olłcoł0

99

z

zl

e8'0 a9'8

oz

8E,l 9?'L

oo'z

l0'?

zt,t o'.1l

9

l?,0

Lo,z eL'e

l t,l Ll,I

lB

09,9

l

LL

Ll,I 9Z'0

ll

Ltt l

00'00t

89

oL'?

P(Pc!"l

aD|sMolJlo!c aHs|!c

alł3ałojłsc arysIooc

aqs!^lzsIc €lłoaPBsoMoL a!łzpo.ł

3lłsu^ztljo ałsIaqnI alłsljl^z3zs€

alłcluDa 6lłsualuso.1ł aD|sMole]ł 3!łsy!lBzso) 9!łSy!uo)

ołJaIa!) o!lcuńolE) aHs!|P)

eusJ9boluaIa o!łsMozlot elłs9EpD d!ł§eIq|9

alłsMoqcolsezc oDłsMouBqca!3 €lłstlJłoq3 aHsoop^q

ausla!q o!)lsPIpodols|P!(

ofisMezsJeM,ls

Vys-lod olualu|96azczs^M

^ua!qo

qceĄzp9M€foM

/ń qc^uMeJds

_ouładalu qoso qazJlod op auPMosołs^Ad tauz.^zl! funlln1 ńplalqg ,0z

elaqBl

t9

oooMola!łuP BluPpeq alMPtspod eu ausPłM alueMocPldo :o|p9.1z eĘsJelcleu eluzcołs 9

t,6l

69,0

0l

00'00l

zL'L

09'8

z6,L

08'8l

9n'L

69'/l

Lz,9z

80'9

9z,8

9z,L

99'9

96'L

06,9

nL'z

09'}

L8'8

a,Zz

lr,6l

69,9

69,1

80'9

,l'0

99'z

ż1,0

69'L

06'z

88'9

Ll'I

l/'09

Z0,0

zz'z

Z0,0

z6'I

/o,0

60'6

,6,9

€0,9,

1,6,0

88'8

99,0

0z'L

aue?e-lwez

alu

zcnFs e)slMopo,] e>lslletdby

8

tl

elfu)po elulemń16

eł{Ą alu|emńłd

98

atrlslelłrzń1 fuo1

ełro6uure1 ńlo1 erlsrc1o1 ńlo1

M9}ł6lqo lc9ołp3 /ń lelzpn

ellcalzp7el fuo1

l l

emopoqcoups

1

Ll

amoplńcolour ńlo1 ezctuzcn1 fuo1

eoluIazĄs

z?

ervrole6el

z

z

ńlol

lzpoł op airło6uluel1 ńueseg

c7

euporvr

eluelsńzl4

aMouods 6ps

,6l

ełtopods app1

99

ouFs]oMlun BłsloE

lE

9ll

o6euulatz esluał op €łslo8 D|M9)lB!s op

90l

Błslo€

lauzcól ilild op ełslo8

88

rlrrglńzso1 op elslo8

99e

zLz

tłctł|olm rc16 op

elsrcg

ńuotpels

Ezl

ua1969

Lvv l eqzclI

7o

tłcńunłpldsouładglu qgso

atuetu196azczsń11

qezlod op euemosolsńad ńłłelqo

,zz e|oqpl ecs|od M qcńumeldsoqede;u q9so qezllod op auer*osolsńzd lauzc(zll funln1 ńyalq6

Stadiony Boiska do gier wielkich Boiska do koszykówki Boiska do piłki ręcznej Boiska do siatkówki Boiska do tenisa ziemnego

Boiska uniwersalne Hale spońowe

Sale spońowe Przystanie wodne Baseny tleningowe Tory regatovlie

stzelnice Tory lucznicze

Pływalnie kryte Pływalnie odkryte

0.97

KąpieIiska Lodowiska sźucznie zamrażane

o24681012,1416 lo

Obiekty przystosowane dla niepełnosprawnych ogółem w Polsce

= 100oń

Ryc. 3. Obiekty kultury fizycznej przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych (woń)

52

si.

Wargawskie

bialskopodlas*ie białcstockie bielskie bydgoskje chglmskie

ciehanowskie

0,07 o,2,|

ęęśochil§kie elbląskie gdańske

9ozilskie jelenio9ó§kie

2,07

kaliskie

2,07

katilickie kideclłe kmińskie koszalińskie

kmkilskie krcśnień§ke le9nickie

legąyńskie lubdskie łomżyńskie

62 o,28

łódzki e

nowoądeckie

olgMskie opdskie

ośpĘckie pilskie p

iolrkowski e

płcckie pożnańskie

pźemyskie mdomskie

Ee9Wskie siedleckie

0,83 0.55 1,04

0.76

sigadzkie

skiemiilickie sfupskie

swdskie szeecińskie tamobueskie tamowskie toruńskie

wahżyskie włocławskie w[ocławskie zamojskie zielon

og órskj

e

6

Ryc. 4. ObieKy kultury fizycznej przystosowane do potaeb osób niepełnosprawnych w województwach (woń)

54

99 ,tło^Mouods ,azcMppzoMPlds ol |eq l M9uolpels ltu,{uul lłlsoup9l zezd lalłue pluplułed^/ń o6omlc9ełM azsmez olu lalnłs ^z3^}ooomolc9ezo eluqop eu ouozl(Mez ^zpelu odopłte.ld bs qcllsferrł qceuaJol eu qcńmopods qcelłalqo o euep oJgłłelu 9złZ \cere,qąĄ ouem€Z

z!

,(ga ,qBt)

Mguelqo e11;1 od arńpo|Bz BłBluJ ła}soupaf 99ozslóun euennopńcepz e7 'ó6er*n ą q;.nz oupM ,rytsoupel gg eluzcĘ Ąńzlory M9}lolqo 69 fezńnnod qcńcbzcl; ultu6 ódn.lg ,1apoupef8 ołB!u] Mguelqo 00l ?lu [ecórnrr qctu zcg.ldg ,(ooe ,nnod) empzs -JeM ! zczsoOpńg B}sBluJ Ąezelńnn qcńnnopods uazpbzsn óqzcl1 bzslólmfe1 ,qcńu -1euo$le1 qcallsoupef vLgL M Ąemodólsńnn |auzcńzt7 funlln1 ńyalqo etuzcb7 ,(s ,cŃ) qcą;enł let6

op l§loq ("/og'll) ls^^ Bu e qcńłtoyods 1es (7"6;) 1elespo ńzs>lórnnfeu 1ńq ńuzcńpfu -o}łBJBtłotsBltll B|o ,efndólseu oc 9ń?emnez yuzow lsm eu l qce}sellrl M llrleqosez e nfei1 m ula196o femopods ńzeq tulelc9ollelm ńzpórul efcele.l cbfn.l1edzo5 ,(sz Iaf

qet) łM_oł}els op łsloq l qcńrvropods ;es 'qcńu;BsJamlun 1sloq '(qcllsfelm m9ple!qo lcgołBc o7og7) qculleurn le16 op >;sloq o1ńq 1seluołBu fecólnnfeu qc;lsfenn qceuoJo} BN ,qcrylalm:el6 op elsl -oq t o§euulolz Bsluel op Błsloq '(qcllsfelul M9}łalqo lc§ołec 7o21) ennopods e;es Ąńq euemoluezo.1de.l feluzcllfeu qcplsB|tll ivr qcńuemozl|Bło|z Mg}łalqo aldn.l6 p1 '"r(ve,Qei qcńue7e.lulez eluzcn}zs łslmopo| zelo qcńlŃlpo r qcńlfu1 rulem -Ąd 'tłcńivtouods 1eq 'oDeuuelz Bslua} op łsloq bfceululop bu7elńłłtz ńzeq e[ezpo.1 etrelsozod óDełread Ąelu 9ez qcB}selul m 'eu;eslemlun Błsloq zBJo lłMgł}Blsop 1 feuzcól ułld op Błsloq 'L|c!ł|e!M .let6 op Błsloq Ąe7:enaad lsm Bu a? '9lzplolmls Bu?oul qcńule;.lo$"le1 1elsoupel mgdĄ ecbzcńlop omoqzcll euep cbfnum9Jod ,%l,, lsm eu B'qcńnnopods M9uelqo nlg§o 7o69 óls o1enrropfeuz qcelseltu M ,eąsfalul ez ńyatqo euezelńnn oupmpuzn 'qcqsfenn-o>1s[alul utul6 qcfugpleru eluzcblńm qcńcbzc -Ąop 'qce>Jpedńłr qcrye1 /ń ?a}o} 'BlualuzgJzol o6alle1 lc§oml|zol! 1eupe[ ełemep elu }g!łuB 99Ózc ,tłoBłaquBM €UBMez efceullo1ut ółrelspod Bz cbtnu.lfńad 'gauvr

l o}seltu eu e;elzpod M ouolmplspez.ld qceulu.l6 m qcńmouods

^^9ualqo

[łcPultu6 /ll\ oń^ouods

uels

ńllelqg

,r,9

Tabela 24. Obiekty kultury fizycznej w gminach obiekty kultury fizycznej Wyszczególnienie

miasto

Wes

)GoŁEM

59,14

40,86

3tadiony

66,54

33,46

3oiska do gier wielkich

41,16

58,84

3oiska do koszykówki

57,85

42,,l5

3oiska do pilki ręcznej

48,,l2

51,88

Boiska do siatkówki

48,50

51,50

Boiska do tenisa ziemnego

85,85

14"t5

Boiska uniwersalne

43,49

56,51

lale sportowe

87,30

12,70

3ale sportowe

65"l2

34,88

Przystanie wodne

80,32

,l9,68

Baseny treningowe dla lodzi

92,31

7,69

Tory regatowe

95,65

4,35

strzelnice

68,39

31,61

Tory łucznicze

89,29

10,71

Tory motocyklowe i samochodowe

86,05

13,95

Tory jezdzieckie

68,09

31,91

Tory kolarskie

87,50

12,50

Tory kartingowe

90,00

10,00

Tory łyzwiarskie

100,00

0,00

Pływalnie kryte

94,09

5,91

Pływalnie odkryte

83,89

16,1

Kąpieliska

57,78

42,22

Lodowiska sztucznie zamrażane

skocznie narciarskie

100,00 81,82

Zródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego

56

1

18,18

L9

ooaMololłuP BluBpBq olMe}spod Pu auspłM óluPMo3eldo :ołp9]Z €l)sJ€lc]eu

eluzcołs

00'00l

00'00l

l6'6

8/'9

/9'e l

80'8z

plslo8

l1lvrg>lńzso1 op

o6'9

69'9

plslog

feuzcó.t ułld op

n9'v

vz'L

zo'L

sL'0l

l'9

9

l9'e

e

8e'9l

aiuo1lods

66'I

zn'o

ełropods apg

80'/ l

vz'EL

eL'z

L6'o

99'o

80'0

oz'o

l0'0

Lo',

aL'a

ez'o

,0'0

ee'0

80'0

6Z'o

0z'0

90'0

l0'0

80'0

lo'o

90'0

00'0

3ł^jł alu|EM^łd

89'l

nL'o

3ł^llpo 3lUIeM^łd

t'8

9

88'0

E)islIaldb>

6r'6

69'e

luz3nlus P)slMopol

e9'0

10'o

vz'o

80,0

aueze)wez

o

al)sjplMz^ł 6Mo6uIi]e)

elłsleIoł alł33lzpzaf

eMopoqcoues l aMo|ł^coloul a23luz3nł

^Jol ^JoJ ^lo_I ^jo_1

^lo]

^lol ocluIazĄs oMol€6a]

^jol

lzpoł e|p emo6uluall ńuaseg

aupołr eluelsńz.t6

l'8 l,

epp

ełslo8

€u|BsJeMlun

o6auulatz estual op eł§lo€l

!łM9)łe!sop e)slo8

qcĘ|alM rct6 op elstog ńuolpe15

ołsBlul

9a!M

[euzcńzg ńlnlInł

y\]79oo

etuetu196ezczsńp1

Ąłolqo

ocs|od M lsm Bu ! qcelspluJ

i\Ą

fouzc^zu ńlnlln1 lvtgl1elqo eltrrofezpol

elnunlls

,9z p|aqpl

Boiska do gierwielkach

Boi§ka do koszykóWki

Boiska do piłki ręąnej

Boi§ka do pitki siatkowej

Boiska do ienisa ziemnego

Boiska unirersalne

Hal€

sportow

sale sportowe

Pźystanie rcdne

stżelnice

Pływalnie kryle

Pływalnie

odkMe

Kąpieliska

Obiekty kultury fizycznej ogółem w Polsce = 100%

Ryc. 5. Obiekty kultury fvycznejw Polsce w podziale na miasto iwieś

58

69 o6auzc^ls^lels BtuBpeq 6lMB}spod eu auseył aluełroceld6 :o1p9l7

7oś 8?0

06l L9l L9l 19t

wL

ztL 00l

LZJ bb

zczsoDp^g

eMezsJPM ueuzod

MącoJM Bz9lul9c BMolqEc 1p97

MQl€l)

uIuo) M9zlot-ł3

ulońE oł3^?!s

łs9ep9 u!lqn-

96

ulcozczs

86 L6

z6 Z6 98 §8 LL 69 69 89 89 99

z9 L9 99

ż9 z9

zs l9 l9

09 09 09

6, 8j Lt

es^N

P!u^p9 u^lżsIo

M9bołs o3lu!oqa

Ja!Mousos oc!MolP) EMoqcolseza ^qc^l Bu^zczsc

ou|oo lx^zllsn eJluplMs oJIo|) a3!/ń!l9

Pu!|os

e|oM €Mo|els

)au^Eslo ullpoulalN łou!9ezozs B?tllo?

aH§oulod o)sMPlo Noz M9lsnon!

oaęż

ołzpoł)

łolsĄE!E

9v

90lpuno ^u]Pz 9alzpolqoo zcIPM

9t

9, 9j

?i w

P)u€lczll

3!łs9o)

ov

M9upqce!c 9l99 Puo|alz zpElzpruo M9zsPls a!łseIs eclMouB!u€!s

zt

8t

zt

zv

0,

ot ot

0, M9ua|qo

|§^ulol

^MoN

D|s|ocloxp!M M9]lso

ca'ezlob7 oMoMąs^PP|M

Pę3!l

lauzc(zlt funilnl tuBuetqo [acólm

l

o,

loulPuol^Jal illsoupal E/,/lzPN

acElnuods^p eulpuowai

lłlsoupar ,9z p|aqpl

5.5. Urządzenia spońowo-rekreacyjne przy obiektach noclegowych turystyki Urządzenia spońowe występują także pzy turystycznych obiektach noclegowych, których gestorami są różne przedsiębiorstwa i jednostki państwowe, spółki handlowe i cywilne oraz osoby flzyczne, prowadzące działalnośćpoza sferą kultury fizycznej. Omówione wcześniejna poprzednich stronach badanie statystyczne obiektów kultury flzycznej zgodnie z pzyjętymi załozeniami nie obejmowało tego rodzaju właścicieliuuądzeń spońowych. lnformacje o wyposażeniu obiektów noclegowych są zbierane dopiero od niedawna puez urzędy statystyczne na podstawie sprawozdania KT-1. Jednakze ograniczają się one jedynie do danych liczbowych o obiektach noclegowych, na terenie kiórych istnieją odpowiednie urządzenia spońowo-rekreacyjne bez względu na to, kto jest ich właścicielem,a takze o tych, które mają na stałe w swojej ofercie mozliwośćkorzystania z takich urządzeń, także i poza terenem obiektu. lnformacje na ten temat w przekroju krajowym i regionalnym zawiera lab. 27. Baseny kryte miało 138 obiektów noclegowych w 38 województwach, najwięcej w bielskim, nowosądeckim i krośnieńskim. 767 obiektów noclegowych dysponowało końami tenisowymi. Pod tym względem wyraźnie wyróżniały się województwa: gdańskie, koszalińskie, szczecińskie i olsztyńskie (40-50 obiektów). Najliczniejsze były obiekty noclegowe z boiskami do siatkówki i koszykówki. Łączna ich liczba wynosiła 2 737 . W tej grupie przodowały województwa: koszalińskie i szczecińskie (powyzej 200 obiektów), a ponadto nowosądeckie, gdańskie, olsztyńskie, suwalskie i bielskie (kazde z nich powyżej 100 obiektów). Siłownią dysponowało 560 obiektów turystycznych, rozmieszczonych kolejno w województwach: nowosądeckim, bielskim, szczecińskim, gdańskim i koszalińskim. Korzystanie ze ścieżkizdrowia zapewniało 640 obiel(ów noclegowych. Pod tym względem wyraźnie górowało województwo nowosądeckie (74 obiekty), a w dalszej kolejności lokowały się: suwalskie, bielskie, olsztyńskie i koszalińskie. Upra_ wianie jazdy konnej umożliwiało 596 obiektów, w czym wyraźnie przodowały nowosądeckie i olsztyńskie. Najmniej obiektów turystycznych stwarzało okazję do gry w mini golfa. Możliwośó taką dawało 45 obiektów turystycznychw 22 województwach, Pod względem wyposazenia obiektów noclegowych turystyki w podstawowe urządzenia spońowo-rekreacyjne wyrózniają się ogólnie województwa: nowosądeckie i bielskie (góry), koszalińskie, szczecińskie i gdańskie (morze), olsztyńskie i suwalskie (pojezierza).

60

l9

Sno €uep aueMołtlqndelN :ołpoJz ZL

8

9l

08

zz 90

Ll bL

goe

9z

6t

La

?L 9

6z

LL

L

6l

Ll

9

t

8l 6e

Lz

1

0l

9l

80l

9t ll06!u!uJ

|,Z

9? av 6

l9

LnL

86l

vl

zL 9

8l

9 o 9

w

L L 9

Z

l l l l

!o

9

z l.

t

L

L

b

6

L

Z

le

el

o!Xs]9bouoIol2

euslotllPz

elłsMącolł 6lłsMącoł/v olłs^zJqłBlv

3lłsunlol

e!łs9loaz3zs o!łsIPMns alłSonłs a!)olMo!u]aus

oucaIpats

a!łs|!c

o!łcełollsc

ałsIooc €!łSu^łZsIc

o|łOePEsoMoL

o!łsl)J^ż

op|c!uDa

0t 9

L

l l"

9

L

,t

t l

b

L?

80 6

La

olłzpBl€ls

ausulopPJ

l t

,

L 9

l 8l ?t t

alłsuolu9oJł arysMo)PJ} 3!łS!l!lEZso) oucaIoDł

o!łclMolPł

LZ 6 8a

U

?L

o Z

bl

L

9z

Z

el

v v

elu/Vtołls

oDlsMoZsaZl o!)s^l,!ażJc

olłcołc aqsmołllo!c

Z L

zL 8 oZ

6v

9l L

9t 8l

8t 9a 6

aa 09

6t

z

LZ,

0l

zl Iłłos!ueluol

oD|sMouJ€}

aD|sozlqou]el

9

6l

l L

e

z 9

0t

eZ 04

El tb 6 o

cc

Lz

t8

099

L9L

LELz

zE p|M9ł^zsoł/lł

_M9ł}P!s op o)sloq

a!łzp9ł €lłs!^?tlJo ełsIoqnI

ó b

9E

lz

8la

99l 9L ]

6 Lb

z

z o

9

b t

9l 6l

09 L

l z z

9t t

z

L

08

l

Lt Lb

0t

al aa

9

l.

LL

0t9

te

96

l

9

0l

Lz 6t

z 0l Ll L

9

lt

L

?

?L

t

9 o

l 8]

4

t0

0l

cc

L

0l 6

96 69

Le

lZ ,L

Lzl

9

vE 9

L

pIMo]pz

Bł?ó!c§

L

88l

ńll1 ueseq

aDłs!lP) oD|s]Qoo!ualo

olłsM0ZJot a!łS9ept 3!łSeIql€

e!łsMoqcolsóz. a!łsMouEtłco!.

3lłsułeqa

a!łsoDp^c ep|sla!c

a!łoolsołB!c a|xsPIpooolsIeIc op|§MEZSJPM,ls

BłsIod aluetu196ezczsń6

tLueluezpbzn z qc^Mo6elcou Mg}łolqo Bqzcl-|

3u!(opa]łeJ-omouods pluazpban M lł^lsfunłqc^Mo6a|cou M9ualqo alua?psod^M ,Zz p|eqpl

t9 ,t|c^MopoMBz t|cBłołzsq9^z3lupBsBz M g8Z qcełlutłco} l M 6/ | 'ocbc {e}zsłou|96o ulnoc!| ndńl ótrolzs bupef eu Mgluzcn sll '(tłcIłsfelMLłcełołzsM ZtL ; qc;lsfe;u qcełolzs M 889) óplzs eu M9luzcn Lgz olulolzod eu óls BłBMołB}zsl qcńłromeppod plzs nlpedńad ry1 ,Óplzs Pu lcelzp 89z o)l^} ellsouń,rn B} Blup€J9 nfe.l1 oOelec e16 ,ó;o>1zs bupef eu qcńcbfepedńzld Moluzcn óqzcl; etupelg ecbt -nzŃapleleqc Ńleuleled ouon^e}spozld 6z l|eqet M łe} l ,lłlu7ełsmauo|9oJło t]o|u z ńrlńzcllńłr ńp6 ';cgo1slze.lńnn fezslólnn bfe.lelqeu emolcgfńm euep ezs7ńnno3 ,ńqoso Z9L Et7 qcńmopomez qce1o>1zs qcńzc -lupesez M zBlo z66 888 tłopłluLlca}'zgg ggL qcńcbclepslou196o t|ceocllm '(qctls -[ar,ł nn 96Z Ze7 1 I qolsfelu /vl 6Z6 8L6 Z) paąp gze L L8 , óls o1ńzcn qcńnnomep -pod qce1o1zs M ,Lsg 060 2 auzcb1 el;souńłr qcBłołzs qcńt nn Mgluzcn Bqzcl,1 ,qcŃvtoponłez qcełolzs qcńzclupesez fad gg2l tłcełlutłcolńzd g9g 'qcńcbcpps1 ; -ou196o iłcpacl| ńzd elg l '(r4crxslenn t6s 9 l qcrysloltu 9o0 9) qcńmonneppod qce1 -o1zs ńzd gee o6azcz 'qcńuzcńpeuull6 ps ZgLvl ołełBzpqcĄ qcetrolzs ńa4 Lt ,(gz elaqet) qcńłropomez p>lzs qcńzcruppsez LLz Z |.Mg)lut]co} 896 , 't|cńcbc 1eps>lou196o M9ocl| ,Z8 l '(99s 0t qc!łsloĄ ze.lo 99o 9 qcrlsletul o6ezc z) ltv 8l ,Ąolzs nfer1 nn ńu9l1alu n1o.l tuńuemozl|eue M o1ńq qcńłrołreppod u^łM ot1 LZ ,(qcńpolop elp o6eulefcads enłlclu;o1zs zeq) qcńnłop 1 -oMBz tłcBłołzsqcńzclupesez l LłcBł!ut]ca} 'qcńcbcłe}zsłou196o tłcBecl| '(ellsfetłt l ellslalul Bu tuołplzpod tllńłtołlepop z) qcńnłomeppod qcełołzs M ouM9JBz !łslod ,86/Z66L ńu|ołzs >|uuz [elec elp Mgluzcn óqzcl1 'qcńuzcńlseutil16 1es óqzcl1 o}ófn g19 qcńuep t]cńuład op ol§lu0óts eluemoceldo oDazslelulu qez.l1od elp o6e}elo ,lłq9Jd feuepeq z luńuelsńzn e 'lulu ńzpóltu efc.lodo.1dsńp e.lods ?Bp|M elu7elńłr acs|od nn qcńmomelspod plzs qcll1sńzsnł elp nsalło o6a}ule} z olłs/v\o-sng auep [e;s;zp audólsop cbfnzl;eue olu9azcoupa1om -opomez Ąolzs ozclupBsez l ełluucot 'acbclelzslou190o eect1 ,uz} 'glupoJ9 Ąo>1zs o}§!ululod eluladnz ze.lo qcllsfelM ł9)zs t|c!u M ouotupól6zmn alu o? 'o1 eu npól6zir ez n[e.l1 obelec elp eumĄeluaze.lde.l ez ?euzn 1eupaf oupnJ} euep azs7ńłto6 ,bupal feluulfeu oc b;es elenłouodsńp epse.l 'feu -zcńpeuul16 l|Bs ołppelsod elu 7o9'97191zs qcńueppq p9J_s^^ al'Zal oue|uoco ,/r/ ,t]c|)s ellsouńrvr ula|upppq u{l tłcĄólqo L|ceło)zs M M9luz3n ?gouqozcll BlupaJs -falu plzs qcńnnorvrelspod 8l, z |auo4o1z !łq9Jd nluennoso;ńnn eu ele6e;od et6o; -opo}eul bu zead sBzcMgM Blófńaa ,Vt-vu ,s e66;] elsnnoutlog-.leu61 ,g BłlzpBM aple[';lepeq qcńueuz [alzpleq z oupa1-

-oldezld

'nu.lelqo.1d o0ezsfetulu bzcńtop

(emezslep

31r,ąy)

rysl,łouńzcep qca,1

Tabela 28. Szkolnictwo dla dzieci i mlodziezy (bez szkół specjalnych)

Lp

l

\

Średnie i ponadpodstawowe

Typ szkoly

podslawowe

w.nzni\ Liczba

szkół

Zawodowe

Licea ogól-

noksaalcące ,l8

o m

Technika

zsz

Ogółem Wspólnie

1

824

4 958

2217

7 175

27 430

1

313

1 363

750

2 113

14 762

156 552

888 992

633762

431

5 066 13 365

2.

Liczba sal

gimna

ycaych

o

11 336

m

6 005 5 331

3

LlczDa

ucznlow o

4 811 225

m

2 978 929

1

522754

7 090 531

1 832 296

Zródło: Opracowanie własne na bazie Oświata iwychowanie w roku szkolnym 1gg7-g8. Wyd. GUS Warszawa 1998 s. 14; 26; 94; 99; 114;167;184, Wyjaśnienieskrótów: o

_

ogółem, m

_

miejskie, w_ wiejskie

Tabela 29. Wskaźniki charakteryzujące szkolnictwo dla dzieci i młodzieży Typ szkoły Lp.

1

2.

Średnie i ponadpodslawowe podstawowe

Wskaźnik

liczba uczniów w szkole srednia

o

261

m

588

W

137

srednia liczba sal gimnaśycmych w szkole

o

0,61

m

1

srednia liczba

o

424

m

496

Zawodowe

Licea ogól-

nokształcące

Ogółem

zsz

Wspólnie

79

285

212

258

0,71

0,27

0,34

0,29

0,53

576

b52

845

720

480

415

Technika 1

,18

0,39 ó

uczniów przypadająca na salę

gimnastyczną

344

Zródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 28 Wyjaśnienieskrótów: o - ogółem, m _ miejskie, w - wiejskie

Najbardziej interesujące nas informacje dotyczą wskaźników liczby sal gimnastycznych pzypadających na określony typ szkoły. uzyskano go dzieląc liczbę sal gimnastycznych przez liczbę szkół danej kategorii. Dla całej Polski wyniósł on o,53 co oznacza, ze sala gimnastyczna znajdowała się średnio plzy co drugiej szkole. Był on jednak bardzo zróznicowany w poszczególnych typach szkół. wahał się od 0,27 dla techników (co znaczy, ze sale gimnastyczne spotykano tam nieco tylko częściej niż przy co czwańej szkole), do 1,18 dla szkół podstawowych typu miejskiego 64

99 snO

,6ńr

,uolzo

0'69

8't l

9'9t

e'Ez

9'LE

9'L

,D^l

!

qc^uep alMp}spod Pu ausPłM

oluPMocEjdo :ołp9lz

ujap6o

Zz

8'l l

,'9t

o'L

ołselr!

,ó

e'8z

6'69

6'el

9a!M

8l

9,L

9'zz

9'n

,ualzo

ll9ła| 9 nlue?ołPz

ńzld,ln 1uelcó[ez

0^l

,6ńt

llcłol e nluazołpz

ńzld

,zpo6 elue7blcqg

,yvr

tr.uBlc3lBz

,zpo6 etuezblcqg

e|ołzs M sP|l eqzclI plupa]s

qcelcle1 § zEJo E ńzld fałłoirłelspodńłołzsJau131cazld ,;łr luetcófez

alsP|) /ń M9luzcn Pqz3ll

Elupojs

Els|od

lłlu7BłsM

emoulzpoo:il:'§:i§

,oe

B|aqpl

l 966 L z {auzcńztlazjnl|n) lfceztleal op qcplsplul M o6a^^omBlspod BM}clu|ołzs obazseu Blu o vaąołez ,ou|BoJolu nlsold od ^MB}sn -ełrosopńzde;u ule;qo.1d eu o} afnze>lsnn lsef oc 'óqop eu ńu -tzpo6 g'Oz e!u6b!so l|Bs [a!le} olua?blcqo 'ołrolupobĄ y^9e[ez ulzpo6 9 nue.l6o.1d ,ńuetuez ńz"li eu gemoce.ld ńqelelsnul Ełołzs a!cń? ivr eluazpenno.1dm n)ped^zJd uńules Lu^I ,aluuolzp ulzpo6 żt^^e6blso 1uenó[ez oluo?bloqo (ggozs>lólnn 1set tłc!)B} e) 'buzcńpeuLulo bles bupe[Z a|ołzs łr e7 'elluńłr gezcl;ńm qcńzs7ńnnod z o} 'Ąołzs ńce.ld gezpńl ńmorupolcóld 1 ołto;upo6ń} o6euzcńzt1 etuemoqcńlł ńulzpo6 t PpEłłBz ulPJDoJd elucaqo ńcb[nzblłroqo ?EMolUod ,Óplzs Pu nłelzppo 9'Zołl^} lsm eu o|ołzs lvr 'Ąelzppo 97 peuod ocalu tsouńm olc§oltll itir femomelspod o|o)zs /ń sB|ł pqzcl| BlupeJ§ e? '^tulzplm ot l|aqp1 nn qcńpemez qcńuep analm§ M ,tłcBzeŃoł eu 9ńzc;lvr9 bzsnul opózc loolzp l eul alu l|Bs łgłzsqcĄ % 19 1eupa[ o1 'mgtuzcn eqzcl; ezsfe;utlfeu epedńzd qculsfamn L|cBłołzs qcńmomeppod ,o6eqs[eyn ndń1 qcńmomeppod qce1o1zs m óles rvr buzcńpeuu16 óles bupef eu 9oq3 eu we op qcńłtopornez qoełołzs qcńzclupesez m ó;es Bu Mgluzcn 9r8 olu ^^9luzcn po oq 'ńuemoctu7,gJz ozpJeq ?g|uM9J uo 1ńg ,ó;es eu tceżp 08, elu.lolzod eu uo -poJ9 ó;s łemoleps1 nfeq l1els M (6z e|eqe}),buzcńpeuul;0 óles bupef eu qcńcbfepedńad nezp ńqzcl| łlu7ełsm1Rq yelelteol qcńzseu elp ńu}olsl [eppleq lfcen1ńs fe1 6 ,(21 pzcełlezd bles b>|eł qcńcbfnuodsńpetu ,buzcĄseuul6 1ueco.1d cbnngu.l [azceu;)

ó;es o1epesod plzs % g9 ołoło ocslod felec m a4 'geuzn eu?oul alu npól6zm 7e1 ,bles bupe[?!u o6a1 7 lecórvr elervrouodsńp ł9łzs99ózc 7ńp6 'e>lslrurefz nze"lqo o6enn -opeco.1d ryupaf ueu efep olu o0l zaad ntualouuezd od 1lu7e>lsrvr ńzszńłro6 ,bu -zcńpeuultD e;es ńulgl1atul fua}zc Bu qceło)zs qcĘBl tłcozl alnneld M olupaJ§ a? 'e[n.l -e6ns oc '!Z'0 glurolzod Bu óts plvrolepsł łlu7ełsm n1 ńuemoluezeld qcńcbqeps1 -ou196o qoeac!| M lselu]oleN ,o|ołzs lepeą oo M ?!u lecónn ocolu olupeJg tuel ełńq euzcńlseuullb e;es'có!m )el'6e'0 €lulolzod eu oq 'ńzsllu ocbzceuz trńq 1lu4elsłr ńuerneulo obe;lsfelm ndĄ qcńmomeppod qcełołzsłła? 'o1 ?o} n} }se[ euzcĄs -Ńaye.leq3 ,Gupaf ńuurmod e.lgyelu e 'ndń1 o6el Ąolzs ery1sńzsrur 4u fac§rn 9alul gełłouodsńp ńuurnod euzcńlseuulD btes bupel eppesez e7 'e>ltuńłt o6azc z) ^^

W związku z przejmowaniem od 1996 roku szkół podstawowych pzez jednostki samorządu terytorialnego - wcześniej były to tylko działania eksperymentalne, na małą skalę - można ocenić, że około 94 % tych szkół znajduje się obecnie w gestii

gmin. Procent ten dla liceów ogólnokształcących jest znacznie niższy i wynosi 32 o/o a dla średniegoszkolnictwa technicznego i zawodowego tylko 19 Y" . Znaczy 1o, że znaczna liczba szkół nadal znajduje się poza bezpośrednim oddziaływaniem gminy -zwłaszcza tych ponadpodstawowych (tabela 31) Tabela 31. Szkolnictwo według organów prowadzących (bez szkolnictwa specjalnego)

Rodzaje szkól

Organ prowadzący

Ogółem

Jednostki adm. rządowej podstawowe

1843,t

(oń)

Jedn. Samorz. terytorial.

pozostale

3,98

94,1 6

1,88

Licea oqólnoksztalcace

1824

48,45

32,26

19,27

srednie techniczne i zawodowe

7175

77,27

19,18

3,54

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wszystkie wyzej prezentowane dane i wyliczone wskaźniki charakteryzują interesujące nas tu zjawiska w skali całego państwa. Tymczasem sytuacja na niższych szczeblach podziału administracyjnego kraju jest bardzo zróżnicowana. Poniżej przedstawiono więc jak kształtują się niektóre z wyżej analizowanych wskaźników w układzie wojewódzkim. W przypadku szkół podstawowych zachowano podział na szkoły wiejskie i miejskie. W tabeli 32 widać wyraźnie, ze nasycenie salami gimnastycznymijest zróżnicowane w poszczególnych województwach. Największe jest w szkołach miejskich w województwie słupskim (1,51), podczas gdy w nowosądeckim dla tego samego typu szkół wskaźnik ten wynosi (0,91), W pzypadku szkół podstawowych na wsi najwyższy jest w województwie warszawskim (0,74) i katowickim (0,66), a najniższy w ostrołęckim (0,24). Porównując obciążenia sal (tzn. patrząc ilu uczniów przypada na jedną salę) widzimy, że w przypadku województwa słupskiego wskaźnik ten wynosi 526 uczniów, a w pżypadku wspomnianego wyżej nowosądeckiego jest bardzo zblizony i wynosi 565 uczniów na salę. Podobnie jest w pzypadku szkół wiejskich. Srednia liczba uczniów w takiej szkole w województwie warszawskim pzypadająca na salę gimnastyczną wynosi 321 uczniów, a w ostrołęckim 440.

W zawiązku z powyzszym nalezy z pewną ostrożnościątraktowaó w analizach wskaźnik, mówiący o liczbie sal gimnastycznych pzypadającej średnio na szkołę, bo drugi wskaźnik średniej liczby uczniów na salę gimnastyczną w danym typie szkół, moze być podobny mimo skrajnego zróżnicowania w ramach pierwszego 66

L9

(ze BteqBD ,Ąolzs Bu olupeJ§ eles eupef:nuolzod op epeds 9z'9 ,Ąolzs ,du 'qcpmłzp9mefonn uo} łlu?Blsm ul!łsmouBqcep rn 9'g 9ez qcńute.lłuoł 7i1 eu olupal§ epedńad eles eupe[elzp6 'uńmopomez olm}clu|olzs łr ecblelu}sl elce -n}ńs rłcńłrorvreFpod lpełołzsM ?lu - Bzs"lo0 a|uzceuz ?ai lzpnq eluelo1odelue7 ,(eluełroce.ldo o9ózc fezslep łr ulńzc o) fecblezcneu Ńpe1 ?o} )B['[ennoyods ńzeq olsalłpz M )pl 'tłctłslodtrg>1zs 1c9ozslóptł nn qcńcblelulsl qce||BoJ łr ep"ledo efnpfeuz alu 'omolupobĄ urzpob 9 op oDauzcńzg eluełroqcńm 9ó[ez qcńmo>1zblnłoqo oluazs auepełlez 'qcńuep qcńzs4ńłrtod opelm§ M

-1ópvrz [auzcńzll

aznilnł o

en^p}sn M

,[euzcńlseu

-u;6 11es e196o łr qcńcb[epelsodelu qcelołzs M etnłelspez.ld ó;s ełre.lds |aao6 azc -zsa['epgyvr{zco ,qcńzcdópez L|cełunJełt m ełr{qpo qn;.9ńqpo óls a7oul alu9ó[ez ernopd arvrB.ld cb.lo1q zcaa eluleog ,aluuolzp ulzpo0 v| zazsd !|es etuełrĄsńzi -o1ńłr 9;zelqońłr elqos oupnJ} oq 'oDeuzcńzg eluennoqcńnir nulB.l0o.1d o6euulzpo0 g ófcezl;ee.l Bu ńsuezs feuceqo l|lmt|c M ąnf eu elu buzcńpeuullb ó;es bupaf ecbfep -elsod ! tłoełBlzppo 97 m qcńuemodn.lfiz /ńgluzcn g39 ecbzcl; 'ennonneppod e1o>1zs ,euBlsńaolńmelu gets rle}od b6oul a.lgy 'qcńu els[a;rri eulópead ńuo.11s fal6nlp Z -zcĄseuulD ;es ńnłopnq op o6anłosueull eluolupesezn aumedez pul olu qcryslann tłcełołzsqcńzsfetuufeu qcń} n a1'9ńlennez eu?ouJ tuńl z nlzbtmz M ,Bł|u7ełsm

Ę

:f§

:ź

dA ó*:i N§ć J'g

N

.§ 6, rI]

N

}

n !l

-

n

9 J

N

ś

\

ę

l

Ń

ś

- 8s

o o

\t

€

N 9 ts

5'N.l =i +

ts

b

€ś

n {

ź ąź

) + +

N

a

\

ń

^ N

€N

} 3>F )>} o>} c>} o>P o>B ]>B o>> o>> o>B o>> o>> ż ) ą

c{

ł]

70

f

l§

h

3

z

§

N

d

4 n

a l

§h J

c N

u ą

tr]

Ę (-)

V 6

J

0.

o ń F ó o

b N

y H

v)

Fl

&

ą N

H

o |.1

lI)

M

a l Ę N

ó

o

vź

E]

3 3

"]

z ż N o Ą

g

&

lą M

ó

a & :f

cl)

V N 6 N

ź

Ea

V B

a lll ą 9

lL

ł N td

rl o

z u

ł

§i

ś o u x E

X

€

5

Ą

Ę o

u

za-

ź N

E c tl

o

^

X

t*

€

u

7

^

F

ó

rn

>,

zF

o Uj rn ^

§ Ń

Ę

z o

§ a

E

§ q

F X

ż

e

c

§.

F..

lr

c u

v

! t

O

q

X

E

z

rfj

ln

o

ć

=

lrl

Ęd

{ u

tI

^

tr N

F =

td

{śo {śc {3c {3c {3o {3o {śo dśo {Kc {Ko {Ko {śo {śc

§§

pNo

aHa ą6o

oa§

€-9

opN oE9

pa a9p o§§

9N

-a@ oŃH

oą€

{§9 rrN

BN §ąN

§uc 9{o

}qH

§N §§q

ł

Ń

N

N

N

ą

oHO uNą BŃA

6§ą

-ą!

3&9 {aa

ńąu 9ap

)€6 9a€

{H€

ą99

{{§

Pp @{ą

F§ §!H

Hą{

§óą

!

Xą§ ĄŃ6

!§p

{§H

,oł

truo o&a

§

{

ć

€

{

ą

N

€N

N

N

§

{

p

ą {

{

{ N

N

N

p

ą ą

ą

p

ó§

{

§6 €

N o

ł

c

ł

6

N

€

l €

ł

vd

p

N

N

ł

@

ą

{

§ Ą

o

N

ł

{ J

p

{N

N

N N

N

N 9

N

§

p

ą

€

§{

d

\

N

ł

N 9 €

N

@ ą

9

p p

p

§

§

\9

§

a

@

!

§ {ą

d

v

§

9

N

N

{

€

9

§ó §

a

ą

§

§

6

tL ,lfcezlueqJn olulolzod ulupoJ9 o eMEpoMo[ -olvtp6o eu otbs ,(ogo) o0auzp9ł l (166) oberysmoqcopózc op (992) o6erysnnozo6 po :gloele ulńupd eu qcńuolupnJ}Bz 666-;,02 epvpazsd łt oDepemez 'o6alupels ndĄ op qcńuolupn.l1ez ńqzly ulepólDz,rł pod ouozctlez EM}zpoMolom elelsozo d ,l|,lez -lueqJn ulotzod efnqcec e,lgp1 'l;elcńzoneu olłzpgłomppgmafonł en9l1 uos^M 696 ,(uys;le>1 l turycepbsomou 'ullłs|olq :lu]em}zp9mefom ezod) [e} Bu óts ołze|Buz olN nłoJ 9Z6l ivr leufńce.lplululpB ńt"u"lo;e.l pez.lds - *aJB}s" emlzpgmefonn o1 bs ngozs -łón M ,oDeuzcńzg eluennoqcńm l;atcńzcneu qcńmoleleoułod (%r'09) ónnolod peu -od e|upnl}ez (el;slvtozsoa 'o!)sl|e) 'arys9lńps1o 'arycepbsomou 'olłsl,lnozczs 'alłs -|a!q 'ausMEłcoJM'arys|odo 'eryso6pńq 'aĘslaqn| 'ol)smołeJ) 'el>1s;leuzod 'aqco|olł 'eqs9ep6 'ol1smBzsJeltn-ouzcałols 'eulcnnole>1) 9L 'M}zp9i^ofonn qcńumep 6, eN

,lzool

]o6ellslomelZ

qoeluBpeq m onnolc9ózc

euotup3;6złtn ołB}soz oc 'lsm eu zuo ndń1 o0eu79J q3e}selul m qc{cb[nuofclun; 't|clupoJ9 l qcńnnonneispod qce1o1zs nł o6euzcńzu eluBMot]cńm o6eu;o1zs nule.l6o.td {ceapal łr o6euzcńz1 eluemoqcńlł m9l1sl6eiu łBlzpn ?ll§oJło lcgoizsńzld M €ZłB} ouBM 191zs mgdńl l ńqzcll op 11elcńzcneu óqzcl1 ouolsalupo olzl|eue fezslep nn ,(,l ooo1. nnbłuezd z e}B| emp oc euzcńp -ńlels eluepeq pzpe^^oldezld pyy111l) ,l bpóq gńzcńlop l nłoJ 666;. alnnopd eoot ,(se ,qp}) rn óls bzeln auzcń}sńlep ouep ozsMoN 966l-NV)lM3 nuelsńs z ouełs -ńzn euep qcŃ9u o 'o1euzcńzl; eluennoqcńnn l;elcńzcneu ńzcńlop ńulenye ue15 ,qez} ,NV);M3 nualsńs z N3y\ zazd auoludó}sopn Ąepoz qceJpB) o oueo -od op nłunsols m ecblBzclepńmelu tsel leuzcńzg Ńnln1 ![ueJpeł eluacńseu qculs -[ann qceululD łt o9ou196azczs m e7 'oOeuzcńzg etuemoqcńnn e;anńzcneu Btll olu gcslod qcŃgu m'ńultu6 ezszsef bs e?'o1peuod trlt"uopetnngn 6uuolluo1111 ,epńz o6 ^n -omoJpz pesBz nluBmouezsod M BłolmołzcoDepoltu nluennńmoqcńłn m eulepńzd au -zcĄle.ld t euzcńle.loel p§ou}ólaluln eryosńm blepelsod ula}ez 'oDauzcńzg BluBMoLło ,ZdN M lu;ezcn qcńzs7ńrr !ule.l}s!6eul bs ńzeuel1 1 eleońzcneu n9ozslÓnn M -fuvr

qcńu1oltro.1pz p9oupM eluefirrzol nul Blml|zouln 'nłalmołz3o eJauall uJozBJBz l B|olc

-ńzcnBu Ezpglm BłoJozs emg ,qcńulomoJpz l qcńuzcelods 'qcńuzctqcńsd 'qcńuzcl6o;

-otq rvrglluuńz9 ZB|l,|cBM l)oJozs Ó6emn pod blotq lu.ll1zpn| ez"lelu.lńlł tuńqed M M9ł -uervroqcńnn lMgtuzon bzpnn luul ?lu fa;zpleq o6euzcńztl eluełroqcńm

eleońzcnep

tfcezl;ea m l nluemooBdold ,rn ó1o.1 qcln,,r",r'3'^}';#ij:='rH"::ilffiTT§':]: o qcńuzcńlsĄels qcńuep qcńumńyelqo eluelsńzn o1ńq nBuuolluol,u ua|ac

-B}s

§ENZC*ZIHI lHlZH,n,$T,nY.i ffi l

(emezslep136y) }eueM MBłsluB}s

Tabela 33. Liczba kadry nauczycielskiej w poszczególnych województwach (EWlKAN 1996) Lp.

Województwo

z/

stołeczne warszawskie Bialskopodlaskie Bialostockie Bielskie Bydgoskie chełmskie ciechanowskie Częstochowskie Elbląskie Gdańskie Gorzowskie Jeleniogórskie Kaliskie katowickie kieleckie konińskie koszalińskie krakowskie krośnieńskie Leqnickie Leszczyńskie Lubelsk'e Łomzyńskie Łódzkie Nowosądeckie Olsztyńskie Opolskie

2ó.

Ostrołęckie

29, JU

Pilskie piotrkowskie

3,1

Płockie poznańskie

1

2. 5

4. Ę

6 ó. 9.

lo. l1 12. 13.

14. 15. 16.

17. 18. 19.

20.

21.

zz, 24

25. 26.

.

32-

34. 3o.

37. 38. 2o

Przemyskie Radomskie Rzeszowskie §leoleckle sieradzkie skierniewickie Słupskie

40.

suwalskie

41

szczecińskie

42

faInobrzeskie

ęc 44 45 46.

Tarnowskie Toruńskie

47.

Wałbrzyskie włocławskie wrocławskie

48.

ZamojSkie

49,

Zielonogórskie

ogółem

74

pełnozatrudnieni

Niepełnozatrudnieni 2 181

555 42 63

453 880

192 236

1 166 1

326 366

36 63 133

561

994

649 1 763 705 63o

125 289 63 157

,l

o17

3

852

1

655 635

139

625

73

477

24a

8o2

115 99 89

1

86 1

24Ą 19

650 479 360 508 oĘo

225

1 106

252

1

1

o52

310 587 597 887 663 1 479 562 950 1 000

1

932 485 531

149

49

1,t9

213 27 85 121

63

228 86

124 160 117

90 63

549 688

74

1 146

295

68

786

41

943 838 780 580 1 257 799

123 12 133

55

224

804

48 80

46908

7684

9L

,u!tu6 tłclłp} 8 ! nłoj 966 t M oueMo}oupo eluzcb? p9J6ousejy'oclqz| ołsloulez,8L ecluJaz3 _ ol)sMEłooJM,zL ouqez o!łsMoulel ,L l. ńuep,łfi5 'M9zuqo ',pues M9ueJeB olłsozlqouJet ,oL zpóaemg'gylelM o>1sdńzrq3 ol)suBuzod ,6 ,8 qzsn|o) _ e!łsMołl}old p9l6omo1 eqs9ń7ulo7,1 M9łMBd auca|ary ,9 buso.14 peu arysl|ey,9 ^^9qel9 ecńzcp4 olłsMozJo9,, (9e;m) poquo.13 e;lsblq13 ,g aąsMouPt|colc ,e !n?a!8 'uluJoJnz e!łcolsołBlg,I łsleJ€ _ ,B!ue!upnJlez ńut.lo1 po o!u?o|pzolu 'o6euzcńzg etuełtoqcńm eleońzcneu o6eu -pe7 Ąe;ul glu nłoJ 966l M e.l9y 'ńultl6 óts blnpfeuz mlzpgnłalonn 8 ;, oluoJal eN (ul!łco}sołBlq l u,llłs|oq n | uJBM}zp9Me fom ezod) [e u po qcsłr € u B !c§ ,/tĄzł pu qc; 1sa[ [eluu[eu wńzc ńzld'nłol 966; rvr qcńuorupn.l1ez n190o z o6auzcńzl1 eluerrłoqcńr,ł l;elcńzcneu "/ot'lć lseI qcńuolupnJlBz (erlsu4eqc 'e1>1selpodolslelq 'arysuńzczse| 'aqzpBJols 'erysgń7ulo1'e!łolmaluJotls 'etlsdnls 'ol)smouBl1cao 'olłs -ńulead 'o!łsMBłcołM'ellcótrol1so 'allsl;d 'ol)sql|Bzsoł 'ells.lgbotue;ef 'al>;sqtuo1 'e;lc;u6a1 'erys;ervrns) ouo;ge.lło n} aJ9u 'tłcBm}zpgmefołt g1. 1q o1ef "azcluloJ",emBzsJBM m aIncB.ld elcelg ulńupd eu qcńuolupnl1 -ez n196o z o/ol'69 ,oclmoley ! alcJalMBZ 'fisblg /ńBłslzpoM '3otmousos 'ł|uq^u 'elsb;g BpnE 'zl9qlceg 'ouaorrer '{gJpz elqózllsep 'ezcluJgo ervrolqbq 'ecmnl19 'Mgzotłc 'tuoilg :ol bs ,n}s fgluulfeu oc o1ńq o6euzcńz1 eluełroqcńm l;enńzcn -eu qcDłB} qcŃ9u l\^ 'lselu 8L }so[ nuot6e.l o6el bcl1o1s ez auzcbl azp6 'u.lI1ctnno1 -ą e!/ńtzpgłłe[orur łt ó;s efnpfeuz fupe1 fac§lnnfe1 ,(99) n6ezlqouJpf łr l (62) qcec -!^^a!uJol)s '(79) nzpelels '(oo) ac{olpg '(9g) ńzulo7 '(79) ennoueqcetg r,ł faluu.l -leu :(oss) nłsuBpc /ń l (699) nlueuzod łr '(otD nmBłcoJM o/ń '(608) an^ołel) '(oarl) erńezsJe6 łr pef lłcele}o qcńupd Bu ,JM tlenńzcneu [ecólłrfeu o1 'epelu.l ^ł o a!zp! 119ep ,[erysruro)eJł ! [el;s;lep6 'letlsmezslem 'ferysb19ou.lg6 tfce.leulo16e m 9ep!M elu196azczs oc '(re eleqe) lfcezlueq.ln l ;fcezl;eulsnpul ulotl]olzod z óls ezbnn o6euzcńz1 eIuemoqcńrn l;anńzcneu o!9pła ulńupd eu qcńuolupnJłBz eqzcll ,

,

q

: l

;

cńnnorreppodpeuod l qcńrvrorvtep pod

!

plzs

ozn p

óls afnpfeuz qcfu9}ł M 'tłoełseltlll.|clupeJ9 1 qcń7np nł etumg16 óts eldnls oDeuzcńzg BJpB) e7 'e>;luńnn nłBueleu oDaue.lqez fraeue z

etueruroqcńrvr e>;s;epńzcneu

Tabela 34. Miasta o największej liczbie pełnozatr

nauczycieli wychowania fizycznego

Zródło: Opracowanie własne na podstawie danych EWlKAN 1996 r

76

LL

,t]c^/\^ouo|eq

l qc^zclulo| 'qc^uuolqo Lłcel

-lods 'u^upoqom§ nluemołJnu 'qc,(zcluJB?od tłceuods nn qcńcbfnceld qce.loqn.l1s -ul o qcńuep Eu alu elupdnz ezczsełMz - nuods ulldńcsńp qcńu196ezczsod mgl -o}łnJ}su! eluoJel M BluBmo)o;zol 1 ńqzc1; op oc B|ueuzazoJ 1a| pef 1elg ,BluBpeqz op eupnJl óls Ąeze1o fełropomez ńdnl6 let Elu€lupnJlez ńulelqo.16 ,1c9oule[ceds fa[ołrs m felep opmoce;d qclu pglgods gll i o>11Ą e 'a|zpowez uloMs M alualupnJl -ez ołzepuz ńcótsń1 9 eupdselu M9JeuoJl oo0 8l peuod 96-t/6L qcele| nn qcńu -ocplzslńłt z ,du e1 'o1 ńzceu7,1^^ole}oouładelu ńzlaueJl !||Moue1s 99ozslólnn qgso 9/L ?,q9soO8z9q9so9z8rńqosot8Lż-

:(uls,lonnep ,7 euep) ołlsouńrvr qcelerzpez.ld tłclula|-9 M

96-166L 06-986L

98-186t 08-926t

olualupnJ}

^^9louajl -ez euzloJ olupoJg a? 'eltuńm l1ńpfun1 1[auzcńzl7 Ńnllny npóa1 qcńuep 7

,%0'69

g!o9g|uJ łt ńp0 sezcpod '0/o6'911souńnł lsm Bu ,J 966;. nn o6auzcńzt; eluenłoqcńrrł o6au1o1zs nule.l6o.1d lfcezl;eal rvr o6euzcńzl1 eluennoqcńnrr nł9.1pl6eu.l łelzpn ?9lo

lsM eu ouualu'leuz

elu;96ezczs bs el ńruaza5 ,o0auzcńzJ BtuBmotlcńnł m9.1pr6euJ plualupnJlez'o1o7''6, acbfe0§ls 'ńrvuaza.l aurvred bs qcńrvronnelspod qcelołzs M }sBluloipN ,%e'g6 znl uel luo brvrouels oq 'eued.lazcńrvr etuzcńyeld bs obeuzcńzu PlueMolłcńrrn rvrg.l1sl6eu BluglupnJlBz lcgoMll?otll L|cBacll 1\^ ,ńuemocuzgJz łsel qcń,tnołrelspod qcełołzs t qcńcbqeps>lou196o qcpoc!| łr o0euzcńzlJ Blupmoucńm nł9ulel6o.1d tfceztlea.l m łBlzpn 'o6alls.lołreyz vepeq z eltuńłr 1e1

o6euzcńz; elueinoqcńrn

rur_o.1pt6eul

6L ,ńueluz

ńzl

eu óce.ld ecń}łe:d

M l oluuolzp ,lr1/\ llcłal utzpoo vL ezjeuzo oc 'olłolupoońl cófez tueulzpoo 61 Óles blńlsńlep ble1 ńule7blcqo 'omolupo0Ą ,ptł 9ó[ez ńulzpoD g ńcb[epe1>1ez 'ule.l6o"ld ńcbtnzb;łtoqo aluceqo gez cbfnzleeu ,buzcń}seuu;t6 óles bupeI llcńzodsńp op bfeul l qcńrvrose;1 lłcełplzppo ,z M €uo bs euemodn.lbod '1ullupal9 óls cbfn6nlsod nnn -ouz ol 'lce|zp gg9 ńuleul oDarys[elul ndń1 lennonltelspod elołzs leulólcazld l|a?ar ^^ ,lusuout ńcbfolode;u uepef ezczsef ueu blnzelsnn etuezct;ez:d azs|Bo ,(łtgtuzcn ggs) qctlsle!u qcełołzslvt 71u (nngluzcn ?vt) tcetzp [etuu.l eze: e"lo19d peuod o.1ods o1epedńzd >|el ! buzcńlseuul1D óles bupet Bu o} ou;ltu el'plnńzelsm l6n.lp ole '6e'0 alulotzod Bu oq 'ołs!u ozpJeq óts łennołeEsłlsM eu bmomeppod ó1o>1zs bupe[ eu qcńcbfepedńad qcńuzcńlseutu!6 1es ńqzcr; ł!u7BłsM,du )e1 | ,Bu?oJ}so ozpleq 9ńq ,óplzs eu mgluzcn óqzcl; lsnul oDezsłueld o6e1 elcBlaldle}ul e7'o6elu z eltuńry1 ńcbfel9er1o ł!u?e)§M l6n.lp ?et ó6Bnnn BcBJMz qcń1 qcetuezc||qo M,8L'L u.lotzod }aMBu Pu6blso qcńnłomeppod qcetro>1zs qctrlsfelul Me'lL'o znI uo 1lsouńm qcńc -bclepslou196o Mgacll n>lpedńad M oq '(6z'o) ennopomez l ouzc!utłool ńtrolzs elu ,e|o)zs felOnlp oc m o11ń1 óls -pe.l9 zead fruo7'luez elu4e"lńnntrńq ual łlu7BłsM 1enł -opfeuz |łB} uolqo al'ńzceuz oc 'e9'o ;1s1o4 [elec elp 11souńnlt (qcńulefceds trglzs zaq) ń9vpołut l lcoIzp elp ó1o1zs bupel eu qcńuzcńlseuulb les ńqzcl| >1tu7els6 ,qcusfenn qceua.lo1eu o/o|v ultu6 qceue.le1 eu óls o1emopfeuz o7o69 e 'qcrys[elu ulu6 ,[ulłclmoleł ennppgnnefołł łr e7 ó;s e0az]sop 'a!ueJo} M M9}ł€lqo pełłzoJeu cbzled 0ż, l, op tllDłsMezslPM ey,nppgłre[ołrM uolqo uepef eu q9so |z9 , po oq 'Auzceuz błzse.lz n} ł^q 1nzlzou ,M9c9Błzso!u ecbtsń1 7 peuod ocalu ołBpedńad uelqo uepe[ eu córn )Bl 'qcńłtoyods M9uo1qo 9e/ 8 t ocs|od ltł {ulgt;alu olu9ozcouMgu ,aluoJal |e[eu leuzcńzg Ńnlln1 tulełrelds óls [acbfnul[ez ,ńu;ul6 blc9ouselnn ecbpóq feuselrvr ;>11soupef leupe? o1epe;sod elu utu.l6 %6'e8 7y ,(etuezsńz.lenłols elum916) Hpoupef o1e[ qcńuezelńłr otrńq łvrg1oltupod 09, ołl^t Ąoltllpod e6, ,L Ąńq euemo.1pafe.lez N9O3U tuńutńceltlluapl alr-uelsńs p1 ,9§ou|Błelzpbłe}sozod ,Mz} Bu o/o|'Z9 ze t (ńqnu)

eluazsńz,lBr,nols eu "/ol'ol 'teuzcńzy Ńnln1 lfcnfilsul aluemosuBuuop Eu olupal9 ouezxeuzaAd "/og'LZ :ńcbfndólseu ł,{q qc! łplzpod ,lłpoJ§ auo|9aJ)o ńleletzpńm ,qci(uultu6 ńurrl6 e;lpńzsłr 'a|zpesez nn'eleo seu ecbfnseJa}u! eu e? 'ouozpJouni3 M9}e?pnq z fauzcńzg &nln1 B!ueMo§uBuU ól n}ł nr}s ouBmozl leueead e!udó}seN ,oluaJo} fef eu qcĄelzse|ul -pz q9so ńloulgdsłt qazlod qcńłro.1o1qz lfceztlea.l 1ezbunoqo óu;ul0 eu ecb[ep -ą)eu eurvre.ld eluerno;n§e.ln ecbfnzb;ruroqo alzl|pue oueppod ttltlpńzsm opazJd ,eluełzsoluez fet ncsfalul /ń !c9oupn| fervroqcn.l ;cgoułtńge qcńcbfefńz.lds MgłunJBM qcńnłorvtels -pod n6utlolluotu gluezpervro.1dazd nIac Bu {ul9l1elul qce|uepeq qcńzsfetulu 11

większość,bo 2l3lekcji wf. pzypadła na szkoły podstawowe, jednak magistrowie M byli głównie zatrudniani w liceach ogólnokształcących, pży czym łącznie wszystkich pełnozatrudnionych było 46 90B oraz dodatkowo 7 684 nauczycieli M. pracujących w niepełnym wymiarze godzin pracy, w 18 gminach nie było w ogóle nauczycieliwf. zgodnie z powyższymi obliczeniami co do sytuacji kadrowo-|okalowej, wydaje się problematyczna koncepcja wprowadzenia w 2000 roku 5 godzin zajęć M, tygodniowo. stwierdziliśmy też, że w urzędzie kultury Fizycznel i Turystyki opracowany został Ramowy program rozwoju bazy sportowej do 2005 roku. Realizowany on ma być przy udziale środków pochodzących z gier liczbowych prowadzonych przez pzedsiębiorstwo państwowe ,,Totalizator Spońowy". Program ten zakłada równomierne nasycenie obiektami spońowymi obszaru całego kĘu. Wszystkie uzyskane dane są informacjami źródłowy,pełnymi i gwarantującymi powtazalnośćwyniku. Analizy przeprowadzono pod koniec 1998 roku, jednak kompletne dane dotyczące poszczególnych czynników (zmiennych) pochodzą z lat 1996/97, bo proces ich weryfikacji iobróbki wymagał czasu. Analogiczne badania (o ile do nich dojdzie) w 2000 roku pozwolą na uzyskanie danych z lat 1998/99, a więc częściowo po reformie administracyjnej kraju. Nalezałoby już dzisiaj zastanowić się nad takim przeliczeniem obecnych danych, aby były one porównywalne z następnymi.

Jest to w pełni mozliwe. Zresztą prezentując tu wiele przekrojów i konfiguracji tez nie pokazaliśmy wszystkich mozliwych. Jednak jesteśmy w stanie takie operacje przeprowadzió na życzenie osób zainteresowanych. Jest to szczególnie ważne, gdy podjęty zostanie trud skorelowania wskaźników zdrowotności na danym tere_ nie ze zmiennymi charakteryzującymi rozkład czynników przez nas badanych. To dopiero pozwoli nam dać odpowiedź na pytanie, które z nich na jakim winny byó poziomie, aby miały wpływ na poprawę zdrowotności danej grupy społecznej. A to dopiero w pełni uświadomi nam sens kultury fizycznĄ i jej praktyczne znaczenie dla przeciętnego obywatela. Badania zostały zakończone w listopadzie 1998 r. Prawdopodobnie będą kontynuowane w roku 2000 i2005. Jak powszechnie wiadomo od 1.01,1999 r. wprowadzono w Polsce nowy podział administracyjny kraju. Pragnąc więc ocenić zmiany, jakie zajdąw poszczególnych badanych parametrach, jak i ich rozkład w układzie gmin, powiatów i województw, będziemy musieli tutaj prezentowane tabele i wykresy przetworzyó tak, aby ozdwierciedlały ten nowy układ, Jest to zadanie dosyć trudne, bo mamy w Polsce ponad 2 400 gmin, które teraz trzeba będzie pogrupowaĆ w inny sposób. Dzięki zastosowanym praez nas technikom docierania do surowych danych Gus-u jest to jednak zadanie w przyszłościwykonalne. A opracowany przez nas system monitorowania istotnych dla kultury tizycznĄ zjawisk stwarza nadzieję, ze decyzje strategiczne podejmowane będą na podstawie rzetelnych, a nie szacunkowych tylko danych. B0

Olsztńska Szkola Wyższt

t8

666L uBuz

,p^M ,(clemz5 ,V ,paJ) auneld ńye - auoyods olvl4 1e luoq sJV" ,966L Dlu /ń acEod a ńulwg 866l e/ńBzslpM sno ,86//66l ulńu1o1zs nłoJ M eluennoqcńm B}BlM9o 866l e/ńezsleM sng

-od ,,,lnbop

!

/66l BMezsJeM sne ,266y ,tuzcrtpńlep >1tuzcol lpą /66l B/ńpzsJeM sng ,96-€66l qce]q n uw6 tp7png ,966

a a a a

a

t p^^ezsleM'M9sueull o/ńls]o}slull/\ p^M .

(qcn6-eufoqc ,3 ulazleluauloł z Ąlpupef 1s>la| ultl§ nlup^^osueuu o emp}sn ttl,zod'l/ lN ,d,17\ ,[euzc/Ell ftlnln1 €§eĄez n tlcizcnepzonelds ttlg>lzbtuoqo amelds I^ .J l66L e>qulatzp7ed 6 elup z 1>1trpfun1l[auzclz17 funlny npbzl11 esazald atuazpbue7 ,[auzckg azJn]lul o1 etuzcńls BL elup z e/ńe]sn 9z Ju 966l dH,n,zo 966t ,166L-9f6L Lłce]el n fanoyods ńzeq imotcaol! ue;,5 966l BMBzsJpM tlJyn

966l e^^ezs ,\oJ -JeM plĄsńpls ttrcńuzcfilsĄe]s Llepeq ulel6ol4 eu sng 966t [auzcuqnd ,zn,zo ,J esazaJd g1 lu atuazpbue7 1 lu 766l sne ,66t ecdl oe elup z sn7 686L e^^ezsJPM ,auzcńlsńpls aueo ,886t-g86t >1autżcodńu t elĄsfun1 'euzcńzll eJnilny

a

a a

a a

Jyll^ly

ułpgrl euerqń6

Literatura

A. Kontrola i nadzór nad działalnościąfinansową gmin. Wyd. Vega, Toruń 1995 2. lgnar-Golinowska B. Warunki funkcjonowania miejskich szkół pod§awov,tych w roku szkolnym 1992/93 Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 1993 3. Jaczynowski L. Kierowanie i działalnośćw organizacjach społecznych, Wyd. 1. Bordo

PWSBiA,Warszawa 1998 4. Jaworski Z. EW|KAN '96 o nauczycielach prowadzących zajęcia vń w szkołach podstawowych poszczególnych wojewódżtw.,,Lidel' 1997 nr 1'l s.12-14 5. Jaworski Z, Problemy kadrowe zwiększonego wymiaru zajęć szkolnego ń, ,l997 nr 3-4 s. 3-7 ,,Kultura Fizyczna" 6. Owsiak St. Flnanse publiczne * teoria i praktyka. PWN, Warszawa 1998 7. Palm J, Roljata na sportni klubove za razvitieto na sporta zavsićkiv Evropata. ,,Spoń & Science" 1994 nr 9 s. 48-54 8. Piotrowska-Marczak K, Finanse lokalne w Polsce. PWN, Warszawa 1997 9. Ramowy program rozwoju baal sportowej do 2005 roku. Urząd Kultury Fizycznej iTurystyki (maszynopis) Warszawa 1998 10. Sawicki W , Podstawy organizacyjno-prawne i finansowe stowanyszeń kuftury fi4lcznejw Polsce. Wyd. Krajowa Federacja,,Spoń dla Wszystkich", Warszawa ,l997

opracowany pzez J. Charzewskiego, H, Sozańskiego,Z. Ważnego. AWF, Warszawa 1998 12. WirszyłłoR. Urządzenia sportowe. Arkady, Warszawa 1982 13.Wybrane zagadnienia zarządzania kulturą fizyczną w Polsce (ed B. Ryba) Wyd. AWF seria: Z warstatów badawczych,Warszawa 1990 14.Zarządzanie _ teoria i praktyka (red. A. Koźmiński i Wł, Piotrowski). PWN. Warszawa 1995 11. System upowszechniania sportu. Rapoń

82

z badań