فناوری اطلاعات در مدیریت: دگرگونی سازمان ها در اقتصاد دیجیتالی

‫وﯾﺮاﯾﺶ‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎواﯾﯽ در ﻣﻨﻮآ‬

‫دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯽﻟﻮر‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ ﺟﻮرﺟﯿﺎ‬

‫ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﮕﺰاس‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪:‬‬

‫ﮐﺮﯾﺴﺘﯽ ﭼﯿﻮﻧﮓ‪،‬‬ ‫داﻧﯿﻞ ﺗﯿﺴﻪ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫ﻣﮕﯽ ﻟﯿﻮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﯿﺴﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮز‪ ،‬ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪای اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪Efraim Turban, Dorothy Leidner, Ephraim Mclean and James Wetherbe; Information Technology for Management, Transforming‬‬ ‫‪Organizations in the Digital Economy, 5th Edition, John Wiley & Sons Inc, 2006‬‬ ‫)‪(ISBN 0-471-70522-5, Printed in the United States of America, www.wiley.com/college/turban‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪1‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ‪ :‬ﮔﺮوه ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪای آﺷﻨﺎ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ :‬اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪ ،‬دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪ ،‬اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﺘﺮﺟﻤﯿﻦ‪:‬‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ رﯾﺎﺣﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﭘﻮرﯾﺎ ﻗﻄﺮهﻧﺒﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯾﻪ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ ﻣﺤﻤّﺪی )‪([email protected]‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﺻﺎﻣﻌﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ادﺑﯽ‪ :‬ﻣﺮﺿﯿﻪ ﮐﻮﻫﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﻋﻠﻤﯽ‪ :‬ﻧﯿﻤﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﻓﺮوﺷﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﮑﻞﻫﺎ‪ :‬ﻣﯿﺜﻢ ﯾﻮﺳﻔﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ و ﻧﺴﺨﻪﭘﺮدازی‪ :‬ﻣﺎرﯾﺎ ﻗﺎدری )‪([email protected]‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺧﻮاﻧﯽ‪ :‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻋﻠﯽﺣﯿﺪرﻟﻮ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‪ :‬زﻫﺮا ﻋﺒﺪاﻟﻠﻬﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻟﯿﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﯽ‪ :‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﺎپ‪ :‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪1385‬‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺎﺑﮏ‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪:‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗﻬﺮان ‪ ،19569‬اﺑﺘﺪای ﺟﺎده ﻟﺸﮑﺮک‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﮐﺰی داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪ -‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ ‪19395-4697‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ،(021) 2442060-69 :‬دورﻧﮕﺎر‪(021) 2441511 :‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،Http://www.pnu.ac.ir :‬ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪[email protected] :‬‬

‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت و ﭘﺪﯾـﺪ آﻣـﺪن‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﺣﺎﺿـﺮ ﮐـﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‬

‫ﺟﺎﻣﻌــﻪ اﻃﻼﻋــﺎﺗﯽ ﺑﺮﺧــﯽ ﻣﺘﻔﮑــﺮان و اﻧﺪﯾــﺸﻤﻨﺪان ﺑــﺎ ﻇــﻦ و‬

‫ﮐﺘﺎب ‪Information Technology for Management‬‬

‫ﮔﻤﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ روﯾﮑﺮد ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ‪ ،‬و ﺑﻌـﻀﺎً ﻧﻈﺮﯾـﻪﻫـﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺣﻮزه ‪ IT‬ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان‬

‫ﭼــﻮن »اداﻣــﻪ ﭘــﺴﺎ‪ -‬ﺻــﻨﻌﺖﮔﺮاﯾــﯽ« ﯾــﺎ »اﻣﺘــﺪاد دوره ﭘــﺴﺎ‪-‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪرﻧﯿﺴﻢ« و ‪ ...‬را اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﯽﺷـﮏ ﺗﻤـﺎﻣﯽ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ‬

‫ﻣﺆﻟﻔﺎن اﯾﻦ وﯾﺮاﯾﺶ از ﮐﺘﺎب‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﯽ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ‪ ICT‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻨﺎوری ﻣﻮﺟﺪ )‪ (Enabler‬ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺑﺮای آن ﺑﺮﺷﻤﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺳﻪ ﺧﺼﯿﺼﻪ »ﺗﻤﺮﮐـﺰ‬

‫زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺧﻼق در ﻣﺤﯿﻂ دﯾﺠﯿﺘﺎل«‪» ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮدن ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﯿﻒ‬

‫در ﮐــﺸﻮر ﻣــﺎ ﻧﯿــﺰ در اﯾــﺎم اﻫﺘﻤــﺎم ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺟﻬــﺎﻧﯽ ﺑــﻪ‬ ‫ﺷﮑﻞدﻫﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﺳـﻨﺪ اﻫـﺪاف‬

‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮی از ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ« و »روﯾﮑﺮد ﻋﻤﻠـﯽ در ﯾـﺎدﮔﯿﺮی از‬ ‫ﺗﺠﺎرب دﯾﮕﺮان ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ« آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫـــﺰاره )‪ (1380‬ﺗـــﺎ ﻧﺸـــﺴﺖ ﺳـــﺮان در ﺗـــﻮﻧﺲ )‪ (1384‬و‬

‫ﯾﻘﯿﻨﺎً ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻗﯿﻖ و ﺗﺨﺼﺼﯽ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻠﯽرﻏﻢ‬

‫ﮔﺮدﻫﻤـﺎﯾﯽ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ آن در آﺗــﻦ )‪ ،(1385‬ﻋـﺰم دوﻟﺘﻤـﺮدان‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺘﻮن از زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻌﯽ‬

‫در ﮔـــﺬر از ورﻃـــﻪ »ﺷـــﮑﺎف دﯾﺠﯿﺘـــﺎﻟﯽ« ﺑـــﻪ »ﻓﺮﺻـــﺖ‬

‫در ﺳﻠﯿﺲ ﺑﻮدن ﻧﮕﺎرش ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻓـﺎداری ﺑـﻪ ﻣـﺘﻦ‬

‫دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ« در ﻗ ــﺎﻟﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺗﮑﻔ ــﺎ و ﻧﻬﺎﯾﺘ ـﺎً ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﭼﻬــﺎرم‬

‫اﺻـــﻠﯽ داﺷـــﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺻـــﺘﯽ ﺑـــﯽﺑـــﺪﯾﻞ ﺑـــﺮای داﻧـــﺸﺠﻮﯾﺎن و‬

‫ﺗﻮﺳﻌـﻪ ﺗﺠـﻠﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫داﻧﺶﭘﮋوﻫﺎن و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ روﯾﮑﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﻮر در‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧـﺪاز ﮐـﺸﻮر ﮐـﻪ ﯾﮑـﯽ از ارﮐـﺎن اﺻـﻠﯽ آن ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن از ﺗﯿﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺘﻮا و آﻣﻮزﺷﯽ ﮔﺮوه ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﭘﯿـﺎم ﻧـﻮر ﻧﯿـﺰ ﮐـﻪ ﻫﻤـﻮاره‬

‫ﺣﺮﻓﻪای آﺷﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﺎوت و ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻠﯽ ﻣﺜـﺎلزدﻧـﯽ ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬

‫ﭘﯿﺸﺮو در ﻋﺮﺻﻪ آﻣﻮزش راه دور )ﻧﯿﻤﻪ ﺣـﻀﻮری( و آﻣـﻮزش‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن رﺷﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽارﺷـﺪ‬

‫ﻣﺠﺎزی ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﻬﯿﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣـﺪل ذﻫﻨـﯽ ﺧـﻮد؛‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت داﻧـﺸﮕﺎه ﭘﯿـﺎمﻧـﻮر در اﺧﺘﯿـﺎر اﯾـﻦ‬

‫ﺳـــﯿﺮ دﮔﺮدﯾـــﺴﯽ را ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﺖ اﯾﺠـــﺎد ﻣﺤـــﯿﻂ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳـــﺎز‬

‫ﮔﺮوه ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪرداﻧﯽ و ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫)‪ (Enabling Environment‬در ﺣــﻮزه ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ذﮐـﺮ ﻧـﺎم از آﻗـﺎی دﮐﺘـﺮ‬ ‫ﺣﻤﯿﺪرﺿـــﺎ رﯾـــﺎﺣﯽ ﮐـــﻪ در دوران داﻧـــﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﺎرﻫـــﺎ از‬

‫در اﯾــﻦ راه ﮔــﺮوه ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ‬

‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی اﯾﺸﺎن ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻬﺮه ﺑـﺮدهام‪ ،‬و ﻫﻤﮑـﺎران اﯾـﺸﺎن‬

‫ﻫﻤﮑﺎری ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ اﯾﻦ ﺣﻮزه اﻗـﺪام ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫در ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬آﻗﺎﯾﺎن ﻗﻄﺮهﻧﺒﯽ‪ ،‬ﺻﺎﻣﻌﯽ و ﺧﺎﻧﻢ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ ﻗﺪرداﻧﯽ‬

‫ﮐﺘـﺐ و ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺘﻨـﺎﺳﺐ در ﭘـﺮورش و آﻣﻮزش داﻧﺸﺠـﻮﯾﺎن‬

‫ﻣﺠﺪد ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬وﯾﺮاﺳﺘﺎری ﻋﻠﻤﯽ و ادﺑﯽ اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬ ‫‪v‬‬

‫‪vi‬‬

‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﻮﺳــﻂ آﻗــﺎی ﻧﯿﻤــﺎ ﻟﻄﻔــﯽﻓﺮوﺷــﺎﻧﯽ و ﺳــﺮﮐﺎر ﺧــﺎﻧﻢ ﻣﺮﺿــﯿﻪ‬

‫و ارزﯾﺎﺑﯽ آن اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻬﯿـﻪ و ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﻮاد‬

‫ﮐــﻮﻫﯽاﺻــﻔﻬﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟــﺐ ﮐﻤــﺎل ﻣــﺘﻦ ﺣﺎﺿــﺮ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪.‬‬

‫آﻣﻮزﺷﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎمﻧﻮر ﮐﻪ در ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮای ﭼﺎپ‬

‫زﺣﻤــﺎت ﺧــﺎﻧﻢﻫــﺎ ﻗــﺎدری‪ ،‬ﺣﯿــﺪرﻟﻮ‪ ،‬ﺑﺮاﺗــﯽ و ﻋﺒــﺪاﻟﻠﻬﯽ در‬

‫و اﻧﺘﺸﺎر اﺛﺮ اﻫﺘﻤﺎم ﺗﺎم ورزﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﺗﺸﮑﺮ را دارم‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤـﻪآراﯾﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺧﻮاﻧﯽ و واژهﭘـﺮدازی در ﮐﻨـﺎر ﻃﺮاﺣـﯽ‬

‫اﻣﯿﺪ اﺳﺖ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ ﻧـﺴﻠﯽ‬

‫ﻫﻨﺮﻣﻨ ــﺪاﻧﻪ آﻗﺎﯾــﺎن ﺷﻬ ــﺮﯾﺎر زﻧــﺪ و ﻣﯿﺜ ــﻢ ﯾﻮﺳﻔ ــﯽ در اﯾــﻦ‬

‫از ﺟﻮاﻧﺎن داﻧـﺸﺠﻮ‪ ،‬داﻧـﺶﭘـﮋوه و داﻧـﺸﻤﻨﺪ اﯾـﻦ ﻣـﺮز و ﺑـﻮم‬

‫ﺗﺮﺟﻤــﻪ ﻣﺤــﯿﻂ ﻣﻨﺎﺳــﺒﯽ را ﺑــﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ و ﯾــﺎدﮔﯿﺮی ﻓــﺮاﻫﻢ‬

‫ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫آورده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﯾــﺎن از آﻗــﺎی دﮐﺘــﺮ ﮐــﺮﯾﻢزادﮔــﺎنﻣﻘــﺪم ﮐــﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﺋﯽ ﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪی ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻃﺮاﺣﯽ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺘﻦ‬

‫ﺣﺠﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻣﻠﮑﺎن‬ ‫ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫دﯾﺒﺎﭼﻪ ﺗﺮﺟﻤﺎن‬

‫ﻧﻮآوری ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎدی و ﺻﻨﻌﺘﯽ‪،‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪای ﮐﻪ در آن ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ را ﺧﻠﻖ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻮﯾﻦ و ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﺣﺮﮐﺘـﯽ ﻣﻨﻄﻘـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻼً آﻏـﺎزﮔﺮ و ﺗـﺴﻬﯿﻞﮐﻨﻨـﺪه ﻗـﺪم ﺑﻌـﺪی‬

‫اﺷﺘﺮاک ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬و اﻓﺮاد ﻗﺎدر ﺷﻮﻧﺪ در ارﺗﻘﺎء ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑـﺎ ﻓﺮاﮔﯿـﺮﺷـﺪن ﮐـﺎرﺑﺮی اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫و ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﻪﻃـﻮر ﮐﺎﻣـﻞ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎی‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﯾـﺎﻓﺘﻦ دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ آن ﮐـﻪ در ﺟﻮاﻣـﻊ ﭘﯿـﺸﺮﻓﺘﻪ از‬

‫ﺧــﻮد را ﻣﺤﻘــﻖ ﺳــﺎزﻧﺪ‪ ،‬آﻣــﻮزش و ﭘــﺮورش ﻣﺤــﻮر اﺻــﻠﯽ‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ آﻏﺎزﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ ".‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﯿﻦ ﺑﯿﺎﻧﯿـﻪ ﺑـﺮ اﯾـﻦ ﻧﮑﺘـﻪ ﮐـﻪ ﻓﻨـﺎوریﻫـﺎی‬

‫و ﺑﻪ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ رواﺑﻂ و اﻃﻼعرﺳـﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﯽاﻧﺠﺎﻣـﺪ‪ .‬در‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎﯾﺪ وﺳﯿﻠﻪ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻪ ﻫـﺪف‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺎروﭘﻮد اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ را ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻗﺘـﺼﺎد‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﯿــــﺎس‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿــــﺪ )ﺧــــﺪﻣﺎت( اﻧﺒــــﻮه‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳــــﺎزی‪،‬‬

‫ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺎﯾﯽﻣﺤﻮر در ﮔﺮو ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑـﺴﯿﺎر‬

‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖﺳﺎزی و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬

‫ﻓﺮاﺗﺮ از اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺑﻬـﺮهﮔﯿـﺮی‬

‫داﻧــﺎﯾﯽﻣﺤــﻮر ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ اﻟﮕﻮﻫــﺎی ﮐــﺎﻣﻼً ﺟﺪﯾــﺪی ﻣﺒﺘﻨــﯽ‬

‫از ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺑﺮای ﺗﺴﻬﯿﻞ ﯾﺎ ﺗﺴﺮﯾﻊ در اﻧﺠﺎم اﻣﻮر‬

‫ﺑﺮاﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻓﺮدی‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿـﺪ )ﺧـﺪﻣﺎت( ﺳﻔﺎرﺷـﯽ‪،‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻗﺪرت داﻧﺎﯾﯽ‬

‫ﺗﻨـــﻮع روش زﻧـــﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳـــﻼﯾﻖ ﮐـــﺎری ﻣﺘﻔـــﺎوت‪ ،‬اﻫﻤﯿـــﺖ‬

‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻮآوری‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮک ﭼﻨـﯿﻦ ﭘﺪﯾـﺪهﻫـﺎﯾﯽ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﻓﺮدی‪ ،‬ارزش اﯾﺪهﭘـﺮدازی و ﻧـﻮآوری اﺷـﺨﺎص‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻮآوری و ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺎﯾﯽﻣﺤﻮر راﺑﻄﻪای ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﯽ‬

‫و‪ ...‬ﺳﻮق ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫و دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬از ﯾـﮏ ﺳـﻮ ﭘﺪﯾـﺪآﻣـﺪن و‬

‫از ﻣﻨﻈﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ و ﺟﺎﯾﮕـﺎه ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫ﺑﺎﻟﯿــﺪن ﺟﺎﻣﻌــﻪ داﻧــﺎﯾﯽﻣﺤــﻮر‪ ،‬ﺑﺮآﯾﻨــﺪ ﻧــﻮآوری در ارﮐــﺎن‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾـﺪار ﺑـﺮ ﻫﻤﮕـﺎن آﺷـﮑﺎر‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬و از ﺳـﻮی‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا در اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﺗﻮﻓﯿﻖ از آنِ ﮐﺴﺎن و ﺟﻮاﻣﻌﯽ اﺳﺖ‬

‫دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺎﯾﯽﻣﺤﻮر ﺑﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻠـﻮه و اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ‬

‫ﮐﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺷﺘﺎﺑﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ‪ ،‬ﺧﺮد ﺟﻤﻌـﯽ و ﺳـﻬﻮﻟﺖ را‬

‫واﻗﻌﯽ ﻧﻮآوری ﺗﻨﻬﺎ در آن اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان وﺟـﻮه ﺑﻨﯿـﺎدﯾﻦ ﺣﯿـﺎت ﻧـﻮﯾﻦ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑـﻪﻣﻮﻗـﻊ و‬

‫ﺗــﺎ ﭘــﯿﺶ از اواﺧــﺮ ﻗــﺮن ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﮐــﻪ ﺷــﺒﮑﻪ ﺟﻬــﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ درﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ اﺻﻠﯽ ﭘﯿﺶرو در اﯾﻦ راﺳـﺘﺎ ﻓﻬـﻢ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑـﻪ زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداری از ﻓﻨـﺎوریﻫـﺎی‬

‫ﻋﻤﻠــﯽ و ﮐــﺎرﺑﺮدی اﯾــﻦ ﭘﺪﯾــﺪه ﻧــﻮﯾﻦ‪ ،‬و اﺑﻌــﺎد و ﻟــﻮازم و‬

‫ﻧﻮﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺳﻄـﺢ دﻧﯿـﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﺻﺎﻟﺖﻫـﺎی آﯾـﯿﻦ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬

‫دﻟﯿﻞ ﺣﻀـﻮر در ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﭘﯿﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺸﺮی ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗــﺎ ﻧﮕــﺎه ﻓﺮﻫﻨﮕــﯽ دﯾﮕــﺮی ﺧــﺎرج از ﭼــﺎرﭼﻮب ﻣﻘﺘــﻀﯿﺎت‬

‫درﺑﺎره ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬در راه رﺳﯿـﺪن ﺑﻪ‬

‫ﻧﻬﺎدﻣﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﺼـﺮ ﺟﺪﯾـﺪی ﮐـﻪ ﻣـﺪتﻫـﺎ اﺳـﺖ‬ ‫‪vii‬‬

‫‪viii‬‬

‫دﯾﺒﺎﭼﻪ ﺗﺮﺟﻤﺎن‬

‫وارد آن ﺷﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺳـﺎزی ﺷـﺒﮑﻪای ﻓﻨـﺎوری ﻧـﻮﯾﻦ‪ ،‬ﻧﮕـﺎه‬

‫ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﺗﻼش ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻫﺪﯾـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ارزﺷـﻤﻨﺪی در‬

‫اﻧــﺴﺎن را آرام آرام ﺑــﻪ رﯾــﺸﻪﻫــﺎ و اﻫــﺪاف زﻧــﺪﮔﯽ ﮐــﺮده و‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎی ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤـﯽ و ﯾـﺎ ﻧﻈـﺮی ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮﮔﺮ و‬

‫ﻃﻠﯿﻌــﻪﻫــﺎی ﺟﻮاﻣــﻊ اﻃﻼﻋــﺎﺗﯽ ﮐــﻪ ﻣﻘﺪﻣــﻪ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﯾﮕﺎﻧــﻪ‬

‫ﺟﻮان ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺘـﺎب ﺣﺎﺿـﺮ ﯾﮑـﯽ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻨـﯽ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫داﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﻮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬آﺷﮑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨـﻮن ﻓﻠـﺴﻔﻪ‪،‬‬

‫ﺗﻮﺟﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری ﺑﻪ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ و وﺣﺪتﺑﺨﺸﯽ ﺟﺪﯾﺪی ﻧﯿـﺎز‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻌﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻫـﻢ ﺑـﺮای آﻣـﻮزش ﮐﻼﺳـﯿﮏ‬

‫دارﻧﺪ ﺗﺎ زﻧـﺪﮔﯽ ﺳـﺮاﭘﺎ ﯾﮑﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﻋﺮﺻـﻪای‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه ﮐﻪ در آن ﺗﻨﻬﺎ ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ دارد‪ ،‬داﻧﺎﯾﯽ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮدی‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﮐـﻪ ﺗـﻼش‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز آﻣـﻮزش ﺑـﻪ ﭘـﻮﯾﺶ اﺻـﻠﯽ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣﺒـﺪل‬

‫دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﮔﺮوﻫـﯽ از ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن اﯾـﻦ ﺣـﻮزه ﺑـﺮای‬

‫ﻣﯽﺷﻮد از آن روﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪای ﻏﻨﯽ و اراﺋﻪای ﺟﺬاب از ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﮕـﺎرش اﯾـﻦ‬

‫» ﻓﺮدا داﻧﺎﯾﯽﻣﺤﻮر اﺳﺖ «‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯽﺑـﺪﯾﻞ اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬

‫اﺛﺮ‪ ،‬ﺳﻬﻤﯽ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ در ارﺗﻘﺎء ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﺑـﯽﻧﻈﯿـﺮ‬ ‫اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺷﺮﮐﺖﻫـﺎی ﺧـﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓـﻪای‬ ‫آﺷﻨﺎ ﺳﻌﯽ در اﯾﻔﺎی ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻮﭼـﮏ در ﺟﻬـﺖﮔﯿـﺮی اﯾـﺮان‬

‫ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ رﯾﺎﺣﯽ‬

‫ﺑﺰرگ ﺑﺮای ﺟﻬـﺶ ﺑـﻪ ﺟﻬـﺎن ﺗﻮﺳـﻌﻪﯾـﺎﻓﺘﮕﯽ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوه ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪای آﺷﻨﺎ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫اﻧﻘﻼب وب‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫در دﻫــﮥ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺷــﺎﻫﺪ ﯾﮑــﯽ از ﻣﻬــﻢﺗــﺮﯾﻦ اﻧﻘــﻼبﻫــﺎی‬

‫ﻣﺒﻨـﺎی ﮐﺘﺎب اﯾﻦ اﺻﻞ ﺑﻨﯿـﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘـﺶ ﻋﻤﺪه ﻓﻨــﺎوری‬

‫ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژﯾﮏ در ﻋـﺼﺮ ﻣـﺪرن ﺑـﻮدهاﯾــﻢ‪ :‬اﻧﻘـﻼب وب‪ .‬وب‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺰﯾﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ از ﻃﺮﯾـﻖ اراﺋـﻪ‬

‫ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺤــﻮه اﻧﺠـﺎم ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬ﺑﺎزی و اداره زﻧﺪﮔﯿـﻤﺎن را‬

‫ﺣـﻞ ﻣــﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﻬــﺮهوری و ﮐﯿﻔﯿـﺖ‪ ،‬اﻓــﺰاﯾﺶ ﺳــﺮﻋﺖ‪،‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﻧﻤﯽدﻫﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘـﯽ ﺑﯿﺸﺘـﺮ از اﻧﻘـﻼبﻫﺎی دﯾﮕﺮ‬

‫ارﺗﻘﺎء ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮی‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑـﺎری و ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ‬

‫)ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﻧﻘ ــﻼب ﺻﻨﻌﺘ ــﯽ( ﺗﺄﺛﯿ ــﺮات ﻋﻤﯿــﻖﺗــﺮی را اﯾﺠ ــﺎد‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎری اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﭼﻬــﺎر ﺳــﺎل ﭘــﯿﺶ‪ ،‬وﺑــﻼگﻧـﻮﯾــﺴﯽ‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی روﯾﮑﺮدی ﻋﻤﻠﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‪،‬‬

‫ﭘﺪﯾـــﺪهای ﻧﻮﻇﻬــــﻮر ﺑـــﻮد‪ .‬اﻣـــﺮوزه ﺑـــﯿﺶ از دو ﻣﯿﻠﯿـــﻮن‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐـﻪ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺨـﺶ‬

‫وﺑﻼگﻧﻮﯾﺲ روی وب ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻓﻨﺎوری رو ﺑﻪ رﺷـﺪ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﮐـﺎرﺑﺮان‬

‫دﯾﮕﺮی‪ ،‬اَﭘــﻞ ﻃﯽ اوﻟﯿﻦ ﺳـﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ ﺑﯿـﺶ از ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن‬

‫ﻧﻬــﺎﯾﯽ و ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿــﺰ اراﺋــﻪ ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬

‫آﻫﻨـﮓ روی ‪ iTune‬ﻓﺮوﺧﺖ )ﺟـﻮﻻی ‪ 2003‬ﺗـﺎ ﺟــﻮﻻی‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬در ﺣـﺎل‬

‫‪ .(2004‬اﯾﻨﻬــﺎ ﻫﻤـﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻗﻠﻪای از ﮐﻮه ﯾـﺦ اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﻘــﻼب‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﮐﻠﯿـﺪی ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ‪ ،‬و ﯾـﺎ ﺣﺘـﯽ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫وب ﺑﻪ وﺳﯿـﻠﮥ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧـﺼﻮﺻﯽ و ﭼـﻪ‬

‫وﯾﺮاﯾـــﺶ ﭘـــﻨﺠﻢ ﮐﺘـــﺎب ﻓﻨـــﺎوری اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑـــﺮای‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾـﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻮل ﺑﻨﯿـﺎدﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘـﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺪﯾـﺮﯾﺖ‬

‫دوﻟﺘﯽ ﺑـﻮده و ﺑـﺮای ﺑﻘـﺎی ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در اﻗﺘـﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‬ ‫ﺿﺮوری ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎﯾـﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖﻫـﺎی ﺟــﺪﯾﺪ ﻣـﯽﭘـﺮدازد‪ .‬ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺘﺎب در ﻋـﯿﻦ ﺗـﺸﺨﯿﺺ اﻫﻤﯿـﺖ ﻓﻨـﺎوری‪،‬‬

‫ﯾﮑــﯽ از ﺗﻐﯿﯿــﺮات ﻣﻬﻤــﯽ ﮐــﻪ در ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت رخ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﮐـﺎرﮐﺮدی‪ ،‬ﺑـﺮ‬

‫داده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿ ــﺖ اراﺋــﻪ ﺳﯿــﺴﺘـﻢﻫــﺎ روی اﯾﻨﺘ ــﺮﻧﺖ اﺳــﺖ‪ .‬اﯾــﻦ‬

‫ﻧﻮآوری در اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺄﮐﯿﺪ‬

‫ﮔﺰﯾﻨـﻪ ﮐـﻪ ﺗﻮﺳــﻂ اراﺋـﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣــﺎت ﻧـﺮماﻓــﺰاری‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده روز اﻓـﺰون از وب‪ ،‬اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﮑﻪﻫـﺎی‬

‫ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮان ﻫﻮﺷﯿـﺎر در اﻗﺘﺼـﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‬

‫داﺧﻠــﯽ‪ ،‬ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی ﺧــﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ‪،‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨــﻪای اﺳــﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫــﺪف اﺻــﻠﯽ اﯾــﻦ ﮐﺘــﺎب‪،‬‬

‫ﺗﺠـــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـــﯽ و ﭘـــﺮدازش ﺳـــﯿﺎر‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒـ ـﺎً در ﺗﻤـــﺎم‬

‫آﻣـﺎدهﺳــﺎزی ﻣــﺪﯾﺮان و ﮐﺎرﮐﻨــﺎن ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎی ﻧــﻮﯾﻦ ﺑــﺮای‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬روش ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ و اﯾـﻦ واﻗﻌﯿـﺖ‬

‫درک ﻧﻘ ــﺶ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋ ــﺎت در اﻗﺘــﺼـﺎد اﻟﮑﺘ ــﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫در ﮐﺘــﺎب ﭘــﯿﺶرو ﻣــﻨﻌﮑﺲ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬در ﻫــﺮ ﻓــﺼﻞ و در‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎوﯾﻦ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ وب در ﺗﺴﻬﯿﻞ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ‬ ‫‪ix‬‬

‫‪x‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫و ﺳﻮدآوری اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎص وب در ﻇﻬﻮر ﻧﺴﻞ‬

‫و ﺑﻬﺮهﺑﺮداری دوﻟﺖﻫـﺎ از ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮای ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬

‫دوم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺳـﯿﺎر‪،‬‬

‫اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﺧﻮد‪،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺘﺤـﺪ‪ ،‬ﯾـﺎدﮔﯿﺮی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬

‫• ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اﻗﺘـﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾـﻞ‬

‫ﻧﻤﺎﯾــﺎن ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ‪ ،‬ﯾﮑﭙــﺎرﭼﮕﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﯾــﺰی ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ ﺑــﺮای ﺣﺮﮐــﺖ ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖآﻣﯿــﺰ ﺑــﻪ ﺳــﻮی اﻗﺘــﺼﺎد‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ‬

‫دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺗﺨــﺎذ اﺳــﺘﺮاﺗﮋی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ ﻣﻨﺎﺳــﺐ و ﺗﻮاﻧــﺎﯾﯽ اﺟــﺮای‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ و ﻧﯿﺰ ﻣﺪلﻫـﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر ﺟﺪﯾـﺪ ﻧﯿـﺰ‬

‫ﺗﻼش ﺷﺪه ﺗﺎ وﯾـﺮاﯾﺶ ﭘـﻨﺠﻢ ﮐﺘـﺎب ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮای‬

‫اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰی ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﺑﮕﻮی ﻧﯿﺎزﻫـﺎی ﻣـﺪﯾﺮان ﻓـﺮدا ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬و ﺗﻮﺳـﻂ ﻫﻤـﯿﻦ‬

‫دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن را درﺑﺎرۀ ﻣﺴﯿﺮ و ﻧﺤﻮه ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻣﮑﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎی ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر‪ ،‬و ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر‬

‫• ﺟﻬﺖﮔﯿـﺮی ﻣـﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‪ .‬اﮐﺜـﺮ ﮐﺘـﺐ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺧـﻮد را ﻓﻨـﺎوریﮔـﺮا و ﯾـﺎ رﻓﺘـﺎرﮔﺮای اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺘﺎب ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﮔﺸﺘﻪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب در ﻋـﯿﻦ آﮔـﺎﻫﯽ از‬

‫• ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻓﺼﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ درﺑﺎره ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫اﻫﻤﯿــﺖ اﯾــﻦ ﻣﻮﺿــﻮع‪ ،‬ﺑــﺮ ﺟﻬــﺖﮔﯿــﺮی ﻣــﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺗﺄﮐﯿــﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ .‬اﻫﻤﯿﺖ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺷﺮاﮐﺖ و ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬

‫ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮای اﻋﻤــﺎل اﯾــﻦ ﺟﻬــﺖﮔﯿــﺮی‪ ،‬ﮐﻠﯿــﻪ ﻋﻨــﺎوﯾﻦ‬

‫ﺳــﺮﻋﺖ در ﺣــﺎل اﻓــﺰاﯾﺶ اﺳــﺖ‪ .‬در اﯾــﻦ وﯾﺮاﯾ ــﺶ‪ ،‬ﻓــﺼـﻞ‬

‫ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ )ﻓﻨﯽ( اﺻﻠﯽ در ﺷﺶ راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨـﺎوری ﮐـﻪ در‬

‫ﺟﺪﯾﺪی ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬــﺎﻧﯽ ﺗﻤﺮﮐـﺰ دارد‪،‬‬

‫وبﺳــﺎﯾﺖ ﮐﺘــﺎب ﻗــﺮار دارﻧــﺪ‪ ،‬ﮔــﺮدآوری ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ‬

‫اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ .(8‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎی ﺑـﯿﻦاﻟﻤــﻠﻠﯽ ﺑـﺎ ﻧـﺸـﺎن‬

‫ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻧﻮﯾــﺴﻨﺪﮔﺎن در ﭘــﯽ آن ﺑــﻮدهاﻧــﺪ ﮐــﻪ ﻋﻨــﺎوﯾﻦ ﻋﻠــﻮم‬

‫ﮐـﺮۀ ﻣﺨﺼـﻮﺻﯽ ﻣﺸﺨـﺺ ﮔﺸﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬وب ﺳـﺎﯾﺖ ﮐﺘـﺎب ﻧﯿـﺰ‬

‫رﻓﺘﺎری‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ و اﻧﮕﯿﺰش ﮐﺎرﮐﻨﺎن‪ ،‬را‬

‫ﺣﺎوی ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﮑﺮار ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑـﺮ ﺗـﺼﻤﯿﻢﮔﯿـﺮی ﻣـﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺟﯿـﻪ‬

‫• ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اﻣﻨﯿﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬

‫ﻫﺰﯾﻨــﻪ‪ -‬ﻓﺎﯾــﺪه‪ ،‬ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿــﺮۀ ﺗــﺄﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳــﯽ ﻣﺠــﺪد‬

‫و ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در ﺳــﻄﻮح ﻓــﺮدی‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟﻬـﺎﻧﯽ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﺠـﺴﺲاﻓﺰارﻫـﺎ ﻫﻤﮕـﺎﻧﯽﺗـﺮ‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ و اوﻟﯿﻦ وﯾﺮوس در دﻧﯿﺎ ﺑﺮای ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎی ﺳـﯿﺎر ﭘﯿـﺪا‬

‫• ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﮐﺮدی‪ .‬اﻏﻠـﺐ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﻏﯿـﺮ از رﺷـﺘﻪ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ‬

‫ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ در ﺳﻄﻮح ﻓﺮدی و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﻣﯿـﺎن‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت و ﺣــﻮزهﻫــﺎی ﮐــﺎرﮐﺮدی ﻣﻬــﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺿــﻮﻋﯽ‬

‫‪xi‬‬

‫ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺸﺎنﻫﺎ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط‬

‫• ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی ﻗﻮی‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺒـﺎﻧﯽ‬

‫ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺑﺪاری‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎزارﯾـﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿـﺪ‪/‬‬

‫ﻧﻈﺮی ﻻزم ﺑـﺮای ﻓﻬـﻢ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از ﻗـﺎﻧﻮن ﻣـﻮر ﺗـﺎ‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و دوﻟﺖ را ﻧـﺸـﺎن ﺧﻮاﻫﻨــﺪ داد‪.‬‬

‫ﻣﺪلﻫـﺎی رﻗﺎﺑـﺖﭘـﺬﯾﺮی ﭘـﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ آﺧـﺮﯾﻦ اﺻـﻼﺣﺎت‬

‫ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﻮزهﻫﺎی‬

‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ را ﻧﯿﺰ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫• اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪروز‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺜﺎلﻫﺎی‬

‫• ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و‬

‫ﺟﺪﯾﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺘﺎب و ارﺟﺎﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎلﻫـﺎی ‪2003‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد وب‪ .‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬

‫و ‪ 2004‬ﻧــﺸﺎن ﻣــﯽدﻫﻨ ـﺪ‪ ،‬اﯾــﻦ ﮐﺘــﺎب ﺑــﻪروزﺗــﺮﯾﻦ ﻋﻨــﺎوﯾﻦ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬درﺣﺎل‬

‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت را اراﺋــﻪ ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾــﺪ‪ .‬ﺑــﺮای ﻫــﺮ ﻣﻮﺿــﻮع‪،‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻧﯿـﺎی ﮐﺎر و ﺗﺠـﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﮐﻪ‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎﺗﯽ ﺟﻬــﺖ ﯾــﺎﻓﺘﻦ ﺑــﻪروزﺗــﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋــﺎت و ﻣﻘــﺎﻻت‬

‫ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﮐﺴـﺐ وﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺧﺘﺼـﺎص دارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در‬

‫ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻓﺼﻞ و ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬

‫• ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدی‪ .‬ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮای ﺗﺤﻤـﻞ‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ وﯾـﺮاﯾﺶ‪ ،‬ﺣـﻮزۀ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎی‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎی ﺳﺨﺖ ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﮐـﺎﻓﯽ ﺗﮑﺎﻣـﻞ‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر و ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر ﺗﺠﺎری‪ ،‬ﻣﺸﺮوحﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﯽرﻏﻢ دﺷﻮاریﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺳـﻨﺠﺶ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬

‫• ﺟﻬﺖﮔﯿﺮی ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﺣﻘﯿﻘﯽ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫـﺎی ﮔـﺴﺘﺮده و‬

‫ﻓﻨﺎوری‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﺮ‬

‫ﭘﻮﯾﺎ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬دوﻟﺖ‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪﮔــﺬاری دﯾﮕــﺮی ﺑــﺎ دﻗــﺖ ﺑﺮرﺳــﯽ ﺷــﻮد‪ .‬ﻋــﻼوه ﺑــﺮ‬

‫و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻧـﺸﺎن دادن ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽﻫـﺎی ﻓﻨـﺎوری‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﯾﮏ ﻓﺼﻞ ﮐﺎﻣﻞ )ﻓﺼﻞ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﺗﻮﺟﯿﻪ آن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﯽ روشﻫﺎی اﺑﺘﮑـﺎری‬

‫‪ ،13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت( ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﺼﺎص داده‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎی واﻗﻌـﯽ‪،‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ زﻧﺪه آﻣﻮزش ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫• اﺧــﻼق‪ .‬اﻫﻤﯿــﺖ اﺧــﻼق در اﻗﺘــﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ ﺑــﻪ‬

‫• ﺷﮑﺴﺖ ﻫﺎ و درسﻫﺎی ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از آﻧﻬﺎ‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﺧـﻼق‬

‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‬

‫ﮐﻪ در ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی ﺣﺎﺷـﯿﻪای‬

‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﮑﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری‪ ،‬ﺑﺤﺚﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﺜـﺎلﻫـﺎی‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻟﻔﺒﺎﯾﯽ از اﺻﻮل اﺧﻼﻗـﯽ‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ ﯾـﮏ‬

‫اﯾﻦ ﺷﮑﺴـﺖﻫﺎ و درسﻫﺎی ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه از ﺷﮑـﺴﺖﻫـﺎ را‬

‫ﻓﺎﯾــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ در ﻓــﺼﻞ ‪ 1‬ﻣﻌﺮﻓــﯽ ﺷــﺪه اﺳــﺖ )ﻓﺎﯾــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ‬

‫درﺑــﺮ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻓــﺼﻞ ‪ ،7‬ﺑﺮﺧــﯽ از ﺷﮑــﺴﺖﻫــﺎی‬

‫‪ W1.4‬اﺻﻼح ﺷﺪ(‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ‪ 14‬ﺳﻨﺎرﯾﻮی اﺧﻼﻗﯽ را ﻣﻄـﺮح‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﻧﻘـﻞ ﮐـﺮده و ﻓـﺼﻞ ‪ 13‬درﺑـﺎرۀ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ درﺑﺎرۀ واﮐـﻨﺶ ﺑـﻪ ﭼﻨـﯿﻦ‬

‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ و ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺧـﺎرج از ﮐﻨﺘـﺮل‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪xii‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﮐﺘﺎب‬

‫• ﺑﺨﺶ ‪ :4‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣـﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺗـﺼﻤﯿﻢﯾـﺎر‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ‪ 5‬ﺑﺨﺶ اﺻـﻠﯽ ﻣﺘـﺸـﮑﻞ از ‪ 16‬ﻓـﺼﻞ ﺗﻘـﺴﯿﻢ ﺷـﺪه‬

‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬درﺑﺎره ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﮐﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﻓﺼﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی روزاﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣـﯽآﯾﻨـﺪ‬

‫• ﺑﺨﺶ ‪ :1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎن‪ .‬ﺑﺨـﺶ‪،1‬‬

‫ﺑﺤــﺚ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ ،‬و ﺑــﺮ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در‬

‫ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎن دارد‪ .‬ﻓـﺼﻞ ‪،1‬‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیﻫـﺎی ﻣـﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺗﺄﮐﯿـﺪ زﯾـﺎدی دارد‪ .‬ﺳـﻪ ﻓـﺼﻞ‬

‫ﻣﺤــﺮکﻫــﺎی اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در اﻗﺘــﺼﺎد‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ روشﻫـﺎی اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺴﺐ و‬

‫دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت و روﻧﺪﻫﺎی‬

‫ﮐﺎر ازﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺣﻞ ﻣـﺸﮑﻼت ﺧـﺎص و ﺳـﺎﺧﺖ‬

‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت را ﻣــﺮور ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾــﺪ‪ .‬ﻓــﺼﻞ ‪ ،2‬ﻣﺒــﺎﻧﯽ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﺑﺘﮑﺎری و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺑﻬﺮهوری را‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت و ﮐـﺎرﺑﺮد اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ آﻧـﺎن را اراﺋـﻪ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﺑﺘﮑﺎری ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻـﯽ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫داﻧــﺶ )ﻓــﺼﻞ ‪ ،(9‬ﺗﺤﻠﯿــﻞ و ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ دادهﻫــﺎ )ﻓــﺼﻞ ‪ (10‬و‬

‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﺪلﻫـﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ ،(11‬ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﻣﺒﺬول ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﺻﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺑﺨـﺶ ‪ :2‬اﻧﻘـﻼب وب‪ .‬ﺳﻪ ﻓﺼﻞ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺶ‬

‫• ﺑﺨﺶ ‪ :5‬ﭘﯿﺎده ﺳﺎزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫‪ ،2‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب را اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ؛ ﮐـﻪ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮا‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ‬

‫ﺑــﺎ ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﯽ آﻏــﺎز ﺷــﺪه و ﺑــﺎ ﻧﻘــﺶ اﯾﻨﺘﺮﻧــﺖ‪،‬‬

‫و ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا‬

‫ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی داﺧﻠــﯽ و ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی ﺧــﺎرﺟﯽ درارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪،‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮای ﮐـﺴﺐ ﻣﺰﯾـﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪،‬‬

‫ﻫﻤﮑﺎری و ﮐﺸﻒ )ﻓﺼﻞ ‪ (3‬اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻋﻨـﻮان ﮐـﺴﺐ و‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ (12‬ﭘﻮﺷﺶ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ‪،‬‬

‫ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺟـﺎﻣﻊ در‬

‫از اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت )ﻓﺼﻞ ‪ ،(13‬ﺗﺎ ﺗﺤـﺼﯿﻞ )ﺳـﺎﺧﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه؛ و در ﭘﯽ آن ﭘﺮدازش ﺑـﯽﺳـﯿﻢ و ﺳـﯿﺎر در‬

‫ﯾﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎری( ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋـﺎت )ﻓـﺼﻞ ‪ ،(14‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت و اﻣﻨﯿـﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ (15‬ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ‬

‫• ﺑﺨﺶ ‪ :3‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ .‬اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑـﺎ ﺗﺒﯿـﯿﻦ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪،‬‬

‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ ،16‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮ‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐـﺎرﮐﺮدی‬

‫ﺷــﺶ راﻫﻨﻤــﺎی ﻓﻨــﺎوری ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺑــﺮﺧﻂ در‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ ،(6‬آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮۀ‬

‫وبﺳــﺎﯾﺖ ﮐﺘــﺎب وﺟــﻮد دارد‪ ،‬ﺳــﺨﺖاﻓــﺰار‪ ،‬ﻧــﺮماﻓــﺰار‪،‬‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬

‫ﭘﺎﯾــــﮕﺎهﻫـــﺎی داده‪ ،‬ارﺗﺒــــﺎﻃﺎت از راه دور‪،‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮی )‪ (CRM‬ﻣــﯽﭘــﺮدازد‪ .‬ﻓــﺼﻞ ‪ ،8‬ﺑــﻪ ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی‬

‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﻨﺘــﺮﻧﺖ و ﻣﻘﺪﻣـﻪای ﺑـﺮ ﺗﺤﻠﯿـﻞ و‬

‫ﺑﯿﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪xiii‬‬

‫راﻫﻨﻤـﺎﻫﺎ ﺷـﺎﻣﻞ اراﺋﻪﻫـﺎﯾﯽ ﻣـﻮﺟﺰ و ﺑـﻪروز از ﮐﻠﯿــﻪ ﻣـﻮارد‬

‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ اﺑﺘﮑﺎرات‬

‫ﺿـﺮوری ﺑﺮای ﻓﻬـﻢ اﯾﻦ ﻓﻨـﺎوریﻫﺎ اﺳـﺖ‪ ،‬ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗــﻮان از‬

‫دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ و ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی را ﮐﻪ ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ ﺑـﺮای‬

‫آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺧـﻮدآﻣــﻮز و ﯾــﺎ ﻣﺒﻨــﺎی اراﺋــﻪﻫــﺎی‬

‫ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻼت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧـﻮد ﯾـﺎ اﯾﺠـﺎد ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎی ﺟﺪﯾـﺪ‬

‫ﮐﻼﺳــﯽ اﺳـــﺘﻔﺎده ﮐـــﺮد‪.‬ﮐﻠﯿـــﻪ اﯾـــﻦ ﻣﻨـــﺎﺑﻊ در وبﺳـــﺎﯾﺖ‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر از آنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬

‫)‪ (www.wiley.com/college/turban‬ﺿﻤﯿﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎ "ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ" و ﭘﺮﺳﺶﻫـﺎ ﺧﺎﺗﻤـﻪ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮی داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫـﺎی‬ ‫آﻣﻮزﺷﯽ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• رﺋــﻮس ﻓــﺼﻞ‪ .‬رﺋــﻮس ﻓــﺼﻞ اﺷــﺎرهای ﺳــﺮﯾﻊ ﺑــﻪ‬ ‫ﻋﻨﺎوﯾﻦ اﺻﻠﯽ ﻓﺼﻞ دارد‪.‬‬ ‫• اﻫﺪاف ﯾﺎدﮔﯿﺮی‪ .‬اﻫﺪاف ﯾﺎدﮔﯿﺮی در ﺷـﺮوع ﻫـﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﻬﻤـﯽ ﮐـﻪ درﺑـﺎره آﻧﻬـﺎ ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ را اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑـﻪ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﮐﻤـﮏ‬ ‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻼش ﺧﻮد را ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﻤـﻮﻧﻪ ﻫﺎی اﺑﺘﺪای ﻓﺼﻞ‪ .‬ﻫﺮ ﻓـﺼﻞ ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﻣﺜـﺎل‬ ‫واﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣـﺪرن‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ دﻗـﺖ اﻧﺘﺨــﺎب‬ ‫ﺷــﺪهاﻧــﺪ ﺗــﺎ ارﺗﺒــﺎط ﻋﻨــﺎوﯾﻦ ﻣﻄــﺮح ﺷــﺪه در ﻓــﺼﻞ را ﺑــﻪ‬

‫• ﺑﺨﺶﻫﺎی »ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ«‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶﻫـﺎ ﺣـﺎوی‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺸﺮوح و ﺟﺰﺋﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﯾﺎ روﯾﻪﻫﺎی ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻏﻠﺐ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی واﻗﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧـﯽ ﻣـﻮارد‬ ‫راﻫﮑﺎرﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ )راﻫﮑﺎری ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ ﯾﺎ ﺑﺎ آن ﺗﻨﺎﻗﺾ دارد( ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬ ‫• ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﮐﺘﺎب ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﻋﻨﺎوﯾﻦ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب و در ﻣﺘﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻫﺮ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ ﻓﻀﺎی ﮐﺘﺎب ارﺗﺒﺎط دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻮزه ﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬ ‫و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ وﺟـﻮد ﻣﻨـﺎﺑﻊ در‬ ‫وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب را ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳـﺖ ذﯾـﻞ اﯾـﻦ‬ ‫آﯾﮑﻮنﻫﺎ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺒﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯾﺎ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬راه ﺣـﻞ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت و دﺳـﺘﺎوردﻫﺎ(‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﻟﯽ ﺑـﺮای ﻓﮑـﺮ ﮐـﺮدن درﺑـﺎره ﻣـﺸﮑﻼت‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻏﺎزﯾﻦ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﺑﺨـﺸـﯽ ﮐﻮﺗــﺎه‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ" دﻧﺒﺎل ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ ﻧﮑـﺎت ﮐﻠﯿـﺪی‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ از ﺷﮑﺴﺖﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤـﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪای ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺨﺶ ﻫﺎی "ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﯿﻂ ﮐـﺎر"‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﺣﺴﺎﺑﺪاری‬

‫‪xiv‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را ﺑﺮای ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎﯾﯽ در ﻋﻤـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﮑﺎت ﺑﺎرز ﻓـﺼﻞ‪ .‬ﮐﻠﯿـﻪ ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ ﻣﻬـﻢ ﻫـﺮ ﻓـﺼﻞ در‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از دوﻟﺖ‬

‫اﻧﺘﻬـﺎی آن ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺷﻤــﺎره ﺑـﻪ "اﻫـﺪاف ﯾـﺎدﮔﯿﺮی"‬ ‫در آﻏﺎز ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻧﮑﺎت ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫• ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎ و ﺗﻤﺮﯾﻨﺎت ﭘﺎﯾـﺎن ﻓـﺼﻞ‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺳــﺆاﻻت‪ ،‬درک و ﺗﻮاﻧــﺎﯾﯽ داﻧــﺸﺠﻮﯾﺎن را در ﺑــﻪ ﮐــﺎرﮔﯿﺮی‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‬

‫داﻧﺶ ﻣﯽ ﺳﻨﺠﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎﯾﯽ ﺑـﺮای ﻣـﺮور‪ ،‬از داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‬ ‫ﻣــﯽﺧﻮاﻫــﺪ ﮐــﻪ ﻣﻔــﺎﻫﯿﻢ ذﮐــﺮ ﺷــﺪه را ﺧﻼﺻــﻪ ﮐﻨﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﯿﺎت‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‪ ،‬در ﭘﯽ ارﺗﻘﺎء ﺑﺤﺚﻫﺎی‬ ‫ﮐﻼﺳﯽ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎی اﻧﺘﻘـﺎدی ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺮﯾﻦﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻣﺜــﺎﻟﯽ از ﺷــﺮﮐﺖﻫــﺎی ﺧــﺪﻣﺎﺗﯽ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫ﭼــﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﺗــﺮ ﺑــﻮده و از داﻧــﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣــﯽﺧﻮاﻫﻨــﺪ آﻧﭽــﻪ‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷــﯽ و‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻏﯿﺮﺗﻮﻟﯿﺪی(‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب‪:‬‬ ‫‪www.wiley.com/college/turban‬‬

‫• ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ ﮔﺮوﻫﯽ‪ .‬ﺗﮑـﺎﻟﯿﻒ ﮔﺮوﻫـﯽ ﺟـﺎﻣﻊ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎت اﯾﻨﺘﺮﻧﺘــﯽ‪ ،‬اراﺋــﻪﻫــﺎی ﺷــﻔﺎﻫﯽ در ﮐــﻼس و ﺑﺤــﺚ‬ ‫درﺑﺎره ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻤﺮﯾﻨﺎت اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ‪ .‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑـﻪ ‪ 200‬ﺗﻤـﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠـﯽ‪،‬‬

‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮﺧﻂ ﻓﺼﻞ‪ .‬ﻫﺮ ﻓـﺼﻞ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻌـﺪاد زﯾـﺎدی‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺑﻪ وبﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﺟﺎﻟﺐ ﻫـﺪاﯾﺖ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﺑﺮﺧﻂ )ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ 30‬ﻓﺎﯾﻞ در ﻫـﺮ ﻓـﺼﻞ( اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﺎم‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎی ﮐـﺎرﺑﺮدی را‬

‫اﯾﻦ ﻓﺎﯾـﻞﻫـﺎ در داﺧـﻞ ﻣـﺘﻦ آﻣـﺪه و ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻋﻤﯿـﻖ‪،‬‬

‫ﻣــﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻗــﺮار داده و اﻃﻼﻋــﺎت را ﻣﻘﺎﯾــﺴﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿــﻞ و‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ و ﻧﮕﺎرهﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧﯿـﺪ‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ درﺑﺎره آﺧﺮﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫در وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ آدرس زﯾﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺮ ﻓـﺼﻞ را‬

‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.www.wiley.com/college/turban:‬‬

‫• ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‪ .‬دو ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺣﻘﯿﻘـﯽ در اﻧﺘﻬـﺎی ﻫـﺮ ﻓـﺼﻞ‪،‬‬

‫• ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘـﯽ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﺮ ﻓـﺼـﻞ‪ ،‬ﻧﺤـﻮه‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم اﺟـﺮا و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫ﺳ ــﺎزﮔﺎری ﻣــﺪﯾﺮان ﺑــﺎ ﻣﺤﯿ ــﻂ ﻓﻨــﺎوری رو ﺑــﻪ ﮔــﺴﺘﺮش را‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ را ﻋﻨـﻮان ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﮐﻪ در اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ و ﺑﺤﺚ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻌـﺪادی ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻏﺎز ﯾـﮏ ﺑﺤـﺚ ﮐﻼﺳـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐـﻪ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‬

‫اﺿﺎﻓﯽ ﻧﯿﺰ در وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺑﺎره ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫دﮐﺘﺮ اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‬

‫دﮐﺘﺮ اﻓﺮاﯾﻢ آر ﻣﮏﻟﯿﻦ‬

‫دﮐﺘــﺮ اﻓــﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑــﺎن )‪ (Dr. Efraim Turban‬ﻣــﺪرک‬

‫دﮐﺘــﺮ اﻓــﺮاﯾﻢ آر ﻣــﮏﻟــﯿﻦ )‪(Dr Ephraim R. Mclean‬‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ و دﮐﺘﺮای ﺧﻮد را از داﻧـﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿـﺎ در‬

‫ﮐﺎرﺷﻨـﺎﺳﯽ ﻣﻬﻨـﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿـﮏ ﺧﻮد را از داﻧﺸــﮕﺎه ﮐﺮﻧــﻞ‬

‫ﺑﺮﮐﻠﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﺣﺮﻓـﻪای او ﺷـﺎﻣﻞ ‪8‬‬

‫و ﮐﺎرﺷﻨـ ــﺎﺳﯽ ارﺷـ ــﺪ و دﮐﺘـــﺮای ﺧـــﻮد را از داﻧـــﺸـﮑﺪه‬

‫ﺳﺎل ﮐﺎر ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻬﻨـﺪس ﺻـﻨﺎﯾﻊ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪﻫـﺎی‬

‫ﻣﺪﯾـــﺮﯾﺖ اِﺳﻠـ ــﻮن در ﻣﺆﺳـــﺴـﻪ ﻓﻨـ ــﺎوری ﻣﺎﺳـﺎﭼـ ــﻮﺳﺖ‬

‫ﻣﺸﺎوره ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﮐﻮﭼـﮏ‪ ،‬ﺑـﺰرگ و ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎی‬

‫)‪ ،(MIT‬درﯾﺎﻓـﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠـﺮﺑﯿﺎت ﮐﺎری ﻋﻤـﺪه او در‬

‫دوﻟﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر اﺳـﺖ‪ .‬وی ﺑـﯿﺶ از ﺳـﯽﺳـﺎل در داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎی‬

‫ﺷــﺮﮐﺖ ﮔﻤﺒــﻞ و ﭘﺮوﮐﺘــﺮ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬دﮐــﺘﺮ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ ﺗﺪرﯾﺲ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣـــﮏﻟﯿـ ــﻦ ﺑﯿـ ــﺶ از ‪ 125‬ﻣﻘﺎﻟـــﻪ در ﻣﺠـــﻼت ﻣﺨﺘﻠـــﻒ و‬

‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺗﻮرﺑﺎن ﺟﺎﯾﺰه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﻠـﻢ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳـﺎل‬

‫ﮐﺘــﺎبﻫــﺎی ﻣﺘﻌــﺪدی ﺑــﻪ ﭼــﺎپ رﺳــﺎﻧﺪه و ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ وﻇﯿﻔــﻪ‬

‫‪) 1984-85‬ﻫــﻮش ﻣــﺼﻨﻮﻋﯽ در ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ( و ﺟــﺎﯾﺰه ﭼﻬــﺮه‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ و وﯾﺮاﺳﺘـﺎری ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺠﻼت را داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻻﻧﮓ ﺑـﯿﭻ را در ﺳـﺎل‬

‫اﺳﺖ‪ .‬او ‪ 4‬ﺑﺎر ﻣﺴﺌـﻮﻟﯿﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﯽ ﻫﯿـﺄت ﻣـﺪﯾﺮان اﺟﺮاﯾـﯽ‬

‫‪ 1998‬درﯾﺎﻓــﺖ ﮐــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬از او ﺑــﯿﺶ از ‪ 110‬ﻣﻘﺎﻟــﻪ و ‪22‬‬

‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ اﻃﻼﻋـﺎت را داﺷﺘــﻪ اﺳـﺖ‪ .‬او در‬

‫ﮐﺘﺎب ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻤـﺪه ﻋﻼﯾـﻖ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎﺗﯽ او ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﺳــﺎل ‪ ،2002‬ﺑــﻪ ﻋﻨ ــﻮان اﺳــﺘﺎد ﺳــﺎل در زﻣﯿﻨــﻪ ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋی و اﺟﺮا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪ‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮ دوروﺛﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‬

‫دﮐﺘﺮ ﺟﯿﻤﺰ ﺳﯽ وﺗﺮب‬

‫دﮐﺘـــﺮ دوروﺛـــﯽ ای‪ .‬ﻟِﯿـــﺪﻧﺮ )‪(Dr Dorothy Leidner‬‬

‫دﮐﺘـﺮ ﺟﯿﻤـﺰ ﺳـﯽ وﺗـﺮب )‪ (Dr James C.Wetherb‬اﺳـﺘﺎد‬

‫ﻣﺪرک ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ و دﮐﺘـﺮای ﺧـﻮد را در‬

‫ﻣﻤﺘــﺎز ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در داﻧــﺸﮕﺎه ﺻــﻨﻌﺘﯽ ﺗﮕــﺰاس و‬

‫رﺷﺘـــﻪ ﺳﯿــﺴﺘـﻢﻫــﺎی اﻃﻼﻋــﺎت از داﻧــﺸـﮕﺎه ﺗﮕـــﺰاس در‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اوﺳﺘﯿـﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده و ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت در‬

‫ﻣﯿﻨﻪﺳﻮﺗﺎﺳـﺖ‪ .‬وی ﻣﺮﮐـﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺳﻨﺪرا ﻓِﺮﮔﻮﺳﻦ و رﻧﺪال دﺑﻠﯿﻮ‪ ،‬و ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧــﺸﮕﺎه ﻣﺰﺑــﻮر را ﻣــﺪت ‪ 20‬ﺳــﺎل ﻫــﺪاﯾﺖ ﮐــﺮده‬

‫در داﻧــﺸﮕﺎه ﺑــﺎﯾﻠﻮر و ﻧﻮﯾــﺴﻨﺪه و وﯾﺮاﺳــﺘﺎر ﭼﻨــﺪﯾﻦ ﻣﺠﻠــﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮ وﺗﺮب ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪۀ ‪ 18‬ﮐﺘـﺎب ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ اﺳـﺖ و‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺶ از ‪ 200‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪xv‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﻠﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫اﻧﻘﻼب وب‬

‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫‪ .2‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ :‬ﮐﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری‬ ‫‪ .4‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺑﯽﺳﯿﻢ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ‬

‫‪ .6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی‬

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫‪ .7‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬از زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی‬ ‫‪ .8‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزی‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﮐﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزی‬ ‫‪ .11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .12‬ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﯿﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪xvi‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪.1‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ‪1 ...............................................................................................‬‬ ‫زﯾﻤﻨﺲ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪2 ....................................................................................‬‬ ‫‪1-1‬‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪5 ........................................................................................................................‬‬

‫‪2-1‬‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪19 ...........................................................‬‬

‫‪3-1‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ‪36 .............................................................................................................‬‬

‫‪4-1‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪49 ...................................................................................................................‬‬

‫‪5-1‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟ ‪65 ........................................................................................................‬‬

‫‪6-1‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب ‪68 .......................................................................................................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪(1‬ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث ‪75 ..........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬وال‪ -‬ﻣﺎرت ‪78 ...............................................................................................................................................‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‪ :‬ﻣﺪلﻫﺎی ﭘﻮرﺗﺮ ‪82 ............................................................................................................................................‬‬ ‫‪.2‬‬

‫ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ‪87 ..........................................................................................‬‬ ‫راهاﻧﺪازی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﺷﺮﮐﺖ ﻓِﺪِﮐﺲ‪88 .............................................................................................‬‬ ‫‪1-2‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﺗﻌﺎرﯾﻒ ‪92 ..............................................................................................................‬‬

‫‪2-2‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی و ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ‪95 ......................................................................................................‬‬

‫‪3-2‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎرﮐﺮدی ‪105 ...............................................................‬‬

‫‪4-2‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪108 ...............................................................................‬‬

‫‪5-2‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت از زﻧﺠﯿـﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ رواﺑـﻂ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪114 ..............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪xvii‬‬

‫‪ xviii‬ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪6-2‬‬

‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎری ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪117 ..........................................................................................................‬‬

‫‪7-2‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ‪129 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪8-2‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺮدازش ‪135 ..................................................................................................................................‬‬

‫‪9-2‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ‪140 ......................................................................................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﻣﯽﺑﯿﻠﯿﻦ ‪152 ....................................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺟﯽﭘﯽ ﻣﻮرﮔﺎن ‪155 .........................................................................................................................................‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ :‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ ‪159 .............................................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫اﻧﻘﻼب وب‬ ‫‪.3‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ :‬ﮐﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری ‪163......................................................................................‬‬ ‫ﺳﯿﻒوی در ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪164 .....................................................................................................‬‬ ‫‪1-3‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ -‬ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﯽ ‪166 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪2-3‬‬

‫ﮐﺸﻒ‪173 ................................................................................................................................................................‬‬

‫‪3-3‬‬

‫ارﺗﺒﺎط‪189 ................................................................................................................................................................‬‬

‫‪4-3‬‬

‫ﻫﻤﮑﺎری ‪196 ............................................................................................................................................................‬‬

‫‪5-3‬‬

‫اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﮑﺎری‪ :‬از ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار ‪210 ................................................................................................‬‬

‫‪6-3‬‬

‫آﻣﻮزش اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﮐﺎر ﻣﺠﺎزی ‪219 .....................................................................................................................‬‬

‫‪7-3‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﯽ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی‪226 ...............................................................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ‪239 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺳﯿﺴﮑﻮ‪242 ......................................................................................................................................................‬‬

‫‪.4‬‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪251....................................................................................‬‬ ‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﮑﻼت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺨﺮﯾﺪ؟‪ Godiva.com‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ ‪252 ........................................................‬‬ ‫‪1-4‬‬

‫ﻣﺮوری ﺑﺮ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪253 ..................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪xix‬‬

‫‪2-4‬‬

‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪263 ..............................................................................................................‬‬

‫‪3-4‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد ‪266 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪4-4‬‬

‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ ‪280 ...................................................................................................................................................‬‬

‫‪5-4‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ‪288 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪6-4‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ‪296 ....................................................................................‬‬

‫‪7-4‬‬

‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد ‪297 ............................................................................................‬‬

‫‪8-4‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪302 .................................................................................................................‬‬

‫‪9-4‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪313 ..........................................................................................‬‬

‫‪ 10-4‬ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ و اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ‪320 ....................................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪333 ................................................................................................................................. FreeMarkets.com (1‬‬ ‫)‪ (2‬ﺷﺮﮐﺖِ ﻫﺎی‪ -‬ﻻﯾﻒ )‪336 .......................................................................................... (Hi-Life Corporation‬‬

‫‪.5‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺑﯽﺳﯿﻢ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ ‪339 .........................................................................................................‬‬ ‫ﻧﮑﺴﺖﺑﺎس‪ :‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ‪340 ........................................................................................................‬‬ ‫‪1-5‬‬

‫ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﺤﺮکﻫﺎ ‪342 .............................................................................................‬‬

‫‪2-5‬‬

‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر ‪353 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪3-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ ‪369 ........................................................................................................................‬‬

‫‪4-5‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺤﺘﻮای ﺳﯿﺎر‪373 ..................................................................................................................‬‬

‫‪5-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪380 ...........................................................................................................‬‬

‫‪6-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪392 ................................................................................................‬‬

‫‪7-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎر ﻣﺸﺘﺮی و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ‪393 ......................................................................................................‬‬

‫‪8-5‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﮑﺎنﻣﺤﻮر ‪399 ............................................................................................................................................‬‬

‫‪9-5‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ ‪407 ..................................................................................................................................................‬‬

‫‪ 10-5‬ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر ‪426 .......................................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﻫﺮﺗﺰ )‪438 ........................................................................................................................................... (Hertz‬‬ ‫)‪ (2‬واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎونﺷﯿﭗ ))‪440 ............................................................................ (Washington Township (OH‬‬

‫‪xx‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﮑﻞﻫﺎ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬ ‫‪1-1‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻄﯽ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰی ‪15 ..........................................................................................................‬‬

‫‪2-1‬‬

‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪22 ..........................................................................................‬‬

‫‪3-1‬‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی وارد ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪23 .........................................................‬‬

‫‪4-1‬‬

‫ﻧﻤﻮداری از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ‪37 .......................................................................................................................‬‬

‫‪5-1‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب ‪69 .......................................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬اﻟﻒ‪ 1-‬ﻣﺪل ﭘﻨﺞ ﻧﯿﺮوی ﭘﻮرﺗﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﻫﺮ ﻧﯿﺮو اﺳﺖ ‪84 ...............................................................................‬‬ ‫‪1‬اﻟﻒ‪ 2-‬زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ‪85 .............................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬ ‫‪1-2‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ راه ﺣﻞ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻓِﺪِﮐﺲ ‪90 ...............................................................................................‬‬

‫‪2-2‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺑﺨﺸﯽ ‪96 ............................................................................................‬‬

‫‪3-2‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ‪103 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪4-2‬‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻓﺮوش ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪ MIS‬ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ‪108 ........................................................................‬‬

‫‪5-2‬‬

‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ‪112 ...........................................................................................................‬‬

‫‪6-2‬‬

‫زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺳﺎده ﺑﺮای ﯾﮏ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ‪115 ............................................................................................................‬‬

‫‪2‬اﻟﻒ‪ 1-‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ راﻧﺸﯽ و ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺸﺸﯽ ‪161 ............................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬ ‫‪1-3‬‬

‫ﺗﮑﺎﻣﻞ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﮔﺬز زﻣﺎن ‪169 ................................................................................................................................‬‬

‫‪2-3‬‬

‫ﻧﺤﻮۀ اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎزﻣﺎن از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ‪172 ..............................................................‬‬

‫‪3-3‬‬

‫‪184 ............................................................................................................................................... AOLbyphone‬‬

‫‪4-3‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮب ﯾﮏ درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪187 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪5-3‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪191 ........................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪xxi‬‬

‫‪6-3‬‬

‫ﻫﻤﮑﺎری اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت ‪204 ....................................................................................................................‬‬

‫‪7-3‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻫﻤﮑﺎری زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺳﻨﺘﯽ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک‪205 ...................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬ ‫‪1-4‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪259 ...................................................................................................................‬‬

‫‪2-4‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪303 .................................................................................................................‬‬

‫‪3-4‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﮐﺎرتﻫﺎی اﻋﺘﺒﺎری اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪305 ..........................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬ ‫‪1-5‬‬

‫ﻣﺪل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﮑﺴﺖﺑﺎس‪341 .................................................................................................................................. .‬‬

‫‪2-5‬‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازی از ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر ‪353 ..............................................................................................................‬‬

‫‪3-5‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎری ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎر ‪358 ..........................................................................................................................................‬‬

‫‪4-5‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ‪ Wi-Fi‬ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪361 ................................................................................................................................‬‬

‫‪5-5‬‬

‫درﮔﺎه ﺑﺎﻧﮑﺪاری ‪ ،WAP Solo‬ﻧﻮردﯾﺎ ‪374 ................................................................................................................‬‬

‫‪6-5‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻠﯿﻂ ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺗﻮﺳﻂ ‪375 ............................................................................................................... .WAP Solo‬‬

‫‪7-5‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ GPS‬در ﺗﺠﺎرت ﻣﮑﺎنﻣﺤﻮر ‪401 ..........................................................................................‬‬

‫‪8-5‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ‪403 ..............................................................................................................‬‬

‫‪9-5‬‬

‫ﻗﺮار دادن ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺮدازش ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه در ﻫﻤﻪﺟﺎ‪413 ...............................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬ ‫‪1-1‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ‪8 ...............................................................................................................‬‬

‫‪2-1‬‬

‫ﻣﻮارد ﻋﻤﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری ‪52 ...............................................................................................................‬‬

‫‪1‬اﻟﻒ‪ 1-‬دوازده اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺑﺮای ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ‪86 ..................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬ ‫‪1-2‬‬

‫اﻧﻮاع اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪98 ..................................................................................‬‬

‫‪ xxii‬ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪2-2‬‬

‫ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮل و ﺗﮑﺮاری در ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪106 .........................................................................‬‬

‫‪3-2‬‬

‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽﻫﺎی ‪ MIS‬از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ‪109 ..........................................................................................................‬‬

‫‪4-2‬‬

‫وﻇﯿﻔﮥ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ‪143 ..............................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬ ‫‪1-3‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﮐﺎر در ﮔﺮوه ‪198 ..........................................................................................................................................‬‬

‫‪2-3‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﮐﺎر در ﮔﺮوه ‪198 ...........................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬ ‫‪1-4‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪257 .........................................................................................................‬‬

‫‪2-4‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪261 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪3-4‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪262 ....................................................................................................................‬‬

‫‪4-4‬‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ درﺑﺎرۀ ﺧﺮﯾﺪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﻣﻦ ‪320 ...................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬ ‫‪1-5‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر‪346 .....................................................................................................................‬‬

‫‪2-5‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰاری ﺑﺮای ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر ‪357 .............................................................................................................................‬‬

‫‪3-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪391 ....................................................................................................................‬‬

‫‪4-5‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻓﻨﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر ‪427 ....................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬

‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪ .2‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪1‬‬ ‫‪1-1‬‬

‫ﻓﻨـﺎوری اﻃـﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼـﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪ 2-1‬ﻓــﺸﺎرﻫﺎی ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر‪ ،‬واﮐــﻨﺶﻫــﺎی‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬ ‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ 5-1‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟‬ ‫‪ 6-1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث‬ ‫‪ .2‬وال‪ -‬ﻣﺎرت‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‪ :‬ﻣﺪلﻫﺎی ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ و ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ را‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر‪ ،‬واﮐـﻨﺶﻫـﺎی ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻓــﺸﺎرﻫﺎی ﻋﻤــﺪه در ﻣﺤــﯿﻂ ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر و واﮐــﻨﺶﻫــﺎی‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی اﻃﻼﻋــﺎت ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی و ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت را‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣـﻮزهﻫـﺎی ﮐـﺎرﮐﺮدی‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺧﺎص را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﻨــﺎوری ﺟﺪﯾــﺪ در ﺣــﻮزهﻫــﺎی ﭘــﺮدازش ﻋﻤــﻮﻣﯽ و‬ ‫ﺷﺒـﮑﻪای و ﺳﯿﺴﺘـﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﯿﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را درک ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫زﯾﻤﻨﺲ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ آﻟﻤﺎﻧﯽ زﯾﻤـﻨﺲ‪ (siemens.com)1‬ﺑـﺎ ﺳـﺎﺑﻘﻪای ‪ 150‬ﺳـﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨـﺪهای ﻣﺘﻨـﻮع و‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﯽرود‪ .‬زﯾﻤـﻨﺲ ﺑـﺎ ‪ 484،000‬ﮐﺎرﻣﻨـﺪ در ‪ 190‬ﮐـﺸﻮر ﺑـﻪ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر‬ ‫ﻣﯽﭘﺮدازد و دارای ‪ 600‬ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪی وﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﺑﯿﺶ از ‪ 50‬ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﻮط‬ ‫ﺗﻮﻟﯿــﺪ و ﺧــﺪﻣﺎت زﯾﻤــﻨﺲ ﺑــﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨــﻮع ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐــﻪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧــﺪۀ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت و اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﮐﺎرﺳﺎزی و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬اﻧﺮژی‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﭘﺰﺷـﮑﯽ و‪ ...‬ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬زﯾﻤـﻨﺲ‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ 13‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬در ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎی دﯾﮕـﺮی ﻧﻈﯿـﺮ ﺑـﻮش‪) 2‬ﻟـﻮازم ﺧـﺎﻧﮕﯽ(‪،‬‬ ‫ﻓﺮاﻣﺎﺗُﻢ‪) 3‬در ﺻﻨﻌﺖ اﻧﺮژی ﻫﺴﺘﻪای ﻓﺮاﻧﺴﻪ( و ﻓﻮﺟﯿﺘﺴﻮ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮز‪ 4‬ﻧﯿﺰ ﺳﻬﻢ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣـﻀﻮر رﻗﺒـﺎی ﻣﺘﻌـﺪد ﮐـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً در ﮐـﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺷـﺮﮐﺖ در‬ ‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﺸﺎنﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮای‬ ‫ﮐﻤــﮏ ﺑــﻪ ﺗــﺸﺨﯿﺺ ﭼــﺸﻢاﻧــﺪاز و ﯾــﺎ‬ ‫ﺣﻮزه ﮐﺎرﮐﺮدی ﺧﺎﺻـﯽ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‪ ،‬اﯾــﻦ ﻧــﺸﺎن ﺑﯿــﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﭼــﺸﻢاﻧــﺪاز ﺑــﯿﻦاﻟﻤﻠﻠــﯽ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮای‬ ‫ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻧــﺸﺎنﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻣﻘﺪﻣــﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺧﻮد در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺠـﺎری‪ ،‬ﻣـﺸﮑﻼت ﻓﺮاواﻧـﯽ داﺷـﺘﻪ و از ﺣﺎﺷـﯿﻪ‬ ‫ﺳﻮدی ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ رﻗﺒﺎﯾﺶ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهای ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﻋﻤﺪه‪ ،‬اﯾﺠـﺎد‬ ‫ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑــﯿﻦ واﺣــﺪﻫــﺎی داﺧﻠــﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑــﻮد‪ .‬ﻣــﺸﮑﻞ دﯾﮕــﺮ‪ ،‬ﻫﻤﮑــﺎری ﺑــﺎ اﻧﺒــﻮﻫﯽ از‬ ‫ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﯾﮋه زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‪ - 5‬ﺟﺮﯾـﺎن ﮐـﺎﻻ از ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﺗـﺎ ﺗﻮﻟﯿـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮزﯾﻊ و ﻓﺮوش‪ -‬ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﺑﺮای ﺛﺒﺎت ﻗﯿﻤﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن راﻫﯽ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫ﻫﺮ ﻓـﺼﻞ ﺑـﺎ ﻣﺜـﺎﻟﯽ آﻏـﺎز ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﯿــﺎﻧﮕﺮ ﮐــﺎرﺑﺮد ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در‬ ‫ﺟﻬــﺎن واﻗﻌــﯽ و ارﺗﺒــﺎط آن ﺑــﺎ ﻋﻨــﺎوﯾﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑـﻪ ﮐـﺎر رﻓﺘـﻪ در اﯾـﻦ‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫در اواﺧﺮ دﻫﮥ ‪ ،90‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب‪ 6‬و‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده از ﻧﺮماﻓـﺰارﻫﺎی ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ 7‬در ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﮐـﺴﺐ‬ ‫و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ 8‬ﺗﻤـﺎم و ﮐﻤﺎل )ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖﻫـﺎی‬ ‫‪Siemens AG‬‬ ‫‪Bosch‬‬ ‫‪Framatome‬‬ ‫‪Fujitsu Computers‬‬ ‫‪Supply chain‬‬ ‫‪Web-based system‬‬ ‫‪Electronic commerce‬‬ ‫‪E-business‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7‬‬‫‪8-‬‬

‫زﯾﻤﻨﺲ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‪،‬‬ ‫راه ﺣــﻞ و ذﺳــﺘﺎوردﻫﺎ‪ .‬اﯾــﻦ ﻗﺎﻟــﺐ ﺑــﻪ‬ ‫ﺷﮑﻞدﻫﯽ ﻣـﺴﯿﺮی ﺑـﺮای ﺗﻔﮑـﺮ درﺑـﺎره‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﺘﻔـﺎوﺗﯽ را اﻧﺠـﺎم ﻣﯽدﻫﺪ( ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷــﮑﻞ دﻫـﺪ‪ .‬ﻋﻠــﺖ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻦ ﭼﻨـﯿﻦ‬ ‫ﻫﺪف ﺑﻠﻨـﺪﭘﺮوازاﻧﻪای‪ ،‬ﻣﺮﺗﻔـﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻌﺪد ﻣﮑﺎنﻫﺎ و ﻋﻤـﻠﯿﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻏﺎز ﮐﺎر ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﻃﺮح ﭼﻬﺎر ﺳـﺎﻟﻪ‪ ،‬در ﺳــﺎل ‪ 1999‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬ ‫زﯾﻤﻨﺲ روﯾﮑـﺮدی دوﮔﺎﻧـﻪ اﺗﺨـﺎذ ﮐـﺮده ﺑـﻮد‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽﻫـﺎی ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻞ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ و در ﻋـﯿﻦ ﺣـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤﺪه ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻫـﺪاف اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ زﯾﻤـﻨﺲ‬ ‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪:‬‬ ‫• اﻓﺰاﯾﺶ آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮔﺴﺘﺮده از ﻃﺮﯾﻖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﮐـﺮدن ﺻـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد )ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﯿﺶ از ‪ 300‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐـﺎری را‬ ‫ﺑﻪ ‪ 29‬ﻋﺪدﮐﺎﻫﺶ داد(‪.‬‬ ‫• ﻃﺮاﺣــﯽ ﻣﺠــﺪد زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﻓــﺮاﻫﻢآوردن اﻣﮑــﺎن‬ ‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪) 1‬اﺟﺰاء ﻧﺮماﻓﺰاری ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﺮآورده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ در ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪ ،‬زﯾﻤـﻨﺲ ﺧﻮاﻫـﺎن اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ‬ ‫ﭘﺎﯾﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﮐﺰی‪ ،2‬ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺮای ﺷـﯿﻮهﻫـﺎ و روشﻫـﺎی اﺛﺒـﺎت ﺷـﺪه )ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮهﻫﺎ‪ 3‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ‪) SAP R/3‬ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ(‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی آیﺗﻮ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی‪ 4‬و آیﺑﯽام‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدیای را ﻣﯽﺳـﺎزد‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷـﺮﮐﺖ را ﺑـﻪ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒـﺎط داده‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ را ﺗـﻀﻤﯿﻦ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺎی زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ ﭼـﻮن درﯾﺎﻓـﺖ‬ ‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﺪارک ﺑﺮﺧﻂ‪ 5‬ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ و اﺟﺰاء ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در روﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮑـﺎری ﺑـﺎ ﺷـﺮﮐﺎی‬ ‫ﺗﺠﺎری در ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدۀ ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬ ‫‪Best-of-breed software‬‬ ‫‪Central corporate knowledge base‬‬ ‫‪Best practices‬‬ ‫‪I2 Technology‬‬ ‫‪On-line procuring‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ در آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮای اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن زﯾﻤﻨﺲ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫در ﺳﺎل ﻣﺎﻟﯽ ‪ ،2000‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ و ﺗـﺪارک اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ %10‬ﮐﻞ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ‪ 1‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﯿﺰان ‪ 25‬درﺻﺪ و ﺗﺪارﮐﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 60‬درﺻﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎل ‪ 2000‬اﻓـﺰاﯾﺶ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ژاﻧﻮﯾﻪ ‪ 2004‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪان در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ دارﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑـﻪ درﮔـﺎﻫﯽ‪ 2‬ﮐـﻪ اﻣﮑـﺎن دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ درﮔﺎه ﺧﺪﻣﺎت ﮐﺎری ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻫﻤﭽـﻮن ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎی‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻓﺮمﻫﺎ‪ ،‬رزروﻫﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﯽ و ﮔﺰارشﮔﯿﺮی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻫﺰﯾﻨﻪﻫـﺎ‬ ‫را اراﺋﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر زﯾﻤﻨﺲ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣـﺪود ‪1‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿــﺎرد دﻻر ﺗﺨﻤــﯿﻦ زده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬رﺋــﯿﺲ و ﻣــﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﻫــﺎﯾﻨﺮﯾﺶ وُن ﭘﯿِ ـﺮِر‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐـﺮده و ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎ را ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﮐـﺎﻫﺶ‬ ‫دﻫﯿﻢ‪ .‬ﻫﺪف ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﺗﻼشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻣﺮوزی اﻗﺘﺼﺎد اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑـﺎ وﻋـﺪه‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬

‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از)‪) Aberdeen.com،Schultz (2002‬ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘﺮﺳــﯽ در ﺳــﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ (2002‬و ‪Siemens.com‬‬

‫)ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ در ﻣﯽ ‪.(2004‬‬

‫«‬

‫اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﮑﺎت ﮐﻠﯿـﺪی ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫اﺑﺘﺪای ﻓﺼﻞ را ﺑﻪ ﻋﻨـﺎوﯾﻦ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه‬ ‫در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺑﺰرگ را وادار ﻣﯽﺳـﺎزد‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﮐـﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﻬـﺮهوری و ﺑﻬﺒـﻮد اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬ ‫‪1- Online sales‬‬ ‫‪2- Portal‬‬ ‫‪3- Heinrich von Pierer‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪5‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺑﺮای ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﯿﺪن اﯾﻦ ﺗﻼشﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ‬

‫وب اﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﯾـﺎ ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ 1‬در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ در ﻣﻮرد ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫـﺎی‬ ‫ﺗﺠﺎری را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﺤﯿﻂﻫـﺎی ﺑـﻪ ﺷـﺪت رﻗـﺎﺑﺘﯽ ﮐـﻪ‬ ‫اﻣﺮوزه ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬در آن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﻮﻟﮥ ﻓـﺸﺎرﻫﺎی ﮐـﺴﺐ و‬ ‫ﮐﺎر و آﻧﭽﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾـﺖ‪،‬‬ ‫درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺿﺮورت در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﻣـﺪﯾﺮی در‬ ‫ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﺑﺎ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪1-1‬‬

‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب‬ ‫در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و دﯾﮕﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﻧﻮاع ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و اﺳـﺘﻔﺎده از ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﺷـﺒﮑﻪﺳـﺎزی‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺄﺛﯿﺮات اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖﻫـﺎ را ﺑﺮرﺳـﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫و ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪای ﺑﺤﺚ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﻤﻨﺲ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘـﺼﺎد ﮐﻬـﻦ‪ 2‬ﺑـﻮد ﮐـﻪ‬ ‫ﻻزم دﯾﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿـﺰم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮ دﻫــﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻗﺎﻟـﺐ‪،‬‬ ‫ﺷـﺮﮐﺖ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺟﻬﺖ ﺗﻘـﻮﯾﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت و رﻗﺎﺑﺖﭘـﺬﯾﺮی‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺠـﺎری‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮑﯽ اﻧﺠـﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔـﺎده ﺷـﺮﮐﺖ از ﺳﯿﺴﺘـﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺮﯾـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮوش و ﺧﺪﻣـﺖرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘـﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪای‬ ‫از ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺠـﺎرت‪) ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 4‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ( ﺗﺮاﮐﻨـﺶﻫﺎی‬ ‫ﺗﺠـﺎری ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ از ﻃﺮﯾـﻖ اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ و دﯾﮕﺮ ﺷﺒــﮑﻪﻫـﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿــﻮﺗﺮی اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾﮏ ﻋﻨﺼـﺮ ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼـﺎد ﺟﻬـﺎﻧﯽ در ﻗـﺮن ﺑﯿـﺴـﺖ و‬ ‫ﯾﮑﻢ ﻣﺤﺴـﻮب ﻣﯽﺷﻮد )‪ Evans and Wurster, 2000‬و ‪.(Drucker, 2002‬‬ ‫‪1- E-Company‬‬ ‫‪2- Old-Economy‬‬

‫‪6‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﮑﻪای‪ 1‬اﺳـﺖ )ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه‪ 2‬ﻧﯿﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد(‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎ و دﯾﮕـﺮ وﺳـﺎﯾﻞ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ را از ﻃﺮﯾـﻖ‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮐﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﻣـﯽﺳـﺎزد‬ ‫ﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺧﺎﻧﮕﯽ )و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺳﯿﺎر‪ (3‬ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﮑﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد‬ ‫از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﮑـﺎن ﺧـﺎص اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﮐﺜـﺮ‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮان از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺒﮑﻪ ﺷﺪه ﭼﻨﺪ ﻣﮑﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﯾـﮏ‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺷﺒﮑﻪای ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،4‬ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ 5‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ؛ ﯾـﺎ ﺑـﺎ ﻫﻤﺘـﺎی ﺧـﻮد در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی دﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠـﯽ‪ 6‬ﻧﺎﻣﯿـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺷـﺒﮑﻪ داﺧﻠـﯽ ﺷـﺮﮐﺎی ﺧـﻮد ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرﺟﯽ‪ 7‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ارﺗﺒـﺎط از ﻃﺮﯾـﻖ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬ ‫ﺳــﯿﻤﯽ‪ 8‬اﻧﺠــﺎم ﻣــﯽﺷــﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ از ﺳــﺎل ‪ 2000‬ﺑــﺴﯿﺎری از ارﺗﺒﺎﻃــﺎت و ﻫﻤﮑــﺎریﻫــﺎ از ﻃﺮﯾــﻖ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ 9‬ﻧﯿﺰ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﺗﺮی ﺑـﺴﯿﺎری از ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ و ﺑﻘـﺎی ﺑﺮﺧـﯽ دﯾﮕـﺮ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﮐـﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎدۀ ﯾـﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ را‬ ‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ 10‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺑﺰرگ و ﻫﻤﭽﻨﯿـﻦ ﺑﺴﯿﺎری از ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎی ﮐﻮﭼـﮏ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﭼﻪ دوﻟﺘـﯽ در ﺣـﻮزه ﺳـﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿـﺪ‪ ،‬ﮐـﺸﺎورزی ﯾـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬از ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﮐﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ را ﻧﯿﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد( ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎی ﺧـﻮد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1- Networked computing‬‬ ‫‪2- Distributed computing‬‬ ‫‪3- Mobile‬‬ ‫‪4- Global networked environment‬‬ ‫‪5- Internet‬‬ ‫‪6- Intranet‬‬ ‫‪7- Extranet‬‬ ‫‪8- Wireline systems‬‬ ‫‪9- Wireless systems‬‬ ‫)‪10- Information Technology(IT‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪7‬‬

‫ﭼﺮا از ﻓﻨـــﺎوری اﻃــﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔـــﺎده ﻣـﯽﺷـــﻮد؟ دﻟﯿــﻞ آن ﺳــﺎده اﺳــﺖ‪ :‬اﻣـﺮوزه‬ ‫ﻓﻨ ــﺎوری اﻃ ــﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘ ــﺮﯾﻦ ﻓﺮاﻫ ــﻢآورﻧ ــﺪه ﺗــﺴﻬﯿـﻼت ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر ﺷ ــﺪه اﺳــﺖ‬ ‫)‪ Dickson and DeSanctis, 2001; Huber, 2004‬و ‪ .(Tapscott et al.,2000‬ﻻزم‬ ‫ﺑﻪ ذﮐـﺮ اﺳـﺖ ﮐﻪ در ﮐــﻞ ﮐﺘــﺎب‪ ،‬ﻋﺒـﺎرت "ﮐـﺴـﺐ و ﮐـﺎر"‪ 1‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑـﻪ ﺳﺎزﻣــﺎنﻫـﺎی‬ ‫اﻧﺘﻔــﺎﻋﯽ ﺑﻠـﮑﻪ ﺑﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ و آژاﻧﺲﻫـﺎی دوﻟﺘـﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﯾــﮏ ﺷــﺮﮐﺖ اداره ﺷ ــﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻃــﻼق ﮔــﺸﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ ﻋﻠــﺖ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ ﻋﺎﻣـﻞ ﺗـﺴﺮﯾﻊﮐﻨﻨـﺪۀ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﺑﻨﯿـﺎدی در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻄـﺮح ﻣـﯽﺷـﻮد )‪.(Carr, 2001‬‬ ‫اﯾﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ ﺑﺮﻃﺒﻖ رِدِن‪ ،2‬ﭘﻨﺞ ﻫﺪف ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎری ذﯾـﻞ را دﻧﺒـﺎل ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ (1) :‬ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﺑﻬــﺮهوری )در ‪ 51‬درﺻــﺪ ﺷــﺮﮐﺖﻫــﺎ(‪ (2) ،‬ﮐــﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨــﻪﻫــﺎ )‪ 39‬درﺻــﺪ(‪ (3) ،‬ﺑﻬﺒــﻮد‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی )‪ 36‬درﺻﺪ(‪ (4) ،‬ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮﮐﺮدن ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن )‪ 33‬درﺻـﺪ(‪ (5) ،‬ﺗﻮﺳـﻌﮥ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎی اﺳﺘـﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺟـﺪﯾﺪ )‪ 33‬درﺻــﺪ(‪ .‬در واﻗــﻊ ﻓﻨـﺎوری اﻃــﻼﻋﺎت ﺧـﺎﻟﻖ ﺗﺤـﻮﻟﯽ‬ ‫ﻋﻈﯿﻢ در ﻣﺴﯿـﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫﺎی ﮐﺴـﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺣـﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳـﻮی اﻗﺘﺼـﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ را‬ ‫ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫اﻗﺘﺼــﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،3‬ﺑﻪ اﻗﺘﺼـﺎدی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوری دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﮐـﻪ‬ ‫ﺷــﺎﻣﻞ ﻣــﻮارد ذﯾــﻞ اﺳــﺖ‪ :‬ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی ارﺗﺒــﺎط دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ‪) 4‬اﯾﻨﺘــــﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی داﺧﻠــﯽ‪،‬‬ ‫ﺷﺒــﮑﻪﻫﺎی ارزشاﻓــﺰای ﺧﺼــﻮﺻﯽ‪ ،(5‬ﮐﺎﻣﭙﯿــﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓــﺰارﻫﺎ و ﺳــﺎﯾﺮ ﻣـﻮارد ﻣﺮﺑــﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬از اﻗﺘـﺼـﺎد دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ اﻏﻠــﺐ ﺑـﺎ ﻋﻨــﺎوﯾﻨﯽ ﭼـﻮن اﻗﺘـﺼﺎد اﯾﻨﺘــﺮﻧﺘﯽ‪،6‬‬ ‫اﻗﺘــﺼـﺎد ﺟﺪﯾــﺪ‪ 7‬ﯾــﺎ اﻗﺘــﺼـﺎد وب‪ 8‬ﻧﯿــﺰ ﯾــﺎد ﻣــﯽﺷــﻮد )‪ BrynoIfsson et al., 2003‬و‬ ‫‪.(Liebowits, 2002‬‬

‫‪Business‬‬ ‫)‪Wreden(1997‬‬ ‫‪Digital Economy‬‬ ‫‪Digital communication networks‬‬ ‫‪Value-Added Networks‬‬ ‫‪Internet economy‬‬ ‫‪New economy‬‬ ‫‪Web economy‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7‬‬‫‪8-‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﭘﺮدازشﻫﺎی ﻋﺪدی ﺑﺎ ﺣﺠﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‪.‬‬ ‫• ﺗﺄﻣﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﺳﺮﯾﻊ‪ ،‬دﻗﯿﻖ و ارزان داﺧﻠﯽ و ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫• ذﺧﯿﺮۀ ﺣﺠﻢ زﯾﺎدی از اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﮐﻮﭼﮏ و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس‪.‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺳﺮﯾﻊ و ارزان ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪.‬‬ ‫• ﺗﻘﻮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری در ﻫﺮ ﻣﮑﺎن و ﻫﺮ زﻣﺎن‪.‬‬ ‫• اﻓﺰاﯾﺶ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ و ﮐﺎراﯾﯽ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﯽ در ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﮑـﺎن ﻣـﺸﻐﻮل ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اراﺋﻪ واﺿﺢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﺎر در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﯿﺰ‪.‬‬ ‫• ﺧﻮدﮐﺎرﺳﺎزی ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﻤﻪﺧﻮدﮐﺎر و دﺳﺘﯽ ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫• ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از دادهﻫﺎ‪.‬‬ ‫• ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫• ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﺧﺎص در ﺻﻮرت ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﯽ‪.‬‬

‫در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ و زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎی ارﺗﺒـﺎﻃﯽ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﺮی ﺟﻬـﺎﻧﯽ‪ 2‬را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ آن ﻣـﺮدم و ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ارﺗﺒـﺎط‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﻫﻤﮑـﺎری و‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮی اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﮐﻮی و وﯾﻨﺴﺘﻮن‪ ،3‬اﯾﻦ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣـﻮارد‬ ‫ذﯾﻞ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪:‬‬ ‫• ﭘﻬﻨـﻪ ﮔــﺴﺘﺮدهای از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﻗﺎﺑـﻞ دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ ﺷــﺪن‪ -4‬ﭘﺎﯾﮕـﺎهﻫــﺎی داده‪ ،5‬اﺧﺒــﺎر و‬ ‫اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﮐﺘـﺎبﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺠـﻼت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾـﻮن و رادﯾـﻮ‪ ،‬ﻓـﯿﻠﻢﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎزیﻫــﺎی‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬دﯾـﺴﮏﻫـﺎی ﻓـﺸﺮده‪ 6‬ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ و ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ ﮐـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Manually done tasks‬‬ ‫‪Global platform‬‬ ‫)‪Choi and Whinston (2000‬‬ ‫‪Digitizable products‬‬ ‫‪Database‬‬ ‫‪CD‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪9‬‬

‫• ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ و‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ 1‬ﯾﺎ ﮐﺎﻻﺑﺮگﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪) 2‬ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ و اﺑﺰارﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ( اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﮐﺎﻻﻫــﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑــﯽ ﻫﻤﭽــﻮن ﻟــﻮازم ﺧــﺎﻧﮕﯽ و اﺗﻮﻣﺒﯿــﻞ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖﻫــﺎی ﺷــﺒﮑﻪ و‬ ‫رﯾﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﯾﮑــﻮن زﯾـﺮ در اﯾـﻦ ﮐــﺘﺎب ﺑﯿﺎﻧﮕـــﺮ‬

‫ﻋﺒﺎرت اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ و‬

‫وﺟـﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ روی وبﺳـﺎﯾﺖ‬

‫دﯾﮕﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ و ﻧﺘﯿﺠﺘﺎً ﺟﺮﯾﺎن اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻨﺎوری ﮐﻪ ﻣﺤﺮک اﯾﺠﺎد ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و‬

‫ﮐﺘﺎب ﺑﻪ آدرس زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪www.wiley.com/college/turban‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻧﯿﺰ اﻃﻼق ﻣﯽﮔـﺮدد‪ .‬اﯾـﻦ ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ‪ ،‬ذﺧﯿـﺮه‪ ،‬ﭘـﺮدازش و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل اﻧﻮاع اﻃﻼﻋﺎت )دادهای‪ ،‬ﺻﻮﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮی و ﻏﯿﺮه( از ﻃﺮﯾـﻖ ﺷـﺒﮑﻪ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺟﻬﺎن را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺑـﻪ اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ اﻧﻘـﻼب اﻗﺘـﺼﺎدی ﮐﻤـﮏ ﮐـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺑﺪون وﻗﻔﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑـﯿﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎی ‪ 1991‬ﺗـﺎ ‪2000‬‬ ‫ﻣﯿﻼدی از ﺷﻮاﻫﺪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1.1‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ .3‬اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎی ﺑـﯽﻧﻈﯿـﺮی ﺑـﺮای‬ ‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن )ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﻬﺎ ﻧﻮﺟﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده ﺗـﺎ ﻣـﺪلﻫـﺎی ﮐـﺎری ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ را در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐـﻪ در اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ اﺑﺘﮑﺎرات و ﻧﻮآوریﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﯾـﮏ ﯾـﺎ دو ﻧﻔـﺮ و ﺑﺮﺧـﯽ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺑﺰرگ ﻣﻄﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻧﻮﭘﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓـﺮوش ﮐـﺎﻻ ﻧﻤـﯽﭘﺮدازﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ داﻣﻨﻪ وﺳﯿﻌﯽ از ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬از زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺮداﺧـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ را ﻧﯿـﺰ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ داتﮐﺎمﻫﺎ‪ 4‬ﻣﻌﺮوف ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﺑـﺮای اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺜﺎل ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬درﺑﺎرۀ‬ ‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ دانﮐُﮕِﻦ‪ 5‬اﺳﺖ ﮐﻪ در آدرس اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ‪ Thaigem.com‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬در‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ‪ 1-1‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬ ‫‪Digital currency‬‬ ‫‪Financial token‬‬ ‫‪Entrepreneur‬‬ ‫‪Dot-com‬‬ ‫‪Don Kogen‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪10‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺨﺶﻫﺎی "ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر" ﺧﻼﻗﯿﺖﻫﺎ‬ ‫و ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺣﻘﯿﻘﯽ را ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت‬ ‫ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ .‬ﻧـﺸﺎنﻫـﺎی "ﯾﮑﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزی‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت" ﻣﺜﺎلﻫـﺎﯾﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫـﺎی ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی ﺗﺠﺎرت‪ ،‬دوﻟﺖ‪ ،‬و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرات ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻧﺸﺎنﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاری‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﻤﻠﯿﺎت‬ ‫ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫دوﻟﺖ‬ ‫و ﺳﺎﯾﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪ACC‬‬ ‫‪POM‬‬ ‫‪MKT‬‬ ‫‪HRM‬‬ ‫‪FIN‬‬ ‫‪GOV‬‬ ‫‪SVC‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ‪1-1‬‬ ‫ﻫﻤﯿﺸﻪ اﻟﻤﺎس‪ -‬ﺑﺮﺧﻂ‬ ‫ﺑﺎزار ﺟـﻮاﻫﺮات ﺑـﺎ ﻫـﺰاران ﺗـﺎﺟﺮ و ﻣﻌـﺎﻣﻼﺗﯽ ﺑـﺎ ارزش ‪40‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺒﺢ زود ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﮐـﺮد و‬

‫ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر در ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺳﺮاﺳـﺮی‬

‫ﺑﺎ ﺳﻮدی ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻪ دﻻﻻن و واﺳﻄﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ در ﺳﺎﻋﺎت‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺠﺎرت ﻗﺪﯾﻤﯽ از ﻟﺤﺎظ ﻗﯿﻤﺖﮔـﺬاری‬

‫ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ روز ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬او ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‪،‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ :‬ﻻﯾﻪﻫﺎی ﻣﺘﻌـﺪد واﺳـﻄﻪﻫـﺎ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑـﺎزار ﺟﻮاﻫــﺮآﻻت اﯾـــﺎﻻتﻣﺘـﺤــﺪه رﺳــﺎﻧﺪ و‬

‫ﻧــﺮخ ﺟــﻮاﻫﺮ را از ﻗﯿﻤــﺖ ﻋﻤــﺪهﻓﺮوﺷــﯽ ﺗــﺎ ﻗﯿﻤــﺖ ﻧﻬــﺎﯾﯽ‬

‫ﺧﯿﻠــﯽ زود ﺑﺎﻟــﻎ ﺑـﺮ ‪ 800‬ﺧﺮﯾــﺪار ﺧـﺎرﺟﯽ ﭘﯿـﺪا ﮐـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﯽ‪ 1000 ،‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﮑﺲ‪ ،‬زﻣﺎن ﺳﻔﺎرش را ﮐﺎﻫﺶ داد ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠـﻪ آن‬

‫ﭼﺎﻧﺘﺎﺑﻮری‪ 1‬واﻗﻊ در ﺗﺎﯾﻠﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺮاﮐﺰ ﭘﯿـﺸﮕﺎم در‬

‫ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﮐﻞ ﺑﯿﻦ ﺳﻔﺎرش و ﺗﺤﻮﯾـﻞ ﺟـﻮاﻫﺮآﻻت ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺟﻮاﻫﺮآﻻت اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ دان ﮐُﮕِﻦ در‬

‫اﯾﻦ روش ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﭘﺴﺘﯽ او ﺑﻪ‬

‫ﺳﻦ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﮐﺎر ﺧـﻮد را آﻏـﺎز ﮐـﺮد‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑﺨـﺖ ﺧـﻮد را‬

‫‪ 250،000‬دﻻر در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺎزﻣﺎﯾــﺪ و ﻣﻮﻓــﻖ ﻧﯿــﺰ ﺷــﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از ﺷﮑــﺴـﺖ در زﻣﯿﻨـــﮥ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﮐُﮕِﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ در ﮐـﺎر ﺧـﻮد از‬

‫ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزی‪ ،‬ﮐُﮕـِﻦ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺟﻮاﻫﺮات ﭘﺮداﺧﺖ و ﺧﯿــﻠﯽ‬

‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻃﯽ ﯾﮏﻣـﺎه ﺳـﺎﯾﺖ ‪ thaigem.com‬را‬

‫زود ﺑﻪ زﺑﺎن ﺗﺎﯾﻠﻨــﺪی ﻣـﺴﻠﻂ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ‪ 3‬ﺳـﺎل ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮد و اوﻟﯿﻦ ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ را ﻧﯿﺰ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل‬

‫ﻧﺤﻮه ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ ﺗﺎﺟﺮان ﺟﻮاﻫﺮ‪ ،‬وی ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐـﻪ ﺧـﻮد‬

‫‪ ،2001‬درآﻣﺪ وی ﺑﻪ‪ 4/3‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر رﺳﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﻠـﻎ در‬

‫وارد ﺑﺎزار اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳــﺎل ‪ 2002‬ﺑــﻪ ﻣﺒﻠــﻎ ‪ 9/8‬ﻣﯿﻠﯿــﻮن دﻻر اﻓــﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓــﺖ‪85 .‬‬

‫ﮐُﮕِﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﻮل ﻧﺎﭼﯿﺰی داﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎر ﺧـﻮد‬

‫درﺻﺪ اﯾﻦ درآﻣﺪ از ﻃﺮﯾـﻖ ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪ‪.‬‬

‫را اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ آﻏـﺎز ﮐـﺮد ﮐـﻪ ﺟـﻮاﻫﺮآﻻت ﮐـﻢارزش را از‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺮﯾـﺪاران‪ ،‬دﻻل ﻫـﺎی ﺟـﻮاﻫﺮآﻻت ﯾـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎﻧﯽ‬

‫‪1- Chanthaburi‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪11‬‬

‫ﭼـــﻮن وال‪-‬ﻣـــﺎرت‪ 1‬ﯾـــﺎ ﮐﯿـــﻮویﺳـــﯽ‪ 2‬ﻫـــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐُﮕِـــﻦ‬

‫آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺧﺮﯾﺪﺷﺎن ﻧﺎراﺿﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺟــﻮاﻫﺮآﻻت را ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺧــﺎم و ﯾــﺎ ﭘــﺮدازشﺷــﺪه از‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎﻻی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﻣﺪت ‪ 30‬روز‪ ،‬ﺑـﺪون‬

‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﻣـﯽﺧـﺮد ﺗـﺎ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮی‬

‫ﻫﯿﭻ ﺳﺆال و ﺟﻮاﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﯿﭻ ﯾـﮏ از‬

‫ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟــﻮاﻫﺮات ﺿــﻤﺎﻧﺖ ﺗﻌﻤﯿ ــﺮ ﻧﺪارﻧــﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ ﺑــﯿﺶ از ‪68،000‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎی ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺗـﺎﯾﺠِﻢ‪ 3‬ﻋﺎﻣـﻞ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪن آن در‬

‫ﺧﺮﯾﺪار در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﮐُﮕِـﻦ اﻋﺘﻤـﺎد ﮐﺎﻣـﻞ دارﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺪان رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﺟﻮاری ﺑﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﺟﻮاﻫﺮآﻻت‬

‫ﮐُﮕِــﻦ از ﺷــﻬﺮﺗﯽ ﭘﺎﯾــﺪار در وب ﺑﺮﺧــﻮردار اﺳــﺖ‪ .‬ﻣــﺜﻼً از‬

‫و ﻫﺰﯾﻨــﮥ ﭘﺎﯾﯿـــﻦ ﻧﯿ ــﺮوی ﮐــﺎر‪ ،‬ﮐُﮕ ــِﻦ را ﻗـــﺎدر ﺳــﺎﺧﺖ ﺗــﺎ‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ایﺑِﯽ‪ 6‬ﺑﺮای ﺑﻪ ﻣﺰاﯾﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺟﻮاﻫﺮآﻻت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ رﻗﺒـﺎی ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫راه دﯾﮕــﺮی ﺑــﺮای ﻓــﺮوش‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ 99 .‬درﺻــﺪ‬

‫ﺧﻮد )ﻫﻤﭽــﻮن ﺗﯿﻔــﺎﻧﯽ‪ 4‬در ﺳﺎﯾـﺖ ‪ (tiffany.com‬ﭘﺎﯾﯿﻦﺗـﺮ‬

‫ﻣﺸﺘـﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺖ ایﺑﯽ ﻧﻈـﺮ ﻣﺜﺒـﺖ و ﺗﻨﻬـﺎ ﯾـﮏ درﺻـﺪ ﻧﻈـﺮ‬

‫ﻧﮕﺎه دارد‪.‬ﮐُﮕِﻦ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ ﺳﻮد ﻣﯽﺑﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ در‬

‫ﻣﻨﻔﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮد دﯾﮕﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮐُﮕِﻦ ﺑـﺮای‬ ‫ﭘﺮرﻧﮓ ﮐﺮدن ﺣـﻀﻮر ﺧـﻮد در ﺑـﺎزار رﻗﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺣﺘـﯽ ﺑـﺮای‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Mevedoth (2002) :‬و ‪) Thaigem.com‬آورﯾﻞ ‪.(2004‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪاران ﮐﻮﭼﮏ ﻫﻢ ﺟـﻮاﻫﺮ ﺗﻬﯿـﻪ ﻣـﯽﮐـﺮد‪ .‬ﭘﺮداﺧـﺖ از‬

‫ﺑـــﺮای ﺑﺮرﺳـــﯽ ﺑﯿـــﺸﺘﺮ‪ blackstartrading.com :‬و‬

‫ﻃﺮﯾﻖ ﭘِﯽﭘﺎل‪ 5‬ﯾﺎ ‪ Escrow.com‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﮐـﺎﻣﻼً ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬

‫‪ thaigem.com‬را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘـﺎﯾﺴﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷﻤــﺎ ﮐـﺪام‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬اﯾﻤﻦ و آﺳﺎن ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬ﺗﺤﻮﯾـﻞ ﮐـﺎﻻ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬

‫ﯾﮏ از آﻧﻬـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳﺖ؟ ﺑـﺮای ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر و ﺑـﻪ دﺳــﺖ‬

‫ﻧﻘﻄﻪ دﻟﺨﻮاه از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﻄﺎر ﺳـﺮﯾﻊاﻟـﺴﯿﺮ ﻓـﺪرال)ﺑـﻪ ازای ﻫـﺮ‬

‫آوردن درآﻣﺪ ﭼﻪ روﺷﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ؟ آﯾﺎ اﯾﻦ روشﻫﺎ‬

‫ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ‪ 15‬دﻻر( اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫ﮐﻬﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﯾﻦ‪:‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻋﯿﻨﯽ‬

‫ﺗﺤــﻮﻻت ﻧﺎﺷــﯽ از اﻗﺘــﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺘـﺎً ﺑــﺴﯿﺎر ﭼــﺸﻤﮕﯿﺮ و ﻣﻬــﻢ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤــﮥ اﻧــﻮاع‬ ‫‪7‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘـﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺴﺘﻘـﻞ ﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﻤـﮏ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎی ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻋــﺚ اﻓﺰاﯾــﺶ رﻗــﺎﺑﺖ در ﺑــﺎزار و ﺧﻠــﻖ ﻣــﺰﯾﺖ اﺳﺘـﺮاﺗــﮋﯾﮏ ﺷــﺪهاﻧـﺪ‬

‫‪Wal-Mart‬‬ ‫‪QVC‬‬ ‫‪Thaigem‬‬ ‫‪Tiffany‬‬ ‫‪PayPal‬‬ ‫‪E-Bay‬‬ ‫‪Computer-based information system‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪12‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫)‪ Carr, 2001; Basu and Muylle, 2003‬و ‪ .(Li et al., 2003‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ِﻟﺪِرِر‪ 1‬در ﺳﺎل ‪ 1998‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی رده اول‪ ،‬ﺟﻬﺖ "اﻓﺰاﯾﺶ رﻗﺎﺑﺖ ﯾﺎ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ" از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای روﺷـﻦ ﺷـﺪن ﺗﻔـﺎوت ﺑـﯿﻦ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر در اﻗﺘـﺼﺎد ﻧـﻮﯾﻦ و اﻗﺘـﺼﺎد ﮐﻬـﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎی زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :1‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬـﺎی ﮐـﺎﻻ‪ :‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺻـﻨﺪوق ﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﯽ اوﻗـﺎت زﻣـﺎن‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬﺎی ﮐﺎﻻ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺧﻮد ﺧﺮﯾﺪ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪای واﻗﻌﺎً دﻟﺴﺮدﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻗﺘــﺼﺎد ﮐﻬــﻦ‪ .‬در اﻗﺘــﺼﺎد ﺧﯿﻠــﯽ ﻗــﺪﯾﻤﯽ وﻗﺘــﯽ ﺷــﻤﺎ از ﻓﺮوﺷــﮕﺎﻫﯽ )ﻣــﺜﻼً ﺑﻘــﺎﻟﯽ ﯾــﺎ‬ ‫ﻟﻮازماﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ﻓﺮوﺷﯽ( ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﯿـﺎز را در ﯾـﮏ ﺳـﺒﺪ ﺧﺮﯾـﺪ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﻋﺎزم ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷـﺪﯾﺪ‪ .‬در ﺻـﻨﺪوق ﭘﺮداﺧـﺖ در ﺻـﻒ ﻣـﯽاﯾـﺴﺘﺎدﯾﺪ ﺗـﺎ ﮐﺎرﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻗﻼم را در ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺴﺎب ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ وارد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾـﻦ ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻫﻤﻪ اﻗﻼم را وارد ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺎی آن را ﻧﻘﺪاً ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﮐﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪی ﻓﻨﺎوری ﺻﻨﺪوق ﭘﺮداﺧـﺖ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ اﺟﻨـﺎس ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ را ﻧـﺰد ﮐﺎرﻣﻨـﺪی‬ ‫ﻣﯽﺑﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﺲ را ﮔﺎه ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺑـﺎر روی ﺑﺎرﮐـﺪﺧﻮان ﻣـﯽﮐـﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎرﮐـﺪﺧﻮان دادهﻫـﺎی‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻫـﺮ ﺟـﻨﺲ را ﺧﻮاﻧـﺪه و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﮐـﺎر وارد ﭘﺎﯾﮕـﺎه داده‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻟﯿﺴﺖ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﺧﺮﯾﺪ و ﺟﻤﻊ ﮐﻞ را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼـﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﺟﻨﺎس ﺧﻮد را ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎﺟﻪ ﺧﻮدﭘﺮداز ﻣـﯽﺑﺮﯾـﺪ‪.‬‬ ‫در آﻧﺠﺎ اﻗﻼم را روی ﺑﺎرﮐﺪﺧﻮان ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﻪ اﻗـﻼم را وارد ﮐﺮدﯾـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺟـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ را درﺑﺎره ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ )ﻧﻘﺪی‪ ،‬ﮐـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎری و‪ (...‬راﻫﻨﻤـﺎﯾﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﺮای‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﺟﻪ ﺧﻮدﭘﺮداز ﺻﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺠﺒﻮرﯾـﺪ ﺻـﺒﺮ ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﯿﺎری از اوﻗـﺎت‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﺧﺮﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻓﻨﺎوری ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﯿـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﺣـﺎل زﻣـﺎن‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻓﻨﺎوری ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﻤﻪ اﻗﻼم‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﯾﻮﯾﯽ‪ 2‬دارﻧﺪ )ﻓـﺼﻮل ‪2‬‬ ‫و ‪ 5‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪﺗﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻓﻘـﻂ ﺳـﺒﺪ ﺧﺮﯾـﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬ ‫‪1- Lederer‬‬ ‫‪2- Wireless Radio Frequency Identification (RFID) tag‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪13‬‬

‫ﻫﻤﻪ اﺟﻨﺎس ﻣﻮﺟﻮد در آن از ﻣﯿﺎن دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ ﺷﺒﯿﻪ اﺳﮑﻨﺮ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻓﺮوﺷﮕﺎه رد ﻣـﯽﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫اﺳـﮑﻨﺮ ﻋﻼﺋـﻢ ﺑـﯽﺳــﯿﻢ را از روی ﻫـﺮ ﯾـﮏ از اﺟﻨـﺎس "ﻣــﯽﺧﻮاﻧـﺪ"‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﯽ ﺗﻔــﺼﯿﻠﯽ از‬ ‫ﺧﺮﯾﺪﻫﺎی ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ داده‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ را ﺟﻤﻊ ﻣﯽزﻧﺪ و ﭘﺲ از اﺣﺮاز ﻫﻮﯾﺖ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﻬﺮه ﯾـﺎ‬ ‫اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺘﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﯾﺘﺎن ﮐﺴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﯿـﻪ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﻮل ﻧﻤﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻒ ﻧﻤـﯽاﯾـﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑـﺪون ﻫـﯿﭻ‬ ‫اﺗﻼف وﻗﺘﯽ از ﻣﻐﺎزه ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧـﺸﺎنﻫـﺎ ﭼـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﮐـﺮد؟ اﮔـﺮ‬ ‫ﻧﺸﺎنﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ از روی ﺟﻨﺲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮای دﯾﮕـﺮان اﻣﮑـﺎن ردﯾـﺎﺑﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری اﻓﺮاد آن را ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﻪ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮداﺷـﺘﻦ‬ ‫اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬زﻣﺎن و اﻓﺰاﯾﺶ زﺣﻤﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮاﯾﺢ ﻣـﺘﻤﻢ‬ ‫در ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎنﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻟـﻮاﯾﺢ ﻣـﺘﻤﻢ در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿـﺎ‬ ‫ﺳﻌﯽ در ﻣﺤﺪود ﮐـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮ روی ﻧـﺸﺎنﻫـﺎی ﻣﺰﺑـﻮر ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ ﺗـﺎ ﺣـﺮﯾﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﯽ اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﻔﻆ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :2‬ﮔﺬر از ﻣﺮزﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐـﺸﻮر دﯾﮕـﺮ )ﻣـﺜﻼً اﺳـﺘﺮاﻟﯿﺎ(‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎی ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻓﺮود ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘـﯿﺶ از آنﮐـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻋﺎزم ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﺧﻮد ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻓﺮودﮔﺎه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬﻦ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﺻﻔﯽ ﮐﻪ ﮔﺬرﻧﺎﻣﮥ اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮر ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽاﯾﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐُﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﻬﺎ ﺗﺎزهﮐـﺎر ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﮔـﺎه و‬ ‫ﺑﯿﮕﺎه ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﺳﯽ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺧﺎص دﻗﺎﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧـﺴﺘﻪ‬ ‫و ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﯿﺪ و دﭼﺎر ﻓﺸﺎر ﻋﺼﺒﯽ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ‪ 10‬دﻗﯿﻘﻪ‪ 20 ،‬دﻗﯿﻘﻪ ﯾﺎ ﻧﺰدﯾـﮏ‬ ‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ دراﻧﺘﻈﺎر ﺑﺴﺮ ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ .‬ﮔﺬرﻧﺎﻣﮥ ﺧﻮد را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ اﺳﮑﻦ ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﮑـﺴﯽ از‬ ‫ﭼﻬﺮه ﺷﻤﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﻬﺮه ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﮑﺲ ﮔﺬرﻧﺎﻣـﻪ و ﺗـﺼﻮﯾﺮی ﮐـﻪ در ﭘﺎﯾﮕـﺎه‬ ‫داده ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ 10‬ﺛﺎﻧﯿﻪ از ورود ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ ﻣﻬـﺎﺟﺮت‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎی ﻓﺮودﮔﺎه ﺧﻮاﻫﯿـﺪ رﻓـﺖ‪ .‬اوﻟـﯿﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺟﻬـﺎﻧﯽ از اﯾـﻦ ﻧـﻮع در ﺳـﺎل‬ ‫‪ ،2003‬در ﮐﺸﻮر اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ آﻏـﺎز ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮐـﺮد‪ .‬در ﺑـﺴﯿﺎری از ﮐـﺸﻮرﻫﺎ )از ﺟﻤﻠـﻪ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ(‪،‬‬

‫‪14‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﮐﻪ ﻗﺒﻼً در ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ذﺧﯿـﺮه ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در اﯾـﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻇﺮف ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﺮوج از ﻓﺮودﮔﺎه ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫از ﻓﻨﺎوری زﯾﺴﺖﺳﻨﺠﯽ‪ ،1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪15‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫روﻧﺪ ﺑﺎزرﺳﯽ را ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ورود اﻓﺮاد ﺑﺎ ﮔﺬرﻧﺎﻣﮥ ﺟﻌﻠـﯽ‪ ،‬اﻣﻨﯿـﺖ‬ ‫را ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ :3‬ﺗــﺄﻣﯿﻦ ﺗــﺼﺎوﯾﺮ ﺗﺠــﺎری‪ .‬ﻫــﺰاران ﺷــﺮﮐﺖ در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن‪ ،‬ﺗــﺼﺎوﯾﺮی از‬ ‫ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺧـﻮد را ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺟﻬـﺖ ﺗﺒﻠﯿــﻎ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگﻫـﺎ ﯾـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑﺮﺧـﻂ‪ ،‬ﺗﺤــﻮﯾﻞ ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼــﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬روﻧﺪ ﻋﺮﺿــﻪ اﯾـﻦ ﺗـﺼـﺎوﯾﺮ را ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬ ‫داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬﻦ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬﻦ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻋﮑﺴﯽ از ﺟﻨﺲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺟﻬﺖ ﺗﺒﻠﯿﻎ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺳﻮﻧﯽ( از ﺳـﺎزﻧﺪه )ﻣـﺜﻼً ﺳـﻮﻧﯽ( درﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﯽﮐـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺳﻮﻧﯽ ﻋﮑﺲﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده آژاﻧﺲ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﮏ ﻣﯽﻓﺮﺳـﺘﺎد‪.‬‬ ‫آژاﻧﺲ ﺗﺼﻮﯾﺮی را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آﮔﻬﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺄﯾﯿﺪات ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽآﻣﺪ و‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮای ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﮏ ارﺳﺎل ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻋﮑﺲﺑﺮداری ﻣﺠﺪد ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫و ﻋﮑﺲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ وارد ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﮐﻪ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل ﭘـﯿﺶ در اﯾـﻦ‬ ‫روﻧﺪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﻪ آژاﻧﺲ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻣـﯽداد ﮐـﻪ ﻋﮑـﺲ را ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ اﺳـﮑﻦ‬ ‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه و اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ‪ 2‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔـﺸﺖ‪.‬‬ ‫واﺳﻄﻪ و آژاﻧﺲ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ در زﻣـﺎنﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﮐُﻨـﺪ ﺷـﺪن‬ ‫روﻧﺪ ﮐﺎر ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﮑﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﻫﺮ ﺗـﺼﻮﯾﺮ در ﺣـﺪود ﭼﻬـﺎر ﺗـﺎ ﺷـﺶ ﻫﻔﺘـﻪ و ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬ ‫ﻧﻬﺎﯾﯽ آن ﺣﺪود ‪ 80‬دﻻر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ .‬اورﺑﯿﺲ‪ 3‬ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬ ‫ﺧﻮد را از ﺷﮑﻞ ﺧﻄﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﺮﺧﻪ‪) 4‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐـﻪ ﺷـﮑﻞ ‪ 1-1‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ(‬ ‫ﺗﻐﯿﯿــﺮ داد‪ .‬در روﻧــﺪ ﺟﺪﯾــﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨــﺪه )ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﺳــﻮﻧﯽ( ﺗﻌــﺪاد زﯾــﺎدی ﻋﮑــﺲ‬ ‫‪Biometric‬‬ ‫‪Printer‬‬ ‫‪Orbis‬‬ ‫‪hub-like supply chain‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪15‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-1‬ﺗﺒﺪﯾﻞ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬ ‫ﺧﻄﯽ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰی‪.‬‬

‫دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ را ﺑﺮای اورﺑﯿـﺲ )‪ (productbank.com.au‬ﻣﯽﻓﺮﺳـﺘﺪ و ﺷـﺮﮐﺖ ﻋﮑـﺲﻫـﺎ را در‬ ‫ﯾﮏ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪهای ﺑﻪ ﻋﮑﺴﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕـﺎه‬ ‫داده ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻋﮑﺴﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﯽﺷـﻮد‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷـﻤﺎرۀ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻋﮑـﺲ ﺑـﺮای آژاﻧـﺲ ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎﺗﯽ ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آژاﻧـﺲ وارد ﭘﺎﯾﮕـﺎه داده ﺷـﺪه‪ ،‬ﻋﮑـﺲﻫـﺎی دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و در‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز آﻧﻬﺎ را وﯾﺮاﯾﺶ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﻞ زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای اﯾﻦ روﻧﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﻫﻔﺘـﻪ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ازای ﻫﺮ ﻋﮑﺲ ﻫﺰﯾﻨﻪای در ﺣﺪود ‪ 50‬دﻻر در ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :4‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ در ﺷﻬﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪ .‬ﻣﯿﻠﯿـﻮنﻫـﺎ ﻧﻔـﺮ در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن از وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﯽ ﻧﺴﻞﻫﺎی ﻣﺘﻤﺎدی ﺑﻠﯿﻂﻫﺎی ﻓﻠـﺰی‬ ‫در ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ‪ ،‬راه ﺣﻠﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬـﻦ‪ .‬ﺑـﯿﺶ از‪ 50‬ﺳـﺎل اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﻧﯿﻮﯾـﻮرک ﺑـﺮای ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ و ﻣﺘﺮوﻫﺎ از ﺑﻠﯿﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﯿﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﯾﯽ در زﻣـﺎن ﻣـﯽﮔـﺮدد و‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻨﺪ؛ در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﮥ ﺗﻬﯿـﻪ ﺑﻠـﯿﻂﻫـﺎی‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺟﻤﻊآوری آﻧﻬﺎ از ﻧﺮدهﻫـﺎی ﺧﺮوﺟـﯽ و ﮔﯿـﺸﻪﻫـﺎی ﻓـﺮوش ﺑﻠـﯿﻂ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺎدل ‪ 6‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﻫﺰﯾﻨﻪ درﺑﺮ دارد‪ .‬ﺷﻬﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑـﻪ ﭼﻨـﯿﻦ ﻣﺒﻠﻐـﯽ ﺑـﺮای اراﺋـﻪ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ .‬راه ﺣﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ ﺑـﺮای اﯾـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺑﻠـﯿﻂ ﺑـﻪ ﮐـﺎرتﻫـﺎی ﻣﺘـﺮو‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 9‬درﺻﺪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤـﻮﻣﯽ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﻠﯿﻂ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽدادﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻠﯿـﺮﻏﻢ اﯾـﻦﮐـﻪ ﮔـﺎﻫﯽ اوﻗـﺎت اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﮐﺎرت ﻣﺘﺮو را ﭼﻨﺪ ﺑﺎر از داﺧﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﮐﺎرتﺧﻮان ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرتﻫـﺎی‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ )ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺎرتﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺗﻤﺎس ﻋﻤـﻞ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻗـﺪ اﯾـﻦ‬ ‫ﻣــﺸﮑﻞ ﻫــﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬ﮐــﺎرتﻫــﺎی ﻣﺘــﺮو از ﺗﺨﻔﯿــﻒ ﺑﺮﺧﻮردارﻧــﺪ ﮐــﻪ اﯾــﻦ اﻣــﺮ ﻣﻮﺟــﺐ ﺗــﺸﻮﯾﻖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬ ‫در ﺷﻬﺮﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻋﺒﻮر و ﻣﺮور ﺑﺎ ﮐﺎرتﻫـﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎرت ﺟﻬﺖ ﺗﺮدّد از ﺳﺎل ‪ 1999‬آﻏﺎز ﺷﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎرتﻫﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺑﻠﯿﻂ‬ ‫ﮐﻪ ﺣﺪود ﯾـﮏ ﻗـﺮن ﻗـﺪﻣﺖ داﺷـﺖ‪ ،‬ﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬در ﺷـﻬﺮﻫﺎی واﺷـﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﭘـﺎرﯾﺲ و ﻟﻨـﺪن ﻧﯿـﺰ از‬ ‫ﮐﺎرتﻫﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﻋﺒﻮر و ﻣﺮور اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﮐﺎرتﻫـﺎی‬ ‫ﺑﺪون ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮای ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻠﻔﻦ)ﮐﺎرت ﺗﻠﻔﻦ(‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑـﻪ‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﻬﯿﮥ ﻏﺬا از ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎی ﻓﺮوش ﻏﺬا و ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :5‬ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت ﻟﺒﺎس ﺷﻮﯾﯽ ﺑـﺮای داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﮐـﺎﻟﺞ‪ .‬در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ داﻧﺸﺠﻮ از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ ﺧﻮاﺑﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬﻦ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ ﻣﯽروﯾﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎ اﺷﻐﺎﻟﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و وﻗﺘﯽ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﻮﺑﺘﺘﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﺳﮑﻪﻫﺎﯾﺘﺎن ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﺧﺮد ﮐﺮدن ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺎرﺗﺎن را آﻏﺎز ﮐﻨﯿﺪ وﻟﯽ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎی ﻣﺎدرﺗـﺎن درﺑـﺎره ﻧﺤـﻮه‬ ‫ﺷﺴﺘﻦ ﺗﯽﺷﺮت را ﺑﻪ ﯾﺎد ﻧﻤﯽآورﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻟﺒﺎسﻫﺎ را در ﻣﺎﺷـﯿﻦ رﯾﺨﺘـﻪ و آن را روﺷـﻦ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و اﻣﯿﺪوارﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ در اﺗﺎق ﻟﺒﺎسﺷـﻮﯾﯽ ﻣﻌﻄـﻞ ﺷـﻮﯾﺪ‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽروﯾﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑـﺮ ﻣـﯽﮔﺮدﯾـﺪ ﻣـﯽﺑﯿﻨﯿـﺪ ﯾـﮏ ﻧﻔـﺮ ﻟﺒـﺎسﻫـﺎی ﺗﻤﯿـﺰ ﺷـﻤﺎ را‬ ‫درآورده و روی ﻗــﺴﻤﺖ ﻟﺒـﺎسﻫــﺎی ﮐﺜﯿــﻒ ﮔﺬاﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﻟﺒــﺎسﻫــﺎی ﺷــﺴﺘﻪ ﺷــﺪه را در‬ ‫ﺧﺸـﮏﮐﻦ رﯾﺨﺘﻪ و ﻣﯽروﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎر ﺧـﺸﮏﮐـﻦ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮرﯾﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﯿﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ وﻗﺘﺘﺎن ﺗﻠﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ .‬ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ و ﺧﺸﮏﮐﻦ ﮐﺎﻟﺠﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻠﻨﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﮐـﺪی را وارد‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ﺳـﯿﺎرﺗﺎن ﻣـﯽﻧﻤﺎﺋﯿـﺪ ﯾـﺎ وارد ﺳـﺎﯾﺖ ‪ esuds.net‬ﻣـﯽﺷـﻮﯾﺪ ﺗـﺎ آزاد ﺑـﻮدن ﻣﺎﺷـﯿﻦﻫـﺎی‬

‫‪ 1-1‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪17‬‬

‫ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎره داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﯾﺎ ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎری ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ در اﺗﺎق ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ ﺑﺎﺷﯿﺪ از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﮐـﺸﯿﺪن ﮐـﺎرت‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ در دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ )ﯾﺎ وارد ﮐﺮدن ﯾﮏ ﮐﻠﯿـﺪ ﯾـﺎ ﺷـﻤﺎره رﻣـﺰ( اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﯿـﺪ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﮐـﺎر ﻣﻘـﺎدﯾﺮ از ﭘـﯿﺶ اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮی ﺷـﺪه از ﭘـﻮدر ﻟﺒـﺎسﺷـﻮﯾﯽ و‬ ‫ﻧﺮمﮐﻨﻨﺪه را در ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎﻧﯽ درﺳﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻣﯽرﯾﺰد‪ .‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺷﺴﺘـﺸﻮ‪ ،‬ﺑـﺎ ﭘﯿـﺎم‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻼع داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻟﺒﺎسﺷﻮﯾﯽ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻬﺮه ﻣـﯽﺑﺮﻧـﺪ‪ :‬آﻧﻬـﺎ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻋﻤﻠﮑـﺮد‬ ‫ﻣﺎﺷﯿﻦ را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬﺪاری آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬از آن ﺟـﺎ‬ ‫ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﭘﻮل ﻧﻘﺪی در ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺧﺮاﺑﮑـﺎری ﻧﯿـﺰ از ﻣﯿـﺎن ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد و ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ )داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﯿـﺸﺘﺮی از ﻣﺎﺷـﯿﻦ ﻟﺒـﺎسﺷـﻮﯾﯽ ﺧﻮاﺑﮕـﺎه اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮب ﻣﯽآﯾﺪ ﻧﻪ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :6‬ﻗﺪرت ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﺳﻪ ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻧﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬وارن ﺑﺎﻓﺖ‪ ،1‬ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻏﻮل ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔـﺬاری ﺳـﻬﺎم آﻣﺮﯾﮑـﺎ از‬ ‫ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ دﻋﻮت ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎ او ﻧﺎﻫﺎر ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺘﺨﺎری ﭘﻮل زﯾـﺎدی‬ ‫ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﯿﺴﮑﻮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻗﺒﻼً ﻫﺰﯾﻨﻪ اﯾﻦ ﻧﺎﻫﺎر ﺑﺮای‬ ‫ﻫﺮ ﻓﺮد ‪ 30،000‬دﻻر ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﺎﻓﺖ اﯾﻦ دﻋﻮت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺰاﯾﺪه ﺑﺮﺧﻂ اﻋـﻼم‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﻃﺮح‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ را از‪ 30،000‬دﻻر ﺑﻪ ‪ 200،000‬دﻻر رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺮﺿﻪﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﺳﻬﺎم‪ 2‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻪ داراﯾﯽ دارﻧﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺎﻓﺰاﯾـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در روز اول ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ )اﻏﻠﺐ ﺑـﯿﺶ از‬ ‫‪ 100‬درﺻﺪ( اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﺮﺿﻪﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﺳـﻬﺎﻣﺪاران و ﺑﺮﺧـﯽ ﮔـﺮوهﻫـﺎی‬ ‫ذیﻧﻔﻊ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﺪوقﻫﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ و ﺻﻨﺪوقﻫﺎی ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ( ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ Google.com ،2004‬ﺑﺎ ﻋﺮﺿﻪ اوﻟﯿﻪ ﺳـﻬﺎم ﺧـﻮد ﮐـﻪ در ﯾـﮏ ﻣﺰاﯾـﺪه از ﻃﺮﯾـﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم درآﻣﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪1- Warren Buffett‬‬ ‫)‪2- Initial Public Offerings (IPO‬‬

‫‪18‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﯾﻦ روش ﺑﺮای ﻋﺮﺿﻪ ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻬﺎم ﺧـﻮد ﺟﻤـﻊآوری ﻧﻤـﻮد و ﺳـﻬﺎم ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﯽ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮐـــﺮﯾﺲ ﻣـــﺎﻧﯽ ﻣﯿﮑـــﺮ‪ 1‬در ﻣـــﯽ ﺳـــﺎل ‪ 2003‬ﺟـــﺎﯾﺰه ‪ 2/5‬ﻣﯿﻠﯿـــﻮن دﻻری ﻣـــﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫ﺟﻬــﺎﻧﯽ ﭘــﻮﮐﺮ را از آن ﺧــﻮد ﮐــﺮد‪ .‬ﮐــﺮﯾﺲ ‪ 27‬ﺳــﺎﻟﻪ‪ ،‬ﭘ ـﯿﺶ از آن ﻫﺮﮔــﺰ در ﺗﻮرﻧﻮﻣﻨــﺖ‬ ‫ﭘــﻮﮐﺮ ﺷــﺮﮐﺖ ﻧﮑــﺮده ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ اﯾــﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬ﺑــﺴﯿﺎری از ﺣﺮﻓــﻪایﻫــﺎی ﻣﺘﺒﺤــﺮ را از ﭘــﯿﺶرو‬ ‫ﺑﺮداﺷــﺖ‪ .‬او ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑــﻪ ﭼﻨــﯿﻦ ﻣــﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﻧﺎﺋــﻞ ﺷــﺪ؟ اﮔﺮﭼــﻪ ﮐــﺮﯾﺲ ﺑــﺎ ﺑﺎزﯾﮑﻨــﺎن ﺳــﺮ ﻣﯿــﺰ‬ ‫ﺑﺎزی ﺣﺎﺿـﺮ ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده در ﺑـﺎزیﻫـﺎی ﺑـﺮﺧﻂ ﺷـﺮﮐﺖ ﮐـﺮده ﺑـﻮد؛‬ ‫ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﭘـﻮل ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﺑـﺎزیﻫـﺎی واﻗﻌـﯽ ﺣﻘﯿﻘـﯽ ﻧﯿـﺴﺖ وﻟـﯽ ﺑـﺎزی ﺑـﺴﯿﺎر‬ ‫ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ اﺳﺖ )‪ Wayner, 2003‬و ‪.(playwinningpoker.com‬‬ ‫در ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺟﺪﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﮐﺴﺐ و‬ ‫ﮐﺎر را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از اﻗﻼم ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺰﯾـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﯽ راﻫﺒﺮدی و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺷﮕﻔﺖآور اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻋﻈﻤﺖ اﯾـﻦ‬ ‫ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﯾﺠﺎد ﻣـﯽﺷـﺪ‪ ،‬اﻧـﺪازهای ‪ 10‬ﺗـﺎ ‪25‬‬ ‫درﺻﺪی داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه اﯾﻦ ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻫﺰاران ﺑـﺎر ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ و ارزانﺗـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﻬﺎﺟﺮت ‪ 250‬ﺑﺎر ﺳﺮﯾﻊﺗـﺮ و ﺑـﺎ ﺧﻄﺎﻫـﺎی ﮐﻤﺘـﺮی‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣـﯽﺷـﻮد )‪ .(Walker, 2003‬اﻗﺘـﺼﺎد ﺟﺪﯾـﺪ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ ﮐـﺮدن را ﺑـﻪ ارﻣﻐـﺎن‬ ‫ﻣﯽآورد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮﺻﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺪلﻫـﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر ﺟﺪﯾـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ ﮐُﮕِـﻦ در‬ ‫‪ Thaigem.com‬ﺑﺮای ﻓﺮوش اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎی ﮐﺴﺐ وﮐﺎر‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻨﯿﺎنﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬﻦ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺣﺎل وﻗﻮع اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻧﻘﻼبﻫﺎی ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﭘﺎﯾـﺎن‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻓﻖﻫﺎی آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺪلﻫـﺎی ﺟﺪﯾـﺪی‬ ‫را ﺑﺮای ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد و دوﻟﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﮐﺴﺐ وﮐﺎر‪ ،2‬روﺷﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ ﺑـﻪ واﺳـﻄﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮای ﺑﻘﺎی ﺧﻮد ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ ﮐـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ ارزش‬ ‫‪1- Chris Moneymaker‬‬ ‫‪2- Business Model‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪19‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ ﺑﺮای آن ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪ )ﻣـﻮاردی از ﻗﺒﯿـﻞ ﮐﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐـﻪ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ در راﺳﺘﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ( را ﺑﺎﻻ ﻣـﯽﺑـﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ از ﻣـﺪلﻫـﺎ ﺑـﺴﯿﺎر‬ ‫ﺳﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻮﮐﯿﺎ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻫﻤﺮاه را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ و از اﯾﻦ ﻓﺮوش ﺳﻮد‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﯾﯽ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫راﯾﮕﺎن‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﺎی ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻧﯿﺎز داﺷـﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻋـﻮاﻣﻠﯽ ﭼـﻮن‬ ‫ﺗﺒﻠﯿﻎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻬﯿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﻮا واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎی اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾﺎﻫﻮ ﻧﯿﺰ از ﻣﺪل‬ ‫ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪهای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻣﺪلﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﻘـﻼب دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ ﭘﺪﯾـﺪار ﺷـﺪه‪ ،‬در‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ‪ 1-1‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﯾـﻦﺑـﺎره در ﻓـﺼﻞ ﭼﻬـﺎرم‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ و در ﺳﺎﯾﺖ ‪ digitalenterprise.org‬ﺑﯿـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣـﺪلﻫـﺎی ﺟﺪﯾـﺪ‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺗﺎ اﻧﺪازهای در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐـﻪ در اداﻣـﻪ ﺑـﻪ آن ﺧـﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪2-1‬‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺠﺎری رﻗﺎﺑﺘﯽ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣـﯽآورﻧـﺪ ﮐـﻪ‬ ‫در آن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮی در ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﯾـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑـﺴﯿﺎر ﺳـﺮﯾﻊ و ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )‪ .(Tapscott et al, 2000‬ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ‪ G2‬ﮔﺎرﺗﻨـﺮ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 2004‬اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬ ‫ﮐﺎری ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺣﻔﻆ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن وﻓﺎدار‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوری‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻬﻢ‬ ‫ﺑﺎزار و ﻓﺮاﻫـﻢآوردن واﮐﻨـﺶﻫﺎی ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﮐـﻪ در اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓـﺮاﻫﻢآورﻧـﺪه اﻣﮑـﺎن ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮی ﺑـﻪ ﭼﻨـﯿﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺤﯿﻂ ﮐـﺴﺐ‬ ‫و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺮراً و ﺳﺮﯾﻊ واﮐﻨﺶ ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪ )‪ Arens and Rosenbloom, 2003‬و‬ ‫‪ .(Drucker, 2001‬از آﻧﺠــﺎ ﮐــﻪ در آﯾﻨــﺪه ﺳــﺮﻋﺖ ﺗﻐﯿﯿــﺮات و ﻣﯿــﺰان ﻋــﺪم ﻗﻄﻌﯿــﺖ در‬ ‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﻓﺸﺎر ﻓﺰاﯾﻨـﺪه ﺑـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻧﺎﭼﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-1‬ﭘﻨﺞ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺪلﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در ﻋﺼﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻗﯿﻤﺖ را ﺑﮕﻮﯾﯿـﺪ‪ .1‬اﯾـﻦ روش ﮐـﻪ ‪ Priceline.com‬در‬

‫ﻣﺰاﯾــﺪۀ ﻣﻌﮑــﻮس‪ 5‬ﺧﻮاﻧــﺪه ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬اﻣــﺮوزه اﯾــﻦ ﮔﻮﻧــﻪ‬

‫آن ﭘﯿﺸﮕﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻣﮑﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻮرد‬

‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺮای ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﯾﯽ در زﻣـﺎن و ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﯾـﮏ ﮐـﺎﻻ و ﯾـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ ﺧـﺎص‪ ،‬ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﺑــﺮﺧﻂ اﻧﺠــﺎم ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﺘﮑــﺮ اﯾــﻦ ﺳﯿــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺷــﺮﮐﺖ‬

‫ﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻮﺟــﻮد در ﭘﺎﯾﮕــﺎه داده‪،‬‬

‫ﺟﻨﺮالاﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ )‪ (gxs.com‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫ﭘــﺮاﯾﺲﻻﯾــﻦ‪ ،2‬درﺧﻮاﺳــﺖﻫــﺎی ﻣــﺸﺘﺮﯾﺎن را ﺑــﺎ ﻗﯿﻤــﺖ‬

‫ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﮐﺴﺐ ﮐﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬در‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﻄﺒﯿـﻖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺮﯾـﺪاران‬

‫واﻗـــﻊ‪ ،‬ﺑـــﺴﯿﺎری از ﻣﺆﺳـــﺴﺎت دوﻟﺘـــﯽ‪ ،‬ﭘﯿـــﺸﻨﻬﺎد ﻣﻨﺎﻗـــﺼﮥ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬــﺎد ﻗﯿﻤـﺖ را ﭘـﯿﺶ از رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﻗﯿﻤـﺖ‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺗﻨﻬــﺎ راه ﻓــﺮوش ﺑﺮﮔﺰﯾــﺪهاﻧــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻄﻠﻮب ﮐﺎﻻی ﻣﻮرد ﻧﻈــــﺮﺷﺎن‪ ،‬اراﺋـﻪ ﮐﻨﻨـــﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـــﺮﯾﻦ‬

‫ﻣﺰاﯾــﺪهﻫــﺎی ﻣﻌﮑــﻮس اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ ﺑــﺴﯿﺎر ﺳــﺮﯾﻊ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و‬

‫ﻓﻌﺎﻟـﯿﺖﻫﺎی ﭘﺮاﯾﺲﻻﯾﻦ‪ ،‬در زﻣﯿﻨﮥ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺴﺎﻓﺮﺗﯽ اﺳـﺖ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اداری را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 85‬درﺻﺪ و ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫)ﺑﻠﯿﻂ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﯾﯽ و ﻫﺘﻞﻫﺎ(‪.‬‬

‫را از ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.6‬‬

‫ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺰاﯾـﺪه ﻫـﺎی ﻣﻌﮑـﻮس‪ .3‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﯾـﮏ‬

‫ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ واﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬روﺷـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در آن‬

‫ﺧﺮﯾـﺪار ﺑـﺰرگ )ﺧــﺼﻮﺻﯽ ﯾـﺎ دوﻟﺘــﯽ( ﺑﺎﺷـﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤــﺎﻻً از‬

‫ﺷــﺮﮐﺎی ﺑﺎزارﯾــﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻧــﺸﺎﻧﮥ ﺗﺒﻠﯿﻐــﺎﺗﯽ‪ 7‬ﯾــﮏ ﺷــﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣــﺜﻼً‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ)ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد( ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪﻫﺎی ﻋﻤﺪۀ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪ ،Amazon.com‬را در وبﺳــﺎﯾﺖ ﺧــﻮد ﻗــﺮار ﻣــﯽدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﻫــﺮ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘــﯽ ﮐﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ ﺑﺮای ﻗﯿﻤــﺖ‪ 4‬ﻣﻄـﺮح‬

‫زﻣﺎن ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮ روی ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﯾﺖ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪار ﺑﺮای درﯾﺎﻓـﺖ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑـﺮای اﻗﻼﻣـﯽ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺒﻠﯿﻎﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﻣـﯽﺷـﻮد و ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ آﻧﺠـﺎ ﺧﺮﯾـﺪ‬

‫ﺧﺎص‪ ،‬اﺑـﺮاز ﻋﻼﻗـﻪ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ از ﻃـﺮف‬

‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺒﻠﯿــﻎﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﮐﺎرﻣـﺰدی ﺑﯿﻦ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 5‬درﺻﺪ را ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﯿﻤـﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‬

‫ﺳﺎﯾــﺖ ﻣﯿــﺰﺑﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣـﯽﻧﻤــﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ روش‪ ،‬ﯾــﮏ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزاﻧﺘـﺮﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬـﺎد ﺑﺮﻧﺪه ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ‪،‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﻧﯿﺮوی ﻓﺮوش ﻣﺠﺎزی‬

‫‪Name-Your-Own-Price‬‬ ‫‪Priceline‬‬ ‫‪Tendering via Reverse Auctions‬‬ ‫)‪Request For Quote(RFQ‬‬ ‫‪Reverse auction‬‬ ‫‪Affiliate marketing‬‬ ‫‪Banner ad‬‬ ‫‪Virtual commissioned sales force‬‬

‫‪8‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7‬‬‫‪8-‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪21‬‬

‫ﺧــﻮد ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﮐﻨــﺪ‪ .‬ﭘﯿــﺸﮕﺎم اﯾــﻦ روش ﺳــﯽدیﻧَــﻮ‪ 1‬اﺳــﺖ‬

‫ﺷﺪن اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺳﻔﺎرشﻫﺎی ﺟﻤـﻊآوری‬

‫)‪ .(Hoffman and Novak, 2000‬اﯾـﻦ ﺷـﯿﻮه ﻫـﻢاﮐﻨـﻮن‬

‫ﺷﺪه اﻓﺰاﯾـﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﻫـﺰﯾﻨﮥ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮای ﻫـﺮ ﮐـﺎﻻ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻫـﺰاران ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪ ،‬ﺑـﺪون واﺳـﻄﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬

‫ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪ .5‬ﺑﺎزارﻫـﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ از‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﮔﺮوﻫﯽ‪ .2‬در ﺧﺮﯾﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺳـﻮم اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬

‫دهﻫﺎ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ‬

‫ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺮ ﻗﻠﻢ ﮐـﺎﻻ‪ ،‬درﯾﺎﻓـﺖ ﮔـﺸﺘﻪ و ﺗﺨﻔﯿـﻒ داده‬

‫از ﺑــﻮرس اوراق ﺑﻬــﺎدار ﮐــﻪ در دﻫــﮥ ‪ 1980‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت‬

‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از ﺗﺠــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و ﻣﻔﻬــﻮم ﺧﺮﯾـﺪ‬

‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬را ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﺑﯿـﺎن‬

‫ﮔـﺮوﻫﯽ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ آن ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎی ﺧﺮﯾـﺪ ﺑـﺴﯿﺎری از‬

‫ﮐــﺮد‪ .‬اﻣــﺎ در ﺳــﺎل ‪ ،1999‬ﻫــﺰاران ﻧــﻮع ﺑــﺎزار اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺟﻤﻊآوری ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﮐـﺎراﯾﯽ ﺗﺠـﺎرت‬

‫ﯾﮏ ﻓـﺮد ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺨﻔﯿـﻒ ﺑﮕﯿـﺮد‪ .‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬

‫را ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻤﻊآوری اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ 3‬را در ﺧﺮﯾﺪ ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﻄـﺮح‬

‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑــﺮای ﺧﺮﯾــﺪاران و ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻣﺰاﯾــﺎی ﻓﺮاواﻧــﯽ را‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آن ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ‪ ،‬اﻓﺮاد ﯾـﺎ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎی‬

‫اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐـﺮد‪ .‬ﺑﺎزارﻫـﺎی ﻋﻤـﻮدی‪ 6‬ﮐـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ در ﯾـﮏ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ‪ /‬ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ‪ 4‬ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﺮﯾﺪ ﯾﮏ ﻧﻮع ﮐﺎﻻ را دارﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎر ﺳـﻮدآور ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊآوری ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﺟﺰﺋـﯽ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ chemconnect.com‬در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ(‪ .‬ﺑﺮای ﮐـﺴﺐ‬

‫ﻣــﯽﭘ ــﺮدازد و ﺳــﭙﺲ ﺑــﺮای ﺑﻬﺘ ــﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠــﻪ وارد ﻣــﺬاﮐﺮه‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺑﺎزارﻫـﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و ﻣﺒـﺎدﻻت‬

‫ﻣﯽﺷﻮد )ﯾﺎ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﻣـﯽدﻫـﺪ(‪ .‬در ﺻـﻮرت اﺿـﺎﻓﻪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ﺑﻮﯾِﺖ اَﻧﺪ ﺑﻮﯾِﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮده و آن را ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﻓـﺸﺎرﻫﺎ ﯾـﺎ‬

‫ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓـﺸﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻫـﺎﯾﯽ در ﻣﺤـﯿﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد آن را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎری ﮐﻪ آن را اﻧﮕﯿﺰه ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﯾِﺖ اَﻧﺪ ﺑﻮﯾِﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ )ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻘـﺎ( در اﯾـﻦ دﻧﯿـﺎی ﭘﻮﯾـﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾـﺪ اﻗـﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺳـﻨﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮐـﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤـﺖﻫـﺎ را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ‬ ‫‪CDNow‬‬ ‫‪Group purchasing‬‬ ‫‪Electronic aggregation‬‬ ‫‪SME: Small/Medium Enterprises‬‬ ‫‪E-Marketplaces and exchange‬‬ ‫‪Vertical marketplaces‬‬ ‫)‪Boyett and Boyett (1995‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪22‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎ روﻧﺪﻫﺎ ﯾﺎ اﺗﺨﺎذ اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی رﻗـﺎﺑﺘﯽ را در‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(12‬اﯾﻦ واﮐﻨﺶﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻄﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎی واﮐـﻨﺶ‬

‫ﺣﯿﺎﺗﯽ‪ 1‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ در ﺑﺮﺧﯽ ﯾـﺎ ﺗﻤـﺎم ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎی ﯾـﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ﺗﻬﯿـﮥ‬ ‫ﻓﯿﺶ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ﺛﺒﺖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﯾـﮏ ﺷـﺮﮐﺖ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ واﮐﻨﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻓـﺸﺎر ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﯽ ﺑـﺮای‬ ‫دﻓﺎع از ﺳﺎزﻣﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎرﻫﺎی آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه ﻧﺎﺷـﯽ از‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ اﮐﺜـﺮ واﮐـﻨﺶﻫـﺎ را ﺗـﺴﻬﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬در اﮐﺜـﺮ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ راه ﺣﻞ ﻣﻮﺟﻮد در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد )‪ Simpson, 2003‬و ‪.(Arens and Rosenbloom, 2003‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺷﮑﻞ‬ ‫‪ 2-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﺪﻟﯽ از دﻧﯿﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻧـﻮﯾﻦ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎی وارد ﺑﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و واﮐـﻨﺶ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻗﯽ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬دو ﺟﺰء از ﻣﺪل ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و واﮐﻨﺶﻫﺎی‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺣﻘـﻮﻗﯽ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدی‪ ،‬ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ و‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد )‪ .(Huber 2004‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﯾﺠﺎد ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺷـﻮد‪ .‬در اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ﺑـﺮ ﻓـﺸﺎرﻫﺎی زﯾـﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﮐـﺰ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﺷـﺪ‪:‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-1‬ﭘـﺸﺘﯿﺒــﺎﻧﯽ ﻓﻨــﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮای واﮐــﻨﺶﻫــﺎی‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫‪1- Critical response activities‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪23‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی وارد ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺑﺎزار‪ ،‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻓﻨﺎوری و ﻓﺸﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪) 3-1‬داﯾﺮۀ داﺧﻠﯽ( ﻃﺮﺣﯽ از‬ ‫اﯾﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬در اداﻣـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮح اﯾﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺑﺎزار‪ .‬اﯾـﻦ ﻧـﻮع ﻓـﺸﺎرﻫﺎ از اﻗﺘـﺼﺎد ﺟﻬـﺎﻧﯽ و رﻗﺎﺑـﺖ ﺷـﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼـﺎد ﺟﻬـﺎﻧﯽ و رﻗـﺎﺑﺖ ﺷـﺪﯾﺪ‪ .‬ﻃــﯽ‪ 20‬ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬زﯾﺮﺑﻨـﺎی اﻗﺘـﺼـﺎد ﺟﻬـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﯽ و ﺑـﻪ وﯾـﮋه‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎی ﻣﻨﻄﻘـﻪای ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪ ﺗﺠـﺎرت آزاد‬ ‫آﻣﺮﯾـﮑﺎی ﺷﻤـﺎﻟﯽ‪) 1‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎدا و ﻣﮑــﺰﯾﮏ( و اﯾﺠــﺎد ﺑـﺎزار ﯾﮑﭙــﺎرﭼﻪ ﺑـﺎ ﭘـﻮل‬ ‫)‪1- North American Free Trade Agreement (NAFTA‬‬

‫‪24‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫واﺣﺪ )ﯾﻮرو( در اروﭘﺎ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﺰاﯾﯽ در اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫اﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎری ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬آزاداﻧﻪﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن‬ ‫راه ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺸﺎرﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر از ﮐﺸﻮری ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺮخ دﺳـﺘﻤﺰد‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﯽ در ﺻﻨﻌﺖ )ﺑﺪون درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺰاﯾﺎ( در ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮﺳـﻌﻪﯾﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﯿﺶ از ‪15‬‬ ‫دﻻر اﺳﺖ‪ ،‬در ﮐﺸﻮرﻫﺎی درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ )ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮرﻫﺎی آﺳﯿﺎی ﺟﻨﻮﺑﯽ‪ ،‬اروﭘﺎی ﺷـﺮﻗﯽ و‬ ‫آﻓﺮﯾﻘﺎ( اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ دﻻر ﻫﻢ ﻣـﯽرﺳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ در ﮐـﺸﻮرﻫﺎی‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﺴﯿﺎری را در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻗﺮار ﻣـﯽدﻫﻨﺪﮐـﻪ اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻓﻌﺎل در ﺻﻨﺎﯾﻊ واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ ،‬ﻻزم ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐـﺎر‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ 1‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮑﺎری و ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ زﺑﺎن‬ ‫و در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺧﻼﻗﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﯾﮏ ﻣﺤـﯿﻂ ﭼﻨـﺪ ﮐـﺸﻮری و ﭼﻨـﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽای ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﻓﺮاد ﯾـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺨـﺼﯽ ﺑـﻪ آنﺳـﻮی‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎ را در ﭘﯽ دارد‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﺻﻮرت دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﺳﯿـﺎﺳﺖﻫـﺎی‬ ‫اﺧﺬ ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺮرات واردات‪ /‬ﺻﺎدرات و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸـﻮقﻫـﺎ‪ ،‬ﺷــﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬روشﻫـﺎی‬ ‫ﺳﺮﯾﻊ و ارزان ارﺗﺒﺎط و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﻣﯿـﺰان ﮐـﺴﺐ و ﮐﺎرﻫـﺎی ﺑـﯿﻦاﻟﻤﻠﻠـﯽ را اﻓــﺰاﯾﺶ داده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺮوزه رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺘـﺎً ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻼدرﻧﮓ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬دﻧﯿﺎ ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ و ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ در ﺣـﺎل ﺣﺮﮐـﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤـﺎت ﺑﺎﯾـﺪ ﺳﺮﯾﻌــﺎً اﺗﺨــﺎذ ﺷــﻮﻧﺪ و ﺳﺮﻋـــﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖﻫـﺎ ﺑﺎﯾــﺪ رﻗﺎﺑﺘــﯽ ﺑـﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‬ ‫)‪ Davis, 2001،Gates, 1999‬و ‪ .(Huber, 2004‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ در رأس آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﯿﺴﮑﻮ ﺳﯿﺴﺘﻤﺰ‪ 2‬ﻗﺮار دارد‪ ،‬در ﺗﻼش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﺣﺴﺎب ﺧﻮد را ﻇﺮف ﯾﮏ روز ﺑﺒﻨﺪﻧـﺪ‬ ‫)ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ 10‬روز ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﯿﺪ( )‪.(McCleanahen, 2002‬‬ ‫‪1- Global Strategy‬‬ ‫‪2- Cisco Systems‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪25‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ .‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه درﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد زﻧﺎن‪ ،‬واﻟـﺪﯾﻦ ﻣﺠـﺮد‪ ،1‬اﻗﻠﯿـﺖﻫـﺎ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﯿﻦ در ﺗﻤـﺎﻣﯽ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺗـﺮﺟﯿﺢ‬ ‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﻮران‪ 2‬درﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫اﺳﺖ )‪ .(Drucker, 2002‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﮔﺴﺘﺮۀ وﺳﯿﻌﯽ از ﮐﺎرﻣﻨـﺪان را‬ ‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ و اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻣﻨـﺰل ﺧـﺎرج‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﻨـﺪ )ﮐـﺎر از راه دور(‪) 3‬ﺑـﺮای اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎر از راه دور در ﻓﺼﻞ ‪ ،16‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاران ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕﯽ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻣـﺼﺮفﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫آﻧﻬﺎ درﺑﺎرۀ اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ را در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ دﺳـﺖ آورده‪،‬‬ ‫ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺰاﯾﺪهﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻻی ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاری ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪاران ﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺗﻌﯿﯿـﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﺼـﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗـﺪرت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻬــﯽ‬ ‫دارﻧﺪ )‪ .(Pit et al., 2002‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮای راﺿﯽ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻗﺸﺮ از ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﺎﯾـﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در اﺧﺘﯿﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻣﺸﺘـﺮﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻔﺎرﺷـﯽ ﺑـﺎ ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﺑـﺎﻻ و ﻗﯿﻤـﺖ ﭘـﺎﯾﯿﻦ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨــﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﺳﺨـﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨـﺪ ﭼـﺮا ﮐﻪ در ﻏﯿﺮاﯾﻦ ﺻــﻮرت‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑﺰرگ در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﯾﺨﭽــﺎلﻫﺎﯾﯽ ﺑـﺎ ‪ 21‬رﻧـﮓ ﻣﺨﺘــﻠﻒ‬ ‫ﻋﺮﺿــﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ را در ﻣﺪت ﮐﻮﺗــﺎﻫﯽ ﺗﺤـﻮﯾﻞ ﻣﯽدﻫــﺪ‪ .‬ﺷـﺮﮐﺖ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی دِل‪،4‬‬ ‫درﺧﻮاﺳـﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را از اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ درﯾﺎﻓﺖ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺸﺨـﺼﺎت اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿـﻮﺗﺮ را ﺗﻬﯿـﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻃﯽ ﻣـﺪت ‪ 72‬ﺳـﺎﻋﺖ‪ ،‬در ﻣﻨــﺰل ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺗﺤــﻮﯾﻞ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎﯾﮏ‪ 5‬ﺑﻪ ﺷﻤـﺎ اﺟــﺎزه ﻣـﯽدﻫــﺪ ﮐـﻪ ﮐﻔــﺶ ورزﺷـﯽ دﻟﺨــﻮاﻫﺘﺎن را ﺑـﻪ ﺻــﻮرت‬ ‫‪Single parents‬‬ ‫‪Knowledge worker‬‬ ‫‪Telecommute‬‬ ‫‪Dell‬‬ ‫‪Nike‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪26‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺑﺮﺧـﻂ ﻃﺮاﺣـﯽ ﻧﻤﺎﺋﯿـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ آن را ﺗﻮﻟﯿـﺪ و ارﺳــﺎل ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و ﭘـﺲ از دو ﻫﻔﺘــﻪ ﮐﻔـﺶ‬ ‫ورزﺷــﯽ را در ﻣﻨــﺰل ﺗﺤﻮﯾــﻞ ﺧﻮاﻫﯿــﺪ ﮔﺮﻓــﺖ )‪ .(nike.com‬در اﻧﺘﻬــﺎ ﻗﺎﺑــﻞ ذﮐــﺮ اﺳــﺖ ﮐــﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻧـﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ‪ ،‬ﺧﻮدروﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻔﺎرش ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ ،1‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺧﻮدروﻫـﺎ در اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﮔﯿـﺮد )‪ .(jaguar.com‬اﯾـﻦ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﻗﺪﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬ﻣﺸﺘﺮی ﭘﺎدﺷﺎه اﺳﺖ"‪ ،‬ﻫـﯿﭻﮔـﺎه ﺗـﺎ اﯾـﻦ اﻧـﺪازه ﺑـﻪ واﻗﻌﯿـﺖ‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را وادار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺮای ﺟﻠـﺐ و ﺣﻔـﻆ ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗـﻼش ﺧـﻮد را اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی )‪ 2(CRM‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد )‪ .(Greenberg, 2002‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺸـﺎرﻫﺎی ﻓﻨـﺎوری‪ .‬دوﻣﯿـﻦ ﻧﻮع از ﻓﺸـﺎرﻫﺎی ﮐﺴـﺐ و ﮐـﺎر‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﻨــﺎوری ارﺗﺒـﺎط دارد‪.‬‬ ‫در اﯾــﻦ دﺳﺘ ــﻪ‪ ،‬دو ﻓــﺸـــﺎر ﻋﻤ ــﺪه ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻧ ــﻮآوری ﺗﮑﻨـ ــﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﺣﺠـ ــﻢ اﻧﺒــﻮه‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮآوری ﻓﻨــﺎوری و ﺷﯿــﻮهﻫـﺎی ﻣﻨـﺴﻮخ‪ .3‬اﻫﻤﯿـﺖ ﻓﻨـﺎوری در دو ﻋﺮﺻـﮥ ﺗﻮﻟﯿـﺪ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﺎوری ﺟﺪﯾﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦﻫﺎﯾﯽ را ﺑـﺮای ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮده و از آﻧﻬـﺎ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﯾـﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘـﮥ اﻣﺮوز‪ ،‬روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﮐﺎﻻﻫـﺎی ﻣﻨـﺴﻮخ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣــﺴﺎب آﯾﻨ ــﺪ‪ .‬ﺑﻨ ــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﻨــــﺎوری‪ ،‬ﻧﯿ ــﺮوﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘ ــﯽ را ﺗﻘ ــﻮﯾﺖ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺴﯿـﺎری از‬ ‫ﻓﻨﺎوریﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ وﺳﯿﻌـﯽ از ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬از ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ژﻧﺘﯿـﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﻮاد‬ ‫ﻏﺬاﯾﯽ را در ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﺎوری‪ ،‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ‬ ‫وب‪ 4‬ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ )‪ Evans and Wurster, 2000; Motiwalla and Hashimi, 2003‬و‬ ‫‪.(Carr, 2001‬‬ ‫‪Build-to-order car‬‬ ‫‪Customer Relationship Management‬‬ ‫‪Technological Innovation & Obsolescence‬‬ ‫‪Web-based information technology‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪27‬‬

‫ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﻨﺴﻮخ‪ ،‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬در اﻧﺘﻬﺎی ﻓـﺼﻞ دوم‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻣﺜـﺎل و‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻓﻨﺎوری ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺻـﻮﺗﯽ ﺗﻌـﺎﻣﻠﯽ‪ 1‬ﮐـﻪ ﻫـﻢ اﮐﻨـﻮن‬ ‫ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ وﺳﺎﯾﻞ ﺳـﯿﺎر ﺑـﯽﺳـﯿﻢ ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷـﺪه و ﯾـﮏ‬ ‫ﻓﻨﺎوری ﻣﻨﺴﻮخ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت‪ .2‬اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و دﯾﮕﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﻓﺮاد را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﺮس در اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺳﺎل ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و اﮐﺜﺮ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت راﯾﮕﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ! اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫داﻧﺶ اﯾﺠﺎد و ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗـﺼﺎﻋﺪی اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﺳﺘﺮﺳـﯽ‪ ،‬راﻫﯿـﺎﺑﯽ و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و داﻧـﺶ ﮐـﻪ ﺑـﺮای ﺗـﺼﻤﯿﻢﮔﯿـﺮیﻫـﺎی‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻻزﻣﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺮی ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﺣﻞﻫﺎی ﻣﺆﺛﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی دادۀ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ .‬ﺳﻮﻣﯿﻦ دﺳﺘﻪ از ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر ﺑـﻪ اﺟﺘﻤـﺎع ﻣﺮﺑـﻮط ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬ ‫"ﺟﺎﻣﻌﮥ آﺗﯽ"‪ 3‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ دراﮐِﺮ‪ ،4‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ داﻧـﺶﻣﺤـﻮر‪ 5‬و اﻟﺒﺘـﻪ دارای ﺟﻤﻌﯿﺘـﯽ ﺳـﺎﻟﺨﻮرده‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ دوی اﯾـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻣﻬﻤـﯽ ﻫﻤﭽـﻮن آﻣـﻮزشوﭘـﺮورش و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ﻣـﻮرد اﻟﯿـﺖﮐِـﺮ‪ 6‬را در ﻓـﺼﻞ ‪5‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺣـﻞ اﯾـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ از ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻬﻢ دﯾﮕـﺮی ﻧﻈﯿـﺮ ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاری و‬ ‫ﺣﺬف ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﺳﻮی ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺻﻮل اﺧﻼﻗـﯽ را‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ .7‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﯾﺶ و ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺤﯿﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳـﻬﻢ‬

‫‪Interactive Voice Response (IVR) Technology‬‬ ‫‪Information Overload‬‬ ‫‪Next Society‬‬ ‫)‪Drucker (2001, 2002‬‬ ‫‪Knowledge society‬‬ ‫‪Elite-care‬‬ ‫‪Social Responsibility‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪28‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ )ﻣﺜﻼً ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎرآﻣﻮزان ﺑﺮای ﮐـﺎر در‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ(‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ روز ﺑﻪ روز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻣـﺸﮑﻼت و دﯾﮕـﺮ ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ آﮔـﺎﻫﺘﺮ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﻬﺎ ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ وﻗﺖ و ﯾﺎ ﭘﻮل ﺧﻮد را در راه ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺻﺮف ﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ 1‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺎﯾـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W1.2‬در وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻮزهﻫﺎی ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﮐـﺴﺐ و‬ ‫ﮐﺎر‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری و ﻗﺎﻧﻮنزداﯾﯽ از ﺳﻮی دوﻟﺖ‪ .2‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫـﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ دوﻟﺘﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺤﯿﻄـﯽ و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎی ﺷـﻐﻠﯽ ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی آﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ رﻧـﮓآﻣﯿــﺰی ﮐﺎﻻﻫـﺎی ﺧـﻮد را ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫اﻓﺸﺎﻧﻪ )اﺳﭙـﺮی( اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎﻏﺬ ﻣﺨﺼـﻮص ﺑﺮای ﺟﺬب رﻧﮓ اﺿﺎﻓﯽ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙـﺲ اﯾﻦ ﮐﺎﻏـﺬﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺠــﺎز دوررﯾــﺰ ﻣـﯽﮔـﺮدد ﮐـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻﯾﯽ در ﺑﺮ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺜـﺎﻟﯽ از اِﻋﻤﺎل ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﺑﯿﻨﺰ‪-‬آﮐﺴﻠﯽ‪ 3‬ﮐـﻪ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﮐﻨﺘـﺮل و ﮔـﺰارشدﻫـﯽ وﺳـﯿﻊ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1.3‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ دوﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮای ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻫﺰﯾﻨـﻪﺑـﺮ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﻧﺪارﻧﺪ را دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬درﮐﻞ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنزداﯾﯽ دوﻟﺖ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﺗﺸﺪﯾﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﻬﺎ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻓﺰاﯾﻨﺪه ای ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻧﻘـﺶ ﺑـﺴﺰاﯾﯽ در ﻋﺮﺻـﮥ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ اﯾﻔﺎء ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻣﻨﯿﺘـﯽ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺗـﺸﺨﯿﺺ اﻟﮕﻮﻫـﺎی‬ ‫رﻓﺘﺎری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ و ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- Organizational Social Responsibility‬‬ ‫‪2- Government Regulations & Deregulations‬‬ ‫‪3- Sarbanes-Oxley‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪29‬‬

‫اﻣﻨﯿﺖ داﺧﻠﯽ‪ .1‬اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻣﻠﯽ اﻣﻨﯿﺖ داﺧﻠﯽ اﯾـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬دﯾـﺪﮔﺎه ﻣﻠـﯽ آﻣﺮﯾﮑـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮای ﺑﻪ اﺷﺘﺮاکﮔﺬاری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﯾـﺴﺘﯽ را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف آن اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاکﮔﺬاری اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻬـﻢ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻣﻨﯿـﺖ‬ ‫داﺧﻠﯽ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ دﯾﮕـﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﯽ را ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪه داده وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزد و در ﻋـﯿﻦ ﺣـﺎل از‬ ‫ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ و آزادیﻫﺎی ﻣﺸﺮوع ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻄﻮح‬ ‫دوﻟــﺖ )ﻣﺮﮐــﺰی‪ ،‬اﯾــﺎﻟﺘﯽ و ﻣﺤﻠــﯽ(‪ ،‬ﺻــﻨﺎﯾﻊ ﺧــﺼﻮﺻﯽ و ﺷــﻬﺮوﻧﺪان ﺑــﻪ اﺷــﺘﺮاک ﮔﺬاﺷــﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و ﻓﻨـﺎوریﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اﻣﻨﯿـﺖ داﺧﻠـﯽ اﯾـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ از ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎ و ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را اداره ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬ ‫ﮐﺮده و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ اﻫﺪاف را ﻣﺤﻘﻖ ﮐﺮد ﮐـﻪ اﺑـﺰار ﺗـﺴﻬﯿﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﯿـﺎن‬ ‫آژاﻧﺲﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ داده ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ 11‬آژاﻧﺲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ﻣﺮزی ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾـﺖ‪ ،‬ﯾـﮏ اﻧﺒـﺎر داده اﻣﻨﯿـﺖ‬ ‫داﺧﻠﯽ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ اﻣﻨﯿﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﺪﻟﯽ‬ ‫در ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﮐﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﻣﺮزﻫـﺎ و اﻃﻤﯿﻨـﺎن از ﺳـﻼﻣﺖ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ ﭘـﺮوژه‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﺒﺎر داده ﺳﺎﺧﺘـﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻮل ‪ 10‬و ‪ 11‬درﺑﺎره اﺟﺮای آن ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐـﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧــﯽ ﻣـﺴـﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﯽ درﺑـﺎره‬ ‫ﺣﻔـﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼـﻮﺻﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ارﺗﺒـﺎط ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘـﺮوژه ﻣﻄﺮح ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻃــﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﯿﺸﺘـﺮ ﺑﻪ آدرس ‪ whitehouse.gov/homeland/book/index.html‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﯽ‪ .‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی درﺳـﺘﯽ و ﻧﺎدرﺳـﺘﯽ ﻣﺮﺑـﻮط ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎی ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﯾــﻦ ﻧــﺸﺎن ﻣﺒﺎﺣــﺚ اﺧﻼﻗــﯽ ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨـﺪان‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن و ﻋﺮﺿـﻪﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻮان ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺗﺨﺮﯾـﺐ‬ ‫روﺣﯿﮥ ﮐﺎرﻣﻨﺪان را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬـﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺧـﻼق‪ ،‬ﺣـﻮزه دﺷـﻮاری اﺳـﺖ زﯾـﺮا اﺻـﻮل‬

‫‪1- Homeland Security‬‬

‫‪30‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﺧﻼﻗﯽ در ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﻧﻈﺮ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻞ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﮐـﺎری ﻏﯿﺮاﺧﻼﻗـﯽ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﻧﭽﻪ در ﯾـﮏ ﮐـﺸﻮر اﺻـﻞ اﺧﻼﻗـﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫ﮐﺸﻮری دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺮی ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬ﮔـﺴﺘﺮۀ‬ ‫اﯾﻦ اﻣﺮ از ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺎ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯿﻠﯿـﻮنﻫـﺎ ﺧﺮﯾـﺪار ﮐـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﺸﺎن در ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی دادۀ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺧـﺼﻮﺻﯽ ذﺧﯿـﺮه ﺷـﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺮرﺳـﯽ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫وبﺳﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬در ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1.4‬ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ را ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ درک و‬ ‫آﮔﺎﻫﯽ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪ (1 :‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﮐﻠﯽ از اﺻﻮل اﺧﻼﻓﯽ‬ ‫در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و اﺟﺘﻤﺎع و ‪ (2‬ﻣﺒﺎﻧﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺮای ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮده و از ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ درﺑﺎره واﮐﻨﺶﻫﺎی آن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W1.4‬ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﯽ ﺧﺎص در ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺘﺎب ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ رو ﺑﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪه و آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪن اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖ در‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻓﻨﺎوری‪ ،‬ﺗﺤـﻮﻻت زﯾـﺎدی را ﭘﺪﯾـﺪ آورده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺤـﻮﻻت دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎدی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻓـﺸﺎر ﺑـﺮ روی ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ‬ ‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ ،‬آﻣـﺎدﮔﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ را داﺷـﺘﻪﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در اﯾـﻦ ﻓـﺸﺎرﻫﺎ ﺑـﻪ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﯾﯽ دﺳـﺖ ﯾﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮای ﻣـﺸﺎﻫﺪۀ ﯾـﮏ‬ ‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﻨﺎﺳﺐ درﺑﺎره ﺗﺤﻠﯿـﻞ ﺗﺤـﻮﻻت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﺎﯾـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W1.5‬در وبﺳـﺎﯾﺖ ﮐﺘـﺎب‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻓﺰاﯾﻨﺪه ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺳﻨﺘﯽ‪ 1‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﻮاع ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از راه ﺣﻞﻫﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺻﻼح‪ ،‬ﺗﮑﻤﯿـﻞ ﯾـﺎ ﺣـﺬف ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداری از‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Traditional Organizational Response‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪31‬‬

‫ﻋﻤﺪۀ واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮی‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒـﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﯽ‪،‬‬ ‫اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﮐﺎری و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ .‬اﯾﻦ واﮐﻨﺶﻫﺎ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ .1‬ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ واﮐﻨﺸﯽ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻧﺤﻮه‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋیای ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪ )ﮐـﻪ ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﯿﺰ درﺑﺮ دارد(‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﺪ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی راﻫﺒـﺮدی ﺧـﺎص ﺗﺤـﺖ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﭼﺎرﭼﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهای ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿـﻞ ﻧﯿﺮوﻫـﺎی رﻗـﺎﺑﺘﯽ و‬ ‫اﯾﺠﺎد واﮐﻨﺶﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ در اﻧﺘﻬﺎی ﻓﺼﻞ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی راﻫﺒﺮدی‪ ،‬ﻣﺰاﯾﺎی راﻫﺒﺮدی ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ ﮐـﻪ آﻧـﺎن را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﯾﺎ ﺳﻮد ﺧﻮد را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺬاﮐﺮه ﮐﻨﻨـﺪ و‬ ‫از ورود رﻗﺒﺎ ﺑﻪ ﺣﻮزه ﺧﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ )‪ .(Callon, 1996‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻃﯽ ﻓﺼﻮل ﮐﺘـﺎب‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﺗﺤـﺖ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻮس‪ -‬ﮐﻨﺘﺮ‪ 2‬اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺣﺎل ﻣﺘﺤﻮل ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و راﻫﺒﺮدﻫﺎی آﻧـﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺻﺤﻨـﻪ رﻗﺎﺑﺖ و ﺗﻌﻬﺪات ﻻزم ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص اﯾﻦ روزﻫﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘـﻢﻫـﺎی‬ ‫ﻣﺒﺘﻨــﯽ ﺑــﺮ وب‪ ،‬ﻣﺰاﯾــﺎی راﻫﺒـــﺮدی ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻮﺟﻬــﯽ ﺑــﺮای ﺷﺮﮐــﺖﻫــﺎ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﯽآورﻧــﺪ‬ ‫)‪.(Lederer et al, 2001; Li et al., 2003; and Basu & Muylle, 2003‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻋﻤﺪه ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی راﻫﺒﺮدی‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺤﻮﯾـﻞ ﺷـﺒﺎﻧﮥ ﻓـﺪرال اﮐـﺴﭙﺮس‬ ‫)ﻓِﺪِﮐﺲ(‪ 3‬اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺤﻞ دﻗﯿﻖ ﯾﮏ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ را در ﻫﺮ ﺟﺎ از ﻣﺴﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ اﯾـﻦ ﻧـﻮع ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫راﻫﺒﺮدی‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ﺣﻔﻆ ﻣﺰاﯾﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬اﮐﺜﺮ رﻗﺒﺎی ﻓِﺪِﮐﺲ‪ ،‬از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﭙﯽﺑـﺮداری‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓِﺪِﮐﺲ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل رﻗﺒﺎ ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺑﻪ ﭘﯿـﺮوی از‬ ‫‪1- Strategic Management and System‬‬ ‫)‪2- Moss- Kanter (2001‬‬ ‫)‪3- Federal Express(FedEx‬‬

‫‪32‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻓِﺪِﮐﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻧﻮآوریﻫﺎی ﺟﺪﯾـﺪی را ﺑـﺮای ﺣﻔـﻆ و ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ "ﺣﺴﺎب ﻣﻦ"‪ 1‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻓِﺪِﮐﺲ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺣﺴﺎب‪ ،2‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳـﯽﮐﻨﻨـﺪۀ ﺑـﺮﺧﻂ آدرس‪) 3‬ﺑـﺮای ﻣﻘـﺼﺪ ﺑـﺎر( و‬ ‫درﮔﺎه ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،4‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺳﯿﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اِﮐﺴﭙِﺪﯾﺎ‪ 5‬در ﻓـﺼﻞ دوازده را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻫﺎﺑﺮ‪ 6‬اﻇﻬﺎر داﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی راﻫﺒـﺮدی ﺑـﺎ ﺷـﯿﻮهﻫـﺎ و اﺑﺰارﻫـﺎی‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮی‪ .7‬ﺗﻼشﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮﺗﺮ ﺧـﺪﻣﺖرﺳـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﺟﺬب و ﺣﻔﻆ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺟﺎی از‬ ‫دﺳﺖ دادن آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺤـﻮل اﺑﺰارﻫـﺎی ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﮑـﺎﻧﯿﺰمﻫـﺎ و اﺑﺘﮑـﺎرات‬ ‫ﭘﯿﭽﯿﺪهای ﺑﺮای رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ .8‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺴﻬﯿﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﺧﺘﯿﺎر‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوری و ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫را اﺟﺮا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )‪ .(Brue, 2002‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟـﺎﻣﻊ ﮐﯿﻔﯿـﺖ‪،9‬‬ ‫ﺷﺶ ﺳﯿﮕﻤﺎ‪ ،10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‪ ،11‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬـﺮهوری و ﺧﻼﻗﯿـﺖ‪ ،12‬ﭘـﺮدازش ﺑﻬﻨﮕـﺎم‪ ،13‬ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ 14‬و ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻫـﺪاف‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت از ﺑﻬﺒـﻮد ﻣـﺴﺘﻤـﺮ ﻋﺒــﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1) :‬ﺗﺤﻠﯿــﻞ و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ‬ ‫‪1- My Account‬‬ ‫‪2- Comprehensive Account Management‬‬ ‫‪3- Online address checker‬‬ ‫‪4- Online wireless portal‬‬ ‫‪5- Expedia‬‬ ‫‪6- Hubber, 2004‬‬ ‫‪7- Customer Focus‬‬ ‫‪8- Continuous Improvement‬‬ ‫)‪9- Total Quality Management(TQM‬‬ ‫‪10- Six Sigma‬‬ ‫‪11- Knowledge Management‬‬ ‫‪12- Productivity & Creativity Improvement‬‬ ‫‪13- Just-In-Time (JIT) Processing‬‬ ‫‪14- Change Management‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪33‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑــﺮد و ﺑﻬــﺮهوری‪ (2) ،‬ﺟﻤــﻊآوری‪ ،‬ﺗــﺴﻬﯿﻢ و اﺳــﺘﻔﺎدۀ ﺑﻬﺘــﺮ از داﻧــﺶ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ )ﺑــﺮای‬ ‫ﺟﺰﺋﯿ ــﺎت ﺑﯿــﺸﺘﺮ ﻓﺎﯾــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W1.6‬را در وبﺳــﺎﯾﺖ ﮐﺘــﺎب ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿــﺪ(‪ .‬در ﮐﺘــﺎب‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ را ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘــﺎردﻫﯽ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣــﺎﻧﯽ‪ .1‬ﺳﺎزﻣــﺎنﻫـﺎ ﻣﻤــﮑﻦ اﺳــﺖ ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠــﻪ ﺑﺮﺳﻨـﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در راﺳﺘــﺎی ﺑﻬﺒــﻮد ﻣـﺴﺘﻤـﺮ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﻣﺤــﺪود ﺷـﺪن‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻧﻬﺎ در ﻣﺤﯿـﻂ ﭘﺮ ﺗﻨـﺶ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮔﺸﺘـﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻤـﮑﻦ اﺳـﺖ روﯾﮑـﺮدی‬

‫ﻧﺴﺒﺘـﺎً ﺟﺪﯾﺪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ روﯾﮑﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎی ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘـﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن ﯾﮏ ﺳﺎزﻣـﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﮐـﺎری ﺧـﻮد را ﺑـﺮای‬ ‫دﺳﺘﯿــﺎﺑﯽ ﺑــﻪ ﭘﯿــﺸﺮﻓﺘــﯽ ﭼــﺸﻤﮕﯿـﺮ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر اﺳــﺎﺳﯽ و ﺑﻨﯿــﺎدی ﻃﺮاﺣــﯽ ﻣﺠـــﺪد ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Hammer and Champy, 2001‬اﯾﻦ ﻃﺮاﺣـﯽ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬اﮐﺜـﺮ ﻧـﻮآوریﻫـﺎی ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و روﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬ ‫ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠـﺪد را ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠـﺪد‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ )‪ .(El-Sawy, 2001‬در ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠـﺪد و ‪ ،BPR‬اﺑﻌـﺎد ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾـﮏ‪ ،‬اﻧـﺴﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻫﻤﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 14‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪ .‬ﺣﻮزهﻫﺎی ﻋﻤﺪهای ﮐﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت از ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠﺪد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرده ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ‪ 4‬و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﺳﻔﺎرﺷﯽ‪ .5‬ﯾﮑﯽ از واﮐـﻨﺶﻫـﺎی اﺻـﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿـﺪ و اراﺋـﻪ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﯽ‪ ،‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻔﺎرﺷﯽ را ﻣﯽﭘـﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﮐﺮدن ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻔﺎرﺷﯽﺳﺎزی ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ اﻧﺪازهای ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ روﻧﺪ ﺳــﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿــﺪ از ﺗﻮﻟﯿــﺪ اﻧﺒـﻮه ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻧﺒـﻮه‬ ‫ﺳﻔـﺎرﺷﯽ ﻗﺎﺑـﻞ اﺟـﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘـﺮ ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ ﮐﺘـﺎب را ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿـﺪ‬ ‫)‪ .(Smith & Rupp, 2002; Zhu and Kraemer, 2002; Anderson, 2002‬در‬ ‫‪Restructuring Business Process‬‬ ‫)‪Business Process Reengineering (BPR‬‬ ‫‪Restructuring‬‬ ‫‪Make-To-Order‬‬ ‫‪Mass Customization‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪34‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﯾﮑـﺴﺎن ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻧﺒـﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻬـﺖ اﻧﻄﺒـﺎق ﺑـﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪﮐﺮد‪ .‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒـﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﯽ را‬ ‫از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﺑﯿﻦ ﺧﺮﯾﺪاران و ﻃﺮاﺣﺎن ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاران ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻃﺮح ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﺎﻻی ﺧﻮد را ﺳﺮﯾﻊ و ﺻـﺤﯿﺢ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺎرش اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﮐﺎری‪ .1‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ درﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ و ﺣﺘـﯽ‬ ‫رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗـﻮرز‪ 2‬و ﻓـﻮرد‪ 3‬ﻃـﯽ ﯾـﮏ‬ ‫ﭘﺮوژه ﻣﺸﺘﺮک‪ ،4‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎی ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﻫﻮاﯾﯽ ﻋﻤﺪه در آﺳﯿﺎی ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﻧﯿﺰ در ﺳﺎل ‪ 2003‬درﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ‪ 5‬را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدﻧﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮت در ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻮع اﺗﺤﺎد وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺗﺴﻬﯿﻢ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،6‬ﺗـﺪارﮐﺎت‬ ‫ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط داﺋﻢ ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ و ﺗـﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن و اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎﺗﯽ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮک‪ .‬ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﻮارد )ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ(‪ ،‬راه‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای واﮐﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺟﺎﻟﺐ اﺗﺤﺎد ﮐﺎری‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎزی‪ 7‬اﺳـﺖ ﮐـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ ﺷـﺒﮑﻪﻫـﺎی‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺎﻗﺪ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐـﺰی داﺋﻤـﯽ اﺳـﺖ )واژهای ﮐـﻪ ﺑﺮﺧـﯽ آن را‬ ‫ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺮﺧﻂ‪ 8‬ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﻣـﯽﺑﺮﻧـﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺠﺎزی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﯾﺎ داﺋﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠـﺎزی ﻣﻮﻗـﺖ‪ 9‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫ﭘــﺮوژه ﻣــﺸﺘـﺮﮐﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻃ ــﯽ آن‪ ،‬ﺷــﺮﮐﺖﻫــﺎ ﯾــﮏ ﺷ ـﺮﮐﺖ ﺧــﺎص را ﺟﻬــﺖ اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖﻫﺎی وﯾـﮋه ﺑﺮای دورۀ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺤﺪودی ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎزی داﺋﻢ‪ 10‬ﺑـﺮای‬ ‫‪1- Business Alliances‬‬ ‫‪2- General Motors‬‬ ‫‪3- Ford‬‬ ‫‪4- Joint Venture‬‬ ‫‪5- Joint Portal‬‬ ‫‪6- Resource Sharing‬‬ ‫‪7- Virtual Corporation‬‬ ‫‪8- Purely online business‬‬ ‫‪9- Temporary Virtual Corporation‬‬ ‫‪10- Permanent Virtual Corporation‬‬

‫‪ 2-1‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪35‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﮔﺮدآوری ﻣﺪاوم و ﺳﺮﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺠـﺎزی در آﯾﻨـﺪه‬ ‫رواج ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘـﺮی در ﻣﻮرد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺠـﺎزی در ﻓـﺼﻞ ﭼﻬـﺎرده ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﮐﺎری از درﮔﺎهﻫﺎی ﻫﻤﮑـﺎری ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﮐـﻪ در اﺑﺘـﺪای ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺒﺪل ﻣـﯽﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺟﺪﯾـﺪﺗﺮﯾﻦ و ﺷـﺎﯾﺪ ﻣﻄﻤـﺌﻦﺗـﺮﯾﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋی اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺴﯿﺎری از‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﯿـﺎدهﺳـﺎزی آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Turban et.al., 2006‬ﺑـﺴﯿﺎری از ﻣـﺪلﻫـﺎی‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾـﻦ ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺷـﺪﻧﺪ ) ﻧﮕـﺎﻫﯽ دﻗﯿـﻖﺗـﺮ ‪ ،(1-1‬در ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗـﺮ اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ و ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎی‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺘِﺮ دراﮐِﺮ‪ ،1‬اﺳﺘﺎد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﮑﺎندﻫﻨﺪه اﻧﻘﻼب اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﮐﻢﮐﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﯾـﻦ ﺗـﺄﺛﯿﺮ از اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻧﺸﺄت ﻧﻤـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎ و ﭘـﺮدازش داده در ﺗـﺼﻤﯿﻢﮔﯿـﺮی‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳــﺖﮔــﺬاری و اﺳــﺘﺮاﺗﮋیﻫــﺎ‪ ،‬ﻧﯿــﺰ ﻧﻘــﺶ ﭼﻨــﺪاﻧﯽ ﻧﺪارﻧــﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣــﻞ اﺻــﻠﯽ ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﻫـﯿﭻ وﺟـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﯿﺶﺑﯿﻨـﯽ ﻧﺒـﻮد و ﺣﺘـﯽ‬ ‫درﺑﺎرۀ آن ﺻﺤﺒﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﺎرت‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻇﻬﻮر اﻧﻔﺠـﺎری اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ )ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ( ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ ﺗﻮزﯾـﻊ ﮐـﺎﻻ و ﺧـﺪﻣﺎت و در ﮐﻤـﺎل ﺗﻌﺠـﺐ‬ ‫ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺣﺮﻓﻪای در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺎزار و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت و ﺟﺮﯾﺎن آﻧﻬﺎ؛ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨـﺪی‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ارزشﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی آﻧﻬﺎ و ﺑﺎزار ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮآن ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﻧﻮع ﻧﮕﺎه اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺧﻮد و ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻗﻮیﺗﺮ اﺳﺖ )‪.(Drucker, 2002‬‬

‫‪1- Peter Drucker‬‬

‫‪36‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﮐﺴـﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴـﺐ و ﮐﺎر را ﻣﺘﺤـﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻠﮑـﻪ ﺑﺮﻃﺒـﻖ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫اِرل و ﺧـﺎن‪ ،1‬ﺑﺎ وادارﮐﺮدن ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ اراﺋـﻪ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻣﺠـﺪد ﻧﻘـﺶ ﻓﻨـﺎوری در ﻣـﺪلﻫـﺎی‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺗـﺼﻮﯾﺮ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣﺘﺤــﻮل ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﯿﯿﺮات‬ ‫ﺳﺮﯾﻊ ﻓﻨﺎوری و ﺑﺎزار اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺴﯿﺎر ﺳـﺮﯾﻊ و ارزان ﺗﻬﯿـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺴﯿﺎری از‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﻃﺮحﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ را ﺑﺮای رﻗﺎﺑﺖ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮﻓـﯽ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤــﻮﻧﮥ ‪ ،W1.1‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺧﻄــﻮط ﻫـﻮاﯾﯽ ﮐﺎﻧﺘـﺎس‪ 2‬را در وبﺳـﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﯽ اﻧﺠـﺎم داد‪،‬‬ ‫اﮐﺜﺮﯾﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آنﮐﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎی دﯾﮕـﺮی‬ ‫درﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ و ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ ﮐﻨـﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫اﺻﻄﻼﺣﺎت را ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ‪.‬‬ ‫‪3-1‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ 3‬ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوری‪ ،‬ﭘﺮدازش‪ ،‬ذﺧﯿﺮه‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ و اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﯾـﮏ‬ ‫ﻫﺪف ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ دﯾﮕﺮی دارای ورودی )داده‬ ‫ﯾﺎ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ( و ﺧﺮوﺟـﯽ )ﮔـﺰارشﻫـﺎ ﯾـﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت( اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﺎوریﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬ورودیﻫﺎ را ﭘﺮدازش ﮐﺮده و ﺧﺮوﺟـﯽﻫـﺎ را از ﻃﺮﯾـﻖ‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮان ﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﺑـﺎزﺧﻮرد ﻧﯿـﺰ‬ ‫ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ 4-1‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ(‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﺮ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت دارای اﻓﺮاد‪ ،‬روﯾﻪﻫﺎ و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬ ‫ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫اﻟﺰاﻣﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع وﺟﻮد ﻧﺪارد )ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺰﺋﯿـﺎت ﺑﯿـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1.7‬در ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫)‪1- Earl and Khan (2001‬‬ ‫‪2- Qantas Airlines‬‬ ‫)‪3- Information system (IS‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪37‬‬

‫ﺷــﮑﻞ ‪ 4-1‬ﻧﻤــﻮداری از ﯾــﮏ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی رﺳﻤﯽ و ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ رﺳﻤﯽ و ﯾـﺎ‬ ‫ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی رﺳﻤﯽ‪ 1‬ﺷـﺎﻣﻞ روﯾـﻪﻫـﺎی ﺗـﻮاﻓﻘﯽ‪ ،‬ورودیﻫـﺎ و ﺧﺮوﺟـﯽﻫـﺎی‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺣـﺴﺎﺑﺪاری ﺷـﺮﮐﺖ‪ ،‬ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت رﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ را ﭘﺮدازش ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﻏﯿﺮرﺳـﻤﯽ‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﮑﻞﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﺷـﺒﮑﮥ ﺷـﺎﯾﻌﻪﭘﺮاﮐﻨـﯽ ﯾـﮏ اداره ﺗـﺎ ﮔﺮوﻫـﯽ از‬ ‫دوﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﺎدل ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ را درﺑـﺮﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬آﮔـﺎﻫﯽ از‬ ‫وﺟﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻣﺮی ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎ از‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی رﺳﻤﯽ ﺗﺪاﺧﻞ ﭘﯿﺪا ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎرﻣﻨﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﯾﯽ اﯾﻔﺎء ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت‬ ‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮای ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﺑـﺮ روی اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎ ﯾـﺎ ﺣﺘـﯽ اﯾﺠـﺎد‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- Formal system‬‬ ‫‪2- Informal system‬‬

‫‪38‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ 1‬ﭼﯿـﺴﺖ؟ ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،‬ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﻨﺎوری ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻫﻤﻪ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﮐـﺎری ﺧـﻮد‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬ﭼﻨــﯿﻦ ﺳﯿــﺴﺘﻤﯽ ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ ﺷــﺎﻣﻞ ﯾــﮏ ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﯽ ﮐﻮﭼــﮏ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی آن ﯾﺎ در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻫـﺰاران ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑـﺎ اﻧـﺪازهﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ ﭼـﺎﭘﮕﺮ‪،‬‬ ‫رﺳّـﺎم‪ ،2‬اﺑﺰارﻫـﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺒـﮑﻪﻫﺎی ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﯽ )ﺳﯿﻤﯽ و ﺑﯽﺳﯿﻢ( و ﭘﺎﯾﮕـﺎهﻫـﺎی داده ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫در اﻏﻠـﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘـﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺟﺰای اﺳﺎﺳﯽ ﯾﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در زﯾﺮ ﻓﻬـﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫـﺮ ﺳﯿـﺴﺘﻤـﯽ ﻟﺰوﻣـﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﯾـﻦ‬ ‫اﺟﺰاء ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫• ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از اﺑﺰارﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮدازشﮔﺮ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪﮐﻠﯿـﺪ و‬ ‫ﭼﺎﭘﮕﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺟﺰا در ﮐﻨﺎر ﻫـﻢ‪ ،‬داده و اﻃﻼﻋـﺎت را درﯾﺎﻓـﺖ ﮐـﺮده‪ ،‬ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪای از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار را ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﭘـﺮدازش داده‬ ‫ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬ ‫• ﭘﺎﯾﮕﺎه داده‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻓﺎﯾﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪاول‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻫﻢ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ دادهﻫﺎ و رواﺑﻂ ﺑﯿﻨﺸﺎن را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﺴﻬﯿﻢ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• روﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ درﺑﺎرۀ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣـﻮارد ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬ ‫• اﻓﺮاد‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ ﯾـﺎ از ﺧﺮوﺟـﯽ‬ ‫آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﻤﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺪف و ﺑﺴﺘﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎﺻﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮏ ﻫﺪف ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اراﺋﻪ راه ﺣﻠﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﯾـﮏ ﻣـﺸﮑﻞ ﮐـﺎری‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻮرد زﯾﻤﻨﺲ‪ ،‬ﻫﺪف ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﺳـﺎزی واﺣـﺪﻫﺎی داﺧﻠـﯽ‪،‬‬ ‫)‪1- Computer-Based Information System (CBIS‬‬ ‫‪2- Plotter‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪39‬‬

‫ﻫﻤﮑﺎری ﺑﺎ ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﯾﺪاران‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ و ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎرﭼﻮب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ارزشﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻌﯿـﯿﻦﮐﻨﻨـﺪۀ ﻣـﻮارد‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎی ﻓﻌﺎل در آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ و ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎ روشﻫـﺎی ﻣـﺆﺛﺮ و‬ ‫ﮐﺎرآﻣﺪی را ﺑﺮای ﭘﺮدازش داده ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ و ﺟـﺰء ﻻﯾﻨﻔـﮏ ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻮﻓـﻖ ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺴﺘﻠﺰم درک ﮐﺎﻣــﻞ ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر و ﻣﺤــﯿﻂ ﺗﺤــﺖ ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﺳﯿــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﺗـﺮاﮐﻨﺶﻫـﺎی‬ ‫ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪ ،1‬ﺑﺎﯾﺪ روﯾﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺳﻬﺎمﻫﺎ‪ ،‬اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ‬

‫‪2‬‬

‫و‪ ...‬را ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﺘﻌﺎرف از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد را ﻧﯿﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺨـﺸﯽ از ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﭘﯿﭽﯿـﺪهای اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﮐﻨـﺪ و‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاریﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺎوﮔﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻣﯽﺗـﻮان ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ از اﺟﺰاء ﻻزم اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣـﻮارد دﯾﮕـﺮی ﻧﯿـﺰ ﻻزﻣﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﯽ‬ ‫ﻣﺴﯿﺮﻫﺎ و ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎی اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬ﺟﺪاول زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣـﻮارد دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم درک‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻧﯿﺎز ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺗﺮاﻓﯿﮏ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﻬﺮی‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎی اﯾﻤﻨﯽ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭘﯿﺶﺗﺮ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را در ﻗﺎﻟﺒﯽ ﮔـﺴﺘﺮده‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﮐـﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﻌﺮﯾﻒ دﻗﯿﻖﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟﻨﺒـﮥ ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی داده‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﺷـﺒﮑﻪ و اﺑـﺰارﻫـﺎی‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪای از ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ﻋﺒﺎرت ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﺟـﺎی ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ﻣـﺎ ﻋﺒـﺎرت ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را درﮐﻠـﯽﺗـﺮﯾﻦ‬ ‫‪1- New York Stock Exchange‬‬ ‫‪2- Options‬‬

‫‪40‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﻌﻨﺎی آن‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﮐـﺎرﺑﺮان و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ آن در ﯾـﮏ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻫﺪف اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب آﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎی ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ /‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﮐﻪ اﺻﻮل زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻮﺻـﯿﻒ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎل درﺑـﺎرۀ ﮐـﺎرﺑﺮدﻫـﺎی‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻔﺎوت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬـﺎن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﺗﻨﻮع ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎ و ﻧﺸﺎن دادن‬ ‫ﻣﺰاﯾﺎی اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎی ﻫﺮ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﺜﺎلﻫﺎی اﯾﻦ ﻓـﺼﻞ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ دﯾـﺪ‪ ،‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت در ﻫﻤـﮥ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪاﻧـﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠـﺎ ﭘـﻨﺞ‬ ‫ﻣﺜﺎل را ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢﮐﺮدﮐﻪ ﻫـﺮ ﮐــﺪام‪ ،‬ﺑـﻪ ﯾﮑـﯽ از ﺣــﻮزهﻫـﺎی ﮐـﺎرﮐﺮدی اﺻـﻠﯽ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاری‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾـﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ /‬ﻋﻤــﻠﯿﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﯾـﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﯽ و ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﻣـﺎﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫از اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣـﻮزهﻫـﺎی ﮐـﺎرﮐﺮدی اﺷـﺎره‬ ‫دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﺜﺎلﻫﺎی دﻧﯿـﺎی واﻗﻌـﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫـــﺎی ﻓﻨـــﺎوری اﻃﻼﻋـــﺎت در ﺧـــﺪﻣﺎت ﻋﻤـــﻮﻣﯽ ﻫﻤﭽـــﻮن ﺧـــﺪﻣﺎت درﻣـــﺎﻧﯽ و‬ ‫آﻣﻮزشوﭘﺮورش اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﯿﻢﮐﺮد‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺟﻬﺖ درک ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻﯾﮥ داﺧﻠﯽ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب‬ ‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری در آﺳﯿﺎ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎدر ﻟِﺴﺎﻧﺪا‪) 1‬ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ( ‪ 32‬ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﻓﺮﻋﯽ‪ 2‬ﺧﻮد در ﭼﻬﺎر ﮐـﺸﻮر آﺳـﯿﺎﯾﯽ را در اﻣـﻮری ﭼـﻮن ﺗﻮﻟﯿـﺪ‪ ،‬واردات و ﻓـﺮوش ﮐﻔـﺶ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ )‪ .(lesaunda.com.hk‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪی‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨـﺪی‬ ‫ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﮥ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑـﻪ ادارۀ ﻣﺮﮐـﺰی ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬ ‫‪1- Le Saunda Holding Company‬‬ ‫‪2- Subsidiary‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪41‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دادهﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓـﺮوش ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ در ﭘﺎﯾﺎﻧـﻪﻫـﺎی ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش‪ ،1‬ﺟﻤﻊآوری ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دادهﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدی ﮐﺎﻻ )ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﮐـﺎر در ﻫﻨﮕـﺎم ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺑـﻪروزرﺳـﺎﻧﯽ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ( ﺑـﻪ ادارۀ ﻣﺮﮐـﺰی ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ دادهﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻧـﺎم ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن و ﺟﺮﯾـﺎن‬ ‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﺪه و ﺟﻬـﺖ ذﺧﯿـﺮهﺳـﺎزی و ﭘـﺮدازش‪ ،‬در ﯾـﮏ‬ ‫ﭘﺎﯾﮕﺎه دادۀ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺟﻤﻊآوری ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬـﺖ ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳـﺮﯾﻊ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ ﻧﺮماﻓﺰاری ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﺼﺐ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ در روﯾﻪﻫﺎی ﺣـﺴﺎﺑﺪاری را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﮐﻤﺘـﺮ از ده دﻗﯿﻘــﻪ )ﺑـﻪ ﺟـﺎی ﯾـﮏ روز( ﺑـﺮای ﺗﻬﯿــﮥ ﯾـﮏ ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻮردی ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔـﺰارشﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧـﻮد‬ ‫را ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮده و ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﻣـﺪﯾﺮان ﺑﺨـﺶﻫـﺎ‪ ،‬در اﺧﺘﯿـﺎر آﻧﻬـﺎ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮ از ﻗﺒﻞ اﺳﺖ و ﻣﻤﯿﺰی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ادارۀ ﻣﺮﮐﺰی ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺧﺪاد ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬از آن آﮔﺎه ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤـﮥ اﯾـﻦ‬ ‫ﭘﯿـــﺸﺮﻓﺖﻫـــﺎ ﺑﺎﻋـــﺚ رﺷـــﺪی ﭼـــﺸﻤﮕﯿﺮ در درآﻣـــﺪ و ﻣﻨـــﺎﻓﻊ ﺷـــﺮﮐﺖ ﻣـــﯽﺷـــﻮﻧﺪ‬ ‫)‪.(lesaunda.com.hk‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖﻫــﺎی واﮐــﻨﺶ ﺣﯿــﺎﺗﯽ ﻣــﻮرد ﭘــﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗــﺼﻤﯿﻢﮔﯿــﺮی‪ ،‬ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ اﻧﺒــﻮﻫﯽ از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫داﻻس ﻣﺎورﯾﮑﺰ‪ :2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮای ﺑـﺎزی و ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر ﻣﻮﻓـﻖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرک ﮐﻮﺑﺎن‪ ،3‬ﻣﺎﻟﮏ داﻻس ﻣﺎورﯾﮑﺰ از اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﺴﺘﮑﺒﺎل‪ 4‬از ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﺗﯿﻢ اﻧﺘﻈـﺎر دارد‬ ‫ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﻮب ﺑﺎزی ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر ﻋﻤـﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬او ﻣـﯽﺧﻮاﻫـﺪ در ﻫـﺮ‬ ‫ﺑﺎزی ﻫﻤﻪ ﺻﻨﺪﻟﯽﻫﺎ ﭘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ اﻋﻄﺎی اﻣﺘﯿﺎزات و ﻓﺮوش ﯾﺎدﮔـﺎری ﻧﯿـﺰ ﻣﯿـﺰان ﺳـﻮد‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﮐﻮﺑﺎن ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎرش اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺎ داﺷـﺘﻦ‬ ‫ﺗﯿﻤﯽ ﮐﯿﻔﯽ در زﻣﯿﻦ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ در رﺳﺘﻮرانﻫﺎ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎی ﻫﺪاﯾﺎ و ﯾﺎدﮔـﺎریﻫـﺎی‬ ‫‪Point-of-sale(POS) Terminals‬‬ ‫‪Dallas Mavericks‬‬ ‫‪Mark Cuban‬‬ ‫‪National Basketball Association‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪42‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ورزﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻤﮑﻦ را ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان و ﻃﺮﻓﺪاران ﺗﯿﻢ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺑﺎزﻫﺎی ﺳﺎل‬ ‫‪ 2002‬ﻃﺮﻓﺪاران "ﻣﺎوز"‪ ،1‬ﻧﻮزده ﻫﺰار و دوﯾﺴﺖ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﺮﮐﺰ اﻣﺮﯾﮑﻦ اﯾﺮﻻﻧﯿﺰ‪ 2‬را ﺑﺎ ‪103/7‬‬ ‫درﺻﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺮ ﮐﺮدﻧﺪ؛ در ﺣﺪی ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮای ﺑﻠﯿﻂ‪،‬‬ ‫ﺻﻨﺪﻟﯽﻫﺎی ﺗﺎﺷﻮ آوردﻧﺪ‪ .‬اﺧﺒﺎر ورزﺷﯽ داﻻس را ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮ در ﺑـﺎزیﻫـﺎی اﺗﺤﺎدﯾـﻪ ﻣﻠـﯽ‬ ‫ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻨﺪﻟﯽﻫﺎ‪ ،‬اﻣﺮی ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ردﯾﺎﺑﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺣـﻀﺎر‪ ،‬ﺗـﯿﻢ "ﻣـﺎوز"‬ ‫اوﻟﯿﻦ ﺗﯿﻢ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎرﮐﺪ روی ﺑﻠﯿﻂﻫـﺎ ﮔﺬاﺷـﺖ و ﺑﻌـﺪ آﻧﻬـﺎ را اﺳـﮑﻦ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺑﺒﯿﻨﻨـﺪ آﯾـﺎ ﻓـﺮوش ﮔﺮوﻫـﯽ و ﺑﻠـﯿﻂﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ اﻋﻄﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺮﺷﺪن ﺻﻨﺪﻟﯽﻫـﺎ ﻣـﯽﮔـﺮدد ﯾـﺎ ﻓﻘـﻂ ﺑﻠـﯿﻂﻫـﺎ ﺣـﺮام‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺗﯿﻢ‪ ،‬ﻓﻮاﺋﺪ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻀﺎر ﭘﯿﺪا ﮐـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﮐﺮدن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺣﻀﻮر ﺑﺮای ﺑﺎزیﻫﺎی ﺧﺎص‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻤـﮏ ﮐـﺮد‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻮﺟﻮدی ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽﻫﺎ ‪ 50‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎم ‪ 144‬ﺳﻮﺋﯿﺖ وﯾﮋه ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺳﻔﺎرﺷـﺎت‬ ‫ﮐــﺎﻻ‪ ،‬ﻏــﺬا و ﻧﻮﺷــﯿﺪﻧﯽ رﺳــﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳــﯽ ﺑــﯽﺳــﯿﻢ از ﮐﻠﯿــﻪ ﺻــﻨﺪﻟﯽﻫــﺎی ﻣﺤﻮﻃــﻪ‬ ‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً از ﺻﻨﺪﻟﯽﻫﺎﯾﺸﺎن ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪ‪ .‬ﮐﻠﯿـﻪ‬ ‫‪ 180‬ﺻﻨﺪوق در دﮐﻪﻫﺎی ﻓﺮوش ﻏﺬا‪ ،‬رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎ و ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ از ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﭘﯿﭽﯿـﺪه‬ ‫‪ POS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﯽ ﺑﺰرﮔﯽ در ﻃﺒﻘـﻪ ﻫـﻢﮐـﻒ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ ﺻـﻒﻫـﺎ‬ ‫ﺧﯿﻠﯽ ﺷﻠﻮغ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی دﺳﺘﯽ ﺑـﺮای ﺛﺒـﺖ ﺧﺮﯾـﺪﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرتﻫﺎی اﻋﺘﺒﺎری اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘـﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫ﻣﺎوز اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎری را ﺗﻨﻬﺎ در ‪ 3‬ﺛﺎﻧﯿـﻪ ﭘـﺮدازش ﮐﻨـﺪ‪ .‬در ﻃـﻮل‬ ‫ﺑﺎزی‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ دﮐﻪﻫﺎی ﺷﻠﻮغ ﻓﺮوش ﻏﺬا و آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ ﮐـﺴﺎدی ﻣـﯽﺗـﻮان‬ ‫ﺑﺮای ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﻤﻮد را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری در زﻣﯿﻦ ﺑﺎزی ﻧﯿﺰ از ﻣﺎوز ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﯿﻢ ‪ 10‬ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﯽ دارد ﮐـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻟﭗﺗﺎپ و ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ دﺳﺘﯽ ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓـﯿﻠﻢ ﺑـﺎزی از ﻃﺮﯾـﻖ وب‬ ‫‪1- Mavs‬‬ ‫‪2- American Airlines‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪43‬‬

‫در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮﺑﯿﺎن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺗﺎ در ﻣﺴﯿﺮ و در ﺧﺎﻧﻪ آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﺪام داور ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﯿﻤﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﻮت ﻣﯽزﻧﺪ ﯾﺎ ﮐـﺪام ﯾـﮏ ﺧﻄـﺎی ﺗﺠـﺎوز از ‪ 3‬ﺛﺎﻧﯿـﻪ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮی اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻃﻼع اﻋﻀﺎی ﺗﯿﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﯾﮕـﺮی ﻃـﺮحﻫـﺎی ﻫﺠـﻮﻣﯽ و‬ ‫دﻓﺎﻋﯽ ﺣﺮﯾﻔﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎوز را ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺮﺑﯿﺎن اﻣﮑﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﺻﻼﺣﺎت‬ ‫در آﻣﺎر ﺑﺎزیﻫﺎی ﭘﯿﺶ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ )‪.(Cone, 2003‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿـﺎﺗﯽ ﻣـﻮرد ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗـﺼﻤﯿﻢﮔﯿـﺮی‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮی‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮﺟﻮدی‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘﺮ از ﻇﺮﻓﯿﺖ‪.‬‬ ‫داﺳــﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖ ‪ .Compusfood.com‬روش ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖ ‪ Compusfood.com‬ﺑــﺴﯿﺎر‬ ‫ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ﻟﯿﺴﺖﻫﺎی ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﻏﺬا‪ 1‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮای داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﮐـﺎﻟﺞ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻧﻤﻮد ﺗـﺎ روش ﺳـﻨﺘﯽ ﺳـﻔﺎرش ﺗﻠﻔﻨـﯽ را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺄﺳـﯿﺲ ﯾـﮏ ﺷـﻌﺒﻪ در داﻧـﺸﮕﺎه‬ ‫ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ‪ ،2‬ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻫﺰاران ﺳﻔﺎرش ﺑﺮای رﺳﺘﻮرانﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﭘﯿﺘﺰا و ﺳﺎﯾﺮ ﻏﺬاﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﭘِﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ‪ 3‬را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﯾﮑــﻞ ﺳــﺎﻧﺪِرز‪ 4‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ اﯾــﻦ ﺳــﺎﯾﺖ را در ﺳــﺎل ‪ 1997‬آﻏــﺎز ﮐــﺮد‪ .‬در آن زﻣــﺎن او‬ ‫داﻧﺸﺠﻮی ﺳﺎل ﺳﻮم ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﺮﺧﯽ از ﻫﻢﮐﻼﺳﯽﻫـﺎی ﺧـﻮد‪ ،‬ﺳـﺎﯾﺖ را در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﺎﻧﺪِرز ﭘﺲ از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺷﺮﮐﺖ را‬ ‫آﻏﺎز ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺛﺒﺖ داﻧﺸﮑﺪهﻫﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟـﺬب داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن و ﺗﻬﯿـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺘﯽ از‬ ‫رﺳﺘﻮرانﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﺟﻬﺖ ﺳﻔﺎرش و ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻏﺬا ﺑﻮد‪ .‬اﮐﻨﻮن اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎری ﺷﺪه اﺳﺖ و داﻧﺸﮑﺪهﻫﺎی ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﯾﻦ ﻟﯿﺴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل‪ ،2003‬ﺑﯿﺶ از ‪ 200‬داﻧﺸﮑﺪه و ‪ 1000‬رﺳﺘﻮران در اﯾﻦ ﻃﺮح ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و ﺑﺴﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺳﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪای‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ )ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ دﯾﮕـﺮ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪای ﻣﻌﺎدل ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر دارد(‪ .‬درآﻣـﺪ ‪ Compusfood.com‬از ﻃﺮﯾـﻖ‬ ‫اﺟﺮت ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ از ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻫﺮ ﺳﻔﺎرش را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣـﻖ‬ ‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Interactive menus‬‬ ‫‪University of Pennsylvania‬‬ ‫‪Penn Community‬‬ ‫‪Michael Saunders‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪44‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ وبﺳﺎﯾﺖ ‪ ،Compusfood.com‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﮐﺎرﻫـﺎی زﯾـﺮ را اﻧﺠـﺎم دﻫﯿـﺪ‪:‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از رﺳﺘﻮرانﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﮐـﺎر‪ ،‬آدرس‪ ،‬ﺷـﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦ و اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫دﯾﮕﺮ آﻧﻬﺎ؛ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺬای ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻓﻬﺮﺳﺖﻫـﺎی ﻏـﺬای اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻫﻤﮥ رﺳﺘﻮرانﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه و درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه آﺧﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻏﺬاﻫﺎ و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽﻫﺎی‬ ‫ﺑﺮﺗﺮ و ﺧﺎص ﺗﻤﺎﻣﯽ رﺳﺘﻮرانﻫـﺎی ﻣـﺸﺘﺮک ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿـﺐ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﯿـﺪ از ﺷـﻠﻮﻏﯽ‬ ‫ﺻﻔﻮف ﺳﻔﺎرش ﻏﺬا ﮔﺬر ﮐﺮده و ﺳﻔﺎرش ﺧﻮد را ﺑﺪون درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮﺑﺖ اراﺋﻪ ﮐﻨﯿﺪ و از‬ ‫ارﺗﺒﺎط اﺷﺘﺒﺎه ﻧﯿﺰ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و درﻋﻮض‪ ،‬ﺑﻪ اﻣـﻮری ﺧـﺎصﺗـﺮ ﻫﻤﭽـﻮن ﺗﺨﻔﯿـﻒﻫـﺎ و ﺗﻬﯿـﮥ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﻏﺬا ﮐـﻪ ﻣﺨـﺘﺺ ﺧﺮﯾـﺪاران ‪ Compusfood.com‬اﺳـﺖ‪ ،‬دﺳـﺖ ﯾﺎﺑﯿـﺪ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺛﺒـﺖﺷـﺪه در ﺣـﺴﺎﺑﺘﺎن )"ﺣـﺴﺎب ﻣـﻦ"( ﻧﯿـﺰ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺧﻮاﻫﯿﺪ داﺷﺖ )‪ Prince, 2002‬و ‪.(campusfood.com‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮی‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﭼﺮﺧـﻪ زﻣـﺎﻧﯽ و‬ ‫روشﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﭼﯿﻦ‪ .‬ﺷـﺮﮐﺖ ﺑـﯿﻦاﻟﻤﻠﻠـﯽ ﻣﺤـﺼﻮﻻت اﻃﻼﻋـﺎﺗﯽ‪،1‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﺷﺮﮐﺖ آیﺑﯽام را در ﺷِﻨﮋن‪) 2‬ﭼﯿﻦ( ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﮑـﯽ‬ ‫از ‪ 10‬ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪۀ ﺑﺮﺗﺮ ﮐﺸﻮر ﭼﯿﻦ و از ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی ﺷﺨـﺼﯽ‬ ‫آیﺑﯽام در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖ را ﺗـﺎ اﻧـﺪازهای ﺑـﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ آن )ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﯿﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ‪ 3‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪ(‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ از اﮐﺘﺒﺮ ‪ 2001‬راهاﻧﺪازی ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺎﺳﯽ زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﻮاﺑﻖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺮداﺧﺖﻫـﺎی ﻣﺘﻐﯿـﺮ‪ ،‬ارزﯾـﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑـﺮد‪ ،‬ﻟﯿـﺴﺖ‬ ‫ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺰاﯾﺎی ﺷﻐﻠﯽ و ﺛﺒﺖ ﺣﻀﻮر و ﻏﯿﺎب‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺧﻮد ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫در ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دادهﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬اراﺋﮥ ﮔﺰارش ﻏﯿﺒﺖﻫﺎ و ﻣﺮﺧﺼﯽﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﯿﻮﺳﮏﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﮑـﺎن در ﮐﺎرﺧﺎﻧـﻪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻓﻪﺗﺮﯾﺎ( ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿـﺰ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪1- International Information Products Company LTD (IIPC‬‬ ‫‪2- Shenzhen‬‬ ‫‪3- PeopleSoft‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪45‬‬

‫ﺳﯿــﺴﺘـﻢﻫــﺎی ﻣﺎﻟﯿــﺎت و ﻣﺰاﯾــﺎی ﮐﺎرﻣﻨــﺪان )ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﺧــﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤــﺎﻋﯽ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ( ﭼﯿـﻦ ﺑﺴﯿـﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﯿـﺎز دارد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳﺘﻔــﺎده از‬ ‫ﺳﯿﺴﺘـﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺣﻘﻮق و دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬آیآیﭘﯽﺳﯽ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﺪتزﻣﺎن‬ ‫ﺗﻬﯿﮥ ﻟﯿـﺴـﺖ ﺣﻘـﻮق را از ‪ 11‬روز ﺑـﻪ ‪ 4‬روز و زﻣـﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣﺤــﺎﺳﺒﺎت را از ‪ 6‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻪ ‪2‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﻫﺶ داده و در ﻋﯿـﻦﺣﺎل ﺧـﻄﺎﻫﺎ را ﺣﺬف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘـﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬ ‫زﯾﺎدی ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ )ﭼﻮن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺨــﺶ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﺑـﺮ ﮐﺎرﻣﻨـﺪﯾﺎﺑﯽ‪،‬‬ ‫آﻣـﻮزش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺷﻐﻠـﯽ‪ ،‬ﭘﺎداش‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء و دﯾﮕﺮ ﺧـﺪﻣﺎت ﻏﯿـﺮاداری ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴـﺎﻧﯽ( را‬ ‫ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﯽﺳـﺎزد‪ .‬ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬دادهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻤــﻊآوری ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﯿــﺎر‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺷــﺪ ﻗـﺮار ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺗـﺼﻤﯿـﻢﮔﯿـﺮیﻫـﺎی اﺳﺘﺮاﺗــﮋﯾﮏ ﻻزم اﺗﺨـﺎذ ﮔﺮدﻧـﺪ‬ ‫)‪.(Smith, 2002‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﻬﺒﻮد ﺳﯿﮑﻞ زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﻧـﺸﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﮐﺎرﺳﺎزی وﻇﺎﯾﻒ اداری و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﻣﻨﺪان‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮑــﺪاری ﺳــﯿﺎر در ﻫَﻨــﺪِﻟﺲ ﺑَــﻨﮑِﻦ‪ 1‬در ﮐــﺸﻮر ﺳــﻮﺋﺪ‪ .‬ﻫَﻨ ـﺪِﻟﺲ ﺑَــﻨﮑِﻦ در ﺳــﻮﺋﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﮑﺎﻧﺪﯾﻨﺎوی اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑـﯿﺶ از ‪ 70‬درﺻـﺪ ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﺑـﺎﻻی ‪15‬‬ ‫ﺳﺎل از ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻫﻤﺮاه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳـﻌﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ اﻧﺘﻈـﺎرات ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﺒﻨـﯽ ﺑـﺮ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و ﮐﺎری ﺧـﻮد‪ ،‬ﺣﺘـﯽ زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺑﺮآورده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﺎﻧﮑﯽ ﺳـﯿﺎر‪ ،‬ﻧﻈﯿـﺮ ﮔـﺰارش وﺿـﻌﯿﺖ ﺳـﻬﺎم‪،‬‬ ‫ﺳﺒﺐ ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﯿﺪان رﻗﺎﺑﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪن آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺳﯿﺎر در دﻧﯿﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘــﻢ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌـﺎﻣﻠﯽ‪ ،2‬ﻣﺸﺘـﺮﯾﺎن را ﻗــﺎدر ﻣـﯽﺳــﺎزد ﺗـﺎ در ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﮑﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ اﻃـﻼﻋﺎت ﺑـﺎﻧﮑﯽ ﺷـﺎﻣﻞ آﺧــﺮﯾﻦ دادهﻫـﺎی ﻣﺮﺑــﻮط ﺑـﻪ ﺑـﻮرس اوراق‬

‫ﺑﻬـﺎدار و ﻧﺮخ ﺑﻬـﺮه‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﺎﻧﮑﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﻫَﻨــﺪِﻟﺲ ﺑَﻨــﮑِﻦ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه و دهﻫـﺎ ﻫﺰار ﻣﺸﺘﺮی از اﯾـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت اﺳﺘﻔــﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ آﺳـﺎن و اﯾﻤﻦ ﺑﻪ ﻣـﺴـﺎﺋﻞ ﻣﻬــﻢ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر و اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺨــﺼﯽ را از‬ ‫‪1- Handelsbanken‬‬ ‫‪2- Interactive service‬‬

‫‪46‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﺳﯿﺎر‪ ،‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺸـﺎوران ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧـﮏ و ﻣﺸﺘـﺮﯾﺎن آن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ اﻃـﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑـﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار و ﺣﺴﺎﺑـﺸﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻟﺸﺎن را اﻧﺘﻘـﺎل دﻫﻨـﺪ‪ ،‬درﺧــﻮاﺳﺖ وام ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧــﺮﯾﺪ و ﻓـﺮوش ﺳـﻬﺎم و اوراق‬ ‫ﺑﻬـﺎدار ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﻗﺒـﺾﻫﺎﯾﺸﺎن را ﭘﺮداﺧـﺖ ﻧﻤــﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺳﯿـﺴﺘـﻢ ﻓﻌـــﻠﯽ ﺑـﻪ ﺑﺎﻧﮑـﺪاری‬ ‫ﺳﯿﺎر‪ ،‬اوﻟﯿـﻦ ﮔﺎم در اﺳﺘـﺮاﺗـﮋی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑــﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳـﺖ‬ ‫و ﺷـﻬـــﺮت ﺑﺎﻧــﮏ را ﻧﯿــﺰ ﺑﻬﺒـــﻮد ﻣــﯽﺑﺨــﺸـﺪ )ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از ﺑﺮرﺳــﯽ ﻣــﻮردی آیﺑــﯽام‪:‬‬ ‫‪ www-3.ibm.com/e-business/doc/content/casestudy/35433.html,‬ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘﺮﺳــﯽ‬ ‫در اول ﻣﺎرس ‪ 2003‬و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﯾﺖ ‪.(handelsbanken.com‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ واﮐﻨــﺶ ﺣﯿــﺎﺗﯽ ﻣــﻮرد ﭘــﺸﺘﯿﺒـﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﻬﺒــﻮد ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘـﺮﯾﺎن‪ ،‬روشﻫــﺎی‬ ‫ﺑﺎزارﯾـﺎﺑﯽ ﻣﺒﺘﮑﺮاﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻨﻌﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪ در آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﯽ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪه‬ ‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘـﯽ در ﻧﻤﻮﻧـﮥ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W1.2‬در وبﺳـﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺖﻫﺎی‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗــﺎ اﯾﻨﺠــﺎ داﺳــﺘﺎنﻫــﺎی زﯾــﺎدی را درﺑــﺎرۀ ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖ اﯾــﻦ ﺳﯿــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑــﺮای ﺷــﻤﺎ ﺑــﺎزﮔﻮ ﮐــﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫اﯾــﻦ اﻣــﺮ اﺣﺘﻤــﺎﻻً اﯾــﻦ ﺳــﺆال را در ذﻫــﻦ ﺷــﻤﺎ اﯾﺠــﺎد ﮐــﺮده اﺳــﺖ ﮐــﻪ آﯾــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻫﻤﯿــﺸﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖآﻣﯿــﺰ اﺳــﺖ؟ ﭘﺎﺳــﺦ اﯾــﻦ اﺳــﺖ ﮐــﻪ "ﻗﻄﻌ ـﺎً اﯾــﻦﻃــﻮر‬ ‫ﻧﯿــﺴﺖ"‪ .‬ﻣــﻮارد ﺑــﺴﯿﺎری از ﺷﮑــﺴﺖ ﻗﺎﺑــﻞ ذﮐــﺮ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌــﺪادی از آﻧﻬــﺎ را در ﻓــﺼﻞﻫــﺎی‬ ‫ﺑﻌــﺪی ﮐﺘــﺎب ﺑﯿــﺎن ﺧــﻮاﻫﯿﻢ ﮐــﺮد )ﺑــﺎ ﻧــﺸﺎﻧﻪ "آﻧﭽــﻪ از اﺷــﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣــﯽآﻣــﻮزﯾﻢ" ﻧــﺸﺎن داده‬ ‫ﻣــﯽﺷــﻮد ﮐــﻪ ﺑــﻪ زودی ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻣــﯽﮐﻨﯿــﺪ( و ﺑﺮﺧــﯽ ﻣ ـﻮارد ﻧﯿــﺰ‪ ،‬در وبﺳــﺎﯾﺖ ﮐﺘــﺎب‬ ‫اراﺋــﻪ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ )ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺿــﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑــﺎت رﯾﺎﺳــﺖ ﺟﻤﻬــﻮری اﯾﺎﻟــﺖ ﻣﺘﺤــﺪه در‬ ‫ﺳــﺎل ‪ 2000‬را در وبﺳــﺎﯾﺖ ﮐﺘــﺎب‪ ،‬ﻓﺎﯾــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W1.8‬ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿــﺪ(‪ .‬ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر‬ ‫ﮐــﻪ در ﺑﺨــﺶ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در ﻣﺤــﯿﻂ ﮐــﺎر ‪ 2-1‬ﺑــﻪ روﺷــﻨﯽ ﺑﯿــﺎن ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان از ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ ﻧﯿﺰ درس ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ 3-1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫‪47‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ‪2-1‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪ 400‬ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫دﻻری ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎﯾﮏ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‬ ‫در ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﯾﮑﯽ از ﻣﺪلﻫﺎی ﮐﻔﺶ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ‪ 75‬ﺳﻨﺘﯽ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺒﻠـﻎ ﻧـﺴﺒﺘﺎً زﯾـﺎدی‬

‫دوی ﻧﺎﯾﮑﺰ‪ 1‬ﺷﺎﻧﺴﯽ ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً‪ ،‬ﻧﺎﯾﮏ در ﻓﺼﻞ ﺳـﻮم ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮای‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺑـﯿﺶ از ‪ 100‬دﻻر ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﻣـﯽرﻓـﺖ‪ ،‬در‬

‫ﻓــﺮوشﻫــﺎی ﻧــﺎﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺧــﺴﺎرﺗﯽ ﻣﻌــﺎدل ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿــﻮن دﻻر‬

‫ﭘــﺎﯾﯿﺰ ﺳــﺎل ‪ 2001‬ﺑــﺎ ﻗﯿﻤــﺖ ﮐﻤﺘــﺮ از ‪ 50‬دﻻر ﻫــﻢ ﻓﺮوﺧﺘــﻪ‬

‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮوش ارزانﺗـﺮ ﮐﻔـﺶﻫـﺎ ﻧﺘﯿﺠـﮥ اِﺷـﮑﺎل ﻣﻮﺟـﻮد در‬

‫ﻣﺸﮑﻞ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ‪ 2‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﺛﺮ ﯾﮏ ﻧﻘﯿﺼﻪ ﻧﺮماﻓـﺰاری‬

‫ﺷــﺮﮐﺖ آیﺗــﻮ‪ ،3‬ﯾﮑــﯽ از ﺑــﺰرگﺗــﺮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨــﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ﻧﺎﯾـﮏ ﺑـﺮ اﺻـﻼح ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎﯾﮏ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ زﻧﺠﯿـﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‪ 400‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد آیﺗﻮ و ﺗﻐﯿﯿـﺮ آن ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧﯿﺎزﻫـﺎﯾﺶ ﭘﺎﻓـﺸﺎری‬

‫دﻻری را در اواﯾﻞ ﺳﺎل ‪ 2001‬ﻧﺼﺐ ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺎﯾﮏ ﺑﺎﻻﺧﺺ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻃـﺮح و‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻓﺮوش را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺑﺮای‬

‫ﺷﮑﻞ )ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠـﻒ(‪ ،‬رﻧـﮓ و اﻧـﺪازه ﺑـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ اﻣـﺮ‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬اراﺋﻪ ﮐﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﻧﯿﺎزﻣﻨــﺪ اﻧﺠــﺎم ﻫــﺰاران ﭘﯿـــﺶﺑﯿﻨــﯽ ﺳــﺮﯾﻊ ﺑــﺮای واﮐــﻨﺶ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾﺰی ﻋﺮﺿـﻪ و ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺎزﮔــﯽ ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔــﺎده‬

‫ﺑﻼدرﻧــﮓ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺗﻐﯿﯿــﺮات وﺿــﻌﯿﺖ ﺑــﺎزار و ﺗﻤــﺎﯾﻼت‬

‫ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬در ﺑﺮﺧــﯽ ﻣـﻮارد ﻣﯿـﺰان ﺗﻘــﺎﺿﺎ را ﺑـﯿﺶ از‬

‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ رﺿﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻻزم‬

‫اﻧﺪازه و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ واﻗﻌﯽ آن‪ ،‬ﺗﺨﻤـﯿﻦ زده‬

‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﺑـﺴﯿﺎر ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ از‬

‫ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ ﻧﯿـﺎز ﺧﺮﯾـﺪاری‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﺎﯾﮏ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑـﺴﯿﺎر ﺳـﺮﯾﻊ ﻧﯿـﺎز‬

‫ﺷﺪﻧﺪ؛ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟـﻮدی ﻣـﻮاد ﺧـﺎم دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﮐـﺎﻓﯽ ﻧﺒـﻮد‪.‬‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﺠﺪد ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم‬

‫ﺑﺴﯿـﺎری از ﮐﻔـﺶﻫﺎ ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﯿـﺪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﯽﮐـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اﺷﮑﺎﻻﺗﯽ در آن وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً‬

‫ﮐﻔـﺶﻫﺎی ﭘﺮﻃــﺮﻓﺪار‪،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺣـﺪ ﻻزم ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﮥ ﻧﺮماﻓـﺰارﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎﻻﺗﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾـﺪ اﺻـﻼح‬

‫ﺑﺮای ﺗـﺴـﺮﯾﻊ در ارﺳــﺎل ﮐﻔـﺶﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖ ﻧﺎﯾـﮏ‬

‫ﺷـﻮﻧﺪ؛ آزﻣـﻮدن ﻣﻨـﺎﺳﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﯿـﺎﺗﯽ و در ﻋﯿــﻦ ﺣـﺎل‬

‫ﻧﺎﭼــﺎر ﺑﻮد ﺑﻪ ازای ﻫﺮ ﺟﻔـﺖ ﮐﻔــﺶ‪ ،‬ﻣﻌــﺎدل ‪ 5‬دﻻر ﻫــﺰﯾﻨﮥ‬

‫ﺑﺴﯿﺎر زﻣﺎنﺑﺮ اﺳﺖ )‪ .(Murphy, 2003‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻧﺎﯾـﮏ‬

‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫـﻮاﯾﯽ ﭘﺮداﺧـﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘـﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬

‫و آیﺗﻮ در ﺗﺸﺨﯿﺺ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Nike’s Air Terra Humara 2‬‬ ‫‪2- Supply chain management software system‬‬ ‫‪3- I2‬‬

‫‪48‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﯽﮐﺮدن ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬

‫ﺣﺎل آزﻣﻮن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺿـﻤﻨﺎً ﺷـﺎﯾﺎن ذﮐـﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬

‫اﺻــﻮﻟﯽ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺑــﻪ ﻣﺮﺣﻠــﻪ اﺳــﺖ )راﻫﻨﻤــﺎی ﻓﻨــﺎوری ‪ 6‬را‬

‫ﻧﺎﯾﮏ ﺑـﺮای ﺑﺮﻃـﺮف ﮐـﺮدن ﻣـﺸﮑﻞ ﺧـﻮد‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪2002‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﻬـﺎ زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﮐـﺎﻣﻼً ﺿـﺮوری‬

‫ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﺸﺨﺼﯽ زﻣﺎن و ﭘﻮل ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰی ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﺎﯾﮏ درﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از روﯾﻪﻫﺎی ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻣـﺸـﮑﻼت را ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪ Sterlicchi and Wales, 2001‬و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺗﯽ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﺳﺎﯾﺖ ‪ 2002 .nike.com‬و ‪.2003‬‬

‫ﺑــﺮای ﺑﺮرﺳــﯽ ﺑﯿــﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼــﺮا ﺷــﺮﮐﺖ ﻧﺎﯾــﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨــﺪ‬

‫ﮐﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 14‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﭘﺮﻫﯿـﺰ از وﻗـﺎﯾﻊ ﻧـﺎﮔﻮاری ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ‬

‫ﭘـﯿﺶﺑﯿﻨــﯽ دﻗﯿــﻖﺗــﺮ ﺑــﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﯾــﮏ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ‬

‫ﻧﺎﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺪاﻧﻨﺪﮐـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﯿﺎز دارد؟‬

‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﻫﺴﺘﻨـﺪ و ﭼـﺮا آن را دﻧﺒـﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﯾﺪ از‬

‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ آزﻣﻮن و راهاﻧﺪازی ﻧﺮماﻓﺰار را ﺑﺮﻋﻬـﺪه‬

‫ﺷﺎﺧـﺺ ﺳﻄـﺢ ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ 1‬ﺑﺮای ارزﯾـﺎﺑﯽ ﺻـﺤﯿﺢ ﺳﯿـﺴﺘﻢ در‬

‫دارد‪ :‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﯾﺎ ﮐﺎرﺑﺮ؟‬

‫اﯾــﻦ ﻧــﺸﺎن ﺑﯿــﺎﻧﮕﺮ ﺷــﺮح ﻣــﻮردی از‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و درس ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان از آن آﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻫﻢ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی‬ ‫داتﮐﺎم اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐـﺮد‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ ﺷـﺮﮐﺖ داتﮐـﺎم در ﺳـﺎلﻫـﺎی‬ ‫‪ 2000‬و ‪ ،2001‬ورﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﺠﻠﻪ در ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔـﺬاری ﺑـﺮ‬ ‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ ﺑــﻮد )‪ .(Kaplan, 2002‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﺑــﺴﯿﺎری از ﭘــﺮوژهﻫــﺎی اﯾﻨﺘﺮﻧﺘــﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻧﯿﺰ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ )ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮوژۀ ‪ Go.com‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫واﻟﺖدﯾﺰﻧﯽ‪ ،2‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻤﮥ وبﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دﯾﺰﻧﯽ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت در ﺳﺎﯾﺖﻫﺎ‪ ،‬درآﻣﺪ ﮐﺴـﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت ﺑـﺮای اداﻣـﮥ ﮐـﺎر‬ ‫وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮد(‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾـﻮرش ﺑـﺮای ﮐـﺸﻒ ﻃـﻼ و ﻫﺠـﻮم ﺑـﺮای اﯾﺠـﺎد ﮐﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎی‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﯿﻞﺳﺎزی ﭘﺲ از اﺧﺘﺮاع آن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﺑﺎروا‪ 3‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻠــﺖ ﺷﮑـﺴﺖ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺴﯿﺎری از‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔـﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺤـﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻦ ﻣـﺪلﻫـﺎ‪ ،‬اﻟﮕـﻮی‬ ‫ارزش ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ )ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸـﺘﺮ در ﻓﺼﻞ ‪ (4‬ﭘﯿﺸﻨﻬـﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1- Performance-level indicators‬‬ ‫‪2- Walt Disney‬‬ ‫)‪3- Barva et al. (2001‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪49‬‬

‫ﻋﻠﺖ دﯾﮕﺮ ﺷﮑﺴﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﻨﺪه را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻠﯽاﻟﺨﺼﻮص در‬ ‫زﻣﯿﻨﮥ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آﯾﻨﺪه ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐـﻪ در ﻗـﺴﻤـﺖ‬ ‫ﺑﻌـﺪ ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬داﺋﻤـﺎً در ﺣﺎل ﺗﮑﻤﯿـﻞ و ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪4-1‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ )در ﺟﺪول ‪ ،(1-1‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫را ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿـﺎن ﮐـﺮدﯾﻢ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪ ﺑـﺴﯿﺎری از ﻣـﻮارد ﺗﻮﺳـﻌﻪ و‬ ‫روﻧـﺪﻫﺎی ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗﻮﺻﯿــﻒ ﮐـﺮده‪ ،‬ﺑـﻪ وﯾـﮋه ﺣﺮﮐـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻮی اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب‪ ،1‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎی ﺑـﯽﺳـﯿﻢ‪ 2‬و ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ 3‬را ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ و‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد‪.‬‬ ‫در آﻏﺎز‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻨـﺎرﯾﻮ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿـﺪ‪ :‬ﺻـﺒﺢ ﯾـﮏ روز دوﺷـﻨﺒﻪ در ﺳـﺎل ‪ 2008‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮ ارﺷﺪی ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟُﻮان اﺳﻤﯿﺖ‪ 4‬ﺳﻮار اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﺧـﻮد ﻣـﯽﺷـﻮد و ﺻـﺪای او ﯾـﮏ اﯾـﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ﮐﺎری ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ 5‬را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﭘﯿﺎمﻫـﺎی ﺻـﻮﺗﯽ‪،‬‬ ‫ﭘﺴﺖﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﮥ ﮐـﺎری روزاﻧـﮥ وی‪ ،‬ﺑـﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻠــﺶ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ﮐﺎری‪ ،‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت را از ﭘﺎﯾـﮕﺎهﻫﺎی دادۀ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎﻧﻪ و اداره ﺗﻠﻔﯿــﻖ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬رُﺑـﺎت‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ‪ 6‬ﮐﻪ در واﻗﻊ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘـﻢ ﭘﯿﻐﺎمرﺳﺎن ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘـﺮوﻧﯿﮑﯽ ﭘﯿـﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘﯿـﺎمﻫـﺎی‬ ‫درﯾﺎﻓـﺖﺷﺪه را )ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﮐﻪ او ﻣﯽﺧـﻮاﻫﺪ( ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺻـﺪا و داده ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫در ﻣﺎﺷﯿـﻦ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﺳﺘـﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟُـﻮان ﺑﻪ اداره ﻣـﯽرﺳـﺪ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﭘﯿﻐــﺎمﻫـﺎی ﺿـﺮوری را‬ ‫ﺷﻨﯿـﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺎﺳـﺦ داده‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﮥ ﮐﺎریاش را ﺗﺼﺤﯿـﺢ ﮐﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﮐﺎری ﻫﻔﺘـﮕﯽاش‬ ‫را ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻈﯿــﻢ ﻧﻤــﻮده و ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﯾـﻦﻫـﺎ در ﭘﺎﯾــﮕﺎه دادۀ ﻣﺠـﺎزی‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻂ رُﺑــﺎت ﻫﻮﺷﻤــﻨﺪِ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾﺰِ ﺷﺨﺼـﯽاش‪ ،7‬ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻮت ﺑـﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﯽ‬ ‫‪Web-based Computing‬‬ ‫‪Wireless application‬‬ ‫‪Intelligent system‬‬ ‫‪Joanne Smith‬‬ ‫‪Wireless telecommunications-access workstation‬‬ ‫)‪ʺKnowbotʺ (knowledge robot‬‬ ‫‪Personal organizer knowbot‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻪ و اﺧﺒـﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﻓﯿــﮏ‪ ،‬ﻗﯿﻤـﺖ ﺳﻬــﺎم و اﻫــﻢ ﻋﻨــﺎوﯾﻦ ﺧﺒـﺮی را درﯾﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰ ﻣﺠﺎزی‪ 1‬و ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺟُﻮان از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را آﺳﺎنﺗـﺮ‬ ‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﺪارد ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻧﮕﺮان ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ دادهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او اﻣـﺮوز ﺑـﺮ روی‬ ‫ﻃﺮح ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ اَﮐﻤﯽ‪ 2‬ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ وﺟـﻮد اﯾﻨﮑـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎﯾﯽ از‬ ‫ﻓﺎﯾﻞ اَﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕـﺎه داده ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎی ﮐﺎری ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺧﻮد در ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ از اﯾﻦ دادهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎدهﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟُﻮان از ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ اﻃﻼﻋﺎت‪ 3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﭘﻮﯾﺎ‬ ‫ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دادهﻫﺎ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن را ﺑﺮاﯾﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﺗـﺼﻮﯾﺮﮔﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬راﺑـﻂ‬ ‫ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﮐﺎرﺑﺮ ‪ 4‬را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺳﻪﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺷــﺶ راﻫﻨﻤــﺎی ﻓﻨــﺎوری در وبﺳــﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺘﺎب وﺟـﻮد دارد ﮐـﻪ ﻣﻄـﺎﻟﺒﯽ ﺑـﻪ روز‬ ‫درﺑﺎره ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی‬ ‫داده‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃــﺎت از راه دور‪ ،‬و اﯾﻨﺘﺮﻧــﺖ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﺗﻮﻣﺒﯿـﻞ ﺟُـﻮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺧـﻮدش ﻓﻀﺎی‬ ‫ﺧـﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﭘﺎرک ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﺑﯿـﺸﺘـﺮی رﺳـﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﯾـﻦ‬ ‫ﻧـﻮع اﺗﻮﻣﺒـﯿﻞ ﻫﻨـﻮز در ﻣﺮﺣﻠـﮥ آزﻣﺎﯾـﺶ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﺗـﺎ ﺳــﺎل ‪ ،2015‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌـﻪ اﺳﺘﻔـﺎده از ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿـﺮ‪ ،5‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔـﺎدۀ ﻋﻤـﻮم ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫﺪﮔﺮﻓﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ 5‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫـﺎﯾﯽ از اﯾـﻦ ﺳـﻨﺎرﯾﻮی ﺳـﺎل ‪ ،2008‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ روﻧـﺪﻫﺎی ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت زودﺗﺮ از ﻣﻮﻋـﺪ ﺑـﻪ ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﺑﭙﯿﻮﻧـﺪد‪ .‬ﺑـﺮای ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺻـﻮﺗﯽ ﺑـﻪ‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﻢاﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ )‪ tellme.com‬و ‪ .(i3mobile.com‬اﯾـﻦ‬ ‫روﻧـﺪﻫﺎ ﮐﻪ در ﺟـﺪول ‪ 2-1‬ﻓﻬـﺮﺳﺖ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دو دﺳـﺘﻪ ﺗﻘـﺴﯿـﻢ ﻣـﯽﮔﺮدﻧـﺪ‪ :‬ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻋﻤــﻮﻣﯽ‪ 6‬و ﭘــﺮدازش ﺷﺒـــﮑﻪای‪ .‬در اﯾﻨﺠـــﺎ ﺑﺮﺧـــﯽ از ﻣــﻮارد ﺟـــﺪول ‪ 2-1‬را ﺗﻮﺻــﯿﻒ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿـﻢﮐﺮد‪ .‬ﺑﻘﯿﻪ ﻣﻮارد در ﺑﺨـﺶ راﻫﻨـﻤﺎی ﻓﻨـﺎوری‪ 7‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Virtual Organizer‬‬ ‫‪Acme‬‬ ‫‪Information Visualizer‬‬ ‫‪Graphical User Interface‬‬ ‫‪Pervasive computing‬‬ ‫‪General Computing‬‬ ‫‪Technology guide‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫روﻧﺪﻫﺎی‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻨﺎوری‬

‫‪51‬‬

‫روﻧﺪﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ )ﮐﻠﯽ( ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﯽ ارﺗﺒﺎط ﭘﯿـﺪا ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬دو ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روﻧﺪﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﻓﺼﻞ دوم و راﻫﻨﻤﺎی ﺑـﺮﺧﻂ ﻓﻨـﺎوری‬ ‫در وبﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎب اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ -‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ‪ :‬ﺑﻬﺒﻮدی ﺑﺎ ﺿـﺮﯾﺐ ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ .100‬ﺗـﺎ ﺣـﺪود ‪10‬‬ ‫ﺳﺎل دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺣﺪوداً ‪ 50‬ﺑﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )از ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﻏﯿﺮه(‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ -‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی دﺳـﺘﯽ ﺑـﺎ ﺿـﺮﯾﺐ ‪ 100‬ﺑﻬﺒـﻮد ﯾﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺰﯾـﺖ ﻧـﺴﺒﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎ در اﻧﺠـﺎم ﺑﺮﺧـﯽ ﮐﺎرﻫـﺎی ﺧـﺎص‪ ،‬از‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﭘﺪﯾـﺪه در ﺳـﺎل ‪ 1965‬ﺗﻮﺳـﻂ ﮔـﻮردُن ﻣُـﻮر‪) 1‬ﯾﮑـﯽ از‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺷﺮﮐﺖ اﯾﻨﺘﻞ‪ (2‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﻣُﻮر‪ 3‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬ ‫وی اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎی ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ‪ 4‬ﻫﺮ ‪ 18‬ﻣﺎه دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدۀ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺮدازش ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺷـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 13‬را‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣُﻮر در ﻣﻮرد ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﻂ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣَﮏﮔﺎروی‪ 5‬و‪ ،tenornetworks.com‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻧﻮری ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑـﺎ‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ ‪ 10‬رﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ )راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری ‪ 4‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫دُﻧُﻔﺮﯾﻮ‪ ،6‬ﺷﺮﮐﺖ آیﺑﯽام در ﺣﺎل ﮐﺎر ﺑﺮ روی اﺑﺮﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ‬ ‫ﯾﮏ ﭘﺘﺎﻓﻼپ ‪ 7‬ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ 500‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ از ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ اﺑﺮﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2002‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺸﮑﻞ ﺣﺎﻓﻈـﻪ از دﺳـﺖرﻓﺘـﻪ ﺑﺮﺧـﯽ ﺑﯿﻤـﺎران‬ ‫ﻣﻐﺰی )ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻟﺰاﯾﻤﺮ و ﺳﮑﺘﮥ ﻣﻐﺰی( را ﮐﻢاﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠـﻮه دﻫـﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﯽرود ﮐـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ در ﺳﺎل ‪ 2010‬ﺑﻪ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﭘﺘﺎﻓﻼپ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪Gordon Moore‬‬ ‫‪Intel‬‬ ‫‪Moore’s Law‬‬ ‫‪Silicon chips‬‬ ‫)‪McGarvey (2000‬‬ ‫)‪Donofrio (2001‬‬ ‫‪Petaflop:1015 operations per second‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-1‬ﻣﻮارد ﻋﻤﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻫﺎ و روﻧﺪﻫﺎی ﭘﺮدازش ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫• ﻫﺰﯾﻨﻪ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد دﺳﺘﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫• راﺑﻂﻫﺎی ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ و ﮐﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ‪ ،1‬ﺑﺮ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻇﺮﻓﯿﺖ ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫• اﻧﺒﺎرﻫﺎی داده‪ 2‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ روزاﻓﺰون اﻃﻼﻋﺎت را ذﺧﯿﺮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪای‪ ،3‬ﺷﺎﻣﻞ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﺠﺎزی‪ ،4‬ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫• اﻫﻤﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‪ 5‬و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺧﺒﺮه‪ ،6‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،7‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﮔﺮاﯾﺶ ﻓﺰاﯾﻨﺪهای ﺑﺮای ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻌﻤﺎریﻫﺎی ﺑﺎز‪) 8‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت وب و ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ‪ (9‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫• ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻨﺎد‪ 10‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺊﮔﺮا‪ 11‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺴﺘﺮدهای ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‪ 12‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‪ -‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‪ 13‬در ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه‪ 14‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ )ﺑﻪ وﯾﮋه اﻧﻮاع ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ آﻧﻬﺎ(‪.‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد آﺳﺎن‪15‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪1- User - friendly‬‬ ‫‪2- Data Warehouse‬‬ ‫‪3- Multimedia‬‬ ‫‪4- Virtual Reality‬‬ ‫‪5- Artificial Neural Computing‬‬ ‫‪6- Expert System‬‬ ‫‪7- Artificial Agent‬‬ ‫‪8- Open Architecture‬‬ ‫‪9- Linux‬‬ ‫‪10- Document Management‬‬ ‫‪11- Object - Oriented Programming‬‬ ‫‪12- Artificial Intelligent System‬‬ ‫‪13- Learning-Management system‬‬ ‫‪14- Embedded Technology‬‬ ‫‪15- Plug-and-Play‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪53‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-1‬ﻣﻮارد ﻋﻤﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‬ ‫• ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻧﻮری‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺒﮑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫• ﺷﺒﮑﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی‪ ،1‬رواج ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫• ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﯿﺎر و ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ 2‬از اﺟﺰاء اﺻﻠﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﺮدازش ﺧﺎﻧﮕﯽ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،4‬ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و دﯾﮕﺮ وﺳﺎﯾﻞ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ را در ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺴﯿﺮ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮐﺎر و ﯾﺎدﮔﯿﺮی را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫• درﮔﺎهﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،5‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺷﺮﮐﺎی ﮐﺎری و ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺒﮑﻪای ﺣﺎﮐﻢ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫• ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﮐﺮده و روش اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫• ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﺮماﻓﺰاری‪ ،‬در ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ و ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی داده ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﮐﺎرﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎت وﻗﺖﮔﯿﺮ و زﻣﺎنﺑﺮ را ﺑـﺮای‬ ‫اﻓﺮاد اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ )ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ(‪.‬‬ ‫• ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﯿﺎن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ذﺧﯿﺮه‪ .6‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣُﻮر ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را در ﻣﻮرد ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮدازش ﺑﯿـﺎن ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨــﺪ ذﺧﯿــﺮهﺳــﺎزی ﻧﯿــﺰ ﺳــﻬﻢ ﻣــﺸﺎﺑﻬﯽ در ﺑﻬﺒــﻮد ﻧــﺴﺒﺖ ﻫﺰﯾﻨــﻪ‪ -‬ﻋﻤﻠﮑــﺮد دارد‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖ‬ ‫ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑـﺴﯿﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻟـﻮازم و روشﻫـﺎی‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی وﺟﻮد دارﻧﺪ )راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری ‪ 3‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‪ 7‬را ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺎم ﺑـﺮد ﮐـﻪ در ﺳـﺎل ‪ 2003‬ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ذﺧﯿـﺮۀ‬ ‫‪ 150‬ﮔﯿﮕﺎ ﺑﺎﯾﺖ اﻃﻼﻋﺎت را در وﺳﯿﻠﻪای ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﯾﮏ ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎری داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Storage networks‬‬ ‫‪Mobile & wireless applications‬‬ ‫‪Home computing‬‬ ‫‪Smart appliances‬‬ ‫‪Corporate portal‬‬ ‫‪Storage‬‬ ‫‪Memory stick‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪54‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ﺷﺊﮔﺮا‪ ،‬اﺟﺰا و ﺧﺪﻣﺎت وب‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺷـﺊﮔـﺮا‪ ،1‬ﺷـﯿﻮهای اﺑﺘﮑـﺎری ﺑـﺮای‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﺗــﺎ ﺣــﺪ زﯾــﺎدی ﮐــﺎﻫﺶ ﻣــﯽدﻫــﺪ‪ .‬ﻓﻨــــﺎوری ﺷــﺊ ﻣﺤــﻮر‪ ،2‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ واﺣــﺪﻫﺎی ﺟــﺎﻣﻊ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاری‪ 3‬ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﺮاک‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪاری و ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوری‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺳـﺎﺧﺖ ﮐﺎﻣـﻞ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﮔــﺮدآوری ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ‪ .‬اﯾــﻦ روﻧــﺪ ﺑــﺴﯿﺎر ﺳــﺮﯾﻊﺗــﺮ و ارزانﺗــﺮ اﺳــﺖ‪ .‬اﯾــﻦ ﻣﺤــﯿﻂ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧــﺪه‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺊﮔﺮا‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی داده و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻋﺎﻣﻞ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ )‪.(Elrad et al., 2001‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی ﻓﻨـﺎوری ﺷـﺊﮔـﺮا‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻌــﮥ ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ اﺟـﺰا‪ 4‬و ﺧــﺪﻣﺎت وب‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫـﺮ دو‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺪازهای ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری ﺷـﺊﮔﺮا ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮدر ﻓﺼﻞ ‪14‬‬ ‫و راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری‪.(6‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺧﻮد درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ .5‬ﮔﺮوه آیﺑﯽام درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎﯾﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺧـﻮد درﻣـﺎﻧﮕﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻗﺎدرﻧـﺪ از ﺧـﻮد ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اوﻟـﯿﻦ ﻧـﻮع از اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اِﻟﯿﺰا‪ (6‬ﯾﮏ اﺑﺮﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ‪ 7‬ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫در ﺑﻠﻮ اﺳﮑﺎی‪ 8‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ‪ 2‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ در ﻫﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ )ﮐـﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻً‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺪون دﺧﺎﻟـﺖ اﻧـﺴﺎن ﺧـﻮد را ﺗﻌﻤﯿـﺮ ﻧﻤـﻮده و ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ اداﻣﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﮐﻮآﻧﺘﻮﻣﯽ‪ .9‬ﻣﺤﻘﻘﺎن در ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﺗﺎ از ﺣﺎﻻت ﭘﺎﯾﮥ ﮐﻮآﻧﺘﻮﻣﯽ ﻣﺎده‪ 10‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫واﺣﺪ ﺑﻨﯿﺎدی ﭘﺮدازش اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﮐﻮآﻧﺘﻮﻣﯽ ﺻﺪﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎر ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﺳﺮﯾﻊﺗﺮﯾﻦ اﺑﺮﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی اﻣﺮوزی ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1- Object – Oriented Environment‬‬ ‫‪2- Object technology‬‬ ‫‪3- Self-contained units of software‬‬ ‫‪4- Component-based development‬‬ ‫‪5- Self-healing computers‬‬ ‫‪6- ELiza‬‬ ‫‪7- National Center for Atmosphere Research‬‬ ‫‪8- Blue Sky‬‬ ‫‪9- Quantum Computing‬‬ ‫‪10- Basic quantum states of matter‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪55‬‬

‫ﻓﻨﺎوری ﻧﺎﻧﻮ‪ .1‬در آﯾﻨﺪه ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻓﻮق ﺳﺮﯾﻊ‪ 2‬در دﺳﺘﺮس ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز در ﻣﺮﺣﻠﮥ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪری ﮐﻮﭼﮑﻨﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﯽﺗﻮان در ﺑﺎﻓﺖ ﻟﺒﺎس ﺟـﺎی داد‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ اﻧـﺮژی ﮐﻤـﯽ ﻧﯿـﺎز‬ ‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی ﺑﺎﻻﯾﯽ دارﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ وﯾـﺮوسﻫـﺎی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،‬ﺿـﺮﺑﺎت و‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻣﺼﻮن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه‬ ‫و ﺷﺒﮑﻪای‬

‫ﻓﻨـﺎوری ﭘﺮدازش ﺗـﻮزﯾﻊ ﺷـﺪه و ﺷﺒﮑﻪای ﮐﺎرﺑﺮان را ﻗـﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑـﺎ اﺳﺘﻔــﺎده از ﺷـﺒﮑﻪ‬ ‫داﺧﻠﯽ و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮان دﯾﮕﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻫﺮ ﻣـﻮﻗﻌﯿﺘﯽ )در ﺳـﺎزﻣﺎن ﯾـﺎ ﺳـﺎﯾﺮ‬ ‫ﻣﮑﺎنﻫﺎ( ﺑـﻪ ﭘﺎﯾــﮕﺎهﻫـﺎی داده‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻗـﺪرت ﺷﺒــﮑﻪﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﻗﺎﻧــﻮن‬

‫ﻣِﺖﮐﺎف‪ 3‬ﻣﺤـﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﺑﺮت ﻣِﺖﮐﺎف‪ ،4‬ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﻋﺮﺻـﮥ ﺷـﺒﮑﻪﻫـﺎی‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿـﻮﺗﺮی اﺳﺖ‪ ،‬ادﻋـﺎ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ رﺷـﺪ ارزش ﯾـﮏ ﺷﺒــﮑﻪ ﺗﻘــﺮﯾﺒﺎً ﺑـﺎ ﻣﺠــﺬور ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮان )ﯾﺎ ﮔﺮهﻫﺎی‪ (5‬آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐـﺎرﺑﺮان را ﻓﺮﺿـﺎً از ‪ 2‬ﺑـﻪ ‪10‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﯿـﺪ‪ ،‬ارزش ﺷﺒﮑﻪ از ‪ 22=4‬ﺑﻪ ‪ ،102=100‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ‪ 25‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫‪ 350‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن ﮐـﺎرﺑﺮ اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ارزش ﺷﺒـــﮑﻪ‪ ،‬ﯾـﮏ ﻋــﺪد ﻧﺠـﻮﻣﯽ ﻣﻌـﺎدل ‪ 350)2‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن(‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﮐِﻠﯽ‪ 6‬در ﻣﻮﺿـﻮﻋﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﻂ ﻗﺎﻧﻮن ﻣِﺖﮐﺎف‪ ،7‬اﻇﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺘــﺎً ارزش‬ ‫اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ ﺑﯿﺶ از اﯾﻨﻬـﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣِﺖﮐﺎف ﯾـﺎ ﻫﻤـﺎن ‪ n2‬ﺑـﺮ اﺳــﺎس ﺷﺒــﮑﮥ ارﺗﺒــﺎﻃﺎت‬ ‫ﺗﻠﻔﻨـﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪﮐﻪ در آن‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﺪﯾـﻦ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻫﻤـﺰﻣﺎن را ﺑﯿﻦ ﮔﺮوهﻫـﺎﯾﯽ از اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳـﺎس ﮐِﻠـﯽ ﺑﯿــﺎن ﻣـﯽدارد ﮐـﻪ‬ ‫ارزش اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ ‪ nn‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤـﺎً ﻋﺪد ﺑﺴﯿـﺎر ﺑﺰرگﺗﺮی اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،8‬از ﺟﺬابﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐــﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳــﺮ ﮐﺘــﺎب‪ ،‬ﻣــﻮرد ﺑﺤــﺚ ﻗــﺮار ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠــﺎ ﺗــﺼﻮﯾﺮی ﮐﻠــﯽ از‬ ‫‪Nanotechnology‬‬ ‫‪Superfast molecular computer‬‬ ‫‪Metcalfeʹs Law‬‬ ‫‪Robert Metcalfe‬‬ ‫‪Node‬‬ ‫)‪Kelly (1999‬‬ ‫‪Kellyʹs Extension of Metcalfeʹs Law‬‬ ‫‪Network-based technology‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7‬‬‫‪8-‬‬

‫‪56‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﺒﮑﻪ را اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و وب‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﺑﺮان اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬از ﺣﺪود ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔـﺮ در ﺳـﺎل ‪ 1997‬ﺑـﻪ ‪1/46‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻧﻔـﺮ در ﺳـﺎل ‪ ،2007‬ﺧﻮاﻫـﺪ رﺳـﯿﺪ )‪.(Computer Industry Almanac, 2004‬‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﯽﺳﯿﻢ ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﯾﮑﭙـﺎرﭼﮕﯽ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾـﻮن و ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه ﮐـﻪ‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ راه ﭘﯿـﺪا ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از اﯾـﻦ‪ ،‬ﺷـﺎﻫﺮاه‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ 1‬ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺒﮑﮥ ﻣﻠﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﯿﺒـﺮ ﻧـﻮری‪ 2‬و ﺑـﺎ زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺑـﯽﺳـﯿﻢ‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺎرﺑﺮان اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﮐـﺮد و روش‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﮐﺎر را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮری ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﻫﺮاه ﻣﻠﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺠﻬﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺋﻮﯾﯽ‪ 4‬ﺟﺰﯾـﺮهای در ﻫـﺎواﯾﯽ‬ ‫اوﻟﯿﻦ ﻣﮑﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ آن اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﮐـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤـﻮل ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﮐﻪ اﻋﻀﺎی داﺧﻞ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳـﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿـﺰ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ ﺷـﺒﮑﻪﻫـﺎی داﺧﻠـﯽ و اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺷـﺪن‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽﮐﻨﻨﺪه آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘـﯽ اﺳـﺖ ﺗـﺼﻮر ﮐﻨـﯿﻢ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎی‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری درآﯾﻨﺪه از ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﺑﺮای ارﺗﺒﺎط داﺧﻠـﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨـﺪﮐﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ ﺑﺎ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﯿﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪی‬ ‫را ﺑﺮای ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ 5‬و ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر‪ .6‬ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﻬﯿـﺰات‬ ‫ﺳﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺠﺎری از ﭘﺮدازش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﯿﺎر اﺳﺖ ﮐـﻪ از‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﺳﯿﺎر و ﺷﺒﮑﻪﻫـﺎی ﺑـﯽﺳـﯿﻢ ﻗﺎﺑـﻞ اﺟـﺮا اﺳـﺖ)ﻓـﺼﻞ ‪ 5‬را ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿـﻮع ﺗﺠﺎرت ﺳﯿـﺎر ﺑﺴﯿـﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﮋوﻫـﺶﻫﺎی ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ آﻣـﺪه‬ ‫‪Information superhighway‬‬ ‫‪National fiber-optic-based network‬‬ ‫‪Wireless Infrastructure‬‬ ‫‪Maui‬‬ ‫‪Mobile Computing‬‬ ‫)‪Mobile Commerce(M-commerce‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪57‬‬

‫ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﺑﺮان ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر از ‪95‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮن در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 1/7‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد در ﺳﺎل ‪ 2008‬ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷـﻮد‬ ‫درآﻣﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺠـﺎرت ﺳـﯿﺎر در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎن از ‪ 7‬ﻣﯿﻠﯿـﺎرد دﻻر در ﺳـﺎل ‪ 2003‬ﺑـﻪ ‪554‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ﺳﺎل ‪ 2008‬ﺑﺮﺳﺪ )‪ .(cellular.co.za/stats/stat_main.htm‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﯾـﻦ‬ ‫دﺳﺘـﮕﺎهﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﻨﺘـﺮﻧﺖ وﺻـﻞ ﺷـﺪه و اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫـﺎ در ﻫـﺮ ﻣـﻮﻗﻌﯿﺘﯽ را ﻣﻤﮑـﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﮐﺎرﺑﺮدﻫـﺎی ﺑﺴﯿــﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ Sadeh, 2002‬و ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ‪ .(2-1‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت ﺳﯿـﺎر‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺸﺘﺮی ﻣـﯽﮔـﺬارد‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪاران ﺳـﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮای ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖﺗﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﯾـﺮا ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ﺧـﺮﯾﺪاران در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﯿﺎم ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ آﻧﻬﺎ ﺳﺮﯾﻌﺎً واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬ ‫را ﺗﺠﺎرت ﻣﮑﺎن ﻣﺤﻮر‪ 1‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ )ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر و ﺷﺒﮑﻪﻫـﺎی ﺑـﯽﺳـﯿﻢ ﻋﺠـﯿﻦ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﯽ از ﻣﺤـﯿﻂ ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب ﻣـﯽآﯾـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی )ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ‪ ،PDA ،‬ﺑﺎزیﻫـﺎی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی( ﮐـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﺎﭼﯿﺰی در دﻧﯿﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی اﻣﺮوز دارﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ارﺗﺒﺎط ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣـﺎ ﺑـﺎ آن ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﮐـﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺴﯿﺎری ﭼﯿﺰﻫﺎ و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣـﯽﺷﻨﺎﺳـﯿﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﯾﻮﯾﯽ(‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﯾﻮﯾﯽ‪ .2‬در ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ رادﯾـﻮﯾﯽ از ﻧـﺸﺎنﻫـﺎی ﮐـﻮﭼﮑﯽ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ ﺣـﺎوی ﭘﺮدازﺷـﮕﺮ‪ 3‬و آﻧـﺘﻦ ﺑـﻮده و اﻣﮑـﺎن ﺑﺮﻗـﺮاری ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﺮﮐـﺰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‪ 4‬را دارﻧﺪ )ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻓﻨـﺎوری‬ ‫‪ ،RFID‬ﮐﺎرﺑﺮد آن اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ و در ﻣﻮاردی ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﯿـﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﯾـﺎ ﮐﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدی ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را در اﻧﺘﻬﺎی ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫)‪Location-based commerce(L-commerce‬‬ ‫)‪Radio Frequency Identification (RFID‬‬ ‫‪Processor‬‬ ‫‪Detecting unit‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪58‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 2-1‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﺳﯿﺎر و ﺑﯽﺳﯿﻢ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺟﺎﻟﺐ و ﮐﺎﻣﻼً ﺟﺪﯾـﺪی را اراﺋـﻪ‬

‫ﺑﺎر وارد ﮐﺮدن دادهﻫـﺎ در ﭼﺮﺧـﮥ ارزش )ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪای از‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣـﻮارد زﯾـﺮ را ﻫﻤﯿـﺸﻪ و ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﮐـﻪ ارزش ﮐﺎﻻﻫـﺎ ﯾـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﯾـﮏ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫـﺪ(‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﯾـﮏ ﺑـﺎر آﻧﻬـﺎ را وارد‬

‫• ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﺳــﯿﺎر ﺷﺨــﺼﯽ‪ -1‬ﻫﻤﺎﻧﻨــﺪ دﺳــﺘﯿﺎر‬ ‫دﯾﺠﯿﺘــﺎﻟﯽ ﺷﺨــﺼﯽ‪ 2‬و ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺮای ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‬ ‫ﺷﺒﮑﻪای‪.‬‬

‫ﮐــﺮده و ﺳــﭙﺲ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ اﻧﺘﻘــﺎل داده‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر‪ -‬ﮐـﺎرﺑﺮان دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﺑـﯽﺳـﯿﻢ در ﻫـﺮ‬

‫• ﭘﺮدازش ﺑﺮﺧﻂ ﺗـﺮاﮐﻨﺶ ﻫـﺎ‪ -3‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﯾـﮏ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻔﺎرش ﻣﺸﺘﺮی را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده و‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮی اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ دﯾﮕـﺮان ﻫﻤﮑـﺎری‬

‫ﺑﺮای ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺳـﻔﺎرش را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﮐﺮده و ﺧﺮﯾﺪ‬

‫ﺑﺮﺧﻂ از ﮐﺎرت اﻋﺘﺒﺎری وی ﮐﺴﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫و ﻓﺮوش ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺟُــﺴﺘﺎر ﭘﺎﯾﮕــﺎه داده از راه دور‪ -4‬ﺑــﺮای ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﯾــﮏ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑـﯽﺳـﯿﻢ‪ ،‬ﻫـﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﺳـﯿﺎر از ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﺳﯿﺎر‪ ،5‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن‬

‫ﭘــﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣــﯽﮐﻨﻨــﺪ و ﻫــﻢ ﺟــﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐــﻢﻫﺰﯾﻨــﻪای ﺑــﺮای‬

‫ﯾﮏ ﺟﻨﺲ ﯾﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﯾﮏ ﺳﻔﺎرش را در ﺣﯿﻦ ﻋﺒـﻮر‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ ﺳﯿﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫از ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ارﺳــﺎل‪ -6‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖﻫــﺎی ﺑُــﺮج ﻣﺮاﻗﺒــﺖ‪ ،‬اﺟــﺎره‬ ‫ﺧﻮدرو و ﺑﺎزﮔﺮداﻧـﺪن آن‪ ،‬ﻣﺎﺷـﯿﻦﻫـﺎی ﺣﻤـﻞ ﮐـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﻗﻄﺎر‪ ،‬ﺗﺎﮐﺴﯽ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ و ﮐﺎﻣﯿﻮن‪.‬‬ ‫• ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ -7‬ﺑـﻪ ﺟـﺎی ﭼﻨـﺪﯾﻦ‬

‫• ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺒﮑﮥ ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ ،‬دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﻮﻗـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد و ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﻢ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﺎ دﻓﺎﺗﺮ داﺋﻤـﯽ در ﻣﺤـﯿﻂﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺎﺑ ــﻞﮐــﺸـﯽ دﺷ ــﻮار ﯾــﺎ ﺧﻄ ــﺮﻧﺎک اﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﯿــﺴـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪Mobile personal communications capabilities‬‬ ‫)‪Personal Digital Assistant(PDA‬‬ ‫‪Online transaction processing‬‬ ‫‪Remote database queries‬‬ ‫‪Mobile network‬‬ ‫‪Dispatching‬‬ ‫‪Front-line IT application‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪59‬‬

‫• ﻧﺼﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎط ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ ﺑـﺮای‬

‫• ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪ /‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ .‬ﻣﺤﯿﻂﻫـﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﯾﯽ‬

‫ﺧﻄـــﻮط اﺟـــﺎرهای‪ 1‬ﻣـــﻮرد اﺳـــﺘﻔﺎده ﺑـــﺮای اﺗـــﺼﺎل‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﯿﺎر ﻣﺤﯿﻂ ﮐـﺎر‪ 5‬ﯾـﺎ‬

‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ‪ ،2‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺎﻫﺎﻧـﮥ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﯽﺳـﯿﻢ‪ ،‬اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﯾﺮی ﺑﯿـﺸﺘﺮی را ﺑـﺮای‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺎره ﮐﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﺳﯿﺎر و‬ ‫ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺻﻨﺎﯾﻊ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫• ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ .‬ﮐﺎدر ﺧـﺪﻣﺎت درﻣـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣــﯽﺗﻮاﻧﻨــﺪ در ﻫــﺮ ﻣــﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑــﻪ ﭘﺮوﻧــﺪهﻫــﺎی ﺑﯿﻤــﺎران‬

‫• ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﯽ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨـﻮن ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎی ﻓﺮوﺷـﮕﺎﻫﯽ ﺑـﻪ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دادهﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‬

‫وﯾـﮋه در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫﺎی زﻧﺠﯿـﺮهای ﮐﻪ ﭼﯿﺪﻣﺎن‪ 3‬آﻧﻬـﺎ‬

‫و ﯾﺎ از ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی دادۀ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ‪ 6‬ﮐﺴﺐ اﻃﻼع ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫داﺋﻤـﺎً در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑـﻮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﮐـﺎدر‬

‫• آﻣــﻮزش و ﭘــﺮورش‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎی آﻣﻮزﺷــﯽ‪ ،‬اﻣﮑــﺎن‬

‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎه ﻣــﯽﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻃﺮﯾــﻖ ﺳﯿــﺴﺘﻢ ﺑــﯽﺳﯿ ــﻢ ﯾــﺎ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺨـﺼﯽ ﻣﺘـﺼﻞ‬

‫ﺗﻠﻔـﻦﻫﺎی ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬ﺑـﻪ ﮐﻨﺘــﺮل ﻣﻮﺟــﻮدی و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﯽ ﺳﯿﻢ )ﺑـﺮای اﻣﺘﺤﺎﻧـﺎت ﺗﻌـﺎﻣﻠﯽ(‪ ،‬ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬

‫اﻣﻨﯿﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽﻫﺎ ﺑﺎ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺑـﺮﺧﻂ را در‬

‫• ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﯽ‪/‬ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﺎﻻ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻻ در‬

‫اﺗﺎقﻫﺎی ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨـﺪ )ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﻮردی ‪1‬‬

‫اﻧﺒﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روی ﺟﺮﺛﻘﯿـﻞ‬

‫در اﻧﺘﻬﺎی اﯾﻦ ﻓﺼﻞ و ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫ﭼﻨﮕــﮓدار و ﺑــﺮای ﺗﺤﻮﯾــﻞ ﮐــﺎﻻ و ﺑــﻪ روزرﺳــﺎﻧﯽ‬

‫• ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﺗﺮاﮐﻨﺶ ﺳـﯿﺎر‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺳﻔﺎرﺷـــﺎت ﺗﻮﺳـــﻂ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـــﺎی ﻧـــﺼﺐﺷـــﺪه در‬

‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﯾﺎ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺧﺮﯾـﺪ‪،‬‬

‫ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎی ﭘﺨﺶ ﮐﺎﻻ‪ ،‬از ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺑﯽﺳﯿﻢ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻓــﺮوش‪ ،‬اﺳــﺘﻌﻼم‪ ،‬دﻻﻟــﯽ و ﺳــﺎﯾﺮ ﻣﻌــﺎﻣﻼت‪ ،‬ﮐﻤــﮏ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺧــﺪﻣﺎت‪/‬ﻓــﺮوش‪ .‬ﺑــﺮای ارﺳــﺎل اﻣﮑﺎﻧــﺎت‪ ،‬ﭘــﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬

‫• ﺑﺎﻧﮑــﺪاری‪ .‬اﺑﺰارﻫــﺎی ارﺗﺒﺎﻃــﺎﺗﯽ ﻗﺎﺑــﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﯾــﺰی‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺑﺮﺧﻂ‪ 4‬از ﺳﺎﯾﺖﻫـﺎی ﺧﺮﯾـﺪاران‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش‬

‫ﺷﺨــﺼﯽ ﺳــﯿﺎر )از ﺟﻤﻠــﮥ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫــﺎی دﺳــﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫ﻗﻄﻌﺎت و ﮐﻨﮑﺎو ﻟﯿـﺴﺖ ﻣﻮﺟـﻮدی‪ ،‬از ﭘـﺮدازش ﺳـﯿﺎر‬

‫‪ (PDA‬ﺑﺮای ﻣﺠﺎز ﮐـﺮدن و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎ و‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﺑﺎﻧﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Leased line‬‬ ‫)‪Local Area Network(LAN‬‬ ‫‪Layout‬‬ ‫‪Online diagnostic support‬‬ ‫‪Mobile shop-floor quality control system‬‬ ‫‪Comparative diagnosis database‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫‪60‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫• ﺳــﺮﮔﺮﻣﯽ‪ .‬ﻓﻨــﺎوریﻫــﺎی ﺟﺪﯾــﺪ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿــﺖ ﺳــﺮﮔﺮﻣﯽ‬

‫ﺑﺮای اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ و اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘـﻮا اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬از‬

‫ﺑﺮﺧﻂ ﮐﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﮐﯿﻔﯿـﺖ‬

‫ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻧـﺴﻞ ﺳـﻮم و ﭼﻨﺪرﺳـﺎﻧﻪای ﺑﻬﺒـﻮد ﯾﺎﻓﺘـﻪ‪،‬‬

‫زﻧﮓﻫﺎ )از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﮏﻧﻮاﯾﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧـﻮاﯾﯽ( و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫وﯾﺪﺋﻮی ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﯽ ﭘﺮآوازه را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬

‫ﺟﺮﯾــﺎن ﺻــﻮت‪ ،‬ﻣﻮﺳــﯿﻘﯽ ﺳــﯿﺎر درآﻣــﺪﻫﺎی ﻫﻨﮕﻔﺘــﯽ‬

‫ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﺳﯿﺎر را ﺑﯽاﻧﺪازه ﻏﻨﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﻫﻤﻪﺟـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺗﻌﺒﯿـﻪﺷـﺪه در‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ و ﺷﺘﺎب را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑﯽ را ارﺗﻘﺎء ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﻫﻤﮥ‬ ‫ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎزی راهاﻧﺪازی ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻫﻤﺮاه )ﺑـﻪ وﯾـﮋه‬ ‫ﺗﻠﻔـﻦﻫﺎی ﻫﻤﺮاه و ﭘﯽﺟﻮﻫﺎ‪ (1‬اﻣﺮوزه اﻣﺮی ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎدی اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﺳـﺎﻋﺖﻫـﺎی‬ ‫ﻣﭽﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﻣﺠﻬﺰ‪ ،‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻟﺒﺎسﻫﺎ و‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی در ﻣﺮﺣـﻠﮥ ﻇﻬﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ زودی‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﮐـﻪ ﻟـﻮازم‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻗـﺎﻟﺒﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼـﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‬ ‫)ﺑﺮای ﮐﺴـﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔــﺎده از ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ در ﻣﻘﯿﺎس وﺳﯿﻊ‪) 2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﯾﺠﺎد ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫـﺎی ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ(‬ ‫در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌـﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪) 3‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل رﺳﺘــﻮران‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ( ﻫﻢاﮐﻨـﻮن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ )ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﯿﻂ ﮐـﺎر ‪ 3-1‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ(‪.‬‬ ‫درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ .‬درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬وبﺳﺎﯾﺖ ﺷﺮﮐﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان دروازه‪ 4‬دادهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان و دﯾﮕـﺮ اﻗـﺸﺎر ﻫﻤﭽـﻮن ﺧﺮﯾـﺪاران و‬ ‫ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از درﮔﺎهﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﮐﺎرﻣﻨﺪان رﻣﺰ ﻋﺒﻮری دارﻧﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﺎن اﺟﺎزه دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ دادهﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از درﮔﺎه ﮐﻪ در دﺳﺘﺮس ﻋﻤـﻮم ﻗـﺮار‬

‫‪Pagers‬‬ ‫‪Large-scale applications of pervasive computing‬‬ ‫‪Smaller-scale applications of pervasive computing‬‬ ‫‪Gateway‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪61‬‬

‫ﻧﺪارﻧﺪ را ﻣﯽدﻫﺪ(‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻨﻮع‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻣﺘﻔـﺎوت و ﮔـﺴﺘﺮدهای را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﯽآورﻧﺪ )ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺒﮑﻪای‪ .1‬اﺟﺰاء و ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ‬ ‫ادﻏﺎم ﮔﺸﺘﻪ و ﺷﺒﮑﻪی را در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪای اﺳـﺖ‬ ‫ﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﻫﻤﮥ ﺷﺮﮐﺎی آن‪،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺷـﺒﮑﻪای دو ﻣﺰﯾـﺖ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ را درﺑﺮ دارد‪ :‬اول اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ اﻧﻮاع ﺟﺪﯾﺪی از ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ ﯾﮏ‬ ‫راﺑﻄﮥ ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺧﺮﯾﺪاران در زﻣﺎن ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﯾـﮏ‬ ‫ﮐﺎﻻ دﻗﯿﻘﺎً ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﮑﯿﻢ و ﺑﻬﺒﻮد رواﺑﻂ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐﺎی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دوﻣﯿﻦ ﻣﺰﯾﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻂ اﻧﺠﺎم ﺷﺪن ﮐﻞ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻻ‬ ‫)ﺑﺎ ﺟﺬب ﺷﺮﮐﺎ و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ و ﺣﺬف ﻣﻮاﻧﻊ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺳﺮﯾﻊ ﮐﺎﻻ( ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ رواﻧﮥ ﺑﺎزار ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺒﮑﻪای ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺗـﺼﻮﯾﺮی در ﻓﺎﯾـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W1.9‬در وبﺳـﺎﯾﺖ ﮐﺘـﺎب‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻓﻨﺎوری‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷـﺒﮑﻪﻫـﺎی ﺧـﺎرﺟﯽ را ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ آن ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ )ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ‪ 8‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺷﺒﮑﻪ‪ .2‬در ﺳﺎل ‪ ،1997‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻓﺎﻗـﺪ دﯾـﺴﮏ‬ ‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ واﺣﺪ ﭘﺮدازش ﻣﺮﮐﺰی ﻣﻮرد ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻗـﺮار ﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬اﯾـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﺎﯾﺎﻧﻪ "ﻏﯿﺮﻫﻮﺷﻤﻨﺪ"‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و دادهﻫـﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ در ﺷﺒﮑﻪ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ را درﯾﺎﻓﺖ و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی‬ ‫ﺷﺒﮑﻪ ﮐﻪ "ﺗﯿﻦ ﮐﻼﯾﻨﺖ"‪ 3‬ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ارزان ﻗﯿﻤﺖ ﺑـﺮای ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی‬ ‫ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾـﮏ ﮔﻮﻧـﻪ از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎی ﺷـﺒﮑﻪ‪ ،‬ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺳـﺎده‪ 4‬ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫)‪ Simputer.org‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫‪Networked Enterprise‬‬ ‫‪Network Computer‬‬ ‫‪Thin Client‬‬ ‫)‪Simputer (Simple Computer‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪62‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ‪3-1‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ در روﯾﺎل ﻣﺎﯾﻞ ﭘﺎب‬ ‫ﻫﻤﮥ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺧﺪﻣـﺎت رﺳﺘـﻮرانﻫﺎ آﺷﻨﺎﯾﯽ دارﯾﻢ و ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎی‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎدرﺳﺘـﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ(‪ .‬در اﯾﻦﮔـﻮﻧﻪ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﭘـﺲ از اﻧﺘﻈـﺎر‬

‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻃـﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮای ﻏﺬا‪ ،‬ﻏﺬای ﺳـﺮد ﯾـﺎ‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮی از اﯾﻨﮑﻪ ﻏﺬای دﯾﮕﺮی را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه درﯾﺎﻓﺖ‬

‫ﺣﺘﯽ ﺳﻔـﺎرش ﻏـﻠﻂ روﺑﺮو ﺷﺪهاﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب‪،‬‬

‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ ﻫـﯿﭻﮐـﺲ راﺿـﯽ و‬

‫از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ ﭘﯿـﺸـﺨﺪﻣﺖ‬

‫ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻔـﺎرش ﻧﻮﺷﯿـﺪﻧﯽ ﺷﻤﺎ را درﯾﺎﻓـﺖ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺮای‬

‫اﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ روﯾﺎل ﻣﺎﯾﻞ ﭘﺎب‪) 1‬ﻣﺮﯾﻠﻨـﺪ( ‪ 2‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬

‫اراﺋﻪ ﺳﻔـﺎرش ﺷﻤـﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬او ﻣـﯽداﻧـﺪ ﮐـﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬روﯾﺎل ﻣﺎﯾـﻞ‬

‫آﻣﺎده ﺷﺪن ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﺷﻤﺎ ﺣﺪوداً ﭘﻨـﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮل ﻣﯽﮐـﺸﺪ‪،‬‬

‫ﭘﺎب ﯾﮏ رﺳﺘﻮران ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﺑﺎ ﺣـﺪوداً ‪ 20‬ﻣﯿـﺰ ﻏـﺬاﺧﻮری(‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻓﺮﺻـﺖ‪ ،‬از ﮐﺲ دﯾﮕـﺮی ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮔﯿـﺮد‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻮاع ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽﻫﺎ را ﺳِﺮو ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﭽـﻪ ﺣﻘﯿﻘﺘـﺎً‬

‫و ﺑـــﺎزﻣﯽﮔـــﺮدد‪ .‬اﮔـــﺮ ﺳﻔـ ــﺎرش ﺷـــﻤﺎ آﻣـــﺎده ﻧﺒﺎﺷـ ــﺪ‪،‬‬

‫آن را ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺮﮔـﮥ ﺳـﺒﺰ ﺳـﻔﺎرش ﺑـﺎ‬

‫ﭘﯿﺸــﺨـﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐـﺮده و از ﺗـﺄﺧﯿﺮ ﭘـﯿﺶ آﻣـﺪه‬

‫‪ PDA‬اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﻪ آﺷـﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣﺘـﺼﻞ‬

‫ﻋﺬرﺧـــﻮاﻫﯽ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ و ﺳﻔـــﺎرش ﻏــﺬاﯾﺘﺎن را درﯾﺎﻓـــﺖ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬اﯾــﻦ ﺳﻔ ــﺎرش‪ ،‬ﺑــﺮ روی ﺗﮑ ــﻪای ﮐﺎﻏــﺬ ﻧﻮﺷﺘ ــﻪ‬

‫ﺳﯿﺴﺘـﻢ ﺟﺪﯾﺪ اﯾﻦ ﮔـﻮﻧﻪ ﻓﻌـﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﭘﯿﺸـﺨﺪﻣﺖ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺨـﺪﻣﺖ آن را ﺑـﻪ آﺷﭙـــﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣـﯽﺑَـﺮد و ﺑـﺮ‬

‫از ﯾـﮏ ‪ PDA‬ﺧـﺎص ﺑـﺮای درﯾﺎﻓـﺖ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫روی ﭼـــــﺮخِ ﮔ ــﺮداﻧﯽ ﻗــﺮار ﻣــﯽدﻫــﺪ ﮐــﻪ ﺳﺮآﺷﭙـــﺰ در‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿـﺸﺘـﺮ اﻗــﻼم ﻓﻬــﺮﺳﺖ ﻏـﺬا در اﯾـﻦ دﺳـﺘﮕﺎه ﮐـﻪ‬

‫ﺻـﻮرت آﻣﺎده ﺑـﻮدن ﺳﻔــﺎرش ﻗﺒﻠـﯽ‪ ،‬آن را ﻣـﯽﮔﺮداﻧـﺪ و‬

‫اﻣﮑﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﯿﺰ در آن ﮔﻨﺠـﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔ ــﺎرش ﺟﺪﯾــﺪ را ﻣــﺸــﺎﻫﺪه ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻌ ــﺪ از ‪ 10‬ﯾــﺎ ‪15‬‬

‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﭘﯿﺸـﺨﺪﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺠـﺮﺑﻪ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿــﺮی روش اﺳﺘﻔــﺎده‬

‫دﻗﯿﻘ ــﻪ ﭘﯿــﺸـﺨـﺪﻣﺖ ﻣﺘﻮﺟــﻪ ﻣــﯽﺷــﻮد ﮐــﻪ آﺷﭙ ــﺰﺧﺎﻧﻪ در‬

‫از اﯾــﻦ وﺳــﯿﻠﻪ در ﺣــﺪود ‪ 15‬دﻗﯿﻘــﻪ ﻃــﻮل ﻣــﯽﮐــﺸﺪ‪ .‬ﺑــﺮای‬

‫آﻣﺎدهﺳـﺎزی ﺳﻔـﺎرش ﺷﻤﺎ اﺷـﺘﺒﺎه ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﻪ‬

‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﻧﻮﺷـﯿﺪﻧﯽﻫـﺎ ﯾـﺎ ﻏـﺬا ﺗﻨﻬـﺎ ﯾـﮏ ﯾـﺎ دو ﺑـﺎر‬

‫ﺷــﻤﺎ ﻣﺮاﺟ ــﻌﻪ ﻧﻤــﻮده و درﺧﻮاﺳــﺖ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ ﮐــﻪ ﻣﺠــﺪداً‬

‫ﮐﻠﯿــﮏ ﮐــﺎﻓﯽ اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﯿﺶﺧــﺪﻣﺖ ﺑــﺎ ﻧﮕــﺎﻫﯽ ﺑــﻪ ﺻــﻔﺤﻪ‬

‫ﺳﻔـــﺎرش دﻫﯿــﺪ‪ .‬ﮔــﺎﻫﯽ اوﻗـــﺎت ﭘﯿــﺸﺨـﺪﻣﺖ در ﻧﻮﺷــﺘﻦ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﺛﺒﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‪ ،‬اﻃﻤﯿﻨـﺎن‬

‫ﺳﻔﺎرش ﺷﻤﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﯾﺎ ﺳﺮآﺷﭙﺰ دﺳﺖﻧﻮﺷﺘـﮥ آﺷﭙﺰ را‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1- Royal Mile Pub‬‬ ‫‪2- Maryland‬‬

‫‪ 4-1‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﻧﺪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪63‬‬

‫ﺑـــﻪ ﮐﻤـــﮏ ﺳﯿـــﺴﺘﻢ ‪ ،1Wi-Fi‬ﮐـــﻪ ﯾـــﮏ ﺷـــﺒﮑﮥ ﻣﺤﻠـــﯽ‬

‫ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﺳﯿــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺻــﻮرت‬

‫درﯾــــﺎﻓﺖ ﺳﻔـــــﺎرش از ﻣﺤــــﺪوده رﺳﺘـــــﻮران اﺳـــﺖ‪،‬‬

‫ﺣــﺴﺎبﻫــﺎ را ﺑــﺪون اﺷــﺘﺒﺎه‬

‫)ﺟﺰﺋﯿـــﺎت ﺑﯿــﺸﺘﺮ در ﻓــﺼﻞ ‪ 5‬ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﯽ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ‬

‫ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎﺗﯽ ﺗﻬﯿــﻪ ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾــﺪ‪.‬‬

‫اﺳــــﺖ(‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷــــﺎت ﺑﻼﻓﺎﺻــــﻠﻪ در ﺻــــﻔﺤﺎت ﻧﻤــــﺎﯾﺶ‬

‫ﺻــﺎﺣﺐ رﺳــﺘﻮران از ﺗــﺄﺛﯿﺮ‬

‫آﺷــﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و ﺑــﺎر ﻇــﺎﻫﺮ ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از اﻧﺘﻘــﺎل ﯾــﮏ‬

‫ﺳﯿـــﺴﺘﻢ ﺑـــﺮ روی ﻓـــﺮوش‬

‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﭘﯿـﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮای درﯾﺎﻓـﺖ ﺳـﻔﺎرش ﺑـﻪ‬

‫رﺳـــﺘﻮران‪ ،‬ﺧـــﺸﻨﻮد اﺳـــﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯿــﺰ ﺑﻌــﺪی ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﮐﻨــﺪ و دﯾﮕــﺮ ﻧﯿــﺎزی ﻧﯿــﺴﺖ ﮐــﻪ ﺑــﺮای‬

‫ﻧﺼﺐ اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ای‬

‫رﺳـــﺎﻧﺪن ﺳﻔﺎرﺷـــﺎت ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﺖ ﭘـــﯿﺶﺧـــﻮان ﺑـــﺪود‪.‬‬

‫ﻣﻌــــــــــــﺎدل ‪ 30،000‬دﻻر‬

‫ﻫــﻢاﮐﻨــﻮن ﭘﯿــﺸﺨﺪﻣﺖﻫــﺎ ﺑﯿــﺸﺘﺮ زﻣــﺎن ﺧــﻮد را ﺑــﺎ ﻣــﺸﺘﺮی‬

‫درﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﻣﺰاﯾﺎی اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻄـﺎی ﮐﻤﺘـﺮ‪ ،‬ﮐﻨﺘـﺮل‬

‫ﻣــﯽﮔﺬراﻧﻨــﺪ ﮐــﻪ اﯾــﻦ اﻣــﺮ ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎی ﺑﯿــﺸﺘﺮی را ﺑــﺮای‬

‫ﺑﻬﺘﺮ ﻟﯿﺴﺖ ﻣﻮﺟﻮدی و ﻟﯿﺴﺖﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮوش اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻪ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓـﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕـﺎه‬

‫ﻫﻤــﻪ اﯾــﻦ ﺳﯿــﺴﺘﻢ را ﻣــﯽﭘــﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿــﺸﺨﺪﻣﺖﻫــﺎ‬

‫داده ﻟﯿﺴﺖ ﻣﻮﺟﻮدی را اﺻﻼح ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣـﺮ ﻣـﺴﺌﻮﻻن‬

‫وﻗــﺖ ﺑﯿــﺸﺘﺮی را ﺑــﺮای ﻫــﺮ ﻣــﺸﺘﺮی ﺻــﺮف ﻣــﯽﮐﻨﻨــﺪ و‬

‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻔﺎرشﻫﺎی اراﺋﻪﺷﺪه‪،‬‬

‫ﻣﯿﺰﻫــﺎی ﺑﯿــﺸﺘﺮی را ﮐﻨﺘــﺮل ﻣــﯽﮐﻨﻨــﺪ زﯾــﺮا در ﺣــﺪود‬

‫ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻻزم را ﺧﺮﯾﺪاری ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯿﺰان زﺑﺎﻟﻪ ﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻮاد‬

‫ﻧــﺼﻒ رﻓــﺖوآﻣــﺪﻫﺎی ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﺑﯿــﺮون از آﺷــﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‬

‫زاﺋﺪ و ﻣـﺸـﮑﻼت ﻣﻮﺟـﻮد در روﻧـﺪ ﭘـﺮدازش و ﺗﺤﻮﯾـﻞ را‬

‫اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺧـﻮد ﺑﺎﻋـﺚ ﻣﻄﻠـﻮب ﺷـﺪن رواﺑـﻂ‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣـــﺸﺘﺮﯾﺎن و درﯾﺎﻓـــﺖ اﻧﻌـــﺎمﻫـــﺎی ﺑﯿـــﺸﺘﺮی ﻣـــﯽﺷـــﻮد‪.‬‬

‫ﯾﮑﭙــﺎرﭼﮕﯽ ﺑــﺎ ﭘﺎﯾﮕــﺎه دادۀ ﺷــﺮﮐﺖ و ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی‬

‫ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ‪ PDA‬ﺑــﻪ ﭘﯿــﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣــﯽﮔﻮﯾــﺪ ﮐــﻪ ﮐــﺪاﻣﯿﮏ‬

‫ﮐﻨﺘــﺮل ﻟﯿــﺴﺖ ﻣﻮﺟــﻮدی‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﮐــﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺒــﻮد‬

‫از ﮔﺰﯾﻨــﻪﻫــﺎی ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻏــﺬا در دﺳــﺘﺮس ﻧﯿــﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑــﺎ اراﺋــﻪ‬

‫ﺟﺮﯾــﺎن ﮐــﺎر و ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺘــﺮ اﻧﺒــﺎر و ﮐﺎرﮐﻨــﺎن‪ ،‬اﻣــﺮی‬

‫اﯾــﻦ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑ ـﻪ ﻣــﺸﺘﺮی‪ ،‬رﻓــﺖوآﻣــﺪ ﭘﯿــﺸﺨﺪﻣﺖﻫــﺎ ﺑــﻪ‬

‫اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺣـﺴﺎب ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ .‬ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﻧـﺮخ ﺧﻄﺎﻫـﺎ‬

‫آﺷــﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﮐﻤﺘــﺮ ﻣــﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﺎﻣــﻞ دﯾﮕــﺮی از‬

‫را از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑـﺎر اﺷـﺘﺒﺎه در ﻫـﺮ ﺷـﺐ ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﺧﻄـﺎ در ﻫـﺮ‬

‫ﻧﺎرﺿــﺎﯾﺘﯽ ﻣــﺸﺘﺮی و ﭘﯿــﺸﺨﺪﻣﺖ ﺣــﺬف ﻣــﯽﮔــﺮدد‪ .‬ﺑــﻪ‬

‫‪ 2‬ﺷـــﺐ ﮐـــﺎﻫﺶ داده اﺳـــﺖ‪ .‬اﯾـــﻦ اﻣـــﺮ ﻧـــﻪ ﺗﻨﻬـــﺎ ﺑﺎﻋـــﺚ‬

‫دﻟﯿــﻞ اﯾﻨﮑــﻪ آﺷــﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻــﻠﻪ از ﺳــﻔﺎرشﻫــﺎ آﮔــﺎه‬

‫ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮی از ﻫــﺪر رﻓــﺘﻦ ﻏــﺬا ﺷــﺪه‪ ،‬ﺑﻠﮑــﻪ ﺳــﺒﺐ ﺟﻠــﺐ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﻣـﺎن رﺳـﺎﻧﺪن ﻏـﺬا ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮی ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫رﺿــﺎﯾﺖ ﻣــﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣــﯽﮔــﺮدد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﻫــﻢاﮐﻨــﻮن ﺗﻨﻬــﺎ‬

‫‪1- Wireless Fidelity‬‬

‫‪64‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪ 3‬ﻧﻔﺮ ﺑﺮای اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾـﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،Stanford (2003) :‬و ‪royalmilepub.com‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اداﻣﻪ روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﺗﻌﺪاد ﺣﻘﻮقﺑﮕﯿـﺮان‬

‫ﻣﺎرس ‪.(2003‬‬

‫)ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳـﯽ در‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﺗﻌــﺪاد ﺳــﻪ اﯾــﺴﺘﮕﺎه ورود داده ﮐــﻪ ﻫﺰﯾﻨــﮥ‬

‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳـﯽ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن ﮐـﺎراﯾﯽ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﺮداﺧﺘـــﯽ را ﺑـــﺎ اﺳﺘﻔـ ــﺎده از ﮐـــﺎرت اﻋﺘﺒـــﺎری درﯾﺎﻓـــﺖ‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿـﺮ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧـﺪ؟ اﮔـﺮ ﭼﻨـﯿﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻤﯽ ﺑـﺮای‬

‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﯿﺰ‬

‫ﻫﻤﻪ ﺳـﻮدﻣﻨﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻫﻤـﮥ رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎ آن را ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻀﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻗـﺴﻤﺖ ﺧـﺪﻣﺎترﺳـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ؟ ﭼﺮا اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿـﺮ ﻣﻄـﺮح‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮد؟‬

‫ﺷﺒـﮑﻪﻫﺎی ﻧﻮری‪ .1‬ﺷـﮑﻞﮔﯿﺮی ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻧﻮری‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﻘﻼب اﺳﺎﺳﯽ در ﻓﻨﺎوری ﺷـﺒﮑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﺒـﮑﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪﻫـﺎی ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﯽ ﺑـﺎ ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﺑـﺎﻻﯾﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﺳـﯿﮕﻨﺎلﻫـﺎی‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﺒﮑﻪ را ﺑﻪ ﻃﯿﻒﻫﺎی رﻧﮕﯽ ﻧﻮر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐـﺮده و از ﻃﺮﯾـﻖ رﺷـﺘﻪﻫـﺎی ﻓﯿﺒـﺮ ﻧـﻮری‬ ‫ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣــﯽﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺷــﺒﮑﻪﻫــﺎی ﻧــﻮری ﺑــﺮای ﺗﻌــﺎﻣﻼت اﯾﻨﺘﺮﻧﺘــﯽ‪ ،‬وﯾــﺪﺋﻮﯾﯽ و ﭼﻨﺪرﺳــﺎﻧﻪای و‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ ﻫﺴﺘﻨـﺪ )ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری ‪ 4‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎی ذﺧﯿـﺮۀ ﺷـﺒﮑﻪای‪ 2‬ﺑـﻪ ﺷـﺒﮑﮥ ﺳـﺎزﻣﺎن )ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺷـﺒﮑﻪ‬ ‫داﺧﻠﯽ( ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺷﺒﮑﻪای ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﯽاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺰﯾـﺖ آﻧﻬـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗــﺴﻬﯿﻢ ﺑﻬﯿﻨــﻪ دادهﻫــﺎ‪ ،3‬ﺳــﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖ ارﺗﻘــﺎء )ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖ اﻧﻄﺒــﺎق ﺑــﺎ اﻓــﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿــﺎ( و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی آﻧﮑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺳﺮور‪ 4‬ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺧﺎرج ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری در ﻣﺮاﮐﺰ داده دوردﺳﺖ‪ 5‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ دادهﻫﺎ را از ﻃﺮﯾﻖ وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ آن‪ ،‬ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮاﮐﺰ داده‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺨﺺ ﺛـﺎﻟﺜﯽ‬ ‫‪Optical Network‬‬ ‫‪Network storage device‬‬ ‫‪Optimal Data Sharing‬‬ ‫‪Server computer‬‬ ‫‪Remote data center‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪ 5-1‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟‬

‫‪65‬‬

‫ﻧﻈﯿﺮ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاری‪ 1‬اداره ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﻓـﺼﻮل ‪ 13‬و ‪ 14‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤﺪۀ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی آیﺑﯽام و اسایﭘﯽ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ذﺧﯿـﺮهﺳـﺎزی‪ ،‬ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎی ﻓﻨـﺎوری ‪3‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت وب‪ .2‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﮐـﺎری ﭘـﯿﺶﺳـﺎﺧﺘﮥ ﮐـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫وب ﻧﯿــﺰ ﻧﺎﻣﯿــﺪه ﻣــﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﮐــﺎرﺑﺮان ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑــﻪ زودی ﻗــﺎدر ﺑــﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزی ﺑــﺴﯿﺎر‬ ‫ﺳــﺮﯾﻊﺗــﺮ و ارزانﺗــﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎی ﮐــﺎرﺑﺮدی‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨــﺪﻫﺎی ﮐــﺎری و ﭘﺎﯾﮕــﺎهﻫــﺎی داده‪ ،‬در‬ ‫اﻧــﻮاع ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎی ﮐــﺎرﺑﺮدی ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﺗﮑــﻞﻫــﺎ و اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی‬ ‫ﻣــﻮرد ﺗﻮاﻓــﻖ ﺑــﺮای ﺧــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﺎن ﻣــﯽﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﯾــﮏ ﻣﺤــﯿﻂ ﭘــﺮدازش ﺑــﺎز‪ ،‬ﻣــﺴﺘﻘﻞ‬ ‫از ﻫـــﺮ ﺧﺮﯾـــﺪار و ﻣﺤـــﺼﻮﻟﯽ را اﯾﺠـــﺎد ﻧﻤﺎﯾﻨـــﺪ‪ .‬ﺧـــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺗﻮﺳـــﻌﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎی‬ ‫ﮐــﺎرﺑﺮدی ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزی اﯾــﻦ ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎ و دﺳﺘﺮﺳــﯽ ﺑــﻪ‬ ‫آﻧﻬــﺎ را ﺗﺤــﺖ ﺗﺄﺛﯿـــﺮ ﻗــﺮار ﺧﻮاﻫﻨــﺪ داد‪ .‬ﺑــﺮای ﺟﺰﺋﯿــﺎت ﺑﯿــﺸﺘـﺮ‪ ،‬ﻓــﺼﻞﻫــﺎی ‪ 4 ،3 ،2‬و‬ ‫راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری ‪ 6‬را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ )‪.(Clark et al., 2002‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و دورﻧﻤﺎی اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اﻫﻤﯿـﺖ آن را در ﺧﺎﻧـﻪ و ﻣﺤـﻞ ﮐـﺎر‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ اﺛـﺮﺑﺨﺶ در ﻋـﺼﺮ دﯾﺠﯿﺘـﺎل‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی در ﻣﻮرد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪5-1‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟‬ ‫ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل‬ ‫رﺷﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛﺮات ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ آن‪ ،‬داﺋﻤﺎً در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮی‬ ‫روزاﻓﺰون ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت واﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮﯾﻢ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در اول ﻣـﺎرس ﺳـﺎل‬ ‫‪ ،2003‬ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،3‬ﺻـﺪﻫﺎ ﭘـﺮواز در ژاﭘـﻦ را ﻣﺨﺘـﻞ ﮐـﺮد‪ .‬در اﯾـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ از‬ ‫ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫)‪1- Application Service Provider(ASP‬‬ ‫‪2- Web Services‬‬ ‫‪3- Computer glitch‬‬

‫‪66‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘـﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬ ‫زﻣﺎن‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘـﺮی ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﻫﺮ ﻣﺪﯾﺮ و ﮐﺎرﻣﻨـﺪ ﺣﺮﻓـﻪای ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫درﺑﺎرۀ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﺣﻮزۀ ﻓﻌـﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﺣﯿﻄﮥ ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺣﺘـﯽ‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿـﺎﻣﻮزد‪.‬‬ ‫واﺿــﺢ اﺳــﺖ ﮐــﻪ اﮔــﺮ ﺷــﻤﺎ ﭼﮕــﻮﻧﮕﯽ ﺳــﺎﺧﺖ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده و ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻮﻓــﻖ را ﺑﺪاﻧﯿــﺪ‪ ،‬در ﺷــﻐﻞ ﺧــﻮد ﻣــﺆﺛﺮﺗﺮ ﺧﻮاﻫﯿــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﺑــﺎ ﺷــﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی ﻧــﺎﻣﻮﻓﻖ و ﻧﻘــﺼﺎنﻫــﺎ و اﺟﺘﻨــﺎب از آﻧﻬــﺎ‪ ،‬اﺛــﺮﺑﺨﺶﺗــﺮ ﺧﻮاﻫﯿــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ‬ ‫در ﺑــﺴﯿﺎری از ﻣــﻮارد‪ ،‬داﺷــﺘﻦ ﺳــﻄﺢ آﮔــﺎﻫﯽ ﮐــﺎﻓﯽ در ﻣــﻮرد ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺷــﻤﺎ را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣـﯽﺳـﺎزد ﺗـﺎ ﺧـﺎرج از ﻣﺤـﻞ ﮐـﺎر و در زﻧـﺪﮔﯽ ﺧـﺼﻮﺻﯽﺗـﺎن‪ ،‬از ﻣﺰاﯾـﺎی ﮐﺎﻻﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی ﺟﺪﯾــﺪ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑﻬــﺮهﻣﻨــﺪ ﺷــﻮﯾﺪ )ﺑﻬﺘــﺮ ﻧﯿــﺴﺖ درﺑــﺎرۀ ﮐــﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾــﺪ ﺑــﻪ دوﺳــﺘﺎن ﺧــﻮد ﺗﻮﺿــﯿﺢ دﻫﯿــﺪ ﺗــﺎ اﯾﻨﮑــﻪ در ﻣــﻮرد آن ﺳــﺆال ﮐﻨﯿــﺪ؟‬ ‫ﺑــﺮای درک ﺑﯿــﺸﺘﺮ اﯾــﻦ ﻣﻄﻠــﺐ ﺑــﻪ ﺳــﺎﯾﺖ ‪ howthingswork.com‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﮐﻨﯿــﺪ(‪ .‬در‬ ‫آﺧــﺮ اﯾﻨﮑــﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾــﺪ درﺑــﺎرۀ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾــﺪ‪ ،‬زﯾــﺮا آﮔــﺎﻫﯽ از آن‪ ،‬ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎی‬ ‫ﺷــﻐﻠﯽ را اﻓــﺰاﯾﺶ ﻣــﯽدﻫــﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼــﻪ ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺷــﺪن‪ ،‬ﺑــﺴﯿﺎری از ﺷــﻐﻞﻫــﺎ را ﺣــﺬف‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﺷﻐﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎری را ﻧﯿﺰ ﺧﻠﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿـــﺎ ﺑـــﺮای اﺳـــﺘﺨﺪام ﮐﺎرﻣﻨـــﺪان ﻓﻨـــﺎوری اﻃﻼﻋـــﺎت ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻧـــﻮﯾﺲ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿــﻞﮔــﺮ ﺳﯿــﺴﺘﻢ و ﻃــﺮاح‪ ،‬ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻮﺟــﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه ﺑــﺎ ﻇﻬــﻮر ﺣــﻮزهﻫــﺎی ﺟﺪﯾــﺪی‬ ‫ﻧﻈﯿــﺮ اﯾﻨﺘﺮﻧــﺖ و ﺗﺠــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ‪ ،‬ﺗﺠــﺎرت ﺳــﯿﺎر‪ ،‬اﻣﻨﯿــﺖ ﺷــﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻧﻮﯾــﺴﯽ‬ ‫ﺷــﺊﮔــﺮا‪ ،‬ﻣﺨــﺎﺑﺮات‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﯽ ﭼﻨﺪرﺳــﺎﻧﻪای و ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳــﻨﺎد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿــﺖﻫــﺎی ﺷــﻐﻠﯽ‬ ‫ﭘُﺮدرآﻣــﺪی ﭘﺪﯾــﺪ ﻣــﯽآﯾﻨــﺪ )ﺟﻬــﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻟﯿــﺴﺖ ﺷــﻐﻞﻫــﺎ در ﺗﺠــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ‪،‬‬ ‫ﻓﺎﯾـــﻞ ﺑـــﺮﺧﻂ ‪ W1.10‬واﻗـــﻊ در وبﺳـــﺎﯾﺖ ﮐﺘـــﺎب را ﻣـــﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـــﺪ( وزارت ﮐـــﺎر‬ ‫اﯾــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه اﻋــﻼم ﮐــﺮد ﮐــﻪ در ﺑــﯿﻦ ‪ 7‬ﺣــﻮزۀ اﺳــﺘﺨﺪاﻣﯽ دارای ﺳــﺮﯾﻊﺗــﺮﯾﻦ رﺷــﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻬــﺎر ﺣــﻮزه ﺑــﻪ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﯾــﺎ رﺷــﺘﻪﻫــﺎی ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﺮﺑــﻮط ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ‪ 7‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﺑﺮﺗﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻬﻨﺪس ﻧﺮماﻓﺰار ﮐﺎرﺑﺮدی‬

‫‪1‬‬

‫‪1- Computer software applications engineer‬‬

‫‪ 5-1‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎره ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟‬

‫‪ .2‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬

‫‪1‬‬

‫‪ .3‬ﻣﻬﻨﺪس ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻧﺮماﻓﺰاری‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬راﻫﺒﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی و ﺷﺒﮑﻪ‬

‫‪3‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت دادهﻫﺎ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺷﺒﮑﻪ‬ ‫‪ .6‬ﻣﺪﯾﺮ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده‬

‫‪67‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪ .7‬راﻫﺒﺮ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده‬

‫‪6‬‬

‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻓﻌﺎل در ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰار و اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ درآﻣـﺪی در ﺣـﺪود ‪ 60،000‬دﻻر‬ ‫در ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﻘﻮق درﯾﺎﻓﺘﯽ در ﺳﺎل ‪ 2000‬در اﯾﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺣﺪود دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درآﻣﺪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬درآﻣـﺪ ﮐﺎرﮐﻨـﺎن ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬رﺷﺪی ﻣﻌﺎدل دو ﺑﺮاﺑﺮ رﺷﺪ درآﻣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐـﻞ ﺑﺨـﺶ ﺧـﺼﻮﺻﯽ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی از ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎی ﺷـﻐﻠﯽ ﭘُﺮدرآﻣـﺪ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬داﺷـﺘﻦ ﻣـﺪرک‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑـﺮای ﻫﺮﯾـﮏ از زﻣﯿﻨـﻪﻫـﺎی زﯾـﺮ و ﯾـﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﯽﺷـﻮد‪ :‬ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،7‬ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،8‬ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ .‬در ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل اﺧﯿـﺮ‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎری از داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﺪارک رﺷﺘﻪﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ وﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ را آﻏـﺎز ﮐـﺮدهاﻧـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ is.cityu.edu.hk‬و ‪ cgy.edu‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ(‪ .‬ﺑـﺴﯿﺎری از داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬رﺷـﺘﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را در ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﺼـﺺ در زﻣﯿﻨـﻪﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒــﻂ ﺑـﺎ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎر ارزﺷـﻤﻨﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮای‬ ‫ﻧﻤـﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿـﻼن ﻟﯿﺴـﺎﻧﺲ رﺷﺘـﮥ ‪ ،MIS‬در ﺷﺮوع ﮐـﺎر‪ ،‬ﺑـﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘـﻮق در‬ ‫ﺑﯿﻦ ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤـﺼﯿـﻼن ﺣـﻮزه ﮐـﺴـﺐ و ﮐـﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد )ﺑـﯿﺶ از ‪ 45،000‬دﻻر در‬ ‫‪Computer support specialist‬‬ ‫‪Computer software systems engineer‬‬ ‫‪Network and computer systems administrator‬‬ ‫‪Network systems and data communications analyst‬‬ ‫‪Desktop publishers‬‬ ‫‪Database administrators‬‬ ‫)‪Computer Information System(CIS‬‬ ‫)‪Management Information System(MIS‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7‬‬‫‪8-‬‬

‫‪68‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺳﺎل(‪ .‬درآﻣــﺪ ﺷـﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر دارﻧـﺪﮔﺎن ﻣـﺪرک ‪ MBA‬دارای ﺗﺠــﺮﺑﻪ در ﻓﻨــﺎوری وب و‬ ‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ )ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﻣﺰاﯾــﺎ(‪ ،‬ﺑــﯿﺶ از ‪ 100،000‬در ﺳــﺎل اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺴﯿﺎری از‬ ‫داﻧﺸﺠـﻮﯾﺎن‪ ،‬دو ﺗﺨﺼـﺺ را ﺗﺮﺟﯿـﺢ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﮐـﻪ ﯾﮑــﯽ از آﻧﻬــﺎ ‪ MIS‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃــﻮر‬ ‫ﻣــﺸـﺎﺑﻪ‪ ،‬دارﻧــﺪﮔﺎن ﻣــﺪرک ‪ MBA‬ﻫﻤــﺮا ﺑــﺎ ﻟﯿــﺴﺎﻧﺲ ﮐــﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺘــﯽ در دوره رﮐــﻮد ﻧﯿــﺰ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻪ آﺳـﺎﻧﯽ ﺷﻐـﻞﻫﺎی ﭘُﺮدرآﻣـﺪ ﭘﯿـﺪا ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﯿﺎری از داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن رﺷـﺘﮥ ‪،MBA‬‬ ‫رﺷﺘــﮥ ﺳﯿــﺴﺘـﻢ اﻃــﻼﻋﺎت را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺗﺨـﺼﺺ دوم ﯾــﺎ ﺣــﻮزۀ ﺗﺨﺼـﺼﯽ ﺧــﻮد اﻧﺘﺨــﺎب‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬در آﺧـﺮ اﯾﻨـﮑﻪ ﺻـﺪﻫﺎ دوره ﺑـﺪون ﻣــﺪرک ﻧﯿـﺰ ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘــﺮﺳﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮای‬ ‫ﮐــﺴﺐ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﯿــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد ﻣــﺸﺎﻏﻞ در ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ ‪ techjourney.com‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿ ــﻦ "ﻣﻨ ــﺎﺑﻊ اﺷﺘﻐ ــﺎل" و "ﻣــﺸـﺎﻏﻞ ﻓﻨــﺎوری" ﻣﻮﺟــﻮد در ﺳــﺎﯾﺖ ‪wageweb.com‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬ ‫در آﺧـﺮ اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺖ دﯾﮕـﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌـﮥ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫رﻫﺒـﺮی آﯾﻨـﺪه ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻬﯿـﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﮔﺬﺷﺘـﻪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬از ﺣﻮزهﻫـﺎی ﻣﺎﻟﯽ و‬ ‫ﺑﺎزارﯾــﺎﺑﯽ ﻣــﯽآﻣﺪﻧــﺪ‪ .‬اﻣــﺎ در آﯾﻨــﺪه‪ ،‬ﺗﻤــﺎﯾﻞ زﯾــﺎدی ﺑــﺮای ﺟــﺬب ﻣــﺪﯾﺮان ﻋﺎﻣــﻞ دارای‬ ‫ﺗﺨﺼـﺺ در ﻓﻨـﺎوری اﻃـﻼﻋﺎت و ﺣـﻮزۀ ﻓﻨـﺎوری‪ ،‬وﺟـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﺗﺄﺛﯿــﺮ‬ ‫ﻓﻨـﺎوری اﻃـﻼﻋﺎت در ﮐـﺴـﺐ و ﮐـﺎر‪ ،‬اﯾـﻦ روﻧـﺪ اداﻣـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ آﻣـﻮزش‬ ‫ﻓﻨــﺎوری اﻃــﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻫﺮﮐـﺲ ﮐـﻪ آرزوی ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﯾـﮏ ﺷـﺮﮐﺖ در آﯾﻨـﺪه را دارد‪،‬‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪6-1‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب‪ ،‬ﻧـﺸﺎن دادن آن اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧـﺎص‪ ،‬از ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای در ﺟﺎﻣﻌـﮥ اﻣـﺮوز و ﻓـﺮدا را ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد‪ .‬در اداﻣـﻪ‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاری و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد )ﺷﮑﻞ ‪.(5-1‬‬

‫‪1- Career Resources‬‬ ‫‪2- Technology Careers‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬

‫‪69‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 5-1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬

‫در اﻧﺘﻬــﺎی ﻫــﺮ ﻓــﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧــﯽ ﻣــﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺧﺎص ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان در ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻓﻨـﺎوری ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﯿﺎزﻫــﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧــﺸﺎن ﺑــﺎ آن رو ﺑــﻪ رو‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب ﺑـﺮای‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺼﻞﻫﺎی ﮐﺘﺎب ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻓـﺼﻮل ‪،3‬‬ ‫‪ 7 ،6 ،5 ،4‬و ‪ 13‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺮﯾﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭼﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﯾـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪای ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻗﺼﺪ دارد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ و ﻣﻨﺎﻓﻊ آن را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از راﻫﮑﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎری ﺗﻤـﺎم ﯾـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮزﯾـﻊ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧـﺪۀ ﮐﺎرﻫـﺎ ﺑـﯿﻦ ﺑﺨـﺶ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت و ﮐــﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﯾﯽ ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿــﺎت ﺑﯿــﺸﺘﺮ در ﻓــﺼﻞ ‪ 13‬ﺗــﺎ ‪ 15‬ﮐﺘــﺎب و‬ ‫راﻫﻨﻤﺎی ﻓﻨﺎوری ‪ 6‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪70‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪ .3‬ﭼﻘﺪر ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت؟اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت راﯾﮕﺎن ﻧﯿـﺴﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻧـﺪادن آن‪،‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘُﺮﻫﺰﯾﻨﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬و ‪ 13‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .4‬اﻫﻤﯿﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ در ﺑـﺴﯿﺎری از ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫روﯾﮑﺮدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن‪ ،‬ﻣﺰﯾـﺖ ﻧـﺴﺒﯽ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .5‬آﯾﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‪ ،‬ﻓـﺸﺎرﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬارﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻗﺒﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن‪ .1‬رﻗﺎﺑﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮ روی ﺑـﺴﯿﺎری از ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺬاﺷـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﺧﺮﯾﺪ و ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺧﺎص ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در زﻣﯿﻨﻪ‬ ‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﺎﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿــﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت از ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪ ،‬ﻫﻤﮑـﺎری و ﮐــﺴﺐ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ .‬ﭘﯿـﺎدهﺳـﺎزی ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬درﺑﺮﮔﯿﺮﻧـﺪه ﺑـﺴﯿﺎری از‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوری و ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ در ﺣـﺎل ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺮای ﯾﮏ ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ در اﻧﺘﻬﺎی اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪای درﺑﺎرۀ اﺻﻮل اﺧﻼﻗـﯽ اراﺋـﻪ‬ ‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ در ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺼﻞﻫﺎ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﯿﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺗﺤﻮل ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻗﺘـﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‪ .‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺗﺤـﻮل در ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﻋﺮﺻـﻪ‬ ‫ﺻـﻮرت ﭘﺬﯾﺮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﻔـﺎﻗﯽ ﮐﻪ در زﯾﻤﻨﺲ اﻓﺘﺎد(‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ را ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬راه ﺣﻞﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد و آﻧﻬﺎ را اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪی ﮐﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮏ ﺣـﻮزۀ ﻣﻨـﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺷـﺮوع‪ ،‬ﺗﺪارﮐﺎت اﻟﮑﺘـﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ 2‬اﺳﺖ )ﻓﺼـﻞﻫـﺎی ‪ 4‬و ‪ 7‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫‪1- Globalization‬‬ ‫‪2- E-procurement‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﮑﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﮑﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪71‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ اﺑﺘﺪای ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫دﻧﯿﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ اﻗﺘـﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ ﯾـﮏ اﻧﻘـﻼب‬

‫واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺮﮐـﺖ‬

‫اﺳـــﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ ،‬اﺻـــﻼﺣﺎت ﻣـــﺪاوم‪ ،‬ﺳـــﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ و‬

‫اﺳـﺖ‪ .‬اﯾــﻦ اﻧﻘــﻼب ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧــﺖ و ﺷــﺒﮑﻪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳـــﯽ ﻣﺠـــﺪد ﻓﺮاﯾﻨـــﺪﻫﺎی ﮐـــﺎری‪ ،‬ﺗﺠـــﺎرت‬

‫داﺧﻠـﯽ و ﺧــﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر اﺗــﺼﺎل ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ و‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و اﺗﺤﺎدﻫـﺎی ﮐـﺎری ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻓﻨـﺎوری‬

‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎری را ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻘﺸﯽ ﻣﻬﻢ در ﻫﻤﻪ اﯾﻦ اﻣﻮر ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﮔـﺴﺘﺮده از‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ ،‬روﯾﮑﺮدی ﻣـﺸﺘﺮی ﻣﺤـﻮر‬

‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت و ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺧــﺎص ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺪلﻫـﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ ﻣــﺪل ﻋﻤﻠﯿــﺎت ﺧــﻮد را ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫ﺷـﺪﯾﺪا‬ ‫ً‬ ‫ﺟﺪﯾﺪی را ﻋﺮﺿﻪ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎ را‬

‫روﯾﮑﺮدﻫـــﺎی اﺑﺘﮑـــﺎری ﻣـــﻮرد ﭘـــﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨـــﺎوری‬

‫ﮐﺎﻫﺶ داده و ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﮐﺎﻻﻫـﺎ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت و ﺳـﺮﻋﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﺳﺎزی‬

‫ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ را اﻓﺰوده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﮐﺎری‪،‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﺗﻼش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ وب و ﺑـﺎ‬

‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊآوری‪ ،‬ﭘـﺮدازش و‬

‫ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﺮدن روﻧﺪﻫﺎی ﮐﺎری‪ ،‬ﺑـﻪ ﻗﺎﻟـﺐ ﮐـﺴﺐ و‬

‫اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻫﺪﻓﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬ﯾﮏ‬

‫ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃـﻼﻋﺎتِ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫـﺎ‬

‫ﺑــﺴﯿﺎری از ﻓــﺸﺎرﻫﺎی ﺑــﺎزار‪ ،‬ﻓﻨــﺎوری و اﺟﺘﻤــﺎع‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮای ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﺑﺨـﺸﯽ از اﯾـﻦ ﻓﻌــﺎﻟﯿﺖﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺪرن را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺗﺤـﺖ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨـﺎوری‬

‫ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ ﺷــﺒﮑﮥ ﺗﻤــﺎﻣﯽ ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن اﺷﺎره دارد‪.‬‬

‫اﻣــﺮوزه ﻧــﺮخ ﺗــﺼﺎﻋﺪی ﺗﻐﯿﯿــﺮات ﺗﮑﻨﻮﻟــﻮژﯾﮑﯽ‪،‬‬

‫ﻓﻨـــﺎوری اﻃـــﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﯿﺒـﺎﻧﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫــﺎی‬

‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و آﺷـﻔﺘﮕﯽ و ﺣﺮﮐـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ اﻗﺘـﺼﺎد‬

‫واﮐﻨﺶ ﺣﯿـﺎﺗﯽ در ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﺣــﻮزهﻫــﺎی ﮐـﺎرﺑﺮدی‪،‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﯿﻂ ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﺻــﻨﺎﯾﻊ و ﻫــﺮ دو ﺑﺨــــﺶ دوﻟﺘـــﯽ و ﺧــﺼــﻮﺻﯽ‪،‬‬

‫ﻋﻼوه‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﺎری داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣـﻞ اﺻﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪72‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺎی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻋﻤـﺪه و ﮐﻠـﯽ در ﻓﻨـﺎوری‬

‫ذﺧﯿـﺮهﺳﺎزی و ﺧﺪﻣﺎت وب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋـ ـﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨـــﺪ از‪ :‬اﻓـــﺰاﯾﺶ ﺿـــﺮﯾﺐ ﻫﺰﯾﻨـــﻪ‪/‬‬

‫ﺑــﻪ دﻟﯿــﻞ ﻧﻘــﺶ ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت در ﺣﻤﺎﯾــﺖ از‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻓﻨﺎوری ﺷﺊﮔﺮا و آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺳـﻌﮥ‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﯿــﺮی ﻓﻨــﺎوری اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺴﯿﺎر‬

‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺟﺰا‪.‬‬

‫ﺿــﺮوری اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﮔـــﺬﺷﺖ زﻣــﺎن‪ ،‬واﺑــﺴﺘـﮕﯽ ﺑــﻪ‬

‫ﻋﻤﺪه ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای ﺷﺎﻣﻞ اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺗﻌـﺪاد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷـﺒﮑﻪ داﺧﻠـﯽ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت ﺳـﯿﺎر‪،‬‬

‫زﯾــﺎدی از ﻣــﺸﺎﻏﻞ ﭘﺮدرآﻣـــﺪ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻓﻨ ــﺎوری‬

‫درﮔـــﺎهﻫـــﺎ‪ ،‬ﺷﺒــــﮑﻪﻫـــﺎی ﻧــــﻮری‪ ،‬ﺷﺒــــﮑﻪﻫـــﺎی‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﮐـﺮده و اﺟـﺰای آن را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻋﻤـﺪۀ‬ ‫آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﯾﮏ ﻣﺪل ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر را ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺜﺎﻟﯽ از آن ﺗﻮﺻـﯿﻒ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬درﮔﺎهﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﺳﻔﺎرﺷﯽ را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮور و ﻣِﺘﮑﺎف را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﮐﺎﻫﺶ ﺳﯿﮑﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ ﭼﺮا اﯾﻨﻘـﺪر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .13‬ﺧﺪﻣﺎت وب را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻋﻤﺪه در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐﺪاﻣﻨﺪ؟‬

‫‪ .14‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﻋﻤﺪه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎدۀ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را‬

‫‪ .15‬ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻧﻮری و ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی ﺷﺒﮑﻪ را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .16‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﺳﺎده را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .17‬اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ داﺧﻠﯽ و ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرﺟﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺠﺎزی را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .18‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺷﺒﮑﻪای را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .19‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﯿﺮ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬در ﻣــﻮرد اﻧﮕﯿــﺰه ﺣﺮﮐــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ را در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻬـﻦ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت در ﭼـﻪ ﻣـﻮاردی ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬

‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .3‬ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ ﭼﺮا ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻢ ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﮐﺴﺐ و‬ ‫ﮐﺎر اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻌﺎلﮐﻨﻨﺪۀ واﮐـﻨﺶ در روﯾـﺎروﯾﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﻓـﺸـﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎ‬

‫‪ .4‬ﭼﺮا ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣـﻞ اﻓـﺰاﯾﺶ ﮐﺎرﺑﺮدﻫـﺎی‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟‬ ‫‪ .5‬ﺷــﺮح دﻫﯿــﺪ ﮐــﻪ ﭼــﺮا ﻧــﺴﺒﺖ ﻫﺰﯾﻨــﻪ ‪ -‬ﻋﻤﻠﮑــﺮد ﻓﻨــﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺿـﺮﯾﺐ ‪ 100‬ﺑﻬﺒــﻮد ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﻋﻤﻠـﮑﺮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ‪ 50‬ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .6‬آﯾﺎ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت ﯾـﮏ ﺳـﻼح راﻫﺒـﺮدی اﺳـﺖ ﯾـﺎ‬ ‫اﺑﺰاری ﺑﺮای ﺑﻘﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد؟ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ ،‬روش زﻧـﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮐـﺎر و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟‬ ‫‪ .8‬ﮐــﺎﻫﺶ ﺳــﯿﮑﻞ زﻣــﺎﻧﯽ را ﺑــﻪ ﺑﻬﺒــﻮد ﻣــﺎﻟﯽ و ﻋﻤﻠﮑــﺮد‬

‫‪73‬‬

‫‪ .9‬ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺒﮑﻪ و ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﮑﻪ ای را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﭼﺮا اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺧـﺎﻟﻖ ﻣـﺪلﻫـﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟‬ ‫‪ .11‬ﺗﻮﺿﯿـﺢ دﻫﯿﺪ ﭼـﺮا ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .12‬ﺑﺤــﺚ ﮐﻨﯿــﺪ ﮐــﻪ ﭼــﺮا ﺑﺮﺧــﯽ ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ؟‬ ‫‪ .13‬درﺑﺎره ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاک ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ؟‬ ‫‪ .14‬درﺑــﺎره ﻣــﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗــﯽ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻧــﺸﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﯾﻮﯾﯽ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ؟‬

‫ﺗﺠﺎری رﺑﻂ دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت را در‬

‫پ( ﺑﺮﺧﯽ از اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی واﮐﻨﺶ زﯾﺮاﮐﺲ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪ 3-1‬ﻣـﺮور ﮐﻨﯿـﺪ و ﻓـﺸﺎرﻫﺎی ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر در‬

‫ﻓــﺸﺎرﻫﺎ را ﺑﯿﺎﺑﯿــﺪ )ﺑــﻪ ﺳــﺎﯾﺖﻫــﺎی ‪،Xerox.com‬‬

‫ﻫﺮﻣﺜﺎل را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ fortune.com‬و ‪ forbes.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺑﺎزار دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﮐﭙﯽ ﻧﻮری‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل اﻓـﻮل‬

‫ت( ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﯽ در اﯾﺠـﺎد‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﮐـﻪ ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ 85 ،2005‬درﺻـﺪ از‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻓﻨـﺎوری در ﮐـﺴﺐ و ﮐـﺎر را ﻣـﺸﺨﺺ‬

‫ﮐﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﮐﭙﯽ اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎﭘﮕﺮﻫﺎی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‬

‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮاﮐﺲ‪ ،‬در ﺑـﺎزار‬ ‫ﺗﺠﺎرت‪ ،‬دوام ﻣﯽآورد؟‬

‫ث( ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗـﺴﻬﯿﻞﮐﻨﻨـﺪۀ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی واﮐﻨﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑـــﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌــــﻪ ﻣـــﺸـﮑـﻼت و راهﺣــــﻞﻫـــﺎی‬

‫‪ .3‬ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ زﯾﻤﻨﺲ‪ ،‬در اﺑﺘﺪای ﻓﺼﻞ را دوﺑﺎره ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫زﯾﺮاﮐــــﺲ در ﺳــــﺎلﻫـــﺎی ‪ 2000-2003‬ﺑــــﻪ‬

‫ﮐﻨﯿــﺪ و ﻣﻄــﺎﻟﺒﯽ درﺑــﺎرۀ آن ﺑــﺮای ﻣــﺪﯾﺮ ﻋﺎﻣــﻞ ﯾــﮏ‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﻫﺎی ‪ findarticles.com ،fortune.com‬و‬

‫ﺳـــﺎزﻣﺎن‪ ،‬اراﺋـــﻪ ﮐﻨﯿـــﺪ‪ .‬درﺑـــﺎره ﻣﻨـــﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨـــﻪﻫـــﺎ و‬

‫‪ google.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ب( ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر وارد ﺑـﺮ زﯾـﺮاﮐﺲ‬ ‫را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ ﮔﺮوﻫﯽ‬ ‫‪ .1‬وال اﺳــﺘﺮﯾﺖ ژورﻧــﺎل‪ ،1‬ﻓﻮرﭼــﻮن‪ ،2‬ﺑﯿــﺰﯾﻨﺲ وﯾــﮏ‪ 3‬و‬

‫‪ .2‬ﺑــﻪ ﺷﻨﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻣــﺪلﻫــﺎی ﺟﺪﯾــﺪ ﮐــﺴﺐ و ﮐــﺎر ﻣــﺮﺗﺒﻂ‬

‫روزﻧﺎﻣﻪﻫـﺎی ﻣﺤﻠـﯽ ﺳـﻪ ﻣـﺎه اﺧﯿـﺮ را ﺑـﺮای ﭘﯿـﺪا ﮐـﺮدن‬

‫ﺑـــﺎ وب در ﺣـــﻮزهﻫـــﺎی ﻋﻼﻗـــﻪ ﮔـــﺮوه ﺑﭙﺮدازﯾـــﺪ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎنﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎره ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑـﺮ وب در‬

‫ﺗﻐﯿﯿــﺮات ﻋﻤــﺪه در ﻋﻤﻠﮑــﺮد ﺣــﻮزهﻫــﺎی ﮐــﺎرﮐﺮدی‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﮔﺰارﺷﯽ آﻣـﺎده ﮐﻨﻨـﺪ‬

‫)ﺣــــﺴﺎﺑﺪاری‪ ،‬ﻣــــﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎزارﯾــــﺎﺑﯽ و‪ (...‬را ﺷﻨﺎﺳــــﺎﯾﯽ‬

‫ﮐﻪ ‪ 5‬ﮐﺎرﺑﺮد را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﮔﺰارشﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻘﺶ وب‬

‫ﻧﻤﻮده و آن را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫و ﻣﻨﺎﻓﻊ آن ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫‪ .3‬وارد ﺳــﺎﯾﺖ ‪ digitalenterprise.org‬ﺷــﺪه ﺑــﻪ ﻗــﺴﻤﺖ‬

‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻬـﺮهوری‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿـﺖ‪،‬‬

‫‪ Net-centrism‬رﻓﺘــﻪ و ﺑﺨــﺶ "اذﻫــﺎن ﮔﺮﺳــﻨﻪ" را‬

‫ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎن و ﺟﻬﺎﻧﯽﺳـﺎزی را ﻧﯿـﺰ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار دﻫﯿـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﯽ درﺑﺎره آﺧﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ در ﻋﺼﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل‬

‫ﯾﮑﯽ از ﮔﺮوهﻫﺎ درﺑﺎره ﺗﺠﺎرت ﺳﯿﺎر و ﮔﺮوهﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ‬

‫اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫درﺑﺎره ﺑﺎزارﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦﻫﺎی اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ‬ ‫‪ .1‬وارد وبﺳﺎﯾﺖ ‪ ups.com‬ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﻒ( ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﻓﺮﺳـﺘﺎدن ﯾـﮏ ﺑـﺴﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در دﺳﺘﺮس ﻣﺸﺘﺮی ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ب( در ﻣﻮرد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﯽﮔﯿﺮی ﻣﺮﺳـﻮﻻت‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﮐﺴﺐ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫پ( ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﺑﺎ اﻧـﺪازه "‪15" ¯20"¯10‬‬ ‫و وزن ‪ 40‬ﭘﻮﻧــﺪ از ﻣﺤــﻞ اﻗــﺎﻣﺖ ﺧــــﻮد ﺑــﻪ‬ ‫ﻻﻧــﮓ ﺑـــﯿﭻ‪ 5‬در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿــﺎ را ﻣﺤﺎﺳـــﺒﻪ ﮐﻨﯿـــﺪ‪.‬‬

‫ﺳــﺮﯾﻊﺗــﺮﯾﻦ ﺗﺤﻮﯾــﻞ را ﺑــﺎ ﮐــﻢﻫﺰﯾﻨــﻪﺗــﺮﯾﻦ آن‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻮﮔﻞ‪ ،6‬ﺑﺮﯾﻨﺖ‪ ،7‬ﯾﺎ ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ( در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ( ﺷ ــﺮﮐﺖﻫــﺎی ﻣﺠ ــﺎزی ﺑــﯿﻦاﻟﻤﻠﻠــﯽ )ﺣــﺪاﻗﻞ دو‬ ‫ﻣﺜﺎل(‪.‬‬ ‫ب( ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻣﺠﺎزی ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪.‬‬

‫‪Wall Street Journal‬‬ ‫‪Fortune‬‬ ‫‪Business Week‬‬ ‫‪Hungry minds‬‬ ‫‪Long Beach‬‬ ‫‪Google‬‬ ‫‪Brint‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬

‫‪75‬‬

‫‪ .3‬وارد ﺳــﺎﯾﺖ ‪ digitalenterprise.org‬ﺷــﻮﯾﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷــﯽ‬

‫ﻃــﺮحﻫــﺎی دوﻟــﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ در ﻫﻨــﮓ ﮐﻨــﮓ و‬

‫در ﻣﻮرد ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣـﻮارد ﺗﻮﺳـﻌﻪ در ﻋـﺼﺮ دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ‬

‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ )ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی اﺟﺮاﯾﯽ را ﭼﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪.(cca.gov.sg‬‬

‫‪ .4‬وبﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺷﻐﻠﯽ در ﻓﻨـﺎوری‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ )ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ‪ execunet.com‬و‬

‫‪ .6‬وارد ﺳﺎﯾﺖ ‪ x-home.com‬ﺷـﺪه و اﻃﻼﻋـﺎﺗﯽ راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎده در آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺟﻤﻊآوری ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .(monster.com‬ﺣﻘــﻮقﻫــﺎی ﭘﺮداﺧﺘــﯽ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺎﻏﻞ‬

‫‪ .7‬ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﯾﺖﻫـــﺎی ‪ tellme.com‬و ‪ bevocal.com‬وارد‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ درآﻣﺪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿـﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎ‪ 2‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷـﯽ در ﻣـﻮرد‬

‫ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد درآﻣـﺪ ﻓﻨـﺎوری‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوریﻫﺎ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ وُرﻟـﺪ‪ 1‬در‬

‫‪ .8‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻔﺎرﺷﯽ را ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻔﺶ ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪﺗـﺎن در‬

‫ﻣــﻮرد ﺣﻘــﻮق ﺳــﺎﻻﻧﻪ و ﺳــﺎﯾﺖ ‪ techjourney.com‬را‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ‪ ،nike.com‬اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ در ‪ CD ،jaguar.com‬ﻣﻮرد‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﺗـﺎن در ﺳــﺎﯾﺖ ‪ ،seregama.com‬و ﮐـﺎرت ﺧــﻮد را‬

‫‪ .5‬ﮔ ــﺰارش ﮐﻮﺗﺎﻫ ــﯽ از ﻧﻘــــﺶ ﻓﻨــﺎوری اﻃ ــﻼﻋﺎت در‬ ‫دوﻟــﺖ ﺗﻬﯿــﻪ ﮐﻨﯿــﺪ‪ .‬ﮐــﺎر ﺧــﻮد را ﺑــﺎ ﺳــﺎﯾﺖﻫــﺎی‬

‫در ﺳﺎﯾﺖ ‪ iprint.com‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪،whitehouse.gov/omb/egov/2003egov-strat.pdf‬‬

‫‪ .9‬وارد ﺳﺎﯾﺖ ‪ dell.com‬ﺷﻮﯾﺪ و ﺷﮑﻞ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ رؤﯾـﺎﯾﯽ‬

‫و ﺳـﺎﯾﺖ‬

‫ﺧﻮد را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ )ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑـﻪ ﺧﺮﯾـﺪ آن ﻧﯿـﺴﺘﯿﺪ(‪.‬‬

‫‪e-government.govt.nz،ctg.albany.edu‬‬

‫‪ worldbank.org/publicsector/egov‬آﻏﺎز ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖﻫﺎی ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﮥ ‪1‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث‪) 3‬از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ ﮐـﺎﻟﺞﻫـﺎی اﯾﺎﻟـﺖ ﻣﺘﺤـﺪه‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی و ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1769‬ﺗﺄﺳـﯿﺲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ(‪ ،‬ﯾﮑـﯽ از‬

‫ﺳــﯿﻤﯽ در ﮐــﺎﻟﺞ‪ ،‬ﺑــﺴﯿﺎر ﻣــﺸﮑﻞ اﺳــﺖ زﯾــﺮا ﺣــﺪود ‪161‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻣﺮاﮐﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻧﻘﻼب ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﺑـﯽﺳـﯿﻢ ﺑﻬـﺮه‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﯿﺶ از ‪ 1000‬اﺗﺎق در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﮐﺎﻟﺞ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪1- Computerworld‬‬ ‫‪2- Demos‬‬ ‫‪3- Dartmouth‬‬

‫‪76‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،2000‬اﯾﻦ ﮐﺎﻟﺞ‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ‪500‬‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت ﻓــﻮرﯾﺘﯽ را ﺑــﻪ دﺳــﺘﮕﺎه ﻫﻤــﺮاه ﻓــﺮد‪ ،‬ﻣﺨــﺎﺑﺮه‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ Wi-Fi‬را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد )ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 5‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﮐﻞ ﻣﺤﻮﻃﮥ ﮐﺎﻟﺞ‪،‬‬

‫• دﯾﮕﺮ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﻫﻤﮥ ﺷﻤﺎرهﻫﺎی ﮐﺎﻟﺞ را‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﺷﺪ ﮐـﻪ ﻫﻤـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎی آن ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ‬

‫ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ارﺗﺒﺎط ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧﮥ‬

‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﮥ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﮐـﺎﻟﺞ را ذﺧﯿـﺮه‬

‫ﮐﻮﭼﮑﯽ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺮدم ﻋـﺎدی در‬

‫ﮐﺮده و در دﺳﺘﺮس ﺻﺎﺣﺐ آن ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬

‫• داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺳﺎﺳﺎً از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﻟـﭗﺗـﺎپ در ﺷـﺒﮑﻪ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﮏ ﻣﺤﻮﻃـﮥ ﺳـﯿﻢﮐـﺸﯽ ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﺤـﯿﻂ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ PDA‬و‬

‫ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺑـﺎﻻﯾﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﯾـﮏ ﭘﺮوﻓـﺴﻮر‬

‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻫﻤﺮاه ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﯿﺰ در ﺣﺎل اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫ﻋﻠﻢ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﮐـﻪ اﯾـﻦ اﯾـﺪه را در ﺳـﺎل ‪ 1999‬اراﺋـﻪ ﮐـﺮد‪،‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻼن ﻓﻌﺎل در ﺷـﺮﮐﺖ ﺳﯿـﺴﮑﻮ‬

‫• ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮده ﭘﯿـﺎمرﺳـﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳـﻂ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎﻧﯽ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻤﺰ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻼن ﺑﺮآن ﺷﺪﻧﺪ ﮐـﻪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﺎم ﮐﻮﺗﺎه‪ 1‬ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺳﯿــﺴﺘﻢ اوﻟﯿــﻪ را ﺑــﻪ ﮐــﺎﻟﺞ‪ ،‬اﻫــﺪاء ﮐﻨﻨــﺪ و ﺳــﭙﺲ ﺳﯿــﺴﮑﻮ‪،‬‬

‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎمﻫﺎ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎﻧﯽ در ﻣﺤﺪوده‬

‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ را ﺑﺎ ﺗﺨﻔﯿﻒ‪ ،‬در اﺧﺘﯿﺎر آن ﻗﺮار دﻫﺪ )در‬

‫ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬در ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ ﮔﯿﺮﻧـﺪه‬

‫ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﺷــﺮﮐﺖ ﺳﯿــﺴﮑﻮ و ﺳــﺎﯾﺮ ﺷــﺮﮐﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﭼﻨــﯿﻦ‬

‫ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺪاﯾﺎﯾﯽ را ﺑﺮای ﮐﺎﻟﺞﻫﺎ و داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ و‬

‫• ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ Wi-Fi‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﯿـﺎمرﺳـﺎﻧﯽ‪،‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻗﯿﻤﺖ‬

‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷـﻮد‪ .‬داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﯽ و ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺲ از ﺗﺨﻔﯿﻒ را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪(.‬‬

‫ﺷــﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺗﮑــﺎﻟﯿﻒ ﺧــﻮد را ﺗﺤﻮﯾــﻞ دﻫﻨــﺪ و ﺑــﻪ ﺗﻤﺎﺷــﺎی‬

‫دارﺗﻤـــﻮث‪ ،‬ﺑـــﻪ ﻋﻨـــﻮان ﭘﯿـــﺸﮕﺎﻣﯽ در اﺳـــﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺳﯿــﺴﺘﻢﻫــﺎی ﺑــﯽﺳــﯿﻢ در ﻣﺤــﺪودۀ ﮐــﺎﻟﺞ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎدهﻫــﺎی‬ ‫ﻣﺒﺘﮑﺮاﻧﻪای از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺮده ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫•‬

‫ﺗــﺼﺎوﯾﺮ و ﮔــﻮش دادن ﺑــﻪ رادﯾــﻮ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺑــﺮﺧﻂ‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺠ ــﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿــﻞ ﺗﺮاﻓﯿ ــﮏ ﻣﻮﺟــﻮد در ﺳﯿ ـﺴﺘﻢﻫــﺎی‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی ﺑـﺮای ‪Wi-‬‬

‫ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻟﺞ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داد ﮐـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺒﮑﻪ‬

‫‪ Fi‬ﭘﺮداﺧﺘﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‪ ،‬داﻧــﺸﺠﻮﯾﯽ‪ ،‬ﯾــﮏ وﺳــﯿﻠﻪ‬

‫ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺷﮑﻞدﻫﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘـﺎری در‬

‫اﻣﻨﯿﺖ ﺷﺨﺼﯽ اﺧﺘﺮاع ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﮔـﺮوه‬

‫ﮐﺎﻟﺞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل‪ ،‬داﻧـﺸﺠـﻮﯾﺎن در ﻣـﺪت‬

‫)‪1- Short Message Service (SMS‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬

‫‪77‬‬

‫زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ وارد ﺷﺒــﮑﻪ ﺷﺪه و ﻫـﺮ ﺑـﺎر ﺣـﺪود ‪16‬‬

‫• داﻧﺸﮑﺪه و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﯾـﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﮐـﺎرﺑﺮدی اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫دﻗﯿﻘﻪ را ﺻﺮف ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿـﺎمﻫﺎی ﺧﻮد ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺻـــﺪا از ﻃﺮﯾـــﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧـــﺖ‪ 2‬را ﺑـــﺮای ‪PDA‬ﻫـــﺎ و‬

‫ﺗﻤﺎﯾــﻞ دارﻧــﺪ ﺗــﺎ در ﻣﮑــﺎنﻫــﺎی ﻣــﻮرد ﻋﻼﻗــﻪﺷــﺎن‬

‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺟﯿﺒﯽ اﯾﺠﺎد ﮐـﺮدهاﻧـﺪ ﮐـﻪ از ﮔﻔﺘﮕـﻮی‬

‫)ﺧﻮاﺑﮕــﺎه‪ ،‬اﺗــﺎق ﺗﻠـــﻮﯾﺰﯾﻮن‪ ،‬ﻣﺮاﮐــﺰ داﻧــﺸﺠـﻮﯾﯽ و‬

‫زﻧﺪه دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻧﯿﻤﮑﺘﯽ در ﻓﻀـﺎی ﺳﺒﺰ( ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ و از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت از ﺟﺎی دﯾﮕـﺮی ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒـﮑﻪ وﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑـﺎزیﻫـﺎی ﭘﯿﭽﯿـﺪۀ ﺑـﯽﺳـﯿﻤﯽ را ﻃﺮاﺣـﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎزی ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﯾﮑﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﮐﺪﻫﺎﯾﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﮏ‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ Hafner (2002) ،McHugh (2002) :‬و ‪Dartmouth.edu‬‬

‫)ﻣﺎرس ‪.(2003‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎی ﻧﻤﻮﻧﮥ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬ﻓﻨــﺎوری ‪ Wi-Fi‬از ﭼــﻪ ﻃﺮﯾــﻖ زﻧــﺪﮔﯽ داﻧــﺸﺠﻮﯾﺎن‬ ‫دارﺗﻤﻮث را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ؟‬

‫ﮐــﺎرﺑﺮ ‪ PDA‬ﻣﺘــﺼﻞ ﺑــﻪ ﺷــﺒﮑﻪ را ﺑــﺎ ﻣﺤــﻞ ﻣﻼﻗــﺎت‬

‫‪ .2‬ﺑﺴﯿﺎری اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﯽﺳـﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﯽ از‬

‫ﺑﻌﺪیاش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫زﻣﯿﻨﮥ زﻧﺪﮔﯽ ﻫـﺮ ﻓـﺮد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎی‬

‫ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﯾﺎدآوری روزاﻧﮥ ‪ PDA‬را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿـﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﭼـﺎرهاﻧﺪﯾـﺸـﯽ ﺑـﺮای آﯾﻨـﺪه ﻣﺤـﺴـﻮب‬

‫• اﺳﺎﺗﯿﺪ از روشﻫﺎی آﻣﻮزش ﺑﯽﺳﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ‪ PDA‬ﻫَﻨﺪِﺳـﭙﺮﯾﻨﮓ وﯾـﺰُر‪ 1‬ﺑـﺎ‬

‫‪ .3‬آﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ در ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﻓﺮاد ﺳﻬﯿﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﯾـﺎ‬

‫ﮐﺎرتﻫﺎی دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻗـﺎدر‬

‫ﺑﺎ اﺿـﺎﻓﻪﮐـﺮدن ﺳـﺮﮔﺮﻣﯽﻫـﺎی آﻧﻬـﺎ‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ را‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋـﻪﺷـﺪه در ﮐـﻼس را ارزﯾـﺎﺑﯽ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎرۀ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﺑـﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬

‫ﮐــﺮده و از ﻃﺮﯾــﻖ ﯾــﮏ ﻓــﺮم ﻧﻈﺮﺧــﻮاﻫﯽ‪ ،‬راﺟــﻊ ﺑــﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﻣﻨﺎﻇﺮه ﺑﭙﺮدازﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه رأی دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺪولﺑﻨـﺪی ﺷـﺪه‬

‫‪ .4‬ﻣﺰاﯾﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬

‫در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿـﻪ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه و ﺑﺎﻋـﺚ اﯾﺠـﺎد‬

‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﺷﻤﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارﯾﺪ ﮐـﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﯽﺳـﯿﻢ‬

‫اﻧﮕﯿﺰۀ ﺑﺤﺚ ﻣﯿﺎن داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬

‫ﯾﮏ روز از ﻣﺤﻮﻃﮥ ﮐﺎﻟﺞ ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮد؟ )در ﻣﻮرد اﯾـﻦ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در داﻧﺸﮑﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ "داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ"‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ روﺣﯿـﮥ‬ ‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪1- Handspring Visor‬‬ ‫)‪2- Voice- over- IP (VoIP‬‬

‫‪78‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﮥ ‪2‬‬ ‫وال‪ -‬ﻣﺎرت‪ ،‬ﭘﯿﺸﺘﺎز اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﯾﻮﯾﯽ‬ ‫در اوﻟــﯿﻦ ﻫﻔﺘــﻪ آورﯾــﻞ ‪ ،2004‬ﺷــﺮﮐﺖ ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎی‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ وال‪ -‬ﻣﺎرت ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‬

‫زﻧﺠﯿــﺮهای وال‪ -‬ﻣــﺎرت‪ (walmart.com) 1‬اوﻟــﯿﻦ آزﻣــﺎﯾﺶ‬

‫دارای ﺑــﺮد ﻣﺘﻮﺳــﻂ ‪ 15‬ﭘــﺎ ﻫــﺴﺘﻨﺪ )ﺑــﺮای ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﯿــﺎت‬

‫زﻧﺪه ﻓﻨﺎوری ردﯾﺎﺑﯽ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ رادﯾـﻮﯾﯽ‪ 2‬را اﺟـﺮا‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﺼﻞ ‪ 5‬درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﺎر ‪ RFID‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮزﯾـﻊ و ﻫﻔـﺖ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‪21 ،‬‬

‫ﮐﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﺤــﺼﻮل از ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺷــﺮﮐﺖﮐﻨﻨــﺪه ﺑــﺮای اﯾــﻦ ﭘــﺮوژه‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫وال‪ -‬ﻣﺎرت ژاﻧﻮﯾﻪ ‪ 2005‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮباﻻﺟﻞ ﺑﺮای‬ ‫‪ 100‬ﺗﺄﻣﯿـﻦﮐﻨﻨـﺪه ﺑﺮﺗـﺮ ﺧـﻮد ﺑـﺮای اﻟـﺼﺎق ﺑﺮﭼـﺴـﺐﻫـﺎی‬

‫ﺑﺮای آزﻣﻮدن ﻧـﺮماﻓـﺰار ﮐـﺎرﺑﺮدی آزﻣﺎﯾـﺸﯽ زﻧﺠﯿـﺮۀ‬

‫‪ RFID‬ﺑــﺮ روی ﺟﻌﺒــﻪﻫــﺎ و ﺑــﺎرﭼﯿﻦﻫــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻘــﺼﺪ‬

‫ﺗــﺄﻣﯿﻦ‪ ،3‬ﺗﺮاﺷــﻪﻫــﺎی ﻣﻨﻔﻌــﻞ ‪ RFID‬ﺑــﺎ آﻧﺘﻨــﯽ ﮐﻮﭼــﮏ ﺑــﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎی وال‪ -‬ﻣـﺎرت ﺣﻤـﻞ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐـﺮده‬

‫ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ و ﺑﺎرﭼﯿﻦﻫﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ ﺗﺮاﺷـﻪ از‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﯽرود اﯾـﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ در ﻃـﻮل زﻧﺠﯿـﺮۀ ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬

‫ﻣﺠﺎورت دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮔﺬر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪه و ﮐـﺪ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ دزدیﻫﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺮوش و‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﮔﺮ ﻣﺤــﺼﻮل ﻣﻨﺤــﺼﺮ ﺑــﻪ ﻓــﺮد آن ﺑــﻪ ﺳﯿــﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘــﺮل‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻮﺟـﻮدی )ﺑـﺎ از ﻣﯿـﺎن ﺑﺮداﺷـﺘﻦ اﻓـﺮاط و‬

‫ﻣﻮﺟـﻮدی ﺑﺮﮔﺸـﺖ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻌﺒـﻪﻫﺎ و ﺑﺎرﭼﯿـــﻦﻫـﺎی‬

‫ﺗﻔﺮﯾﻂ در اﻧﺒﺎرداری( ﮔـﺮدد و ﺷـﻔﺎﻓﯿﺖ و دﻗـﺖ را در ﺗﻤـﺎم‬

‫ﺣﺎوی ‪ 21‬ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎی ‪ RFID‬درﯾﺎﻓﺖ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‬

‫ﻃﻮل زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ وال‪ -‬ﻣﺎرت اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮزﯾﻊ در ﺷﻬﺮ ﺳـﻨﮕﺮ‪ ،‬اﯾﺎﻟـﺖ ﺗﮕـﺰاس‪ ،4‬ﺗﺤﻮﯾـﻞ‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﺮﺧـﯽ ﺗـﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن وال‪ -‬ﻣـﺎرت در‬

‫داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎرﮔﯿﺮی ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ‪RFID‬‬

‫اﺟﺮای اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ روﺷـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﺻـﻮرت‬

‫ﻣﺠﻬﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﻤﻞﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن و وال‪ -‬ﻣـﺎرت را در ﺟﺮﯾـﺎن‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻃﺮح آزﻣﺎﯾﺸﯽ )ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑـﻮده اﺳـﺖ(‪،‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎی وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮزﯾﻊ و ﻣﮑـﺎن اﻧﺒـﺎر آﻧﻬـﺎ ﻗـﺮار‬

‫‪ RFID‬ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺪل ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺮدﯾـﺪ؛ ﭼـﺮا ﮐـﻪ‪،‬‬

‫ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎی ‪ RFID‬در ﻣﮑـﺎنﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 70‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ﺻـﻨﻌﺖ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﯽ‬

‫ﺗــﺴﻤﻪﻫــﺎی ﻧﻘﺎﻟــﻪ ﻧﯿــﺰ ﻧــﺼﺐ ﺷــﺪهاﻧــﺪ ﺗــﺎ ﺑﺘــﻮان ﻫــﺮ ﺟﻌﺒــﻪ‬

‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ از ﺑﯿﻦ رﻓـﺘﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت در زﻧﺠﯿـﺮۀ‬

‫ﻋﻼﻣــﺖﮔــﺬاری ﺷــﺪه را ردﮔﯿــﺮی ﮐــﺮد‪ .‬دﺳــﺘﮕﺎهﻫــﺎی‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﯾﺎ اﻧﺒﺎر ﺷﺪن در ﻣﮑﺎنﻫﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﯽرود‪.‬‬

‫‪Wal-Mart Stores Inc.‬‬ ‫‪RFID-tracing Technology‬‬ ‫‪Supply chain pilot application‬‬ ‫‪Sanger,Texas‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

79

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

2 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎی ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫دﻻر‬0/05 ‫ )ﮐﻤﺘـﺮ از‬RFID ‫ ﺑﺎ ﻓﺮض ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدن ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬.1 ‫ ﺑــﺮ ﭼــﺴﺐ زﻧــﯽ اﻗــﻼم ﻣﻨﻔــﺮد در ﻫــﺮ‬،(‫ﺑــﺮای ﻫــﺮ ﻗﻠــﻢ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه را دارای ﭼﻪ ﻣﺰاﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ؟ آﯾﺎ اﻧﺠـﺎم اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﺎر ﺿﺮورﺗﯽ دارد؟‬ ‫ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑﺎرﮐـﺪﻫﺎی‬RFID ‫ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎره ﻣﺰاﯾـﺎی‬.2 .‫ﻋﺎدی ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‬

‫ ﻣـــﺎرت‬-‫ﮔـــﺎم ﺑﻌـــﺪی در ﭘـــﺮوژه آزﻣﺎﯾـــﺸﯽ وال‬ ‫ اﯾـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬.‫ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاری ﻫﺮ ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﭼﺴﺐ اﺳﺖ‬ :‫ﻣﺸﮑﻠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣـﺮﯾﻢ ﺧـﺼﻮﺻﯽ اﯾﺠـﺎد ﺧﻮاﻫـﺪ ﮐـﺮد‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ از روی ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﮐﻨـﺪه ﻧـﺸﻮد ﭼـﻪ ﭘـﯿﺶ‬ ‫ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣﺪ؟ ﻣﺮدم ﻧﮕـﺮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺧـﺮوج از ﻓﺮوﺷﮕﺎه‬ ‫ ﺑــﺮای‬RFID ‫ ﻣــﺎرت ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ از‬-‫ وال‬.‫ﺗﻌﻘﯿــﺐ ﺷــﻮﻧﺪ‬ ‫ ﻣــﯽﺗــﻮان‬،‫ ﺑــﺮای ﻣﺜــﺎل‬.‫اﺳﺘﻔــﺎدهﻫــﺎی دﯾﮕــﺮی ﻧﯿــﺰ ﺑﮑﻨــﺪ‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮﯾﺪاران اﻟـﺼﺎق ﮐـﺮد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫ آﯾﺎ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬.3

‫ﻣــﺎرت ﺑــﺮ اﯾــﻦ ﺑﺎورﻧــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ‬-‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎﯾﯽ ﭼــﻮن وال‬

‫ ﯾﺎ ﭼﺮا ﻧـﻪ؟ در ﺻـﻮرت ﭘﺎﺳـﺦ‬،‫ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﭼﺮا ﺑﻠﯽ‬

‫ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻐﯿﯿـﺮی اﻧﻘﻼﺑـﯽ‬RFID ‫ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﮔﺴﺘﺮده ﻓﻨﺎوری‬

‫ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺪل ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده را‬،‫ﻣﺜﺒﺖ‬

‫ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬،‫در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﺪ؟‬

.‫ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪ‬،‫ﺑﺎرﮐﺪﻫﺎ ﮐﻪ دو دﻫﮥ ﭘﯿﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ‬

‫ در‬RFID ‫ ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﮐﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬.4 .‫ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﯽ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‬

:‫ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ Landoline (2003) BusinessWeek Online (2004) Food ProductionDaily.com (2004)

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Aberdeen.com, “Siemens’ Private Marketplace Turns Procuremen t into Profit Center,” Aberdeen Group Report, ٛ berdeen.com/2001 /research/04012501.asp. Boston, April 2001 (accessed September 18, 2002).

Processe s by Web Retailers,” Decision Support Systems, 34(4), 2003.

Afuah, A., and C. L. Tucci, Internet Business Models and

Boyett, J. H., and J. T. Boyett, Beyond Workplace 2000: Essential Strategies for the New American Corporation. New York: Dutton, 1995.

Strategies, 2nd ed. New York: McGraw Hill, 2003.

Brue, G., Six Sigma for Managers. New York: McGraw-

Anderson, D., Build-to-Order and Mass Customization. Los

Hill, 2002.

Angeles, CA: CIM Press, 2002.

Brynolfsson, E., et al., “Consumer Surplus in the Digital

Arens, Y., and P. S. Rosenbloom, “Responding to the

Economy: Estimating the Value of Increased Product Variety at Online Book – sellers,” Management Science, 49(11), 2003.

Unexpected, “Association for Computing Machinery: Communications of the ACM, September 2003. Sloan Management Review, Fall 2001.

BusinessWeek Online, news item, March 18, 2004. Callon, J. D., Competitive Advantage through Information

Basu, A., and S. Muylle, “Online Support for Commerce

Technology. New York: McGraw-Hill, 1996.

Barva A., et al., “Driving Business Excellence,” MIT

‫ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬1 ‫ﻓﺼﻞ‬ Campusfood.com (accessed January 2003). Carr, N. G. (ed.), The Digital Enterprise. Boston: Harvard

80

Greenberg, P., CRM at the Speed of Light: Capturing and

Business School Press, 2001.

Keeping Customers in Internet Real Time, 2nd ed. New York: McGraw-Hill, 2002.

Cellular.co.za/news_2004/april/040104-Mobile_commerce_

Hafner, K., “A New Kind of Revolution in the Dorms of

has_taken_off.htm (accessed April 2004).

Dart- mouth,” New York Times, September 23, 2003.

Choi, S. Y., and A. B. Whinston, the Internet Economy:

Hammer, M., and J. Champy, Reengineering the

Technology and Practice. Austin, TX: Smartecon.com pub, 2000.

Corporation Revised Edition: Manifesto for Business Revolution. New York: Harper Business, 2001.

Clark, M., et al., Web Services: Business Strategies and

Hammer, M., and J. Champy, Reengineering the Corporation. Revised Edition. New York: Harper Business, 2001.

Architectures. South Bend, IN: Expert Press, 2002.

Computer Industry Almanac, 2004, p. 28. Cone, E., “Dallas Mavericks,” Baseline Magazine, October 1, 2003.

Dartmouth.edu (accessed March 2003). Davis, B., Speed Is Life. New York: Doubleday, 2001. Dickson, G. W., and G. DeSanctis, Information Technology and the Future Enterprise: New Models for Managers. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall, 2001.

Donofrio, N., “Technology Innovation for a New Era,” Computing & Control Engineering Journal, June 2001.

Drucker, P. F., “The Next Society,” The Economist, November 3, 2001.

Drucker, P. F., Managing in the Next Society. New York: Truman Talley Books, 2002.

Earl M., and B. Khan, “E-Commerce Is Changing the Face of IT, “MIT Sloan Management Review, Fall, 2001.

E1-Sawy, O., Redesigning Enterprise Processes for EBusiness. New York: McGraw-Hill, 2001.

Elrad, T., et al., “Aspect-Oriented Programming,” Association for Computing Machinery: Communications of the ACM, October 2001.

Evans, P. B., and T. S. Wurster, Blown to Bits: How the New Economics of Information Transforms Strategy. Boston: Harvard Business School Press, 2000.

Ferelli, M., “SANs More Menaced from Within than Without: Security Is a People Thing,” Computer Technology Review February 1, 2004. FoodProductionDaily.com, Breaking News, March 5, 2004.

Gartner G2, “2004 Key Business Issues, A Gartner/ Forbes.com Survey of CEOs,” Report #220092990, February 2004.

Gates, H. B., Business @ the Speed of Thought. New York: Pengui n Books, 1999.

“Handelsbanken,” IBM Case Study, www-3.ibm.com/ebusiness/doc/content/casestudy/35433.html. Accessed March 10, 2002.

Handelsbanken.com (accessed March 2003). Helmstetter, G., and P. Metivier, Affiliate Selling: Building Revenue on the Web. New York: Wiley, 2000.

Hoffman, D. L., and T. P. Novak, ʺHow to Acquire Customers on the Web,ʺ Harvard Business Review, May– June 2000. Huber, G., The Necessary Nature of Future Firms: Attributes of Survivors in a Changing World. San Francisco: Sage Publications, 2004. Kaplan, P. J., FʹD Companies: Spectacular Dot.corn Flameouts. New York: Simon Er Schuster, 2002.

Kelly, K., New Rules for the New Economy. New York: Penguin USA, 1999.

Landoline, K., ʺUntangling the RFID Labyrinth,ʺ IT Agenda, July 23, 2003 (rfgonline.com). Lederer, A. D., et al., ʺThe Search for Strategic Advantage from the World Wide Web,ʺ International Journal of Electronic Commerce, 5(4), Summer 2001.

Lederer, A. L., et al., ʺUsing Web-based Information Systems to Enhance Competitiveness,ʺ Communications of the ACM, July 1998.

LeSaunda.com (accessed January 2003). Li, Y. N., et al., ʺFactor Analysis of Service Quality Dimension Shifts in the Information Age,ʺ Managerial Auditing Journal, 18(4), 2003.

Liebowitz, S., Rethinking the Network Economy: The True Forces that Drive the Digital Marketplace. New York: AMACOM, 2002. McCleanahen, J., ʺThe Book on the One-Day Close,ʺ industryweek.com, April 2002, pp. 31—33.

81

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

McGarvey, J., ʹNet Gear Breaks Mooreʹs Law,ʺ Interactive

Sipior, J. C., et al., ʺA Community Initiative that

Week, April 17, 2000.

Diminished the Digital Divide,ʺ Communications of the Association for Information Systems, 13, 2004.

McHugh, J., ʺUnplugged U.,ʺ Wired, October 2002. Mevedoth, R., ʺFrom Rocks to Riches,ʺ Forbes Global, September 2, 2002.

Moss-Kanter, R., ʺYou Are Here,ʺ INC., February 2001. Motiwalla, L., and A. Hashimi, ʺWeb-Enabling for Competitive Advantage: A Case Study of Himalayan Adventures,ʺ Annals of Cases on Information Technology, 2003.

Murphy, V., ʺThe Exterminator,ʺ Forbes Global, May 26,

Smith, A. D., and W. T., Rupp, ʺInformation Management Lever - aging in the Case of E-Folios: Mass Customization Approaches in an E-Commerce Environment,ʺ Services Marketing Quarterly, 2003.

Smith K., ʺIIPC: Vision to See, Faith to Believe, Courage to Do,ʺ People Talk, September—December, 2002. Stanford V., ʺPervasive Computing Puts Food on the Table,” Pervasive Computing, January 2003.

2003.

Sterlicchi, J., and E. Wales, ʺCustom Chaos: How Nike

ʺNew York City Transit Tokens May Take a Hike,ʺ Associated Press, January 27, 2003.

Just Did It Wrong,ʺ Business Online (BolWeb.com), June 2001.

Nike.com (accessed January 2003). Papazoglou, M. P., and D. Georgakopoulos, ʺSpecial Section: Service-Oriented Computing,ʺ Communications of the ACM, October 2003.

Pitt, L. F., et al., ʺThe Internet and the Birth of Real Consumer Power,ʺ Business Horizons, July—August, 2002. Play WinningPoker.com. Pollock, J., ʺThe 7 Fastest Growing Occupations,ʺ http://encarta.rnsn.corn/ encnet/departments/elearning/? Article=7fastestgrowing (accessed December 20, 2003).

Prince, M., ʺEasy Doesnʹt Do It,ʺ Wall Street Journal, July 17, 2002.

RoyalMilcPub.com (accessed March 2003). Sadeh, N., Mobile Commerce: New Technologies, Services and Business Models. New York: Wiley, April 2002.

Schultz, G., ʺSiemens: 100% E-Business,ʺ APICS, April 2002. pp. 25—32.

Siemens.com (accessed May 2004). Simpson, R. L., ʺTodayʹs Challenges Shape Tomorrowʹs Technology, Part 2,ʺ Nursing Management, December 2003.

Tapscott, D., et al., Digital Capital. Boston: Harvard Busines s School Press, 2000.

Thaigem .com (accessed April 2004). Tellme .com (accessed May 2004). Turban, E., et al., Electronic Commerce 2006. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2006.

Van, J., ʺSelf-Healing Computers Seen as Better Fix,ʺ Chicago Tribune, March 24, 2003.

Walker, C., ʺWorld-First Technology Launched at Sydney International Airport,ʺ Western Australia ECommerce Centre, February 4, 2003. Wayner, P., ʺLearn When to Hold ʹEm (Online),ʺ International Herald Tribune, July It, 2003. Weill, P., and M. R. Vitale, Place to Space: Migrating to eBusiness Models. Boston: Harvard Business School Press, 2001. Wreden, N., ʺBusiness-Boosting Technologies,ʺ Beyond Computing, November—December 1997.

Zhu, K., and K. L., Kraemer, ʺE-Commerce Metrics for Net- Enhanced Organizations: Assessing the Value of ECommerce to Firm Performance in the Manufacturing Sector,ʺ Information Systems Research, 13(3), 2002.

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪82‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‬

‫ﻣـﺪلﻫﺎی ﭘـﻮرﺗﺮ‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﯾﮑﻞ ﭘﻮرﺗﺮ‪ 1‬دو ﻣـﺪل ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد ﮐـﺮده اﺳـﺖ‬

‫ﻧﯿﺮوی اﺻﻠﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد‪:‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﯿﻮهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑـﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﺗـﺸﺮﯾﺢ‬

‫‪ .1‬ﺗﻬﺪﯾﺪ ورود رﻗﺒﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در آﻣﺪهاﻧﺪ‪ -‬ﻣﺪل ﻧﯿﺮوﻫﺎی‬

‫‪ .2‬ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫رﻗﺎﺑﺘﯽ‪ 2‬و ﻣﺪل زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ‪ .3‬در ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ ،1‬اﯾـﻦ دو ﻣـﺪل‬

‫‪ .3‬ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن )ﺧﺮﯾﺪاران(‬

‫را ﻣــﺮور ﻣــﯽﮐﻨــﯿﻢ و در ﺳﺮاﺳــﺮ ﮐﺘــﺎب ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ ارﺟﺎﻋــﺎﺗﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬ ‫‪ .5‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯿﺎن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﻌﺖ‬

‫ﻣﺪل و اﺳﺘﺮاﺗـﮋیﻫﺎی ﻧﯿﺮوﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫ﻗﺪرت ﻫﺮ ﻧﯿﺮو ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬

‫ﻣــﺸﻬﻮرﺗﺮﯾﻦ ﭼــﺎرﭼﻮب ﺑــﺮای ﺗﺤﻠﯿــﻞ رﻗﺎﺑــﺖﭘــﺬﯾﺮی ﻣــﺪل‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪1‬اﻟﻒ‪ 1-‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻻزم‬

‫ﻧﯿﺮوﻫﺎی رﻗـﺎﺑﺘﯽ ﭘـﻮرﺗﺮ اﺳـﺖ )‪ .(Porter, 1985‬اﯾـﻦ ﻣـﺪل‬

‫اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻓﻮق ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺷﺮﮐﺖﻫـﺎ ﺑـﺮای اﻓـﺰاﯾﺶ ﻟﺒـﻪ رﻗـﺎﺑﺘﯽ‬

‫ﯾﺎ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ارﺗﻘـﺎء ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﺧـﻮد ﺑـﺮای ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ‬

‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﻣـﺪل ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ ﮐـﻪ‬

‫ﮐﺸﯿﺪن ﭘﯿﺸﺘﺎزان ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮی ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﻨﯿﺎدی را در ﻣﺪل ﭘـﻮرﺗﺮ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد‬

‫را ارﺗﻘﺎء ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮن ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد ﮐـﺮده اﺳـﺖ ﻧﯿـﺮوی‬

‫ﻣﺪل ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﻧﯿﺮوی اﺻﻠﯽ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ‬

‫ﺷﺸﻤﯽ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﯿﺮوی اوﻟﯿﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧـﯽ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ را در ﯾﮏ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧـﺪازد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‬

‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻫﯿـﺖ‬

‫)ﺳﺎﯾﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاردی ﮐـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 1‬ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬

‫اﻧﺠـﺎم ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر و ﻧﯿـﺰ ﻣﺎﻫﯿـﺖ رﻗﺎﺑـﺖ را در ﺑـﺴﯿﺎری از‬

‫ﮐﻠﯿﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺻـﻨﻌﺘﯽ را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ و‬

‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮ داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ ﻧـﺴﺒﯽ ﯾـﮏ ﺷـﺮﮐﺖ‬

‫ﻣﺪل ﭘﻮرﺗﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ در ﻣﺤـﯿﻂ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺟﺰﺋﯿـﺎت ﻣـﺪل از ﺻـﻨﻌﺘﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻨﻌﺖ‬

‫ﺑﺎزار اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﻣـﺪﯾﺮان‬

‫دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﻠﯽ آن ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﻨﺞ‬

‫در ﭘــﯽ آﻧﻨــﺪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﯾــﮏ اﺳــﺘﺮاﺗﮋی ﯾــﺎ ﻫــﺪف ﻋﻤﻠﯿــﺎﺗﯽ‬ ‫‪Michael Porter‬‬ ‫‪Competitive Forces Model‬‬ ‫‪Value chain model‬‬ ‫)‪Harmon et al.(2001‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‪ :‬ﻣـﺪل ﭘﻮ رﺗﺮ‬

‫‪83‬‬

‫ﻣﺘﻔــﺎوت از ﺣﺮﯾــﻒ اﺳـــﺖ‪ .‬در ﺳــﺎل ‪ ،1985‬ﭘــﻮرﺗﺮ ﺳـــﻪ‬

‫ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻨﺞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺻﻠﯽ‬

‫اﺳــﺘﺮاﺗﮋی اﯾــﻦ ﭼﻨﯿﻨــﯽ را ﭘﯿــﺸﻨﻬﺎد ﮐــﺮد‪ :‬رﻫﺒــﺮی ﻫﺰﯾﻨــﻪ‪،‬‬

‫وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫ﻣﺘﻤــﺎﯾﺰﺳــﺎزی و ﺑــﺎزار ﻫــﺪف‪ .‬ﺳــﺎﯾﺮ ﻧﻮﯾــﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .1‬ﺗﺪارﮐﺎت داﺧﻠﯽ‪) 3‬ورودیﻫﺎ(‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی دﯾﮕﺮی را ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‬ ‫)‪.(Frenzel,1996, wiseman,1988, Neumann,1994‬‬

‫در ﺟﺪول ‪1‬اﻟـﻒ‪ 1-‬دوازده راﻫﺒـﺮد ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﺑـﺮای‬ ‫ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﺑـﻪ ﮐﻤـﮏ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎ و ﺑﺮﺧﯽ اﺳـﺘﺮاﺗﮋیﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ را ﻣـﯽﺗـﻮان‬

‫‪ .2‬ﻋﻤﻠﯿﺎت )ﺗﻮﻟﯿﺪ و آزﻣﺎﯾﺶ(‬ ‫‪ .3‬ﺗﺪارﮐﺎت ﺧﺎرﺟﯽ‪) 4‬اﻧﺒﺎرداری و ﺗﻮزﯾﻊ(‬ ‫‪ .4‬ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ و ﻓﺮوش‬ ‫‪ .5‬ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب و ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص در ﻓـﺼﻞ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ از ‪ 1‬ﺗـﺎ ‪ 5‬اﻧﺠـﺎم‬

‫‪ 12‬اﯾﻦ اﻣﺮ را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد‪ .‬ﻓﺼﻮل ﺑﻌﺪی ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬

‫ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس زﻧﺠﯿﺮه‪ ،‬در ﻫـﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬

‫داد )‪ (1‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻓﻨ ـﺎوریﻫــﺎی اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮ ﭘــﻨﺞ ﻧﯿــﺮو اﺛــﺮ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ارزش اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ دﻗﯿﻖ ﺗﺮ ﺑﯿﺎن‬

‫ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ )‪ (2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت اِﻋﻤﺎل اﯾـﻦ ‪12‬‬

‫ﮐﻨﯿﻢ‪ (1) ،‬ﻣﻮاد ورودی در ﺧﻼل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺪارﮐﺎت‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫داﺧﻠــﯽ ﺧﻮاﻧــﺪه ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘــﺮدازش )در درﯾﺎﻓــﺖ‪ ،‬اﻧﺒــﺎر و‬ ‫ﻏﯿﺮه( ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ (2) .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻮاد در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﺪل زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﻣـﻮاد‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻫﺮ‬

‫ﺧـﺎم ﺑﻪ ﻣﺤﺼـﻮﻻت‪ ،‬ارزش ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬــﯽ اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪی اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ را ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ دو ﺑﺨـﺶ‬

‫)‪ (3‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﺪارﮐﺎت ﺧﺎرﺟـﯽ آﻣﺎده‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ‪ 1‬و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن‪.2‬‬

‫ﺗﺤﻮﯾــﻞ )ﺑــﺴﺘـﻪﺑﻨ ــﺪی‪ ،‬اﻧﺒــﺎر و اﻧﺘﻘ ــﺎل( ﺷ ــﻮﻧﺪ‪ (4) .‬ﺳــﭙﺲ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﻪ آن دﺳﺘﻪ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﮐﺴﺐ و‬

‫ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ و ﻓﺮوش ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ‬

‫ﮐﺎر اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﻬﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮐـﺎﻻ‬

‫ﻣــﺸﺘـﺮﯾﺎن‪ ،‬ارزش اﻓــﺰوده اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ )ارزش اﻗــﻼم‬

‫ﻣﯽﭘﺮدازد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ارزﺷـﯽ اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷﺪه ﺑﺴﯿـﺎر ﺑﯿﺸﺘـﺮ از اﻗﻼم ﻓﺮوﺧﺘــﻪ ﻧـﺸـﺪه اﺳـﺖ‪(.‬‬

‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺎﺑﺖ آن ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی اﺻــﻠﯽ‬

‫)‪ (5‬در ﻧﻬــﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺧ ــﺪﻣﺎت ﭘــﺲ از ﻓ ــﺮوش ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﺷـــﺎﻣﻞ ﺧﺮﯾـــﺪ ﻣــﻮاد‪ ،‬ﺗﺒـــﺪﯾﻞ آﻧﻬـــﺎ ﺑــﻪ ﻣﺤــﺼــﻮﻻت و‬

‫ﺗﻌﻤﯿــﺮ و ﺗﻌــﻮﯾﺾ ﯾــﺎ اﻋــﻼم وﺟــﻮد ﻣــﺪل ﺟﺪﯾــﺪﺗﺮ ﺑــﺮای‬

‫‪Primary activities‬‬ ‫‪Support activities‬‬ ‫‪Inbound logistics‬‬ ‫‪Outbound logistics‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪84‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1‬اﻟﻒ‪ 1-‬ﻣﺪل ﭘﻨﺞ ﻧﯿﺮوی ﭘﻮرﺗﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﻫﺮ ﻧﯿﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪..Michael Porter, 1998‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑــﻪ اﺟــﺮا در ﺧﻮاﻫــﺪ آﻣــﺪ‪ ،‬ﮐــﻪ ﻣﺠــﺪداً ﺑــﻪ ارزش‬

‫ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻫﺮ ﮐـﺪام از‬

‫ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎی ارزشاﻓـﺰا‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬

‫ﻓﻌـﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻــﻠﯽ اﻋﻤـﺎل ﮐـﺮد و ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖﻫـﺎی ﭘـﺸﺘﯿﺒـﺎن‬

‫ﺳﻮد ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﯾﮑـﺪﯾـﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﭘﺸﺘﯿﺒـﺎﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﺷـﮑﻞ ‪1‬اﻟـﻒ‪2-‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎی ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎن ذﯾـﻞ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪:‬‬

‫را ﺑﺒﯿﻨﯿ ــﺪ(‪ .‬ﺑــﺮای ﻣــﺸـﺎﻫﺪه ﻣﺜ ــﺎﻟﯽ از ﻣ ــﺪل‬ ‫زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﭘـﻮرﺗﺮ ﮐـﻪ در ﺻﻨــﺎﯾﻊ ﻫـﻮاﯾﯽ‬

‫‪ .1‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزﻣﺎن )ﺣﺴﺎﺑﺪاری‪ ،‬ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ(‬

‫ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﺎﯾـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W1.11‬‬

‫‪ .2‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوری )ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ(‬ ‫‪ .4‬ﺗﺪارﮐﺎت‬

‫زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﯾـﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺨـﺸﯽ از ﯾـﮏ ﺟﺮﯾـﺎن‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑـﺰرگﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﮐـﻪ ﭘـﻮرﺗﺮ آن را ﺳﯿـﺴﺘـﻢ ارزش‬

‫‪1‬‬

‫‪1- Value system‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‪ :‬ﻣـﺪل ﭘﻮ رﺗﺮ‬

‫‪85‬‬

‫‪1‬‬

‫ارزش اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴــﺐ و ﻧﮕــﻬﺪاری ﯾﮏ ﻣــﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘـــﯽ و‬

‫ﻧﯿــﺰ ﻧﺎﻣﯿــﺪه ﻣــﯽﺷــﻮد ﺷــﺎﻣﻞ ﺗــﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨــﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ‬

‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از اﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ‬

‫ورودیﻫﺎی ﻻزم را ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﯿـﺮهﻫﺎی ارزش آﻧﻬﺎ‬

‫درک ﮐﻞ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ارزش اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘـﻢ ارزش ﮐـﻪ زﻧﺠﯿـﺮۀ ارزش ﺻـﻨﻌﺖ‬

‫ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧـﻮد را‬

‫در ﻓــﺼﻮل آﺗــﯽ‪ ،‬ﻧــﺸﺎن ﺧــﻮاﻫﯿﻢ داد ﮐــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬

‫ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺤـﺼــﻮﻻت در ﻃــﻮل زﻧﺠﯿـــﺮهﻫـﺎی‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻣﺪل زﻧﺠﯿـﺮۀ ارزش ﭘـﻮرﺗﺮ‬

‫ارزش ﺗﻮزﯾــﻊﮐﻨﻨــﺪﮔﺎن )ﮐــﻪ زﻧﺠﯿــﺮهﻫــﺎی ارزش ﺧــﻮد را‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ارزش‬

‫دارﻧــﺪ( ﺣﺮﮐــﺖ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ و ﺑــﻪ ﺧﺮﯾــﺪاران )ﻣــﺸﺘــﺮﯾﺎن(‬

‫و ﺣﺘﯽ ﺳـﻮد در ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻣـﯽﮔـﺬارد‪ .‬ﺑـﺮای ﺑﺤـﺚ‬

‫ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎم ﻗﺴﻤـﺖﻫﺎی اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎ ﺟﺰﺋـﯽ از ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1‬اﻟﻒ‪ 2-‬زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ )ﺑﺨﺶ داﺧﻠﯽ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ(‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬ ‫‪1- Industry value chain‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫‪86‬‬

‫ﺟﺪول ‪1‬اﻟﻒ‪ 1-‬دوازده اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺑﺮای ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫‪ .1‬رﻫﺒﺮی ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ /‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻣﺘﻤﺎﯾﺰﺳﺎزی‬

‫‪Ã‬‬

‫اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﯾﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺤﺼﻮل‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺑﺎزار ﻫﺪف‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﻣﺤﺪود )ﺑﺎزار ﻫﺪف( از ﺑﺎزار و ﺑﺮﺗﺮی در ﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﯾﺎ ﻫﺰﯾﻨـﻪ در آن‬

‫‪ .4‬رﺷﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻓﺮوش اﻧﻮاع ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﻣﺤﺼﻮﻻت‪.‬‬

‫‪ .5‬اﺗﺤﺎد‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻫﻤﮑﺎری ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺎی ﺗﺠﺎری در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺮاﮐﺖ‪ ،‬اﺗﺤﺎد‪ ،‬ﻣـﺸﺎرﮐﺖﻫـﺎی ﺧـﺎص ﯾـﺎ ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎی‬

‫‪ .6‬ﻧﻮآوری‬

‫‪Ã‬‬

‫‪ .7‬اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی درونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ رﻗﺒﺎ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺤﻮری‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪.‬‬

‫‪ .9‬زﻣﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬

‫‪ .10‬ﻣﻮاﻧﻊ ورود‬

‫‪Ã‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺮای ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾـﺪ ﯾـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫‪ .11‬واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻮدن ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺨﺶ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺎزی‪.‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ /‬ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اﻓﺰودن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ /‬ﺧﺪﻣﺎت ﮐﻨﻮﻧﯽ و‬ ‫اﯾﺠﺎد ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ /‬ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻤﺘﺎز‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای دﻟـﺴﺮدﮐﺮدن ﺗـﺎزه واردان ﻣـﻮاﻧﻌﯽ اﯾﺠـﺎد‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪.‬‬

‫ﯾﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫‪ .12‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬

‫ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎی ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ رﻗﯿﺒـﺎن‪ ،‬واﺑـﺴﺘﻪ ﮐـﺮدن‬

‫‪Ã‬‬

‫دﻟﺴﺮد ﮐﺮدن ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ اﻗﺘﺼﺎدی‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ‬ ‫‪Porter, M. E., Competitive Advantage: Creating and‬‬ ‫‪Sustaining Superior Performance. New York: Free‬‬ ‫‪Press, 1985.‬‬

‫‪Wiseman, C., Strategic Information Systems. Burr Ridge,‬‬ ‫‪IL: Richard D. Irwin, 1988.‬‬

‫‪Frenzel, C. W., Management of Information Technology,‬‬ ‫‪2nded. Cambridge, MA: Course Technology, 1996.‬‬

‫‪Harmon, P., et al., Developing E-Business Systems and‬‬ ‫‪Architectures: A Managerʹs Guide. San Francisco:‬‬ ‫‪Morgan Kaufmann Publishers, 2001.‬‬

‫‪Neumann, S., Strategic Information Systems—Competition‬‬ ‫‪Through Information Technologies. New York:‬‬ ‫‪Macmillan, 1994.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬

‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪2‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪2-2‬‬ ‫‪3-2‬‬

‫‪ .2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي اﻃـﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣﺮاﺣـﻞ ﺗﻜﺎﻣـﻞ آﻧﻬـﺎ را ﺗـﺸﺮﻳﺢ‬ ‫ﻛﺮده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺎص را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪4-2‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪5-2‬‬

‫ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت از زﻧﺠﻴــﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫‪6-2‬‬ ‫‪7-2‬‬ ‫‪8-2‬‬ ‫‪9-2‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺧﻼل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ )ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن( ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﺳﺎزد را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه را ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‬ ‫‪ .2‬ﺟﻲﭘﻲ ﻣﻮرﮔﺎن‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺮدازش ﺗــﺮاﻛﻨﺶ و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي را ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن داﺧﻠـﻲ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛـﺮده و‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ و ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛـﺮده‬ ‫و ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻧــﻮاع ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب را ﺗــﺸﺮﻳﺢ و‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي آﻧﻬﺎ را درك ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ و ﻧﻘــﺶ ﺑﺨــﺶ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪87‬‬

‫راهاﻧﺪازي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻓِﺪِﻛﺲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ 1‬در ﺳﺎل ‪ 1973‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓِﺮِد اﺳﻤﻴﺖ‪ ،2‬ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻓِﺪِﻛﺲ ﺑﺎ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻣﺠـﺎزي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ‪24-48‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻪ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط دﻧﻴﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓِﺪِﻛﺲ ﻳـﻜﻲ از ﺷﻠﻮغﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺮدازش‬ ‫داده در دﻧﻴـﺎ را اداره ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻣﻴﻠـﻴﻮن درﺧﻮاﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﺑﻴـﺶ‬ ‫از ‪ 3000‬ﭘﺎﻳـﮕﺎه داده و ﺑﻴﺶ از ‪ 500،000‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨـــﻴﻦ ﻳﻜـــﻲ از ﺑـــﺰرگﺗـــﺮﻳﻦ ﺷـــﺒﻜﻪﻫـــﺎي ﺑﻼدرﻧـــﮓ‪ 3‬و ﺑـــﺮﺧﻂ ﺳـــﺮوﻳﺲدﻫﻨـــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ 4‬را در دﻧﻴﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ ﺳﺮﻳـﻊاﻟﺴﻴﺮ و اراﺋﻪ راه ﺣﻞﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 5‬اﺳﺖ‪  .‬‬

‫«‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ /‬ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓِﺪِﻛﺲ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم ﻓﺰاﻳﻨﺪه و رﻗﺎﺑﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬رﺷـﺪ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺴﺮﻳﻊ در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻛـﻢ ﻫﺰﻳﻨـﻪﺗـﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺎري ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ؛ وﻟﻲ ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻣﻄﻤـﺌﻦ و ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده و ﮔﻮي ﺳﺒﻘﺖ را از رﻗﺒﺎي ﺧﻮد ﺑﺮﺑﺎﻳﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺴﺘﺮي‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس و ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻣﻨﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤـﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و‬ ‫ﻫﻢ از ﺟﻨﺒﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓِﺪِﻛﺲ در ﺗﻼش ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﻪ دو‬ ‫ﻫﺪف اﺳﺎﺳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ‪ 100‬درﺻﺪ و ﻛـﺎﻫﺶ زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﻠﻒ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻔﺮ درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ /‬ﭘﺮوژه‬ ‫ﻧﺮماﻓـﺰار اﺻـﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓِـﺪِﻛﺲ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫‪FedEX‬‬ ‫‪Fred Smith ‬‬ ‫‪Real‐time network‬‬ ‫‪Online client/server networks ‬‬ ‫‪E‐solutions‬‬

‫‪88‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫راهاﻧﺪازي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺪﻛﺲ‬

‫‪89‬‬

‫ايﺷﻴﭙﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﺰ‪ 1‬ﻧﺎم دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟﺎزة ﺑﺮرﺳـﻲ وﺿـﻌﻴﺖ ﻣﺤﻤﻮﻟـﻪﻫـﺎ را از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓِﺪِﻛﺲ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻃـﺮف‬ ‫ﻧﻤﻮدن ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻓﺮوش ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬راﻫﻜﺎرﻫـﺎ و ﺗـﺴﻬﻴﻼﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻣﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺟﺎزه ﺣﻀﻮر ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﺗﺮاﺑـﺮي ﻓِـﺪِﻛﺲ در ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗـﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﻓِـﺪِﻛﺲ را ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻓﺮاﺗـﺮ از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﺮاﺑـﺮي‬ ‫ﺻﺮف‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓِﺪِﻛﺲ ﭼﻨﺪﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ /‬ﺳﺨﺖاﻓـﺰاري‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ‪) FedEx PowerShipMC‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺨﺖاﻓﺰاري‪ /‬ﻧﺮماﻓﺰاري ﭼﻨﺪﺣﺎﻣﻠﻪ‪(2‬؛‬ ‫• ‪) FedEx  Ship  Manager  Server‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰاري‪ /‬ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ و ﻣﻌﺘﺒﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و در ﻫـﺮ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪8‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ(؛‬ ‫• ™‪) FedEx ShipAPI‬ﻧﺮماﻓﺰاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده‬ ‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲﻫﺎي زاﺋﺪ را ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﺪ(؛‬ ‫• ®‪) FedEx Net‐Return‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﻗﻼم‪ 3‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان راﺑـﻂ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓِـﺪِﻛﺲ‪ 4‬ﻣـﻲﺷﻨﺎﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴ ــﻜﻲ ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ را از ﻃﺮﻳــﻖ ﺗﺮﻛﻴﺒ ــﻲ از اﺗــﺼﺎﻻت ﺷــﺒﻜﻪ ﻣﺠــﺎزي ﺧــﺼﻮﺻﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،5‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻄـﻮط اﺟـﺎرهاي و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺷـﺒﻜﻪ ارزش اﻓـﺰوده‬

‫‪6‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓِـﺪِﻛﺲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷﺪه را ﻧﺸـﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ورود ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓِـﺪِﻛﺲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫‪E‐Shipping Tools‬‬ ‫‪Multicarrier ‬‬ ‫‪Item‐return‬‬ ‫‪FedEx Direct Link  ‬‬ ‫)‪Global Virtual Private Network (VPN‬‬ ‫‪Value Added Network (VAN) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪90‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 1-2‬ﻣﺜــﺎﻟﻲ از ﻳــﻚ راه‬ ‫ﺣــــﻞ ﺗﺠــ ـﺎرت اﻟﻜﺘــ ــﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻓِﺪِﻛﺲ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻣﻘـﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧـﺪه‬

‫ﺟــﺎﻳﺰه ﺳــﻴﻢ ‪ 2000‬ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷــﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ وﻳﻠﻴﺎم ال ﻛﺎﻧﻠﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻲاف‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻮﻣﻨـــــــــﺪ و ﭘﺎﺋـــــــــــﻮﻟﻴﻦ‬ ‫اسﭘـﻲانﺟﻲ‪  .‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺳﻔﺎرش ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ وب ﺳﺮور ﻓِـﺪِﻛﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش و ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﻴﻐـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي ارﺳﺎل ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش درﻳﺎﻓﺖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫وب ﺳﺮور ﻓِﺪِﻛﺲ ﭘﻴـﺎﻣﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺎﻧـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺟﻬـﺖ ﺗﺄﻳﻴـﺪ درﻳﺎﻓـﺖ اﻋﺘﺒـﺎر ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻔﺎرش از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‪ 1‬ﺑﻪ ﭘﺮدازﻧﺪه ﻣﺮﻛـﺰي ﺷـﺮﻛﺖ ﻓِـﺪِﻛﺲ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒﺎر‪ 2‬را ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺷﺪه )ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ 3‬ﺑـﻪروز و ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎل آﻏـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش در ﺳﻪ ﻣـﺮﻛﺰ دادة اﻟﻜـﺘﺮوﻧـﻴـﻜﻲ‪ 4‬در اﻳﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ‪ -‬ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪاي و ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺳﻴﺎ‪ -‬اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻴﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ‪ .‬در ﻫـﺮ ﻟﺤﻈـﻪ از‬ ‫‪Electronic Data Interchange (EDI) ‬‬ ‫‪Warehouse Management System ‬‬ ‫‪Warehouse Inventory System ‬‬ ‫‪Electronic Data Center (EDC) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫راهاﻧﺪازي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺪﻛﺲ‬

‫‪91‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﺮدازش‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻓِـﺪِﻛﺲ وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫ﺳﻔﺎرش و ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم آن را از ﻃﺮﻳﻖ وب ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺠﺎري ﺟﺪﻳﺪ ﻓِﺪِﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻓـﺮوش ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎزدﻫﻲ را از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﺗﺴﺮﻳﻊ ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻔﺎرش‪ ،1‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ از ﻓِﺪِﻛﺲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ وﻳﮋهاي ﺑﺮاي آن ﻓـﺮاﻫﻢ آورده‬ ‫و ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ و ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻓِـﺪِﻛﺲ از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﺮاﺑﺮي ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻛـﻪ از ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪) simnet.org/lihrary/doc/2ndplace.doc :‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻓﻮرﻳﻪ ‪.(2003‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻗﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎﻳـﺸﺎن در‬ ‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﻧﻮﻇﻬـﻮر و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر و زﻳﺮﺑﻨـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از آن اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺑــﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻓِ ـﺪِﻛﺲ ﺑــﺎ ﺗﻠﻔﻴــﻖ زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫــﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ و ﻣﺠــﺎزي از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري و رواﺑﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد را وارد ﻋﺮﺻﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻓِﺪِﻛﺲ در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻣﻬـﺎرﺗﺶ را در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در‬ ‫اﺟــﺮاي ﻃــﺮحﻫــﺎي "ﻣــﺸﺘﺮي ﻣﺤــﻮري" ﻛــﻪ در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل اﺛــﺮاتِ اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻚِ ﺳــﺎﺧﺘﺎريِ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري‪،2‬‬ ‫‪1‐  Order cycle ‬‬ ‫‪2‐  Outsourcing ‬‬

‫‪92‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻣﻜﺎن ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﻛﺎر اﺻﻠﻲﺷﺎن را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑـﻪ ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺳـﺎﺧﺘﺎر و‬ ‫ﻧﺤﻮه ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1-2‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﮔـﺮدآوري‪،‬‬ ‫ﭘﺮدازش‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﻫـﺪﻓﻲ ﺧـﺎص اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻤﮕﻲ از ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬داده‪ ،‬روﻳـﻪﻫـﺎ و‬ ‫اﻓﺮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﺟﺰاء ﻛﻠﻴﺪي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺳـﺎده روﻣﻴـﺰي‪ ،‬در ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺰء دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻤﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓِـﺪِﻛﺲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺻـﺪﻫﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻳﻚ ﻛـﺎر ﺧـﺎص ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺣﻘﻮق( ﻳﺎ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬دهﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در زﻣﻴﻨـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ دﻳﮕـﺮي ﺑـﺮاي ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﻀﻮر و ﻏﻴﺎب ﻛﺎرﻣﻨﺪان وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﺎﻣﻼً ﻣـﺴﺘﻘﻞ از‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي در ﻳـﻚ‬ ‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت دﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ‪ 2‬ﮔﻮﻳﻨﺪ )ﺣﺘﻲ اﮔـﺮ از ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺑـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي در زﻣﻴﻨـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ 3‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Application Program ‬‬ ‫‪2‐  Departmental Information System‬‬ ‫‪3‐  Human Resource Information System (HRIS) ‬‬

‫‪ 1-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫‪93‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 1‬ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﺑﻠﻲ و ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ در آن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻓﺮاد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و در ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻘﺎط ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 2‬ﻧـﺎم دارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 3‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓِﺪِﻛﺲﻧﺖ‪ 4‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺎن دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و اﺳﺎﺳﺎً در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان زﻣﻴﻨـﻪ اي ﻧﻈـﺮي ﻣﻄـﺮح‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ رﺷﺘﻪي درﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ .‬ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داده‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از اﻫـﺪاف‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺮدازش اﻗﺘﺼﺎدي داده و ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑـﻪ داﻧـﺶ و اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬اﺟـﺎزه ﺑﺪﻫﻴـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻗﻼم داده‪ 5‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺑﺘﺪاﻳﻲ از اﺷﻴﺎء‪ ،‬روﻳـﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻫﺪف ﺧﺎﺻﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﮕﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫اﻗﻼم داده ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺪد‪ ،‬ﺣﺮف‪ ،‬ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺻﺪا ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺮه ﻳﻚ داﻧﺶآﻣﻮز و ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎر ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻫﻔﺘـﻪ‪ ،‬داده ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬

‫داده‪ 6‬ﺷﺎﻣﻞ دادهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف‪ ‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،7‬دادهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻣﻔﻬـﻮم و‬ ‫ارزش دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻌﺪل ﻳـﻚ داﻧـﺶآﻣـﻮز‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﮔﻴﺮﻧـﺪه آن را ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬

‫‪Electronic Network ‬‬ ‫‪Enterprisewide information system‬‬ ‫‪Interorganizational Information System  ‬‬ ‫‪FedEx Net ‬‬ ‫‪Data items ‬‬ ‫‪Database ‬‬ ‫‪Information ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪94‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬اﻗـﻼم داده ‪ ‬ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮدازﺷﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫و ﺧﻼﺻﻪﺳﺎزي ﺳﺎده ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ و ارزش اﻓﺰوده ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫دارد‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺛﺒﺖﻧﺎم ﺑﺮﺧﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬داﻧـﺶ‪ ،1‬ﻣﺘﺸﻜﻞ از داده ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻣﻔﺎﻫﻤـﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ و ﻣﻬﺎرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺎري ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳﻲ و ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت و‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 2‬ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ارزش ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﺮاواﻧﻲ دارد‪ .‬اﺧﻴﺮاً ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از داغﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣـﺚ در ﺣـﻮزه‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫دادهﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وروديﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي‬ ‫آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺣﻘﻮق و ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﺎرﺷـﺎن )ورودي(‬ ‫ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق )ﺧﺮوﺟﻲ(‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪاً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودي ﺑﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ دﻳﮕـﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي ﻳـﺎ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان درﺑﺎرة ﻣﻴﺰان ﺣﻘﻮقﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت از اﺟﺰاﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﮔـﺮدآوري آﻧﻬـﺎ در ﻗﺎﻟـﺐ اﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣـﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬اﻧﺪازه و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺪف ﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﻴﻄﻲ و زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬درﺳـﺖ ﻫﻤـﺎن ﻃﻮرﻛـﻪ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﻘﻠﻲ‪ ،‬آﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي وﻳﻼﻳﻲ و ﻛﻠﺒﻪﻫـﺎ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ و ﺧـﻮاص ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫‪1‐  Knowledge ‬‬ ‫‪2‐  Organizational Knowledge‬‬ ‫‪3‐  Knowledge Management ‬‬

‫‪ 2-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪95‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪاً ﻧﻴـﺰ ﻧـﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2-2‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻧـﻮع ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻧﻴﺰ دارد‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از اﺟﺰاﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ادارات و واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛـﻪ در ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ داراي ﺑﺨـﺶﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﻨﺪ و او ﻫﻢ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ از ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻧـﻮﻳﻦ و ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻨﻈﻮره‪ 1‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻫﻨـﻮز از ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ادارات ﻣﺮﻛـﺰي‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ادارات‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ و ﺣﺘـﻲ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي )ﺑﺨﺸﻲ(‪ ،2‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 3‬و ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .4‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮﺗﺒـﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻨﻮع )اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎد ﺑﺎﺷـﺪ( در ﺳـﻄﻮح ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺨـﺸﻲ )دﭘﺎرﺗﻤـﺎﻧﻲ(‬

‫‪Cross‐functional teams ‬‬ ‫‪Functional (Departmental) ‬‬ ‫‪Enterprisewide‬‬ ‫‪Interorganizational ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪96‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷـــﻜﻞ ‪ 2-2‬ﺳﻴــــﺴﺘﻢﻫــــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫و ﺑﺨﺸﻲ‪.‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬در ﻳـﻚ ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي )ﺑﺨﺸﻲ(‪ .1‬در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن ادارات و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ /‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ(‪،‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺮوح ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ وﻳﮋهاي ﻛﻪ دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ 2‬ﻧﺎم‬ ‫دارد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬وﻇﺎﺋﻒ ﻣﻌﻤﻮل و ﺗﻜﺮاري )ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺎده ﻧﻤﻮدن ﻓﻴﺶﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ‬ ‫ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن( را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 3-2‬و ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .3‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺨـﺸﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺣﻮزه اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺗﻤـﺎم ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪﻳﻦ اداره را‬ ‫‪1‐  Functional (Departmental) Information System ‬‬ ‫‪2‐  Transaction Processing System (TPS) ‬‬ ‫‪3‐  Enterprise Information System (EIS) ‬‬

‫‪ 2-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪97‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺑﺨـﺸﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از راﻳـﺞﺗـﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 1‬ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ را ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﻞ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ERP‬ﻣﺪل ﺟﺪﻳﺪي از ﭘـﺮدازش ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 2‬را ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .3‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دو ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫رزرو ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ،SABRE‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،4‬از ﻫﻤـﻪ ﺑـﺰرگﺗـﺮ‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﺰاران ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ و ﺻﺪﻫﺎ ﺧﻂ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪ آن ﻣﺘﺼﻠﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻓﻌﺎﻻن اﺻﻨﺎف ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻳﺞ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ را‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Mol and Koppius, 2002‬ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ اﺻﻠﻲ را در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 8‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‬ ‫ﻧﻮع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧـﻮع ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻮزه ﻛﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان اداري را‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً در ﺗﻤــﺎم زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻫﻤــﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛــﻪ در‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﺳـﺎزي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﻧﻮاع ﻛﺎرﻣﻨـﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 1-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻜﺎﻣـﻞ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﻫﺮ ﻛﺪام در اداﻣﻪ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W2.1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪Enterprise Resource Planning (ERP‬‬ ‫‪Enterprisewide Computing ‬‬ ‫‪Interorganizational System ‬‬ ‫‪American Airlines  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪98‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-2‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻮرد‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي اداري‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداري‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺻﺪور‬ ‫ﻓﺎﻛﺘﻮر و ﭘﺮداﺧﺖ دﺳﺘﻤﺰد( را ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت روزﻣﺮه را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪(OAS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ واژهﭘﺮداز‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداري‬

‫ﺑﻪ اﻳﺠﺎد‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ و ﭼﺎپ اﺳﻨﺎد‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ‪/‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‪ ،‬ﻃﺮاﺣﺎن‬

‫ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ را ﻃﺮاﺣﻲ و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫در ﻓﺼﻞ‬

‫‪6‬‬

‫‪6‬‬

‫‪3‬و‪6‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪6‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﺎراﺗﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ و ﻏﻴﺮه( ‪ ‬‬ ‫ﻣﺘﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻜﺲﻫﺎ و اﺷﻜﺎل ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺳﻨﺎد‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداري‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداري‬

‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻨﺎد اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‬

‫ﻣﺪلﻫﺎ و دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‬

‫ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان دﺧﺎﻟﺖ ﺑﺎﻻي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻟﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ارﺷﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﺮوه‬

‫اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﮔﺮوه‬

‫از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﮔﺮوهﻫﺎ )ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬

‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬

‫‪11‬‬

‫‪11‬‬

‫‪ 2-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪99‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-2‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻮرد‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬

‫داﻧﺸﻮران‪ ،‬اﻓﺮاد‬

‫داﻧﺶ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺨﺼﺺ در‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫در ﻓﺼﻞ‬

‫‪ 9‬و ‪10‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺸﻮري‬

‫ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬داﻧﺸﻮران‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻣﺒﺘﻨﻲ‬

‫داﻧﺸﻮران‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‬

‫از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﻬﻢ ﻳﺎ‬

‫ﺑﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫ﺣﺮﻓﻪاي‬

‫ﻧﺎﻗﺺ ﻣﻲآﻣﻮزد‬

‫اﻧﺒﺎر داده‬

‫ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬داﻧﺸﻮران‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ را ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي‬

‫ﻫﻮش ﺗﺠﺎري‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ در دﺳﺘﺮس و‬

‫‪ 10 ،9‬و ‪11‬‬

‫‪ 9‬و ‪10‬‬

‫‪ 10‬و ‪11‬‬

‫ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ‪،DSS‬‬ ‫‪ ESS‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪10‬‬

‫از ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري در ﺧﺎرج‬ ‫از ﻣﺮزﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪5‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬وﻇـﺎﻳﻒ ﺗﻜـﺮاري‪ ،‬ﭘـﺮﺣﺠﻢ و ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اﻋﺪاد را "ﺧﺮد" ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ و دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﺣــﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬اﻣــﻮر ﻣــﺎﻟﻲ و ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧــﺴﺎﻧﻲ را ﺧﻼﺻــﻪ و ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﮕـﺎم ﺑــﺎ ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﭘــﺮدازش و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ‪ ،‬ﻧــﺴﻞ ﺟﺪﻳــﺪي از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،1‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪،‬‬ ‫‪1‐  Management Information System (MIS) ‬‬

‫‪100‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎي روزﻣـﺮه در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬

‫ﻛﺎري را ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮده و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺳـﻴﻮن‬ ‫اداري‪ 1‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي واژهﭘﺮداز‪ 2‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي رزرو ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬از روﺑﺎﺗﻴـﻚ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،3‬در ﺣﻮزه ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﺷ ــﺪ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲﻫــﺎي ﭘــﺮدازش و ﻛــﺎﻫﺶ ﻫ ــﺰﻳﻨﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل را ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮد و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪ 4‬را ﺑـﺎ ﻫـﺪف اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺣﺪود ‪ 1980‬و ﺑﺎ ﻇﻬـﻮر ﻣﻴﻜﺮوﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ اﻳﺠـﺎد ﺷﺪ‪ ،‬دوره ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑـﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ 5‬را‬ ‫آﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ دوره‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي روي ﻣﻴﺰﻳﻴﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬در دو‬ ‫ﺟﻬــﺖ ﺗﻮﺳﻌ ــﻪ ﻳﺎﻓــﺖ‪ :‬اول‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮان ارﺷــﺪ )ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣــﺪﻳﺮان ارﺷــﺪ‪ 6‬و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن( و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﮔﺮوهﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﺮوه‪.(7‬‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﻞﻛﺮدن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ﻧﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ 8‬ﮔﺮدﻳـﺪ‪  .‬اﻳـﻦ ‪ ‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ 9‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داﻧـﺶ اﻓـﺮاد ﻣـﺎﻫﺮ و ﻣﺘﺨـﺼﺺ را در اﺧﺘﻴـﺎر اﻓـﺮاد‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻧﺴﻠﻲ ﺟﺪﻳﺪ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﺎﺷــﻴﻨﻲ داﺷــﺘﻪ و ﻗــﺎدر ﺑــﻪ درس ﮔــﺮﻓﺘﻦ از ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﮔﺬاﺷــﺘﻪاﻧــﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻋــﺼﺒﻲ‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ (10‬را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Office Automation System (OAS) ‬‬ ‫‪2‐  Word processing‬‬ ‫‪3‐  Computer Aided Design/Manufacturing (CAM/CAD) ‬‬ ‫‪4‐  Decision Support System (DSS) ‬‬ ‫)‪5‐  End User Computing (EUC‬‬ ‫‪6‐  Executive Support System (ESS) ‬‬ ‫)‪7‐  Group Support System (GSS‬‬ ‫)‪8‐  Intelligent Support System (ISS‬‬ ‫‪9‐  Expert System (ES) ‬‬ ‫‪10‐ Artificial Neural Network ‬‬

‫‪ 2-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪101‬‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ داﻧﺶ ﻣﺤﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﻧـﺸﻮري‪ 1‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳﺠﺎد‪ ،‬ﮔﺮدآوري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي واژهﭘﺮداز‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد و ﭼﺎپ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺟﺎي داد‪.‬‬ ‫اﺑــﺪاع ﻣﻬﻤــﻲ ﻛــﻪ در زﻣﻴﻨــﻪ ﺗﻜﺎﻣــﻞ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن ﺻــﻮرت ﭘــﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬ ‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ‪ 2‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ‪،DSS‬‬ ‫‪ ،ESS‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي اﻧﺒﺎرﻫـﺎي‬ ‫داده‪ ،‬ﺑﺨـ ـﺸﻲ از ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‪ 3‬ﻣﺤــﺴـﻮب ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﻫــﻮش ﺗﺠــﺎري‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫ﮔﺮدآوري و ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳﺎد داده ﺑﻪﻣﻨﻈـﻮر ﻛـﺎوش ﻳـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ‪ ESS ،DSS‬و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮدازش ﺳـﻴﺎر‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﻴﺎر را ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺨﺸﻲ از وﻗﺘﺸﺎن را ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻳﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و در ﺧـﺎرج‬ ‫از ﻣﺤﺪوده ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺳـﻴﺎر از‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،PDA‬ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤﺮاه و دورﺑﻴـﻦﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻬﺒـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﻪ در دﻫﺔ ‪ 80‬و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗـﺴﻬﻴﻞ ارﺗﺒـﺎط ﻛـﺎري ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﺗﺠــﺎري اﻳﺠــﺎد ﺷــﺪ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗﺒــﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ داده ﺑــﻮد‪ .‬در اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺳــﻨﺎد ﺗﺠــﺎري‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ و ﺗﺎﺋﻴﺪات ﺳﻔﺎرشﻫﺎ( ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﺒﺎدل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Knowledge Work Systems‬‬ ‫‪Data Warehousing ‬‬ ‫‪Business Intelligence‬‬ ‫‪Mobile Computing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪102‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﺳﺎس ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 2‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﮔﺸﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳــﺰي و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻫـﺪف‬ ‫درﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري رﺳﻤﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از آن ﻣـﻮج دﻳﮕـﺮي ﭘﺪﻳـﺪ آﻣـﺪ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﺤﻮر ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ 3‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔـﻦ‪) 4‬ﻓـﺼﻞ ‪ (7‬را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ‪ 5-2‬ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺧـﺎرﺟﻲ )ﺑـﺮون‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ( ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧـﺎرﺟﻲ )ﺑـﺮونﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ( ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻴﺎر و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫در اواﺳﻂ دﻫﺔ ‪ 90‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ و از ﺳـﺎل ‪ 2000‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ آﻧـﺎن ﺳـﺮﻋﺘﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از اﺳﻤﺸﺎن ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺗﺠـﺎري از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬در ﻗﻀﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ زﻳﻤـﻨﺲ و در ﻫﻤـﻴﻦ ﻓـﺼﻞ در‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻓِﺪِﻛﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه اﻏﻠـﺐ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧـﻼق و‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻤﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺒـﻮﻫﻲ‬ ‫از اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ و اﻛﺜـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ و ﻛﺎرﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‪ 7-2‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ :‬ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬آﻧﻘﺪر وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺘـﻮان‬ ‫آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻲ ﺧﺎص دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻴﺎن ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫـﺎ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ MIS ،‬از ﻳـﻚ ‪ TPS‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و‬ ‫‪ ESS‬از اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده و ‪ MIS‬اﻃﻼﻋﺎت درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪Electronic Markets ‬‬ ‫‪Electronic Commerce ‬‬ ‫)‪Customer Relationship Management (CRM‬‬ ‫‪Call Centers ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 2-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪103‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣــﺮﺗﺒﻂ‪ TPS .‬اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ را ﻛــﻪ‬ ‫ﺑــــﺮاس ﺳــــﺎﺧﺖ ‪ DSS‬و ‪ESS‬‬ ‫اﺳـــﺘﻔﺎده ﺷـــﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤـــﻊآوري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در اﻧﺒـﺎر‬ ‫داده و ‪ DSS‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨـــﻮان ﻳـــﻚ ورودي ﺑـــﻪ ‪ESS‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮاﻗـﻊ‪ ،‬دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪه و ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴـﺘﻢ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧـﺪي )ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ( را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻳﺎ ﭘﺮدازش ﺳــﻴﺎر(‪ .‬در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رواﺑﻂ دروﻧﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬دهﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬رواﺑﻂ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوتﺗﺮ از آنﭼﻴﺰي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ .1‬از اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪاي ﻛﻪ از دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻲ اﺟﺰاء ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ )ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ‪ (DSS‐ES‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﻛﺎرﺑﺮديﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺘﻔﺎوت و ﺣﺘﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ در ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪ 1-2‬ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن و ﺗﻜﺎﻣﻠـﺸﺎن را ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Integrated Support System ‬‬

‫‪104‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-2‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻫﺰاران ﻗﻠﻢ ﺟﻨﺴﻲ ﻛﻪ در داروﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳـﺎزي ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫‪3‬‬

‫ﻻﻧﮕﺰ‪) 1‬داروﺧﺎﻧﻪاي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺑﺎ ﭼﻬﺎرﺻـﺪ ﺷـﻌﺒﻪ در اﻳـﺎﻻت‬

‫)ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ دﻳﻤﻨﺪ ﺗﻚ و دﻳﮕﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ(‬

‫ﻣﺘﺤﺪه ‪ (long.com‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ ،DSS‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻘـﺎء ﺳـﻄﺢ رﻗﺎﺑـﺖ ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﺷـﻌﺐ‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده و‪ ...‬را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠـﺎد ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬

‫داروﺧﺎﻧﻪ ﻣﺰﺑﻮر اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر داده ﺷﺪه ﺗﺎ اﺟﻨﺎس ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫اراﺋﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳـﻚ از اﺟﻨـﺎس ﻣﻐـﺎزه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻗﻴﻤﺖﮔـﺬاري ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖﮔـﺬاري ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ورودي‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻓﺮوش ﻓﺼﻠﻲ‪،‬‬

‫ﺷﻜﻞ دﺳﺘﻲ و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ روي اﺟﻨﺎس‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش واﻗﻌﻲ در ﻫﺮ ﻣﻐﺎزه‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ﻗﻴﻤﺖ درﺧﻮاﺳـﺘﻲ‬

‫در زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ دﻳﮕﺮ )ﻣﺜﻞ ﺳﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ( ﻧﻴـﺰ‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺤﺼـﻮﻻت‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳـﻮددﻫﻲ‬

‫روﻳﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺟﻨـﮓ‬

‫و ﻏﻴـﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮر در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﺣﺮاجﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ‬

‫‪ W2.2‬در وبﺳـﺎﻳﺖ ﻛﺘــﺎب ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪه‬

‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﻮددﻫﻲ‪ ،‬روش‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‬

‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ در ﺷـﻌﺐ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﻗﻴﻤـﺖ ﺣـﺴﺎس ﻫـﺴﺘﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻴـﺰان ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺮ‬

‫اﻣــﺮوزه ﺑــﺎ وﺟــﻮد ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي ﭘﻴــﺸـﺮﻓﺘﻪ ﭘــﺸﺘﻴﺒـﺎن‬

‫ﺣﺎﺷﻴـﻪ ﺳـﻮد )ﻳﺎ ﻣﻮارد دﻳﮕـﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﻢ و ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش(‬

‫ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻋﻈﻴﻤـﻲ‬

‫را در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻣﺒﻨـﺎي اوﻟﻮﻳـﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﻣﻮاﺟــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل آﻧﭽــﻪ ﺧﻄــﻮط ﻫــﻮاﻳﻲ و‬

‫ﻫــﺮ ﻣﻐـــﺎزه‪ ،‬اﺳﺘـــﺮاﺗﮋيﻫــﺎي ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮﻧﻲ ﻗﺎـــﺒﻞ ﺗﻮﺳــﻌﻪ و‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي اﺟــﺎره اﺗــﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺳــﺎلﻫــﺎ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدادﻧــﺪ‪،‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ داروﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي ﻻﻧﮕـﺰ و ﺣـﺪود‬

‫ﻣــﺪلﻫــﺎي اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه‪ ،‬ﻣــﺸﺎﺑﻪ ﻣــﺪل ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫‪4‬‬

‫ﻧﻴﻤﻲ از ﺗﻤﺎﻣـﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺛﻤﺮﺑﺨﺸـﻲ ﻫﺴﺘﻨـﺪ ﻛﻪ در دﻫﺔ ‪ 80‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺻـﻨﻌﺖ ﺧﻄـﻮط‬

‫ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي ﻗﻴﻤـﺖ‪ 2‬را ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻫــــﻮاﻳﻲ ﭘﻴــــﺸﻨﻬﺎد ﺷــــﺪ و ﺻــــﻨﺎﻳﻊ ﻛﺮاﻳــــﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴــــﻞ‪،‬‬

‫‪Longs‬‬ ‫‪Price Optimization Program ‬‬ ‫‪Demand‐Tech ‬‬ ‫‪Yield Management Model ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪105‬‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ و دﻳﮕــﺮ ﺻــﻨﺎﻳﻊ آن را ﺑــﻪ‬

‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از رﺷﺪ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪي در ﻣﻴﺰان ﺣﺠﻢ درآﻣﺪ و‬

‫ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎ در ﺣﺎل ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي‬

‫ﺳﻮد ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻫﻨـﻮز ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﮔـﺮان اﺳـﺖ و در‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﺑـﺎزي‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن ﺑـﺰرگ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از آن اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ رﻗﺒﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬

‫ﻧﺘـﺎﻳﺞ اوﻟﻴـﻪ درﻳــﺎﻓﺘﻲ از داروﺧﺎﻧـﻪﻫــﺎي ﻻﻧﮕـﺰ و ﺑﻘﻴــﻪ‬ ‫ﻣﻐـﺎزهﻫﺎي ﺧﺮدهﻓـﺮوﺷﻲ ﻛﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻬﻲ اﺳﺘﻔـﺎده‬

‫ﺑﭙﺮدازﻧــﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤــﺖ آن در آﻳﻨــﺪه ﻛﻤﺘــﺮ ﺷــﺪه و در ﻧﻬﺎﻳــﺖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒـﻊ‪ :‬ﺗﻠﺨﻴﺼﻲ از‪.Cortese, 2002.‬‬

‫‪3-2‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎري ﻣـﺪاوم را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در زﻣـﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺻﻮرتﺣﺴـﺎب ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻛﻨﺘـﺮل و ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟـﺪول‬ ‫‪ 2-2‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل و ﺗﻜﺮاري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را در ﻳـﻚ ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﻧـﺸﺎن‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪي را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل‪ ،‬ﮔـﺮدآوري‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه‪ ،‬ﭘـﺮدازش و اﻧﺘـﺸﺎر ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬داده ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،DSS‬را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ‪ TPS‬در‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن وﺟﻮد دارد‪TPS .‬ﻫﺎ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺻـﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺪور ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق اﻓﺮاد و ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ TPS‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم )ﻣﻌﻤﻮﻻً روزاﻧﻪ( و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ )ﻳﻌﻨﻲ در ﻫﻤﺎن زﻣـﺎن ﺗﻮﻟﻴـﺪ(‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ دادهﻫﺎ در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه و ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪106‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮل و ﺗﻜﺮاري در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬

‫ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق‬

‫ﻓﺮوش‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﺣﻀﻮر و ﻏﻴﺎب ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻓﺮوش‬

‫ﺣﻘﻮق و ﻛﺴﻮرات ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲﻫﺎي ﻓﺮوش‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﻣﺤﻤﻮﻟﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ )ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ(‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‬

‫ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎت‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮاد‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺎرج‬

‫ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ .‬در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ‪ ،‬دادهﻫﺎ از ﻧﻘﻄﺔ ﻓﺮوش‪ 1‬ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده )ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ دادهﻫﺎ ﮔﺮدآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﺟﺮﻳـﺎن دارﻧـﺪ‪ .‬ﻓـﺮوش ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﺪه و وﺿﻌﻴﺖ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎي ‪TPS‬‬

‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﺑﺰار داده ﻛﺎوي و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ روﻧـﺪﻫﺎي ﺧﺮﻳـﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣـــــﻮزة ﺑﺎﻧﻜــــﺪاري‪TPS ،‬ﻫــﺎ ﺷــــﺎﻣﻞ ﺣــــﻮزهﻫــﺎي ﻣﺮﺑ ــﻮط ﺑــﻪ ﺳﭙــــﺮدهﻫــﺎ و‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﻛﻪ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺳﻄـﻮح ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ(‪ .‬آﻧﻬـﺎ اﻧﺘﻘــﺎل ﭘـﻮل از ﺣـﺴـﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب دﻳﮕﺮ در ﻫﻤـﺎن ﺑﺎﻧـﻚ ﻳﺎ ﺳــﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧــﻚﻫـﺎ را‪ ،‬در ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﻴــﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴـﺔ ﮔﺰارﺷــﺎت‬ ‫ﻣﺎﻫﻴـﺎﻧﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘـﺮﻳﺎن و ﻣﺤﺎﺳﺒــﺔ ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﺧـﺪﻣﺎت از ﺟﻤــﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ‪TPS‬ﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Point‐Of‐Sale (POS) terminals ‬‬

‫‪ 3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪107‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮي را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗﻌـﺪادي از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺗﻜﺮاري و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻮردي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻓـﺮاد را‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮده و آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ زﻳﺮ وﻇﻴﻔﻪ‪ 1‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬آﻣـﻮزش‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗـﺪرﻳﺲ‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در دورهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻼسﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﺮﺑﻲ و‬ ‫ﺗﻬﻴﺔ وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰار ﻻزم ﺑﺮاي ﻛﻼس آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺮ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪﻃـﻮر ﺧـﺎص ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ را ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪2‬‬

‫ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ‪ ] MIS‬اﺻﻄـﻼح ‪ MIS‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺧﺎص در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎرﻛﺮدي اﻃـﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫واژة ‪ MIS‬در ﺣـﻮزهاي دﻳﮕﺮ و ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﻣـﻲﺷـﻮد[‬

‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻛــﺎرﻛﺮدي اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑــﺎ ﻫــﺪف ﺗــﻀﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘــﻖ ﻛﺎرآﻣــﺪ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ دورهاي‬ ‫درﺑﺎرة ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﻛﺎراﻳﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ و ﺑﻬﺮهوري را از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺑﺮ ﭘﺮدازش ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮوش ﻣﻨﻄﻘـﻪاي در ﺷـﻜﻞ ‪ 4-2‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮي در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬ ‫و ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺗﻮﻟﻴﺪات داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ درﺑﺎرة ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﮔﺰارشﻫﺎﻳﻲ از درﺻﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮده و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﺑـﻮدهاﻧـﺪ‬ ‫را در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان را در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Subtasks ‬‬ ‫‪2‐  Functional Management Information Systems (FMIS) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪108‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-2‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮوش ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﺴﺐ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫‪ MIS‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪  .‬‬

‫‪4-2‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫راه دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬راﻫﺒﺮدي و ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي‬ ‫داﻧﺸﻮران‪ 1‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ 2‬ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي روزﻣـﺮه ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ وﻇـﺎﻳﻒ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎري ﻳﺎ ﺳﻔﺎرش و دﺳﺘﻮر ﺧﺮﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘـﺎً‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪TPS ،‬ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫‪MIS‬ﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﺎن )ﻣـﺪﻳﺮان ﺧـﻂ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ(‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،3‬ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠـﻲ‬ ‫ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻴــﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻛﻮﺗــﺎه ﻣــﺪت‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎندﻫــﻲ و ﻛﻨﺘــﺮل‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ‪MIS‬ﻫـﺎ ﻳﻜـﻲ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫‪1‐  Knowledge worker‬‬ ‫‪2‐  Operational Activities ‬‬ ‫‪3‐  Managerial Activities ‬‬

‫‪ 4-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪109‬‬

‫‪MIS‬ﻫـﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺧﻼﺻـﻪﻛﺮدن دادهﻫﺎ و ﺗﻬﻴـﺔ ﮔﺰارش‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨـﮕﻮﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﻣﻴــﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﭼﻨﻴــﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺣﻮزة‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ دادة‬ ‫داﺧﻠﻲ )درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻮاع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در ﺟﺪول‬ ‫‪ 3-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 3-2‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫﺎي ‪ MIS‬از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ‪MIS‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪﻫﺎي آﻣﺎري‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺰارش ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎء‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت دورهاي‬

‫‪Ã‬‬

‫در دورهﻫﺎي از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻮردي‬

‫‪Ã‬‬

‫در ﻣﻮﻗﻊ ﻟﺰوم ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي و‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧﻼﺻﺔ دادهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﻗـﻼم و‬ ‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻋﻤﻠﻜﺮد واﻗﻌﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫـﺎ )ﻳـﺎ اﻫـﺪاف(‪ .‬ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﻛﺮدن ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ )ﻣﺜﻼً ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ از‬ ‫‪ 5‬درﺻﺪ(‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ ﺧﺎص و وﻳﮋه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﻋﻴﻮب و‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ و اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ؛ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮيﻫﺎ و ردﻳﺎﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﺑﺮآوردﻫﺎ )ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮآورد ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار و‪...‬‬

‫ﺧﻮدﻛﺎريﺳﺎزي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﺪلﺳـﺎزي اﺳـﺘﺎﻧﺪاردي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻋﺎدي ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﻪ وﻗـﺖ و‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻌﻤﻮل‬

‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﻔﺎرش دﻫﻴﻢ و ﻳﺎ ﻛﺎر را ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﻐﺎمرﺳـﺎﻧﻲ داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﺗﺤـﺖ وب‪ ،‬ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ و ﮔﺮوهاﻓﺰار‪) 1‬ﻓﺼﻞ ‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Groupware  ‬‬

‫‪110‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ ،1‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻣﻬﻤـﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎرﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن و اﻧﺘﻘــﺎل ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﻛــﺸﻮر ﺧــﺎرﺟﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠــﻪ ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻋﻤــﺪه‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻠﻨﺪ ﻣـﺪت ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻜـﺎت اﺻـﻠﻲ و ﻋﻤـﺪة‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺑﺮاي ‪ 5‬ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ ‪ 10‬ﺳﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳـﺰيﻫـﺎي ﺧﺮدﺗـﺮ‪ ،‬ﺑﻮدﺟــﻪﺑﻨـﺪي‪ ،‬و ﺗﺨـﺼﻴـﺺ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺧـﻮد را اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺷﮕﻔـﺖاﻧﮕﻴﺰي ﺑﻪ دو ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل و‬ ‫ﺣﺘـﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻛﺎﻫـﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ از دو راه دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺳــﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫اول‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﻣﻬﻢ رﻗﻴﺐ ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮي در ﻣﺤﻴﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﻴﺶآﻣﺪﻫﺎ و ﺣﻮادث اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً واﻛﻨﺶﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻳﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺪاك‪ 3‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ژاﭘﻨﻲ در ﺣﺎل ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧـﻮﻋﻲ دورﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻳﻚﺑﺎر ﻣﺼﺮف اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺪاك ﺑـﺎ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ژاﭘﻨﻲﻫﺎ در ﻣﻴﺎﻧﺔ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي اﻃـﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻣﺎن ﻃـﺮاﺣﻲاش را ﺑـﻪ ﻧـﺼﻒ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫داد و ﺑﺮ ژاﭘﻨـﻲﻫﺎ ﭘﻴﺮوز ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘـﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ دورﺑـﻴﻦﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آنﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﻳـﺎ اﺑﺘﻜـﺎري از ﺳـﻮي رﻗﺒـﺎ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻏﺎزﮔﺮ ﺗﺤﻮل‪ 4‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺑﺘﻜﺎري‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي‬ ‫‪Strategic Activities ‬‬ ‫‪Strategic Response ‬‬ ‫‪Kodak ‬‬ ‫‪Initiator of Change‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪111‬‬

‫ﻓﺼﻞ در ﻣﻮرد ﻓِﺪِﻛﺲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﻮﭘﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧـﺪ‬ ‫)ﻣﺜﻼً ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺗﺎﻳﺠﻢ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬و ﻗﻀﻴﺔ ‪ Amazon.com‬در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .1‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ اول ﻧﻴـﺰ‬ ‫دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را از دﻫﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﺤﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺎري‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺷـﻴﻮة اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻃـﻼق ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 2‬و‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 3‬را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫـﺪف آن اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري‪ ،‬ﺟﻠـﺐ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘـﺮ و ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧﺶ در ﻣﻴﺎن ﻧﻬـﺎدﻫﺎ ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ 4‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗـﮋﻳﻚ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت را‬ ‫ﻋـﻮض ﻛــﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬در اﻳــﻦ ﻛﺘـﺎب ﻣﺜــﺎلﻫــﺎﻳﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫــﺎي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ از ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺧﻮاﻫﻴﻢآورد‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ را در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ؟‬

‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬راﻫﺒـﺮدي و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻓـﺮادي ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ را در ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را اﺗﺨـﺎذ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﺗﺤﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﻧﻮع ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﺜﻠﺚﮔﻮﻧﺔ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎ‬ ‫و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ ﻣﻌﺪودﻧـﺪ و در رأس ﻣﺜﻠـﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪E‐Business strategic systems ‬‬ ‫‪E‐Collaboration ‬‬ ‫‪E‐Learning ‬‬ ‫‪Competitive Advantage  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪112‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪  .‬‬

‫داﻧﺸﻮران‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪان اداري و داده ورزان‪ .1‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 5-2‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﺿﺎﻓﻪاي از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‪ 2‬ﺑـﻴﻦ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷـﺪ و ﻣﻴـﺎﻧﻲ ﻗـﺮار‬ ‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺮاد ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻳﺎري ﻫﺮ دوﮔﺮوه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ و ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "داﻧﺸـﻮر" ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد داﻧـﺶ و اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ و آن را ﺑﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻲآﻣﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻣﺎﻟﻲ و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﺎورﻳﻦ ﺣﻘـﻮﻗﻲ و ﺣـﺴﺎﺑﺪاران‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از "داﻧـﺸﻮران"‬ ‫‪1‐  Data workers  ‬‬ ‫‪2‐  Staff Support  ‬‬

‫‪ 4-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪113‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺌﻮل اﻳﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﺔ داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﺑﺎ داﻧـﺶ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ و اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺣﻮزة ﺗﺨﺼﺼﺸﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ روﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و ﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗﺤـﻮل‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‪ 60 ،‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ از ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را‬ ‫داﻧﺸﻮران ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ داﻧـﺸﻮران ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﻮران در ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷﺎن ﻳـﺎري ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ( و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮه )ﻛﻪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪة ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ( ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب )ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ را ﺷﻜﻞ و ﺳـﺮﻋﺖ ﻣﻲﺑﺨـﺸﺪ( و ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴــﺪه ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ داده )ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر را ارﺗﻘـﺎء ﻣـﻲدﻫـﺪ( را درﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬داﻧـﺸﻮران ﻛـﺎرﺑﺮان اﺻـﻠﻲ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻛﺎري‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه ﺑـﺰرگ دﻳﮕـﺮ را ﻛﺎرﻣﻨــﺪان اداري ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان را در ﺗﻤــﺎﻣﻲ‬ ‫ﺳﻄـﻮح ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻴــﺎن ﻛﺎرﻣﻨــﺪان اداري‪ ،‬ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را اﺳﺘﻔــﺎده‬ ‫ﻛــﺮده‪ ،‬دﺳﺘـ ــﻜﺎري ﻳــﺎ ﺗ ــﻮزﻳﻊ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ دادهورز ﮔﻮﻳﻨ ــﺪ؛ ﻛــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﻨــﺸـﻲﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ‬ ‫واژهﭘﺮدازﻫــﺎ ﻛــﺎر ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬اﻓ ــﺮادي ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﻓﺎﻳــﻞﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺳــﺮ و ﻛــﺎر دارﻧــﺪ و‬ ‫ﭘﺮدازشﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﻋﺎوي ﺑﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دادهورزان ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي اداري و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨـﺎد‪ ،‬ﺟـﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮﺑﻨﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺜﻠﺚ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ )ﺷﻜﻞ ‪(5-2‬‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ 1‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،2‬درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‪ 3‬و ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺎس و ﺑﻨﻴـﺎد در‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه و در ﺑﺨﺶ ‪ 6-2‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ آن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Information infrastructure ‬‬ ‫‪2   Intranet ‬‬ ‫‪3‐  Corporate portals  ‬‬

‫‪114‬‬ ‫‪5-2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ 1‬و‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻃﺮﻳـﻖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑـﺎ رﻗﺒـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎريﺷﺎن در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺎس زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ و ﺧـﺪﻣﺎت را از‬ ‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﺧﺎم در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و اﻧﺒﺎرﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪات‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻄﻼح زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ از ﺗـﺼﻮر‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻧﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦِ ﺧﻄﻲِ ﺳﺎده‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻋﻤﻞآوري ﺷﻴﺮ )ﻣﻴﺎﻧﺔ زﻧﺠﻴﺮه( را ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )در ﭘﺎﻳﻴﻦ( و ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ )در ﺑﺎﻻ( ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 8‬ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻳـﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎدي و ﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺘﻲ ﺧﻼف ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دارد‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷـﻮد‪:‬‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،3‬داﺧﻠﻲ‪ ،4‬و ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ‪ 5‬ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺗـﺎﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ردﻳـﻒ اول ﺧـﻮد )ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﮔﺮدآورﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ( و ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ردﻳﻒ دومﺷـﺎن‪ ،‬ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬رواﺑـﻂ‬ ‫ﺗﺎﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺧﺎﺳـﺘﮕﺎه و اﺻـﻞ ﻣـﻮاد )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﻨﮓﻫـﺎي ﻣﻌـﺪﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﻲ(‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳـﻄﺢ‪ ،‬ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در‬ ‫‪CRM: Customer Relations Management ‬‬ ‫‪PRM: Public Relations Management ‬‬ ‫‪Upstream ‬‬ ‫‪Internal ‬‬ ‫‪Downstream ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 5-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪115‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖِ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪارك‪ 1‬اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ‪ .‬ﺑﺨﺶ داﺧﻠﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻠﻴـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي )داﺧﻠـﻲ( اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺷﺪه در ﺗﺒﺪﻳﻞ وروديﻫﺎي درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن را‬ ‫درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ از زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ وروديﻫﺎ وارد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮزﻳﻊ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃـﻮل ﻣـﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-2‬‬ ‫زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺳــﺎده ﺑــﺮاي ﻳــﻚ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪه‪ .‬ﺗﻮﺟــﻪ‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﺨــﺐ ﻧﻤــﺎﻳﺶ داده ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒـﻊ‪Reid and Sanders, 2002 :‬‬

‫ﺑﺎ اﺻﻼﺣﺎت‪  .‬‬ ‫‪1‐  Procurement ‬‬

‫‪116‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫• زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪة ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬اﻧﺒﺎرداري‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮاد ﺧﺎم را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت در ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺬاب و ﻣﻄﻠﻮب ﺟﻠﻮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ارزش‪ 1‬را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪3‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺿﺮورت ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ درونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻲﺷﻤﺎر و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻛﺎر دﺷـﻮاري‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﺳﺘﻲِ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦِ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﺰرگ ﻋﻤـﻼً ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗـﺸﻜﻴﻞدﻫﻨـﺪة زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ‪ .‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠـﻲ‬ ‫در دو ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﻲ ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ TPS‬و دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد )ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ(‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎ و اﻓـﺮادي‬ ‫را ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 4-2‬ﺷﺮح داده ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ .‬اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻮل ‪ 4‬و ‪ 6‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 2‬رو ﺑﻪ رﺷﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﻬﺒﻮد رواﺑﻂ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗـﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪1‐  Value chain ‬‬ ‫‪2‐  E‐procurement ‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪117‬‬

‫درﮔﺎه ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪) 1‬ﻓﺼﻞ‪ 3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ( و دﻳﮕـﺮ اﺑـﺰارﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫راﺳﺘﺎي ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ‪ .‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﺑﺨـﺶ ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ در دو ﺣﻮزه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اول‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و دوم آن ﻛﻪ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻗﺒﻮل ﺳﻔﺎرش و ارﺳﺎل آن را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ‪ 7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ از ﺣﻤﺎﻳــﺖﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﻫ ـﺮ دو ﺑﺨــﺶ ﺑــﺎﻻﻳﻲ‬ ‫و ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ )ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد داﺳـﺘﺎن ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳـﺪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W2.3‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ( ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دو ﻧﻮع راﻫﻜﺎر اﺻﻠﻲ ﻧﺮماﻓـﺰاري ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻛﻨﺘﺮل( ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اول‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دوم‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ 2‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻧﺮماﻓـﺰار در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺼﻮل ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ 3‬ﻛﻪ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي را در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ )ﺑـﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺖ ‪ 2‬اﻟـﻒ در اﻧﺘﻬـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪6-2‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬

‫زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻃـﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺴﻬﻴـﻼت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك‪ 4‬در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 5 .‬ﺟـﺰء اﺻـﻠﻲ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ (2) ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ (3) ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ارﺗﺒﺎﻃﻲ )ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫‪Supplier Portal ‬‬ ‫‪Supply Chain Management (SCM) ‬‬ ‫‪Build‐to‐order production software ‬‬ ‫‪Shared computing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪118‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫داﺧﻠﻲ(‪ (4) ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و )‪ (5‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑـﻪ اﺿـﺎﻓﺔ ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖﺷـﺎن‪ ،‬را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ و ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ )ﺷـﻜﻠﻲ ﻛـﻪ ﻃـﺮح و ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ِﻓﺪِﻛﺲ ﻧِﺖ را ﺷﺮح ﻣﻲداد( و ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺎﻣﻲ ﻛﻠﻲ و ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬اﺳـﺎﻣﻲ ﺧﺎﺻـﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫آنﮔﺎه ﺗﺼﻮﻳﺮي از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺒﺤﺚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪13‬و‬ ‫‪ 14‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺮوح ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ )‪،Broadbent and Weill, (1997‬‬ ‫)‪ HP  Company,  (2004) ،Weill  and  Vitale,  (2001‬و )‪Seven  Spaces,  (2004‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪] .‬ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨــﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﭼﻴـﺰي ﻣﺘﻔــﺎوت ﺑـﺎ ﻣﻌﻤــﺎري ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮ اﺳـﺖ‬ ‫)ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣﻌﻤﺎري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺷــﺎﻣﻞ ﭼﻨـــﺪﻳﻦ ﭘﺮدازﻧـﺪه‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫وﻳﮋﮔــﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻـﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـــﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﭘــﺮدازش ﻣﺠﻤــﻮﻋﺔ دﺳﺘـﻮراﻟﻌﻤــﻞﻫـﺎي ﻛﺎﺳﺘـــﻪ ﺷـــﺪه‬ ‫)‪ (Reduced Instruction Set Computing) (RISC‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﻨﻈـــﻮر ﻣـﺎ ﻓﻘـﻂ ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﺳﺖ[‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻳـﺎ ﻃـﺮح ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻ از داراﻳـﻲﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮح ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻨﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار در آن ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﺑـﺮ روي‬ ‫وب‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺘـﻮﻳﺎت و ﺳﺎﺧﺘـﺎر ﺳﺎﻳﺖ و راﺑﻄﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻣﺮور اﺳﺖ‪ .‬در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ ،6‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻳﻚ آژاﻧﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ(‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻌـﻠﻲ و ﻃﺮﺣﻲ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺟﻬـﺖﮔﻴﺮيﻫﺎي آﻳﻨـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃـﺮح‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان را از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘـﺎر ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﻗــﺎدر ﺑـﻪ ﺑـﺮآوردن‬ ‫ﻧﻴـﺎزﻫﺎي اﺳﺘــﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌـﻦ ﻣﻲﺳـﺎزد )ﺑـﺮاي ﻣﺜــﺎل ﺑـﻪ ﺑﺨــﺶﻫـﺎي دوره آﻣﻮزﺷـﻲ‪،‬‬ ‫اﺧﺒﺎر و ﻣﺤﺼـﻮﻻت در ﻣﺠﻠﻪ اﻳﻨﻔﺮﻣﻴﺸﻦ آرﻛﻴﺘـﻜﭽﺮ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ و اﻳﺠﺎد ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪي دورهاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ 3‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫‪1‐  Information Architecture‬‬ ‫‪2‐  Blue Print ‬‬ ‫‪3‐  Business Architecture ‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪119‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﭼـﺸﻢاﻧـﺪازﻫﺎ‪،‬‬ ‫اﻫﺪاف و ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎزﻣﺎن و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ از ارﺗﺒﺎط ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ دو ﻣﻌﻤﺎري و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺟﻮاﺑﮕﻮﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در اﻳﺠـﺎد ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﻃـﺮاح ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ‪5‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي را ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت آﻏـﺎز ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت و ﺗﻌـﺎرﻳﻒ آن‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﺰ‪ 1‬در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺤـﻮه اﻧﻌﻜـﺎس اﻫـﺪاف ﺳـﺎزﻣﺎن در‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺎﺳﻲ و ﻣﺘﻨـﻮع‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ روش ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﭘﺮدازش اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﭘﺮدازش در ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻌﻤﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ اﻟﮕﻮﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣﺤـﻴﻂ ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ‪ ،3‬ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫)ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ(‬

‫‪2‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪6‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﺗﻮزﻳـﻊﺷـﺪه ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪) 7‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ‪ .‬در ﻣﺤﻴـﻂ ﻣﻴـﻦﻓﺮﻳـﻢ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ‬ ‫)ﭘﺮدازﻧـﺪة ﻣﺮﻛﺰي(‪ 8‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺑـﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌـﺎل )ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ( ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ورود‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادهﻫﺎ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﻦﻓﺮيم ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ و ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫آن ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬ﺗـﺎ اواﺳـﻂ دﻫـﺔ ‪ 1980‬ﻣﻌﻤـﺎري اﺻﻠــﻲ و‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه ﺑﺎ ﺗــﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﻧﻌﻄـﺎفﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ﺑـﻮدن و ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻮدن ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن در ﻣﻘــﺎﺑﻞ‬ ‫ﻋﻤـﻠﻜﺮدش‪ ،‬ﺳﺎزﻣـﺎنﻫﺎي ﻣﻌـﺪودي از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻌﻤـﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪.(Ahmad, 2000‬‬

‫‪Koontz (2000) ‬‬ ‫‪Information Architecture According to Computing Paradigms (Environments) ‬‬ ‫‪Mainframe Environment ‬‬ ‫‪Personal Computer ‬‬ ‫‪Distributed Computing ‬‬ ‫‪Client/Server Architecture ‬‬ ‫‪Legacy systems ‬‬ ‫‪Mainframe ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪120‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﺔ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎرياي اﺳﺖ ﻛـﻪ در آن ﻳـﻚ ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪادي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻧﺔ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،1‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﻛﻠﻴﺪ و ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ اﺳـﺖ )اﻳـﻦ اﺟـﺰا در ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧـﺔ‬ ‫ﻏﻴﺮﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد( و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ داراي ﻳﻚ ﮔﺮداﻧﻨﺪه دﻳﺴﻚ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺮﻛـﺰي ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺮدازشﻫﺎي ﻣﺤﺪودي را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ذﺧﻴـﺮه و‬ ‫ﭘﺮدازش ﺑﺎﻻي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻫـﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪاي‪ 3‬ﻛــﻪ در ﺳــﺎل ‪ 1997‬ﻋﺮﺿــﻪ ﺷــﺪﻧﺪ )ﺑــﻪ ﻣﺒﺤــﺚ ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ( وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮدازش ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ را ﻣﺘﺤـﻮل ﺳـﺎﺧﺘﻨﺪ‬ ‫)‪.(Ahmad, 2000; Amato McCoy, 2002‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬در ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫)ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ( ﻗﺪرت ﭘﺮدازش در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت را دارﻧـﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ در ﻫـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ اﻣﻜـﺎن ارﺗﺒـﺎط ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ -‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‪ .4‬زﻣـﺎﻧﻲﻛـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮﺗﺮي‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻲآﻳـﺪ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﺷـﺎﻣﻞ ﭘـﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و‬ ‫اﺷﺘﺮاك دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺎﭘﮕﺮﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬درﺟﻪﺑﻨﺪي )ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑــﺎر اﻃﻼﻋــﺎت( و اﺛﺮﺑﺨــﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ دارد وﻟــﻲ ﻓﺎﻗــﺪ اﻣﻨﻴــﺖ و ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﺑﻮده و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺟﺰاء ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻣﺤﻠــﻲ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪ .5‬ﻳــﻚ ﺷــﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠــﻲ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ارﺗﺒــﺎط داده‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﻤﻞ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺎﺑﻠﻲ در ﻳﻚ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪،‬‬

‫‪Smart Terminal or Intelligent Terminal‬‬ ‫‪Disk drive‬‬ ‫‪Network Computer (NC) ‬‬ ‫‪Local Area Network (LAN) ‬‬ ‫‪Wireless LAN (WLAN) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪121‬‬

‫دﺳﺘـﮕﺎه ﻳﺎ ﻣﺤﻮﻃﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از اﻣﻮاج اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨـﺎﻃﻴﺲ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺤﻠﻲ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴـﻢ‪ ،‬داده را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻫــﻮا ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛـﺮده و درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻧﻤــﺎﻳﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫اﺗﺼـﺎﻻت ﻛﺎﺑﻠﻲ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑـﻪ ﻓـﺼﻞ ‪ 5‬و راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪4‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه‪ .‬ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻛﺎر ﭘﺮدازش را ﺑـﻴﻦ دو ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ و ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺟـﺎ‬ ‫واﻗﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮدازش ﻳﺎريرﺳﺎن‪ 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ در اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮده و وﻇﻴﻔﺔ ﺧﺎﺻـﻲ را‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺑﻪوﻳﮋه اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه‬ ‫در اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري ﻏﺎﻟـﺐ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺑـﺮون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ اﻧﺒـﻮه داده‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫داﻧﺶ و ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘـﺮدازش را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻣﻔﻬـﻮم ﭘـﺮدازش‬

‫ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-2‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺮدازشﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ واژهﭘﺮداز‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از دادهﻫــﺎي ذﺧﻴــﺮه ﺷــﺪه در ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﻫــﺎ را اﻧﺠــﺎم دﻫﻨــﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑــﻞ‪ ،‬اﻛﺜــﺮ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪلِ ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻫـﺪف اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت و‬ ‫ﻋﺮﺿﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ اوﻟﻴـﺔ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻧﺮماﻓـﺰارﻫﺎي ﺟـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺒـﺎدﻟﻪ اﻃـﻼﻋﺎت )ﺑﻪوﺳـﻴﻠﺔ ﻣﺮورﮔﺮﻫـﺎي وب(‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫)ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﭘﺴـﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻴﺎمرﺳـﺎﻧﻲ ﻓﻮري( و ﺷــﺮح ﺣـﺎل ﻧﻮﻳـﺴـﻲ ﻓــﺮدي )از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫وﺑﻼگﻫﺎ و ‪ (e‐zines‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Cooperative processing‬‬

‫‪122‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻬﻤﺘــــﺮﻳﻦ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨــــﺪي ﭘــــﺮدازش ﺗﻮزﻳــــﻊﺷــــﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻤــــﺎري ﺳــــﺮوﻳﺲدﻫﻨــــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳـــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـــﺪه اﺳـــﺖ ﻛـــﻪ در آن ﭼﻨـــﺪﻳﻦ ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌـــﺸﺎن را ﺑـــﻪ اﺷـــﺘﺮاك‬ ‫ﻣــﻲﮔﺬارﻧــﺪ و از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻗــﺎدر ﺑــﻪ ﺑﺮﻗــﺮاري ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ دﻳﮕــﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺷـــﺒﻜﻪ داﺧﻠــﻲ و ﺷـــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧـــﺎرﺟﻲ‪ 1‬ﺑــﺮ ﻣﺒﻨـــﺎي ﻣــﺪل ﺳـــﺮوﻳﺲدﻫﻨـــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪة ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲ ﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲ دﻫﻨـﺪه‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﭘـﺮدازشﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه را ﺑﻪ دو ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻠﻨﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺜﻼً ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده و ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺸﺘﺮك ﺷـﺒﻜﻪاي ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪.‬‬ ‫ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪ ،‬ﻣﺎﺷــﻴﻨﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻫﻤــﻴﻦ ﺷــﺒﻜﻪ ﻣﺘــﺼﻞ ﺑــﻮده و ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑــﻪ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪﮔﺎن را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻧـﺎم ﺑـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ 2‬ﻛﻪ ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ را ﺟﻬﺖ ذﺧﻴﺮه ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ‬ ‫ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه ارﺗﺒﺎﻃ ـﺎت‪ 3‬ﻛــﻪ اﺗــﺼﺎل ﺑــﻪ ﺷــﺒﻜﻪاي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺗﺠــﺎري ﻳــﺎ‬ ‫ﭘــﺮدازشﻛﻨﻨــﺪهاي ﻗــﻮي را ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳ ـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺮدازش اﺿﺎﻓﻪاي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ واﺳﻂاﻓﺰار‪ 4‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣــﺪلﻫــﺎي ﻣﺘﻌــﺪي از ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه وﺟــﻮد دارد‪ .‬در‬ ‫ﺳﻨﺘﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﺤﻠﻴــﻞﻫــﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ )ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪﮔﺎن(‪ ،‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺻــﻔﺤﺎت‬ ‫ﮔــﺴﺘﺮده‪ ،5‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده و ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي‪ ،‬داده ﻓــﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣـــﺪلﻫــﺎي دﻳﮕــــﺮ و ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﻪ راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوري ‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Extranet ‬‬ ‫‪Database server ‬‬ ‫‪Communication server ‬‬ ‫‪Middleware ‬‬ ‫‪Spread sheets ‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪123‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-2‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﺎﻧﻚ ﭼِﻴﺲ ﻣﻨﻬﺘﻦ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،1996‬ﺑﺎﻧﻚ ﭼِـﻴﺲ ﻣﻨﻬـﺘﻦ‪ 1‬و ﺑﺎﻧـﻚ ﻛﻤﻴﻜـﺎل‪ 2‬ﺑـﺎ‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺗـﺮي و اﻣﺘﻴـﺎزات ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‬

‫ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ ادﻏــﺎم ﺷــﺪﻧﺪ و ﺑــﺰرگﺗــﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧــﻚ را در اﻳﺎﻟــﺖ‬

‫داﺷﺘﻪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮي را ﻫﻢ ﺣﻔـﻆ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧـﺪ )از زﻣـﺎن ادﻏـﺎم ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ ﺟـﻲﭘـﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺑـﻮده و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬

‫ﻣﻮرﮔــــﺎن‪ ،3‬ﺟــــﻲﭘــــﻲ ﻣﻮرﮔــــﺎن ﭼِــــﻴﺲ ﻧــــﺎم دارد‪:‬‬

‫ﻧﻤــﻮدن ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر در ﺳــﻄﺢ ﺟﻬــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻠــﻲ و ﺳــﻄﻮح‬

‫‪ .(jpmorganchase.com‬ﺑﺎﻧــﻚ ادﻏــﺎم ﺷــﺪة ﭼِــﻴﺲ ﻣﻨﻬـﺘﻦ‬

‫ﭘــﺎﻳﻴﻦﺗــﺮ‪ ،‬را داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ"‪ .‬ﻳﻜــﻲ از ﻣــﺸﻜﻼت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‬

‫ﺑﺎﻳﺪ روزاﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 16‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭼﻚ را از ‪ 700‬ﻧﻘﻄـﻪ و در ‪58‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺑـﻴﺶ از ‪ 60،000‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ‪14 ،‬‬

‫ﻛﺸﻮر ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﻛـﺮد و ﺑـﻪ ‪ 25‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻣـﺸﺘﺮي ﺟـﺰء و‬

‫ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢ ﺑــﺰرگ‪ 300 ،5‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻮﭼــﻚ‪ 1100 ،6‬ﺧــﻂ‬

‫ﻫﺰاران ﻣﺸﺘﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜﻲ اراﺋﻪ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﻲ ‪ T1‬و ﺑــﻴﺶ از ‪ 1500‬ﻧــﺮماﻓــﺰار ﻣﺮﻛــﺰي‪ ،‬وﺟــﻮد‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﻲرﻓـﺖ ﺗﻌـﺪاد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬

‫داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺪود ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳـﻦ ﺑـﻮد‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ‬

‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻔﺎوت دو ﺑﺎﻧـﻚ‬

‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪ )ﻣﻌﻤﺎري ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣـﺪل ‪ TPC/IP‬ﺑـﻮد؛‬

‫را در ﻫﻢ ادﻏﺎم ﻧﻤـﻮده و ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﻤـﺎري ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 5‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫ﭘﺪﻳﺪ آورد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻻﻳﺔ ﺟﺪﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻛﻪ داراﺋﻲﻫﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻻﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻮد‪ .‬ﻻﻳـﻪ دوم‪،‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴــﺎت ﮔﺬﺷــﺘﻪ ادﻏــﺎم و ﺧﺮﻳــﺪ در ﻫــﺮ دو ﺑﺎﻧــﻚ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺮاﻓﻴﻚ واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‬

‫ﭼِــﻴﺲ و ﻛﻤﻴﻜــﺎل ﻣﻮﺟــﺐ ﻣــﺸﻜﻼت زﻳــﺎدي در ﺗﻮﺳــﻌﺔ‬

‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﻻﻳﺔ ﺳﻮم‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻌﻤﺎريِ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬دﻧـﻴﺲ اوﻟﻴـﺮي‪ 4‬ﻣـﺪﻳﺮ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد داﺷـﺖ‪ .‬اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮي‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻧـﻚ ﺟـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬ﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺴﺘـﺮي را ﺑـﺮاي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲداد ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎﻳﻲ‬

‫‪Chase Manhattan ‬‬ ‫‪Chemical Bank ‬‬ ‫‪J. P. Morgan ‬‬ ‫‪Dennis OʹLeary ‬‬ ‫‪Large mainframe‬‬ ‫‪Minicomputer‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪124‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻧﻴﺰ اﺿـﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺟﻬــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪاي ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫‪ IGS‬ﻣﺎﻟـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑﺎﻧـﻚ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﺨـﺶ ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﮔـﺴﺘﺮده‪ ،1‬ﻣـﺎﻫﻮارهﻫـﺎ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻧﻈﺎرت دارد‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬

‫ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺑﺎﻧــﻚ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﻛــﺎﻫﺶ‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺘﻌﺪد از ﺟﻤﻠﻪ دﻳﻮاره آﺗﺶ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﺪ ﻛـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً در‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬

‫ﻻﻳﺔ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳـﻲ‪،‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت روزاﻧﻪ آن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي داﺧﻠــﻲ واﺣــﺪﻫﺎي ﻛــﺎري ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑﻮدﻧــﺪ ﻛــﻪ‬

‫در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1998-99‬ﭼﻴﺲ ﻣﻨﻬﺘﻦ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣﻬﻤـﻲ‬

‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ را ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫را در ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬

‫‪5‬‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪  /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻼوة ﭼﻨﺪ‬

‫آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺑﺎﻧﻚ ﮔﺴﺘﺮهاي وﺳﻴﻊ از ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺑـﺎ ‪ Windows NT‬ﻛـﺎر‬

‫ﺑــﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﭼــﻴﺲ آنﻻﻳــﻦ ﭘــﻼس‪ 6‬ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ از ﺧﺪﻣﺎت ارﺗﺒـﺎط داده و ﺻـﻮت‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ ﮔـﺴﺘﺮده‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و‬

‫ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘـﻮق و دﺳـﺘﻤﺰد ﺑـﺮﺧﻂ وﻳـﮋه‬

‫اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺟـﻲﭘـﻲ ﻣﻮرﮔــﺎن ﭼـﻴﺲ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ‬

‫)ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺎور ﭘﻲ‪ (7‬را اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮد ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺰرگ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺳـﻴﺎر در ﺳـﺎل‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در اﻛﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ 2002‬ﺗﻮاﻓـﻖﻧﺎﻣـﻪاي ‪ 5‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪ 2004‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ آروم ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ 3‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬

‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻳﻚ ﻫﺪف دارد‪ :‬اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎن‬

‫ﻫﻮﻳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮي را ﻓـﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺮﻛـﺰ دادهﻫـﺎي‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎ و ﻣﺸﺎﻫﺪه داراﻳﻲﻫﺎ‬

‫ﺧــﻮد را از ﻓﻮرﻳــﻪ ‪ 2003‬ﺑــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺟﻬــﺎﻧﻲ آيﺑــﻲام‬

‫‪4‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪.‬‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻋﻼم ﺟﻲﭘﻲام ﭼـﻴﺲ‪4000 ،‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻲﭘﻲ ﻣﻮرﮔﺎن ﭼـﻴﺲ در ﺳـﺎل ‪ 2004‬ﻣـﺪال‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ‪ IGS‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻴﻮﺳﺖ و اﺟـﺮاي‬

‫اﻓﺘﺨﺎر ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮورﻟﺪز‪ 8‬را ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد آرﻣـﺎﻧﻲ‬

‫ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﺮﻛﺰ دادهﻫـﺎي ﺑﺎﻧﻚ را در آﻧﺠـﺎ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻫﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪلﺳـﺎزي‬

‫‪Wide Area Network (WAN) ‬‬ ‫‪Fire Wall ‬‬ ‫‪Aurum Technology ‬‬ ‫‪IBM Global Services (IGS) ‬‬ ‫‪Improved Architecture ‬‬ ‫‪Chase Online Plus ‬‬ ‫‪Power Pay ‬‬ ‫‪Computerworlds Honors Medal of Achievement ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد رﻗﺎﺑـﺖﭘـﺬﻳﺮي و‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺑﺎزار ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد از آن ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺗﻠﺨﻴﺺ از )‪ ،Schwartz (2003) ،Girishankar (1997‬و ‪Bill ‬‬

‫)‪(2002‬؛ ﻣﻮرﮔـــــﺎن ﭼـــــﻴﺲ در ﺳـــــﺎلﻫـــــﺎي ‪ 2002‬و ‪2003‬؛ و از‬

‫‪125‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ را اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﻣﺰاﻳﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻛﺪام ﻧﻮع ازﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬

‫)‪..http://secure.cwheroes.org(2004‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ .‬ﻫـﺪف ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻤﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري راﻫﻲ ﺑـﺮاي ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻛﺎرﻛﺮدن ادوات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮدازش اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﺟﺰاء‪ ،‬ﻛـﺎري‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻓﻀﺎي ذﺧﻴـﺮه ﺑـﺰرگ و ﻗـﺪرت‬ ‫ﭘــﺮدازش زﻳــﺎد در ﻳــﻚ ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢ ﻣﻘــﺮون ﺑــﻪ ﺻــﺮﻓﻪﺗــﺮ از ﻳــﻚ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﻲ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازشﻫﺎي راﻳﺞ اداري ﻣﺎﻧﻨﺪ واژهﭘﺮدازي ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﺑﻬﺘـﺮ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه و در ﻣﻮردي دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه را ﺑـﺎزي ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ "اﺷﺘﺮاك" اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪهﻫـﺎ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖﺗﺮ را ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داده اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻣﻜـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺑﺰار ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﭘـﺮدازش داده و اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورد‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬روش ﻛﺎر ﻣﺮدم در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻣﺮدم ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده را دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘــﺮدازش ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﭘــﺮدازش ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه در ﻣﺤــﺪوه ﻛــﺎري‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ )ﻣﺜﻼَ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ( ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا اﺳﺖ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻛـﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺰﻳـﺖ آن ﺗـﺴﻬﻴﻢ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﻼدرﻧـﮓ اﻃﻼﻋـﺎت از ﺑﺨـﺶﻫـﺎ و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي دادة‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري‬

‫‪126‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ارﺗﺒـﺎط ﻻزم را در ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻧﻘـﺎط ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪهﻫـﺎ و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻪ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮدازش ﻣﻨﺴﺠﻢ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و ﭘﺮﻗﺪرت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ ﻓِﺪِﻛﺲ ﻧـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻮﻧﻪاي از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻤـﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪة ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻛﻠـﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊِ‬ ‫ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺨـﺶﻫــﺎ و ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺘـﺎً اﻣﻜـﺎن اﻓـﺰودن ﮔـﺮوه ﺟﺪﻳــﺪي از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‬ ‫)ﺑﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜـﺎن ﻛﻨﺘـﺮل( و ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻧﻔــﻊ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﻳﻲ )ﺑـﺎ ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜـﺎن ﻛﻨﺘــﺮل ﺑﻬﺘـﺮ و اﻣﻨﻴـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ دادهﻫـﺎ را در ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان دﺳﺘـﺮﺳﻲ‪ ،‬ارزش اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در زﻣﻴﻨﺔ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎنِ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ Microsoft  Exchange ،Lotus  Notes/  Domino‬و ‪ Microsoft  Outlook‬و ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺤﺖ وب‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 3‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬ ‫ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از ﺑﻪﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ در ﻣـﻮرد دو ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ )ﺑـﻪ ﺟـﺎ ﻣﺎﻧـﺪه( و ﻣﻌﻤـﺎري ﻧﻈﻴـﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ‪ (1‬ﺿـﺮوري ﺑـﻪﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﻬـﻦﺗـﺮ و ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎﻟﻎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻛﻢ ﻃﺮﻓﺪارﺗﺮ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري ﻛﻤﺘﺮي‬

‫)‪1- Peer to Peer (P2P‬‬

‫‪ 6-2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪127‬‬

‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﭘﻲﺑﺴﺘﺮ‪ 1‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ و ﻳـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳـﻊﺷـﺪه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در آن اﻳﻔﺎء ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠـﻲ ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي اوﻟﻴـﺔ ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤـﻲ از اواﺧـﺮ دﻫــﺔ ‪ 50‬ﺗـﺎ ‪ ،80‬در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺑـﺰرگ و‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻛﺎري ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮش و رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺰﺑـﻮر در واﻗـﻊ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰﻣﻲ‬ ‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺮدازش ﺑﺎﻻ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻًدر ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ اﻣـﻦ و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت و ﻧـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﻜﺮاري‬ ‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻣﻴﻨﺔ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻮده و‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻫﺰاران ﭘﺎﻳﺎﻧﺔ از راه دور ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﭘﺮدازﻧـﺪة ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫دادهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺗﺨﺼﺺ زﻳﺎدي را ﺻﺮف ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ )‪ .(Martin,  2000‬ارﻟــﻴﺦ‪ ،3‬رﻫﻨﻤــﻮدﻫــﺎﻳﻲ را در ﺑــﺎب ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻧﻤﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬راﻫﻜﺎري ﻛﻪ در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻪﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺪﻣﺎت وب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻢ ﺳﻄﺢ )ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ(‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري ﻫـﻢ ﺳـﻄﺢ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪة وﻳﮋه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣﻔﻴـﺪ و ﺟﺪﻳـﺪي را‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Backbone ‬‬ ‫‪2‐  Transaction processing‬‬ ‫‪3‐  Erlikh (2002) ‬‬

‫‪128‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻢ ﺳﻄﺢ‪ 1‬ﻧﻮﻋﻲ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ‬ ‫و ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗــﻮان ﭘــﺮدازش( ﻣــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑــﺎ دﻳﮕــﺮان و ﻧــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻳــﻚ‬ ‫ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪة ﻣﺮﻛــﺰي‪ ،‬ﺑــﻪ اﺷــﺘﺮاك ﻣــﻲﮔــﺬارد‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ در ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻣﻌﻤــﺎري راﻳــﺞ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪة اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪة‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺴﻬﻴﻢ ﻫـﻢﺳـﻄﺢ‪ ،2‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻲ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﻫﻢﺳﻄﺢ در واﻗﻊ ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﻌﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ :‬اﺷﺘﺮاك ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ و‬ ‫اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺗﻮان ﭘﺮدازش ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻌﻤﺎري ‪ ،P2P‬ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻃﺮﻓـﺪاران اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ادﻋـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﺎري ‪ P2P‬اﮔﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪوﻳﮋه روي وب(‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺑﺎ ﻣﺪل ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪهاي ﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي آن ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )‪ .(Kini, 2002; Agre, 2003‬دﻳﮕـﺮ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎزات اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬راهاﻧﺪازي و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺮﻳﻊ و ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺟﻬﺖ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از دادهﻫﺎﻳﺶ ﺑـﺮ روي ﺑﻘﻴـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨــﺼﻲ ﺷــﺒﻜﻪ اﻳﺠــﺎد ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﻓﻨ ـﺎوري در ﻣﻌﻤــﺎري ‪ P2P‬در ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﺑــﺎ ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎﻻﺗﺮي دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴـﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ را ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻫﻢ ﺑﺮاي راهاﻧﺪازي و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪهﻫـﺎ وﺟـﻮد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ‪ ،P2P‬اﺳﺎس ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻓﺎﻳﻞ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﻮده و ﺧـﻮد ﻣﺒﻨـﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﭙﺴﺘﺮ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري ‪ P2P‬ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺠﺎزي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧﻄﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫اﺳﺖ )‪.(Kawahara et al., 2004‬‬ ‫‪1‐  Peer‐To‐Peer (P2P) ‬‬ ‫‪2‐  P2P Sharing ‬‬ ‫‪3‐  Napster ‬‬

‫‪ 7-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫‪7-2‬‬

‫‪129‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪/‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺑﺎ ﺳـﺎﺧﺘﺎر وﻳـﮋه ﻛـﻪ‬ ‫در اواﺳﻂ دﻫﺔ ‪ 90‬اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪزودي و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮ وب‪ 1‬و ﺑﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 2‬و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‬ ‫ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ )ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ‪ 8-2‬آﻣﺪه اﺳﺖ(‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم و ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﺔ راهاﻧﺪازي‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر وﻳﮋه ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب آﺳـﺎن و ﺳـﺮﻳﻊ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻦ آن ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﮔـﺴﺘﺮدهﺗـﺮ از ﻛـﺎرﻛﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﻛﺘـﺎب و ﺑـﻪوﻳـﮋه‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬و ‪ 4‬ﻧﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ و ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧــﺎرﺟﻲ ﺑــﻪ ﺟﺰﺋــﻲ ﻻﻳﻨﻔــﻚ از زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﻳـﮕﺰﻳﻦ ﻣﻌﻤـﺎريﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﮔﺸﺘـﻪ و ﻳﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘـﺎر ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ )‪.(Erlikh, 2002‬‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ اﺻﻄﻼح ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺑـﻪ آن دﺳـﺘﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﺮ روي ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪهاي ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔـﺮ وب ﻫﻤـﻮاره در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﻫﺮ ﻧﻘﻄﺔ دﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ وب ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪهاي‪ 3‬ﻛﻪ ﺑـﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ و اﺟـﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﺮورﮔـﺮ وب‪ 4‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ از‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﺔ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮﺧﻂ‪ 5‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه دو ﺑﻌﺪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب آن اﺳﺖ ﻛﻪ )‪ (1‬ﻣﺤﺘﻮاي دادهﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻪروز ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و )‪ (2‬دﻳﮕـﺮ آن ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬در‬ ‫‪Web‐based systems‬‬ ‫‪Utility computing‬‬ ‫‪Clientside software‬‬ ‫‪Web browser environment‬‬ ‫‪Online store‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪130‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬﺎن در دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﻗﺮار دادﻧﺪ )ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘـﻮق ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪهاي ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮ وﺟﻮد دارد(‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ارﺗﺒﺎط در ﻣﺤـﻴﻂ وب‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻪ ﮔـﺎه ﺑـﻪ اﺧﺘـﺼﺎر ﺷـﺒﻜﻪ‪ 1‬ﻧﻴـﺰ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳــﺖ؛ ﻳــﻚ ﺷــﺒﻜﻪ از ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﻛــﻪ در آن ﻛــﺎرﺑﺮان ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻫــﺮ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻃﻼﻋﺎت را از دﻳﮕـﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ )و ﮔـﺎﻫﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﻚ اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻳﺎريرﺳـﺎن و ﺧﻮدﻧﮕﻬـﺪار‬

‫‪2‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ‪ ،‬آنﭼﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده آن از ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي‬ ‫از ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎ ﺑﻪﻧﺎم ﺗﻲﺳـﻲﭘـﻲ‪ /‬آيﭘـﻲ )ﭘﺮوﺗﻜـﻞ ﻛﻨﺘـﺮل اﻧﺘﻘـﺎل‪/‬ﭘﺮوﺗﻜـﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ(‪ 3‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 5‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ‪ TCP/IP‬را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬

‫ﻣﻔﻬـﻮم ﺷﺒـﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﺤـﺼﻮل ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎن و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي وب ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﺧﻠـﻖ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﺔ ﺧـﺼﻮﺻﻲ در ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﺔ ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ از‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ‪ TCP/IP‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠـﻲ ﻛﺎﻣـﻞ و ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤـﻠﻲ داراي ارﺗﺒﺎط داﺧﻠﻲ‪ 4‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ورودي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﻚ دﻳـﻮارة‬ ‫آﺗﺶ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺠﻮزﻫﺎي ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را از ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي دﻳﺪن ﻣﺜـﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W2.1‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪The Net ‬‬ ‫‪Self sustaining  ‬‬ ‫‪TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) ‬‬ ‫‪Interconnected ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 7-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫‪131‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺘﺎب و ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص در ﻓـﺼﻮل ‪ 3‬و ‪ 4‬ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ اﻣﻜـﺎن ﺗﻮزﻳـﻊ ﺑـﺮﺧﻂ اﻳﻤـﻦ اَﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﺎري و اﺷﺘﺮاك ﺗﻮزﻳـﻊﺷـﺪه ﭘـﺮوژهﻫـﺎ در ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑـﻪ اﺳـﻨﺎد ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬آﻣﻮزشﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ و ﻧـﺸﺮ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬دارﻧﺪ و از ﻫﻤـﺎن ﻃﺮﻳـﻖ ﻫـﻢ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲاﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن را از ﻳﻚ ﻧﻘﻄـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ اﻃﻼﻋـﺎت را از ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‬ ‫ﮔــﺮدآوري ﻛــﺮده و ﺑــﻪ ﻛــﺎرﺑﺮ ﻋﺮﺿــﻪ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬از آﻧﺠــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ درﮔــﺎهﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺧـﺎص ﺳـﺎزﻣﺎن را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪه‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﻛـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد درﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﻓﺼﻞ ‪ 3‬آﻣﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻣﻨﻴﺘﻲ )ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ( و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن اﻓﺰودن ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﻣﺠﺎزي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان از راه دور )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري و ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر( اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻤﻨﻲ ﻛﺎﻣﻞ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار دﺳﺘﺮﺳـﻲ از راه دور‪ ،3‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺑﻪ رﻣﺰ درآوردن دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ و ﻛـﺎرﺑﺮ از راه دور در ﺟﺮﻳـﺎن اﺳـﺖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫‪1‐  Corporation portal ‬‬ ‫‪2‐  Corecasting ‬‬ ‫‪3‐  Remote access software ‬‬

‫‪132‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤـﺪهاي را در ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 1‬اﻳﻔﺎء ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺼﻞ ‪ 8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ وب ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺟـﺮا ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫‪2‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺮاﻛﻨــﺶﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫داﺋﻢ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ وب و ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ دارﻧـﺪ‬ ‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨـﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫـﺎ ﻧﻔـﺮ دﺳﺘــﺮﺳﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺟﺰاء ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،3‬وﻳﺘـﺮﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،4‬ﺑﺎزارﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،5‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ 6‬و وب ﺳﺎزﻣﺎن‪ 7‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ وب ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑـﻪ‬ ‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي راﻫﺒﺮي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪاي از ﺗﻌﺎﻣﻼت و ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪات و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن واﻗﻌﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري در‬ ‫آن روي ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬در ﺑﺎزارﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن اﺻــﻠﻲ‪ -‬ادارهﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬دﻻﻻن و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ -‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰار ارﺗﺒﺎط دروﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﻮده‬ ‫و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از روﻳﺪادي ﺑﻪ روﻳﺪاد دﻳﮕﺮﺣﺘﻲ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤـﺎن ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺰ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ درآن ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه و‬

‫ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺧﺮﻳــﺪار ﻳــﺎ ﻳــﻚ ﺧﺮﻳـﺪار و ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻓﺮوﺷــﻨﺪه وﺟــﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ ﺑﺎزارﻫــﺎي‬

‫‪Business‐to‐ Business Electronic Commerce ‬‬ ‫‪Web‐based E‐Commerce System ‬‬ ‫‪Web‐based EC ‬‬ ‫‪Electronic Storefront  ‬‬ ‫‪Electronin market ‬‬ ‫‪Mobile Commerce ‬‬ ‫‪Enterprise Web ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 7-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‬

‫‪1‬‬

‫‪133‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮاي دﻳﺪن ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W2.2‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪار و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺒﺎدﻻت ﻳﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .3‬ﮔﻮﻧﻪاي از ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻣﺒـﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻓﺮوﺷﻨـﺪه و ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ در ﺣﺎل ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در‬ ‫اﺑﺘــﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻛﺎﻻ ﺑﻨـﺎ ﻧﻬـﺎده ﺷـﺪهﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬از آن ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ .4‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻳﻚ ﻃﺮح ﭘﺮدازﺷﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺳـﻴﺎر‬ ‫و دﻳﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﻴﺎن ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﺔ ﺳـﻴﺎر و ﻣﺤـﻴﻂ ﭘﺮدازﺷـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺎرت )ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت( در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه و ‪ PDA‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫"ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪ"‪ 5‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺪون آنﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺑﺮق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ 6‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬دورﻧﮕﺎر‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﻠﻔﻦ را ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻳﻜﺠﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎري ﻛﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﻧﻴﺰ در ﺣـﺎل‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺿﺎﻓﺔ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را راﺣﺖﺗﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 7‬ﻛﻪ در آن اراﺋﻪ ﻣﺤﺘﻮا از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊﺗـﺮ‪،‬‬ ‫اﻣﻦﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﮔﺰﻳﻨـﻪاي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎرت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﺳﻴﻤﻲ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ وﺟﻮد دارد )ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 2-2‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Private Marketplace ‬‬ ‫‪Public Marketplace or Exchange‬‬ ‫‪Electronic Exchange ‬‬ ‫‪Mobile Computing & Mobile Commerce  ‬‬ ‫‪Next‐generation E‐Commerce ‬‬ ‫‪Smart Phone  ‬‬ ‫‪Wireless computing  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪134‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-2‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﭙﺴﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‬ ‫در ﭘﭙــﺴﻲ ﺑﺎﺗﻠﻴﻨــﮓ ﮔــﺮوپ‪ ،1‬ﺑــﺰرگﺗــﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪه‪،‬‬

‫آﻳﻨــﺪة ﻧﺰدﻳــﻚ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻗــﺎدر ﺧﻮاﻫــﺪ ﺑــﻮد ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨـﺪة ﭘﭙـﺴﻲﻛـﻮﻻ‪ ،‬اﻓـﺮاد زﻳـﺎدي ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،6‬ﻣﻜـﺎن ﻫـﺮ ﻛـﺎﻣﻴﻮن ﺧـﻮد را‬

‫ذﺧﻴﺮه و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮوش ﺳـﻜﻪاي‪ 2‬را ﺑـﻪﻋﻬـﺪه‬

‫ﻓﻮراً ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎنﺑﻨـﺪي و ﺗﻮزﻳـﻊ‬

‫دارﻧــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺷــﺎﻣﻞ ﺗــﺸﺮﻳﻔﺎت اداري و ﺟــﺴﺘﺠﻮﻫﺎي‬

‫ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﺟـﺰاء ﺿـﺮوري ﺟﻬـﺖ‬

‫ﻫــﺮ ﭼﻨــﺪ در ﺗﺎﺑــﺴﺘﺎن ﺳــﺎل ‪ 2002‬ﺗﻨﻬــﺎ ﺣــﺪود ‪700‬‬

‫ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﺮﮔـﺎه ﻣﺎﺷـﻴﻨﻲ ﺧـﺮاب ﺷـﺪه و ﻳـﺎ‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در‬

‫ﻣﻮﺟﻮدياش ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮد و درآﻣـﺪش را از‬

‫ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺷﺮﻛﺖ ﺣﺪود ‪ 7‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﺎﻟﻲ‬

‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻴﺰ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻫﺮ ﺗﻜﻨـﺴﻴﻦ‪،‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫روزاﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﻮرد اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در اواﺧﺮ ﺳـﺎل‬

‫در ﺳــﺎل ‪ 2002‬ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦﻫــﺎي ﺧــﻮد را ﺑــﻪ‬

‫‪ ،2002‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺑـﺮاي ﺣـﺪود‬

‫‪4‬‬

‫ﺑــﻴﺶ از ‪ 300‬ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦ دﻳﮕــﺮ در ﺑــﻴﺶ از ‪ 20‬ﻣﻜــﺎن ﺟﺪﻳــﺪ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﻲ‪ 3‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﺔ ﮔﺴﺘﺮدة ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛـﺮد‪ .‬ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة ﺳـﻴﺎر‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻓﻮري ﺑﻲﺳﻴﻢ را در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛـﺸﻮر ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ذﺧﻴــﺮه ﻗﻄﻌـﺎت ﻳــﺪﻛﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻫــﺮ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد درآﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺗﻠﺨﻴﺼﻲ از )‪ Rhey (2002‬و )‪.pepsi.com (March 2003‬‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻫـﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﻲ ﭼﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ‬

‫ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ را ﺑـﻪ ﻛﺠـﺎ‬

‫دارﻧﺪ؟ راﺑﻄـﻪاي ﺑـﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات دﺳـﺘﻲ و ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة ﺳـﻴﺎر‬

‫‪5‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﭼﻪ ﻃﺮﻳﻘـﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اداري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫دارد ﻛـــﻪ ﻣﻮﺟـــﻮدي ﻛـــﻞ را ﻧﮕﻬـــﺪاري ﻣـــﻲﻛﻨـــﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫‪Pepsi Bottling Group (PBG) ‬‬ ‫‪Vending machines  ‬‬ ‫‪Hand‐held device ‬‬ ‫‪Wireless Wide Area Network (WWAN) ‬‬ ‫‪Back‐office ‬‬ ‫‪Global Positioning Systems (GPS) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 8-2‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬

‫‪135‬‬

‫وب ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬وب ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻲ آزاد ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻧﺘﻘﺎل ﻧـﺮماﻓـﺰارﻫـﺎي وب اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وب ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺪﻣﺎت ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮ روي ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻴﺖ واﺣﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وب ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻓﻨـﺎوري ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎري و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫رﻗﺒﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺴﺘﺮي را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺴﺘﺮ‪ ،‬در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﺔ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺷـﺎﻣﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،1‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻮﻳﺖ‪ 2‬و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ 3‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺎناﻓﺰار )ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 2‬رﺟـﻮع ﻛﻨﻴـﺪ(‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﺟـﺰاء‪ 4‬و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت وب )ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ( ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬ ‫در دﺳﺘﺮس ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺰرگ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬ ‫وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻧﻴـﺰ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪ ،‬آيﺑـﻲام‪ ،‬اسايﭘـﻲ‪ ،‬اوراﻛـﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﻲاﻳﻲاي‪ ،‬ﭘﻲﭘﻞ ﺳﺎﻓﺖ و ﻏﻴﺮه(‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد وب ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W2.4‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪8-2‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬ ‫در ﻃﻲ دﻫﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‪ ،5‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻓﻨـﺎوري وب‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟﻴـﺔ ﻛـﺎرﺑﺮي را ﺳـﭙﺮي ﻧﻤـﻮده و ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ در دﺳﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ وﺿـﻌﻴﺖ ﺣـﻮزة ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ را از اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهاﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W2.5‬ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻜﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي ﺟﺪﻳـﺪ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ‬

‫‪Content management ‬‬ ‫‪Identity management ‬‬ ‫‪Integrating technologies ‬‬ ‫‪Component‐based Development ‬‬ ‫‪New Computing Environments ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪136‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺲ‪ ،1‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭘﺮدازﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازة ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫آب‪ ،‬ﺑﺮق و ﺗﻠﻔﻦ در دﺳـﺘﺮس‪ ،‬ﻣﻄﻤـﺌﻦ و اﻳﻤـﻦ اﺳـﺖ )ﮔﻴـﺘﺲ‪ ،‬ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ژاﻧﻮﻳـﻪ‬ ‫‪ .(2003‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازش ﺑﻮده ﻛـﻪ درﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق در ﺻﻮرت وﺟﻮد درﺧﻮاﺳﺖ از ﻫﺮ ﻛﺠﺎي دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻮده‪ ،‬ﺧـﻮد درﻣـﺎﻧﮕﺮ ﺑـﻮده‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ آﺳـﺎن‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻘﻂ در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده و ﻛـﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ آن ﻣﺤــﺎﺳﺒﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﭘـﺲاﻧـﺪاز ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آيﺑـﻲام )ﭘـﺮوژه ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤــﺾ ﺗﻘﺎﺿــﺎ(‪ ،2‬اچﭘــﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ‪ ،‬اوراﻛــﻞ‪ ،‬ﺳــﺎن ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ‪ ،‬اسايﭘــﻲ‪ .‬و دﻳﮕــﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺮماﻓﺰاري از اﻳﻦ اﻳﺪه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪  .(Cone, 2001‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ اﻳﺪه ﺑـﻪ ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳـﺪ‪ ،‬ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ روشﻫـﺎي ﻓـﺮوش‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻳــﻞ و ﻛــﺎرﺑﺮي ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎ را در ﺳﺮاﺳــﺮ دﻧﻴــﺎ ﻣﺘﺤــﻮل ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد‪ .‬ﺑــﻪ ﺑــﺎور ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﮔـﺸﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺴﻬﻴﻼت‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ )‪ .(Cone, 2001‬آيﺑﻲام ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻪﺳﻮي‬ ‫ﺣﻮزة ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ 3‬اﺳﺖ‪ASP .‬ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ )ﺑﻪ ﻓﺼﻮل ‪ 13‬و ‪ 14‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺳـﻴﺎر ﻛـﻪ در آن ﺑـﻴﺶ از ‪ 25،000‬رﺳـﺘﻮران و‬ ‫ﻫﺘﻞ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﺮﻳﻜﺎ درﺟﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اداره ﺗﺮاﻓﻴـﻚ رو ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ وبﺳﺮورﻫﺎﻳﻲ‪ 4‬ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ آيﺑـﻲام از ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ 5‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓـﺎﺋﻖ‬ ‫آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻨﻴﺖ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ داد )‪.(Greenmeier, 2003‬‬

‫‪Bill Gates ‬‬ ‫‪On‐demand project ‬‬ ‫‪Application Services Provider (ASP) ‬‬ ‫‪Web server ‬‬ ‫‪On‐Demand Hosting Services ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 8-2‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬

‫‪137‬‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ وﻋﺪهﻫـﺎي داده ﺷـﺪه و ﺗـﻼشﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑـﻪ ﻛﻨـﺪي ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﻪﮔﻔﺘـﺔ ﻣـﺎرﮔﻴﻠﻴﻮس‪ ،1‬ﻫﻨـﻮز‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﻓﻨﺎوري ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫در ﻣﺮاﻛﺰ دادهﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن‪ 2‬دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻔﻬـﻮم اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ در زﻣـﺎن اﻧﺘﻘـﺎﻻت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي دارد‪ .‬در آﺧـﺮ اﻳـﻦﻛـﻪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ 3‬ﺑـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﺮق دارد )‪.(Wainewright, 2002‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺰارش ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ و ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮوژه ﻃﺒﻖ روالﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ )‪ .(Kumar,  2003‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬از ﺑـﻴﻦ ‪ 310‬ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮ‪ %55/6 ،‬آﻧـﺎن ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺷﺨﺼﻲ را دﻏﺪﻏﻪ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﺪم ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ذﻛـﺮ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ )‪ .(Dubie&  Bernarz,  2004‬ﺳـﺎﻳﺮ دﻏﺪﻏـﻪﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬واﺑـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ آﻧﺎن )‪ ،(%50/8‬ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨـﺎن )‪ ،(%45/9‬ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﻮدن دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺣﺪي ﻛﻪ ﻧﺘﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﭙﺮد )‪ (%41/6‬و‬ ‫از دﺳﺖ دادن ﻛﻨﺘﺮل ﺑـﺮ روي ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛﻠﻴـﺪي )‪ .(%38/3‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت را‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻘﺒﻮل ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ از درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ آﻏﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺧـﺪﻣﺎت اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي درونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻛـﺮده و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ اراﺋـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﺴﺮي دﻫﺪ )‪.(Margulius, 2002‬‬ ‫ﭘﺮدازش آﺑﻮﻧﻤﺎﻧﻲ‪ .4‬در اﻳﻦ ﻧـﻮع ﭘـﺮدازش‪ ،‬ﻛـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي از ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺰاء ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﺮدازﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻨـﺎر ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Bantz et al., 2002‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫‪Margulius (2002) ‬‬ ‫‪Heterogeneous Data Center ‬‬ ‫‪Distribution of Software  ‬‬ ‫‪Subscription Computing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪138‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺠﺎزي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و ﻳـﺎ ﻓـﻀﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘـﺮدازش آﺑﻮﻧﻤـﺎﻧﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ارزﺷﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧـﻮع ﭘـﺮدازش ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان دارد‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W2.6‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻔﻬـﻮم ﭘـﺮدازش ﮔـﺮهاي‪ 1‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر روﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﻣﻲﺗﻮان ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎدة ﭘﺮدازش ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ را در ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻬﺎر ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪﮔﺎن و ذﺧﻴـﺮهﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌـﺪدي ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W2.7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﺪون ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻜﻮس‪ 2‬ﺣﻞ ﻛﺮد )‪ .(aracle.com/grid‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي اﺳﺘﻔﺎدة ﭼﻨـﺪاﻧﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ آن در ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً ﺑـﻪ اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮهاي‪ ،‬ﭘﺮدازش را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮوف از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮش ﻓﺮازﻣﻴﻨـﻲ‪ 3‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎده ﭘﺮدازﻧـﺪه را‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﻲ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫اﻣﻮاﺟﻲ ﻛﻪ از ﻓﻀﺎ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﭘﺮوژه ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘـﺮوژه ﺑـﺮ دواﻃﻠﺒـﺎﻧﻲ ﻣﺘﻜـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﭘﺮوژه از ﺗﻮان ﭘـﺮدازش ﺑﻼاﺳـﺘﻔﺎده ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻳـﺸﺎن ﺑﻬـﺮه ﺑﺒـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ روش در ﭘﺮوژه ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺎري ﻋﻤﺪهاي ﻛـﻪ از ﺷـﻴﻮة ﻣﺰﺑـﻮر در ﺑﺎزارﻫـﺎي ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻌﻲ داﺷﺖ ﻫﺰاران دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ ﺳـﻮﻧﻲ‪ 4‬را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻟﻬﺮ‪ 5‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Grid Computing ‬‬ ‫‪Reserve capacity ‬‬ ‫‪SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) ‬‬ ‫‪Video‐game ‬‬ ‫‪Lohr (2003) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 8-2‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪139‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‪ 1‬آﻳﻨـﺪهاي ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ در آن ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﭘـﺮدازش در اﺷـﻴﺎء‪ -‬و ﻧـﻪ‬ ‫در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ -‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎرآﻣﺪي را در‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺎري روزﻣﺮه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻨﺎي ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻫﻨـﺮ‪،‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ .(Benford et al., 2004‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ در زﻣﻴﻨـﺔ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻧﻴﻤﻪرﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻢﻣﺼﺮف‪ 2‬و ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎ را ﺑـﻴﺶ از ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻪوﻳﮋه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ‪ DSS‬ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺰدﻳﻚ دارد‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﭘﻴﻤـﺎﻧﻪاي‪ ،3‬ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ 4‬و ﺧﻮد ﺗﻮﺻﻴﻒﮔﺮ‪ ،5‬وﻳـﮋه ﻣـﺸﺘﺮي و ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﻫـﺮ وﺳـﻴﻠﻪاي از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺎ ﮔﻮﺷـﻲﻫـﺎي ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را اﻧﺘﺨــﺎب و ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴـﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺳﺘـﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺗﻘـﺴﻴـﻢ دادهﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺻﺤﺒـﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻲ دادهﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ اﺷﺘـﺮاك ﮔﺬارﻧﺪ‪ -‬ﺑﺪون آنﻛﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﻧـﺴﺎن‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﺮﺟﻤــﺔ ﮔﻔﺘﮕــﻮ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠــﻪ اﻳــﻦ اﺷــﺘﺮاك ﭘﻴﻮﻧــﺪ ﺑﻼدرﻧــﮓ و ﭘﻮﻳــﺎي‪ 6‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن را‬ ‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻛﺮده و ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﻴـﺎن ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و اﻳﺠـﺎد ﺻـﻔﺤﺎت وب‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨـﺪﺗﺮي‪ 7‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣــﺎت وب راﻫﻜﺎرﻫـﺎي ﻛـﻢﻫﺰﻳﻨـﻪ و ﺳـﺮﻳﻌﻲ را‬ ‫ﺑــﺮاي ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ ،8‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت و ﺗﻮﺳــﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ اراﺋــﻪ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و آيﺑﻲام در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2003‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري وب اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﻌــﺎﻣﻞ را ﺑــﺮاي ﻧــﺮماﻓــﺰارﻫﺎ ﻓﺮاﻫــﻢ ﻣــﻲآورد و ﻋﻬــﺪ ﻛﺮدﻧــﺪ ﻛــﻪ در اﻳﺠــﺎد اﺳﺘﺎﻧــﺪاردﻫﺎ‬ ‫‪Pervasive Computing ‬‬ ‫‪Low‐power ‬‬ ‫‪Modular Application ‬‬ ‫‪Self‐ contained  ‬‬ ‫‪Self‐describing ‬‬ ‫‪On‐the‐fly & real‐time link ‬‬ ‫‪User‐friendly ‬‬ ‫‪Application integration ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪140‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺧـﺪﻣﺎت وب را ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﺨﺸﺪ )‪ .(The Economist, 2004‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ وﻳﮋه درﺑﺎره ﺧﺪﻣﺎت وب در ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻴﻜﻴﺸﻨﺰ ايﺳﻲام‪ 1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺤﻮر‪ .2‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﺧـﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻣﺤﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﻌﺎﻣﻞ دو واﺣﺪ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻛﺎري را از ﻃﺮف دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش ﺗﺠﺎري در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش‬

‫در ﺣـــﺎل ﺣﺎﺿـــﺮ‪ ،‬ﺳـــﻪ ﺷـــﺮﻛﺖ ﻧـــﺮماﻓـــﺰاري در ﺣـــﺎل ﺗﻮﺳـــﻌﺔ ﻣﺤـــﺼﻮﻻت ﻣﻬﻤـــﻲ در‬ ‫ﻣﺤــﻴﻂﻫــﺎي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺟﺪﻳــﺪ ﻫــﺴﺘـﻨﺪ‪ .‬در آﻳﻨــﺪه ﺗﻤـــﺎﻣﻲ اﻳــﻦ ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﭘــﺮدازش‬ ‫اﺷـــﺘﺮاك ﻋﻤـــﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭘـــﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـــﺮ و ﺧـــﺪﻣﺎت وب را در ﺑـــﺮ ﺧﻮاﻫﻨـــﺪ ﮔﺮﻓـــﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــــﺎﻓﺖ در ﺣــــﺎل راهاﻧـــــﺪازي ﻳــــﻚ ﭘــــﺮوژة ﺗﺤﻘﻴﻘــــﻲ ﺑــــﺰرگ ﺑــــﻪ ﻧــــﺎم‬ ‫)‪ Micrisoft.Net  (www.microsoft.com/net/default.asp‬اﺳــــــــﺖ‪ .‬آيﺑـــــﻲام در‬ ‫ﺣــ ــﺎل ﮔــــﺴﺘﺮش و ﺗﻮﺳــــﻌﺔ ﺑــــﺴﺘﺮ )‪WebSphere  (ibm.com/software/websphere‬‬ ‫اﺳــﺖ و ﺳــﺎن ﻣــﺎﻳﻜﺮو ﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ ﺑــﻪ ﺳــﺎﺧﺖ ﻳــﻚ ﻣﻌﻤــﺎري ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ در ﭘــﺮوژة ‪N1‬‬

‫ﻣــﺸﻐـﻮل اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘـﺮ درﻣــﻮرد اﻳــﻦ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﺗﺠـــﺎري ﺑــﻪ ﻓﺎﻳـــﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧـﻂ ‪ W2.8‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﺔ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ آن ﺟﺰء ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺤـﺴﻮب‬ ‫ﺷﺪه و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ‪ 9-2‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪9-2‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻤﺮاً در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ از ارزش‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺪ‪‬ي ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ واﺑـﺴﺘﻪاﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫‪1‐  Communications ACM (October 2003) ‬‬ ‫)‪2‐  Service‐Oriented Architecture (SOA‬‬

‫‪ 9-2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪141‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺎر ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻋـﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢآوري‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬اﻳﻤﻨﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻬــﻲ‬ ‫در ﺑﺮ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺿﺮوري ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد و اﺟﺰاء اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺪد و ﻣـﺎركﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار )اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮورﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات(‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار )ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰارﻫﺎي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬زﺑﺎنﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ )ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮده‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن(‪ ،‬روالﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺴﻬﻴﻼت اﻣﻨﻴﺘـﻲ و ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺮات ﻋﻮض ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺪام ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫وﻇﻴﻔــﺔ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ دو ﻣﻮﺟﻮدﻳــﺖ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ :‬ﺑﺨــﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،1‬ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣﻮﺟﻮدﻳـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴـﻢ وﻇﻴﻔـﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻣﻬﻤـﻲ را در ﭘـﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻛـﺪام ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ؟ ﻧﻘـﺶ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﺑﺨـﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﭼﮕـﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ در اﻳﻦ ﺑﺨـــﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـــﻮر ﺧﻼﺻــﻪ ﺑـﻪ ﺳــﺆاﻻت ﻣﺰﺑــﻮر ﭘﺎﺳــﺦ داده‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫــﻴﭻ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺨــﺼﻲ ﺑــﺮاي ﺗﻘــﺴﻴﻢ وﻇــﺎﻳﻒ ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﻧﮕﻬــﺪاري ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻴـﺎن ‪ ‬ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬در ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺠﺎ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ وﻇـﺎﻳﻒ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺎدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ :‬اﻧﺪازه و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻧﺪازه و ﻧﻮع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫دﻳــﺪﮔﺎه ﺳــﺎزﻣﺎن در ﻣــﻮرد ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬دﻳــﺪﮔﺎه ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷــﺪ در ﻣــﻮرد ﺑــﻪ‬

‫‪1‐  Information Systems Department (ISD) ‬‬

‫‪142‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﻠﻮغ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﻴﺰان و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺑﺮونﺳﭙﺎري اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﺣﺘﻲ ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ در آن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺴﺌﻮل ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺸﺘﺮك‬

‫‪1‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺨـﺸﻲ ﺧـﺎص ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕـﺮي ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را اﻳﺠﺎد ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨـﺪ و ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده و ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﻲﻫـﺎي دروﻧـﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﺰدﻳﻚ و ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در زﻳﺮ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 4-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻇﻴﻔﺔ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت از‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚﺗﺮ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن از واﺣﺪي ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اداره )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺴﺎﺑﺪاري( ﮔﺰارش ﻣﻲداد ﺑﻪ واﺣﺪي ﮔﺰارشدﻫﻨﺪه ﺑـﻪ ﻣﻌـﺎون ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬در ﺣﺎل ارﺗﻘﺎء اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﻣـﺸﺎورﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎز و ﻛﺎري ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ از ﻳـﻚ ﻣـﺪﻳﺮ ﻓﻨـﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ 2‬ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ارﺷـﺪ ﻓﻨـﺎوري‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴﺸﺘـﺮ در ﺳـﺎﻳﺖ ‪ cio.com/summaries/roledescription‬و ﻓـﺼـﻞ ‪15‬‬ ‫اراﺋـﻪ ﺧـﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Shared resources  ‬‬ ‫‪2‐  Chief Information Officer (CIO) ‬‬ ‫‪3‐  Chief Technology Officer (CTO) ‬‬

‫‪ 9-2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪143‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-2‬وﻇﻴﻔﺔ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژة ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫• ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫• ﻋﺮﺿﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻨﻴﺖ‬

‫• آﻣﻮزش ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﻮزة ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫• آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫• ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢ و ﻧﻮﻳﻦ )اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪة( ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫• ﻃﺮاﺣﻲ و راهاﻧﺪازي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي وﻳﮋه‬ ‫• ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬ ‫• ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫• ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬

‫‪1‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻌﺎل از داﻧﺶ ﺗﺠﺎري و ﻓﻨﻲ ﺑـﺮاي ﮔـﺴﺘﺮش اﻳـﺪهﻫـﺎي ﻧـﻮ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫• ﺑﺮﻗــﺮاري اﺗﺤــﺎد ﻛــﺎري ﺑــﺎ ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﻓــﺮوش و ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت در ﺳــﺎﻳﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫• ﻓﺮاﻫﻢآوري ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮدازش )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ(‬

‫‪1‐  Managing outsourcing  ‬‬

‫‪144‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬در اواﺧـﺮ ﺳـﺎل ‪ ،2004‬ﻣﺒﺎﺣـﺚ اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺤـﻮه اﺗﺨـﺎذ راﻫﺒـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﺤـﻮه ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫـﻢ ﺗﺮازﺳـﺎزي ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴـﺸﺒﺮد ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﻫﻢﮔـﺎﻣﻲ ﺑـﺎ ﻋـﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘـﺎل‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻳﻤﻦﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎزده‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ روﺑـﺮو ﺷـﺪن ﺑـﺎ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛﺘـﺎب‪،‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ اﻫﻤﻴـﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﻣﻌﻤـﺎري ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﻧﻘــﺶ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺧﻮاﻫــﺪ داد‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈــﺮ ﭘــﭗ و‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران‪ 1‬ﻣﺎ در دوران اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻗـﺮار دارﻳـﻢ )ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ ،15‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-15‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﮔﺬار ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،2‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪي ﭘﻴﭽﻴـﺪه و دﺷـﻮار ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺧﻄﺮات‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺤﻮل ‪ ‬دﺷﻮار‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﻘﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﭼﻴـﺴﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﭼﻪ اﺛﺮاﺗﻲ دارد‪ ،‬از ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻧﻜﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را‬ ‫در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Popp et al. (2004) ‬‬ ‫‪2‐  Networked‐computing‐based‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪145‬‬

‫‪ .2‬ﺣﺮﻛﺖ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪،‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﺔ اﺳﺎﺳﻲ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﻪ ﺟـﺎ ﻣﺎﻧـﺪه ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣﻌﻤـﺎري ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫ﺳﺮوﻳـﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه در ﺳﻄـﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛـﺮد و اﻳﻨﻜـﻪ ﭼــﮕﻮﻧﻪ و‬ ‫ﭼﻪ زﻣـﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﺳﺮوﻳـﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑﺮ وب اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺤــﻮﻻت ﻧﺎﻣﻮﻓــﻖ و ﻣـﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺣﻞ ﻧﺸــﺪة زﻳﺎدي در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴـﺮي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﻌـﺮﻓﻲ‬ ‫ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬آﺳـﺎنﺗﺮ از دﻳﮕـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳﺮوﻳــﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪﺳﻮي ﻫﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺗﺎزه اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﺷﻮد ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤـﺔ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺛـﺮات ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﺑـﺮ روي‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر و ﺑﻮدﺟﻪ دارد )ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻳـﻚ ﺑﻌـﺪ ﻣﻬـﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺑﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت آن در ﻓـﺼﻮل ‪ 8‬و ‪ 14‬و راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴـﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﭘـﺮدازش ﺳـﺮﻳﻊ ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي از‬ ‫دادهﻫﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ ﻣﻔﻬــﻮم ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴــﺮﻧﺪه‪/‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﭼﻨـﺪان‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗﺪﻳﻤــﻲ ﺑـﻪ اﻧـﻮاع‬ ‫ﺟـﺪﻳﺪ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳـﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺑﺘـﻜﺎراﺗﻲ را ﺑﺮاي ﻛﻮﭼـﻚﺗﺮ و ارزانﺗﺮ ﺷﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﮔـﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﭼــﻮن ﭘـﺮدازش ﮔـﺮهاي ﻧﻴــﺰ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﺤﻮه ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑـﺎ روﻧـﺪﻫﺎي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري و ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ .‬ﻫـﺮ ﻗـﺪر‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ASP‬ﻫﺎ( ارزانﺗﺮ‪ ،‬در دﺳﺘﺮسﺗﺮ و ﻋﻤﻠﻲﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻴﺰ ﺟﺬابﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در آﻳﻨﺪة ﻧﻪ ﭼﻨـﺪان دور‪ ،‬ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري در ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻓﺼﻮل ‪ 13‬و ‪ 14‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺧﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻫﻨﺪ و ﭼﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﭼﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ؟ ﺗﻮﺟﻴﻪ ‪ ‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳـﻮد ﻧﺎﻣـﺸﻬﻮد و‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر آﺳـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬

‫‪146‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬از آن ﻫﻢ دﺷـﻮارﺗﺮ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﻛـﺎرﺑﺮان و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي‪،‬‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣـﺸﺘﺮك را ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤـﺎدي اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‪،‬‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﻮد ﺣﺎﺻـﻞ را ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬داﺷـﺘﻦ ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري ﭘﺎﻳـﻪ‪،‬‬ ‫ﺿــﺮوري اﺳــﺖ؛ اﻣــﺎ در اﻳــﻦ ﻣــﻮرد ﮔﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ وﺟــﻮد دارد‪ .‬در ﻓــﺼﻞ ‪13‬‬ ‫روشﻫﺎي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻧﻘـﺶﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃـﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ .‬ﻧﻘـﺶ ﺑﺨــﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ آن را ﻧﺎدﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻲﮔﻴـﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺤـﺪود ﻛﺮدن ﺑﺨـﺶ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻧﻘـﺶﻫﺎي ﻓﻨـﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺪﻳـﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬اﺳـﺎﺳﺎً‪ ،‬آﻳﻨـﺪة ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺳﺎزﻣــﺎن را ﺑـﻪﺧﻄــﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‪ ،‬از‬ ‫ﻟﺤــﺎظ اﻗﺘــﺼـﺎدي ﺑــﺮاي ﺑﺨــﺶ ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻤــﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻠـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ در ﺗﻮﺳـﻌﻪ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻬﻢ اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘـﺮ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲﺷﺎن ﭼﻴﺴﺖ و ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪهاي ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ﻓـﺼﻞ ‪14‬‬ ‫رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻌـﻪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻌﻴــﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗـﻲ را در‬ ‫ﻧﻈـﺮ داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ ﻫــﺪف ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﻛﺎرآﻣـﺪ و ﻣـﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻣﻤــﻜﻦ اﺳـﺖ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺷﺨـﺼﻲ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داده ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺑﻬـﺎي ﺿـﺮر ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ اﺧـﻼق در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺎت اﺧﻼﻗﻲ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ (W1.4‬و ﻓﺼﻞ ‪ 16‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪،‬‬

‫‪147‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺳﻠــﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗــﺐ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺳـﻪ‬

‫ﻣﺜﻼ ﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ( و ﻳـﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ) ً‬

‫دﺳﺘﺔ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ )ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ( و اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬

‫ﻣﺜﻼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻛﺎر ) ً‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ( ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دو ﻣﻮرد ﻋﻤﺪه از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪:‬‬

‫را ﺑــﻪ ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﻛــﺮده و ﻧﻘــﺶ اﺻــﻠﻲ را در‬

‫اﻋﺘﻼي ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﻓﻌـــﺎﻟﻴﺖﻫــﺎي ﻣﺮﺑـــﻮط ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺗﻜـﺮاري‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫـﺮ دو ﻣـﻮرد را ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬

‫ﻣﻬﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ارﺳـﺎل ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎب و‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻬﻴﺔ ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ‬

‫دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ‪ TPS‬ﮔﺮدآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در‬

‫زﻳﺮﺑﻨﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬

‫ﺳﺎﺧﺖ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫و ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﺎرﻛﺮدي اﺻــﻠﻲ در ﻳــﻚ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻣـﺎﻟﻲ‪،‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻋﻤﺪه دارد‪ :‬ﻣﺤـﻴﻂ‬

‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﻋﻤﻠﻴﺎت(‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ و ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬

‫اﺻﻄﻼح "ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ" ﺑـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ‬

‫ﺗﻮزﻳــﻊﺷــﺪه )ﺷــﺒﻜﻪاي(‪ .‬ﻣﻌﻤــﺎري ﺟﺪﻳــﺪ دﻳﮕــﺮ‪،‬‬

‫اﻃــﻼق ﻣــﻲﺷــﻮد ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت را در‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮواژة ‪ MIS‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ اﺷـﺘﺮاﻛﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺣﻮزة ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﻳـــﻚ ﭘﺎﻳﮕـــﺎه دادة اﺷـــﺘﺮاﻛﻲ( و ﭘﻴﻮﻧـــﺪﻫﺎ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﺸﺎن اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺳـــﻴﻮن اداري‪ ،‬ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﺗـــﺼﻤﻴﻢﻳـــﺎر‪،‬‬

‫در ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن اﺟﺮاﻳـﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ )ﺳـﺮوﻳﺲ ﮔﻴﺮﻧـﺪهﻫـﺎ(‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ‬

‫ﮔــﺮوه‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻮده و ﺑـﺎ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬

‫داده‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮات و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ‬

‫ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎﻃﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪148‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ اﺳـﺖ‬

‫ﻛــﻪ ﺣﺘﻤــﺎً ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ را ﺑــﺴﺎزﻳﻢ ﻳــﺎ ﻧــﺮماﻓــﺰاري را‬

‫ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﻣﻴـﺎن ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ راﻫﻜﺎر ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧـﻮع‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﺮﻳـﺪ آب و ﺑـﺮق در‬

‫داده ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را‪ ،‬در ﻫﺮﻛﺠـﺎ‬

‫زﻣﺎن ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ آﻧﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻬﻦﺗـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ در ﻣﺮﻛﺰ آن ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ در ﺣــﺎل ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﺷــﺪن ﺑــﻪ ﻣﺤــﻴﻂ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬

‫ﭘﺮدازﺷﻲ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻃﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺨـﺶ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻣﺮورﮔﺮ وب‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫـﻢ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ‬

‫در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻛﻠــﻲ‪ ،‬ﺑﺨــﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ اﺷــﺘﺮاﻛﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬وﻳﺘــﺮﻳﻦﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪،‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬

‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺒـﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬

‫وﻇﺎﻳﻒ و ﻧﻘﺶ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت رو ﺑـﻪ‬

‫روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺟﺎرة ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲﺗﺮ ﺷﺪن اﺳـﺖ و اﻫﻤﻴـﺖ آن ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺮﻳـﺪ آن‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴـﺴﺖ‬

‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬داده‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻛﺪام ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛـﺎر ﮔـﺮوهﻫـﺎ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .8‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫‪ .10‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و اﺳﺘﺮاﺗـــﮋﻳﻚ را‬

‫‪ .11‬ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن را در ﻃـﻮل زﻣـﺎن ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬

‫‪149‬‬

‫‪ .12‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ؟‬

‫‪ .17‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .13‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺷــﺒﻜﻪ داﺧﻠــﻲ و ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ را ﺗﻌﺮﻳــﻒ‬

‫‪ .18‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﭼـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .14‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .19‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .15‬ﻣﻨـــﺎﺑﻊ اﻃـــﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛــﻪ ﻣﻌﻤــــﻮﻻً ﺗﻮﺳــﻂ ﻛﺎرﺑـــﺮان‬

‫‪ .20‬داﻧﺸﻮرﻫﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﺗﻔــﺎوت ﻣﻴــﺎن ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢ و ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .21‬ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻢﺳﻄﺢ )ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ( را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .22‬ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .23‬ﺧﺪﻣﺎت وب را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ؟‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬در ﻣﻮرد ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ‬

‫‪ .7‬ﺑﺮﺧـــﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي ﻣﺒﺘﻨـــﻲ ﺑـــﺮ وب ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺗﺠـــﺎرت‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ و دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺸـﺎن دﻫﻨﺪة ﮔﺮاﻳﺶ‬

‫‪ .2‬ﺗﻔــﺎوت ﻣﻴــﺎن ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬

‫ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎ از ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه ﺑــﻪ‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﺤــﻮه ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﻣﻌﻤــﺎري ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻤــﺎري‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋــﺎت را ﺗﻮﺿــﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻧﺤــﻮه ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣــﺰاﻳﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴــــﻂ ﻛــﺎرﺑﺮدي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب ﺑﺤــــﺚ و ﮔﻔﺘــﮕﻮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬آﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﻚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎرﺑﺮدي‬ ‫اﺳﺖ؟ ﭼﺮا؟ اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰي‬ ‫اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .9‬اﻧﺘـﻈﺎر زﻳﺎدي ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺳﻴـﺎر ﺟﺎي ﺗﺠـﺎرت‬

‫‪ .5‬راﺑﻄـــــﻪ ﻣﻴـــــﺎن ﻣﻔﺎﻫﻴــــــﻢ ﺳــــﺮوﻳﺲﮔﻴــــــﺮﻧﺪه‪/‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﺑﻠﻲ‪) 1‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ در‬

‫ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪ ،‬ﭘــﺮدازش ﺗﻮزﻳــﻊﺷــﺪه و ﭘــﺮدازش در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد( را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫روش اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪،‬‬

‫‪ .6‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻢﺳﻄﺢ )ﻧﻈﻴـﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ( را ﺷـﺮح‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬ﭼـﻪ ﺻﻨــﺎﻳﻊ ﻳـﺎ ﺣــﻮزه ﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺑﻴـﺸﺘـﺮ‬ ‫ﺗﺤـﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؟‬

‫‪1‐  Wireline e‐commerce ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪150‬‬

‫‪ .10‬ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ در آﻳﻨـﺪه‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨـﺔ ﻏﺎﻟـﺐ‪،‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬آﻳـﺎ ﻣﻮاﻓﻘﻴـﺪ؟‬

‫‪ .11‬ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي و ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ؟‬

‫ﭼﺮا؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮﻳﻚ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي زﻳﺮ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫اﻟﻒ( اﻳﻦ ﻧﻜـﺎت را ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻳـﺪ‪ ،‬اراﺋـﻪ‬

‫اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖﻧﺎم داﻧﺸﺠﻮ در ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه‪.‬‬

‫دﻫﻴﺪ )ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬

‫ب( ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزان ﻧﻮع ﻛـﻮد ﻣـﺼﺮﻓﻲ را‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( ﻧﻈﺮ ﻣﺪﻳﺮان را در ﻣﻮرد اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﺟﻮﻳـﺎ‬

‫پ( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻴﻤﺎر در ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪.‬‬

‫ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﺷﺎن را در ﻣﻮرد ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬

‫ت( ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﮔﺰارﺷـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻳـﻚ ﻣـﺪﻳﺮ‬

‫ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻟﻴﺴﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﭙﺮﺳـﻴﺪ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﺧﺎص را ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ث( ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺑﺎﺗﻴﻚ ﻛـﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ را در ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ رﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬دو ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺷﻨﺎﺳـﻴﺪ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‬

‫و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ آﻣـﺪه ﻣـﺮور ﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﭼﮕﻮﻧـﻪ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫• ﺑﺎﻧﻚ ﭼﻴﺲ ﻣﻨﻬﺘﻦ ‪ ‬‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻫﺪف ﻓﻌﻠﻲﺷﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫• ﻣﻲﺑﻠﻴﻦ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪  (1‬‬

‫اﻳــﻦ اﻫــﺪاف ﺑــﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘـــﻲ و‬

‫• ﺟﻲ‪ .‬ﭘﻲ‪ .‬ﻣﻮرﮔﺎن )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪  (2‬‬

‫اﺳﺘـﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙـﺲ ﺷـﺮح دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ‬

‫• ﺑﻤﺐﻳﺎب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪) FAA‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮﻋـﺸﺎن( ﻗـﺎدر‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬ﻓﻬــﺮﺳﺖ ﻧﻜﺎت ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨــﺎوري اﻃــﻼﻋﺎت‬ ‫را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ )ﺑـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان "ﻧﻘـﺶِ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت" ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪(W2.1‬‬ ‫• ‪) Best Buy Online‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪(W2.3‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪151‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻳــﻚ ﺻــﻨﺪوق ﭘﺮداﺧــﺖ‪ ،‬ﻛــﻪ از ﻳــﻚ اﺳــﻜﻨﺮ اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ت( ﺑﺎﺟــﻪﻫــﺎي ﺧــﻮدﭘﺮداز و اﺳــﻜﻨﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺻﻨﺪوق ﭘﺮداﺧﺖ ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﻜﻦ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﭙـﺮدازد‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫‪ .2‬ﻛﻼس را ﺑـﻪ دو ﮔـﺮوه ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ﻳـﻚ‬

‫اﻟﻒ( اﺟﺰاء زﻳـﺮ ﻛـﻪ از ﻣﺆﻟﻔـﻪﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ را‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻛﻮﭼـﻚ را ﺑـﺮاي ﺷـﺮوع‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﺪ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬ورودي‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺧﺮوﺟﻲ‪.‬‬

‫)رﺳــﺘﻮران‪ ،‬ﺧﺸﻜــﺸﻮﻳﻲ‪ ،‬آژاﻧــﺲ ﻛﻮﭼــﻚ ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‬

‫ب( اﺳﻜﻨﺮ ﭼﻪ ﻧـﻮع ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ اﺳـﺖ؟ )‪،DSS ،TPS‬‬

‫و‪ .(....‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﻗﺎﻟـﺐ‬

‫‪ ES ،ESS‬و ﻏﻴﺮه(‪ .‬ﭼﺮا؟‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﻣﻌﻤﺎري ﻻزم ﺑﺮاي‬

‫پ( داﺷــﺘﻦ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎر ﺧﻮد را‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺑـﺎ‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻤﻜـــﻦ اﺳـــﺖ ﻓﺮﺻـــﺖ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـــﺎي‬

‫ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮي را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ اراﺋﻪ ﻛﻼﺳﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ﻓــﺪرال اﻛــﺴﭙﺮس )‪ (fedex.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و‬

‫‪ .3‬وارد ﺳﺎﻳﺖ "ﻣﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ ﻫﺮﺷـﻲ" )‪(hersheys.com‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﻪ در ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﺗﻮﺳ ــﻂ‬

‫ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎره ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬

‫ﻓِﺪِﻛﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻳﺎ اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‬

‫ﺑﺎزارش را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ را ﭘﻴــﺪا ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ در ﺑـﺎزار‬

‫اﺑﺘـــﻜﺎرات ﺳﻴــﺴﺘﻤـﻲ ﺑــﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻓِــﺪِﻛﺲ ﻛﻤــﻚ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪infoworld.com/forums/ ‬‬

‫‪ .2‬در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد اﻣﻨﻴﺖ ﻓﺮودﮔـﺎه‬

‫‪utility,  aspnews.com,  google.com,  ibm.com, ‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ردﻳـﺎﺑﻲ ﺑﻤـﺐ و اﺳـﻠﺤﻪ ﺑﮕﺮدﻳـﺪ‪.‬‬

‫‪ oracle.com‬و ‪ cio.com‬ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﭘﺮدازش اﺷﺘـــﺮاك‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اراﺋﻪ ﺷﺪه را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و درﺑﺎره ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻋﻤــﻮﻣﻲ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬ﮔﺰارﺷـﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻈﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻣﺮوز و ﻣﻮاﻧﻊ ﺟﺎري را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Hershey Foods ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪152‬‬

‫‪ .5‬وارد ﺳـــــﺎﻳﺖ ‪ argus‐acia.com‬ﺷـــــﺪه و درﺑـــــﺎره‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷـﻲ درﺑـﺎره ﻧﻘـﺶ در ﺣـﺎل‬

‫ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ در ﺣــﻮزه ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻣﻌــﺎون ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﺑﺨــﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻧﻜـــﺎﺗﻲ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳـــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـــﻴﻦ ﺑـــﻪ ﺧﻮدآﻣـــﻮز ﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ hotwired.com/webmonkey‬ﻣﺮاﺟﻌـــــــﻪ ﻛﻨﻴـــــــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ روﻧﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ را ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﻳﺖﻫـــﺎي ‪ibm.com/software/pervasive, ‬‬

‫‪ .8‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ oracle.com,  mysap.com‬ﺷﺪه و ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ‬ ‫را ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ computer.org/pervasive‬و ‪ percom.org‬ﻣﺮاﺟﻌـــــــﻪ‬

‫‪ .9‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ oracle.com‬ﺷﺪه و درﺑﺎره ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻـﻪاي درﺑـﺎره ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪ .7‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ cio.com‬ﺷـﺪه و از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪3‬‬

‫ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‪ 1‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﭘﻴﺸﺘﺎز در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت آراﻳﺸﻲ )ﺳﺎﻳﺔ‬

‫ﭘﺮاﻛﺘﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻓﺮوش از‬

‫ﭼﺸﻢ‪ ،‬رﻳﻤﻞ ﻣـﮋه و ﻏﻴـﺮه( اﺳـﺖ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧـﻮد را در‬

‫ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً از ﻗﻄﻌﻲ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‬

‫ﺑــﻴﺶ از ‪ 70‬ﻛــﺸﻮر ﻣــﻲﻓﺮوﺷــﺪ )‪ .(maybelline.com‬اﻳــﻦ‬

‫ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺒﺮدار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ از ﺻﺪﻫﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه )ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ از‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫داروﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺮاﺟﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫـﺎ و ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬

‫از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش و ﻣﺪﻳﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗـﺎ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت آراﻳﺸﻲ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ را ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺳﺎل ‪ 2000‬ﻣﻲﺑﻴﻠـﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ دﻳﮕـﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺰرگ‬

‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮة ﻓﺮوش ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮده اﺳـﺖ و ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻣﺼـﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘـﻢ‬

‫ﻫــﺰاران ﺗﻮﻟﻴــﺪﻛﻨﻨــﺪة دﻳﮕــﺮ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻛــﺪاك‪ ،‬ﻧﺒــﺴﻴﻜﻮ‪،2‬‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺻﻮﺗﻲ‪ 4‬ﻣﺠﻬﺰ ﻛﺮده ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬

‫‪Maybelline ‬‬ ‫‪Nabisco ‬‬ ‫‪Procter & Gamble ‬‬ ‫)‪Interactive Voice Response (IVR‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‬

‫‪153‬‬

‫آن‪ ،‬ﻫﺮ روز ﻋﺼﺮ ﺑﺎﻳـﺪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را در ﻣـﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎي‬

‫روزاﻧﺔ ﺧﻮد وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻻزﻣـﺔ اﻳـﻦ روش آن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﺧﺎص ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدادﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش ﭘﺲ از ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎي روزاﻧﻪ از ﻫﺮ ﻣﻐـﺎزه‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 50‬ﺳـﺆال را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﭘﺮﻛﺮدن ﻓﺮمﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي ﺑﻪ ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮده و ﺳﺆاﻻت ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط را ﺣـﺬف ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻧﻜـﺎﺗﻲ را درﺑـﺎره ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬

‫اﺗﻼف وﻗﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه در ﻓﻬﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ﻣﻮﺟـﻮدي و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﺒﻠﻴـﻎ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻛــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﮔــﺰارش ﻣــﻲﺷــﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫــﻴﭻ ﭘﺮﺳــﺶ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ وﺟــﻮد‬

‫ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻓـﺮوش ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﻧﺪاﺷــﺖ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ در دﻫــﺔ ‪ 1990‬ﻣﻮﻓــﻖ ﺑــﻮد‪ ،‬وﻟــﻲ ﻗــﺎدر ﺑــﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت رﻗﺒﺎ را ﻧﻴـﺰ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﺼﺮ‬

‫ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬راهاﻧﺪازي و ﻛﺎر ﺑـﺎ‬

‫ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده‬

‫آن دﺷﻮار ﺑﻮد و اﻣﻜﺎن ﺧﻄﺎي ورودي آن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ‪ IVR‬ﺑــﺮ ﻣــﻲﮔﺮداﻧﺪﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴــﺐ ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫ﺳﻮاﻻت ﻣﺸﺨﺼﻲ را از آﻧﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪه و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻓـﺸﺮدن‬

‫راه ﺣﻞ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫دﻛﻤﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ IVR‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﻴﺎر ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ‪ IVR‬روش اﻳــﺪهآﻟــﻲ ﺑــﺮاي اﻧﺘﻘــﺎل دادهﻫــﺎي‬

‫"ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪ ﻓـــﺮوش ﺑﺎزرﮔـــﺎﻧﻲ"‪ ،1‬ﻣﺤـــﺼﻮل ﺷــــﺮﻛﺖ‬

‫ﻓﺮوش ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ‬

‫)‪ Thinque (thinque.com‬ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ روي‬

‫ﺻﻮرت ﻛﺎﻏﺬي ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪،‬‬

‫‪ PDA‬ﻣﺨــﺼﻮﺻﻲ ﻛــﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﺧــﻂﺷﻨﺎﺳــﻲ را ﻧﻴــﺰ دارد و‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ اﻳـﻦ ﮔﺰارﺷـﺎت ﺑـﺎ روزﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻫﻔﺘـﻪﻫـﺎ‬

‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣــﻞ ‪ CE‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓﻌــﺎل‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲرﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣـﺪي ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن را ﻗـﺎدر‬

‫اﺳﺎﺳﻲ در روﻧﺪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﻲﺳــﺎزد ﺗــﺎ اﻃﻼﻋــﺎت ﺧــﻮد را از ﻃﺮﻳــﻖ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ ﻣـﻲﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ اوﻗـﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬

‫ﮔﺰارﺷﺎﺗﺸﺎن در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن وارد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻓﺮوش در ﮔﺰارش ﺗﺄﺧﻴﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﺳﺘﻔـﺎده از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻫﺮ روز ﻋﺼﺮ‪ ،‬دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه‬

‫ﺿﺮوري دﻳﺮﺗـﺮ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻲآﻣـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬

‫دادة ‪ SQLServer‬ﻣﻮﺟـــﻮد در ادارات ﻣﺮﻛـــﺰي ارﺳـــﺎل‬

‫ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﮔﺰارش ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻤـــﺎﻣﻲ‬

‫ﻣــﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳــﻚ ﺧــﻂ اﻣــﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ PDA ،‬را ﺑــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‬

‫ﮔﺰارﺷــﺎت‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑﺮ ﻓﻬـﺮﺳﺘﻲ ﻣﺸﺨـﺺ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺼـﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﻄﺒﺎق(‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘـﻢ‬

‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎﻓﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮان ﻣﻨــﺎﻃﻖ اﻳــﻦ اﺟــﺎزه را ﻣــﻲدﻫــﺪ ﺗــﺎ‬

‫‪1‐  Merchandising Sales Portfolio ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪154‬‬

‫زﻣﺎنﺑﻨـﺪيﻫـﺎي روزاﻧـﻪ و دﻳﮕـﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻬـﻢ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ رواﺑﻂ ﻗـﻮيﺗـﺮي ﺑـﺎ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻓﺮوش را‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮة اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮده و زﻣﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﭘﺲ از ﺑﺎزدﻳﺪ ﺻﺮف‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻛـﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ،EDI‬ﻛـﻪ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ادارات ﻣﺮﻛـﺰي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در دﻫﺔ ‪ 90‬ﺑﻮد را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈــﻪاي ﻛــﺎﻫﺶ دﻫ ـﻴﻢ )از ‪ 30‬ﺗــﺎ ‪ 50‬دﻗﻴﻘــﻪ در روز ﺑــﻪ‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪.‬‬

‫ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازد و ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫ﮔﺰارﺷــﺎت ﺗﻮﺳــﻂ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳــﻔﺎرش‪ ،1‬ﺑــﻪﺳــﺮﻋﺖ‬

‫را در ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺧـﺪﻣﺖرﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﭘــﺮدازش ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ و در زﻣــﺎن ﻧﻴــﺎز‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ و‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗـﺎ‬

‫ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﻣﺤــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑــﻪ ﺑﺨــﺶ ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ اﻧﺘﻘــﺎل داده‬

‫از واﺣﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺻﻮﺗﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴـﺮد‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎ دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي وﺿـﻌﻴﺖﻫـﺎي وﻳـﮋه‪ ،‬ﺛﺒـﺖ و ﺿـﺒﻂ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‪ ،‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻣﺮورﮔـﺮ در اﻳـﻦ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺻـﺮﻓﺎً‪ ،‬ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﺣﺮﻛـﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮان اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ﻓـﺎرغ از اﻳﻨﻜـﻪ ﻛﺠـﺎ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬

‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼـﺮا ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺑـﻪﺧـﻮﺑﻲ‬

‫ﺧﻄﺎﻳﺎﺑﻲ‪ 3‬و اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ‪ 4‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ،MSP‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد‬

‫ﻓﺮوش ﻧﻤﻲروﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻓﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺗﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش‪ ،‬ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘـﺮي را در ﻫﻨﮕـﺎم‬

‫را در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫وارد ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺷﺪه آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎ را‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻓـﺮوش‬

‫در ﺑﺮ دارد‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫روزاﻧﻪ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 40‬دﻗﻴﻘـﻪ وﻗـﺖ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ادارات ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻲﺑﻴﻠـﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﻳـﻚ‬

‫ﻣﻴﺰان اﺳﺘﺮس ﻛﺎري ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺤـﺴﻮﺳﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬

‫ارﺗﺒﺎط دوﺳﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺣﻮزة ﺳﻴﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰان‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬رﻳﺰش ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻫـﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي‬

‫و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ از‬

‫داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‪ .‬راﻫﻜـﺎر اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Order Management System ‬‬ ‫‪Browser‐based Reporting ‬‬ ‫‪Error‐checking ‬‬ ‫‪Validation ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﭘﺮدازش ﮔﺮه اي در ﺟﻲ ﭘﻲ ﻣﻮرﮔﺎن‬ ‫ﻣﻨﺒــــﻊ‪ :‬ﺗﻠﺨــــﻴﺺ از "‪Solution‐Maybelline‬‬

‫‪ ،"Industry ‬در‬

‫‪155‬‬

‫‪ .4‬ﻓﻨــﺎوري ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل دادهﻫــﺎ را در ﻫــﺮ زﻣــﺎﻧﻲﻛــﻪ‬

‫)‪.thinque.com (May 15, 2002‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﺳﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻴـﺴﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬از ﻧﻘﻄـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻓﻨـﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫‪ .1‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ ﺻــﻮﺗﻲ ﻫﻤﭽﻨــﺎن ﻓﺮاﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲﺗـﺮي‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺑﻪﻣﺤﺾ ورود ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤـﻮد‪ .‬آﻳـﺎ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻛــﻪ در آن ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن ﻓــﺮوش ﮔﺰارﺷــﺎت ﺧــﻮد را از‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺑﻪ ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﭼﺮا؟‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ ﻳﺎ ﻓﻜﺲ ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دارﻧﺪ؟‬

‫‪ .5‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮔﺮوه اﻳﻦ اﺳـﺘﺖ‪ ،(instat.Com)1‬درﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ‪ 2‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺻـﻮﺗﻲ ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫‪ .2‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺻـﻮﺗﻲ را ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ درﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده‬

‫‪ .3‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺮا ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ ﮔـﺰارشدﻫـﻲ‬

‫و درﺑﺎرة ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻣﺤﺘﻤـﻞ آﻧﻬـﺎ در ﻣـﻲﺑﻴﻠـﻴﻦ ﺑﺤـﺚ‬

‫ﻣﻲﺑﻴﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ؟‬

‫ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﻪ ‪ tellme.com, bevocal.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي در ﺟﻲﭘﻲ ﻣﻮرﮔﺎن‬ ‫‪3‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻓﺰاﻳﺶ روزاﻓﺰون ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬

‫)‪ ،(jpmorgan.com‬ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت دو ﮔـﺮوه ﺑﺎﻧﻜـﺪاري‬

‫ﭘــﺮدازش رو ﺑــﻪ رو ﺑــﻮد‪ 20،000 .‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﻲ ﺑــﺎ ‪50‬‬

‫ﺗﺠﺎري و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺮور ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ دﺳﺘــﮕﺎهﻫـﺎ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬

‫ﺑﺎﻧﻚ اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎورهاي در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي‬

‫ﻇﺮﻓﻴـﺖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﺮﺧـﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ از ﻇﺮﻓﻴـﺖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳـﺴﻚ و اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﻋـﺪم ﻛـﺎراﻳﻲ و‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳـﺴـﻪ‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣـﺎت ﺿﻌـﻴـﻒ ﺑـﻪ ﻣﺒﺎدﻟـﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن اوراق ﺑﻬــﺎدار‬

‫ﻣـــﺎﻟﻲ اﻳـــﺎﻻت ﻣﺘﺤـــــﺪه ﻣﺤـــﺴـﻮب ﻣـــﻲﺷـــﻮد‪11،000 ،‬‬

‫ﮔــــﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـــﺎي ﺷﺨـــﺼﻲ ﺑـــﺮاي ﻛﻤـــﻚ ﺑـــﻪ‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻮرتﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺎﻧـــﻚ ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪﮔـــﺬاري ﺟـــﻲﭘـــﻲ ﻣﻮرﮔـــﺎن ﭼـــﻴﺲ‬

‫‪1‐  In‐Stat ‬‬ ‫‪2‐  Voice Portal‬‬ ‫‪3‐  J.P. Morgan Chase Investment Bank ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪156‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮخﻫﺎي ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻬﺎم‪ ،‬ﺗﺒـﺎدﻻت ارزي و اﻗـﻼم‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺻــﻮرت ﭘــﺬﻳﺮد‪ .‬ﺗــﺼﻮر اﻧﻌﻄــﺎﻓﻲ ﻛــﻪ واﺣــﺪﻫﺎي‬

‫اﻋﺘﺒﺎري( ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﻣــﻲﭘﻨﺪاﺷــﺘﻨﺪ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧــﺪ و ﻣﻮﺟــﺐ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﮔـﺮهاي را‬

‫ﻣﻘﺎوﻣــﺖﻫــﺎي ﺑــﺴﻴﺎري در ﺑﺮاﺑــﺮ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺑــﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ ﺷﻜــﺴﺘـﻪ‬

‫آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛﻪ ‪ 4/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ در‬

‫ﻣﻲﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(16‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺣـﻞ‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر و در ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﭘـﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬

‫ﻣﺴـﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺣﺮﻛـﺖ اﺟﺒـﺎري ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﻳـﻚ ﻓﻨـﺎوري‬

‫دﻻر در ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﭘــﺮدازش ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ ﻧﻤــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‪  jpmorgan.com  (accessed  May  8,  2004) :‬و‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬

‫)‪.Hamblen (2004‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮور ﻣﻨﻔﺮد از ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘـﺎد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨــﺎن ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺴﺖ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻼدرﻧــﮓ درﺧﻮاﺳــﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ :‬در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ 20‬ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬در‬ ‫‪ 10‬ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬آﻣـﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ اﻓﺰاﻳـﺸﻲ در‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣـﺆﺛﺮ اداره‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﭘــﺮدازش ﮔــﺮهاي ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه در ﺳــﺎل ‪ 2004‬ﻣﺤــﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي‪ ،‬ﭘﺮوژهاي ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮد و ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮدازش ﮔﺮهاي آﻧﻬﺎ را ﺣﻞ ﻛﺮد؟‬ ‫‪ .2‬ﻛﺪام ﻳـﻚ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻣﺒﺎدﻟـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن داﺧﻠـﻲ‬ ‫اوارق ﺑﻬﺎدار ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺮدازش ﮔـﺮهاي‬ ‫از ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن ﺣﺮﻓـﻪاي را ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﺴﺐ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻓـﻜﺎر ﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻏﻠﺒـﻪ ﺑﺮ ﺷـﻚ ﻛﺎرﺑــﺮان‬

‫‪ .5‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي را از‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ اﺗـﺼﺎل دارد؟ )راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫روي ﺳﺮورﻫﺎي ﺧﻮد اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎرﺑﺮان داﺧﻠﻲ اﺳﺖ(‪.‬‬

157

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Agre, P. E., ʺP2P and the Promise of Internet Equality,ʺ 

Applications, July–September 2002. 

Communications of the ACM, 46(2), February 2003. 

FedEx.com (accessed February 2003).  Gens, F., ʺIDC Predictions 2004: New IT Growth Wave, 

Ahmad, I., ʺNetwork Computers: The Changing Face of  Computing,ʺ IEEE Concurrency, 8(4), October‐December  2000.  Amato‐McCoy, D. M., ʺThin‐Client Technology Trims IT  Maintenance Costs, Adds Flexibility and Growth,ʺ  Stores, November 2002. 

Ne w Game Plan,ʺ IDC.com, www.idc.com/getdoc.jsp?  containerld=30499_ S‐0040‐element (Accessed December  2003). 

Girishankar, S., ʺModular Net Eases Merger,ʺ 

Ball, L. D., ʺCIO on Center Stage: 9/11 Changes 

techweb.com/se/ directlink.cgi, CWE19970421S0005, April  1997. 

Everything, ʺJournal of Information Systems Management,  Spring 2002. 

Greenemeier, L., ʺIBM Expands On‐Demand Services,ʺ  Informat‐ionWeek, September 30, 2003. 

Bantz, D. F., et al., ʺThe Emerging Model of Subscription  Computing,ʺ IT Pro, 4(4), July‐August 2002. 

Hamblen, M., ʺJ.P. Morgan Harnesses Power with Grid  Computin g System,ʺ ComputerWorld, March 15, 2004. 

Benford, S., et al., ʺGuest Editorsʹ Introduction: Art,  Design, and Entertainment in Pervasive Environments, ʺPervasive Computing, IEEE, 3(1), January‐March 2004, pp.  12‐13. 

Hewlett‐Packard Company, ʺIT Consolidation: Journey  to an Adap ‐tive Enterprise—An Overview,ʺ hp.com,  February 1, 2004.  Https://secure.cwheroes.org/briefingroom004/detail.asp?id=2

Best Buy, ʺMaking the Best Buying Decisions,ʺ e‐

0044909 (accessed April 2004).  

business case study, http://www‐3.ibm.com/e‐ business/doc/content/casestudv/43886. html (accessed  March 18, 2003). 

ʺIndustry Solutions—Maybelline,ʺ Thinque.com, May 15,  2002. 

Bills, S., ʺIn Brief: Aurum to Do Imaging for JPM Chase  Unit,ʺ American Banker; 167(210), October 22, 2002. 

Broadbent, M., and P. Weill, ʺManagement by Maxim:  How Business IT Managers Can Create IT  Infrastructures,ʺ Sloan Management Review, Spring 1997.  ʺBusiness: The Next Big Thing? The Future of  Computing,ʺ The Economist, 370 (8358) January 17, 2004,  p.57.  

Coffee, P., ʺGrid Computing in the Enterprise,ʺ eWeek,  February 9, 2004. 

Conley, W. L. et al., ʺBuilding an E‐Business at FedEx  Corporation,ʺ Society for Information Management Annual  Awards Paper Competition, 2000, simnet.org/library/  doc/2ndplace.doc. 

Cone, E., ʺNew World Order: Software Giants Vie to  Control the Supernet,ʺ Interactive Week, June 25, 2001. Cortese, A., ʺThe Power of Optimal Pricing,ʺ Business  2.0, September 2002.   Dubie, D., and A. Bednarz, ʺUtility Computing Services  Catchin g on,ʺ Network World, 21(15), April 12, 2004, p.10. 

Erlikh, L., ʺLeveraging Legacy Systems in Modern  Architecture,ʺ Journal of Information Technology Cases and 

Kawahara, Y., et al., ʺA Peer‐to‐Peer Message Exchange  Schem e for Large‐Scale Networked Virtual,ʺ  Telecommunications Systems, 25(3–4), March–April 2004,  p. 353.  Kini, R. B., ʺPeer‐to‐Peer Technology: A Technology  Reborn,ʺ Information Systems Management, Summer 2002.  Koontz, C., ʺDevelop a Solid Architecture,ʺ e‐Business  Advisor, Jan ‐uary 2000.  Kumar, R., ʺDo Not Expect Utility Computing to  Deliver Unti l 2006; Beware Utility Promises,ʺ Computer  Weekly, October 28, 2003. Lohr, S., ʺSony to Supercharge Online Gaming,ʺ  Internationa l Herald Tribune, February 28, 2003.  Margulius, D., ʺThe Realities of Utility Computing,ʺ  Infoworld.com, April 15, 2002.  Marson, B., ʺGrid Computing: More Questions than  Answers, ʺ CIO.com, www2.cio.com/analyst/report  2153.html (accessed April 2004).  Martin, C. F., ʺLegacy Value Engineering,ʺ Information  Technology: The Executiveʹs Journal, 2002.  Mot, M. J., and Koppius O. R., ʺInformation Technology  and th e Internationalization of the Firm,ʺ Journal of  Global Information Management, October–December 2002. 

‫ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬:‫ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬2 ‫ﻓﺼﻞ‬ OʹDonovan, B., and D. Roode, ʺA Framework for  Understanding the Emerging Discipline of Information  Systems,ʺ Information Technology and People, 15(1), 2002.  Pepsi.com (accessed March 2003).  Popp, R., et al., ʺCountering Terrorism through  Information Technology,ʺ Communications of the ACM,  March 2004. 

Reid, D., and N. Sanders, Operations Management. New  York: John Wiley & Sons, 2002. 

Rhey, E., ʺPepsi Refreshes, Wirelessly,ʺ PC, September  17, 2002, pp. 4–5.   Santosus, M., ʺWire Education,ʺ CIO Web Bulletin,  October 1998.  

Scannell, E., and T. Sullivan, ʺUtility Computing on Tap  for 2004,” Info World, 26(1) January 5, 2004, p. 16.  Schwartz, J., ʺBanking on Outsourcing: Jumbo Deals  with Out‐sourcers Are Enabling Major Banks to Save on  Costs,ʺ VARbusiness, February 24, 2003. 

158

Turban, E. et al., Electronic Commerce 2006. Upper Saddle  River, NJ: Prentice Hall, 2006.  Wainewright, P., ʺThe Power of Utility Computing,ʺ  ASPnews.com, September 30, 2002. 

Weill, P., and M. R. Vitale, Place to Space: Migrating to  eBusiness Models. Boston: Harvard Business Press, 2001. 

Whipple, L. C., ʺMaster the Art of Translation,ʺ e‐ Business Advisor, March 2001.  Zhang, W., et al., ʺMultisite Task Scheduling on  Distributed Computing Grid,ʺ Grid and Cooperative  Computing: Second International Workshop, GCC 2003,  Shanghai, China, December 7–10, 2003. Revised Papers,  Part II, Lecture Notes in Computer Science, 3033 ,  Springer‐Verlag: Heidelberg, 2004, pp. 57–64.     

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‬

‫‪159‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‬ ‫ﻣﻔﻬـﻮم "ﺳﻔﺎرﺷــﻲ" ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳــﺖ ﻛــﻪ ﭘــﺲ از درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺒﺎر و ﺳﭙﺲ‬

‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل )ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ( ﺷـﺮوع ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻓﺮوﺧﺘــﻪ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻣﺤــﺼﻮﻻت اﺳــﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑــﺎ ﻛﻤــﻚ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺪﻣﺘﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺧﻮد ﺗﺠﺎرت دارد و ﺗﺎ ﻗﺒـﻞ از آﻏـﺎز‬

‫ﺧـﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي )اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن( اﻧﺠـﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫـﺎ را ﺑـﺎز‬

‫اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ روش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳـﻦ ﻣﻔﻬـﻮم‪،‬‬

‫ﻫــﻢ ﭘــﺎﻳﻴﻦ آورد و روﻧــﺪ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿــﺎ‪ ،‬ﺷــﺘﺎب ﺑﻴــﺸﺘﺮي‬

‫اﮔــﺮ ﺷــﻤﺎ ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﺟﻔــﺖ ﻛﻔــﺶ ﻧﻴــﺎز داﺷــﺘﻴﺪ ﺑــﻪ ﻛﻔﺎﺷــﻲ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲرﻓﺘﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﺎي ﺷﻤﺎ را اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻃـﺮح و‬

‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه‪ ،2‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﻘـﺪار‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻔﺶ ﺑﺤﺚ ﻛﺮده و ﺑﻴﻌﺎﻧﻪاي را ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻳـﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺎدي ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻢ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﺑـﺮاي‬

‫ﻛﻔﺎش‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛـﺮد و ﻛﻔـﺶ را ﺑـﺎ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑﺖ و ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺸﺨــﺼﺎﺗﻲ ﻛــﻪ ﺧﻮاﺳــﺘﻪ ﺑﻮدﻳــﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘــﺎن آﻣــﺎده ﻣــﻲﻧﻤـﻮد‪.‬‬

‫ﻓــﺮوش اﺟﻨــﺎس در دﻳﮕــﺮ ﺑﺎزارﻫــﺎ وﺟــﻮد داﺷــﺖ‪ ،‬اﻳﺠــﺎد‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﮔﺮان و زﻣﺎن ﺗﻬﻴﺔ آﻧﻬﺎ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي وﻳﮋهاي ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣـﻮر ﻓـﺮوش ﺿـﺮوري‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣــﻲﻧﻤــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ ﻣــﺪل ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ اﻳﺠــﺎد ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠــﺎت‬

‫اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺪﻳﺪي را ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل آورد ﻛـﻪ‬

‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒـﺎر‪ ،‬ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﻲ و دﻳﮕـﺮ‬

‫آن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺎر‪،‬‬

‫ادارات و ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﺟﺪﻳـﺪ را‬

‫ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﺳﺎدهﺗﺮ ﻛﺮد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑـﻪ آﻣـﻮزش‬

‫دﻧﺒـــﺎل ﻛﻨﻨـــﺪ‪ .‬در ﺗﻮﻟﻴـــﺪ اﻧﺒـــﻮه‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن‪ ،‬ﻣـــﺸﺘﺮﻳﺎن را‬

‫ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴـﺎز داﺷـﺘﻨﺪ و ﺗﺨﺼـﺼﻲ ﺷـﺪن ﻛﺎرﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻣﺨﺘﻠــﻒ در اﻧﺠــﺎم ﻛﺎرﻫــﺎي ﻣــﺸﺨﺺ و‬

‫ﭼﻨﺪان اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﻤﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻛـﺎري‬

‫ﮔﺮان ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺘﺸﺎن ﻣﻮﺟـﺐ ﺣﻔـﻆ ﺗﻘﺎﺿﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺳــﺎدهﺗــﺮ ﻣــﻲﺷــﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻛــﺎرﻛﺮدن آﻧﻬــﺎ ﻧﻴــﺰ راﺣــﺖﺗــﺮ‬

‫ﺗﻮﻟﻴــﺪ اﻧﺒــﻮه ﻓﺮاﮔﻴــﺮ ﺷــﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ اﻧﺒــﻮه‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ را ﻛـﺎﻫﺶداده و ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮدي در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳـﻚ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺎﺿﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻣﻔﻬـﻮم‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎزار‪ 1‬اﻳﺠﺎد ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑـﺮاي ﺑـﺎزار ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ آن‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮدي ﻧﻴـﺰ‬

‫‪1‐  Build‐to‐Market  ‬‬ ‫‪2‐  Mass production ‬‬

‫‪160‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻳـﺎ ﻣﻴــﺰان ﻣﻮﺟـﻮدي آن ﻗـﺪر ﻛـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺒﻮد و ﻳﺎ آن ﻗـﺪر زﻳـﺎد ﻣـﻲﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در اﻧﺒﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪.(Zipkin, 2001; Agrawal et al., 2001‬‬ ‫ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ روﻧــﺪ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي و ﺣﺘﻲ ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳـﺎزي اﻧﺒـﻮه را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬

‫ﺑﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪﺗﺮ ﺷـﺪن ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﺮاي ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫)‪ .(Holweg  and  Pil,  2001‬ﺑـﺮاي درك اﻳـﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‪،‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳـﺴﺔ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺒـﻮه‪ ،‬ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ راﻧـﺶ‪ 4‬ﻧﻴـﺰ ﺧﻮاﻧـﺪه‬ ‫‪5‬‬

‫ﺑــﺮاي آﻧﻜــﻪ ﻫﻤﭽﻨــﺎن ﻓــﺮوش داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ ،‬ﻣــﻲﺑﺎﻳــﺴﺖ‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ ،‬ﺑــﺎ ﺳــﻔﺎرش اﻧﺒــﻮه ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺸﺶ ﻧﻴــﺰ ﻧﺎﻣﻴــﺪه‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎداﻣﻲ ﻛـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ 1-‬ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑــﺮاي ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷــﻲ ﻛــﻢ ﺑــﻮد‪ ،‬ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺣـﻮزهﻫـﺎ در‬

‫ﭼﻨﺪان ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻓﺮوش ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬

‫زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺣــﻮزة ﺳــﻔﺎرش اﺳــﺖ‪ .‬ﻳــﻚ ﻣــﺸﺘﺮي ﺑــﺎ ﺑــﻪ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﺗـﺎ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺳـﻔﺎرش ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫ﻣﺒﻠﻎ اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺻـﺒﺮ ﻛﻨﻨـﺪ و اﻟﺒﺘـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ‬

‫دﻟﺨـﻮاه ﺧـﻮد ﺑــﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺳــﻔﺎرش در‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻢﻛﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮاي ﺧـﺪﻣﺎت و ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﻋــﺮض ﭼﻨــﺪ ﺛﺎﻧﻴــﻪ ﻣــﻲرﺳــﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ ﺗﺎﻳﻴــﺪ ﺷــﻮد و ﺷــﻴﻮه‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬در دﻫـﺔ ‪ ،70‬ﺑﺮﮔﺮﻛﻴﻨـﮓ‪ ،1‬ﻣﻔﻬـﻮم‬

‫ﭘﺮداﺧــﺖ ﻫﺰﻳﻨــﺔ آن ﻣــﻮرد ﺗﻮاﻓــﻖ ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت‬

‫"آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ "2‬را ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮد و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در‬

‫ﺑــﻪ ﺟــﺴﺘﺠـﻮي راهﻫـــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي ﺗﻮﻟﻴــﺪ اﻧﺒــﻮه ﻣﺤــﺼـﻮﻻت‬

‫زﻣﺎن و ﭘﻮل ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫‪3‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ ﺑـﺎ ﻃﺮاﺣـﺎن‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ راهﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻂ اﻧـــﻮاع ﻓﻨــﺎوريﻫـﺎي‬

‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺰ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫اﻃـﻼﻋﺎت اﻋﺘــﻼء ﻳﺎﻓﺘﻨــﺪ )‪.(Pine and Gilmore, 1999‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴـﺰ در زﻣـﺎن و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﺷـﺪه و‬

‫ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛـﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ دِل‪ ،‬اﻳـﺪه ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨـﺼـﻲ‬

‫ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬

‫ﺳﻔـﺎرﺷﻲ را ﻣﻄـﺮح ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي آن ﻗـﺪر‬

‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬اﺳﺎس ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺒـﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬

‫ﻣﻮﻓـﻖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻴـﺎري از ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ ﻧﻴـﺰ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ از ﻃـﺮق دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬

‫ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒـﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﻲ را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي اﻧﺒﻮه ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ‬

‫ﻋﻤﻠـــﻲ ﻛـــﺮدن اﻳـــﻦ ﺷـــﻴﻮه ﭼﻨـــﺪان ﻫـــﻢ آﺳـــﺎن ﻧﻴـــﺴﺖ‪.‬‬

‫و ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻣــﺸﺘﺮي ﺑــﺮاي ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ در زﻧﺠﻴــﺮة‬ ‫‪Burger King ‬‬ ‫‪Having it your way ‬‬ ‫‪Mass customization ‬‬ ‫‪Push system‬‬ ‫‪Pull system‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‬

‫‪161‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2‬اﻟﻒ‪ 1 -‬ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻳـﻚ‬ ‫زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ راﻧــﺸﻲ و ﻳــﻚ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺸﺸﻲ‪.‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬روﺷﻦ و ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ )زﻣﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ زﻣﺎنﺑﻨـﺪي ﺑﻪ ﻃــﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻬﻴـﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻛﻮﺗـﺎهﺗـﺮ و ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد(؛ ﺣﺠـﻢ‬

‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ‬

‫ﻣﻮﺟــﻮدي ﺑــﺎ وﺟــﻮد ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﺳــﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ و‬

‫را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﮔﻴـﺮد‪ .‬دﻗﻴﻘـﺎً ﺑﻪ ﻫﻤﻴـﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺷـﻴﻮة اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫از ﺻﻨـﺎﻳﻊ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮدرو‪ ،‬در ﺻﺪد‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺪون اﺧﺬ ﺑﻬﺎي اﺿﺎﻓﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﺘﻘـﺎل و اراﺋـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲاﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻮل اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در روشﻫـﺎي‬

‫ﺣـــﻮزة ﻣﻬـــﻢ دﻳﮕــﺮ در ﺳﻔـــﺎرش اﻧﺒــﻮه‪ ،‬درك آن‬

‫ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬اﻧﺘـﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫﺎ ﺷـﺪﻳﺪاً ﻛﺎﻫــﺶ ﻳﺎﻓﺘــﻪ‪،‬‬

‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ؛ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﺣـﻮزه ﻧﻴـﺰ‪،‬‬

‫زﻣـﺎن ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞﻫــﺎ ﻛﻮﺗــﺎهﺗـﺮ و از ﻫﺰﻳﻨــﺔ اﻧﺒـﺎرداري‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر راهﮔـﺸﺎ ﺑـﻮده اﺳـﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ 4‬و‬

‫ﻛﺎﺳــﺘﻪ ﺷــﻮد )ﻧﻤــﻮدار ‪ 1‬در ‪ Agrawal  et  al.,  2001‬و‬

‫‪ Holweg  and  Pil,  2001‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬ﺗﺠـﺎرت‬

‫‪ Holweg and Pil, 2001‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻴﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬از‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه در اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ آﺳـﺎن‬

‫آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي اﺗـﺼﺎل اﺟـﺰاء اﺳـﺘﺎﻧﺪارد و‬

‫ﻧﻴـﺴﺖ )‪ ،(Zipkin, 2001; Agrawal et al, 2001‬وﻟـﻲ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘـﻪ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻓﺮاﮔﻴﺮﺗـﺮﻳﻦ‬

‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه را‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﺟـﺰاء‬

‫ﻣﺪلﻫﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻣﺤﻠﺸﺎن‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان ﻳـﻚ‬

‫ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬:‫ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬2 ‫ﻓﺼﻞ‬

162

‫ اﻟﻒ‬2 ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ‬ Agrawal, M. T. V. et al., ʺThe False Promise of Mass  Customization,ʺ McKinsey Quarterly, No. 3, 2001. 

Holweg, M., and F. Pil, ʺSuccessful Build‐to‐Order  Strategies Start with the Customer,ʺ MIT Sloan  Management Journal, 43(1), Fall 2001, pp. 74–83.

Pine, B. J., and J. Gilmore, ʺThe Four Faces of Mass  Customization,ʺ Harvard Business Review, January– Fehruary 1997. 

Zipkin, P., ʺThe Limits of Mass Customization,ʺ MIT  Sloan Management Review, Spring 2001.

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﻧﻘــــﻼب وب‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪3‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪2-3‬‬ ‫‪3-3‬‬ ‫‪4-3‬‬ ‫‪5-3‬‬ ‫‪6-3‬‬ ‫‪7-3‬‬

‫‪ .4‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪:‬‬ ‫ﻛﺸـﻒ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ -‬ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﻛﺸﻒ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ آﻧﻬﺎ را درك ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫ﻧﻘﺶ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ و درﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫راهﻫــﺎي ﻣﺨﺘـــﻠﻒ ﺑﺮﻗـــﺮاري ارﺗﺒــﺎط از ﻃﺮﻳـــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ را‬ ‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‬ ‫‪ .2‬ﺳﻴﺴﻜﻮ‬

‫ﻧﺤـﻮة ﻫﻤﻜﺎري اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔــﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨـﺎوري ﺻﻮﺗﻲ و ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور را ﻧﺸﺎن‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و آﻣﻮزش از راه دور را ﺷـﺮح داده‬ ‫و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر از راه دور را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘﺪﻳـﺪهاي ﻓﻨـﻲ‪ -‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي را در اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪163‬‬

‫ﺳﻴﻒِوي در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﻒوي‪) 1‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺰرگ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻳﻜﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬ ‫ﺗﺎﺑﻌﻪ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮرﻳﺴﻮن‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 10‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺟﺪﻳﺪ اﺣﺪاث ﻧﻤﻮده‬ ‫و ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه را ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺷـﺪﻳﺪي ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﺑـﻪ دﻗـﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﻮدﺟﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔـﺮ‬ ‫از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ ﺻـﺪﻫﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در ﺧـﻼل دوره ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣـﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺗﺴﻬﻴﻼت اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﻒوي در ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻳﺎ ﭘـﻞ‪ ،‬در ازاي ﻗﻄﻌـﻪاي‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻨـﻮع ﺳـﺎزهﻫـﺎ )ﭼﻬـﺎر ﻧـﻮع ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‬ ‫ﺳﺎزهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ( ﺑﻪ دﺷـﻮاريﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﺳـﺎﺧﺖ ﻣـﻲاﻓــﺰاﻳﺪ‪ .‬ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ ﻓﺮاﻳﻨـﺪي ﻛﻨـﺪ و ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮاﻛﻨـﺪﮔﻲ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫﺎ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬اﺳـﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬وﻟﺰ و اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤـﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺰﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮ ﻋﻠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺸﺎرﻛﺖ ﭘــﺮوژهاي ﺑــﺮﺧﻂ ﺑﺎزﺳــﺎو )‪ ،(Autodesk.com‬ﺳــﻴﻒوي‬ ‫‪3‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮوژه را در ﻣﻜﺎن اﻣﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻤﻜـﺎريﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران ﺑﻴﺮون از ﺷـﺮﻛﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﻃـﺮح‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎوران ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻋﻤﺮان و ﻣﻜﺎﻧﻴـﻚ‪ ،‬ﺑﻨّﺎﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮﻛـﺎران و ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬ ‫ﺷﻬﺮداري( را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻃﺮحﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي آزﻣﺎﻳـﺸﻲ را ﺑـﻪ‬

‫‪1‐  Safeway ‬‬ ‫‪2‐  Morrison Supermarkets  ‬‬ ‫‪3‐  Buzzsaw ‬‬

‫‪164‬‬

‫ﺳﻴﻒ وي در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪165‬‬

‫ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻛﭙﻲ ﻛﻨﻨﺪ و روي آن ﺗﻐﻴﻴﺮات را اﻋﻤﺎل ﻧﻤـﻮده و اﺻـﻼﺣﺎت را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎء ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد )ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ( ﺑﺎزﺳﺎو ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﺛﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫زﻣﺎن ﺛﺒﺖ ارﺗﺒﺎط از ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ‪ 5‬ﺗـﺎ ‪ 10‬دﻗﻴﻘـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻓﺎﻳـﺪه دﻳﮕـﺮ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮت و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎران و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻋﻤﺮان و ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از دﻓﺎﺗﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﭘـﺮوژه ﻫﻤﻜـﺎري ﻛﻨﻨـﺪ )‪ %10-15‬ﻛـﺎﻫﺶ(‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭼﺎپ ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‪ 30 ،‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﭼﺮﺧـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﭘـﺮوژه‬ ‫ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ اﻋﻤـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮات در ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‪ ،‬از ‪ 6‬ﻣـﺎه ﺑـﻪ ‪ 3‬ﻣـﺎه‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬روز‪ ،‬ﻃﻲ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬دﻗﻴﻘـﻪ اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ در ﻃﺮحﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‬ ‫و ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺎن آﺧﺮﻳﻦ ﻃﺮح ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺳﺎو ﺑﻪ ﺳﻴﻒوي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺮح ﻛﺎﻓﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺧﺎص‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺎزار ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت و ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﺣﺴﺎس را ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﺗـﻮان ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي را ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‪،‬‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎو ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎﺣﺠﻢ‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﭘﻴﺎمﻫﺎ را اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Parks (2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻴﻒوي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺮﺧﻂ را از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي در‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ و ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري آن‪ ،‬ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و دادهﻫﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖ و ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪166‬‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫از ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﻜـﺎري در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺴﺐ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي ﺑـﺮاي آﻣـﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﻛﺎر از راه دور‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪1-3‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ -‬ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺮوري ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻛﺎر و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬در ﻗـﺮن ﺑﻴـﺴﺖ و ﻳﻜـﻢ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺔ ﮔـﺴﺘﺮدهاي از‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎياﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﺷـﺎه راه اﻃﻼﻋـﺎت‪ 1‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ آن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 1‬ﻋﻨـﻮان ﮔﺮدﻳـﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺷﺒﻜﻪاي ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازش در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪،‬‬ ‫دوﻟﺖ و ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﺗﻜﻞ راﻳﺞ ارﺗﺒﺎط ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻳﻌﻨﻲ ‪TCP/IP‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫)ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ آن ʺﻧﺖ )ﺷﺒﻜﻪ(ʺ‪ 2‬ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد( ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎر‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه و ﻣﺸﺨـﺼﺎً ﻳﻜـﻲ از ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻗﺮن ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي آﺗﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻊﺗﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت را اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷـﺎه راه اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬اﺣﺘﻤـﺎﻻً در آﻳﻨـﺪه‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم اوﻟﻴﺔ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻤﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻣﻮزش ﺗﺠﺎري ﺟﺪا ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 200‬داﻧـﺸﮕﺎه آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﮕـــﺎم ﺑـــﺎ ﺻﻨﻌـــﺖ و دوﻟـــﺖ‪ ،‬ﺑـــﺮ روي ﭘـــﺮوژهاي ﺑﻨـــﺎم اﻳﻨﺘـــﺮﻧﺖ ‪ 2‬ﻛـــﺎر ﻣـــﻲﻛﻨﻨـــﺪ‬ ‫)‪ .(Internet2.edu‬در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ‪ ،2‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﻧﺴﻞ ﺑﻌـﺪي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤـﺎري از‬ ‫راه دور‪ ،‬ﻛﺘـــــﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫـــﺎي دﻳﺠﻴﺘــــﺎﻟﻲ‪ ،‬آﻣــــﻮزش از راه دور‪ ،‬ﺷﺒﻴــــﻪﺳـــﺎزي ﺑـــﺮﺧﻂ و‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﺎﻋﺚ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم از راهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳﺘــﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫اﻣﺮوزي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳـﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣـﻞ داﺷـﺘﻪ و ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)‪ .(Choi & Whinston, 2000‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﻳﮕـﺮ‪ ،‬وﺟـﻮد اﻧـﻮاع ﻣﺘﻌـﺪدي از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖﻫـﺎي‬ ‫‪1‐  Information Superhighway  ‬‬ ‫‪2‐  The Net  ‬‬

‫‪ 1-3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي ـ ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪167‬‬

‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرتاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي آﻣﻮزش و ﻏﻴﺮه‪ ...‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫وب ﺟﻬــﺎنﮔــﺴﺘﺮ‪ .1‬وب‪ ،‬ﭘﺮﻛــﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‪ 2‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ اﺳــﺖ‪ .‬آﻳــﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ و وب‬ ‫ﺟﻬﺎنﮔﺴﺘﺮ ﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣـﺮدم ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ وب ﻣﺘـﺮادف اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و وب )‪ w3‬ﻳﺎ ‪ (www‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ روي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺟـﺮا ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﺮاﺳﺘﻔﺎدهﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫وب ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻟـﺐﺑﻨـﺪي و‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وب از اﻧـﻮاع‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ‪ ،‬اﺑﺮرﺳﺎﻧﻪ‪ ،4‬ﮔﺮاﻓﻴﻚ و ﺻﻮت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺑﺎ وب‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻔﺎده از واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ 5‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ 5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺠﺎري ﺷـﺪن اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در اواﻳـﻞ دﻫـﺔ‪،90‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﮔﺴﺘﺮده و ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در ﭼﻬﺎر ﻓﺎز اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﺗﺠﺎرتاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ .‬ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔـﻲ‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وﻳﮋة ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‪ ،‬در ﻃـﻮل ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮارد ﻛﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي در ذﻳﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻋﻤﺪة ذﻳﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪World Wide Web ‬‬ ‫‪Application ‬‬ ‫‪Formatting ‬‬ ‫‪Hypermedia ‬‬ ‫‪Graphical User Interface ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪168‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫• ﻛﺸـﻒ‪ :1‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ﻣﺮور و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻗـﺴﻤﺖ‬ ‫آﻏﺎزﻳﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت درون ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫داده را دﻳﺪه‪ ،‬آﻧﻬﺎ را داﻧﻠﻮد ﻛﺮده و ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺠـﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،2‬ﻛـﺸﻒ را ﺧﻮدﻛـﺎر ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ در ﺑﺨﺶ ‪ 2-3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎط‪ :3‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ارزان و ﺳﺮﻳﻌﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ از ارﺳـﺎل‬ ‫ﭘﻴـﺎمﻫﺎ ﺑﺮ روي ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ 4‬ﺗﺎ ﺗﺒﺎدل ﭘﻴﭽﻴﺪة اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را‬ ‫در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و از ﻃﺮﻳـﻖ ارﺗﺒـﺎط ﻛـﺎﺑﻠﻲ و‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ( و ﭘﺮدازش آﻧﻬﺎ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﮔﻔﺘﮕـﻮ‪ 5‬و‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي )ﮔﺮوهﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻋﻤﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 3-3‬و راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪5‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﻤﻜﺎري‪ :6‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎرياﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ اﺷﺨﺎص ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎ و‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬از ﺗـﺴﻬﻴﻢ‬ ‫ﺻــﻔﺤﺔ ﻧﻤــﺎﻳﺶ‪ 7‬ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ از راه دور و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﮔــﺮوه‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 5-3‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داد‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﺮورﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ 8‬و ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ 9‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪Discovery ‬‬ ‫‪Software Agents ‬‬ ‫‪Communication ‬‬ ‫‪Bulletin boards ‬‬ ‫‪Chat Groups ‬‬ ‫‪Collaboration ‬‬ ‫‪Screen sharing ‬‬ ‫‪Workflow ‬‬ ‫‪Groupware ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪ 1-3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي ـ ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪169‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﺗﻜﺎﻣـﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺬر زﻣﺎن‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﻛﺎر ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ و ﻛﺘﺎبﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات را ﭘﻴﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ﺧﺎﻧﻮادة ﺧـﻮد ﻣﻜﺎﺗﺒـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزي ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﮔـﻮش دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻓـﻴﻠﻢ و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ دﻳﮕﺮ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﺮده و ﺣﺘﻲ از ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﻮزهﻫـﺎ و ﮔـﺎﻟﺮيﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب‪ ،‬دو زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ و‬ ‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ‪ .1‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠـﻲ ﺷـﺒﻜﻪاﻳـﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎدة داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪه و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺮور و‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺳﺎده و ارزان را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  The Intranet ‬‬

‫‪170‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ از ﻫﻤﻜﺎري و ارﺗﺒﺎط ﻧﻴﺰ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺎرتاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺴﻬﻴﻢ ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺳﺎﻳﺮ ﮔـﺮوهاﻓﺰارﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺎر ﮔﺮوهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺗﻮزﻳﻊ اﺧﺒﺎر ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧـﻮد ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ Intranetjournal.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و روالﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﻨـﺎوري ﺷـﺒﻜﺔ‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ‪ 1‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮد )ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري‬ ‫‪ 4‬و ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 1-3‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫‪ LAN‬ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ در اﻧـﻮاع ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ اراﺋـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W3.1‬در وبﺳـﺎﻳﺖ اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .2‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن )اﻟﺒﺘـﻪ ﻧـﻪ ﻣﺮزﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ( ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﺮدن دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻣـﻦ ﺑـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري را از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ (VPN‬ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد )ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺤﺪود ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﻜﺎر‪ ،‬ﻣﺜﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺿﺮوري ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫)‪1‐  Local Area Network (LAN‬‬ ‫‪2‐  Extranets ‬‬

‫‪ 1-3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي ـ ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪171‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-3‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدي را‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‬ ‫ﺋــﻲاِمﻛِ ـﻲ‪‬ﺋــﻲ ﮔﺮوﭘــﺰ‪ ،1‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻋﻈــﻴﻢ ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ در‬

‫ﺑﺰرﮔﻲ را در ﺑﺎزار ﺷﺪﻳﺪاً رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﻪ‬

‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬از راه ﺣﻞ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺑﺎزار ﺗﺠﺎرت‪ ،‬داﺋﻤـﺎً در‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺧﻮد در اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ راﻫﻜﺎر‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺋـﻲاِم ﻛـﻲﺋـﻲ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻛـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي راﻫﻜـﺎر ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﺑــﺼﻮرت ﺑــﺮﺧﻂ‪ ،‬درﺧﻮاﺳــﺖ ﺧــﻮد را ﺑــﺮاي ﻛــﺎﻻ ﺑــﻪ اﻧﺒــﺎر‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ‪ DOS‬ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﺮﻋﺖ و دﻗـﺖ را در‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺟﻴﺒﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﻴﺎر‪ ،3‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺠﺪد ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﺨﺖاﻓـﺰار‪،‬‬

‫اﻳــﻦ ﮔــﺮوه‪ ،‬وﺳــﺎﻳﻞ دﺳــﺘﻲ را در ﭘــﺮدازش دﺳــﺘﻪاي‬

‫‪2‬‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎ را اﺳـﻜﻦ ﻛﻨـﺪ و اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬وارد ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻌـﺪي ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻪ در ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦ‬

‫ﺑﻲﺳـﻴﻢ را در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﺧـﻮد در ﻛﻮﻳـﺖ و ﻋﻤـﺎن ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ را از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Haugseth (2004‬‬

‫ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪروزرﺳــﺎﻧﻲ ﺑﻼدرﻧــﮓ را اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﻣــﻲﺳــﺎزد‪.‬‬ ‫ﺑــﻪروزرﺳــﺎﻧﻲ ﺑﻼدرﻧــﮓ از ﻃﺮﻳــﻖ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳــﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻌﺎﻳﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ در‬ ‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧـﻪ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  EMKE Gronps ‬‬ ‫‪2‐  Batch Processing‬‬ ‫‪3‐  Pocket PC Mobile Computers ‬‬

‫‪172‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺜﺎلﻫﺎ در ﻛﺘـﺎب و ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W3.2‬اراﺋــﻪ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﻪاي از ﻧﺤــﻮه اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺮﻛﺖ ﻓﺮﺿــﻲ ﺗــﻮﻳﺰ‪ 1‬از ﺗﻤــﺎم‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬در ﺷـﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ از‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزش اﻓﺰوده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ارزان ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻔﻴـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮي‬ ‫از ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و در ﻃﻮل ﻛﺘﺎب اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷـــﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧﺤـــﻮه اﺳـــﺘﻔﺎده‬ ‫ﺳــﺎزﻣﺎن از اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪.‬‬ ‫‪1‐  Toys Inc. ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪2-3‬‬

‫‪173‬‬

‫ﻛﺸﻒ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة ﺳﺮاﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در دﺳﺘﺮس ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺰ ﺣﺠﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺟـﺬاب زﻳـﺎدي در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻛـﺸﻒ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ آﻣـﻮزش‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﻔـﺮﻳﺢ و ﺗﺠـﺎرت را‬ ‫آﺳﺎنﺗـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻛـﺸﻒ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣـﺮور و ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﻣﻨـﺎﺑﻊ داده در وب اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دو ﺻﻮرت اﻳﺴﺘﺎ‪ ،1‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑـﺪون ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﻳـﺎ ﭘﻮﻳـﺎ‪ 2‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﻮﻳـﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺳﻬﺎم ﻳﺎ اﺧﺒﺎر‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪاوم ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳـﻲ ﻛـﺸﻒ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎد‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟـﺴﺘﺠﻮ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي و ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻛﺸﻒ ﻣﻲﺗﻮان از ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ 3‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﺎدي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫را از ﺳﻮي ﻛﺎرﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ وﻇﻴﻔـﻪ ﻣﺰﺑـﻮر را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﻮﻋﻲ داﻧـﺶ از‬ ‫اﻫﺪاف ﻛﺎرﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،4‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ‪ ،5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .6‬ﻣﻴـﺰان‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در وب ﻫﺮ ﺳﺎل ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ وب و دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺳﺨﺖﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ دو ﻧﻮع اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫از ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻮﺟﻮد در وب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ )ﻣﺜﻞ ﮔﻮﮔﻞ‪ ،‬آﻟﺘﺎوﻳﺴﺘﺎ( ﻧﻤﺎﻳﻪاي‪ 7‬از ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺻﻔﺤﺔ وب را ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از آن ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺻﻔﺤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻠﻤـﺎت ﻛﻠﻴـﺪي ﻣـﻮرد ﻧﻈﺮﻛـﺎرﺑﺮ ﺗﻄـﺎﺑﻖ دارﻧـﺪ‪،‬‬

‫‪Static ‬‬ ‫‪Dynamic ‬‬ ‫‪Internet Software Agent‬‬ ‫‪Search Engines ‬‬ ‫‪Directories ‬‬ ‫‪Intelligent Agents ‬‬ ‫‪Index ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪174‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ روﺑﺎتﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺑـﻪﻧـﺎم ‪ Softbots‬ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪه و ﺑﻪروز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ )ﻣﺜﻞ ﻳﺎﻫﻮ‪ (About.com ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ از ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺎت وب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ ﮔﺮدآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻫﺰاران و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺤﺎت‬ ‫وب ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اراﺋـﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘـﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ از ﺑـﻴﻦ ﭘﻴﻮﻧــﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺟﺴﺘﺠـﻮ از اﺑﺰارﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اَﺑـﺮﺟـﺴﺘﺠـﻮﮔﺮﻫﺎ‪ (Metacrawler.com) 1‬ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻣﻮﺗـﻮر را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻛﻤﻚﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ 2‬از ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ رﻓﺘﺎر و ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪاﻧﻪاي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨـﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ‬

‫ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )‪ .(D’Invetno and Luck, 2004; Wooldridge, 2002‬ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞﺗﺮ در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎل از‬ ‫ﻋﻮاﻣــﻞ ﻧــﺮماﻓــﺰاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺑــﻪ ﻧــﺎمﻫــﺎي ‪ Softbots ،Knowbots‬و ‪ Wizards‬را ذﻛــﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮور و ﺟﺴﺘﺠﻮ در وب ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺎﻣﻲ ﻣﺮور وب‪ ،3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ‪ 4‬و ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺎﻣﻲ ﻣﺮور وب‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻮاﻣﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺗﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺮور وب را ﺗﺴﻬﻴﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛـﻪ ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي ﺗـﻮر‪ 5‬ﻣـﺸﻬﻮرﻧﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﺮور وب ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،WebWatcher ،‬ﻳـﻚ ﻋﺎﻣـﻞ ﺷﺨـﺼﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در داﻧــﺸﮕﺎه‬ ‫ﻛﺎرﻧﻴﮕﻲ ﻣﻠﻮن‪ 6‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰودن اﺑﺮﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ در ﺻﻔﺤﺔ ﺟـﺎري ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘـﻦ ﻫﺪف ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮ و راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ وي در زﻣﻴﻨـﺔ ﻣﻄﻠـﺐ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ )ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت او( ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Meta searchers ‬‬ ‫‪Helpers ‬‬ ‫‪Web‐browsing‐assisting agents  ‬‬ ‫‪FAQ agents  ‬‬ ‫‪Tour Guide  ‬‬ ‫‪Carnegie Mellon ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪175‬‬

‫‪ (netcaptor.com) NetCaptor‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺟﺴﺘﺠﻮي راﻳﺞ ﺑﺎ واﺳﻂ ﭘﻴﻤـﺎﻳﺶ ﺳـﺎدة‬ ‫وﻳﻨﺪوز‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮور را )ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮورﮔﺮ ‪ (Internet Explorer‬ﻟﺬتﺑﺨـﺶﺗـﺮ و ﭘﺮﺑـﺎرﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ NetCaptor .‬ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎرﻳﻚ و ﻣﺠﺰا ﺑﺮاي ﻫﺮ وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ﻓـﻀﺎﻫﺎ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪CaptorGroup .‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳـﻦ وﻳﮋﮔـﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﺎ ﻳــﻚ ﻛﻠﻴــﻚ ﺑــﻪ ﭼﻨــﺪﻳﻦ وبﺳــﺎﻳﺖ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﭘﻴــﺪا ﻛﻨــﺪ‪PopupCaptor .‬‬

‫ﭘﻨﺠـﺮهﻫــﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳــﺘﻪ را ﻛــﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣــﺮور ﺑــﺎز ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃــﻮر ﺧﻮدﻛــﺎر ﻣــﻲﺑﻨــﺪد‪.‬‬ ‫‪ NetCaptor‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Flyswat‬ﻧﻴﺰ دارد؛ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻛﻠﻤﺎت و ﻋﺒـﺎرات ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫را ﺑﻪ اﺑﺮﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻚ روي اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ ﭘﻨﺠـﺮهاي ﺑـﺎز ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ داراي‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑـــﺮاي اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑﻴـــﺸﺘﺮ در ﻣـــﻮرد ﻋﻮاﻣـــﻞ ﺣـ ـﺎﻣﻲ ﻣـــﺮور وب ﺑـــﻪ ‪،botspot.com‬‬ ‫)‪ Tan and Kumar (2002‬و )‪ Lieberman et al. (2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣـﻞ ﺳـﺆاﻻت راﻳـﺞ‪ .‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﺳــﺆاﻻت راﻳــﺞ ﻣــﺮدم را ﺑـﻪ ﺟـﻮاب ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘـﺪاول ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺑﻪ ﻫﻨـﮕﺎم ﺟﺴﺘﺠـﻮي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ذﻫـﻦ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺳــﺆالﻫــﺎي ﻳﻜــﺴﺎن ﻳــﺎ ﻣــﺸﺎﺑﻬﻲ ﺧﻄــﻮر ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺧﺒــﺮي‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻳـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺮﻳـﻚ را ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴـﻨﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره‪ ،‬ﺳﺆالﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣـﻲﭘﺮﺳـﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺳـﺆاﻻت راﻳـﺞ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ FAQFinder‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳـﻂ داﻧـﺸـﮕﺎه ﺷﻴــﻜﺎﮔﻮ اﻳﺠــﺎد ﺷـﺪه( اﻳـﻦ ﻣـﺸـﻜﻞ را ﺑـﺎ ﻓﻬﺮﺳـﺖﺑﻨـﺪي ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي‬ ‫ﻓﺎﻳـﻞﻫﺎي ﺳـﺆاﻻت راﻳﺞ ﺣﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﻧـﺮماﻓﺰاري ﺑـﺎ اﺳﺘﻔــﺎده از ﻣﺘــﻦ ﺳــﺆال ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﻣﺤـﺎوره ﻣﻲﺗـﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﻨــﺎﺳﺐ را ﺑﻴﺎﺑـﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﺟـﻲﺗـﻲﺋـﻲ‪ 2‬ﻳـﻚ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺳﺆاﻻت راﻳـﺞ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳـﺆاﻻت را ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﻣﺤــﺎوره از ﻛـﺎرﺑﺮان ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮي ﺷﺒـﻜﻪ ﻛﺎرﺑـﺮي‪ 3‬ﻣﻲﮔﻴـﺮد و ﺑـﻪ آﻧــﻬﺎ از ﻃﺮﻳــﻖ اﻧﻄﺒــﺎق زوجﻫـﺎي ﺳـﺆال‪ -‬ﺟـﻮاب‪،‬‬

‫‪1‐  Simple – to – navigate Windows interface  ‬‬ ‫‪2‐  GTE ‬‬ ‫‪3‐  Usenet News Groups ‬‬

‫‪176‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ زﺑﺎن ﻣﺤـﺎوره‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان از وب ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲ‪ 1‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد )ﺑـﻪ‬ ‫ﻓـﺼﻞ ‪ Berners‐Lee et al., 2001 ،11‬و ‪Van Den Heuvel and Maamar, 2003‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ ،(askjeeves.com) AskJeeves‬ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺳﺆاﻻت ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ آﺳﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻛﺎرﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ ﺳـﺆاﻻت داراي‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي ﺑﺎز ﺷﻮﻧﺪه‪ 2‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻗـﺪرت اﻧﺘﺨـﺎب از ﻣﻴـﺎن ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﺷﺒﻴﻪﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪاي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﭘﺎﺳﺦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎز‪ 3‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻋﺎﻣﻞ ﻛﺸﻒ اﺳﺖ‬ ‫و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ وب‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﻛـﺸﻒ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎ و آﻣﺎرﺳـﺎزي را‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬روﺑﺎتﻫﺎي وب‪ ،4‬ﻋﻨﻜﺒـﻮتﻫـﺎ‪ 5‬و ﮔـﺸﺖزنﻫـﺎي وب‪ 6‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣــﻞﻫ ــﺎي ﻧﻤ ــﺎﻳﻪﺳــﺎز ﺑــﻪ درﺧ ــﻮاﺳﺖ ﻛﺎرﺑﺮﻫ ــﺎ‪ ،‬ﻳــﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫ ــﺎي ﺟــﺴﺘﺠـﻮ ﻣﺎﻧﻨ ــﺪ‬ ‫‪ Google, HotBot‬و ‪ ،Altavista‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﮔﺴﺘﺮدة ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را در وب اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﻨﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﻧﻤﺎﻳﻪاي از ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﻛﻠﻤـﺎت‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي و ﻣﺘﻦﻫﺎ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ را ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻮﺗـﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي ﺧﺎص ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎز وﻳﮋهاي ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻢ‪ 7‬وﺗﺤﺼﻴﻞ‪ 1‬داﻧﺶ در ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫دادة ﺑﺰرگ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﺑﺮﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺆاﻻت ﻛـﺎرﺑﺮان‪،‬‬ ‫‪Semantic Web ‬‬ ‫‪Drop‐down menus ‬‬ ‫‪Indexing agents ‬‬ ‫‪Web robot ‬‬ ‫‪Spider ‬‬ ‫‪Wanderer ‬‬ ‫‪Knowledge sharing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪177‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑﺮﺧـﻲ از اﺑﺮﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨــــــــــــﺪ از‪،Metacrawler ،Surfwax ،Seek2.com ،QueryServer ،Infospace :‬‬ ‫‪ Copernic ،Dogpile ،All‐in‐One ،ixquick ،Search ،Infofetcher ،Profusion‬و‬ ‫‪ Mamma‬و ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ suite101.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮي واﺳﻂ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺗﺮي را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬وﻳﻮﻳﺰﻳﻤﻮ و واﻳﺰﻧِﺖ‪ ،3‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﻣﺘﻨﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﺑﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرات ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺗﻮ و ﻣـﻮﺗﺮ‬

‫‪4‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻋﺒﺎرت ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣـﺸﺎﺑﻪ را از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺎره ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ 5‬ﮔﺮدﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬وبﺑﺮﻳﻦ‪ 6‬اﻳﻦ دو روش ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺟـﺴﺘﺠﻮ را‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 2-3‬ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ وﻳـﮋة ﺟـﺴﺘﺠﻮ و ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖﺳﺎزي در اﻣﺮ آﻣﻮزش آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫وبﻛﺎوي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫واژة دادهﻛﺎوي‪ ،7‬ﺑـﻪ ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺑـﺮاي ﻏﺮﺑـﺎل ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دادهﻛﺎوي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮدازش ﻛﺎوش‪ 8‬را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺸﻒ اﻟﮕﻮﻫـﺎ و رواﺑـﻂ ﺟﺪﻳـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬اﺑﺰار ﻛﻠﻴﺪي در ﻛﺸﻒ رواﺑـﻂ ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص در ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪة‬ ‫داده‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺮﺳـﺶ و ﮔـﺰارش‪ 9‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر از ﭘـﻴﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪة‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻧﻴﺎز داﺷـﺘﻪ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎي وﻳـﮋهاي ﺑـﺮاي ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻓﺮﺿـﻴﺎت ﭘﺮﺳـﻴﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة وبﻛﺎوي و اﻧﻮاع آن‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪10‬‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Knowledge acquisition ‬‬ ‫‪Visual interface search tools ‬‬ ‫‪Vivisimo & WiseNet ‬‬ ‫‪Kartoo & Mooter‬‬ ‫‪Visual mapping Metaphor ‬‬ ‫‪WebBrain‬‬ ‫‪Data mining  ‬‬ ‫‪Mining Process ‬‬ ‫‪Query‐and‐reporting tools  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪178‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-3‬‬ ‫ﻛﺎﻳﺴِﺮ ﭘِﺮﻣ‪‬ﻨِﺖ از ﮔﻮﮔﻞ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ درﮔﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﺎﻳــﺴِﺮ ﭘِﺮﻣ‪‬ﻨِــﺖ‪ ،(Kaiserpermanente.org) 1‬ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﻗﺎدر ﺳـﺎﺧﺖ ‪ 150،000‬ﻣـﻮرد از ﻣـﺴﺘﻨﺪات را در‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪،‬‬

‫ﺷــﺒﻜﻪ ﻛﺎﻳــﺴﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳــﻪﮔــﺬاري ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن درﻣــﺎﻧﻲ از‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 9‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻋﻀﻮ دارد‪ .‬ﺣﺠﻢ داﻧﺶ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻫﺮ‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺨﺶ اورژاﻧﺲ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬

‫‪ 7‬ﺳﺎل‪ 2 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺮﻛـﺖ ﻫﻤﮕـﺎم ﺑـﺎ داﻧـﺶ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫـﺪف آﻧﻬـﺎ از ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ اﻳﻦ‬

‫ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ‬

‫ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺﻫﺎ و درﻣـﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﻲ‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻳﺴِﺮ ﭘﺮﻣ‪‬ﻨﻨﺖ ﻳﻚ درﮔﺎه ﻣـﺸﺘﺮك داﻧـﺶ‬

‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ درﻣـﺎﻧﻲ و‬

‫درﻣﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ‪ 50،000‬ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎر و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪدرﺳـﺎﻧﺎن‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻧـﺸﺮﻳﺎت ﭘﺰﺷـﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﺧﻮد ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮﻣﻨﻨﺖ ﻧـﺎﻟﺞ‬

‫ﺻﺤﺖ اﻣﻼﻳﻲ ﻛﻠﻤﺎت در ﮔﻮﮔﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴـﺪ‬

‫ﻛﺎﻧﻜﺸﻦ‪ ،2‬ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاي در ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻛﺎﻳـﺴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن دﺳﺘﺨﻂ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞﺳـﺎز‬

‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﭘﺰﺷـﻜﻲ را ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت داروﻳﻲ‪ ،‬دﺷﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ آﻣﻮزﺷـﻲ و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ درﻣﺎﻧﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬در‬ ‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳﺮﻳﻊ و‬ ‫آﺳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺪدرﺳﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳـﻦ درﮔـﺎه‬ ‫درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Services.google.com/marketing/links/banner_gsa03eweek/Ca‬‬ ‫‪sestudies (May 2004).‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼــﺮا ﻛﺎﻳــﺴﺮ ﭘﺮﻣﻨﻨــﺖ ﺑــﻪ اﺑــﺰار‬ ‫ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﮔﻮﮔــﻞ ﻧﻴـﺎز دارد؟ ﻛﺎﻳــﺴﺮ از ﭘﻴـﺎدهﺳــﺎزي اﺑــﺰار‬

‫ﻛﺎﻳﺴِﺮ ﺑﻪ اﺑﺰار ﺟﺴﺘﺠﻮي ﮔﻮﮔﻞ‪ 3‬روي آورد ﻛﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎي ﻛﺸﻒ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﮔﻮﮔﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ؟‬

‫ﺻـﺪﻫﺎ ﻣﻮﺗـﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛـﺸﻒ‪ 1‬دﻳﮕـﺮ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ )ﺑـﻪ ‪،Mclughlin,  2004‬‬ ‫‪ Carroll, 2003‬و ‪ Sullivan, 2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﭼﻨـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﺳـﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ذﻳﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪1‐  Kaiser Permanete ‬‬ ‫‪2‐  Permanente Knowledge Connection ‬‬ ‫‪3‐  Google Search Appliance ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪179‬‬

‫• ‪ :Webopedia.com‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫اﻟﻔﺒﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻳﻚ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ آن ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺰﺑﻮر را ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﭘﻴﻮﻧـﺪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺻﻄﻼﺣﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ًﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ از ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻠﻤﺔ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ?‪ :(Whatis.techtarget.com) What  Is‬اﻳﻦ اﺑﺰار ﻛﺎوش داﻧـﺶ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ درﺑـﺎرة‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص درﺑﺎرة اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 4000‬ﻋﻨﻮان‪ /‬ﻣﻔﻬﻮم داﺋـﺮهاﻟﻤﻌـﺎرﻓﻲ ﻣﺠـﺰا و ﺗﻌﺪادي ﺻﻔﺤﺔ "ﻣﺮﺟﻊ ﺳـﺮﻳﻊ"‬

‫‪2‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪود ‪ 12،000‬ﻣﻔﻬﻮم و ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﺎوﻳﻦ‪ /‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ دﻳﮕـﺮ و ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد دارد‪  .‬‬ ‫• ‪ :(gunther.smeal.psu.edu) eBizSearch‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬وب و ﻣﻘﺎﻟـﻪﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ :(highbeam.com) High Beam‬اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻋﻜـﺲﻫـﺎ‬ ‫و‪ ...‬را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره آزﻣﺎﻳﺸﻲ ‪ 7‬روزه راﻳﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ‪ 7‬روز ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻬﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼﻜﻴـﺪهﻫـﺎي ﻣﻘـﺎﻻت‬ ‫راﻳﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ :Howstuffworks.com‬در اﻳــﻦ ﺳــﺎﻳﺖ آﻣﻮزﺷــﻲ و ﺗﻔﺮﻳﺤــﻲ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ درﺑــﺎرة‬ ‫ﻫﺰاران ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم و‪ ...‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳـﺖ آورﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺗـﻮر از ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ :Findarticles.com‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠـﻮ در ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻣﺠـﻼت‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠـﻮ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﻼت وﻳﮋهاي ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮار اﺑﺰارﻫﺎ‬

‫ﺑــﺮاي ﻛــﺴﺐ ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠــﻪ از ﻣﻮﺗﻮرﻫــﺎي ﺟــﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ از ﻧﻮاراﺑﺰارﻫــﺎي اﺿــﺎﻓﻲ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي وﻳﮋه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮي راﻳـﺞ ﻣﺘـﺼﻞاﻧـﺪ و‬ ‫‪1‐  Discovery Aids ‬‬ ‫‪2‐  Fast Reference ‬‬

‫‪180‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻧﻮار اﺑﺰارﻫﺎ ﻧﻴﺰ راﻳﮕﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• )‪  Google Toolbar (toolbar.google.com‬‬ ‫• )‪  Copernic Agent Basic (copernic.com‬‬ ‫• )‪  KartOO (kartoo.com‬‬ ‫• )‪  Yahoo companion (companion.yahoo.com‬‬

‫•‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬ ‫زﺑﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫)‪Grokker (groxis.com‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺟﻬﺎﻧﻲ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺘﺘﺎن وبﺳﺎﻳﺘﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻓﺮاد ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﮔﺮان ﺗﻤـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﺑـﺰار ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﺔ ﺧﻮدﻛـﺎر ﺻـﻔﺤﺎت وب اﺳـﺖ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ اﺑـﺰار‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎم زﺑـﺎنﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ دﻧﻴـﺎ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ آن روز ﺑـﻪ روز ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﻮري‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ )ﻣﺜﻞ ‪ (Netscape‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺗﺄﺧﻴﺮي‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺜﺎل از ﻫﺮ دو ﻧﻮع‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ 1-3‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺎ ﺳﺮرﻳﺰ اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻴﺎن ﻣﺪارك ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﭘﺴﺖﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده در ﻣﻜﺎنﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻏﻠـﺐ ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط و دﻗﻴﻖ‪ ،‬زﻣﺎنﺑﺮ ﺑﻮده و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻔﻴﺪ زﻳﺎدي را از دﺳـﺖ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ راه‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده از درﮔﺎهﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬درﮔـﺎه‪ ،‬دروازة اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روي اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ در ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي ﮔـﺸﻮده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬درﮔـﺎه ﺳـﻌﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮرﻳﺰ اﻃﻼﻋﺎت را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻧﻤﺎﻳﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﺪ‪ .‬درﮔـﺎه ﺻـﻔﺤﻪاي اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻤـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺧـﻮد را در وب اﻧﺠـﺎم دﻫـﻴﻢ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣـﺎً‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﮔﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪181‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-3‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﻮدﻛﺎر ﺻﻔﺤﺎت وب‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺧﻮدﻛﺎر ﺻـﻔﺤﺎت وب ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ‪ (3) .‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺣﺮﻓﻪ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن زﻳــﺎدي اراﺋــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﭼــﻮن ﺗﻤــﺎم اﻳــﻦ‬

‫آن ﺑﺪﻧﻪ ﻣﻮازي‪ 2‬ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ دﻳﻜـﺸﻨﺮي‪،‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﻜـﺴﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ روش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬

‫ﻣﺤــﺼــﻮﻻت ﺿــــﺮوري اﺳــﺖ‪ .‬ﺳﻮﻟﻴـــﻮان‪ 1‬ﺑﻬﺘـــﺮﻳﻦ راه‬

‫از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1) :‬ﻣـﺸﻜﻞ ﺗـﺼﺮﻳﻔﻲ )ﻣـﺸﻜﻞ ﺗﺮﺟﻤـﺎﻧﻲ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺮﺟﻤـﺔ ﻣﺎﺷﻴﻨــﻲ را اﺳﺘﻔـــﺎده از ﺳـﻪ ﺿـــﺎﺑﻄﺔ زﻳـﺮ‬

‫ﻧﺎﺷــﻲ از ﺗﻔــﺎوت ﻛﻠﻤــﺎت در ﻧﻮﺷــﺘﺎر و ﮔﻔﺘــﺎر(‪ (2) .‬اﺑﻬــﺎم‬

‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ (1) :‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﺻـﻞ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ (3) .‬ﻧﺤﻮه ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻠﻤـﺎت و ﻋﺒــﺎرات ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ‪(4) .‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺘﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه را درك ﻛﻨـﺪ‪ (2) .‬ﺻـﺤﺖ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ‬

‫ﻧﺤﻮه ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﻛﺎﻣﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻠﻤـﺎت ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬

‫ﻏﻠﻂ در ﻣﺘﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷـﺪه وﺟـﻮد دارد و )‪ (3‬ﺳـﺮﻋﺖ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ‬

‫)‪.(Hedlund et al., 2004‬‬

‫ﻛﻠﻤﻪ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﻮﺳـﻂ اﻧـﺴﺎن ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻋﻤﺪه ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺧﻮدﻛـﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬ ‫از‪:‬‬

‫ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎر آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺘـﺮﺟﻤﻴﻦ ﻣـﻮرد‬

‫‪‐ WorldPoint Passport (worldpoint.com) ‬‬ ‫‪‐ Babel Fish Translation (world. altavista.com) ‬‬ ‫‪‐ AutoTranslate (offered in Netscape browser) ‬‬ ‫‪‐ BETAʺ(google.com/language‐tools) ‬‬

‫زﻣــﺎن‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺗﺮﺟﻤــﺔ ﺧﻮدﻛــﺎر ﻧﻴــﺰ ﺑﻬﺘــﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد )ﺑــﻪ‬

‫و ﺧﺪﻣﺎت ‪ Trados.com‬و ‪ .Translationzone.com‬ﺑـﺮاي‬

‫‪ Sullivan, 2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑـﺎرة اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ و‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳــﺎن ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان اﻓﺰاﻳﻨــﺪه‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ‬

‫ﺳــﻪ روش ﺑـــﺮاي ﺗﺮﺟﻤـــﻪ ﻣﺘـﻮن وب وﺟــﻮد دارد‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ )دﻳﻜـﺸﻨﺮي(‪ (2) .‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪W3.4‬‬

‫در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت‪ :3‬درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ واﺣﺪي ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎس داﺧﻠـﻲ و‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ راه ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﺑـﻴﻦ‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻛﻢ ﺗﺎ زﻳﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺨـﺎﻃﺒﻴﻦ‬ ‫‪1‐  Sulivan ‬‬ ‫‪2‐  Parallel Corpora ‬‬ ‫‪3‐  Information portal ‬‬

‫‪182‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫درﮔﺎهﻫﺎ ﻛﻪ آن ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ راه اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺑﻪ اﻳـﻦ آدرس‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .PortalsCommunity.com/library/fundamentals.cmf :‬در‬ ‫ذﻳﻞ ﻫﻔﺖ ﻧﻮع درﮔﺎه را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪ .1‬درﮔﺎه ﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري )ﻋﻤـﻮﻣﻲ(‪ ،1‬ﺑـﺮاي ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮا اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮده و‬ ‫راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ اﻳـﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎ راﺑـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬ ‫)اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ( اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﮔﺴﺘﺮدهاي دارﻧﺪ و ﻣﺤﺘـﻮاﻳﻲ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻋـﺎدي را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻛﻨﺘﺮل‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي و اﺧﺒﺎر ﻣﻮارد ﻗﺒﻠﻲ(‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ درﮔﺎهﻫـﺎ ‪ ،msn.com ،yahoo.com‬و‬ ‫‪ lycos.com‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬درﮔﺎهﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ‪ ،2‬ﺑﺮاي ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﻼﻳﻖ وﻳﮋه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳـﻦ‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﺘﺮ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺮﺧﻂ ﮔﺴﺘﺮده در ﻳﻚ ﺣـﻮزه‬ ‫ﺧﺎص و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ دﻳﮕﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ techweb.com :‬و ‪  .zdnet.com‬‬ ‫‪ .3‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،3‬اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪة وﻳﮋهاي را ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺗـﺪارك ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲﺗﺮي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻣﺨﺎﻃـﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬درﮔﺎهﻫﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،4‬از ﺟﻮاﻣﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻳﺎ اﺣـﺰاب ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Tedeschi,  2000‬آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ ورود واﺣﺪي‪ 5‬را ﺑـﺮاي ﻛﻠﻴـﻪ اﻋـﻀﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺸﺘﺮك اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪  .(espn.com :‬‬ ‫‪ .5‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳـﻴﺎر‪ ،6‬درﮔـﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻛﺜﺮ درﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﺟـﺎ ذﻛـﺮ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫‪Commercial (public) portals ‬‬ ‫‪Publishing portals ‬‬ ‫‪Personal portals ‬‬ ‫‪Affinity portals ‬‬ ‫‪Single point of entry ‬‬ ‫‪Mobile portals ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪183‬‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟـﻲ ﺗﻌـﺪاد درﮔـﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺣﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﻳـﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎ ‪ i‐mode‬از دوﻛﻮﻣـﻮ‪ 1‬در ژاﭘـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‪ ،2‬درﮔﺎهﻫــﺎي وب ﻫﻤــﺮاه ﺑـﺎ راﺑـﻂﻫـﺎي ﺻــﻮﺗﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎ آﻧﺎن را ﻗـﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻳﺎ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ درﮔﺎه ﺻـﻮﺗﻲ‪ ،‬ورود ﻛﺎرﺑﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﻛﻼﻣـﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴــﻚﻫــﺎي ﭘﻴــﺸـﺮﻓﺘﻪ ﺗــﺸﺨﻴـﺺ ﻛــﻼم‪ 3‬آن را ﺗــﺸﺨﻴـﺺ دﻫــﺪ‪ ،‬اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘـﻦ ﺑﻪ ﻛـﻼم ‪4‬ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‬ ‫)‪ ،AOLbyPhone .(Boothroyd,  2003‬ﻧﻤﻮﻧــﻪاي از ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﻣﻜــﺎن‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺧﺒﺎر و ﺳﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻮﺗﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورد‬ ‫)ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ tellme.com‬و ‪ ،bevocal.com‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻛـﻼم و‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻼم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 511‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻞﻣﻲ ﻧﺖ ورﻛﺲ‪ ،5‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي‬ ‫از درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﻳﻚ دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 6‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1.2‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :7‬ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ ﻏﻨـﻲ را در ﺳـﻄﺢ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼـﻚ ﺟﻮاﻣـﻊ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺷﺮﻛﺎﻳﺸﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮﻧـﺎدﻳﺲ‪ 8‬درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﻘﻄـﻪ واﺣـﺪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮورﮔﺮ وب ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎري ﺣﺴﺎس داﺧﻞ و ﺧـﺎرج‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ 9‬ﻳـﺎ درﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪ 10‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  DoCoMo ‬‬ ‫‪2‐  Voice portals ‬‬ ‫)‪3‐  Advanced Speech Recognition Technique (ASR‬‬ ‫)‪4‐  Text To Speech (TTS‬‬ ‫‪5‐  Tellme Networks Inc‬‬ ‫‪6‐  E‐government ‬‬ ‫‪7‐  Corporate portals ‬‬ ‫‪8‐ Kounadis (2000) ‬‬ ‫‪9‐  Enterprise portals ‬‬ ‫‪10‐ Enterprise information portals‬‬

‫‪184‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪.AOLbyphone 3-3‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪  .DeYoung, 2001, p.10 :‬‬

‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف درﮔﺎهﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ و ﺗﺠﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎﻫﻮ ﻛﻪ دروازهﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ واﺣﺪي ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‬ ‫و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ وﻳﮋه ﻛﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫اﺳﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻧﻘﻄﺔ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪاي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ درﮔـﺎه‪،‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪاي ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎتِ ﺳﺴﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮﻣﺘﺠـﺎﻧﺲ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬آزاد ﻛﺮدن ﺑﺨﺸﻲ از وﻗﺖ رؤﺳﺎ و ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺮﻣﺸﻐﻠﻪ‬ ‫و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮددﻫﻲ‪ ،‬از درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت و ﮔـﺰارشﻫـﺎي‬ ‫‪ ROI‬در ‪ Plumtree.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺎرآﻣــﺪ داﻧــﺶ را ﻓــﺮاﻫﻢ ﺳــﺎﺧﺘﻪ )‪ (Benbya  et  al.,  2004‬و ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻣﻨــﺪان‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺷـﻮد را ﻣﻲدﻫـﺪ )ﺑﻪ ‪CRM‬‬

‫در ﻓﺼﻞ‪ 7‬و ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻣﺜﺎلﻫﺎ در ‪ Peoplesoft.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪ 2-3‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ درﮔﺎهﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﺑﻪ ‪ Sullivan, 2003‬و‬ ‫‪ Jafair et al., 2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪185‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 2-3‬اﻧﻮاع درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﻧﻮاع درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻗـﻼم ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺻــﺎﺣﺐ درﮔــﺎه و ﻗﻴﻤــﺖ ﻓــﺮوش را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺤﺼﻮﻻت را در ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫درﮔﺎه دﻳﺪه و زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﺠﺪد رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﻗـﻼم ﻻزم را ارﺳـﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪاران ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از درﮔـﺎه رو ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ 1‬ﺑﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪة ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش و‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮي آن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺴﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و از اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ رخ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻓـﻮراً ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻴﻨﺶ ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫را در درﮔــﺎه ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﺒﺮﺗﻮن )‪ (halliburton.com‬ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎ‪  ،2‬دادهﻫﺎي ﺣﺴﺎب ‪ SAP‬و ﺟﻠﺴﺎت ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘــﺮوژه‪ ،‬درﮔــﺎﻫﻲ ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان ‪My  halliburton‬‬

‫اﻳﺠﺎدﻛﺮد‪ 5000 .‬ﻣﺸﺘﺮي ﺷﺮﻛﺖ از ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ درﮔـﺎه ﻣﺰﺑـﻮر اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺤـﺼﻮﻻت را ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آورده‪ ،‬ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ را ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داﻧـﺸﻲ‬ ‫از ﺗﺨــﺼﺺ ﻓﻨــﻲ دﺳﺘﺮﺳــﻲ داﺷــﺘﻪ و ﺑــﻪ ﻧﺤــﻮي اﻳﻤــﻦ ﺑــﺎ‬ ‫ﻫﺎﻟﻴﺒﺮﺗﻮن ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي آﻣـﻮزش‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر اﺧﺒﺎر و اﻃﻼﻋﺎت و ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻣـﺬاﻛﺮه ﻛـﺎري اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ‬ ‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻋﺮﺻﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣـﺜﻼً ﻋـﻮض‬ ‫ﻛﺮدن ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﺮدن ﮔﺰارش ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در ﻛـﻼسﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اﺳــﺘﺮداد ﺷــﻬﺮﻳﻪ(‪ .‬ﺑﻌــﻀﻲ اوﻗــﺎت درﮔــﺎهﻫــﺎي ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑــﺎ‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﮔﺮه ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ )ﻣﻮرد ﺑﻌﺪي را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت )ﺧﺪﻣﺎت( را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت را ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬

‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﻪ ﮔـﺎه درﮔـﺎهﻫـﺎي‬

‫ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ آن را ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ و ﻣﻘـﺪﻣﺎت ﺣﻤـﻞ و ﺿـﻤﺎﻧﺖ را‬

‫ﻧﻴــﺮوي ﻛــﺎر ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻜــﺎن ﻛﻨﺘــﺮل ﻛــﻞ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‬

‫ﻓــﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ وﺿــﻌﻴﺖ ﺳــﻔﺎرش و‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر را ـ از ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻣﺎنﺑﻨﺪي‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ـ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Customer‐facing ‬‬ ‫‪2‐  Best Practices  ‬‬

‫‪186‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷـﻌﺒﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ ﻣـﺰدا‪ ،1‬ﺑـﺮاي‬

‫ﻓﺮوش ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر را ﺗﻘﺮﻳﺒـ ًﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ‪ 700‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻧﻈﺎرت‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درﮔﺎه ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ 2‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬

‫اﻧـﻮاع دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻌـﺪد دﻳﮕﺮي از درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﺨﺰنﻫﺎي‪ 3‬ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫ﻧﻴــﺰ وﺟــﻮد دارﻧــﺪ‪ :‬درﮔــﺎهﻫــﺎي ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‬

‫را در ﻳﻚ داﺷﺒﻮرد‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﻣﻨﻄﻘـﻪاي‪،‬‬

‫)‪ ،(Imhoff, 2001; Ferguson, 2001‬درﮔﺎهﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داﺷﺒﻮرد ﻣﻮﺟﻮد در درﮔﺎه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادهﻫـﺎي‬

‫داﺧﻠـــﻲ )‪ ،(Ferguson,  2001‬و درﮔـــﺎهﻫـــﺎي داﻧـــﺶ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪه در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻓـﺮوش و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬

‫)‪.(Kesner, 2001‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي را ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ارﻗـﺎم‬

‫ﺷ ــﻜﻞ ‪ 4-3‬ﭼـﺎرﭼ ــﻮب درﮔ ــﺎه ﺳ ــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨ ــﻲ ﺑــﺮ )‪ Aneja  et  al.,  (2000‬و‬ ‫)‪ Kounadis (2000‬را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ داﺧﻠـﻲ و‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W3.5‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻌﺮوف دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W3.2‬ﻛـﻪ درﺑـﺎرة درﮔـﺎه ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﺗﺠﺎري در ام وِي‪ 4‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔـﺮوه دﻟﻔـﻲ‪،5‬‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 55‬درﺻﺪ از ‪ 800‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي اﻳﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را آﻏـﺎز‬ ‫ﻛــﺮدهاﻧــﺪ ﻛــﻪ ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﻪ ‪ 42‬درﺻــﺪ از اﻳــﻦ ﭘــﺮوژهﻫــﺎ در ﺳــﻄﺢ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺟــﺮا ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)‪ .(Stackpole,  1999‬از زﻣﺎن اﻧﺠﺎم آن ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻌﺪاد درﮔﺎهﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ درﮔﺎهﻫﺎ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﺳـﻨﺠﻲ ﻣﺰﺑـﻮر ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺒﺎﻧﻲ داﻧﺶ و اﺑﺰارﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛــﺎر؛ ﻓــﺮوش وﻳــﮋه ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي؛ ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ و ﺳــﺮوﻳﺲدﻫــﻲ؛ ﻫﻤﻜــﺎري و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭘــﺮوژه؛‬ ‫‪Mazda North America Operations  ‬‬ ‫‪Dealer Analysis Portal  ‬‬ ‫‪Repositories ‬‬ ‫‪AmWay ‬‬ ‫‪Delphi Group ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 2-3‬ﻛﺸـﻒ‬

‫‪187‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 4-3‬ﭼــﺎرﭼﻮب ﻳــﻚ‬ ‫درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ؛ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و روالﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎ و درسﻫـﺎي آﻣﻮزﻧـﺪه؛ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و ﻣﺰاﻳـﺎي اﻧـﺴﺎﻧﻲ؛ ﻓﻬﺮﺳـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت؛ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‪ 1‬و اﺧﺒﺎر و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﮔﺮوه دﻟﻔﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺿﻌﻴﻒ اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﻤﺒﻮد اﺑـﺰار ﭘﻴﻤـﺎﻳﺶ و‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ را دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 50‬درﺻﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻛـﺎرﺑﺮان درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﻲداﻧـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺗﺨـﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ؛ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.6‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي درﮔﺎهﻫﺎ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﺤﺘـﻮاي ﻣـﺸﺘﺮك داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻳـﺎ از ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Subject matter experts ‬‬

‫‪188‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار اﺑﺰارﺳﺎز‪ ،1‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ درﮔـﺎه ‪) WebSphere‬از آيﺑـﻲام(‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ درﮔﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺣﺪ درآورﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﺳﻪ درﮔﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬درﮔـﺎﻫﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري‪ ،‬درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻣﻨﺪان و درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬اﮔﺮ درﮔﺎهﻫﺎ ﻃﻲ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺑـﺴﭙﺎرﻳﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )‪.(Ojala, 2002‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺖ‪) 2‬درﮔﺎهﻫﺎ(‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ درﮔـﺎهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻴﺰ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه از ﻗِﺒ‪‬ـﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي )درﮔــﺎهﻫــﺎي( ارﺗﺒــﺎﻃﻲ ﺑــﻪ وﺟــﻮد آورﻧــﺪ‪ .‬ﻣــﺜﻼً‬ ‫‪ ،chaindrugstore.net‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﻛﺮده و‬ ‫ﺧﺒﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺗﻮﺳﻂ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻣﻠﻲ داروﺧﺎﻧﻪﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي‪ 3‬اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﺪف آن‪،‬‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺒﺎدل ﺳﺮﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺷـﺎﺧﻪاي ﺑـﺮاي داروﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ دارد )‪ .(CommunityDrugStore.net‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﺑﺮوﻛﻤﻦ‪ ،4‬اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫‪ 130‬ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻛﻪ داراي ‪ 32،000‬ﻣﻐﺎزه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن راﻳﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ازاي اﻣﻜﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از درﮔـﺎه ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن )ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي وﻳﮋه ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻤـﻮدن ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن از‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳـﻦ درﮔـﺎه اﺧﺒـﺎر ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺻـﻨﻌﺖ را‬ ‫اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻴﻨﺶ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻮد را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن از‬ ‫اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﺑﻬﺮهوري ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ دو دﻛﻤﺔ "ﻣﺮا ﺻﺪا ﻛﻦ"‪ 5‬و "ﻣـﺮا ﺑﻔﺮﺳـﺖ"‪ 6‬دارد ﻛـﻪ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﺸﺮدن آﻧﻬـﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤـﺼﻮل را در ﻋـﺮض ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫‪Tool‐building ‬‬ ‫‪Industrywide Communication Networks (Portals)  ‬‬ ‫‪Chain Drug Stores National Association ‬‬ ‫)‪Brookman (2003‬‬ ‫‪Call Me ‬‬ ‫‪Send Me ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 3-3‬ارﺗﺒﺎط‬

‫‪189‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﺄﺛﻴـﺮ ﻣﻼﻗﺎت رو در رو را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن از‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر راﺿﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﻧـﺮخ ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﻋـﻀﻮﻳﺖ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺳــﺎﻳﺖ ‪ 100‬درﺻــﺪ ﺑــﻮده و اﻋــﻀﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑــﻪ آن ﭘﻴﻮﺳــﺘﻪاﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﻪ‬ ‫)‪ Brookman (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪3-3‬‬

‫ارﺗﺒﺎط‬ ‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﺷﺨـﺼﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدن و درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﻼوه ﺑﺮ درك و ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار دادن ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘـﻪ و ﺗﺒﺎدل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺪﻳﺮان‪ 90 ،‬درﺻﺪ از وﻗﺘﺸﺎن را ﺻﺮف ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﺼﺒﻲ«‪ 1‬در ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺗﺒﺎً اﻃﻼﻋﺎت را ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬ﭘﺨﺶ و ﭘﺮدازش ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺿﻌﻴـﻒ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺿﻌﻴـﻒ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻴـﺎن ﺧـﻮد و ﺳــﺎﻳﺮ‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﭼﻪ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن و ﭼـﻪ در ﺧـﺎرج از آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺆﺛﺮي ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺮاﻫـﻢ ﻛﺮدن ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺷﻴﻮه ارﺗﺒﺎﻃﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،2‬اوﻟـﻴﻦ ﺷـﻴﻮه ارﺗﺒـﺎط ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﺮدم از ﭘﻴـﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﻛﺮده و از آن ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻴﺰ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،3‬ﻗﺪم ﺑﻌﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻛﺘﺸﺎف در ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺴﺖ و‬ ‫ﺟﻮ و ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺮدم و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،4‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻮدﻛﺎر و ﻳﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد "ﺻـﺤﺒﺖ"‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Nerve centers ‬‬ ‫‪People‐to‐People‬‬ ‫‪People‐to‐Machine‬‬ ‫‪People and Machine‐to‐Machine‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪190‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬آن دﺳﺘﻪ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺎص ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .1‬ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادي ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت را ﻓﺮﺳﺘﺎده و درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫از ‪ 2‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻘﺎﺻﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻘﺎﺻﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎي ﺣﺴﻲ‪ 2‬و‪ ...‬ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• رﺳﺎﻧﻪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ رﺳﺎﻧﺔ ﻣﻮرد ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺻﻮت‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬رادﻳـﻮ‪ ،‬ﺗـﺼﻮﻳﺮ و اﻧﻴﻤﻴـﺸﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﻴﺎم را اﻓﺰاﻳﺶ داده‪ ،‬آﻣـﻮزش را آﺳـﺎن ﻛـﺮده و ﺣـﻞ ﻣـﺴﺄﻟﻪ را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻛـﺎراﻳﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‪،‬‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ آن را ﻛﺎﺳﺘﻪ و ﻫﺰﻳﻨﺔ آن را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺟﺎ )ﻣﻜﺎن(‪ .‬ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه)ﻫـﺎ( و ﮔﻴﺮﻧـﺪه)ﻫـﺎ( ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻳـﻚ اﺗـﺎق )رو ﺑـﻪ رو(‪ ،‬ﻳـﺎ در‬ ‫ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• زﻣﺎن‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻴﺎمﻫﺎ را در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﻌﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴـﺎمرﺳـﺎﻧﻲ ﻓـﻮري ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه‬ ‫دور و ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي رو در رو اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑـﻪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﺳﺘﺎدن درﺧﻮاﺳـﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺎم‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬــﺎرﭼﻮب زﻣــﺎﻧﻲ‪ /‬ﻣﻜــﺎﻧﻲ‪ .‬ديﺳــﻨﻜﺘﻴﺲ و ﮔــﺎﻟﻮپ‪ 3‬ﺟﻬــﺖ اﻳﺠــﺎد ﭼــﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑــﺮاي‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻤﻜـﺎري و ارﺗﺒـﺎط‪ ،‬دو ﻓـﺎﻛﺘﻮر آﺧـﺮ از ﻟﻴـﺴﺖ ﺑـﺎﻻ‪ -‬زﻣـﺎن و‬ ‫ﻣﻜﺎن‪ -‬را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻳـﻦ ﭼـﺎرﭼﻮب‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 5-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ( را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﻠﻮل ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛـﺮده‬ ‫ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﻠﻮل ﻓﻨﺎوري ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﻮلﻫﺎي زﻣﺎن‪ /‬ﻣﻜﺎن از ﻗﺮار زﻳﺮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪1‐  Participants ‬‬ ‫‪2‐  Sensors ‬‬ ‫‪3‐  DeSanctis & Gallupe (1987) ‬‬

‫‪ 3-3‬ارﺗﺒﺎط‬

‫‪191‬‬

‫ﻣﻜﺎن‬ ‫ﻳﻜﺴﺎن‬

‫ﻳﻜﺴﺎن‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﻳﻚ اﺗﺎق ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮوﻫﻲ )ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬

‫ﭘﻴﺎمرﺳﺎن ﻓﻮري‬

‫واﻳﺖﺑﺮد‬

‫ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻼدرﻧﮓ )‪(RTC‬‬

‫واﻳﺖﺑﺮد‬ ‫ﺗﺎﻻر ﮔﻔﺘﮕﻮ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫زﻣﺎن‬

‫ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻼدرﻧﮓ‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 5-3‬ﭼــﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑــﺮاي‬ ‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﭼﻨﺪ ﻧﻮﺑﺘﻪ‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺎﺑﻠﻮ اﻋﻼﻧﺎت‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫واﻛﻨﺶدﻫﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎر )ﻓﺼﻞ ‪(7‬‬

‫‪ .1‬زﻣﺎن ﻳﻜﺴﺎن‪ /‬ﻣﻜﺎن ﻳﻜﺴﺎن‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻫﻤﺰﻣـﺎن درﻳـﻚ ﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت رو در رو دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ارﺗﺒـﺎط در اﺗـﺎقﻫـﺎي ﻣﻼﻗـﺎت ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﺮوه ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷـﻮد )ﺑـﻪ ‪groupsystems.com‬‬

‫و ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .2‬زﻣﺎن ﻳﻜﺴﺎن‪ /‬ﻣﻜﺎن ﻣﺘﻔﺎوت‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪاي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫در آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن وﻟﻲ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ ﺗﻠﻔﻨــﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑــﺎ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﻲ‪ ،‬اﺗــﺎقﻫــﺎي ﮔﻔﺘﮕــﻮ و‬ ‫ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻓﻮري ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬زﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت‪ /‬ﻣﻜﺎن ﻳﻜﺴﺎن‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻓﺮاد در ﺷﻴﻔﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻮﺑﺖ اول‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮﺑﺖ دوم ﻣﻲﮔﺬارد‪  .‬‬ ‫‪ .4‬زﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت‪ /‬ﻣﻜﺎن ﻣﺘﻔﺎوت‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭘﻴﺎم را )ﻣﺜﻼً از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ( ﻓﺮﺳـﺘﺎده و ﻳـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﺎزي‪ 1‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺎز ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪة ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ درﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﺔ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﻪ واﺟـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Virtual meeting  ‬‬

‫‪192‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺘﻌﺪدي دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ارﺗﺒﺎط دو ﺟﺎﻧﺒﻪ را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎ در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﻳﺎن دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻜﺎن اﻓﺮاد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛﺎرآﻣـﺪ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده( را ﺑـﻪ اﻓـﺮاد ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰاري ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺻﻠﻲ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد از اﻧـﻮاع ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪-‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺑﺎﻳﻞﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬رادﻳﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪،‬‬ ‫واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎ‪ ،‬اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕـﻮ و ﻏﻴـﺮه‪ -‬ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 5-3‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ‪ 5-3‬آورده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﻴـﺎم رﺳـﺎﻧﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﻓـﻮري‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W3.7‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ و اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮي در ﺳـﻄﺢ وب ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوﻳﺴﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد )ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻣﺸﺘﺮي‪ ،1‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺎس ‪ 2‬ﻳﺎ ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي‪ 3‬ﻧﻴـﺰ ﻣﻌﺮوﻓﻨـﺪ(‪ .‬ﻫﻤﻜـﺎري و‬ ‫ارﺗﺒـﺎط ﻫﻤﺰﻣﺎن وب‪ /‬ﺻﻮت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮﻛﺖ را از رﻗﺒﺎﻳﺶ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛـﺰ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ داراي ﭼﻬـﺎر ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﭘـﺴـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻧﻮﺷﺘـﺎري ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ 4‬و ﺟﻠﺴـﺎت ﻫﻤﺰﻣﺎن وب و ﺻﻮت )ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻳﻜـﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺑـﻪ‬ ‫‪ Sharp, 2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖاَﻻﻳـﻮ )‪ ،(Websitealive.com‬ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳـﺮوﻳﺲدﻫـﻲ زﻧـﺪه‪ 5‬ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Customer care centers‬‬ ‫‪Contact centers ‬‬ ‫‪Customer Interaction Centres ‬‬ ‫‪Callback ‬‬ ‫‪Live‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 3-3‬ارﺗﺒﺎط‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪193‬‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ آن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻓـﻮراً‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺒﺎدل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺮماﻓﺰار وﺟﻮد ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ اﺗﺎق ﮔﻔﺘﮕﻮ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻜﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از اﺷﺨﺎص‬ ‫ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﮕﻮي دوﺳﺘﺎﻧﻪ در آن ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﮔﻔﺘﮕـﻮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ارﺳـﺎل ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎل ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﺗـﺎق ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﮔﻔﺘﮕـﻮي ﺑـﺮﺧﻂ ﺑﭙﻴﻮﻧـﺪد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺳﻴﺪن‪ ،‬روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در‬ ‫ﺣﺎل ﺗﺎﻳﭗ ﻛﺮدن ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻳـﺎ زﻳـﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﺰﺷﻜﻲ دارﻧﺪ و ﻳﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜـﺎن ﺗـﺴﻬﻴﻢ ﻋﻼﺋـﻖ در‬ ‫اﻣﻮر ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‪ /‬ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي رو در رو اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﮔـﺴﺘﺮدهاي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻫﻢ ﺟﺰء آن اﺳـﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ Parachat.com‬و‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜـﺎن ﻣﻴﺰﺑـﺎﻧﻲ ﺟﻠـﺴﻪ روي ﺳـﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻧـﺮماﻓـﺰار ﮔﻔﺘﮕـﻮ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ اﻓﺰود‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬ ‫را در ﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻛـﻪ ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﺑـﺮاي ﺟﻠـﺴﻪ ﻧﻴـﺰ ﺟـﺰء آن اﺳـﺖ‪ ،‬را‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻧﺮماﻓﺰار ﮔﻔﺘﮕﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ (1) :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ‬ ‫وب‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺎمﻫـﺎ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺮورﮔـﺮ وب و رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮي وب ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ (2) .(chat.yahoo.com :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻦ( ﻛﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮي آﺳﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ IRC‬ﺑﺮاي ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬دادن ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺔ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت و‪ ...‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Global conference call system ‬‬ ‫‪2‐  Internet Relay Chat (IRC) ‬‬

‫‪194‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫اﻣﺮوزه ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺷﺒﻜﻪ ‪ IRC‬ﻓﻌﺎل در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮورﻫﺎي ‪IRC‬‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛـﺮده و ﺗﻮﺳـﻂ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از اﭘﺮاﺗﻮرﻫـﺎي ‪ ،IRC‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ‪ IRC‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوه "ﭼﻬﺎر ﺑـﺰرگ"‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ QuakeNet ،IrcNet ،EFNET :‬و ‪ UnderNet‬ﻣﻌﺮوفﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‬ ‫‪ IRC‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ )‪ m IRC (mirc.com‬ﻧﺎم دارد‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻔــﺎوت ﺑﻴــﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰارﻫــﺎي ‪ IRC‬و ﭘﻴــﺎمرﺳـﺎﻧﻲ ﻓـﻮري )ﻣﺜـﻞ ‪ ICQ‬و‬ ‫‪ ،(MSN  Messenger‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي ‪ IRC‬ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ‪ 3‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ IRC ،‬از ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻴﻦ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮه ﭘﻴـﺎمرﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ ﻧﻴﺰ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺑﺮان ﻗـﺪﻳﻤﻲ ‪ ،IRC‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﭘﻴـﺎمرﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ را ﻧﻮﻋﻲ ﭘﺪﻳـﺪه ﻛﻤﻜـﻲ ‪ IRC‬ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ )ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ‪ IRC‬ﺑـﻪ‬ ‫‪ Irchelp.org‬و ‪ mirc.com/links.html‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺻﻮﺗﻲ‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺻﻮت اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ارﺗﺒـﺎط از راهدور ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ اﻓـﺮاد از‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺻﻮﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺟﺮﺛﻘﻴـﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﻣﻌﻠﻮل ﻳﺎ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ارﺗﺶ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ از ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫اﻣﻦ‪ ،‬آﺳﺎن و ﻣﺆﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺻﻮﺗﻲ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﺗﺎﻳﭗ ﻛﺮدن اﺳﺖ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫دو ﺑﺮاﺑﺮ و ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ(‪ ،‬و ورودي دادهﻫﺎي ﺻـﻮﺗﻲ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ورودي دادهﻫـﺎي ﺻـﻔﺤﻪ‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ اﺷﺘﺒﺎهﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬اﻛﻨﻮن ارﺗﺒﺎط ﺻﻮﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻜـﺮوﻓﻦ‬ ‫و ﻳﻚ ﻛﺎرت ﺻﺪا اﻣﻜﺎن ﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ‪ Protocols.com/pbook/VOIP‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل ﺗﻠﻔـﻦ از راه دور‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ از راه دور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺗﻠﻔـﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ 4‬ﻣـﻲﻧﺎﻣﻨـﺪ ﻛـﻪ در راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ 5‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Big Four‬‬ ‫‪Instant Messaging (IM) ‬‬ ‫‪Real‐ time public conversation‬‬ ‫‪Internet Telephony (Voice Over IP)  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-3‬ارﺗﺒﺎط‬

‫‪195‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از ‪ pc‐telephone.com‬ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﮕﺎن ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻠﻔـﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﺗـﺼﺎل از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان از ‪ ،dialpad.com‬ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ ارزان راه‬ ‫دور از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎ را از ﻫـﺮ ﻛﺠـﺎي دﻧﻴـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ tmcnet.com/it‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﺻﻮت و داده ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﻔﻴـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻌﺮوﻓـﻲ ﺑـﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ارﺳـﺎل و‬ ‫ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري ﺻـﻮﺗﻲ ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.8‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ زﺑﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺻﻮﺗﻲ در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮح ﺣﺎلﻧﻮﻳﺴﻲ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻓـﺮاد ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ وﺑﻼگﻧﻮﻳﺴﻲ‪ 2‬ﻳﺎ ﺑﻼگﻧﻮﻳﺴﻲ‪ 3‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻼگ‪ ،‬ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﺑﺎز ﺑﻮده و ﻓﺮد در آن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻳﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫داﺳﺘﺎن ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎ را ﻧﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻟﻴﻨﻚﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت و ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ آﻧﻬـﺎ را در ﺟـﺎي دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻧﺘﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺒﺤـﺚ ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺑـﻲ ﺑـﻲ ﺳـﻲ ﻧﻴـﻮز آﻣـﺎر آﻧﻬـﺎ را ﺗـﺎ ﻓﻮرﻳـﻪ‬ ‫‪ ،2003‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 500،000‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬و ﻫﻨﮕـﺎم ﺟﻨـﮓ ﻋـﺮاق در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2003‬راﻳﺞﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ رواﺑـﻂ ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد در زﻣﺎنﻫﺎي اﺳـﺘﺮسزا ﺗـﺴﻠﻲ ﺑﺨـﺸﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻣـﺮدم اﺣـﺴﺎس‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﻬﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪﺷﺎن را ﺑﻪﮔﻮش ﻫﻤﮕـﺎن ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﺑﺤﺚﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Voicemail ‬‬ ‫‪2‐  Weblogging‬‬ ‫‪3‐  Blogging ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪196‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑـﻼگﻫـﺎ در ﺣـﺎل ﺳـﺎدهﺗـﺮ ﺷـﺪن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ‪،blogger.com‬‬ ‫‪ pitas.com‬و دﻳﮕﺮ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺎده ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫ﻓﻀﺎي ﺟﺪﻳﺪي را در وبﺳﺎﻳﺘﺸﺎن ﺑﺮاي "ﺑـﻼگﻧﻮﻳـﺴﺎن"‪) 1‬اﺷﺨﺎﺻـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻼگﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮدآورده و ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ( ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻫـﺮ روز در آن ﭼﻴـﺰي ﺑﻨﻮﻳـﺴﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﺑﻼگﻧﻮﻳﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ وﻳﺮاﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن‬ ‫ﻛﻠﻴــﺪ ارﺳــﺎل ﻫــﺮ ﭼــﻪ را ﻛــﻪ ﻣــﻲﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﻣﻨﺘــﺸﺮ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺧــﺪﻣﺎت دﻳﮕــﺮي ﻧﻴــﺰ ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫‪ zblogger.com‬و ‪ moveabletype.org‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻚدوﻧﺎﻟﺪ‪2‬ﻋﻨﻮان ﻧﻤـﻮده‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﺑـﻼگﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺬراي آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺴﺖ ﺷﺪه ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻣﺤﻮرﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺜﻼً‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮا‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﺑﻼگﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﻪ ﺧـﻮد ﻣﺮﺟـﻊ‪ ،3‬ﻣـﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻼگﻧﻮﻳﺲﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ و اﺗـﺼﺎل‬ ‫ﺑﻲﺣﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻼگﻧـﻮﻳﺲﻫـﺎ ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻲ ﻗـﻮي را اﻳﺠـﺎد ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ )ﺑـﺮاي ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻟﻐـﺎت ﺑـﻼگﻧـﻮﻳﺲﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫‪ marketingterms.com/dictionary/blog‬و ‪ samizdata.net/blog/glossary‬ﻣﺮاﺟﻌــــــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺧﻴﺮاً از ﺑﻼگﻫﺎ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﺗﺠﺎري ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬وﻳـﺪﻟﻴﭻ‬

‫‪4‬‬

‫ﮔـﺰارش داده ﻛﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣـﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛــﺖﻫـﺎ از ﺑـﻼگﻫـﺎ ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط ﻏﻴﺮرﺳﻤــﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ )‪ Stauffer (2002) ،Lewin (2003‬و‬ ‫)‪ Stone (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪4-3‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﭘﺎﻳـﺪار ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري اﻓـﺮاد ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎ ﻳـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪف اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻪ ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫‪Blogger ‬‬ ‫)‪McDonald (2004‬‬ ‫‪Self –Referential Cliques  ‬‬ ‫)‪Weidlich (2003‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪197‬‬

‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻃﻼق ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻓـﺮاد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﺴﺘﻘﻼً ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻳـﺎ ﻋـﻀﻮ ﺗـﻴﻢ ﻳـﺎ ﮔﺮوﻫـﻲ ﺑـﻪﺣـﺴﺎب آﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻋـﻀﺎي ﮔـﺮوه در‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬از ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺳﻨﺪﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ آﻣﻮزش ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آﺧﺮ آﻧﻜﻪ اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺳﻬﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ اﺳﺎس ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎر ﮔﺮوﻫـﻲ ﻫـﻢ در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و ﻫـﻢ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﭼﻨـﺪ ﻣﻠﻴﺘـﻲ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻋﻀﺎي آﻧﻬﺎ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫واژه ﮔﺮوه ﻛﺎري‪ 1‬ﺑﻪ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺎره دارد‪ .‬ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺋﻤﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻜــﺎن )ﻣﻼﻗــﺎتﻫــﺎي رو در رو( ﻳــﺎ در ﻣﻜــﺎنﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﮔــﺮ اﻋـﻀﺎي ﮔــﺮوه در‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺮوه )ﺗﻴﻢ( ﻣﺠﺎزي دارﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗـﺎتﻫـﺎي‬

‫ﻣﺠﺎزي دارﻧﺪ )ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣﻼﻗـﺎت ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ(‪ .‬اﻋـﻀﺎء ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻳﺎ در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗـﺎت ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺮوه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻤﻴﺘـﻪ‪ ،‬ﻫﻴـﺄت‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي‪ ،‬ﮔﺮوه ﺿﺮﺑﺖ‪ ،‬ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه‪ ،‬ﺗﻴﻢ ﻳﺎ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ .‬از ﺳﺎلﻫﺎ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺰاﻳﺎي ﻫﻤﻜـﺎري را ﺗـﺸﺨﻴﺺ داده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي وﻳﮋه ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﮔـﺮوه ﻣﺮﺑـﻮط ﻫـﺴﺘﻨﺪ در ﺟـﺪول ‪ 1-3‬ﻟﻴـﺴﺖ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠـﺖ آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺟـﺪول ‪ 2-3‬ﻟﻴـﺴﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻜـﺮراً ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Workgroup  ‬‬ ‫‪2‐  Virtual Group (team)  ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪198‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻛﺎر در ﮔﺮوه‬ ‫• ﮔﺮوه ﺑﺮاي درك ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻓﺮاد در ﻗﺒﺎل ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در اﺗﺨـﺎد آﻧﻬـﺎ ﻧﻘـﺶ دارﻧـﺪ‪،‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻛﺎر در ﮔﺮوه‬ ‫• ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮاي اﻃﺎﻋﺖ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣـﺬف‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﮔﺮوه اﻧﺪﻳﺸﻲ(‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ زﻣﺎﻧﺒﺮ‪ ،‬ﻛﻨﺪ و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫• ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫• ﻳﻚ ﮔﺮوه اﻃﻼﻋﺎت )داﻧﺶ( ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻳﻜﺎﻳـﻚ‬

‫• ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻀﺎء ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ و ﻗﺪرت ﺧﻮد‪ ،‬در ﺗﻬﻴﻪ دﺳﺘﻮر ﻛﺎر‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه دارﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه در اﻧﺠﺎم اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﻫﺎﻳـﺸﺎن ﻣﺘﻜـﻲ‬

‫ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• در ﮔﺮوه ﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و‬

‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر در ﮔﺮوه ﺑﺴﻴﺎر ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺠﻤـﻮع اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و‬

‫• ﮔﺮوه ﺑﻪ راه ﺣﻞﻫﺎي ﺿﻌﻴﻒ رأي ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر ﺗﻚ ﺗﻚ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪  .‬‬

‫• ﮔﺮوه ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫• ﻛﺎر در ﮔـﺮوه ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد ﺗﺤـﺮك در اﻓـﺮاد و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫• زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺻﺮف ﮔﺮدآوري‪ ،‬آﻣﺎدهﺳﺎﺧﺘﻦ و اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي‬ ‫اﻓﺮاد ﻳﺎ ﺗﻜﺮار ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫• اﻳﺪهﻫﺎي اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺗﺨﺎد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬

‫• ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد از ﺗﻜﻠﻢ در ﺟﻤﻊ واﻫﻤﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي رﻓﻊ اﻳﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد روالﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﮔﺮوه ﻛـﻢ ﺷـﺪه ﻳـﺎ از ﺑـﻴﻦ ﺑﺮوﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دو روش ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﮔﺮوه اﺳﻤﻲ‪ 1‬و روش دﻟﻔﻲ‪ 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة اﻳﻦ دو ﺷﻴﻮه ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.9‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺤﺪود روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻓﻮق در ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ و در دﺳﺘﺮس ﺑـﻮدن اﺑـﺰار ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﮔـﺮوهﻫـﺎ ﺑـﻪ وﺟـﻮدآورده ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻋﻤـﻮﻣﻲ را در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ و‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎرﻫﺎ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺣﺘﻲ در ﺑـﺴﻴﺎري ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻋـﻀﺎي آن در ﻛـﺸﻮرﻫﺎ و‬ ‫‪1‐  Nominal Group ‬‬ ‫‪2‐  Delphi  ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪199‬‬

‫ﻗﺎرهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ را از ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﻌﺪاد‪ 1‬ﺑـﺰرگﺗـﺮي ﻛـﻪ در ﻧﻘـﺎط ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﻣﺘﻌـﺪدي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻔﺮ و اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺠـﺪد را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻗﺮار داﺷﺘﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان در ﻣﻨﺎﻃﻖ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭼـﺎﻟﺶ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺗﻤﺎم وﻗﺖ را ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎزي از اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻴﻢﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺐ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛﺪﮔﺬاري ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬـﺎ را در ﻳـﻚ ﻣﺨـﺰن‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫داده و اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪.(Alexander, 2000‬‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎري را ﻣﺘﺤـﻮل ﻛـﺮده‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮا و‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت ﺷﻐﻠﻲ و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻈﺎرت و ارزﻳﺎﺑﻲ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ رﺳﻤﻲﺗﺮي را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻣﻜﺎﻟﻤـﺎت‬ ‫ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ در راﻫﺮوﻫﺎ )ﻛﻪ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ( ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔـﺰارشﻫـﺎ و‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد )‪ .(Alexander, 2000‬ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ و دﻗﻴﻖ ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ و ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮاي‬ ‫ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﻛـﺎﻣﻼً ﺑـﺎ ﻣﻘﺘـﻀﻴﺎت‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎري ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺑﺎﻳـﺪ ﺟﻬـﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻫـﺪاف‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺧﻮد آﻏﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺪون ﻧﻈﺎرت رﺋﻴﺴﻲ ﻛﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻫـﺰاران ﻣﺎﻳـﻞ دورﺗـﺮ‬ ‫ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ در ﺟﻬﺖ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎرت و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻴﻢ ﻣﺠﺎزي ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧـﻮد‬ ‫از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ ،‬در ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮان اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ را ﺑﺮ اﺳـﺎس دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳـﺸﺎن ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺮ‪ 2‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Talent Pool‬‬ ‫‪2‐  Sabre‬‬

‫‪200‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-3‬‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺮ‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺮ ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﺘﺎزان اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت رزروﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ از ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺪف ﻛﻠـﻲ آﻧﻬـﺎ‬

‫در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن اﺳــﺖ‪ .‬ﭘﻴــﺸﻴﻨﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺎل ‪ 1960‬ﺑــﺎز‬

‫ارﺗﻘﺎء ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري و رﺷﺪ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار و‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ آﻣﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨﺰ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺳـﻮدآوري ﺑـﻮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓــﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــﻪ‬

‫اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ رزروﻫــﺎي ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ را اﻳﺠــﺎد ﻧﻤــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﭼﻨـﺪﻛﺎرﻛﺮدي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﻴﻢﻫـﺎي‬

‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد آﻣﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨﺰ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺎء ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در‬

‫ﺗﻚﻛﺎرﻛﺮدي ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﺻــﻨﻌﺖ ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﮔــﺸﺖ‪ .‬در ﻣــﺎرس ﺳــﺎل ‪،2000‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺗﻴﻢ ﻣﺠﺎزي ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﻲ از‬

‫ايامآر‪) 1‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎدر آﻣﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨﺰ(‪ ،‬ﺳـﺒﺮ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮﻛﺖ دارد‪ :‬ﻣﺠﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي رزرو را‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﻛـﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣﺮﻛـﺰي آن در ﺗﮕـﺰاس اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ؛ ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ را ﻧـﺼﺐ و ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬

‫درآورد‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺮ ﺑﻴﺶ از ‪ 6000‬ﻧﻔﺮ در ‪ 45‬ﻛـﺸﻮر‬

‫ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ؛ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑﺨــﺶ آﻣــﻮزش‪ ،‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫را در اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد دارد و درآﻣﺪي ﺑﺎﻟـﻎ ﺑﺮ ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ را ﺑــﻪ آژاﻧــﺲﻫــﺎي ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ آﻣــﻮزش ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ؛‬

‫ﺳﺎل ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺶ ﻫـﺰار آژاﻧــﺲ ﻣـﺴـﺎﻓﺮﺗﻲ در ‪114‬‬

‫ﻣﺘﺨﺼــﺼﺎن ﺣــﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﺪور ﺻــﻮرتﺣــﺴﺎبﻫــﺎ و‬

‫ﻛﺸـﻮر ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻣـﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺟﻤﻊﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش‬

‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺒﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛـﻞ ﺣﺠـﻢ رزروﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ و ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ‪ 400‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن اﺳـﺖ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﺳـﺒﺮ ﺑـﺎ ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎي‬

‫ﻛﻪ ‪ %40‬ﻛﻞ رزروﻫﺎ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﺎر در ﺗﻴﻢﻫﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ‪ Travelocity.com‬ﻛﻪ وبﺳـﺎﻳﺖ ﺳـﻔﺮي ﺳـﺒﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي اﺳﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد اﻋﺘﻤـﺎد ﻣﻴـﺎن اﻋـﻀﺎي ﺗـﻴﻢ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳـﺎﻳﺖ ﮔِـﺖ دِر ‪ 2‬ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻴﻠﻲ زود درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳﺠـﺎد اﻋﺘﻤـﺎد‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﭘﻴـﺸﺘﺎز ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي رزروﻫـﺎي ﻣـﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻋـﻀﺎي‬

‫ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺒﺮ اداره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن و روﻳﻜﺮد ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم وﻇـﺎﻳﻒ‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫـﻢ در دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛـﺰي و ﻫـﻢ در‬

‫ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻫـﻢاﻓﺰاﻳـﻲ‪ -‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻛﺎر ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﺒﺮ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬

‫اﻓﺰون ﺑﻮدن ﺣﺎﺻﻞ ﻛـﺎر ﺗﻴﻤـﻲ از ﺣﺎﺻـﻞ ﺟﻤـﻊ اﺟـﺰاي آن‪-‬‬

‫‪1‐  AMR ‬‬ ‫‪2‐  ْGet‐There ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪201‬‬

‫در ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺳـﺒﺮ‬

‫ﻋﻴﻨـــﻲ ﻫــﺮ ﻋــﻀـﻮ ﺗــﻴﻢ و ﻧﻴــﺰ ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻛــﻞ ﺗــﻴﻢ ﻣﺠــﺎزي‬

‫ﭘﻴﺶ از ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫ﻣﻲﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ اذﻋـﺎن دارد ﻛـﻪ اﻳﺠـﺎد‬

‫ﺗﻴﻢﺳﺎزي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ وﺳـﻴﻊ ﺣـﻀﻮري ﻳـﺎ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴـﺎن ﻣﻌﻴـﺎرﻫـﺎي ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻓـﺮدي و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را اراﺋﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﮔﺮوه ﻫﻤﭽﻨﺎن دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﺎﻟﺶ ﺳﻮم اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ ﻣﺠﺒـﻮر ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﺮ‬

‫ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻳﺠـﺎد ﺗﻴـﻢﻫﺎي ﻣﺠــﺎزي در ﺳﺒــﺮ ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﺜﺒــﺖ‬

‫اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﺟﺪاﻳﻲ ﻛﻪ از وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻛـﺎر ﮔﺮوﻫـﻲ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺑﺎورﻧــﺪ‬

‫ﻣﺠــﺎزي اﺳــﺖ‪ ،‬ﻏﻠﺒــﻪ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓــﺖ ﻛــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ‬

‫ﻛــﻪ ﺣﺮﻛــﺖ از ﺗﻴـــﻢﻫــﺎي رو در روي ﺗــﻚ ﻛــﺎرﻛﺮدي ﺑــﻪ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‪ ،‬ﻛــﺎر ﻣــﺴﺘﻘﻞ را ﺗــﺮﺟﻴﺢ داده و ﺑــﺪون ﺗﻌﺎﻣــﻞ‬

‫ﺗﻴـﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را‬

‫اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ زﻳــﺎد ﺑــﻪ ﺧــﻮﺑﻲ ﻋﻤــﻞ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳــﺒﺮ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴـﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ از اﻳـﻦ اﻇﻬـﺎر‬

‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺗـﻴﻢﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم داد ﺗـﺎ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬

‫ﻧﻈﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬ﺷـﺎﺧﺺ رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳـﺒﺮ از ‪68‬‬

‫ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ ﻣﺠﺎزي را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ‬

‫درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ ‪ 85‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 2000‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﺣـﺪودي ﻣﺠـﺎزي ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار ﺧـﻮد در آﻣﺮﻳﻜـﺎي‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃـﻲ ﺑﺮﺧـﻲ ﺟﻠـﺴﺎت و ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت اﻳﺠـﺎد‬

‫ﺷﻤﺎﻟﻲ را از ‪ 43‬درﺻﺪ در ﺳـﺎل ‪ 1997‬ﺑـﻪ ‪ 50‬درﺻـﺪ در ﺳـﺎل‬

‫ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ ﺻﻮرت رو در رو ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪،‬‬

‫‪ 2000‬اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺗﻨﻬـﺎ ﻋﺎﻣـﻞ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻨﺰل ﻳﺎ در ﻳﻚ دﻓﺘﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ دﻳﮕـﺮ‬

‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺒﻮدهاﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫اﻋﻀﺎء ﺗﻴﻢ ﻫﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺣـﻀﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر را‬

‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﭘﺮ ارزش ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭼﺎﻟﺶ ﭼﻬﺎرم ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل ﻣﻴـﺎن ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ و‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳـﺒﺮ ﺷـﮕﻔﺖآور ﺑـﻮد‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Kirkman et al. (2002) ‬‬ ‫‪Saber‐holdings.com (2004) ‬‬

‫ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﻢ ﺑﻮدن ارﺗﺒﺎﻃﺎت رو در رو‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ و ﻣﻬـﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ در روالﻫﺎي اﺳﺘﺨﺪام و اﻧﺘﺨﺎب اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ‬

‫در ﺳﺒﺮ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ اﺳـﺖ؟ در‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﺗﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ را از ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﺑـﻪ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي‬

‫آﻳﻨﺪه ﺳﺒﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭼﻪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي دﻳﮕـﺮي در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي رو ﺑﻪ رو ﺷﻮد؟ اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻳﻜـﻲ از ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬

‫ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻬﻢ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺗﻴﻤــﻲ و ﻓــﺮدي ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻛــﺮد ﻛــﻪ ﺑــﻪ اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﻣــﺸﺎرﻛﺖ‬

‫ﺳﺒﺮ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدادﻳﺪ در ﻣﺤﻴﻄﻲ رو در رو ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫در ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻣﺠﺎزي؟‬

‫‪202‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻛـﺎري ﺟـﺎﻟﺒﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺮا و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴـﺰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻋـﻀﺎي ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﭼﻮن ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊِ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و از ﺳﻮاﺑﻖ ﻣـﺸﺘﺮك ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬روﺑﺮو ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻞ در رواﺑﻂ‪ ،‬وﻇﺎﺋﻒ ﻳـﺎ روالﻫـﺎ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن اﻳﺠـﺎد‬ ‫درﮔﻴﺮي در ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي وﺟـﻮد دارد )‪ .(Hinds & Bailey, 2003‬اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎ ارﺗﺒﺎط رو در روي ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻗﻮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﻣﺸﺨـﺼﻲ را در‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻗـﻮي‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎﺗﻲ ﻣـﻨﻈﻢ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻣﺤﺘﻮا ﻣﺤﻮر دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺿـﻌﻴﻒ ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً اﻋﻀﺎء ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺨﻮاﻧﺪن ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ )‪.(Jarvenpaa & Leidner, 1999‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻋـﺪم‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ روزاﻧﻪ اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت آﻧﻬـﺎ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‪ .‬رﻫﺒـﺮان ﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ اﻋـﻀﺎء‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪ ﺗـﻴﻢ و ﻧﻘـﺶ ﺧـﻮد را ﻛـﺎﻣﻼً ﻓﻬﻤﻴـﺪهاﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Kayworth and Leidner, 2002‬رﻫﺒـﺮان ﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧـﺪ ﻛـﻪ در اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺟـﺴﺎرت ﺑـﻪ ﺧـﺮج دﻫﻨـﺪ و ﻫـﻢ ﻳﻜـﺪﻟﻲ‬ ‫)‪ .(Kayworth & Leidner, 2002‬از آنﺟﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺑـﺴﻴﺎري ﻣـﺪﻳﺮان اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻴﻤﺸﺎن ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي‪) 1‬ﻳﺎ ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ(‪ ،2‬ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻳﺎ اﻓﺮاد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﻤﻜﺎري در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫ﺟــﺴﺘﺠﻮي ﻣﺤــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي اﺑﺘﻜــﺎري ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﺠـﺎري را ﻧﻴـﺰ در‬ ‫ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣـﺸﺘﺮك‪ -3‬ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري اﻃـﻼق‬

‫‪1‐  Virtual Collaboration  ‬‬ ‫‪2‐  E‐ Collaboration  ‬‬ ‫‪3‐  Collaborative Commerce  ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪203‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ذﻛﺮ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪهاي‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪاي را ﺑﺮاي آن ﺷﺮﻛﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري دارد )ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ 1‬ﻛـﻪ‬ ‫درﺑــﺎرة ﺟﻨــﺮال ﻣﻮﺗــﻮرز اﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﺗﺠــﺎرت ﻣــﺸﺘﺮك ﺑــﻪ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪ ،‬اﺷــﺘﺮاك‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺮوهاﻓﺰار و اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري وﻳﮋه ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺷـﺎره ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ Turban, 2006‬و ‪ Poirier, 2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪدي )ﻣﺜﻼً ‪ ،(line56.com,  2002‬ﻫﻤﻜﺎري را ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از رواﺑـﻂ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ در ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد و ﻣﺰاﻳـﺎي اﺻـﻠﻲ آن‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزده و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻴﺰان ﺣﻔﻆ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺰاﻳـﺎ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﺔ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻤﺘﺮ‪ 1‬از اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﭘﺮدازش اﺳـﺘﺜﻨﺎء ﻛﻤﺘـﺮ )اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﺴﺘﺜﻨﻲ از روش‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔـﺮانﺗـﺮ ﺗﻤـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد(‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺳﺮاﺳـﺮ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮاد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻓـﺮوش و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻮد ﺣﺎﺻـﻞ از رﻗﺎﺑـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺸﺎوره دﻟﻮﻳـﺖ ﻛـﻪ در )‪Manageradvisor.com  (2002‬‬

‫ﮔﺰارش ﺷﺪه‪ 70،‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﺠـﺎري دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌـﺖزاﻳـﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ 75 .‬درﺻﺪ از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗﺤـﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ‪ ،‬از ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪) ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﺮدن ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر(‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑﺮﺗـﺮ‬ ‫ﻳﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﻗﺎم ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﺟﻤﻊ ﺷـﺪه‪ 20 ،‬درﺻـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ارﻗـﺎم ﺳـﺎل ‪2000‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ 85 ،‬درﺻﺪﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2005‬ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺠﺎري را آﻏﺎز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ذﻛﺮ ﺷـﺪه در ﮔـﺰارش‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اول ﻓﺼﻞ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﺔ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺎﻧﻮن ﻫﻤﻜﺎري ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 6-3‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮔﺴﺘﺮش داد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري را در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫‪1‐  Stockouts ‬‬

‫‪204‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-3‬‬ ‫ﻫﻤﻜـــﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﺑـــﺮاي‬ ‫ﺗﺠﺎرت‪  .‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬اﺳﺎس ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎري )ﻓـﺼﻞ ‪ 4‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ( اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ در آن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺛﺎﻟﺜﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﻛﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻜﺎن داد و ﺳـﺘﺪ‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ از ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﺠـﺎزي )از ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﺸﺘﺮك ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ( وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻳـﺎ درون آﻧﻬـﺎ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ .‬در‬ ‫ذﻳﻞ ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع و ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري در ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﻣﺜﻼً ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨـﺪه و ﻓﺮوﺷـﻨﺪه(‪ .‬ﺣﺘـﻲ در ﺻـﻮرت ﺣـﻀﻮر ﺷـﺮﻛﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ اﺻـﻠﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻴﻦ ﻧﻘﺎط ﻣﻮﺟﻮد در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻫﻤﻜﺎري ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ﻋﻤﻮدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫در ﻓﺼﻮل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي وب و ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻇـﺎﻫﺮ زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزﻳﮕﺮان و ﻧﻘﺶﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﻳﺸﺎن و ﻣﺪلﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري در آن را اﺳﺎﺳـﺎً‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳـﺴﺔ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻨﺘﻲ و ﺷﺒﻜﺔ ﻫﻤﻜﺎري در ﺷﻜﻞ ‪ 7-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪205‬‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫)ب(‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﻤﻜﺎري زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻨﺘﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك‪ .‬ﻣﻜﺎنﻫﺎ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻴﻀﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺨﺶ اﻟﻒ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي‪ Walton and Princi, 2000, p.193, Fig. 1.8 :‬ﺑﺨﺶ ب ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‪  .Poirier, 2001, p. 9‐8, Fig. 1  :‬‬

‫‪206‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ زﻧﺠﻴﺮة ﺳﻨﺘﻲ )ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ( اﺳﺎﺳﺎً ﺧﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﺒﻜﺔ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري )ﻗﺴﻤﺖ ب( ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄـﻪ از ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎء ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ دور زدن‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻨﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﮔﺮدآورﻧـﺪه‬

‫‪1‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ 2‬ﻳـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢآورﻧـﺪﮔﺎن ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل )ﻳﺎ ﺧـﺪﻣﺖ(‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﺟﺮﻳـﺎن و‪ ،...‬ﺷـﺒﻜﻪ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬ﭘ‪‬ﻴﺮﻳِـﺮ و ﺳِـﺰِﻛﻠﻲ‪ 3‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري اراﺋﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺑﻠﻮغ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ رﺷﺪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺒﻜـﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴـﻢ اﻃﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ ﻛﺎري را ﻃﺒـﻖ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﺳـﻴﺎر ﺑـﺮاي اﻓـﺮادي ﻛـﻪ در‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻳﺎ ﭼﻨــﺪ ﻣﻜـﺎن ﻣﺠـﺰا ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ در ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣـﺴﺘﻘﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﻴﺎر ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﺗـﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎت در ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻣﻜـﺎن ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‬ ‫)‪.(Bartram and Blackstock, 2003 and Divitini et al., 2004‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ و ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازاﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻼش در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﮔـﺮهاي‬ ‫اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ oracle.com/grid ،ibm.com/gril ،2‬و ‪ valles et al., 2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺰاﻳﺎي‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ريﻣﻜﺲ‪ 4‬ﻛﻪ ﺻـﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﻌـﺎﻣﻼت‬ ‫ﻣﻠﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻃﺮح ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦِ ﺷﺒﻜﺔ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴﺎزان ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻣﻼك ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎران ﻓـﺮوش و ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻳﻮت اﻳﻨﺘﺮﻧﺸﻨﺎل‪ ،5‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﺘـﻞداري دﻧﻴـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎر ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮوﺷﻮر ﺑﺮﺧﻂ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﺠـﺎرت ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ را ﺗﻮﺳـﻌﻪ داد ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪،‬‬

‫‪Aggregator‬‬ ‫‪B2B ‬‬ ‫‪Poirier (2001) & Szekely (2003) ‬‬ ‫‪RE/MAX‬‬ ‫‪Marriott International  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪207‬‬

‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴﺎزﻫـﺎ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.10‬ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻲﮔﺎرد ﻛﺎﻧﺎدا‬

‫‪1‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻜﺎري را در ﻛﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑـﻪ وﺟـﻮدآورده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي زﻳـﺎدي از‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑـﺎرزﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ را آوردهاﻳـﻢ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ )‪ Frank (2004‬و )‪ Davison and DeVreede (2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﺴﻬﻴـﻢ اﻃــﻼﻋﺎت ﻣﻴﺎن ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷﺎن و ﺗﺄﻣﻴـﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن آﻧﻬـﺎ‪ -‬ﭘـﻲ اﻧـﺪ ﺟـﻲ و‬

‫وال‪ -‬ﻣﺎرت‪ .3‬از ﺟﻤـﻠﻪ ﻣﺜـﺎلﻫﺎي ﻣﺸﻬـﻮر‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴـﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴـﻦ ‪ ‬ﭘﺮاﻛﺘـﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒـﻞ )ﭘﻲ اﻧﺪ‬ ‫ﺟﻲ( و وال ﻣـﺎرت اﺳﺖ‪ .‬وال ﻣـﺎرت دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوش ﻫﺮ ﻗﻠـﻢ ﺟﻨﺴﻲ ﻛﻪ از ﭘﻲ‬ ‫اﻧﺪ ﺟﻲ ﻣﻲﺧﺮد را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻲ اﻧـﺪ ﺟـﻲ روزاﻧـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را از‬ ‫ﻫﺮﻳﻚ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي وال ﻣﺎرت ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و از آﻧﻬﺎ در راﺳـﺘﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي وال ﻣﺎرت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬

‫‪4‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﭘـﻲ اﻧـﺪ ﺟـﻲ ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻗـﻼم در‬ ‫ﻣﻐﺎزهﻫﺎي وال ﻣﺎرت‪ ،‬زﻣﺎن رﺳﻴﺪن ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑـﻪ ﻧﻘﻄـﻪ ﺳـﻔﺎرش ﻣﺠـﺪد ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ آن ﻗﻠﻢ ﻣﻲﺷﻮد را ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺛﻤﺮة‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﭘﻲ اﻧﺪ ﺟﻲ ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮب و ﺑﺮاي وال ﻣﺎرت ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻓﻲ‬ ‫در ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻲ اﻧﺪ ﺟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﺑـﺰرگ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ ﻗـﺮارداد‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ -‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه‪ :‬ﺷـﺮﻛﺖ آﺳـﺪا‪ .5‬ﺳـﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛـﺖ زﻧﺠﻴـﺮهاي آﺳـﺪا‬ ‫)‪ (asda.com‬ﺗﺒﺎدل داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ 6‬را در ﻣﻴﺎن ‪ 650‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه آﻏـﺎز ﻧﻤـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﺗﺒﺎدل داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ AS2‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ HTTP‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ارﺳـﺎل ﺑﻼدرﻧـﮓ و اﻣـﻦ داده‬ ‫در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ و از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪،‬‬

‫‪Niggard of Canada  ‬‬ ‫)‪Procter & Gamble (P&G‬‬ ‫‪Wal‐Mart‬‬ ‫‪Vendor Managed Inventories (VMI)  ‬‬ ‫‪Asda Corporation ‬‬ ‫‪Web‐ based Electronic Data Interchange (Web‐EDI) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪208‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﺒﺎدل داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﻨﺘﻲ را )ﻛﻪ داده را از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ارزشاﻓﺰاي واﺳﻂ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬آﺳﺪا ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳـﺖ ﺗﺒـﺎدل داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬وال ﻣﺎرت ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎدر اﺳﺖ از ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2003‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري را در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري ﻣﺰﺑـﻮر ﭼﺮﺧـﻪ ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي را ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺨـﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺣﺠـﻢ داده ﺑـﺪون ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﺿـﺎﻓﻪ‬ ‫اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮي اﻳﺠــﺎد ﻣــﻲﻛﻨــﺪ و ردﻳــﺎﺑﻲ داده ورودي و ﺧﺮوﺟــﻲ را ﺑﻬﺒــﻮد ﻣــﻲﺑﺨــﺸﺪ‬ ‫)‪  .(http://articles... Jan.27, 2004‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻣﻮﺟـﻮدي ﻛﻤﺘـﺮ و ﻛﺎﻫـﺶ ﻧﺒـﻮد ﻣﻮﺟـﻮدي‪ :‬ﻳﻮﻧــﻲﻟِـﻮِر‪.1‬‬ ‫‪ 30‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﺷـﺮﻛﺖ ﻳـﻮﻧﻲﻟـﻮر ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪ 250،000‬ﻛـﺎﻣﻴﻮن ﺑـﺎر را ﺟـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎ ﻛـﺮده و ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪  2‬ﻧـﺎم دارد‪،‬‬ ‫ﺣﻤﻞﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺑﺎر از ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻳـﺎ ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﺤﻮﻳـﻞ آن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﻞ آﮔﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻲﺑـﻲﺳـﻲ ﻛﻠﻴـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻬـﻢ را در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﺣﺎﻣﻼن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬اﺳﺎﻣﻲ و ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﻌﺪاد درﻫﺎي ﺑﺎراﻧـﺪاز‪ ،‬ﻣﺤـﻞ‬ ‫و ارﺗﻔﺎع آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻗﺖ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻳﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﻤﻮﻟـﻪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺑﺎرﭼﻴﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد وﻳﮋه‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻼن ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻮﻧﻲﻟﻮر ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲﻫﺎ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ‪24‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﻫﻔﺖ روز ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗـﻲﺑـﻲﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻮﻧﻲﻟـﻮر در ﺳـﺎﻣﺎندﻫـﻲ و‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺣـﺎﻣﻼن ﺧـﻮد ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺷـﺮاﻳﻂ و ﺗﻌﻬـﺪات ﻗـﺮارداد‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺑﺎر را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺗﻲﺑـﻲﺳـﻲ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺎﻣﻼن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪  .(http://articles...Aug.4.2004‬‬ ‫ﻛـــﺎﻫﺶ زﻣـــﺎن ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ﻣﺤـــﺼﻮل‪ :‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﻛـــﺎﺗﺮﭘﻴﻼر‪ .3‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﻛـــﺎﺗﺮﭘﻴﻼر‬ ‫)‪ (Caterpillar.com‬ﻳــﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪه ﭼﻨــﺪ ﻣﻠﻴﺘــﻲ ﻣﺎﺷــﻴﻦﻫــﺎي ﺳــﻨﮕﻴﻦ اﺳــﺖ‪ .‬در ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﭼﺮﺧﺔ زﻣﺎن زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓﺮاﻳﻨـﺪي ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ رد و ﺑـﺪل اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﻛﺎﻏﺬي ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻛـﺎﺗﺮﭘﻴﻼر‪،‬‬ ‫‪1‐  Unilever  ‬‬ ‫‪2‐  Transportation Business Center (TBC) ‬‬ ‫‪3‐  Caterpillar  ‬‬

‫‪ 4-3‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪209‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣـﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ و ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺧـﻮد را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﺔ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﻌﺎل ﺧﻮد وﺻﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫﻤﻜـﺎري ﻓـﻮق‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻗﻄﻌـﺔ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺗﺮاﻛﺘﻮر را از ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﺎﺗﺮﭘﻴــﻼر و از آﻧﺠـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﺎن و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛـﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮيﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺷﺒﻜﺔ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻫﻨـﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﻨــﻮز‬ ‫در ﺧﻂ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﺳﺘﻔــﺎدهﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري از راه دور ﻣﻴـﺎن ﻣـﺸﺘﺮي و‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎن را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دوﺑﺎرهﻛﺎري ﺑـﻪوﺟـﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴـﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺘـﺼﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﻮاد ﻳـﺎ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮﮔﺎهﻫﺎي ﻛﺎﺗﺮﭘﻴﻼر ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎﻣﻊ درﺑﺎره ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺎزي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ )‪Manninen (2004‬‬

‫و )‪ Ragusa and Bochenek (2001‬و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮة زﻳﺎد‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﺗﺠـﺎرت ﻣـﺸﺘﺮك ﺑـﺴﻴﺎر آﻫـﺴﺘﻪ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪ :‬دﻻﻳﻞ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ؛ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻨﻴـﺖ و ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ در‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ و آن را‬ ‫ﻛﻨﺘــﺮل ﻛﻨــﺪ؛ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ داﺧﻠــﻲ در ﺑﺮاﺑــﺮ اﺷــﺘﺮاك اﻃﻼﻋــﺎت و روﻳﻜﺮدﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ و ﻛﻤﺒــﻮد‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺎرت ﻣـﺸﺘﺮك )‪ .(Murphy, 2003‬ﻣـﺎﻧﻊ ﺑـﺰرگ در ﭘـﺬﻳﺮش‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻓﻘﺪان اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻌـﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬روشﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ XML‬و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن و اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت وب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ )ﺑﺮاي ﺑﺤـﺚ درﺑـﺎرة اﺑﺘــﻜﺎرات ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﺑﺎزﭘﺮﺳﺎزي‪ 1‬ﺑﻪ ‪ Bradley, 2002‬و ‪ cpfr.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﻳﻚ ﺷـﻮك ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ در ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ و اﻓـﺮاد در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد در رواﺑﻂ وﻳﮋه‬ ‫)‪1‐  Collaboration, Planning, Forecasting, and Replenishing (CPFR‬‬

‫‪210‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺒﺴﻮن‪ -‬ﭘﻞ‪ ،1‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺋﻴﻨـﮓ و اﺳـﭙﺎﻟﺪﻳﻨﮓ‪ 2‬ﺑـﺎ ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﻋﺘﻤـﺎد‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮوع ﺑـﺎ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي دو ﻃـﺮف دارﻧـﺪ‪ ،‬داﺷـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي رو در رو در آﻏﺎز ﻫﻤﻜﺎري و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺗﻤـﺎم ﮔـﺮوهﻫﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺑﻲاﻋﺘﻤﺎديﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻤﻜﺎران ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗـﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﻨـﺎﻓﻌﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺑﻴﻦ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻣﺸﺘﺎقﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻓﺮاﮔﻴﺮ )ﻓﺼﻞ ‪ (8‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم اﻳـﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ ﺑـﺎﻟﻘﻮه و ﻏﻴـﺮه ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ )‪ Davison and de Vreede (2001‬و )‪ Carmel (1999‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪5-3‬‬

‫اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ اﻧـﻮاع و اﺷـﻜﺎل آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.11‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﮔـﺮوهاﻓـﺰار و‬ ‫ﺳــﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫــﺎي ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﻫﻤﻜــﺎري را ﺗــﺸﺮﻳﺢ ﻣــﻲﻛﻨــﻴﻢ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﭼــﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑــﺮاي‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )‪ Brown and Sappenfield (2003‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﺮﻛﺖ اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﻮل زﻧﺠﻴـﺮهاي از ﻣﺮاﺣـﻞ ﻛـﻪ روالﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ 3‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻛـﺎري اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬ ‫ﺳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎ از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻖ روالﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛـﺎري از آﻏـﺎز ﺗـﺎ‬ ‫اﻧﺘﻬﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد )‪ Vander Aalst, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫)‪1‐  Gibson‐Paul (2003‬‬ ‫‪2‐  Spalding ‬‬ ‫‪3‐  Workflow management ‬‬

‫‪ 5-3‬اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫‪211‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ 1‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﭘﺮدازش ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ را‬ ‫در دﺳﺘﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﻋﻤﻞ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮ و ﻧﻈﺎرت ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري اﺳﻨﺎد‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.12‬و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳـﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻣﺰﻳــﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ دﺧﺎﻟـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﺎﻫﺶ اﻣﻜﺎن وﻗﻮع ﺗﺄﺧﻴﺮات و ﻳﺎ ﻛﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري را ﺑﻬﺒـﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑـﺎ واﻛـﻨﺶ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺒــﻮد ﻣـﻲﺑﺨـﺸﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻫـﻢ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن )ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎر را ﺑﺎ روالﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد( و ﻫﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬ ‫ﻛﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳـﺖ )زﻳﺮا ﻣﺪﻳـﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣـﻮزه ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﺴﻴـﺎر وﺳﻴﻊﺗـﺮي دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮ روي ﭘﺮورش ﻛﺎرﻛﻨﺎن و رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻣـﻮارد ﺧـﺎص‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﮔـﺰارشﻧﻮﻳـﺴﻲ روزاﻧـﻪ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ( را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ‪ Fischer,2002‬و ‪ Basu and Kumar, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ از‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ aim.org ،wfmc.org‬و ‪ waria.com‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺮﺧﻲ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﮔﺮوهاﻓﺰارﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫ﮔﺮوهاﻓﺰار ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣـﺮدم ﻛـﻪ داراي ﻛـﺎر ﻳـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮده و ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜـﺎري دارﻧـﺪ‪ ،‬را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ اﺷـﺘﺮاكﮔـﺬاري ﻣﻨـﺎﺑﻊ و ﻧﻈـﺮات ﺑـﺮاي ﮔـﺮوهﻫـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوهاﻓﺰار ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﺮدن اﻓﺮاد دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺮوهاﻓﺰارﻫـﺎي زﻳـﺎدي در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎري را در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﮔﺮوهﻫﺎ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Work flow systems ‬‬

‫‪212‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮوهاﻓﺰاري ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ 1‬ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻳﻚ ﻛـﺎر ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي زﻳـﺎدي‬ ‫دارد‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻓﻨـﺎوري ﮔـﺮوهاﻓـﺰار ارزان ﺑـﻮده و ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ و‬ ‫ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار ﮔـﺮوهاﻓـﺰار ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه اﻏﻠﺐ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺗﺤﺖ وب ﻫﺴﺘﻨﺪ و در واﻗـﻊ اﻳـﻦ ﺟﺮﻳـﺎن راﻳـﺞ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺪادي از ﻣﺤﺼﻮﻻت راﻳﺞ ﮔﺮوهاﻓﺰاري را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻠﺴﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺟﻠﺴﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻋﺮﺻـﺔ ﻣﻬﻤـﻲ از ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﺠـﺎزي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﻣﺮدم ﺳﻌﻲ در ﺑﻬﺒﻮد ﺟﻠﺴﺎت ﺣﻀﻮري داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت ﮔﺮوﻫﻲ در ﻳﻚ اﺗﺎق را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺗـﺴﻬﻴﻞﻛﻨﻨـﺪه‪ 2‬و روالﻫـﺎي ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫)ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﮔﺮوه‪ 3‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ(‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً‪ ،‬ﺗـﻼشﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬راه را ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‬ ‫در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻛﺸﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺎﻳﻊ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬و رﻛﻮد اﻗﺘـﺼﺎدي ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ ،2001-2003‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﺳﻔﺮﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﺎزي را ﭘﺮﻃﺮﻓﺪارﺗﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل آيﺑـﻲام ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻠﺴﺎت‪ 4 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﻣـﺎه ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪ .Callaghan,  2002‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎوري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻓﻨـﺎوري و‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﻲ در ﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎ‪ ،‬رﺷـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﺎزي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد )‪ Vinas, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اداﻣﺔ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﻠـﺴﺎت ﻣﺠـﺎزي از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻓـﺼﻞ ‪11‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Standalone  ‬‬ ‫‪2‐  Facilitator ‬‬ ‫‪3‐  Group Dynamics ‬‬

‫‪ 5-3‬اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫‪213‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎط‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ و ﺳـﺎدهﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻠﻔﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺿﻌﻒ اﺻﻠﻲ آن ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط رو در رو اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮدارﻫـﺎ‪ ،‬ﺟـﺪاول و ﺗـﺼﺎوﻳﺮ را در ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﻜــﺎنﻫــﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻳــﻚ راه ﺣــﻞ‪ ،‬ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ‪ 2‬اﺳــﺖ ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ آن‬ ‫ﻣﻼﻗﺎتﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻧﻴﺰ اﺳﻨﺎد را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ‪ .‬در ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ )ﻳــﺎ ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ( ﻣﻼﻗﺎتﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻜﺎنﻫﺎي دﻳﮕـﺮ را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ از اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﭘﺮده ﺑﺰرگ ﻳﺎ ﺑـﺮ روي ﺻـﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻇــﺎﻫﺮ ﺷــﻮد‪ .‬در اﺑﺘــﺪا‪ ،‬ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل ﺟﻠــﺴﺎت ﻓــﺸﺮدة‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ زﻧﺪه ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻣﺮوزه ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻨﺎوري دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ارﺗﺒﺎط اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺪه و ﺑﺮروي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻮت‪ ،‬ﺗـﺼﺎوﻳﺮ‪،‬‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﻚ و اﻧﻴﻤﻴﺸﻦ را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜـﺎن ارﺳـﺎل داده ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺻـﻮت و‬ ‫وﻳﺪﻳﻮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ دادهاي‪ ،3‬اﻣﻜﺎن ﻛـﺎر ﺑـﺮروي اﺳـﻨﺎد و ﺗﺒـﺎدل ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻣﻜﺎن ﻛـﺎر ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬ ‫ﺑﺮ روي ﭘﺮوژهاي واﺣﺪ و ارﺗﺒـﺎط رو در رو را ﺑـﺮاي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﮔـﺮوه در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ از راه دور‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ دارد ﻛﻪ ﺳـﻪ ﻣﻮرد آن را ﭘﻴﺸﺘـﺮ ذﻛﺮ‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ :‬اﻣﻜﺎن ارﺗﺒــﺎط رو در رو ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از اﻧـﻮاع‬ ‫‪1‐  Electronic Teleconferencing  ‬‬ ‫‪2‐  Video teleconferencing‬‬ ‫‪3‐  Data conferencing ‬‬

‫‪214‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻣﺨﺘﻠـﻒ رﺳـﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻃـﻮل ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ و زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎي ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳﺪﺋـﻮﻳﻲ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.13‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .1‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ دو ﺗـﺎ ﻫـﺰاران ﻧﻔـﺮ را در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺗﻨﻬـﺎ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻋﺎدي ﺑﺮﮔـﺰار ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد(‪ .‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ اراﺋـﺔ وﺿـﻌﻴﺖ ﻓـﺮوش در ‪ PowerPoint‬ﻳـﺎ ﻃـﺮح‬ ‫ﻳــﻚ ﻣﺤــﺼﻮل ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻫﻤﺰﻣــﺎن را در ﺻــﻔﺤﺔ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧــﻮد ﺑﺒﻴﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺗﻌــﺎﻣﻼت از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﺪون اﻳـﻦ ﺗﻌﺎﻣـﻞ‪،‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮر ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺘﺸﺎر از ﻃﺮﻳﻖ وب اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﭼـﻮن ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ارزانﺗﺮ از ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮآوريﻫﺎ در ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻫـﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻓﺮد ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در آﻻﺳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬ ‫ﻛﻢ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﻌﺒﻪﻫﺎي ﻛﻢ ﻣﺼﺮف‪ ،‬از دﻛﻪﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑـﺮ روي ﺷـﺒﻜﺔ داﺧﻠـﻲ ﺑﺎﻧـﻚ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮده و ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻼت رو در رو ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ از ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آﻣﻮزش ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﻳﻦ ﻳﺎ ﺧﻂ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن؛ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران؛ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺑـﺎﻟﻘﻮه از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻳﻚ اراﺋﻪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬ ‫واﻳﺖ ﺑﺮد ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ )ﻣﺒﺤﺚ زﻳﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و رأيدﻫﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و اﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﻤـﻮﻧﻪﻫــﺎ و‬ ‫ﺑﻪ اﺷﺘـﺮاكﮔــﺬاري ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫـﺎ را ﻓﺮاﻫــﻢ ﻣـﻲآورد‪ .‬ﻣﺤـﺼـﻮﻻت راﻳـﺞ ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘــﻲ‬

‫ﻋﺒ ــﺎرﺗﻨﺪ از‪،PlaceWare  (placeware.com) ،Centera  EMeeting  (centra.com) :‬‬ ‫)‪ Genesys Meeting Center (genesys.com‬و ‪.WebEx Meeting Center‬‬

‫‪1‐  Web Conferencing ‬‬ ‫‪2‐  Video kiosks ‬‬

‫‪ 5-3‬اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫‪215‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻼدرﻧﮓ‪ :1‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬ ‫زﻳﺎدي را ﺑـﺮاي ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑﻼدرﻧـﮓ و ﻫﻤﺰﻣـﺎن اﻓـﺮادي ﻛـﻪ در ﮔـﺮوه ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻣﻜـﺎن از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮدن ﻓﻮاﺻـﻞ زﻣـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮ روي ﭘﺮوژهﻫﺎ را ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ )زﻣـﺎن ﻳﻜـﺴﺎن‪ -‬ﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت را در ﺷﻜﻞ ‪ 5-3‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺑﺰار ‪ RTC‬از ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺘﻨـﻲ و ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ در اﻣﻮري ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻣـﻮزش از راه دور‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﻲ ﻣﺤـﺼﻮل‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻓﺮوش ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ‪ RTC‬را ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺑﺰار ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮد و ﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺣﻖ اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ اﺑﺰار در ذﻳﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ .2‬واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎي "دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ"‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دارﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺟـﺎي اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ ﺟﻠـﻮي ﺗﺨﺘـﻪ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎده و روي آن ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬در واﻳﺖﺑﺮد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺣﻴﻦ ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻨﺪ واﺣﺪي را ﻛﻪ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ‬ ‫واﻳﺖﺑﺮد اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮده ﻳـﺎ‬ ‫روي آن ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻠﺴﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ واﻳﺖﺑﺮدي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﺑﻌﺪي ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ذﺧﻴﺮه ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣﺤـﺼﻮﻻت واﻳـﺖﺑـﺮدي ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻣﻜـﺎن درج‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳــﺮي ارﺷــﺪ ﺑﺎﻳـﺪ روي آن ﻧﻈـﺮ ﺑﺪﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎ ﭘﻴﺸﻨﻬـﺎدي‪ ،‬اﺳﻜﻦ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﻫـﺮ دو ﻃـﺮف‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑﺮ روي ﺻـﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺧـﻮد ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﺪﻳﺮ ارﺷـﺪ ﻣـﻮردي را ﻧﭙـﺴﻨﺪد‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻗﻠــﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ آن را ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﻫـﺮ دو ﻃـﺮف‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺸـﺎن را ﺑﻪ اﺷﺘـﺮاك ﺑﮕـﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ "ﻃﺮف اﻟﻒ" ﺑﺎ ‪Excel‬‬

‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ "ﻃـﺮف ب" ﻫــﻢ ﺑـﺮاي ﻛـﺎر آن را در اﺑـﺰار واﻳـﺖﺑـﺮد ﺧـﻮد‬ ‫داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Real Time Collaboration (RTC) Tools ‬‬ ‫‪2‐  Interactive Whiteboards ‬‬

‫‪216‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻛﺎر ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در‬ ‫اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻫﻢ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ دو ﻣﺤﺼﻮل واﻳﺖﺑﺮدي ﻛﻪ در اﻣﺮ‬ ‫آﻣﻮزش و ﻳﺎدﮔﻴﺮي از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ .‬در ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬اﻋﻀﺎء اﻏﻠﺐ در ﻣﻜﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑـﺮ روي‬ ‫ﺳﻨﺪ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ آن را در ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬دو ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﻧﺴﺨﻪ واﺣـﺪي ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻨﺪ را اﺻﻼح ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮي آن ﺗﻐﻴﻴﺮ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﺔ ﮔﺴﺘﺮدهﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎن ﻳـﺎ ﻃـﺮحﻫـﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﺔ ﻛﻠﻴﺪ ﻳﺎ ﻟﻤﺲ ﺻﻔﺤﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬آﻣﺎدهﺳﺎزي ﮔﺰارشﻫﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات و رﻓـﻊ ﺗـﻀﺎدﻫﺎ را ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاكﮔـﺬاري ﺻـﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ وﻳـﮋه ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖ ﮔـﺮوو‬

‫‪1‬‬

‫)‪ (groove.net‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت را ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﺎ وﻳﺮاﻳﺶ ﺳﻨﺪﻫﺎ را در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﻤﺎ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫وﻳﺪﻳﻮ ﻓﻮري‪ .2‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻓﻮري‪ 3‬و ﺗﻠﻔـﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬اﻳـﺪة ارﺗﺒـﺎط اﻓـﺮاد از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮت و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪه ﻛﻪ وﻳﺪﻳﻮي ﻓﻮري ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ اﺗﺎق‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬راه ﺳــﺎدة اﻧﺠــﺎم اﻳــﻦ ﻛــﺎر‪ ،‬اﻓــﺰودن دورﺑــﻴﻦﻫــﺎي وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑــﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن اﺳــﺖ‪ .‬راه ﭘﻴﭽﻴــﺪهﺗــﺮي ﻛــﻪ ﺗــﺼﺎوﻳﺮي ﺑــﺎ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑﻬﺘــﺮ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻓﻮري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ آن‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﺑﺮﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ .‬ﭼﻮن ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دﻳﮕـﺮ و ﻳـﺎ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از‬

‫‪1‐  Groove ‬‬ ‫‪2‐  Instant video ‬‬ ‫‪3‐  Instant Messaging ‬‬

‫‪ 5-3‬اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺗﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰار‬

‫‪217‬‬

‫ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳـﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘـﻪ ﻧـﺮماﻓــﺰاري‪ 1‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻣﺤـﺼﻮل در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﻴـﻖ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺻــﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در وﻗـﺖ و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴـﻜﭽـﺮﺗﻞ‪ polycom.com) 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﺎ ﻫﻤـﻜﺎري ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴــﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﻟﻮﺗــﻮس‪ ،‬ﻳــﻚ ﻣﺤــﺼـﻮل ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻛﻨﻔ ــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳﺪﻳ ــﻮﻳﻲ را ﺗﻮﺳــﻌﻪ داد ﻛــﻪ از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Lotus  Notes‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﺮ ﻣﺠﻠـﻪ‬ ‫رﻳﺪرز داﻳﺠﺴﺖ‪ 3‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻳﺎدي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰاري‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Lotus  Notes/Domino‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﮔـﺮوهاﻓـﺰاري‪ 4‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ :Lotus Notes/Domino‬ﺑـﺴﺘﺔ ‪ Lotus Notes/Domino‬اﻣﻜﺎﻧـﺎﺗﻲ ﭼـﻮن ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮﺧـﻂ‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﺮوه ﻛﺎري‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ ،‬واﻳﺖﺑﺮدﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﻣﺘـﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳـﻨﺪ اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي ﻓـﻮري‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﭘﻴـﺎمرﺳـﺎﻧﻲ ﻓـﻮري‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ‪ ،‬رأيﮔﻴﺮي‪ ،‬ردهﺑﻨﺪي و اﺑﺰارﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎ راﺑـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﻀﺎي ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ Lotus  Notes/Domino‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ و ﮔﺰارشﻫﺎي رﺳﻤﻲ و ﻣﺮاودات ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص را‬ ‫در ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي ﻣﺸﺘﺮك و ﺑـﺮﺧﻂ ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از آن ﭘـﺲ‪ ،‬در ﺻـﻮرت ﻧﻴـﺎز اﻋـﻀﺎء ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺟﺎﻟـﺐ ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ Lotus  Notes/  Domino‬ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W3.4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Software Suite‬‬ ‫‪PictureTel  ‬‬ ‫‪Readerʹs Digest ‬‬ ‫‪Groupware suites‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪218‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫در اﻧﺘﻬــــﺎي ﺳــــﺎل ‪ ،2002‬ﺑــــﻴﺶ از ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻴــــﻮن ﻧﻔــــﺮ در ﺳﺮاﺳــــﺮ ﺟﻬــــﺎن از‬ ‫‪ Lotus  Notes/Domino‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﺮدﻧــﺪ )‪ .(lotus.com,  2002‬ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ‪ ،Lotus Notes/Domino‬ﺗﻤــﺮﻳﻦ اﻳﻨﺘــﺮﻧﺘﻲ ‪ 3‬در اﻧﺘﻬــﺎي ﻓـﺼـﻞ را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ از ﺗﻌـﺎﻣﻼت‬ ‫واﻗﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼق ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮ آدل‪ ،1‬اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوهاﻓـﺰار و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ واﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫وﺑﻼگ )ﺑﻼگ(‪ ،‬وﻳﻜﻲ‪) 2‬ﺳﺎﻳﺘﻲ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ آﺛـﺎر‬ ‫ﺧﻮد را در آن درج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﮕﺮ )ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.16‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در‬ ‫اﻳﺠﺎد راﺑﻄﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس داﻧﺴﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ از ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ )‪ Tynan (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ درﺑﺎره اﺟﺮاي‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎزي‬

‫در ﻃـﻮل اﻳﻦ ﻓﺼـﻞ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺷﻴــﻮهﻫـﺎي ﻫﻤــﻜﺎري ﺑـﺮﺧﻂ را ﺷــﺮح دادﻳـﻢ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﺒـﺎﺣﺚ اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي ﻫﻤــﻜﺎري ﺑﺮﺧــﻂ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟـﻪ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮﻧﺪ‪ ،‬را ذﻛـﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اول‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺘـﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺤﻴـﻂ ﻫﻤـﻜﺎري ﻣﺆﺛﺮي ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﮔـﺮوهاﻓـﺰاري ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ Lotus  Notes/  Domain‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮ روي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬دو ﻣﺜـﺎل از ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤـــﺼﻮﻻﺗﻲ‪ ،‬ﺳـــﺮوﻳﺲ دﻫﻨـــﺪه و ﺳـــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـــﺪهﻫـــﺎي ‪ (wiredred.com) e/pop‬و‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪهﻫﺎي ‪ (documentum.com) eRoom‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬در ﻃــﻮل ﻛﺘــﺎب‪ ،‬روﻧــﺪ ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﺣﺮﻛــﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي وب را ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻳـﻢ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ وب ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ وﻳـﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺎﺗﺎً ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎ‪ 3‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒـﺎط دو ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ‬ ‫‪1‐  Udell (2004) ‬‬ ‫‪2‐  Wiki ‬‬ ‫‪3‐  Protocol ‬‬

‫‪ 6-3‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬

‫‪219‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﺗﻜـﻞﻫـﺎ ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﻣﻴـﺴﺮ و ارﺗﺒـﺎط را‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﻧـﺴﺨﻪﮔـﺬاري ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺷﺪه وب‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻪ ‪ Webdav.org‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻧﻮشداروﻳﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﻮاﻗﻊ و ﻳﺎ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻣﻼﻗـﺎتﻫـﺎي رو در رو ﻳـﻚ ﺿـﺮورت اﺳـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه و ﻗﺮاﺑﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫آن را اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ )ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ در ﺗﻼش اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ را‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣـﻈﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‪ Buy IT Best Practice Network (2004) ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪6-3‬‬

‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻳﺎدي را ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬آﻣـﻮزش‬ ‫از راه دور و ﻛﺎر از راه دور‪.‬‬

‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ آﻣﻮزش از راه دور‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و آﻣﻮزش از راه دور دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ در ﻣﻌﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻮﺗﺎه اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،2‬آﻣﻮزﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ از آن ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫آﻣﻮزش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﻼسﻫﺎي درس‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﺸﻜﺪه دارﺗﻤﻮث‪ 3‬ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬اﺟﺮا ﮔﺮدد‪ .‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن آﻣﻮزش ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان از ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻛﻼس ﺑﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻣﻮزش از راه دور ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫در ﻛﻼسﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ 4‬ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎي درﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد و اﻋـﻀﺎي‬ ‫ﻛﻼس ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت رو در رو ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد؛ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﻗﺴﻤﺘﻲ از آﻣﻮزش‪ ،‬از راه دور ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪Web Distributed Authoring and Versioning (WebDAV) ‬‬ ‫‪E‐ leaning ‬‬ ‫‪Dartmouth College ‬‬ ‫‪Virtual class ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪220‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫آﻣﻮزش از راه دور‪ .1‬ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در آن ﻣﻌﻠﻤـﺎن و داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎت رو در رو ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻣﻮزش از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺪﻳﻤﻲﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ آن ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ارﺗﺒﺎطﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬در اواﻳـﻞ ﺳـﺎل‪،1920‬‬ ‫رادﻳﻮ ﺑﻪ ﺟﻤــﻊ وﺳـﺎﻳﻞ ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎن آﻣـﻮزش از راه دور اﺿــﺎﻓﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از آن ﻛﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎي وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل درسﻫـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺟﻤـﻊ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ " ﭘﺴـﺖ ﻛﺎﻏﺬي"‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦ و ﻓـﻜﺲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺎدان ارﺗﺒـﺎط داﺷﺘﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﻣﻌـﺮﻓﻲ ﻟﻮحﻫﺎي ﻓﺸـﺮده‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘـﻲ ﺑﺰرگ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮح ﻓﺸـﺮده‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪاي ﻗـﻮي ﺑـﻮده و‬ ‫اﻣﻜــﺎن ﺧـــﻮدآزﻣﺎﻳﻲ و ﺑﺎزﺧـــﻮر را ﻓﺮاﻫـــﻢ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬در ﻧﻬـــﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ‬ ‫ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدآﻣﻮزي‪ 2‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد )ﺑﺮاي ﻣﺮور اﺟﻤﺎﻟﻲ آﻣﻮزش از راه دور‪،‬‬ ‫‪ Shin and Chan, 2004‬و ‪ Keart et al., 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل آﻣﻮزش از راه دور اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫از ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت رو در رو )ﻧﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴﺮﺣـﻀﻮري( ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣــﻲﮔﻴــﺮد‪ .‬آﻧﭽــﻪ ﺑــﻴﻦ اﻳــﻦ دو ﻧــﻮع آﻣــﻮزش ﻣــﺸﺘﺮك اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑﻌــﻀﻲ از اﺑﺰارﻫــﺎي اﻧﺘﻘــﺎل و‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت روشﺷﻨﺎﺳﻲ آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺶ را ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬آﻣﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و آﻣﻮزش از راه دور ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ آﻣـﻮزش در‬ ‫ﻣﺪارس و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻴــﻮا و ﻫــﻮاﻧﮓ‪ 3‬ﻧﺤﻮة ﺗﺴﻬﻴـﻞ آﻣـﻮزش از ﻃﺮﻳــﻖ ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ را ﺗﻮﺿﻴـﺢ‬ ‫ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣــﺮور و ﺟــﺴﺘﺠـــﻮي ﻣﻮﺿﻮﻋــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ‪،‬‬ ‫)‪ Piccoli et al. (2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻣﻴﺎن آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﺎ‬ ‫آﻣﻮزش ﺳﻨﺘـﻲ در ﻛﻼس درس اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺤـﺚ ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑـﺮ آﻣـﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻛــﻪ در ﻧﻤـــﺎي وﺳﻴـــﻊﺗــﺮ ﺑــﻪ آن ﺗﺤــﺼﻴـﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ 4‬ﮔﻔﺘــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛــﺰ دارد‬ ‫)‪ Albalooshi, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Distant learning (DL) ‬‬ ‫‪Self‐ study ‬‬ ‫)‪Liaw and Huang (2002‬‬ ‫‪E‐Education ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 6-3‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻣﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪221‬‬

‫در ﺗﺌﻮري‪ ،‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ زﻳﺎدي دارد‪ :‬آﻣﻮزﺷﻲ ﻛـﻪ ﻓـﺮد‪ ،‬ﺧـﻮد آﻏـﺎزﻛﻨﻨـﺪه و‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻧﺪة آن اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﻘـﺎء ﻣﺤﺘـﻮا را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ )‪.(Urdan and Weggen, 2002‬‬ ‫ﻣــﻮاد آﻣﻮزﺷــﻲ ﺑــﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻣﻜــﺎن اراﺋــﻪ ﻣﺤﺘــﻮاي ﺑــﺴﻴﺎر ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﺎ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑــﺎﻻ )ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺤﺘـﻮي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه(‪ ،‬و ﭘﺎﻳﺪار )ﻫﺮ ﻟﺤﻈـﻪ راه ﻳﻜـﺴﺎﻧﻲ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ( را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺷﺮاﻳﻂ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از اﻧﻌﻄﺎف ﻳﺎدﮔﻴﺮي از ﻫﺮ ﻣﻜـﺎن‬ ‫و در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﺧـﻮد ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ ﻓﺮاﮔﻴـﺮان در ﻫـﺮ دو‬ ‫ﻣﺠﻤـﻮﻋﺔ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻋﺎري از رﻳﺴﻚ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ دارﻧﺪ؛ ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ در آن آزادﺗﺮ از ﺣﺎﻟﺖ آﻣﻮزش رو در رو ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣﺪت زﻣﺎن آﻣـﻮزش ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﻮده و‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻣﻮزش ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آﻣـﻮزش ‪ 50‬ﺗـﺎ ‪70‬‬ ‫درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ )‪ (Urdan and Weggen, 2002‬و در ﻓﻀﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺻﺮﻓـﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫آﻣـﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤـﻮﻋﻪ اﺑﺰار ﺟــﺪﻳﺪي را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗــﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ارزش روشﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺳﻨﺘـﻲ ﺑﻴﻔـﺰاﻳﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳـﮕﺰﻳﻦ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﻼس ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن را ﺑﺎ ﺑﻬـﺮهﮔﻴﺮي از ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺟــﺪﻳﺪ ﻣﺤﺘــﻮا و اﻧﺘﻘـﺎل‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺤﺘﻮا و وﺳﻴﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﺷﻴﻮة ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻓﺮاد ﻣﺘﻨــﺎﺳﺐﺗـﺮ ﺑﺎﺷﻨــﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎري‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷـﺪه و ﻧﺘﺎﻳــﺞ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻬﺒـﻮد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن آﻣـﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Blackboard‬و ‪ ،WebCT‬ﺑـﻪ ارزش آﻣـﻮزش ﺳـﻨﺘﻲ در ﻣﻘﻄـﻊ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴـﻼت ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷـﺮح اﻳـﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠـﺮﺑﺔ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ آﺷـﻨﺎ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪3-3‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮ دورهﻫﺎي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W3.17‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗﻘﻠﻴـﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻼت اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W3.18‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت ﻓـﺎﺋﻖ آﻣـﺪه و از ﺷﻜـﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در آﺛﺎر )‪ Weaver (2002‬و )‪ Hricko (2003‬اراﺋﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪222‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 3-3‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ‪ Blackboard‬و ‪WEBCT‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل زﻳـﺎدي وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ وﻗﺘـﻲ ﻳـﻚ واﺣـﺪ درﺳـﻲ‬

‫وﻳﮋﮔﻲ دروﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎده ﺟﺮﻳﺎن‬

‫داﻧـــﺸﮕﺎﻫﻲ را اﻧﺘﺨـــﺎب ﻣـــﻲﻛﻨﻴـــﺪ‪ ،‬از ﭼـــﺎرﭼﻮبﻫـــﺎي‬

‫ﻛــﺎر را ﻣﻤﻜــﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻪ و اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮي در ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي‬

‫‪ Blackboard‬ﻳﺎ ‪ WEBCT‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎ و ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬از ﻣﻮارد ﺟﺎﻟﺐ‪،‬‬

‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي داﻧـﺸﻜﺪهﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﺑــﺮاي آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ ﻳﻜــﻲ از‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪،‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧـﺮخﻫـﺎي رﺷـﺪ را در ﻣﻴـﺎن ﺻـﻨﺎﻳﻊ دﻧﻴـﺎ داراﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪ Blackboard‬اﻣﻜﺎن ﺧـﺼﻮﺻﻲﺳـﺎزي‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش و ﺗﻠﻔﻴـﻖ‬

‫‪ ،Eduventures.com‬ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﭘﻴـﺸﺘﺎز در ﺻـﻨﻌﺖ آﻣـﻮزش‬

‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﺮ دوره را ﻧﻴﺰ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻧﻌﻄـﺎف در‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﻛــﺮده اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺎزار آﻣــﻮزش‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﻲ را ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺨـﺶ آﻣـﻮزش ﻋـﺎﻟﻲ از ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر در‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ WebCT‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از اﺑﺰارﻫﺎ را ﺑﺎ دﻳـﺪ‬

‫ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺗﺎ ‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳﺎل ‪ 2005‬ارﺗﻘـﺎء ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار از اﺑﺰارﻫـﺎي‬

‫ﻳﺎﻓﺖ )‪.(eduventures.com, 2001‬‬

‫آﻣﻮزﺷﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋـﺎﻟﻲ در‬

‫ﻧﺎﺷﺮ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‪ ،‬از ﻣﺤﺘـﻮاي ﻛﺘـﺎب‪ ،‬ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮﮔﺰاري ﻛـﻼسﻫـﺎي آﻣـﻮزش از راه دور اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫آﻣﻮزﺷــﻲ‪ ،‬اﻣﺘﺤﺎﻧـــﺎت و ﻏﻴـــﺮه را در ﻗﺎﻟــﺐ ﻓﺮﻣـــﺖﻫـــﺎﻳﻲ‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻼسﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪارس‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﻣﺮزﻫـﺎ‪ ،‬ﺟﻠـﺐ و‬

‫اﺳــﺘﺎﻧﺪارد در ‪ WebCT‬ﻳــﺎ ‪ Blackboard‬ﻗــﺮار ﻣــﻲدﻫــﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻔﻆ داﻧﺶﺟﻮﻳﺎن و اﺳﺘﺎدان و ارﺗﻘﺎء ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﻛﻴﻔﻴﺖ دورهﻫﺎي‬

‫اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ درﺳﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ‬

‫درﺳﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫را در ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪ Blackboard‬ﻳــﺎ ‪ WebCT‬ﺧــﻮد ﻗــﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در اﺧﺘﻴﺎر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﺎﺷــﺮان ﻛﺘــﺎب‪ ،‬ﺑــﺎ ﻋﺮﺿــﺔ ﻛﺘــﺎبﻫﺎﻳــﺸﺎن ﺑــﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ‬ ‫‪ Blackboard‬ﻳﺎ‪ ،WebCT‬از اﻳﻦ اﺑﺰار اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ‪ ،Blackboard‬ﺑﺴﺘﻪاي ﻛﺎﻣﻞ از ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺷﻤﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬

‫و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري را اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ "زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬

‫را ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫـﺰاران داﻧـﺸﮕﺎه در ﺳﺮاﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ‬

‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ" ﻣﺪارس‪ ،‬داﻧـﺸﻜﺪهﻫـﺎ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ و‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻟﺤﺎق ﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻣﻴـﺎن دو ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران آﻣﻮزش را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻓﻮق ﺑﻪ ‪ Siekmann, 2001‬و ‪CMS Task Force, 2002‬‬

‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺳــﺎﺗﻴﺪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺟﻤــﻊآوري و ﺳــﺎﻣﺎندﻫــﻲ‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ را ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ webct.com‬و )‪.blackboard.com(2004‬‬

‫‪ 6-3‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬

‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬

‫‪223‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪) 1‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻄﻲ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن آﻧﻬﺎ از ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﻜﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرج از داﻧﺸﮕﺎه از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دورهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ را ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨـﺪ( ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار داﻧﺸﺠﻮ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬از اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺎ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ و‬ ‫ﺗﺎﻳﻠﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﻛﻨـﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ داﻧـﺸﮕﺎه‬ ‫اﺳــﺘﻨﻔﻮرد‪ 2‬و ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﺆﺳــﺴﺎت ﺳــﻄﺢ ﺑــﺎﻻي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ از آﻣــﻮزش ﺑــﺮﺧﻂ را اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ داﻧـﺸﮕﺎه ﻓـﻮﻧﻴﻜﺲ )‪ ،(Phoenix.edu‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻣﺠـﺎزي‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴــﺎ‪ (cvc.edu) 3‬و داﻧــﺸﮕﺎه ﻣﺮﻳﻠﻨــﺪ‪ (umuc.edu/distance) 4‬ﻫــﺰاران دوره درﺳــﻲ و‬ ‫دهﻫﺎ رﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬دورهﻫﺎي درﺳﻲ و ﻣﺪارك ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺤﺪودي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و از روشﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪ و‬ ‫ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي در ﻛﻼسﻫﺎي درس ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻣﻜـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻼسﻫـﺎ را در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪزودي ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺪارك ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺑﺎﺷـﻴﻢ؛ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﺑﺮداﺷـﺘﻦ واﺣـﺪﻫﺎﻳﻲ از داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ دروﺳـﻲ ﻛـﻪ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺗﺸﺎن را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ داﻧـﺸﮕﺎه ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﺠـﺎزي ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫‪ walden.com ،eschool‐world.com‬و ‪.trainingzone.co.uk‬‬

‫ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﺎص‪،usdla.org ،ECollege.com ،‬‬ ‫‪ Icdl.open.ac.uk‬و ‪ Petersons.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت در اﻧﺘﻘﺎل دورهﻫﺎ و ﻳﺎ‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ Gale  (2003) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺎﻓﻤﻦ‪ 5‬ﻧﻘـﺶ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در آﻣﻮزش از راه دور را در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﺷﺮح داده و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي در زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي دوره درﺳﻲ و ﻓﻦ آﻣﻮزش را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺆﺳـﺴﺎت آﻣﻮزﺷـﻲ‪ ،‬در ﺑﺮﺧـﻲ دورهﻫـﺎ از آﻣـﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ Kapp, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي آﻣـﻮزش‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و آﻣـﻮزش از‬ ‫‪Virtual universities ‬‬ ‫‪Stanford university ‬‬ ‫‪California Virtual Campus‬‬ ‫‪Mary land  ‬‬ ‫)‪Hofmann (2002‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪224‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﻫﺮ روزه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪،‬‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ دارد‪ :‬در ﺳﺎل‪ ،2000‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آﻣـﻮزش در ﻛـﻼس‬ ‫درس ﺳﻨﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 75‬دﻻر در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻤﺎم ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ‪ 3000‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 5000‬دﻻر ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻲﺷﺪ )‪ .(ENTmag.com,  2000‬ﻫﺰﻳﻨﺔ آﻣﻮزش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺼـﻒ آن اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪون اﺣﺘﺴـﺎب ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎي ﺳﻔﺮ ﻳـﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﮔﻨﺠـﺎﻳﺶ ﻛـﻼس!‬ ‫آيﺑﻲام ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻫﺮ ‪ 1000‬ﺳﺎﻋﺖ آﻣﻮزﺷﻲ ﻛـﻪ در ﻛـﻼسﻫـﺎي درس ﺳـﻨﺘﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮد را در ﺣﺪود ‪ 500،000‬دﻻر ﺑﺮآورد ﻛﺮده اﺳﺖ )‪ .(Reeder, 2002‬آﻣـﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣﺤﺘﻮاي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ را در ‪ 40‬درﺻﺪ زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺎ ‪30‬‬ ‫درﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲﺗﺮ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪.(Beckett, 2004‬‬ ‫آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ و درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑـﺎ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ و ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ در ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬از‬ ‫اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴــﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺑـﺮﺧﻂ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻛﺎﻛﺲ‪ ،1‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎرﻛﻠﻴﺰ‪ 2‬و ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﺎﻧﺘﺎس‪ 3‬آﻣﻮزش ﺑﺮﺧﻂ را در ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﻪ‬ ‫آن را "داﻧﺸﮕﺎه" ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ درﺑـﺎرة راﻫﺒﺮدﻫـﺎي اﺟـﺮاي آﻣـﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ )‪ Delahoussaye  and  Zemke  (2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ‬ ‫اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟــﺐ آﻣﻮزﺷــﻲ و ﺗﻌﻠﻴﻤــﻲ را در ‪،click2learn.com ،digitalthink.com‬‬ ‫‪ deitel.com‬و ‪ smartplanet.com‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺤـﺼﻴﻞ و آﻣـﻮزش ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻗﺘـﺼﺎدي‪ -‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻓﻨـﺎوري و ﻧﻴـﺰ ﺗﻐﻴﻴـﺮ رﻓﺘــﺎرﻫﺎ و ﺗﻮﻗﻌـﺎت آﻣـﻮزش‬ ‫ﭘﺬﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻪ ﺷﺪت در ﺣـﺎل رﺷـﺪي ﺑـﺮاي ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ اﻧﻌـﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از زﻣـﺎن و ﻣﻜـﺎن آﻣـﻮزش ﻫـﺴﺘﻨـﺪ‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫دارد )‪ .(Meso  and  Liegle,  2000‬ﺑــﺮاي ﻣــﺮور و آﮔــﺎﻫﻲ از ﺧــﻂﻣــﺸﻲﻫــﺎي آﻣــﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ Piskurich (2003), Hartley (2002) ،‬و )‪Cone and Robinson (2001‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  COX Industries‬‬ ‫‪2‐  Barclays Bank  ‬‬ ‫‪3‐  Qantas Airways  ‬‬

‫‪ 6-3‬آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي و‬ ‫ﻛﺎر از راه دور‬

‫‪225‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي )ﺗﻮزﻳﻊ ﺷـﺪه( ﺑـﻪ ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻛـﺎري ﻛـﻪ از ﻟﺤـﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎري ﻏﻴﺮﺳﻨﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ ﻛـﺎري ﺳـﻴﺎر و ﻛـﺎر از راه دور ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎر ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪهاي در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل ﮔـﺴﺘﺮش اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻓﺰاﻳﻨﺪة اﻳﻦ ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از آﻧﻬـﺎ راﺑﻄـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ دارد‪ .‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤـﻞ ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ و‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻧﺪ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد اﻓﺮاد ﺳﻬﻴﻢ در ﻛﺎر ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻛـﺎر ﻣﺠـﺎزي و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ Belanger et al., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ از ﻛﺎر‬ ‫ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮔﺮوﻫـﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻣﻮﺿـﻮع ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر در ﻃﻮل ﻛﺘﺎب ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎر از راه دور ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر از راه دور‪ .2‬ﻛﺎر از راه دور ﺑﻪ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ آن ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻛﺎري وﻳﮋه و ﻳﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺘﺮ ﭘـﺴﺖ ﻋـﺎدي و ﭘﻴـﺸﺘﺎز‪،‬‬ ‫ﭘﻴﻚﻫﺎي وﻳﮋه و ﻓﺎﻛﺲ ﻧﻮﻋﺎً ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎر از راه دور ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﮔﺮان و ﺑﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﻛﻨـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪﺗـﺪرﻳﺞ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛﺎر از راه دور ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎي ﻟـﭗﺗﺎپ‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦﻫﺎي داراي ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ زﻳـﺎد‪ ،3‬و ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘــﺮﻧﺘﻲ‪ ،4‬اﻳﺠــﺎد ﻳــﻚ دﻓﺘــﺮ ﻛــﺎر در ﻣﻨــﺰل‪ ،‬ارزانﺗــﺮ و ﻛــﺎراﺗﺮ از ﻗــﺮار دادن ﻛﺎرﻛﻨــﺎن در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ )‪ .(Willis, 2004‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Mobile Workers  ‬‬ ‫‪Telecommuting (or teleworking)  ‬‬ ‫‪Broadband phone ‬‬ ‫‪IP Phones ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪226‬‬ ‫‪7-3‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴـﺎت و ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﻼق در ﺷﺒﻜﻪ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻋﺎم و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪:‬‬ ‫• آﻳﺎ رﺋﻴﺲ ﺷﻤﺎ ﺑﺪون اﺟﺎزه ﺣﻖ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷـﻤﺎ را دارد؟ )آري‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ؟( ‪ ‬‬ ‫• آﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺮدي ﺑﻪ داﻧﻠﻮد ﻋﻜـﺲﻫـﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗـﻲ از ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﻣﺠـﺎزي ﺑـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫آزادي ﺑﻴﺎن و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد؟ ‪ ‬‬ ‫• آﻳﺎ ﻓﺮدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮات اﻧﺘﻘﺎدي درﺑﺎرة ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺖ ﻳـﺎ ﺷـﺨﺺ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺧﺒﺮي ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• آﻳﺎ ﻳﻚ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﻗﺒﺎل ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺮاﻓﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺆاﻻﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﻼق‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺘﺨﺐ از ﻣﻴﺎن ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﺣــﺮﻳﻢ ﺧــﺼﻮﺻﻲ و اﺧﻼﻗﻴــﺎت در ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ .‬اﻓــﺰاﻳﺶ ﻛــﺎرﺑﺮد ﭘــﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺑﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﮕـﺮ اﻳـﻦﻛـﻪ رﻣـﺰدار ﺷـﻮﻧﺪ(‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺣﻖ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را در‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻘﺎط دارﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺳﺆاﻻﺗﻲ درﺑﺎره ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‬ ‫)ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻛـﺎر ﺑـﺮاي اﻫـﺪاف ﺷﺨـﺼﻲ و ﺑـﺮاي ارﺳـﺎل و درﻳﺎﻓـﺖ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ ﻛـﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ ﺗﻮﺻـﻴﻪﻫـﺎﻳﻲ درﺑـﺎرة ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﭘﻲﺳﻲ ورﻟﺪز‪ ،1‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1997‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  PC Worlds ‬‬

‫‪ 7-3‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪227‬‬

‫ﺣﻖ آزادي ﺑﻴﺎن‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻧﺘـﺸﺎر ﭼﻨـﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺣﻘـﻲ‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در زﻣـﺎن اﻧﺘـﺸﺎر اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬درﺟﺔ آزادي در دﻧﻴﺎي ﺑﺮﺧﻂ و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺎزداﺷﺘﻦ ﻛﻮدﻛـﺎن‬ ‫از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ را ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬اراﺋـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮﺧﻂ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮدهاي اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓـﺮد‬ ‫ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺤﺼـﺎري ﻧﺸـﺮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ آن دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ اﺳﺘﻔـﺎدة ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻗﺮار داده ﺷـﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫﺮﻛـﺲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻫﺪﻓﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "داراي ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ" ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳـﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺴﺐ اﺟﺎزه ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ از ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﺘﻌـﺎرف اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻣﺘﻌـﺎرف‪ 1‬ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻣﻄﺎﻟﺐ داراي ﺣﻖ اﻧﺤﺼـﺎري‪ ،‬ﺳـﻮدي ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺻــﺎﺣﺐ آن ﺣـﻖاﻟﺰﺣﻤـﻪ ﻳـﺎ ﺣـﻖ‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻪ در ﺣﻴﻄﺔ ﻧﺴﺨﻪﺑـﺮداري آزاد و ﻧـﻪ داراي ﺣـﻖ اﻧﺤـﺼﺎري‬ ‫ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻄﺎﻟـﺐ داراي ﺣـﻖ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫از ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ راﻳﮕـﺎناﻓـﺰار‪) 2‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي راﻳﮕـﺎن( را از‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ داﻧﻠﻮد ﻛﺮده و اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢاﻓﺰار‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ داﻧﻠـﻮد ﺷـﻮد؛ وﻟـﻲ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪاش را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Fair Use  ‬‬ ‫‪2‐  Freeware  ‬‬ ‫‪3‐  Shareware  ‬‬

‫‪228‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻤﺎران‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﺗﺨﺼـﺼﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ زﻳﺎدي ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻪﻣﺪ‪ ،1‬ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺳﻞ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ‬ ‫دارو را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣﻜـﺎن ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎران ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ از راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﮔﺰارشﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻓﺮاد ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘـﺎد؟ ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ را دﺷﻮارﺗﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺸﻜﻼت اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .‬دو رﻓﺘﺎر ﻣﻌﺮوف در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي آﺗـﺸﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺨـﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ 2‬ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﻲﻫﺪف ﭘﻴﺎمﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺒﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻌﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت اﺻﻠﻲ دﻧﻴﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎي آﺗـﺸﻴﻦ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺗﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺟﻨﮕﻲ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫـﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﭘﻴﺎمﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ دو ﻃـﺮف اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺪازه در ﺗﺨـﺮﻳﺐ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻣﻘﺼـﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺎمﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﻤﻼﺗـﺸﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻲﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت اﻣﻼﻳﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ‪ 3‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﭘﺨـﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ را ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛﻨـﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي دﻳﺪن ﻣﺜﺎلﻫـﺎ ‪ spamcop.com‬و ‪ mailwatch.com/stopspam.cfm‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫"ﻗﻮاﻋﺪ" ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم آﻳﻴﻦِ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،4‬ﺑﺮ رﻓﺘﺎرﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺣـﺎﻛﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ "ﻗﻮاﻋﺪ" اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻴﺎم ﺑﻪ دﻗﺖ ﻓﻜـﺮ ﻛﻨﻴـﺪ؛ ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻴﺪ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻗﺎﻋـﺪه ﻣﻔﻴـﺪ دﻳﮕـﺮِ‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻗﺎﻋـﺪه ﻃﻼﻳـﻲ‪ 5‬اﺳـﺖ‪ :‬ﺑـﺎ اﻓـﺮاد ﻫﻤـﺎن رﻓﺘـﺎري را در ﻓـﻀﺎي‬

‫‪Telemed ‬‬ ‫‪Spamming  ‬‬ ‫‪Spam shield ‬‬ ‫‪Netiquette (Network Etiquette)  ‬‬ ‫‪Golden Rule ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 7-3‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪229‬‬

‫ﻣﺠﺎزي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را رو در رو ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﻫﻤﺎن رﻓﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ آﻧﻬﺎ در ﻗﺒﺎل ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫آﻳﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.19‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺧﻄﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛـﻪ ﺗﻌـﺎﻣﻼت ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺣﺮﻛﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬زﺑﺎن اﻳﻤﺎ و اﺷـﺎره‪ ،‬وزن‪ ،‬ﺣﺎﻟـﺖ و زﻣﻴﻨـﻪ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ زﺑﺎن ﺗﻔﺴﻴﺮي را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي رﻓـﻊ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از آن در ﺑﺮﺧﻂ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W3.20‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ .1‬ﺷﻜﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺑـﻪ درد‬ ‫ﻧﺨﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ را ﻛﻨـﺪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و اﻏﻠـﺐ ﻣﻮﺟـﺐ آزار‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮة اﺳﺘﻔﺎدة ﻛﺎرﻣﻨﺪان از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻧﺮماﻓﺰار وﻳـﮋهاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﺑﺎ آدرس ﺳـﺎﻳﺖ(‪ ،‬ﻧﻈـﺎرت دارد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﺳـﺎﻋﺎت ﻛـﺎري و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫"ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ" اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ ارﺗﺒـﺎط ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ را ﻗﻄﻊ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ اﻓـﺮاد ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ آزادي ﺑﻴﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ آزادي ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻲ ﻣﻄﻠـﻖ اﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮة اﺳﺘﻔﺎدة داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺷـــﺒﻜﺔ داﻧـــﺸﮕﺎه ﺑـــﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻄﺎﻟﻌـــﺎﺗﻲ را ﻣﻌﺮﻓـــﻲ ﻛـــﺮدﻳﻢ )ﻣـــﺜﻼً ﺑـــﺮاي ﺑـــﻪ‬ ‫اﺷﺘـﺮاكﮔﺬاري ﻧﻈﻴـﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴـﺮ ﻓﺎﻳﻞ(‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ ﻧﺎﻛـﺎﻓﻲ در‬ ‫ﺑﺴﻴـﺎري از داﻧﺸـﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از داﻧـﺸـﮕﺎهﻫـﺎ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻋﻤﻞ داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺳﺆال ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Unsolicited Advertising‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪230‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫وﻗﺘﻲ اﻓﺮاد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎز‪ 1‬ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮده‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻲ در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﺷـﺒﻜﻪاي‬ ‫ﺷــﺎﻣﻞ اﻧــﻮاع دﻳﮕــﺮ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺑــﺎ ارزش اﻓــﺰوده‪ ،2‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻗــﺪﻳﻤﻲ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي وﻳﮋة دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي ﻛﺎرﺑﺮان اﺣﺘﻤﺎﻻً‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﻈـﺮﺳـﻨﺠﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 2002 ،2001‬و ‪2003‬‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﻌﺎوﻧﺎن اﻃﻼﻋﺎت‪ 3‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺸﻜﻞ ﺷـﻤﺎره‬ ‫ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﻓﺮاد را در ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنِ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻧﻴـﺰ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ درﺑﺎرة ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬در ﺧﻼل ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي‬ ‫ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ راه ﺣـﻞﻫـﺎ در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 7 ،6 ،4‬و ‪ 14‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و اﻣﻴﺪﺑﺨﺶﺗﺮﻳﻦ راه ﺣﻞﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت وب اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫اﻛﺴﭙﺪﻳﺎ از ﺧﺪﻣﺎت وب را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬اﻣﻨﻴﺖ ارﺗﺒﺎط‪ .‬ارﺗﺒﺎط از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮕﻲ و اﻣﻨﻴﺖِ دادهﻫﺎي‬ ‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﺼﺐ داﺷﺒﻮردﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري در ﺣـﺎل ﻧـﺼﺐ "داﺷـﺒﻮردﻫﺎي‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ" ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ درﮔﺎه ﻳﻚﻃﺮﻓﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ داﺋﻤـﺎً ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪1‐  Open systems  ‬‬ ‫‪2‐  Value‐added Network (VAN) ‬‬ ‫‪3‐  Chief information officer (CIO) ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪231‬‬

‫ﺑﻪروز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ داﺷﺒﻮردﻫﺎ‪ ،‬در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻃﺮاف ﺷﺮﻛﺖ در دﺳﺘﺮس ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫و ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﻮده و از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ‪PDA ،‬ﻫــﺎ و‪ ...‬ﻧﻴــﺰ ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ داﺷﺒﻮردﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺸﻒ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺘﺮي ﻛﻪ در ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮔﺮدد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﻨﺘﺮل زﻣﺎن و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎري "ﺑﺎ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ" ﺗﻠـﻒ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮده ﻳﺎ از ﻧﺮماﻓـﺰار ﻧﻈـﺎرﺗﻲ‬ ‫وﻳﮋهاي اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اراﺋـﺔ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪي ﻛـﻪ از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ ﺳﺎده‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻌـﺪاد درﮔﺎهﻫﺎ‪ .‬ﻣﺴـﺄﻟﺔ اﺻﻠــﻲِ ﺑﻌـﻀﻲ از ﺷـﺮﻛــﺖﻫـﺎ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪ درﮔــﺎه‬ ‫داﺷﺘ ــﻪ ﺑﺎﺷﻨ ــﺪ؟ آﻳــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﻣﺜ ــﻼً ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘـﺮيﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴ ــﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و ﻛﺎرﻣﻨ ــﺪان‬ ‫درﮔـﺎهﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪاي وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؟ ﺻـﺮفﻧﻈـﺮ از ﭘﺎﺳـﺦ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫درﮔـﺎهﻫﺎي ﻣﺠـﺰا اﻳـﺪة ﺧـﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ درﮔـﺎه ﻣﺠـﺰاﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ درﮔـﺎهﻫـﺎ ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮد )ﺑـﻪ ﻧﻜـﺎت ﻣﻨـﺪرج در‬ ‫‪ Experts offer key tips …, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .5‬اﺛﺮات ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻬﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ و ﮔـﺮوهاﻓﺰارﻫـﺎ‪ ،‬اﻓـﺮاد را ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري داﺷـﺘﻪ و اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎن و اﺟﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﻗﺪرت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮس ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﻛﺎر از راه دور‪ .‬ﻛﺎر از راه دور ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺟﻠﻮﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺑﺎﻳـﺪ دﻗﻴـﻖ‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻫﻤــﻪ ﻛﺎرﻫــﺎ ﺑــﺮاي اﻧﺠــﺎم از راه دور ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ و اﻳــﻦ ﻛــﻪ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑﻌــﻀﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻜﺎن ﻛﺎر از راه دور را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺣﺴﺎدت ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎر از راه دور ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧـﺮژي‬ ‫و ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪232‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪ .7‬ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﺳﻮد‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬راﻳﮕـﺎن‬ ‫ﻧﺒــﻮده و ﺑــﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻓﻌــﺸﺎن ﻧﺎﻣﺤــﺴﻮس اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ ﻫــﺮ ﺣــﺎل‪ ،‬ﻗﻴﻤــﺖ ﺑــﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ و ﺣﺠﻢ زﻳﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﻮر‪ 1‬اﺑﺰارﻫـﺎ و روالﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﮔــﺮوهاﻓــﺰار و اﺻــﻄﻼﺣﺎت‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻣـﺎ اﻣﻜـﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺻـﺪا‪،‬‬

‫دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از ﮔﺮوهﻫـﺎ را‬

‫ﻣﺘﻦ و ﺳﺎﻳﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ و آوردن آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ و ﺷﺮﻛﺖ را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻔـــﺮاﻧﺲ از راه دور وﻳـــﺪﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬از ﻓﻨـــﺎوريﻫـــﺎي‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي و اﺳـﺘﻘﺮار ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻓـﺮاد اﻣﻜـﺎن ارﺗﺒـﺎط و‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و اﻧﺘﻘﺎل اﺳﻨﺎد را ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺪرت ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ‬

‫ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﺻــﻮﺗﻲ را ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﺮاي اﻓــﺰاﻳﺶ‬

‫و روﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮهوري و ﻛﺎرﺑﺮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﭼﻬﺎر راه ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ارﺗﺒﺎط در ﺟﻠﺴﺎت وﺟـﻮد‬

‫‪ ،Lotus  Notes/  Domino‬ﺑـﺴﺘـــــﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬

‫دارد‪ :‬ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ /‬ﻫـﻢﻣﻜـﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن‪ /‬ﻏﻴـﺮﻫـﻢﻣﻜـﺎن‪،‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻛﺎر اﻓـﺮاد و ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬

‫ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن‪ /‬ﻫﻢﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن‪ /‬ﻏﻴﺮﻫﻢﻣﻜﺎن‪.‬‬

‫ﺟﺪا از ﻫﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارﺗﺒﺎط ﺳﺮﻳﻊ ﺑـﺎ ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺑـﺎ‬

‫ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي ﻋـﺎدي در‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺮور و دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪي ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻠﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Flohr (1997) ‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬

‫‪233‬‬

‫رﻓﺘﺎر اﺧﻼﻗـﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻛـﺎر ﺣﺮﻓـﻪاي‬

‫آﻣﻮزش از راه دور و ﻛﺎر از راه دور ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮدازش‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ درﺳـﺖ و ﻧﺎدرﺳـﺖ را‬

‫ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .13‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .14‬ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .15‬ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻬﻢ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺗﻔﺎوت درﮔﺎهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﺎ درﮔـﺎهﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫‪ .16‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ‪ 2‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫)اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ( را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .7‬ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻜﺎن‪ /‬زﻣﺎن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻋﺎﻣــﻞ ﻧــﺮماﻓــﺰاري را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺮده و‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎ و ﺗﺸﺎﺑﻬﺎت ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﮔﺮوهاﻓﺰار را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻼدرﻧﮓ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .17‬ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﻣﻬﻢ آن را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬آﻣــﻮزش از راه دور و آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ را ﺷــﺮح‬ ‫داده و ﺗﻔﺎوﺗﺸﺎن را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .19‬ﻛــﺎر از راه دور را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺮده و ﻣﻨــﺎﻓﻊ آن را ذﻛــﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .20‬ﭘﺨﺶ ﭘﻴﺎمﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺗﻔـﺎوت آن ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .21‬آﻳﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﭼﻨﺪ اﺑﺰار ﺗﺠﺎري ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻣﻜـﺎن‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﺮور‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﻫﻤﺰﻣﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي واﺳﻂ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮدن‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎص ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﺗﺮيﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﭘﺴﺖ ﻋﺎدي را ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬درﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺳﻬﻢ آﻧﻬﺎ در ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﺮا ﻣﻮﺿﻮع ﻛـﺎر ﮔﺮوﻫـﻲ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫آن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺰاﻳﻨﺪه واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .6‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد اﺑﺰارﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ؟‬

‫‪234‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪ .7‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺗﻴﻤﻲ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن در‬ ‫زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟‬ ‫‪ .8‬ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻄــﺎﻟﺒﻲ ﻛــﻪ در ﻣــﻮرد ‪Lotus  Notes‬‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫‪ .9‬ﻛﺎر از راه دور را ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﺗﻔــﺎوت ﺑــﻴﻦ ﭘﺨــﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ و ﭘﻴــﺎمﻫــﺎي آﺗــﺸﻴﻦ را‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ؟ ﭘﺨﺶ ﭘﻴﺎمﻫـﺎي‬ ‫آﺗﺸﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ آﻳﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫ﻛﺎري ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن‪ /‬ﻏﻴﺮﻫﻢﻣﻜﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﺑــﺎ اﺗــــﻜﺎ ﺑــﻪ داﻧــﺴﺘـــﻪﻫــﺎي ﺧ ــﻮد ﻳــﺎ ﺑــﺎ اﺳﺘﻔ ــﺎده از‬

‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺑﺨﺶ دارد‬

‫اﻃــــﻼﻋﺎت ﻓﺮوﺷــــﻨﺪهﻫــــﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴــــﺖﻫــــﺎي اﺻــــﻠﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ در ﺷـﻴﻜﺎﮔﻮ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬

‫‪ Lotus  Notes/Domino‬را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را‬

‫ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﻤﺎل اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﻔﻮذ‬

‫ﺑــﺮاي ‪ Microsoft  Exchange‬اﻧﺠــﺎم دﻫﻴــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ دو‬

‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺧﻴﺮاً دو ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ در‬

‫ﻣﺤﺼﻮل را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬

‫ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ و دﻳﮕﺮي در دِﻧﻮِر‪ ،‬ﻣـﺬاﻛﺮات ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫ﺑــﺮاي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از داﻧــﺶوران و ﻣــﺪﻳﺮان ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﺑــﺮده‬

‫ادﻏﺎم ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﺎﻧﺴﻲ ﻣﻴﺮاﻧﺪا‪ ،2‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ در ﻣـﺬاﻛﺮات‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ ‪ polycom.com‬و ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ‬

‫اوﻟﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺨـﺶﻫـﺎ را از ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﻣﺤـــﺼﻮﻻت ﭘـــﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛﻨﻔـــﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـــﻲ را ﺗﻮﻟﻴـــﺪ‬

‫ﻣﺬاﻛﺮات ﺑـﺎﺧﺒﺮ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬او و ﺟـﺎن ﻣـﺎﻳﻨﺮ‪ ،3‬ﻣﻌـﺎون ﻣـﺎﻟﻲ‪،‬‬

‫ﻣـﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷــﻲ ﺗﻬﻴــﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪ .‬ﭼــﺮا‬

‫اﺣﺴﺎس ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ادﻏﺎم ﻓـﻮري‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺑﺨــﺸﻲ از ﺗﺠــﺎرت‬

‫وﻟﻲ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد ﺗﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺗـﺎ ﺳـﻪ ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ اداﻣـﻪ‬

‫‪ .3‬ﻣﺎرﻛﺘﻞ‪ 1‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮﺿـﻲ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ از راه دوري اﺳـﺖ‬

‫دﻫﺪ‪ .‬ﺷـﺎرون ﮔـﻮﻧﺰاﻟﺲ‪ 4‬ﻣﻌـﺎون ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬در‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬ادارات ﻣﺮﻛـﺰي اﻳـﻦ‬

‫ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻬﻢ ﺑـﺎزار ﺧـﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻌﺎﻣﻠـﺔ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻠﺮادو ﻫـﺴﺘﻨﺪ وﻟـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻛﺎرﻫـﺎي آن در‬

‫ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪".‬‬

‫‪Marketel ‬‬ ‫‪Nancy Miranda  ‬‬ ‫‪John Miner ‬‬ ‫‪Sharon Gonzales ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬

‫‪235‬‬

‫ﻧﺎﻧﺴﻲ از ﻫﺮﻳـﻚ از ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺨـﺶﻫـﺎ ﻧﻈﺮﺧـﻮاﻫﻲ ﻛـﺮده و‬

‫)‪ (4‬ﺗﻤﺎم ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫـﺎ را ﺑـﻪ ادارات ﻣﺮﻛـﺰي ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ ﭘـﻨﺞ ﻧﻔﺮﺷـﺎن ﺑـﺎ ادﻏـﺎم ﻣﻮاﻓـﻖ ﺑـﻮده و ﺳـﻪ ﻧﻔـﺮ‬

‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ .‬اﺗﺎق ﺗﺼﻤﻴﻢ )ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺎزار ﻏﺮﺑـﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﻠﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ( و ﺗـﺴﻬﻴﻞﻛﻨﻨـﺪهاي از داﻧـﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﺪت ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺖ دِﻧـﻮِر و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎ اﺟﺎره ﺑﻬﺎي روزي ‪ 2000‬دﻻر اﺟـﺎره ﻛﻨﻴـﺪ و‬

‫ﺷﺪت ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻣـﺬاﻛﺮه ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﻟـﻮسآﻧﺠﻠـﺲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎ را در آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ و ﺟﻠﺴﺎت دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮة ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻨﺠـﺮ‬

‫)‪ (5‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻠﺴﻪاي ﺑﺎ ﺣـﻀﻮر ﺗﻤـﺎم‬

‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ آن ﺗﻨﻬــﺎ در ادارات ﻣﺮاﻛــﺰ و در دو ﺑﺨــﺶ‬

‫اﻓﺮاد ذﻳﻨﻔﻊ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻲ رﻏـﻢ ﻣـﺸﻐﻠﻪ زﻳـﺎد ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫ﻣﻮﺟﻮدﻧــﺪ‪ .‬ﺳــﺎﻳﺮ ﻣــﺪﻳﺮان ﺑﺨــﺶﻫــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﻪ‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻧﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻫـﺮ ﭼـﻪ زودﺗـﺮ ﺟﻠـﺴﻪ ﺑﺮﮔـﺰار‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﻪ داراي اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺳﺖ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮدد‪ .‬وي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻠـﺴﻪ ﻣـﺬﻛﻮر ﺑـﺴﻴﺎرﻛﻮﺗﺎه‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻧﺴﻲ از ﺑﺎب ﻛﺮات‪ ،1‬ﻣﺪﻳﺮ ارﺷـﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ را در ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ اﺟﺎره ﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ درﺑـﺎرة ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﻗـﺮاري ﺟﻠـﺴﻪ‬

‫)‪ (6‬از ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻠﻔﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وي ذﻛﺮ ﻛﺮد از ﻗﺮار زﻳـﺮ‬

‫ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت زﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪:‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬از ﺷﺒـﻜﺔ داﺧـﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﻔـﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮات ﺗﻤـﺎم‬

‫اﻟﻒ( ﺷــﻤﺎ ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از ﻣــﻮارد ﺑــﺎﻻ را ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﭼﺮا؟‬

‫ﻣﺪﻳـﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﻣﻌﺎوﻧﺎن را ﺟﻤـﻊ ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ‬

‫ب( آﻳﺎ ﻓﻨﺎوري دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫را ﺑﻴـﻦ ﺗﻤﺎم ﮔـﺮوهﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺧــﻮر را ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫و اﻳﻦ ﻋﻤــﻞ را ﺗـﺎ رﺳﻴــﺪن ﺑـﻪ ﻳـﻚ راهﺣــﻞ ﺗﻜـﺮار‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫پ( آﻳﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬

‫)‪ (2‬ﺗﻤﺎم ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫـﺎ را ﺑـﻪ ادارات ﻣﺮﻛـﺰي ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد؟ اﮔﺮ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻛﺪام ﻓﻨﺎوريﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ‬

‫ﻓﺮﺳــﺘﺎده و در آﻧﺠــﺎ ﻣﻼﻗــﺎتﻫــﺎي رو در رو ﺑﺮﮔــﺰار‬

‫ادﻏــﺎم ﻣــﻲﻛﻨﻴــﺪ و ﭼﮕﻮﻧــﻪ از آﻧﻬــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﺪ؟‬

‫)‪ (3‬ﺑﺮاي ﺟﻠﺴﻪ از وب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Bob Kraut ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪236‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ داراي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و‬

‫‪ .1‬ﺷﻤﺎ ﻋﻀﻮ ﺗﻴﻤﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻣﻠﻴﺘﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوژة ﺗﻴﻢ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻃـﺮح‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي را ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫اﻟﻒ( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻛﺎرﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗـﻴﻢ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫در ﻳــﻚ ﻫﻔﺘــﻪ ﺗﻬﻴــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬دو ﻧﻔــﺮ از اﻋــﻀﺎي ﺗــﻴﻢ در‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﭘﺮوژه اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در ﺳﺌﻮل)ﻛﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ(‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔـﺮ در‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻨﺪن و ﻧﻔﺮ آﺧﺮ در ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﮔﺮد ﻫـﻢ‬

‫ب(‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻋﻤـﺎل‬

‫آوردن اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻴﻢ ﺷﻤﺎ‬

‫ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤــﺎم ﺗﺨــﺼﺺﻫــﺎي ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز را ﻧــﺪارد وﻟــﻲ ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫آﻧﻬﺎ را دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ را داﺷـﺘﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺟﺮاي ﻛﺎر را ﺳﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ ‪ 8000‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ در ﺳﺮاﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ دارد‬

‫‪ .2‬دﻧﻴــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ در ﺣــﺎل ﮔــﺴﺘﺮش و ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬

‫ﻛﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ در ﺣـﺎل ﺳـﻔﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ دﻗﻴﻘـﺎً‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔــﻪ ﮔــﺮوه‪ ،‬ﮔــﺰارش ﻧﻤــﻮدن ﺟﺪﻳــﺪﺗﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺷﺮﻛﺘﺘﺎن را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫـﺎ در ﻛـﺎرﺑﺮد اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﻋـﻀﺎي ﮔـﺮوه‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﭼﻨـﻴﻦ ﻃـﺮح ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي را اراﺋـﻪ‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ از‬

‫اﻟﻒ( ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺟﺪﻳﺪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻃﺮح ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮحﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ب( ﻛﺘﺎب ﺟﺪﻳﺪ درﺑﺎرة اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮحﻫﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫پ( اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎرة ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧـﺮم اﻓـﺰاري ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻜﺎن دﻗﻴﻖ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤـﻲداﻧﻴـﺪ )ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 80‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن دارد(‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺧــﺎرﺟﻲ زﻳــﺎدي ﻧﻴــﺎز ﺧﻮاﻫﻴــﺪ داﺷــﺖ و ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﺎ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬ ‫ت( ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻓﻨــﻲ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺟﺪﻳــﺪ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮد در ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬار در ژاﭘـﻦ و‬

‫ث( ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ درﺑـﺎرة ﻣﻮﺿـﻮع‬

‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك و اداره ﻣﺮﻛﺰي ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد در ﻟﻨـﺪن در ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎخ ﺳﻔﻴﺪ ﻓﺮﺳـﺘﺎده و ﺟـﻮاب‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫را در ﮔﺰارش ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔــﺮ ﻣــﺸﺘﺮي ﻃﺮﺣﺘــﺎن را ﺑﭙــﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﻴﺶ از ‪5‬‬

‫‪ .3‬ﻫــــﺮ ﻋــﻀـــﻮ ﮔــــﺮوه را ﺑــﻪ ﻳـــﻚ ﺟﻌﺒـــــﻪ اﺑـــﺰار‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار داد ﺑﻪ رﻗﻴﺐ ﺷﻤﺎ واﮔـﺬار‬

‫ﻳﻜﭙــــــﺎرﭼﺔ ﭘــــﺸﺘﻴﺒـﺎن ﮔــــﺮوه ﺗﺨــــﺼﻴﺺ دﻫﻴــــﺪ‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎرﺗﺎن را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫)…‪.(Lotus Notes, Exceloncorp.com, GroupWise,‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪237‬‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﺑﻪ وبﺳـﺎﻳﺖ ﻧﺎﺷـﺮ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺑـﺰار ﺧﻮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨـﺪ‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮل را‬

‫و ﺳـﺎﻳﺮ ﺗﻴـﻢﻫﺎ را ﻣﺘﻘـﺎﻋﺪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼـﻮﻟﺶ ﺑﻬﺘـﺮ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ ﮔــﺮوه‪ ،‬ﺟــﺪول ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪاي‬

‫اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬از ﻫﺮ ﺗـﻴﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺨﺔ راﻳﮕـﺎن ‪ Groove‬را از‬ ‫‪ groove.net‬داﻧﻠﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار را در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬

‫‪ .4‬ﻫـــﺮ ﺗـ ـﻴﻢ را ﺑـــﻪ اﺑـــﺰار ﮔﺮوﻫـــﻲ داﻧـــﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﻧﺼﺐ ﻛﺮده و ﺟﻠﺴﺎت ﮔﺮوﻫﻲ را ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫‪ WebCT ،Blackboard‬و ﻏﻴـــﺮه ﺗﺨـــﺼﻴﺺ دﻫﻴـــﺪ‪.‬‬

‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار راﻳﮕـﺎن ﭼـﻪ ﺳـﻮدي ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ دارد؟‬

‫ﺿﻮاﺑﻂِ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺸﺘﺮك را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺗـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي آن ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻜﻲ از دوﺳـﺘﺎﻧﺘﺎن ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺗﺤـﺼﻴﻼت‬

‫‪ .2‬ﻓــﺮض ﻛﻨﻴــﺪ ﺗــﺼﻤﻴﻢ دارﻳــﺪ در ﻣــﺎه دﺳــﺎﻣﺒﺮ ﺳــﻔﺮ ﺳــﻪ‬

‫ﺧﻮد را در رﺷـﺘﺔ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه اداﻣـﻪ‬

‫ﻫﻔﺘﻪاي ﺑﻪ ﻫﺎواﻳﻲ داﺷﺘﻪ و از آن ﺟﺰﻳـﺮة ﺑـﺰرگ دﻳـﺪن‬

‫دﻫﺪ‪ .‬او دو داﻧـﺸﮕﺎه ﺧـﺎص را ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ دارد‪ :‬داﻧـﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي‬

‫اﻳﻠﻴﻨﻮﻳﺰ‪ 1‬و داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ‪ .2‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮارد زﻳﺮ را درﺑﺮدارﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺗــﺎ ﻳﻜــﻲ از اﻳــﻦ دو داﻧــﺸﮕﺎه را ﺑــﺮاي اداﻣــﺔ ﺗﺤــﺼﻴﻞ‬

‫اﻟﻒ( ﻣﻜﺎن ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ در ﻣـﺎه‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻮارد زﻳـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  :‬‬ ‫اﻟﻒ( اﻧﻮاع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻞ در رﺷﺘﺔ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻛﻪ‬ ‫دو داﻧﺸﮕﺎه اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ب( روالﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮش و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه‪.‬‬

‫دﺳﺎﻣﺒﺮ‪.‬‬ ‫ب( ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ ﻣﻬـﻢ و اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﮔﺬراﻧـﺪن‬ ‫اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ‪.‬‬ ‫پ( ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺮ )ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳـﺐ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻔﺮ(‪.‬‬

‫پ( دورهﻫﺎي درﺳﻲ و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪.‬‬

‫ت( اﺟﺎرة اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪.‬‬

‫ت( ﺷﻬﺮﻳﻪ داﻧـﺸﮕﺎه و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫ث( ﮔﺰﻳﻨـــﻪﻫــﺎي اﺳــﻜﺎن )ﺑــﺎ ﻫﺰﻳﻨـــﺔ ﻣﺘﻮﺳــﻂ( و‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه‪.‬‬

‫ﻏﺬا‪.‬‬

‫‪1‐  University of Illinois ‬‬ ‫‪2‐  University of Southern California ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪238‬‬ ‫ج(‬ ‫چ(‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻔﺮ )ﺳـﻔﺮ‪ ،‬ﺑـﺎر‪ ،‬ﻏـﺬا‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺤـﺎت‪،‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻛﺎرﺑﺮان در اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺧﺮﻳﺪ و ﻏﻴﺮه(‪.‬‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟(‬

‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻳـﺎﻟﺘﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ورود ﺳـﮓ ﺧـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ح(‬

‫ث( ﮔﺰارﺷﻲ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ Microsoft  Explorer .6‬و ‪Netscape  Navigator‬‬

‫ﺧﺮﻳــﺪ )ﺳــﻌﻲ ﻛﻨﻴــﺪ ﻳــﻚ ﺑــﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ را‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻳـــﻚ ﻛـــﺎرت ﺻـــﺪا‪ ،‬ﻣﻴﻜـــﺮوﻓﻦ و ﺑﻠﻨـــﺪﮔﻮ ﺑـــﺮ روي‬

‫‪ .3‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ lotus.com‬ﺷﺪه و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﻛﻪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﻣﺮورﮔﺮﻫـﺎ را ﻧﺪارﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﺳﺎﻳﺖ وﻛـﺎل ﺗـﻚ ﺑـﻪ آدرس ‪ vocaltec.com‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ذﻛﺮ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﻠﻔﻦ راه دور اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛـﺎﻣﻼً ﻛـﺎرﺑﺮدي‬

‫‪ .4‬ﺑﻪ ‪ cdt.org‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت‬

‫را داﻧﻠــﻮد ﻛــﺮده و ﺑــﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗــﺎن ﻧــﺼﺐ ﻛﻨﻴــﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ را‬

‫دوﺳﺘﻲ در ﺷﻬﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ از‬

‫‪ .5‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه‬

‫ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ارﺗﺒــﺎط ﺑﺮﻗــﺮار ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳــﺎ و ﻣﻌﺎﻳــﺐ‬

‫دور ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑــﺮاي ﺷــﺮﻛﺖ ﻫــﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﻠﻔﻦ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪  :‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ زدن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬

‫اﻟﻒ( ﺳﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪة ﻋﻤﺪه را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ب( از وبﺳــﺎﻳﺖ آﻧﻬــﺎ دﻳــﺪن ﻛــﺮده و اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‬ ‫درﺑﺎرة ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﺸﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫پ( ارزانﺗــﺮﻳﻦ ﻣﺤــﺼﻮﻻت دو ﻓﺮوﺷــﻨﺪه را ﺑــﺎ ﻫــﻢ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ت( ﮔـــﺮوه ﺧﺒـــﺮي ﻛـــﻪ در ﻛﻨﻔـــﺮاﻧﺲ از راه دور‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺳﺮرﺷﺘﻪ دارد ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺳﺆاﻻت ﺟﺪﻳـﺪي‬

‫‪ .7‬ﺑـــﻪ ‪ albion.com/netiquette/netiquiz.html‬ﺳـــﺮي‬ ‫زده و اﻣﺘﺤــﺎﻧﻲ ﺑــﺮﺧﻂ درﺑــﺎرة آﻳــﻴﻦ ﺷــﺒﻜﻪ از ﺧــﻮد‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ tibco.com‬رﻓﺘﻪ و ﻣﺤﺼﻮل ‪Smartsockets‬‬

‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺳﺎوث وﺳـﺖ‪ 2‬را‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه و ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫درﺑﺎره ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﺳـﻴﺪ )ﻣـﺜﻼً‬

‫‪1‐  VocalTec ‬‬ ‫‪2‐  Southwest Airlines ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮﺧﻂ دارد‬

‫‪ .9‬ﺑﻪ ‪ microsoft.com‬و ‪ slipstick.com‬رﻓﺘﻪ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫‪239‬‬

‫آﻣﻮزش آن را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬درﺑﺎرة آن ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫درﺑـــﺎرة داﺷـــﺒﻮردﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـــﺎﻟﻲﺷـــﺎن ﭘﻴـــﺪا ﻛﻨﻴـــﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ setiathome.ssl.Berkeley.edu‬ﺷـــﺪه و‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي آﻧﻬ ـﺎ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛــﺮده و ﺑــﺎ درﮔــﺎهﻫــﺎي‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﮕﺎن را داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺳـﻌﻲ در‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺠﺰﻳــﻪ و ﺗﺤﻠﻴــﻞ دادهﻫــﺎي ﺗﻠــﺴﻜﻮپ رادﻳــﻮﻳﻲ دارﻧــﺪ‬

‫‪ .10‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ intranets.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬آﻳــﺎ اﻳــﻦ ﺳــﺎﻳﺖ‬ ‫درﮔﺎه اﺳﺖ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ؟ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻠﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﮔﺮوﻫﻲ را ﺷـﺮح داده و ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ‬ ‫ﭼﺮا از ﻓﻨﺎوري ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ PCSVision.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﺧــﺪﻣﺎت آن را‬

‫‪ .11‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ hpe‐learning.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ و ﻧﺤـﻮة‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮﺧﻂ دارد‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪ ،‬ﻛـﺎري ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﻃـﻮﻻﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﻃــﺮح ﺟﺪﻳــﺪ و ﻧﺘﻴﺠــﺔ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‪ 1‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬

‫آزﻣﺎﻳــﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠــﻒ آن‪ ،‬ﻛــﻪ از اﻳــﻦ ﺗﺨﺮﻳــﺐﻫــﺎ و ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫‪2‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﮔﺮدآوري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﺑـﻴﻦ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ‬

‫را ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ‬

‫‪ 20،000‬ﻃــﺮاح و ﻣﻬﻨــﺪس در ﺻــﺪﻫﺎ ﺑﺨــﺶ و داﻳــﺮه در‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ داﺷﺘﻪ و ﻣﻘﺎوﻣـﺖ آﻧﻬـﺎ را در‬

‫ﭼﻬﺎرده آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻃﺮاﺣـﻲ ﺟـﻲام‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ از آﻧﻬـﺎ در‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟـﻲام اﻳـﻦ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ را‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪،‬‬

‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻃﺮاحِ ﺑﻴﺶ از ‪ 1000‬ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه‬

‫ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺠـﺪداً آﻧﻬـﺎ را آزﻣـﺎﻳﺶ‬

‫ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤـﻜﺎري ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت دﻳﮕﺮ و ﺗﺨﺮﻳﺐﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد‬

‫ﺿــﺮوري‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻃﺮاﺣــﻲ را ﻛﻨــﺪ ﻛــﺮده و ﻫﺰﻳﻨــﺔ آن را‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ ﺗـﺎ دﻫـﺔ ‪ 90‬ﻧﻴـﺰ ﺟـﻲام ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﺪل ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل ﺟﺪﻳﺪي‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﺣﺪود ‪ 70‬ﻣﺎﺷﻴﻦ را اوراق ﻛﺮد‪.‬‬

‫وارد ﺑﺎزار ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺪﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ از ﺟﻠـﻮ‬

‫)‪1‐  General Motors(GM‬‬ ‫‪2‐  Frontal crash test ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫‪240‬‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺰرگﺗﺮ از اﻧﺪازه ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮدروﻫـﺎﻳﻲ را‬

‫ﺟﻲام‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻗﺒﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬

‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻃﺮاﺣﻲاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲﮔـﺬارد ﺗـﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳـﺎن‬

‫ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ از اواﺳـﻂ ﺳـﺎل ‪1990‬‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨــﺪ آن را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛــﺮده و ﻣــﻮرد ﺑــﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗــﺮار دﻫﻨــﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺣـﺪي رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‪ ،‬ﻃﺮاﺣﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزان و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﺎن در ﻛﻨـﺎر‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﻛـﺎر اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و درﺑﺎره ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻫـﺮ ﺧـﻮدرو‬

‫ﺑﻴﺶ از ‪ 7000‬ﻫﺰار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺪل ﺧـﻮدرو‬

‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ‪ 3000‬ﻛـﺎﻫﺶ داده و آﻧﻬـﺎ‬

‫از ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ 5‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از‬

‫را داراي ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﻛــﺎر ﺑــﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗﺠــﺎرت‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﺨـﺖ ‪ 50‬اﻳﻨﭽـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺸﮕﺮ‬

‫‪1‬‬

‫دﻳﻮاري ﻣﺘﺼﻞ اﺳـﺖ‪ .‬او در اﻃـﺮاف ﻃـﺮحﻫـﺎي ﺳـﻪ ﺑﻌـﺪي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ در ﻣﺮﻛـــﺰ ﻃﺮاﺣـــﻲ ﺑـــﻪ ﻛﻤـــﻚ ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫ﺋــﻲدياس‪) 2‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﺰرگ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪي ﺟﻲام ﻣﺎﻧﻮر ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺟﻲام( اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﻲام ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي ﻧﻴـﺰ در اﺧﺘﻴـﺎر‬

‫‪ Unigraphics‬ﻣﻌــﺮوف اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳــﺎن و ﻃﺮاﺣــﺎن‬

‫دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﻮار ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﻗﻮسدار از ﻛـﻒ ﺗـﺎ ﺳـﻘﻒ‬

‫داﺧﻠــﻲ و ﺧــﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻧــﺮماﻓــﺰار ﺋــﻲدياس ﺑــﻪ‬

‫ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻴﻨـﻚﻫـﺎي ﺳـﻪ ﺑﻌـﺪي ﺧـﺎص‪،‬‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﺪﻫﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻓـﻀﺎي ﺟﺎﻳﮕـﺎه راﻧﻨـﺪه ﻗـﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و‬

‫ﺳﻪﺑﻌﺪي را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪،‬‬

‫ﺣﺲ ﺑﻮدن درون اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ‬

‫اﺑﺰارﻫـــﺎي ﻫﻤﻜـــﺎري و ﻛﻨﻔـــﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـــﻲ‪ ،‬ﻛـــﻪ ﺷـــﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪل ﺟﺪﻳﺪ را در ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻻس وﮔﺎس‬

‫‪ Microsoftʹs NetMeeting‬و ‪ EDSʹs eVis‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي‬

‫ﻳﺎ ﺑﺰرگراﻫﻲ ﭘﻴﭻ در ﭘﻴﭻ ﺑﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار روﻧﺪ ﻣﺮور اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ‪ 14‬ﻣﺮﻛـﺰ‬

‫را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﻐﻴﻴﺮ دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺟﻲام در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان و‬

‫ﻧــﻮآوري ﺟﺪﻳــﺪﺗﺮ اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺳــﺘﻮدﻳﻮ ﻃﺮاﺣــﻲ‬

‫ﻃﺮاﺣﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻧﺴﺨﻪﻫـﺎي ﺧـﻮدرو‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻲام‪ 3‬ﻧﺎم دارد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﻫﺎي دﻳﻮاري‪20 4‬‬

‫ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﺧﻮد در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن و در ﺳﺎﻋﺎت زﻣـﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫ﻣﺘﺮي در اﻃﺮاف ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳـﻚ ﺳـﺎﻟﻦ ﻧـﺼﺐ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪Computer aided design (CAD‬‬ ‫‪EDS ‬‬ ‫‪GMʹs Advanced Design Studio ‬‬ ‫‪Power Wall ‬‬ ‫‪Smart board  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮﺧﻂ دارد‬

‫‪241‬‬

‫ﺑـــﺮاي آﺷـــﻨﺎﻳﻲ ﺑـــﺎ ﻧﺤـــﻮة ﻫﻤﻜـــﺎري ﺟـــﻲام ﺑـــﺎ‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬اﻛﻨــﻮن ‪ 60‬اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ ﺑــﻪ ﻃــﻮر‬

‫ﺗـــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـــﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑـــﻪ ﻋﻨـــﻮان ﻣﺜـــﺎل‪ ،‬ﻛـــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـــﺔ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺗﺤــﺖ "آزﻣــﺎﻳﺶ ﺗﺨﺮﻳــﺐ" ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ‪،‬‬

‫‪1‬‬

‫وﻟــﻲ ﺗﻨﻬــﺎ ده اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ ﺗــﺴﺖ ﺗﺨﺮﻳــﺐ‬

‫ﺳـــﺎﺧﺘﻪ اﺳـــﺖ را در ﻧﻈـــﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـــﺪ‪ .‬ﺟـــﻲام ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮﺧـﺔ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗـﺎهﺗـﺮ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن اراﺋـﺔ ﻣـﺪلﻫـﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻣﺸﺨــﺼﺎت ﺻــﻨﺪﻟﻲ ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ دادة‬

‫ﺟﺪﻳــﺪﺗﺮ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ را ﻣــﻲدﻫــﺪ و ﺑــﺮاي ﺟــﻲام ﻳــﻚ ﻣﺰﻳــﺖ‬

‫ﻣﺤــﺼﻮل ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨــﺪه ﺧــﻮد ﻣــﻲﻓﺮﺳــﺘﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫رﻗــﺎﺑﺘﻲ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲآورد‪ .‬ﺗﻤــﺎم اﻳــﻦ ﻣــﻮارد ﺑــﺮاي ﺟــﻲام ﺑــﻪ‬

‫ﻫﻤﻜــــﺎري ﺟﺎﻧــــﺴﻮن ﻛﻨﺘــــﺮل )‪ (eMatrix‬ﺑــــﺎ ﺳﻴــــﺴﺘﻢ‬

‫ﺳــﻮد ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬درآﻣــﺪ ﺟــﻲام ﻋﻠــﻲرﻏــﻢ رﻛــﻮد‬

‫‪ Unigraphics‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﺋـــﻲدياس ادﻏـــﺎم ﻣـــﻲﺷـــﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺘـــﺼﺎدي ﺳـــﺎلﻫـــﺎي ‪ %6 ،2002‬اﻓـــﺰاﻳﺶ داﺷـــﺖ‪ ،‬در‬

‫اﻳــﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي‪ ،‬ﺟــﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻬــﺰﺳــﺎزي و‬

‫ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ درآﻣــﺪ آن در ﻓــﺼﻞ دوم ﺳــﺎل ‪ 2002‬دو ﺑﺮاﺑــﺮ‬

‫آزﻣـــﺎﻳﺶ ادﻏـــﺎﻣﻲ ﺑﻼدرﻧـــﮓ ﭼـــﺎرﭼﻮب ﺻـــﻨﺪﻟﻲ را‬

‫ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭼــﺎرﭼﻮب ﺻــﻨﺪﻟﻲ ﺟﺪﻳــﺪ ﻛــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﺟﺎﻧــﺴﻮن ﻛﻨﺘــﺮل‬

‫اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﻛــﺮده و ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ را ﺗــﺎ ﺑــﻴﺶ از ‪10‬‬ ‫درﺻﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺣــﻮزة دﻳﮕــﺮ ﻫﻤﻜــﺎري‪ ،‬ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ آزﻣــﺎﻳﺶﻫــﺎي‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از )‪ ،Sullivan (2002‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪه در ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪ gm.com‬و ‪amrresearch.com‬؛ ﻛــﻪ ﻣﻨﺒــﻊ اﺧﻴــﺮ ﺗﻮﺳــﻂ‬

‫‪Sullivan ‬‬

‫)‪ (October 2002‬ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺼﺎدف اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻃﺮاﺣـﺎن ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن آزﻣﺎﻳﺶﻛﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي‪ ،‬ﻣـﺪلﺳـﺎزي رﻳﺎﺿـﻲ و ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬

‫‪ .1‬ﭼﺮا در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻳـﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺑـﻴﺶ از ﭼﻬـﺎر‬

‫ﻣﺮور ﺗﺤﺖ وب‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺟﻲام ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺟـﺎي آزﻣـﺎﻳﺶ‬ ‫ﺗﺼﺎدف ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺗﺤﺖ "آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺨﺮﻳﺐ" ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﻳﻚ ﻣﺪل اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺟﺪﻳﺪ در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 18‬ﻣـﺎه ﺑـﺎ‬

‫ﺳﺎل ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ؟‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﻜﺎري ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ورود ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎزار ﺷﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ورود اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻛﻤﻚ ﻛﺮد؟‬

‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ‪ 4‬ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬وارد ﺑـﺎزار‬

‫‪1‐  Johson Control ‬‬

‫‪242‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎم آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮﻳﻦ و راﺣـﺖﺗـﺮﻳﻦ راه‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺳﻴــﺴﻜﻮ ﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ‪ ،1‬در ﻣﻴــﺎن ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي داراي‬

‫ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺑﺮﺗﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻧـﺮخﻫـﺎي‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬دﻟﺘــﺎ ﻓــﻮرس‪ 2‬را ﺑــﺮاي ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي آﻣــﻮزش‬

‫رﺷﺪ را دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺷـﺒﻜﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬دﻟﺘﺎ ﻓﻮرس از ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬واﺣﺪ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻣﺮﺗﺒﺎً ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ؛‬

‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﮔــﺮوه راه ﺣــﻞ ﻳــﺎدﮔﻴﺮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻣــﻮزش وﺳــﻴﻊ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان و ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻻزم اﺳــﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﭘـﺮوژه‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ دو درﮔـﺎه آﻣﻮزﺷـﻲ‬

‫ﺳﻴــﺴﻜﻮ درﻳﺎﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺎي ﺗﺠــﺎري و‬

‫ﺑﻮد؛ ﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ‪ 40‬ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺮﻳﻚ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻴـﺴﻜﻮ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒـﺎل ﻣـﺪارك ﺗﺨﺼـﺼﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫را ﻣــﻲﻓﺮوﺷــﻨﺪ و دﻳﮕــﺮي ﺑــﺮاي‪ 4000‬ﻣﻬﻨــﺪس ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﻪ‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻣﻮزش داﺋﻢ دارﻧﺪ‪ .‬آﻣـﻮزش ﺳـﻨﺘﻲ در ﻛـﻼسﻫـﺎي‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوش ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫درس‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ارﺗﻘﺎء ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻧﻘﺺ داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﻜﻮ در ﻣﻜﺎنﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري ﻫـﺮ دوره را ‪ 6‬ﺗـﺎ ‪ 10‬ﺑـﺎر در‬ ‫ﺳﺎل اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻌﺪاد داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬آﻣـﻮزش را ﮔـﺮان و‬ ‫ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪  .‬‬ ‫راه ﺣﻞ ‪ ‬‬ ‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬راﻫـﻲ ﻧـﻮﻳﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪:‬‬ ‫• ﺑــﺎ ﮔــﺮﻓﺘﻦ اﻣﺘﺤﺎﻧــﺎت ﺑــﺪون اﺳــﻢ و اﺳــﺘﻔﺎده از روﻧــﺪ‬ ‫ﻧﻤﺮهدﻫﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣـــﻲﺑﺎﺷـــﺪ‪ ،‬آﻣـــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ را ﺑـــﻪ اﻣـــﺮي‬ ‫»ﻏﻴﺮﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻬﺎرت و داﻧﺶ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺷﺮﻛﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫• ﺑــﻪ اﻓــﺮادي ﻛــﻪ در اﻣﺘﺤـــﺎن رد ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ ،‬اﻫــﺪاف‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را‬

‫آﻣﻮزﺷﻲ دﻗﻴﻖ )ﻛﺎر اﺻﻼﺣﻲ‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎﺗﻲ‪،‬‬

‫اﺟﺮا ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن اﻣﻜـﺎن ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬

‫ﺗﻤــﺮﻳﻦﻫــﺎ‪ ،‬ﻳــﺎ ﻛﺘــﺎب و ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟــﻊ ﻣﻜﺘــﻮب( اراﺋــﻪ‬

‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار و روﻳـﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﻣـﻲداد‪ .‬ﺳﻴـﺴﻜﻮ ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ در ﻏﻠﺒـﻪ ﺑـﺮ ﺗـﺮس از اﻣﺘﺤــﺎن و ﺑـﺎ‬

‫اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﮔﺬراﻧﺪن آن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Cisco Systems ‬‬ ‫‪2‐  Delta Force ‬‬ ‫‪3‐  Internet Learning Solution Group ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎم آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪243‬‬

‫• ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮان اﻣﻜــﺎن ردﻳــﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨــﺎن از‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﻜﻮ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ را ﻛـﻪ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد را‬

‫از ﻃﺮﻳــﻖ آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬اراﺋــﻪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً در ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﺳﻴـﺴﻜﻮ دوره آﻣﻮزﺷـﻲ ‪4/5‬‬

‫• ﻣﺤﺮكﻫـﺎ و ﭘـﺎداشﻫـﺎي اﺿـﺎﻓﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ واﮔـﺬاري‬

‫روزة ﻓﻨﺎوري ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎد‬

‫ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﺗﺮﻓﻴﻊ درﺟﻪ و ﭘﺎداش ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﺪ را ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ‬

‫ﺗﺨﺼﺺﻫـﺎ و ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣـﺪارك را از ﻃﺮﻳـﻖ آﻣـﻮزش‬

‫ﻫﺮ دو ﺟﺰء ﺣـﻀﻮر در ﻛـﻼس و ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷﺨـﺼﻲ را در ﺑـﺮ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ ﻣﺠـﺮب ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﺤـﻮة‬

‫• آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻴﺎر اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ از‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻛﻪ ﺑﺮ‬ ‫اﺳــﺎس اﺳــﺘﻘﺮار ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﺣــﻮزهﻫﺎﻳــﺸﺎن‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻟﺰاﻣﻲ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎن ﺑﻪ اﺑﺰار آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺪل آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﻧﺼﺐ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي و ﻧﮕﻬـﺪاري از اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ و اﻳﻦ دوره ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮﮔـﺰار ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 25‬ﻧﻔﺮ ﻛـﻪ در دورهﻫـﺎي ﻋـﺎدي‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﻧﻈـﺮ اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺳﻴــﺴﻜﻮ‪ ،‬ﺑﺎزﮔــﺸﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺗﻨﻬــﺎ در دوره ﻓﻨــﺎوري‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮآورد ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﻧﻴــﺮوي اﻧــﺴﺎﻧﻲ ﺑــﺮاي ﺗﻮﺳــﻌﺔ دورة ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ‪،‬‬ ‫‪ 12،400‬دﻻر اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﻳﻦ ﺷﻴﻮه اراﺋﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻬﻨﺪس ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪1200‬‬ ‫دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪  .‬‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺳﻴــﺴﻜﻮ ﻣﺮاﻛــﺰي ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان آﻣــﻮزش‬

‫• در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دورة ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻔﺪه ﻣﻬﻨﺪس ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻟﻲ‪ 1‬اﻳﺠﺎد ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ 20400‬دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﻣﺮاﻛﺰ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻳﺎ‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ را‬

‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷﻲ اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از‬

‫در اوﻟﻴﻦ دوره ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد و ‪ 8000‬دﻻر ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬

‫اﻳﻦ دورهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﻳﻚ اراﺋـﻪ‬

‫درآﻣﺪ داﺷﺖ‪ .‬از ﻣﺎرس ‪ ،2001‬ﺗﻴﻢ ﺧﺪﻣﺎت آﻣـﻮزش‬

‫‪1‐  E‐Leraning Centers for Excellence‬‬

‫ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬،‫ ﻛﺸﻒ‬:‫ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‬3 ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻗﻼم ﺧﺒﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﺎﻳﺖ‬:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ Cisco.com (2001‐2003)  Galagan (2002)  Delahoussya & Zemke (2001)

244

‫ ﻫﺮ ﻳﻚ‬،‫ دو دوره‬،‫ در ﻫﺮ ﻣﺎه‬1‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﻧــﺮخ‬.‫ ﻣﻬﻨــﺪس ﺑﺮﮔــﺰار ﻛــﺮده اﺳــﺖ‬40 ‫ﺑــﺎ ﺣــﻀﻮر‬ ‫ ﻣﺎه ﺑﻪ‬12 ‫ ﻫﺮ‬،‫ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻳﻚ دوره‬،‫ﺑﺮﮔﺰاري‬

2 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫ در‬.‫ دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‬1،152،000 ‫ﻃﻮر ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ ﻣﺤﺮكﻫﺎي راهاﻧﺪازي آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﺴﻜﻮ‬.1

150،000 ،‫ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺳﻴـﺴﻜﻮ‬10،000 ‫ ﺑـﻴﺶ از‬،2003 ‫ﺳﺎل‬

  ‫ﭼﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬ ‫ آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان و‬.2   ‫ﺷﺮﻛﺎ را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﻨﺪ؟‬

‫ داﻧﺸﺠﻮي ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻛـﻪ‬200،000 ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺷﺮﻛﺎي ﺷﺮﻛﺖ و‬ ‫ از‬،‫ﻫﻤﮕﻲ در ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‬ ‫ ﺗــﺎ ﺳــﺎل‬.‫دورهﻫــﺎي آﻣــﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧــﺪ‬ ‫ دوره آﻣـﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬100 ‫ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑـﻴﺶ از‬،2003

  ‫ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺷﺪ؟‬.3

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ داده و ﺑــﺮاي ﺗﻮﺳــﻌﺔ ﺳــﺮﻳﻊ ﺗﻌــﺪاد ﺑﻴــﺸﺘﺮي از آﻧﻬــﺎ‬

‫ آﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﭼﻨـﻴﻦ آﻣـﻮزش‬.4

‫ آﻣــﻮزش‬،2‫ ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﻧﻈــﺮ ﮔﺎﻻﮔــﺎن‬.‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻣــﻲﻛــﺮد‬

‫ ﭼﺮا ﻧﻪ؟‬،‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﻠﻪ‬

‫ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻـﻠﻲ‬2002 ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ از ﺳﺎل‬ .‫اﺣﻴﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Albalooshi, F., Virtual Education: Cases in Learning and 

BBC, ʺSlogging Goes Mobile,ʺ BBC News, February 23, 

Teaching Technologies. Hershey, PA: The Idea Group,  2003.

2003, news.bbc.co.uk/I/hi/technology/278395I.stm  (Accessed May 13, 2003.)

Alexander, S., ʺVirtual Teams Going Global,ʺ 

Beckett, H., ʺBlend Skills for a Better Class of E‐

InfoWorld, 22(46), November 13, 2000.

Learning,ʺ Computer Weekly, January 20, 2004.

Aneja, A. et al., ʺCorporate Portal Framework for 

Belanger, F. et al., ʺTechnology Requirements and 

Transforming Content Chaos on Intranets,ʺ Intel  Technology Journal, Q1, 2000. 

Work Group Communication for Telecommuters,ʺ  Information Systems Research, June 2001. 

Bartram, L., and M. Blackstock, ʺDesigning Portable 

Benbya, H., et al., ʺCorporate Portal: A Tool for 

Collaborative Networks,ʺ Queue, 1(3), May 2003, pp. 40‐ 49.

Bassi, A., and A. Kumar, ʺResearch Commentary: 

Knowledge Management Synchronization,ʺ  International Journal of Information Management, 24(3),  June 2004, pp. 201‐220. 

Workflow Management Issues in e‐Business,ʺ  Information System Research, March 2002.

Berners‐Lee, T. J. et al., ʺThe Semantic Web,ʺ Scientific  American, May 2001, cientrficamerican.com/ 

1‐  IOS Learning Services  2‐  Galagan (2002)

245

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

article.cfm? ArticlelD=00048144‐ IOD2‐IC70‐ 84A9809EC588EF2lt4catlD=2 (Accessed May 2003.) 

Blackboard.com (Accessed spring 2004)

Davison, R., and G. de Vreede, ʺThe Global Application  of Collab‐ orative Technologies,ʺ Communications of the  ACM, 44(12), 2001. 

Boothroyd, D., ʺOpening Up the Internet through Voice 

Dclahoussaye, M., and R. Zemke, ʺAbout Learning 

Portals,ʺ HLTCentral, January 27, 2003,  hltcentral.org/page=883.0.shtml (Accessed May 2004.) 

Online,ʺ Training, September 2001. 

2002.

DeSanctis, G., and B. Gallupe, ʺA Foundation for the  Study of Group Decision Support Systems,ʺ Management  Science, 33(5), 1987.

Brookman, F., ʺChainDrugStore.Net Facilitates Rapid  Exchange of Needed Information,ʺ Stores, January 2003.

DeYoung, J., ʺThrough the Voice Portal,ʺ PC Magazine,  August 2001, p. 10. 

Brown, M., and D. Sappenfield, ʺCollaborative  Commerce: Not Dead Yet,ʺ Intelligent Enterprise, March  1, 2003.

DʹInverno, M., and M. Luck, Understanding Agent  Systems, 2nd Ed., Springer Series on Agent Technology.  Berlin: Springer Verlag, January 2004.

BuyIT Best Practice Network, e‐Collaboration: A BuyIT e‐

Divitini, M., et al., ʺMobile Computing and Applications  (MCA): UbiCollab: Collaboration Support for Mobile  Users,ʺ Proceedings of the 2004 ACM Symposium on  Applied Computing, Nicosia, Cyprus, March 14–17, 2004,  pp. 1191‐1195. 

Bradley, P., ʺCPFR Gaining Converts,ʺ Logistics, April 

Business Guideline, January 2004, buyitnet.org/Best_ Practice_Guidelines/e ‐ Business/does/e‐Collaboration%20 Full.pdf (Accessed May 8, 2004.) 

Cadinfo.NET, ʺCollaborative Workflow Streamlines  Engineering Process Change,ʺ cadinfo.net/editorial/  dct.htm (Accessed January 3, 2003.)  Callaghan, D., ʺIBM: E‐Meetings Save $4 Million a  Month,ʺ eWeek, June 26, 2002.  Carmel, E., Global Software Teams: Collaboration Across  Borders and Time Zones. Upper Saddle River, NJ: Prentice  Hall, 1999.  Carroll, S., ʺHow to Find Anything Online,ʺ PC  Magazine, May 27, 2003, pcmag.com/article2/0,4149,  1047718, 00.asp (Accessed May 30, 2003.)  Choi, S. Y., and A. B. Whinston, The Internet Economy:  Technology and Practice. Austin: TX: SmartEcon  Publishing, 2000.  Cone, J. W., and D. G. Robinson, ʺThe Power of E‐ Performance,ʺ Training and Development, August 2001. 

Chow, W. S., ʺAn Exploratory Study of the Success  Factors for Ex‐ tranet Adoption in E‐supply Chain,ʺ  Journal of Global Information Management, 12(1), January– March 2004, pp. 60–67. 

CMS Task Force, WebCT vs. Blackboard: Report of the  Course Management Task Force, Course Management  System Task Force, Office of the CIO, Western Carolina  University, 5 December 2002, wcu.edu/it/cio/planning/  crosfinalreport.pdf (Accessed May 8, 2004.) 

Eduventures.com, ʺEduventures Releases Study of  Higher Education E‐Learning Market, a Subset of E‐ Education ; Forecasts E‐Education Market Growth from  $4.5 Billion in 2001 to $11 Billion in 2005,ʺ  Eduventures.com, December 18, 2001, eduventures.com/  about/press_room/12_18_01.cfm (Accessed May 2003.)  ENTmag.com, ʺLessons in Technical Training,ʺ  ENTmag.com, June 2000, entmag.com/archives/ article.asp?  EditorialslD = 5273 (Accessed May 2003.)  ʺExperts Offer Key Tips on Building, Integrating Portal  Marts,ʺ I/S Analyzer; September 2002. 

Ferguson, M., ʺCorporate and E‐Business Portals,ʺ  mylTAdvisor, April 2001. 

Fischer, L., Workflow Handbook 2002. Lighthouse Point,  FL: Future Strategies, 2002.  Fisher, K., and M. D. Fisher, The Distance Manager. New  York, McGraw‐Hill, 2000.  Flohr, U., ʺIntelligent Intranets: Intranets Can Be  Anarchy Until You Manage Who Can Do What, Where,ʺ  Byte, August 1997. 

Frank, M., ʺIndustry Showcase: LANSA Delivers e‐ Collaboration On Demand,ʺ LANSA, February 2004,  lansa.com/casestudies/ecollaboration.htm (Accessed May 7,  2004.) 

‫ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬،‫ ﻛﺸﻒ‬:‫ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‬3 ‫ﻓﺼﻞ‬ Galagan,  P.  A.,  ʺDelta  Force  at  Cisco,ʺ  Training  and  Development, July 2002.  Gale, S. F., ʺMaking E‐Learning More than ʹPixie Dustʹ,ʺ  Workforce, March 2003.  Gibson‐Paul, L., ʺSuspicious Minds,ʺ CIO Magazine,  January 15, 2003.

Hartley, D. E., ʺAll Aboard the E‐Learning Train,ʺ  Productivity Digest, December 2002.  Haugseth, C., ʺRetail Giant, EMKE Group, Adopts  Wireless Technology,ʺ Middle East Company News, April  10, 2004, ameinfo.com / news/Detailed/37509.html (Accessed  May 7, 2004.) Hedlund, T., et al., ʺDictionary‐Based Cross‐Language  Information Retrieval: Learning Experiences from CLEF  2000–2002, ʺ Information Retrieval, 7(1‐2), January–April  2004, pp. 99–119.

246

Kayworth, T., and D. Leinder, ʺThe Leadership of  Global Virtual Teams,ʺ Journal of Management Information  Systems, Winter 2002, pp. 7‐40.  Keart, K., et al., ʺUsing Information and Communication  Technology in a Modular Distance Learning Course,ʺ  European Journal of Engineering Education, 29(1), March  2004, pp. 17‐25. Kesner, R. M., ʺBuilding a Knowledge Portal: A Case  Study in Web‐Enabled Collaboration,ʺ Information  Strategy: The Executive Journal, 2003.  Khalifa, M., and R. Davison, ʺExploring the  Telecommuting Paradox,ʺ Communications of the ACM,  43(3), March 2000. Kirkman, B., et al., ʺFive Challenges to Virtual Team  Success: Lessons from Sabre, Inc.,ʺ Academy of  Management Executive, 16(3), August 2002. 

Hinds, P. J., and D. E. Bailey, ʺOut of Sight, Out of Sync:  Understanding Conflict in Distributed Teams,ʺ  Organization Science, 14(6), 2003, pp. 615–632. 

Kounadis, T., ʺHow to Pick the Best Portal,ʺ e‐Business  Advisor, August 2000. 

http: //articles. Finda rticles.com/p/articles/ mi_mOCOW/ 

[email protected] (Accessed December 2003.) 

is_2004_Jan_27/ ai (12588979. hUpl/articlesfindartides.com/  p/artides/mLmODIS/is_814/aLl 07180498. 

Liaw, S., and H. Huang, ʺHow Web Technology Can  Facilitate Learning,ʺ Information Systems Management,  Winter 2002. 

Hofmann, D. W., ʺInternet‐Based Learning in Higher  Education,ʺ Techdirections, August 2002, computerworld. Com/managementtopics/ management/helpdesk/story/ 0,  10801, 61019, 00.html (Accessed April 28, 2002.) 

Hricko, M. F., Design and Implementation of Web‐Enabled  Teaching Tools. Hershey PA: The Idea Group, 2003. 

Lewin, J., ʺLearning from Blogs,ʺ ecommerce_in_

Lieberman, H., et al., ʺExploring the Web with  Reconnaissance Agents,ʺ Communications oftheACM,  44(8), August 2001, pp. 69‐75.  line56.com, ʺTransportation and Warehousing: 

Interactive Week, January 12, 1998. 

Improving the Value of Your Supply Chain through  Integrated Logistics,ʺ May 1, 2002, elibrary.line56.com/  data/detail? Id = 1043954015_280etype =RESaʹx=  1033897490 (Accessed August 17, 2002.) 

ʺIntranet Corner: How Big 5 Consulting Firms Use  Intranets to Man‐ age Their Employeesʹ, and Industry  Expertsʹ Knowledge and What They Can Teach Us,ʺ  Intranet Journal, July 2000, intranetjournal. Com/articles/  200007/ic_07_26 00e.html (Accessed May 2003.) 

Lotus.com, ʺIntegration of TRADOS Software to  Increase Functionality of Lotus Notes, September 25,  2002, lotus.com, lotus.eom / products/dmlt.nsf/0/  90ff6c4f8a851a 1485256966007084e6? OpenDocument  (Accessed May 2003.) 

Jafair, A., et al., Designing Portals: Opportunities 6ʹ  Challenges. IRM Press, September 2003. 

Lotus Solutions, Winter 1998, pp. 10‐11. 

Imhoff, C., ʺPower Up Your Enterprise Portal,ʺ e‐ Business Advisor, May 2001. 

Jarvenpaa, S., and D. Leidner, ʺCommunication and  Trust in Global Virtual Teams,ʺ Organization Science,  Winter 1999, pp. 791‐815. 

Kapp, K., ʺAnytime E‐Learning Takes Off in  Manufacturing,ʺ APICS, June 2002. 

MacDonald, N., ʺThe Future of Weblogging,ʺ The  Register, April 18, 2004, theregister.co.uk/2004/  04/18/bloggingfuture (Accessed May 7, 2004.)  Manageradvisor.com, ʺCollaborative Commerce, the  Way to Go?ʺ Manageradvisoncom, manageradvisoccom/  doc/11546 (2002) (Accessed May 12, 2003.) 

247

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Manninen, M., Rich Interaction Model for Game and  Virtual Environment Design, Academic Dissertation, 2004,  herkules.oulu.fi/ isbn95 142 72 544/ishn95 1 42 72544.pdf  (Accessed May 8, 2003.) 

Shin, N., and J. K. Y. Chan, ʺDirect and Indirect Effects  of Online Learning on Distance Education,ʺ British  Journal of Educational Technology, 35(3), June 2004, pp.  275‐288. 

McLaughlin, L., ʺBeyond Google,ʺ PCWorld.corn, April  2004. 

Siekmann, S., ʺWhich Web Course Management System  Is Right for Me? A Comparison of WebCT 3.1 and  Blackboard 5.0,ʺ CALICO Software Report, June 2001,  calico.org/CALICO_Review/review/webctbb00.htnn  (Accessed May 8, 2004.) 

Meso, P. N., and J. O. Liegle, ʺThe Future of Web‐Based  Instruction Systems,ʺ Proceedings of the Americas  Conference of the Association for Information Systems,  Milwaukee, WI, August 2000.  Murphy, J. V., ʺForget the ʹEʹ! C‐Commerce Is the Next  Big Thing,ʺ Global Logistics eJ Supply Chain Strategies,  February 22, 2003, transmontaigne.com/articles/  TransMontaigneReprint.pclf (Accessed May 8, 2003.) 

Stackpole, B., ʺRent an App and Relax,ʺ Datamation, July  1999.  Stauffer, T., Blog On: Building Online Communities with  Web Logs. McGraw‐Hill Osborne, October 2002.  Stone, B., Blogging: Genius Strategies for Instant Web 

Ojala, M., ʺDrowning in a Sea of Information,ʺ Econtent 

Content. New Riders, September 2002.

Magazine, June 2002, econtentmag.com/Articles/  ArticleReader.aspx? ArticlelD= 977 (Accessed May 12,  2003.) 

Suitt, H., ʺA Slogger in Their Midst,ʺ Harvard Business  Review, September 2003. 

Parks, L., ʺBuzzsaw Keeps Safeway Store Design on the  Cutting Edge,ʺ Stores, February 2004. 

PC World, February 1997.  Piccoli, G. et al., ʺWeb‐Based Virtual Learning  Environments,ʺ MIS Quarterly, December 2001.  Piskurich, G. M., Preparing Learners for E‐Learning. New  York: Wiley, 2003.  Poirier, C. C., ʺCollaborative Commerce: Wave Two of  the Cyber Revolutions,ʺ Computer Science Corporation  Perspectives, 2001.  Powell,  A.,  et  al.,  ʺVirtual  Teams:  A  Review  of  Current 

Sullivan, D., ʺMachine Translation: It Canʹt Match the  Human Touch,ʺ F‐Business Advisor, June 2001.  Sullivan, D., ʺMajor Search Engines and Directories,ʺ  SearchEngineWatch.com, April 28, 2004,  searchenginewatch.cotn/ links/article.php/2156221 (Accessed  May 7, 2004.)  Sullivan, D., Proven Portals: Best Practices for Planning,  Designing, and Developing Enterprise Portals. Addison  Wesley, September 2003.  Sullivan, M., ʺGM Moves into the Passing Lane,ʺ Forbes  (Best of the Web supplement), October 7, 2002. 

Literature  and  Directions  for  Future  Research,ʺ  The  DATA  BASE  for  Advances  in  Information  Systems,  35(1),  Winter 2004, pp. 6‐36. 

Szekely, B., ʺBuild a Life Sciences Collaboration  Network with LSID,ʺ IBM Developer Works, August 15,  2003, www‐106.ibm.com/ developerworks/webservices/  library/os‐lsid2 (Accessed May 8, 2004.) 

Ragusa,  J.  M.,  and  G.  M.  Bochenek,  ʺCollaborative 

Tedeschi, B., ʺA Fresh Spin on ʹAffinity Portalsʹ to the 

Virtual  Design  Environments,ʺ  Communications  of  the  ACM, 44(12), 2001. 

Internet,ʺ New York Times, April 17, 2000. 

Correspondence Course,ʺ Sireview.com, 2002,  sireview.com/articles/elearning.html (Accessed May 2003.) 

Trados.com, Integration of TRADOS Software to Increase  Functionality of Lotus Notes, Press Release, September 25,  2002, trados.com/ press_release.asp? Page=796 (Accessed  May 2003.)

Sabre, Inc., http://www.sabre‐holdings.com (Accessed May  2004.) 

Turban, E. et al., Electronic Commerce, 4th ed. Upper  Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2006. 

Sharp, D., Call Center Operation: Design, Operation, and 

Tynan, D., ʺTech Advantage,ʺ Sales and Marketing  Management, April 2004. 

Reeder, J., ʺE‐Learning: Not Your Fatherʹs 

Maintenance. Digital Press, 2003. 

‫ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬،‫ ﻛﺸﻒ‬:‫ ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‬3 ‫ﻓﺼﻞ‬

248

Udell, J., ʺThe New Social Enterprise,ʺ Infoworld.com,  March 29, 2004. 

Vinas, T., ʺMeeting Makeover,ʺ Industryweek, February  2002. 

Urdan, T., and C. Weggen, ʺCorporate E‐Learning:  Exploringa New Frontier,ʺ W.R. Hambrecht Sr Co.,  March 2002, http::/lwww. e‐learning.nl/publicaties/  marktonderzoek/New Frontier pd f (Accessed 

Walton B., and M. Princi, ʺFrom Supply Chain to  Collaborative Network,ʺ white paper, Gordon Andersen  Consulting, 2000 (see Walton.ASCETcom). 

May 13, 2003.) 

Voiles, J., et al., ʺThe Grid for e‐Collaboration and  Virtual Organisations,ʺ Proceedings of the Second European  Across Grids Conference, Nicosia, Cyprus, January 28‐30,  2004.  Van Den Heuvel, W. J., and Z. Moamar, ʺIntelligent  Web Services Moving toward a Framework to  Compose,ʺ Communications of the ACM, 46(10), October  2003, pp. 103‐109. 

Van der Aalst, W. M. P., Workflow Management: Models,  Methods and Systems. Boston: MIT Press, 2002. 

Weaver, P., ʺPreventing E‐Learning Failure,ʺ Training  and Development, 5618), August 2002.  Webct.com (Accessed Spring 2004.)  Weidlich, T., ʺThe Corporate Blog Is Catching On,ʺ New  York Times, June 22, 2003.  Willis, D., ʺLet My People Go,ʺ Network Computing,  15(4), March 4, 2004.  Wooldridge, M., An Introduction to MultiAgent Systems.  New York: Wiley, March 2002.

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﻧﻘــــﻼب وب‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪4‬‬

‫‪ .4‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪1-4‬‬

‫ﻣــﺮوري ﺑــﺮ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪2-4‬‬ ‫‪3-4‬‬ ‫‪4-4‬‬ ‫‪5-4‬‬ ‫‪6-4‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪7-4‬‬ ‫‪8-4‬‬ ‫‪9-4‬‬ ‫‪10-4‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ و اﻧﻮاع آن را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﺤﻮه ﻛﺎر ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎ و ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺮﺧﻂ را درك ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ درون ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫و ﻧﻴــﺰ ﻋﻤــﺪه ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﭘــﻴﺶ روي ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣــــﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗــــﻲ و ﻗــــﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛــــﺴﺐ و ﻛــــﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫‪FreeMarkets.com‬‬

‫‪.2‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖِ ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ )‪(Hi‐Life Corporation‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻓـﺮد ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﺮد را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‬ ‫و ﺗﺪارﻛﺎت را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫درﺑﺎره ﺑﺮﺧﻲ از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼﻗـﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪249‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻜﻼت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺨﺮﻳﺪ؟‬ ‫‪ Godiva.com‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ‬

‫«‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬ ‫ﺗﻘﺎﺿــﺎ ﺑــﺮاي ﺷــﻜﻼت ﺑــﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑــﺎﻻ از اواﻳــﻞ دﻫــﺔ ‪ 90‬ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﺤﻠﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺣﺎل رﻗﺎﺑﺖ در اﻳـﻦ ﺑـﺎزار ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮدﻳـﻮا ﺷـﻜﻼﺗﻴﺮ‬

‫‪1‬‬

‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺸﻬﻮر )ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك( اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻐﺎزهﻫﺎي آن در ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺎزار‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻞ ﭘـﻴﺶ روي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ راهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮوش ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ در ﻗﺎﻟـﺐ ﺳـﻲدي‪ ،‬ﮔﻮدﻳـﻮا‬ ‫ﺷﻬﺎﻣﺖ اﻣﺘﺤﺎن ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ را از ﺳﺎل ‪ 1994‬ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﮔﻮدﻳـﻮا ﺷـﻜﻼﺗﻴﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪" 2‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ"‪ 3‬ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﻴﺶ از رﻗﺒـﺎﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬

‫«‬

‫ﭘﺮوژه ‪ ‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻛﺎر ﺗﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮايﻣـﺎﻟﺘﻲﻣـﺪﻳﺎ )ﻳﻜـﻲ از ﭘﻴـﺸﮕﺎﻣﺎن ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ (‪،‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ Godiva.com‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨــﺸﻲ از ﮔﻮدﻳــﻮا ﺷﻜــﻼﺗﻴﺮ اﻳﺠـــﺎد ﺷـﺪ‪ .‬ﻫـــﺪف اﻳـﻦ ﭘـﺮوژه‪،‬‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﺮﺧـﻂ ﺑﻪ اﻓﺮاد و ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬از ﺳـﺎل ‪ ،1994‬داﺳـﺘﺎن ‪ Godiva.com‬ﺑـﻪ ﻣـﻮازات‬ ‫رﺷــﺪ ﭘﻮﻳــﺎي ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷــﻜﻞ ﮔــﺮﻓﺖ )‪ Reda,  2004‬را ﻣــﺸـﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴــﺪ(‪.‬‬ ‫ﻟﺤﻈﺎت دﺷﻮاري ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﻇﻬـﻮر‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل ﺗﻌﻬـﺪ ﺟـﺪي ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ و در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﺨـﺶ داراي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴـﺰان رﺷﺪ در ﮔﻮدﻳــﻮا ﻛـﻪ ﺧـﺎرج از ﺗـﺼﻮر‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌـﺎً داﺳـﺘﺎن ﻳـﻚ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠــﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﻘـﺎﻃﻊ ﻃـﻲ ﺷـﺪه را ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪Godiva Chocolatier ‬‬ ‫‪E‐business ‬‬ ‫‪Click‐and‐Mortar ‬‬ ‫‪Fry Multimedia‬‬ ‫‪E‐commerce (EC) ‬‬

‫‪250‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻜﻼت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺨﺮﻳﺪ؟ ‪ Godiva.com‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪251‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك اﺻـﻠﻲ در ﺳـﺎل ‪ ،1994‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺷـﻜﻼت دوﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﮔﻮدﻳﻮا ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن‪ ،‬ﮔﻮدﻳـﻮا ﻣﺠﺒـﻮر ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺪون آﻧﻜـﻪ ﻫـﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در اﺧﺘﻴـﺎر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﺮار ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻣﺠﻠﻪ ﺷﻜﻼﺗﻴﺮ‪ 1‬ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﻲ آن ﺑﻪ ‪ Godiva.com‬اﺟﺎزه ﻣـﻲداد ﻛـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت و دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي ﭘﺨـﺖ ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ را در ﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻫﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮم اﺷﺘﺮاك ﺑـﺮﺧﻂ ﻣﺠﻠـﻪ را ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 2‬اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻫﻤﻴﺖ وﺟﻮد ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ ﻣﺤﺘـﻮاي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮد‪ .‬ارﺳﺎل ﺑﺎزي و ﻣﻌﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺬب اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪ ،EC‬ﻧـﺎﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﻼت ﮔﻮدﻳﻮا و ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاي ﺑـﺎزي ﻛـﺮدن‪ .‬ﻣﻔﻬـﻮم‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺟﻠﻮه دادن وبﺳﺎﻳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮهﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ‪ Godiva.com‬ﺳﺮ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻــﻠﻲ آن ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ :‬ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ از آﻧــﺎن ﺑــﺮاي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎي وﻳﮋه اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ روز ﭘﺪر و ﻳﺎ روز ﻣﺎدر(؛ ﻳﻚ ﻣﻜﺎنﻳﺎب ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻛﻪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫـﺪ؛ ﻳـﻚ ﻛـﺎرت ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺟﻤﻊآوري آﺳﺎن اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ؛ ﻳـﻚ اﻧﺘﺨـﺎﺑﮕﺮ ﻫﺪﻳـﻪ و ﻳﺎﺑﻨـﺪه ﻫﺪﻳـﻪ؛ ﻳـﻚ‬ ‫ﻋﻜﺲ ﻋﺎدي از ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاي وبﺳﺎﻳﺖ؛ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ و ﻏﻴﺮه؛ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺮﺧﻂ )ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺗـﺼﻮﻳﺮي(؛ ﻳـﻚ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺷﻜﻼت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت داﺧﻞ ﻫﺮ ﺟﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ؛ ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻚ ﺑﺮ روي آن اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳـﺎ از ﻳـﻚ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ ﻛﺎﻏـﺬي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ از ﻧﺸﺎﻧﻲ دوﺳﺘﺎن و ﻳـﺎ ﻛﺎرﻣﻨـﺪاﻧﺘﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ارﺳـﺎل‬ ‫ﻫﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ؛ "ﮔﻮدﻳﻮاي ﻣﻦ"‪ 3‬ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻮاﺑﻖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪،‬‬ ‫‪1‐  Chocolatier Magazine ‬‬ ‫‪2‐  E‐shopper ‬‬ ‫‪3‐  My Godiva ‬‬

‫‪252‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺣــﺴﺎبﻫــﺎ‪ ،‬وﺿــﻌﻴﺖ ﺳﻔﺎرﺷــﺎت و ﻏﻴــﺮه؛ ﻣﺤﺘــﻮاﻳﻲ ﻋﻤــﻮﻣﻲ درﺑــﺎره ﺷــﻜﻼت )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﭘﺨﺖ(؛ و ﻣﻮارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺳﺎل و ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻫﻢ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد و ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻜﻼت ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد )اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ‪ Turban et al., 2006‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﮔﻮدﻳﻮا ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ رﻗﺒﺎﻳﺶ ﺑـﻪ اﻓـﺰودن ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟـﺬاب اداﻣـﻪ داد‪.‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ را آﻏـﺎز ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻜﺎنﻳﺎب ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻧﻴﺰ ﻛﺎرﺑﺮان ﭘﺎﻟﻢ ﭘﺎﻳﻠُـﺖ‪ 2‬ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺸﺎﻧﻲﻫﺎي ﭘﺴﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻫﺪﻳﻪ داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ ‪ Godiva.com‬ﻫﺮ ﺳـﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻲ دو رﻗﻤﻲ در ﺣـﺎل رﺷـﺪ اﺳـﺖ و ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ "اﻗﺘﺼـﺎد ﻛﻬـﻦ" ﺷﺮﻛﺖ و ﻧﻴﺰ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ رﻗﺒـﺎ را ﭘـﺸﺖ ﺳـﺮ ﮔـﺬارده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از )‪ Reda (2004‬و ‪ Godiva.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻣﺎه ژوﺋﻦ ‪.2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖآﻣﻴـﺰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﮔﻮدﻳـﻮا ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از رﻫﺒـﺮان ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋـﻼوه‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻫﺎي ﺧﻮب ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻼﺣﻈﺎت وﻳﮋهاي در ﻣـﻮرد ﺧﺮﻳـﺪاران اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﻛﺎرﺑﺮﭘـﺴﻨﺪي و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﺟـﻮد ﻓﻨـﺎوري ﭼﻨﺪرﺳـﺎﻧﻪاي ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲﺑـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﻓـﺮوش ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ 3‬ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫‪1‐  Business to Business to Customer (B2B2C) ‬‬ ‫‪2‐  Palm Pilot  ‬‬ ‫‪3‐  Business toCustomer  ‬‬

‫‪ 1-4‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪253‬‬

‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪1-4‬‬

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒﻛﻨﻨﺪة ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎ ﺗﺒﺎدل ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫و ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ اﻓـﺮاد از‬ ‫اﺻﻄﻼح ﺗﺠﺎرت را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘـﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد اﺻﻄﻼح ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد از اﺻﻄﻼح ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي آن اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ وﺳﻴﻊﺗﺮي از ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑﺮﻣـﻲﮔـﺮدد‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬اﺟﺮاي آﻣﻮزشاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫"ﻓﺮاﺗﺮ از ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺻﺮف" از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻜـﺎري و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺎ از ﻣﻌﻨﻲ وﺳﻴﻊﺗﺮ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛـﻪ اﺳﺎﺳـﺎً ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻛـﺴﺐ وﻛـﺎر‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ دو اﺻﻄﻼح در ﻃﻮل ﻓﺼﻞ و در اداﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺘﺮادف اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻣـﻞ‪ 1‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺟﺰﻳـﻲ‪ .2‬ﺗﺠـﺎرت‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‪ -‬درﺟﺔ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺪن‪ :3‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺣﺎﻟـﺖﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪-‬‬ ‫ﻣﻲﺗـﻮاﻧﺪ اﺷـﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﺑﻪ ﺧـﻮد ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬درﺟـﺔ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ ﺷـﺪن ﻣﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺤﺼﻮل )ﺧﺪﻣﺖ( ﻓﺮﺧﺘﻪﺷﺪه‪ (2) ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﺎ )‪ (3‬ﻋﺎﻣﻞ )ﻳﺎ واﺳﻄﻪ( اراﺋﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Pure EC ‬‬ ‫‪2‐  Partial EC‬‬ ‫‪3‐  Degree of digitization  ‬‬

‫‪254‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﻮي‪ 1‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﻛﻪ ﭼﻴـﻨﺶﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﺑﻌـﺪ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻳـﺎ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺠﺎرت ﺳﻨﺘﻲ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺳﻪ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ‪ 2‬ﻳـﺎد‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺑﻌﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﺑﻌﺎد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﺰء ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)اﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻣﻞ(‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻜﻲ از اﺑﻌﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ را ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺟﺰﻳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﻚ ﭘﻴـﺮاﻫﻦ از ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑـﺮﺧﻂ وال‪ -‬ﻣـﺎرت ‪ 3‬ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻛﺘـﺎب از‬ ‫‪ ،Amazon.com‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺰﻳﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ از‬ ‫‪ Amazon.com‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﻧـﺮماﻓـﺰاري از ‪ Buy.com‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ ﭼﻮن ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ آن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭘﺮداﺧﺘـﻲ و ﻋﺎﻣـﻞ اﻧﺘﻘـﺎل‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻲ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑـﺮاي اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ و ﻧﻴﺰ ﺟﺰﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫‪4‬‬

‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي )ﻳﺎ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺻﺮف ( ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ ،5‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺻﻠﻲ آﻧﻬـﺎ در دﻧﻴـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ وال ﻣـﺎرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ(‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﻮارد ﺻـﺮﻓﺎً ﺑﺨـﺸﻲ از ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻨﺘﻲ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺎرﻛﺪ در ﻧﺴﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﺷﻜﺎل ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Choi et al. (1997) ‬‬ ‫‪Brick‐and‐Mortar Organization ‬‬ ‫‪Wal‐Mart online ‬‬ ‫‪Pure‐Play ‬‬ ‫‪Click‐and‐Mortar or Click‐and‐Brick‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 1-4‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻧﻮاع ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪255‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‪ ،‬ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ذﻳﻞ ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ :1‬در ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎي ‪ ،B2B‬ﻫــﻢ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﻫــﻢ ﺧﺮﻳــﺪاران‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ :2‬در ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ )ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش( ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻜﺎري اﻏﻠﺐ ﺑﻴﻦ دو ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﺗﺠﺎري در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﻓــﺮد‪ :3‬در ‪ ،B2C‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و ﺧﺮﻳــﺪاران اﺷــﺨﺎص‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ B2C .‬ﺑﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 4‬ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‪ :5‬در ‪ ،C2C‬ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻄﻼح ‪ C2C‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي"‪ 6‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﻣﺘــﺮادف ﻫــﺴﺘﻨﺪ و ﻫــﺮ دو در اﻳــﻦ ﻛﺘــﺎب ﺑــﺮاي ﺗﻮﺻــﻴﻒ اﻓــﺮادي ﻛــﻪ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‪ :7‬در اﻳﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺘﻲ را ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﺔ‬ ‫ﮔﻮدﻳﻮا‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮد ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ :8‬در ‪ ،C2B‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ وﻳـﮋهاي را‬ ‫اﻋﻼم ﻛﺮده و ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ آن ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ ﻧـﻮع ‪ Priceline.com‬اﺳـﺖ؛ ﻣـﺸﺘﺮي ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ را ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ‪ Priceline.com‬ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهاي را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﻧﻴﺎز ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Business‐to‐Business (B2B) ‬‬ ‫‪Collaborative Commerce (C‐Commerce) ‬‬ ‫‪Business‐to‐Consumers (B2C) ‬‬ ‫‪E‐tailing ‬‬ ‫‪Consumer‐to‐Consumer (C2C) ‬‬ ‫‪Customerr‐to‐Customer  ‬‬ ‫‪Business‐to‐Business‐to‐Consumers (B2B2C) ‬‬ ‫‪Consumers‐to‐Businesses (C2B) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪256‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫• ﺗﺠﺎرت درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :1‬در اﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺳـﺎزﻣﺎن از ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺮاي ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت داﺧﻠﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺧـﺎص آن‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﻛﺎرﻛﻨــﺎﻧﺶ‪ 2‬اﺳــﺖ ﻛــﻪ در آن‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﻳــﺎ ﺧــﺪﻣﺎت را ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ 3‬و دﻳﮕﺮان‪ :‬در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﻳﻜـﻲ از ﺑﺨـﺶﻫـﺎي دوﻟـﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑـﺮاي ﺷـﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ 4‬و ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ 5‬ﺗﺠـﺎرت‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :6‬وﻗﺘـﻲ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﻧﺠــﺎم ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده از ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬آن را ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻧﻮاع ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺪل ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد؛ روﺷﻲ ﻛﻪ از ﻃـﺮﻳﻖ آن ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﻳﺪاري ﺧﻮد‪ ،‬درآﻣﺪزاﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ‪ ،B2B‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫـﺎ و ﻳـﺎ در ﻣﺰاﻳـﺪهﻫـﺎ ﻓـﺮوش‬ ‫داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ Sawhney (2002) ،EC‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﺣﻮزه‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اواﻳﻞ دﻫﺔ ‪ 70‬ﺑﺎ ﻧﻮآوريﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﭘﻮل آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و ﭼﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺘﻬﻮ‪‬ر ﻣﺤﺪود ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﺒـﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ دادهﻫـﺎ ﭘﺪﻳـﺪار ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻋﺎدي را ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮده و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎم ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داد‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Intrabusiness (Intraorganizational) Commerce ‬‬ ‫‪Business‐to‐Employee (B2E) ‬‬ ‫‪Government‐to‐Citizens (G2C) ‬‬ ‫‪G2G ‬‬ ‫‪G2B ‬‬ ‫‪Mobile Commerce (M‐Commerce)  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 1-4‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪257‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺠﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﻓﺮوﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرا اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت را‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﻗﺼﺔ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻨﺎﻗﺼﺎت ﺑﺮﺧﻂ راه ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ و از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ‪ B2B‬ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي ﻣﻌﻜﻮس اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪2‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻳﺎ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﺳـﺮﻳﻊ و ارزان‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﺮدن اﻗﻼم‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‬

‫‪3‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗــﺼﻤﻴﻢ ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ ﻛــﻪ ﭼــﻪ ﻣﻘــﺪار ﻣــﻲﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑﭙﺮدازﻧــﺪ‪ .‬ﻳــﻚ واﺳــﻄﻪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪ (Princeline.com‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎزي را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ واﺳـﻄﻪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ ،(Hotwire.com‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ را اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را در ﻣﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧـﺪ‪،‬‬ ‫در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ واﺑﺴﺘﻪ‬

‫‪4‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن از ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ آرمﻫﺎ‪) 5‬ﻳﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪ (6‬را در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮ روي اﻳﻦ آرمﻫﺎ ﻛﻠﻴﻚ ﻛﺮده‪ ،‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺷﺪه و ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻜﺎن ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ Performics.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ‬

‫‪7‬‬

‫‪Ã‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺷـﻤﺎ را ﺑـﺮاي دوﺳﺘﺎﻧـﺸﺎن ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﻨﺪ )ﻣﻮاﻇـﺐ‬ ‫وﻳﺮوسﻫﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪(.‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺧﺮد ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﮔﺮوه ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﺑـﻪ‬ ‫راه ﻣﻲاﻧﺪازد ﻳﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻣﺬاﻛﺮه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Electronic tendering systems ‬‬ ‫‪Online auction ‬‬ ‫‪Name‐your‐own‐price ‬‬ ‫‪Affiliate marketing ‬‬ ‫‪Logo ‬‬ ‫‪Banners ‬‬ ‫‪Viral marketing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪258‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺠﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮل‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎ و ﺗﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن از اﻳﻨﺘ ــﺮﻧﺖ ﺑــﺮاي ﭘﻴﻜـﺮﺑﻨ ــﺪي ﻣﺤــﺼـﻮﻻت ﻳــﺎ ﺧــﺪﻣﺎت ﻣ ــﻮرد ﻧﻈ ــﺮﺷﺎن اﺳﺘﻔ ــﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ را ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ اﺟـﺮا ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ )ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ(‪.‬‬ ‫در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺠﺎزي )ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ(‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﺎراﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )اراﺋـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻛﻤﺘﺮ(‪.‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و آن را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ دﻳﮕﺮان در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻣﺎده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﺎن زﻧﺠﻴﺮة ارزش‬

‫‪2‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزي ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﺎ ﺗﺪارﻛﺎت را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻻلﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪3‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دﻻلﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮا‪ ،‬ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺤﺼﻮﻻت را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺮﺧﻂ ‪ ‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺒﺎدل ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺿﺎﻓﻲ و‪/‬ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮرﻛـﺎﻣﻼً ﺑـﺮﺧﻂ ﺗﻮﺳـﻂ واﺳـﻄﻪ اداره‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﻮد "اﻣﺘﻴﺎزاﺗﻲ" درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣﺘﻴـﺎزات را ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﺗﺨﻔﻴﻒدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤﺪه‬

‫‪4‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Half.com‬ﺗﺨﻔﻴﻔﺎت ﻋﻤﺪهاي را اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺬاب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻀﻮﻳﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺗﻘﺎءدﻫﻨﺪﮔﺎن زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﻘﻂ اﻋﻀﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻌـﺎﻣﻼت و‪...‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ )‪.(Egreetings.com‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﺮاي ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﻜـﺎري را‬ ‫اﻓﺰوده‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮات را ﻛﺎﺳﺘﻪ و ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻫﻤﻮار ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Value‐chain integrators ‬‬ ‫‪Value‐chain service providers ‬‬ ‫‪Information brokers ‬‬ ‫‪Deep discounters ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 1-4‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪259‬‬

‫از زﻣﺎن ﺗﺠﺎريﺳـﺎزي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﻣﻌﺮﻓـﻲ وب در اواﻳـﻞ دﻫـﺔ ‪ ،90‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨــﺪ‪ .‬در ﺳــﺎل ‪ 2000‬ﺑﺤﺮاﻧــﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪ ﺻـﺪﻫﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از دور ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺧﻮد اداﻣـﻪ داد‪ .‬اﻣـﺮوزه‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺑـﺴﻴﺎري از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬

‫‪260‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺣﻮزة ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﺣـﻮزه وﺳـﻴﻊ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ زﻳﺎدي )ﺑـﺎﻻي‬ ‫ﺷﻜﻞ( وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ در ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛﺘـﺎب ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺻـﺤﻴﺢ ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ و‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺣﻮزة ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ زﻳﺮ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻓﺮاد‪ :‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه دﻳﮕﺮ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ :‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ودﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻣﺎﻟﻴﺎتﺑﻨﺪي ﻛﻪ دوﻟﺖ آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‪ :‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻛﺴـﺐ و ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑﺨﺼـﻮص در ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ ‪B2C‬‬

‫ﻛﻪ در آن ﺧﺮﻳـﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻧﻤﻲﺷﻨـﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ‪ ‬دارد‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ :‬ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻔﺎرش و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺘﻮا ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺷـﺮاﻛﺖ ﺗﺠــﺎري‪ :‬ﻣـﺸﺎرﻛﺖﻫـﺎي ﺧـﺎص‪ ،‬ﺑﺎزارﻫـﺎي اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣـﺸﺎرﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠـﺎري در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ راﻳﺞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻜـﺮراً در زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ رخ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨـﺪ )ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺎء(‪  .‬‬ ‫ﺗﻤﺎم اﺟﺰاء ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰش‪ ،‬ﺗـﺪوﻳﻦ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪/‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻧﺪك ﻣﻮاردي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬اﻓـﺮاد و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ درﺣـﺎل ﺗﺤﻘـﻖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪهاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﺻـﻠﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در‬ ‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬آورده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-4‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪261‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫• ﺑﺎزار ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﻠّﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻮاد و ﺧﺪﻣﺎت را از ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺠﺎري ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻣﻲدارد؛ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺤـﺼﻮﻻت ارزاﻧﺘـﺮ و ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ را ﺗـﺎ ‪ 90‬درﺻـﺪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار(‪.‬‬ ‫• ﺳﻄﻮح ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر را ﺑﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻮع "ﻛﺸﺸﻲ" ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد )ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮل و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎرداري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﭼﻮن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ارزانﺗﺮ از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺎ ارزشاﻓﺰوده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎط از راه دور را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﺑﺎزار ﻫﺪف ﻣﺤﺪود ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺨﺼﺼﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪.(Cattoys.com‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫• ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ارزانﺗﺮي را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ را در ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪروز و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺰﺋﻲ و ﻣﺮﺗﺒﻂ را در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• اﻣﻜﺎن ﻛﺎر و ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد )ﺑﺨﺶ ‪ 2-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ در ﮔﺮوهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﺸﺎن را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫• ﺑﻪ اﻓﺮاد اﻣﻜﺎن ﻛﺎر در ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻔﺮﻫﺎ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪن ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘﺎء اﺳﺘﺎﻧﺪارد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪262‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﺎﻛﻦ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ از ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ از ﻃـﺮق دﻳﮕـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﺣﺮﻓـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن ﻣـﺪارك داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮيﻫﺎي دوﻟﺘﻲ را آﺳﺎن ﻛﺮده‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮزﻳﻊ و اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻼﻫﺒـﺮداري را ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و آﻣﻮزﺷﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻋﻠــﻲرﻏــﻢ ﻣﻨــﺎﻓﻊ زﻳــﺎدي ﻛــﻪ دارد‪ ،‬داراي ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻏﻴﺮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ رﺷﺪ و ﭘﺬﻳﺮش آن را ﻛﻨـﺪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ در ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫• ﻓﻘﺪان اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻴﻔﻴـﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد‪  .‬‬ ‫• ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ارﺗﺒﺎط از راه دور‪  .‬‬ ‫• اﺑﺰارﻫـﺎي ﺗﻮﺳﻌـﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز در ﺣــﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣـــﺸـﻜﻼت ﻳﻜﭙـــﺎرﭼﻪﺳـــﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي ﺗﺠـ ــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎ و ﭘﺎﻳــﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﻣﻮﺟﻮد )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﻮارد ﻗﺪﻳﻤﻲ(‪  .‬‬ ‫• ﻧﻴ ــﺎز ﺑــﻪ ﺳ ــﺮورﻫﺎي وب وﻳ ــﮋه‪ ،‬ﻋــﻼوه ﺑــﺮ ﺳ ــﺮورﻫﺎي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ‪  .‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﮔــﺮان ﻳــﺎ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺑــﺮاي ﺑــﺴﻴﺎري‬ ‫ازﻛﺎرﺑﺮان آﺗﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫• ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﻞ ﻧﺸﺪه )ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ 9-4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﻛﻤﺒﻮد ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﻣﻠﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻧﺒﻮد روشﻫﺎي ﺟـﺎﻣﻊ ﺑـﺮاي ﺳـﻨﺠﺶ ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳــﺪاران زﻳــﺎدي ﻣﻨﺘﻈــﺮ ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﺗــﺎ ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﻮد وﺳﭙﺲ در آن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه واﻗﻌـﻲ ﺑـﻪ ﻣﺠـﺎزي‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم ﻫﻨﻮز ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻛﺎﻏـﺬي و ﻏﻴﺮﺣـﻀﻮري‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺼﻮر اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﺮان و ﻧﺎاﻣﻦ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻌــﺪاد ﻧﺎﻛــﺎﻓﻲ )ﻣﻘــﺎدﻳﺮي ﺑﺤﺮاﻧــﻲ( ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳــﺪاران‬ ‫ﺑــــﺴﻴﺎري از ﻣﺤــــﺼﻮﻻت و ﺧــــﺪﻣﺎت ﺳــــﻮدآور ﺗﺠــــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫‪ 2-4‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪263‬‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﻳﻌﻲ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ‪ B2B‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺰاﻳـﺪهﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬دوﻟـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬آﻣـﻮزش‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ B2C‬در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪.(1-4‬‬ ‫‪2-4‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﺻﻠﻲ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺪﻫﺎ و ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‬ ‫)ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﻜــﺎﻧﻴﺰمﻫــﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫــﺎي ﺑــﺰرگ و ﻛﻮﭼــﻚ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬در اداﻣﻪ ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ 3-4‬و ‪ 5-4‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ ﻃﻲ ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻏﺬي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷـﺪﻧـﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‪ ،‬ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮ روي ﺳــﻲدي و اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻗــﺮار دارﻧــﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴــﺖ ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳـﺖ‪ 2‬ﺑـﺎ اﻣﻜـﺎن ﺟـﺴﺘﺠﻮ و‬ ‫اﻣﻜﺎن اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﻓﻘﺮات ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف از ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﺠـﺎر‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ و‬ ‫ﺗــﺮوﻳﺞ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت اﺳــﺖ‪ .‬ﻫــﺪف از ﭼﻨــﻴﻦ ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢﻛﺮدن ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ذﻳﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ در اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﺴﺘﺎ ﻳـﺎ ﭘﻮﻳـﺎ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگﻫـﺎي‬ ‫اﻳﺴﺘﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻦ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻳﺴﺘﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﭘﻮﻳـﺎ‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤﺮك و اﻧﻴﻤﻴﺸﻦ و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺻـﺪا‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬درﺟــﻪ ﺳﻔﺎرﺷــﻲﺳــﺎزي‪ .‬ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻳــﺎ ﺳﻔﺎرﺷــﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﺠﺎر‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  E‐malls and E‐marketplace‬‬ ‫‪2‐  Directory ‬‬

‫‪264‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ و ﻇـﺎﻫﺮي ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺧﺎص دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﻴﺰان ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑــﻪ ﻣﻴــﺰان ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲﺷــﺎن ﺑــﺎ ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎ و ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت ذﻳــﻞ‪ ،‬ﻣــﻲﺗــﻮان ﺗﻘــﺴﻴﻢﺑﻨــﺪي‬ ‫ﻧﻤﻮد‪:‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳـﻔﺎرش و اﻧﺠـﺎم آن؛ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ؛ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ؛ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮدي و ﺣـﺴﺎﺑﺪاري؛ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ‪Amazon.com‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي و ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺣــﺮاج‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪي رﻗــﺎﺑﺘﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در آن ﺧﺮﻳــﺪاران ﺑــﻪ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻳــﺎ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺑــﻪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﺣﺮاج‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻂ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺮاج ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺠﺎري ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻏﻴﺮﻣﺆﺛﺮ ﻳﺎ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮاج ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﺎً درآﻣﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ ﺣـﺮاج‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪاران ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ از ﺣﺮاج اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 1‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮﺻﺖ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ ﺑـﺮاي ﻗﻴﻤـﺖ ﭘـﺎﺋﻴﻦﺗـﺮ و آﺳـﻮدﮔﻲ ﺧـﺎﻃﺮ از ﻻزم ﻧﺒـﻮدن ﺳـﻔﺮ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ ﺣـﺮاج و‬ ‫"ﺣﻀﻮر" در آن ﻧﻔﻊ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻳﮕـﺮ ﺣـﺮاج اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W4.2‬ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺣﺮاج ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ اداري ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﻌﺪاد ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫و ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ )‪ kambil and Van Heck, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺣﺮاج وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺤـﺮكﻫـﺎ و روالﻫـﺎي‬ ‫‪1‐  Electronic Auction (E‐Auctions) ‬‬

‫‪ 2-4‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪265‬‬

‫ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮاج در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ دو ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﺣـﺮاج ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ)ﻣﺰاﻳـﺪه(‪ 1‬و‬ ‫ﺣﺮاج ﻣﻌﻜﻮس )ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ(‪.2‬‬ ‫ﺣﺮاج ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻣﺰاﻳﺪه(‪ .‬ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺮاجﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن از آن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺠﺮاي ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮﻳـﺪاران ﺑـﺎﻟﻘﻮة اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‪ ،‬اﻗـﻼم در ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﻣﺰاﻳﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﺴﺘﻤﺮاً ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه ﻣﺰاﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﺮاد ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ﺣﺮاج ﻣﻌﺮوف ‪ ،eBay.com‬اﻏﻠﺐ ﺣﺮاجﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﮔﺎﻻﻓﺮ‪ 3‬دو ﻧﻮع ﺣﺮاج ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻳﻜـﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬و دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ در ﻧـﻮع اول‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑـﺮاي ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت راﻳـﺞ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﻧـﻮع دوم ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن در ﭘـﻲ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ ﻓـﺮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W4.3‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﻣﺰاﻳﺪه را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮاج ﻣﻌﻜﻮس )ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ(‪ .‬در ﻣﻨﺎﻗﺼﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺘﻲ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺟﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ )ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺪار و ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ( ﺑـﺴﻴﺎر راﻳـﺞ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرت ﺗـﺴﺎوي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪه ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻨﺎوب اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﻳﻜﺮد را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪﻫﻤـﺮاه داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺟﺒﺎري ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻗــﺼﻪﻫــﺎ در ‪ C2C ،C2B ،B2B ،B2C‬و دوﻟــﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛــﺎرﺑﺮد دارﻧــﺪ و در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي زﻳﺎدي راﻳﺞ ﺷﺪهاﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻨﺎﻗﺼﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮاجﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺳـﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪1‐  Forward auction  ‬‬ ‫‪2‐  Reverse auction  ‬‬ ‫‪3‐  Gallaugher (2002) ‬‬

‫‪266‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺧﺮﻳﺪار ﻳﺎ از ﺳﺎﻳﺖ ﺛﺎﻟﺜﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺋﻲ ﺑِﻲ‪ ،1‬ﻣﻌﺮوفﺗـﺮﻳﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﺷـﺨﺺ ﺛﺎﻟـﺚ‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻫﺰار ﻛﺎﻻي ﻣﺘﻔﺎوت در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺮاج را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ 300‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬـﻢ دﻳﮕـﺮ‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ‪ Amazon.com‬و ‪ ،Dellauction.com‬ﻧﻴﺰ ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫داد و ﺳﺘﺪ‬

‫داد و ﺳﺘﺪ‪ 2‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎ ارﺗﺒﺎط دارد و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺒـﺎدل ﻛـﺎﻻ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﺪون ﺗﺒﺎدل ﭘﻮﻟﻲ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت داد و ﺳﺘﺪ ﻓـﺮد ﺑـﺎ ﻓـﺮد‪ ،‬در ﺑﺮﺧـﻲ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺧﺒـﺮي‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮﻫـﺎي‬ ‫اﻋﻼﻧﺎت و اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﺳﻄﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ داد و‬ ‫ﺳﺘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ .(barterbrokers.com‬اﻳﻦ واﺳـﻄﻪﻫـﺎ در‬ ‫ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3-4‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ‪Amazon.com‬‬

‫و ‪ ،Godiva.com‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻬﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ B2C‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ارزش آن ﺗﺎ ﺳﺎل ‪2007‬‬ ‫ﺑﻪ ‪ 1‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺳﺎز و ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﻐﺎزهﻫﺎ و‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎ‬

‫ﻃﻲ ﻧﺴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ در ﺧﺎﻧﻪ‪ 3‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ رﺷﺪ ﻛﺮده و ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ‬ ‫ﻃﻲ ﺑـﻴﺶ از دو دﻫـﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﺧﺮﻳـﺪار را ﺟـﺬب ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن اﺳـﺖ‪ .‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،4‬‬

‫ﻓــﺮوش ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت از ﻃﺮﻳــﻖ ﻣﻐــﺎزهﻫــﺎي‪ 5‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻳــﺎ ﺑﺎزارﻫــﺎي‬

‫‪6‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﻔﺎوت ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W4.4‬و‬ ‫)‪ Lee and Brandberry (2003‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪E‐Bay  ‬‬ ‫‪Bartering ‬‬ ‫‪Home shopping ‬‬ ‫‪Electronic retailing (e‐tailing) ‬‬ ‫‪Storefront ‬‬ ‫‪Mall ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪267‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-4‬‬ ‫ﺋﻲﺑِﻲ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺣﺮاج دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺋﻲﺑِﻲ )‪ (ebay.com‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺣﺮاج دﻧﻴﺎ و ﻳﻜـﻲ از‬

‫آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻳـﻚ ﺑﻴﻌﺎﻧـﺔ واﮔـﺬاري و‬

‫ﺳــﻮدآورﺗﺮﻳﻦ ﻛــﺴﺐ و ﻛﺎرﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫درﺻــﺪي از ﻣﺒﻠــﻎ ﻣﻌﺎﻣﻠــﻪ را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻛﻤﻴــﺴﻴﻮن درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﻮﻓﻖ ﺣﺮاج ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﺳـﺎس ﺧـﻮد را از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻴﻌﺎﻧــﻪ واﮔــﺬاري ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي ﻣﻴﺰاﻧــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫‪ 50‬ﺳـﺎﻟﻪ ﭘﺨـﺶﻛﻨﻨﺪة ﺷـﻜﻼت ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘِﺰ‪ 1‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻣِﻼ‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺎﻻﻳﺘﺎن در ﻣﻌﺮض ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻛِﺮ‪ ،2‬ﮔﺮدآورﻧﺪة ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘـﺎد ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴـﺎن "ﺣـﺮاجﻫـﺎي ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ"‪ 4‬در‬

‫آﻧﻬﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ او اﻳﺪة ﺧﻮد‬

‫ﻃﺒﻘﺔ وﻳﮋة ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ‬

‫را ﺑﺎ دوﺳﺘﺶ )ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻫﻤـﺴﺮ او اﺳـﺖ(‪ ،‬ﭘﻴـﺮ اﻣﻴـﺪﻳﺎر‪ 3‬در‬

‫و اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻳﺘﺎن در ﺻﻔﺤﺔ اﺻﻠﻲ ‪ eBay‬در زﻳـﺮ‬

‫ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬او ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺮاج در ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪاي ﺑـﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫ﻗﺒﻠﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1995‬ﺧﺎﻧﻮاده اﻣﻴﺪﻳﺎر ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺗﺄﺳـﻴﺲ ﻛـﺮد‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﻳـﺪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤـﺖ ﭘﺎﻳـﻪ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﺋﻲﺑِﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬از آن زﻣـﺎن اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺮاج ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را ﻛﻤﺘـﺮ از‬

‫ﭘﻴﺸﺘﺎز ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي ﺣﺮاج ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺪل ﻛـﺴﺐ و‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻬﺎ‪ 5‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫ﻛــﺎر ﺋــﻲﺑِــﻲ‪ ،‬ﻓــﺮاﻫﻢ ﻛــﺮدن زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮاي‬

‫ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣﺰاﻳـﺪه را آﻏـﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي ﺑـﺎ‬

‫اﺟﺮاي اﻏﻠﺐ ﺣﺮاج ﻫﺎي ‪ C2C‬اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳـﺎﻳﺖ ﻣﺰﺑـﻮر ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴ ـﺖ روﺑــﺮو ﺷــﻮد‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪار و ﻓﺮوﺷــﻨﺪه ﺑــﺮ ﺳــﺮ ﺷــﻴﻮه‬

‫ﻛــﺴﺐ و ﻛﺎرﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ ﻧﻴــﺰ ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ اراﺋــﻪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧــﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ‪ ،‬ﺿــﻤﺎﻧﺖﻧﺎﻣــﻪ و ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺣﺮاج‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻣﺬاﻛﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺋﻲﺑِﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻃـﺮﻓﻴﻦ‬

‫واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻤ ــﻞ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ؛ راﺑﻄــﻲ ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳ ــﻖ آن ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و‬

‫در ﺋﻲﺑِﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻳـﺎ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ داراي ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺣﺮاج ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓـﺮد‬

‫ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻮﻓﻖ و دهﻫـﺎ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻛـﺎرﺑﺮ‬

‫در ﺣﺎل اﺟﺮا اﺳﺖ و روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 500،000‬ﻗﻠﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪ‬

‫وﻓــﺎدار‪ ،‬ﺋــﻲﺑِــﻲ ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬را )اﻏﻠــﺐ ﺑــﺎ‬ ‫‪Pez ‬‬ ‫‪Pamela Kerr ‬‬ ‫‪Pierre Omidyar ‬‬ ‫‪Featured auctions  ‬‬ ‫‪Reserve price ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪268‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻗﻴﻤـﺖﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه( آﻏﺎز ﻛـﺮد‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ ،2003‬ﺋـﻲﺑِـﻲ‬

‫از ‪ 25‬ﻛﺸﻮر اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﺑـﻴﺶ از ‪ 160‬ﻛـﺸﻮر‬

‫ﭼﻨـــﺪﻳﻦ ﺳــﺎﻳﺖ ﺗﺨﺼــﺼـﻲ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺋــﻲﺑِــﻲ ﻣﻮﺗــﻮرز‪ 1‬را‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در آن ﺳﻬﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺋﻲﺑِـﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬

‫راهاﻧﺪازي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺋﻲﺑِﻲ ﺗﺒﺎدل ﺗﺠﺎري‪ 2‬را ﻧﻴﺰ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‬

‫ﻣﺤﻠﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 160‬ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺤﻠﻲ در‬

‫ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻧـﻮ و دﺳـﺖ دوم ﺧـﻮد را در ﺣﺎﻟـﺖﻫـﺎي ‪ B2B‬ﻳـﺎ‬

‫اﻗﻼم ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻗﻼم ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻣﺤﻠـﻲ را‬

‫‪ B2C‬ﺑﺨﺮﻧــﺪ و ﺑﻔﺮوﺷــﻨﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،half.com ،‬ﺳــﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﺮور ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻣﻼﻗﺎت رو در رو داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺗـﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ را ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻌﺮوف ﻓﺮوش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ و ‪ PayPal.com‬ﻛـﻪ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺋﻲﺑِﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 95‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬

‫ﻳــﻚ ﺷـــﺮﻛﺖ ﭘﺮداﺧـــﺖ ﻓـــﺮد ﺑــﻪ ﻓـــﺮد اﺳــﺖ‪ ،‬اﻛﻨــﻮن‬

‫ﻛﺎرﺑﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺋـﻲﺑِـﻲ در‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺋﻲﺑِﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺋﻲﺑِﻲ آﻧﭽﻨﺎن ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 24‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﻓـﺮوش داﺷـﺖ و درآﻣـﺪ‬

‫ﻛﻪ ﺷﻨـﺎﺳـﺎﻳﻲ آن در ﻣﺤﺎﻓـﻞ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ‬

‫ﺧﺎﻟﺺ آن در ﺳﺎل ‪ 2004‬ﺑﻪ ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫دوره درﺳ ــﻲ ﺟﺪﻳــﺪ در داﻧــﺸـﮕﺎه ﺑﻴﺮﻣﻨﮕــﺎم‪ 3‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ ﺷــﺪه‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در )‪ (eBay.com) (2002‐2004‬و‬

‫اﺳـــﺖ‪ .‬دوره درﺳـــﻲ "ﺧﺮﻳـــﺪ و ﻓـــﺮوش در ﺋـــﻲﺑِـــﻲ"‬

‫)‪.Deital et al. (2001‬‬

‫)‪ (Buying and Selling in eBay.co.uk‬راﻫﻨـﻤﺎي ﮔـﺎم ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺎم ﻣﺒـﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ )‪.(Lyons,2004‬‬ ‫ﺋﻲﺑِﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي وﻳﮋة ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑـﻴﺶ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﺪل ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎري‬ ‫ﺋــﻲﺑِــﻲ در ﺳــﺎل ‪ ،2003‬از ﺣﺮاﺟــﻲ ﺻــﺮف ﺑــﻪ اﻓــﺰودن‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷـﻲﻫـﺎ ﻣﻌﻘـﻮل ﺑـﻮد؟ ﭼـﺮا ﺣﺮاﺟـﻲﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؟‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻔﺎرش ﭘـﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻣﻜـﺎن ﺧﺮﻳـﺪ از‬ ‫ﺧﺎﻧــﻪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ‪ 24‬ﺳــﺎﻋﺘﻪ در ‪ 7‬روز ﻫﻔﺘــﻪ را ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲآورد‪ .‬در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻊﺗﺮي از ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ ﻓﺮدﺗـﺮﻳﻦ اﻗـﻼم و‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﻲ درﺑﺎره ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي رﻗﺒﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻓﺮوﺷﻨﺪه را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  eBay Motors ‬‬ ‫‪2‐  Business exchange ‬‬ ‫‪3‐  University of Birmingham ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪269‬‬

‫ﻫﻢ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑـﺮﺧﻂ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻻﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻـﻮرت ﺑــﺮﺧﻂ ﺑــﻪ ﻓــﺮوش ﻣــﻲرﺳــﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ و اﻗــﻼم ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اداري‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﻣﺠﻼت‪ ،‬ﺳﻲديﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎ و ﻧﻮارﻫـﺎي وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﻛﻔﺶ و اﺳﺒﺎبﺑﺎزي‪ .‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﻪﻓـﺮوش ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از ﺳــﺮﮔﺮﻣﻲﻫــﺎ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠــﺔ ﺳــﻬﺎم و اوراق ﻗﺮﺿــﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜــﺪاري‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ و ﻛﺎرﻳﺎﺑﻲ )ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪاي در اداﻣـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺑﺨـﺶ اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ(‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬اﺑـﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎ و ﻋﻮاﻣـﻞ ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎه و ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎﺷﺎن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬دو‬ ‫ﺳﺎز و ﻛﺎر ﻣﺘﺪاول ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﻐﺎزهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﻐﺎزة ﻣﻨﻔﺮد را ﻣﻲﺗﻮان در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫــﺮ ﻳــﻚ از آﻧﻬــﺎ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺧــﻮد را دارﻧــﺪ و ﺳــﻔﺎرش ﻣــﻲﭘﺬﻳﺮﻧــﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺴﻂ ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﻮمدﭘـﺎت‪ ،1‬ﺷـﺎرﭘﺮاﻳﻤﻴﺞ‪،2‬‬ ‫‪ ،Godiva.com‬ﻳﺎ والﻣﺎرت‪ (3‬ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫دﻳــﺪهاﻧــﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ Restaurant.com ،Uvine.com ،CDnow.com‬و ‪ (Alloy.com‬ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Officedepot.com‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ (Dell.com‬ﻧﻴـﺰ از‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﺷﺨﺎص )‪ (B2C‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ )‪ (B2B‬ﺟﻨﺲ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻧﻮع ﻣﻐﺎزه‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻐﺎزة ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﻣﺤﺼﻮل )ﻣﺜﻞ ﮔﻞ‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﮓﻫﺎي اﺳﺒﺎبﺑﺎزي( ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻐـﺎزهﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت زﻳﺎدي را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،4‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﺠـﺎزي‪ 5‬ﻧﻴـﺰ ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺤﺖ ﻳـﻚ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﺪة اﺻـﻠﻲ ﺑـﺎزار‬ ‫‪Home Depot ‬‬ ‫‪The Sharper Image ‬‬ ‫‪Wal‐Mart ‬‬ ‫)‪Electronic mall(e‐mall‬‬ ‫‪Cybermall ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪270‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﺪة ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻋﺎدي اﺳﺖ؛ ﻓﺮاﻫﻢﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺎدي را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻫﺰاران ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ shopping.yahoo.com‬و ‪ eshop.msn.com‬داراي دهﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺰار ﻣﺤﺼﻮل از ﻫﺰاران ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺧـﺎص ﻛـﻪ ﺗﺨﻔﻴـﻒ و ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ Cashbackstores.net ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻧﻮع ﺑﺎزار وﺟـﻮد دارد‪ .‬اوﻟـﻲ ﺑﺎزارﻫـﺎي ارﺟـﺎﻋﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ (Hawaii.com‬اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮد‪ ،‬در ﻋﻮض ﺑﻪ ﻣﻐﺎزة دﻳﮕﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬در دوﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﺳﻨﺘﻲﺗﺮ ﺑﺎزار ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Shopping.yahoo.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ واﻗﻌﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻣﻐﺎزهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺧﺮﻳـﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‬

‫وﻟــﻲ در ﭘﺎﻳــﺎن ﺗﻨﻬــﺎ اﻣﻜــﺎن ﻳــﻚ ﺗــﺮاﻛﻨﺶ ﺧﺮﻳــﺪ را ﺧﻮاﻫﻴــﺪ داﺷــﺖ؛ ﻳــﻚ ﺳــﺒﺪ ﺧﺮﻳــﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬اﻣﻜﺎن ﺟﻤﻊآوري اﻗﻼم از ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤـﺖ آﻧﻬـﺎ‬ ‫در ﻳــﻚ ﺗــﺮاﻛﻨﺶ را ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎ ﻣــﻲدﻫــﺪ )ﻫﻤﺎﻫﻨــﮓﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﺎزار ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻳــﺎﻫﻮ‪ ،‬ﻛﻤﻴــﺴﻴﻮﻧﻲ از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزارﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪهاي‬ ‫ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨـﻲ از اﺳـﺘﻘﻼل ﺧـﻮد ﺻـﺮفﻧﻈـﺮ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﺎزار و ﺗـﻼشﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺧـﻮد او‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬از ﺳـﻮي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺴﻴﺎري را ﺟﻠﺐ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺟﺎﻟـﺐ‪،‬‬ ‫‪ Shopping‐headquarters.com‬و ‪ Smartmall.biz‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻓـﺮوش ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ )اﻓﺮاد( اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﻘﻮل و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد اﺳﺖ )ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دلﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد(‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي زﻳـﺎدي )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ nike.com‬و ‪(lego.com‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﺤﺼﻮل را از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎهﻫﺎي ‪ B2C‬ﺧﻮد اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌـﺮوفﺗـﺮﻳﻦ‬

‫ﺳﺎﻳـﺖ ‪ Amazon.com ،B2C‬اﺳـﺖ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽـﺔ آن در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 2-4‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Electronic shopping cart ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪271‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-4‬‬ ‫‪ :Amazon.com‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ و ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﻒﺑﺰوس‪،1‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺷـﻜﻠﻲ اﻳﻤـﻦ و ﺑـﺪون ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ وارد ﻛـﺮدن ﻧـﺸﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻋﻈـﻴﻢ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎرة ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاي ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ‬

‫"‪ "One‐Click‬ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫــﺪ ﺗــﺎ وﺿــﻌﻴﺖ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛـﺮد‪ .‬در ﺟـﻮﻻي ﺳـﺎل ‪ ،1995‬ﺑـﺰوس‬

‫ﺳــﻔﺎرش ﺧــﻮد را ﻣــﺸﺎﻫﺪه و در ﺳﻔﺎرﺷــﺎﺗﻲ ﻛــﻪ ﻫﻨــﻮز وارد‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ‪ Amazon.com‬را راهاﻧـﺪازي ﻛـﺮد و ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ را از‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳــﻖ ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ در وبﺳــﺎﻳﺘﺶ اراﺋــﻪ ﻧﻤــﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻣﺎزون ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪،‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ‪ Amazon.com‬اراﺋﻪ‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت و اﺗﺤﺎدﻫــﺎﻳﻲ را اﺿــﺎﻓﻪ ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪،‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب وﺳـﻴﻊ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﻛـﻢ‪ ،‬ﺟـﺴﺘﺠﻮ و‬

‫اﻛﻨﻮن ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه اﺷﻴﺎء وﻳﮋه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻓﻨـﻲ را‬

‫ﺳــﻔﺎرش آﺳــﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻨﺎﺳــﺐ در ﻣــﻮرد ﻣﺤــﺼﻮل‪،‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧـﻮد را‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻣـﻦ و اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش ﻛـﺎرا اﺳـﺖ‪ .‬در‬

‫ﻓﺮاﺗﺮ از ﻛﺘﺎب ﮔﺴﺘﺮش داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ژوﺋﻦ ﺳﺎل‬

‫اواﻳﻞ ﻛﺎر ﺳـﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﭘـﻲﺑـﺮدن ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش‪،‬‬

‫‪ ،2002‬ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه ﻣﺠــﺎز ﻓــﺮوش ﺑــﺮﺧﻂ ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫‪ Amazon.com‬ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ اﻧﺒﺎرﻫـﺎي‬

‫ﺳﻮﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان اﻛﺜﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در‬

‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﺑﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﻪ ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرود از ﻟﻮازم آراﻳﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺮف ﻛﺮد‪.‬‬

‫را در آﻣﺎزون ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﺗﺄﺳﻴﺲ‪ Amazon.com ،‬ﺑـﻪ‬

‫آﻣــﺎزون ﺑــﻴﺶ از ‪ 500،000‬ﺷــﺮﻳﻚ واﺑــﺴﺘﻪ دارد ﻛــﻪ‬

‫ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﺗﺠﺮﺑـﺔ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ‪ Amazon.com‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻣـﺎزون ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ارﺗﻘــﺎء داد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻓﺮوش‪ 3 ،‬ﺗـﺎ ‪ 5‬درﺻـﺪ ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺧﻮد را اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻔﺎرﺷﺎت را ﺑﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎزون ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺧﺪﻣﺎﺗﺶ‪ ،‬در ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل‬

‫ﺑــﺮﺧﻂ ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ ﺑﺨــﺶ "‪ "One‐Click‬در ﺳــﺎﻳﺖ اداره‬

‫‪ ،2001‬ﻗﺮاردادي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮردرز ﮔﺮوپ‪ 2‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮد ﻛـﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺑﺨــﺶ اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ ﻛﻴــﻒ ﭘــﻮل‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان آﻣﺎزون اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺳﻲدي و ﻏﻴـﺮه‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در ﻫﺮ ﺑـﺎر‬

‫را از ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑـﻮردرز ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛـﺮد‪.‬‬

‫‪1‐  Jeff Bezos ‬‬ ‫‪2‐  Borders Group Inc. ‬‬

‫‪272‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ Amazon.com‬در ﺣﺎل ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎر‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از )‪.C.Bayers (2002), Daisey(2002‬‬

‫اﺟﺮاﻳﻲ وب ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي در ﺳـﻄﺢ ﻛـﺸﻮر‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎرﮔﺖ‪ 1‬و ﺳﻴﺮﻛﺖ ﺳﻴﺘﻲ‪ (2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣـﺎزون‬ ‫ﭼﻴـــﺴﺖ؟ آﻣـــﺎزون ﭼـــﻪ ﺑﺮﺗـــﺮيﻫـــﺎﻳﻲ ﻧـــﺴﺒﺖ ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﻳﺮ‬

‫در ژاﻧﻮﻳــــــﺔ ‪ Amazon.com ،2002‬ﺧــــــﻮد را در‬

‫ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜ ـﻲ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ والﻣــﺎرت آنﻻﻳــﻦ ﻳــﺎ‬

‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺳﻮدزا اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳـﻮددﻫﻲ‬

‫‪ (barnesandnoble.com‬دارد؟ ﻣﻌﺎﻳــﺐ آن ﭼﻴــﺴﺖ؟ﻫﺪف‬

‫را در اول ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﺳﺎل ‪ ،2003‬اوﻟـﻴﻦ ﺳـﺎﻟﻲ‬

‫ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎري ‪ Amazon.com‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ آﻣﺎزون در ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ ﺳﺎل ﺳﻮدآور ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﻓــﺮوش ﻛﺘــﺎب‪ ،‬اﺳــﺒﺎبﺑــﺎزي‪ ،‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و اﻏﻠــﺐ ﻣﺤــﺼﻮﻻت دﻳﮕــﺮ در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧــﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮوش را ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺨﻔﻴـﻒ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻤـﻲ ﺳـﺨﺖ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺣﻤﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻت اﻧـﺪﻛﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫اراﺋﻪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻂ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺳـﻬﺎم ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد و ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻂ ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﮔـﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺮﺧﻂ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻣـﻲاﻧـﺪازﻳﻢ‪ :‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬ ‫اوراق ﺑﻬﺎدار )ﺳﻬﺎم‪ ،‬اوراق ﻗﺮﺿﻪ(‪ ،‬ﻛﺎرﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ و اﻣﻼك‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻣﺠﺎزي‪ .3‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﻣﺠـﺎزي ﻧﻴـﺰ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ در ﻣﺴﻴﺮ آﻣﺪ و ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﻣﻜﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑﺎﻧـﻚ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ از‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺒﺾﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿـﺎي وام ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺎﻋـﺚ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در زﻣـﺎن و راﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ارزانﺗﺮي را ﺑﺮاي ﺷﻌﺒﻪﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ )ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫‪1‐  Target ‬‬ ‫‪2‐  Circuit City ‬‬ ‫‪3‐  Cyberbanking ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪273‬‬

‫ﺑﻪ ‪ 2‬ﺳِﻨﺖ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻫﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺠـﺎزي در ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1/07‬دﻻر در ﺷـﻌﺒﺔ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ( و‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي اﻓﺰودن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از راه دور ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي زﻳﺎدي اﻛﻨﻮن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﺮﺧﻂ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎت اﻓﺰوده ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺷـﺎﻫﺪ‬ ‫ﻇﻬﻮر ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ 1‬ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪.netbank.com‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اداره اﻣﻮر ﺗﺠﺎري ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘــﺎل وﺟــﻮه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و اﻋﺘﺒــﺎر ﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ از ﺧــﺪﻣﺎت ﻣﻬــﻢ در ﺑﺎﻧﻜــﺪاري‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اراﺋﻪ ﺗِﺮِﻳﺪ ﻛﺎرد‪ (tradecard.com)2‬در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﺘﺮﻛﺎرد‪ ،3‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اواﻧـﺪا‬

‫‪4‬‬

‫ﻧﻴﺰ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮل ﺑﻴﺶ از ‪ 160‬ﻛﺸﻮر را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺮده ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻓﺮاﻣﺮزي ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻫﻨـﮓﻛﻨـﮓ اﻧـﺪ‬ ‫ﺷﺎﻧﮓﻫﺎي‪ (hsbc.com.hk) 5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ وﻳﮋهاي )ﻛﻪ ‪ Hexagon‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد( را ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ‪ 60‬ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬اﻋﺘﺒــﺎر و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺧﻮد را در اﻗﺘﺼـﺎدﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺳﻴــﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ داده ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺪون ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﻌﺐ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺑﺮﺧﻂ اوراق ﺑﻬﺎدار‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ‪ Emarketer.com‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ زد ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪،2004‬‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 35‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑـﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠـﺔ ﺳـﻬﺎم‪ ،‬اوراق ﻗﺮﺿـﻪ و ﺳـﺎﻳﺮ اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺮه‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﺗـﺎﺟﺮان ﺳـﻬﺎم‪ ،‬ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر از‬

‫‪Virtual bank ‬‬ ‫‪Trade Card ‬‬ ‫‪MasterCard ‬‬ ‫‪Oanda ‬‬ ‫‪Hong Kong and Shanghai Bank ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪274‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼﻮن درآﻣﺪ زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ و از ﻧﻈﺮ اﻗﺘـﺼﺎدي ﻣﻌﻘـﻮل اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻦ ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 15‬دﻻر‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ اﺟـﺮت ‪ 100‬دﻻري‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻣﻊ‪ 1‬و اﺟﺮت ‪ 25‬دﻻري واﺳـﻄﻪﻫـﺎي ﺗﺨﻔﻴﻔـﻲ‪ ،2‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ دارد‪ .‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و ﺣﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﻧﺘﻈـﺎر ﭘـﺸﺖ ﺧـﻂ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﺸﻐﻮل‪ ،‬دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدن ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ از ارﺗﺒﺎط ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺎ واﺳﻄﺔ اوراق ﺑﻬـﺎدار در ﻣﺤـﻴﻂ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﺴﻴﺎر ﺷـﻠﻮغ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺮا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت زﻳـﺎدي در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺧـﺎص ﻳـﺎ در ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻌـﺎوﻧﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ‪.(money.cnn.com, bloomberg.com،‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﺣﺴﺎﺑﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﭼـﺎرﻟﺰ اﺳـﻜﻮاب‪ 3‬دارﻳـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺧـﻮد ﺑـﻪ وبﺳـﺎﻳﺖ اﺳـﻜﻮاب‬ ‫)‪ (schwab.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺣـﺴﺎب و رﻣـﺰ ﻋﺒﻮرﺗـﺎن را ﺑـﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻔﺤﺔ وب ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد وارد ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ روي دﻛﻤﺔ "ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺳﻬﺎم" ﻛﻠﻴﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺳـﻔﺎرش ﺧـﻮد )ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﺎ ﻓـﺮوش‪ ،‬اﻋﺘﺒـﺎري ﻳـﺎ ﻧﻘـﺪي‪،‬‬ ‫ﻣﺤــﺪودﻳﺖ ﻗﻴﻤــﺖ‪ ،‬ﺳــﻔﺎرش ﺑــﺎزار و ﻏﻴــﺮه( را وارد ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎ ﻗﻴﻤــﺖﻫــﺎي‬ ‫"درﺧﻮاﺳﺘﻲ" و "اﻋﻼم ﺷﺪه" ﺟﺎري را ﻣﻲدﻫﺪ؛ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺬﻛﻮر ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ واﺳﻄﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﺷﻤﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ اﻳـﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ را ﻗﺒـﻮل ﻳـﺎ رد‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮﺧﻂ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اي*‬

‫ﺗﺮﻳﺪ‪ ،4‬آﻣﺮيﺗﺮﻳﺪ‪ 5‬و ﺷﻮرﺗﺮﻳﺪ‪.6‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﺮﺧـﻂ و ﻣﻌـﺎﻣﻼت اوراق ﺑﻬﺎدار ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺷـﺪﻳﺪي ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭘﻮل ﺷﻤﺎ در ﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪W4.5‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔـﺮان ﺳـﻬﺎم ﺗﻨﻬـﺎ از ﺷـﻤﺎرة ﻛـﺎرﺑﺮي و رﻣـﺰ‬

‫‪Full‐Service broker  ‬‬ ‫‪Discount broker  ‬‬ ‫‪Charles Schwab ‬‬ ‫‪E*Trade ‬‬ ‫‪Ameritrade ‬‬ ‫‪Suretrade ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪275‬‬

‫ﻋﺒﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﻣـﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ‪ 8-4‬را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺒﻮد اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻛﺎر ﺑﺮﺧﻂ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎر و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰاران ﺷﺮﻛﺖ و ﻧﻬﺎد دوﻟﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﺮده‪ ،‬رزوﻣﻪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﻓﺮمﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎر را ﺟﻤﻊآوري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻛﺎر ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻓﻨﺎوري ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎر‪ ،‬از ﺑﺎزار ﻛﺎر ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﺳـﺘﺨﺪاﻣﻲ‪ ،‬ﻗـﺮار دادن‬ ‫رزوﻣــﻪ در ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ و ﺟــﺴﺘﺠﻮ در ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي اﺳــﺘﺨﺪاﻣﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪ jobdirect.com ،monster.com‬و ‪ (jobcenter.com‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬آن را در وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧـﻮد اﻋـﻼم ﻧﻤـﻮده‪ ،‬ﻳـﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫـﺎي اﻋﻼﻧـﺎت‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﺳـﺘﺨﺪاﻣﻲ را ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬دوﻟـﺖﻫـﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨـﺪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ واﺳـﻄﻪ ﺷـﻐﻠﻲ در وب ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ )ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ از ‪ jobweb.com‬ﻳــﺎ ‪ brassring.com‬ﺑــﺮاي ﻧﻮﺷــﺘﻦ رزوﻣــﻪ ﺧــﻮد ﻳــﺎري‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﻳﺪهآل ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺮﺗﻴﺐ دادن ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﻂﻫـﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ‪ ،‬رزرو اﺗـﺎق در ﻫﺘـﻞ و‬ ‫ﻛﺮاﻳﺔ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫درﺑﺎرة ﭘﺮوازﻫﺎي ارزان ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺗﺎن‪ ،‬ﻳﺎ از ﺷﻬﺮ ﻣﺒـﺪاء ارﺳـﺎل ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑــﺮﺧﻂ ﺟــﺎﻣﻊ را ﻣــﻲﺗــﻮان در ‪ Travelocity.com ،Expedia.com‬و‬ ‫‪ Orbitz.com‬ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺧـﺪﻣﺎت ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﻫﻮاﻳﻲ ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻋﻤﺪه‪ ،‬آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑﺰرگ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬آژاﻧـﺲﻫـﺎي ﻛﺮاﻳـﺔ اﺗﻮﻣﻮﺑﻴـﻞ‪،‬‬ ‫ﻫﺘﻞﻫﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (hotels.com‬و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ‪ Priceline.com‬ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤـﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻫـﺰﻳﻨﺔ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮﺗﺎن را ﺑﺮاي ﺑﻠﻴﻂ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻳﺎ ﻫﺘـﻞ ذﻛـﺮ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫اﻳﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﺳﻌـﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﮔـﺰﻳﻨﻪاي ﻛـﻪ ﻣﻄﺎﺑــﻖ ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺷﻤــﺎ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Hotwire.com‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪276‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻣﻼك‪ .‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﺟﻨﺎس ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻮل‪ ،‬ﺣﻴﻄﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻣﻼك زﻳﺎدي را روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺧﻮد ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻋﻼﻗـﻪ و‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧـﻮد اﻣـﻼك را دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي و ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎ‪،‬‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة اﻣﻼك را ﻓﻘﻂ از دﻓﺎﺗﺮ ﺧـﻮد ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻟــﻲ اﻛﻨــﻮن اﻃﻼﻋــﺎت ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ در دﺳــﺘﺮس اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪،‬‬ ‫‪ Realtor.com‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي ﺣﺎوي ﺑﻴﺶ از ‪ 1/2‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺧﺎﻧـﻪ را در‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از "ﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﺔ" ﻣﺤﻠـﻲ از‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻣﻼك ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﻴﺰ اﻣﻼﻛﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺎزﮔﻲ در ﺻـﺪﻫﺎ ﻣﻜـﺎن ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ‪ Apartments.com‬ﺳﺮي ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﺶ را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي )ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن )ﻓـﺼﻞ ‪ (7‬اﺳـﺖ(‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎس رو در رو ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاﺣﻞ آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :1‬اﺣﺘﻴﺎج‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻻت و ﻧﻘﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻳـﺎ ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ داﻧﻠـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اراﺋـﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :2‬ﺣﺼﻮل‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮه‪ ،‬ﻋﻘﺪ ﻓﺮوش و ﺗﺤﻮﻳﻞ(‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :3‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ .‬از ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد )ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮي‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳﺆاﻻت راﻳﺞ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻤﺪﻳﺪ اﺷﺘﺮاك ﺑﺮﺧﻂ(‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :4‬ﺗﺮك‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺘﻲ را ﻛﻨـﺎر ﺑﮕـﺬارد‬ ‫)ﻓﺮوش ﻣﺠﺪد ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه(‪.‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪277‬‬

‫در ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري را ﻣـﻲﺗـﻮان اﻧﺠـﺎم داد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻫـﻮاﻳﻲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﭼـﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮواز و ﺑﻬـﺎي ﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ را روي‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 1‬و ‪ 2‬را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 3‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ دِل ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺣﺮاج ﻛﺮده و ‪ Amazon.com‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دو‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 4‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ :‬ﺷــﺮﻛﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﻓﻴــﺪﻟﻴﺘﻲ‪" 1‬اﺑــﺰار ﺻــﺤﻴﺢ ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﺗــﺼﻤﻴﻢﻫــﺎي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري" ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ‪ fidelity.com‬ﺑﺨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري دارد‪ ،‬ﻛــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ اﺧﺒــﺎر ﺑــﻪروز ﻣــﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت درﺑــﺎره ﺻــﻨﺪوقﻫــﺎي ﺗﻌــﺎوﻧﻲ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ درﺑﺎره ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬در اراﺋﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺧﺪﻣﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻓﻴـﺪﻟﻴﺘﻲ را‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮده )ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ،(2‬ﺑﻪ اﻣﻮر ﺣﺴﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨـﺪ )ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ (3‬و اوراق‬ ‫ﺑﻬﺎدار را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ )ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪.(4‬‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺮاي ارﺳـﺎل ﺗﺄﻳﻴﺪﻳـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺳﻔﺎرشﮔﻴﺮي‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻜﺎﻳﺎت و ﺳﺎﻳﺮ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎﻻت‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺪاﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺳﻬﺎم( ﻳﺎ ﻓـﺮمﻫـﺎي درﺧﻮاﺳـﺖ ﺷـﻐﻞ را ﺑـﺮ‬ ‫روي وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮ روي وبﺳـﺎﻳﺖ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﺎت‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ و ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﻪ ﻧـﺎﻇﺮ ﺑـﺮ اﺗـﺎق‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺎس ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر در اوﻟـﻴﻦ‬ ‫‪1‐  Fidelity Investments ‬‬

‫‪278‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬راه ﺣﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴـﺎت و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻧـﺎدﻳﻦ ﺗـﺎﻳﺮ‬

‫‪1‬‬

‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.6‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ رﺷﺪ ﻣﺪاوم ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﻬﻤﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺎر ﺧﻮد رو ﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻼشﻫـﺎي‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻢ رﻧﮓ ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را در زﻳﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .1‬رﻓﻊ ﺗﻌﺎرض ﻛﺎﻧﺎل‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻲام ﻳﺎ ﻟﻲواﻳـﺰ‪ 2‬ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻗﺘﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ ﺑـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﻌﺎرض ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺗﻌـﺎرض ﻛﺎﻧـﺎل‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪه ﻋﺎدي را ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻌﺎرض ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،Lego.com‬ﻓﺼﻞ ‪ 8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ B2C‬ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻛﺮده و ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﻮدروﺳﺎزي( ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑـﺮﺧﻂ ﻓﺮوﺷـﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬رﻫﻴﺎﻓﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﺧـﺪﻣﺎت آﻧﻬـﺎ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮدرو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟﺎزه دﻫـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻲ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑـﺮﺧﻂ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﺗﻮﻣﻮﺑﻴـﻞ از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪهاي درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد؛ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒـﺎر‪،‬‬ ‫ﺿﻤﺎﻧﺖﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬رﻓﻊ ﺗﻌﺎرض در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ .‬ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و در ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎد‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺎ ﺗﻌﺎرﺿﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮد ﻣﻮاﺟﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻌـﺎرضﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪1‐  Canadian Tire ‬‬ ‫‪2‐  Leviʹs ‬‬ ‫‪3‐  Channel conflict ‬‬

‫‪ 3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪279‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮدﺟﺔ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت( و ﺗﺪارﻛﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ اﻗﻼم ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑـﺮﺧﻂ( ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻳﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎرضﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً "ﻛﻠﻴﻚﻫﺎ" )ﺑﺨﺶ ﺑﺮﺧﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن( را از‬ ‫"ﻣﻼتﻫﺎ"‪ 1‬ﻳـﺎ "آﺟـﺮﻫـﺎ"‪) 2‬ﺑﺨـﺶ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺳـﻨﺘﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن( ﺟـﺪا ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش و ﺗﺪارﻛﺎت‪ .‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﺤﻮه اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص وﻗﺘﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اداره اﻗﻼم ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺧﻮرده ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻌﻴــﻴﻦ اﻣﻜــﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ و رﻳــﺴﻚ ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮﺧﻂ‪ .‬ﺑــﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن ﻛــﺎﻣﻼً اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ در ﺳــﺎلﻫــﺎي ‪ Kaplan,  2002) 2000-2002‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش و ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬ ‫ﺷﻜــﺴﺖ ﺧﻮردﻧــﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑــﺖ ﺑــﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺧــﺼﻮص در ﻣﺤــﺼﻮﻻﺗﻲ ﻧﻈﻴــﺮ ﺳــﻲدي‪،‬‬ ‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزي‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻳﺎ ﺧﻮار و ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ورود آﺳﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﻮان ﺑـﺎ آن ﻣﻮاﺟـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﺪت وﻗﺘﻲ ﭘﻮﻟﺸﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺿـﺮرﻫﺎ را‬ ‫ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺪلﻫﺎي درآﻣﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ .‬ﻳﻚ ﻣـﺪل اوﻟﻴﺔ ﺗﺠﺎرت اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در‬ ‫ﺣﺪي از ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﺎ زﻣﺎن رﺳﻴـﺪن ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕـﻪ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﺒـﻮد ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري در ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻌﺮوف ﻣﺜﻞ اياُ ال‪ ،3‬اماسان‪ ،‬ﮔﻮﮔﻞ‪ ،‬و ﻳﺎﻫﻮ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻬﻤﻲ ﺑـﺮاي درآﻣـﺪ ﭼﻨـﻴﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)‪ .(Luo  and  Najdaw,  2004‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞ "اول ﻣـﺮغ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫‪1‐  Mortar ‬‬ ‫‪2‐  Brick ‬‬ ‫‪3‐  AOL ‬‬

‫‪280‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺨﻢﻣﺮغ"‪ 1‬وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪلﻫﺎي درآﻣﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑـﺸﻨﺎﺳﻴﻢ! )ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎرة ﻣـﺪلﻫـﺎي‬ ‫درآﻣﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ Turban et al., 2006‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻣﻮﻓﻖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺣﻞ ﭘﻨﺞ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﻛﻪ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺟﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ‬ ‫درﺑﺎره ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.7‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪4-4‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮاردادن ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻣـﺸﺘﺮي‪-‬‬ ‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺳــﻨﺘﻲ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳــﻮن ﻳــﺎ روزﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ارﺗﺒــﺎط ﺟﻤﻌـﻲ ﻏﻴﺮﺷﺨــﺼﻲ‬ ‫ﻳﻚﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ از راه دور‪ (2‬ﺑـﺎ اﻓـﺮاد از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺴﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ و از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ ﭘﺎﺳـﺦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫رﻫﻴﺎﻓﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺮان‪ ،‬ﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﻏﻴﺮاﺛﺮﺑﺨﺶ )و از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻢ( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را ﻣﺠﺪداً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و آن را از ﻧﻈﺮ رﺳﺎﻧﻪاي ﻏﻨﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻮﻳﺎ و ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺷـﻜﻞﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت را‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬آﮔﻬـﻲﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﻫﺮ زﻣـﺎن و ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﻪروز ﻛـﺮد و‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ .‬آﮔﻬﻲﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻟﻘﻮه در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﮔﺎه در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭼﺎپ )در روزﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺠﻠـﻪ( و‬ ‫آﮔﻬﻲﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ ﻳﺎ ﺗﻠﻮﻳـﺰﻳﻮﻧﻲ ارزانﺗﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﮔﻬـﻲﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮔﺮوهﻫﺎي ذﻳﻨﻔـﻊ ﺧﺎص و ﻳﺎ اﻓﺮاد را ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬در آﺧـﺮ آﻧﻜـﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫آﮔﻬـﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳـﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺟﻌـﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻘـﻮل‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Chicken‐and‐egg problem  ‬‬ ‫‪2‐  Telemarketing ‬‬

‫‪ 4-4‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪281‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺳﺎﻧﺔ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ واﻗﻌﻲ‬ ‫ﻗﺮار دادن ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‬

‫راﻳــﺞﺗــﺮﻳﻦ روشﻫــﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺑــﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻋﻼﺋــﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠــﺮهﻫــﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ و ﭘــﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳـﻲ آﻧﻬـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ روشﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ در اداﻣـﻪ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳـﺎده‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮﻫـﺎي اﻋﻼﻧـﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻧﻮﻋـﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ ﻣـﺘﻦ ﻛﻮﺗـﺎه و ﻳـﺎ ﭘﻴـﺎم ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ وﻳـﺪﺋﻮ ﻛﻠﻴـﭗ و ﺻـﺪا ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬

‫ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻠﻴـﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻔﺤﺔ اﺻـﻠﻲ ﺗﺒﻠﻴـﻎﻛﻨﻨـﺪه ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻎ در ﺳـﺎﻳﺮ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ‪ ،‬راﻳـﺞﺗـﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﺎن‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻋﻼﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻪﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪ Amiri and Menton, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫دو ﻧﻮع ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ 1‬ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻠﻤـﺔ از ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪهاي از ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ درﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ ،‬ﻇـﺎﻫﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻋﻼﻣـﺖ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﺪﻓﺸﺎن را ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﺎوﻳﻦ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﺗـﺼﺎدﻓﻲ‪ 2‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺗـﺼﺎدﻓﻲ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﻳﻚ ﻣﺎرك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜـﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي اﺻـﻠﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻼﺋـﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﻛـﺮدن آﻧﻬـﺎ ﺑــﺎ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻫﺪف )ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺑﺎزار ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻓﺮد( اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺪاﻧﺪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﺘﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗـﺎﺑﻠﻮي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ ﻋﻼﻳـﻖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺿﻌﻒﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻼﺋـﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ اﻳـﻦ‬

‫‪1‐  Keyword banners ‬‬ ‫‪2‐  Random banners ‬‬

‫‪282‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺪازة ﻛﻮﭼﻜﺸﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺪودي از اﻃﻼﻋﺎت اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﺮاﺣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎمﻫﺎﻳﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ وﻟـﻲ ﻛﻮﺗـﺎه ﺑـﺮاي ﺟـﺬب ﺑﻴﻨﻨـﺪه در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺿـﻌﻒ دﻳﮕـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺮوزه ﺑﻴﻨﻨـﺪﮔﺎن زﻳـﺎدي ﻋﻼﺋـﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ را ﻧﺎدﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ و آﮔﻬﻲ ﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ‪ ،‬زﻳﺮﻳﻦ و آﮔﻬﻲﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﭘﻨﺠﺮة ﻣﺮورﮔﺮ ﺟﺪﻳﺪي ﻗﺮار دارﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر وﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ وارد ﺳﺎﻳﺘﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ از آن ﺧـﺎرج ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻳـﺎ ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺮ روي ﭘﻨﺠﺮة ﻣﺮورﮔﺮ ﻓﻌﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﭘﻨﺠﺮة ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﻳﺮﻳﻦ‪ 2‬در زﻳﺮ ﭘﻨﺠﺮة ﻓﻌﺎل ﻇـﺎﻫﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و وﻗﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﭘﻨﺠﺮة ﻓﻌـﺎل را ﻣـﻲﺑﻨﺪﻧـﺪ اﻳـﻦ آﮔﻬـﻲﻫـﺎ را ﻣـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع‬ ‫ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ و زﻳﺮﻳﻦ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت ﺑـﻪ ﺳـﺨﺘﻲ ﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روشﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻛﺎرﺑﺮان زﻳﺎدي ﺑﻪﺷﺪت آﮔﻬﻲﻫﺎ را ﻣﺰاﺣﻢ ﺷﻤﺮده و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃـﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘـﻪ‪ ،‬آﮔﻬـﻲﻫـﺎي ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ زﺑـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫درآﻣﺪ ﺛﺎﺑﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻧﺎﺷﺮان ﺑﺮﺧﻂ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع دﻳﮕـﺮ ﺻـﺪق ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣـﺴﺪودﻛﻨﻨﺪهﻫـﺎي ﭘﻨﺠــﺮهﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ زﺑــﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Stopzilla ،Pop‐up  Stopper‬و‬ ‫‪ Pop‐up Eraser‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي راﻳﺞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮار اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي دروﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ آﮔﻬﻲﻫﺎي ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت زﺑـﺮﻳﻦ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺳـﻂ ﮔﻮﮔـﻞ‪ ،‬ﻳـﺎﻫﻮ‪،‬‬ ‫اماسان و اياُ ال ﻓــﺮاﻫﻢ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﻧــﺴﺨﻪ ‪ 2004‬ﻣﺮورﮔــﺮ ‪ Internet  Explorer‬داراي‬ ‫ﻣﺴﺪودﻛﻨﻨﺪه دروﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﺠـﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي آن ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮده و ﻧﺮخ ﭘﺎﺳـﺦ آن‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺠﺮاﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ )ﻣﺜﻞ آﮔﻬﻲﻫﺎي ﭼﺎﭘﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑـﺎن ﻟﻴـﺴﺘﻲ از‬ ‫آدرسﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را در ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫دادة ﻣﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ارﺳـﺎل ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Pop‐Up ad  ‬‬ ‫‪2‐  Pop‐Under  ‬‬

‫‪ 4-4‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪283‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از آدرسﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺰاري ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﭼـﻮن ﺑﺎزارﻳـﺎب‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﮔﺮوﻫــﻲ از اﻓــﺮاد ﻳــﺎ ﺣﺘــﻲ اﺷــﺨﺎص را ﻫــﺪف ﻗــﺮار دﻫــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪،‬‬ ‫‪) Restaurant.com‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W4.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬از ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮاي ﻓﺮﺳــﺘﺎدن‬ ‫ﻛﻮﭘﻦﻫﺎي رﺳﺘﻮران ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟـﻮد اﻳـﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟـﻮد دارد و‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )در‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ(‪.‬‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ و ﺑﺮوﺷﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻫـﺪف ﺗـﺎﺟﺮان‬ ‫در اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ و ﺗـﺮوﻳﺞ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫اوﻗﺎت اراﺋﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺎﺟﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪار ﺧﺎص اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺗﺠﺴﺲاﻓـﺰار‪ .‬ﺗﺠـﺴﺲاﻓـﺰار ﻳـﻚ اﺻـﻄﻼح اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ )ﺗﺒﻠﻴﻎاﻓﺰار‪ (1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻫﻢاﻓﺰارﻫﺎ‪ 2‬روﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠـﺎد ﭘـﻮل از‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺮوش آن ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي رﺳـﺎﻧﻪاي ﺑـﺰرگ ﻣﺘﻌـﺪدي‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﺮار دادن آﮔﻬﻲﻫﺎي ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ در ﻣﺤـﺼﻮل ﺧـﻮد در ازاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪ ﻓﺮوش ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬آزاردﻫﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺮاي ﺣﺬف آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺗﺠﺴﺲاﻓﺰار‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺨﺖاﻓﺰاري ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه و روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺗﺠﺴﺲاﻓﺰار ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣـﻞ ﺗﺠـﺴﺲاﻓـﺰار‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻳﻚ رﺑﺎﻳﻨﺪه‪ 3‬ﻛﻪ ﻣﺮورﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻤﺎرهﮔﻴﺮ‪ 4‬ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬

‫‪Adware ‬‬ ‫‪Shareware ‬‬ ‫‪Hijacker ‬‬ ‫‪Dialer ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪284‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺐ ﺗﺮوا‪ 1‬ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﺪه و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را ﺑﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺟﻤﻊآوري‪ 2‬ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ و ﻋـﺎدتﻫـﺎي ﮔـﺸﺖ و ﮔـﺬارﺗﺎن را ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﮔﺮدآوري ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻃﺮاﺣـﺎن‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻣﻴﻨﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺠـﺴﺲاﻓـﺰار‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W4.8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ اﺷﻜﺎل ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ارﺳﺎل ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت در ﺗﺎﻻرﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ )ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي( و ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﻮد )‪ infospace.com/info.cls2k/‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ در رادﻳـﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺗـﺎزﮔﻲ آﻏـﺎز‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ و ﺑـﻪزودي ﺗﺒﻠﻴـﻎ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻧﻴـﺰ آﻏـﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﺑـﺮاي اﻋـﻀﺎي‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ وﻳـﮋه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﮔـﺮوهﻫـﺎ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪(geocities.com‬‬ ‫ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﻤﻊ اﻓﺮادي ﺑﺎ ﻋﻼﻳﻖ ﻳﻜﺴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورﻧـﺪ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﻋﻼﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روش ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ و‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ زﻳﺎدي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ :‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮاي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي آﮔﻬـﻲﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ و‬ ‫ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ‪ .‬اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺸﻬﻮد در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ .3‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺪون ﺗﻤﺎﻳﺰ ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺪون اﺟﺎزة درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه‪ .‬ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺠﺎري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ 4‬ﻧﻴﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺎلﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧـﻮع دﻳﮕـﺮي از ﭘﺨـﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬آﮔﻬـﻲﻫـﺎي ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي‬ ‫‪Trojan Horse ‬‬ ‫‪Collectware ‬‬ ‫‪Unsolicited Advertising ‬‬ ‫‪Unsolicited Commercial e‐mail (UCE) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-4‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪285‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﭘﺨـﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن ﺑـﺪﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ارﺳﺎلﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﭼﻨﺪ راه ﺣﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W4.9‬و‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ‪ 22‬اﻛﺘﺒــﺮ ﺳــﺎل ‪ ،2003‬ﻣﺠﻠــﺲ ﺳــﻨﺎي اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه‪ ،‬ﻻﻳﺤــﻪ ﺿــﺪ ﻫﺮزﻧﺎﻣــﻪاي را‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﻣﻮﻇـﻒ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫واﺿﺢ ﺧﻮد و ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ را ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬از زﻣـﺎن ﺗـﺼﻮﻳﺐ اﻳـﻦ‬ ‫ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در دادﮔﺎه ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ اﺟـﺎزة ﻗﺒـﻮل داوﻃﻠﺒﺎﻧـﺔ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﺎً از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻓـﺮم‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪﺷﺎن ﺳﺆال ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛـﺮده و اﺟـﺎزة‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺮﺑﻮط را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت ﺑـﺮاي ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن ﺳﻌﻲ در ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ‪ ،‬آﻣﻮزﺷﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺟﺎﻟﺐ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز‪ ،‬اﺳﺎس ﺑﺴﻴﺎري از اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر دورهاي از ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ ﻣﺜـﻞ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﻦ‪ 1‬و ﺳﺎوتوﺳﺖ‪ 2‬درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻄﻠـﻊﺷـﺪن از ﭘﺮوازﻫـﺎي ارزان از ﺷـﻬﺮ ﺧـﻮد ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺼﺪﻫﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻈﺮﺷـﺎن را‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ اﺷﺘﺮاك ﺧﻮد را ﻟﻐـﻮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﻣﺠــﺎز ﺑــﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت ﺑــﺎزار ﻧﻴــﺰ ﺑــﺴﻴﺎر ﻣﻬــﻢ اﺳــﺖ )ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‬ ‫ﻣﺪﻳﺎﻣﺘﺮﻳﻜﺲ‪ 3‬را در ‪ comscore.com‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫در ﺷـــﻜﻞ ﺟـــﺎﻟﺒﻲ از ﺑﺎزارﻳـــﺎﺑﻲ ﻣﺠـــﺎز‪ ،‬ﺷـــﺮﻛﺖﻫـــﺎﻳﻲ ﻣﺜـــﻞ ‪،Clickdough.com‬‬ ‫‪ Getpaid4.com‬و ‪ ،CashSurfers.com‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﻛﻪ از درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴﺎمﻫﺎي‬

‫‪1‐  American ‬‬ ‫‪2‐  Southwest ‬‬ ‫‪3‐  Media Metrix ‬‬

‫‪286‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮور وب رﺿﺎﻳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳـﺎﻋﺘﻲ ‪ 25‬ﺗـﺎ ‪50‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ درﺣﺎل ﮔﺸﺖ و ﮔـﺬار ﻋـﺎدي ﺧـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎﻋﺘﻲ ‪ 10‬ﺳِﻨﺖ ﺑﺮاي زﻣﺎن ﮔﺸﺖ و ﮔـﺬار ﻫـﺮ دوﺳـﺘﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ "ﺷﻔﺎﻫﻲ" ﺑﺮﺧﻂ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﺪة‬ ‫اﺻﻠﻲ در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﻨﻴﻢ ﺗـﺎ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ را ﺑـﺮاي دوﺳـﺘﺎن‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ "ﭘﻴﺎمﻫـﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ"‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎب‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎزي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮﺳﺘﺎدن آن آﺳﺎن‬ ‫اﺳﺖ را ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻣﻴﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻧﺘـﺸﺎر ﭼﻨـﺪ ﻫـﺰار ﻧـﺴﺨﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻫـﺰار‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻃﻲ ﻧﺴﻞﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺮد دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ آن را ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣـﺪلﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺎرك ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺪتﻫﺎي ﻣﺪﻳﺪي ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺧﻄﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻮانﭘﺴﻨﺪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﭘﻴـﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫وﻳﺮوﺳﻲ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺑـﺴﻴﺎر ﺟـﺪيﺗـﺮ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳـﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫وﻳﺮوس ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺨﺮب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ آﮔﻬﻲ‪ ،‬ﺑﺎزي ﻳﺎ ﭘﻴﺎم اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟـﻮد اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻂ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳﻌﻲ در اراﺋـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻄﻠﻮب و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻣـﻮرد ﻧﻈﺮﺷـﺎن‪ ،‬دارﻧـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪة ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎره ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ آﻧﻬـﺎ و‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻓﺮوش ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد را ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬آﮔﻬﻲﻫﺎي اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ و ﻓـﺮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮد اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬واژة ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮاردادن ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري و ﻳـﺎدآوري‬

‫‪ 4-4‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪287‬‬

‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي آن ﻓﺮد و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ آن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ و ﻣﻨﺤﺼﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮد او اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺮوﻳـﺞ ﺑﺮﺧـﻂ‪ :‬ﺟﺬب ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﺪون ﺑﻴﻨﻨﺪه‪ ،‬ارزش‬ ‫ﻧﺎﭼﻴـﺰي دارد‪ .‬ﻣﺒــﺎﺣﺚ زﻳــﺮ ﺑﻴﺎﻧــﮕﺮ ﺳـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از راهﻫـﺎي ﺟــﺬب ﺑﻴﻨﻨــﺪه ﺑـﻪ وبﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار دادن وبﺳﺎﻳﺖ در ﺻﺪر ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬آدرسﻫﺎي ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ )ﻛﻪ ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد( در ﺳﺎﻳﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺘﻮا و ﻟﻴﻨﻚﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎزي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺻـﺪﻫﺎ ﻳـﺎ‬ ‫ﻫﺰاران ﻗﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻚ ﺑﺮ روي ﭼﻴﺰي ﺣﺪود اوﻟﻴﻦ ‪ 10‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬و ﺧﻴﻠـﻲ زود ﺧـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ ﺟـﺰء ‪ 10‬ﺳـﺎﻳﺖ اوﻟﻴـﺔ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺰء ‪ 10‬ﺳﺎﻳﺖ اول ﺑﻮد؟ اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﻮﺗﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪﻛﺮدن‪ ،‬ﺣﺬف ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ در ﺻﻔﺤﺎت وب ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ راه ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫راﺣﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ آن را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت ﻫـﺰاران‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺑﻴﻦ ده ﻣﻮرد ﺑﺎﻻي ﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﻫـﻢ رﻗﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ در ﺑـﺎﻻي ﻓﻬﺮﺳـﺖﻫـﺎ‬ ‫)ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً در ﺳــﻤﺖ راﺳــﺖ و ﻳــﺎ ﺑــﺎﻻي ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ در ﺻــﻔﺤﺔ ﻧﺘــﺎﻳﺞ‬ ‫‪ (google.com‬آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺎﻳﻊ و ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم اﻳﺪة ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺷﺎدي ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و راﻳﮕﺎن ﻳﺎ ﻫـﺮدو‬ ‫را ﻣﻲﭘﺴﻨـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺑﻘـﺎت‪ ،‬آزﻣـﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻮﭘﻦﻫـﺎ و ﻧﻤــﻮﻧﻪﻫـﺎي راﻳﮕـﺎن‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ از ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺟﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺟﺮاي ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫‪1‐  Spider ‬‬

‫‪288‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺮاي ﺟﻠـﺐ ﻧﻈـﺮ آﻧﻬـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸـﺎﻫﺪة‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧـﻪ و ﺟــﺎذﺑﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑﺮﺧــﻂ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﻪ‬ ‫)‪ Strauss et al., (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﭘﻦﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ .1‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺮﺧﻂ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫از ﻛــﻮﭘﻦﻫــﺎي ﺗﺨﻔﻴــﻒ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺷــﻤﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﺑــﺎ ورود ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪ coupons.com‬و ‪ ،hotcoupons.com‬ﻫــﺮ ﻛــﻮﭘﻦ ﺗﺨﻔﻴﻔــﻲ ﻛــﻪ ﻣــﻲﺧﻮاﻫﻴــﺪ را ﺟﻤــﻊآوري‬ ‫ﻛﺮده‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻮﭘﻦ را در آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻧﻤـﻮده و ﻛـﻮﭘﻦ را‬ ‫ﭼﺎپ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪ .‬در آﻳﻨـﺪه‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛـﻮﭘﻦﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛـﺖ ﻣﺠـﺎزي )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ Peapod.com‬ﻳﺎ ‪ (Netgrocer.com‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎﺑﺖ اﻗﻼﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴﻒ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻛﻮﭘﻦﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳـﻴﻢ و ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣﺤـﻞ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮان ارﺳﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺜـﻼً ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ رﺳـﺘﻮراﻧﻲ در ﺣـﺎل ﺣﺮﻛﺘﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻮﭘﻦﻫﺎي ‪ %15‬ﺗﺨﻔﻴﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ دارﻳـﺪ ﻛـﻪ در زﻣـﺎن رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ رﺳـﺘﻮران ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ آن اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪5-4‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن )‪(B2B‬‬

‫در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ‪ ،B2B‬ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را در ﺑﺮﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 85‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﻗﺎﻟـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﻃﻴـﻒ وﺳﻴﻌـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻣﻜـﺎن اﻳﺠـﺎد راﺑﻄـﺔ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬واﺳﻄـﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴـﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن و‪ ...‬را ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺶ ﻣـﻲدﻫــﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از ‪ ،B2B‬ﺳﺎزﻣـﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺠﻴـﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ و ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎء را ﺑﺎزﺳـﺎزي‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ B2B‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎزارﻫـﺎي ﻃـﺮف‬ ‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻃﺮف ﺧﺮﻳﺪ و ﺗﺒـﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ B2B‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Online coupons ‬‬

‫‪ 5-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻃﺮف ﻓﺮوش‬

‫‪289‬‬

‫در ﻣﺪل ﺑﺎزار ﻃﺮف ﻓﺮوش‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻌﻲ در ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﻮد ﻳﺎ از ﺳﺎﻳﺖ ﻃـﺮف ﺛـﺎﻟﺜﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣـﺪل ‪ B2C‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ در آن از ﺧﺮﻳـﺪار اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﻲرود ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻮده و ﺳـﻔﺎرش ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺎزار ﻃﺮف ﻓﺮوش ‪ ،B2B‬ﺧﺮﻳﺪار ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳــﺎز و ﻛﺎرﻫــﺎي ﻛﻠﻴــﺪي در ﻣــﺪل ﻃــﺮف ﻓــﺮوش ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ -1 :‬ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫــﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺧﺮﻳﺪار ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ -2 .‬ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ دل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ (dellauction.com) 1‬از اﻳﻦ روش ﺑـﻪ ﻃـﻮر وﺳـﻴﻌﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺰاﻳﺪه‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وبﺳﺎﻳﺖ ﺧـﻮد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺰاﻳــﺪه دﻳﮕــﺮي ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺋــﻲﺑِ ـﻲ ﺑــﺮاي ﺗــﺼﻔﻴﻪ اﻗــﻼم اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪ ariba.com) Freemarkets.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ داراﻳـﻲﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﻮﺟﻮديﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺑﻼ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﻪ ﺣﺮاج ﺑﮕﺬارﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻃﺮف ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻌـﺪاد ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎدي از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه و‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﻓﺮاوان ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دل و آي ﺑﻲ ام(‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (avnet.com‬ﻳﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوش )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ (bigboxx.com‬ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪه از ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮاي اﻓــﺰاﻳﺶ ﻓــﺮوش‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮوش و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺤﻮﻳـﻞ و ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي اداري اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﻃﺮف ﻓﺮوش ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ در ‪ dell.com ،cisco.com‬و ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮدﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي‪ 2‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ درك ﻧﺎدرﺳـﺖ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻃﺮف ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﺑﺎزار ﻃﺮف ﺧﺮﻳﺪ‪ ،3‬ﻣﺪﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاري ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ روش اﺻـﻠﻲ‬

‫‪1‐  Dell Computer ‬‬ ‫‪2‐  Self‐configuration‬‬ ‫‪3‐  Buy‐ side marketplace ‬‬

‫‪290‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﺪل ﻃـﺮف ﺧﺮﻳـﺪ ﺣـﺮاج ﻣﻌﻜـﻮس )ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ( اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ اﻗﻼﻣﻲ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ ﻳﻚ اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤﺖ‪ 1‬در وبﺳـﺎﻳﺖ ﺧـﻮد ﻳـﺎ‬ ‫ﺑــﺎزار ﻣﻨﺎﻗــﺼﻪ ﺳــﻮﻣﻲ ﻗــﺮار ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬وﻗﺘــﻲ ‪RFQ‬ﻫــﺎ ارﺳــﺎل ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن )ﻣﻌﻤــﻮﻻً‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎي از ﭘـﻴﺶ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪه( ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدات ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﻗﺼﺎﺗﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن راﻏﺐ را ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺟـﺬب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدات از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﺔ‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ارﺳـﺎل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‬ ‫ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻃﺮف ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺑـﺮاي ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ اﻗﻼم ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ اداري ﺗـﺪارﻛﺎت و زﻣـﺎن ﭼﺮﺧـﺔ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺪارﻛﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬در ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗــﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ .2‬ﺧﺮﻳــﺪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان‬

‫ﺗــﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺗــﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻋــﻼوه ﺑــﺮ ﻣﻨﺎﻗــﺼﻪﻫــﺎ‬ ‫)ﻛــﻪ درﺑــﺎره آن ﺑﺤــﺚ ﺷــﺪ(‪ ،‬از دو ﻣﻜــﺎﻧﻴﺰم دﻳﮕــﺮ ﻧﻴــﺰ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ :‬ﺧﺮﻳــﺪ ﮔﺮوﻫــﻲ‬ ‫و ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴﺰي‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﮔﺮوﻫﻲ‪ .3‬در ﺧﺮﻳﺪ ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﺘﻌﺪدي ﺟﻤﻊآوري ﺷـﺪه و‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺷـﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﮔﺬاﺷـﺖ و ﺑـﺮاي ﺣﺠـﻢ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴـﻒ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪاران ﺧـﺮد ﻧﻮﻋـﺎً ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪة ﺛـﺎﻟﺜﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘـﺪ ﺳﻮرﺳـﻴﻨﮓ‬ ‫اﻻﻧﻴﺲ‪ (usallc.com) 4‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺧﺮﻳـﺪ ﮔﺮوﻫـﻲ ﺧـﺼﻮﺻﺎً در ﺑﺨـﺶ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫درﻣﺎﻧﻲ )‪ all‐health.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و آﻣﻮزش )‪ (tepo.org‬راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Request For Quotation(RFQ) ‬‬ ‫‪E‐ procurement  ‬‬ ‫‪Group purchasing  ‬‬ ‫‪United Sourcing Alliance ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 5-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪291‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴﺰي‪ .1‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎص از ﺗﺪارك اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴﺰي ﻧﺎﻣﻴﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ ﻛﻠـﻲ داﺧﻠـﻲ ﺳـﺮور ﺧﺮﻳـﺪار ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺷﺮﻛﺖ )ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ( راﺣﺖﺗـﺮ ﺧﺮﻳـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫روﻣﻴﺰي ﺑﺮاي اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺟﻬـﺖ ﻧﮕﻬـﺪاري‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،2‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات دﻓﺘﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ )واژة ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﻋـﺪم ارﺗﺒـﺎط اﻳـﻦ اﻗـﻼم ﺑـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫اﺷﺎره دارد(‪ .‬در ﻣﺪل ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴﺰي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي زﻳﺎدي دارد‪ ،‬وﻟـﻲ ﻣﻘـﺎدﻳﺮي‬ ‫ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻛﺪام ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ‪) 3‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در آن ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران زﻳﺎدي وﺟﻮد دارﻧﺪ و ورود ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﻤﻪ آزاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ‪) 4‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺎدﻻت( ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺎزارﻫـﺎ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﻲ ﺑﻮده و ﺗﻮﺳـﻂ وي ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪﮔﻔﺘـﺔ ﻛـﺎﭘﻼن و‬ ‫ﺳﺎﻧﻲ‪ 5‬اﺳﺎﺳﺎً ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺗﺒﺎدل وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤـﻮدي ﺑـﺮاي ﻣـﻮاد ﻣـﺴﺘﻘﻴـﻢ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺑﺎزارﻫـﺎ ﻛـﻪ از ﻧـﻮع ‪B2B‬‬

‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣــﻮاد ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ‪) 6‬اﺟﻨﺎﺳــﻲ ﻛــﻪ ورودي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻫــﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻄــﻲ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻠﻨـﺪﻣﺪت‪ ،7‬ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‬

‫‪8‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴ ــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﻧﻤ ــﻮﻧﻪﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘـﻢ ﻓــﻮق ‪ Plasticsnet.com‬و ‪Papersite.com‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨــﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑـﺖ و ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺬاﻛـﺮهاي در اﻳﻦ ﻧـﻮع ﺗﺒـﺎدل اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪Desktop purchasing  ‬‬ ‫‪Indirect Maintenance, Replacement, and Operations (MRO) ‬‬ ‫‪Schlumberger ‬‬ ‫‪Public exchanges ‬‬ ‫)‪Kaplan and Sawhney (2000‬‬ ‫‪Direct materials ‬‬ ‫‪Long‐term relationship environment ‬‬ ‫‪Systematic sourcing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪292‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-4‬‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ‬ ‫ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ‪ 8/5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري ﺑـﺎ ‪ 60،000‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪ‬

‫ﺑﺎزار اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪ ،B2B‬ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻔﺮد‪،‬‬

‫در ‪ 100‬ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ را ﺑـﻪ‬

‫ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪ و ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻬﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑـﺎ ﻓـﺮد ﻓـﺮد ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن اﻧﺠـﺎم‬

‫در ﺳﺎل ‪ 2000‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺪارﻛﺎت ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگ ﻛﻠــﻲ آﻓــﻴﺲ دﭘــﻮ‪ 1‬ﺑــﻪ‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب در ﺧـﺪﻣﺎت ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻧﻔﺘـﻲ )ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬

‫‪ MarketSite‬ﭘﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﺑﺨــﺶ ﺷــﺮﻛﺖ( ﻧــﺼﺐ ﻛــﺮد‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪان‬

‫زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻟــﻮازم دﻓﺘــﺮي و ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﻛﻮﭼــﻚ و ﻧﻴــﺰ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ )اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ دارد‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ را ﻣــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻃﺮﻳــﻖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﻲﺷــﺎن‬

‫ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﻣﻴﺰي ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧﺮﻳـﺪ‬

‫و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﺪ(‪.‬‬

‫را ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻫﺰﻳﻨـﻪ و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎ‬

‫ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادي ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ دارﻧـﺪ را ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ اﻳــﻦ اﻣﻜــﺎن را‬

‫ﻳﺎﻓﺘـــﻪاﻧـــﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻣﻨـــﺪان زﻣـــﺎن ﺑـــﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘـــﺮي در ﻓﺮاﻳﻨـــﺪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺨﻔﻴﻒﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬

‫ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ‪ ‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ زﻣﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬

‫ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺠــﺎم ﻛﺎرﻫ ـﺎي اﺻــﻠﻲﺷــﺎن ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﺮاي‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺨﺶ دارد‪ :‬ﺑﺨﺶ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬از ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺰ از ﻧﻈـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺎرا اﺳـﺖ و آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺗﺪارﻛﺎت ‪ CommerceOneʹs  BuySite‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ را ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛﻨﻨــﺪ‪.‬‬

‫در ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺟﻨـﺴﻲ‬

‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺗﺪارﻛﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﻞ‬

‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ درﺧﻮاﺳﺖ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤـﻮده‪،‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑــﻪ ﻃــﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ آن را ﺑــﻪ اﻓــﺮاد ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ ﺟﻬــﺖ ﺗﺄﻳﻴــﺪ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪه و ﻫﻤﺰﻣﺎن‬

‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و آن را ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳـﺪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬دوﻣـﻴﻦ‬

‫ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﺮاي‬

‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬از ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،CommerceOneʹs  Marketsite‬اﻳـﻦ‬

‫ﻛﺎرﻣﻨــﺪان وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺖ )از ﻫﻨﮕــﺎم اﺟــﺮاي اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻗــﺪﻳﻤﻲ ﻏﻴﺮﻓﻌــﺎل ﺷــﺪ( و ﻛــﺴﻲ از ﺗﻮﻗــﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ‬

‫‪1‐  Office Depot ‬‬

‫‪ 5-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪293‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺷﻜﺎﻳﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ )دﻳﮕﺮ ﻫـﻴﭻﻛـﺲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫)ﺧﺪﻣﺎت ﺣـﻮزه ﻧﻔﺘـﻲ ﺷـﻠﻮمﺑﺮﮔـﺮ ‪ Commerce One Solution‬را‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﺮد(‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮدن ﻛﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗـﺪارﻛﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺧـﻮد اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اول ﻓﻮرﻳﻪ ‪(1999‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﻠﻮم ﺑﺮﮔﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺮﻳﺪاران را ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد؟ ﭼﺮا ﺗﻮاﻓﻘﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪2. Commerceone.com/news/releases/schlumberger.html‬‬

‫)دﺳﺘﺮﺳﻲ؛ ﺟﻮﻻي ‪(2003‬‬ ‫)ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻓﻮري ﻣﺸﺘﺮي‪ :‬ﺷﻠﻮمﺑﺮﮔﺮ؛ ‪3. CommerceOne.com(2003‬‬ ‫‪4. Commerce.com/customers/profiles/schlumberger.pdf ‬‬

‫)دﺳﺘﺮﺳﻲ؛ ﻣﻲ ‪(2004‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬ ‫‪1. Ovans (2000) & CommercceOne.com ‬‬

‫)‪5. Schlumberger.com (2003‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮدي ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻳـﻚ ﺻـﻨﻌﺖ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻴﺎز‪ 1‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊﻳـﺎﺑﻲ ﻧﻘﻄـﻪاي‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق‬ ‫‪ ChemConnect.com‬و ‪ Isteelasia.com‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧـﻮع ﺑـﺎزار ‪،B2B‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺮاجﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت در اﺗﺎقﻫﺎي داد و ﺳﺘﺪ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛـﻪ در ﻣﺒـﺎدﻻﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ ChemConnect.com‬در دﺳـﺘﺮس ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻓﻘﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ "ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ" ﺑـﺮاي ﻣـﻮاد ﻣـﺼﺮﻓﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮازم دﻓﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺬﻛﻮر ‪ Globalsources.com ،EcEurope.com‬و ‪ Alibaba.com‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﺒﺎدﻻت ﻛﺎرﻛﺮدي‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﻣﻮﻗﺖ ﻳـﺎ ﻓـﻀﺎي اﺿـﺎﻓﻲ‬ ‫"ﺑﺮﻣﺒﻨــﺎي ﻧﻴــﺎز" )ﻣﻨﺒــﻊﻳــﺎﺑﻲ ﻧﻘﻄــﻪاي( داد و ﺳــﺘﺪ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪،‬‬ ‫‪ ،Employease.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن در ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ 3‬ﺧﻮد ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻮﻗﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﭘﻮﻳﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  As‐ needed ‬‬ ‫‪2‐  Spot sourcing ‬‬ ‫‪3‐  Employease Network ‬‬

‫‪294‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-4‬‬ ‫"ﮔﺮوه" ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در ﻛِﻢﻛﺎﻧﻜﺖ‬ ‫اﻣﺮوزه ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﺎﻻﻫــﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﮔﺎزﻫــﺎي ﻣــﺎﻳﻊ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺗﺒﺎدل ﻋﻤﻮدي ﺑﺰرﮔـﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻮاداﻛﺴﻴﮋﻧﻪ‪ ،‬اوﻟﻔﻴﻦﻫﺎ و ﭘﻠﻴﻤﺮﻫﺎ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮده‬

‫ﻛــﻢﻛﺎﻧﻜــﺖ‪ (chemconnect.com) 1‬ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد ﺑــﺎ‬

‫و ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗـﺎت ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺗﺒـﺎدل‪ ،‬رﻫﺒـﺮان‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺮاﻛـﺰ داد و ﺳـﺘﺪ‬

‫ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴــﻮم‪ ،2‬داو ﻛﻤﻴﻜــﺎل‪،3‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑ ـﻲاياساف‪ ،4‬ﻫﺎﻳﻮﻧــﺪاي‪ 5‬و ﺳــﻮﻣﻴﺘﻮﻣﻮ‪ 6‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ زﻣــﺎن‬

‫ﺑﺎزار ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن داراي اﺑﺰارﻫـﺎي زﻳـﺎدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﭼﺮﺧــﺔ داد و ﺳــﺘﺪ و ﻫﺰﻳﻨــﺔ آن را ﻛــﺎﻫﺶ داده و ﺑﺎزارﻫــﺎ و‬

‫داﻣﻨﻪ آن از ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗـﺎ ﻣﺰاﻳـﺪهﻫـﺎ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬

‫ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺟﺪﻳﺪي را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗـﺎ ﺧﺮﻳـﺪاراﻧﻲ‬

‫ﻛ ـﻢﻛﺎﻧﻜــﺖ ﻳــﻚ ﺑــﺎزار داد و ﺳــﺘﺪ ﻋﻤــﻮﻣﻲ و ﻳــﻚ‬

‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻢﻛﺎﻧﻜﺖ ﺗﻤﺎم اﺑﺰار ﻻزم ﺑﺮاي‬

‫درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺑـﻴﺶ از ‪ 9000‬ﻋـﻀﻮ در ‪ 150‬ﻛـﺸﻮر‬

‫ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻓﺮوش و ﺑﻪ دﺳﺖآوردن ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺑﻴﺶ از ‪ 60،000‬ﻣﺤـﺼﻮل در‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺮﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ داد و ﺳﺘﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻢﻛﺎﻧﻜـﺖ از‬

‫ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰاران ﺧﺮﻳﺪار ﻣﻮاد‬

‫‪ 11‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ 2003‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﺑﺎزار اراﺋﻪ داد‪ :‬ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻛﺎﻻ‪،7‬‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )و ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻮاد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﻣﺮﺗﺒﻂ‬

‫ﺑﺎزاري ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺎزاري ﺑﺮاي ﺧﺮﻳـﺪاران‪ ،‬ﻛـﻪ در‬

‫ﺑﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺎزار‪ ،‬اﺑـﺰار‬

‫ذﻳﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤﺖ )‪ (RFP‬ﺧﻮدﻛﺎر و ﻧﻴـﺰ ﻳـﻚ ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫ﺑـــﺴﺘﺮ ﺑﺎزارﻫـــﺎي ﻛـــﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻜـــﺎﻧﻲ اﺳـــﺖ ﻛـــﻪ در آن‬

‫ﻛﺎﻣﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزار ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪاران‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻣﺘﺼﻞ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻌﻼم‬

‫از ﭘﻴﺶ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ ﮔـﺮد ﻫـﻢ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪاران ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫‪Chemconnect ‬‬ ‫‪British Petroleum ‬‬ ‫‪Dow Chemical ‬‬ ‫‪BASF ‬‬ ‫‪Hyundai ‬‬ ‫‪Sumitomo ‬‬ ‫‪Commodity markets platform ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 5-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪295‬‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ ‪ RFP‬و ‪ RFQ‬ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ‪ ،‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ‪ RFP‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬

‫ﺗﺠــﺎرت و‪ ...‬ﻧﻴــﺰ در ﺳــﺎﻳﺖ ﻣﻮﺟــﻮد ﻫــﺴﺘﻨﺪ )ﺑــﺮ روي واژة‬

‫دوﻟﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬

‫"‪ "Legal  info  and  privacy  issues‬در وبﺳــﺎﻳﺖ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﻢﻛﺎﻧﻜﺖ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎت و‬

‫ﻛﻢﻛﺎﻧﻜﺖ ﻛﻠﻴﻚ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻛـﻢﻛﺎﻧﻜـﺖ ﺑـﻪﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫـﺎي داد و ﺳـﺘﺪ‪،‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ داد و ﺳـﺘﺪ و ﺗﻌـﺪاد اﻋـﻀﺎي آن‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزار دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ دﻗﻴﻘﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ‬

‫روز ﺑﻪ روز اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 30‬زﺑـــﺎن ﻣﺨﺘﻠـــﻒ ﺗﺮﺟﻤـــﻪ ﺷـــﻮد‪ .‬اﻋـــﻀﺎء ﻓﻘـــﻂ ﺑـــﺮاي‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم رﺳـﻴﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬دﺳـﺘﻤﺰد‬ ‫ﺗــﺮاﻛﻨﺶ ﭘﺮداﺧــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺎي ﺗﺠــﺎري‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﻨﺒـــﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـــﻪ از ‪) ChemConnect.com‬دﺳﺘﺮﺳـــﻲ در ‪ 11‬اﻛﺘﺒـــﺮ‬ ‫‪.(2003‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي اﻋـﻀﺎء ﺑـﺎزار را‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺒﺎدل ﻛﻢﻛﺎﻧﻜـﺖ ﭼﻴـﺴﺖ؟‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﺎر‬

‫ﭼــﺮا ﺳــﻪ ﻣﻜــﺎن داد و ﺳــﺘﺪ وﺟــﻮد دارد؟ ﭼــﺮا اﻳــﻦ ﺗﺒــﺎدل‪،‬‬

‫ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ رﻫﻴــﺎﻓﺘﻲ ﺑــﻲﻏــﺮض در ﻣﻌــﺎﻣﻼت را ﺗــﻀﻤﻴﻦ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺗﺒﺎدل‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ‪ ،‬از ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺗـﺪارﻛﺎت‪،‬‬ ‫را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺤﺖ ﺗﻤﻠﻚ ﮔﺮوﻫﻲ از اﺟﺰاي ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺖ )ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم‪ 1‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻣﺎرﻳﻮت‬

‫‪2‬‬

‫و ﻫﻴﺎت‪ 3‬داراي ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﺗﺪارﻛﺎت ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻫﺘﻞداري ﺑﻮده و ﺷﻮرون ﺗﻜﺰاﻛﻮ‪ 4‬داراي‬ ‫ﻳــﻚ ﺑــﺎزار اﻧــﺮژي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻋﻤــﻮدي‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﺮوهﻫﺎي وﻳﮋهاي اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺧﺪﻣﺎت را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ ،B2B‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ذﺧﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ EDI /‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻴﻦ دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ 3‬و ‪ 8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Consortium ‬‬ ‫‪Marriott ‬‬ ‫‪Hyatt ‬‬ ‫‪Chevron Texaco ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪296‬‬ ‫‪6-4‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴـﺰ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ و ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي درون ﺳﺎزﻣﺎن )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان ﺗﺠـﺎرت ﻣـﺸﺘﺮك( و‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ‬ ‫)‪(B2E‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ راهﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑــﻪ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ ﺗــﺎ ﻣﺰاﻳــﺎي ﺷــﻐﻠﻲ ﺧــﻮد را ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛــﺮده و در‬ ‫ﻛﻼسﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺔ ﺗﺨﻔﻴﻔـﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ و ﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را از ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺨﺮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣـﻮادي را ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﺷـﺎن ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دارﻧﺪﻛﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫را ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ وﻳﮋه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ واﺣﺪ‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻏﺎﻟﺒﺎً از واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ ،2‬ﻛﻪ ﻣـﻮاد‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ "ﻓﺮوﺧﺘﻪ" ﻳﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ "ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ"‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ‪SBU‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪار ﻣﺤﺴﻮب ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺜـﺎل آن ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲﻫـﺎي ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻛﺎﻻﻫــﺎ را از ﺷــﺮﻛﺖ اﺻــﻠﻲ ﺧﺮﻳــﺪاري ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﻧــﻮع ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺻﻠﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻮارﺳﺎزي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺟـﻮدي در‬ ‫ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺣﺎﺷـﻴﻪ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤـﺎد‬ ‫و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﭘﻴﺶروي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Intrabusiness ‬‬ ‫‪2‐  Strategic Business Unit (SBU) ‬‬

‫‪ 7-4‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪297‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ آﮔﻬﻲﻫﺎي ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه را در‬ ‫ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎً در داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از ﺗﺠﺎري ﺷﺪن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬راﻳـﺞ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي زﻣﺎﻧﻲ وﻗﺎﻳﻊ ورزﺷﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪7-4‬‬

‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬ ‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺑﻠﻮغ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺑﺰار و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ و دوﻟـﺖﻫـﺎ )در ﺳـﻄﻮح ﻛـﺸﻮر‪ ،‬اﻳﺎﻟـﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮ و‪ (...‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 1‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎران و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ راه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺑـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻛـﺎري ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و درون ﺧﻮد دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺑـﺎﻟﻘﻮهاي دارد‪ :‬ﻛـﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي دوﻟـﺖ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛ ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺷﻔﺎفﺗﺮي را ﺑﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻛﺜﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫دوﻟﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ دوﻟـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزﺧﻮري ﻣﻨﺎﺳﺐ از ارﮔﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧـﺪ و در ﻣﺆﺳـﺴﺎت و‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬دوﻟـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺷﻬﺮوﻧﺪان و دوﻟﺖﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﺳـﻪ دﺳـﺘﻪ اﺻـﻠﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪ :‬دوﻟـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 2‬و دوﻟﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ‪ .3‬در دﺳﺘﺔ ‪ ،G2C‬آژاﻧﺲﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫روزاﻓﺰون از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ آن‬ ‫‪1‐  E‐government ‬‬ ‫‪2‐  Government‐to‐Business (G2B) ‬‬ ‫‪3‐  Government‐to‐Government (G2G) ‬‬

‫‪298‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺰاﻳﺎ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ در آن دوﻟﺖﻫﺎ )ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﻠﻲ( ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ 2‬و ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮي را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬در دﺳﺘﻪ ‪ ،G2B‬دوﻟﺖﻫﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺧﺮﻳـﺪ از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ اراﺋﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺮاي ﻛﺎﻻﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز دوﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﻗﺼﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ از ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺣـﺮاج ﻣﻌﻜـﻮس‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺒﺎري ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﺳـﺘﻪ ‪ G2G‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻴﻦ دوﻟـﺖﻫـﺎ‬ ‫)ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ( و ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﻴﻦ ارﮔﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺘـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ )ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ (5-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ egov.gov‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ورود‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻮل از اراﺋﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺸﺎوره‬ ‫ﺗﺠﺎري ديﻟﻮﻳﺖ اﻧﺪ ﺗﻮﭼﻪ‪ 3‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ )‪ Wong,  2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛـﻪ ﺷـﺶ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ را در ﺗﺒﺪﻳﻞ دوﻟﺖ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﺔ ‪ :1‬اﻧﺘـﺸﺎر‪/‬‬

‫اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت؛ ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ :2‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي "رﺳﻤﻲ" دوﻃﺮﻓﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺨـﺶ؛ ﻣﺮﺣﻠـﺔ ‪:3‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈـﻮره ﻣﺮﺣﻠـﺔ ‪ :4‬ﺷﺨـﺼﻲﺳـﺎزي درﮔـﺎه ﻣﺮﺣﻠـﺔ ‪ :5‬دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك؛ ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ :6‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﺎﻣﻞ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ دوﻟﺖ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ 1‬ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ 6‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻛﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬دي ﻟﻮﻳﺖ اﻧﺪ ﺗﻮﭼﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ ،2000‬اﻏﻠﺐ دوﻟﺖﻫﺎ ﻫﻨﻮز در ﻣﺮﺣﻠـﺔ ‪1‬‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ )‪ .(Wong, 2000‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﻛـﻪ در ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ دوﻟـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ دوﻟﺖ در ﻛﺪام ﻳﻚ از ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻧﻘـﺸﺔ ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺣـﻞ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬ ‫دادهﻫﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ زﻣﺎن و ﺗـﻼش زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي ﺗـﻀﻤﻴﻦ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﺻﺮف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Electronic Benefits Transfer (EBT)  ‬‬ ‫‪2‐  Social Security  ‬‬ ‫‪3‐  Deloitte and Touché ‬‬

‫‪ 7-4‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪299‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-4‬‬ ‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑﻲ‬ ‫ﺗﻤﺮﻛــﺰ آژاﻧــﺲ دوﻟﺘــﻲ ﺧــﺪﻣﺎت ﻗﺮاردادﻫــﺎ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ 1‬در‬

‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـــﻜﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘـــﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ وﺟـــﻮه و‬

‫اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑــﻲ ﺑــﺮ ﺗﻮﺳــﻌﺔ راه ﺣــﻞﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑــﺮﺧﻂ‬

‫ﭘﺮداﺧــﺖ ﭼــﻚ و ﻛــﺎرتﻫــﺎي اﻋﺘﺒــﺎري را ﺷــﺎﻣﻞ ﻣــﻲﺷــﻮد‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ CAMS‬ﺑﻪ آژاﻧﺲﻫﺎي‬

‫)‪.(doir.wa.gov.au/aboutus/ecc.asp, September 2002‬‬

‫دوﻟﺘﻲ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد را ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮده و‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ‪ ،G2G‬ﺷـﺎﻣﻞ ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻧﺤﻮه دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ‬

‫داده ﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل داده ﻫﺎ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﻣﺤﻴــﻂ‬

‫ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ را درﻳﺎﺑﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬

‫اﻣﻦ و ﻛﻨﺘـﺮل ﺷﺪه ﻣﻤﻜﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ارﺗﺒـﺎط داده ﻫـﺎ‪ ،‬راه ﺣﻠـﻲ‬

‫ﻻﻣﭗ ﻳﺎ ﺣﻮﻟﻪﻫﺎي ﻛﺎﻏـﺬي ﻛـﻪ واﺣــﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘــﻠﻒ دوﻟﺘـﻲ‬

‫اﻳﺪهآل ﺑﺮاي آن دﺳﺘﻪ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﺎدل ﺣﺠﻢ‬

‫ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺰرﮔﻲ از اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درون دوﻟﺖ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﻗـــﺼﺎت )ﭘﻴـــﺸﻨﻬﺎدات( ﻛﻨـــﻮﻧﻲ را در ﺑـــﻮﻟﺘﻦ اﻃﻼﻋـــﺎت‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت دو ﻃﺮﻓﻪ ﺻﻮﺗﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺮي را ﻣﻤﻜﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﻟـﺖ اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑـﻲ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻮده و اﺳـﻨﺎد‬

‫و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در‬

‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ را از ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻫﺸـﺖ ﻣﻜﺎن و در ﻫـﺮ زﻣﺎن ﻣﻼﻗـﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨــﺶ ‪ CAMS‬ﺑــﺮﺧﻂ ﺑــﻪ ﻧﻬﺎدﻫــﺎ و ادارات دوﻟﺘــﻲ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ‪ ،G2B‬وبﺳـﺎﻳﺖ ‪ G2C‬ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎ و ﻣـﺸﺎورهﻫـﺎي ﺗﺨﺼـﺼﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻐﺮﺿـﺎﻧﻪاي درﺑـﺎره‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺮﺧﻂ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺘﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ارﺗﺒـﺎﻃﻲ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬

‫وﺳــﺖ ﻟﻴﻨــﻚ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد ﺧــﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷــﻲ‪ ،‬ﺑــﺮاي‬

‫ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ و‬

‫ﺑﺰرﮔــﺴﺎﻻن‪ ،‬در ﻣﻨــﺎﻃﻖ دوردﺳــﺖ و ﻣــﺪارس‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﻨــﺎﻃﻖ‬

‫ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫روﺳﺘﺎﻳﻲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻨﻄﻘﻪاي‪ ،‬را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬

‫ﺑﺎزارﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮاي ﺧﺮﻳــﺪﻫﺎي دوﻟــﺖ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎزار‬

‫آژاﻧــﺲ دوﻟﺘــﻲ اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑــﻲ ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ اﺑــﺰار ﺗﺠــﺎرت‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ دوﻟـــﺖ اﺳـــﺘﺮاﻟﻴﺎي ﻏﺮﺑـــﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺗـــﺎﻟﻮگﻫـــﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد؟ ﭼـﺮا دوﻟـﺖ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ در‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﺧﺮﻳـﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬اراﺋـﻪ‬

‫ارﺗﻘﺎء آﻣﻮزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻘﺸﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪) business.wa.gov.au‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ (2001‬و ‪) doir.wa.gov.au/aboutus/ecc.asp‬ژوﺋﻦ‪ -‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪.(2002‬‬

‫‪1‐  Contract & Management Services (CAMS) ‬‬ ‫‪2‐  Westlink ‬‬

‫‪300‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ G2B‬آﺳﺎنﺗﺮ از ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ G2C‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ G2B‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺳـﭙﺮده ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ را ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬در ﻋﻮض درآﻣﺪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي آﻳﻨـﺪه را ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ‪ G2B‬ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺳﺮﻳﻊ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را دارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫راه ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي آﻏﺎز اﺑﺘﻜﺎر ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻫﻢ ﺧﺮﻳـﺪار‬ ‫و ﻫﻢ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻓﺮاد ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻧـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ(‪ .‬ﺗﺠـﺎرت ‪ C2C‬از راهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺮوفﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ ،C2C‬ﺣﺮاجﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮاجﻫﺎي ‪ .C2C‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش ‪ ،C2C‬در ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﺣـﺮاج‬ ‫درﺣﺎل اﻧﻔﺠﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺣﺮاجﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ واﺳـﻄﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺜـﻞ ‪ eBay.com‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣــــﺸﺘﺮيﻫــــﺎ ﻣــــﻲﺗﻮاﻧﻨــــﺪ ﺳــــﺎﻳﺖﻫــــﺎي ﻋﻤــــﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨــــﺪ ‪ 800webmall.com‬ﻳــــﺎ‬ ‫‪ auctionanything.com‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و ﻳﺎ از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﺜـﻞ ‪ buyit.com‬ﻳـﺎ‬ ‫‪ bid2bid.com‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﺷـﺨﺎص زﻳـﺎدي ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺣـﺮاج را اﺟـﺮا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ‪ greatshop.com‬ﻧﺮماﻓﺰاري اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻳﺠـﺎد ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻗﺼﺎت ‪ C2C‬را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫آﮔﻬﻲﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه‪ .‬ﻣـﺮدم ﻫـﺮ روز از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه در‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺠﻼت‪ ،‬اﺟﻨﺎس و ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﻓـﺮاد دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﻨﺪ‪ .‬آﮔﻬـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪة اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺮ اﻧﻮاع ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه دارﻧـﺪ‪:‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﻣﻠـﻲ را ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ traderonline.com‬را ﺑﺒﻴﻨﺪ(‪ .‬ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟـﻮد و ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﺷﺪﻳﺪاً اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪراﺣﺘـﻲ‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪ و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻋﻜﺲﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘـﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ آﮔﻬـﻲﻫﺎي ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸـﺎﺑﻪ آﻧﻬـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در روزﻧﺎﻣــﻪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‪ ،‬اﻣـﻮال ﻏﻴﺮﻣﻨﻘــﻮل‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺪام‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺧـﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻠـﻴﻂﻫـﺎ و‬

‫‪ 7-4‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫‪301‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ .‬آﮔﻬـﻲﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨــﺪي ﺷـﺪه از ﻃﺮﻳــﻖ اﻛﺜـﺮ اراﺋـﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣــﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫)‪ AOL, MSN‬و ﻏﻴـﺮه( در ﺑﺮﺧﻲ درﮔﺎهﻫﺎ )‪ Yahoo‬و ﻏﻴـﺮه(‪ ،‬از داﻳﺮﻛﺘﻮريﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪،‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ و ﻣﻜﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘــﺮﺳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻛﻤــﻚ ﺑـﻪ ﻣﺤــﺪود‬ ‫ﻛﺮدن ﺟﺴﺘﺠـﻮ ﺑﺮاي ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺧـﺎص در ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫــﺎي ﺟــﺴﺘﺠﻮ اﺳﺘﻔــﺎده ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻫﻨــﮕﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﻛﺎرﺑــﺮان‪ ،‬آﮔﻬــﻲ را ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮده و از‬ ‫ﺟﺰﺋﻴـﺎت آن آﮔـﺎه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده و ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه از‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺨﺼـﻲ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﺴﻴﺎري در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در دﺳـﺘﺮس ﻫـﺴﺘﻨﺪ )وﻛـﻼ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺼـﺪﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎوران ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و‪ .(...‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬـﺎ در آﮔﻬـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ در وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ راﻳﮕﺎن ﺑﻮده و ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺮﺧﻂ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴـﺎر دﻗﻴـﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﻳﺎ ﺟﺮﻣـﻲ در ﻛـﺎر ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻣـﺜﻼً ﻳـﻚ‬ ‫وﻛﻴﻞ ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﻴﻨﻪاي ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﺧﺒـﺮه ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ اﺣﺘﻤـﺎﻻً اﺻـﻼً ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اراﺋﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣـﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ‪ .C2C‬درﺧﺮﻳﺪ ﻓﺮد از ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨـﺪه ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﻧﻤــﻲﺷﻨــﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣــﺴـﺎﺋﻞ ﺗــﻀﻤﻴـﻦ ﻛﻴﻔﻴــﺖ‪ ،‬ﭘﺮداﺧــﺖﻫــﺎ و ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﻛﻼﻫﺒــﺮداري ﺑــﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴ ــﺖ ‪ C2C‬ﺣﻴــﺎﺗﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜــﻲ از ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ‪ C2C‬ﻛﻤــﻚ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Paypal.com‬اﺳـﺖ )ﺑﺨـﺶ ‪ 8-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺿﻤﺎﻧﺖ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻮل ﺧﺮﻳـﺪار و ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﺧﺮﻳـﺪاري ﺷـﺪه را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﭘـﺲ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻄﻤﺌـﻦ ﺷـﺪﻧﺪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺳـﺮ آن ﺗﻮاﻓـﻖ ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻻ را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار و ﭘﻮل را ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲدﻫﻨﺪ )و دﺳﺘﻤــﺰدي درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Escrow services ‬‬

‫‪302‬‬ ‫‪8-4‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ B2B‬و ‪ B2C‬ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﻔﺎرش ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬درﮔـﺎهﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺧـﺪﻣﺎت اﺻـﻠﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ :‬زﻳـﺮ ﺳـﺎﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ )ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺸﺎوران ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺑـﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ )ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ و ﺗـﺪارﻛﺎت(‪ ،‬ﺑﺎزارﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪) ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻎ(‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن‬ ‫و ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ(‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ‪ PRM ،CRM‬و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ( و ﻣﺤﺘﻮاي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘـﻮا ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﻠﻴﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ دو ﻣﻮرد از ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻓﻮق )ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﻔﺎرش( را ﺑﺮرﺳﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت در ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت ‪ Turban et al., 2006‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﭼﻪ از راه ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﭼﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑـﺮﺧﻂ آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬در اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ‪ B2B‬ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ارﺗﺒـﺎط رودرروﻳـﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و ﭘـﻮل ﻧﻘـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﻳـﺎ ﭼـﻚ ﻗﺒـﻮل ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑﻌـﻀﻲ از ﺧﺮﻳـﺪاران‪،‬‬ ‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻳﺎ ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آن ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺮدم‬ ‫ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦ ﻳﺎ ﭘـﺴﺖ ﺑـﺮاي ﭘﺮداﺧـﺖ‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً از ﻛـﺸﻮري دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻣﻨﻴﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻳـﻦ دﻻﻳـﻞ‪ ،‬راه ﺑﻬﺘـﺮي‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت در ﻓـﻀﺎي ﻣﺠـﺎزي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ راه ﺑﻬﺘـﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Electronic Payment Systems ‬‬

‫‪ 8-4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪303‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 2-4‬ﺧــﺪﻣﺎت ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ‪ :‬رﺳـﻢ‬

‫ﺷــﺪه ﺗﻮﺳ ــﻂ ﺗﻮرﺑــﺎن ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي‬ ‫‪  S.Y. Choi et al. 1997, p.18.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﻨـﻮع‬ ‫روشﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬روش ﭘﺮداﺧﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﻚﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .1‬ﭼﻚﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭼـﻚﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ‪ B2B‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد )‪ Reda,  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬اﺑﺘـﺪا‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي ﻳـﻚ ﺣـﺴﺎب‬ ‫ﺟﺎري در ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻛـﺮده و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺘﻲ را ﻣﻲﺧﺮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﭼﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ رﻣﺰدار ﺑﻪ‬ ‫‪1‐  Electronic checks ‬‬

‫‪304‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ارﺳﺎل ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﭼـﻚ را در ﻳـﻚ ﺣـﺴﺎب ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﺧﻮاﺑﺎﻧـﺪه و وﺟـﻮه از‬ ‫ﺷﻤﺎرة ﺣﺴﺎب ﺧﺮﻳﺪار ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻚﻫﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭼـﻚﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻧﻴـﺰ )ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ( اﻣـﻀﺎء‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮان آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد )‪ echeck.net‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﭼﻚﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ درﺳﺘـﻲ اﻣﻀـﺎء و ﭘﺸﺖﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷـﺪهاﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ اﺗـﺎقﻫـﺎي ﺗﻬــﺎﺗﺮ ﺑـﻴﻦ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺗﺒﺎدل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪ eccho.org‬و ‪ Echecksecure‬از ‪ etroqgroup.com‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﻳـﻚ ﻓـﺮد اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ از‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري رﻣﺰدار اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد )ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ‪ SSL‬در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻛﻪ در ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺎﺑﻞ دﺳـﺘﺮس ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫رﻣﺰ در آورد(‪) .‬ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.10‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ اﺳـﺖ‪ :‬وﻗﺘـﻲ ﻛﺘـﺎﺑﻲ از آﻣـﺎزون‬ ‫ﻣﻲﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري و ﻣﻘـﺪار ﺧﺮﻳـﺪ در ﻣﺮورﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ رﻣـﺰ در ﻣـﻲآﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻨﮕﺎم "ﺳﻔﺮ" در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬وﻗﺘﻲ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻪ آﻣﺎزون ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر )و ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﺻـﻮرت ﺑـﻪ رﻣـﺰ‬ ‫درآﻣﺪه( ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺻﺪور ﻣﺠﻮز ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ وﺟﻮه‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﺎق ﺗﻬﺎﺗﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎر ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ‪ B2C‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﺧــﺮﻳﺪ‪ .1‬ﻣﻌـﺎدل ﻛـﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،B2B‬ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭼﻚﻫـﺎي ﻛﺎﻏـﺬي‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﺧﻼف ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 60‬روز )ﺑﻪ ﻃـﻮر راﻳﮕﺎن( ﭘﻴﺶ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨـﺪه ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻃـﻲ ﻳـﻚ ﻫﻔﺘـﻪ ﺗـﺴﻮﻳﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‐  Purchasing cards ‬‬

‫‪ 8-4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪305‬‬

‫ﺷــــﻜﻞ ‪ 3-4‬ﻧﺤــــﻮه ﻛــــﺎر‬ ‫ﻛﺎرت ﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫)ﺷـــﻤﺎرهﻫـــﺎي ‪ 1‬ﺗـــﺎ ‪ 9‬ﺗﺮﺗﻴـــﺐ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎ را ﻧــﺸـﺎن ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ‪ B2B‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻴﺰان ﻫﺮ ﺧﺮﻳـﺪ را )ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ‪ 1000‬ﺗـﺎ ‪ 2000‬دﻻر( ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺪه را‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻗـﺴﻤﺘﻲ از ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫روﻣﻴﺰي )ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ( ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘﻮل ﻧﻘـﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ .1‬ﭘـﻮل ﻧﻘـﺪ‪ ،‬راﻳـﺞﺗـﺮﻳﻦ وﺳـﻴﻠﺔ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣـﺸﺘﺮي در ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺧﺮﻳﺪاران ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﭼﻚ ﻳﺎ ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺎﺟﺮان ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬ﭘـﻮل ﻧﻘـﺪ را ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﭘـﻮل‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﺤﺾ درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺗﺠﺎرت‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘـﻮل ﻧﻘـﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗـﺮﺟﻴﺢ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﻮل ﻧﻘـﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷـﻜﻞ اﺻـﻠﻲ دﻳـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ :‬ﻛـﺎرتﻫـﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ‪ ،2‬ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،3‬و ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد‪.4‬‬ ‫‪Electronic cash (e‐cash) ‬‬ ‫‪Stored‐value money cards ‬‬ ‫‪Smart card ‬‬ ‫‪Person to Person payments ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪306‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﭘﻮﻟﻲ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرتﻫﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﻛﺎرتﻫﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﭘﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺣـﺴﺎب ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻓﺘﻮﻛﭙﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرت ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرت‪ ،‬ذﺧﻴﺮة ﻣﺒﻠﻎ ﺛـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫ﭘﻮل از ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖﺷﺪه را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛـﻪ از ﻛـﺎرت اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬از‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﻣـﺴﺎﻓﺮ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن از ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎرتﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎرتﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺠﺪداً ﺷﺎرژ‬ ‫ﻛﺮد و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﻮل آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ از رده ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎرتﻫﺎي ﺑﺎ ارزش ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﭘﻮﻟﻲ را ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎرتﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬وارد ﺳـﺎﻳﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﺷـﺪه و ﺷـﻤﺎرة‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و رﻣﺰ ﻋﺒﻮر ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺧﻮد را وارد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ )دﻗﻴﻘﺎً ﺷـﺒﻴﻪ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻛﺎرت ﺗﻠﻔﻦ از ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻮل را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫در ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در آن ﺳﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛــﺎرتﻫــﺎي ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ ﺑــﻪ ﻛــﺎرتﻫــﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷــﺘﻪ ﭘــﻮﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در واﻗﻊ اﻳﻦ دو ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬

‫واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮاﺷـﻪاي‪ 1‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ذﺧﻴـﺮة ﻣﻘـﺪار ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﻛـﺎرتﻫـﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ( و اﻧﺠـﺎم ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻛـﺎرت‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﻛﺎرت ﺑﺮداﺷﺖ ﻳﺎ ﻛﺎرت ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬وﻗﺘﻲ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرت وﻓﺎداري ﻣﺸﺘﺮي‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻧﺘﻘـﺎل وﺟـﻮه‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎب‪،‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮوش ﺧﻮدﻛﺎر ﻳـﺎ ﭘﺮداﺧـﺖ ﭘـﻮل ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ در‬

‫ﻳﻚ ﻛﺎرت ﭘـﻮل ارزش اﻓـﺰوده‬ ‫از ﺷــﺮﻛﺖ ﺷــﻴﻜﺎﮔﻮ ﺗﺮاﻧﺰﻳــﺖ‬

‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ را دارﻧـﺪ )‪Shelter and Procaccino, 2002‬‬

‫آﺗﻮرﻳﺘﻲ )‪.(CTA‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨــﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘـﻪ را ﻣﻲﺗـﻮان در دﺳﺘـــﮕﺎهﻫﺎي ﺧـﻮدﭘﺮداز و‬ ‫‪1‐  Chip ‬‬ ‫‪2‐  Loyalty card ‬‬

‫‪ 8-4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪307‬‬

‫ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺎرژ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻛﺎرت ﻧﻘﺪي وﻳﺰا‪ 1‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ اﻣﻜـﺎن ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت را در ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦﻫﺎي ﻃﺮف ﻗﺮارداد‪ ،‬رﺳﺘﻮرانﻫﺎي ﻏﺬاي آﻣﺎده‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي‬ ‫ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺣﺮاﺟﻲ‪ ،‬دﻓﺎﺗﺮ ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪروزي‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲﺷـﺎپﻫـﺎ و ﺣﺘـﻲ‬

‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرتﻫﺎي ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﭘـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي رﻳـﺰ‬ ‫ﭘﺮداﺧــﺖﻫــﺎ‪) 2‬ﭘﺮداﺧــﺖﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ در ﺣــﺪ ﭼﻨــﺪ دﻻر و ﻛﻤﺘــﺮ( اﻳــﺪهآل ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻨﮓ ﻛﻨﮓ‪ ،‬ﻛﺎرت ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﺎﭘﻮس ﻣﻮﺳـﻮم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرت ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﭘﻮﻟﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻗﻄﺎرﻫـﺎ و اﺗﻮﺑـﻮسﻫـﺎ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻮن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮوش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر آﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﻳﺎ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧـﺸﺎن ﻧﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻫــﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ وﻗﺘــﻲ ﻛــﻪ ﺑﺎزﻧﺸــﺴﺘﮕﺎن ﺣﻘــﻮق ﺑﺎزﻧﺸــﺴﺘﮕﻲ ﺧــﻮد را ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ(‪.‬‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﻣـﺴﺘﻤﺮيﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ را ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﺟﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻃـﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺧـﻮدﭘﺮداز‪ ،‬ﻛﻴﻮﺳـﻚ ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﭘﻮل ﻧﻘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ ﻣﻴﺎن دو ﻓﺮد ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﻓـﺮد و ﺷـﺮﻛﺖ )ﺑـﺪون اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري( را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰمﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮش آن روز ﺑﻪ روز ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺻـﺪ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ ﭘـﻮﻟﻲ ﻛـﻪ از ﻳـﻚ دوﺳـﺖ ﻗـﺮض ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺣﻮاﻟـﻪ ﭘـﻮل ﺑـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺰاﻳﺪه ﺑﺮﺧﻂ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷـﺪه‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻫﺪﻳﻪاي ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎء ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ را اراﺋﻪ داد‪ ،‬ﭘﻲﭘﺎل‪ 3‬ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻲﭘﺎل )ﻛﻪ اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺋﻲﺑِﻲ اﺳﺖ( ادﻋﺎ ﻛﺮده ﻛﻪ در ﺳـﺎل ‪ ،2004‬ﺣـﺪود ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺣـﺴﺎب‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 35‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ايﺑـﻲ را اداره ﻛـﺮده و ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪12/2‬‬ ‫‪1‐  VISA Cash Card ‬‬ ‫‪2‐  Micropayments ‬‬ ‫‪3‐  PayPal ‬‬

‫‪308‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر از ﻃﺮﻳــﻖ ﺳــﺮورﻫﺎﻳﺶ درآﻣــﺪ داﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ )‪.(Paypal.com,  May  2004‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ :‬اياُ ال ﻛﻮﻳﻴﻚﻛﺶ‪ ،1‬ﺑﻨﻚ واﻧـﺲ ﺛـﻲ‪-‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻲ ﻣﻴﻞ‪ ،2‬ﻳﺎﻫﻮ ﭘﻲ داﻳﺮﻛﺖ‪ 3‬و وب ﺳﺮﺗﻴﻔﻴﻜﻴﺖ‪ ،4‬ﻫﻤﮕﻲ رﻗﺒﺎي ﭘﻲﭘﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻼً‪ ،‬ﻫﻤـﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﻓﺮد ﺑـﻪ ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﻧـﺎم ﻛـﺎرﺑﺮي‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب رﻣﺰ ﻋﺒﻮر و اراﺋﻪ ﺷﻤﺎره ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻳﺎ ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑـﻪ ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭘﻮل را از ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻳﺎ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺧﻮد ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺣـﺴﺎب ﺟﺪﻳـﺪ اﺿـﺎﻓﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻣﺎدة ارﺳﺎل ﭘﻮل از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮدي دﻳﮕـﺮ ﻫـﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎرة‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮي و رﻣﺰ ﻋﺒﻮر ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﻲ ﭘﺎل )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل( وارد ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ آدرس ﭘﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﭘﻮل و ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫ﭘﻴﺎم ﺑﻪ آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﺑﺎزﮔـﺸﺘﻲ ﺑـﻪ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺮ روي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻛﻠﻴﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺖ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎز ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻪ آن ﺣﺴﺎب وارﻳﺰ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺳـﭙﺲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﭘـﻮل را از اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻳﺎ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺧﻮد ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻛﻤـﻲ )ﺣـﺪود‬ ‫ﺑﻪ ‪ 1‬دﻻر( ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎبﻫـﺎ‪ .5‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺮدم ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد آﻧﺎن ﻧﻴﺰ رو ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺒﻠـﻎ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎبﻫـﺎي ﻣﺎﻫﺎﻧـﺔ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺧﻮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي‪ ،‬ﻛـﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫وام‪ ،‬اﺟﺎره و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻛﺎﺑﻠﻲ( را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن ﭼﻨـﻴﻦ ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﭘﺮداﺧﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺸﺘﺎق ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺴﻮس ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش را ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻣﺒـﺎﻟﻎ را ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ وﺻـﻮل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪AOL QuickCash ‬‬ ‫‪Bank Oneʹs eMoneyMail ‬‬ ‫‪Yahoo Pay‐Direct ‬‬ ‫‪WebCertificate (webcertificate.com) ‬‬ ‫)‪Electronic Bill Presentment and Payments (EBPP‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 8-4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪309‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ در ﺧﻮدﭘﺮدازﻫﺎ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﮓﻛﻨـﮓ‪،‬‬ ‫ﺳــﻨﮕﺎﭘﻮر( ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺻــﻮرتﺣــﺴﺎبﻫــﺎ را در ﺧﻮدﭘﺮدازﻫــﺎي ﻋــﺎدي ﺑﭙﺮدازﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﺖ ﻋﺎدي ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﻧﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻮدﭘﺮداز ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻛـﺎرت‬ ‫ﺑــﺎﻧﻜﻲ ﺧــﻮد را وارد ﻣــﻲﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬رﻣــﺰ را وارد ﻛــﺮده و در ﻟﻴــﺴﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺮاغ "ﭘﺮداﺧــﺖ‬ ‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎبﻫﺎ" ﻣﻲروﻳﺪ‪ .‬ﻛﻞ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎره ﺣـﺴﺎب‬ ‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه و وﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ را وارد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﺟﻪ ﻣﺰﺑﻮر از ﻛـﺎرت ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﺷـﻤﺎ ﺧـﺎرج‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ رﺳﻴﺪ ﭼـﺎپ ﺷـﺪهاي را در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ در ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬دو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و‬ ‫روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي آن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺰاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺗﺄﻳﻴﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻣﺆﺳﺴﺎت واﺳﻂ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻮﻳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن داد و ﺳـﺘﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ .‬اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻋﺪم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﺪي دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ( ﺿﺮوري اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻧﻜﺎر‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺳﻔﺎرش ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬ ‫ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ دارﻧـﺪ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﺑـﻲدﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻮرد ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ )ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع‬ ‫ﺗﻜﺬﻳﺐ‪ ،‬اﻧﻜﺎر‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪  .‬‬

‫‪1‐  Repuditation  ‬‬

‫‪310‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫• ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﻣﺸﺨﺼﺎﺗـﺸﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣـﻲﺧﺮﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻛﺎﻣﻞ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻘﺪي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﻳﻤﻨﻲ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اراﺋﻪ ﺷﻤﺎره ﻛﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫اﻣــﻦ اﺳــﺖ‪ .‬آﻧﻬــﺎ ﺧﻮاﻫــﺎن ﺣﻤﺎﻳــﺖ در ﺑﺮاﺑــﺮ ﻛﻼﻫﺒــﺮداري ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻳــﺎ‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇـﺖ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ .‬روشﻫﺎ و ﻣﻜﺎﻧﻴـﺰمﻫﺎي زﻳﺎدي را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺑـﺮآورده ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﻧﻴـﺎزﻫﺎي ﻓـﻮق ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻜﺎﻧﻴـﺰمﻫﺎي اﺻﻠــﻲ‪ ،‬رﻣــﺰﮔﺬاري‪ 1‬ﭘﻴــﺎمﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫اﻏﻠـﺐ ﻗﺴﻤﺘـﻲ از ﻛﺎرﺑـﺮديﺗﺮﻳﻦ ﻃـﺮحﻫـﺎي اﻣﻨﻴﺘـــﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸــﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴــﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘـﺮ درﺑﺎره رﻣﺰﮔﺬاري ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W4.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ روشﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل در زﻳـﺮ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮلﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫‪2‬‬

‫‪ .‬ﻛﻴـﻒ ﭘـﻮلﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ )ﻳـﺎ ﻛﻴـﻒ ﭘـﻮلﻫـﺎي‬

‫دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ (3‬ﺳﺎز و ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ و ﺳـﻬﻮﻟﺖ ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﻴـﻒ ﭘـﻮل‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺧﺮﻳـﺪار‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺮﻳﺪ و ﺳﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت را ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ورود‬ ‫ﻫﺮﺑـﺎره اﻃـﻼﻋﺎت ﺣﺴـﺎس ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﻴـﻒ ﺑـﺮ روي ﺳـﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻔﺮ آن در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮﺑﺎر ﺧﺮﻳﺪ را ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫اﻣﻦﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻴـﻒ ﭘـﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﻛﻴﻒ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎن اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻴﻒ ﭘـﻮل ﻣـﺴﺘﺮﻛﺎرت‬

‫‪4‬‬

‫ﻳﺎ ﻛﻴﻒ ﭘﻮل اياُ ال‪ .(5‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دﻳﮕﺮي ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﻋـﻼوه‬ ‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺎﻣﻼً اﻣــﻦ ﻧﻴــﺴﺖ‪ .‬راه ﺣــﻞ دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﻛﻴــﻒ ﭘــﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺟﻬــﺎﻧﻲ‪ 6‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪Encryption ‬‬ ‫‪E‐Wallet ‬‬ ‫‪Digital Wallet ‬‬ ‫‪Master Card Wallet ‬‬ ‫‪AOL Wallet ‬‬ ‫‪Universal e‐Wallet ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 8-4‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪311‬‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﭘﺎﺳﭙﻮرت‪ (Rosenbaum, 2002) 1‬و ﻟﻴﺒﺮﺗﻲ اﻻﻳﻨﺲ‪ (Costa, 2002) 2‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اراﺋﻪ ﻫﻮﻳﺖ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ 3‬راﻳﺞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺠﺎزي‪ .4‬ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺘﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺑﺎ ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرﺑﺮي و ﻛﻠﻤﺔ رﻣﺰ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﻛﺎرت اﺻﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮادي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ رﻣﺰﮔﺬاري ﻣﺮورﮔﺮ ﺑﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎريﺷﺎن در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺠﺎزي ﻳﻚ‬ ‫ﻻﻳﺔ اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺿﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻛـﻪ از ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﺳـﻨﺘﻲ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎره ﺗﺮاﻛﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺮاي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ‪ 200‬دﻻر ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺧﻮد ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮﻳـﺪ ﺗـﺎ آن ﻣﻘـﺪار را ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬ ‫ﻋﺎدي ﺷﻤﺎ وارﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎرة ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺳﻘﻒ‬ ‫‪ 200‬دﻻر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻤﺎرة ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬رﻣﺰﮔـﺬاري ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻤﻜﻦ )ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺷـﻤﺎرة ﺗـﺮاﻛﻨﺶ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﺑﻴـﺎورد(‪،‬‬ ‫ﺿﺮر ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 200‬دﻻر ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺛـﺮ اﻧﮕـﺸﺖ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد درﺣـﺎل اﻓﺰاﻳـﺸﻲ از ﺳـﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛـﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ اﺛـﺮ اﻧﮕﺸﺘـﺸﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﮕﻮي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻐﺎزه ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ زﻣـﺎن‬ ‫ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻛﻪ در ﺻﻨﺪوق وﺟﻮد دارد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري و ﻳﺎ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲﺗﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش‬

‫اﻛﻨﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ دﻳﮕـﺮي‪ -‬اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش‪-5‬‬ ‫ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻓﺮوش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وارد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪Microsoft Passport ‬‬ ‫‪Liberty Alliance ‬‬ ‫‪Digital identity ‬‬ ‫‪Virtual Credit Card ‬‬ ‫‪Order fulfillment  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪312‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫را ﻳﺎﻓﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﻪ آدرس ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ارﺳـﺎل‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ را ﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ؛ ﭘﻮل را از ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻓﺮوش‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎب‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺟﻮﻋﻲ ﻳﺎ ﻣﻌﻴﻮب را اداره ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺎرآﻣﺪ در ‪ B2C‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼـﻚ را‬ ‫ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ و ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫‪ B2C‬ﺧﻮد دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﺮوري ﻛﻮﺗـﺎه ﺑـﺮ اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻣﻔـﺼﻞ ﺗـﺮ و ﻛﺎﻣـﻞﺗـﺮ در )‪ Turban et al. (2006), Croxton (2003‬و‬ ‫)‪ Bayles (2001‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺳﻔﺎرش داده اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺗﻤـﺎم ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي اﻃـﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﺔ ﺟﺪﻳـﺪ ﺧـﺎﻧﮕﻲ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨـﺪ )ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﺧﻮب در ‪ livemanuals.com‬در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮي از ﻣﺤـﺼﻮل راﺿـﻲ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻳـﺎ ﺑﺮﮔـﺸﺖ آن داده ﺷـﻮد )ﺑـﺮاي آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﻧﺤـﻮة ادارة‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺪاﻛﺲ‪ fedex.com ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫اﺟﺮاﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ )ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ارﺳﺎل و ﺣﻤﻞ ﺳﻔﺎرش و ﺻـﺪور‬ ‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب(‪.‬‬ ‫در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ ،90‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻜﺮري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً‬ ‫در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻌﻄﻴﻼت ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در ارﺳـﺎل ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‪،‬‬ ‫ارﺳﺎل اﻗﻼم اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ارﺳﺎل و ﭘﺮداﺧﺖ ﺧـﺴﺎرتﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻧﺎراﺿﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ زﻳـﺎدي از ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺻـﺤﻴﺢ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ارﺳﺎل دﻳﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮاﺳﻼت ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬در ﺗﺠﺎرت ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر وﻳـﮋه در ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻔﺎرش آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اﻏﻠﺐ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻤﻠﻴﺎت "ﻛﺸﺸﻲ" ﺻﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد )ﭘﻴﻮﺳـﺖ ‪ 2‬اﻟـﻒ‪،‬‬ ‫درﺑﺎره ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﺣﺎﻟـﺖ ﻛـﺸﺶ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎي‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﺮاي ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺎص ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 9-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪313‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺎرشﮔﻴﺮي از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺶ آﺳﺎن ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ B2C‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎ ﺑـﻪ آدرس ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺸﻜﻞ آن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرﺷﺎت در ‪ ،B2B‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ روشﻫـﺎي ﻣـﺆﺛﺮ زﻳـﺎدي ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارد )‪ Bayles, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪9-4‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺧﻼﻗـﻲ و ﺗﻠﻔﻴـﻖ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬در ﺑـﺴﻴﺎري ﻣـﻮارد ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻧـﻮآوريﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺗﺎزهاي ﻣﻲﮔﻴـﺮد و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻣﺰاﻳﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رﻳﺴﻚﻫـﺎي زﻳـﺎدي‪،‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪.(W1.4‬‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺿـﺮوري ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ردﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ؛ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫زﻳﺎدي ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮده و ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻧـﺼﺐ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ درون ﺳﺎزﻣﺎن را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻣـﺎن زﻳـﺎدي از وﻗـﺖ‬ ‫ﻛﺎري را ﺑﺮاي اﻣﻮر ﻏﻴﺮﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن؛ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺘﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﻧﻈﺮ "آﻗﺎ ﺑﺎﻻﺳﺮ" ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ از ﻃﺮﻳﻖ وب‪ .‬ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺛﺒـﺖ‪ ،1‬ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒـﻊ ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ درﺑـﺎره‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎرﺑﺮان از ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي اراﺋـﻪ دادهﻫـﺎ‬ ‫‪1‐  Log file ‬‬

‫‪314‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻳﻚ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺼﺐ ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را از ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺮﻛﺎت اﺷﺨﺎص در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫"ﻛﻮﻛﻲﻫﺎ" دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ در‬ ‫دﻳﺴﻚ ﺳﺨﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﻤﺎ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد و زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وبﺳـﺎﻳﺖ ﻣﻌﻴﻨـﻲ دوﺑـﺎره ﺳـﺮ‬ ‫ﻣﻲزﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ آن را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ )‪ NetTraker‬در ‪ sane.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Cookie Crusher ،Cookie Cutter‬و ‪ Spam Butcher‬را‬ ‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺮ روي ﻛﻮﻛﻲﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻧـﺰاع ﻣﻴﺎن ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮ و ردﻳــﺎﺑﺎن وب‪ ،‬ﺗـﺎزه آﻏـﺎز ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد »آﻓـﺖﻛـﺶﻫﺎ« ﺑﺮاي از ﺑﻴـﻦ ﺑﺮدن اﻳﻦ »اﻧﮕـﻞﻫﺎ« اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ My Privacy ،Privacy Guardian‬و ‪ Tracks Eraser Pro‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨـﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺎكﻛﺮدن ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺮورﮔﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﮔـﺸﺖوﮔـﺬارﻫﺎ و ﻛـﻮﻛﻲﻫـﺎ‪ ،‬از‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Ad‐Aware‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً‬ ‫ﺑــﺮاي ﺷﻨــﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺣــﺬف ﺗﺠــﺴـﺲاﻓــﺰارﻫﺎ و دادهﻛــﺎوﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ SahAgent‬ﻃﺮاﺣــﻲ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ رﻓﺘـﺎرﻫﺎي ﻛﺎرﺑـﺮان را ﺟﻤﻊآوري و ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﺮورﻫﺎي‬ ‫ﺷﺎب اَت ﻫﻮم ﺳِﻠِﻜﺖ‪ 1‬ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ )ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺿـﺪ‬ ‫ﺗﺠﺴﺲ‪ Coast‐info.org ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺣـﺬف ﺗﻨـﻲ‬ ‫ﭼﻨﺪ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻻلﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻏﻴﺮﺿـﺮوري‪ ،‬رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺶ آﻣﺪن ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﻲ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﻳـﻦ ﺟﺎﺑﺠـﺎﻳﻲ ﻳـﺎ‬ ‫وﺟﻮد و ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺎزآﻣﻮزي ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻋﺪم واﺳﻄﻪﮔﺮي‪ 2‬و واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺠﺪد‪ .3‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺎﻟـﺐﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺳﻄﻪﮔﺮي اﺳﺖ‪ .‬واﺳﻄﻪﻫـﺎ دو ﻧـﻮع‬ ‫‪1‐  Shop At Home Select ‬‬ ‫‪2‐  Disintermediation ‬‬ ‫‪3‐  Reintermediation ‬‬

‫‪ 9-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪315‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ (1) :‬ﺗﻄﺎﺑﻖ و ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت )‪ (2‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﺸﺎوره‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت )ﺗﻄﺎﺑﻖ و ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻮدﻛﺎر ﺷـﻮد‬ ‫و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و درﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت راﻳﮕـﺎن اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎت )ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده( ﺑﻪ ﻣﻬـﺎرت ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺧﻮدﻛﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ )ﻳـﺎ اﻏﻠـﺐ( ﻧـﻮع اول ﺧـﺪﻣﺎت را‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭘﺪﻳﺪهاي ﻛﻪ ﺣﺬف واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از‬ ‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻮع دوم ﺧﺪﻣﺎت را اراﺋﻪ داده ﻳـﺎ واﺳـﻄﻪﮔـﺮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬ ‫اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﺔ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺠﺪد ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﺪم واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرض ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ واﺳـﻄﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻓﺮوش ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻋـﺪم واﺳـﻄﻪﮔـﺮي‬ ‫دﭼﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺟﺪال ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Lee et al., 2003‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬وال ﻣﺎرت و ﻫﻮم‬ ‫دﭘﻮ ﺑﻪ ﺑﻠﻚ اﻧﺪ دﻛﺮ ﻫﺸﺪار دادﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﻠﻚ اﻧﺪ دﻛﺮ ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧـﻮد از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺶ را از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺧـﻮد ﺧـﺎرج ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣـﺎه ﭘـﺲ از آﻏـﺎز ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ ﮔﻴﺘﺎرﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﺨﻔﻴـﻒ ‪ 10‬درﺻـﺪي‪،‬‬ ‫ﮔﻴﺒﺴﻮن ﻣﻮزﻳﻜﺎل اﻳﻨﺴﺘﺮوﻣﻨﺘﺲ‪ 2‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺪﻳﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬از ﺣﺬف واﺳـﻄﻪﮔـﺮي‬ ‫ﺧﻮد دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﻓﻮرد ﻧﻴﺰ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﺎﻳﺎت دﻻﻻن‪ ،‬اﺧﻴـﺮاً ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي آﺗـﻲ ﺧـﻮد در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮوش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﺧﻂ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻳﺶ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺪﻣﺎت )دﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي( ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺑـﺮاي ﻣﻴـﺎﻧﺠﻴﮕﺮي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اول اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳـﺎ وﻗﺘـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ارزﺷﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺪﻣﺎت واﺳـﻄﻪﮔـﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﻲ اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮات ﺣﺴﺎس‪ ،‬واﺳﻄﺔ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺗﺮ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗـﺮ‬ ‫‪1‐  Infomediation ‬‬ ‫‪2‐  Gibson Musical Instruments ‬‬

‫‪316‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫از اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ واﺳﻄﻪ‪ ،‬آﮔﺎه ﻛﺮدن ﺧﺮﻳـﺪار و ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫از اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻋﻼم ﻗﻴﻤﺖ اوﻟﻴﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﻤﻴـﺰ ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ واﺳﻄﺔ ﻧﺮماﻓﺰاري ﺗﻨﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﺻﺪاﻗﺖ واﺳﻄﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻮﺿﻮع واﺳـﻄﻪﮔـﺮي ﻣﺠـﺪد‬ ‫در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‪ Gilden (2004) ،‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺨﺘﺺ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺘﻌــﺪد و ﭘﻴﭽﻴــﺪهاي دارد‪ .‬ﻫﻨﮕــﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﺧﺮﻳــﺪاران و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ )آﻧﻬـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ(‪ ،‬اﻳـﻦ اﺣﺘﻤـﺎل وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻣﺘﻘﻠـﺐ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬ ‫ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺮمﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي اول ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣــﺮدم ﺷــﺎﻫﺪ ﺑــﺴﻴﺎري از اﻳــﻦ ﻣــﻮارد‪ ،‬از اﻳﺠــﺎد ﻳــﻚ ﺑﺎﻧــﻚ ﻣﺠــﺎزي ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه‬ ‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاريﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ دﺳﺘﻜﺎري ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﻬﺎم در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺨﺘﺺ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ذﻳﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻼﻫﺒﺮداري در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﻛﻼﻫﺒﺮداري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ آن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺣﺘﻲ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‬ ‫از ﺧﻮد اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ رﺷﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﻪ دروغ ﺑـﻪ ﺷـﺎﻳﻌﻪﺳـﺎزي درﺑـﺎرة‬ ‫ﺷﺎﻧﺲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﺎزارﮔﺮﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎﻣﺸﺎن را‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬در دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻣﺒﻠﻐـﺎن‬ ‫ﻓﺎش ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﭘﻮل درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺳﻬﺎم ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران‬ ‫ﺧُﺮد را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻮل ﺳﻮد ﺳﺮﻳﻊ اﻏﻮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪف ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻬﺎم ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻼﻫﺒـﺮداران در آن ﻓﻌﺎﻟﻨـﺪ‪ .‬ﺣﺮاﺟـﻲﻫـﺎ ﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻛﻼﻫﺒﺮداري‪ ،‬ﭼﻪ از ﻃﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﭼﻪ از ﻃـﺮف ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮوش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺗﻘﻠﺒﻲ و ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‬ ‫دروﻏﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﭘﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و آﮔﻬﻲﻫﺎي ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺮﻣﺎن ﻣﺎﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮي دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن ﻓـﺪرال ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬

‫‪1‬‬

‫‪1‐  U.S. Federal Trade Commission  ‬‬

‫‪ 9-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪317‬‬

‫)‪ ،(ftc.gov‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳـﺎدي دارد از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠـﺎد ﮔـﺸﺘﻪ ﻳـﺎ در وب ﭘﺪﻳـﺪار ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬راهﻫـﺎي زﻳـﺎدي ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﻬﺎ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻼﻫﺒـﺮداري ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨﻪ‪ .1‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬آدرسﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺎﻣﻲ داﻣﻨـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺎﻣﻲ داﻣﻨـﻪ در ﺳـﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧﻤـﺎﻳﺶ داده‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧـﺎمﻫـﺎي ﺳـﻄﺢ اول ‪ wiley.com‬ﻳـﺎ ‪ Stanford.edu‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧـﺎمﻫـﺎي ﺳـﻄﺢ دوم‬ ‫‪ wiley.com/turban‬ﻳﺎ ‪) ibm.com.hk‬ﺑﺮاي ‪ IBM‬در ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم داﻣﻨﻪ ﺳﻄﺢ‬ ‫اول‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺎرﺿﺎت و ﺗﺨﻄﻲﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻴـﺎن اﺳـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎري را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ networksolutions.com ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺎم داﻣﻨﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺎﻣﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺎم ﻳﻚ داﻣﻨﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ در‬ ‫ﻃﻲ ﺳﻔﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺗﺎﻗﻲ در ﻫﺘﻞﻫﺎي ‪ Holiday  Inn‬رزرو ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﺑـﻪ‬ ‫‪ holidayinn.com‬ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖ ﻫﺘﻞﻫﺎﻳﻲ در ﻛﻨﺎر آﺑﺸﺎر ﻧﻴﺎﮔﺎرا و ﻧﻴـﺰ در ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‬ ‫دﺳـــﺖ ﺧﻮاﻫﻴـــﺪ ﻳﺎﻓـــﺖ؛ ﺑـــﺮاي ﻣـــﺸﺎﻫﺪه وبﺳـــﺎﻳﺖ ﻫﺘـــﻞﻫـــﺎي زﻧﺠﻴـــﺮهاي ﺑﺎﻳـــﺪ ﺑـــﻪ‬ ‫‪ holiday_inn.com‬ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮارد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از اﺳﺎﻣﻲ ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻫﻢاﻛﻨﻮن در دادﮔـﺎهﻫـﺎ‬ ‫در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﺔ اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨﻪ در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﺳـﻄﺢ‬ ‫اول ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﭘـﺴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴـﺮ از "‪ "com‬اﻓـﺰوده ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ )ﻣﺜـﻞ "‪ "info‬و‬ ‫"‪.("coop‬‬ ‫اﺣﺘﻜﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .2‬اﺣﺘﻜﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺛﺒﺖ اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓـﺮوش آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ در آﻳﻨﺪه اﻃﻼق ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐ اوﻟﻴـﺔ ‪ tom.com‬ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ‪8‬‬ ‫‪1‐  Domain Names ‬‬ ‫‪2‐  Cybersquatting ‬‬

‫‪318‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮرد ‪ tom.com‬اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ در ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬اﺣﺘﻜﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻳﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫‪ Stead and Gilbert, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻛﺮﻳـﺴﺘﻴﻦ دﻳـﻮر‪ ،1‬ﻧﺎﻳـﻚ‪ ،2‬دوچ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ‪ 3‬و ﺣﺘﻲ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻧﺎم داﻣﻨﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﻢ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارد‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن ﺿـﺪ اﺣﺘﻜـﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ 4‬ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺳﺎﻣﻲ ﺗﺠﺎري در آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺟﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﻛﻴﻔﺮي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ‪ .‬در ﻓﺮوش ﻏﻴﺮﺑـﺮﺧـﻂ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻣﻘﺎﻣـﺎت اﻳـﺎﻟﺘﻲ و ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻓﺮوش و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ‪ ،‬از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺣﻮزه ﺣﻜﻮﻣﺘﻴﺸﺎن ﻣﺎﻟﻴـﺎت درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬اﻳـﺎﻟﺘﻲ و ﻣﺤﻠـﻲ در ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﻓﻬـﻢ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از درآﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻳﺎﻟﺘﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ادﻋـﺎ دارﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺮور در آن ﻗﺮار دارد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪاري از ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑـﺮ ﻓـﺮوش ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﺎﻟﺘﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در آن‬ ‫ﻗﺮار دارد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻓـﺮوش )ﻳـﺎ در ﺑﻌـﻀﻲ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑـﺮ ارزش اﻓـﺰوده‪ (5‬را‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻓﺮوش‪ ،‬اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛﺠـﺎ )و در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد‪،‬‬ ‫اﺻﻼً ﭼﺮا( ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺟﻮاز ﺗﺠﺎري‪ ،6‬ﺣﻖاﻻﻣﺘﻴﺎز‪ ،7‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻋﻠﻲاﻟﺤﺴﺎب درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي ﻧﻘـﺪي‬ ‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪ ،8‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،9‬ﻣﺎﻟﻴﺎت اﻣﺘﻴﺎز وﻳﮋه و ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي‪ 10‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎي‬ ‫ﺳﺆال دارد‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪاي‬ ‫‪1‐  Christian Dior ‬‬ ‫‪2‐  Nike ‬‬ ‫‪3‐  Deutsche Bank ‬‬ ‫‪4‐  Anticybersquatting Consumer Protection Act (1999) ‬‬ ‫‪5‐  VAT ‬‬ ‫‪6‐  Business license tax ‬‬ ‫‪7‐  Franchise fees ‬‬ ‫‪8‐  Gross‐receipts tax ‬‬ ‫‪9‐  Excise tax ‬‬ ‫‪10‐ Utility tax ‬‬

‫‪ 9-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‬

‫‪319‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ اياُاِل ﻳﺎ دياسال ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد؟ ﺗﻼشﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎت‬ ‫ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺒﺎرزان آزادي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ 1‬ﻣـﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻼشﻫﺎي آﻧﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻖ اﻧﺤـﺼﺎري‬ ‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷــﺪه و ﻧﻤــﻲﺗــﻮان آن را ﻧﻘــﺾ ﻧﻤــﻮد‪ .‬ﺣﻔﺎﻇــﺖ از ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ ﻣﻌﻨــﻮي در ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﮔﺬاﺷـﺘﻦ آن ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮان را ﻧﻴـﺰ دارﻧـﺪ‪ .‬آﻧﭽـﻪ آﻧـﺎن‬ ‫ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﺖ ﻧﻪ ﺣـﻖ ﺗﻮزﻳـﻊ آن‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺣـﻖ ﺑـﺮاي‬ ‫دارﻧﺪه ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻛﭙﻲ ﻛﺮدن از وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑـﺪون ﻛـﺴﺐ‬ ‫اﺟﺎزه‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻣﻌﻨـﻮي‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫راهﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﺮﻳﺪاران در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ راهﻫﺎ در اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﺮﻳﺪار‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻣـﻦ در ﺟـﺪول ‪ 4-4‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ از ﺣﻘﻮق ﺧﺮﻳﺪار ﺑﺮﺧﻮردارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﭼـﻚﻫـﺎي ﺟﻌﻠـﻲ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺮﻳﺪاراﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺮاﺳﻼت را درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻜـﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺣﻖ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان و ﻧﻴﺰ از ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪن‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت و ﻋﺒﺎرات‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻲﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﺎص ﺧﻮد ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﺎم ﺗﺠﺎري(‪ .2‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻖ و ﺳﻨﺪ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬

‫‪1‐  Internet Freedom Fighters  ‬‬ ‫‪2‐  Trademark protection ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪320‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﻧﻜﺎﺗﻲ درﺑﺎرة ﺧﺮﻳﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻣﻦ‬ ‫• ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺎركﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ درﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ وال – ﻣﺎرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬دﻳﺰﻧﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬و ‪ Amazon.com‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻗﺒـﻞ از ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ورود‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ و ﻧﻪ از ﻳﻚ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻫﺮ ﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮوش ﻧﺎآﺷـﻨﺎ را ﺑـﺮاي آدرس‪ ،‬ﺷـﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦ و ﻓﻜـﺲ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان زﻧـﮓ زده و درﺑـﺎرة‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﺆال ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻳﺎ اداره ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﻬﺘﺮ‪ (bbbonline.org) 1‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻧﺒـﺎل ﻧـﺸﺎن اﻋﺘﺒـﺎر ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ TRUSTe‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ روالﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺧﻮاﻧﺪن اﻃﻼﻋﻴﺔ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﮔﺎراﻧﺘﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻮل‪ ،‬ﺿﻤﺎﻧﺖ و ﺗﻮاﻓﻘﺎت ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻠﻜﻲ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• از دوﺳﺘﺎن آﻧﭽﻪ را ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺿﻤﺎﻧﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺗﺄﻳﻴﺪﻳﻪﻫﺎ را در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺣﻘﻮق ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺧﺘﻼف ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ آژاﻧﺲﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠّﻲ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﻼﻫﺒـﺮداري )‪(fraud.org‬‬

‫ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ‪ Consumerworld.org‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ‪ agacgfm.gov, isaca.org‬و ‪ cfenet.com‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕـﺮي از ﺣﻔﺎﻇـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص دارد‪ :‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون اﺟﺎزه‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي داراي ﺣﻘـﻮق‬ ‫اﻧﺤــﺼﺎري ﻳــﺎ داﻧــﺶ آﻧﻬــﺎ را داﻧﻠــﻮد ﻛــﺮده و از آن اﺳــﺘﻔﺎده ﻧﻤــﻮده و ﻳــﺎ آن را ﺑــﻪ دﻳﮕــﺮان‬ ‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ 10-4‬ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫در ﺑﺨــﺶ ﭘﺎﻳــﺎﻧﻲ اﻳــﻦ ﻓــﺼﻞ ﺑــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ ﺷﻜــﺴﺖﻫــﺎ و ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر ﭘﻴﺶ از دوران اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اداري ﻏـﺬا‬ ‫و داروي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه درﮔﻴﺮ آن ﺑﻮد در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.12‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Better Business Bureau ‬‬

‫‪ 10-4‬ﺷﻜﺴـﺖﻫﺎ و اﺳﺘـﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪321‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي اﺑﺘﻜﺎرات ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪﻋـﻼوه‪ ،‬در ﻃـﻮل ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 2000‬ﺗﺎ ‪ ،2002‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ و دﻻﻳﻞ رخ دادن آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺘﺎز‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺗـﻮان‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺎزه در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﺳﺎل ‪ 1996‬آﻏﺎز ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮج اﺻـﻠﻲ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎ در ﺳـﺎل ‪ ،2000‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬ ‫]ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻌﺪ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ و ﭘﻴﺶ از ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم و ﻋﺮﺿﻪ ﺳـﻬﺎم[ ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ زﻳﺎنرﺳﺎﻧﻲ ﻛﺮد‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎل‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد )در اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﻜﺴﺖ را ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت اﻳﺘﺎﻟﻴﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدهاﻳﻢ(‪.‬‬ ‫• دﻛﺘﺮ ﻛﻮپ‪ ،1‬ﻛﻪ ﻳﻚ درﮔﺎه ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺴﺐ درآﻣـﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬

‫ﺧﻮد ﻧﺒﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ :‬ﻧﺎﺑﻮدي ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣـﺪل ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اُﭘﻦ ﻣﺎرﻛﺖ‪ 2‬راه اﻧـﺪازي ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪ 1996‬ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ Garden.com‬در دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2000‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آن ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ آن را ﻫﺪر دﻫﺪ‪  .‬‬

‫• ‪ ،Living.com‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺒﻠﻤﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺟﻠـﺐ ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﻮد‪  .‬‬

‫• ‪ ،PaperX.com‬ﻳــﻚ ﻣﺒﺎدﻟــﻪﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﺮﺧﻂ ﻛﺎﻏــﺬ در اﻧﮕﻠــﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑــﻪﺧــﺎﻃﺮ ﻧﺒــﻮد‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻻزم ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪  .‬‬

‫‪1‐  Dr.Koop ‬‬ ‫‪2‐  Open Market ‬‬

‫‪322‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫• وبون‪ ،1‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮاروﺑﺎرﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻳـﻚ روزه‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ‪) ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر( ﺑﺮ روي زﻳـﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻧﺒﺎرﻫـﺎ و ﺗـﺪارﻛﺎت اﻧﺠـﺎم داد‪.‬‬ ‫وﻟﻲ درآﻣﺪ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ آن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪" ،Chemdex.com ،2000‬ﭘﺪر ﺑﺰرگ" ﺗﺒـﺎدﻻت ﺷـﺨﺺ ﺛﺎﻟـﺚ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،Ventro.com .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎدر آن‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ رﺷﺪ درآﻣـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر آﻫـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮده و ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ Chemdex .‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﻤﺎﻧـﺪ‪ :‬در ﻃـﻮل‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2001-2003‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺒـﺎدﻻﺗﻲ ﺷﻜـﺴﺖ ﺧـﻮرده و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ‪  .‬‬ ‫دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻋﻼم ﻳﻮﺳﻴﻢ‪ ،2‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﺪل درآﻣﺪ‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﻮد اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮي ﻛـﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬اﺧﺘﻼف در ﻣﺠﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﺴﻴﺎر ﺷـﺪﻳﺪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت )ﻛﺎﻻﻫﺎي( اﺳﺘﺎﻧﺪارد )ﻣﺜﻞ‪ ،‬ﺳﻲديﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺒﺎبﺑـﺎزي(‪ ،‬زﻳـﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬و ﻧﺒـﻮد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‪ .‬ﺑـﺮاي آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ whytheyfailed.com‬و ‪ techdirt.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴــﺸﮕﺎﻣﺎن ﺷﻜــﺴﺖ ﺧــﻮرده ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ .‬در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﺧﻮرده‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن اﻋﻼم ﺷﺪه را ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﮕﺎﻣﺎن ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮرده ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺘـﺮ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬اﺧﺒﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴـﺸﺘﺎزان ﺷﻜـﺴﺖ ﺧـﻮرده ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻤﻌـﻲ رﺳﻴﺪه و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻟﻲواي اﺳـﺘﺮاوس‪ ،3‬ﭘـﺲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﺻﻠﻲ آن ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻓـﺸﺎر آوردﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮد رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﺧﻂ ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﺧﻮد )ﻟﺒـﺎسﻫـﺎي ﺟـﻴﻦ و ﻣـﺎرك‬

‫‪1‐  Webvan ‬‬ ‫‪2‐  Useem (2000) ‬‬ ‫‪3‐  Levi Strauss ‬‬

‫‪ 10-4‬ﺷﻜﺴـﺖﻫﺎ و اﺳﺘـﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪323‬‬

‫ﻣﻌﺮوف ﺧـﻮد داﻛﺮز‪ (1‬را در وبﺳـﺎﻳﺘﺶ )‪ (livestrauss.com‬ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮد )اﺧﺘــﻼف در‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل ﺗﻮزﻳﻊ(‪ .‬اﺑﺘﻜﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﺎص ﺑـﻴﻦ اﻳﻨﺘـﻞ‪ 2‬و‬ ‫ﺳﭗ‪ ،3‬دو ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺻﺪد ﺗﻮﺳﻌﺔ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻛﻢﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮدﻧﺪ و در آﮔﻮﺳﺖ ‪ 2000‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻢ و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫اﻧﺪك ﺧﻮد ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺜـﻞ ﺳﻴﺘﻲﻛﻮرپ‪ ،4‬دﻳﺰﻧـﻲ‪ ،5‬و ﻣﺮﻳـﻞﻟﻴـﻨﭻ‬

‫‪6‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل از دﺳﺖ دادن ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و‬ ‫درسﻫﺎي آﻣﻮﺧﺘﻪ‬

‫ﺻﺪﻫﺎ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧـﺎص و وﻳـﮋه وﺟـﻮد‬ ‫دارد )‪ Athitakis, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ دﻻﻳﻠﻲ ﭼﻨﺪ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ از ﻃﺮف ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﻫـــﺰاران ﺷـــﺮﻛﺖ ﺗﻠﻔﻴﻘــــﻲ ﺑــﻪ آﻫــﺴﺘــﮕﻲ ﺑــﻪ ﻛﺎﻧــﺎلﻫــﺎي ﺑﺮﺧـــﻂ ﻣــﻲاﻓــــﺰاﻳﻨﺪ‬ ‫وﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎي ﺑﺰرﮔــﻲ را ﻧﻴــﺰ ﻛــﺴﺐ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ از اﻳــﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎ‬ ‫‪ ،Clearcommerce.com ،Staples.com ،Uniglobe.com ،Godiva.com‬ﺧﻄـــــﻮط‬

‫ﻫـــــــــــﻮاﻳﻲ ﺳـــــــــــﺎوت وﺳـــــــــــﺖ )‪ Homedepot.com ،(iflyswa.com‬و‬ ‫)‪ 1‐800‐FLOWERS (800flowers.com‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ادﻏـﺎم ﻳـﺎ ﺗـﺼﺎﺣﺐ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ را‬ ‫ﭘــﻲﮔﻴــﺮي ﻛﺮدﻧــﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ Ivillage.com‬ﺑــﺎ ‪ ،Women.com‬ﮔﺮﭼــﻪ ﻫﺮﻛــﺪام از آﻧﻬــﺎ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ ﺟﺪاﮔﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد(‪ .‬ادﻏﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬روﻧﺪ رو ﺑﻪ رﺷﺪي دارد‪  .‬‬ ‫• ﭘﻴﺘﺮ دراﻛﺮ‪ ،7‬اﺳﻄﻮره ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي دﻳﺪن ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺗﻤﺮﻛﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬از ﻛﻢ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ )ﻳـﻚ ﻛـﺎر در‬ ‫ﻫﺮ زﻣﺎن( و ﻫﺪف ﺧﻮد را رﻫﺒﺮي ﺑﺎزار ﻗﺮار دﻫﻴﺪ"‪  .‬‬

‫‪Dockers ‬‬ ‫‪Intel ‬‬ ‫‪SAP ‬‬ ‫‪Citicorp ‬‬ ‫‪Disney ‬‬ ‫‪Merril Lynch ‬‬ ‫‪Peter Drucker ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪324‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫• ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ آﺳﻴﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﻴﺎﺗﻲ ذﻳﻞ را ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨـﺪ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻴـﺪ؛ ﻧـﻮآوري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﭘـﺮورش‬ ‫دﻫﻴﺪ؛ ﻣﺎرك ﻣﺸﺘﺮك‪ 1‬ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳـﺪ؛ ﺑـﺎ دﻗـﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺗﻮزﻳـﻊ ﺳـﻬﺎم‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺪام‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﺎﺑﻖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻧﺴﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﺟﻮاﻧﺎن( ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﺎزار ﺧﻮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ )ﻣﺜﻼً‪ alloy.com ،‬و ‪  .(bolt.com‬‬

‫•‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره اي ﻛﺎﻧﺴﻮﻟﺘﻨﺖ ﭘﺮاﻳﺲ واﺗﺮﻫﺎوس ﻛﻮﭘﺮز )‪(pwcglobal.com‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ اﺟﺘﻨـﺎب از ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑـﺪ ﻓﻨـﺎوري )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در ادارة‬ ‫اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛـﺎﻓﻲ( ﻛـﻪ اﻋﺘﻤـﺎد ﻣـﺸﺘﺮي را ﺳـﻠﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬دﻗـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺧﺮج دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺴﻴﺎري )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻓﻨﺎوري(‪ ،3‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي اﻗﺘـﻀﺎﻳﻲ و‬ ‫آﻣﺎدﮔﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺤﺮانﻫﺎ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﺎف‪ 4‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬ﺑـﻪ‬ ‫ارزش ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﺪ؛ اﺑﺘﺪا ﺑﺮ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑـﺎزار ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺳـﭙﺲ آن را ﮔـﺴﺘﺮش دﻫﻴـﺪ؛‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ؛ از ﻓﻨﺎوري ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻬﻢ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي اراﺋـﻪ دﻫﻴـﺪ؛ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﺛـﺮﺑﺨﺶ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورﻳـﺪ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را درك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔـﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻮددﻫﻲ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻗﻴﻘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﺎص و ﺷﺮاﻛﺖﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ارزش ﺑﻮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﺗﺪارﻛﺎت‬ ‫رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎﻻ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻـﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣـﻮش ﻧﻜﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻚ وﺟﻪ "ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري" دارد!‬

‫‪Co‐ brand ‬‬ ‫‪Consultant Pricewaterhouse Coopers ‬‬ ‫‪The National Institute for Standard and Technology (NIST) ‬‬ ‫‪Haff et al. (1999) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪325‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ اﺧﺘـﺮاع ﺷـﺪ‪240 ،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ آﻏﺎزﮔﺮ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1904‬ﺗﺎ ‪ 1908‬وﺟﻮد داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1910‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺘـﻲ‬ ‫رخ داد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ از دور ﺧـﺎرج ﺷـﺪن ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺷـﺪ و اﻛﻨـﻮن ﺗﻨﻬـﺎ ﺳـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﺳﺎزي در آﻣﺮﻳﻜﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳـﻦ‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺻـﺪﻫﺎ ﺑﺮاﺑـﺮ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻮرد ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ رخ داد‪ :‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ ﺷﻜـﺴﺖ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ‬ ‫ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ ،2000-2003‬ﻛـﻞ ﺣﺠـﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺗـﺼﺎﻋﺪي‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ emarketer.com ،‬در ‪ 19‬ﻣـﻲ ‪ 2003‬ﮔـﺰارش‬ ‫داده ﻛﻪ درآﻣﺪﻫﺎي ‪ B2C‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 76‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ‪ %48‬ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،2001‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫در ﻧﺤﻮة اﻧﺠـﺎم ﺗﺠـﺎرت ﺷـﻮد و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻃﻲ ﻳﻚ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ‪،‬‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ارﺗﺒﺎط ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪،‬‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﻤﺒﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺮب و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‪ .‬اﻓـﺮاد ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤـﻲ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻣﻬﺎرت دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي زﻳﺎدي ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺮﻓﻴﻌﺎت وﻳﮋه در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻳـﻚ ﺑـﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ادﻏﺎم ﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧـﻮع اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨـﺪهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮي و ﺗﺤــﺖ ﭼــﻪ ﺷــﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑــﻪ اﻳــﻦ دﻟﻴــﻞ‪ ،‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر‬ ‫ﻛــﻪ در ﻓــﺼﻞ ‪ 13‬ﻧــﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﺳــﺎده ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪326‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪ .4‬اﺗﺤﺎدﻫﺎ‪ .‬اﻳﺪة ﺑﺪي ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﻴﺮ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ اﺗﺤـﺎد ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮﻣﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻫـﺮ زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻣﺜﻞ ‪ (Amazon.com‬ﻫﺰاران ﭘﻴﻤﺎن اﺗﺤـﺎد‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ اﺗﺤﺎدي ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻧـﻮع ﭘﻴﻤـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ و ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﭼﻨـﺪ وﺟﻬـﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫اﻫﺪاف‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﺟﺪاول زﻣﺎﻧﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻗﺘﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮﻧﺪ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷﺮﻛﺖ در ﻗﺒﺎل ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ‬ ‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ اﺻﻠﻲ وﺟﻮد دارد‪ (1) :‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ :‬اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧﻪ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ‪ (2) .‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و اﻧﺘﻈﺎر‪ :‬ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﺑـﻪ دﻗـﺖ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺗـﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴـﺪ ﭼـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ رﺷﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ وارد آن ﺷﻮﻳﺪ‪ (3) .‬آزﻣـﺎﻳﺶ‪:‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﭘﺮوژه ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آن ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ(‪ .‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫از اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ و رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺧﻮد را دارد‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ردﻳﺎﺑﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻛﻮﻛﻲﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﻈﺎرت داﺧﻠﻲ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳـﺨﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺑﺴﻴﺎر و ﻧﺒـﻮد ﺗﺨـﺼﺺ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮآوردي ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺪ از‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮي ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻳـﺪ ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻃـﺮح ارزﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪327‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ‪ EDI‬ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ )‪Hoogewelgen and Wagenaar (1996‬‬

‫اراﺋﻪ ﺷﺪه را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش‪ .‬در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﺑـﺮآوردهﻛـﺮدن‬ ‫آن آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻣﺸﻜﻼت و راه ﺣﻞﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑـﺮآوردهﻛـﺮدن‬ ‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮات‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻓـﺮاد‪ ،‬روالﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺳﻮدآوري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﮕﺮف ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻳـﻚ ﻛﻤﻴﺘـﻪ ﻳـﺎ‬ ‫واﺣﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﺔ اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ادارة ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺗﺠـــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ را ﻣـــﻲﺗـــﻮان در وب و در‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ )ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺨﺼﻲ و ﻫـﻢ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد( ﺑﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪ .‬دو‬

‫اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﺣﺮاج وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻣﺰاﻳﺪات و ﻣﻨﺎﻗـﺼﺎت‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﺰاﻳـــﺪات ﻓﺮاﻳﻨـــﺪ ﺳـــﻨﺘﻲ ﻓـــﺮوش ﺑـــﻪ ﺑـــﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬

‫ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓـﺮد‪ ،‬ﻓـﺮد ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬درون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺎ‬

‫دوﻟــﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و ﺗﺠــﺎرت ﺳــﻴﺎر‪ .‬در ﻫــﺮ ﻧــﻮع‪،‬‬

‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎز و ﻛﺎر ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﭘﺎﻳﺎﭘـﺎي ﺑـﺮﺧﻂ اﺳـﺖ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻛﻪ درآن ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺎدل اﻗـﻼم ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﻣــــﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺟﺎﻣﻌــــﻪ اراﺋــــﻪ ﻣــــﻲدﻫــــﺪ‪ ،‬وﻟــــﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤــــﺪودﻳﺖﻫــــﺎﻳﻲ ﻧﻴــــﺰ دارد )ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳــــﻚ و‬

‫ﺧـــﺮدهﻓﺮوﺷـــﻲ ‪ B2C‬ﻣـــﻲﺗﻮاﻧـــﺪ ﻛﺎﻣـــﻞ )ﻣﺎﻧﻨـــﺪ‬

‫ﻏﻴﺮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ(‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫـﺎي‬

‫‪ (Amazon.com‬و ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺷـــﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻳـــﺎﺑﻲ ﻣـــﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣـــﻲﺗﻮاﻧـــﺪ از ﻃﺮﻳـــﻖ‬

‫ﻳـــﻚ ﻣﻜـــﺎﻧﻴﺰم اﺻـــﻠﻲ در ﺗﺠـــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪،‬‬

‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي ﻣﻨﻔــﺮد و ﺑﺎزارﻫــﺎ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳــﺎ از ﻃﺮﻳــﻖ‬

‫ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﻳـﺪات‬

‫ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺘﺮ و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳـﺪاران‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬از ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪328‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ‪ ،B2C‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري‪ ،‬ﺗﺒـﺎدﻻت اوراق ﺑﻬـﺎدار‪،‬‬

‫ﺷــﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ و دوﻟــﺖﻫــﺎ ﻳــﺎ ﻣﻴــﺎن‬

‫ﺑﺎزارﻫــﺎي ﻛــﺎر‪ ،‬ﻣــﺴﺎﻓﺮت و اﻣــﻼك و ﻣــﺴﺘﻐﻼت را‬

‫واﺣﺪﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ رخ دﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر دوﻟـﺖ را‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ و ﻛﺎراﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ آن‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴـﺎن اﻓـﺮاد ﻧﻴـﺰ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف در ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻌـﺎرض در‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺣـﺮاجﻫـﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺗـﺪاوم و‬

‫راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ‪ C2C‬ﻣﺰاﻳﺪات ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫رﻳﺴﻚ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺪلﻫﺎي درآﻣﺪي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ C2C‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﮔﻬﻲﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﺮ ﺗﺠـﺎرت دﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺮﺧﻂ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﺮاي‬

‫راهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻋﻼﺋـﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ‬

‫اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺎرت در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫زﺑـــﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭘـــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺗـــﺎﻟﻮگﻫـــﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻚﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و آﮔﻬﻲﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﺧﺮﻳـﺪ‪،‬‬

‫اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد‪ .‬ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﻣﺠــﺎز‪ ،‬ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ و‬

‫ﭘﻮل ﻧﻘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﭘﻮل ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪،‬‬

‫وﻳﺮوﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﻓـﺮد از‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺮﻓﻴﻌـﺎت‬

‫ﻃﺮﻳــــﻖ ﺧــــﺪﻣﺎﺗﻲ ﭼــــﻮن ‪ PayPal‬و ﻧﻤــــﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬راهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻛﻴﻒﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ‪ B2B‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓﺮوش ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫اﻧﺠــﺎم ﺳــﻔﺎرش ﺧــﺼﻮﺻﺎً در ‪ B2C‬دﺷ ـﻮار و ﮔــﺮان‬

‫از ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ و ﻣﺰاﻳﺪات )ﺑﺎزار ﻓﺮوش(‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ در‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻤﻞ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ‬

‫ﻣﻨﺎﻗﺼﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴﺰي )ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪ( و داد و ﺳـﺘﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺘﻌﺪد دارد‪.‬‬

‫در ﺗﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﻛﻼﻫﺒﺮداري و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ رو‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ درون‬

‫ﺑــﻪ اﻓــﺰاﻳﺶ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﺠــﺎوز ﺑــﻪ ﺣــﺮﻳﻢ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه از اﻳـﻦ‬

‫ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﺳــﻮء اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫ﻧﻮع ﺗﺠﺎرت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻛﺎرﻛﻨـﺎﻧﺶ‪،‬‬

‫اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨـﻮي‬

‫دوﻟـــﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﻣـــﻲﺗﻮاﻧـ ـﺪ ﻣﻴـــﺎن دوﻟـــﺖ و‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪329‬‬

‫ارزش اﺳﺎﻣﻲ داﻣﻨـﻪ‪ ،‬اﺧـﺬ ﻣﺎﻟﻴـﺎت از ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻛﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑــﺮﺧﻂ و ﻧﺤــﻮه ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﺤــﻴﻂ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎﻋﺪي در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘــﻨﺞ اﺳــﺘﺮاﺗﮋي ﻛﻠﻴــﺪي ﺑــﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺗﺠــﺎرت‬

‫دورهﻫــﺎي ﻧــﻮآوري‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎ و ﺷﻜــﺴﺖﻫــﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـــﺪ از‪ :‬ﻣــﺪل درآﻣـــﺪ ﻣﻨﺎﺳـــﺐ‪،‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻫـﺮ دوي‬

‫ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪﮔـــﺬاري ﻛـــﺎﻓﻲ در دوره اول‪ ،‬اﻧﺘﺨـــﺎب‬

‫آﻧﻬﺎ در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬دﻻﻳـﻞ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ورود ﺑـﻪ‬

‫اﺻﻠﻲ ﺷﻜـﺴﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻘـﺪي ﻧﺎﻛـﺎﻓﻲ‪،‬‬

‫ﻳﻚ ﺣﻴﻄﻪ ﺑﺎ رﻗﺒﺎي ﻧـﻪ ﭼﻨـﺪان زﻳـﺎد و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‪،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪.‬‬

‫ﻣــﺪلﻫــﺎي درآﻣــﺪ ﻧﺎدرﺳــﺖ و ﻧﺒــﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺗﻔﺎوت آن را ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را )ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺮاﻛﻨﺶ(‬ ‫ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﻔــﺎوت ﻣﻴــﺎن ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑ ـﺎ ﻓــﺮد‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺰاﻳﺪه و ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬از ﻣﺰاﻳــﺪات ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ ﻣﺠــﺮاي ﻓــﺮوش‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪ .6‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﻳــﺪات ﺟﻬـﺖ ﺧﺮﻳــﺪ را ﺗﻮﺻــﻴﻒ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﻐﺎزهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﻛــﻪ ﺑﺎﻋــﺚ ﺗﺤﻮﻳــﻞ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﺮﺧﻂ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬داد و ﺳـﺘﺪ‬

‫اوراق ﺑﻬﺎدار‪ ،‬ﻛﺎرﻳﺎﺑﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ( ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴـﺰ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و ﻫـﻢ ﺧﺮﻳـﺪاران‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ؟‬ ‫‪ .10‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﻓــﺮاﻫﻢ ﺷــﺪن ﺑــﺮﺧﻂ ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺸﺘﺮي را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده و ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻲ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬روشﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ آن را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .13‬درﺑﺎره ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .15‬روشﻫﺎي ﻣﺘﺪاول در ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﺮﺧﻂ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺑﺎزار ﻃﺮف ﻓـﺮوش و ﺑـﺎزار‬ ‫ﻃﺮف ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ ﻣﺰاﻳــﺪات و ﻣﻨﺎﻗــﺼﺎت ﭼﮕﻮﻧــﻪ در‬ ‫ﺗﺠﺎرت ‪ B2B‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؟‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪330‬‬

‫‪ .18‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗـﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .19‬ﻧﻘﺶ ﺗﺒﺎدﻻت در ‪ B2B‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .20‬ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ درون ﺳــﺎزﻣﺎن را ﺗﻮﺿــﻴﺢ داده و‬ ‫اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ B2E .21‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .22‬دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ داده و اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ آن‬ ‫را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .23‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ G2B‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .24‬ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .25‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ C2C‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫اﻧﻮاع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .26‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳـﻦ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰمﻫـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي‬

‫‪ .27‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .28‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .29‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ذﻛـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .30‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻـﻠﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ذﻛـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .31‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﺮﻳﺪار را در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .32‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻓﺮوﺷﻨﺪه را در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .33‬ﭘﻨﺞ دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬ ‫ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .34‬ﭘﻨ ــﺞ ﭘﻴــﺸﻨﻬـﺎد ﺑــﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴ ــﺖ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ B2B‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؟‬

‫‪ ‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻛﺪام ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ رﻓـﺖ؟‬ ‫ﭼﺮا؟‬ ‫‪ .2‬دﻻﻳــﻞ وﺟــﻮد ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻣــﺪل ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ؟‬ ‫‪ .3‬ﺗﻔـــﺎوت ﻣﻴـــﺎن ﻣﺰاﻳـــﺪهﻫـــﺎي ﺳـــﺎزﻣﺎن ﺑـــﺎ ﺳـــﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎدات ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤــﺖ را ﺑﻴــﺎن‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺑـﺮاي ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳـﺪاران را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺻﻠﻲ دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬راهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺮداﺧـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ در ‪ B2B‬را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از آﻧﻬﺎ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﭼﺮا؟‬ ‫‪ .7‬ﭼﺮا اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش در ‪ B2C‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .8‬دﻻﻳــﻞ ﺷﻜــﺴﺖﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ را ﺗﻮﺿــﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪331‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﻗـﺼﺪ دارﻳـﺪ اﺗـﻮﻣﺒﻴﻠﻲ ﺑﺨﺮﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬

‫و از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت درﺑــﺎره اﺗﻮﻣﻮﺑﻴــﻞﻫــﺎ را در ‪autos.msn.com‬‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻧﺘﻘـﺎل ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ‪ autoweb.com‬ﻳـﺎ ‪ autobytel.com‬ﺑـﺮاي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻲﺳﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را درﺑﺎرة اﻳﻦ‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎرة ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﻴﻤـﻪ ﺑﺮوﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺨﺮﻳـﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬روشﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﭘﺮداﺧــﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ را ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ ﺧــﻮد را ﺑــﺎ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﺑــﻪ وبﺳــﺎﻳﺖ ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﺎً‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮده و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫را از ﻃﺮﻳــﻖ ‪ autobytel.com‬ﭘﻴــﺪا ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از‬

‫را در ‪ google.com‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺳـﻄﻮح اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‪،‬‬

‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓـﻮق‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗـﻮيﺗـﺮي ﺑـﺮاي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﮔﺰارﺷﻲ درﺑﺎرة‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬درﺑﺎره ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ را درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻣﻄﺎﻟﻌـــــﻪاي درﺑـــﺎره ﭼﮕــــﻮﻧﮕﻲ ﻣﺘﻮﻗـــﻒ ﺳـــﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﭘﻨﺠـــﺮهﻫـــﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـــﺎﺗﻲ زﺑـــﺮﻳﻦ اﻧﺠـــﺎم دﻫﻴـــﺪ‪ .‬ﺑـــﻪ‬ ‫‪Find.pcworld/27401,  27426,  27424,  28221‬‬

‫اﻟﻒ( ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺷﺮﻛﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ؟‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪Guidescope.com,  adsubstract.com .‬‬

‫ب( ﻣﺰاﻳــﺎي آن را ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‪،‬‬

‫و ‪) Symantec.com‬ﻧــﻮرﺗﻦ(‪ 1‬را ﻣــﺪﻧﻈﺮ ﻗــﺮار دﻫﻴــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒﺎر و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎدات اياُ ال‪ .‬و ﻳــﺎﻫﻮ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ‬

‫پ( دادهﻫــ ـﺎﻳﻲ ﻛــــﻪ در ‪ Activesys‬ﮔــــﺮدآوري‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ در ﻛـﺸﻮرﺗﺎن‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را ﻣﻲﺗﻮان روي ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗﺮار داده‬

‫ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺰرگ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺗﺠـﺎرت‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﺷﻌﺒﺔ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪،2003‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﺴﺘﺮده را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻗـﺮار دﻫـﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً‪،‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ داراي ﺑـﻴﺶ از ‪ 1/2‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺣـﺴﺎب ﻣﺠـﺎزي ﺑـﻮد‬

‫ﺑﺎﻧﻚ وﻟﺰ ﻓﺎرﮔﻮ‪ 2‬در راه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺠـﺎزي‬

‫)‪ wellsfargo.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‬

‫‪1‐  Norton‬‬ ‫‪2‐  Wells Fargo Bank ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪332‬‬

‫ﺳﻴﺘﻲﻛﻮرپ‪ ،‬ﻧﺖ ﺑﺎﻧﻚ‪ 1‬و اچاسﺑﻲﺳﻲ‪) 2‬ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ(‪.‬‬

‫‪ .3‬از ﺗﻴﻢﻫﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ در ﺗﺠـﺎرت‬

‫ﻫﺮ ﺗﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺳـﻌﻲ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻛـﻼس را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ‪ B2B‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮدش ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨـــﺪ اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ و ﭼـــﻚﻫـــﺎي‬

‫‪ .2‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ را ﻣﺴﺌﻮل ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺗـﻴﻢ‪ ،‬ﭘـﻨﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺗﻮﺟــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖ ‪tradecard.com‬‬

‫دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ از ﻣﺪلﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ در‬

‫ﻣﺮاﺟﻌــﻪ و ﺧــﺪﻣﺎت آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ و‬

‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه را ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد )روي داﺳﺘﺎنﻫﺎي‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ وﻳﺰا‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺠــﻼت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗﺠــﺎرت‬

‫و ﻣﺴﺘﺮﻛﺎرد ﭼـﻪ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪،‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ را ﻛـﻪ ﺣـﻞ ﺷـﺪه ﻳـﺎ‬

‫ﺳﻴﺘﻲﻛﻮرپ و ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻧـﻚ ژاﭘﻨـﻲ و آﻟﻤـﺎﻧﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺑﻪ ‪ etrade.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ و در ﺑﺎزي ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺑـﻮرس‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻧﺎمﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ در ﻫـﺮ ﻣـﺎه ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪاي‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞﮔﺮ ﺑﺮﺧﻂ ﭘـﻮل‪ 1000 ،‬دﻻر آﻣﺮﻳﻜـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻧﻚ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪100،000‬دﻻري داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزي را اﻧﺠﺎم داده و‬

‫ث( رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﺳﻔﺮ را ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ج( ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻔﺮي ﺑـﻪ ﭘـﺎرﻳﺲ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫‪ .3‬ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖ ‪ realtor.com‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳــﺘﻲ از‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪،yahoo.com ،lonelyplanet.com‬‬

‫ﺧﺪﻣ ــﺎﺗﻲ ﻛــﻪ در اﻳــﻦ ﺳ ــﺎﻳﺖ ﻣﻮﺟــﻮد اﺳــﺖ را ﺗﻬﻴــﻪ‬

‫و ‪ expedia.com‬دﻳﺪن ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻣﻨـﺎﻓﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫اﻟﻒ( ارزانﺗﺮﻳﻦ ﺑﻠﻴﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد و ﻣﺰاﻳــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﻪ دﻻﻻن ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﻣﻠﻜــﻲ‬

‫ب( ﭼﻨﺪ ﻫﺘﻞ را ﺑﺮ اﺳﺎس درﺟﻪﺷﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻛﺎﺳـﺘﻲ وﺟـﻮد دارد؟ ﺑـﺮاي‬

‫پ( ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ درﺑﺎره آن ﭼﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳـﺪ اراﺋـﻪ‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ؟ ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ت( درﺑــﺎرة واﺣــﺪ ﭘــﻮل ﻣﺤﻠــﻲ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛﻨﻴــﺪ و ﺑــﺎ‬

‫‪ .4‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ alibaba.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﺳـﺎﻳﺖ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫‪1‐  Netbank ‬‬ ‫‪2‐  HSBC ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪FreeMarkets.com :1‬‬

‫‪333‬‬

‫ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳــﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷــﻲ ﺑﻨﻮﻳــﺴﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ ﺳــﺎﻳﺘﻲ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪﮔﺮﻫﺎﻳﻲ در آن ﺟﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ؟ ﻣﺰاﻳـﺎي‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪي اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از ﻣﻐـﺎزة واﻗﻌـﻲ‬

‫ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒﻫﺎي آن ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .5‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ compusfood.com‬ﺷــــﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳــــﺎﻳﺖ را‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻮده اﺳـﺖ؟ آﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺳﺎﻳﺘﻲ ﺟﻬﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ آن راه اﻧـﺪازي ﻛﻨﻴـﺪ؟‬ ‫ﭼﺮا ﺑﻠﻪ و ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .7‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ checkfree.com‬ﺷـــﺪه و ﺧـــﺪﻣﺎت آن را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ resumix.yahoo.com‬ﺷﺪه و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬وارد ‪ dell.com‬ﺷـــﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑـــﻪ ﻗـــﺴﻤﺖ "ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـــﺎي‬

‫‪ .9‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ techjourney.com‬ﺷـــﺪه و ﺑـــﻪ ﻗـــﺴﻤﺖ‬

‫روﻣﻴ ــﺰي" رﻓﺘــﻪ و ﺳﻴــﺴﺘﻤـﻲ را ﭘﻴﻜﺮﺑﻨــﺪي ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬در‬

‫"رﻗ ــﺎﺑﺖ" ﺑﺮوﻳــﺪ‪ .‬ﭼﻘــﺪر ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﻛــﺴﺐ درآﻣــﺪ‬

‫"‪ "my  cart‬ﻧــﺎمﻧﻮﻳــﺴﻲ ﻛﻨﻴــﺪ )اﺟﺒــﺎري ﻧﻴــﺴﺖ(‪ .‬ﭼــﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫‪FreeMarkets.com‬‬ ‫ﻓـــﺮيﻣـــﺎرﻛﺘﺲ‪ (freemarkets.com) 1‬ﻳﻜـــﻲ از ﭘﻴـــﺸﺮوان‬

‫ﻓﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ در دو ﻧـﻮع ﺑـﺎزار ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اول‪،‬‬

‫راهاﻧﺪازي ﺣﺮاجﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ‪ B2B‬ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪاران ﻗﻄﻌـﺎت‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت را‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧﺎم‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ B2B‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت در ﺻـﺪﻫﺎ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوم‪ ،‬ﻓﺮيﻣﺎرﻛﺘﺲ ﺑﻪ اﺣﻴﺎي‬

‫ﮔﺮوه ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓـﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ‬

‫داراﻳﻲﻫﺎي‪ 2‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ اﻃـﻼع‬

‫ﺳﻔﺎرﺷــﺎﺗﻲ ﺑــﺎ ارزش ﺑــﻴﺶ از ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر در ﺳــﺎل را ﺑــﻪ‬

‫ﺑﻪﻣﻮﻗـﻊ از ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﺑـﺎزار از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ داراﻳـﻲ ﻓـﺮي‬

‫ﻣﺰاﻳﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺧﺮﻳﺪاران در ﺣﺪود ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ از ﻛﻞ‬

‫ﻣﺎرﻛﺘﺲ ‪ ،3‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﺰاﻳـﺪه و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺪلﻫـﺎي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ )ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اداري و اﻗﻼم( را ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ داراﻳﻲﻫﺎي اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  FreeMarkets ‬‬ ‫‪2‐  Asset Recovery ‬‬ ‫‪3‐  FreeMarkets Asset Exchange ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪334‬‬

‫ﺣﺮاج ﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ ‪ 1‬ﺷـﺎﻣﻞ اﺣﻴـﺎي داراﻳـﻲ و‬

‫‪ ،2001‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺣﺮاج اﻳﻦ ﻳﺎدﺑﻮدﻫﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑـﺎزار ﺣـﺮاج‬

‫ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ )ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ( اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ دو ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪،‬‬

‫ﻓــﺮيﻣــﺎرﻛﺘﺲ )‪ (AssetExchenge‬ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪ‪ .‬ﭘﺨــﺶ‬

‫ﻣﻮارد ذﻳﻞ را در ﭘﻲ دارﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺑﻪﻧﺎم آﺳﺘﻴﻦ ﭘﺎورز‪ 3‬ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴـﻮﻻﻳﻦ‬

‫• ﺗﺠﺰﻳــﻪ و ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﭼﻴــﻨﺶ داراﻳــﻲ‪ .‬ﺑﺎزارﺳــﺎزان ﺑــﺎ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺮاي‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺣﻴﺎي داراﻳﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬

‫• ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻓــﺮوش ﺑــﺎ ﺟﺰﺋﻴــﺎت‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎ را ﺟﻤـﻊآوري و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺮده و آن را ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﺰاﻳﺪه اﺣﻴﺎي داراﻳﻲ را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻗﻼﻣﻲ از‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺮاج ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻳﻚ‬ ‫‪4‬‬

‫اﺗﻮﻣﻮﺑﻴﻞ ﻛﻮروت ﻣﺪل ‪ 1965‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻠﻴـﺴﻴﺘﻲ ﺷـﮕﻮل‬

‫‪5‬‬

‫راﻧـﺪه ﺷــﺪه ﺑــﻮد )در اﻳــﻦ ﻣﺰاﻳــﺪه ﺑــﻪ ﻗﻴﻤــﺖ ‪ 121،000‬دﻻر‬ ‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ( و ﻳﻜﻲ از ﻟﺒﺎسﻫﺎي آﺳﺘﻴﻦ )ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪7500‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻏﺬي ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫دﻻر ﻓﺮوﺧﺘــﻪ ﺷــﺪ(‪ .‬ﻋــﻼوه ﺑــﺮ‪ ،‬آزادﺳــﺎزي ﻓــﻀﺎي اﻧﺒــﺎر و‬

‫• ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﺎزار ﻫــﺪف‪ .‬ﻓــﺮيﻣــﺎرﻛﺘﺲ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت‬

‫درآﻣﺪزاﻳﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و‬

‫ﻫﺪﻓﻤﻨـــــﺪ را ﺑـــــﻪ ﭘﺎﻳﮕـــــﺎه دادة ﺟﻬـــــﺎﻧﻲ ‪500،000‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪار و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫• ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ روﻳــﺪاد‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳــﺎﻳﺖ ﺣــﺮاج‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺠﺮب و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮاج را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫• ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻓـﺮوش‪ .‬ﻓـﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣـﺮاجﻫـﺎ را‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻮده و در ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺮوش ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺣﻴﺎي داراﻳﻲﻫﺎ‬

‫ﻓﺮيﻣﺎرﻛﺘﺲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ذﻳﻞ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮده ﺗـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺧﻮد را اﺣﻴﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺎﻳﺪه دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺪه ﺑﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑـﺮﺧﻂ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻴﺪ ﺑﻬـﺎي ﻳـﻚ اﺗﻮﻣﻮﺑﻴـﻞ ﻛـﻮروت‬ ‫‪1965‬را ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﺗﻲﺷﺮت ﻳﺎ ﭘﻮﺳﺘﺮ‬ ‫ﻳــﻚ ﻓــﻴﻠﻢ ﺟﺪﻳــﺪ را ﺑﺨﺮﻳــﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‪ ،‬اﻳــﻦ ﻣﺰاﻳــﺪه‪ ،‬ﮔﺮوﻫــﻲ‬ ‫وﻓﺎدار از ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺰاﻳـﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد و از آن زﻣﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻴﻮﻻﻳﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﺰاﻳﺪهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﺳـــﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴـــﺖ دﻳﮕـــﺮي ﺑـــﺮاي ﺣـــﺮاجﻫـــﺎي‬ ‫‪6‬‬

‫ﻓﺮي ﻣﺎرﻛﺘﺲ ﺷﺮﻛﺖ آﻣﺮﻳﻜﻦ ﭘﺎور ﻛﺎﻧﻮرژن )‪(apcc.com‬‬

‫ﻧﻴﻮﻻﻳﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪ (newline.com) 2‬ﻳﺎدﺑﻮد ﻫـﺎي ﻣﻨﺤـﺼﺮ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﺎرج از رده )ﻣـﺪلﻫـﺎي‬

‫ﺑﻪ ﻓﺮدي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﺎلﻫﺎ آﻧﻬﺎ را ﻧﮕﺎه داﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل‬

‫ﻗــﺪﻳﻤﻲ( و ﻣﺮﻣــﺖ ﺷــﺪه ﺣﻔﺎﻇــﺖ اﻧــﺮژي ﻧﻴــﺎز داﺷــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫‪FreeMarkets Onsite Auctions ‬‬ ‫‪New Line Cinema ‬‬ ‫‪Austin Powers ‬‬ ‫‪Corvette ‬‬ ‫‪Felicity Shagwell ‬‬ ‫‪American Power Conversion Crop. ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪FreeMarkets.com :1‬‬

‫‪335‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﺨﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﺔ؛‬

‫ﻓﺮوش ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺗــﻀﻤﻴﻦ ﺣــﺪاﻛﺜﺮ ﻛــﺎراﻳﻲ در ﭘــﺮدازش ﺗــﺪارﻛﺎت؛ ﻳــﺎﻓﺘﻦ‬

‫از ﻓﺮوش وﻳﮋه‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪﻳـﺪ و ﻣﺠـﺮب ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ادﻏـﺎم و‬

‫ﻓــﺮيﻣــﺎرﻛﺘﺲ‪ ،‬ﺳــﺎﻳﺖ ﺣــﺮاج را )ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮﺟﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﻫﺪاف ﻣﻌﻤـﻮل‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻮد وﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ( ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛـﺮد‪.‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺗﺠﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ در ﻣـﻮرد اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي‬

‫ﻓﺮي ﻣـﺎرﻛﺘﺲ ﺑـﺎ آﻣـﻮزش ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺧﺮﻳـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺣﺮاج )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ اوﻟﻴـﺔ و ﻃـﻮل ﺑﺮﮔـﺰاري ﺣـﺮاج( ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪ STE‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮوع ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪاي‬

‫ﻣﺪلﺳﺎزي ‪ DSS‬ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ‬

‫را ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣـﺬاﻛﺮات ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻓﻮري دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﻲ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﺗﺮﺗﻴـﺐ داد‬

‫ﻋــﺎدي در وبﺳــﺎﻳﺖ را ﻣــﻮرد ﺗﻮﺟــﻪ ﻗــﺮار داد اﻣــﺎ ﺗﻨﻬــﺎ‬

‫و ﻳﻚ اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤـﺖ آﻣـﺎده ﻛـﺮد و آن را ﺑـﺮاي ﺣـﺮاج در‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﻀﺎدي ﺑـﺎ‬

‫وبﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮي ﻣﺎرﻛﺘﺲ ﻗـﺮار داد‪ .‬ﻓـﺮي ﻣـﺎرﻛﺘﺲ از ﻳـﻚ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻋﺎدي ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻌﻼم‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ آﻏﺎز ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ )ﻛﻪ‬

‫داﺳﺘﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ(‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و آﻣﻮزش ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎ اﺳـﺖ(‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻓﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ در اﺣﻴـﺎي‬

‫‪ 35 ،STE‬درﺻــﺪ در ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﻣﻮﻧﺘــﺎژ ﺗﺨﺘــﻪ ﻣــﺪارﻫﺎي ﭼــﺎﭘﻲ‬

‫داراﻳﻲﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي راه اﻧﺪازي ﺣﺮاج در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن )ﺑﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓـﺮيﻣـﺎرﻛﺘﺲ‬

‫در ﺳﺎل ‪ 2004‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺣـﺮاج ﺻـﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﺳـﺎزي‬

‫اراﺋــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد( و ﺳــﺎﻳﺖ ﻓــﺮيﻣــﺎرﻛﺘﺲ ﻛﻤــﻚ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬

‫‪ covisint.com‬را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺎل‪ ،‬ﻓـﺮي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﻨﺎوري ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر‪) 1‬ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬

‫ﻣﺎرﻛﺘﺲ ﺑﺎ ‪ Ariba.com‬ادﻏﺎم ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﻫـﻮا ﻓـﻀﺎ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻚ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي زﻣﻴﻨـﻲ و درﻳـﺎﻳﻲ ﺗﺨـﺼﺺ دارد( ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬

‫ﺗــﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓــﺖ ﺑــﺎ ﻛﻤــﻚ ﻓــﺮيﻣــﺎرﻛﺘﺲ از ﺗــﺪارﻛﺎت‬

‫‪ .1‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﺮيﻣﺎرﻛﺘﺲ را از ﺋﻲﺑِﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻣﻨﺒﻊ ﻳﺎﺑﻲ( اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻫﺪاف ذﻳﻞ را ﻣـﺪﻧﻈﺮ‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا ﻓﺮيﻣﺎرﻛﺘﺲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮد را ﺑـﺮ اﺣﻴـﺎي‬

‫داﺷــﺖ‪ :‬ﺑــﻪﺣــﺪاﻗﻞ رﺳ ـﺎﻧﺪن ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﻣﺤــﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳ ـﺪ‬

‫داراﻳﻲﻫﺎ و ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺨﺘﻪ ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ؛ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫‪ .3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم راﻳﺞ اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪1‐  Singapore Technologies Engineering (STE) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪336‬‬

‫‪ .4‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪ ,freemarkets.com‬ﺑﻪ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﺷﺮﻛﺖ از اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﭼـﻪ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ )ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ در ﺗـﺎرﻳﺦﻫـﺎي ‪ 15‬دﺳـﺎﻣﺒﺮ ‪ 2002‬و ‪ 28‬ﻣـﺎرس ‪2003‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﺪ(؛ و ﻧﻴﺰ ‪) ariba.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪ 3‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪.(2004‬‬

‫ﺑﻮد؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖِ‬ ‫ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه آن ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎرش ﻣﻮﺟـﻮدي‬

‫ﺷﺮﻛﺖِ ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ‪ 1‬داراي ‪ 720‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺷـﺒﺎﻧﻪروزي در‬

‫دورهاي ﻻزم اﺳﺖ )ورودي ﻣﻮﺟﻮدي‪ +‬ﻓﺮوش‪ -‬ﻣﻮﺟﻮديﻗﺒﻞ=‬

‫ﺗﺎﻳﻮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 3000‬ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠـﻒ را در آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي(‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ "ﺗﺤﻠﻴـﻞ"‪ 3‬اﺳـﺖ )ﻣـﺜﻼً دزدي‪،‬‬

‫ﻣﻲ ﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬

‫اﻗﻼﻣﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎي اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺿـﺎﻳﻌﺎت و‪.(...‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل در ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺷﻤﺎرش ﻣﻮﺟـﻮدي در اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي اﻧﺒـﺎر و ﺣـﺒﺲ داراﻳـﻲﻫـﺎي ﻧﻘـﺪي‬

‫دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﺎت ﺟﻤـﻊآوري داده‪،‬‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﺮاي ﺧﺮﻳــﺪ و ﻧﮕﻬــﺪاري ﻣﻮﺟــﻮدي‪ ،‬ﮔــﺮان ﺗﻤــﺎم‬

‫ﻛﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﺼﻮﻻت در آن ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺰ ﻓﺮوش را ﻛـﺎﻫﺶ داده و‬

‫ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل را ﺷﻤﺮده و آن را در ﺻﻔﺤﺎت ﺟﻤﻊآوري داده‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑﺎﻋــﺚ ﻋــﺪم رﺿــﺎﻳﺖ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷــﻮد ﻛــﻪ ﻧﺘﻴﺠﺘـﺎً‬

‫ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ رﻗﺒﺎي اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫وارد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﻮردﻧﻴـﺎز ﺑـﻮد‪ ،‬در ﻫـﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﻴﺶ از ‪ 21‬ﺳﺎﻋﺖ وﻗـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻨﺪ ﻋﺪد از ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل در ﻫﺮ زﻣـﺎن ﻣـﺸﺨﺺ‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺮان ﺑﻮده و اﻏﻠﺐ ﺗـﺄﺧﻴﺮ داﺷـﺖ و ﺑﺎﻋـﺚ ﺑـﺮوز‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻛﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗـﺄﺧﻴﺮ در ﺷـﻤﺎرش‬

‫در اﻧﺒﺎر ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻤﺎرش ﻣﻮﺟـﻮدي‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﻘﻴﻘـﻲ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬

‫و ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﻲﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Hi‐Life‬‬ ‫‪2‐  Stock count ‬‬ ‫‪3‐  Shrinkage ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖِ ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬

‫‪337‬‬

‫راه ﺣﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫ﻣﺮﺣﻠــﺔ اول ﺑﻬﺒــﻮد‪ ،‬در ﺑﻬــﺎر ‪ 2002‬ﻣﻌﺮﻓــﻲ ﺷــﺪ‪ .‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺷــﮕﻔﺖآور ﺑــﻮد‪ .‬ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻣﻮﺟــﻮدي از ‪ 21‬ﺳــﺎﻋﺖ ﺑــﻪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺟﻴﺒﻲ ﺷﺮﻛﺖ اچﭘﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻤﺘــﺮ از ‪ 4‬ﺳــﺎﻋﺖ در ﻫــﺮ ﻓﺮوﺷــﮕﺎه ﻛــﺎﻫﺶ ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮد‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻴﺒﻲ )ﻛﻪ ﺟﻮرﻧﺎدا‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﺪ(‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺗﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ ﺳـﺎده و‬

‫اﻣﻜﺎن ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺷﻤﺎرش اﻗـﻼم اﻧﺒـﺎر را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺮ‬

‫ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺪه و ﻛﺎﻏﺬﺑﺎزيﻫﺎي اداري از ﺑﻴﻦ رﻓـﺖ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬

‫روي ﻓﺮمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻴﺒﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎرش ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫دﻫﻨﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ را ﺑﺎ ﻛﺎراﻛﺘﺮﻫـﺎي ﭼﻴﻨـﻲ وارد‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي و ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن واﻛـﻨﺶ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻴﺒـﻲ در ﺟـﺎي ﺧـﻮد ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤـﺼﻮل ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻧﺒـﺎر ﻛـﺮدن‪،‬‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮدي ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اداري‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﻴﻤﺖ و ﺑﺮﭼﺴﺐﮔـﺬاري ﻣﺠـﺪد ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎراﺗﺮ‬

‫ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﺮﺣﻠــــﺔ دوم ﺑﻬﺒــــﻮد در ﺳــــﺎل ‪ ،2003‬اﺳــــﻜﻨﺮ‬

‫ﻛــﺎر ﻛــﺮدن ﺑــﺎ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﺮاي ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑــﺴﻴﺎر‬

‫ﺑﺎرﻛــﺪ ﺑــﻪ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻴﺒــﻲ اﻓــﺰوده ﺷــﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪان اﻛﻨــﻮن‬

‫آﺳﺎن ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ زﻣﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬

‫ﻣـــﻲﺗﻮاﻧﻨـــﺪ ﺑﺎرﻛـــﺪﻫﺎي ﻣﺤـــﺼﻮﻻت را اﺳـــﻜﻦ ﻛـــﺮده و‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن دارﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺳـــﭙﺲ ﻣﻘـــﺪار ﻣﻮﺟـــﻮد در ﻗﻔـــﺴﻪ را وارد ﻛﻨﻨـــﺪ‪ .‬اﻳـــﻦ‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻦﻛﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ و ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ در ادارات‬

‫وﻳﮋﮔــﻲ ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ورود دادهﻫــﺎ را ﺗــﺴﺮﻳﻊ ﻛــﺮده و اﺷــﺘﺒﺎه‬

‫ﻣﺮﻛﺰي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﻗﺎﺑﺖ و ﺳﻮددﻫﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫در ﺷﻨﺎﺳــــﺎﻳﻲ ﻣﺤــــﺼﻮل را ﺑــــﻪ ﺣــــﺪاﻗﻞ ﻣــــﻲرﺳــــﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺎي‪ -‬ﻻﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻃـﻲ ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑـﻪ ادارات‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺼﺪاق ‪ B2E‬اﺳﺖ‪  .‬‬

‫و ﻧﻘــﻞ و اﺳــﺘﺮاﺗﮋيﻫــﺎي ﺧﺮﻳــﺪ ﻣﻨﺎﺳــﺐ را ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻓﺮﻣــﻮلﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر در ﭼﻨــﺪ دﻗﻴﻘــﻪ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ‬

‫‪ .3‬ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲرﺳـﺪ را‬

‫ﻣﺮﻛــﺰي اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫــﺪ ﺳــﻄﻮح ﻣﻮﺟــﻮدي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﺣﻤــﻞ‬

‫ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ )ﺑــﺎ ﻳــﻚ ‪ VPN‬اﻳﻤــﻦ؛ ﺑــﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ( ﺑــﺮاي ﻣﻨﺘﻘــﻞﻛــﺮدن‬ ‫داده ﺑـــﻪ ﺷـــﺒﻜﻪﻫـــﺎي داﺧﻠـــﻲ در ﻣﺮاﻛـــﺰ اداري اﺳـــﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪ ‬‬ ‫‪) ‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻣﻲ ‪Hp.com/jornada (2003‬‬ ‫)دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻣﻲ‪Microsoft.Com/asia/mobile(2003‬‬

‫‪1‐  Jornada ‬‬

‫ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬4 ‫ﻓﺼﻞ‬

338

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Amiri, A., and S. Menon, ʺEfficient Scheduling of 

Roy, S., ʺOK, You Are Now an Approved Supplier—But 

Internet Banner Advertisements,ʺ ACM Transactions on  Internet Technology, 3(4), November 2003, pp. 334‐346. 

You Still Do Not Get Orders: Understanding the Case of  the P‐Card,ʺIndustrial Marketing Management, 32)7),  October 2003, pp. 605–613. 

Athitakis, M., ʺHow to Make Money on the Net,ʺ  Business 2.0, May 2003.  Bayers, C., ʺThe Last Laugh (of Amazonʹs CEO),ʺ  Business 2.0, September 2002. 

Bayles, D. L., F‐Commerce Logistics and Fulfillment. Upper  Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2001.  Choi, S. Y., et at., The Economics of Electronic Commerce.  Indianapolis, IN: Macmillan Technical Publications,  1997. 

Croxton, K. L., ʺThe Order Fulfillment Process,ʺ 

Sawhney, M., ʺFields of Online Dreams,ʺ CIO Magazine,  October 15, 2002.  Shelter, K. M., and J. D. Procaccino, ʺSmart Card  Evaluation,ʺ Communications of the ACM, July 2002.  Stead, B. A., and J. Gilbert, ʺEthical Issues in Electronic  Commerce,ʺ Journal of Business Ethics, No. 34, 2001. Luo, W., and M. Najdawi, ʺTrust‐Building Measures: A  Review of Consumer Health Portals,ʺCommunications of  the ACM, 47(1), 2004, pp. 108–113. 

International Journal of Logistics Management, 14(1), 2003,  pp. 19‐32. 

Lyons, R., ʺeBay Course for Beginners at University,ʺ  Birmingham Post, Birmingham, UK, April 23, 2004, p. 4. 

Daisey, M., 21 Dog Years: Doing Time @ amazon.com. New  York: Free Press, 2002. 

Mann, R. J., ʺRegulating Internet Payment  Intermediaries,ʺ Proceedings of the 5th International  Conference on Electronic Commerce, Pittsburgh, September  30–October 3, 2003, pp. 376–386. 

Deitel, H. M., et al., e‐Business and e‐Commerce for  Managers. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2001.  Gallaugher, J. M., ʺE‐Commerce and the Undulating  Distribution Channel,ʺ Communications of the ACM, July  2002. 

Gilden, J., ʺPopularity of Web Forces Travel Agents to  Adjust,ʺ Chicago Tribune, March 14, 2004. 

Huff, S. L., et al., ʺCritical Success Factors for Electronic  Commerce,ʺ in Cases in Electronic Commerce. New York:  Irwin/ McGraw‐Hill, 1999. 

Kambil, A., and E. van Heck, Making Markets. Boston: 

Mulrean, J., ʺProtect Yourself: The Safest Ways to Pay  Online,ʺhttp.//moneycentral.msn.com/content/Savinganddebt /Finddealsonline/ P36487.asp (accessed July 2004).  Ovans, A., ʺE‐Procurement at Schlumberger,ʺ Harvard  Business Review, May–June 2000.  Reda, S., ʺGodiva.comʹs Story Parallels Dynamic  Growth of E‐Commerce,ʺ Stores, February 2004. 

Reda, S., ʺOnline Check Service Expands Internet  Payment Options,ʺStores, February 2002. 

Harvard Business School Press, 2002. 

Strauss, J., et al., E‐Marketing, 3rd ed. Upper Saddle 

Kaplan, S., and M. Sawhney, ʺE‐Hubs: The New B2B 

River, NJ: Prentice Hall, 2003. 

Market ‐ places,ʺ Harvard Business Review, May 1, 2000. 

Turban, E., et al., Electronic Commerce 2006. Upper 

Lee, S. C., and A. A. Brandberry, ʺThe E‐Tailerʹs 

Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2006. 

Dilemma,ʺ Data Base, Spring 2003. 

Useem, J., ʺDot‐Coins: What Have We Learned?ʺ  Fortune, October 2000. 

Lee, Y., et al., ʺCoping with Internet Channel  Conflict,ʺCommunications of the ACM, 46(7), 2003, pp.  137–142. 

Wong, W. Y., At the Dawn of E‐Government. New York:  Deloitte Research, Deloitte 5 Touche, 2000.

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪ :‬ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري‬

‫اﻧﻘــــﻼب وب‬

‫‪ .4‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪5‬‬ ‫‪1-5‬‬ ‫‪2-5‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪4-5‬‬ ‫‪5-5‬‬ ‫‪6-5‬‬ ‫‪7-5‬‬ ‫‪8-5‬‬ ‫‪9-5‬‬ ‫‪10-5‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮكﻫﺎ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮي و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي اﻧﺘﻘـﺎل را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪ .2‬واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎونﺷﻴﭗ‬ ‫ﻫﺮﺗﺰ )‪(Hertz‬‬

‫))‪(Washington Township (OH‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را وﺻﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي و اﺳـﺘﻔﺎدهﻫـﺎي ﻓﻌﻠـﻲ ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ را‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه اﺻﻠﻲ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‬ ‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪339‬‬

‫ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس‪ :1‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ از ﺳـﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴـﺴﻜﻮ در ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﻛـﺮدن ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﺟـﺪول‬ ‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﺸﻜﻞ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣـﺎً اﺗﻮﺑـﻮسﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ وﻟﻲ در ﻣـﻮاﻗﻌﻲ ﻣـﺴﺎﻓﺮان‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 40‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺟـﺪول زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﺑـﻲﻓﺎﻳـﺪه ﺷـﺪه و‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺗﻼف وﻗﺖ‪ ،‬ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ ‪ ‬‬ ‫راﻧﻨﺪﮔﺎن اﺗﻮﺑﻮس ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺑـﻪ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎ ‪ PDA‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺗﻮﺑﻮس ﺣﺪوداً ﭼـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲرﺳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺗﻮﺑـﻮسﻫـﺎي ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس )‪ (Nextbus.com‬زﻣﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ رﺳﻴﺪن اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻪ ﻫـﺮ‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه در ﻣﺴﻴﺮ را ﺑﺮاﺳﺎس اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ﮔﺰارشﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻣـﻲزﻧـﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎن رﺳﻴﺪن در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و در ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻫـﺮ اﻳـﺴﺘﮕﺎه اﺗﻮﺑـﻮس ﻧﻴـﺰ ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس در ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮي در آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﻓﻨﻼﻧـﺪ و ﭼﻨـﺪ ﻛـﺸﻮر دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻮاره ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻳـﺎب ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‪ 2‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻫـﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺗﻮﺑﻮس ﻛﺠﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬زﻣﺎن رﺳﻴﺪن آن ﺑﻪ ﻫﺮ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲﺷﺎن‪ ،‬در ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ‬ ‫روي ﺗﺎﺑﻠﻮ اﻳﺴﺘﮕﺎه اﺗﻮﺑﻮس و ﺗﺎﺑﻠﻮ اﻋﻼﻧﺎت ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  NextBus‬‬ ‫‪2‐  Geographical Positioning System (GPS) ‬‬

‫‪340‬‬

‫ﻧﻜﺴـﺖ ﺑﺎس‪ :‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫‪341‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬ﻣﺪل ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ ،NextBus.com/corporate/works/index.htm, 2002 :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس‪  .‬‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻧﻜﺴﺖﺑـﺎس داراي ﺑﺨـﺶ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻧﻴـﺴﺖ اﻣـﺎ در آﻳﻨـﺪهاي ﻧﺰدﻳـﻚ‪،‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ارﺳﺎل درﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻗﻴﻘﺎً از ﻣﻜﺎن ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺷﻮد و زﻣﺎن رﺳﻴﺪن اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻌﺪي را ﻧﻴﺰ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﻛﻮﭘﻦ ﺗﺨﻔﻴـﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻗﻬـﻮه ﺑﺮاﻳﺘـﺎن ﻓﺮﺳـﺘﺎده و ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮﻳﻦ ﻗﻬـﻮهﻓﺮوﺷـﻲ‬ ‫اِﺳﺘﺎرﺑﺎﻛﺲ ]ﻛﺎﻓﻲﺷﺎپ زﻧﺠﻴﺮهاي در اروﭘﺎ و آﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ [(Starbucks‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻳﻚ ﻓﻨﺠﺎن ﻗﻬـﻮه‬ ‫دﻋﻮت ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫در ﺷﻬﺮ ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮان از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻜﺴﺖﺑﺎس راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﮕﺮاﻧـﻲ ﺟـﺎ ﻣﺎﻧـﺪن از‬ ‫اﺗﻮﺑﻮس از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳـﺘﺎﻳﻲ ﻓﻨﻼﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺮدد اﺗﻮﺑـﻮسﻫـﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮده و زﻣﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﺮدي دارد‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣـﺴﺎﻓﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺘﻈﺎر در ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺮاي اﺗﻮﺑﻮﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺖ ﺗـﺄﺧﻴﺮ داﺷـﺘﻪ‬

‫‪342‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬در ﻳــﻚ ﻛــﺎﻓﻲﺷــﺎپ ﮔــﺮم ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﻪ اﻳــﺴﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈــﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫اﺗﻮﺑﻮﺳﺮاﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﻮﻗﻊ ﻟﺰوم‬ ‫اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬اﻗﺘﺒﺎﺳﻲ از‪ Murphy (1999) ،ITS America 2001 :‬و ‪.Nextbus.com (accessed June 2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر و ﻛﺎرﺑﺮدي از ﺗﺠﺎرت ﺳـﻴﺎر اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫در آن ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ از ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﻪ در ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻋـﺎدي وﺟـﻮد‬

‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از اﺑﻌﺎد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﺬﻛﻮر ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻓﺮاﮔﻴﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﺑﺮ از ﻓﻨﺎوري ﭘـﺸﺖ ﺻـﺤﻨﻪ آﮔـﺎه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮدازﺷﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﻌﺎل در ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳـﺎ اﻓـﺮاد در ﺣـﺎل ﺗـﺮدد‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘــﺮدازش و ﺗﺠ ــﺎرت ﺳﻴ ــﺎر‪ ،‬ﺑــﻪ ﺳﺮﻋ ــﺖ در ﺣ ــﺎل ﮔــﺴﺘــﺮش ﻫــﺴﺘﻨـﺪ و ﺗﺪرﻳﺠ ــﺎً‬ ‫ﺟﺎﻳﮕـﺰﻳﻦ ﭘﺮدازش ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر‪ ،‬اﻏﻠـﺐ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﭘـﺮدازش‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳــﺖ ﻛـﻞ ﺣـﻮزه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫــﺪ‬ ‫)‪ .(Deans, 2004; Sadeh, 2002; and Mennecke and Strader, 2003‬ﻓﻨﺎوريﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اداﻣـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آﺗﻲ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪  .‬‬ ‫‪1-5‬‬

‫ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮكﻫﺎ‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫در ﻣﺤـﻴﻂ ﭘــﺮدازش ﻗـﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻛـﺎر ﺑــﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻻزم ﺑــﻮد ﻛﻨـﺎر دﺳــﺘﮕﺎه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤــﺎم‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺳـﺮورﻫﺎ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﻣﺘـﺼﻞ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﻣﺤﺪود ﻛﺮده و ﺑﺮاي اﻓﺮاد و ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﺣﺎل ﺗﺮدد دﺷﻮاريﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮﻛـﺎران‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي و ﻣـﺄﻣﻮران ﻗـﺎﻧﻮن‬

‫‪ 1-5‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎ‬

‫‪343‬‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﻳﺎ در ﺣﺎل ﺳﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞ اول اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را آﻧﻘﺪر ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻟـﭗﺗـﺎپ اﺧﺘـﺮاع ﺷـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ‪PDA ،‬ﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﻇﻬﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﻮل درﭘـﺮدازش و‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﺒﻚﺗﺮ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻃـﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪي‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴﺰي ﺧـﻮد داﻧﻠـﻮد ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‪ 3‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑـﻪ "ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﺳـﺎزي"‪ ،‬ﭼـﺎرﭼﻮبﻫـﺎي اﺗـﺼﺎﻟﻲ‬

‫‪4‬‬

‫وﻳﮋهاي )اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﺎي اﺗﺼﺎل(‪ 5‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣِـﻲﺑﻴﻠـﻴﻦ‬

‫‪6‬‬

‫در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻛﻪ ﻳـﻚ اﻟﮕـﻮي ﭘـﺮدازش ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻓﻌﺎل در ﺧـﺎرج از ﻣﺤـﺪوده ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳـﺎ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد در ﺣـﺎل ﺗـﺮدد اﺳـﺖ‪ ،‬را اراﺋـﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدر ﺷﺪﻧﺪ در دﻓﺘﺮ ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻃﺮح ﺧﻮد را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد را در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺗﺮي‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎر ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺷﺮﻛﺖ ﻗﻬﻮه ﻣﻴﻞاﺳﺘﻮن‪ 300 ،7‬راﻧﻨﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ دﺳﺘﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻬﺰ ﻛﺮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در راه ﻫﺴﺘﻨﺪ و داﻧﻪﻫﺎي ﻗﻬـﻮه ﺑﺮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه را ﺑـﻪ ‪ 13،000‬ﻣﻐـﺎزه در‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ وﺳـﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ در ﻣﻮرد ﻓـﺮوش و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫راﻧﻨﺪهﻫﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺧـﻮد را در ﭘﺎﻳـﺎن ﻫـﺮ روز ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺻـﻠﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬ ‫‪Mobile devices  ‬‬ ‫‪Synchronization ‬‬ ‫‪Upload ‬‬ ‫‪Connecting cradle‬‬ ‫‪Docking station ‬‬ ‫‪Maybelline‬‬ ‫‪Millstone Coffee‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪344‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 2‬دﻗﻴﻘﻪ ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2002‬ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﺎوري ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺖ )‪ Cohen,  2002‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞ دوم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﻛـﺮدن‬ ‫رﺳﺎﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﻣـﺪتﻫـﺎ در رادﻳـﻮ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺗﻠﻔﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻣﺤـﻴﻂ ﭘـﺮدازش‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬ ‫دﻫﻴﻢ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Wired, 2003 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از دو ﻣﻮرد اول اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﺳﻴﺎر در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 1‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻼدرﻧﮕﻲ را ﺑﻴﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮآوري‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑـﻲ را در روش اﺳـﺘﻔﺎده اﻓـﺮاد از ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن را در ﻛﺎر و ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﺗﺤﺼﻴﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪل ﭘﺮدازش ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻫﻤﻪﺟﺎ‪ 2‬ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش ﻫﻤﻴـﺸﻪ و ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‪ ،‬در‬ ‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺳـﻴﺎر‪ ،‬اﻛﻨـﻮن ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬اﻣـﺮوزه اﻏﻠـﺐ ﺑـﺮاي ﺷـﺮح ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻓﻨﻲ ﻫﻨـﻮز ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻤـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﭘﻴﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ از ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﺮدازش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺻـﻠﻲ در ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﻴﺎر در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘﻞ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺗﺮاﺷﻪ ﺳِﻨﺘﺮﻳﻨﻮ‪ 3‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺮاﺷـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻢاﻛﻨـﻮن ﭘﺮدازﺷـﮕﺮ اﺳﺘـﺎﻧﺪارد اﻛﺜﺮ ﻟـﭗﺗﺎپﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬داراي ﺳــﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬وﺳﻴﻠﺔ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﺔ ﻣﺤﻠﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ (2) ،‬ﻣـﺼﺮف ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﺮق ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان را ﻗـﺎدر‬ ‫‪1‐  Wireless Mobile Computing‬‬ ‫‪2‐  Ubiquity ‬‬ ‫‪3‐  Centrino ‬‬

‫‪ 1-5‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎ‬

‫‪345‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺒﺎر ﺷﺎرژ ﺑﺎﺗﺮي‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و )‪ (3‬ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ از اﻣﻨﻴـﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺳِﻨﺘﺮﻳﻨﻮ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﭘﺮدازش ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮ در ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺴﻞ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺑﻲﺳـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ‪ 3G‬و‪ 4G‬ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻌﺪاً ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﭘﺮدازش ﺳﻴـﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑـﺴﻴـﺎر ﺗﻌﻴـﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺮ زﻧـﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﺎﭘﻴﺶ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮ روش اﻧﺠﺎم ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﺠﺎرت ﻳﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺑـﻪ‬ ‫وﻳﮋه از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻃﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻤــﻮل ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺧﻄــﻮط ارﺗﺒــﺎﻃﻲ ﺧــﺼﻮﺻﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ;‪Sadeh, 2002‬‬ ‫‪Shi, 2004; Mennecke and Strader, 2003; Kalakota and Robinson, 2001‬‬

‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻨﻮﻋﻲ در ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﺴﺐ‬ ‫و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد و ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃﻮرﻛـﻪ در ﺟـﺪول ‪ 1-5‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬وارﺷﻨﻲ و وِﺗﺮ‪ 1‬در ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﺑﻪ ‪ 12‬ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدهاﻧـﺪ‬ ‫)ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻـﻨﻌﺖ در ﺳـﺎﻳﺖ ‪ mobile.commerce.net‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وبﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪ mobiforum.org‬را ﻧﻴﺰ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴـﺎري از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ و ﭼﻨــﺪ ﻣـﻮرد ﺗﻜﻤﻴــﻠﻲ در اﻳـﻦ ﻓـﺼـﻞ‪ ،‬ﻣــﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﻧﻈــﺮ ﺳﺮﺷــﺎر‪ 2‬در ﺳــﺎل ‪ ،2005‬ﺣــﺪود ‪ 1/8‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر از‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﮔـﺮوه ﻳﺎﻧــﻜﻲ‪ 3‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻛــﺮده ﻛــﻪ ﺗﻨﻬــﺎ در آﻣﺮﻳﻜــﺎ ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎي ﺳــﻴﺎر از ﻣــﺮز ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر ﺧﻮاﻫــﺪ ﮔﺬﺷــﺖ‬ ‫)‪  .(Tech Live, 2001‬‬

‫‪1‐  Varshney and vetter (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Sarshar (2003)  ‬‬ ‫‪3‐  Yankee Group ‬‬

‫‪346‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-5‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬ ‫ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮد‬

‫ﻣﺜﺎلﻫﺎ‬

‫‪ .1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬دﻻﻟﻲ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر‬

‫‪ .2‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺳﺎل ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت وﻳﮋة ﻛﺎرﺑﺮ و ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻣﻜﺎن‪ 1‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان‬

‫‪ .3‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺎر ﻣﻮﺟﻮدي ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ و ﻧﻴﺮوﻫﺎ‬

‫‪ .4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻌﺎل ﺧﺪﻣﺎت ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺳﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪ .5‬ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ و ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﻳﺎ ﺳﻔﺎرش ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﺑﺰار ﺳﻴﺎر‬

‫‪ .6‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﺑﻲﺳﻴﻢ ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺠﺎري ‪ ‬‬

‫‪ .7‬ﻣﺰاﻳﺪه ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﻬﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش اﻗﻼﻣﻲ ﺧﺎص‬

‫‪ .8‬ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ درﺧﻮاﺳﺘﻲ‪ 2‬و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﺳﻴﺎر‬

‫‪ .9‬دﻓﺘﺮ ﻛﺎر ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﺎر در ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎه و ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‬

‫‪ .10‬آﻣﻮزش از راه دور ﺳﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻼس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺨﺶ ﺻﺪا و ﺗﺼﻮﻳﺮ‬

‫‪ .11‬ﻣﺮﻛﺰ داده ﺑﻲﺳﻴﻢ ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫داﻧﻠﻮد اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎر‬

‫‪ .12‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺳﻴﺎر‪ /‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ درﺧﻮاﺳﺘﻲ ‪ ‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد(‬

‫‪Ã‬‬

‫داﻧﻠﻮد و اﺟﺮاي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Varshney and Vetter (2000).pp.107‐109 :‬‬

‫‪1‐  Location Sensitive ‬‬ ‫‪2‐  Video on demand ‬‬

‫‪ 1-5‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎ‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪347‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭼﻨﺪ ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﻤﻮل در ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﺑﻌـﺪي ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎنﻳﺎب ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ .1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ردﻳﺎب ﻣﺎﻫﻮارهاي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻟﻮازم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ‪ ،GPS‬ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫‪ 8-5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• دﺳﺘﻴﺎر دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺷﺨﺼﻲ‪ .2‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤـﻞ ﻛـﻮﭼﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧـﺎﻧﻮادة ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﭘﺎﻟﻢ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺟﻴﺒﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪  .HP‬‬ ‫• ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ .3‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1991‬ﻇﻬﻮر ﻛﺮد و ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫـﺎي ﻣﺘﻨـﻲ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه )ﺗﺎ ‪ 160‬ﺷﻨﺎﺳﻪ در ﺳﺎل ‪ (2006‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﺑﻊ رادﻳﻮﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣﻜـﺎنﻳـﺎﺑﻲ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر و ﺑﺮﻗـﺮاري‬ ‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻤﺎس ﺻﻮﺗﻲ ﻳﺎ دادهاي‪ ،‬ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻳـﺎ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ .4‬ﻧـﻮﻋﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﭘﻴـﺎم ﻛﻮﺗـﺎه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ارﺳـﺎل‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤﺮك ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﻮﭼﻚ و آﻫﻨﮓﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎمدﻫﻲ ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي‪ .5‬ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺑ‪‬ﻠﻮﺗﻮث‪ .6‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻓﻨﺎوري ﺗﺮاﺷﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ‬ ‫داﻣﻨﻪ ﻣﺤﺪود )داده و ﺻﻮت( ﺑﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫)ﺑﻪ ‪ Bluetooth.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪Global Positioning System (GPS) ‬‬ ‫)‪Personal Digital Assistant (PDA‬‬ ‫‪Short Message Services (SMS) ‬‬ ‫‪Enhanced Messaging Service (EMS) ‬‬ ‫‪Multimedia Messaging Service (MMS) ‬‬ ‫‪Bluetooth ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪348‬‬

‫• ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .1‬ﻧـﻮﻋﻲ ﻓﻨـﺎوري اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را در‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﺨﺶ ‪ 2-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .2‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ اﻣﻜـﺎن اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي داراي ﻣﻐﺰ" در ﺣﺎل ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر داراي رﻳﺰﭘﺮدازﺷـﮕﺮﻫﺎي ‪WAP‬‬

‫ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻮده و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ‪ PDA‬را ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ .3Wi‐Fi‬ﺑﻪ اﺳﺘــﺎﻧﺪارد ‪ 802/11b‬اﺷـﺎره دارد ﻛﻪ اﻏﻠـﺐ ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤـﻠﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس آن اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .4‬ﻳﻚ ﻋﺒﺎرت ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ‪ 802/11b‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً‪،‬‬ ‫ﻧﺴﺨﺔ ﺑﻲﺳﻴﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي اِﺗﺮﻧﺖ‪ 5‬ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ) ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ درﺑـﺎره اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫اﺗﺮﻧﺖ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﮕﺎه ﻋﻤﻴـﻖﺗـﺮي ﺑـﻪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ و ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺤـﺮك‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﻣﺤﺮك ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 4‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده ﺷــﺪ‪ ،‬در ﺗﺠــﺎرت ﺳﻴــﺎر ﻧﻴــﺰ ﻗﺎﺑــﻞ اﺟــﺮا ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﺧﺮﻳــﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻮرس اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ در ﺣﺎل ﺟﺎ اﻓﺘﺎدن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻣﺰاﻳﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن آﻏـﺎز‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺠـﺎرت ﻣﺸﺘـﺮك ﺑﻲﺳﻴـﻢ‪ 6‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﺣـﺎل ﻇﻬـﻮر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎرﺑﺮدي وﺟﻮد دارﻧﺪﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ اﺟـﺮا ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ دﻟﻴﻞ آن را درك ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻـﻠﻲ ﭘـﺮدازش و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪Wireless Application Protocol (WAP)  ‬‬ ‫‪Smartphones  ‬‬ ‫‪Wirless Fidelity ‬‬ ‫‪Wireless Local Area Network (WLAN) ‬‬ ‫‪Ethernet ‬‬ ‫‪Wireless Collaborative Commerce ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 1-5‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎ‬

‫‪349‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت وﻳﮋة ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ .‬ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر‪ ،‬داراي دو وﻳﮋﮔـﻲ اﺻـﻠﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آن را از ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﭘﺮدازش‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺳﻴﺎر ﺑﻮدن و دﺳﺘﺮﺳﻲ وﺳﻴﻊ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺳﻴﺎر ﺑﻮدن‪ :‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻫـﺮ ﺟـﺎ‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎر ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺣﻤﻞ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﻜﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﻼدرﻧﮕﻲ را ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬دﺳﺘﺮﺳﻲ وﺳﻴﻊ‪ .‬در ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬اﻓﺮاد در ﻫﺮ زﻣﺎن در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﻣﺴﺪود ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫اﻳﻦ دو وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺮز ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن را ﺷﻜﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ‪ 5‬ﻣﺸﺨـﺼﻪ ﺑـﺎ ارزش ذﻳـﻞ را ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﻬﻮﻟﺖ‪،‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﻓﻮري‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮدن ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫ﺣﻀﻮر ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن در ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ در ﻳـﻚ زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎر در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻳـﺎ ‪ ،PDA‬زﻣـﺎﻧﻲ ﺣـﻀﻮر‬ ‫ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑﻼدرﻧـﮓ را ﻣـﺴﺘﻘﻞ از‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻬـﻮﻟﺖ‪ .‬ﻛﺎر در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﺑــﺴﺘﻪ رادﻳــﻮﻳﻲ‪) 1‬اﺳــﺘﺎﻧﺪاردي ﺑــﺮاي ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤــﺮاه(‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺑــﺪون‬ ‫راهاﻧﺪازي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ و ﻳﺎ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮدم‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ و ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬روز ﺑﻪ روز ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ‪ Wi‐Fi‬ﻣﺠﻬـﺰ ﮔﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﺮ وﻗـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ وﺻـﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻛﺎﻟﺞ دارﺗﻤﻮث در ﻓﺼﻞ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  General Packet Radio Service (GPRS) ‬‬

‫‪350‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫اﺗﺼﺎل ﻓﻮري‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺳـﺎده و ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎر دﻳﮕﺮ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راه ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي‪ .‬ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي ﺑﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﻓﺮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ارﺳﺎل ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻴﺎز روز اﻓﺰون ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺑـﻮدن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻔـﺎرﺷﻲ و اﻣﻜﺎنﺳﻨﺠـﻲ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺷﺨـﺼﻲﺳـﺎزي را‬ ‫ﺑﻪ ﺳـﻄﻮح ﺟﺪﻳـﺪي ﺧﻮاﻫـﺪ رﺳـﺎﻧﺪ ﻛـﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر را ﺑـﻪ اﺑـﺰار اﺻـﻠﻲ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬ ‫و ﺗﻮﺳﻂ د‪‬ﮔﺎك و ﺗﺮﻧﺮ‪ 1‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻠﻲﻛﺮدن ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‪ .‬داﻧـﺴﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ در ﻳـﻚ زﻣـﺎن‬ ‫ﺧﺎص‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﻛﻠﻴـﺪي اراﺋـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﻠﻲﻛﺮدن ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ GPS‬ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از وﺳـﻴﻠﻪ ﺳـﻴﺎر ﺧـﻮد ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮدن‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺟﻪ ﺧﻮدﭘﺮداز ﻳﺎ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ 3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،GPS ،‬ﺟـﺎي‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻲﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺧﺎص ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود )ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺮﻳﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﻬﺘﺮ از آن‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻜﺎن و‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲﺳﺎزي و ﺷﺨـﺼﻲﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻏﺬاي اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ دوﺳﺖ دارﻳﺪ و در ﺑـﺎزاري ﻛـﻪ‬ ‫رﺳﺘﻮران اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ دارد ﻗﺪم ﻣﻲزﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در ﻣـﻮرد‬

‫‪1‐  Dogac & Turner (2002) ‬‬ ‫‪2‐  Location‐ based e‐commerce or l‐commerce ‬‬ ‫‪3‐  FedEX dropbox ‬‬

‫‪ 1-5‬ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎ‬

‫‪351‬‬

‫"ﻏﺬاي روز آن رﺳﺘﻮران" و ﺗﺨﻔﻴﻒ ‪ 10‬درﺻﺪي آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل‬ ‫‪ ،2007‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪ GPS‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺟﺰء وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ارزﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ذﻳﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از‬ ‫‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ .(cellular.co.za/stats/stats–  main.htm‬ﻃﺒــﻖ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ،‬در ﻋــﺮض ﭼﻨــﺪ ﺳــﺎل‪ ،‬ﺣـﺪود ‪ 70‬درﺻــﺪ ﺗﻠﻔــﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫و ﺗﺠـﺎرت ﺳﻴـﺎر آﻣـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺣﺘـﻲ در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺳﺎل ‪ 2004‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه در ﻛﺸﻮر ﭼﻴﻦ ﺑﻴﺶ از‬ ‫‪ 310‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﺳـﺘﮕﺎه ﺑـﻮد ﻛـﻪ از ﺗﻌـﺪاد ﺧﻄـﻮط ﺗﻠﻔـﻦ ﺛﺎﺑـﺖ در آن ﻛـﺸﻮر اﻓـﺰونﺗـﺮ اﺳـﺖ‬ ‫)‪ .(Cellular Online 2004‬اﻳﻦ رﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد ﺟﻬـﺶ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻳـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳﺎده ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑـﺮاي‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺣﺪود ‪ 300‬دﻻر اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاي‬ ‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﻓـﺮد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫راهاﻧﺪازي‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ آن را ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ‬ ‫دارد‪ .‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ را رﻓﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ‪ .‬ﻣﺤﺮك دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده از ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﮔﺮوه ﺳﻨﻲ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 25‬ﺳﺎل در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﭘﺪﻳـﺪه اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان وﻗﺘﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ درآﻣـﺪزاﻳﻲ و ﺧـﺮجﻛـﺮدن ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳـﺎد ﭘـﻮل ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي از ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺮﺧﻂ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫آﺗﺸﻲ اﻓﺴﺎر ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺳﻴﺎﻳﻲ و اروﭘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫در ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪهاي ﻣﻠﻲ در ﺑـﺎزار ﺟـﻮان اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮ ژاﭘﻨـﻲﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻌﻲ از ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮاي ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪352‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻓﺸﺎر ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻮق ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎر و ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎﻟﻘﻮه ﭘـﺮدازش و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر را ﺗﺒﻠﻴـﻎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺑـﻲﺳـﻴﻢ در‬ ‫ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ اﻧﺘﻬـﺎي‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،2006‬ﺑﻴﻦ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي درﺳﺖ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻦ ﻻزم اﺳﺖ؛ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺮاي ﺻـﻮت‪ ،‬ﺗـﺼﻮﻳﺮ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ‪) 3G‬ﻧﺴﻞ ﺳﻮم(‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧـﺪ ﻻزم را ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻋﺖِ‬ ‫دادهاي ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 2‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺑﺨـﺶ ‪ 2-5‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ‪ 35‬ﺑﺎر ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣـﻮدمﻫـﺎي ‪56k‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ Wi‐Fi.‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺳﺮﻋـﺖ ﺑﻴﺸﺘـﺮي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 11‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در‬ ‫ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ‪ ،Wi‐Fi‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﺳـﺮﻋﺖ ‪ 54‬ﻣﮕﺎﺑﻴـﺖ در‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش و ﻣﺪلﻫﺎي‬ ‫درآﻣﺪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﻋﻤﻠﻴﺎت و‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮ )ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺠـﺎر‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر و‪ (...‬ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻛﻠﻴـﺪي زﻧﺠﻴـﺮة ارزش‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر )ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺘـﻮاي ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ( در ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺘﻌـﺪدي از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت داراي‬ ‫ارزش اﻓﺰوده را در ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﺷـﺎﻣﻞ‪ :‬درﮔـﺎهﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‪،‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘـﻮا‪ ،‬اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎر و ﻏﻴﺮه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ Sadeh, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي درآﻣﺪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﺷـﺘﺮاك‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫در ازاي ﻫﺮ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده‪ ،1‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﭘﺎيﺳـﺎزي ﭘﺮداﺧـﺖ و‬ ‫ﻧﻘﻄﺔ ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪.(Coursaris and Hassanein. 2002) 2‬‬ ‫‪1‐  Pay‐per‐use ‬‬ ‫‪2‐  Point‐of‐traffic ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪353‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 2-5‬ﭼــﺸﻢاﻧــﺪازي از‬ ‫ﭘــﺮدازش و ﺗﺠــﺎرت ﺳــﻴﺎر‪ .‬ﻣﻨﺒــﻊ‪:‬‬

‫رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺗـﺴﻬﻴﻼت‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪.(2-5‬‬ ‫‪2-5‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار و ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﻴﺎر در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﺮدازش ﺳﻴـﺎر ﺑـﺴﻴﺎري در ﺗﺠــﺎرت ﺳـﻴﺎر اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه )ﺳﻴﺎر(‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ وﺻﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻧﻴـﺰ ﻣﻌﺮوﻓﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬

‫‪354‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ و ﻏﻴﺮه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 40‬درﺻـﺪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ رﻧﮕـﻲ دارﻧـﺪ )‪ .(Fusco,  2003‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه داراي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ Nokia  3510i ،‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ داراي‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎمدﻫﻲ ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي‪ ،1‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺟﺎوا )ﻣﺜﻞ ﺑﺎزيﻫـﺎ(‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺣـﺴﺎب‪ ،‬ﺟـﺪول ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻓﺘﺮﭼـﻪ ﺗﻤـﺎس و ﻏﻴـﺮه‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ )ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋـﺎت ﺻـﻮﺗﻲ از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ )‪ tellme.Com‬و ﻣﺒﺎﺣﺚ درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ در ﻗﺴﻤﺖﻫـﺎي ﺑﻌـﺪي‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل‪ .‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺎ ﺷﺎﺳـﻲﻫـﺎي ﮔﻮﺷـﻲ ﺗﻠﻔـﻦ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻣـﺎنﺑـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﭼـﺎره اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﮔﻮﺷـﻲ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Nokia9500‬ﻛﻪ داراي ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫راه ﺣﻞ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎﻟﻲ را ﺑـﻪ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه وﺻـﻞ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫)ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ‪ PDA‬ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ(‪.‬‬ ‫• ‪PDA .PDA‬ﻫﺎ ﺑﺎ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻛﻨﻮن از ﻃﺮف ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ‪ PDA‬را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮدم ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ وﺻـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪PDA‬ﻫﺎي وﻳﮋه ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﺳـﺎزي‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و دادهﻫﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﻲﺟﻮﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ .2‬ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﻲﺟﻮﻫـﺎي دوﺳـﻮﻳﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي‬ ‫ﻣﺤﺪود ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ )اﻏﻠﺐ ارﺳﺎل و درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺘﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم(‪  .‬‬ ‫• ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي داراي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ .3‬ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻛﻪ داراي ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ رﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـﺪ‬ ‫و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ‪ ‬و درﻳﺎﻓﺖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻠﻔـﻦ داراي‬ ‫‪1‐  Multimedia messaging ‬‬ ‫‪2‐  Interactive pagers ‬‬ ‫‪3‐  Screenphone‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪355‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ داراي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪2000‬‬ ‫وارد ﺑﺎزار ﺷﺪﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﺮاه‪ .1‬ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ ‬ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان از‬ ‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻣﺜﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻠﻚﺑِﺮي‪ (blackberry.net) 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ وﺳـﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻛـﻪ داراي‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻬﺖ وﺻﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت داده‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن درﻳﺎﻓﺖ و ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم از ﻫﺮ ﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﭘﺎول‪ ،‬ﻫﺎﺳﺘﻴﻨﺰ‪ ،‬ژاﻧﻮﻓﺴﻜﻲ و واﻛِﺮ‪) 3‬ﺑﺎ دﻓـﺎﺗﺮي در ﺷـﻬﺮﻫﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ( ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻤﺮاه ﺑﻠﻚﺑﺮي را در اﺧﺘﻴﺎر ‪ 900‬وﻛﻴﻞ ﺧﻮد ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ در‬ ‫راه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺻﻮرت ﻫﺰﻳﻨﻪ را وارد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫـﺮ وﻗـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ ﻳﺎ دورﻧﮕﺎري داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻮم وﻛـﻼي ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺮ ﺳـﺎل ‪ 260،000‬دﻻر ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي در ﺣـﺎل ﻇﻬـﻮر ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Cohen, 2002 ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ در ﺑـﺎزار وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺳﻴﻜﻮ‪ (siibusinessproducts.com) 4‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻄﻠﺒﻲ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دﺳـﺘﻲ‪ ،‬در دﻓﺘﺮﭼـﻪ ﻳﺎدداﺷـﺖ ﺑﻨﻮﻳـﺴﻴﺪ و ﻫﻤﺰﻣـﺎن آن را در‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎ ‪ PDA‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺑﻮدن ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻏﻠﺒـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﮔﻮﺷـﻲﻫـﺎي ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ داراي دورﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨـﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻋﻜﺲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و آن را ﻓـﻮراً‬ ‫از ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻣﻜــﺎﻧﻲ ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺻــﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﭘــﺴﺖ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳــﺖ‪ ،‬ﻣــﻮس‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻤﻲ‪ 5‬وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ‪ 15‬ﻓــﻮت از ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫‪E‐mail hand‐held‬‬ ‫‪BlackBerry Handheld ‬‬ ‫‪Paul, Hastins, Janofsky, Walker‬‬ ‫‪The Seiko Smart Pad  ‬‬ ‫‪Wireless Mouse‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪356‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤـﺎﻟﻲ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻓـﻮق‪،‬‬ ‫)‪ Kridel (2003‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺮاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ ‪PDA‬ﻫﺎ و ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ‪ ،PDA‬آن را ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﻳـﺎ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ را ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ PDA‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎي‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ذﻳﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ را ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ اﻃﻼﻋـﻲ در‬ ‫ﻣﻮرد آن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﻮدم ‪ WAN‬ﺑﺎﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬آداﭘﺘﻮر ‪ LAN‬ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ آداﭘﺘـﻮر ‪ 1MAN‬ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮور وب ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬دروازة ‪ ،WAP‬ﺳـﺮور ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻳـﺎ ﺳـﻮﺋﻴﭻ ﺳـﺮور و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﻴﺎر؛ اﻳﻦ ﺳﺮور وب‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗـﺎ ﺑـﺎ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ )‪  .(mobileinfo.com‬‬ ‫• ﻳﻚ ﺳـﺮور ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﻳـﮕﺎه داده ﺑـﻪ ﻫﻤــﺮاه ﻣﻨﻄـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮور ﺑﺰرگ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻜﺎنﻳﺎب ‪ GPS‬ﻛـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﺷـﺨﺺ داراي وﺳـﻴﻠﻪ ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 8-5‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬اﺳـﺎس‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﭘﺲ از ژوﺋﻦ ‪ 2004‬ﻫﻴﭻ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاي ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع وﺳﻴﻠﻪاي ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ آن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ در ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﻴﺎر در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Metro Area Network ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪357‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‬ ‫رﻳﺰﻣﺮورﮔﺮ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺮورﮔﺮي ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ و ﺣﺎﻓﻈـﺔ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣﺤـﺪود‪ .‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮاي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ Blackberry :‬و ﻣﺮورﮔﺮ وب‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺳﻴﺎر‬ ‫‪) Bluetooth‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺎم‬

‫ﺳﻴـﺴﺘـﻢ ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﺑـﺮاي وﺳـﺎﻳﻞ ﺳﻴــﺎر‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎ‪ Windows 2001NT ،Palmos :‬و ‪.Win CE‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻳﻚ ﭘﺎدﺷﺎه واﻳﻜﻴﻨﮓ(‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛـﻪ از ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ رادﻳـﻮﻳﻲ دو ﻃﺮﻓـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺎدل داده و ﺻـﻮت از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Bluetooth.com .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي وﺳﺎﻳﻞ ﻫﻤﺮاه ﻛﻪ اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ رﻳﺰﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻗﺪﻳﻤﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ داده ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎناﻓﺰار‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺳﺮورﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎناﻓﺰار ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺑﻪ ﺳﺮورﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳـﻴﻢ را ﻗـﺎدر ﺑـﻪ »ﺻـﺤﺒﺖ« ﺑـﺎ ﺳـﺮوري در‬

‫زﺑﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻳﻚ زﺑﺎن ﻧﻮﺷﺘﺎري ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ‪ ،XML‬ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ XML‬ﺻﻮﺗﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ XML‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺻﻮت ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑﺮاي ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﻮﭼﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮﻓـﻖ در‬ ‫ﺑــﺎزار رﻗﺎﺑــﺖ‪ ،‬ﺑــﺴﺘﺮ ‪ J2ME‬اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﻣﻨﻴــﺖ و ﺗــﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜــﻲ ﺑﻬﺘــﺮي را اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ‬ ‫)‪.(wapforum.org‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫ﻫﺴﺘﺔ اﺻﻠﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺑـﻪ دو ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﮔـﺴﺘﺮده و ﻣﺤﻠـﻲ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﺎ ﻫـﺪف اﺳـﺘﻔﺎده ﺳـﻴﺎر از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدة ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 2‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣـﻀﻮر ‪WWAN‬ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺳﺎزد )‪ .(Intet, 2002‬داﻣﻨـﻪ ﭘﻮﺷـﺶ ‪ WWAN‬ﺑـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ 3‬و ﻧﻮع ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫‪1‐  Microbrowser ‬‬ ‫)‪2‐  Wireless Wide Area Network (WWANs‬‬ ‫‪3‐  Transmission Media‬‬

‫‪358‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-5‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻴﺎر‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدة ﺑـﻲﺳـﻴﻢ را اداره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 3-5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺳـﺎدهاي ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وﺳـﻴﻠﻪ ﺳـﻴﺎر در‬ ‫ﺟﻠﻮي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ از دو ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪاي‬

‫‪1‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ‪ (PDA‬و ﭘﺎﻳﺎﻧﺔ ﺳﻴﺎر )ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه( ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ رﺳﺎﻧﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻲﺳـﻴﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫رﺳـﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔـﺎوت دارﻧـﺪ‪ .‬اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ در راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﻧﺴﻞﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ‪ WWAN‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻧﺴﻞ ﻓﻨﺎوري ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﺠﺰا ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫• ‪ -1G‬ﻧﺴﻞ اول ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻨـﺎوري آﻧـﺎﻟﻮگ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1979‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ ،1992‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• ‪ -2G‬ﻧﺴﻞ دوم ﻓﻨﺎوري دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‬ ‫و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨـﺎوري رادﻳـﻮﻳﻲ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و اﺳﺎﺳـﺎً ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﺘﻦ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪1‐  Terminal Equipment ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪359‬‬

‫• ‪ -2.5G‬ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﺘﻪ رادﻳﻮﻳﻲ و ﻧـﺮخ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺤﺪودي ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ -3G‬ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ﻓﻨﺎوري دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ .‬ﻣـﻮاردي ﻧﻈﻴـﺮ ﻧﻤﺎﻫﻨـﮓﻫـﺎ‪ 2‬را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﻞ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 2001‬در ژاﭘﻦ ﻇﻬﻮر ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل ‪ 2002‬ﺑـﻪ اروﭘـﺎ و در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 180‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫• ‪ -4G‬ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺲ از ‪ .3G‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ‪ 4G‬ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮي از‬ ‫دادهﻫﺎي ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 2006‬و ‪ 2010‬ﻇﻬـﻮر ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪4G‬ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ از ﺳﺎل ‪ 2003‬در ژاﭘﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ در ‪ .WWAN‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت اﺻـﻠﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﻴﺎر ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎد ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫در ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﮔﺴﻴﻞ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫‪3‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬در دﻧﻴـﺎي اﻣـﺮوز‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺳﻴﺎر از ﺳﻪ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻋﻤﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ .4‬اﻳﻦ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ 1G‬ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ .2‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ زﻣﺎن ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪2G‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺮﻫـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ )ﻣﺜﺎل ﻫﺮ ‪ 1/8‬ﺑﺮﻫﺔ زﻣﺎﻧﻲ(‪  .‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ .3‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ 2.5G‬و ‪3G‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛـﺪﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪Enhanced Data Rates for Global Evaluation (EDGE) ‬‬ ‫‪Video clips ‬‬ ‫‪Multiplexing protocols  ‬‬ ‫‪Frequency Division Multiple Access (FDMA) ‬‬ ‫‪Time Division Multiple Access (TDMA) ‬‬ ‫‪Code Division Multiple Access (CDMA) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪360‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫در دﻧﻴﺎي ﺳﻴﺎر اﻣﺮوز‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ TDMA‬ﻳـﺎ‪ CDMA‬ﻣﺘﻜـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو روش ﮔﺴﻴﻞ و اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺻـﻠﻲ ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺳـﻴﺮ ﺗﻜـﺎﻣﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ از ﺟﻬﺎن ‪ 2G‬اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺟﻬـﺎن ‪ 3G‬و ‪ 4G‬ﻓـﺮدا‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W5.3‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ و ‪Wi-Fi‬‬

‫در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪  ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬راه ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﮔﺸﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﻧﺎم آن ﭘﻴﺪا اﺳﺖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬داده را از ﻃﺮﻳﻖ اﻣـﻮاج‬ ‫ﻫﻮا و در ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻢ ارﺳﺎل و درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫آﻧﺘﻦ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ‪ LAN‬ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﻫﻮاره ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫وﺻﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌـﺪادي از ﻛـﺎرﺑﺮان درون ﻳـﻚ ﻣﺤـﺪوده ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ )ﺑﻴﺶ از دوﻳـﺴﺖ ﻓـﻮت( ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﻘﻄـﺔ داغ‪ 2‬ﻳـﺎ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻧﻘﻄـﻪ داغ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻌﺪاد ﺑﻴـﺸﺘﺮي از ﻛـﺎرﺑﺮان در ﻳـﻚ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ وﺳﻴﻊﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻛﺎرت ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي روﻣﻴﺰي‪ ،‬ﻳـﺎ ‪PDA‬ﻫﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪ ،2004‬اﻏﻠـﺐ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻟـﭗﺗـﺎپ و‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرتﻫـﺎ را در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻳـﺸﺎن ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫درك ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺗـﺼﺎل ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﻣـﻦ و ﺳـﺮﻳﻊ ‪ Stafford and Brandt, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﻃﺮز ﻛﺎر ‪ Wi‐Fi‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺎده و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ را از ﻧﻘﺎط داﻏﻲ ﻣﺜﻞ ﻓﺮودﮔﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻫﺘـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲﻧـﺖﻫـﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋـﻼوه‪WLAN ،‬ﻫـﺎ در داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ )ﻣـﻮرد دارﺗﻤـﻮث در ﻓـﺼﻞ ‪ 1‬را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫آورﻳﺪ(‪ ،‬دﻓﺎﺗﺮ و ﻣﻨﺎزل‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪LAN‬ﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان آزادﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﺤﻮﻃﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اداره ﻳﺎ ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﭘﺮﺳﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ )‪.(Weca.net‬‬ ‫‪1‐  Wireless access point ‬‬ ‫‪2‐  Hotspot ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪361‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ‪ Wi‐Fi‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Perry, 2003, p. 81 :‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪WLAN‬ﻫﺎي اﻣﺮوزي ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ‪ 802.11b‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﺑﺮق و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪WLAN  .‬ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 11‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ دارﻧـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻛـﺎﺑﻠﻲ ‪ ‬ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ‪100‬‬ ‫)‪1‐  Wireless Fidelity (Wi‐Fi‬‬

‫‪362‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ 11 ،‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاي ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫـﺎ ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ .‬دو‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕﺮ‪ 802.11a ،‬و ‪ ،802.11g‬اﻧﺘﻘﺎل داده را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 54‬ﻣﮕﺎﺑﻴـﺖ در ﺛﺎﻧﻴـﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 802.11g‬در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺠـﺎري در ﺣـﺎل ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪن اﺳـﺖ‬ ‫زﻳﺮا ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 802.11b‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ‪ 54‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪PDA ،‬ﻫﺎي اﻣﺮوزي ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎﻧﻲ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺷﺒﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ 11‬ﻣﮕﺎﺑﻴﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪2004‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰاري وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺻﻮت را در ‪ Wi‐Fi‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳـﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ ‪ ،Wi‐Fi‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در ﻓﺮاﻫﻢﻛﺮدن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺎده ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫واﻗﻊ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺴﻬﻴﻞﻛﻨﻨﺪة اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻲﺳﻴﻢ اﺳﺖ )‪.(Anderson, 2003‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .1‬ﺷﺒﻜﺔ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ‪ WLAN‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد‬ ‫در دﻓﺎﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‪،‬‬ ‫‪PDA‬ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮشﻫﺎي ﻫﻤﺮاه و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺨﺶ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ردﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﺮده و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣﺘـﺼﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﻪ آن اﻓﺰود‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﻣـﺪاوﻣﻲ را ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي اداري ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ و اﻓﺮادي ﻛﻪ‬ ‫از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ .Wi‐Fi‬ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺳـﺎل ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﺑـﺮاي ﺷـﺒﻜﻪﺳـﺎزي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ در ادارات‪،‬‬ ‫ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺘﻞﻫﺎ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ روزه ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ‪ Wi‐Fi‬را ﺑﺮاي ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻳﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬اﻓـﺰوده ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ذﻳﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴـﺸﺘﺮي از ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ‪ Wi‐Fi‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و در ﻛﻞ ﻛﺘﺎب آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮودﮔﺎه ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻴﻨﻴﺎﭘﻠﻴﺲ‪ -‬ﺳﻨﺖ ﭘﻞ‪ 2‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎي اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺪﻣﺎت ‪ Wi‐Fi‬ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﻮرثاِﺳـﺘﺎر ﻛﺮاﺳـﻴﻨﮓ‪،3‬‬ ‫)‪1‐  Wireless Personal Area Network (WPAN‬‬ ‫‪2‐  Minneapolis‐St. Paul ‬‬ ‫‪3‐  Northstar Crossing ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪363‬‬

‫ﺳﺎﻟﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻮرثوﺳﺖ اﻳﺮﻻﻧﻴﺰ ورﻟﺪ ﻛﻼب‪ ،1‬ﺑﺎﺷﮕﺎه ﻓﺮش ﻗﺮﻣـﺰ ﻳﻮﻧﺎﺗﻴـﺪ اﻳﺮﻻﻧﻴـﺰ‪ 2‬و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪاي‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﭗﺗﺎپ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻤﺮاه و ﻛﺎرت ﺷﺒﻜﺔ ‪ Wi‐Fi‬دارد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ‪iPass‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن ‪ 7/95‬دﻻر ﺑـﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻧﺎﻣﺤـﺪود‬ ‫روزاﻧﻪ اﺳﺖ )‪ .JiWire.com‬و ‪ wifinefinews.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻣﻲ ‪  .(2004‬‬ ‫• ﻟﻮﻓﺘﺎﻧﺰا‪ ،3‬ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺮوﻳﺲ ‪ Wi‐Fi‬درون ﭘﺮواز را در ﻧﺎوﮔﺎنﻫﺎي ﭘﺮواز ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت‬ ‫ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎط داغ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﺼﻞاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺎل اﺧﺒﺎر راﻳﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎ در ﻫﻨﮕـﺎم ﭘـﺮواز ﺣـﺪود‬ ‫‪ 25‬دﻻر اﺳﺖ )‪  .(Bloomberg News, 2003‬‬ ‫• در ﺳــﺎل ‪ ،2002‬ﺗــﻲﻣﻮﺑﺎﻳــﻞ‪ 4‬در ﺣــﺪود ‪ 2000‬ﻓﺮوﺷــﮕﺎه اِﺳــﺘﺎرﺑﺎﻛﺲ‪ 5‬در آﻣﺮﻳﻜــﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ‪ Wi‐Fi‬ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ .‬اِﺳﺘﺎرﺑﺎﻛﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ دارد ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل آﻳﻨـﺪه ‪ Wi‐Fi‬را‬ ‫در ‪ 70‬درﺻﺪ از ‪ 6000‬ﺷﻌﺒﻪ ﺧﻮد در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻲﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻧﻴـﺰ ‪Wi‐Fi‬‬

‫را در ﺻﺪﻫﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﻛﺘﺎب ﻓﺮوﺷﻲ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻧﺼﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﻲﻣﻮﺑﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪود‪ ،‬ﺳﻲ دﻻر در ﻣـﺎه و ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﮔـﺬري ‪ 2/99‬دﻻر ﺑـﺮاي‬ ‫اوﻟﻴﻦ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ و ‪ 25‬ﺳﻨﺖ ﺑﺮاي دﻗﺎﻳﻖ ﺑﻌﺪي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻚدوﻧﺎﻟﺪز‪ 6‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را در آورﻳﻞ ‪ 2003‬آﻏـﺎز ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ ﻃـﻲ آن ﺑـﺮاي اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ‪ Wi‐Fi‬در ‪ 10‬رﺳﺘﻮران در ﻧﻴﻮﻳﻮرﻳـﻚ‪ (mcdwireless.com) 7‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ رﺳﺘﻮرانﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ )ﻧﻘﻄـﻪ داغ( دارد‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻳﻚ »ﻏﺬاي ﻣﻤﺘﺎز‪ «8‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻣﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ‪ 3‬دﻻر ﺑﻪ ازاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ ﻛـﻪ از ‪ 12‬دﻻر در‬

‫‪Northwest Airlins’ World Club ‬‬ ‫‪United Airlines’ Red Carpet ‬‬ ‫‪Lufthansa ‬‬ ‫‪T‐Mobile ‬‬ ‫‪Starbucks ‬‬ ‫‪McDonald’s ‬‬ ‫‪New York City  ‬‬ ‫‪Value meal ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪364‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺳﺎﻋــﺖ ﻛﻴﻨــﻜﻮز‪ 1‬و ﺑــﺴﻴﺎري ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي دﻳﮕــﺮ ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي‬ ‫روﻣﻴﺰي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈــﻪاي ارزانﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﻣـﻚدوﻧﺎﻟـﺪز اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ را در ﻫ ــﺰاران رﺳﺘ ــﻮران ﺧــﻮد اراﺋــﻪ ﺧ ــﻮاﻫﺪ ﻧﻤــﻮد )ﺑــﺎ ﻧﮕــﺎه ﺑــﻪ ﺗﺎﺑﻠ ــﻮﻫﺎي‬ ‫رﺳﺘﻮرانﻫـﺎ ﻣـﻲﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻗــﻮسﻫـﺎي ”‪ “M‬ﻣـﻚدوﻧﺎﻟـﺪ ﺑـﺎ ﻧـﺸـﺎﻧﺔ ‪ Wi‐Fi‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺎ وﺟـﻮد دهﻫـﺎ ﻫـﺰار رﺳـﺘﻮران ﻣـﻚدوﻧﺎﻟـﺪ در ﺳﺮاﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان اراﺋﻪ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎﻧِﺮا ﺑـﺮد‪ ،2‬ﻧﻘـﺎط داغ را در ﺑـﺴﻴﺎري از رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎي ﺧـﻮد در‬ ‫ﺳ‪‬ﻨﺖﻟﻮﻳﺰ‪ 3‬و ﻣﻴﺴﻮري‪ 4‬ﻓﻌﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻧﻘﺎط داغ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺎﻛﺘﻴـﻚ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳــﺎل اﺳــﺘﻮدﻳﻮز‪ 5‬در ﻫــﺎﻟﻴﻮود‪ ،‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺻــﺪور ﺑﻠﻴــﺖ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪،6‬‬ ‫ﺻــﻒﻫــﺎي اﻧﺘﻈــﺎر ﺑﻠﻴــﺖ در ﻣﻘﺎﺑــﻞ دربﻫــﺎي ورودي ﺧــﻮد را ﻛﻮﺗــﺎه ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ‪ Wi‐Fi‬و ﭼﺎﭘﮕﺮﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺣﻤﻞ‪ 7‬ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻠﻴﺖ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Scanlon (2003) ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫• ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻲوياس‬

‫‪8‬‬

‫‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ داروﺧﺎﻧﺔ زﻧﺠﻴﺮهاي در آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬از ﺗﺠﻬﻴـﺰات ‪Wi‐Fi‬‬

‫در ﻛﻠﻴﻪ ‪ 4100‬ﻣﻐﺎزه ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ اﻧـﻮاع ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ از ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫درون ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي و‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘـﺎل ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري و ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ symbol.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪Kinko’s  ‬‬ ‫‪Panera Bread ‬‬ ‫‪St.louis ‬‬ ‫‪Missouri ‬‬ ‫‪Universal Sudios ‬‬ ‫‪Wireless ticketing system  ‬‬ ‫‪Belt‐ mounted printer ‬‬ ‫‪CVS Crop. ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪365‬‬

‫ﻣﻮاﻧﻊ رﺷﺪ ﺗﺠﺎري ‪ .Wi‐Fi‬دو ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ رﺷـﺪ ﺑـﺎزار ‪ Wi‐Fi‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ و اﻣﻨﻴـﺖ‪.‬‬ ‫اول اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﺳﺆال ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ‪ 30‬دﻻر در ﻣﺎه‪ 7/95 ،‬دﻻر در‬ ‫روز ﻳﺎ ﻫﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮي را ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ‪ Wi‐Fi‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﺮﺳـﻲ در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻜﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر راﻳﮕـﺎن ﻣﻬﻴـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻧـﺼﺐ و راهاﻧـﺪازي ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ارزان اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ )ﻣﺜـﻞ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﭘﻨﺮاﺑﻮرد( دﺳﺘﺮﺳﻲ ‪ Wi‐Fi‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ‪ Freenetworks.org‬وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻫـﺪف آن ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﺟـﺮاي‬ ‫ﭘــﺮوژهﻫــﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ ﻣﺠــﺎﻧﻲ در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن اﺳــﺖ‪ .‬در ﻣﻨــﺎﻃﻘﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﺔ ﻣﺤﻜﻤـﻲ از ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن ﻓﻨـﺎوري ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻓﻌﺎﻻن ﻋﺮﺻﻪ ﻓﻨﻲ‪ ،1‬ﻧﻘﺎط داغ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﻮد را راهاﻧﺪازي ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛـﻪ ﻋـﺎﺑﺮان را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫راﻳﮕﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 2‬و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 3‬اﺳﺖ ) ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ 1-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ اﻓﺮاد ﻣﺸﻐﻮل در ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺿﻌﻒ اﻣﻨﻴﺖ در ﻧﻘﺎط داغ ‪ Wi‐Fi‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﮔـﺴﺘﺮده‬ ‫‪ Wi‐Fi‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﻳﻮارهﻫﺎي ‪ Wi‐Fi‬ﻧﻔـﻮذ ﻛـﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﮔـﺎه‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻔﺎﻇﺖ از آن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪Wi‐Fi .‬داراي ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫داﺧﻠﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮوﺗﻜﻞ رﻣﺰﮔﺬاري ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ 4‬اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺸﺘﺮي )ﻟﭗﺗـﺎپ‬ ‫ﻳﺎ ‪ (PDA‬و ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ را رﻣﺰﮔـﺬاري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦﺣـﺎل‪ WEP ،‬رﻣﺰﮔـﺬاري‬ ‫ﺿﻌﻴﻔﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺷـﺒﻜﻪ را راهاﻧـﺪازي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻣﺰﮔﺬاري را ﺑﻪ راه اﻧﺪازد ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻔﻮذﻫـﺎي ﺿـﻌﻴﻒ اﻳﻤﻨـﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و آﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫـﺎي داراي ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬در‬ ‫اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ‪ ،WEP‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W5.4‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره اﻣﻨﻴﺖ ‪ Wi‐Fi‬ﺑﻪ )‪ Judge (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Gear heads ‬‬ ‫‪War chalking ‬‬ ‫‪War driving ‬‬ ‫)‪Wireless Encryption Protocol (WEP‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪366‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-5‬ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻜﺎنﻫـﺎ ﻣﺮاﻛـﺰ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ راﻳﮕـﺎن ‪ Wi‐Fi‬ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻧﻮﻋﻲ آﻧﺘﻦ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را روي ﺳـﻘﻒ ﻳـﺎ درون‬

‫ﻧــﺸﺎﻧﻪﻫــﺎﻳﻲ در ﭘﻴــﺎدهروﻫــﺎ و ﺑــﺮ روي دﻳﻮارﻫــﺎ ﻣــﺸﺨﺺ‬

‫ﻣﺎﺷــﻴﻦ ﻧــﺼﺐ ﻛــﺮد‪ .‬از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ‪ WLAN‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﺣﻮاﻟﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬

‫داﻣﻨــﻪاي ﻓﺮاﺗــﺮ از ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻛــﻪ در آن ﻗــﺮار دارد‪ ،‬داﺷــﺘﻪ‬

‫اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ‪ ،‬ﻋﻼﻣــﺖﮔــﺬاري اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‬

‫ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﺧﺎرﺟـﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺒـﻜﻪ ﻧﻔـﻮذ ﻛـﺮده‪،‬‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ از ﻛﺎرﮔﺮان روزﻣـﺰدي اﻟﻬـﺎم‬

‫اﺗــﺼـﺎل اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـــﻲ راﻳﮕــﺎن درﻳﺎﻓــﺖ ﻧﻤﺎﻳــﺪ و اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﺑــﻪ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم رﻛـﻮد ﺷـﺪﻳﺪ اﻗﺘـﺼﺎدي‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﻬﻢ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺻـﻄﻼح‬

‫ﮔــﭻ‪ ،‬ﺧﺎﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ را ﻛــﻪ رﻓﺘــﺎر دوﺳــﺘﺎﻧﻪ داﺷــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣــﺸﺨﺺ‬

‫"‪ "War driving‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎور اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺘﺮﺷﻴﭙﻠﻲ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺪاع ﺷـﺪ و ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از ﻋﺒـﺎرت ‪ War  dialing‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ؛‬

‫ﺗﻌﺪادي از اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪،‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﻜــﻲ ﻛــﻪ در آن ﻧﻔــﻮذﮔﺮ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﮔﻮﻧــﻪاي‬

‫ﻳﻚ ورزش ﻳـﺎ ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﻧﻘـﺎط دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳـــﺰي ﻣــﻲﻛﻨـــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﺮاي ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴـــﻮﺗﺮﻫﺎي‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ در ﻫﻨﮕـﺎم‬

‫ﻧﻔﻮذﭘــﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺗــﺼﺎدﻓﻲ ﺷــﻤﺎرهﮔﻴــﺮي ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪.‬‬

‫راﻧﻨـــﺪﮔﻲ در ﻳـــﻚ ﺷـــﻬﺮ ﻳـــﺎ ﻣﻜـــﺎنﻫـــﺎي دﻳﮕـــﺮ اﺳـــﺖ‬

‫اﺻــﻄﻼح ‪ War  dialing‬ﻧﻴــﺰ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از ﻓــﻴﻠﻢ وارﮔﻴﻤــﺰ‬

‫‪1‬‬

‫)‪ .(Wardriving.com‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪،‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺘﻴــﻮ ﺑ‪‬ــﺮدِرﻳﻚ‪ 2‬اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻴـﻚ را ﭘﻴـﺎده‬

‫ﺑﻪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ ‪ ،PDA‬ﻛـﺎرت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ و‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﭘﺮدازش‬ ‫و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬

‫در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﻳﻚ ﻧﻔﻮذﮔﺮ‪ 3‬ﺑﻪ ‪ 13‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎرﺑﺮ ﺧﺪﻣﺎت داده ﺑﻲﺳﻴﻢ آيﻣ‪‬ﺪ‪ 4‬در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﭘﻴـﺎم‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻠﻔﻦ درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﺎم را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺑـﺎ ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﺿﻄﺮاري ژاﭘﻦ ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬انﺗﻲﺗﻲ د‪‬ﻛُﻤﻮ‪ 5‬اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧـﺪﻣﺎت آيﻣ‪‬ـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺸﻜﻞ را ﺣـﻞ ﻛــﺮد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧـﺴﺎرت ﺟــﺪي وارد ﻧـﺸﺪ‪ .‬در آﻏـﺎز ﺳــﺎل ‪،2002‬‬ ‫‪War Games ‬‬ ‫‪Matthew Broderick‬‬ ‫‪Hacker ‬‬ ‫‪I‐mode‬‬ ‫‪NTT Docomo ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 2-5‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪367‬‬

‫ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻫﻠﻨﺪي اﻳﺮادي را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻧﻮﻛﻴـﺎ‪ 1‬ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﻮذﮔﺮ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎ ارﺳﺎل ﻳﻚ ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺸﻜﻞدار ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻟﻄﻤـﻪزدن‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ را داﺷﺖ‪ ،‬از آن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺧﺴﺎرت واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑـﻪ ذﺧﻴـﺮة ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻳﺮوس‪ ،‬ﻛﺮم ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺮب را از ﻳـﻚ ﮔﻮﺷـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﮔﻮﺷﻲﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻋﺎﻣـﻞ و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ در ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪" ،‬ﺣﻞ" ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ داﺋـﻢ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﻜﻞدار را‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه و ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪PDA‬ﻫﺎ و ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬ﺧﻄـﺮ ﺣﻤﻠـﺔ ﻛـﺪﻫﺎي‬ ‫آﻟﻮده‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫اوﻟﻴﻦ وﻳﺮوس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺒﻴﺮ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﻳـﺮوس در اروﭘـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوﻫﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻨﺎوري ﻛـﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﻴﻨـﺎن و در‬ ‫اﻣﺎن از وﻳﺮوس ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﺎﺑﻠﻲ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي اﻳﻤـﻦﻛـﺮدن ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻛﻠﻴـﺪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬

‫‪3‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‪ W4.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.6‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲﺗﺮﻳﻦ روش ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺻـﻮت اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ اﻓـﺮاد ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ از ﻓﺎﺻـﻠﻪاي ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬ ‫در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻴﺰ ارﺗﺒﺎط ﺻﻮﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻜﺮوﻓﻦ و ﻛﺎرت ﺻﺪا ﺻﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪1‐  Nokia ‬‬ ‫‪2‐  Cabir ‬‬ ‫‪3‐  Public Key Infrustructure (PKI) ‬‬

‫‪368‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و درك ﺻﺪاي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ارﺗﻘـﺎء ﻳﺎﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﺗﻌﺪاد و اﻧﻮاع ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫درﺑﺎره ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺻﻮت‪ Kumagai, 2002 ،‬و ﻓﺼﻞ ‪ 11‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪدي دارﻧﺪ‪ :‬ﺑـﺎرزﺗﺮﻳﻦ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺣﻤـﻞ آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫و ﭼــﺸﻢ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﺻــﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻬــﺮهوري‪ ،‬اﻣﻨﻴــﺖ و اﺛﺮﺑﺨــﺸﻲ ﻛــﺎرﺑﺮان ﺳــﻴﺎر ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از‬ ‫راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﺟﻨﮕﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﺘﺤﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺑﻬﺘـﺮ از ﺻـﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـﺪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻗﻮيﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ اﻓﺮاد ﻧﺎﺗﻮان را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻛـﻪ از ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻛﺎرﻫــﺎي ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺨﻮاﻫﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳــﺖ دﻳﮕــﺮ ﺳــﺮﻋﺖ اﺳــﺖ؛ اﻓــﺮاد ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖﻛﺮدن ﺣﺪوداً دو و ﻧﻴﻢ ﺑﺎر ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﺗﺎﻳﭗﻛﺮدن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺻﻮت ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣﻦ ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮده ﺷـﻮد‪ ،‬در اﻏﻠـﺐ ﺷـﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺧﻄﺎﻫـﺎي‬ ‫ورود داده در ﺻﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از وارد ﻛﺮدن داده از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﻮت و داده ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻔﻴﺪي را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮر ﺳﻮﻳﭻﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎسﮔﻴﺮﻧﺪه اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از واﻛﻨﺶ ﺻﻮﺗﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺳﺎده ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺪﻫﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﻫﺠـﻲ‬ ‫ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺗﻤﺎس ﮔﻴﺮﻧﺪه(‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‪ .‬ﻳﻚ درﮔﺎه ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺘﻲ ﺑﺎ واﺳـﻂ ﺻـﻮﺗﻲ‪ 1‬اﺳـﺖ‪ .‬درﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ زﻳـﺮا دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﺮاه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ وبﺳـﺎﻳﺘﻲ وﺻـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﻔﺎﻫﺎً از آن درﺧﻮاﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت را ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻧﻤﻮده‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﻮﺗﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده و آﻧﭽﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ درﺣﺎل ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﺧﻂ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺻﻮﺗﻲ ‪ 511‬اﺳﺖ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W1.2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‬ ‫ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ‪ Tellme.com‬اﻳﺠــﺎد ﮔــﺸﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﺎﻳﺖ ‪ Tellme.com‬و ‪ bevocal.com‬ﺑــﻪ‬ ‫‪1‐  Audio interface ‬‬

‫‪ 3-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪369‬‬

‫ﺗﻤﺎسﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را درﺑـﺎرة آب و ﻫـﻮا‪ ،‬رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺤﻠــﻲ‪ ،‬وﺿــﻌﻴﺖ ﻛﻨــﻮﻧﻲ ﺗﺮاﻓﻴــﻚ و ﺳــﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋــﺎت ﺳــﻬﻞاﻟﻮﺻــﻮل درﺧﻮاﺳــﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‬ ‫)‪.(Kumagai, 2002‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻌﺎﻣﻞ واﻗﻌﻲ اﻳﺠﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪ iPing.com‬ﻧﻮﻋﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻳـﺎدآوري و اﻃـﻼعدﻫـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ وارد ﻛﻨﻨـﺪ و ﺗﻤـﺎس ﺗﻠﻔﻨـﻲ ﻳـﺎدآوري را در زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ‪ iPing.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از اﻓﺮاد ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴـﺮد ﺗـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎ را از ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻳﺎ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آﮔﺎه ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ارزش واﻗﻌﻲ اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺷـﺮح ﺣـﺎل ﻣـﺸﺘﺮي ﻛـﻪ در دﺳـﺘﺮس‬ ‫آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ را دﻗﻴﻘﺎً ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻣﺎرك ﺗﺠـﺎري ﻣﻌﺮوﻓـﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫آﮔﻬﻲﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺻﻮﺗﻲ ﻛﻮﺗـﺎه را ﺑـﺮ روي اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ ﻗـﺮار داده و ﭘﻴـﺎمﻫـﺎﻳﻲ را در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻤﺎس‪ ،‬ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻓﻨﻲ و رﺷﺪ ﻣـﺪاوم ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ‪ 3-5‬ﺗـﺎ ‪ 8-5‬اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را در ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫‪3-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬رﻳﺰﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻛﻴـﻒﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت دﻻﻟﻲ و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻛـﺎﺑﻠﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ‪ ،‬دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﺧـﻮدﭘﺮداز و ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر را ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻧﮕـﺎﻫﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮﺳﻮمﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‪.‬‬

‫‪370‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺳﻴﺎر‬

‫در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ و آﺳﻴﺎ‪ ،‬درﺻﺪ رو ﺑﻪ رﺷﺪي از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﻴﺎر ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻳﺘﺎ‪ 1‬ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬در اراﺋـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺶرو ﺑﻮد و ﺳﻴﺘﻲﺑ‪‬ﻨـﻚ‪ 2‬آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺳـﻴﺎر ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮد )‪ .(Sadeh,  2002‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از وﺳـﺎﻳﻞ ﺳـﻴﺎر ﺧـﻮد ﺑـﺮاي‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺣﺴﺎب‪ 3‬و ﺻﻮرت ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده و وﺟـﻮه را از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪ .‬روﻳﺎلﺑﻨـﻚ‪ 4‬اﺳـﻜﺎﺗﻠﻨﺪ از ﺧـﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳـﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺳـﻴﺎر اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻧﺎﻣﻜﺲ‪ ،5‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ )‪ .(Lipset,  2002‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ژاﭘﻦ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي آﻟﻤـﺎن‪ ،‬ﺳـﻮﺋﻴﺲ و اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 60‬درﺻﺪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧـﻮاﻋﻲ از ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﻴﺎر را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫)‪.(Hornberger and Kehlenbeck, 2002‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺳﻴﺎر ﭼﻨﺪان ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت وﺟـﻮد دارد؛ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻨﺎوري ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﻴﺎر ﻣﺜـﻞ دﻻﻟـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﻧﻴﺰ ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه را ﺑـﻪ اﺑـﺰاري ﺟـﺎﻣﻊ و اﻣـﻦ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻓﻮراً ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ديﭘﻲاس ﭘﺮوﻣ‪‬ﺘﻴﻚ‪ ،6‬اوﻟﻴﻦ ﭘـﺎرﻛﻮﻣﺘﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤــﺮاه را ﻃﺮاﺣــﻲ و ﻧــﺼﺐ ﻧﻤــﻮد )‪ .(DPS‐Promatic,  2002‬در آﻣﺮﻳﻜــﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳِﻞﺑﺎﻛﺰ‪ 7‬ﻧﻮﻋﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻴﺎر ﺑﻪ اﺳﺘﺎدﻳﻮمﻫﺎي ورزﺷﻲ اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺧﺮﻳﺪ ﻏﺬا‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺟﻨﺎس ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‬

‫‪Merita Bank ‬‬ ‫‪Citibank ‬‬ ‫‪Account balance  ‬‬ ‫‪Royal Bank  ‬‬ ‫‪Banamex ‬‬ ‫‪DPS‐ Promatic  ‬‬ ‫‪Cellbucks ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 3-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪371‬‬

‫اﻧﺠﺎم داده و آﻧﻬﺎ را در ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮي ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﺷﺒﻜﻪ ﺳِﻞﺑﺎﻛﺰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎره راﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻨﻮي اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬رﻣـﺰ‬ ‫ﻋﺒﻮر ﺧﻮد و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ را وارد ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﻗﻼم ﺷﻤﺎرهﮔـﺬاري ﺷـﺪه ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ اﺳﺘﺎدﻳﻮم ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮد ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎوي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺳـﻔﺎرش‪،‬‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﻤﺎﺷــﺎﭼﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺳــﺘﺎده ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬در اروﭘــﺎ و ژاﭘــﻦ ﺧﺮﻳــﺪ ﺑﻠﻴــﺖ ﺳــﻴﻨﻤﺎ و ﺳــﺎﻳﺮ ﻣــﻮارد‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﻃﺮﻳﻖ راﻳﺞ اﺳﺖ )‪.(Sadeh, 2002‬‬ ‫رﻳﺰﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‬

‫اﮔﺮ در ﻓﺮاﻧﻜـﻔﻮرت آﻟﻤﺎن ﺑﺎﺷﻴـﺪ و ﺳـﻮار ﺗﺎﻛـﺴـﻲ ﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻛﺮاﻳـﻪ ﺗﺎﻛـﺴﻲ را از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﺧﺮﻳﺪ )ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﭼﻨـﺪ دﻻر ﻳـﺎ ﻛـﻢﺗـﺮ(‪ ،‬رﻳﺰﭘﺮداﺧـﺖ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي رﻳﺰﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻲﺳﻴـﻢ ﻧـﺴﺒﺘﺎً زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻛﺮﻧـﻲ‬

‫‪2‬‬

‫)‪ (clickz.com/stats,  2002‬ﻧﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 40‬درﺻـﺪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮدد و ﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮوش اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ در ژاﭘﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار )‪ 50‬درﺻـﺪ( و در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺣﺪ )‪ 38‬درﺻﺪ( را داراﺳﺖ‪ .‬درﺻﺪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎً از ﮔﻮﺷـﻲﻫـﺎي ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ %2‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻌﺪودي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي رﻳﺰﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه اﺳﺮاﺋﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﺗِﻠﻮﻧﺪ‪ (televend.com) 3‬ﭘﻴـﺸﮕﺎم اﻳﺠـﺎد ﺑـﺴﺘﺮ اﻣﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ ﻧـﻮع ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه و ﺑـﺎ ﻫـﺮ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎرهاي ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻗﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺑـﺎ اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ ﺳـﺮور ﺗِﻠﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬

‫‪1‐  Micropayment ‬‬ ‫‪2‐  A.T.Kearney‬‬ ‫‪3‐  TeleVend Inc. ‬‬

‫‪372‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻳـﺎ ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي اراﺋﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻓﻨــﺎوري رﻳﺰﭘﺮداﺧــﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﮔــﺴﺘﺮدهاي ﻣﺜــﻞ ﭘﺮداﺧــﺖ ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﭘﺎرﻛﻴﻨــﮓﻫــﺎ‪،‬‬ ‫رﺳﺘﻮرانﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫رﻳﺰﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺳﻴﺎر‬ ‫)ﺑﻲﺳﻴﻢ(‬

‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪) 1‬ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﻛﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺮﻳﺪار ﺑﺮﺧﻂ را ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وي ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﺑـﺎر‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣﺠـﺪداً وارد ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اسانايزد‪،2‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺳﻴﺎر‪) ،3‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ( را اراﺋـﻪ دادهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬دارﻧﺪﮔﺎن ﻛﺎرت را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻴﻚ روي وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻛﻨﻮن ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه‪،‬‬ ‫ﻛﻴﻒﻫﺎي ﺳﻴﺎر را ﺟﺰء ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل ﺧـﻮب در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪،‬‬ ‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﻧﻮﻛﻴﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻓﻀﺎي اﻣﻨﻲ را در ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺳـﻴﺎر )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﻤﺎره ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري( را در آن‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ ﺑـﺎ اﻣـﻀﺎء دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛﻴـﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﺧﻮد را در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﻛـﺎﺑﻠﻲ ﻳـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺧﻮدﭘﺮدازﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻛﻨﻮن اﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ )‪ .(Lipset,  2003‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ اچدياِفﺳـﻲ ﻫﻨـﺪ‬

‫‪4‬‬

‫)‪ (hdfcbank.com‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي ﺧﻮد را از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻗﺒـﻮض ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪E‐wallet ‬‬ ‫‪SNAZ‬‬ ‫)‪Mobile wallet (M‐wallt‬‬ ‫‪HDFC Bank of India  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬

‫‪373‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﻮردﻳـﺎ‪،1‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺑـﻲﺳـﻴﻢ در اﺳـﻜﺎﻧﺪﻧﻴﺎوي اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ اﻇﻬـﺎر‬ ‫ﭘﻮرﭘﻮداس‪ 2‬روز ﺑﻪ روز ﺧﻮدﭘﺮدازﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻓﺮﺻـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭘـﻮل ﻣﺠـﺎزي ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫اﺟﻨﺎس ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت و ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪4-5‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻪ ﺣﻮزه اﺻﻠﻲ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫)ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت(‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘـﻮا در ازاي دﺳـﺘﻤﺰد‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻪ ‪ Rupp and Smith, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫ﺗﻌﺪاد رو ﺑﻪ رﺷﺪي از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ mobile.yahoo.com‬ﻳـﺎ‬ ‫‪ amazon.com‬ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرت ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬دادن ﺳـﻔﺎرش و ﻣـﺸﺎﻫﺪة وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﻔﺎرش ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻳـﺎ ‪PDA‬ﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻓﺮاﻫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺧﺮﻳﺪ ﻏﺬا از رﺳﺘﻮران ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﭘـﺮوژه ﻣـﺸـﺎرﻛﺖ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﺗــﻮروﻻ‪ 3‬و ‪ Food.com‬اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ زﻳﺮﺳــﺎﺧﺘﻲ را ﺑــﺮاي رﺳﺘــﻮرانﻫــﺎ اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ارﺳﺎل ﻣﺠﺎزي را در ﻫﺮ زﻣﺎن و از ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧِﺘﻮس ﭘﻴﺰرﻳـﺎ‪ 4‬ﺑـﺮاي اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ را در ﺳـﺎل ‪2002‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪Nordea ‬‬ ‫‪Poropudas (2003) ‬‬ ‫‪Motorola ‬‬ ‫‪Donatos Pizzeria  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪374‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬درﮔﺎه ﺑﺎﻧﻜﺪاري ‪ ،WAP Solo‬ﻧﻮردﻳﺎ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Sadeh, 2002, Fig 1.4 :‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺋﻲﺑِﻲ‪ 1‬ﺧﺪﻣﺎت "دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻫﺮﺟـﺎ" را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬دارﻧـﺪﮔﺎن ﺣـﺴﺎب در ﺋـﻲﺑِـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻫﺮ ﺗﻠﻔﻦ ﻳﺎ ‪ PDA‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺧﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ‪ ،‬آن را ﻣﺮور‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪ و در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻲ اﻗـﻼم‪ ،‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣﺠـﺪدي را ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺣﺮاجﻫﺎي ‪ Amazon.com‬ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﻂ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳـﻴﻢ در ﺷـﻜﻞ ‪ 6-5‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ رزرو ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﭘﻮل از ﺣﺴﺎب ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  eBay ‬‬

‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬

‫‪375‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-5‬ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﻂ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺗﻮﺳﻂ ‪ .WAP Solo‬ﻣﻨﺒﻊ‪  .Sadeh, 2002, Fig 1.5 :‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﺑــﺎ داﻧــﺴﺘﻦ ﻣﻜــﺎن ﻛﻨــﻮﻧﻲ ﻛــﺎرﺑﺮان ﺳــﻴﺎر )ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ‪ (GPS‬و ﺗﺮﺟﻴﺤــﺎت ﻳــﺎ ﻋﻼﻳــﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ آﻧﻬــﺎ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑــﺎن ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﭘﻴ ـﺎمﻫــﺎي ﺗﺒﻴﻠﻐــﺎﺗﻲ وﻳــﮋة ﻫــﺮ ﻛــﺎرﺑﺮ را ﺑــﻪ ﺗﺠﻬﻴــﺰات‬ ‫ﺑــﻲﺳــﻴﻢ او ﺑﻔﺮﺳــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺣــﺴﺎس ﺑــﻪ ﻣﻜــﺎن ﺑﺎﺷــﺪ و اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ درﺑــﺎرة‬ ‫ﻣﻐــﺎزهﻫــﺎ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫــﺎ و رﺳــﺘﻮراﻧﻬﺎي ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﻪ ﻛــﺎرﺑﺮ را در اﺧﺘﻴــﺎر او ﻗــﺮار دﻫــﺪ‪ .‬ﺧــﺪﻣﺎت‬ ‫ﭘﻴــﺎم ﻛﻮﺗــﺎه و ﭘﻴــﺎمﻫــﺎي ﻛﻮﺗــﺎه ﭘــﻲﺟــﻮ‪ 1‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﺮاي ارﺳــﺎل اﻳــﻦ ﻧ ـﻮع ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺑــﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﻮﺑﺎﻳـﻞﻫـﺎ و ﭘـﻲﺟﻮﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪2-5‬‬ ‫ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪ‪ ،‬ﺑــﺴﻴﺎري از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ در ﺣــﺎل ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﺑــﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﻫﺪﻓﻤﻨــﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Short Paging Message ‬‬

‫‪376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 2-5‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤـﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺜـﺎل از ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ذﻛـﺮ ﺷـﺪه‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را از ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ vindigo.com‬ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ GPS‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ را‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ‪ vindigo.com ‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ از او ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛـﻪ دوﺳـﺖ دارد ﺟـﺰء‬

‫اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣﺎﻳﻠﻨــﺪ ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ را از ﻃﺮﻳــﻖ ﺗﺠﻬﻴــﺰات‬

‫ﭼﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺐ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﻮد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در ﻣـﻲ‬

‫ﻳــﻚ زﻧﺠﻴــﺮة رﺳــﺘﻮران اﻳﺘﺎﻟﻴــﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷــﻴﺪ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ از‬

‫ﺳﺎل ‪ .(2004‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠـﺎز‪ 1‬ﻣﻌـﺮوف‬

‫‪ vindigo.com‬اﺳـــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـــﺪ و ﺑـــﺮاي ﻫﺮﻛـــﺴﻲ ﻛـــﻪ در‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻛــﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻧــﺮماﻓـﺰار ﺧﺎﺻــﻲ را در ‪ PDA‬ﺧــﻮد‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻏﺬاي اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧــﺼﺐ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ‪ vindigo.com‬اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫــﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧـﺸﺎﻧﻲ رﺳـﺘﻮران را ﺑﺪﻫﻴـﺪ و ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم و دﻗﻴﻘﻲ درﺑـﺎرة ﺟﺎﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻏــﺬاﻫﺎي وﻳــﮋه و ﺗﺨﻔﻴــﻒﻫــﺎ را ﻗﻴــﺪ ﻛﻨﻴــﺪ )ﺑــﻪ‬

‫ﺑﺮوﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ را ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫‪ Vindigo.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﻬﺮﺳـﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬

‫ﺳــﺎﻳﺖ ‪ avantgo.com‬ﺑــﻴﺶ از ﭼﻨــﺪ ﻫــﺰار ﻛﺎﻧــﺎل‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺎﻳﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي‬

‫ﻣﺤﺘــﻮاﻳﻲ و ﺑــﻴﺶ از ‪ 7‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن ﻛــﺎرﺑﺮ ﺛﺒــﺖ ﻧــﺎم ﺷــﺪه دارد‬

‫آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ .(AvantGo,2004‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ ‪PDA‬ﻫﺎ و ﮔﻮﺷﻲﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷـﻬﺮ )ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪،‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﭘﺎﻟﻢ‪ 2‬ﻳﺎ ﭘﺎﻛﺖ ﭘﻲﺳﻲ‪ 3‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ و ﻏﻴﺮه( و ﻛﺎﻧﺎل ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ‬

‫ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ ‪ avantgo.com‬ﻳـﻚ ﻛﺎﻧـﺎل ﺗﺠـﺎرت‬

‫)ﺧﻮردن‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎزيﻛﺮدن( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﺳﻴﺎر و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗـﺎ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ‬

‫ﺑﻪ ردﻳﺎﺑﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ دﻳﺪه و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺎركﻫـﺎي ﻣﻌـﺮوف دﻧﻴـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ اﻣـﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻧﻴـﺰ‪،4‬‬

‫و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ او اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬

‫ﭼِﻮي ﺗﺮاﻛﺰ‪ ،5‬ﮔﻠﻒ ﭼﻨﻞ‪ ،6‬ﺳـﻲانان‪ ،7‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك ﺗـﺎﻳﻤﺰ‪ 8‬و‬

‫‪Permission marketing  ‬‬ ‫‪Palm operating system ‬‬ ‫‪Poket PC operating system ‬‬ ‫‪American Airlines  ‬‬ ‫‪Chevy Trucks ‬‬ ‫‪Golfchannel‬‬ ‫‪CNN‬‬ ‫‪New York Times‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬

‫‪377‬‬

‫ﻳﺎﻫﻮ را ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳـﺪ )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ‪ Stanford,  2002‬را‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را ازﻃﺮﻳﻖ ﻫﺮ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﭘﺎﻟﻢ ‪ i705‬و ﭘﻴﺠﻮي ﺑﻠﻚﺑﺮيرﻳﻢ‪ 10‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ در دﺳـﺘﺮس‬

‫ﮔﻮﺗــﻮ آﻧﻼﻳــﻦ‪ ،(go2online.com)1‬ﺑــﻪ اﻣﻴــﺪ آﻧﻜــﻪ‬

‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ وارد ﻛﺮدن ﻧﺎﻣﻲ ﺗﺠﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺟﻴﻔﻲ ﻟﻮب" ﻳﺎ‬

‫‪3‬‬

‫ﺻــﺪﻫﺎ ﻧــﺎم ﺗﺠــﺎري دﻳﮕــﺮ ﺑــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﮔﻮﺗــﻮ‪ ،‬ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﻪ‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي از اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪،‬‬

‫ﺗﺎ اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺟﻴﻔﻲ ﻟﻮب‪ 4‬را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﮔُﻮﺗﻮ‪ 5‬ﺑﺎ‬

‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎدﺷﺎه داﻣﻨﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ 2‬ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺳﻴﺎر‬

‫اﺳﭙﺮﻳﻨﺖ‪ ،6‬ﻧﻜﺲﺗﻞ‪ ،7‬ورﻳﺰون‪ 8‬و ﺑﻞﺳﻮت‪ 9‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑﺎ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻏﻨـﻲﺗـﺮي ﺷـﺎﻣﻞ ﺻـﻮت‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﻧﻤﺎﻫﻨﮓﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻼت و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻋﻼﻳـﻖ و وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻴﺘﻲ ﻓـﺮد ﻓـﺮد‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي "ﻛﺸﺸﻲ"‪ 11‬و "راﻧﺸﻲ"‪ 12‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺳـﻴﺎر را ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻳﺎ دﺳﺘﻪاي از ﻛﺎرﺑﺮان )ﺑﺨﺶﺑﻨﺪي ﺑﺎزار( ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار دﻫـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي اﺷﺨﺎص ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﮔﻴﺞ ﻛﺮدن ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎد و‬ ‫اﻳﺠــﺎد ازدﺣــﺎم ﺑــﺮ روي ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪ ،‬اﺟﺘﻨــﺎب ﺷــﻮد‪ .‬ﻣــﺪﻳﺮان ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮاﻓﻴــﻚ‬ ‫آﮔﻬﻲﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ را در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﻳـﺎ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻣـﺸﺘﺮي داراي اوﻟﻮﻳـﺖ ﻛﻤﺘـﺮي‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪  ،13‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜﺎن ﻛﺎرﺑﺮ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫‪1‐  Go2online‬‬ ‫‪2‐  Location‐based web domain‬‬ ‫‪3‐  Mobile travelers‬‬ ‫‪4‐  JiffyLube‬‬ ‫‪5‐  GO 2 ‬‬ ‫‪6‐  Sprint  ‬‬ ‫‪7‐  NexTel ‬‬ ‫‪8‐  Verizon ‬‬ ‫‪9‐  Bell South ‬‬ ‫‪10‐ BlackBerry RIM ‬‬ ‫‪11‐ Pull Method  ‬‬ ‫‪12‐ Push Method ‬‬ ‫‪13‐ Ad Pusher ‬‬

‫‪378‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺗﺴﻬﻴﻢ درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪة ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺮﺻـﺔ آﺗـﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ ‪ GPS‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ‪ 8-5‬ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮل ﺑﺮاي ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ .‬آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮﻳﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺧﻮد ﺷﻤﺎرهﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﻳﻚ آﮔﻬﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ‪ 10‬ﺛﺎﻧﻴﻪاي اﻣﻜـﺎن ‪2‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻤﺎس راه دور راﻳﮕﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻧﻴﺎي ﺧﻄﻮط ﻛﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﭘﻮل درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ازاي آن در ﻣﻌﺮض ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ‬ ‫آن دارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻛﺪام ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﭘﻮل ﮔﺮﻓﺘﻦ در ازاي ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭼﻨﺪ ﻣﺎه اراﺋﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 100،000‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮاي ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از اﻣﻜـﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ‬ ‫راﻳﮕــﺎن در ازاء ﮔــﻮش دادن ﺑــﻪ آﮔﻬــﻲﻫــﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ ﺳــﻴﻨﮓﺗــﻞ ﻣﻮﺑﺎﻳــﻞ‪ 1‬ﻋــﻀﻮ ﺷــﺪﻧﺪ‬ ‫)‪ .(Eklund,  2001‬ﻣﺸﺘﺮﻛﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻴﻨﮓﺗﻞ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻋﻀﻮﻳﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﺸﻨﺎﻣﻪاي ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫را ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت وارد ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة اﺳﭙﺎتﻛَـﺴﺖ‪ (spotcastnetwork.com) 2‬ﺷـﺪه‬ ‫و رﻣﺰﮔﺬاري ﮔﺮدﻳـﺪ ﺗـﺎ از اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺨـﺼﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻛﺎن ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫اﺳﭙﺎتﻛَﺴﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺎﻣﻲ ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري اﻣﺘﻴـﺎز دﻗـﺎﻳﻖ‬ ‫راﻳﮕﺎن‪) ،‬ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ ﺷﻤﺎرهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻘﻒ ‪ 100‬دﻗﻴﻘﻪ در ﻫﺮ ﻣﺎه( ﻣـﺸﺘﺮﻛﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺪ ﭼﻬﺎر رﻗﻤـﻲ را ﺷـﻤﺎرهﮔﻴـﺮي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺷـﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦ ﻓـﺮدي را ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﮓﺗﻞ ﺗﻠﻔﻦ را ﺑﻪ اﺳﭙﺎتﻛَﺴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﭙﺎتﻛَﺴﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺮدي ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﮔﻬﻲﻫﺎ را ﺳـﺮﻳﻌﺎً‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﻨﺪة ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤـﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺗﻨﻬـﺎ در‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺮوه ﻳﺎﻧﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦﺗـﺮﻳﻦ راه دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آن‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﺳﺖ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧـﺴﺨﺔ‬

‫‪1‐  Sing Tel Mobile ‬‬ ‫‪2‐  Spotcast‬‬

‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎر‬

‫‪379‬‬

‫ﭼﺎﭘﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺸﻮقﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را ﺑـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺳـﻴﺎر ﻳـﺎ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪،‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻳـﺎ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺪاﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮات ﮔﺮوه ﻳﺎﻧﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬آﻳﻨﺪة ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﺮ ﭘﺬﻳﺮش ﮔﺴﺘﺮده ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر‬

‫درﮔﺎه ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺳـﻴﺎر اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر ﻣﻲﭘﺮدازد )ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره درﮔـﺎهﻫـﺎ‬ ‫‪Sadeh, 2002 Bughin et al., 2001‬؛ و ﻓﺼﻞ ‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي "ﻛﺎﻣﻼً" ﺳﻴﺎر )آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﮔﺎه ﺳﻴﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﻣﻲﺗـﻮان‬ ‫‪ room33.com‬در اروﭘﺎ و ‪ Zed.com‬از ﺳﻮﻧﺮا‪ 1‬در ﻓﻨﻼﻧﺪ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬درﮔﺎه ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺳـﻮﻟﻮ‬

‫‪2‬‬

‫در ﻧﻮردﻳﺎ‪  ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ درﮔﺎه ﺳﻴﺎر ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑـﻴﺶ‬ ‫از ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ژاﭘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آي‪ -‬ﻣ‪‬ﺪ از دوﻣﻮﻛﻮ‪ ،3‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣـﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ درﮔﺎهﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ اﺧﺒـﺎر‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ورزﺷـﻲ‪ ،‬ﭘـﺴـﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻔﺮ‪ ،‬رﺳﺘﻮرانﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت رﺧﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏـﺖ )ﻣـﺜﻼً ﺑـﺎزيﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن و ﺳـﻴﻨﻤﺎﻫﺎ(‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬ ‫ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﺳﻬـﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴـﻦ درﺻـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي از اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ ﻓﺎﻳـﻞﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫داﻧﻠـــﻮد‪ ،‬ﭘﻴـــﺎمرﺳـــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑـــﻮط ﺑــﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘـــﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻬـــﺪاﺷﺘﻲ درﻣــﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫دوﺳﺖﻳـﺎﺑﻲ و اﺷﺘﻐـﺎل را ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴـﺎر ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ‬ ‫را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ﺷﻤــﺎ ﺧﻮاﺳﺘــﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ‪ 50‬ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﮔﺰارش ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرت ﺗﻤﺎﻳـﻞ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت درﮔﺎه را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺎﻫــﺎﻧﻪ ﺑﭙــﺮدازﻳﺪ و ﻫـﺮ ﮔــﺰارش را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫راﻳﮕﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل در ژاﭘـﻦ‪ ،‬آي‪ -‬ﻣ‪‬ـﺪ درآﻣـﺪ ﺧــﻮد را اﻏﻠـﺐ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻋﻀـﻮﻳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪  .‬‬

‫‪1‐  Sonera ‬‬ ‫‪2‐  Solo banking  ‬‬ ‫‪3‐  DoCoMo ‬‬

‫‪380‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺣﻮزه درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ )اﻧﺠﻤـﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎر‪ (1‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬ببدرببب‬ ‫اروﭘﺎ ﻓﻌﺎﻻن ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫بببببببببب‬

‫وداﻓﻮن‪ ،2‬اُرﻧﺞ‪ ،3‬اُﺗﻮ‪ 4‬و ‪ ‬ﺗﻲﻣﻮﺑﺎﻳﻞ و در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺳﻴﻨﮕﻴﻮﻻر‪ ،5‬ورﻳﺰون و اﺳﭙﺮﻳﻨﺖ ﭘﻲﺳﻲاس‪ 6‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ درﮔﺎهﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻛﻼب ﻧﻮﻛﻴﺎ ﭘ‪‬ﺮﺗﺎل‪ ،7‬ﻣﺎي ﭘﺎﻟﻢ ﭘﺮﺗﺎل‪ .(8‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ )ﻣﺜـﻞ ﻳـﺎﻫﻮ‪ ،‬اِياُ ال‪ 9‬و‬ ‫اِماِساِن( ﻧﻴﺰ داراي درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪5-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‪ ،‬از ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ﺳﻴـﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈـﺮ اﺳـﺘﺮادا‪ ،10‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫‪ Wi‐Fi‬وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را ﺗﺎ ‪ 22‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺎرج از ﻣﺤﻮﻃـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راه دور‪ ،‬اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻣﺤﻮﻃـﻪﻫـﺎي ﺑـﺎز و اﻧﺒﺎرﻫـﺎ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﺼﺐ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ در ﺑﺨـﺶ ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دادهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻛﺎرﻛﻨﺎن درون دﻓﺎﺗﺮ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺎرج از دﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﻳﻞ ﻛﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻧﻮاع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤـﻞ آﻧﻬـﺎ‪،‬‬ ‫ﭘﺮ زﺣﻤﺖ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Global Mobile Suppliers Association (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Vodafone ‬‬ ‫‪3‐  Orange ‬‬ ‫‪4‐  O2 ‬‬ ‫‪5‐  Cingular ‬‬ ‫‪6‐  Sprint PCS ‬‬ ‫‪7‐  Club Nokia Portal ‬‬ ‫‪8‐  My palm portal ‬‬ ‫‪9‐  Aol ‬‬ ‫‪10‐ Estrada (2002) ‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪381‬‬

‫راه ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻫﺰاران ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚﺗـﺮ و ﺳـﺎدهﺗـﺮ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫﻤـﺮاه ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺳـﻴﺎر ﺣﻤـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﺧﻞ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ 1‬ﻛﻪ درون ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از اﻳـﻦ‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ 2‬ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ روي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻫـﺎي ﭼـﺮاغ ﺑـﺮق ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از آﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺷـﻜﻞ ﺧﺎﺻـﻲ از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﻮﺷﻴــﺪﻧﻲ ﻣﺠﻬــﺰ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ از ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻛﻼه اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﭼـﺸﻤﺎن‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ آن ﻛﻼه را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬارد ﻧـﺼﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد و اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• دورﺑﻴﻦ‪ .‬دورﺑﻴﻦ ﺑﺮ روي ﻛﻼه اﻳﻤﻨﻲ ﻧﺼﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺼﺎوﻳﺮ و‬ ‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻓﻮراً ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤﻠـﻲ در اﻃـﺮاف ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻨـﺎوري ﺑﻠﻮﺗـﻮث‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻟﻤﺴﻲ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻣﭽﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳـﻴﺎر ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺨﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻳﺎ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﺧﺎص ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻣﭽﻲ اﻣﻜـﺎن ﺗﺎﻳـﭗ ﺑـﺎ دﺳـﺖ دﻳﮕـﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺻـﻮت ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﻣﺘــﺮﺟﻢ ﮔﻔﺘــﺎري‪ .‬ﺑــﺮاي آن دﺳﺘــــﻪ از ﻛﺎرﻣﻨــﺪان ﺳــﻴﺎري ﻛــﻪ دﺳﺘــﺸﺎن ﺑــﺮاي‬ ‫اﺳـــﺘﻔﺎده از ﺻـــﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـــﺪ‪ ،‬آزاد ﻧﻴـــﺴﺖ‪ ،‬اﻳـــﻦ ﻣﺘـــﺮﺟﻢ ﮔﻔﺘـــﺎري‪ ،‬ﻣﻔﻴـــﺪ اﺳـــﺖ‬ ‫)‪  .(Smailagic et al., 2001‬‬ ‫‪1‐  In‐vehicle information system ‬‬ ‫‪2‐  Wearable device‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪382‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-5‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺑِﻞﻛﺎﻧﺎدا‬

‫‪1‬‬

‫ﺳــﺎﻟﻴﺎن ﺳــﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪان ﺳــﻴﺎر‪ ،‬ﺧــﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ‬

‫ﻫ‪‬ﻠﻢ ﻻرﺳِﻦ و ‪ 18 ‬ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﭘﺮوژة آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪،‬‬

‫از درﺧــﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻫــﺎي ﭼــﺮاغ ﺑــﺮق ﻳــﺎ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎنﻫــﺎي ﺑﻠﻨــﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 10‬ﻫﻔﺘﻪ در ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻـﻮرت ﺗﺠﻬﻴـﺰ‬

‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﻛـﻪ‬

‫ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗــﺎ ﺗﺎﺑــﺴﺘﺎن ‪ ،2003‬ﺗﻌــﺪاد رواﻓﺰوﻧــﻲ از ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‬

‫ﺑـــﺮاي ﺑﻬﺒـــﻮد وﺿـــﻌﻴﺖ ﻛـــﺎري ﻳـــﺎ روﺣـــﻲ ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن‪،‬‬

‫ﺑِﻞ ﻛﺎﻧﺎدا ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬

‫ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪه ﺑــﻮد‪ ،‬ﺑﻬــﺮه ﺑﺒﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴــﺰان ﺑﻬــﺮهوري‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﺠﻬـﺰ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫و آﺳــﺎﻳﺶ آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ وﻳــﮋه آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺣــﻀﻮر‬

‫اﻳــــــﻦ ﺗﺠﻬﻴــــــﺰات‬

‫داﺷـــﺖ‪ ،‬در درﺟـــﻪ دوم ﻗـــﺮار ﻣـــﻲﮔﺮﻓـــﺖ‪ .‬اﻛﻨـــﻮن اﻳـــﻦ‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﻜﺎن داد در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ‬

‫در ﻳـﻚ روز ﺳـﺮد و ﻣـﻪآﻟـﻮد ﻣـﺎه ﻧـﻮاﻣﺒﺮ در ﺗﻮرﻧﺘــﻮ‪،‬‬

‫ﻛـــــﻪ ﺑﺎﺷـــــﻨﺪ‪ ،‬ﺑـــــﻪ‬

‫ﻛﺮﻳﺲ ﻫ‪‬ﻠـﻢ ﻻرﺳِـﻦ‪ ،2‬ﻳﻜـﻲ از ﺗﻜﻨﻴـﺴﻴﻦﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻞ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷـــﺎت ﻛـــﺎري و‬

‫ﻛﺎﻧﺎدا )‪ ،(bell.ca‬ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺧﺎرج از ﺷﺮﻛﺖ و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬

‫ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ ﻫـﺎي راﻫﻨﻤـﺎي‬

‫اﻧﺠــﺎم ﻛﺎرﻫــﺎي ﻫﻤﻴــﺸﮕﻲ اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ اﻳــﻦ ﺑــﺎر ﻣﺘﻔــﺎوت!‬

‫ﺗﻌﻤﻴﺮ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻮﭼﻚ اﻣـﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ در ﺟﻴـﺐ ﺟﻠﻴﻘـﻪ او ﻗـﺮار‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻤﺘـﺮي‬

‫دارد‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪي در ﻃﺮف ﭼﭗ ﺑﺎﻻي ﺟﻠﻴﻘﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﻪ آزاد ﺑﻮدن دﺳﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط در‬

‫و ﻳــﻚ ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﺗﺨــﺖ ﺑــﻪ ﻛﻤــﺮ او آوﻳﺨﺘــﻪ اﺳــﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﮔـﺎم‬

‫دورﺑﻴﻦ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛـﻼه اﻳﻤﻨـﻲ او وﺻـﻞ اﺳـﺖ وي را‬

‫ﻋﻈﻴﻤــﻲ ﺑــﻪ ﺟﻠــﻮ اﺳــﺖ‪ .‬ﻃﻴــﻒ ﮔــﺴﺘﺮدهاي از ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‪،‬‬

‫ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺖﻫﺎﻳﺶ ﻋﻜـﺲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬

‫ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦﻫــﺎ‪ ،‬ﭘﺰﺷــﻜﺎن ﻋﻤــﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴــﻚﻫــﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤــﺎ و‬

‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﻔﺮﺳـﺘﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران در ﺣﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﺎﺗﺮي ﺑـﺮاي ﻓﻌـﺎل‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺖ و ﻓـﺮوش ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ‬

‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮ ﭘﺸﺖ او ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻞﻛﺎﻧـﺎدا ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫)ﻋﻜﺲ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﻳﺒﺮﻧﺎت‪ ،3‬اﻳﺠﺎد ﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪2002‬‬

‫‪1‐  Bell Canada ‬‬ ‫‪2‐  Chris Holm Laursen ‬‬ ‫‪3‐  Xybernaut‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪383‬‬

‫ﺑﻴﺶ از ﻫـﺰار واﺣـﺪ آن در ﻋﻤﻠﻴـﺎت و ﺑﻘﻴـﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣـــﺸﻜﻼت ﺑـــﺎﻟﻘﻮة دﻳﮕـــﺮي ﻧﻴـــﺰ وﺟـــﻮد دارﻧـــﺪ‪ :‬اﮔـــﺮ از‬

‫آزﻣﺎﻳـــﺸﻲ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳـــﺮ ﺟﻬـــﺎن در ﺣـــﺎل اﺳـــﺘﻔﺎده ﺑﻮدﻧـــﺪ‬

‫دﺳﺘﻜﺶﻫﺎي ﺿﺨﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬

‫)‪ .(xybernaut.com,  2003‬ﺷﺮﻛﺖ ويآياِي ﻛﻪ در ﻣﻴﻨﻴـﺎ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮﻳﺪ؟ اﮔـﺮ ﺑـﺎران ﺑﺒـﺎرد‪ ،‬آﻳـﺎ ﺑـﺎﺗﺮي‪،‬‬

‫ﭘﻮﻟﻴﺲ‪ 1‬ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪة دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ‬

‫ﺟﺮﻗﻪ ﺧﻮاﻫﺪ زد؟ راه ﺣﻞﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ورودي ﺻـﻮﺗﻲ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي آن ﺑـﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨـﺪ ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )‪ .(bell.ca‬در‬

‫ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎﻳﭗ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ‬

‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑِﻞ ﻛﺎﻧﺎدا‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ اوﻟﻴﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﺿﺪﺑﺎران اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﺠﻬـﺰ ﻧﻤـﻮدن اﻛﺜـﺮ ﺗﻜﻨﻴـﺴﻴﻦﻫـﺎي ﺧـﻮد ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮداﺷﺖ از )‪.xybernaut.com (2003), xyberflash (2000‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻠﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ در ﺑـﺴﻴﺎري از‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﺻــﻨﻌﺘﻲ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ آب و ﻫﻮا اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي ﻫـﻮا ﺑـﻪ ﻣﻨﻔـﻲ ‪50‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬

‫درﺟــﻪ ﻳــﺎ رﻃﻮﺑــﺖ ﺑــﻪ ‪ %99‬ﺑﺮﺳــﺪ‪ ،‬ﭼــﻪ اﺗﻔــﺎﻗﻲ ﻣــﻲاﻓﺘــﺪ؟‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ؟‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از وﺳﺎﻳﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﻴﺎر‪،‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 1-5‬و ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪ Xybernaut.com,  essworld.net‬و‬ ‫‪ media.mit.edu/wearable‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﺮاﺳﻼت ﻛﺎري‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻓﺰاﻳﻨﺪه‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي‬ ‫از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰاري و ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻏﻴﺮﺻـﻮﺗﻲ ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ارﺳﺎل اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻃﻼﻋـﺎت دﻗﻴـﻖ‬ ‫درﺑﺎرة ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮزهﻫﺎي ﻫﺪف ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ارﺳـﺎل و ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ )ارﺳﺎل ﻏﺬا‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﻚ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎ و‬ ‫ﺗﺎﻛﺴﻲﻫﺎ(؛ ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ )ﮔﺎز‪ ،‬ﺑﺮق‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ و آب(؛ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎري )ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺧﺎﻧﮕﻲ(؛ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ )ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( و اﻣﻨﻴﺖ )ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻋﻼم ﺧﻄﺮ(‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮاﺳﻼﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ اﻣﻜﺎن ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻛﻤﺘـﺮ‪،‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻛﺎر‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ارﺳﺎلﻛﻨﻨﺪه و ﻛـﺎﻫﺶ ﻛﺎرﻫـﺎي اداري را‬ ‫‪1‐  Minneapolis‐ based ViA ‬‬

‫‪384‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل اﻳـﺮآيﻛﻴـﻮ‪ (edispatch.com) 1‬راه ﺣـﻞ ﺟـﺎﻟﺒﻲ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺮآيﻛﻴﻮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،GPS ،‬ﻧﻘـﺸﻪﻛـﺸﻲ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻤﻲ درﺑﺎره ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﻣﻜﺎن ﻳﻚ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ در آن ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺎوﮔﺎن را ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده و ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻈﺎرت ﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﺎوﮔﺎن ﺧﻮد را در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﺣﻔـﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﺮآيﻛﻴـﻮ‪ ،‬ﺣـﺪوداً ‪30‬‬ ‫درﺻﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺣﺪود ‪ 25‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻛﺎراﻳﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬ ‫را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،2-5‬در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮاﺳﻠﻪ در‬ ‫ﻛﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎوﮔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻫﺎ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎر را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﻨﺎوري و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﻪ راهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳـﻴﻢ در ﻣـﺸﺎﻏﻞ ﺧـﻮد ﻣـﻲاﻧﺪﻳـﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨـﺎً اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﻧﻴﺰ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺳﻪ ﻣﺜﺎل را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺮاﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺣـﺴﮕﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺻـﻔﺤﻪاي و ‪ GPS‬ﻣﺠﻬـﺰ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺸﺎورزان ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در زﻣﺎن‪ ،‬اﻧﺮژي و ﭘﻮل ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪GPS .‬‬

‫ﻣﻜﺎن دﻗﻴﻖ ﺗﺮاﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮدﻛـﺎر آن را ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ‪ ،GPS‬ردﻳﻒﻫـﺎي ﻛﺎﺷـﺖ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺸﺎورزان ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺬر داﻧﻪﻫﺎ و ﻛﻮدﻫﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺎورزان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﺮﻣـﺎن‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻫﻮارهاي‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮﻳﻦ را ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﺧﻮب آب و ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴـﻞ رخ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ از ﻛﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮراً ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫)‪ Scanlon (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Air IQ ‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪385‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-5‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻳﻮاس ﻓﻠﻴﺖ‪ 1‬و ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫از ﺳــﺎل ‪ 1997‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻳــﻮاس ﻓﻠﻴــﺖ )‪ (usfleet.com‬ﺑــﻪ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ ﻧﺎوﮔـﺎن را ﻣـﻲداد‪ .‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪة ﺳﻴﺎر ﺳﻮﺧﺖ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ‬

‫ﻳﻮاس ﻓﻠﻴﺖ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺠﻬـﺰ ﻛـﺮد‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن او ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﻓِـﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﻫ‪‬ـﻢدﻳﭙـﺎت‪ ،2‬ﻛﻮﻛـﺎﻛﻮﻻ‪،3‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ Wi‐Fi‬ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫ﻧﺎﺑﻴــﺴﻜﻮ‪ 4‬و آﻓــﻴﺲ ﻣﻜــﺲ‪ ،5‬اﺷــﺎره ﻧﻤــﻮد‪ .‬ﻳــﻮاس ﻓﻠﻴــﺖ ﺑــﺎ‬

‫داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪7‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺣﻤﻞ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ‬

‫وﺳـــﻴﻠﻪ اﻧﺘﺨـــﺎﺑﻲ ﻳـــﻮاس ﻓﻠﻴـــﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻣـــﻚ ‪710‬‬

‫ﻣﻨﺎزل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮﻛـﺎري ﺑـﻪ ﻣﻘـﺮّ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‬

‫)‪ (intermec.com‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ داﺷـﺘﻦ اﺳـﻜﻨﺮ‬

‫رﻓﺘﻪ و در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬در‬

‫ﺑﺎرﻛﺪ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎﻛﺖ ﭘﻲﺳﻲ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪ 8‬را‬

‫ﺳﺎل ‪ ،1999‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﺮاي‬

‫ﻧﻴﺰ اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي وﻳـﮋوال ﺑﻴـﺴﻴﻚ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﺗﻌﺒﻴــﻪ ﻛــﺎرتﻫــﺎي ﺣﺎﻓﻈــﻪ ﻓــﺸﺮده‪ 9‬را‬

‫آن را رد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪،‬‬

‫داراﺳﺖ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ رادﻳـﻮﻳﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪاي دارد ﻛـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﭘﺮوژه را ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار و ﮔﺮان ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ‪ Wi‐  Fi‬ﺑﺎ ﺑـﺮد ﻛﻮﺗـﺎه را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ 2001‬ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺒﻚ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﺟﻌﺒﻪ ﺿﺪآب دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬

‫در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ راه ﺣﻞ ﺳﻴﺎر ﺑﻲﺳـﻴﻢ ﻫـﺪف ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﻮد‪،‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺪ ﺟﻮ‪‬ي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎم اول در اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬

‫روش ﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮان ﺷﻌﺐ‪ ،‬از‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 6‬ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ راﻧﻨـﺪه ﻳـﻚ ﻣـﺴﻴﺮ و‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ‪ ERP‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي وارد ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﻣﺮﻛـﺰي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف و ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺳﻮﺧﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‬

‫راﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﻠﻮدﻛﺮدن ﻣﺴﻴﺮ و ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ زﻣﺎﻧﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ‪Wi‐  Fi‬‬

‫‪U.S. Fleet ‬‬ ‫‪Home Depot ‬‬ ‫‪Coca‐Cola ‬‬ ‫‪Nabisco ‬‬ ‫‪Office Max‬‬ ‫‪Enterprise Resource Planning (ERP) ‬‬ ‫‪Intermec 710 ‬‬ ‫‪Microsoft’s Pocket PC  ‬‬ ‫‪Compact Flash card  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪386‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷﻴﻔﺖ ﻛﺎري را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ راﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬از وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد ﺑـﺮاي اﺳـﻜﻦﻛـﺮدن‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآﻣـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در اﺑﺘـﺪا و اﻧﺘﻬـﺎي اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺎرﻛُﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎري ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺧﻄﺮ اﺷﺘﺒﺎه در وارد ﻛﺮدن دادهﻫﺎ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮ راﻧﻨﺪه را از ﻧﻮع ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻣﻴﻮن ﻣـﻮرد‬

‫اﻛﻨــﻮن‪ ،‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ و ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن آن‪ ،‬دادهﻫــﺎي دﻗﻴــﻖ و ﺑــﻪ‬

‫ﻧﻈﺮ‪ ،‬آﮔﺎه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ‪ ‬ﻛـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺳــﻮﺧﺖﮔﻴــﺮي ﻛــﺮد‪ ،‬ﻳــﻚ وﺳــﻴﻠﻪ اﻧــﺪازﮔﻴﺮي در ﻛــﺎﻣﻴﻮن‬

‫ﺻﺪور ﺻﻮرتﺣﺴﺎب و ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ را ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻤﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬

‫دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﻪ راﻧﻨــﺪﮔﺎن اﻳــﻦ اﻣﻜــﺎن را‬

‫وﺳــﻴﻠﻪ ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ وﺳــﻴﻠﻪ اﻧــﺪازﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨــﮓ ﻣــﻲﺷــﻮد و‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺶ ﺗـﺎ ﻫﻔـﺖ اﻳـﺴﺘﮕﺎه‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮع و ﻣﻘﺪار ﺳﻮﺧﺖ ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ را درﻳﺎﻓﺖ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻛﺎرت ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﺸﺮده وﺳـﻴﻠﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ راﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺻـﻠﻲ ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪،‬‬ ‫اﻳﻦ دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ‪ Wi‐Fi‬ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة ﻣﺮﻛـﺰي‪،‬‬

‫ﻣﻨـ ـﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔـــﺮدآوري از )‪ Intermec.com(2001) ،Ludorf  (2002‬و‬

‫)‪.Usfleet.com (2003‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬دادهﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻳﻮاس ﻓﻠﻴـﺖ ﭼـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ را‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در دﺳﺘﺮس ﻳﻮاس ﻓﻠﻴﺖ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آن‪،‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮاي راه ﺣﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؟ ﭼـﺮا‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻳﻮاس ﻓﻠﻴﺖ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد؟ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه دﺳـﺘﻲ‬

‫ﭘــﻴﺶ از ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﻬﻴــﺰات دﺳــﺘﻲ ﻫﻤــﺮاه‪،‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻣﻚ ‪ 710‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫راﻧﻨﺪﮔﺎن دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫﻤـﺮاه‬

‫دادهﻫﺎ از دﻓﺎﺗﺮ ﺷﻌﺐ ﺑـﻪ ادارهﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي ﻓﻜـﺲ ﺷـﺪه و‬

‫ﺑﺎ ‪ Wi‐Fi‬ﺑﺮاي ﻳﻮاس ﻓﻠﻴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪ .2‬ﺗﺎﻛﻮ ﺑِﻞ‪ ،1‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﻣﺨﻔﻲ )ﺧﺮﻳﺪاراﻧﻲ ﻛﻪ از رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎ ﺑﺎزدﻳـﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺪون‬ ‫اﻃﻼع ﺻﺎﺣﺒﺎن رﺳﺘﻮرانﻫﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ( ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺠﻬﺰ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ‪ 35‬ﭘﺮﺳـﺶ از ﺳـﺮﻋﺖ اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻏﺬا ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﭘﺮﻛﺮدن ﻓﺮمﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪه و ﺷـﺒﺎﻧﻪ ﭘـﺴﺖ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺟﻬـﺖ ﭘـﺮدازش‪ ،‬اﺳـﻜﻦ‬ ‫‪1‐  Taco Bell ‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪387‬‬

‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﻳﻞ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻜـﻴﻢ ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫رود ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺋﻤﻲاش داراي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي وﻳﮋهاي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ ﻛـﺎﻧﺘﺰر‪،1‬‬ ‫ﻣﻮارد ذﻳـﻞ ‪ 10‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪ SMS‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴـﺎر اﺳﺖ‪ (1) :‬آﮔـﺎهﻛـﺮدن ﺗﻜﻨﻴـﺴﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎر از ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ (2) .‬ﻣﻄﻠﻊ ﻛﺮدن ﻣﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳﻲ ﺳﻴﺎر از ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺻـﻮﺗﻲ ﻓـﻮري‪.‬‬ ‫)‪ (3‬درﻳﺎﻓــﺖ ﺗﺄﻳﻴــﺪ ﭘﺮﺳــﻨﻞ ﻓــﺮوش ﺳــﻴﺎر از اﻳــﻦ ﻛــﻪ ﻓﻜــﺲ ﺳــﻔﺎرش درﻳﺎﻓــﺖ ﺷــﺪ‪(4) .‬‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣـﺴﺎﻓﺮان درﺑـﺎره ﺗﺄﺧﻴﺮﻫـﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮﻫـﺎ‪ (5) .‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪن اﻣﻜـﺎن درﻳﺎﻓـﺖ و‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ (6) .‬آﮔﺎه ﻛﺮدن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮان ﺳـﻬﺎم از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺣـﺴﺎس‬ ‫ﺑﻮرس‪ (7) .‬ﻳﺎدآوري درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪروز ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎن ﺧﺪﻣﺎت‪ (8) .‬ﻣﻄﻠﻊﻛﺮدن ﭘﺰﺷﻜﺎن‬ ‫از وﺿﻌﻴﺖ اورژاﻧﺲ ﺑﻴﻤﺎران‪ (9) .‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن اﻣﻜﺎن وارد ﻛﺮدن ارﻗﺎم ﻓﺮوش روزاﻧـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎر‪ (10) .‬ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻳﺎدآوري در ﻣـﻮرد ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش ﺳﻴﺎر‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ ﻣﺮزﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺸﻮرﻫﺎ از اﺑﺰارﻫـﺎي ﺑﻴﻮﻣﺘﺮﻳـﻚ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﻬﺮه و اﺳﻜﻦ ﻗﺮﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ )ﻓﺼﻞ ‪ (15‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ Jones, 2003‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮي و دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﮔﺴﺘــﺮة ‪ CRM‬را در داﺧـﻞ و ﺧﺎرج از ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﺷـﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘـﻪ و ﻫﻤـﻪ روزه در ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن دﺳﺘــﺮﺳﻲ داﺷﺘــﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳــﺎس ﮔﻔﺘـﻪ اﻛﻼﻧـﺪ‪ 12 ،3‬درﺻـﺪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ در‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﻴﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ CRM‬را ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ CRM‬ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺒﻞ‪ ،4‬دو ﻛـﺎرﻛﺮد ‪ CRM‬ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش و ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﺤﻞ‪ 5‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫‪Kontzer (2003) ‬‬ ‫)‪Customer Relations Management (CRM‬‬ ‫‪Eklund (2002) ‬‬ ‫‪Siebel’s CRM ‬‬ ‫‪Field services  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪388‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪  ،‬ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﺧﻴﺮ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ ﻳـﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﺨﺸﻲ از دﺳﺘﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎر ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و ﻫﻤﻜـﺎران‪ ،‬ﻓـﻮقاﻟﻌـﺎده ﺑـﺎ ارزش اﺳـﺖ‪ .‬دو ﻣـﻮرد از ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺧــﺪﻣﺎت در اﻳــﻦ زﻣﻴﻨــﻪ‪ Airforce  Wireless  Edition ،‬ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ‪ Salesforce.com‬و‬ ‫‪ Alerts‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﭘﺸﺎت‪ (Upshot.com) 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Hill, 2002‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺗﻮﺿـﻴﺤﺎﺗﻲ‬

‫در ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔـﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺳﻴـﺎر ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘـﺮي‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ‬ ‫‪ 3-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري درﮔﺎه ﺻﻮﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻳـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ دور از‬ ‫دﻓﺘﺮ ﻛﺎر ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از درﮔﺎه ﺻﻮﺗﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ وﺿـﻌﻴﺖ ﻣﺮﺳـﻮﻻت‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺮﮔـﺰاري ﺟﻠـﺴﺎت‪ ،‬وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر را ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻓﻨـﺎوري درﮔـﺎه ﺻـﻮﺗﻲ‪،‬‬ ‫اﻧﻮاع ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ CRM‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼـﺎﻟﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ درﻳـﺎﺑﻴﻢ‬ ‫رﻫﻴﺎﺑﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻞ را ‪ ‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﻮد ﻣـﺸﺘﺮي در اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﺎوري دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس راﺣﺘﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻣﺤﻴﻂ ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از اواﻳﻞ دﻫـﺔ ‪ 90‬وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب اﻗـﻼم از ذﺧﻴـﺮه اﻧﺒـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ روي ﺟﺮﺛﻘﻴﻞﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑـﺮد‪ .‬ﺑـﻪروز ﻧﻤـﻮدن وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي درون ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬وارد ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻﻫـﺎي رﻗﺒـﺎ در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ و ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﻳﻞ ﻫﻤﺮاه ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻋﺼﺮ دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﻲﺑﻠﻴﻦ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و ﻣﺜـﺎل ﻫـﺎيﻻﻳـﻒ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Upshot’s Alerts ‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪389‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 3-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺮ دو ﺳﻨﺎرﻳﻮ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫او را در ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻔﺎرشﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ از‬

‫ﺳﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮدن ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑـﺴﻴﺎري از‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﺮوش‪ .‬ﻟﻴﻨـﺪا ﻋـﻀﻮ ﺗـﻴﻢ ﻓـﺮوش در ﻣﺤـﻞ در ﺛِـﺮو‬

‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻓﺮاﻳﻨﺪ دﺳﺘﻲ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴﻒ‬

‫ﺗﻮﻟﺰ‪) 1‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻴﺎﻟﻲ( اﺳﺖ‪ .‬وي ﻫﺮ روز واﻧﺖ ﺧﻮد را‬

‫وﻳﮋه ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و در ﺻـﻮرت ﺻـﺤﺖ‬

‫از ﻣﺤــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﭘــﺮ ﻛــﺮده و ﺑــﺮاي رﺳــﻴﺪن ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬

‫ﺗﺨﻔﻴــﻒ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻــﻠﻪ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ اراﺋــﻪ ﺻــﻮرتﺣــﺴﺎب را آﻏــﺎز‬

‫راﻧﻨــﺪﮔﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬او ﻧﺎﭼــﺎر اﺳــﺖ ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﻓــﺮوش‪ ،‬ﻧــﺎم‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻣﺤﻞ‪ ،‬رﺳﻴﺪي را ﺻﺎدر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣـــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺷـــﻤﺎره و ﻧـــﻮع ﻣﺤـــﺼﻮﻻت ﻓﺮوﺧﺘـــﻪ ﺷـــﺪه و‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬ﻣﺎﻳﻜـﻞ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺗﺨﻔﻴـــﻒﻫـــﺎي وﻳـــﮋه را ﻳﺎدداﺷـــﺖ ﻛﻨـــﺪ‪ .‬اﻳـــﻦ روش‬

‫ﻳﻮروﺑﻠــﺴﺖ‪) 3‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮواﻗﻌــﻲ دﻳﮕــﺮ( ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﺑﺮداري‪ ،‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﺪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪس ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ او اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﻔـﻆ‬

‫و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت زﻳﺎدي ﺻﻮرت ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺣــﺴﺎس ﺑــﻪ زﻣــﺎن ﺑــﺮاي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻛﻨﺘــﺮل‬

‫ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي و از دﺳﺖ دادن ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‪،‬‬

‫ﺗِﺮو ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫﻤـﺮاه ﻛـﻢ‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ وي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺘﺮي دﭼـﺎر ﻣـﺸﻜﻞ‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪ اﻣــﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪ ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ﻧﻤــﻮد‪ .‬اﻛﻨــﻮن ﻟﻴﻨــﺪا و‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻓﻮراً ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮد و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺠﺎﺳـﺖ و ﭼـﻪ‬

‫ﻫﻤﻜــﺎراﻧﺶ‪ ،‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺑﺎﻳــﻞ ﺳــﻴﻠﺰ‪) 2‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪاي ﺑــﺮاي‬

‫ﻧﻮع ﻗﺮارداد ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﻫﻤــﺮاه( ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻣﺤــﻞ ﻛــﺎر ﺳــﻴﺎر ﺑــﺎ ﻧــﺎم‬

‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را در ذﻫـﻨﺶ‬

‫‪ mysap.com‬ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘﺮﺳــﻲ اﺳــﺖ‪ ،‬در ﻣﺤــﻞ ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬از‬

‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض او آﻧﻬﺎ را در دﺳﺘﺶ دارد‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺗﻨﻬﺎ‬

‫ﻣﻮاردي ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻪروزﺗـﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣـﻮرد ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺿﺮﺑﺔ ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺳﻴﺎر در‬

‫ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧـﺎص‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻟﻴﻨـﺪا ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫‪ mysap.com‬وارد ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز دارد‪،‬‬

‫ﺳﻔﺎرشﻫﺎ را ﺑﺪون ﺗﺄﺧﻴﺮ اراﺋﻪ دﻫﺪ و ﻓﻮراً در ﻣﻮرد ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم و آدرس ﻣـﺸﺘﺮي ﺑﻌـﺪي ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻼﻗـﺎت ﻛﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻮدن ﻛﺎﻻ و زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮدي ﻗﻄﻌـﺎت و ﻏﻴـﺮه‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻟﻴﻨﺪا ﺳﻔﺎرﺷﺎت را وارد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Theru Tools ‬‬ ‫‪2‐  Mobile Sales ‬‬ ‫‪3‐  Euroblast ‬‬

‫‪390‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ او ﻛﺎر را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺰارﺷﻲ را‬

‫ﻧﻮﺳﺎن ﻋﻤﺪه در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻫـﻢ‬

‫در ﻣﻮرد زﻣﺎن و ﻣﻮاد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮد ارﺳﺎل ﻛﻨـﺪ و اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺎﻳﻜــﻞ و ﻫــﻢ ﺳﺮﭘﺮﺳــﺘﺎن او ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑﻬﺘــﺮ در ﺟﺮﻳــﺎن‬

‫دادهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺻﺪور ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻗﺎدرﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﻬﺘﺮي اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ او را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨـﺪ و ﺑـﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬

‫از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ درون ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﺟﺮا ﺷﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﻣﺜﺎل از ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در زﻳـﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‪ W5.7‬در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ‪ ‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗِﻠِﻜﺎم اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ‪ 1‬ﻓﻴﺶ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫‪ SMS‬در ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد‪ ،‬درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ)‪ .(Republica IT/ 2001‬ﻣﺒﻠـﻎ‬ ‫ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﺑـﺎﻧﻜﻲ وﻳـﮋه‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ روش‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ارزانﺗﺮ اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﻗﺒﻠﻲ )ﭘـﺴﺖ ﻛـﺮدن ﻓـﻴﺶ ﺣﻘـﻮق‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ( ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺎﻏﺬي ﻛﻤﺘﺮي دارد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻤﻪ ﻛِﻤﭙﺮ‪ 2‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﺑﻪ ﻃﻮر آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﭘﻴﺎده ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ از ﺻﺤﻨﺔ ﺗﺼﺎدف ﮔﺰارش ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﻤﭙـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻮﻳﺮي دﻳﺠﻴﺘـﺎل‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ‪ ‬را ﺑﻪ دورﺑﻴﻨﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺄﻣﻮرﻳﻦ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺗـﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري در ﻣﺤـﻞ و‬ ‫ارﺳﺎل ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮدازش را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(Nelson, 2000; Henning, 2002‬‬ ‫دورﺑﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه دادهﻣﺤـﻮر اﺳـﺘﺎرﺗﻚ ﻣﻮﺗـﻮروﻻ‪ ،3‬ﻣﺘـﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ارﺳـﺎل ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﺗـﺄﺧﻴﺮ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻛـﺴﺐ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺮدازش ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ در روشﻫﺎي ﻣﺘﺪاول وﺟﻮد دارد را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش اﻣﻜﺎن‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻔﺎرﺷﺎت و ﻣﻮﺟﻮدي در زﻣﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻫﺎ و اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﺑﻼدرﻧﮓ درﺑﺎره‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻪ اﻗﻼﻣﻲ را ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺐ آﻧﻬﺎ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Telecom Italia Mobile ‬‬ ‫‪2‐  Kemper Insurance company ‬‬ ‫‪3‐  Motorolaʹs Star Tac ‬‬

‫‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪391‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﻣﺜـﺎل ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي درون‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،3-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺟﺮﻳـﺎن ﻛـﺎر درون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬ ‫ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣـﻮارد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ mdsi‐advantex.com ،‬و ‪ symbol.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر در ‪ mdsi‐advantex.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺰاﻳﺎي راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ درون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺐ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ‪ B2B‬و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ آﺳﺎنﺗـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 3-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺷﺪن‬ ‫‪Ã‬‬

‫ﻓـــﺮاﻣﻴﻦ ﻛـــﺎري ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر دﺳـــﺘﻲ ﺗﻮﺳـــﻂ ﺳﺮﭘﺮﺳـــﺘﺎن و‬

‫ﺑﻌﺪ از ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺷﺪن‬ ‫‪Ã‬‬

‫ارﺳﺎلﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ اﻋﺰام ﻣﻲروﻧﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻓﺮاﻣﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺣـﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫ﻧﻤﻮدن ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮاﻣﻴﻦ ﻛﺎري ﻛﺎﻏﺬي را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫـﺎي ﺧـﺪﻣﺎت در ﻣﺤـﻞ‪ ،‬اوﻟـﻴﻦ ﺳـﻔﺎرش ﻛـﺎري‬ ‫روزاﻧــﻪ ﺧــﻮد را‪ ،‬از ﻃﺮﻳــﻖ ﭘﺎﻳﺎﻧــﻪ ﺳــﻴﺎر درﻳﺎﻓــﺖ ﻛــﺮده و‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً اوﻟﻴﻦ ﻛﺎر را آﻏﺎز ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺛﺒــﺖ دﺳــﺘﻲ زﻣــﺎن‪ ،‬ﻛــﺎر اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه و اﻃﻼﻋــﺎت ﺻــﺪور‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب‪.‬‬ ‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦﻫــﺎي ﺧــﺪﻣﺎت در ﻣﺤــﻞ‪ ،‬ﺑــﺮاي وﻇــﺎﻳﻒ ﺟﺪﻳــﺪ‬

‫ﻧﻈــﺎرت ﺑــﺮ ﺑﻬــﺮهوري‪ ،‬ﺛﺒــﺖ ﮔﺰارﺷــﺎت و ﺑــﻪروز ﻧﻤــﻮدن‬ ‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﺳﺘﻮر ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﺪون اﻧﺘﻈﺎر‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﻓﻴﻚ رادﻳﻮﻳﻲ ﻳﺎ ﻋـﺪم‬ ‫ﺣﻀﻮر ﻓﺮد ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Ã‬‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن روز‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﻛـﺎري ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴـﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻔـﺎرﺷﺎت ﻛـﺎري را ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﺷـﺪن‪،‬‬

‫اﻋﺰام ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫از ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﺳﻴــﺎر ﺧـﻮد‪ ،‬ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳـﺎن‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻳـﺎ ردﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬وارد ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎي ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬

‫ﺷﻴﻔـﺖ ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ آن را اﻣـﻀﺎء ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ‬

‫ﻧــﺸﺪه ﺑــﻪ ﻃــﻮر دﺳــﺘﻲ ﺑــﻴﻦ ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦﻫــﺎي ﺣﺎﺿــﺮ‪ ،‬ﺗﻮزﻳــﻊ‬

‫ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺑﺮوﺷﻮر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ”‪ “RALI Mobile‬از ﺷﺮﻛﺖ ‪.Smith Advanced Technology, 2001‬‬

‫‪392‬‬ ‫‪6-5‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ اﺳﺎﺳﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼﻻت‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ارﺗﺒﺎط ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻫﻤﻜﺎري در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ در ﻗﻠﺐ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﺑـﺎ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﻛﺮدن ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎر ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬رزرو ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮدي اﻗﻼم ﺧﺎص در اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺧﺎص از ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻓﺮاﻫﻢﻛﺮدن دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻣﻦ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ دادهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‬ ‫از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﺎر اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از راه دور )دورﺳﻨﺠﻲ(‪ 1‬ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ و وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ را‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪﺑـﺮداري از راه دور‪ ،‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 8-5‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻛﺴﺐ داده در ﻣﻘﻴـﺎس وﺳـﻴﻊ‪ ،‬ﺻـﺪور ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم و‬ ‫دﻗﻴﻖ ﻓﺎﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﺑﺎر ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ دﺳـﺘﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ ﺑﻮدن در ﻗﺒﺎل ﺧﺪﻣﺎت را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﻓـﺮوش را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻤﻮاره ﭘﺮ از ﻛﺎﻻ و در وﺿﻌﻴﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺣﻔـﻆ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﮔﺰارش ﻣﺪاوم وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و ﺧﺪﻣﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﭘـﺬﻳﺮد ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از زﻣﺎن ﺑﻴﻜﺎري ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎء زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﻜﺎر ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و از ﺷﺨﺼﻲ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎرﺷﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Telemetry ‬‬

‫‪ 7-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮي و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬

‫‪393‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓـﺮوش داده ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ را وﻗﺘـﻲ در‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ‪ ERP‬ﺗﺎﻳﭗ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت دﻓﺘـﺮي را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ داده و ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣـﺪن اﻣﻜـﺎن ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﻣﺤـﺼﻮل و آﮔـﺎﻫﻲ از وﺟـﻮد‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ‪ /‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻌﻬﺪ‪ ،1‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﺮوش ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي اراﺋـﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدات رﻗـﺎﺑﺘﻲﺗـﺮ و‬ ‫واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ERP‬ﺑـﻪ راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﮔـﺴﺘﺮدهﺗـﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺮه ﺧﻮردهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ را در ﺑـﻴﻦ ﺳـﻄﻮح ﻣﺘﻌـﺪد زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎر‪ 2‬ﺑﻪ ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗـﻮان اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﮔــﺴﺘﺮده را از ﻃﺮﻳــﻖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟــﻮدي ﻛــﺎﻻ و ﻛــﺎرﻛﺮد ‪ ،ATP/CTP‬ﻛــﻪ در ﺑــﻴﻦ اﻋــﻀﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در آﺧـﺮ‬ ‫آﻧﻜﻪ ‪RFID‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪7-5‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮي و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي زﻳـﺎدي ﺟﻬﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﻣـﺸﺘـﺮي و اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺷﺨـﺼـﻲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Coursaris and Hassanein, 2002‬و ‪ Sadeh, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺴﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮودﮔـﺎه ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬ ‫ﻣﻲرود‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻴﺰ ﺑﺎزرﺳﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﭘﺮوازﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪن ﺑـﺮاي‬ ‫ﭼﻤﺪان ﮔﻢ ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاي ﻏﺬاﺧﻮردن ﻳﺎ ﺗﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ دﺳﺘـﺸﻮﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ وﺳﻴﻠﺔ ﺳﻴﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ 12،W5.8‬ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟـﺪول ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮده و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺎل ‪ 2006‬ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﺸﺘﺮي ﻛـﻪ در آن ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ )‪ attws.com‬را ﻧﻴﺰ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Available‐To‐Promise/ Capacity‐To‐Promise (ATP/CTP) ‬‬ ‫‪2‐  Mobile Supply Chain Management (mSCM) ‬‬

‫‪394‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺎزيﻫﺎي ﺳﻴﺎر‬

‫در ﺑﺎزار ﺑﺎزيﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻨﺘﻨﺪو‪ 1‬ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻧﻴﻨﺘﻨﺪو ﺗﻤﺎﻳﻞ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي را ﺑﻪ ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺳﮕﺎ‪ 2‬ﺑﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺑـﺎزيﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺳ‪‬ﻨﻴﻚ ﺧﺎرﭘﺸﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻛـﺮد ﺗـﺎ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻣـﺸﺘﺮك ژاﭘﻨـﻲ را ﺑـﺮاي ﺑـﺎزيﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺳﻴﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ )‪ .(Becker,  2002‬در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬وﻗﺘﺸﺎن ﻃﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﻗﻄﺎر ﺗﻠـﻒ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎزيﻫـﺎي ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه در ﺣﺎل اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺑـﺎﻟﻘﻮة ﺑـﺎزيﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻧﻮﻛﻴﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ وارد دﻧﻴﺎي ﺑﺎزي ﺳﻴﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻲﺳـﺎزد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺎزيﻫـﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ درﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮ روي ﻛﺎرتﻫﺎي ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻮﺗﻮث‪ ،‬ﺑﺎزيﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ در ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﺎزي در داﻣﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮده )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه( را ﺗﻮﺳﻌﻪ داده و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ )‪.(Nokia, 2002‬‬ ‫در ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ ،2001‬ارﻳﻜﺴﻮن‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮروﻻ‪ ،‬ﻧﻮﻛﻴﺎ و زﻳﻤﻨﺲ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻋﻤﻠﻴـﺎت داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺑﺎزيﻫﺎي ﺳﻴﺎر‪ 3‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻧﻮاع اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻓﻨﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزيﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎر را در ﺳﺮورﻫﺎي ﺑﺎزيﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ و وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ورود ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزيﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺳﻴﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‪ W5.9‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮطﺑﻨﺪي ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺗﺒﻂ دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺑﻌـﻀﻲ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﻃﺮﻓـﺪاران‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري دارد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت اﺳﺐدواﻧﻲ در ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت و ﺳﺎﻳﺮ وﻗـﺎﻳﻊ‬ ‫در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ﺷﺮطﺑﻨﺪي ﺳﻴﺎر‪ sportodds.com ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻫﺘﻞﻫﺎ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺘﻞﻫﺎ اﻣﻜﺎن اﺗـﺼﺎل اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﭘﺮﺳـﺮﻋﺖ را ﺑـﺮاي ﻣﻬﻤﺎﻧـﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬در‬ ‫داﺧﻞ اﺗﺎقﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺘﻞﻫﺎ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪ Wi‐Fi‬را‬ ‫در اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺗﺎقﻫﺎي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣـﺎرﻳﻮت‪ 4‬اﺳـﺖ‬ ‫‪ Nintendo‬‬ ‫‪Sega ‬‬ ‫‪Mobile Games Interoperability Forum ‬‬ ‫‪Marriott ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 7-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮي و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬

‫‪395‬‬

‫ﻛﻪ ‪ 2500‬ﻫﺘﻞ را در ﺳـﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻳﻮت‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ دوره آزﻣﺎﻳـﺸﻲ‬ ‫‪ 7‬ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اسﺗﻲاسان‪ ،(stsn.com) 1‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪة ﺧـﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در ﻫﺘـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ‪ Wi‐Fi‬در ‪ 400‬ﻫﺘﻞ ﻛﻪ ﻫﻢاﻛﻨﻮن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺎ ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ ﺑـﺎﻻ درون‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻳﻚ ﺷﺪ )‪ .(Reuters, 2002‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ايﺗﻲاَﻧﺪﺗـﻲ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛـﺖ ويﭘﺮت‪ 3‬ﺟﻬـﺖ اراﺋـﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ‪Wi‐Fi‬ﺑـﻪ ‪ 475‬ﻫﺘــﻞ در آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﺷـﺮﻳﻚ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﮔﺮوه ﺗﺎج‪ ،4‬ﺑﻪ اراﺋـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ‪ Wi‐Fi‬در ﻫﺘـﻞﻫـﺎي ﺧـﻮد ﻣـﻲﭘـﺮدازد‬ ‫)‪ (TajHotel,  2002‬و ‪ ‬ﻣﮕﺎﺑﻴـﻢ‪) 5‬ﺗﺄﻣﻴـﻦﻛﻨﻨﺪة ﻓﻨـﺎوري ﺑﻲﺳﻴـﻢ در اﻧﮕﻠﺴـﺘﺎن( اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﺸــﺎﺑﻬﻲ را در ﺑﺮﺧـﻲ ﻫﺘـﻞﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻫﺎﻟﻴــﺪي اﻳـﻦ ‪ 6‬و ﻛـﺮون ﭘــﻼزا‪ 7‬در ﻟﻨـﺪن‪ ،‬آﻏـﺎز‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ‪ ،Wi‐Fi‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺑﺮاي ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع ﺧﺪﻣﺎت ﻫﺘﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﭘﺬﻳﺮش و ﻏﻴﺮه(‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﻫﺘﻞﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﺑﻠﻮﺗﻮث را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺎﻧـﺎن‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﺗﻮث در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﺎط دﺳﺘﺮﺳﻲ واﻗﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻫﺘﻞ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺗـﺎق ﻫﺘـﻞ و ﺗـﺴﻮﻳﻪ ﺣـﺴﺎب ﺑـﺎ ﻫﺘـﻞ‪،‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﺮوش و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻫﺘﻞ و ﺑﺮاي ﺑﺎزﻛﺮدن درب اﺗﺎقﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﻠﻴـﺪ‬ ‫ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد )‪ .(Mayor, 2001‬در ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﻛِﻠـﺲوﻳـﻮ‪ 8‬ﻗـﺮاردادي را ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎروود ﻫﺘﻠﺰ اﻧﺪ رﻳﺰورﺗﺰ‪ 9‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮد ﺗﺎ راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑﻠﻮﺗﻮث را در ﻫﺘﻞﻫﺎي اﺳـﺘﺎروود‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﻴﺮد )‪.(Houck, 2001‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻨﺘﻲ و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻫﺘﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ اﻛﻨﻮن ﻓﻘﻂ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2006‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪STSN ‬‬ ‫‪AT&T‬‬ ‫‪Wayport Inc‬‬ ‫‪Taj ‬‬ ‫‪Megabeam‬‬ ‫‪Holiday Inn ‬‬ ‫‪Crowne Plaza ‬‬ ‫‪Classwave ‬‬ ‫‪Starwood Hotels & Resorts ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪396‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ از راه دور‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫اﻣﺮوزه دو ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻓﻨﺎوري ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﺰﺷـﻜﻲ از راه دور‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ذﺧﻴﺮة دادهﻫﺎ و اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺼﺎوﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﻣﻜـﺎن ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎن دﻳﮕـﺮ و )‪ (2‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎورة "ﺑﻼدرﻧﮓ" ﺑﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎر در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن و ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ در‬ ‫ﻣﻜﺎن دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﺸﺎورهﻫﺎي ﺑﻼدرﻧـﮓ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﺎر در ﻧـﻮاﺣﻲ روﺳـﺘﺎﻳﻲ و‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﺷﻬﺮ ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫ﻣــﻮاﻧﻌﻲ در ﺑﺮاﺑــﺮ ﭘﺰﺷــﻜﻲ از راه دور وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﺑﻌــﻀﻲ اﻳــﺎﻻت ﺑــﻪ ﭘﺰﺷــﻜﺎن اﺟــﺎزه‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻠﻔﻨــﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷـﻜﻲ اراﺋـﻪ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻧﺎدرﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري و اراﺋﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ زﻳﺮا در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ و ﺑﻴﻤـﺎر وﺟـﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬از ﻧﻘﻄـﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﻨـﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ از‬ ‫راه دور‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺿﻌﻴـﻒ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي آﺗﻲ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺳﺎﻟﺨﻮرده ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ از آن ﻧﻴـﺎزﻫﺎ را ﺑﺮآورده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺳﻴﺎر ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪه آن‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ اﻣﻜـﺎن ﻏﻠﺒــﻪ ﺑـﺮ ﻣﻮاﻧـﻊ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي دور را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺪﻳﻊ و ﻧﻮ را ﺑﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻧﺴﺨﻪاي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و ﺷﻤﺎ آن را ﺑﻪ داروﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺮﻳـﺪ و ﺑـﺮاي آﻣـﺎده‬ ‫ﺷﺪن آن ﺑﻴﻦ ‪ 15 -30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣـﻲﻣﺎﻧﻴـﺪ‪ .‬در ﻋـﻮض‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﻴﻤﺎر را در وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛـﻒ‬ ‫دﺳﺖ‪ ،‬وارد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮدم ﺑﻲﺳﻴﻢ )ﻳﺎ ‪ (Wi‐Fi‬ﺑﻪ ‪med‐i‐nets.com‬‬

‫)ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ( ﻣﻲرود‪ .‬در آﻧﺠﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮدن ﺑﻴﻤﻪ و ﺗﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻤﻪ و دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ داروﺧﺎﻧﺔ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧـﺴﺨﻪ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟـﻮد ﭘﺰﺷـﻚ را ردﻳـﺎﺑﻲ و آﮔـﺎه ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و او‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺨﻪ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻛﻠﻴﻚ ﻣﺠﺪداً ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ﺣﻤﻠـﻪ ﻗﻠﺒـﻲ در اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎ اورژاﻧﺲ‪ ،‬ﺗﻤـﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑـﺮ روي ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ‬

‫‪ 7-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮي و ﺧﺪﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬

‫‪397‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل وﺿﻌﻴﺖ ﻗﻠﺐ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﻮده و ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﺮوز اوﻟﻴﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻳﺎ اﻋﻀﺎء ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻤﺎس‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﻨـﺎوري ﻓﺪرال ﺳﻮﺋﻴـﺲ‪ 1‬در ﺣﺎل ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤــﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧــﺸــﺎﻧﻪﻫــﺎي ﺣﻴــــﺎت ﻗﺮﺑــﺎﻧﻲﻫــﺎي ﺑﻬﻤــﻦ را ﺗــﺎ ‪ 80‬ﻣﺘــﺮ دورﺗــﺮ‪ ،‬ارﺳــﺎل ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Baard,  2002‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را درﺑﺎرة ﺟﻬﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪن اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻣـﺪادﮔﺮان ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎر وارد‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻓﻮرﻳـﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷـﻜﻲ در ﻫﻨـﮕﺎم ﭘﺮواز‪ ،‬ﺑﻴـﺶ از ﺣﺪ ﺗﺼـﻮر‪ ،‬رخ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜـــﺎل‪ ،‬آﻻﺳــﻜﺎ اﻳﺮﻻﻧﻴــﺰ‪ 2‬روزاﻧــﻪ ﺑــﺎ ﺣــﺪود ‪ 10‬ﻓﻮرﻳــﺖ ﭘﺰﺷــﻜﻲ ﺳــﺮ و ﻛــﺎر دارد‬ ‫)‪ .(Conrad, 2002‬ﻫﻢاﻛﻨـﻮن ارﺗﺒـﺎﻃﺎت ﺳﻴـﺎر ﺑﺮاي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻓﻮرﻳﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫در ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﺪﻟﻴﻨـﻚ‪ (Medlink.com) ،3‬ﻛﻪ ﺳـﺮوﻳﺲ ﻣـﺪ اِﻳــﺮ‪ 4‬در‬ ‫ﻓﻮﻧﻴـﻜﺲ‪ 5‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎﻋﺘﻪ ﺑـﻪ ﭘﺰﺷـﻜﺎن اورژاﻧـﺲ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺄﻳﻴ ــﺪ را ﻓﺮاﻫ ــﻢ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺧـﺪﻣ ــﺎت ﺳﻴ ــﺎر‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨ ــﺪ از راه دور‬ ‫ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻮك اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ 6‬ﻛﻪ در ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد را‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ارﺗﺶ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ از راه دور ﺳﻴﺎر‪ 7‬ﻛﻪ ﺟﺮاﺣﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن‬ ‫را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد از راه دور‪ ،‬دﺳﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ روﺑﻮت را ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ در ﻣﻜـﺎن‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻴـﺪ ﺑـﻮدن اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري ﺧـﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻴـﺪانﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﺎ ﻋﺮاق اﺛﺒﺎت ﺷﺪ‪  .‬‬

‫‪The Swiss Federal Institute of Technology ‬‬ ‫‪Alaska Airlines ‬‬ ‫‪Medlink ‬‬ ‫‪MedAire ‬‬ ‫‪Phoenix ‬‬ ‫‪Defibrillator  ‬‬ ‫‪Mobile Telesurgery  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪398‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-5‬‬ ‫ﭘﺮوژة ﺑﺰرﮔﺮاه ‪91‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ 91‬ﻳﻚ ﺑﺰرﮔﺮاه ﺷﺮﻗﻲ‪ -‬ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻫـﺸﺖ ﺑﺎﻧـﺪه ﻧﺰدﻳـﻚ‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه‪ -‬ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧـﺼﺐ ﺷـﺪه ﺑـﺮ‬

‫ﻟــﻮسآﻧﺠﻠــﺲ اﺳــﺖ‪ .‬ﺗﺮاﻓﻴــﻚ اﻳــﻦ ﺑﺰرﮔــﺮاه ﺧــﺼﻮﺻﺎً در‬

‫ﺑﺎﻻي ﻋﻮارﺿﻲ ارﺗﺒﺎط رادﻳـﻮﻳﻲ ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪه‪-‬‬

‫ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮﺗﺮدد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‬

‫ﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄـﻮط ﻓﻴﺒـﺮﻧـﻮري ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ 1‬ﺷﺶ ﺑﺎﺟـﻪ اﺧـﺬ ﺳـﺮﻳﻊ ﻋـﻮارض را در‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻋـﻮارض‬

‫ﮔــﺴﺘﺮة ‪ 10‬ﻣــﺎﻳﻠﻲ ﺑﻴﻨــﺎﺑﻴﻦ ﺑﺰرﮔــﺮاه ‪ ،91‬ﺑﻨــﺎ ﻛــﺮد‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫را ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ آن روز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺳـﺮﻳﻊ ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ورودي و ﻳـﻚ ﺧﺮوﺟـﻲ دارد و‬

‫راﻧﻨﺪه دﺳﺘﺮﺳﻲ دارد و ﻋﻮارض ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر از ﺣـﺴﺎب‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫ﭘﻴﺶﭘﺮداﺧﺖ راﻧﻨـﺪه ﻛـﺴﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎب‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻳﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮد ﻣﺸﺘـﺮك‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺘـﺮﻛﺎن داراي ﭘﻴــﺶ ﭘﺮداﺧــﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬

‫دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫اﻳﻦ ﺟﺎده راﻧﻨـﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻛﺎن ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﺔ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ را ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ ﻳـﺎ در‬

‫ﺧـﻮدﻛﺎر وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ 2‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي آﻳﻴﻨـﺔ‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘـﺴﺖ‬

‫دﻳﺪ ﻋﻘﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺑـﻪ‬

‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬دورﺑـﻴﻦﻫـﺎي ﻓﻴﻠﻤﺒـﺮداري واﻗـﻊ در ﻣـﺴﻴﺮ‬

‫اﻧــﺪازه ﻳــﻚ ﻛــﺎرت اﻋﺘﺒــﺎري ﺿــﺨﻴﻢ اﺳــﺖ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ‬

‫درﻳﺎﻓــﺖ ﻋــﻮارض ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮان اﻳــﻦ اﻣﻜــﺎن را ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ ﺗــﺎ‬

‫رﻳﺰﺗﺮاﺷﻪ‪ ،‬آﻧﺘﻦ و ﺑﺎﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﻠﻮي ﺑﺰرگ در ﺑﺎﻻي ﻣﺴﻴﺮ‬

‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫ﻋﻮارﺿﻲ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻋﺒﻮر از ﺧﻄﻮط ﺳﺮﻳﻊ را ﺑﻪ راﻧﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻳﺪكﻛﺸﻲ را ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻳـﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺧـﺮاب ﺷـﺪه‬

‫ﻧــﺸﺎن ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬در ﺳــﺎل ﮔﺬﺷــﺘﻪ اﻳــﻦ ﻣﺒﻠــﻎ از ‪ 0/5‬دﻻر در‬

‫اﻋﺰام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان در ﻣـﻮرد‬

‫ﺳﺎﻋﺎت ﻛـﻢ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ ﺗـﺎ ‪ 3/25‬دﻻر در ﺳـﺎﻋﺎت ﺷـﻠﻮغ‬

‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ در ﻫﻨﮕـﺎم‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻓــﺰاﻳﺶ ﺣﺠــﻢ ﺗﺮاﻓﻴــﻚ‪ ،‬ﻋــﺪم اﻳﺠــﺎد راهﺑﻨــﺪان در ﻣــﺴﻴﺮ‬

‫ﺣــﺴﮕﺮﻫﺎي ﻣﻮﺟــﻮد در ﻛــﻒ ﺟــﺎده ﺑــﻪﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻋﻮارض را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻮارﺿﻲ‪ ،‬اﻋـﻼم ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺗـﻮﻣﺒﻴﻠﻲ وارد ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬روزاﻧﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 40‬ﺗﺎ ‪ 90‬دﻗﻴﻘﻪ در‬

‫ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ از ﺳﺮﻋﺖ ﺧـﻮد ﺑﻜﺎﻫـﺪ ﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺴﺘﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺟﺎﻟـﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪1‐  California Private Transportation company (CPT) ‬‬ ‫‪2‐  Automatic Vehicle Identification (AVI) device‬‬

‫‪ 8-5‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر‬

‫‪399‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﺑﭙﺮﺳﺪ‪" :‬آﻗﺎي اﺳﻤﺎرت‪ ،‬آﻳﺎ اﻣﺮوز ﻫﻤﺎن ﻏﺬاي ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ اﻫﺪاف ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬

‫را ﻣﻴﻞ دارﻳﺪ؟"‬

‫ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات در ﭘﺎرﻛﻴﻨـﮓﻫـﺎي ﭘـﻮﻟﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪  .91expresslanse.com (2002) :‬‬

‫ﻛــﺮد‪ .‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ در آﻳﻨــﺪه وﻗﺘــﻲ وارد ﻣــﺴﻴﺮ ﻋﺒــﻮر‬ ‫ﻣــﻚدوﻧﺎﻟــﺪ ﻣــﻲﺷــﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﺷــﺪه و ﺻــﺪاﻳﻲ از ﺷــﻤﺎ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮدازش‬ ‫ﺳﻴﺎر ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻧﻘـﺶ ﺟـﺰء ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي داﺋﻢاﻟﺴﻔﺮﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﻴﺎر دﻳﮕﺮي در اﻧﻮاع دﺳﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن وﺟﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﮔﺰارشﻫﺎي ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ و ورزﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫درﺑﺎرة ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ )ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮرﻳﺘﻲ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي ذﻛﺮ ﺷﺪه در ‪ mobileinfo.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً اﻓـﺮادي ﻛـﻪ از ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از اواﻳﻞ دﻫﺔ ‪ 90‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎرتﻫـﺎ در ﺣﻤـﻞ‬ ‫و ﻧﻘﻞ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳـﺖ؛ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﻛـﺎرت "ﻣﻐﻨﺎﻃﻴـﺴﻲ ﺑـﺪون ﺗﻤـﺎس" ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮاﻳﻪ اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ و ﺑﺰرﮔﺮاهﻫﺎ و ﻋﻮارض راه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎس از راه دور ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﻴﺶ از ‪ 30‬ﻣﺘﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻋﻮارض ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 3-5‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﺎرتﻫﺎي ﺑﺪون ﺗﻤﺎس ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري ﻋﻮارض را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪8-5‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 1-5‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑـﻪ ﺑـﻮﻣﻲﺳـﺎزي ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺟﺬاب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠـﺎرت‬ ‫ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ )اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ وﺳﻴﻠﻪاي ﺳـﻴﺎر ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮرﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي آن ﺗﻤﺎس ﻣﻜﺎن دﻗﻴﻖ آﻧﻬﺎ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬راﺣﺘﻲ‬ ‫)اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎن ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و ﭘﻮل ﺗﻠﻔﻦ ﻳﺎ ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ( و ﺑﻬﺮهوري )اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻘـﺎط‬

‫‪400‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻔــﺮﻫﺎ و زﻣـﺎن ﺧـﻮد را ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﺳـﺎزﻧﺪ( را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬از‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺗﺄﻣﻴـﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤــﻮر ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺣﻮل ﭘـﻨﺞ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻜﺎن‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺊ )ﻣﺜﻼً اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻳﺎ ﻗﺎﻳﻖ(‪  .‬‬ ‫‪ .2‬رﻫﻴﺎﺑﻲ‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮي از ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﺎن دﻳﮕﺮ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ردﻳــﺎﺑﻲ‪ :‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﺣﺮﻛــﺖ اﺷــﺨﺎص ﻳــﺎ اﺷــﻴﺎء )ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﻳــﻚ ﺑــﺴﺘﻪ ﻳــﺎ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪﻧﻘﻠﻴﻪ(‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪ‪ :‬ﻛﺸﻴﺪن ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ وﻳﮋه‪  .‬‬ ‫‪ .5‬زﻣﺎنﺑﻨﺪي‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ زﻣﺎن دﻗﻴﻖ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺧﺎص‪  .‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر و ﺷﺒﻜﻪ ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ .1‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ وﺳـﻴﻠﻪ ﺳـﻴﺎر را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )از ﻃﺮﻳﻖ ‪ GPS‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺎﻳﮕﺎه( اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن ﺳﻴﺎر ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن ﺳﻴﺎر‪ MPC .2‬ﺳﺮوري اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻜـﺎﻧﻲ ارﺳـﺎل ﺷـﺪه از‬ ‫ﺳﻮي ‪ PDE‬را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻓﻨﺎوري ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه ﺳﺮور اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي وﻳﮋه ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺠﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر‪،‬‬ ‫اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻜـﺎن ﻓـﺮد ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از آدرس رﺳﺘﻮرانﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﺤﻠـﻲ و ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را اراﺋﻪ دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺤﺘﻮاي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ 3‬ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪ ﺟـﺎدهﻫـﺎ‪ ،‬آدرسﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎي دﻳﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮي زﻣﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺪﻫﺎي ﭘﺴﺘﻲ و ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫‪1‐  Position Determining Equipment (PDE) ‬‬ ‫‪2‐  Mobile Positoning Center (MPC) ‬‬ ‫‪3‐  Geographic Content  ‬‬

‫‪ 8-5‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر‬

‫‪401‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﺸﺮده ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ارﺳﺎل ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ آﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﺨﺘﺺ ﻣﻜﺎن‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي وﻳﮋه ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺤﺘـﻮاي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﻔﺤﺎت زرد‪ 1‬ﻛﻪ ﻣﻜﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺎص را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺘﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ در ﻛﻨـﺎر ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮﺑﻨﺎي اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در آﻏـﺎز ﻓـﺼﻞ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻜـﺎنﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻲﺳﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺧﻮد را در ﻫﺮ ﻧﻘﻄـﻪ روي زﻣـﻴﻦ ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ‪ GPS‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ و ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫و اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 7-5‬ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ ﺑــﺎ‬ ‫ﺳﻴــــــﺴﺘﻢ ‪ GPS‬در ﺗﺠــــــﺎرت‬ ‫ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪  .‬‬

‫‪1‐  Yellow pages directorise ‬‬

‫‪402‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ‪ GPS‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ 24‬ﻣﺎﻫﻮارة دوﻟﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎ ﻫﺮ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻜﺒﺎر در ﻣﺴﻴﺮي ﻣـﺸﺨﺺ در ارﺗﻔـﺎع‬ ‫‪ 10900‬ﻣﺎﻳﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻚﺑﺎر ﺑﻪ دور زﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎن دﻗﻴﻖ ﻫﺮ ﻣﺎﻫﻮاره‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺎﻫﻮاره ﻣﻜﺎن ﺧﻮد را اﻋـﻼم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و از ﺳـﺎﻋﺖ اﺗﻤـﻲ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺳـﻴﮕﻨﺎل زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎردم ﺛﺎﻧﻴﻪ دﻗﺖ دارد‪ .‬ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي دﻗﻴﻘـﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻤﺮاه ‪ GPS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر وﺻـﻞ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ درآن ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ )ﻣﻜﺎن( وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﻳـﺎ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺳﺮﻋﺖ ﺳـﻴﮕﻨﺎلﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎﻫﻮاره )‪ 186272‬ﻣﺎﻳﻞ در ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻜـﺎن ﻫـﺮ اﻳـﺴﺘﮕﺎه ﮔﻴﺮﻧـﺪه )ﻋـﺮض و‬ ‫ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ( را ﺗﺎ ‪ 50‬ﭘﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺜﻠﺚﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪ GPS‬ﺗـﺎ ﺳـﻪ ﻣـﺎﻫﻮاره‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،GPS‬ﻋﺮض و ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ‪ GPS‬ﺑﻪ ‪ trimble.com/gps‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ .1‬ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ GPS‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ ﻋـﺮض و‬ ‫ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ آن اﻧـﺪازهﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎن ﻳـﺎ آدرس ﺧﺎﺻـﻲ رﺑـﻂ‬ ‫دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ وارد ﻛﺮدن ﻋﺮض و ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﺔ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد‪،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﺗﺠﺴﻢ دادهﻫﺎي ‪ ،GIS‬داده ‪ GPS‬را ﺑﺎ ﺗـﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻘﺸﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 10‬و ‪ Steede‐Terry,  2000‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ‪ mapinfo.com‬ﻓﻨﺎوري ﻓﻀﺎﺋﻲ اﺻﻠﻲ ‪ ،GIS‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ‪ GPS/GIS‬ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﻻزم اﺳـﺖ را‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 8-5‬را ﺑﺒﻨﻴﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻳﻮﺗﺎ‪ ،‬ﻛﺎدﻳﻼك( و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﺮاﻳـﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮﺗﺰ‪ ،2‬آوﻳﺲ‪ ،(3‬از ‪ GPS/GIS‬ﺑﻬـﺮه ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ‪ ،‬داراي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫‪1‐  Geographical Information System (GIS) ‬‬ ‫‪2‐  Hertz ‬‬ ‫‪3‐  Avis ‬‬

‫‪ 8-5‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر‬

‫‪403‬‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨـﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ راﻧﻨﺪه ﭼﻘﺪر ﺑﺎ ﭘﻤـﭗ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬رﺳـﺘﻮران و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪ GPS .‬ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﺠﺎ ﻗـﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﻴﺮ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ راﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺼﺪ ﺧـﺎص را ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ‪GPS‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ دورﺳـﻨﺠﻲ )از راه دور(‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪاً ﺷـﺮح داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه اﺳﺘﺎرﺑﺎﻛﺲ‪ ،‬ﻗﺪم ﻣﻲزﻧﻴﺪ‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎه در آﻧﺠﺎ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺻﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ داﺧﻞ و ﻳـﻚ ﻧـﺴﻜﺎﻓﻪ ﺑﻨﻮﺷـﻴﺪ"‪ .‬ﻣﻜـﺎن وﺳـﻴﻠﻪ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(Needleman,  2002‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠـﺎز‪ ،‬ﺧـﻮد‬ ‫را از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺣﻔـﻆ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل اﮔـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺪاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻗﻬـﻮه‬ ‫ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ از اﺳﺘﺎرﺑﺎﻛﺲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ارﺳﺎل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-5‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪  . Mapinfo.com, 2001 :‬‬

‫‪404‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ر‪‬ﺳـﻜﻴﻦ‪ 1‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬وﻗﺘﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺘﺎن ﺑﻪ آﮔﻬﻲ ﺗﺎﺑﻠﻮي اﻋﻼﻧﺎت ﭘﻮﻳـﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛـﻪ ﻋﻼﻳـﻖ و ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﭼﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻫﺮ‪ 20‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ‪ GPS‬ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻃﻘﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت در آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑـﺎ ﺗﻄـﺎﺑﻖ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻜـﺎن و‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﺮ روي ﺗﺎﺑﻠﻮي اﻋﻼﻧﺎت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﻮر‬ ‫از ﻛﻨﺎر آن‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﺎص ﺧﻮد را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬روش دﻳﮕﺮي از ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻗﺮار دادن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑـﺮ روي ﺗﺎﻛـﺴﻲﻫـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آﮔﻬﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻜﺎن ﺗﺎﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺎﻛﺴﻲ در ﻣﺤﻠﻪ ﺧﺎﺻﻲ از ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﮔﻬﻲ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎ رﺳـﺘﻮراﻧﻲ در‬ ‫آن ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻲرود‪ ،‬آﮔﻬﻲ ﺑﺮاي رﺳﺘﻮران ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺘﻲ‬ ‫در آن ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﻬﺮ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﻓﻮرﻳﺘﻲ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬ ‫‪E-911‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺴــﻲ ﺑﺎ ﺷﻤﺎره ‪ 911] 911‬ﺷﻤـﺎره ﻣﺮﻛـﺰ ﺧــﺪﻣﺎت ﻓﻮرﻳﺘــﻲ در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه اﺳـﺖ[ از ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫ﻛﺎﺑﻠﻲ ﺗﻤـﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ردﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻜﺎن ﺗﻠﻔـﻦ ﺑﺮاي ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺪﻣـﺎت ﻓﻮرﻳﺘـﻲ ‪ 911‬آﺳـﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﻛﺴـﻲ ﺑﺎ ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤـﺮاﻫـﺶ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺷﻤـــﺎره ﺗﻤــﺎس ﺑﮕﻴـﺮد ﭼـﻪ اﺗﻔـﺎﻗﻲ ﻣـﻲاﻓﺘــﺪ؟‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺪﻣـﺎت ﻓﻮرﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻜﺎن ﺗﻤـﺎس ﮔﻴﺮﻧـﺪه را ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨـﺪ؟ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ارﺗﺒــﺎﻃﺎت ﻓــﺪرال آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ 2‬دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ ﺑـﺮاي اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺻـﺎدر ﻛﺮد ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻣﻠـــﺰم ﻣـﻲﻧﻤـﻮد ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻤـﺎسﻫـﺎي‬ ‫اورژاﻧﺲ ﺑﻪ وﺟـﻮد آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ از اﻫﻤﻴـﺖ اﻳﻦ ﻧﻴـﺎز ﺑﺎ ﺧﺒـﺮ ﺷﻮﻳﺪ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛـﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در آﻣﺮﻳﻜﺎ روزاﻧﻪ ﺑﻴـﺶ از ‪ 156،000‬ﺗﻤﺎس ﺑﻲﺳﻴــﻢ ﺑـﺎ ﻣﺮﻛـﺰ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓـﻮرﻳﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴـﺶ از ﻧـﺼـﻒ ﻛـﻞ ﺗﻤــﺎسﻫـﺎي روزاﻧـﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣــﺮﻛﺰ را ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫـﺪ‬ ‫)‪.(Sarkar, 2003‬‬ ‫اﺟــﺮاي دﺳــﺘﻮر ‪) e‐911‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ ‪ ،(911‬در دو ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﻣﺤﻘــﻖ ﺷــﺪ؛ اﮔــﺮ ﭼــﻪ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬در ﻣﺮاﻛﺰ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﻲﻣﻮﺑﺎﻳـﻞ‪ ،‬ﺳـﻴﻨﮕﻮﻟﺮ‪،‬‬ ‫‪1‐  Raskin (2003) ‬‬ ‫‪2‐  The U.S. Federal Communication Commission (FCC) ‬‬

‫‪ 8-5‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر‬

‫‪405‬‬

‫اﺳﭙـﺮﻧﻴﺖ و ﻏﻴﺮه ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣﻠـﺰم ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫درﺧـﻮاﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﺮﻛـﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕــﻮﻳﻲ اﻣﻨﻴـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،1‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﺗﻤـﺎس ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫ﺑﺎ ‪ 911‬و ﻣﻜﺎن آﻧﺘـﻦ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎس را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﮔـﺰارش دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠــﻪ‬ ‫دوم ﻛﻪ ﻃـﻲ ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎل از اﻛﺘﺒـﺮ ‪ 2001‬ﺗﺎ دﺳــﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2005‬ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن اﻓﺘـﺎد‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﻓـﺮاﻫﻢآوري اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻋﻤـﻮﻣﻲ را ﻗﺎدر ﺳـﺎزد در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 50‬ﻣﺘﺮي در ‪ 67‬درﺻـﺪ ﻣـﻮارد و در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪ 150‬ﻣﺘـﺮي در‬ ‫‪ 95‬درﺻــﺪ ﻣــﻮارد‪ ،‬ﺗﻤــﺎس ﮔﻴﺮﻧــﺪه را ﻣﻜــﺎنﻳــﺎﺑﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺗــﺎ ﭘﺎﻳــﺎن ﻣﺮﺣﻠــﻪ دوم‪ 100 ،‬درﺻــﺪ‬ ‫ﺗﻠﻔـﻦﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺟـﺪﻳﺪ و ‪ 95‬درﺻـﺪ ﻫﻤــﻪ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ از آﻣﺮﻳﻜـﺎ در اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ‪،e‐911‬‬ ‫ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ داراي ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺑـﺮاي ﮔـﺰارش ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﺣﻮادث‪ 2‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ را ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﺗﺼﺎدف و ﻣﺤﻞ آن را ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از واﻗﻌـﻪ اﺗﻮﺑـﻮس رﺑـﺎﻳﻲ در ﭘﻨـﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ اﻳﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻲ را در ﻧﻈﺮ دارد ﻛﻪ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣـﺎﻫﻮارهاي ﺗﻤـﺎم اﺗﻮﺑـﻮسﻫـﺎي ﻣﺪرﺳـﻪ را‬ ‫اﺟﺒﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ و‬ ‫دورﺳﻨﺠﻲ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴـﻢ‪ 3‬ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و وﺳـﺎﻳﻞ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ Chatterjee, 2002‬و ‪ (Zhao, 2002‬و از اﺻـﻮل‬ ‫دورﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻲﺳﻴﻢ از ﻳـﻚ ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫دور )ﻣﺜــﻞ ﻳــﻚ وﺳــﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴــﻪ( ﺑــﻪ اﻳــﺴﺘﮕﺎه ﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ ،‬اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻣﻮﺑﺎﻳــﻞآرﻳــﺎ‬

‫‪4‬‬

‫)‪ (mobilearia.com‬ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دورﺳـﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺸﻜﻼت ﻧﮕﻬـﺪاري ﺗﺠﻬﻴـﺰات را‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ وﺿﻌﻴﺖ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ و‬ ‫‪Public Safety Answering Point (PSAP)  ‬‬ ‫‪Automatic Crash Notification (CAN) ‬‬ ‫‪Telematics ‬‬ ‫‪Mobile Aria  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪406‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﭘﺰﺷـﻜﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از راه دور ﺑـﺮ وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﻛﺮده و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﻮدرو را ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ آﻧـﺴﺘﺎر‬

‫‪1‬‬

‫ﺧﻮد راﻳﺞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻮﻛﻴﺎ واﺣﺪي ﺗﺠﺎري را ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺗﺮاﻓﻴﻜـﻲ‪ ،2‬راهاﻧـﺪازي‬ ‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﻛﻴﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪2010‬‬ ‫ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪  3‬ﻣﺠﻬﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ در ﺑﺨﺶ ‪ ،9-5‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎر‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺷﺪه اﺳـﺖ؟ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدي در آن‬ ‫دﺧﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• دﻗﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻲ در ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮدم‪ ،‬دﻗﻴﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫‪ GPS‬ﺧــﻮب‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻣﻜــﺎﻧﻲ را ﺑــﺎ دﻗــﺖ ‪ 15‬ﻣﺘــﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬در اﻳــﻦ ﻣــﻮرد‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارزانﺗﺮ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ را )ﺑﺎ دﻗﺖ ﺣﺪود‪ 500‬ﻣﺘﺮ( ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﻮد‪-‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﺗﺠـﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار ﻳـﺎ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫)‪ .(Hamblen,  2001‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ‪ .GSM‬ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ‪ GSM‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﻣﺤـﺪود اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺟﺬب ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه "ﻫﻤﻴـﺸﻪ روﺷـﻦ" ﻳـﻚ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺮدم دوﺳـﺖ ﻧﺪارﻧـﺪ در ﻃـﻮل روز ردﻳـﺎﺑﻲ‬

‫‪1‐  OnStar system  ‬‬ ‫‪2‐  Smart Traffic Products  ‬‬ ‫‪3‐  Internet Protocol (IP) address ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪407‬‬

‫ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! وﻗﺘﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ‪ ،‬وﺳـﺎﻳﻞ و‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪  .‬‬ ‫‪9-5‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﻋﻠﻤﻲ‪ -‬ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه اﺳﺘﻴﻮن اﺳﭙﻴﻠﺒﺮگ‪ ،1‬ﺳﺎل ‪ 2054‬را ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻛـﺸﻴﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس داﺳﺘﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﻓﻴﻠﻴﭗ ﻛـﻲدﻳـﻚ‪ 2‬در ﺳـﺎل ‪ ،1956‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻨﻨﺪه را در دﻧﻴﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ در ‪ 50‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﺳـﭙﻴﻠﺒﺮگ‪،‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﮕﺎه ﺳﻪ روزهاي‪ 3‬ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻴﺘﺮ ﺷﻮارﺗﺰ‪ ،4‬رﺋﻴﺲ ﺷﺒﻜﻪ ﻛـﺎري ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ (gbn.com) 5‬را‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ داد ﺗﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي واﻗﻌﻲ از آﻳﻨﺪه ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد )‪ .(Mathieson,  2002‬اﻳـﻦ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻓﻜﺮي از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي رﺳـﺎﻧﻪاي اﻣـﺮوزي‪ ،‬ﻛـﻮﻛﻲﻫـﺎي وب‪ ،GPS ،6‬ﺑﻠﻮﺗـﻮث‪،‬‬ ‫دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬اﺳﻜﻨﺮﻫﺎي ﺑﺎرﻛﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌـﻪاي را‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﻛﻪ در آن ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻋﻼﻧﺎت‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻧـﺎم ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻓﻮراً از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺑﺎﻧـﺎن ﻣﺠـﺎزي ﺳـﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪي در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺟﻌﺒﻪﻫـﺎي ﺑﺮﺷـﺘﻮك‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘـﺎن آﮔﻬـﻲ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﻧﺪه ﭘﺨﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻳﻦ ﻓـﻴﻠﻢ از زﻣـﺎن ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻓﺮاﺗﺮﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭻﻳﻚ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﺷﺊ داراي ﻗﺪرت ﭘﺮدازش ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﻛـﺎﺑﻠﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎط دارد‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒـﺎرت ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑـﺎ ﻧـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،7‬ﭘﺮدازش ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﺷـﺪه‪ ،8‬ﭘـﺮدازش ﮔـﺴﺘﺮده‪ 9‬ﻧﻴـﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﺪة‬

‫‪Steven Spielberg ‬‬ ‫‪Philip k.Dick ‬‬ ‫‪A three‐ day think tank  ‬‬ ‫‪Peter Schwartz ‬‬ ‫‪Global Bussiness Network ‬‬ ‫‪Web Cookies ‬‬ ‫‪Ubiquitous computing  ‬‬ ‫‪Embedded computing  ‬‬ ‫‪Augmented computing  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪408‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﺣﺎل‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ ﻛﻨﻮﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرك وﻳـﺴﺮ‬

‫‪1‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1988‬در آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ زﻳﺮاﻛــﺲ ﭘـﺎرك‪ ،2‬ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ‪ .‬از دﻳـﺪﮔﺎه‬ ‫وﻳ ـﺴِـﺮ‪ ،‬ﭘــﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴــﺮ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ـﺎً در ﻧﻘﻄــﻪ ﻣﻘﺎﺑــﻞ واﻗﻌﻴــﺖ ﻣﺠــﺎزي ﻗــﺮار دارد‪ .‬در واﻗﻌﻴــﺖ‬ ‫ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺟﺬب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮ ﻋﻜـﺲ‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‪،‬‬ ‫"ﭘﺮدازش ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ"‪ ،‬اﻣـﺎ ﻏﻴﺮﻣﺤـﺴﻮس اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﺷـﻴﺎء اﻃـﺮاف ﻣـﺎ ﻣﺜـﻞ ﻛـﻒ زﻣـﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﭼـﺮاغﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴـﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴـﻦ ﻟﺒﺎﺳﺸـﻮﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﻟﺒﺎسﻫﺎ و ﻏﻴﺮه ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫)‪.(Weiser, 1991, 2002‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻣﻨﻈﻮر وﻳﺴﺮ از ﻛﻠﻤﻪ "ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ"‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر او اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴﺰي‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻴﻨﻚ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣـﻲزﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼـﺎر ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫درﺑﺎره اﺳﺘﻔﺎده از آن‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ آن را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻋﻴﻨﻚ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﻳﺪ او‬ ‫را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه وﻳﺴِﺮ در ﻣﻮرد ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﺎﭼـﺎر ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺪرت ﭘﺮدازش درون ﺷﺊ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻳـﻦ ﻗـﺪرت ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرش ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﻧــﺎﻣﺮﺋﻲ‪ ،‬ﻣــﻲﺗــﻮان ﻓﻨــﺎوري ﺟﺪﻳــﺪ ﺗﻌﺒﻴــﻪ ﺷــﺪه ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در‬ ‫ﻓﺮوﺷ ــﮕﺎهﻫــﺎي ﭘ ــﺮادا‪ 3‬در ﻧﻴﻮﻳــﻮرك‪ ،‬ﺳ ــﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴــﺴـﻜﻮ و ﻟــﻮسآﻧﺠ ــﻠﺲ را ذﻛــﺮ ﻛــﺮد‬ ‫)‪ .(Duan,  2002‬ﭘﺮادا‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑـﺰرگ ﭘﻮﺷـﺎك اﺳـﺖ‪ .‬در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻗﻼم ﻓﺮوش ﺑﺮﭼﺴﺐ ‪ RFID‬دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻳﻚ ﭘﺮدازشﮔـﺮ و ﻳـﻚ‬ ‫آﻧﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ درﺑﺎرة ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﺧـﺎص ﺑﺪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ آن ﻛـﺎﻻ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﻳﻜﻲ از ﺻـﻔﺤﺎت ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣﺘﻌـﺪد ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﺟﻨﺲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﻤ‪Ĥ‬ﻫﻨﮓﻫﺎﻳﻲ از ﻣـﺪلﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ آن‬ ‫را ﭘﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎرة آن ﻛﺎﻻ )رﻧﮓ‪ ،‬ﺑـﺮش‪ ،‬ﻣـﻮاد ﺗـﺸﻜﻴﻞدﻫﻨـﺪه و در دﺳـﺘﺮس‬ ‫ﺑﻮدن( را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻲ را ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘﺮو ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫‪1‐  Mark Weiser ‬‬ ‫‪2‐  Xerox PARC ‬‬ ‫‪3‐  Prada “epicenter” stores  ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪409‬‬

‫اﺳﻜﻦ ﺷﺪه و از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﺘﻦ واﻗﻊ در اﺗﺎقﻫﺎي ﭘﺮو‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر در ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻟﻤﺴﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد در اﺗﺎق ﭘـﺮو‪ ،‬ﻧﻤـﺎﻳﺶ داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺗﺎقﻫﺎي ﭘﺮو ﻧﻴﺰ داراي "آﻳﻴﻨﻪ ﺟﺎدوﻳﻲ" وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻟﺒﺎس را‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﻠﻮي آﻳﻴﻨﻪ ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺿـﺒﻂ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت آﻫـﺴﺘﻪ ﭘﺨـﺶ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮕﻲ ﺑﺨﺶ ‪ 10-5‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫واژه ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ را ﻣﻲﺗﻮان درﺑﺎره وﺳﺎﻳﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﻓﻴـﺖ ﺳـﻨﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬

‫‪1‬‬

‫)‪ (Fitsense.com‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﻮﻧﻴﺘﻮرﻫﺎي ورزﺷﻲ و ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻧـﺪام اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در‬ ‫ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﺔ ﻳﻚ اوﻧﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻛﻔﺶ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دوﻧـﺪﮔﺎن ﻗـﺎدر‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺳﺮﻋﺖ و ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ دوﻳﺪهاﻧﺪ را اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﺳـﻴﻠﻪ‪ ،‬دادهﻫـﺎ را از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﮕﻨﺎل رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﭽﻲ ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ دادهﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻲﺳﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴﺰي ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﭼﻤﭙﻴـﻮنﭼﻴـﭗ‬

‫‪2‬‬

‫)‪ ،(championchip.com‬ﻛﻪ در ﻫﻠﻨﺪ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛـﺰي دارد‪ ،‬ﻫـﻢراﺳـﺘﺎ ﺑـﺎ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬رد‬ ‫دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت دوي ﻣﺎراﺗﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻬﻮري را ﭘﻴﮕﻴـﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻛﻔﺶ دوﻧﺪه ﻳﺎ ﻣﭻﺑﻨـﺪ ﻣـﭻ ﭘـﺎي دوﻧـﺪه‬ ‫وﺻﻞ ﺷﺪه و آﻧﺘﻨﻲ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻛﻪ در ﺧﻂ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و از ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲﻫـﺎي رادﻳـﻮﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ زﻣﺎنﻫﺎي ﺷـﺮوع‪ ،‬ﺧـﺎرج ﺷـﺪن از ﻣـﺴﻴﺮ و ﭘﺎﻳـﺎن دو و زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ دوﻧـﺪه از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ در‬ ‫ﺣﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﺤﺪوده ﺷﺮﻛﺖ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻧـﺼﺐ‪،‬‬ ‫ﺣﺎوي رﻳﺰﭘﺮدازﺷﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺎن ﺧﻮد )و ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ آن را ﭘﻮﺷـﻴﺪه( را ﺑـﻪ ﺣـﺴﮕﺮﻫﺎي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﻪ آن ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻧـﺸﺎنﻫـﺎ وارد ﻣﺤـﻞ ﻛﺎرﺷـﺎن ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣﺰﺑـﻮر‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Fitsense Technology ‬‬ ‫‪2‐  Champion chip ‬‬

‫‪410‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از دﻛﻤﻪﻫﺎي ﺣﺎﻓﻈﻪ )وﺳﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻳﻚ ﺳﻜﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﻨﺘﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻛﻮﭼﻚ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬اﻳـﻦ وﺳـﺎﻳﻞ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎرﻛﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬دﻛﻤﻪﻫﺎي ﺣﺎﻓﻈـﻪ را در ﺑﺮﺧـﻲ از ﺻـﻨﺪوقﻫـﺎي ﺟﻌﺒـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺴﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري و ارﺳﺎل را ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده و ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از زﻳﺮﺑﻨﺎي ﻓﻨﻲ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W5.11‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫و آﮔﺎﻫﻲ از زﻣﺎن‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻬﻤﻲ در ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل داﻧـﺴﺘﻦ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﺑﺮ در ﮔﻮﺷﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﻣﻮﻗـﻊ روز اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﺗﻘـﻮﻳﻢ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬آﮔـﺎﻫﻲ از زﻣـﺎن‪ 1‬ﺑـﻪ ﺛﺒـﺖ داﻣﻨـﻪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺸﺘﺮي در زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎص اﺷﺎره دارد ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي او و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪاش ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ از زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻛﺎرﺑﺮ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫درك ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ او و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻫـﺪاف او‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Pitkow et al., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ و آﮔﺎﻫﻲ از زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻨﺠـﺎن ﻣﻘـﺪس‪ 3‬ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻦ آرزو را ﺑﺮآورده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ را ﺑـﺮآورده ﻛﻨﻨـﺪ و ﻗـﺎدر ﺑﺎﺷـﻨﺪ دﻗﻴﻘـﺎً اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬را ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺗﻤـﺎم ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ آزاردﻫﻨﺪهاي را ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺪارﻳﻢ را ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 4-5‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر آزﻣﺎﻳﺸﻲ در ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Context Awareness  ‬‬ ‫‪2‐  Contextual Computing  ‬‬ ‫‪3‐  Holy Grail  ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪411‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-5‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ آﮔﺎه از ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻠﻮن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻠﻮن‪ 1‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻋﻠﻤـﻲ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ )ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺷﻜﻞ( ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ رﺑﺎﺗﻴـﻚ و ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪.‬‬

‫• اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻘﻮﻳﻢ‪  .‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ :‬ﻫــﺮ داﻧــﺸﺠﻮي ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﻪ ﻳــﻚ‬

‫ﻓﻨﺎوري ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﻪروز ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ PDA‬ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫• اﻃﻼﻋﺎت آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ آﻳـﺎ اﻛﻨـﻮن‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ‪ Wi‐Fi‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ‬

‫ﻫﻮا آﻓﺘﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎراﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﺮﻓﻲ اﺳﺖ و دﻣﺎي ﻫـﻮاي ﺑﻴـﺮون‬

‫ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳــﻦ داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ آﮔـﺎه از زﻣــﺎن ﻛــﻪ‬

‫)ﻣﺤﻴﻂ( را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤــﺎري آن در ﺷــﻜﻞ ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫• اﻃﻼﻋــﺎت وﺿــﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ داﻧــﺸﺠﻮ در ﻳــﻚ ﻗﺎﻟــﺐ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢﻛﻼﺳﻲﻫﺎ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ‪.‬‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘﻢ آﮔـــﺎﻫﻲ از زﻣـــﺎن در‬ ‫داﻧــﺸﮕﺎه ﻛــﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻠــﻮن‪ .‬ﻣﻨﺒــﻊ‪:‬‬

‫‪. Sadeh, 2002‬‬ ‫‪1‐  Carnegie Mellon University  ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪412‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه و وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﺎ ﻛﻼس ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ آﻧﻬـﺎ در داﻧـﺸﮕﺎه و آب و‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان "ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت و‬

‫ﻫﻮا ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﻛﺠـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻏـﺬا ﺑﺨﻮرﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫اﺟﺎزهﻫﺎ" ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﻓﺮد را ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﺑـﺎران ﻣـﻲﺑـﺎرد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﺳـﻌﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬

‫ﻫﻤﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻮق ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻲ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ ﺑﻴـﺮون رﻓـﺘﻦ از ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫وارده را ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴـﺰي را و در ﭼـﻪ‬

‫ﻧﺪاﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد )ﻣﻌﻤــﻮﻻً اﻧﺘﺨــﺎبﻫــﺎي ﻣﺘﻌــﺪد( در‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮ‬

‫‪ ،PDA‬ﺑــﺎ ﻳــﻚ ردهﺑﻨــﺪي ﻛﻠــﻲ ﻇــﺎﻫﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد و اﻣﻜــﺎن‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر در ﻛﻼس‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺗﻤـﺎم ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ را‬

‫"ﻛﻠﻴﻚ ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ" ﻧﻴـﺰ در اﺧﺘﻴـﺎر داﻧـﺸﺠﻮ ﻗـﺮار‬

‫ﺑﺒﻨﺪد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﻲ داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﻜـﺎن ﻳـﺎ‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫زﻣﺎن ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد؛ او ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺎمﻫﺎ را‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪.Sadeh 2002 ‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻔﻴــﺪ ﺑـﻮدن ﭼﻨـﻴﻦ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‪،‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،1‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﺷﺨﺼﻲ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي‬

‫آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﻜﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻋــﻀـﻮ ﻳــﻚ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺗﻌــﺮﻳﻒ ﺷــﺪه ﻣﺜــﻞ داﻧــﺸﮕﺎه ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺳﺎده‪ ،‬ﻛـﺎرﮔﺮ رﺳـﺘﻮراﻧﻲ اﺳـﺖ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ؟‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺮﻳﻦ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ‪ 98 ،2‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﭘﺮدازﺷﮕﺮﻫﺎي ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﻧـﻪ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي روﻣﻴﺰي ﺳﻨﺘﻲ و ﻧﻪ ﺣﺘﻲ در ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در وﺳﺎﻳﻞ ﺧـﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ و‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻨـﻮﻧﻲ و آﺗـﻲ ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‪ ،‬در ﺷـﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪ 14‬وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ وﺻﻞ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه ﻧﻈﺮي ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داﺷـﺖ‪ :‬ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬وﺳـﺎﻳﻞ ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و اﺷﻴﺎء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Personal Agent  ‬‬ ‫‪2‐  Estrin et al.(2000)  ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪413‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻗﺮار دادن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮدازش ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه در ﻫﻤﻪﺟﺎ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪  .Estrin et al., 2000, pp. 38‐39 :‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺰاي ﺷﻜﻞ ‪9-5‬‬ ‫‪ .4‬ارﺗﺒﺎط ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎي ‪ ،GPS‬دﺳﺘﺮﺳﻲ‬

‫‪ .1‬اﺟﺰاء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪  :‬‬

‫• ﻟﺮزش‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و رﻃﻮﺑﺖ را ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ورود ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻳـﺎ ﺳـﺮزده اﻓـﺮاد ﺑـﺮ‬ ‫وروديﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺎﻧﻊ ورود ﺻﺪاﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﭘﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  :‬‬ ‫• ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎد را ﺣﺲ ﻛﺮده و ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬روﺑﺎتﻫﺎي ﻧﻈﺎﻓﺘﭽﻲ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﺎر‪.‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﻗﺮصﻫﺎي ﺣﺴﮕﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪  :‬‬ ‫• وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي ارﺳﺎل داروﻫﺎ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﺴﮕﺮ داﺧﻠﻲ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬وﺳـﺎﻳﻞ ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﺷـﺪه در اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺮﻣﺰﻫـﺎي ﺿـﺪﻗﻔﻞ‪،‬‬ ‫ﻛﻴﺴﻪ ﻫﻮا( ‪ ‬‬ ‫• ﻋﻤﻠﻜﺮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪414‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺰاي ﺷﻜﻞ ‪9-5‬‬

‫‪.7‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫‪.9‬‬ ‫‪.10‬‬

‫ﻣﺨﺎزن آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آب را اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ را‬ ‫ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫روﺑﺎت ﻧﺎﻣﻪرﺳﺎن ﺧﻮدﻣﺨﺘـﺎر ﻛـﻪ وﻇـﺎﻳﻒ اﻧـﺴﺎن را در اﻳـﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫ﭼﺮاغ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻛﻪ ﻣﻴـﺰان رﻓـﺖ و آﻣـﺪ اﻧـﺴﺎن و وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮري و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﻠﻴﺲ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ /‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪  :‬‬ ‫• از دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز‪ ،‬دﺳـﺘﮕﺎه ﺑﺎرﻛُـﺪ ﺧـﻮان و وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺳﻪﻫﺎي ﻓﺮدي را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫و ﻋــﻼوه ﺑــﺮ اﻳــﻦ‪ ،‬ﻟــﺮزش‪ ،‬ﺣــﺮارت و ﺣﺮﻛــﺖ ﺑــﺪن را‬ ‫ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫از ورود ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎزل ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪ .11‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ‪  :‬‬ ‫• اﻛﺜــﺮ وﺳــﺎﻳﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﺎﺷــﻴﻦ ﻇﺮﻓــﺸﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺟﻌﺒــﻪﻫــﺎي وﻳــﮋه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳــﻮن ﻛــﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬اﺳــﺒﺎبﺑــﺎزيﻫــﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎتﻫﺎ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪  :‬‬ ‫• رﻧﮓ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪ ‬‬ ‫• ﺑﺘﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪ ‬‬ ‫• ژلﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﺳﻴﻤﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه را ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .14‬ﻗﻼده ﺳﮓ ﺑﺮاي ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪ ‪-GPS‬‬ ‫ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻓﺮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷـﺒﻜﻪﺳـﺎزي‬ ‫و ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺖ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕـﻮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺠﻬﺰ ﺷـﺪهاﻧـﺪ و ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اروﭘﺎ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﻲ در آن ﻧﻔﻮذ ﻛﻤﺘﺮي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ -‬ﺗـﺪرﻳﺠﺎً ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫اﻳــﺪه ﻣــﺄﻧﻮس ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎﺗﻲ ﻛــﻪ در ﺳــﺎل ‪ 2001‬ﺗﻮﺳــﻂ اﺗﺤﺎدﻳــﻪ‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻧـﺼﻒ اﻓـﺮاد ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ »ﺧﺎﻧـﻪ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ«‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اراﺋﻪ دﻫﺪ )‪.(Edgington, 2001‬‬ ‫ﺑﺮﺧـﻲ ازﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻣﻨﺎزل ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭼﺮاغﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ‪ ‬ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ‬ ‫روﺣﻴﺎت و ﻧﻴﺎزﻫﺎي راﺣﺘﻲ و اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻤﺎ روﺷﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻳﺎ ﻛﻢ ﻧﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  UK’S Consumers’ Association ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪415‬‬

‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳـﻪ ﻳـﻚ ﺧﺎﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻛـﺎراﻳﻲ اﻧـﺮژي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻤﺎس ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫ﻳﺎ ‪ ،PDA‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﮔﺮدد‪  .‬‬ ‫• ﻛﻨﺘﺮل آب‪ .‬واﺗﺮﻛﺎپ‪ ،(Watercop.com) 1‬وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ ﻳـﻚ ﺳـﺮي‬ ‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ رﻃﻮﺑﺖ واﻗﻊ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﺳـﻄﺢ‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ در ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻪ واﺣﺪ ﻛﻨﺘﺮل واﺗﺮﻛﺎپ ‪ ‬ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﺪ‬ ‫ﻛﻪ ارﺳﺎل آب ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻨﺰل و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ .‬ﻛﺮﻛﺮهﻫﺎ‪ ،‬درﻫﺎي ﮔﺎراژ‪ ،‬در ﺟﻠﻮي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ردﻳـﺎبﻫـﺎي‬ ‫دود و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ واﺣـﺪ ﻛﻨﺘـﺮل ﺷـﺒﻜﻪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻧـﺸﺎن دادن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ رﺧـﺪادﻫﺎي در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﮔﺮدﻧﺪ )ﻣﺜﻼً‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻼت ﻣﻲروﻳﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺧﺎﻧﮕﻲ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﻪﺗـﺎن ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ ﺻـﻮﺗﻲ‪ -‬ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻤـﺎس ﻳـﺎ ﻛﻨﺘـﺮل از راه دور‪ ،‬ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﻳـﻚ ﻧﻤﺎﻳـﺸﮕﺮ ديويدي در اﺗـﺎق ﺧﻮاﺑﺘـﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ وﻟـﻲ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻫﻤﺎن ﻓﻴﻠﻢ را در اﺗﺎق ﻛﻮدﻛﺘﺎن ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﻳـﻚ ﻓـﺸﺎر روي ﻛﻨﺘـﺮل از‬ ‫راه دور‪ ،‬اﺗﺎق ﻧﻤﺎﻳﺶ را ﻋﻮض ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ در ﺑﺎزار ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي رو ﺑﻪ رﺷﺪ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺑﺎﻻ )ﻛﺎﺑﻠﻲ و ‪ (DSL‬و ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ )‪ (Wi‐Fi‬درون ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ‬ ‫و ﺑﺎ ﺗﺴﺮﻳﻊ روﻧﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛـﻪ اﻛﻨـﻮن ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W5.12‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮي را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اﺟﺰاء ﻛﻠﻴﺪي ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﺮاه ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴـﺰي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ )ﺳﻴﻤﻲ ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ( ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Watercop ‬‬

‫‪416‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫ‪‬ﻢ اِﻻﻳﻨﺲ‪ 1‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ )‪ .(internethomealliance.com‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از اﺗﺤﺎد ﺗﻌﺪادي از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺮﭘـﻮل‪ 2‬و ﺳـﺎنﺑـﻴﻢ‪ ،(3‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫آيﺑﻲام و ﺳﻴﺴﻜﻮ(‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ )ﻣﺜﻞ ﺑﺴﺖﺑﺎي‪ (4‬و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در اﺗﻮﻣﺎﺳـﻴﻮن ﻣﻨـﺎزل‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ دارﻧﺪ )ﻣﺜﻞ ﻻﺗﺮون اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﺰ‪ (5‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ اﺗﺤـﺎد‪ ،‬ﺗـﺴﺮﻳﻊ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳـﺪ ﺧـﺎﻧﮕﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ اﺗﺼﺎل داﺋﻤﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‪ W5.13‬ﺑﻌـﻀﻲ از اﻧـﻮاع ﻟـﻮازم‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎء اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ را ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻟﻮازﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎري دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪاي ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﺑـﺮده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ آن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮل را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺿـﻤﺎﻧﺖ ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ آن ﻗﺮار دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﮔﺰارش ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﻛـﺎرﺑﺮد وﺳـﻴﻠﻪ را‬ ‫اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﺑـﺮاي اﻫـﺪاف ﺗﺸﺨﻴـﺼﻲ‬ ‫)ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﮕﻬﺪاري وﺳﻴﻠﻪ( اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ )‪.(Pinto, 2002‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻤـﻲ ﺑـﻪ ﻟـﻮازم ‪ ‬ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻧـﺸﺎن‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻟﻮازم‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺮار دادهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺣﺬف ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻜﺮاري و ﺑﻲﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜـﺎل در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻨﺎوري اﻳﺠﺎد ﭘﻴﻮﻧـﺪ در ﺧﺎﻧـﻪ )‪ 6(HLT‬ﺳـﺎنﺑـﻴﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺎورﻻﻳﻦ‪ 7‬ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫‪Internet Home alliance ‬‬ ‫‪Whirpool ‬‬ ‫‪Sunbeam‬‬ ‫‪Best Buy ‬‬ ‫‪Lutron Electronics ‬‬ ‫‪Home Linking Technology ‬‬ ‫)‪Power Line Communication (PLC‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪417‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ زﻧﮓدار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﮔﺮﻣـﺎﻳﺶ‪،‬‬ ‫ﻗﻬﻮهﺳﺎز و ﭼﺮاغﻫﺎي اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﭽﻪﻫﺎ روﺷﻦ ﺷﻮد و ﭘﺘﻮي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از روﻳﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﺑﻲﭘﺎﺳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ ﻓﻨـﻲ ﻛـﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﮔـﺴﺘﺮدة ﻟـﻮازم‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ داراي اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧـﺪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوزه ﻫﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دارد ﻛـﻪ ﻣﻮﺗـﻮر را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲاﻧـﺪازد‪ ،‬ﻣـﺼﺮف‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ از اﮔﺰوز را ﻛﻨﺘﺮل ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎدهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 20‬رﻳﺰﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ زﻳﺮﻛﺎﭘﻮت‪ ،‬ﭘﺸﺖ داﺷﺒﺮد‪ ،‬داﺧﻞ ﭼﺎرﭼﻮب در اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و زﻳـﺮ‬ ‫اﺗﺎﻗﻚ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬رﻳﺰﭘﺮدازﺷﮕﺮﻫﺎ رادﻳﻮ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪة‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺪه ﻋﻮض ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺻﻨﺪﻟﻲ را ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺧـﺎﻃﺮ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و دﻣـﺎي‬ ‫اﺗﺎﻗﻚ ﻣﺴﺎﻓﺮ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻛﺮد ﻛﻤـﻚ ﻓﻨﺮﻫـﺎ را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ و وﻗﺘﻲ ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻛـﻢ ﺑـﺎد اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻫـﺸﺪار‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣـﺸﻜﻼت ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬دادهﻫـﺎ را ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬روﻧﺪي رو ﺑﻪ رﺷﺪ را ﻃﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬رﻳﺰﭘﺮدازﻧـﺪهﻫـﺎ در‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در دﻣﺎ و رﻃﻮﺑﺖ ﺑـﺎﻻ و ﻟـﺮزش ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1998‬وزارت راه و ﺗﺮاﺑﺮي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 1‬ﻫﺸﺖ ﺣﻮزه را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ در آﻧﻬـﺎ‬ ‫رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻣﻨﻴﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ آن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ )‪ .(www.its.dot.gov/ivi/ivi.htm‬اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺷﻴﻮه ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﺗﺼـﺎدف‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮي ﺑﺮاي اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﺛﺒـﺎت وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ و دو روش ﻛﻨﺘـﺮل و‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ راﻧﻨـﺪه اﺳـﺖ )‪ .(Jones, 2001‬ﺻـﻨﻌﺖ ﺧﻮدروﺳـﺎزي آﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻛﻨـﻮن در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ وزارت راه و ﺗﺮاﺑـﺮي‪ ،‬ﻗـﺮار‬ ‫‪1‐  The U.S. Department Of Transportation (DOT) ‬‬

‫‪418‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺟــﻲام‪ 1‬ﻃـﻲ ﻫﻤﻜــﺎري ﺑــﺎ دﻟﻔـﻲ اوﺗﻮﻣﻮﺗﻴــﻮ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺰ‪ 2‬ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺼﺎدف در وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﻣﻮﺗﻮري‪ 3‬را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ رادار‪ ،‬دورﺑﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﺒــﺮداري‪ ،‬ﺣــﺴﮕﺮﻫﺎي ﺧــﺎص و ‪ GPS‬را ﺑــﺮاي ﻧﻈــﺎرت ﺑــﺮ رﻓــﺖ و آﻣــﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞﻫــﺎ و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي راﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﺗﺎ ﺗﺼﺎدف ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ دﻳﮕﺮ و ﻋﺎﺑﺮان ﭘﻴﺎده را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‬ ‫)‪  .(Sharke, 2003‬‬ ‫ﺗﻤـﺎﻳﻞ روﺑﻪ رﺷﺪي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﺗـﺼﺎل رﻳﺰﭘﺮدازﺷـﮕﺮﻫﺎ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫وﺟﻮد دارد )‪ .(Moore,  2000‬ﻛﻤﻚﻫﺎي اورژاﻧﺲ‪ ،‬ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﺴﻴﺮﻫﺎي راﻧﻨـﺪﮔﻲ و ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از آﻧﻬـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬راﻧﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺻﻮت‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻪ وب اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪ .(Bretz,  2001‬ﺳﻴﺴﺘﻢ آن اﺳﺘﺎر ﺟﻲام‪ (onstar.com) 4‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن از‬ ‫اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫آناﺳﺘﺎر‪ ،‬در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﮕﺎم اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﺴﻞ ﺑﻌـﺪي اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺣﺘﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮدﻛـﺎرﺗﺮي را ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي اﺿـﻄﺮاري اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪  ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ‪ ‬آناﺳﺘﺎر در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻴﺴﻪ ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ راﻧﻨﺪه و ﻣﺴﺎﻓﺮان وﺿﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓـﻮراً ﺑـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اورژاﻧﺲ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎره ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﺼﺎدف اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫دﻗﻴﻖ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي در ﺣـﺎل ﺳـﺎﺧﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗـﺼﺎدف‪ ،‬اﻳﻨﻜـﻪ آﻳـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﭼـﭗ ﻛـﺮده ﻳـﺎ ﻧـﻪ و آﻳـﺎ راﻧﻨـﺪه و ﻣـﺴﺎﻓﺮان‬ ‫ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺮﺳـﻨﻞ‬ ‫اورژاﻧﺲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪت ﺗﺼﺎدف و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬اﻳﺪهآل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ "وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﺔ زﻣﻴﻨﻲ ﺧﻮدﻛﺎر"‪ 5‬ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ‪ GIS‬را دﻧﺒﺎل ﻛﺮده و از‬ ‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﺧﻮد در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑـﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣﻮاﻧـﻊ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‬ ‫‪GM ‬‬ ‫‪Delphi Automotive Systems ‬‬ ‫‪Automotive Collision Avoidance System  ‬‬ ‫‪GM’s Onstar ‬‬ ‫‪Autonomous Land Vehicles (ALV) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪419‬‬

‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن در ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ و آﻟﻤﺎن وﺟﻮد دارﻧﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آزﻣﺎﻳﺸﻲ(‪.‬‬ ‫"اﺷﻴﺎء" ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰارآﻻت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر "ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ" ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل در‬ ‫ذﻳﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎرﻛﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺼﻮل‪ 1‬ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪ ،‬از ‪ 12‬رﻗـﻢ‪ ،‬در‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دو رﻗﻢ اول‪ ،‬ﻛﺸﻮري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛـﺪ ﻣﺰﺑـﻮر‬ ‫در آن ﺻﺎدر ﺷﺪه‪ 4 ،‬رﻗﻢ ﺑﻌﺪي ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺖ و ‪ 6‬رﻗﻢ ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻛﺪ ﻣﺤـﺼﻮل اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺪ ﺑـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﻋﻤﻮدي و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧـﺪ ﺗـﺎ ﻣﻮﺟـﻮدي اﻧﺒـﺎر و ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ را ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده و اﻗﻼم ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻘﻄﻪ ﻓﺮوش را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﻜﻨﺮ ﺑﺎرﻛﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از دﺳﺘﮕﺎه اﺳـﻜﻦ ﺑـﺮاي ﺧﻮاﻧـﺪن‬ ‫ﻛﺪ و ﺗﺮﺟﻤﺔ آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻚ رﻣﺰﮔﺸﺎ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺮوﺟـﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ‬ ‫ﺑﻪ دادهاي ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ و ﺳﻴﻤﻲ ﻛﻪ رﻣﺰﮔـﺸﺎ را ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮي وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ در ‪ 25‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ وﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻂِ دﻳﺪ‪ 3‬ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﻜﻦﻛﻨﻨـﺪه ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ در‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺒﺎر ﻳﺎ اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﺗﺤﻮﻳـﻞ‪ /‬اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ روي ﻛﺎﻏﺬ ﭼﺎپ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺎره‪ ،‬آﻟﻮده ﻳﺎ ﮔﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﻮم اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎرﻛـﺪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻧﺪه و ﻣﺤـﺼﻮل را ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ آن ﻗﻠﻢ ﺧﺎص از ﻛـﺎﻻ را؛ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺎرﺗﻦ ﺷـﻴﺮ از ﻳـﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎرﻛﺪ ﺛﺎﺑﺖ دارد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎرﻛﺪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺎرﻳﺦ اﻧﻘـﻀﺎء‪ ،‬ﺑـﻲﻓﺎﻳـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬روش ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻨﺎﺳﻪ ﺧﻮدﻛﺎر‪ 4‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎرﻛﺪ را ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫)‪Universal Product Code (UPC‬‬ ‫‪Decoder  ‬‬ ‫‪Line‐of‐sight‬‬ ‫‪Auto‐ID  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪420‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﺧﻮدﻛـﺎر‪ .‬اﻳـﻦ روش در‪ ‬ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺮﻛـﺰ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫‪1‬‬

‫)‪ (autoidcenter.org‬ﻛﻪ ﭘﺮوژه ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑـﻴﻦ ﺑـﻴﺶ از ‪ 87‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﺳـﻪ داﻧـﺸﮕﺎه‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻬﺎن‪ ،‬امآيﺗﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ در اﻧﮕﻠﻴﺲ و داﻧﺸﮕﺎه آدﻻﻳﺪ‬ ‫در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن )ﻣﺜـﻞ ﻛﻮﻛـﺎﻛﻮﻻ‪،‬‬ ‫ژﻳﻠــﺖ‪ 2‬و ﻛَــﻨُﻦ‪ ،(3‬ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن )ﻣﺎﻧﻨــﺪ والﻣــﺎرت در آﻣﺮﻳﻜــﺎ‪ ،‬ﺗــﺴﻜﻮ‪ 4‬در اﻧﮕﻠــﻴﺲ(‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ )ﻣﺜﻞ‪ ،‬ﻳﻮﭘﻲاس‪ 5‬و ﻳﻮاس ﭘ‪‬ﺴﺘﺎل ﺳﺮوﻳﺲ‪ ،(6‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‪ ‬ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻮراي ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزي ﻛـﺪﻫﺎ‪ (7‬و آژاﻧـﺲﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ وزارت دﻓـﺎع‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ (8‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﺗـﺮ از ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳـﻚ ﻛـﺪ ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه آن‪ ،‬ﺧﻠﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از اﺷﻴﺎء اﺳﺖ؛ ﺷـﺒﻜﻪاي ﻛـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ را ﺑـﻪ اﺷـﻴﺎء‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي ﻣﻮاد ﺷﻮﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﺟﻴﻦ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫اﺷﻴﺎء اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﻼم ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑـﻪ ﻗﻔـﺴﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺑـﻮدن در زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺰاء ﻓﻨﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛﺎر و ﺷﺮح ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W5.15‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛﺎر‪ RFID ،‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪:RFID‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺻـﺒﺎﺣﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪ RFID‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬در ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دوم‪RFID ،‬ﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي دوﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻋﻮارض ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺋﻲﺗﻮزيﭘ‪‬ﺲ‪ 9‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬در ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎم ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺎدهﻫﺎ‪ 10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﺑـﺖ راﻧﻨـﺪﮔﻲ در ﺟـﺎدهﻫـﺎي‬ ‫‪1‐  Auto identification (Auto ID) Center ‬‬ ‫‪2‐  Gillette ‬‬ ‫‪3‐  Canon ‬‬ ‫‪4‐  Tesco ‬‬ ‫‪5‐  UPS ‬‬ ‫‪6‐  U.S. Postal Service ‬‬ ‫‪7‐  Uniform Code Council ‬‬ ‫‪8‐  The U.S. Department of Defense ‬‬ ‫‪9‐  E‐Z Pass ‬‬ ‫‪10‐ Electronic Road Pricing ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪421‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ راﻧﻨـﺪﮔﺎن را‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻠﻮغ‪ ،‬وارد ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﭘﺮرﻓـﺖ و آﻣـﺪ ﻧـﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫـﺮ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﭼﺴﺐ ‪ RFID‬داردﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎرتﺧﻮانﻫﺎ در ﺟﺎدهﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)ﻣﺸﺎﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺑﺰرﮔﺮاه ‪ 191‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪.(3-5‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ‪ RFID‬ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﭼـﺴﺐﻫـﺎي آن ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 50‬ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي اﻗﻼم ﻛﻢ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ در‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑـﻪ ﻧـﺎم اﻟـﻴﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‪ (alientechnology.com) ،2‬روﺷـﻲ را ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺒـﻮه‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي ‪ RFID‬اﺑﺪاع ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 10‬ﺳـﻨﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺮﭼﺴﺐ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ .‬در ژاﻧﻮﻳﻪ ﺳﺎل ‪ ،2003‬ژﻳﻠﺖ‪ 500 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺮﭼﺴﺐ ‪ RFID‬را ﺑﻪ اﻟـﻴﻦ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺳﻔﺎرش داد )‪.(RFID Journal, 2002‬‬ ‫ژﻳﻠﺖ از اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ در ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻳﻜـﻲ از‬ ‫آزﻣﺎﻳـﺶﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ژﻳﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴـﺐﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﻴـﻎﻫﺎي ﻣﻚﺗﺮي‪ 3‬ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي والﻣﺎرت ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬زﻳﺮا ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ‪RFID‬ﺧـﻮان وﻳـﮋهاي ﻣﺠﻬـﺰ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻠﻲ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي ‪ RFID‬در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ .RFID‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻮل ‪ 1‬و ‪ 7‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﺪه اﺻـﻠﻲ ‪،RFID‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮل در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮ ‪ ،‬از ‪RFID‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ از اروﭘﺎ ﺑـﻪ اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ زودي اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ‪ ،‬در ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻓﺎﻋﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪ 19‬ﻛﺸﻮر ﻋﻀﻮ ﻧﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ‪ RFID‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤـﻊآوري ﭘـﻮل‬ ‫در ﻋﻮارﺿﻲﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻛﻮدﻛﺎن ﮔﻤﺸﺪه در ﭘـﺎركﻫـﺎ و ﻳـﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از دزدﻳـﺪه‬ ‫ﺷﺪن ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه )ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﻪ ﻧﻮﻛﻴﺎ اﻛﻨﻮن روي آن‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬در ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ‪ RFID‬ﻣﺆﺛﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ اول اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺧﻮد را وادار ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ RFID‬ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ والﻣـﺎرت و‬ ‫‪Highway 91 ‬‬ ‫‪Alien Technology‬‬ ‫‪Mach3 ‬‬ ‫‪NATO ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪422‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫وزارت دﻓﺎع آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدهاي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دوم‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﻣﺤﺪودﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑـﺮروي ﺑﺮﭼـﺴﺐ )اﻛﻨـﻮن در اﻳﺎﻟـﺖ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ در دﺳـﺖ‬ ‫اﺟﺮاﺳﺖ( و ﻳﺎ اﺟﺒﺎر دوراﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫـﺎ در ﻫﻨﮕـﺎم ﭘﺮداﺧـﺖ ﻗﻴﻤـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫)اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ‪ (1‬وﺿﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ روﻳﻜﺮد "ﺣﺎﻻ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ" را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﺧـﺮ‬ ‫آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﺑﺎﻻﺳـﺖ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ )‪ .(Spivey‐Overby,  2004‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬راﻳﺎن‪ 2‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺪه ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻨﺎوري را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﮕـﺎﻫﻲ اﺟﻤـﺎﻟﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ Kharif, 2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬ ‫در اﺑﻌﺎد وﺳﻴﻊ‬

‫ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ و ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﺎ را راﺣـﺖﺗـﺮ ﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ‪،‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮدازﺷﻲ در ﻛﻨﺎر ﻫـﻢ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺣﺘﻲ ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲﺗﺮ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻔﺎء ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس و ﺣﺘﻲ ﻛﻞ ﺷﻬﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪،‬‬ ‫اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﻮده و در ﻣﻘﻴﺎس ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣــﺪارس ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ‪ .‬داﻧــﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴــﺎ در ﻟــﻮسآﻧﺠﻠــﺲ‪ ،‬آزﻣــﺎﻳﺶ ﻳــﻚ ﻣﻬــﺪﻛﻮدك‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ )‪ .(Chen et al., 2002‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑـﺎ ﮔـﺴﺘﺮش ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑـﻴﻦ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن و ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ از ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻦ ﺟﻤﻌﻴـﺖ در ﺑـﺴﻴﺎري ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﺮاي زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲﺗـﺮي را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﻣﺮاﻗﺒﺘـﻲ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻛـﺎرا و اﺛـﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺮوژة آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﻟﻴﺖﻛِﺮ‪ ،3‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﺳـﻴﺎر را در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮاردي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 5-5‬آﻣﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Massachusetts ‬‬ ‫‪2‐  Ryan (2004) ‬‬ ‫‪3‐  Elite care ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪423‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-5‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان در ﺑـﺴﻴﺎري از‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻟﻴـﺖﻛـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ )‪ (elite‐care.com‬اﺳﺖ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا ﺟﻬـﺖ اراﺋـﻪ‬

‫وﻳﮋه در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي داراي "ﻓﻨﺎوري ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻤـﺎس زﻳـﺎد"‪ 4‬ﺑﻨـﺎ ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻞ ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن در ژاﭘـﻦ ﺷـﺪﻳﺪ اﺳـﺖ و اﻧﺘﻈـﺎر‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﺸﺎورﻳﻦ آن‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ اﻋـﻀﺎء ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﻲرود ﻛﻪ در ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪ ،‬در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﻣـﺎﻳﻮ ﻛﻠﻴﻨﻴـﻚ‪ ،5‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻫـﺎروارد‪  ،6‬داﻧـﺸﮕﺎه‬

‫اروﭘﺎﻳﻲ و در ﭼﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه وﻳﺴﻜﺎﻧﺴﻴﻦ و آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﻣﻠـﻲ ﺳـﻨﺪﻳﺎ‬

‫‪9‬‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮده ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻋﻤـﻞ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﭼـﻪ‬

‫درآﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫درﻣﺎﻧﻲ در ﻫﺮ زﻣﺎن اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻛﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ‪ 30‬ﻣﺎﻳﻠﻲ )ﻛﺎﺑﻠﻲ و ﺑﻲﺳـﻴﻢ(‬

‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﺳـﻄﻮح ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ از ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪.‬‬

‫از ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ و وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬

‫ﺑﻌــﻀﻲ از آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ ﻛﻤﺘــﺮي ﻧﻴــﺎز دارﻧــﺪ‪ ،‬ﺳــﺎﻳﺮﻳﻦ‬

‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي وزن( ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺨـﺖ ﻫـﺮ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻢ ﺣﺎﻓﻈﮕﻲ دارﻧﺪ و ﺑﻘﻴـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺣـﺎدﺗﺮي ﻣﺜـﻞ‬

‫ﻳﻚ از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ؛ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ در ﻧـﺸﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري آﻟﺰاﻳﻤﺮ داﺷﺘﻪ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﻧﻈـﺎرت و ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻟﺒﺎس ﺳﺎﻛﻨﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﺷﺎﺳﻲﻫﺎي ﻫﺮاس ﻛـﻪ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد؛ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫در آﺳﺎﻳــﺸﮕﺎه اﻳــﺎﻟﺘﻲ اِﻟﻴــﺖﻛِــﺮ‪ 1‬واﻗــﻊ در ﻣﻴﻠــﻮاﻛﻲ‪،2‬‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ﻟﻤﺴﻲ در ﻫﺮ اﺗﺎق؛ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ ﺑـﺎ‬

‫اورﮔِﻮن‪ 3‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻘﻼل و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از دورﺑﻴﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﻛﻨﺘﺮل آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﭼﺮاغﻫـﺎ و‬

‫ﺗﻤــﺎم ﺳــﺎﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑــﺪون ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ آﻧﻬــﺎ‪،‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻟﻮازم‪.‬‬

‫‪Elite care’s Estates cluster Residential Care Facility ‬‬ ‫‪Milwaukie ‬‬ ‫‪Oregon ‬‬ ‫‪High‐Tech, High‐Touch‬‬ ‫‪Mayo Clinic ‬‬ ‫‪Harvard university ‬‬ ‫‪University of Michigan ‬‬ ‫‪University of Wisconsin ‬‬ ‫‪Sandia National Laboratory ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪424‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ و دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﻦ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺳـﺘﻘﻼل ﺑﻴﻤـﺎران را‬

‫اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻴﻤـﺎران را ﻛﻨﺘـﺮل‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ زﻳـﺮا ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻧﻴـﺎز داﺋﻤـﻲ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻜـﺎن ﻫـﺮ ﺑﻴﻤـﺎر را‬

‫ﺳﺮزدن ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ آﻳـﺎ او در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺴﺖ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬وﺳـﺎﻳﻠﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺪت ﻏﻴﺒـﺖ ﻓـﺮد از ﺗﺨـﺖ را‬

‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ اﺗﺮﻧـﺖ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻫـﺸﺪار دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺳـﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘــﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوري ‪ 4‬را‬

‫ﺑﻴﻤﺎر اﻓﺘﺎده ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎدر‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬دادهﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ در‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮاﻗـﺐ ﻛـﺎﻫﺶ وزن )ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻧـﺸﺎن‬

‫ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺻـﻮرت ﻟـﺰوم‪،‬‬

‫دﻫﻨﺪة ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺜﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻗﻠﺐ ﻗﺮﻳﺐاﻟﻮﻗﻮع(‪ ،‬ﻛﻢﺧﻮاﺑﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺸﺪار دادن ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر روﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ‬

‫در ﺷــﺐ )ﻧــﺸﺎندﻫﻨــﺪة ﺷــﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻛــﺎﻓﻲ ﻧﺒــﻮدن ﻣﻴــﺰان‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘـﻲ‬

‫ﻣ‪‬ﺴﻜﻦﻫﺎ( و زﻳﺎد رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘـﺸﻮﻳﻲ )ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ‬

‫وﻳــﮋه اﺷــﺨﺎص‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﻣــﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴــﺰ‬

‫ﺟﺴﻤﻲ ﻣﺜﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ اﺳـﺖ(‪ ،‬ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻛﻨﺘـﺮل دﻗﻴـﻖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺮاي اﻫـﺪاف ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺜـﻞ ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎي دادن‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن در اراﺋﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪.‬‬

‫دارو و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت در زﻣﺎنﻫﺎي از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه‪ ،‬در‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ در دﻫﻜﺪه ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫـﺎي ﺳـﻮان‪ 1‬در‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬

‫ﺑﻨﺘﻠﻲ‪ 2‬اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫واﻗﻌﻲ از ﺗﻚ ﺗـﻚ اﻓـﺮاد را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻢ‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ آزﻣﺎﻳﺸﻲ و ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ روزي ﻓـﺮا‬

‫ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ و ﻫﻢ ارزانﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﺮاﻗﺒـﺖﻫـﺎ‪ ،‬آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺑـﺪون ﺿـﺮورت ﺷﻜـﺴﺘﻪ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪ 14) Ecc.online.wa.gov.au/news‬ژاﻧﻮﻳـﻪ ‪،(2003‬‬ ‫)‪ Stanford (2002‬و ‪.elite‐care.com‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻛﻨﺎن و اﻗﻮام آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭼـﻪ ﻧـﻮع دادهاي را‬

‫اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ زﻳﺮا ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ؟ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎ‪ ،‬ردﻳـﺎﺑﻲ و ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﺑﻬﺘـﺮي را ﺑـﺮاي ﺑﻴﻤـﺎران‪،‬‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬

‫‪1‐  Swan Village of Care ‬‬ ‫‪2‐  Bentley ‬‬

‫‪ 9-5‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪425‬‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ﻛﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﺻﻠﻲ وﻳﺴﺮ‪ 1‬ﺣﻮل ﻣﺤﻞﻛـﺎر ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﺪه ﺑـﻮد و در‬ ‫واﻗﻊ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﺣﺎل آزﻣﺎﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮان از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺻﻮت‪ ،‬اﻳﻤﺎ و اﺷﺎره ﻳﺎ ﺣﺮﻛﺎت‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻞ‬ ‫ﻛﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛـﺮده‬ ‫و ﻣﺤﻴﻂ را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪.(Le Gal et al., 2001‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ اﻳﺸﻴﺪا‪ 2‬ﻣﻔﻬﻮم ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در آن اﻓﺮاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و ﻋﻼﻳـﻖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك را ﺑﻪ اﺷـﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﻬﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﻬﺮي )ﭼـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﻼدرﻧــﮓ و ﭼــﻪ ذﺧﻴــﺮه ﺷــﺪه( را ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و ﺑــﺮاي اﻓــﺮاد ﺳــﺎﻛﻦ ﺧــﻮد ﻳــﺎ‬ ‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﻬﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .(Ishida, 2002a, 2002b) ،‬ﺗﻨﻬﺎ در اروﭘﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﭘـﺮوژه‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺴﺘﺮدام‪ ،‬ﻫﻠﺴﻴﻨﻜﻲ( در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺷﻬﺮ ﻛﻴﻮﺗﻮي‪ 3‬ژاﭘﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﺎ آن ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺳﻪ ﻻﻳﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬اوﻟﻲ ﻻﻳﺔ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ در آن آرﺷﻴﻮﻫﺎي وب و دادهﻫﺎي ﺣﺴﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ ﮔﺮدآوري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﺘﻮان اﻃﻼﻋﺎت را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻻﻳﻪ دوم‪ ،‬واﺳﻂﻫﺎي دو ﺑﻌﺪي و ﺳﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ از اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬اﺗﻮﺑﻮسﻫـﺎ و ﺗـﺼﺎوﻳﺮ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺟﺎﻟـﺐ و ﻃﺒﻴﻌـﻲ(‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻻﻳـﺔ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎدة‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده از ‪ GIS‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﺎﺣﻴـﺔ ﻣـﻮرد ﺗﺄﻛﻴـﺪ‪ ،‬راﻫﻨﻤـﺎي ﺗـﻮر‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ از اَوِﺗﺎرﻫـﺎ‪) 4‬ﺷﺨـﺼﻴﺖﻫـﺎي ﻣﺘﺤـﺮك‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺷﻬﺮ ﻗﺪم ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Weiser (1991) ‬‬ ‫‪Ishida (2002a)  ‬‬ ‫‪Kyoto ‬‬ ‫‪avatars ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪426‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺗﺠـﺮﺑﺔ دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺷـﻬﺮ ﻟﻨﻜـﺴﺘﺮ‪) 1‬اﻧﮕﻠـﻴﺲ( اﺳـﺖ؛ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﺑـﻲﺳﻴــــﻢ ﺟﻬــﺖ ﺑﻬﺒــﻮد ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﺮاي ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻛﻨــﺎن‪ ،‬ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﻣــﻲروﻧــﺪ‬ ‫)‪  .(Davies  et  al.,  2002‬راﻫﻨﻤــﺎي آزﻣﺎﻳــﺸـﻲ ﺷﻬــﺮ ﻟﻨﻜــﺴﺘـﺮ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﺷﺒــﻜﻪاي از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ﺣﺴــﺎس ﺑﻪ زﻣـﺎن و آﮔﺎه از ﻣﻜﺎن ‪ Wi‐Fi‬اﺳــﺖ‪ .‬اوﻟﻴــﻦ ﺣــﻮزهاي ﻛـﻪ اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﮔﺮدﺷـﮕﺮ )ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪ (GPS‬و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي وي‪ ،‬ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﮔﺮدﺷـﮕﺮي در آن ﻧﺎﺣﻴـﻪ را ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎرﻧﮕـﻲ ﻣﻠـﻮن اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪،4-5‬‬ ‫ﺷﺮح داده ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﺎرب ﺷـﻬﺮ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ )‪ Mankins (2002) ،Raskin (2003‬و‬ ‫)‪ Fleck et al., (2002‬و و ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ اﻃﻼﻋـﺎت درﺑـﺎرة ﺳـﺎﻳﺮ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ Weiser (2002) ،‬و )‪ Stanford (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‬ ‫‪ 10-5‬ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر را ﻛـﺎﻫﺶ داده ﻳـﺎ اﻏﻠـﺐ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﺎراﺿﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ Islam and fayad, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش در ﺑﺤﺚ ذﻳﻞ‪ ،‬آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮدن‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎراﻳﻲ اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ و ﺣﻔﻆ "ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﻛﺎرﺑﺮ" )درﺟﻪاي ﻛﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان در ﺳـﺎﻳﺘﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ( ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮدن‪ ،‬ﺳﻪ ﺑ‪‬ﻌﺪ دارد ﻛـﻪ ﻋﺒـﺎرت از اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‪ ،‬ﻛـﺎراﻳﻲ و رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان اﻏﻠـﺐ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر ﻛﻨـﻮﻧﻲ را ﻓﺎﻗـﺪ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﻛـﺎﻓﻲ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـﺪﻫﺎ و ﺻـﻔﺤﺎت ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺟﻴﺒـﻲ آﻧﻬـﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺎن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﺣﺠـﻢ ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي و‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت در اﻏﻠﺐ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ‪PDA‬ﻫﺎ‪ ،‬داﻧﻠﻮد ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺑﺰرگ‬ ‫در اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬اﻏﻠﺐ دﺷﻮار ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Lancaster ‬‬

‫‪ 10-5‬ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫‪427‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺮو‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺑـﺎﺗﺮيﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻋﻤـﺮ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻـﻔﺤﺎت ﻧﻤـﺎﻳﺶ رﻧﮕـﻲ و ‪،Wi‐Fi‬‬

‫ﻣﺰاﺣﻤﺖﻫﺎي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬وﺟﻮد ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺿـﺮوري اﺳـﺖ و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ آن ﺑﺎﻳـﺪ ارزان ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺳﺎﻟﻲ ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ ﺳﻮم در ﻣﻜﺎنﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪ Wi‐Fi .‬ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت ﻣـﺼﺮف ﻧﻴـﺮو را ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻣﺸﻜﻼت آب و ﻫﻮا و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻣـﺴﺎﻓﺖ در ﻣـﻮرد ﺑﺮﺧـﻲ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬درﻳﺎﻓﺖ اﻣﻮاج در ﺗﻮﻧﻞﻫﺎ و ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻗﺖ ‪GPS‬‬

‫‪Ã‬‬

‫‪ GPS‬در ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻲدﻗﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻃﺒﻖ آﻣـﺎر ‪ mofileinfo.com‬در ﺳـﺎل ‪ 2002‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺣـﺪود ‪ 50،000‬ﺳـﺎﻳﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ )در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ وبﺳﺎﻳﺖ( وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﺑﺎ ‪ WAP‬ﻫﻤﭽﻨﺎن دﺷﻮار اﺳﺖ‪  .‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫ﺧﻄﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮاي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻓﺮاد‬

‫ﺧﻄﺮات ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه از اﻧﺘﺸﺎر ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺗﺼﺎدﻓﺎت راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ راﻧﻨﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ )در ﺑﻌﻀﻲ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه در ﻫﻨﮕﺎم راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺣﺴﺎس ﺗﺪاﺧﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺗﺒﺎط اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه و اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‬

‫ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺻﻔﺤﺎت ﻛﻠﻴﺪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖﻛﻨﻨﺪه و ﺧـﺴﺘﻪﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ )ﻣﺜﻼً ﺷﺎرژرﻫﺎي ﺑﺎﺗﺮي‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﻛﻠﻴﺪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻜـﺮوﻓﻦ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺳﺎﻳﻞ(‪ .‬ﻧﮕﻬﺪاري و اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎر از ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي وﺻﻞ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‬ ‫و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﺪف ﺧﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ در ﺑـﻮرس(‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼﻴـﺰي‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﻣﺘﻨـﻲ ﺑـﺎ ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻛﻮﭼـﻚ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪،2003‬‬

‫‪428‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﻫﻨﻮز ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ ﺳﺎده داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺎر را ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺒﺘﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑـﺮﺧﻂ را "ﻣـﺮور"‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ ﺳﻮم‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ و ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﮔـﺴﺘﺮش ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ دادهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪدي در ﺑﺎب ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‬ ‫ﭘﻮﺷﺎك ﺑﻨﺘﻮن ﮔﺮوپ اِسﭘﻲاِي‪ 1‬در ﻧﻈﺮ داﺷـﺖ "ﺑﺮﭼـﺴﺐﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ" ‪ RFID‬را در ﺧـﻂ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻮﺷﺎك ﺳﻴﺴﻠﻲ‪ 2‬ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ردﻳﺎﺑﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﻛـﺎﻻ و ﻓـﺮوش در‬ ‫‪ 5000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺮ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از دزدي در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬اﻳﺪه اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑـﺮ ﭼـﺴﺐ ‪ RFID‬در ﺑﺮﭼـﺴﺐ‬ ‫ﻟﺒﺎس‪ ،‬ادﻏﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻟﺒﺎسﻫﺎ‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺑـﺮاز ﻧﮕﺮاﻧـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﺮﻳﺪاران ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺮوهﻫـﺎ ﺣﺘـﻲ اﺻـﺮار ﺑـﺮ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑِﻨﺘﻮن‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺛﺮﺳـﻨﺠﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮد )‪.(Rosencrance, 2003‬‬ ‫ﻣﻄﺎﺑـﻖ ﻧﻈﺮ ﻫﺎﻧﺘـﺮ‪ 3‬در دﻧﻴﺎي ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ازدﻳـﺎد وﺳـﺎﻳﻞ ﺷﺒــﻜﻪاي ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و دوﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺷـﺪﻳﺪاً در ﺧﻄـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل ﭘﺮوژه اﻟﻴﺖﻛِﺮ ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 5-5‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊآوري ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺣـﺴﮕﺮﻫﺎ را ﻣﻄـﺮح ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼـﻮﺻﻲ در اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي آﮔﺎه از زﻣﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫‪ Jiang and landay, 2002‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ Wi‐Fi‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Benetton Group SPA ‬‬ ‫‪2‐  Sisley ‬‬ ‫‪3‐  Hunter (2002) ‬‬

‫‪ 10-5‬ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬

‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ‬

‫‪429‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﮔﺴﺘﺮده ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ )ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣﻮاﻧـﻊ ﻓﻨـﻲ و‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ‪ /‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮدازش ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺨﺘﺺ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻳــﻮﻳﺲ و ﮔﻠِﺮﺳِــﻦ‪  1‬ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﺟــﺎﻣﻌﻲ از ﭼــﺎﻟﺶﻫــﺎي ﻓﻨــﻲ‪ ،‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ و‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧــﻲﻫــﺎي اﻗﺘــﺼﺎدي )ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻣــﺪلﻫــﺎي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﻣﻨﺎﺳــﺐ( در ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺎﻣـﻞ اﺟـﺰاء‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴـﻖ و‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ در ﭘﺮدازش و‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻓﻨﺎوري دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫در ﭘﺮدازش و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ و آﻣﻮﺧﺘﻦ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮرثاﻳـﺴﺖ ﻳـﻮﺗﻴﻠﻴﺘﻴﺰ‪ 2‬واﻗـﻊ در ﺑـﺮﻟﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜـﺎت‪ 3‬ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺮژي را ﺑﻪ ‪ 1/2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺸﺘﺮي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1995‬ﭘﺮوژة ﺑﻲﺳﻴﻤﻲ را‬ ‫آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﺑﺎزرﺳﺎن در ﻣﺤﻞ‪ ،‬از وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑـﺮاي ردﻳـﺎﺑﻲ ﻧـﺸﺖ ﻣـﻮاد ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬ ‫وﮔﺰارش ﺑﻼدرﻧﮓ آن ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺻﺮف ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ و ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از درسﻫﺎي آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺑﺪون داﺷﺘﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻛﺎر را ﺷﺮوع ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي را در اﺑﻌــﺎد وﺳــﻴﻊ آﻏــﺎز ﻧﻜﻨﻴــﺪ؛ در اﺑﺘــﺪا از ﻳــﻚ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻛﻮﭼــﻚ ﺑــﺮاي‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫داﺋﻢ وﺻﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺑﻲﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎراﻳﻲ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﺑﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن از ﺟﻠﺴﺎت دو ﻫﻔﺘﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ! ‪ ‬‬ ‫‪1‐  Davies & Gellersen (2002) ‬‬ ‫‪2‐  Northeast Utilities ‬‬ ‫‪3‐  Connecticut ‬‬

‫‪430‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫• ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻋﺎدت ﻧﺪارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﻧﻮرثاﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ درس ﮔﺮﻓﺘﻦ از اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻌﺪي ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ 15 ،‬ﺑﺎزرس‪ ،‬ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎﻳﻲ را ﺣﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ و‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﭗﺗﺎپﻫـﺎ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮيﻫـﺎﻳﻲ ﻣـﺜﻼً در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻟﭗﺗﺎپﻫﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ را‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻴﻤﻲدانﻫﺎ و ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺰارشﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧـﺸﺖ ﻣـﻮاد ﺧﻄﺮﻧـﺎك‪ ،‬ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در زﻣـﺎن ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وارد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ روﻧﻮﺷـﺖ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ آن ﻗﺪر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد را داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ ارﺳـﺎل ﮔـﺰارش ﻗﻄـﻊ اﻧـﺮژي ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛـﺎران ﭼـﺮاغﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪  .‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳـﺎزي‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري ﻣـﻮارد‪،‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل داده‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﺔ اﺗـﺼﺎل‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﻮارد‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺟـﺪول زﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﮔﺮﭼـﻪ در ﺳـﺎلﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت زﻳـﺎدي در ﻣـﻮرد ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‬ ‫ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر در ﻣﻘﻴـﺎس‬ ‫وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮرﻳﺘﻲ و ﺑﻌﻀﻲ از اﻣـﻮر ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻓﺮﺻـﺖ دارﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ دﻗـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر را‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺷﻜﺴﺖﺧﻮرده و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﭘﺮدازش ﺑﻲﺳـﻴﻢ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﺟﻴـﻪ آن‬ ‫)‪ Intel (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼـﻞ‬

‫‪431‬‬

‫‪ .3‬ﺗﻨﻈــﻴﻢ اوﻟﻮﻳــﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ .‬ﻳــﺎﻓﺘﻦ و اوﻟﻮﻳــﺖﺑﻨــﺪي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﻗــﺴﻤﺘﻲ از اﺳــﺘﺮاﺗﮋي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻟـﺐ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎي ﺳﺎل درك ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر دﻗﻴـﻖ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺎر را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎزده را دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﺻﻄﻼح‪ .‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر و ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﺗﺠـﺎرت‬ ‫ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ اﺻـﻄﻼح‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي ﻣﺘـﺪاول ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺮﺻﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﺑﻮده و ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺗﻌﺪد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ و ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮﻛﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮ در‬ ‫ﮔــﻢ ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﻳــﻚ ﻣــﺸﺎور ﺑــﻲﻃــﺮف ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻛﻤــﻚ ﺑﺰرﮔــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳــﻲ دﻗﻴــﻖ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻳﺎ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺣﺮﻛـﺖ و دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﭘـﺮدازش و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳــﻴﺎر‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻋــﺚ ﻓﺮاﻣﻜــﺎﻧﻲ ﺑــﻮدن‪،‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ‪PDA‬ﻫـــﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻔـــﻦﻫـــﺎي ﻫﻤـــﺮاه( و ﺳـــﺎﻳﺮ‬

‫راﺣﺘﻲ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﻓﻮري‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي و ﺑﻮﻣﻲﺳـﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺳـﺨﺖاﻓـﺰاري‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰاري و ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﻨﻮز در ﺣﺎل‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﻇﻬﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را‬

‫ﺧـﺼﻮﺻﺎ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي‬ ‫ً‬ ‫زﻳﺎد ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر‪،‬‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و از ﻫﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫ﻫﻤﺮاه؛ ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ؛ ﻓﺮﻫﻨـﮓ در‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣــﺎل ﮔــﺴﺘﺮش "ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤــﺮاه" در ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﻨــﺎﻃﻖ؛‬

‫در ﻣﻮرد ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻴﺮﻧﺪة ‪ GPS‬ﻧﻴﺰ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮوش؛ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ؛ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻬﻨـﺎي‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻧﻔﺠﺎر ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺗﻮﺳـــﻂ ﺳـــﺎزﻣﺎنﻫـــﺎي ﻣﺘﻌـــﺪدي در‬

‫‪432‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﺧﺮﻳﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﻓـﺮوش و‬

‫اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ‬

‫ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﻌـﻀﻲ از اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ زﻣـﺎن‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫رﺳﻴﺪن اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ )ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ (GPS‬و ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻓﻮرﻳﺘﻲ )‪ 911‬ﺑﻲﺳﻴﻢ( وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در آﻳﻨـﺪه‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫ﺧـــﺪﻣﺎﺗﻲ )ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺑﺎﻧﻜـــﺪاري‪ ،‬ﻣـــﺴﺎﻓﺮت و ﺳـــﻬﺎم(‬

‫ﻧﻮع ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺪف ﻗﺮار دادن اﻓﺮاد در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي ﻣﻜﺎﻧــﺸﺎن اﺳــﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈــﺎر‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺑﺘﻜﺎري دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫اﻧﺘﻈـﺎر ﻣــﻲرود ﻛـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﻣﻜـﺎنﻣﺤــﻮر و ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت از‬

‫در دﻧﻴﺎي ﭘﺮدازش ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه در ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺧﻮد ﻳﻚ رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪه دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻛـﺎﺑﻠﻲ‬

‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔـﺮ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬

‫ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖِ اﺷـﻴﺎء‬

‫)ﻣﺜﻼً ﺧﺒﺮ( اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻟﻮازم‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ و ﻫـﺮ ﻛـﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه(‪،‬‬

‫ﺗﻌﺪاد زﻳـﺎدي از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي درون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد زﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي ﻣﺤـﻮري و‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﻧﻴـﺮوي ﻓـﺮوش‪،‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻛـﺎر ﺑـﻲﺳـﻴﻢ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‬

‫در ﭘــﺮدازش آﮔــﺎه از زﻣــﺎن‪ ،‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫــﺎي‬

‫درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎرﺑﺮ را ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﺣـﺎل‬

‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﺑﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳــﺘﻦ ﺑــﻪ زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻜــﺎري ﺑــﻴﻦ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي اﺻــﻠﻲ ﭘــﺮدازش ﺳــﻴﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪:‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢﻛـﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ در ﺳـﻔﺮ‪،‬‬

‫ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﻮﭼـﻚ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﭘﻬﻨـﺎي‬

‫ﺑــﺎزي‪ ،‬ﺳــﺮﮔﺮﻣﻲ و اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷــﻜﻲ ﻣــﻮرد‬

‫ﺑﺎﻧﺪ ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳـﺎد‪ ،‬ﻧﺒـﻮد )ﻳـﺎﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﻮدن(‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻋﺪم اﺛﺒـﺎت اﻣﻨﻴـﺖ و‬

‫ﺑــﺮاي ﻓــﺮد ﻓــﺮد ﻣ ـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑــﻪ وﻳــﮋه ﺑــﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت‬

‫ﺧﻄــﺮات اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ ﺑــﺮاي ﺳــﻼﻣﺖ ﺟــﺴﻤﻲ‪ .‬اﻧﺘﻈــﺎر‬

‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲرود ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺮور زﻣـﺎن‬

‫اﻏﻠــﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ ،‬اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬

‫ﻛــﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي اﺧﻼﻗــﻲ‪ /‬ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً در‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪433‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﻳــﻦ اﺻــﻄﻼﺣﺎت را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛﻨﻴــﺪ‪،WAP ،PDA :‬‬ ‫‪ Wi‐Fi ،GPS ،SMS‬و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت داراي ارزش اﻓﺰوده ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ذﻛـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 5‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬وﺳﺎﻳﻞ ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳـﻴﺎر‬ ‫را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬اﻗﻼم ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر را‬ ‫ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﺎر را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﻋﺒـــﺎرات ‪ TDMA ،FDMA‬و ‪ CDMA‬را ﺗﻌﺮﻳـــﻒ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻠﻔﻨـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎر )ﻣﺜﻞ ‪ (GSM‬را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ‪ WLAN‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ اول‪ ،‬ﻧﺴﻞ دوم‪ ،‬ﻧﺴﻞ ‪ ،2/5‬ﻧﺴﻞ ﺳﻮم و ﻧﺴﻞ‬ ‫ﭼﻬﺎرم را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .18‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﺎر و ﻧﻮع اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .19‬ﺗﻘﺴﻴﻢ وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .20‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .21‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ اﺻـﻠﻲ ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .22‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .23‬دورﺳﻨﺠﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .24‬ﻛــﺎرﺑﺮد ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﺑــﻲﺳــﻴﻢ و ﺳــﻴﺎر را در ﺑــﺎزي و‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .25‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ‪ Wi‐Fi‬و‬ ‫ﺑﻠﻮﺗﻮث در ﻫﺘﻞﻫﺎ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .26‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺳﻴﺎر و ﺑﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫در اراﺋﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .27‬ﺑﻌــﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﺑــﺎﻟﻘﻮة ﺗﺠــﺎرت ﻣﻜــﺎنﻣﺤــﻮر را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .28‬درﺑــﺎره ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .13‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ GPS  .29‬و ‪ GIS‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .14‬در ﻣﻮرد رﻳﺰﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎر ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .30‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .15‬ﻛﻴﻒ ﺳﻴﺎر و ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎ را‬

‫‪ .31‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮاﻧﻊ ﭘـﻴﺶروي ﺗﺠـﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر را ﻧـﺎم‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎر ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ و در ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬ ‫را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .32‬ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .33‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .34‬ﺑﻌﻀﻲ از روشﻫﺎي ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ در‬ ‫ﻣﻨﺰل را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪434‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫‪ .35‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را وﺻﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .37‬ﭘﺮدازش زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .36‬ﺑﻌﻀﻲ از روشﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي رﻳﺰﭘﺮدازﺷﮕﺮﻫﺎ ﺑـﺮاي‬

‫‪ .38‬ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮدن در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﺑﺰار را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .39‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﺷﻜﺎف‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ )ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ از‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻓـﺮاد در دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫دارد( را ﺣـــﻞ ﻛﻨـــﺪ )ﺑـــﺮاي ﻛـــﺴﺐ اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑـــﻪ‬ ‫‪ International Communication Union 1999‬و‬ ‫ﻓﺼﻞ‪ 16‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﻣﻨـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎ را در ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬درﺑﺎرة ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر در ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻓـﻮرﻳﺘﻲ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﻔﺎوت ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ و ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﺗـﺼﻮﻳﺮي در‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ در ﭼﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻨﺪ؟‬ ‫‪ .6‬ارﺗﺒﺎط ‪ GIS‬و ‪ GPS‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .7‬ﭼﻬﺎر ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﺎرت ﭼﻪ ﻓﻮاﻳﺪ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارد‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از اﺑـﺰارﻫـﺎي ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮدن‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻮﻟﻴﻦ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬درﺑﺎرة ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ دورﺳـﻨﺠﻲ ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬درﺑﺎرة روشﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Wi‐Fi‬ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﺮح دﻫﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ‪ Wi‐Fi‬از ﭼﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷـﻤﺎ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‬ ‫)اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﻟﻮازم ﻣﻨﺰل‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ( در ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل آﻳﻨـﺪه ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴـﻪ‪ ،‬در ﺑـﺎزار‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﭼﺮا؟‬ ‫‪ .13‬ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﺷــﻤﺎ ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي ﻛﻨــﻮﻧﻲ‬ ‫ﭘﺮدازش و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر ﺗـﺎ ‪ 5‬ﺳـﺎل آﻳﻨـﺪه ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻣﻲرﺳﻨﺪ؟ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از آﻧﻬﺎ ﻛﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫‪ .14‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬

‫‪ .15‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ‪ Wi‐Fi‬در ﺟﻨﮓ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻨﺎوري ﻧـﺴﻞ‬

‫ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ اﻓــﺮاد‪ ،‬اﺑـﺰارﻫـﺎي ﻣﻜـﺎنﻣﺤــﻮر را‬

‫ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﻴﺮوز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ از ﭼﻪ ﺟﻬـﺖ درﺳـﺖ‬

‫ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﻧﻈـﺮات‬

‫اﺳﺖ؟ از ﭼﻪ ﻧﻈﺮ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪435‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬در ﻣﻮرد وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري درﮔﺎهﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‪،‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑــﻴﻦ ‪ 5‬ﺗــﺎ ‪ 10‬وﺳــﻴﻠﻪ ﭘﻮﺷــﻴﺪﻧﻲ ﻣــﺸﺘﺮيﮔــﺮا را‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖ ‪ 5‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺳﺮ ﺑﺰﻧﻴـﺪ‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي اﻳــﻦ ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫)ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ‪ tellme.com‬و ‪ bevocal.com‬و ﻏﻴـﺮه(‪.‬‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان دارﻧﺪ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷـﺪه و ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت را در ﻫـﺮ‬

‫ب( ﺑــﻴﻦ ‪ 5‬ﺗــﺎ ‪ 10‬وﺳــﻴﻠﻪ ﭘﻮﺷــﻴﺪﻧﻲ ﺻــﻨﻌﺖﮔــﺮا را‬

‫ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي اﻳــﻦ ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫اﻟﻒ( ﻓﻬﺮﺳـــﺘﻲ از ﻗﺎﺑﻠﻴـــﺖﻫـــﺎي اراﺋـــﻪ ﺷـــﺪه ﺗﻮﺳـــﻂ‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان دارﻧﺪ؟‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫پ( ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﻣﺘﻮﺟــﻪ ﺷــﻮﻳﺪ ﻛــﻪ آزﻣﺎﻳــﺸﮕﺎهﻫــﺎي‬

‫ب( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل اﺑﺪاع ﭼﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫پ( در ﻣﻮرد ارزش ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬از آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﭘـﺮدازش ﭘﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ‬

‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺰاﻳـﺎ را ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮد؟‬

‫اِم‪.‬آي‪.‬ﺗﻲ‪ .‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﺗﺠــﺎري ‪ GPS‬را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﺑﺘــﺪا ﺑــﺎ‬

‫‪ .2‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي در ﻣﻮرد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ‬

‫‪ gpshome.ssc.nasa.gov‬ﺷــﺮوع ﻛﻨﻴــﺪ و ﺳــﭙﺲ ﺑــﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷــــــــﻨﺪه آن را ﺑﻴﺎﺑﻴــــــــﺪ‪ .‬ﺑــــــــﺎ ‪،nexttag.com‬‬

‫‪ gpsstore.com‬ﺑﺮوﻳـــﺪ‪ .‬آﻳـــﺎ ﺑﺮﺧـــﻲ از ﻣﺤـــﺼﻮﻻت‬

‫‪ xybernaut.com ،mobileinfo.com‬و ‪ eg3.com‬ﺷــﺮوع‬

‫ﻣﺸﺘﺮيﮔﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ؟‬

‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪة اﺻﻠﻲ وﺳـﺎﻳﻞ ﺳـﻴﺎر )ﻧﻮﻛﻴـﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﻴﻮﺳِــﺮا‪ ،1‬ﻣﻮﺗــﻮروﻻ‪ ،‬ﭘــﺎﻟﻢ‪ ،2‬ﺑﻠــﻚﺑــﺮي‪ 3‬و ﻏﻴــﺮه( را‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻛـﻼس را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل آن ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺨﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ‪ ‬ﺗﻴﻢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ اراﺋـﻪ‬

‫‪ .2‬ﻫﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺠﺎرت ﺳـﻴﺎر را در ﻳﻜـﻲ‬

‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻫـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ را ﻣـﻮرد ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﻗـﺮار داده و‬

‫از ﺣﻮزهﻫﺎي ذﻳﻞ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ :‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﻄﻠﺒﻲ را در ﻛﻼس اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫـﺪف آن‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري؛ ﺳﻬﺎم و ﺑﻴﻤـﻪ؛ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت؛ ﺗﻮﻟﻴـﺪ؛‬

‫‪1‐  Kyocera ‬‬ ‫‪2‐  Palm ‬‬ ‫‪3‐  BlackBerry ‬‬

‫‪436‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺳﻔﺮ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ؛ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ؛ ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫روﻳﻪﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬

‫ﻋﻤــﻮﻣﻲ و ﻣﺮاﻗﺒــﺖﻫــﺎي ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ درﻣــﺎﻧﻲ‪ .‬ﻫــﺮ ﺗــﻴﻢ‬

‫را ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ذﻳـﻞ ﺷـﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ‪:‬‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ را ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﻼس اراﺋـﻪ‬

‫‪ etsi.org‬و ‪ atis.org‬و ‪.tiaonline.org‬‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ )ﺑﺎ ‪ mobiforum.org‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻜـﻲ از ﻗﻠﻤـﺮوﻫـﺎي ﻣﻨـﺰل‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪،‬‬

‫‪ .3‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎل در ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﻟﻮازم ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﻮﺷـﺎك ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫‪ openmobilealliance.com‬را ﺑﺮرﺳــﻲ ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ رﻳﺰﭘـﺮدازشﮔﺮﻫـﺎي‬

‫ﺗﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻀﻮﻳﺖ و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺟﺎري ﺷـﺮﻛﺖ را ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬

‫ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و در‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد‪،‬‬

‫آﻳﻨﺪه ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ را ﺑﻪ ﻛﻼس اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد را اراﺋـﻪ‬

‫‪ .4‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛـﺮده و‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬درﺑﺎره ‪PDA‬ﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪة ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ‪ ‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪PDA ‬ﭘﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﻮﻟـﺖ ﭘﻜـﺎرد‪ ،1‬آيﺑـﻲاِم‪ ،‬ﻓﻴﻠﻴﭙـﺰ‪،‬‬

‫‪ .3‬وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ ﺳﻮم و آﻳﻨﺪة ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ‬

‫ﻧِﻚ‪ ،2‬ﻫﻴﺘﺎﭼﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺳﻴﻮ‪ ،‬ﺑِـﺮادر‪ ،‬ﺗﮕـﺰاس اﻳﻨـﺴﺘﺮوﻣﻨﺘﺰ‪ 3‬و‬

‫ﭼﻬﺎرم را ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪3gnewsroom.com, ‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺗﺠـﺎرت‬

‫‪ itu.int‬و ‪ 4g.newstrove.com‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬

‫ﺳﻴﺎر اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد در ﻣﻮرد وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻨـﺎوري ﻧـﺴﻞ ﺳـﻮم و‬

‫‪ .2‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪Progressive.com‬‬

‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﻴﻤـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻴـﺪ )از‬

‫‪ Nokia.com .4‬را ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻـــﻪاي از اﻧـــﻮاع‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ "…‪ "Go  to‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳـﻴﺎري ﻛـﻪ ﻧﻮﻛﻴـﺎ اﺧﻴـﺮاً از آﻧﻬـﺎ‬

‫اﺳﭙﺮﻳﻨﺖ ﭘﻲﺳﻲاس دارﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ در آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ از آﻧﻬـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺎﻟﻲ آن‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣـﺪل ﭘـﺎﻟﻢ آي ‪ 4705‬دارﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﮔـﺰﻳﻨﺶ وب را از ﭘﺮاﮔﺮﺳـﻴﻮ‪ ،‬داﻧﻠـﻮد‬

‫‪ .5‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ Kyocera‐wireless.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑــﺎ ﺗــﻮر‬

‫‪Hewlett‐Packard ‬‬ ‫‪NEC ‬‬ ‫‪Texas Instruments ‬‬ ‫‪Palm i705 ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪437‬‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔـﻦ‬

‫‪ .11‬وارد ﺳـــــــــــﺎﻳﺖﻫـــــــــــﺎي ‪ packetvideo.com‬و‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آن ﭼﻪ ‪ ‬ﻣـﻮاردي ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪ Microsoft.com/mobile/pocketpc‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎ و‬

‫ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دارد؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﺤـــﺼﻮﻻت آﻧﻬـــﺎ را ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻧﻤـــﻮده و ﻓﻬﺮﺳـــﺘﻲ از‬

‫‪ .6‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ mobile.commerce.net‬ﺷﺪه ‪ ‬و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫را در ﻣﻮرد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﺷﻲ از آن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ internethomealliance.com‬ﺷــــﺪه و‬ ‫ﮔﺰارش ﻫﺎي رﺳﻤﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣـﺮور ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳـﺎس اﻳـﻦ‬

‫‪ .7‬وارد ‪ ibm.com‬ﺷـــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻛـــﺴﺐ و ﻛـــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‬

‫ﮔــﺰارشﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴــﺰات اﺻــﻠﻲ ﻛــﻪ اﻛﻨــﻮن در اﻏﻠــﺐ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه را‬

‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣـﻮاردي ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ اﻧـﻮاع ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬

‫اﻏﻠﺐ ﺻﺎﺣﺐﺧﺎﻧﻪﻫﺎ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺨﺖاﻓﺰار آيﺑﻲام را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻮازم‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﻜﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺎص را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫آﻳﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ‪ Wi‐Fi‬ﺗﺠﺎري وﺟﻮد‬

‫‪ .13‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ onstar.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬آﻧــﺴﺘﺎر ﭼــﻪ ﻧــﻮع‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﺎوﮔﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫـﺪ؟ آﻳـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ آﻧﺴﺘﺎر ﺑـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ دارد؟ ‪ ‬‬

‫دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬وارد ‪ wardriving.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬

‫‪ .14‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ autoidcenter.org‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬درﺑﺎره اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﺗﺠﻬﻴـﺰات و‬

‫اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺷـﻴﺎء ﭼﻴـﺴﺖ؟ ﭼـﻪ ﻧـﻮع‬

‫روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻧﻘـﺎط دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﻻزماﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ‬

‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .9‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ mapinfo.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي‬

‫‪ .15‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ mdsi‐advantex.com‬ﺷﺪه و ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎنﻣﺤﻮر ﺑﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﺑــﻲﺳــﻴﻢ ﻣﺨــﺼﻮص ﺑﻨﮕــﺎهﻫــﺎ را ﻣــﺮور ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳــﺎي‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻲﺳـﻴﻢ را ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺧﻮد را ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬از ﺳــــﺎﻳﺖﻫــــﺎي ‪ astrology.com ،ordersup.com‬و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﺗﺠـﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﻫــﺴﺘﻨﺪ دﻳــﺪن ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎ ﭼــﻪ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ؟‬

‫‪ .16‬وارد ‪ attwireless.com/mlife‬ﺷـــــﺪه و ﻓﻬﺮﺳـــــﺘﻲ از‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد در آن را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .17‬وارد ‪ wirelesscar.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه‬ ‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دورﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .18‬وارد ﻳﻚ ﺳﺎﻳﺖ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪438‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ )ﺑﻠﻚﺑﺮي‪ ،‬ﺗﻲ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ و ﻫﻨﺪاِﺳـﭙﺮﻳﻨﮓ( ﺷـﻮﻳﺪ؛‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪) ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎرة ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺟﻤـﻊآوري‬

‫‪ 12‬ﻣﺎه اﺧﻴﺮ( ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .21‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ med‐i‐nets.com‬ﺑﺮوﻳﺪ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ درﺑـﺎرة‬

‫‪ .19‬ﺑــــــــــــــــــــــــﻪ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــــــــــــــــــــــــﻲ‬

‫‪ pharm‐i‐net‬ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪ zilog.com/about/partners/o11600.html‬ﺑﺮوﻳــﺪ و‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﺑـﻂ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻧﻤـﻮداري از زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎرة ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .20‬وارد ﺳـــــﺎﻳﺖ ‪ media.mit.edu/wearables‬ﺷـــــﺪه و‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺮاﻳﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ و ﻫﺮﺗﺰ)‪،(hertz.com‬‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎن را از ﻣﻜﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﺻـﺪﻫﺎ ﺷـﺮﻛﺖ در‬

‫ﻣﺤﻞ ﭘﺎرك اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ رﻓﺘﻪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﻫﺰاران ﻧﻘﻄﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ رﻗﺎﺑـﺖ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺟـﺬب و‬

‫ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ WLAN‬ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‬

‫وﻓﺎداري ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﺪﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرتﻫﺎي‬

‫و ﺳﻮد اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ رو ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﺗـﺰ از دﻫـﺔ‬

‫اﻋﺘﺒﺎري را ﭼﻚ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽـﺔ ﻛﺮاﻳـﻪ ﺷـﻤﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫‪ ،70‬ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻴﺰان وﻓﺎداري ﺷﻤﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮده‬

‫• ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻓﻮري‪ .‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﻫﺮﺗﺰ در ﺳـﺎل ‪ 1987‬از‬

‫ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻫﺮﺗﺰ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ‪ ،‬داده ﻛــﺎوي‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ و‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادهاي ﻣﺘــﺼﻞ ﺑــﻮد‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺗــﺴﺮﻳﻊ ﺗــﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﺑﺎزﮔــﺸﺖ ﻣﺎﺷــﻴﻦ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد‪ .‬ﻣــﺴﺌﻮل ﭘﺎرﻛﻴﻨــﮓ از‬ ‫وﺳﻴﻠﺔ دﺳﺘﻲ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻛﺮاﻳـﻪ‬

‫• ﻛﺮاﻳــﻪ ﺳــﺮﻳﻊ‪ :‬در ﺑــﺪو ورود ﺑــﻪ ﻓﺮودﮔــﺎه‪ ،‬ﻳﻜــﻲ از‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و در ﻣﺤﻞ ﭘﺎرك ﺑﺮاي ﻛﺮاﻳﻪﻛﻨﻨﺪه رﺳﻴﺪ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻫﺮﺗـﺰ ﻛـﻪ در ﻛﻨـﺎر ﺧﻴﺎﺑـﺎن اﻳـﺴﺘﺎده‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬

‫ﭼــﺎپ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺷــﻤﺎ در ﻛﻤﺘــﺮ از ﻳــﻚ دﻗﻴﻘــﻪ آن را‬

‫ﺧﻮشآﻣﺪ ﮔﻔﺘﻪ و ﻧﺎﻣﺘﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﻴﻮﺳـﻚ‬

‫ﺑﺮرﺳــﻲ ﻣــﻲﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ و اﺻ ـﻼً ﻣﺠﺒــﻮر ﻧﻴــﺴﺘﻴﺪ ﻛــﻪ وارد‬

‫ﻛﺮاﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﻛﻴﻮﺳـﻚ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮل ﻛﻨـﺎر‬

‫ﻛﻴﻮﺳﻚ ﻛﺮاﻳﻪ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪439‬‬

‫• ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه داﺧﻞ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪ ،1988‬ﻫﺮﺗـﺰ‬

‫زﻣـﺎن ﻛﺠﺎﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫در ﻛﻨﺎر اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻧﻴـﺰ اﺟـﺎره داد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻗـﻮل ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨــﺎي ﻧﺤـﻮه‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ آن اﻧـﺪازه ﻛـﻪ در ﺳـﺎل‬

‫اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﻤﺎ ﺗﺨﻔﻴـﻒﻫﺎﻳﻲ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫‪ 1988‬اﻫﻤﻴــﺖ داﺷــﺖ و ﻧــﻮآوري ﻋﻈﻴﻤــﻲ ﻣﺤــﺴﻮب‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ را ﺗﺠــﺎوز ﺑــﻪ ﺣــﺮﻳﻢ ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﺧــﻮد ﺗﻠﻘــﻲ‬

‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﺗﺰ در‬

‫• ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻢ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫‪ GPS‬دروﻧﻲ ﺗﺠﻬﻴـﺰ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻫﺮ زﻣﺎن‪ ،‬از ﻣﻜـﺎن آﻧﻬـﺎ ﻣﻄﻠـﻊ اﺳـﺖ‪ ،‬اﺣـﺴﺎس اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻘﺼﺪ‪ ،‬راﻧﻨـﺪه را راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‬

‫ﻫﺮﺗﺰ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳـﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺑـﻮده و ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬

‫ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮ روي ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﺑــﺎ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫اﺻــﻮاﺗﻲ ﻛــﻪ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﻧﻤــﺎﻳﺶ داده‬

‫داراي ﺳﻮددﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺪاوم درﺣـﺎل‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻘﺸﻪﻧﮕﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ )در واﻗـﻊ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش و رﺷﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻫﻤﺎن ‪ (GIS‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ ‪ GPS‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را ﻗـﺎدر‬

‫ﻣﺤﻮر ﺑﻮدﻧﺶ ﺑﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد در ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲروﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎت ﻣـــﻮرد ﻧﻴـــﺎز درﺑـــﺎرة ﻣﺤـــﻞ ﻧﺰدﻳﻜﺘـــﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Hertz.com (2003):‬و )‪.Martin (2003‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫــﺎ‪ ،‬ﭘﻤــﭗﺑﻨــﺰﻳﻦﻫــﺎ‪ ،‬رﺳــﺘﻮرانﻫــﺎ و اﻣــﺎﻛﻦ‬ ‫ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• دﻳﮕﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫﺮﺗﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ راﻫﻨﻤﺎي‬ ‫ﺷﻬﺮي‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺮاﻛﺰ ﻫﺮﺗﺰ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻓﻮرﻳﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﺣﺘﻲ ﻟﻴﺴﺖ رﺳﺘﻮرانﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﺘــﻞﻫــﺎ و ﺳــﺮﮔﺮﻣﻲﻫــﺎ را از ﻃﺮﻳــﻖ ‪ PDA‬و ﻳــﺎ ﺳــﺎﻳﺮ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺧﻮد‪ ،‬داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻓــﻮق‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘ ـﺎً درون ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫‪ .2‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺑــﺮ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣــﺎﻟﻲ و ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬داﻧﺴﺘـﻦ دﻗﻴـﻖ اﻳﻨﻜـﻪ ﻫــﺮ ﻳـﻚ از اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎي ﻫﺮﺗــﺰ‬

‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ‪ .‬ﻫﺮﺗﺰ در ﺣﺎل آزﻣﺎﻳﺶ ﻳـﻚ‬

‫ﻛﺠـﺎ ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ دارد؟ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ GPS‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ‬

‫ﻳﻚ ﻛﺮاﻳﻪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﭼـﻪ اﺣـﺴﺎﺳﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺪاﻧﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ اﺟـﺎرهاي در ﻫـﺮ‬

‫دارﻳﺪ؟‬

‫‪440‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎونﺷﻴﭗ‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪ ‬‬

‫واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎونﺷﻴﭗ‪ 1‬درﺳﺖ در ﺷـﻤﺎل ﻛﻠﻤﺒـﻮس ‪ ،‬در اﻳﺎﻟـﺖ‬

‫‪ 8×14‬ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺸﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪاي ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈـﺮ‬

‫اوﻫﺎﻳﻮ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﻛـﺰ ﻫـﺮ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪4500‬‬

‫ﺟﻚ ﻣﻚﻛﻮي‪ ،4‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓـﺮمﻫـﺎي ﻛﺎﻏـﺬي ﻣـﺸﻜﻼت‬

‫ﺗﻤﺎس ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮرﻳﺘﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ 3‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ‪ WT‬ﺑـﻪ‬

‫زﻳﺎدي را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ دﺳﺖﺧﻂ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ‬

‫ﺗﻤﺎسﻫﺎي اورژاﻧﺴﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ ،‬در واﻛـﻨﺶ ﺑـﻪ ﺣـﻮادث‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻏﻠﺐ ﭘﺮﻛﺮدن اﻳﻦ ﻓﺮمﻫﺎ ﺑـﺮاي‬

‫ﻓــﻮرﻳﺘﻲ از ﺣﻤــﻼت ﻗﻠﺒــﻲ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ ﺻــﺪﻣﺎت ﺳــﻮﺧﺘﮕﻲ و‬

‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓـﺮاد ﻣﺮﻛـﺰ‪ ،‬دﺷـﻮار ﺑـﻮد‪ .‬دوم‬

‫ﺗﺼﺎدفﻫﺎي ﺟﺎدهاي‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺮاي ‪ ،WT‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه ﻧﺎﻗﺺ ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎي اورژاﻧﺲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻲدﻗﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻣـﺎن ﺑـﺎ ارزش زﻳـﺎدي را‬

‫‪2‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺎدﺛﻪدﻳﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از‬

‫ﻫﺪر ﻣﻲداد‪ .‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪان اﻳـﻦ اداره ﻧﺎﭼـﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻴـﺴﻴﻦﻫـﺎي ﻣﺘﻌﻬـﺪ اراﺋـﻪ‬

‫‪ 1800‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل را ﺻﺮف ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت ﭘـﺲ از‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬وﻗﺘــﻲ ﺑﻴﻤــﺎري ﺑــﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣــﻲﺷــﻮد‪،‬‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺰارش ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﺑﻴﻤـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ 85 ،‬درﺻـﺪ‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎﻳـﺪ درﺑـﺎرة ﻧـﻮع ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت و داروﻫـﺎ و ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬

‫زﻣﺎن ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي واردﻛـﺮدن ﻣﺠـﺪد‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻋﻼﺋـﻢ ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در ﺑﻴﻤـﺎر ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫دادهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً ﻳﻜﺒـﺎر در ﮔـﺰارشﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔـﺰارشﻫـﺎ ﺑـﺮاي اداﻣـﺔ ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت در‬

‫ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬وارد ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺶ ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﮔـﺰارش ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺮمﻫﺎ را ﭘـﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا‬

‫ﻣﺤـــﺴﻮب ﻣـــﻲﺷـــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـــﻦ اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑـــﺮاي ﻧﮕﻬـــﺪاري‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ آﻧﻬﺎ را از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎه و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ‬

‫ﮔــﺰارشﻫــﺎي ‪ EMS‬ﺟﻬــﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪ ،‬ﺑﻮدﺟــﻪﺑﻨــﺪي‪،‬‬

‫ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﻓﻮرﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎز ﻣﻲداﺷﺖ‪.‬‬

‫آﻣﻮزش و اراﺋـﻪ ﮔـﺰارش ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﻣـﺎت اﻳـﺎﻟﺘﻲ اوﻫـﺎﻳﻮ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬در اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮمﻫﺎي ﻛﺎﻏـﺬي‬

‫راه ﺣﻞ ﻣـﺸﻜﻞ ﻛﺎﻏـﺬﺑﺎزي‪ ،‬وﺳـﻴﻠﺔ ﺟﻤـﻊآوري داده‬ ‫ﺳﻴﺎر‪ 5‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻴﻤــﺎر را ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ‪ ،‬آﺳــﺎن و دﻗﻴــﻖ‪ ،‬در ﺻــﺤﻨﻪ‬

‫)‪Washington Township (WT‬‬ ‫‪Columbus ‬‬ ‫)‪Emergency Medical Services (EMS‬‬ ‫‪Jack McCoy ‬‬ ‫‪Mobile data collection device  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﺎون ﺷﻴﭗ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪441‬‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ ﭼـﺎپ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻮاردي را‬

‫ﺑﻔﺮﺳــﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﻛــﺎر ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺻــﻔﺤﺎت ورود داده ﺑــﺎ‬

‫ﻣﻲﺗـﻮان اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮد و اﻃﻼﻋـﺎت اﺿـﺎﻓﻲ را ذﺧﻴـﺮه ﻧﻤـﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﻮﻫــﺎي ﺑــﺎز ﺷــﺪﻧﻲ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﺷــﻮد ﻛــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠــﻲ ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﻣﺤﻴﻄــﻲ ﻛــﺎﻣﻼً‬

‫ﺿﺮوري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗـﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‪ ،‬داروﻫـﺎي‬

‫ﻏﻴﺮﻛﺎﻏﺬي ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ اﺳﺎﻣﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻣﻀﺎء ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺗﻜﻨﻴـﺴﻴﻦﻫـﺎ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Sybase.com (2003‬‬

‫اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدداري ﺑﻴﻤـﺎر از ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ ﻳـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل او ﺑـﻪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن را ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬اﻳـــﻦ ﺳﻴـــﺴﺘﻢ از ﻳـــﻚ وﺳـــﻴﻠﻪ ﻫﻤـــﺮاه ﺑـــﺎ اﻳـــﺴﺘﮕﺎه‬

‫وﻗﺘــﻲ دادهﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺣﺎدﺛــﻪ‪ ،‬وارد ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادة‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ دادهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫‪ SQL‬واﻗﻊ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﭼـﺎپ ﮔـﺰارشﻫـﺎ‪ ،‬آﺳـﺎن‬

‫اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻓﻨﺎوري ﺑـﻲﺳـﻴﻤﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻧﻤـﻲرود‪ .‬آﻳـﺎ ﺷـﻤﺎ‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺗﻜﻨﻴــﺴﻴﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت را از وﺳــﻴﻠﻪ ﻫﻤــﺮاه‪ 1‬ﺑــﻪ درﮔــﺎه‬

‫اﻓﺰودن ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ؟‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﻣــﻲﻓﺮﺳــﺘﺪ و ﺳــﻨﺪ واﺿــﺤﻲ ﺗﻬﻴــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪.‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﻠﻪ و ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟ ‪ ‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻗـﺮار دادن‬ ‫‪ MobilEMS‬در ﻳﻚ اﻳـﺴﺘﮕﺎه ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﺳـﺎزي‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻚﻛﻮي‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫﺎ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺣـﺪود‬ ‫‪ 15‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وارد ﻛﺮدن ﻣﺠـﺪد‬ ‫دادهﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻃــﻮر دﺳــﺘﻲ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ ﻣﺤــﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪ MobilEMS‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪90‬‬ ‫درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﺎ ﺣـﺬف دﺳـﺖﺧـﻂ و‬

‫‪ .2‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻓـﺮمﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﻋﻼﻣـﺖ‬ ‫زدن در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا از ﻓـﺮمﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻛﺎﻏﺬي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻴﺎر ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪،‬‬ ‫ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ‪ WTFD‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﺟﺒــﺎري ﻛــﺮدن ﺗﻜﻤﻴــﻞ دادهﻫــﺎي ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﻛــﻪ ﻗــﺒﻼً‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻗﻠﻢ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻗﺖ اﻓﺮاد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  MobileEMS‬‬

‫ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬،‫ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬5 ‫ﻓﺼﻞ‬

442

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ 9lexpresslanes.com (accessed May 2002). 

Anderson, C., ʺWi‐Fi Revolution,ʺ special Wired report,  May 2004, wired.com/wired/archive/11.05  /unwired/wifirevolution.html (accesse d June 2003). 

AvantGo, ʺMy AvantGo Hits 7 Million Registered  Users.ʺ Press Release, November 12, 2002, avantgo.com/  news/press/press_archive/ 2002/releasell_12_ 02.html  (accessed May 2004). 

Baard, M., ʺAfter the Fall: Help for Climbers,ʺ Wired  News. December 24, 2002, wired.com/news/technology/ 0,  1282, 56146, 00.html (accessed May 2004). 

Becker, D., ʺSega Forms Mobile Games Division,ʺ CNET  News.com, April 2002, news.zdnet.co.uk/.story/ O,t269‐ s2108679,00.html (accesse d May 2004). 

Bloomberg News, ʺLufthansa to Launch In‐Flight Wi‐Fi  Service,ʺ May 28, 2003, seattletimes.nwsource.com/  html/boeingaerospace/ 134830929_ boeingnet28.html  (accessed June 2003).  Bretz, E., ʺThe Car, Just a Web Browser with Tires,ʺ IEEE  Spectrum, 38(1), January 2001, pp. 92–94. 

2002, pp. 49–57. 

Cohen, A., ʺOff‐Site, Online,ʺ PC Magazine, Sept, 17,  2002, pcmag.com/article2/0,4149,481823,00.asp (accessed  May 2004). Conrad, D., ʺMedlink to the Rescue,ʺ March 11, 2002,  alaskasworld. com/news/2002/03/11_MedLink.asp (accessed  June 2003).  Coursaris, C., and H., Hassanein, ʺUnderstanding M‐ Commerce: A Consumer‐Centric Model,ʺ Quarterly  Journal of Electronic Commerce, 3(3), July–September 2002,  pp. 247–271.  Davies, N., and H. W., Gellersen, ʺBeyond Prototyping:  Challenges in Deploying Ubiquitous Systems,ʺ Pervasive  Computing, January–March 2002 available at ee.oulu.fi/– skidi/teaching/mobile_ and_ ubiquitous_multimedia  2002/beyond_prototypes_ challenges.pdf (accessed May  2004).  Davies, N., et al., ʺFuture Wireless Applications for a  Networke d City,ʺ IEEE Wireless Communications,  February 2002. 

Deans, P. C., E‐Commerce and M‐Commerce Technologies. 

Bughin, J., et al., ʺMobile Portals Mobilize for Scale,ʺ The  McKinsey Quarterly, April–June, 2001. 

Hershey, PA: IRM Press, 2004. 

Caton, M., ʺRFID Reshapes Supply Chain Management,ʺ e‐Week, April 19, 2004. 

Commerce,ʺ Journal of Database Management, January– February 2002. 

CellularOnline, ʺChina Mobile Subscribers Outstrip 

DPS‐Promatic, ʺInnovative Pay‐by‐GSM Meter.ʺ 2002, 

Landlines,ʺ March 22, 2004, cellular.co.za/news_2004/  march/032204‐china‐mobile‐subs.htm (accessed May 2004). 

dpspro. Com/tcs_news_park.html, (accessed May 2004). 

CellularOnline, ʺChina Now Has More Than 200 Million  Mobil e Phone Users,ʺ November 2003,  cellular.co.za/news_2003/011003 ‐china_now_has_more_  than_200_mill.htm, (accessed May 2004). 

$2,000 Sui t at a Time,ʺ Mpulse Magazine, November  2002, cooltown.hp.com / mpulse/1102‐prada.asp (accessed  June 2003). 

CellularOnline, ʺLatest Mobile, GSM, Global, Handset,  Base Station, & Regional Cellular Statistics,ʺ cellular.co.  za/stats/stats‐main.htm (accessed May 2004). 

Chatterjee, A., et al., ʺA Road Map for Telematics,ʺ  McKinsey Quarterly, April–June, 2002. 

Chen, A., et al., ʺA Support Infrastructure for Smart  Kindergarten,ʺ Pervasive Computing, 1(2) April–June, 

Dogac, A., and A. Turner, ʺIssues in Mobile Electronic 

Duan, M. ʺEnhancing the Shopping Experience, One 

Dunne, D., ʺWhat Is 3G Technology?ʺ Darwin Magazine,  Octobe r 18, 2001, darwinmag.com/learn/curve/  column.html? ArticlelD = 182 (Accessed May 2004).  Edgington, C., ʺHow Internet Gateways and Smart  Appliances Wil l Transform Our Homes,ʺ TNTYFutures,  1(6), 2001, tnty.com/newsletter/ futures/technology.html  (accessed May 2004). 

Eklund, B., ʺWireless Advertisingʹs Home of the Free,ʺ 

443

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

RedHerring.com, March 6, 2001, redherring.com/Article.  Aspx? a=1294 (accessed May 2004).

Eklund, R., ʺMobile CRM Comes of Age,ʺ CRM  Magazine. July 15, 2002, destinationcrm.com/articles/  default.asp? ArticlelD =2352 (accesse d May 2004). Elite‐ care.com (accessed May 2004).  Ellison, C., ʺPalm Sees Uptick in Development of Mobile  Enter ‐prise Applications,ʺ e‐Week, May 18, 2004. Estrada, M., ʺBridging the Wireless Gap,ʺ  Knowledgestorm: The Upshot, October 2002,  knowledgestorm.com/info/user_newsletter/092402/ wireless,  jsp (accessed May 2004).  Estrin, D., et al., ʺEmbedding the Internet,ʺ  Communications of th e ACM, 43(5), May 2000, pp. 38–42. 

Intel, ʺBuilding the Foundation for Anytime Anywhere  Computing,ʺ White Paper 25 1290—002 Intel  Corporation, June 13, 2002, Intel.com/eBusiness/it/  Management/pp022402_sum.htm (accessed Jun e 2003). Intermec.com, ʺU.S. Fleet Services Refuels Americaʹs  Commercia l Fleets Using Intermec 710 Mobile  Computer,ʺ December 18, 2001, home.intermec.com/ eprise/main/Intermec/Content/About/NewsPages /  pressRelease? Section =aboutepresslD=339 (accessed May  2004).  

International Telecommunications Union, ʺChallenges  to the Net ‐work: Internet for Development,ʺ October 1999, itu.int/ITU‐D/ ict/publications/inet/1999/chal_  exsum.pdf (accessed June 2003).   Ishida, T., ʺDigital City Kyoto,ʺ Communications of the 

Fleck, M., et al., ʺFrom Informing to Remembering: 

ACM, 45(7), July 2002a, pp. 76—81. 

Ubiquitou s Systems in Interactive Museums,ʺ Pervasive  Computing, April–June 2002, computer.org/pervasive/  pc2002/b2013abs.htm (accessed Jun e 2003). 

Ishida, T (ed.), Understanding Digital Cities: Cross Cultural  Perspective. Cambridge MA: MIT Press, 20026. 

Fusco, P., ʺGet the Picture?ʺ December 17, 2003,  internetnews.com/ bus‐news/article.php/3289711 (accessed  May 2004). 

Global Mobile Suppliers Association (GSA), ʺSurvey of  Mobil e Portal Services,ʺ Quarter 4, 2002, gsacom.com/  downloads/MPSQ4_ 2002.pdf (accessed May 2004).  Hamblen, M., ʺGet Payback on Wireless,ʺ Computer  World, January 1, 2001, computerworld.com/mobiletopics  /mobile/story/0, 10801, 54798, 00. Html (accessed May  2004). hertz.com (accessed May 2003).  Henning, T., ʺWireless Imaging,ʺ The Future Image  Report. 2002. Hill, K., ʺMobile CRM Software: The Race Is  On,ʺ CRM Daily, December 3, 2002, wireless.newsfactor  .com/story.xhtml?story_id=20135 (accessed May 2004). 

Hornberger, M., and C. Kehlenbeck, ʺMobile Financial  Service s On The Rise In Europe,ʺ September 19, 2002,  banktech.com/story/ wireless/BNK2002091950005 (accessed  May 2004).  Houck, J., ʺFor Hotel Check‐in, Press 1 Now,ʺ Wireless  News Factor, February 15, 2001. 

Hunter, R., World without Secrets: Business, Crime, and  Privacy in th e Age of Ubiquitous Computing. New York:  Wiley, 2002. 

Islam, N., and M. Fayad, ʺToward Ubiquitous  Acceptance of Ubiquitous Computing,ʺ Communications  of the ACM, February 2003. ITS America, ʺNextBus  Expands Real‐Time Transit Informatio n in the Bay Area  with AC Transit,ʺ August 9, 2001, itsa.org/  ITSNEWS.NSF/0/34c13 fd8352c4c3 f85256aa400497aad?  Open Docu meat (accessed May 2004).  Jiang, X., and J. A. Landay, ʺModeling Privacy Control  in Context ‐Aware Systems,ʺ Pervasive Computing, July— Sept. 2002.  Jones, J., ʺA Moving Target,ʺ FCW.cam, May 21, 2004.  Jones, W. D., ʺKeeping Cars from Crashing,ʺ IEEE  Spectrum, 38(9), September 2001, pp. 40—45.  Judge, P., ʺWi‐Fi Switch Security Nothing but a White  Elephant,” security.itworld.com, May 14, 2004.  ICalakota, R., and M. Robinson, E‐Businesses: Roadmap  for Success. Reading, MA: Addison Wesley, 2001.  Kellner, M., ʺIs This the Year for Wireless Gear?ʺ GCN,  January 27, 2003, gcn.com/22_2/buyers_guide/20950‐1html  (accessed June 2003). Kharif, O., ʺLike It or Not, RFID Is  Corning,ʺ Business Week Online, March 18, 2004.  Kontzer, T., ʺTop Ten Uses for SMS,ʺ Information Week,  June 11, 2003, informationweek.com/techcenters 

‫ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬،‫ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬5 ‫ﻓﺼﻞ‬ /networking/wireless (accesse d June 2003). 

Kridel, T., ʺ30 Mobile Miracles for Today and  Tomorrow,ʺ Laptop, April 24, 2003, available at  bluetooth.com/news/news.asp?A =2eIPID =689 (accessed  June 2003). Kumagai, J., ʺTalk to the Machine,ʺ IEEE Spectrum, 39(9),  September 2002, pp. 60—64, ieeexplore.ieee.org/xpl/  abs_free.jsp?orNumber=1030970ddl.co.uk/newsevents/press/a rticles/200209 (talktothemachine). Pdf (accessed May 2004).  Le Gal, C., et al., ʺSmart Office: Design of an Intelligent  Environment,ʺ IEEE Intelligent Systems, 16(4), July— August, 2001, pp. 60—66.  Lipset, V., ʺBluefish and Zaryba Enable Mobile Bill  Payment,ʺ MCommerce Times, January 21, 2003,  mcommercetimes.com/Solutions/ 309 (accessed June 2003). Lipset, V., ʺMagex Launches Mobile Payments Using  SMS,ʺ MCommerce Times, December 3, 2002,  mcommercetimes.com/Solutions/ 299 (accessed June 2003).  Ludorf, C., ʺU.S. Fleet Services and Wireless  Networking,ʺ Transportation and Technology Today,  August 2002. 

Mankins, M., ʺThe Digital Sign in the Wired City,ʺ IEEE  Wireless Communication, February 2002.  Martin, J. A., ʺMobile Computing: Hertz In‐Car GPS,ʺ  PC World, March 13, 2003, pcworld.com/howto/article/ 0,  aid, 109560, 00.asp (accessed June 2003).  Mathieson, R., ʺThe Future According to Spielberg:  Minority Report and the World of Ubiquitous  Computing,ʺ MPulse. August, 2002, cooltown.com/  mpulse/0802‐minoritvreport.asp (accessed May 2004).  Mayor, M., ʺBluetooth App Slants Door on Hotel Room  Keys,ʺ Wireless NewsFactor, April 4, 2001,  wirelessnewsfactor.com/perl/story/ 8704.html (accessed May  2004).  Mennecke, B. E., and T. J. Strader, Mobile Commerce:  Technology, Theory and Applications, Hershey, PA.: Idea  Group Publishing, 2003. Moore, J. F., ʺThe Race to Put  the Web into Cars,ʺ Business 2.0, Dec. 6, 2000,  business2.com/b2/web/articles/0,17863,530182,00.html  (accessed May 2004).  Mobileinfo.com, 2002. ʺWireless Application Protocol—

444

WAP: Future Outlook for WAP,ʺ mobileinfo.  com/WAP/futureoutlook.htm, 2001 (accessed June 2003).

Murphy, P., ʺRunning Late? Take the NextBus,ʺ  Environmenta l News Network, September 7, 1999,  enn.com/enn‐features‐archive/ 1 9 9 9/09/09 0 79  9/nextbus_4692.asp (accessed May 2004).

Needleman, R., ʺTargeted Wi‐Fl,ʺ Business 2.0,  December 2002, business2.com/b2/web/articles/ 0, 17863,  532732, 00.html (accessed Ma y 2004).  Nelson, M., ʺWireless Photos Speed Damage Claims:  Kempe r Insurance Uses Wireless Digital Imaging to  Lower Costs, Streamlin e Process,ʺ Information Week,  September 25, 2000, informationweek. com/805/photo.htm  (accessed May 2004). nextbus.com (accessed May 2004).  Nokia, ʺNokia Brings Mobility to the Games Industry by  Makin g Rich Games Mobile.,ʺ November 4, 2002 nokia‐ asia.com/apc/about_ nokia/press/0, 5854, 362_71, 00.html  (accessed May 2004). Null, C., et al., ʺBuilding the Unwired Workplace,ʺ  Mobile PC, Jun e 2004.  Perry, R., ʺWireless Fidelity,ʺ Technology Review,  September 2003. Pinto, J., ʺThe Pervasive Internet Fr Its  Effect on Industrial Automation,ʺ AutomationTechies.com,  November 2002, jimpinto.com / writings/pervasive.html  (accessed May 2004).  Pitkow, J., et al., ʺPersonalized Search,ʺ Communica‐tions  of the ACM, 45(9), September 2002, pp. 50—55.  Poropudas, T., ʺATM Connection to Boost Mobile  Payments,ʺ Mobile CommerceNet, February 15, 2003.  Raina, K., and A. Harsh, MCommerce Security. New  York: Osborne, 2002.  Raskin, A.,ʺYour Ad Could Be Here! (And Now We Can  Tell Yo u Who Will See It),ʺ Business 2.0, May 2003,  business2.com/b2b/web/ articles/0, 17863, 515629, 00.html  (accessed May 2004).  Republica IT, ʺBusta Paga in Pensione Lo Stipendio  Arriva Via Sms,ʺ March 20, 2001, repubblica.it/online/  tecnologie_internet/tim/ tim/tim.html (accessed May 2004). 

Reuters, ʺMarriott Hotels to Offer Wi‐Fi Access,ʺ  News.com, December 18, 2002, news.com.com/2100‐1033‐ 978411.html (accesse d May 2004).

445

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

RFID Journal, ʺGillette to Buy 500 Million EPC Tags,ʺ 

Livin g Patients,ʺ Healthcare Review, July 2, 2000. 

Novembe r 15, 2002, 216.121.131.129/article/  articleprint/115/‐I/1/ (accessed Ma y 2004). 

Stanford, V., ʺPervasive Computing Goes to Work:  Interfacing t o the Enterprise,ʺ Pervasive Computing, 1(3),  July—September 2002, pp. 6—12, ee.oulu.fi/— skidi/teaching/tnobile_and_ubiquitous_ multime‐ dia_2002/pervasive_computing ggoes_ta_work.pdf (accessed  May 2004). Steede‐Terry, K., Integrating GIS and the  Global Positioning System. Redlands, CA: Environmental  Systems Research Institute, 2000.

Rosencrance, L., ʺUpdate: Benetton Backs away from  ʹSmart Tags ʹ in Clothing Line,ʺ Computer World, April 4,  2003, computerworld. Cam/ industrytopics/retail/story/ O,  IO801, 80061, 00.html (accessed May 2004). Rupp, W. T., and A. D. Smith, ʺMobile Commerce: New  Revenu e Machine, or a Black Hole?ʺ Business Horizons,  July—August, 2002.   Ryan, T., ʺRFID in the Consumer Industries,ʺ Research  Report, Aberdeen Group, March 2004. 

Sadeh, N., M‐Commerce. New York: Wiley, 2002.  Sanford, V., ʺWearable Computing Goes Live in  Industry,ʺ IEEE Pervasive Computing, October— December 2004.  SAP AG Corp., ʺCRM and the mySAP.com Mobile  Workplace,ʺ (a publicly available brochure), 2000. 

Sarkar, D., ʺLawmakers Form 911 Caucus,ʺ Federal  Computer Week, February 25, 2003, few.com/few/articles/  2003/0224/web‐caucus‐02‐25 ‐ 03.asp (accessed May 2004). 

Sarshar, A., ʺHow Do ʹDot‐Net,ʹ Mobile Computing and  PDA s Contribute to Your Bottom Line?ʺ  Knowledgestorm: The Upshot, February 2003,  knowledgestorm.com/info/user newsletter/022003/geneva.jsp  (accessed May 2004). 

Scanlon, J., ʺThe Way We Work,ʺ special Wired Report,  Wired, May, 2003; wired.com/wired/archive/ 1I.05/unwired  (accessed May 2004). Sharke, P., ʺSmart Cars,ʺ  Mechanical Engineering, May 2003,  memagazine.org/contents/current/features/smartcar/smartcar. html (accessed May 2004).  Shi, N., Wireless Communications and Mobile Commerce.  Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2004.  Spivey‐Overby, ʺRFID at What Cost? What Wal‐Mart  Complianc e Really Means,ʺ ForrTel (Webcast plus  telephone), Forrester Re ‐search, May 25, 2004, 11 A.M. 

Sybase.com, ʺClayton I.D.S & Washington/Norwich  Township Fire Departments,ʺ Sybase Inc., sybase.com/  detail/I, 6904, 1023367, 00.html (Accessed June 2003). 

Symbol.com, ʺCVS Selects Symbolʹs Wireless Network  System, Hand‐Held Computers, June 3, 1998,  symbol.com/news/pressreleases / cvs.html (accessed June  2003).  Taj Hotel, ʺTaj Hotels Introduce WiFi Facilities,ʺ The  Hindu. July 31, 2002, thehindu.corn/2002/07/31/stories/  2002073 1 0232 1 600.htm (accessed June 2003).  Tech Live Staff, ʺFuture of Mobile Commerce Murky,ʺ  techtv.com, November 2, 2001, techtv.com/news/internet  /story/0, 24195, 3357949, and 00.html (accessed May 2004).  Varshney, U., and R. Vetter, ʺRecent Advances in  Wireless Net ‐working,ʺ IEEE Computer, 33(6), June 2000,  pp. 107—109.   Weise, E., ʺLaundry Spins on the High Tech Cycle,ʺ  USA Today, September 3, 2002, usatoday.com/tech/  techreviews/products/2002‐09 ‐02‐wired‐washers_x.htm  (accessed June 2003).  Weiser, M., ʺThe Computer for the Twenty‐First  Century,ʺ Scientific American, September 1991. Reprinted  in Pervasive Computing, January—March, 2002, available  at ubiq.com/hypertext/weiser/ SciAmDraft3.html (accessed  May 2004). 

Wired, ʺGet Wireless,ʺ Special Wired Report.  Supplement to Wired, May 2003 (11 articles),  wired.com/wired/current.html (accessed May 2004). 

XyberFlash, ʺWearable Computers for the Working 

Stafford, A., and A. Brandt, ʺThe No‐Hassle Networking 

Class,ʺ Ne w York Times, December 14, 2000. 

Guide,ʺ PC World (accessed May 2002). 

Xybernaut.com, ʺXybernaut Mobile Assistant: 

Stanford, V., ʺUsing Technology to Empower Assisted 

Productivity Gain s in the Telecommunication Field,ʺ  xybernaut.com/case_studies/PDFs/ 

‫ ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬،‫ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‬5 ‫ﻓﺼﻞ‬ Telecommunication_CS.pdf (accessed June 2003). 

Yankee Group, ʺWireless Advertising: Still Waiting for  Takeoff.” October 30, 2002. Yankeegroup.com/public/  products/research_note. Jsp? ID = 8907 (accessed June  2003).  

Zhao, Y., ʺTelematics: Safe and Fun Driving,ʺ IEEE  Intelligent Systems, 17(1), January/February 2002, pp.  10—14. ce.unipr.it/people/ broggi/publications/si‐its‐01‐ 2002.pdf (accessed May 2004). 

446

‫وﯾﺮاﯾﺶ‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎواﯾﯽ در ﻣﻨﻮآ‬

‫دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯽﻟﻮر‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ ﺟﻮرﺟﯿﺎ‬

‫ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﮕﺰاس‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪:‬‬

‫ﮐﺮﯾﺴﺘﯽ ﭼﯿﻮﻧﮓ‪،‬‬ ‫داﻧﯿﻞ ﺗﯿﺴﻪ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫ﻣﮕﯽ ﻟﯿﻮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﯿﺴﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮز‪ ،‬ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪای اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪Efraim Turban, Dorothy Leidner, Ephraim Mclean and James Wetherbe; Information Technology for Management, Transforming‬‬ ‫‪Organizations in the Digital Economy, 5th Edition, John Wiley & Sons Inc, 2006‬‬ ‫)‪(ISBN 0-471-70522-5, Printed in the United States of America, www.wiley.com/college/turban‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪2‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ‪ :‬ﮔﺮوه ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪای آﺷﻨﺎ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ :‬اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪ ،‬دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪ ،‬اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﺘﺮﺟﻤﯿﻦ‪:‬‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ رﯾﺎﺣﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﭘﻮرﯾﺎ ﻗﻄﺮهﻧﺒﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯾﻪ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ ﻣﺤﻤّﺪی )‪([email protected]‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﺻﺎﻣﻌﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ادﺑﯽ‪ :‬ﻣﺮﺿﯿﻪ ﮐﻮﻫﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﻋﻠﻤﯽ‪ :‬ﻧﯿﻤﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﻓﺮوﺷﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﮑﻞﻫﺎ‪ :‬ﻣﯿﺜﻢ ﯾﻮﺳﻔﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ و ﻧﺴﺨﻪﭘﺮدازی‪ :‬ﻣﺎرﯾﺎ ﻗﺎدری )‪([email protected]‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺧﻮاﻧﯽ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻋﻠﯽﺣﯿﺪرﻟﻮ )‪([email protected]‬‬ ‫آزاده ﺑﺮاﺗﯽ ﺟﻮراﺑﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‪ :‬زﻫﺮا ﻋﺒﺪاﻟﻠﻬﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻟﯿﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﯽ‪ :‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﺎپ‪ :‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪1385‬‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺎﺑﮏ‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪:‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗﻬﺮان ‪ ،19569‬اﺑﺘﺪای ﺟﺎده ﻟﺸﮑﺮک‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﮐﺰی داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪ -‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ ‪19395-4697‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ،(021) 2442060-69 :‬دورﻧﮕﺎر‪(021) 2441511 :‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،Http://www.pnu.ac.ir :‬ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪[email protected] :‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﻠﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫اﻧﻘﻼب وب‬

‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫‪ .2‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ :‬ﮐﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری‬ ‫‪ .4‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺑﯽﺳﯿﻢ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ‬

‫‪ .6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی‬

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫‪ .7‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬از زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی‬ ‫‪ .8‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزی‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﮐﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزی‬ ‫‪ .11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺰﯾﺖ راﻫﺒﺮدی‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﯿﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪v‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬ ‫‪.6‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ‪447...................................................................‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮﺟﻮدی ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ درﻣﺎﻧﯽ دارﺗﻤﻮث‪ -‬ﻫﯿﭽﮑﺎک‪448 ................................................‬‬ ‫‪1-6‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎرﮐﺮدی ‪451 ..........................................................................................................................‬‬

‫‪2-6‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ ‪454 ...............................................................................................................‬‬

‫‪3-6‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﺗﺪارﮐﺎت ‪465 ...................................................................................................................‬‬

‫‪4-6‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ و ﻓﺮوش ‪475 ...............................................................................................................‬‬

‫‪5-6‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﻣﺎﻟﯽ ‪491 ...............................................................................................................‬‬

‫‪6-6‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ‪504 .........................................................................................................................‬‬

‫‪7-6‬‬

‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎرﮐﺮدی ‪515 ...................................................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬داﻟﺮ ﺟﻨﺮال‪527 .................................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎی »ﻧﺎﯾﻨﺘﯽ ﻧﺎﯾﻦ ﺳِﻨﺘﺰ اُﻧﻠﯽ«‪530 ...........................................................................................................‬‬

‫‪.7‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬از زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی ‪535.............‬‬ ‫ﺷﺮونﺗﮕﺰاﮐﻮ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪرن ﺳﺎﺧﺖ ‪536 .........................................................‬‬

‫‪vi‬‬

‫‪1-7‬‬

‫اﺻﻮل ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪539 ...................................................................................................‬‬

‫‪2-7‬‬

‫ﻣﺸﮑﻼت زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ ‪545 ....................................................................................................................‬‬

‫‪3-7‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ SCM ،MRPII ،MRP :‬و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﻧﺮماﻓﺰاری ‪561 ..........................................‬‬

‫‪4-7‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪564 ...............................................................................................‬‬

‫‪5-7‬‬

‫‪ CRM‬و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪578 ....................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫‪vii‬‬

‫)‪ (1‬ﻧﻮرﺛﺮن دﯾﺠﯿﺘﺎل‪595 .........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﮐﯿﻮ وی ﺳﯽ ‪596 .............................................................................................................................................‬‬

‫‪.8‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ‪601 .......................................................................................‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده دل از ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪602 ..............................................................................................‬‬ ‫‪1-8‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪605 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪2-8‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ ‪608 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪3-8‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰی و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ ‪617 ......................................................................................................‬‬

‫‪4-8‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺠﺎزی و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪622 .................................................................................................‬‬

‫‪5-8‬‬

‫ﺗﺒﺎدل اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ دادهﻫﺎ ‪625 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪6-8‬‬

‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب ‪631 ..........................................................................................................‬‬

‫‪7-8‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪639 ...........................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﻓﻮﻟﮑﺲ واﮔﻦ ‪652 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺳﯿﮑﺲ ﻓﻠﮕﺰ ‪654 .............................................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر‬ ‫‪.9‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪657 ................................................................................................................................‬‬ ‫درﮔﺎه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻓﺮﯾﺘﻮ‪ِ -‬ﻟﯽ‪ ،‬ﺗﯿﻢﻫﺎی ﻓﺮوش ﭘﺮاﮐﻨﺪه را ﯾﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪658 ............................................................‬‬ ‫‪1-9‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪660 ................................................................................................................................‬‬

‫‪2-9‬‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‪670 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪3-9‬‬

‫روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪673 ......................................................................................................‬‬

‫‪4-9‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪678 ...................................................................................................................‬‬

‫‪5-9‬‬

‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪684 ................................................................................................................‬‬

‫‪6-9‬‬

‫ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪699 .............................................................................................................................‬‬

‫‪7-9‬‬

‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪704 ........................................................................................................‬‬

‫‪viii‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬داﯾﻤﻠﺮ ﮐﺮاﯾﺴﺮ ‪719 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺎﮐﻤﻦ ﻟﺒﺰ ‪723 ..................................................................................................................................................‬‬

‫‪ .10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزی‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﮐﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزی ‪729....................................................................‬‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻟﻤﺎسﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ دادهﮐﺎوی در ﮐﺎزﯾﻨﻮﻫﺎی زﻧﺠﯿﺮهای ﻫﺎرا ‪730 ........................................................................‬‬ ‫‪ 1-10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻠﯿﺪی ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪734 ..........................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزی داده ‪749 ...................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-10‬ﮐﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪759 .................................................................................‬‬ ‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی دادهﮐﺎوی ‪768 ..........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزی داده ‪777 .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-10‬ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی داده ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ در ﻋﻤﻞ ‪791 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-10‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده ‪796 ................................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬وزارت ﮐﺸﻮر )”‪811 ................................................................ (Department of Homeland Security “DHS‬‬ ‫)‪ (2‬ﺳﯿﺮز )‪812 ........................................................................................................................................... (Sears‬‬

‫‪ .11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ‪819..........................................................................................‬‬ ‫ﻧﯿﻮﺑﻠﻨﺲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﮐﻔﺶﻫﺎی ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪820 ...................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-11‬ﻣﺪﯾﺮان و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ‪823 .......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ‪833 .........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﮔﺮوﻫﯽ ‪842 ............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪844 ...........................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-11‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪852 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺧﺒﺮه‪857 .................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-11‬ﺳﺎﯾﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪865 ....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪877 ............................................................................................................‬‬ ‫‪ 9-11‬ﻣﻮارد ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و وﯾﮋه در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ‪877 ....................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﺧﻂ آﻫﻦ ﻫﻠﻨﺪ‪893 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﯾﯽ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣﺎﻟﺰی‪895 .................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪ix‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﮑﻞﻫﺎ‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬ ‫‪1-6‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی‪ TPS ،‬و ارﺗﺒﺎط ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ‪451 ....................................................................................................‬‬

‫‪2-6‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی ﻣﻌﻤﻮل روی ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ارزش ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪی رﺳﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ ‪453 ........................................‬‬

‫‪3-6‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ ‪458 .................................................................................................................‬‬

‫‪4-6‬‬

‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ ،‬ورودیﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎی ﻣﻔﯿﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪465 ......................................‬‬

‫‪5-6‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﯿﺎت ﻣﺤﺼﻮل ‪474 ...........................................................................................................‬‬

‫‪6-6‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ‪476 ................................................................................................................................‬‬

‫‪7-6‬‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ وب روی ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ اﻃﻼﻋﺎت ‪490 .........................................................................................................‬‬

‫‪8-6‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاری‪ /‬ﻣﺎﻟﯽ ‪491 .........................................................................................................‬‬

‫‪9-6‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ /‬ﺣﺴﺎﺑﺪاری ‪495 .........................................................................................................‬‬

‫‪ 10-6‬ﻣﺪل ﮔﺰﯾﻨﺶ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪510 .............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬ ‫‪1-7‬‬

‫ﻣﺮوری ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪539 ..................................................................................................................................‬‬

‫‪2-7‬‬

‫ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺒﺎبﺑﺎزی ‪543 ................................................................................................................‬‬

‫‪3-7‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﻫﻤﻮار ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ‪550 ........................................................................................... RFID‬‬

‫‪4-7‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ‪ RFID‬در زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه‪ -‬ﺧﺮدهﻓﺮوش ‪551 ...............................................................................‬‬

‫‪5-7‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ‪581 ............................................................................................................................................... CRM‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪8‬‬ ‫‪1-8‬‬

‫زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ دل ‪603 ................................................................................................................................................‬‬

‫‪2-8‬‬

‫ﻣﺮوری ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ )‪608 ...........................................................................................(IOSs‬‬

‫‪3-8‬‬

‫زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﻻر ﺑﻮرس ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪618 .........................................................................................‬‬

‫‪4-8‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ )ﭘﺎﯾﯿﻦ( ﺑﺎ واﺳﻄﻪﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ )ﺑﺎﻻ( ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪﻧﺪ ‪619 ............................................................‬‬

‫‪5-8‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﯾﺪ ﻫﻤﺮاه و ﺑﺪون ‪626 ..................................................................................................EDI‬‬

‫‪x‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪6-8‬‬

‫‪ EDI‬ﺳﻨﺘﯽ و ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ‪629 ..................................................................................................................................‬‬

‫‪7-8‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرﺟﯽ ‪632 .................................................................................................................................‬‬

‫‪8-8‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨﺪه )‪645 ................................................................................................................ (SRM‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬ ‫‪1-9‬‬

‫داده‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ‪662 ......................................................................................................................................‬‬

‫‪2-9‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪669 .........................................................................................................................................‬‬

‫‪3-9‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪682 ................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪10‬‬ ‫‪ 1-10‬ﭼﺮﺧﮥ ﺣﯿﺎت داده ‪736 ..............................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-10‬ﭼﺎرﭼﻮب و ﻧﻤﺎﯾﺶﻫﺎی اﻧﺒﺎر داده ‪752 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-10‬ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ‪760 ......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-10‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪیﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ‪763 ...............................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-10‬ﻧﻤﺎﯾﺶﻫﺎﯾﯽ از ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪی ﺑﻮدن ‪780 ..........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-10‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ‪782 ............................................................................................................................... GIS‬‬ ‫‪ 7-10‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب‪798 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-10‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮای درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪799 ..........................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪11‬‬ ‫‪ 1-11‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ‪829 ...................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-11‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‪ /‬ﻣﺪلﺳﺎزی ‪830 ........................................................................................................‬‬ ‫‪ DSS 3-11‬و ﻣﺤﯿـﻂ ﭘﺮدازش آن ‪840 ................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-11‬ﻧﻤﺎﻫﺎی ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﺮماﻓﺰار ‪848 .............................................................................................. Comshare Decision‬‬ ‫‪ 5-11‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ‪863 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-11‬ﻣﻌﻤﺎری ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ‪876 .................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪xi‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬ ‫‪1-6‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﯾﮏ ‪456 ..............................................................................................................................TPS‬‬

‫‪2-6‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻣﻌﻤﻮل ‪464 .................................................................................................................................... TPS‬‬

‫‪3-6‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭼﻬﺮه ﺑﺎزار ‪479 .................................................................................................................................................‬‬

‫‪4-6‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﻨﺘﯽ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪506 ...........................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬ ‫‪1-7‬‬

‫راه ﺣﻞﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺸﮑﻼت زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪555 ....................................................................‬‬

‫‪2-7‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺟﺮای ‪ CRM‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﮑﺴﺖ ‪587 ...........................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬ ‫‪1-9‬‬

‫روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻓﺮاﯾﻨﺪی و ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪676 ...............................................................................................‬‬

‫‪2-9‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﺮوژه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ‪711 ......................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪10‬‬ ‫‪ 1-10‬ﻣﺸﮑﻼت داده و راﻫﮑﺎرﻫﺎی ﻣﻤﮑﻦ‪741 ....................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-10‬ﺧﻼﺻﻪای از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی راﻫﺒﺮدی اﻧﺒﺎرﺳﺎزی دادهﻫﺎ ‪757 ...........................................................................................‬‬ ‫‪ 3-10‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﺸﻒ داﻧﺶ‪765 ................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-10‬دﻻﯾﻞ ﺷﮑﺴﺖ اﻧﺒﺎرﻫﺎی داده و دادهﮐﺎوی‪776 ...........................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪11‬‬ ‫‪ 1-11‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ‪836 ................................................................................................................................................DSS‬‬ ‫‪ 2-11‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ‪847 ................................................................................................................................................ ESS‬‬ ‫‪ 3-11‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﻫﻮش ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ‪854 ..............................................................................................‬‬

‫‪xii‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪ 4-11‬ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ‪857 ...................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-11‬ﻣﺰاﯾﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺧﺒﺮه ‪860 .....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-11‬ﻃﺒﻘﺎت ﮐﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺧﺒﺮه ‪864 .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎی ﻓﻨﺎوری ﺻﻮﺗﯽ ‪869 ............................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-11‬ﻣﺰاﯾﺎی ‪ MSS‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب ‪879 .................................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪.6‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫‪.7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪.8‬‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‬ ‫و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫‪1-6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪2-6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪3-6‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫‪4-6‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر را ﺑـﻪ ﻣـﺪل‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ارزش‪ ،‬رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪5-6‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﻛﺮدي را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪6-6‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫‪7-6‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ‪ ‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ را ﺷﺮح داده و ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬داﻟﺮ ﺟﻨﺮال‬ ‫‪ .2‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي »ﻧﺎﻳﻨﺘﻲ ﻧﺎﻳﻦ ﺳِﻨﺘﺰ اُﻧﻠﻲ«‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و وب از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫)ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺪارﻛﺎت( را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و وب از ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ و ﻓــﺮوش را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و وب از ﺑﺨﺶ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري و ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و وب از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪447‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‬ ‫دارﺗﻤﻮث‪ -‬ﻫﻴﭽﻜﺎك‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻣﺮﻛــﺰ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ درﻣــﺎﻧﻲ دارﺗﻤــﻮث‪ -‬ﻫﻴﭽﻜــﺎك ﻳــﻚ ﻣﺠﺘﻤــﻊ ﺑــﺰرگ درﻣــﺎﻧﻲ واﻗــﻊ در‬ ‫‪1‬‬

‫ﻧﻴﻮﻫﻤﺸﺎﻳﺮ‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﭼﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﻚ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷـﻜﻲ و ﺑـﻴﺶ از ‪ 600‬ﭘﺰﺷـﻚ‬ ‫ﻓﻌﺎل در درﻣﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ DHMC .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳـﺖ و‬ ‫در ﺗﻮزﻳﻊ ﻟﻮازم ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪهاي روﺑﺮوﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳـﺘﺎران‬ ‫ﺳـﻔﺎرش داده ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ ﭘﺮﺳـﺘﺎران ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ ﻛﻤﺒــﻮد ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و اﮔــﺮ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ وﻗﺖ ﺑﺎ ارزش ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺳﻔﺎرش ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد )ﭘﺮﺳﺘﺎري از ﺑﻴﻤـﺎران( در اﺧﺘﻴـﺎر داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻲﺷﺪ‪ :‬ﭘﺮﺳﺘﺎران ﭘﺮﻣﺸﻐﻠﻪ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي را ﺻﺮف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮاي ﺳﻔﺎرش ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺻـﺒﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻓﻮري و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪   .‬‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل وﻇﻴﻔﻪ ﺳﻔﺎرش و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬ ‫ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﺨﺪام ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺮ ﺑﻮدﺟﻪ داﺷﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻮع‪ ،‬زﻣﺎن ﻧﻴﺎز و ﺣﻔﻆ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎز اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎر ﺑـﺮ ﭘﺮﺳـﺘﺎران و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل ﭘـﺎﺋﻴﻦ آوردن ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر و ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻓﻮري ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ‬ ‫و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﻴﺶ از ‪ 27،000‬ﻗﻠﻢ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫‪ DHMC‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ از ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺣﻞ آن ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت روي‬ ‫آورد‪ .‬اﻳﺪه ‪ DHMC‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﻲ ﺑﻲﺳﻴﻤﻲ را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫‪1‐  Dartmouth‐Hitchcock Medical Center (DHMC) ‬‬ ‫‪2‐  New Hampshire ‬‬

‫‪448‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ دارﺗﻤﻮث‪ -‬ﻫﻴﭽﻜﺎك‬

‫‪449‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ :‬اﻳـﻦ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫درﻣﺎﻧﻲ داراي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ‪ Wi‐Fi‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳـﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ آن ﻣﺘـﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﺪوده ‪ Wi‐Fi‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷـﺪه و ﻳـﺎ از‬ ‫آن درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮدد‪ .‬در درﻣﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي دورﺗﺮ ﻓﺎﻗـﺪ ‪ ،Wi‐Fi‬اﻳـﻦ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﺎﺑﻠﻲ در ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻗـﻼم ﻣﻮﺟـﻮد در اﻧﺒـﺎر‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﮔـﺰارش ﻣﻴـﺰان واﻗﻌـﻲ ﻣـﺼﺮف و ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﮔﺮوه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻚ "ﺳﻄﺢ ﺳﻔﺎرش ﻣﺠﺪد"‪) 1‬ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ‬ ‫ﻳﻚ از اﻗﻼم ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺳﻔﺎرش داده ﺷﻮﻧﺪ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺘﺎران زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬آن‬ ‫را اﺳﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮدي ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﺳـﻄﺢ ﺳـﻔﺎرش ﻣﺠـﺪد ﺑﺮﺳـﺪ‪ ،‬آن ﻛـﺎﻻ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳـﻔﺎرش داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻣﻴـﺰان ﻣﻮﺟـﻮدي در ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﺳﻔﺎرش ﻣﺠﺪد آن اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‪ ،‬از‬ ‫اﻧﺒﺎر ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ آن اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎري ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎران اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﻜﻦ ﻧﻤﻮدن ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺠﺪد ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮﭘﺮﺳـﺘﺎري )ﻧﻈﻴـﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري( ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲرود‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Wi‐Fi‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺶ از ‪ 27،000‬ﻗﻠﻢ ﻛﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮد )ﺷـﺮﻛﺖ ﭘﻴﭙـﻞ ﺳـﺎﻓﺖ(‪ 2‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ Express  PO ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣـﺮور‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﺧﺮﻳـﺪ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه از راهاﻧﺪازي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ ﻣﻮﺟـﻮدي اﻧﺒـﺎر ﺗـﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻮاد اﻛﻨـﻮن در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﺻﺮف ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫‪1‐  Par level ‬‬ ‫‪2‐  People Soft Inc.  ‬‬

‫‪450‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎري آﺳﺎنﺗﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺔ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Compiles from Grimes (2003) :‬و )‪.Peoplesoft.com (March 31, 2003‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﻮرد ‪ ،DHMC‬ﻧﻜﺎت ﺟﺎﻟﺒﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ :‬اول‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬اﻣﻜـﺎن اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻛــﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﺮ روي وﻇــﺎﻳﻒ اﺻــﻠﻲ و رﺿــﺎﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن و ﻣــﺪﻳﺮان را ﻓــﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺪرن ﻛﺮدن و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫)ﻣﺜﻞ ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﺪارﻛﺎت( ﻛﻤﻚ ﻛﺮد و ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺘﻌﺪدي )ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري( را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد اﺻـﻠﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﺎدهاي را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗـﻮان‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺮﻳﺪ و ﻗﺮاردادﻫﺎ( و ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻛـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻳﺸﺎن ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اداري اﺳﺖ‪ ،‬اﺛﺒـﺎت ﺷـﺪه اﺳـﺖ )در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﭘﺮﺳـﺘﺎري‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻗﺮاردادﻫﺎ در ﺣﻴﻄـﺔ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ‪ /‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑــﺮاي اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت در اﻗﺘــﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از آﺧــﺮﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر داﺋﻢ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‪ 1‬ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎء دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬در آﺧـﺮ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ دادهﻫـﺎي ﺧـﻮد را از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي روزﻣﺮه را ﭘﺮدازش ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ )ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ(‪.2‬‬ ‫‪1‐ Functional Information Systems  ‬‬ ‫‪2‐  Transaction Processing Systems (TPS) ‬‬

‫‪ 1-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪451‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ TPS ،‬و ارﺗﺒﺎط ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت از ‪ TPS‬ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺗﻮﺟـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻴﺎن دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎرﻛﺮدي ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ )در اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،CRM‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻧﺸﺎن داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(‪  .‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﻫـﻮش ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ CRM ،‬و دﻳﮕـﺮ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺧـﻮد را از دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﺑﺎ ‪ TPS‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪1-6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻧﻈﻴـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺶ آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻳﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت در داﺧـﻞ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و ﻛـﺎراﻳﻲ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬از آن ﺣـﻮزه ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫‪452‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺨﺮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲرﺳـﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺒـﺎر ﻣـﺸﺘﺮي ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ )ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣﻮزه ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت( ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل در اﻧﺒﺎر ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﺟﻬـﺖ ارﺳـﺎل ﻛـﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي ﻳﻚ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪوﻇﻴﻔﻪاي )ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﻛﺮدي( ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻮل اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺎري‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻪ ﻣﺠﺪداً ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ﺟﺪﻳﺪي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺟﺰﺋـﻲ در ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري و ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﻘـﺪان ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻳـﺎ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻼج دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﻜﺮد ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري را ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮد‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 7-6‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛـﺎر ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي را‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي آﻧﻬـﺎ را ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ آﻧﻬـﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻂ ارزش ﺷﺮﻛﺖ و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ رﺑﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش‬ ‫ﭘﻮرﺗﺮ و زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﺪل زﻧﺠﻴـﺮة ارزش )ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﭘﻴﻮﺳـﺖ ‪ 1‬اﻟـﻒ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪ( ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي درون‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ اوﻟﻴﻪ )ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت( ﻳﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ(‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2-6‬ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي اﺻـﻠﻲ را در ﺳـﺎﺧﺘﺎر زﻧﺠﻴـﺮة ارزش‪ ،‬ﺗﺮﺳـﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻫﺮ دو ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ(‪.‬‬

‫‪ 1-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪453‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-6‬‬ ‫ﺣــﻮزهﻫــﺎي ﻛــﺎرﻛﺮدي ﻣﻌﻤــﻮل‬ ‫روي ﺷـــﺒﻜﻪﻫـــﺎي ارزش ﻳـــﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي رﺳﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺪارك ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ در داﺧﻞ ﺑﻨﮕﺎه و ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﺎن و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن را ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺑﺘﻜﺎري اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺨﺶﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫دﺳﺘﺎورد اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ذﻛﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻﻠﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي از ﺗﻌﺪادي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ را در ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﺧﺎص‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺣﻮزه ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫دﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ و ﻳـﺎ ﻛـﺎﻣﻼً ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺮزﻫﺎي ﻳﻚ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺎري‬ ‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﮔﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• داراي ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﺎرﻛﺮدي‬

‫‪454‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن در ﺗﻤﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دادهﻫﺎﻳﻲ را در ﻣﻮرد ﺑﺎزار ﻛﺎر ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺳـﻪ ﺳـﻄﺢ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و راﻫﺒﺮدي )ﻓﺼﻞ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻟﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ IS‬در ﺣﻮزه ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W6.1‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﻌﻀﻲ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي اوﻟﻴﻪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﭘﺮدازش ﺧﻮد را از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪2-6‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﺮدن ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺘﺪاول‬

‫در ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﻲ را ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺒﺎبﺑﺎزي‪ ،‬ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣــﻮاد اوﻟﻴــﻪ و ﻗﻄﻌــﺎت را ﺧﺮﻳــﺪاري ﻧﻤــﻮده‪ ،‬ﺑﻬــﺎي ﻧﻴــﺮوي ﻛــﺎر و اﻟﻜﺘﺮﻳــﺴﻴﺘﻪ را ﺑﭙــﺮدازد‪،‬‬ ‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزيﻫﺎ را ﺑﺴﺎزد آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﻮرتﺣـﺴﺎب ﺻـﺎدر‬ ‫ﻛﺮده و ﭘﻮل را ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ در آن ﺣـﺴﺎب ﺟـﺎري دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗـﺮاز ﺣـﺴﺎب را‬ ‫ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬داراﻳﻲﻫﺎ را ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﭼﻚﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺳـﭙﺮدهﻫـﺎ را ﺑﭙـﺬﻳﺮد و‬ ‫ﻳﻚ ﺻﻮرت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺮاي دارﻧﺪه ﺣﺴﺎب ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ وﺟـﻮد آورد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻮاد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﺷـﺮﻛﺖ را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﺮدازشﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺳﺎده ﺑﻮده و ﺣﺠﻢ آﻧﻬﺎ‬ ‫زﻳﺎد و ﺗﻜﺮاري اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫‪455‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﭘﺮدازش و اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﺻـﻠﻲ و ﻣﺘـﺪاول ﺷـﺮﻛﺖ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ورودي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪ ،1‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ 2‬و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ TPS .‬ﺿﻤﻨﺎً اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨـﺶ‪ ،‬در ﻫﻤﺔ ﺣـﻮزهﻫﺎي ﻛﺎري ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از ‪TPS‬ﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻮزه ﻛﺎري ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ را ﭘﻮﺷـﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻛﻨﺎن(‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ TPS‬در ﺣﻮزهﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻛـﺎري‬ ‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧـﻂ ‪ W6.2‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ را‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺟـﺎﻣﻌﻲ از ‪TPS‬ﻫـﺎ ﺑـﻪ )‪ Subrahmanyam (2002‬و‬ ‫‪ Bernstein and Newcomer, 1997‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف ‪TPS‬‬

‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ‪ ،TPS‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن در ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻛﺎراﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ‪ TPS‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎرا ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ را اداره ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮات وﺳﻴﻊ در ﺣﺠﻢ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻼً در زﻣـﺎن اوج ﻓـﺸﺎر‬ ‫ﻛﺎري(‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﻮﻗﻒ ﻛﺎر ﻧﺪاﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻﮔـﺎه ﻧﺘـﺎﻳﺞ را از دﺳـﺖ ﻧﺪﻫـﺪ و ﻣﺤﺮﻣـﺎﻧﮕﻲ و‬ ‫اﻣﻨﻴــﺖ ﻛـﺎر را ﺣﻔــﻆ ﻛﻨــﺪ )‪ .(Bernstein  and  Newcomer,  1997‬ﻳــﻚ ‪ TPS‬ﺑــﺮاي‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻮده و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر در ﺟـﺪول ‪،1-6‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف ﺧﺎص ﻳﻚ ‪ TPS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣـﻮرد ذﻳـﻞ را ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻧﻤﻮدن اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎراي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺳﻨﺎد و ﮔﺰارشﻫـﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن دادهﻫﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي راﻫﺒـﺮدي و ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺗـﻀﻤﻴﻦ دﻗـﺖ و ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت و ﺣﻔـﻆ‬ ‫‪1‐  Decision Support System (DSS) ‬‬ ‫‪2‐  Customer Relationship Management (CRM) ‬‬ ‫‪3‐  Knowledge Management  ‬‬

‫‪456‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ‪TPS‬ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﭘﺮداﺧـﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺗـﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و‬ ‫روشﻫﺎي ‪TPS‬‬

‫در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻧـﻮع دادهاي ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫‪ TPS‬ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪوﻗﻮع ﻣـﻲﭘﻴﻮﻧـﺪد‪ .‬اﺑﺘـﺪا دادهﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه و از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﻪ ورودي‪ ،‬وارد ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد دادهﻫﺎي ورودي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ورود داده ﺑﻪ ‪ TPS‬را ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-6‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ‪TPS‬‬

‫• ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ دادهﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً داﺧﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮون داد آن ﻧﻴﺰ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن داﺧﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﺗﺎ ﺣﺪي در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دادهﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده و اﺟﺎزه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ‪ TPS‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ‪ ،TPS‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ در ﻣﻴﺎن و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫• ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻻ )ﭘﺎﻳﮕﺎه داده( ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﭘﺮدازش ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ‪ TPS‬اﺳﺎﺳﺎً دادهﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ و ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• دادهﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺷﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً وﺿﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻘﻲ در دادهﻫﺎي ورودي‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ )دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬ ‫• در ﻳﻚ ‪ TPS‬اﻏﻠﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﭘﺮدازﺷﻲ ﻛﻤﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد )ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﺎده ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ و آﻣﺎري(‪.‬‬ ‫• ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ از دﻗﺖ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫﺎ و اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺴﺎﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺮﻣـﺎﻧﮕﻲ دادهﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﺷـﺪﻳﺪاً ﺑـﻪ‬ ‫‪TPS‬ﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ TPS .‬را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﻧﻲ در رگﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺪاﺧﻞ و اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ در‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن دادهﻫﺎي ‪ ،TPS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮگﺑﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﺮدازش درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ "اﺟﺒﺎري" اﺳﺖ‪ TPS .‬ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻓﺎﻳﻞﻫـﺎ و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده را )ﺣﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ و‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ( ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫‪457‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو روش ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬ﭘـﺮدازش دﺳـﺘﻪاي ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺑﺮﺧﻂ‪ .‬در ﭘﺮدازش دﺳﺘﻪاي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ را در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫وﻗﻮع آﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را در ﮔﺮوهﻫﺎ ﻳﺎ دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت دورهاي )ﻣﺜﻼً ﻫﺮ ﺷﺐ( دﺳﺘﻪﻫـﺎ را ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺮدازش دﺳـﺘﻪاي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﭘـﺮدازش ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﭘﺮدازش دﺳﺘﻪاي ﺷﺮوع ﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﺑﺮﺳﺪ ﻳﺎ ﺧﻄﺎﻳﻲ رخ دﻫﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫در ﭘﺮدازش ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ وﻗﻮع ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑـﺮﺧﻂ اﺟـﺮا ﺷـﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي در ﻣﻮرد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺮ روي دﻳـﺴﻚ ﺳـﺨﺖ ﻗـﺮار داده ﺷـﺪه و ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي ﺗﺮاﻛﻨـﺸﻲ ﻛـﻪ ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن دادهﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ را ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤـﻮده و ﺑـﻪروز‬ ‫ﺑﻮدن ﺗﻤﺎم دادهﻫﺎ را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده‪ ،‬ﭘـﺮدازش و‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(10‬ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣـﺪﻳﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Subrahmanyam, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت در ﻳﻚ ‪ TPS‬ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-6‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬رﺧـﺪادي‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ‪ TPS‬ﺛﺒﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺷـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﮔﺰارش ﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻳﻚ ﮔﺰارش زﻣﺎنﺑﻨﺪي‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت زﻣﺎنﺑﻨـﺪي ﻧـﺸﺪه را ﻧﻴـﺰ از ‪ TPS‬درﺧﻮاﺳـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ )ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﭘﻨﺞ روز اول ﺗﺎ ﻛﻨﻮن‪ ،‬ﭼـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮي ﺑـﺮ ﻓـﺮوش داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ( ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺣﺎوي دادهﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮﺧﻂ و‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت راه دور و اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻤﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪TPS‬ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮ‬ ‫روي ﻳﻚ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و اﺟﺮا ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﺑﺪاﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﭘـﺮدازش‬

‫‪458‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،1‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از وﻗﻮع‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺛـﺮات اﻳـﻦ ﻓـﺮوش را‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ از ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ ﻛﻢ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه را ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬ ‫ﻣﻘﺪار ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻤﺎ اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻓﺮوش را ﺑﺮاي آن ﻗﻠﻢ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻚ واﺣـﺪ ﺑـﺎﻻ‬

‫ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺪﻳﺪ از ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺷﺊﮔﺮا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ‪ OLTP‬و ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي وب )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ( ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﺮﻛﺖ و ﻳﺎ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻗﺒـﻮل ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي و‬ ‫ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-6‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺳﻔﺎرﺷﺎت و ﺣﺘﻲ ﺟﺴﺘﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ آن‪ ،‬دادهﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ‪ TPS‬وارد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-6‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت در‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪  .‬‬

‫‪1‐  Online Transaction Processing (OLTP)  ‬‬

‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫‪459‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-6‬‬ ‫ﻣﺪرنﻛﺮدن ‪ TPS‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و زﻣﺎن ‪ ‬‬ ‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪ ‬‬

‫‪2‬‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل از اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪرن ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻛــﺎرﻧﻴﻮال ﻻﻳــﻦ ‪ .‬ﻛــﺎرﻧﻴﻮال ﻻﻳــﻦ )اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪه ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺪه‬

‫ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﮔﺮدﺷﻲ( ﺑﺮﺧﻲ اوﻗـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﺶ از‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲآورﻳﻢ‪  :‬‬

‫‪ 2500‬ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻲ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮي ﺑﻪ ﺑﻨﺪر زده و‬

‫ﻛﻴﻨﻜﻮز‪ :1‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ در ﻛﻴﻨﻜﻮز ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬دو‬

‫دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ را ﭘـﺮدازش ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻛﭙﻲ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬﺎي آن‪ ،‬ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬در‬

‫ﻗﺒﻼً از ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺎﻏﺬي ﺣﺎوي اﺳﺎﻣﻲ و اﺗﺎقﻫﺎ ﺑﺮاي ﭼـﻚ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ )ﻛﺎرﺗﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري(‬

‫ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻳﻚ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ و آن را در دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫را درون ﻛﺎرتﺧﻮان ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻛﭙﻲ وﺻﻞ ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﻣﻲﻧﻤﻮدﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﭙﻲﻫﺎ‬

‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ در ﭼﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﺸﺘﻲ را ﺗـﺮك ﻛـﺮده‬

‫را ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﻤﺎ در ﺻﻒ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣـﻲاﻳـﺴﺘﺎدﻳﺪ‪:‬‬

‫اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺎرتﺧـﻮان ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬

‫ﺻﻨﺪوقدار‪ ،‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ را در ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺎرتﺧﻮان ﻗـﺮار‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺶ از ‪ 1000‬ﻧﻔﺮ را در ﻋﺮض ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ‬

‫ﻣﻲداد ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﭙﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮدازش اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻲ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﭙﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻼوة ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ‪ 10 ،‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻣـﻮرد‬

‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﺎﻻ ﺑــﻮد و ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن از اﻳﻨﻜــﻪ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑــﻪ ﺧــﺎﻃﺮ‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻮد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻳﻚ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﭼﻨﺪ ﻛﭙﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﻒ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺿـﻲ‬

‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮ دو ﻛﺎرتﺧﻮان‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻴﻨﻜﻮز‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻳـﻚ‬

‫دﭘﺎرﺗﻤـﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﻣﻮﺗﻮري ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن وﺳﺎﻳﻞ‬

‫ﻛــﺎرت اﻋﺘﺒــﺎري )ﻳــﺎ ﻛــﺎرت ذﺧﻴــﺮه ﻣﺒﻠﻐــﻲ ﻛــﻪ از ﻣﺎﺷــﻴﻦ‬

‫ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮري ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،3‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺒﺖ ‪ 14‬ﻣﻴﻠﻴﻮن وﺳﻴﻠﻪ‬

‫ﻣــﻲﺧﺮﻳــﺪ( را در دﺳــﺘﮕﺎه ﻛﻨﺘــﺮل وارد ﻣــﻲﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬ﻛﭙــﻲ‬

‫ﻧﻘﻠﻴﻪ را ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬رﺳﻴﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﻲروﻳﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ‬

‫از ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ دﺳــﺘﻤﺰدﻫﺎ را‬

‫ﻧﻴــﺎزي ﻧﻴــﺴﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺮاي ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﻛــﺎر ﺧــﻮد‪ ،‬ﺑــﺎ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان‬

‫ﻣﺤﺎﺳـــﺒﻪ ﻣـــﻲﻧﻤﺎﻳـــﺪ )ﺑـــﺮاي ﺟﺰﺋﻴـــﺎت ﺑﻴـــﺸﺘﺮ ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫ﻛﻴﻨﻜﻮز ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ blazesoft.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Kinkoʹs ‬‬ ‫‪2‐  Carnival line  ‬‬ ‫)‪3‐  California Department of Motor Vehicle (California DMV‬‬

‫‪460‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻳﻮﭘﻲاس‪ .1.‬ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﭘﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ آدرس و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﺳﭙﺮﻳﻨﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﺳـﻔﺎرش را ﺗﻨﻬـﺎ در‬

‫ﻛﺪ ﭘﺴﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻮﭘﻲاس در‬

‫ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه وارد ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﭼـﺴﺐ ارﺳـﺎل و رﺳـﻴﺪ‪ ،‬آﻣـﺎده‬

‫ﺧﻮدي ﺧـﻮد ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 10‬دﻗﻴﻘـﻪ ﻃـﻮل ﻣـﻲﻛـﺸﺪ و ﺧﻄـﺎي‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ارﺳـﺎل ﺷـﻤﺎ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬

‫ﻛﻤﺘــﺮي دارد‪ .‬اﻳــﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻓــﺮمﻫــﺎي‬

‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎر دﻳﮕـﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺑـﺴﺘﻪاي را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي روﻣﻴــﺰي ﻳــﺎ ﻟــﭗﺗــﺎپ‬

‫ﺷﺨﺺ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ وارد ﻛـﺮدن ﻣﺠـﺪد آدرس‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳــﺎ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اﺳـﭙﺮﻳﻨﺖ‪ .2‬اﺳـﭙﺮﻳﻨﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ روﻳﻜـﺮد‬

‫ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﻛﻴﻨﻜﻮز ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺪون وﺟـﻮد ﻛﺎرﻛﻨـﺎن آن‬

‫ﺷﺊ ﮔﺮا‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد؟ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﺎرﻧﻴﻮال‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ اﻣﻨﻴـﺖ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد داده اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﭼﻨـﺪ روز ﻃـﻮل ﻣـﻲﻛـﺸﻴﺪ ﺗـﺎ‬

‫دارد؟ در ﻳـــﻮﭘﻲاس و اﺳـــﭙﺮﻳﻨﺖ‪ ،‬در وﻗـــﺖ ﭼـــﻪ ﻛـــﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ ﺟﺪﻳﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺘﻦﻫﺎي ﺳﺎده و دادهﻫﺎ‬ ‫در ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ EDI‬و ‪ EFT‬ﺳــﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎ روز ﺑــﻪ روز ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ OLTP‬ﮔـﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ ‪ TPS‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺮماﻓـﺰار و ﺳـﺮورﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫﺎي ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ و ذﺧﻴﺮة ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻓﻴﻠﻢﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻮري و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳـﺮﻳﻊ و آﺳـﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ را اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ‪ OLTP‬اﻧﻌﻄـﺎف ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﺑـﺎ رﺷـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪة ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﺮدازش‪) 3‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮش(‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﺑﺰرگ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دِل ﻛـﻪ ﺑـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ و‬ ‫ﭘﺮدازش ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺳﻔﺎرشﻫـﺎ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  UPS Store ‬‬ ‫‪2‐  Sprint Inc ‬‬ ‫‪3‐  Scalability ‬‬

‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫‪461‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﻫﻤﺔ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻛﺎري وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي )‪ 3-6‬ﺗـﺎ ‪(6-6‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻛﻠﻴــﺪي ‪ TPS‬را در ﺣــﻮزهﻫــﺎي ﻛــﺎري اﺻــﻠﻲ‪ ،‬ﺷــﺮح ﺧــﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬در اﻳﻨﺠــﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺘﻌﺪدي ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش( را ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش‪ .‬ﺳﻔﺎرش ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻏـﺬ ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬از ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮدازش ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺆﺛﺮ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرشﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ داﺧﻠـﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ از ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻼﺻـﻪ و ﺳـﭙﺲ ذﺧﻴـﺮه‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮوش را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻳـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫آن ﻧﻴﺰ ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪي را در ﻣﻮرد ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ‪ 5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺤﻞ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻟﭗﺗﺎپ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪PDA ،‬ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺗﻠﻔﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻪ وب‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷـﺎت را‬ ‫وارد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﻲ از روﻧـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮِ ﺷﻜﻠـﺸﺎن ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر را ﺟﻬﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺳـﻔﺎرش ﺧـﻮد ﺻـﺮف‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﺔ زﻳﻤﻨﺲ در ﻓﺼﻞ ﻳﻚ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬آيﺑﻲام‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت ﺧﻮد را ﻣﺠﺪداً ﺳﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﻛـﺮد و ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺗﻮاﻧـﺴﺖ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺪارﻛﺎت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد را ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ارزانﺗﺮ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻔﺎرشﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺰ داده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫آﺳﺎﻧﺴﻮر اُﺗﻴﺲ‪ 1‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ آﺳﺎﻧﺴﻮر را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺗﻌﻤﻴـﺮ‬ ‫از ﻃﺮﻳــﻖ دﺳــﺘﮕﺎهﻫــﺎي ﺑــﻲﺳــﻴﻤﻲ ﻛــﻪ ارﺗﺒــﺎط ﻣــﺆﺛﺮ ﺑــﻴﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛــﺎران و ﺷــﺮﻛﺖ اُﺗــﻴﺲ را‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﺑﺘﻜﺎري‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ ،2-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Otis ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪462‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-6‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺧﻮدﻛﺎر در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‬ ‫در ﺳــﻨﮕﺎﭘﻮر ﺗﺎﻛــﺴﻲﻫــﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﻳــﻚ ‪ ،GPS‬ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ‪24‬‬

‫در ﻏﻴــﺮاﻳﻦ ﺻــﻮرت ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺧﻮدﻛــﺎر ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل‬

‫ﻣﺎﻫﻮاره ﻛـﻪ ﺑـﺪواً ﺗﻮﺳـﻂ دوﻟـﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ راهاﻧـﺪازي ﺷـﺪه‪،‬‬

‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎﻛﺴﻲ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻌﺪي ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﺟﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﺗﺎﻛـﺴﻲ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﻫﻤﻮاره ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫﺮ ﺗﺎﻛﺴﻲ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ )ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ‬

‫ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺤـﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ‪ .‬اوﻻً‪ ،‬زﻣـﺎن‬

‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش ﻳﻚ ﻣـﺸﺘﺮي داﺋﻤـﻲ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬

‫ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﺻــﻮرت اﺳــﺖ‪ :‬ﺳــﻔﺎرش‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم اوج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻓﻜـﺲ ﻳـﺎ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘـﺼﺪ‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را اﻋﻼم ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﻔﺮي را‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎي وﻳﮋه )ﺑﺎ ﻧﺎم ﻛﺐ ﻟﻴﻨﻚ‪ (1‬واﻗﻊ در ﻣﺮاﻛﺰ‬

‫ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﺘﻮﺳـﻂ زﻣـﺎن‬

‫ﺧﺮﻳﺪ و ﻫﺘﻞﻫـﺎ‪ ،‬درﺧﻮاﺳـﺖ ﺗﺎﻛـﺴﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨـﻪ دﻳﮕـﺮ‬

‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻛـﺎﻫﺶ داده و در‬

‫ﺑــﺮاي رزرو ﺗﺎﻛــﺴﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧــﻪﻫــﺎي ﻣﺘﺤــﺮك ﺗﺎﻛــﺴﻴﺮاﻧﻲ در‬

‫ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل ﺗــﺮدد ﺑــﺪون ﻣــﺴﺎﻓﺮ ﺗﺎﻛــﺴﻲﻫــﺎ را ﺑــﻪ ﺣــﺪاﻗﻞ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤـﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬از‬

‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺰل ﻳﺎ ﻣﺤﻞ ﻛـﺎر ﺷـﻤﺎرة ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷﺨـﺼﻲ ﺧـﻮد را وارد‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺗـﺎ‬

‫ﻛﺮده و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻔﺎرش ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫‪ 1000‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺷـﻤﺎره‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ او را ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺎﻛــﺴﻲراﻧــﻲ‪ ،‬ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ اﻳﺠــﺎد ﻧﻤــﻮده اﺳــﺖ‪ .‬ﭼﻨــﻴﻦ‬

‫ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﺟﺪﻳـﺪ از اﭘﺮاﺗـﻮر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺑـﻴﻦ راﻧﻨـﺪﮔﺎن و ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ را‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎراي راﻧﻨﺪﮔﺎن از زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺳــﻔﺎرش ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑــﻪ ‪ GPS‬ﻣﺘــﺼﻞ اﺳــﺖ‪.‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در آﺧﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ GPS ،‬ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮﻳﻦ‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣـﺪﺗﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﺗﺎﻛﺴﻲ ﺧـﺎﻟﻲ ﺑـﻪ ﺳـﻔﺎرش دﻫﻨـﺪه را ﭘﻴـﺪا ﻧﻤـﻮده و ﺻـﻔﺤﺔ‬

‫دﺳﺘﻴﺒﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ )ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛـﻪ در‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ داﺧﻞ ﺗﺎﻛﺴﻲ‪ ،‬آدرس را ﺑـﻪ راﻧﻨـﺪه اﻋـﻼم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫زﻣﺎنﻫﺎي اوج ﺷﻠﻮﻏﻲ‪ ،‬روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﻲ و ﻳﺎ ﻫﺮ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛـﻪ‬

‫راﻧﻨﺪه ‪ 10‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارد ﺗﺎ دﻛﻤﺔ ﻗﺒﻮل ﺳـﻔﺎرش را ﺑﺰﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺗﺎﻛﺴﻲﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  CabLink ‬‬

‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫ﺳﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﺗﺎﻛﺴﻴﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 50،000‬ﺗﺎﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫‪463‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘـﺮدازش ﺳـﻔﺎرش‪،‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ را اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﭼـﻪ ﻣﺰﻳـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Liao (2003‬و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤﻲ ﺗﺎﻛﺴﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد؟‬

‫ردﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻜﺎن ﺗﺎﻛﺴـﻲﻫﺎ‬ ‫در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪.‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ .TPS‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي وﻳﮋة ‪ ،TPS‬در ﺟـﺪول ‪ 2-6‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‬ ‫آورده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬

‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ‪ TPS‬ﺗﺠـﺎري در ﺑـﺎزار ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ TPS‬را در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.4‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻧﺮماﻓﺰاري را ﭼﮕﻮﻧﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ ،14‬ﻣﺒﺤﺜﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎ )ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد ‪ TPS‬ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود(‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ ،TPS‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي وﻳﮋهاي ﻧﻴـﺰ دارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫‪464‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻮراي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ (tpc.rog) 1‬ﺳﻌﻲ ﻛﺮده اﺳـﺖ در اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ TPS ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و‬ ‫ﻣﻴﺎناﻓﺰار ﻣﺤﻚ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺬﻛﻮر اﺧﻴﺮاً ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺮدازشﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬

‫ﻧﻴﺰ آﻏﺎز ﻧﻤﻮده اﺳﺖ )در ‪ tpc.org/tpcw‬ﻗﺴﻤﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر دارد )ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ TPC‐H‬و ‪.(TPC‐R‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ‪TPS‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬

‫دﻓﺘﺮ ﻛﻞ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎر و ﺑﺪﻫﻜﺎر‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺛﺒﺖ ﻣﻮارد درﻳﺎﻓﺖ و اﻧﺘﻘﺎل‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺛﺒﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺛﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي در ﺣﺪ ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي و ﻣﺎﻟﻴﺎتﺑﻨﺪي‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺰارش ارزش داراﻳﻲﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫـﺎ و‬

‫ﺻﻮرت ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮔﺰارش ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﻼﺻﻪ و ﺧﺎم‪.‬‬

‫ذﺧﻴـﺮه ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ و ﺛﺒﺖ دورهﻫـﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫ﮔﺰارش ﺑﻪ دوﻟﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰارشﻫﺎ و ﺻﻮرتﻫﺎي دورهاي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش و ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰارشﻫﺎي دورهاي‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬اﻳﻦ دﻓﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻞ داراﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﺪﻫﻲﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ )ﺳﻬﺎﻣﺪاران( ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺛﺒﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد و ﻃﻠﺐﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ )ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ(‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮﻋﺪ ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺛﺒﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﻠﻴﻪ اﻗﻼم ارﺳـﺎل ﻳـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﻣﺮﺟـﻮﻋﻲﻫـﺎ را ﻧﻴـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ( ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ و اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ داراﻳﻲﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪.‬‬

‫آﻧﻬﺎ‪.‬‬

‫‪1‐  Transaction Processing Performance Council ‬‬

‫‪ 3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫‪3-6‬‬

‫‪465‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ 1‬در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮدازشﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ وروديﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪ 4-6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري‪ ،‬ﺣﻮزه ‪ POM‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻮده و در ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي در‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ را اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و اداره ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت از ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺣـﻮزه ‪ ،POM‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ واﺳﻂﻫﺎي داﺧﻠﻲ در ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ و‬ ‫واﺳﻂﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ و ﺗﻨـﻮع ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ‪ ،POM‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﭼﻬـﺎر زﻣﻴﻨـﺔ ‪ ،POM‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮاد و ﺗﺪارﻛﺎت داﺧﻞ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-6‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪/‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬وروديﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪J.R. Meredith and S.M. Shafer, Operations Management. New York: Wiley, 2002. Reprinted by permission of John ‬‬ ‫‪Wiley and Sons, Inc. ‬‬ ‫‪1‐  Production and Operation Management (POM) ‬‬

‫‪466‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪1‬و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧـﻪ ﺣﻴـﺎت‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ‪ .‬زﻣﻴﻨﺔ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W6.5‬‬

‫اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺪارﻛﺎت‬ ‫درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻮاد‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗــﺪارﻛﺎت ﺑــﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴ ــﺖﻫــﺎي ﺳﻔ ــﺎرش‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪ‪ ،‬ﺗــﺪارﻛﺎت داﺧﻠ ــﻲ‪) 3‬درﻳﺎﻓــﺖ( و‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت ﺧﺎرﺟﻲ‪) 4‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ( ﺳﺮ و ﻛﺎر دارد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎت داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺜﺎل‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ در زﻧﺠﻴـﺮة ارزش را‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻨﺘﻲ و ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺮ دو ﺑـﻪ ورود ﻣـﻮاد و ﻗﻄﻌـﺎت اوﻟﻴـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻲ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ذﺧﻴﺮه ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫از ﻣﻮاد ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﺤﻮﻳـﻞ داده ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻬﻨﻪ ﮔﺸﺘﻪ و ﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴﺘـﺸﺎن ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬دور‬ ‫رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻳـﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)‪ .(Robb, 2003‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻣﺮوزه ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ ﺗـﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫روي آوردهاﻧﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(4‬اﺳﻜﻨﺮﻫﺎ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﻮاع ﺑﻲﺳﻴﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎزرﺳﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده و رﺑﺎتﻫﺎ ﻗﺎدرﻧـﺪ ﺗﻮزﻳـﻊ و ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣـﻮاد‬ ‫اوﻟﻴﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز‪ ،‬از رﺑﺎتﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﻮاد‬ ‫و ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﻄﻌﺎت در ﺻﻨﺪوقﻫﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺻـﻨﺪوقﻫـﺎ ﺑـﺮ روي‬ ‫ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ )ﻣــﺸﺎﺑﻪ روﺷــﻲ ﻛــﻪ ﺻــﻨﺪوقﻫــﺎي اﻣﺎﻧــﺖ ﺳــﭙﺮده‪ ،‬در ﺑﺎﻧــﻚﻫــﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻧﺒـﺎردار ﺷـﻤﺎرة آن ﻗﻄﻌـﻪ را‬ ‫وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﺑﺎت ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن آدرس رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق را )ﻣﺜﻼً ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴـﺮوي‬ ‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴــﺴﻲ( از ﺟــﺎي ﺧــﻮد ﺑﻴــﺮون آورده و ﺑــﺮاي ﻣﻐــﺎزهدار ﻣــﻲﺑــﺮد‪ .‬رﺑــﺎتﻫــﺎ ﺑــﻪ ﮔﻮﻧــﻪاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‪ ،‬ﺟﻌﺒـﻪ ﻣﺤﺘـﻮي آن را دوﺑـﺎره ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲاش ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ژاﭘﻦ‪ ،‬رﺑﺎتﻫﺎ ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎ را‬ ‫‪Computer‐Integrated Manufacturing (CIM) ‬‬ ‫‪Product Lifecycle Management (PLM) ‬‬ ‫‪Inbound Logistics ‬‬ ‫‪Outband Logistics ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫‪467‬‬

‫ﺑــﺮاي ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻣــﻲآورﻧــﺪ و دوﺑــﺎره آن را ﺑــﺮاي ﺑﺎﻳﮕــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑــﺎز ﻣــﻲﮔﺮداﻧﻨــﺪ‪ .‬در ﺑﻌــﻀﻲ از‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ رﺑﺎتﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻛﺎر ﺗﻮزﻳﻊ دارو را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻ ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن ﺑﻴﺶاز اﻧﺪازه و ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﻫﺮ دو ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧـﻮع ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻛﺎﻻﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ )ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﻔﺎرش( و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻓﻘﺪان ﻣﻮﺟﻮدي در زﻣـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺎز )ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺒﻮد ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻓﺮﺻﺖ(‪ .‬ﻫﺪف‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو ﺗــﺼﻤﻴﻢ اﺳﺎﺳــﻲ در ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ :‬زﻣــﺎن ﺳــﻔﺎرشدﻫــﻲ و ﻣﻘــﺪار آن‪.‬‬ ‫ﻣـﺪلﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺪل ﻣﻘــﺪار ﺳـﻔﺎرش اﻗﺘـﺼﺎدي‪ ،1‬اﻳـﻦ دو ﺗـﺼﻤﻴﻢ را ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي ارزان ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫وﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮدن ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪلﻫﺎي ‪ DSS‬در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و ﻣﻬﻴﺎﺳﺎزي‪ 2‬ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨـﺸﻨﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(Amato‐McCoy, 2002c‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻣـﻮرد ﻣﻴـﺰان و زﻣـﺎن ﺳـﻔﺎرش ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻛـﺮد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﻨـﺪ‬ ‫)ﻫﻤﺔ اﻗﻼم ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻗﻼﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺘﻤﺎل ﻛﺎﻏﺬي ﻳﺎ ﻣـﺪاد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﺛﺎﺑﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ ﻛﻨﺘـﺮل ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ(‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﺔ ﺳﻔﺎرش ﻣﺠﺪد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻛـﺎﻻي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ در داﺧـﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارﺳﺎل ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫)‪1‐  Economic Order Quantity (EOQ‬‬ ‫‪2‐  Replenishment  ‬‬

‫‪468‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ )ﻣﺎﻧﻨﺪ والﻣﺎرت( ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻄـﺢ ﻣﻮﺟﻮدي را ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﻨﻨﺪ و در ﻫﻨـﮕﺎم ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﻛـﺴـﺮيﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻔﺮﺳـﺘﻨﺪ؛‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ارﺳﺎل ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺳـﻴﺎر در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دِل از ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑﺮاي‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )ﻓﺼﻞ ‪.(7‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺴﺘﻘﻞ و ﻳـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را در ﻣـﻮرد ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣـﻮاد و‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺎﺗﻤﺎم در ﺣﺎل ﭘﺮدازش و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷـﺪه ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ را ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ واﻗﻌﻲ را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي وب‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ در آﻳﻨﺪه در ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ذﺧﻴﺮه ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪RFID ،‬ﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﮔـﺰارشﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫دورهاي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد درﺻﺪ ﻣﻌﺎﻳﺐ و درﺻـﺪ دوﺑـﺎرهﻛـﺎري ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻴﺎز( و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر داﺋـﻢ و در‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﭘﺮدازشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺜﻞ اچﭘﻲ و آيﺑﻲام ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺣـﺴﮕﺮﻫﺎ و دﻳﮕـﺮ اﺑﺰارﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از اﻳﻨﻜﻪ دادهﻫﺎ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮة ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫وب ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴـﺮ اﻃﻼﻋﺎت و اراﺋﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد )ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜـﺎل ﺟﺎﻳــﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن ﺗﺠﻬﻴـﺰات(‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Vendor‐Managed Inventory (VMI) ‬‬

‫‪ 3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪469‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت در ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻃﺮحرﻳﺰي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي آﻧﻬـﺎ‪ ،‬در اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ .1‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮدي ﻛـﻪ از روﻳﻜـﺮد ﻣﻘـﺪار اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺳﻔﺎرش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻗﻼﻣﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﻛـﺎﻣﻼً ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ﺗﻌـﺪاد ﺻـﻨﺪﻟﻲﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﺔ ﻣﺒﻠﻤـﺎنﺳـﺎزي ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﻲرﺳﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ اﻗـﻼم‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ واﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺑـﺴﺎزد ﻛـﻪ در ﻫﻤـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮاي ﭘﺎﻳـﻪ و ﭘـﻴﭻ و ﻣﻬـﺮه‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺻﻨﺪﻟﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻋﺮﺿﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻬﻴﻪ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت اﺻﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﻮاد را در ﻣﻮرد اﻗـﻼم واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ MRP .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ رواﺑـﻂ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺤﺼﻮﻻت و اﺟﺰاﻳﺸﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ارﺳـﺎل ﻛـﺎﻻ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮض ﺷﻮد‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ‪ MRP‬در‬ ‫ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ MRP‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮوﻛﺎر دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺨﺼﻴﺺ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردي‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼـﺔ ﭘﻴﭽﻴـﺪهﺗـﺮي ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 2‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ‪ MRP‬ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ MRP  II‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،MRP‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻄﻌـﺎت و ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،MRP  II .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬اﺑﺰار‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﻧﺮژي را ﻧﻴﺰ ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﺑﻮدﺟﺔ دﻗﻴﻖ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺮاي اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻬﻴﻪ‬

‫‪1‐  Material Requirements Planning (MRP)  ‬‬ ‫‪2‐  Manufacturing Resource Planning (MRP II) ‬‬

‫‪470‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ‪ MRP  II‬در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ ‪ MRP II‬ﺑﻪ ‪ ERP‬ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم‪ .1‬ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮدن‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬ ‫اﻧﺒﻮه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮدن‪ ،‬روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫)اﻋﻢ از ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻧﺮژي و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن( را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳـﺎﻧﺪه و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻣﻮاد و ﻗﻄﻌـﺎت‪ ،‬درﺳـﺖ در زﻣـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ اﻧﺒـﺎر ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺗـﺄﺧﻴﺮي در ﺗﻮﻟﻴـﺪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻲﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،JIT‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ اچﭘـﻲ‪ ،‬آيﺑـﻲام‪ ،‬ﺳـﻲاي‪ 2‬و ﺳـﻴﻨﻜﺎم‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ 3‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ JIT‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي را ﺑﻪدﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻳﻮﺗـﺎ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﭼﺮﺧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ‪ 15‬روز ﺑﻪ ‪ 1‬روز‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﻴﻦ ‪ 30‬ﺗـﺎ ‪50‬‬ ‫درﺻﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ JIT‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎص در ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺪل ﺳﻮار ﻛﺮدن اﺟﺰاء ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دِل را ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬از اﺑﺘـﺪاي ﺳـﺎل ‪،2001‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪة اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‪ 4‬را در ﭘـﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺮﻳﻊ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫‪ JIT‬ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬اوراﻛﻞ‪ ،‬ﭘﻴﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎب ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ را از ‪JIT‬‬

‫اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗﻼﺷـﻲ ﻳـﻚ ﺑـﺎره‪ ،‬ﻣﺘـﺸﻜﻞ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻳﺎ ﺳﺎلﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮل‬

‫‪Just‐In‐Time (JIT) ‬‬ ‫‪CA ‬‬ ‫‪Cincom System ‬‬ ‫‪Make‐to‐order  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫‪471‬‬

‫اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ذﻳﻞ ﺑﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫• اﻛﺜﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻮده و ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﻛﻤـﻲ در آن زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮدن زﻣﺎن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ وﺟﻮد دارد‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎر ﻛﻨﺘـﺮل ﭘﺮوژه ﻣﻤـﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟﻮد ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرج از ﮔﺮوه‪ ،‬دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• وﺟﻮد ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‬ ‫ﭘﺮوژه را دﺷﻮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﺮوژهﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ زﻳﺎد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺳﻮد ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺮور ﻃﺮح‬

‫‪1‬‬

‫و روش ﻣﺴﻴـﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ 2‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي وب‪ ،‬ﻳـﻚ ﭘـﺮوژة‬ ‫اﺻﻠﻲ اﺳﺖ و اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(citadon.com‬ﻣﺮﻳﻞ ﻟﻴﻨﭻ‪ 3‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭼﻨـﻴﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﺟﻬــﺖ ﻃﺮاﺣــﻲ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي اﺻــﻠﻲ ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮي ﺗﺨــﺼﻴﺺ ﻣﻨــﺎﺑﻊ و‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ )‪ .(Bielski, 2002‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭘـﺮوژه ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي وﻳـﮋه‪ Vijayakumar  (2002) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ راه‬ ‫ﺣﻞﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ )‪Perkins‐ Munn and Chen (2004‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﻓﻊ اﺷﻜﺎل‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻠﻴﺎت داﺧﻠﻲ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر زﻣـﺎنﺑـﺮ و‬ ‫ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻧﺠـﺎتدﻫﻨـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪Bizwork .‬‬

‫)‪ (bizworks.co.nz‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻮﻓﻘﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﻜﻼت آزاردﻫﻨـﺪة ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮل‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻏﻴﺮه ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد‬ ‫‪1‐  Program Evaluation and Review Technique (PERT) ‬‬ ‫‪2‐  Critical Path Method (CPM) ‬‬ ‫‪3‐  Merrill‐Lynch ‬‬

‫‪472‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ زﻣـﺎن ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻋﻴـﺐ را از ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‬ ‫)‪ .gensym.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻮزهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻟﻲ و ﭼﻦ‪ 1‬ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ وب را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﺑﺰارﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ )‪.(Benjaafar et al., 2002‬‬ ‫ﻛﻮروﻟﻴﺸﻴﻦ‪ 2‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب )‪ (Office  Depot‬را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺷﻠﻮﻏﻲ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي را اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫داده و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺎرﻛﺰ‪ 3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ اﺳـﻜﻮرﻣﻦ ﻓـﺎﻳﻦ ﭘﻴﭙـﺮز‬

‫‪4‬‬

‫)ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﺗﺒﺮﻳـﻚ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت وﻳـﮋه( از ﻧـﺮماﻓـﺰار وﻳـﮋه‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دو اﻧﺒـﺎر او‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت را در ﺑﻴﻦ ﺑﻴﺶ از ‪ 30،000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ CIM .‬داراي ﺳﻪ ﻫـﺪف اﺳﺎﺳـﻲ اﺳـﺖ‪ (1) :‬ﺳـﺎدهﺳـﺎزي‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و ﻓﻨﻮن ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ (2‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪ ‬ﺗـﺎ ﺣـﺪ ﻣﻤﻜـﻦ و )‪(3‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ در ﺗﻤﺎم وﺟﻮه ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓـﺰار و ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ .‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗﻮﻟﻴــﺪي ﻣﻨﻌﻄــﻒ‪ CAM ،CAD ،MRP ،JIT ،5‬و ﻓﻨــﺎوري ﮔﺮوﻫــﻲ‪ .6‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ اﺻﻠﻲ ‪ ،CIM‬ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ و اﻧﻌﻄﺎف آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﺎ ﺣﺬف ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون‬

‫‪Lee and Chen (2002) ‬‬ ‫‪Korolishin (2003) ‬‬ ‫‪Parks (2004) ‬‬ ‫‪Schurman Fine Papers  ‬‬ ‫‪Flexible‐Manufacturing System  ‬‬ ‫‪Group Technology  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫‪473‬‬

‫‪ CIM‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺜﺎﻟﻲ در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻳـﻚ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺒﻠﻤــﺎن از ‪ Kimball.com ،CIM‬را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴــﺪ )ﺑــﺮ روي ﺧــﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻠﻴﻚ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﻪ )‪ Zaremba and Morel (2003‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻳﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻛـﺎري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را ﻗـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ ،‬ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارﻧﺪ )‪ .(Day, 2002‬در‬ ‫‪ ،PLM‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ در ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺤـﺼﻮل ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ آن ﻛﻪ ﺣﺘﻲ در ﺧﻮد ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺧـﺴﺘﻪﻛﻨﻨـﺪه و‬ ‫وﻗـﺖﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ را ﺧـﻮدﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗـﺮار دادن ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً از ﻫـﻢ‬ ‫ﺟﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻛﻪ از آن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻤﻜـﺎري ﭘﻮﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻴـﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ ﺷـﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴــﺮد ﻛـﻪ از آﻏـﺎز ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗـﻴﻢ ﺑـﺰرگ واﺣـﺪ را‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻲ از ‪ PLM‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻲﺗﻲﺳـﻲ‪ 1‬ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ دوﭼﺮﺧـﺔ ﭘﺮﻃﺮﻓـﺪار‬ ‫ايﺗﻲوي‪ ،2‬در ﺷﻜﻞ ‪ 5-6‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎري از ﻃﺮﻳـﻖ "ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﭘـﺮوژه"‪ 3‬ﻣﻴـﺴﺮ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ )در ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻜﻞ(‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ ،PLM‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه دوﭼﺮﺧـﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺴﺖ‬ ‫ﻣﺪل ‪ 2003‬ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ PLM‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺳﻮدﺑﺨﺸﻲ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﭼﺮﺧﺔ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺠﺪد‬ ‫از ﻃﺮحﻫﺎ و ﺑﻬﺮهوري ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‪ ،‬داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻧـﺸﺎن دادهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﻜـﺎريﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﺳﻔﺮ و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﺼﻮل را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎر ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت‬ ‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ دارﻧﺪ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ PLM‬را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  PTC  ‬‬ ‫‪2‐  ATV ‬‬ ‫‪3‐  ProjectLink ‬‬

‫‪474‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪ PLM‬ﮔﺎﻣﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤـﺴﻮب ﺷـﺪه و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‪ ،‬ﻫـﺪف ﻛﻠـﻲ ‪ PLM‬از ﻧﻘﻄـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻫﺮﭼـﻪ ﺗﻤـﺎمﺗـﺮ در ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﺘﻘـﺎل دﻫـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﺑﺎزار را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺳﻮددﻫﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ‪ PLM‬ﺗﻮﺳﻂ اسايﭘﻲ‪ ،1‬ﻣﺘﺮﻳﻜﺲ وان‪ ،2‬ﺋـﻲدياس‪ ،3‬ﭘـﻲﺗـﻲﺳـﻲ‪ ،‬دﺳـﺎﻟﺖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ 4‬و آيﺑﻲام‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-6‬ﻧﺤﻮة ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت ﻣﺤﺼﻮل‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Raskin, 2002, p. 50. :‬‬ ‫‪SAP‬‬ ‫‪Matrix One ‬‬ ‫‪EDS ‬‬ ‫‪Dassault Systems ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪4-6‬‬

‫‪475‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،5‬ﻣﺎ ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ اﻫﻤﻴﺖ روﻳﻜـﺮد ﻣـﺸﺘﺮي ﻣﺤـﻮري و روﻧـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲﺳـﺎزي و‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد؟ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﻧﻬﺎد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧـﺎﻟﻲ )در ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ( ﺗﻤـﺎم ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻓﻌـﺎل در ﻓﺮاﻳﻨـﺪ رﺳـﺎﻧﺪن ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﺼـﻮل ﻳﺎ ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘـﺮي ﻫـﺴﺘﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎم ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣـﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﻛﻪ در آن ﺷﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﺪه ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-6‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗـﺪارﻛﺎت‪ ،‬آﻣـﺎﻳﺶ و‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط داده و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت ﺳـﺎزﻣﺎن در‬ ‫ﺑﺎزار از ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻫﺮﻛﺪام از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕـﺬارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﺣﺘﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻛﺎﻧﺎﻟﻲ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده و آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬رواﺑﻂ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ و ﻧﻮآوريﻫﺎي داﺧـﻞ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ .‬زﻣﻴﻨـﺔ ﭼﻬـﺎرﻣﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ از راه دور در ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.7‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫"ﺣﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ"‬

‫‪1‬‬

‫اﻣـﺮوزه ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺿـﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺧـﻮد را ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻓـﺮاد ﻳﻚ ﺧـﺎﻧﻮاده اﺷﺮاﻓﻲ رﻓﺘــﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺤـﺼـﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت ﻧـﻮ و اﺑـﺪاﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﻲﻛﺮدن و ﺧﺪﻣﺎت در ﺳﻄـﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻻزم‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﺤﻮر را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي در ﻓـﺼﻞ ‪7‬‬ ‫آﻣـﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Customer is the king  ‬‬

‫‪476‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻮﺟـﻮد و ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪،‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫دادهﻫــﺎي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻤﻌﻴــﺖ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ آﻧﻬــﺎ )ﺳــﻦ‪ ،‬ﺟﻨــﺴﻴﺖ و ﺳــﻄﺢ درآﻣــﺪ( و‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎﺗﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪاران در داﺧﻞ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﭼﻴﺪﻣﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪477‬‬

‫رﻓﺘﺎر ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮﻛﻲﻫﺎ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد )ﻛﻮﻛﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫داده ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻳــﻚ ﺳــﺮور وب ﺑــﺮ روي دﻳــﺴﻚ ﺳــﺨﺖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛــﺎرﺑﺮ ﻗــﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ رﻓﺘﺎر ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺑـﺮاي‬ ‫اﻫﺪاف ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ اﻣـﺮﻳﻜﻦ آﻧﻼﻳـﻦ‪ 1‬ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮد و ﻣﻜﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﮔﻬﻲﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ‬ ‫را ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﭼﻨـﻴﻦ آﮔﻬـﻲﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎد اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ doubleclick.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ روﻳﻜﺮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻓـﺼﻞ ‪4‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﻫﻤـﺔ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ و ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﻲﺗﻮان ﻟﻴﺴﺖﻫﺎ را از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ادﻏـﺎم ﻛـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻟﻴـﺴﺖﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ دﻟﺨﻮاه ﺑﺮاي ﭘﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ راه دور ﺗﺤﻠﻴﻞ و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده در آﻳﻨﺪه‪ ،‬در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺷﺮﻛﺖ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي دادة وﻳـﮋة ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه‬ ‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي اﻳﻨــﻜﻪ ﺑﺒﻴﻨــﺪ ﭼﮕــﻮﻧﻪ ﺳــﻴﺮز‪ 2‬از ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد ﺑــﻪ‬ ‫)‪ Amato‐McCoy (2002b‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ )در ﻣـﻮرد ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد(‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣـﺮوزي ﺑـﺮاي ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫روزاﻓﺰون در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪيﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺤــﺼﻮل اراﺋـﻪ ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ و در ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﺤــﺼﻮﻻت‪ ،‬اﻧﺘﺨــﺎبﻫــﺎي ﻣﺘﻌــﺪدي ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒـﻮه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دل و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ آن را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ )ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 2‬اﻟﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷـﻲﺳـﺎزي‬ ‫در ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  American Online (AOL) ‬‬ ‫‪2‐  Sears ‬‬

‫‪478‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫وﻳﻨﺪ‪ ،1‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺑﺮ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از آن را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮد )ﺟﺪول‬ ‫‪ 3-6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ و‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎر ‪ 3-6‬در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺟﮕﻮار‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﮕـﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧﺒـﻮده و داراي ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‬ ‫اﺳﺖ )‪ .(Zipkin,  2001‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ اﻧﺒـﻮه‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟـﺎﻣﻊ ﺑـﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺪارﻛﺎت ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫ‪‬ﻠﻮگ و ﭘﻴﻞ‪ 2‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻏﻠﺒـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي‪ .‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دورﺑﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن در زﻣـﺎن‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫را در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫را ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ و ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻴﺎر ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﻓـﺼﻞ ‪ 5‬و ‪ Sadeh,  2002‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي وﻗﺖ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﭼﻪ ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﺻﺮف ﻛﺮده و ﭼﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﭼـﻪ دﻻﻳﻠـﻲ ﺧﺮﻳـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬روﻳﻜﺮد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻓﺮوش ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻳﺎ ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑـﺎﻻ( اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ در آن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺔ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد )‪.(Strauss et al., 2003‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﭘﻴﺸﺒﺮد‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دري ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮﺧﻂ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﻪ‬

‫‪1‐  Wind (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Holweg & Pil (2001) ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪479‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-6‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻬﺮه ﺑﺎزار‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺪل ﺑﺎزار‬

‫ﻣﺪل ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻧﺒﻮه و ﺑﺨﺸﻲ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي‬

‫ﻣﺸﺘﺮي در ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺼـﺮ ﻏﻴﺮﻓﻌـﺎل اﺳﺖ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ وﮔﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺑﺎزار‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎزار ﻋﻤﺪه و ﺑﺨـﺶ ﻫﺎي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از ﺑﺎزار ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ و "ﺟﺰﺋـﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ" اﺳﺖ )ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﻫﺪف‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮل و ﺧﺪﻣﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎزارﻳــــﺎﺑﻲ و ﺗﺤﻘﻴــــﻖ و‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺮوه ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎن اراﺋﻪ ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤـــﺖﻫـــﺎي ﺛﺎﺑـــﺖ و‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺨﻔﻴﻒدﻫﻲ‬

‫ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻗﻴﻤــﺖ از ﺳــﻮي ﻣــﺸﺘﺮي )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل ‪ Priceline.com‬و‬ ‫ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎ(؛ ﻣﺪلﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ارزش‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ ﺳــﻨﺘﻲ و‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺎم ﺗﺠﺎري‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺳﺎس ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ و ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﻧﺎم ﺗﺠﺎري و‬

‫ﺛﺎﻟﺚ‪.‬‬ ‫‪Ã‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎري ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫ﻗﺪرت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺗﻮزﻳــﻊ ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ )ﺑــﺮﺧﻂ( و اﻓــﺰاﻳﺶ ﺧــﺪﻣﺎت ﺗــﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺷــﺨﺺ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺎم ﻣﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧـﺎم ﺗﺠـﺎري )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣـﺎرك‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻣﻦ ﻳﺎ ﻣﺎرﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ(‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺷﺮﻳﻚ ﻛﺎري" و در‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ R&D ،‬و اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪  .Wind (2001), P. 41 :‬‬

‫ﺳﺮﻋـﺖ در ﺣﺎل رﺷـﺪ اﺳﺖ‪ .‬روشﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ‪ ،1‬ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴــﺮ و ﺑـﻲﺳﻴــﻢ ﻧﻴـﺰ درﺣـﺎل اﻳﺠـﺎد ﺗﺤـﻮل‬

‫‪1‐  Viral Marketing  ‬‬

‫‪480‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻫﺴﺘﻨـﺪ )ﻓـﺼـﻞ ‪ .(5‬ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺑـﺮاي ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻣﻴـﺰان ﺗﻮﺟــﻪ ﺑـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ آرﺑﻴﺘﺮون ﻳﻚ وﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ‬ ‫‪ Portable People Meter‬در ﺳﺎﻳﺖ ‪ arbitron.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه و ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺣﻤﻞﻛﻨﻨﺪه ﻃﻲ ﺳﻔﺮﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ و‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﺗﻮزﻳـﻊ‪ ،‬در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺮار دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن و‬ ‫ﺗﻮزﻳــﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺧﺎص ﺧﻮد اﺳﺘﻔـﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ ﺷﺪن را ﻣـﻲﺗــﻮان‬ ‫ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺑﺮﺧــﻂ ﺗﻮزﻳــﻊ ﻛــﺮد ﻳــﺎ ﺑــﺮ روي دﻳــﺴـﻚﻫــﺎي ﻧــﻮري ارﺳــﺎل ﻧﻤــﻮد‪ .‬دﻳﮕــﺮ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪوﺳﻴـﻠﺔ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﺣﻤـﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺎرت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻨﺎوري وب ﻧﻴﺰ اﻧﻘﻼﺑﻲ را در ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ )‪ .(Chaudhury et al., 2001‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت را ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻓﻨﺎوري ﻧﻘﺸﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن ﻏـﺬاي آﻣﺎده‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را در زﻣـﺎن ﻧﺎﻫـﺎر ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻧﺎﻫﺎر ﻣـﺸﻮقﻫـﺎي وﻳـﮋهاي‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﭘﻦ( را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ ﻧﻈـﺮ ﺳـﻴﺪﻣﻦ‪ ،1‬اﻏﺬﻳـﻪ ﻓـﻮري‪ ،‬رﻧـﮓ و‬ ‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺟﺰء ﻛﺎﻻﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﺎل ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪة ﭘﻴــﺸﮕﺎم در اﻳــﻦ زﻣﻴﻨــﻪ اسﺑــﻲاس ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮﺟﻴﺰ‪ 2‬ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ )‪ ،(sbs.com‬ﻛــﻪ ﺑــﺎ‬ ‫‪ Mapinfo.com‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Seidman (2002) ‬‬ ‫‪2‐  SBS Technologies ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪481‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-6‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﺟﮕﻮار ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‬ ‫ﺧﺮﻳــﺪاران اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ ﺟﮕــﻮار‪ 1‬ﻗــﺎدر ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑــﻮد‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺟﮕـﻮار ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ روﻳﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ و‬

‫اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه در ﻣﻮرد ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ‬ ‫‪2‬‬

‫اﻳﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را در ﺳﺎﻳﺖ ‪ jaguar.com‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ‬

‫ﻓﺮوش ﺟﮕﻮار ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اوﺗـﻮ ﺑـﺎي ﺗـﻞ‬

‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ ،1997‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫)‪ ،(autobytel.com‬ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎ ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺟﮕﻮار اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن در اﻣـﺮ ﺧﺮﻳـﺪ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺟﺎﻣﻊ را ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري اراﺋﻪ داد‪.‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را در ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣـﻮرد ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻛﻨﻜـﺎش‪،‬‬

‫ﻛﺎرﺑـــﺮان ﺑــﺎ اﺳﺘﻔـــﺎده از اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞﻫــﺎي ﻣﺠـــﺎزي‪،‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ 1250‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻇـﺎﻫﺮي ﻣﻤﻜـﻦ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬

‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ را‬

‫ﻛﺮده و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻓﻠﺶ ﺟﻬﺖدار‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ را ﺗـﺎ ‪ 360‬درﺟـﻪ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﮕﻮار آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻣـﺸﺎﻫﺪة ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﺳـﻪ‬

‫ﺑﭽ ــﺮﺧﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﺑــﺎ اﻧﺘﺨ ــﺎب ﻣــﺪل‪ ،‬رﻧ ــﮓ‪ ،‬ﺗﺰﺋﻴﻨــﺎت‬

‫ﺑﻌــﺪي اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ‪ ،‬ﻳﻜــﻲ از ﻣﻬــﻢﺗــﺮﻳﻦ ﺧــﺪﻣﺎت اراﺋــﻪ ﺷــﺪه ﺑــﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﭼﺮخﻫﺎ و وﺳﺎﺋﻞ ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ و اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻪروز ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﺨـﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫ﮔﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻗﺎﺑــﻞ اﻧﺘﺨــﺎب‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣــﺪلﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد ﻣﺤــﺪود‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻃـﻮل ﭼﺮﺧـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 10‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫را در ﻳــﻚ "ﮔــﺎراژ ﻣﺠــﺎزي" ﻧﮕﻬــﺪاري ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از اﻳﻦ ﻧـﻮآوري‪ ،‬ﻣـﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨـــﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞﻫــﺎي ﻣﺠـــﺎزي را آزﻣــﺎﻳﺶ ﻛــﺮده و‬

‫ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﭘﻴﻜﺮهﺑﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘـﻠﻒ را ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨــﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪار‬

‫ﺟﮕﻮار )ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮرد ﻣﻮﺗﻮر و ﺗﺮﻳﻠـﻮژي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫ﻳﻚ ﻣــﺪل را اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺳﻔــﺎرش او ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪة‬

‫داده ﺷﺪ( ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﺪه و "اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﻣﺠـﺎزي" )ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﮔﻠﻮﺑﺎل ﺑﻴﭻ‪ 5‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ( را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Jaguar ‬‬ ‫‪Auto By Tel ‬‬ ‫‪Ford Motor ‬‬ ‫‪Trilogy ‬‬ ‫‪Global Beach Corp ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪482‬‬

‫از اواﺳــﻂ ﺳــﺎل ‪ ،2000‬اﻛﺜــﺮ ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ‪،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪه ‪) Jaguar.com‬اﻛﺘﺒـﺮ ﺗـﺎ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺳﻔﺎرﺷــﻲ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب ﺧــﻮد را اراﺋــﻪ‬

‫‪ Ford.com ‬در ﻗـــﺴﻤﺖ ﺧـــﺪﻣﺎت و‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﺑﺮاي ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از اﻳﺠـﺎد ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎري‬

‫ﻧـــﻮاﻣﺒﺮ ﺳـــﺎل ‪(2000) ،(2000‬‬

‫)‪.autobytel.com (2002‬‬

‫در ﻛﺎﻧــﺎل ﻓــﺮوش‪ ،‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن را در ﺧﺮﻳــﺪ واﻗﻌــﻲ‪ ،‬وارد‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﻣﺎﺟــﺮا ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﺰرگ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ‪،‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ واﻗﻌـﻲ در‬

‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي ﻓﺮوش‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺟـﺪﻳﺪ ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﺴﺘــﮕﺎهﻫﺎي ﻗﻄﺎر‪ ،‬ﻣﻜﺎنﻫـﺎي اﺳﺘــﺮاﺣﺖ در ﺑﺰرﮔــﺮاهﻫـﺎ‪ ،‬ـﻔﺮودﮔﺎهﻫـﺎ و ﭘﻤـﭗ ﺑﻨـﺰﻳﻦﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺘـﺪاول ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳﻦ ﻣﺮاﻛـﺰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻳـﺎ دو ﻓﺮوﺷﻨــﺪه دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻏﻠــﺐ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺪون ﻧﻴﺮوي ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن )ﻣﺜـﻞ ﻣ‪‬ﺘــِﻞ‪ (1‬و ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن‬ ‫ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﺤﺼـﻮﻻت‪ ،‬از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽــﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻛﺎﻧﺎل ﺗﻮزﻳـﻊ‪ ،‬ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﭘـﻮل )ﺣﺘـﻲ در ﺣـﺪ ﻣﺒــﺎﻟﻎ ﻧﺎﭼﻴــﺰ( ﺗﻮﺳـﻂ ﻛـﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري ﻳـﺎ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺮﻳﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران اﻛﺜﺮاً از ﻧﻈﺮ زﻣﺎن‬ ‫در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻮده و از اﻳﺴﺘﺎدن در ﺻﻒﻫـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻧﺎراﺿـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪:‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي از ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﻲ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﺮاي اﺳـﻜﻦ ﻛـﺮدن ﺑﺎرﻛـﺪِ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت زﻳـﺎدي را ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺿـﻤﺎﻧﺖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﻛـﺎﻻي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺎن )ﻳﺎ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري( ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺷﺪه و دﺳﺘﻮري ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻨﺪوقدار ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻨﺪوق‬ ‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺻﻮرتﺣﺴﺎب و اﻗﻼم ﺧﺮﻳﺪﺗﺎن‪ ،‬آﻣﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Mattel ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪483‬‬

‫• ﮔﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬ﻛﻴﻮﺳـﻚ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮده و ﺣﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ رﻗﺒـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ )ﻣﺜـﻞ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﺳـﻮن‪ -‬اِﻟِـﻮِن‪ 1‬در ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ( ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ ﻛﻴﻮﺳﻚﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‬ ‫)ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻮﺳﻚﻫﺎي داﺧﻞ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W6.8‬‬

‫و ‪ Sweeney, 2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺧﺮﻳﺪاران را ﺷﻤﺎرش ﻛﺮده و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ آﻧﻬـﺎ را در‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﺎﻫﻴﺘﺎً ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻫـﺪف‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد اﻟﮕﻮي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬دادهﻫﺎي ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫ﺷﺪه در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻛﺎﻻﻫـﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬آﮔﻬـﻲﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت درون ﻓﺮوﺷـﮕﺎه اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﺸﺨﻴﺺ زﻣﺎن اوج ﺷﻠﻮﻏﻲ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻛﺎر ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Kroll, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﭼﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻚﻧﮕﺎر‪ 2‬ﻣﺠﻬﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺜﻼً ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوﺷﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﺳـﺘﻜﻮ‬ ‫ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي وال‪ -‬ﻣﺎرت(‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻚ ﺳﻔﻴﺪ را ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻨﺪوقدار ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ آن را وارد دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق ﻣﺘـﺼﻞ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺑﺎ آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻧﺎم ﻓﺮوﺷﮕﺎه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه و وﺟـﻪ درﻳـﺎﻓﺘﻲ را‬ ‫ﺑﺮ روي ﭼﻚ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮده و ﺷﻤﺎ آن را اﻣﻀﺎء ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﻛﻤﺘـﺮ از ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﭼـﻚ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲﺗﺎن ﺑﺪﻫﻜﺎر ﮔﺸﺘﻪ و ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻛﺮدهاﻳﺪ از ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮيﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در زﻣﺎن و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺪه و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ ارﻣﻐـﺎن ﻣـﻲآورد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻛَـﺶ‬

‫‪1‐  7‐ Eleven stores ‬‬ ‫‪2‐  Check writer ‬‬

‫‪484‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫رﺟﻴﺴﺘﺮ اﻛﺴﭙﺮس‪ ،1‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺴﻴﺎري را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ از آن ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳـﺪﺋﻮ اﻛـﺴﭙﺮس‪ 2‬و ﮔﺮدآورﻧـﺪﮔﺎن ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤـﻞ‬ ‫دادهﻫﺎ‪ 3‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﺧـﺪﻣﺎت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺛﺒـﺖ ﻣﺒﻠـﻎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫‪ pcamerica.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ اﻛﺴ‪‬ﻦﻣﻮﺑﺎﻳﻞ اﺳﭙﻴﺪﭘ‪‬ﺲ‪ 4‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺑﺎك ﺧﻮدرو را ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫دادن ﺑﺮﮔﺔ ﺣﺎوي ﺑﺮﭼـﺴﺐ ‪ RFID‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺣـﺴﮕﺮ ﭘﻤـﭗ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫‪ RFID‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺗﺄﻳﻴــﺪ را آﻏــﺎز ﻧﻤــﻮده و ﻣﺒﻠــﻎ ﺧﺮﻳــﺪ از ﻛــﺎرت اﻋﺘﺒــﺎري ﺷــﻤﺎ‪ ،‬ﻛــﺴﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻻزم ﻧﻴـﺴﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎريﺷـﺎن را ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﺣﻤـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‬ ‫)‪  .(mobile.com/speedpass‬‬

‫•‬

‫روز ﺑــﻪ روز ﺗﻌــﺪاد ﺑﻴــﺸﺘﺮي از ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲﻫــﺎ ﺑــﻪ ﺻــﻨﺪوقﻫــﺎي‬ ‫ﺧﻮدﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺠﻬﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‪ ،5‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫را در ﺳﺎل ‪ 2003‬در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﻘـﻮق ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ از‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ ﺧﻮد راﺿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﻪ اﺻـﻠﻲ در اﻳـﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻳﻮ اِﺳـﻜﻦ‪ 6‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺑـﺴﻴﺎري از ﺳـﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ زودي‪ RFID ،‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ و دﻗـﺖ در زﻣـﺎن ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﻛـﺎﻻ‪،‬‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي را ﺟﻠـﺐ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر دوام ﻣـﻲﺑﺨـﺸﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻧﺎﭼﺎرﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت را در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر از ﻛﺎﻧﺎل ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮده و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﻳﻮﭘﻲاس و دياِچاِل از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ردﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﺮاي‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ ،GPS‬ﻛـﺎﻣﻴﻮنﻫـﺎ و‬ ‫‪Cash Register Express ‬‬ ‫‪Video Express ‬‬ ‫‪Portable Data Collector ‬‬ ‫‪ExxonMobile Speedpass ‬‬ ‫‪Home Depot ‬‬ ‫‪U‐Scan‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪485‬‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﺧﻮد را ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﻜﻦ ﻛﺮدن ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬از ﺟﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺴﺘﻪﻫـﺎ را ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪RFID‬ﻫـﺎ‪ ،‬ردﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﺔ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ )ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W6.9‬ﭼــﺎرﭼﻮب ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ را ﻧـﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ(‪ .‬در اﻳﻨﺠــﺎ ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ را از ﻧﺤـﻮه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ذﻛـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻳﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‪ .‬ﺣﺠـﻢ ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﻳـﺎدي ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻋﻤﺪه در ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣـﺴﺎب‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ دﺷﻮاري اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ در واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ رﻗﺒﺎ در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ را‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ ﻳﺎ اﻗﺪاﻣﺎت دﻳﮕﺮي در ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ﺣﻤﻞ ﻛﺎﻏﺬ و ﻗﻠﻢ ﺑﺮاي اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬از‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻲﺳﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘـﺮاﻳﺲ ﻣـﺴﺘﺮ ﭘـﻼس از ﺳـﺎﻓﺖوِر‬ ‫ﭘﻼس‪ .(1‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎر ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ را آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﻪ‬ ‫ﻣﺪل ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻧﮓ و ﻟﻲ‪ 2‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺰاران ﻗﻠﻢ ﻛـﺎﻻ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ از ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ 3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 10‬و ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،2‬در ﻣﻮرد ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻛﻪ در داروﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻻﻧﮕﺰ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ )ﺑﻪ ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪ 1-2‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫‪1‐  PriceMaster Plus from Softwareplus ‬‬ ‫‪2‐  Sung and Lee (2000) ‬‬ ‫‪3‐  Online Analytical Processing (OLAP)  ‬‬

‫‪486‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ دﻟﺨﻮاه‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را ﻧﻴﺰ ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮان ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬و ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻗﻴﻤﺖ‪ Baker et al., (2001) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬــﺮهوري ﻧﻴــﺮوي ﻓــﺮوش‪ .‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺑــﺎ ﻫــﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨــﺪ‪ ،‬ﺑﻌــﻀﻲ از آﻧﻬــﺎ در ﻓــﺮوش‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﺎﺻﻲ ﺗﺒﺤﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ در ﻓـﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﺮادي ﺧﺎص ﻳﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ‪TPS‬‬

‫ﻓﺮوش و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻗﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻛﻪ در آن دادهﻫﺎي ﻓﺮوش ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴﻪ و ﺣﺘـﻲ ﻫـﺮ زﻣـﺎن در روز‪،‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ ﻓﺮوش را در ﻫﺮ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫و اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﭼﻨﺪوﺟﻬﻲ ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎ را‬ ‫ﺳﺎدهﺗﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺮوش ﺑﺮاي ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻت وﻳـﮋه و ﻣﺤﺎﺳـﺒﺔ‬ ‫ﭘﻮرﺳﺎﻧﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺰء ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻓﺮوش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻧﻴﺰ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫در ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺗﻤﺎس ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة ﻓـﺮوش ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬آن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮي و ﻏﻴﺮه دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻛﺎر ﻛﺮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوري ﻓﺎﻳﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺸﺘﺮي‪ 1‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫)‪.(Totty, 2000‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳ ــﺎزي ﻧﻴــﺮوي ﻓ ــﺮوش‪ .‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳ ــﺎزي )اﺗﻮﻣﺎﺳــﻴﻮن( ﻧﻴــﺮوي ﻓ ــﺮوش‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗـﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫـﻢ آوردن ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﻫﻤﺮاه‪ ،‬دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﮕﺎهﻫـﺎي داده و‪ ،...‬ﺑﻬــﺮهوري‬ ‫را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻴـﺮوﻫﺎي ﻓـﺮوش اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺧـﻮد را‬ ‫در دﻓﺘـﺮ ﻛﺎر ﻣﺸﺘــﺮﻳﺎن اﻧﺠـﺎم دﻫﻨــﺪ و اﺳـﺘــﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ را در ﻣﻨـﺰل‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻛﻨﻨــﺪ )ﻧﻤﻮﻧــﺔ ﻣــﻲﺑــﻲﻟــﻴﻦ در ﻓــﺼﻞ ‪ 2‬را ﻣﺠــﺪداً ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ و ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﻪ‬ ‫‪1‐  Marketing Customer Information File  ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪487‬‬

‫‪ O’Donnell, 2004, Brewin, 2004‬رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدة ﻧﻴﺮوي ﻓـﺮوش از وب‪ ،‬ﺑـﻪ )‪ Varney  (1996‬و ﻧﻤﻮﻧـﺔ ‪ PAVECA‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W6.10‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫وب ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺖ ﮔﻴﻦ‪ ،(netgainservices.com) 1‬ﺑﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش و ﻳﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ وب ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜـﺎري ﻛـﺮده و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوش را اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺮوش را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻛـﻪ‬ ‫اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﮔﺮد ﻫﻢ آورﻧﺪ و ﮔﺰارشﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﻓـﺮوش را‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻬﺮهوري‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻓﺮوش در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﻓﺮوش و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ (salesforce.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ و در‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬زﻣﺎنﺑﻨﺪي و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺮارﻫﺎي ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﭘﺮدازش ﻟﻐﺖ و ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﭘﺴﺖ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ارﺳـﺎل اﻧﺒـﻮه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻤﺒـﺮﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪(stamps.com ،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻮدآوري‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و دﻳﮕـﺮ اﻣـﻮر ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺳﻮد ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺎص‪ ،‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻮدآوري‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت را ﻣﻲﺗﻮان از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻧــﺮماﻓــﺰار ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﺳــﻮد‪ 2‬ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي آيﺑــﻲام‪ ،‬ﺳــﻴﺒﻞ ﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ‪ 3‬و‬ ‫ﻣﺎﻳـﻜﺮواﺳﺘـﺮاﺗﺠﻲ‪ ،4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان در اﻣـﺮ ارزﻳـﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻋﻤﻠـﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼـﻮﻻت‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴـﻪﻫﺎي ﻓـﺮوش و دﻳﮕـﺮ اﺑﻌـﺎد ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧﻮرثوﺳـﺖ اﻳﺮﻻﻳﻨﺰ‪ ،‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫‪Netgain ‬‬ ‫‪Profit Performance Analysis software ‬‬ ‫‪Siebel Systems ‬‬ ‫‪Microstrategy ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪488‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺧﺒﺮه و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻮدآوري‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬـﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻤﻴـﺰي ﺑﻠﻴﻂﻫﺎ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳﻮدآور و ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﺗﻌﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻴﻬﻤﺎﻧـﺎن ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ ﻫﺘـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘـﻖ ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وﻓﺎداري و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮوش و روﻧﺪﻫﺎ‪ TPS .‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ارﻗﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺟﻬـﺎت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ اوﻟﻴـﻪ ﻣـﺸﻜﻼت و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﺟـﺴﺘﺠﻮ در‬ ‫روﻧﺪﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬را ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮوش‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎص ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺧﺎص و ﻧﻪ در ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﺪاوﻣﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن ﻧﺎﺣﻴﻪ را ﻣﻮرد ﻛﻨﺪ و ﻛﺎو ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﮔـﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻓﺮوش ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲدار ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ‪ TPS‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان از دادهﻛﺎوي ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ارﺗﺒﺎطﻫـﺎ و اﻟﮕﻮﻫـﺎ در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺑـﺰرگ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑـﺎزار‪ .‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺮان و ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆال ﻣﻬﻤﻲ ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد ﺧـﺪﻣﺎت و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ "آﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﺧﻮاﻫﻨـﺪ رﻓـﺖ؟"‪ .‬ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮال‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺗﻌﺪد ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W4.7‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﺑﺎزار اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ ،4-6‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ از اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮاﻛﺘﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒﻞ‪ 1‬ﺑـﻪ ﺑﺎزاررﺳـﺎﻧﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬را ﺗـﺴﺮﻳﻊ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Procter & Gamble (P&G) ‬‬

‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‬

‫‪489‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-6‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺑﺎزار از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزاررﺳﺎﻧﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ‪ ‬‬ ‫را در ﭘﺮاﻛﺘﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺮاﻛﺘﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒﻞ )ﭘﻲ اﻧـﺪ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و در ﻋـﻮض‪ ،‬واﻳـﺖ اﺳﺘــﺮﻳﭙﺰ را از‬

‫ﺟﻲ( و ﻛُﻠﮕﻴﺖ ﭘﺎﻟﻤﻮﻟﻴﻮ‪ 1‬در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ ﺑـﺎ‬

‫ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛـﺮد و ﻣﺤـﺼﻮل را ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺑـﺮ‬

‫ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﻋﻤـﺪة ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬از‬

‫روي وبﺳﺎﻳﺖ ﭘـﻲ اﻧﺪ ﺟـﻲ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬

‫زﻣﺎن ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي اﻳﺪة آن ﺗﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 5‬ﺳـﺎل‬

‫ﻣﺎه را ﺻـﺮف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮ روي اﻓﺮادي ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ وب ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا اﻳـﺪه اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﻣـﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ ﻗـﺮار‬

‫آﻣــﺪه و ﻣﺤــﺼـﻮل را ﻣــﻲﺧﺮﻧــﺪ و ﭘﺎﺳــﺦﻫــﺎي داده ﺷــﺪه ﺑــﻪ‬

‫ﻣــﻲﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬ﺳــﭙﺲ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﺗــﺼﺎوﻳﺮ و ﺗﻮﺿــﻴﺤﺎﺗﻲ از‬

‫ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺑﺮﺧﻂ را ﺟﻤـﻊآوري ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﻓﺮﺳـﺘﺎده و از آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺳﺮﻳـﻊﺗﺮ از اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺴﺖ ﻛﺎﻏﺬي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑﺮﺧــﻂ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ دادهﻛﺎوي دادهﻫـﺎي ﭘﻲ‬

‫اﮔــﺮ واﻛــﻨﺶ ﻣﻨﻔــﻲ ﺑــﻮد‪ ،‬ﺳــﻌﻲ در اﺻــﻼح اﻳــﺪه ﻣﺤــﺼﻮل‬

‫اﻧـﺪ ﺟــﻲ )ﻛـﻪ در اﻧﺒــﺎر داده ذﺧﻴـﺮه ﻣــﻲﺷـﻮﻧﺪ( و دادهﻫــﺎي‬

‫ﻣﻲﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺗﻜـﺮار ﻣـﻲﮔـﺸﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎقﺗﺮﻳﻦ ﮔﺮوهﻫـﺎ را ﻣـﺸﺨﺺ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ واﻛﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﺜﺒﺖ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل را ﺑـﺮاي‬

‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ دﺧﺘﺮان ﻧﻮﺟـﻮان‪ ،‬ﺑـﺎﻧﻮان در ﺷـﺮف‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣـﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ازدواج و آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲﻫــﺎي ﺟــﻮان اﺳــﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ زﺑــﺎن ﺑﻮدﻧــﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎي دﻗﻴﻘﻲ را ﭘﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓـﻮراً ﻫـﺪف ﻗـﺮار دادن اﻳـﻦ ﮔـﺮوهﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬

‫ﻃﺒ ـﻖ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺷــﺮﻛﺖ ﻗﺎﺑــﻞ ﻗﺒــﻮل ﺑﻮدﻧــﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮده در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻣﺠﻼت آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﻚ آﮔﺎﻫﻲ ‪ 35‬درﺻﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘـﻲ اﻧـﺪ ﺟــﻲ ﺗﻨﻬـﺎ در ﻋـﺮض ﺳـﻪ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ "ﻣﻮج" ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪ ﻗﺒـﻞ از ورود‬

‫ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ واﻳﺖ اﺳﺘﺮﻳﭙﺰ‪ ،2‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﺳـﻔﻴﺪ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﺮاي آن‬

‫ﻛﻨﻨﺪة دﻧﺪان اﺳﺖ‪ ،‬را وارد ﺑﺎزار ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﺳـﺎﻻﻧﺔ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 200‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻر ﺑﺮﺳــﺎﻧﺪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻃ ــﻮر ﻗﺎﺑــﻞ ﻣﻼﺣﻈــﻪاي‬

‫ﭘﻲ اﻧﺪ ﺟﻲ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬درسﻫـﺎي ﻣﻬﻤـﻲ در ﻣـﻮرد‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺪاﺷﺖ دﻫﺎن و دﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬در‬

‫روشﻫــﺎي اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮ و ﺧــﻼق دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻪ ﻧــﻮآوري و‬

‫ﺳﭙﺘـﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪ ،2000‬ﭘـﻲ اﻧـﺪ ﺟـﻲ ﻣـﺪل ﻗـﺪﻳﻤﻲ آزﻣـﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬آﻣﻮﺧـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻛـﻞ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫‪1‐  Colgate Palmolive  ‬‬ ‫‪2‐  Whitestrips ‬‬

‫‪490‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﺪه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﻘـﺴﻴﻢﺑﻨـﺪي ﺑـﺎزار و ﺗﻮﺳـﻌﺔ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬دﭼﺎر ﺗﺤﻮل ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔــﺮدآوري ﺷــﺪه از )‪(2002‬‬

‫دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪.(2002‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬در اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻋــﺚ ﻛــﺎﻫﺶ زﻣــﺎن ﺑــﻪ ﺑﺎزاررﺳــﺎﻧﻲ ﻣﺤــﺼﻮل ﺷــﺪ؟ ﻧﻘــﺶ‬

‫‪ Buckley ‬و ‪) pg.com‬ﻓﻮرﻳــﻪ‪-‬‬

‫دادهﻛﺎوي در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﻠﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻲ اﻧﺪ ﺟﻲ ﻧﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﺷﻜﻞ ‪ 7-6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻮارث‪ 1‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ دزدي در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اوﻟﻴﺔ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻂ ارزش‪ ،‬ﺟﺰء ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳـﺔ ﻣﺤـﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪) ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﻮر ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ( ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-6‬ﺗﺄﺛﻴﺮ وب روي ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻓﻮاﻳﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻧﺎل ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1) :‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶ )ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻼدرﻧﮓ( ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ (2) ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ (3) ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ )‪ (4‬ﻣﺤﺘﻮاي ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي و )‪ (5‬ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪P.K Kannan et al., “Marketing” Information on the I‐Way,” communications of the ACM, 1999, p.36. (Association ‬‬ ‫‪for Computing Machinery, Inc. Reprinted by permission). ‬‬ ‫‪1‐  Howarth (2004) ‬‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪5-6‬‬

‫‪491‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺣﻮزه ﻛﺎرﻛﺮدي ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎنﻫـﺎي ﭘـﻮﻟﻲ‬ ‫ورودي ﺑﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬درون ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺧﺮوﺟـﻲ از آن ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﭘـﻮل در ﻫﻤـﺔ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻀﻮر دارد‪ ،‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و ﺧﻄﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣـﺎﻟﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﺗﻬﻴـﻪ ﻟﻴـﺴﺖ ﺣﻘـﻮق‪ ،‬ﺻـﻮرت ﺣـﺴﺎبﻫـﺎ و‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻘــﺪﻳﻨﮕﻲ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬در اواﻳــﻞ دﻫــﺔ‪ ،50‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣــﺮوزه‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع و ﺟﺎﻣﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 8-6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-6‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ‪  .‬‬

‫‪492‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه و ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺨﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﺪه ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ را در اداﻣـﺔ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‪ Reed et al., (2001) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﺪهاي در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ و ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻛـﺎرﻛﺮدي دﻳﮕـﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﮔـﺴﺘﺮدة ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﻖﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬از ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ .‬داﻧﺶ درﺑﺎره دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘـﻮل و ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن‪ ،‬اﺟـﺰاء ﻛﻠﻴـﺪي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮﻓﻖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺑـﻴﻦ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را در ﭼﻪ زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑـﺮاي ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧـﺪ‪ ،‬از‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ وﻳـﮋهاي ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻧﺎدرﺳـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬دﻟﻴـﻞ ﺷـﻤﺎرة ﻳـﻚ‬ ‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ اﺳـﺖ‪ .‬در دﺳـﺘﺮس ﺑـﻮدن و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭘـﻮل ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻗﺮضدﻫﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران ﺑـﻪ ﺗﺰرﻳـﻖ ﭘـﻮل در ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ )‪ Banks, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ .(11‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ اﻗﺘـﺼﺎدي و ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ازاي‬ ‫ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺟﺰﺋﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﺔ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن ﻣـﺎﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را ﻃـﻮري ﺗﺨـﺼﻴﺺ دﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪493‬‬

‫ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ وﺟــﻪ از ﻣﺄﻣﻮرﻳــﺖﻫــﺎ و اﻫــﺪاف ﺳــﺎزﻣﺎن ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ورود‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﺮماﻓﺰار‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺘﻌـﺪدي )ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛﻨﺘـﺮل و آﻣـﺎدهﺳـﺎزي ﺑﻮدﺟـﻪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Budget, 2000‬از ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﭘــﺮوﻓﻴﻜﺲ ﺳــﺎﻓﺖوِر‪ 1‬و ﻣــﺎژولﻫــﺎي ﺑﻮدﺟــﻪﺑﻨــﺪي ﺳــﺎﺧﺖ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﭘﻴﭙــﻞ ﺳــﺎﻓﺖ و‬ ‫‪ (capterra.com‬و ﺗﺴﻬﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺗﺪوﻳﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ و ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦﮔﺮ ﺑﻮدﺟـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ارﻗﺎم ردهﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮده و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻜﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ را آﺳـﺎنﺗـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻮﻻت اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي وﻳﮋة ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺨـﺘﺺ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺑـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﮔﺰارشدﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻮاﺋﺪ اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟـﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ زﻣـﺎن و‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺤﻴﻄـﻲ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﻘﺎﺻﺪ راﻫﺒﺮدي ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ را‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ و ﻣـﺪاوم ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛـﺮده و اﺳـﺘﺜﻨﺎءﻫﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺴﺐ داراﻳﻲ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از داراﻳﻲﻫﺎي ﻋﻤـﺪه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺣﻔﻆ ﻳﻚ داراﻳﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن‬ ‫آن ﺑﺎ داراﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻳـﺎ ﻳـﻚ داراﻳـﻲ ﻣﺘﻔـﺎوت ﻳـﺎ ﺣـﺬف آن‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻳـﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫‪1‐  PROPHIX Software ‬‬

‫‪494‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺑﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺧﺮﻳـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﺟـﺎره ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي از ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردي ﻧﻈﻴـﺮ ارزش ﺧـﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠـﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﺮخ داﺧﻠﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و دورة ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘـﻢ اﻃـﻼﻋﺎت ﺣﺴــﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟـﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎي ﺧـﺎم ﺑﺮاي ‪TPS‬‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺎﻣﻌﻲ در ﻣﻮرد ﺻـﻮرت دﺳـﺘﻤﺰدﻫﺎ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫داﺧـﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﮔﺰارشﻫـﺎي ﺧــﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ ﺳـﻬﺎﻣﺪاران ﻳـﺎ آژاﻧـﺲﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ را ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري روزﻣـﺮه‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت راﻳﮕـﺎن در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫)‪ tucows.com‬اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ‪TPS‬ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪TPS‬ﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪/‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان دادهﻫـﺎي‬ ‫ورودي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳــــﻚ ﻧﻤﻮﻧــــﻪ از اﻳــــﻦ ﻧــــﻮع ﺳﻴــــﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼــــﻪ‪ MAS90 ،‬و ‪ MAS200‬اﺳــــﺖ‬ ‫)‪ .(bestsoftware.com‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ در ﺷــﻜﻞ ‪ 9-6‬ﻧﻤــﺎﻳﺶ داده ﺷــﺪه‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﺎژولﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )ﻧﻤـﻮدار "ﭼـﺮخ" ﻣﺎﻧﻨـﺪي ﻛـﻪ در‬ ‫ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﻗــﺮار دارد(‪ .‬ﻣــﺎژولﻫــﺎي ارﺗﺒــﺎط و اﺳــﺘﻌﻼم )ﺳــﻤﺖ راﺳــﺖ ﺷــﻜﻞ(‪ ،‬ﻣــﺎژولﻫــﺎي‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺎژول ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ ،‬ﻟﻴﺴﺘﻲ از دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﺎژول ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻮﻳـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺑـﻪ ‪ MAS90‬را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎژول‪ ،‬در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﻌﻼم ﺳـﻔﺎرش و ﻳـﻚ ﻛـﺎرت ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﺟﻬﺖ وارد ﻛﺮدن ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺨﺔ ﺳﺎل ‪ ،MAS90 2004‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﺎژولﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪495‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺠﺎري ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧﻮدﻛـﺎرﺳـﺎزي‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش و ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘﺔ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺣــﺴﺎﺑﺪاري ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ دﻳﮕـﺮ ‪ peachtree.com‬از ﺷـﺮﻛﺖ ﺑِـﺴﺖ‬ ‫ﺳﺎﻓﺖوِر‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ دﻓﺘﺮ ﻛﻞ ﻓـﺮوش‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻛـﻞ ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻧﻘـﺪي‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﺻﺪور ﺻﻮرتﺣﺴﺎب‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ وﻇـﺎﻳﻒ‪ ،‬ﺛﺒـﺖ داراﻳـﻲﻫـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ و‬ ‫ﻏﻴﺮه‪ ...‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﮔﺮﻳـﺖ ﭘﻠﻴﻨـﺰ‪ 2‬و ﺳـﺎﻟﻮﻣﻮن‪ 3‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫)‪ Business  Solutions‬در ‪ .(Microsoft.com‬ﺑﺴﺘــﻪﻫـﺎي ﻧﺮماﻓــﺰاري ﺣـﺴــﺎﺑﺪاري دﻳﮕــﺮ‬ ‫را ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴـــــﺪ در ﺳــــﺎﻳﺖﻫـــﺎي ‪ 2020software.com‬و ‪findaccountingsoftware.com‬‬

‫ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-6‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ /‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪.‬‬

‫‪1‐  Best Software ‬‬ ‫‪2‐  Great Plains ‬‬ ‫‪3‐  Solomon ‬‬

‫‪496‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪ TPS‬ﺣﺴـﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﮔﺰارش ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎد و ﻛـﺎﻣﻠﻲ ﻧﻴـﺰ از ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﻘـﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺷﺒـﻜﻪ را ﺗﻬﻴــﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ‪ TPS‬ﺑـﺮاي ﺣـﺴﺎﺑﺮﺳﺎن و ﺣـﺴﺎﺑﺪاران‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ زﻳـﺮ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان "ﻛﻨﺘـﺮل و ﺣـﺴﺎﺑﺮﺳﻲ" را‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﺔ‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻣﻴﺰان اﻋﺘﺒﺎر(‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺗﻮﻟﻴـﺪي )ﺟﻬـﺖ اﻃـﻼع از ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اراﺋﻪ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ و ﻏﻴـﺮه( دارﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﮔﺮﻳـﺖ ﭘﻠﻴﻨـﺰ )‪50 (bestsoftware.com‬‬ ‫ﻣﺎژول را ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﭘـﺮوژهاي‪ ،‬ﺗـﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪي و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً اﻧـﻮاع اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫آن‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻓـﺼـﻞ ‪ ،4‬ﺑﺎﻧﻜــﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﺑـﺮﺧﻂ اوراق ﺑﻬـﺎدار و‬ ‫ﻏﻴﺮه را ﺷﺮح دادﻳﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳـﻴﻢ اﺟـﺮا ﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬و ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻫﻨـﺪﻟﺶ ﺑ‪‬ﻨﻜِﻦ در ﻓـﺼـﻞ ‪ 1‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻮرس ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﻜﺴِﻤﭽﺎك و ﺷِـﺮ‪ ،1‬ﺑﺎزارﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ در ﺣـﺎل ﭘـﻴﺶ‬ ‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻮرس ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ادارهﻛﺮدن ﭼﻨﺪﻳﻦ واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﺴﻴﺎري را ﺑـﺎ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﺮخ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒـﺎً در ﺣـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬زﻛﺮﻳﺎ‪ 2‬درﺑﺎره ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب )از ﺷﺮﻛﺖ اسايﭘﻲ ايﺟﻲ‪ (3‬ﻛـﻪ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ را از ‪ 7‬ﻛﺸﻮر آﺳﻴﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮده و آﻧﻬـﺎ را در ﻋـﺮض ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﺑـﻪ دﻻر ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع دادهﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻬﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻫﻔﺘـﻪﻫـﺎ‬

‫‪1‐  Maxemchuk and Shur (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Zakaria (2002) ‬‬ ‫‪3‐  SAP AG ‬‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪497‬‬

‫ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻌﺪد زﺑﺎنﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اوراق ﻗﺮﺿــﺔ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ .‬ﺑﺎﻧــﻚ ﺟﻬــﺎﻧﻲ در ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ از ﺳﻴــﺴﺘﻢ اوراق ﻗﺮﺿــﻪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺟﻬﺖ در ﺑﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ وﻳـﮋه ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﭘـﻮل و‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺗﺠﺎري آن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ )‪ gs.com (2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞﻫـﺎ‪ ،1‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ‪ ‬ﻣـﺎﻟﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوش ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻓﻮري در ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره ﺧﻄـﺮات و ﻣﺨـﺎرج‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﺑﺪﻫﻲﻫﺎ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت در ﺳﻄﺢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘـﺪاول‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ )‪ Salodof‐MacNeil, (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺖ زدن ﭼﻚﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻚﻫـﺎي ﺑـﻲﻣﺤـﻞ‬ ‫)ﺣﺴﺎبﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻧﺎﻛـﺎﻓﻲ( ﻣﻮاﺟـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼـﻚﻫـﺎي ﻛﺎﻏـﺬي ﻛـﻪ ﺣﺴﺎﺑـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً )ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ ﻳـﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ( ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺖ زدن ﭼﻚﻫﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭼـﻚﻫـﺎي ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻛﺮده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭼﻚ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا ﭼـﻚﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ و ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭼﻚ ﺑﻲﻣﺤﻞ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و ﻏﻴﺮه(‪.‬‬ ‫ﺻﺪور و ﭘﺮداﺧﺖ ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﻮﻓـﻖﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﺪور و ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎدهﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ آن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي واﺳـﻄﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﭼـﺎپ و ﺻـﺪور ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و )‪ Boucher‐ Ferguson (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻦ دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺠﺎزي‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي رﻋﺎﻳﺖ اﻟﺰاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﻣـﺎه‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎر دﻓﺎﺗﺮ )ﻣﻮارد ﺛﺒﺘﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاري( ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫‪1‐  Factors ‬‬

‫‪498‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮد را ﻫﺮ زﻣﺎن دﻟﺨﻮاه ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﻋﺪاد و ارﻗـﺎم آن‬ ‫را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺠﺎزي دﻓﺎﺗﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺴﺘﻦ ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻼدرﻧﮕـﻲ را در ﻣـﻮرد ﺳـﻼﻣﺖ ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ )‪ .(McClenaben, 2002‬ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪاي ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﻪ زودي ﺣﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‬ ‫ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬دﻓﺎﺗﺮ ﺷﺮﻛﺖ را در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ايﺳﻲﺳﻲﭘﻲايﺳـﻲ‪ ،(accpaconline.com) 1‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﺎﻟﻲ و ﺣـﺴﺎﺑﺪاري ﺧـﻮد را ﺑـﺎ راه‬ ‫ﺣﻞﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﺸﺎوره‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي(‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺗﺎﺟﺮان ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ را ﻳﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎژول ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﺑـﺎ ﻧـﺎم‬ ‫اي ﺗﺮﻧﺰﻛﺖ‪ (2‬ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﺎ ايﺳﻲﺳﻲﭘـﻲايﺳـﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺠﺎري و ﻣﺎﻟﻲ واﺣﺪ و ﻳﻜﺴﺎن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺨﺎرج‪ .‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺨﺎرج‪ 3‬ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ورود دادهﻫﺎ و ﭘﺮدازش ﻣﺨﺎرج ﻣﺴﺎﻓﺮت و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺨــﺎرج‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً ‪ 20‬درﺻــﺪ ﻣﺨــﺎرج ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺑــﺰرگ را ﺗــﺸﻜﻴﻞ ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Degnan,  2003‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪) EMA‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﭙﭽـﺮا‪ ،4‬ﻛـﺎﻧﻜﺮ‪،5‬‬ ‫اﻛﺴﺘﻨﺴﻴﺘﻲ‪ 6‬و ﻧﻜﻮ‪ 7‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﺮمﻫﺎي ﻛﺎﻏـﺬي‬ ‫و ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺨﺎرج ﺧﻮد را ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎ‬ ‫و ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ را اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺪه را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫‪ACCPAC ‬‬ ‫‪E‐Transact‬‬ ‫‪Expense Management Automation (EMA) ‬‬ ‫‪Captura ‬‬ ‫‪Concur ‬‬ ‫‪Extensity ‬‬ ‫‪Necho ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪499‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮان را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧـﻮد را ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻴﺰ از ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺨﺎرج ﻧﻔﻊ ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻧﺎﻗﺺ ﻳﺎ ﺑﻲدﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫)‪ (What EMA systems now offer...,2002‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاي اﻓﺮاد و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫دﻟﻴﻞ آن‪ ،‬وﺟﻮد ﻫﺰاران ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺒـﺎدﻻت‬ ‫ﺳﻬﺎم ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 2000‬ﺳﻬﺎم وﺟﻮد دارد و ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ اوراق ﺑﻬﺎدار‪ ،‬ﻫﺰاران ﺗﺮﻛﻴـﺐ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫و ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻀﺎد ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮد ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮل(‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺎﻳﺮ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺑﺴﻴـﺎري از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﻤـﻮل ﻗﻮاﻧﻴــﻦ و اﻟﺰاﻣـﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﺧﺮ آن ﻛﻪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻣـﻮرد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ و ﺑـﻪ‬ ‫دﻓﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮان‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 5-6‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻬﺎم دارﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪Opti‐Money ،‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )‪.(Avriel et al., 2004‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي دادهﻛﺎوي و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋـﺼﺒﻲ )ﻓـﺼﻞ ‪ ،(11‬ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺳـﺎﺑﻖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﺑﻪ ‪ wizsoft.com‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﻌﻤـﻮل ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.12‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ در اداﻣﻪ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪500‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-6‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺘﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﻬﺎم را در داﻳﻮا ﺳﻜﻴﻮرﻳﺘﺰ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ داﻳﻮا ﺳـﻜﻴﻮرﻳﺘﺰ‪ 1‬در ژاﭘـﻦ )‪ (daiwa.co.jp‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫ﻗﻴﻤﺖ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ارزشﮔﺬاري ﺷﺪه را ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ ،‬اﻣـﺎ ﺳـﻬﺎم‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺳﻮدآورﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ اوراق ﺑﻬﺎدار‬

‫ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ارزشﮔﺬاري ﺷﺪه و ﺳﻬﺎم آﺗﻲ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺎﺟﺮان اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ و‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬

‫رﻳﺎﺿﻲداﻧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬داﺋﻤﺎً ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ‬

‫)ﻛــﻪ در ﻣﺘﻠــﺐ‪ ،3‬از ﺳــﻮي ‪ Mathworks.com‬ﻛﺪﮔــﺬاري‬

‫و ﻓﺮوش اوراق ﺑﻬﺎدار ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬داﻳﻮا ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ( ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺌﻮري ﺳـﻬﺎم ﻣـﺪرن ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاريﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ در ﺑﺎزارﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬از دو ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻛﻮﺗـﺎهﻣـﺪت‬

‫ﺑــﻮرس‪ ،‬ﺳــﻮد ﺑــﺎﻟﻘﻮه ﻋﻈﻴﻤــﻲ را ﺑــﺮاﻳﺶ در ﺑــﺮ دارد‪ .‬ﺑــﺮاي‬

‫)‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬روز( و دﻳﮕـﺮي ﺑـﺮاي ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت )‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 6‬ﻫﻔﺘـﻪ(‪.‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻫـﺪف‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ از روشﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 1200‬ﺳـﻬﺎم را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻤـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل اوراق‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر‬

‫ﺑﻬــﺎداري ﺑﮕــﺮدد ﻛــﻪ ﺑــﺎزار‪ ،‬ﻗﻴﻤــﺖ آﻧﻬــﺎ را ﻛﻤﺘــﺮ از ارزش‬

‫ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده ﻣـﺪل ﻣﺘﻠـﺐ‪،‬‬

‫واﻗﻌﻲﺷﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻗﻴﻤـﺖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ اﻳﺠـﺎد ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬

‫ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را در ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬

‫آﻣﺎري ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﻼش‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬در راﺳـﺘﺎي ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﺣـﺪاﻗﻞ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﺳﻮد ﺳﻬﺎم‪ ،‬رﻳـﺴﻚ آن را‬

‫ﻛﺮدن رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﻳﻚ راﻫﻜﺎر ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻣﻮﻗـﺖ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻫﺪف‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬

‫را ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﻳــﻚ از اوراق ﺑﻬــﺎدار ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‪ ،‬ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﺗﻀﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺗﻌﺎدل را ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ و ﻣﻨﻄﻖ ﻓـﺎزي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ‬

‫دﻗــﺖ ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي زﻳﺮﺑﻨــﺎﻳﻲ ﻣﺤــﺮك ﺑﺎزارﻫــﺎي ﻣــﺎﻟﻲ را در‬

‫ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از‬

‫ﺟﻬﺘﻲ ﺧﺎص ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻫﻤﺰﻣﺎن‬

‫‪Daiwa Securities  ‬‬ ‫‪Arbitrage approach ‬‬ ‫‪Matlab ‬‬ ‫‪Fuzzy logic ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ و‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮات از ﻃﺮﻳـﻖ ﺻـﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫‪501‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Pittaras (1996), daiwa.co.jp (Press releases 2000) ‬‬

‫ﭘﺎداشﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﻣﻮﻓـﻖ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬در‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻨﻄﻖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش‬

‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﺗــﺎﺟﺮان ﺟــﻮان‪ ،‬ﺑــﺎ ﻣــﺪارج ﺗﺤــﺼﻴﻠﻲ‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﺮاي‬

‫ﻓﻮقﻟﻴـﺴﺎﻧﺲ و دﻛﺘـﺮا‪ ،‬ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار دﻻر ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺎداش اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد؟‬

‫ﭘﺎداش‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ .‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان را‬ ‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﮔﺰارشﻫﺎ و اﺧﺒﺎر ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي اراﺋﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دوﻟﺘﻲ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ ﻣﻨﺒـﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ وﺟـﻮد‬ ‫دارد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ راﻳﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﻣﺮاﺟـﻊ‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W6.13‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠـﺐ اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان ﺣﺮﻓـﻪاي و ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎده‬ ‫ﺗﺠﺎري ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪.(tradeportal.com/tradematrix.asp ،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮرﮔﺎن اﺳﺘﻨﻠﻲ اﻧﺪ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‪ 1‬از‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺠﺎزي ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺳـﻪ ﺑﻌـﺪي از ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺳـﻪ ﺑﻌـﺪي‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻣﻘﺎﻳـﺴﺎت و ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻳﺎ ﺻﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دو‬ ‫ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑـﺮﺧﻂ ارزش‪ 2‬ﻧـﺎم دارد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و ﻫﻤـﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ )ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫‪1‐  Morgan Stanley and Company ‬‬ ‫‪2‐  Financial Value Chain Management (FVCM) ‬‬

‫‪502‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ( ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﺎﻟﻲ و ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮي را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻮد را در ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ‬ ‫از آﻧﭽﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﭘـﻮل ﻛﻤﺘـﺮي ﻧﻴـﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ؛ اﻣـﺎ اﮔـﺮ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه آن ﻃـﺮح‪ ،‬ﺑﮕـﺬرد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ )‪ Aberdeen.com (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﻤﻴﺰي‬

‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻋﻤﺪه ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ آﻧﻬﺎ در ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨـﺎرج ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻧـﺸﺪه‪ ،‬وﻟﺨﺮﺟـﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﻏﻠﻂ و ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎﻃﺮاﺗﻲ را ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﺎﻫﺮاﻧـﻪ‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮل و‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل و ﺣـﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ را در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ را ﻧـﺸﺎن ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﻳﻦ‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺴﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎء ﻳﺎ در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ را ﻣﻮرد‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬دادن اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﻳﺴﻚ‪ ،‬از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ افآيﺳﻲاُ‪) 1‬از ‪ (fairisaac.com‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮدﺟﻪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﺎه‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐـﻲ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺪﻳﺮان ردهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳـﺎده‬ ‫ﮔﺰارشدﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺨـﺎرﺟﻲ ﻛـﻪ از ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫ﺗﺎ درﺻﺪ ﺧﺎﺻﻲ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔـﺰارش اﺳـﺘﺜﻨﺎﻫﺎ را ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮي وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﺗـﻼش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺨـﺎرج را ﺑـﻪ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮدﺟـﻪ‬

‫‪1‐  FICO ‬‬

‫‪ 5-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪503‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ clarifysystems.com, outlooksoft.com‬و ‪ capterra.com‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻣﻤﻴﺰي‪ ،‬ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﺻـﺤﺖ و وﺿـﻌﻴﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻴﺰي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻤﻴﺰي‬ ‫ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ آﻣﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻤﻴﺰي را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﺮزي ﻣﻌﻨـﻲدار از ﭘـﺮو ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻠﺐﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دادهﻫﺎ را‬ ‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(peoplesoft.com/go/pt‐financials‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ وﻇـﺎﻳﻒ ﺑﺨـﺶ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ از ﻃﺮﻳﻖ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﻧـﺴﺒﺖﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻤﺎن ﺿﺮاﻳﺒﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ اﺷـﺨﺎص ﺧـﺎرج از ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬وام دادن ﺑﻪ آن ﻳـﺎ ﺧﺮﻳـﺪ آن‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺷﺨﺎص داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻧـﺴﺒﺖﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ دادﻫـﺎي‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮي دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ و‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﻧﺮخﻫﺎ و ﺑـﻪ‬ ‫وﻳﮋه ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ رﻓﺘـﺎر آﻳﻨـﺪه آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﻣﻬـﺎرت ﺑـﺎﻻﻳﻲ اﺳـﺖ و ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻮدآوري و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳـﻼﻣﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻞ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮدآوري ﺗﻚ ﺗﻚ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪DSS‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻮدآوري )ﻓﺼﻞ ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻗﻴﻖ ﺳﻮدآوري را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﺳﺮي را ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻳﻚ روش ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣــﻞ ﻣﻴــﺰان ﺳــﻮدآوري اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺗﻮﺳــﻂ ﻧــﺮماﻓــﺰار ﺧﺎﺻــﻲ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)‪.(Vijayakumar, 2002‬‬

‫‪504‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،1‬ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي را ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮔﺰارشدﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ‪ Outlooksoft.com‬و ‪ frango.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬در ﻓـﺼﻞ ‪ 11‬ﻣﺠـﺪداً‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﺤﺼﻮل‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻬـﻢ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖﮔـﺬاري ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮدن و ﺳﻮدآوري آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔـﺬاري ﻣﺤـﺼﻮل را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي در ﺣﻮزه ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W6.14‬ﺷـﺮح‬ ‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در )‪ Reed et al. (2001‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪6-6‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫از اواﺧﺮ دﻫﺔ‪ ،90‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ 2‬را‬ ‫ﭘﺮﻃﺮﻓﺪارﺗﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ HRIS‬اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﺻﻮﻻً ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Thomas and Ray, 2000 ،‬و ‪Bussler and Davis,2001‐2002‬‬

‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛـﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪،‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ ،HRIS‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ درﮔـﺎه ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫درﻳـﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از درﮔـﺎهﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد و اﺳﺘﺨﺪام و آﻣﻮزش ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺸﺮ‪ ،3‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺑﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‪ ،‬ﭘﺎداش دادن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ و ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫‪1‐  Business Performance Management (BPM) ‬‬ ‫)‪2‐  Human Resources Information System (HRIS‬‬ ‫‪3‐  Ensher et al., 2002 ‬‬

‫‪ 6-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪505‬‬

‫اﻧــﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗــﺸﺮﻳﺢ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي وي در ﺟــﺪول ‪ 4-6‬ﺧﻼﺻــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎﻻً‪،‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در زﻣﻴﻨﻪ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬آزاد ﻛﺮدن‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺎﻏﻞ واﺳﻄﻪاي اﺳﺖ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻼً اﻓﺮاد ﺗﻐﻴﻴﺮ آدرس را ﺧﻮدﺷﺎن وارد ﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ آﻧﻬـﺎ ﻗـﺎدر‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖﺗـﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام‬

‫اﺳﺘﺨﺪام‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔـﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺠﻮم ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ در‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻓﺮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از وب ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫـﺎ رزوﻣـﺔ ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﺻﻼً ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي ﻣﻨﺎﺳـﺐ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار ﻓﺮﺻـﺖ ﺷـﻐﻠﻲ ﻧﻴـﺰ در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ Tomas and Ray, 2000‬و ‪ Jandt and Nemnich, 1999‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﻮﻧﺪدﻫﻨﺪة ﺑـﺴﻴﺎري وﺟـﻮد دارﻧـﺪ )ﺗﻤـﺮﻳﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺷــﻤﺎرة ‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬اﺳــﺘﺨﺪام ﺑــﺮﺧﻂ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ "ﺷــﺒﻜﻪ وﺳــﻴﻌﻲ را ﺗــﺪارك دﻳــﺪه" و ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﺘﻘﺎﺿـﻴﺎن ﺑﻬﺘـﺮي را ﺑﻴﺎﺑـﺪ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺘﺮي را در ﺑﺮ دارد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻓﻮاﻳﺪ اﺳﺘﺨﺪام ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻌﺎﻳﺐ آن‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.16‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺮاي ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻓﻮاﻳﺪي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬آﻧﻬـﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫﺮﻛﺪام را ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورده و از‬ ‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن آﻳﻨﺪة ﺧـﻮد را آﻏـﺎز ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺟﻮﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻛـﺎر ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ ،monster.com‬وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮقﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ در ﺑـﺎزار رﻗﺎﺑـﺖ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻛﺮده و ﻳﺎ ﻣﻴﺰان ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪506‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-6‬ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ‬

‫ﺟﺬب ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام و اﻧﺘﺨﺎب‬

‫• و ارﺳﺎل رزوﻣﻪﻫﺎيﻛﺎﻏﺬي‬

‫• رزوﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ارﺳﺎل اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ در ﻃﻲ ﻣﺎهﻫﺎ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫روز ﭘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب‬

‫• ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‬

‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮف ﺟﺬب ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‬

‫• ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺻﺮف اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‬

‫• ﺑﺮرﺳﻲ دﺳﺘﻲ رزوﻣﻪﻫﺎ‬

‫• ﺑﺮرﺳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ رزوﻣﻪﻫﺎ )اﺳﻜﻦ ﻛﺮدن(‬

‫• ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺣﻀﻮري )رو در رو(‬

‫• ﺑﺮﺧــﻲ ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪﻫــﺎ از راه دور اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﺑـﻪ ﺻـﻮرت رو در رو ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد(‬

‫ﭘﺎداش ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫• ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫• ارزﻳﺎﺑﻲ ‪ 360‬درﺟﻪاي‬

‫• ارزﻳﺎﺑﻲ رو در رو‬

‫• ﻧﺮماﻓـﺰار ارزﻳـﺎﺑﻲ )ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ و ﭼـﺎپ‬ ‫ﺷﺪه(‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ‬

‫• زﻣﺎن‪ ،‬ﺻـﺮف ﻛﺎﻏـﺬ ﺑـﺎزي ﻣـﻲﺷـﻮد )ﺗﻐﻴﻴـﺮ • زﻣــﺎن‪ ،‬ﺻــﺮف ﺑﺮرﺳــﻲ ﺣﻘــﻮق در ﺑــﺎزار ﻛــﺎر‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ(‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‬

‫• ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫• ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺎري‬

‫• ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻲﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬

‫• ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬

‫• ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﺪاﻟﺖ داﺧﻠﻲ‬

‫• ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫• ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‬

‫• ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺮﺧﻂ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫آﻣﻮزش و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻐﻠﻲ‬

‫• ﻛﻼسﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫• آﻣﻮزش ﺑﺮﺧﻂ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف‬

‫• ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫• ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﺳﺖ‬

‫• ﺑﺨــﺶ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧــﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣــﺴﻴﺮ ﻛــﺎر را ﺑــﺮاي • ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ HR‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫‪ 6-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪507‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-6‬ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ‬

‫• ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي واﻛﻨﺸﻲ‬

‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري‬

‫• ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺷﺨﺼﻲ )ﻓﻘﻂ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ(‬

‫• ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺷﺨﺼﻲ‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫• اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫• ﻣﻼﺣﻈﺎت اِرﮔﻮﻧﻮﻣﻴﻚ‬

‫• ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺑﺪن‬

‫• ﺧﺴﺘﮕﻲ ذﻫﻨﻲ و ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺪن‬

‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻏﻴﺮﻓﻌﺎﻻﻧﻪ‬

‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺘﺮس‬

‫• ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺸﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫• ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺨﺼﻲ و ﻛﺎري ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪه ﻓﺸﺎر‬

‫• ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ‬

‫• ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‪ -‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬

‫• ﺣﻀﻮر ﭘﺮرﻧﮓ اﺗﺤﺎدﻳﻪ‬

‫• ﺣﻀﻮر ﻛﻢرﻧﮓ اﺗﺤﺎدﻳﻪ‬ ‫• ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام‬

‫• ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ‪ /‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻲ‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﺟﻬﺖ ﻧﻈﺎرت )ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ(‬

‫• ﻧﻈﺎرت ﺣﺴﻦ اﺟﺮاي وﻇﻴﻔﻪ‬

‫• اﻣﻨﻴﺖ داراﻳﻲ‪ /‬دادهﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﻧﻴﺮو‬

‫• ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻋﻤﺪهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‬

‫ﺗﻌﺎدل ﻛﺎر و ﺧﺎﻧﻮاده‬

‫• ﺗﻤﺮﻛﺰ ﭼﻨﺪاﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬

‫•‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﻲ ‪HR‬‬

‫• ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻈﺮات ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ‬ ‫• اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺛﺮﺑﺨﺶ در ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨـﺎوري و ﺧـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛــﺮدن وﻗــﺖ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑــﺮاي اﻧﺠــﺎم ﻛﺎرﻫــﺎي‬ ‫ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ‬ ‫• ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫• اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻛﻮدﻛﺎن و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان‬ ‫• از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ‪ -‬ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Ensher et al. (2002) p.240, Table 1:‬‬

‫‪508‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪6-6‬‬ ‫رزوﻣﻴﻜﺲ‬ ‫از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻳﻚ رزوﻣـﻪ‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 3‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻋـﻀﻮﻳﺖ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬رزوﻣﻴﻜﺲ‪) 1‬اﻛﻨﻮن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﺮﻋـﻲ‬

‫در اي ام اي‪ 4‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜـﻲ از وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي‬

‫ﻳﺎﻫﻮ اﻳﻨﺘﺮﭘﺮاﻳﺰ ﺳ‪‬ﻠﻮﺷﻨﺰ‪ 2‬اﺳﺖ( در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﭘـﺮدازش‬

‫ﺗﺼﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﺷﻐﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺳـﺎده ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺗﻘﺎﺿــﺎﻫﺎي اﺳــﺘﺨﺪام‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﺘــﺼﺪي اﺳــﺘﺨﺪام اﻣﻜــﺎن ﻛﻨﺘــﺮل‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻋـﻀﻮ ‪ AMA‬داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪،‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻧﻴﺰ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎ را‬

‫اﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻋـﻀﺎي اﻧﺠﻤـﻦ‬ ‫‪5‬‬

‫‪6‬‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ رزوﻣﻪﻫﺎ را اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺘﺼﺪي‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﮔﻮﺷـﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻧﻴـﺰ‬

‫اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮده ﻳـﺎ‬

‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷـﻤﺎ ﻣﺮﺑـﻮط‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ رزوﻣﻴﻜﺲ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﻐﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﻤﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﻫــﺴﺘﺔ اﺻــﻠﻲ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕــﺎه داﻧــﺶ‬ ‫رزوﻣﻴﻜﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.resumix.yahoo.com (accessed June 2004) :‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺳﺎدة ﻛﻠﻤﺎت ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳﺎ رزوﻣﻴﻜﺲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ارزﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ ،‬رزوﻣﺔ ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎ را‬

‫رزوﻣﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺣـﺬف ﻛﻨـﺪ؟ آﻳـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻨﻲ‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺘﻮا ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و اﻳـﻦ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎ را ﺑـﺎ‬

‫ﻛﻪ رزوﻣﺔ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪدﻗﺖ وارﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬

‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬

‫ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬

‫اﺳﺘﺨﺪام ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي از ﻗﺒﻴـﻞ رزوﻣـﻴﻜﺲ‪ ،‬ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 6-6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺎﻣﻞ و درﻳﺎﻓﺖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي اﺳﺘﺨﺪام اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪Borck  (2000) ،‬‬

‫و )‪ Thomas and Ray (2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Resumix  ‬‬ ‫‪Yahoo Enterprise Solutions  ‬‬ ‫‪Product manager ‬‬ ‫‪AMA (American Marketing Association) ‬‬ ‫‪American Medical Association ‬‬ ‫‪American Meatpackers Association ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 6-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪509‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻏﻠـﺐ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻐﻠﻲ ﺧﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﭘﺮوﻧﺪهاي را ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫آن ﺗﻤــﺎم ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎي ﺷــﻐﻠﻲ ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﻋﻨــﻮان ﺷــﻐﻞ‪ ،‬ﻣﻜــﺎن ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧــﻮع وﻇــﺎﻳﻒ و‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻫـﺮ ﺻـﻮرت ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﻳـﻚ ﻓﺮﺻـﺖ ﺷـﻐﻠﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﺗﻐﻴﻴـﺮات و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﺑـﻪروز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دوﻟﺖ ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در آن ﻛـﺸﻮر را ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﺮده ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻮﺳﻚﻫـﺎﻳﻲ ﺣـﺎوي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗـﺮار‬ ‫داده اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷـﻐﻠﻲ را‬ ‫ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲدﻫـﺪ و ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﻨﻞ‪ ،‬اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎه ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را در ﻫﺮ زﻣﺎن و از ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺧﺎرج از ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺑـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺷـﻐﻠﻲ و ﺗﻐﻴﻴـﺮات آﻧﻬـﺎ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻮدﻣﻨﺪ دﻳﮕﺮي ﻧﻈﻴﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻐﻞﻫﺎي ﭘﺮ ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ را ﺑﻪ دﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣـﻮرد ارﺗﻘـﺎء‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻘـﻮق‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي وب‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻻي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻏﻞ اﺳﺖ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴـﺰ‬ ‫در راﺑﻄـﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴـﺎﻧﻲ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه داراي ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴـﻦ ﺟﺴﺘﺠـﻮ و ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت آن ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻋـﻀﻮ‪ ،‬ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ )ﻧﻈﻴـﺮ آيﺑﻲام‪ ،‬زﻳﺮاﻛﺲ‪ ،‬ﺟـﻲاي( ﻫﻤــﺮاه ‪ 120‬ﺷـﺮﻛﺖ دﻳــﮕﺮ‪ ،‬ﻣـﺸﺘـﺮﻛﺎً‬ ‫ﻳﻚ درﮔﺎه ﺷـﻐﻠﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ‪ DirectEmployers.com‬را ﺳـﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺨﺪامﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Monster.com‬ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن اﺳـﺘﺨﺪام ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﺨﺘﻲ ﭘـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰدﻫـﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫)‪ Harrington (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪510‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫زﻣﻴﻨﺔ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ درﮔﺎهﻫﺎي ‪ ،HR‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺣﻘـﻮق اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺣﻘﻮق‪ ،‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺳﺘﻤﺰد ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎ ‪ 10،000‬دﻻر ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ )‪ .(Bussler and Davis, 2001‐2002‬اﻣﺮوزه‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دادهﻫـﺎي راﻳﮕـﺎن اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ‪ Salary.com‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ )در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ "ﭼﻘـﺪر ﻣـﻲارزﻳـﺪ"‬

‫‪1‬‬

‫ﺳﺮي ﺑﺰﻧﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﺷﻐﻞ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ و‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب آﻧﻬﺎ در راﺳﺘﺎي ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻘﺎﺿـﻴﺎن ﻣﺘﻌـﺪد داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را در ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ آزﻣـﺎﻳﺶ و ارزﻳـﺎﺑﻲ و اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ در‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮة ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ‬ ‫‪ 10-6‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﺔ ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻣﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﻧﻘـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ و وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-6‬ﻣﺪل ﮔﺰﻳﻨﺶ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪. Jareb and Rajkoric, 2001 :‬‬ ‫”‪1‐  ”What you are worth‬‬

‫‪ 6-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪511‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت دورهاي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮد ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﻳﺎ زﻳﺮدﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ارزﺷﻴﺎﺑﻲﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫ﺑﺮ روي ﻛﺎﻏﺬ ﻳﺎ ﻓﺮمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎدة دﺳـﺘﻲ از اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪهاي اﺳﺖ و در آن اﻣﻜﺎن ﺧﻄﺎ ﺑﺎﻻ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺷـﺪن اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬از دادن ﭘﺎداش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺣﺘـﻲ‬ ‫اﺧﺮاج آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺎﺗﻴﺪ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮم ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﺑﺮ روي ﺻـﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻇـﺎﻫﺮ ﺷـﺪه و داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن آن را ﭘـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘـﻪ ﺟـﺪولﺑﻨـﺪي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﻃﻮل زﻣﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﮔـﺮوه ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﻮﻟﺖ ﭘﻜﺎرد در آﺗﻼﻧﺘﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺣﻘﻮق ﻏﻴﺮﻛﺎﻏﺬي را‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب از ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻓـﺼﻠﻲ ﺣﻘـﻮق‬ ‫‪ 15،000‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻫﻴﻮﻟﺖ ﭘﻜﺎرد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﮔﺮوهﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ‪ 150،000‬ﻧﻔﺮ ﭘﺮﺳﻨﻞ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫و ﭘﺮﺳﻨﻞ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن از ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺷﺨـﺼﻲ و ﻛـﺎرﻛﺮدي را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦﻫﺎي ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺣﻘﻮق را آﻏﺎز ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻓﺮمﻫﺎي ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻘﻮق را ﻫﺮ ﺳـﻪ ﻣـﺎه ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان رده ﺑﺎﻻي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ .‬آﻣﻮزش و ﺑﺎزآﻣﻮزي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﻚ وﻇﻴﻔـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻳﻦ ﺣﻴﻄﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻼسﻫﺎ‬ ‫و ﻃــﺮح آﻣﻮزﺷــﻲ وﻳــﮋه آﻧﻬــﺎ ﺟﻬــﺖ ﺑــﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن و ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‪ ،‬ﻣــﻲﺑﺎﺷ ـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﻃﺮح ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛـﺎري‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪512‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﻛﻨﺘﺮل‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در اﻣﺮ آﻣـﻮزش ﻧﻴﺰ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ را اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑـﻮط‬

‫ﺑــﻪ ﻳــﺎدﮔﻴﺮي اﻟﻜﺘ ــﺮوﻧﻴﻜﻲ را در ﻓــﺼـﻞ ‪ 3‬ﻣﻄﺎﻟﻌ ــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ(‪ .‬آﻣــﻮزش ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ 1‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﺑﺘﻜـﺎريﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ آوردهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻋﻼم ﺷـﺮﻛﺖ اﻣﻨﻴﺘـﻚ ﻛﺎﻧـﺴﺎﻟﻴﺘﻨـﮓ‪ ،2‬در‬ ‫‪ 38‬درﺻﺪ از ﻛﻞ ‪ 1000‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻓﻮرﭼــﻮن‪ ،3‬آﻣـﻮزش ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)‪ .(ʺWeb Breathes Lifeʺ, 1988‬آﻣﻮزش ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎر ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ و وﻗﺖﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ‪ ،‬آﻣـﻮزش ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓـﺮوش را از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W6.17‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﺗﻨـﻮع‬ ‫آﻣﻮزشﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﻴﭗﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان آﻣﻮزش را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺶ داﺧﻠـﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪات وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ دﻳـﺮي ﻛـﻮﻳﻴﻦ‪ ،4‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ‪ 5‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﻴﻠﻤﻲ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮ و ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮون‬ ‫ﺳﭙﺎري آن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﻳـﻦ ﻛﻠﻴـﭗﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻋـﺪة ﺑﻴـﺸﺘﺮي از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻧﺤﺼﺎري دﻳﺮي ﻛﻮﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ اﺷﺘﻴﺎق ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ﻣﻬﺎرت ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫در آﺧﺮ اﻳﻨﻜﻪ آﻣﻮزش را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي ارﺗﻘﺎء داد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘــﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮروﻻ‪ ،‬ﺳﺎﻣـﺴــﻮﻧﮓ اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻚ و آيﺑـﻲام از واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي )ﻓـﺼـﻞ ‪(10‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺳﻨﺎرﻳـﻮﻫﺎ و ﭘﻴﻜـﺮﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺨﺘـﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع آﻣـﻮزش‪،‬‬ ‫ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﺧﻄـﺎ ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺆﺛﺮ اﺳـﺖ‬ ‫)‪.(Boisvert, 2000‬‬

‫‪Intelligent Computer‐Aided Instruction (ICAI) ‬‬ ‫‪OmniTech Consulting ‬‬ ‫‪Fortune corporations  ‬‬ ‫‪Dairy Queen ‬‬ ‫‪Digital video‐editing system ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 6-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪513‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﮔﺴﺘﺮده و اﺳـﺘﺮاﺗﮋي دﻗﻴـﻖ‬ ‫اﺳﺖ )‪ .(Bussler and Davis, 2001‐2002‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺮاي اﻛﺜـﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺰاﻳﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ‬ ‫از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺎرﻛﻨﺎن و راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ اﻓـﺮاد‬ ‫و ﻣﻬﺎرتﻫـﺎ را ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺧـﺎص ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺷـﻮار ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮاردي‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ داﺧﻠـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﻣـﺪلﻫـﺎي ﻛﻤـﻲ و ﻛﻴﻔـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر را ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬ﺑـﻪروزرﺳـﺎﻧﻲ و ﭘـﺮدازش‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ را ارﺗﻘﺎء داد‪ .‬رﻳـﺪﻳﻮ ﺷـﻚ‪ ،1‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺧﺎﺻـﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﺑـﺮد )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ‪Reda, 2004‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ .‬ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎهﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ و در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎدي از ﺳـﻮي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻣﻮاﺟــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﻫــﺮ دو ﮔــﺮوه ﺑﺎﻳــﺪ اﻣﺘﻴــﺎزاﺗﻲ ﺑﺪﻫﻨــﺪ و از ﻣــﻮاردي ﭼــﺸﻢﭘﻮﺷــﻲ ﻛﻨﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮاساﻛﺲ‪ (2‬ﻣﺪلﻫﺎي ‪ DSS‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ از ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﺬاﻛﺮاﺗﻲ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪلﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﺛـﺮات ﻣـﺎﻟﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﺳﻮي ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤـﺎم اﺳـﺘﻌﻼمﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دﻳﮕﺮي ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ﻣـﺬاﻛﺮات ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔـﺮوه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )ﻓـﺼﻞ ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Radio Shack  ‬‬ ‫‪2‐  USX ‬‬

‫‪514‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺟﻮ ﻣﺬاﻛﺮات‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻮاﻓـﻖ را ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دادهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق و ﺛﺒﺖ ﺳﻮاﺑﻖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻬﻴﺔ ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در داﺧﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﻳـﺎ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﮔـﺮدد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼـﻚﻫـﺎي دﺳﺘﻤــﺰد را ﭼـﺎپ ﻛـﺮده ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺒﻠــﻎ دﺳﺘﻤــﺰد را ﺑــﻪ ﺻــﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﻪ ﺣــﺴﺎب ﺑــﺎﻧﻜﻲ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Bussler and Davis, 2001‐2002‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻧﮕﻬـﺪاري از‬ ‫دادهﻫﺎ و ﺳﻮاﺑﻖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ و اﻣﻨﻴﺖ آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺰاﻳـﺎ‪ .‬ﺗـﻼش ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در ﺳﺎزﻣﺎﻧـﺸﺎن‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺣﻘـﻮق‪ /‬دﺳـﺘﻤﺰد‪،‬‬ ‫ﭘﺎداشﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺰاﻳﺎ ﺟﺒﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺎ از ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﻮد ﺣـﻖ اﻧﺘﺨـﺎب ﺑﺪﻫﻨـﺪ )"روش ﻛـﺎﻓﻲ ﺗﺮﻳـﺎ"(‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺰاﻳـﺎ‪ ،‬ﻛـﺎر ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي اﺳـﺖ‪ .‬در ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺰاﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در زﻣـﺎن و ﻧﻴـﺮوي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺰاﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ روش را ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﺟـﺮا ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺰاﻳﺎ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر در آوردهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درﮔﺎه ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻓﻨـﺎوري ﺻـﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﺔ ﺧﻮد را از ﻳـﻚ ﻟﻴـﺴﺖ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و‬ ‫وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺎرتﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق‪ ،1‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗـﻮان ﭘـﻴﻠﺲ ﺷـﻮز‪ 2‬را ﺑـﺎ ‪ 30‬ﻫـﺰار ﭘﺮﺳـﻨﻞ در‬ ‫‪ 5000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻧﺎم ﺑﺮد )‪ .(Koroloshin, 2004a‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ارزش ﻣﺰاﻳـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﻣﻴـﺰان‬ ‫‪1‐  Payroll pay cards ‬‬ ‫‪2‐  Payless Shoes ‬‬

‫‪ 7-6‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪515‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﺤﻘﺎﻗﻲ ﻫﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳﺆاﻻت ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﭘﺎﺳـﺦ داده و ﺗﻮﺻـﻴﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ آﻧـﺎن اراﺋـﻪ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎدهﺗﺮ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺑـﻪروز ﻛـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﺎرﻛﻨـﺎن از ﻗﺒﻴـﻞ ﺗﻐﻴﻴـﺮ آدرس‪،‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و ﻏﻴﺮه را ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد اﻓﺮاد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وارد ﻛـﺮدن دادهﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً دﻗﻴﻖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻬــﺖ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﻣﻨﺒــﻊ ﺟــﺎﻣﻊ در ﻣــﻮرد ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧــﺴﺎﻧﻲ در وب‪ ،‬ﺑــﻪ‬ ‫‪ shrm.org/hrlinks‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ .‬در راﺳﺘﺎي ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ 1‬را ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ را ﻛـﺎراﺗﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،2‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨـﺼﻲ و آﻣـﻮزش ﺑـﺮﺧﻂ در ‪ERM‬‬

‫)و در ‪ (CRM‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘـﺪاول ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺒـﻮد رواﺑـﻂ ﺑـﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﺣﻔـﻆ ﺳـﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﺑﻴﺸﺘﺮ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎﻟﻲ در ﻣـﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ در ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧـﻮار و ﺑـﺎر‪ ERM ،‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ ‪ Buss,  2002‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ‪ ERM‬و ‪ CRM‬ﺑـﺴﻴـﺎر ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﺷـﺒﻴﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و در ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪  .‬‬ ‫‪7-6‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي را ﻣﻲﺗﻮان در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن اﻳﺠﺎد ﻛـﺮد ﻳـﺎ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺑﺰرگ )ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﻮﺷﻴﻴﺘﺰ‪ 3‬و ﺑِﺴﺖ ﺳﺎﻓﺖوِر( ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد ﻳـﺎ از اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓـﺰاري‪ 4‬اﺟـﺎره ﻧﻤـﻮد‪ .‬در ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Human Capital Management (HCM) ‬‬ ‫‪Employee Relationship Management (ERM)  ‬‬ ‫‪Computer Associates ‬‬ ‫‪Application Service Providers  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪516‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫دﻻﻳﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻣﺨـﺘﺺ ﺧـﻮد را ﺗﻮﺳـﻌﻪ دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫روﻳﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺟﺮاي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ‪ /‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﺮ و ﻛﺎر داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﻪﻫﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﺷﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮوزه اﻛﺜﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي را ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻣـﺎده ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻛﺮده و ﻳﺎ از ‪ASP‬ﻫﺎ اﺟﺎره ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻼً ﺻﺪﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ در ﻳﻚ ﺣﻮزه ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺧـﺎص ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داروﺧﺎﻧﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖﻧﺎم داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻧــﺮماﻓــﺰار‪ ،‬در ﻳــﻚ ﻳــﺎ ﭼﻨــﺪ زﻣﻴﻨــﻪ‪ ،‬ﺗﺨــﺼﺺ ﭘﻴــﺪا ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ؛ ﻣــﺜﻼً ‪ ‬ﻻﺳــﻮن ﺳــﺎﻓﺖوِر‪ 1‬ﺑــﺮ‬ ‫ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺷــﺪه )ﻧﻤﻮﻧــﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ( و ﻗــﺪرت اﺻــﻠﻲ ﭘﻴﭙــﻞ ﺳــﺎﻓﺖ در ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در راﺳﺘﺎي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎي ﻛـﺎري )ﻛـﻪ از‬ ‫ﻣﺮز ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( روﻳﻜـﺮد ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ راه‬ ‫ﺣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش و ﺣـﺴﺎﺑﺪاري را ﺑـﻪ ﺷـﺮط اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ از ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨـﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙـﺎرﭼﻪ ﻧﻤﻮد )ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻧﻤﻮﻧـﺔ آﻏـﺎزﻳﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﻣﺮزﻫـﺎي ﻛـﺎري را‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي ﻧﻈﻴـﺮ ﺧﺪﻣﺎت وب و ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪاي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺠﻤــﻮﻋﻪ اوراﻛـﻞ ‪ ،2‬ﻧﻴـﺎز‬ ‫اﺳﺖ )‪.(McCullough, 2002‬‬

‫‪1‐  Lawson Software ‬‬ ‫‪2‐  Oracle 9i ‬‬

‫‪ 7-6‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪517‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛـﺰي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺗﻜـﺮاري ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻻﻧﻴﺲ وﻳﻤﻲ و ﻓﺮاﻧﻚ‪ ،1‬ﭘﻨﺞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ERP‬را ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻗـﺮار داده و درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻳﻜﭙـﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣـﻞ ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻛﻬﻮ و راﻫﺎﻟﻲ‪ ،2‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻮﺳـﻌﻪ دادﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W6.18‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﺟـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﻓﺮاﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻳﻚ ﺣﻮزه ﻛﺎري‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺣـﻮزه دﻳﮕـﺮ را ﺳـﺮﻳﻊ و آﺳـﺎن‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮده در ﺳﻄﺢ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي )ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري( ﺗﻮاﻓـﻖ ﺑـﺮ ﺳـﺮ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وب ﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺖ )‪ .(openapplications.org‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﻴﺎناﻓﺰارﻫﺎ )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ (2‬و ﺧﺪﻣﺎت وب )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ (6‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 7-6‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ و ﺣﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ERP‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(7‬اﻟﺒﺘﻪ ‪ ERP‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ ،ERP‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺑﺎزار را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و آﻧﻬﺎ را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد دوم‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎده ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ روﺷﻲ ﻛﻪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺗﺴﻬﻴﻞ اﺷﺘﺮاك اﻃﻼﻋﺎت و ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Palaniswamy & Frank (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Yakhou & Rahali (1992) ‬‬

‫‪518‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪7-6‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬ ‫در ﻳﻮرپﻛﺎر‬ ‫ﻳﻮروپ ﻛﺎر‪ ،(europcar.com) 1‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ آژاﻧﺲ ﻛﺮاﻳـﻪ‬

‫زﺑﺎنﻫـﺎي ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﺗﺤـﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﺧـﻮد و ﻓﺮﻫﻨـﮓﻫـﺎ و‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در اروﭘﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت آﻧﻬﺎ )ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳـﻮرو( را‬

‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑــﺮاي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻣــﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑــﻴﺶ از ‪ 55‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨـــﺪﻫـــﺎي ﻛـــﺎري ﻛﻠﻴـــﺪي )ﺷـــﺎﻣﻞ رزرو و ﺻـــﺪور‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ ﺧﻮد را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد و ﻳﻚ‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎوﮔﺎن‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه واﺣـﺪ را ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ( در ﮔــﺮﻳﻦ وِي ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ‬

‫ﮔﺮﻳﻦوي‪ 2‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 400‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري‪ ،‬واﻗﻊ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎه ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫در دﻓﺘــﺮ ﻣﺮﻛــﺰي ﺷــﺮﻛﺖ در ﻧﺰدﻳﻜــﻲ ﭘــﺎرﻳﺲ‪ ،‬اﺑﺘــﺪا ﺗﻨﻬــﺎ‬

‫درﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻮروپﻛﺎر‬

‫دادهﻫــﺎي ﻧــﻪ ﻛــﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠــﻒ در اروﭘــﺎ را ﺑــﺎ ﻫــﻢ ﺗﺮﻛﻴــﺐ‬

‫داﻣﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ‪ 100‬ﻛﺸﻮر در ﺟﻬﺎن )از آﻏـﺎز ﺳـﺎل‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬

‫‪ (2003‬ﮔﺴﺘﺮش داد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت آن ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬

‫)‪ 118‬ﻛﺸﻮر ﺗﺎ ﺳﺎل ‪.(2004‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي ﮔـﺴﺘﺮده ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳـﻖ درﮔـﺎه ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫‪ 55‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺻﻠﻲ‪ ،‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از دادهﻫـﺎ را‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎﺷﻴـﻦ رزرو ﻛﺮد و ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي وﺟـﻮد دارد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ‬

‫ﻛﻪ ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن را ﻗـﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ وارد و‬

‫و ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻮروپﻛـﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ ﺑـﻮد‬

‫از آن ﺧــﺎرج ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﺰاﻳــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺸﺘﺮي و دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ را‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺣﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳـﺎزد‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫)‪ (1‬ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷﺪن اﻣﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛـﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و‬

‫ﻃــﻮر ﻫﻤﺰﻣــﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﺔ واﺣــﺪي از ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫــﺎي ﻛــﺎري‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺻﻮرتﺣﺴـﺎب را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫)اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ( را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﺗـﺎ از ﻳـﻚ واﺣـﺪ‬

‫)‪ (2‬ارﺗﺒــﺎط ﻣﻴﺰﻫــﺎي رزرو‪ ،‬ﺑــﺎ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي رزرو ﺧﻄــﻮط‬

‫ﻛﺎري ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻳﻮروپﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ اﻧـﻮاع‬

‫ﻫﻮاﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺳ‪‬ﺒِﺮ‪ 3‬ﻳﺎ آﻣﺎدﺋﻮس‪.4‬‬ ‫‪Europcar International ‬‬ ‫‪Greenway ‬‬ ‫‪SABRE ‬‬ ‫‪Amadeus ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 7-6‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي‬

‫‪519‬‬

‫)‪ (3‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ رزرو ﺑﺮﺧﻂ از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪه ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 2000 -2004‬در‬

‫)‪ (4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ از ﻳﻚ ﻣﻜﺎن‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ‪.europcar.com‬‬

‫ﻳﻮروپﻛﺎر ﺑﺪواً ﺑﺎ اﻳﺠﺎد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟـﻮد در‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ 55‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻪ ﻛﺸﻮر ﺑـﺎ زﺑـﺎنﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﭼﻴـﺰي ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي را در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻴﻤﻲ ﭼﻨﺪﻛﺸﻮري را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪،2004‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻧﻘﺶ درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﻮروپﻛﺎر در ﺑﻴﺶ از ‪ 1000‬دﻓﺘﺮ‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن از ﮔﺮﻳﻦوي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ‬

‫در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و ‪ 4‬ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ 1‬و ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳـﻲ‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﺎدهﺗـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺰي را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫)ﻛﺎري ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ‪ MAS 90‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي ﺑﺨـﺶ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اوراﻛِﻞ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺨـﺶ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داده و ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳـﻲ را ﺑـﺎ آن ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار از روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧﻈﻴـﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‪ -‬ﻣﺤــﻮر اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‪ -‬ﻣﺤــﻮر ﺑــﻪ ﻧــﻮﻋﻲ راه ﺣــﻞ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﻨـﻲ ﻳـﺎ ﻣﻴـﺎناﻓـﺰاري‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ از ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮل ‪ Oracle 9i‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري را ﻧﻴـﺰ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪ .(McCullongh, 2002‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ‪ :‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪  .‬‬ ‫• ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﺮاردادﻫﺎ و ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت )ﺑﺎ ‪  .(ERP‬‬ ‫‪1‐  Front‐Office ‬‬ ‫‪2‐  Back‐Office ‬‬

‫‪520‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫• ﻓﺮوش و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺎر‪ :‬ﻳﻚ ﮔﺮوهاﻓﺰار ﺑﻲﺳـﻴﻢ ﺟﻬـﺖ اﺗـﺼﺎل ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺎس و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﻠﻔﻨﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪ ‬‬ ‫• ﺗﺠﺎرت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬ﻳﻚ واﺣﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ‪ ERP‬ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس دارد‪  .‬‬ ‫• ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري‪ :‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ دﻻﺋـﻞ از دﺳـﺖ دادن‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ارزﻳﺎﺑﻲ ﺻﺤﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻓﺮوش‪  .‬‬ ‫ﻣﻌﻤــﺎري ‪ WebSphere‬ﺷــﺮﻛﺖ آيﺑــﻲام‪ ،‬ﻣﺤــﺼﻮل ﻧــﺮماﻓــﺰاري دﻳﮕــﺮي ﺑــﺮاي‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار‬ ‫وﻳﮋهاي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑِـﺴﺖ ﺳـﺎﻓﺖوِر‬ ‫ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﻠﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﻨﻜﻮ ﺳﺎﻓﺖوِر‪ (syncosoft.com) 1‬ﺧﺪﻣﺎت ‪ ERP‬را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺎژولﻫـﺎي‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت اﺟﺮاﻳﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اسايﭘـﻲ‪-‬‬ ‫ايﺟﻲ در ﻣﺤﺼـﻮل ‪ ERP R/3‬ﺧﻮد ﺑﻴﺶ از ‪ 70‬ﻣـﺎژول ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﺎرﻛﺮدي‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮﺗﺮ از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺸﻜﻼت ﺑـﺴﻴﺎري در ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫دادهﻫﺎ و روﻳﻪﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎري وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻤــﺎﻳﻞ‬ ‫ﺑﺮ ﺗﺸـﺮﻳﻚ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺎﻟﺸـﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻓﻌـﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Synco Software ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪521‬‬

‫‪ .2‬اوﻟﻮﻳﺖ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهاي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪،‬‬ ‫اوﻟﻮﻳـﺖ اول را داﺷــﺘﻪ و ﺑــﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫــﺎي اﺑﺘﻜــﺎري ﻻزم ﺟﻬـﺖ ﺣﻔــﻆ ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ و‬ ‫ﺳــﻮدآوري‪ ،‬در ﻳــﻚ ﺗــﺮاز ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد‪ ،‬ﭼــﺮا ﻛــﻪ ‪ TPS‬اﻃﻼﻋــﺎت ﻻزم ﺑــﺮاي اﻏﻠــﺐ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻳﺎﻓﺘـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘـﻜﺮاﻧﻪ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،Lotus  Notes‬درﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺘـﺮك و‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨــــﺪ اﻳﻨﺘــﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧــﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺑــﺴﻴـﺎري را اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺮهوري و ﻛﻴﻔﻴﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﻧﺤــﻮ ﺗﻮﺳــﻂ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ و ﺑﺨــﺶ ‪ IS‬ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .4‬اﺳﺘﻔﺎده از وب‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋـﻼوه‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﻻزم ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺴﺘﻘﻞ آﻧﻬﺎ ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر وﺟـﻮد دارد‪ .‬در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت وب ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﻜﻼت ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي از ﻗﺒﻴـﻞ‬ ‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﻴﺎري در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‪،‬‬ ‫وﺟﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺣﺮﻓـﻪاي ﻛـﻪ زﻣﻴﻨـﻪ ﻛـﺎري آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ(‪ ،‬اﺻـﻮل اﺧﻼﻗـﻲ ﺧـﺎص‬ ‫ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ socap.org‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪522‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﻲ‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه و ﭘﺮدازش دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ‪ TPS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﺼﻮﺻﻲ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد آﻧﻬـﺎ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬درﮔﻴـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﺎﺻـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎري در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻳﻦ ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﺑﻪ ‪ ethics.ubc.ca/resources/business‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي اﻃﻼﻋـــﺎت‪ ،‬ﻣـــﻲﺗﻮاﻧﻨـــﺪ ﺑـــﺴﻴﺎري از‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﻓـﺮوش ﺑـﺎ ﻛﻠﻴـﻪ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺳــﻔﺎرش ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓــﺮوش‪،‬‬

‫ﻋﻤــﺪهاي از اﻳــﻦ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺠــﻢ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي و‬

‫ﻧــﺮماﻓــﺰار در ﺑــﺎزار ﻣﻮﺟــﻮد اﺳــﺖ )ﺑــﺮاي ﺧﺮﻳــﺪ ﻳــﺎ‬

‫ﻗﻴﻤــﺖﮔــﺬاري ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺳــﺮ و ﻛــﺎر‬

‫اﺟﺎره(‪.‬‬

‫دارد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻓـﺮوش‪،‬‬

‫ﺣــﻮزهﻫــﺎي ﻛــﺎرﻛﺮدي اﺻــﻠﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪/‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي و ﺳﻮدآوري را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴــﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺣــﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣــﺎﻟﻲ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ‪،‬‬

‫ﭘــﺸﺘﻮاﻧﻪ اﺻــﻠﻲ اﻏﻠــﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﭘــﺮدازش ﺗــﺮاﻛﻨﺶ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﺳـﺮ و‬ ‫ﻛﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﻲ را در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻴـﺎت روزﻣـﺮه و‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي اﻃﻼﻋـــﺎت ﺣـــﺴﺎﺑﺪاري ﺑـــﺴﻴﺎري از‬

‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ‪ TPS‬را ﻧﻴﺰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل‬

‫ﺣﻮزه اﺻﻠﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴــﺎت‪ ،‬در زﻣﻴﻨــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗــﺪارﻛﺎت و‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴـﺎتﺑﻨـﺪي و ﻣﻤﻴـﺰي ﺗﺤـﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺟــﻮدي ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ ،JIT ،MRPII ،MRP :‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬

‫اﻛﺜﺮ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه‪ PLM ،‬و ‪.CIM‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪523‬‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪،‬‬

‫ﻣﺮزﻫــﺎي ﻛــﺎرﻛﺮدي ﻋﺒــﻮر ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و ﻣــﺴﺘﻠﺰم‬

‫اﺳﺘﺨﺪام‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﻳﺎ‪،‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫آﻣـــﻮزش و ﺗﻮﺳـــﻌﻪ‪ ،‬ﻣـــﺬاﻛﺮات ﻧﻴـــﺮوي ﻛـــﺎر و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ دﺷــﻮار اﺳــﺖ؛ اﻳــﻦ اﻣــﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ روشﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﺧﺮﻳـﺪاري‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي آﻣــﺎده در ﺑــﺎزار از ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻳــﺎ ﺑــﻪ‬

‫و آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﻧــﺮماﻓــﺰار وﻳــﮋه اﺗــﺼﺎل ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎ‬

‫ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺟﺮاي اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎراي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬

‫)ﻣﻴﺎن اﻓﺰار( اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت وب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .2‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻋﻤـﺪه ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ JIT .13‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ آن را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻳﻚ ‪ TPS‬ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪ .15‬ﺳﻮدآوري ﻣﺤﺼﻮل‪ /‬ﻣﺸﺘﺮي ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .4‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ‪ TPS‬را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .16‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪/‬‬

‫‪ .5‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ‪ TPS‬دﺳﺘﻪاي و ﺑﺮﺧﻂ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒـﻮه‬ ‫را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫‪ MRP .7‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ MRPII .8‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪه را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ CIM .10‬را ﺗﻌــــﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴــﺪ و ﻣﻨـــﺎﻓﻊ ﻋﻤـــﺪه آن را ﻧــﺎم‬ ‫ﺑﺒـﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .19‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺨﺪاﻣﻲ ﺗﺤﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .20‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻣﻮزش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﻂ ﺷﻮد؟‬

‫‪ PLM .11‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺻﻠﻲ آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .21‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .22‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪524‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﭼﺮا ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻘﺶ‪ TPS‬در ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﺪﻣﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﭼﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻫـﺪفﻫـﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺑـﻪ ﻟﻴـﺴﺖ ﺣﻘـﻮق‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻨــﺪ و ﭼﮕﻮﻧــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ ﺟﺮﻳــﺎن ﭘﻴــﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ‪ TPS‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ MRP‬ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .7‬ژاﭘﻨﻲ ﻫﺎ ﺳﺎلﻫـﺎ ﺑـﺪون ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ JIT ،‬را اﺟـﺮا ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ‪ JIT‬را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار داده و در ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﺮدن آن‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻧﻘﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ‪ CIM‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮي را در اوﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬ﭼﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﭘـﺮدازش ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .11‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮهﺳﺎزي ﺳﻔﺎرﺷﻲ را ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬ﭘﺎﻳﮕـــﺎهﻫـــﺎي داده ﺑﺎزارﻳـــﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻘـــﺶ ﻋﻤـــﺪهاي را در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ را در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺘﻦ راﺟﻊ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑﺤـﺚ ﻧـﺸﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .14‬ﻧﻘﺶ ﻧﺮماﻓﺰار در ‪ PLM‬ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ‪ PLM‬را‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم داد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .15‬ﺑﺤــﺚ ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .16‬ﭼﺮا ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳـﺴﻚ داراي اﻫﻤﻴـﺖ اﺳـﺖ و ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﺑﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .17‬اراﺋﻪ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب را ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ زدن ﭼﻚﻫﺎ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﻣــﻮارد ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .18‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ از ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .19‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪MAS90‬‬

‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ و آن را ﺑﺎ ‪ MAS200‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .20‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﻤﻴـﺰي را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .21‬ﻧﻘﺶ وب در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻮرد ﻛﻨﺪ و ﻛـﺎو‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .22‬در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و دﺷـﻮاري‬ ‫اﻧﺠﺎم آن‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .23‬روﻳﻜﺮدﻫﺎ و دﻻﻳﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و اﺟﺮاﻳﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪525‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﭘﺰﺷـﻜﻲ دارﺗﻤـﻮث‪ -‬ﻫﻴﭽﻜـﺎك را ﻣﺠـﺪداً‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ‬

‫ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻓــﺮض ﻛﻨﻴــﺪ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﺑﺮﭼــﺴﺐﻫــﺎي‬

‫داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻫـﻢ ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬

‫‪ 5 ،RFID‬ﺳﻨﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آرﮔﻮت‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﺳـﻮدآوري دارد‪ .‬ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ‬

‫از ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي ‪ RFID‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﺮﺧﻂ ﺗـﺄﻣﻴﻦ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﺎري ﻗـﻮي از ﺳـﻮي ژاﭘـﻦ و آﻟﻤـﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ؟ آﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ در ﻣﺮﻛـﺰ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬

‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑﺎﻻ و ﻋﺮﺿﻪ آن‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؟ ﮔﺰارﺷﻲ از ﻧﺘﺎﻳـﺞ ﺧﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﻮدار واﻗﻊ در ﺷﻜﻞ ‪ ،4-6‬ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي روزﻣـﺮه‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦﺣـﺎل‪،‬‬

‫را در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‬

‫ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳـﺪه اﻋﺘـﺮاض دارد و ﻣـﺪﻋﻲ‬

‫ﻛــﻪ در ﻛــﺪام ﺣــﻮزهﻫــﺎ‪ ،‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ‬

‫اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ اﻛﺜﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻗـﺒﻼً‬

‫ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .3‬آرﮔﻮت اﻳﻨﺘﺮﻧـﺸﻨﺎل‪) 1‬ﻳـﻚ ﻧـﺎم واﻗﻌـﻲ( ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺷﻬﺮ ﭘﻴﻮرﻳﺎ‪ 2‬اﻳﺎﻟﺖ اﻳﻠﻴﻮﻧﻴﺮ‪ 3‬ﺑـﺎ ﺣـﺪود ‪2000‬‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺸﺎور ﻣـﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺪام‬ ‫ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ذﻳﻞ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪:‬‬

‫ﻧﻔﺮ ﭘﺮﺳـﻨﻞ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎﻳﻲ را وﻳـﮋه‬

‫اﻟﻒ( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ‪ 10‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﻪ‬

‫ﻣــﺰارع و ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠــﺎت ﻓــﺮآوري ﻣﻮادﻏــﺬاﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬

‫ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻔﻴـﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‪ ،‬ﻣـﻮاد و اﺟـﺰاء ﻻزم را از‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺪود ‪ 150‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه در ‪ 6‬ﻛـﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاري‬

‫ب( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﻛﻪ داده ﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ درﮔﺎﻫﻲ را‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻤـﺪهﻓﺮوﺷـﺎن )ﺣـﺪود ‪70‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﭘﺎﺳـﺦ داده و ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬

‫درﺻــﺪ( ﻳــﺎ ﻣــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن )از ﻳــﻚ ﻟﻴــﺴﺖ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ارﺳﺎل‪ 2000‬ﻋﻀﻮي( ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزار اﻳﻦ ﻛﺴﺐ‬

‫پ( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آرﮔﻮت را ﻳﺎري‬ ‫دﻫﻨﺪ؟‬

‫و ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣــﺬﻛﻮر‪ ،‬از ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺎﻟﻲ‪/‬‬

‫‪ .4‬ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ resumix.yahoo.com‬وارد ﺷـــﻮﻳﺪ‪ .‬وارد‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ )در اﺻﻞ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻓﺮوش(‪،‬‬

‫ﺑﺨــﺶ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧــﻪ آن ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳــﺘﻲ از ﻛﻠﻴــﻪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت و ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟــﻮدي اﻧﺒــﺎر‪،‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1‐  Argot International  ‬‬ ‫‪2‐  Peoria ‬‬ ‫‪3‐  Illinois  ‬‬

‫‪526‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ در ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﺎص‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ /‬ﻓـﺮوش‪،‬‬

‫ﺑﺎزدﻳــﺪ ﻛــﺮده )ﻳــﺎ آن را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﻨــﺪ( و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣـﺎﻟﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ از‬

‫ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ آن را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮداري ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ‪6‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻣــﺴﺘﻠﺰم ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺟﺰء ﺷﻜﻞ ‪ 7-6‬را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮدي در ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ را‬

‫ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻫــﺮ ﻳــﻚ از آن اﺟــﺰاء را‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ارﺗﺒـﺎط ﺣـﻮزه ﻣـﻮرد‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﺻـﻼﺣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻪ‬

‫‪ .3‬ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬

‫وﺟﻮد آورد و اﻛﻨﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷـﻮد را‬

‫)اوراﻛﻞ‪ ،‬ﭘﻴﭙﻞﺳـﺎﻓﺖ‪ ،‬اسايﭘـﻲ‪ ،‬ﻻوﺳـﻦﺳـﺎﻓﺖوِر( را‬

‫ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮارد‬

‫اراﺋﻪ دﻫﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﻬﻴﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪،‬‬

‫‪ .2‬ﻛﻼس ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ‪ 4‬ﻧﻔﺮي ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻨـﺪه ﻳﻜـﻲ از ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻼس را ﻗـﺎﻧﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺑﮕﺮدﻳﺪ و ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺣـﺴﺎﺑﺪاري راﻳﮕـﺎﻧﻲ را‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮ زدن وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬از ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي زﻳـﺮ‬

‫ﭘﻴــﺪا ﻛﻨﻴــﺪ )ﻣﺜــﺎلﻫــﺎي‪،tucows.com ،rkom.com :‬‬

‫ﺑﺎزدﻳـــﺪ ﻛﻨﻴـــﺪ‪،careermag.com ،headhunter.net :‬‬

‫‪،freeware‐guide.com‬‬

‫‪ jobcenter.com ،hotjobs.com‬و ‪ .monster.com‬اﻳﻦ‬

‫‪ shareware.cnet.com‬و ‪ clarisys.ca/free‬را اﻣﺘﺤـــﺎن‬

‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﻮاردي را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺟﻮﻳﻨـﺪه‬

‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎر‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪،passtheshareware.com‬‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .4‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ tps.com‬و ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷـﺪه‬

‫‪ .2‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ﻓــﺪرال اﻛــﺴﭙﺮس ﺷــﻮﻳﺪ )‪ (fedex.com‬و‬

‫در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W6.4‬وارد ﺷــﻮﻳﺪ و اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ را در‬

‫ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ارﺳــﺎل ﻳــﻚ ﺑــﺴﺘﻪ‪ ،‬ردﻳــﺎﺑﻲ وﺿــﻌﻴﺖ آن و‬

‫ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺧـﻮد‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷـﻲ در‬

‫اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻛﺎرﻳــﺎﺑﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﭼــﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴــﺰ اﺳــﺖ‪ .‬ﺟﺎﻫــﺎي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬داﻟﺮ ﺟﻨﺮال از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪527‬‬

‫‪ .5‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ peoplesoft.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و ﻣﺤــﺼﻮﻻت و‬

‫‪ .8‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ teknowledge.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺮماﻓـﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣـﻮزش ﺑـﺮﺧﻂ )ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ( را‬

‫ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﭘﻴﭙﻞﺳﺎﻓﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد آﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪ‪ .‬ﺟـــﺬابﺗـــﺮﻳﻦ ﻗﺎﺑﻴﻠﻴـــﺖﻫـــﺎي اﻳـــﻦ‬

‫آن ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻳـﺎ ﺑـﺎ آن‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪ .9‬وارد ‪microsoft.com/businessSolution/Solomom ‬‬

‫‪ .6‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺎﻟﻲ زﻳﺮ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ /default.msfx‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳــﻪ ﻣــﻮرد از ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎ را در ﺳــﻪ‬

‫ﺗـــــﻚﭘﺮﺗـــــﺎل‪)1‬از ﺳـــــﺎﻳﺖ ‪،(teknowledge.com‬‬

‫ﺣﻮزه ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﻳﻨﻨﺸﻴﺎلاﻧﻼﻳﺰر‪) 2‬از ﺷﺮﻛﺖ اوراﻛﻞ( و ﺳﻲاف اُ وﻳﮋن‬

‫‪3‬‬

‫ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫)از ﻣﺆﺳـــﺴﻪ اسايﭘـــﻲ(‪ .‬ﮔﺰارﺷـــﻲ ﺗﻬﻴـــﻪ ﻛﻨﻴـــﺪ و‬

‫‪ .10‬وارد ﺳـــــﺎﻳﺖ ‪sage.com/solutions/solutions.htm‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬

‫‪ .7‬در اﻳﻨﺘﺮﻧـــﺖ ﺑﮕﺮدﻳـــﺪ و اﻃﻼﻋـــﺎﺗﻲ را در ﻣـــﻮرد ﺳـــﻪ‬

‫‪) CRM‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻣــﺸﺘﺮي( و ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻛـﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ‬

‫)اﺑﺘﺪا ﺳﺎﻳﺖ ‪ Sybase.com‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﮔﺰارﺷـﻲ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫در ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫داﻟﺮ ﺟﻨﺮال از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫داﻟﺮﺟﻨﺮال‪ ،(dollargeneral.com) 4‬ﺑﻴﺶ از ‪ 6000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﻏﻴﺮه رﻗﺎﺑﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ رﻗﺎﺑـﺖ ﺳـﺨﺖ‬

‫را در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اداره ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺷـﺪﻳﺪاً ﺑـﺎ والﻣـﺎرت‪،‬‬

‫ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬داﻟــﺮ ﺟﻨــﺮال ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﮔــﺴﺘﺮش ﻧﺎﮔﻬــﺎﻧﻲ‪ ،‬دﭼــﺎر‬

‫ﺗﺎرﮔﺖ‪ 5‬و ﻫﺰاران ﻓﺮوﺷﮕﺎه دﻳﮕﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮوش ﺧﻮراك‪،‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﻌﺒﻪ در اﻳﺎﻟـﺖﻫـﺎي‬

‫ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت آراﻳـﺸﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻓـﺮوش ﻣﺘﻔـﺎوت ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬

‫‪Tek Portal ‬‬ ‫‪Financial Analyzer ‬‬ ‫‪CFO Vision ‬‬ ‫‪Dollar General  ‬‬ ‫‪Target ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪528‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﻈﺎرت ﺷﺪﻳﺪ و دﻗﻴﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫از ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﻣﺎژولﻫﺎي ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ و دﻓﺘـﺮ ﻛـﻞ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺰ دﺷﻮارﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌـﺪاد ﺳﻔﺎرﺷـﺎت‬

‫ﻻوﺳﻦ ﺳﺎﻓﺖوِر‪ ،‬ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺎژولﻫـﺎي ﺣـﺴﺎﺑﺪاري ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺶ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺑـﺪﻫﻜﺎر ﻛـﻪ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‪ ،‬اﻣﻜــﺎن ردﻳــﺎﺑﻲ‪ ،‬اﺳــﺘﺨﺮاج و ﺗﺤﻠﻴــﻞ دادهﻫــﺎي‬

‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‪ ،‬ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎ و ﻣـﻮارد درﻳـﺎﻓﺘﻲ در‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ /‬ﻣﺎﻟﻲ را )ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﺨـﺶ ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﺑﺨﺶ "درﻳﺎﻓﺖ" ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت( ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﻃــﻲ ﺳــﺎلﻫــﺎي ‪ 2001‬ﺗــﺎ ‪ ،2003‬داﻟــﺮ‬

‫ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪ ،‬وﺧﻴﻢﺗﺮ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺟﻨﺮال وارد ﺣﻮزهﻫﺎي ﻓﺮوش و ﺗﺪارﻛﺎت ﺷﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬

‫ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺎ اﻧﺒـﻮﻫﻲ از ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎ ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ در ﻣـﻮارد ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫در اﻳﻨﺠــﺎ ﻣﺜــﺎلﻫــﺎﻳﻲ از ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜــﺮد اﺟــﺰاء‬

‫داراﻳﻲﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻛﻞ‪ ،‬روﺑﺮو ﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﻲآورﻳﻢ‪ :‬ﺗﻤﺎﻣﻲ دادهﻫﺎي ﻓـﺮوش‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬داﻟِـﺮ ﺟِﻨِـﺮال ﺑـﺎ‬

‫از اﺳﻜﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﻓﺮوش ﺣﺪود ‪ 6000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ آﻏـﺎز ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻣـﺸﻜﻼت‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴﻒﻫـﺎ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﻫـﺮ ﺷـﺐ ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﻣــﺬﻛﻮر و ﺳــﺎﻳﺮ ﻣــﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟــﻮد در ﺑﺮاﺑــﺮ ﺳــﻮدآوري‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻛـﺴﺐ و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺑـﺮاي‬

‫ﻛﺎر‪ ،‬وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ﺻﻮرت ﺣﻘـﻮق ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫اﻧﺘﺨــﺎب ﻧــﺮماﻓــﺰار‪ ،‬ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺻﻮرت ﻫﻔﺘﮕﻲ از ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳـﮋه‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻫـﻢاﻓﺰاﻳـﻲ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻤﻴـﺰي ﻓـﺮوش )از اِسﺗـﻲاِس‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﻮزه ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺑـﺴﺘﻪ‬

‫ﺳﺎﻓﺖوِر‪ (2‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ داده ﻫﺎي ﻓﺮوش‪ ،‬ﻫﺮ ﺷـﺐ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺎﻟﻲ‪) 1‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻻوﺳـﻦ ﺳـﺎﻓﺖوِر( ﻣﻨﺠـﺮ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اِسﺗﻲاِس ﭘﺮدازش و ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛﺎر اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ آﻏـﺎز‬

‫ﻣﺎژول دﻓﺘﺮ ﻛﻞ ﻻوﺳﻦ وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داراﻳـﻲ‪،‬‬

‫زﻳﺮﺳــــﺎﺧﺖ اوﻟﻴــــﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨــــﻲ ﺑــﺮ ﻣﻴــــﻦ ﻓﺮﻳــــﻢ ﺑــﻮد‬

‫ﺻﻮرت ﺣﻘﻮق و ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ را ﻧـﺼﺐ و‬

‫)‪ .(IBM AS  400‬از ﺳـﺎل ‪ 800 ،2002‬ﻣـﻮرد از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬

‫راهاﻧﺪازي ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﻟِﺮ ﺟِﻨـﺮال‪ ،‬ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﺮ‬

‫را ﻣﻲداد ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﺰاﻳﺎ و دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲﺷـﺎن ﻧﻈـﺎرت‬

‫روي ‪ EDI‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺮدازش ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم را‬

‫ﻛــﺮده و آﻧﻬــﺎ را ﺑــﻪروز ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ‬

‫در ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘـﻲ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪،2003‬‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎي ﻋﻈﻴﻤﻲ در ﺑﺨـﺶ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻫﻤﮕـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫‪1‐  Financials Suite ‬‬ ‫‪2‐  STS Software ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬داﻟﺮ ﺟﻨﺮال از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪529‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬در‬

‫ﮔــﺮانﻗﻴﻤــﺖ اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ EDI /‬ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻗﺎﺑــﻞ ﻗﺒــﻮﻟﻲ‬

‫‪1‬‬

‫دارد(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادهﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﺧـﻮد‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ داد و ﺳﭙﺲ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﺧﺘﻴـﺎر ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬

‫را از ﻫﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻳـﺎ ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪروز ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺧـﻮد‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻌـﺪي‪ ،‬ﻣﺴﺘـﻠﺰم اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣـﺎژول ﺧﺮﻳـﺪ‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺗـــﺪارﻛﺎت( اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﺑـــﺎ اﺳﺘﻔـ ــﺎده از ﻣـــﺪل ﺧﺮﻳـــﺪ‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2001‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣـﻞ ﻳـﻮﻧﻴﻜﺲ‬

‫اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻗـﺮار داﺷـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻣـﻲداد ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻛـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪.Lawson.com (May 2004), Amato‐McCoy (2002a) :‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻻوﺳـﻦ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎداش ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻻوﺳﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‪،‬‬

‫‪ .1‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ ﭼــﺮا ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺎرﻛﺮدي ﻗــﺪﻳﻤﻲ و‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺎژول ﺻﻮرت ﺣﻘﻮق اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘـﺎداش‬

‫ﻏﻴﺮﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫داﻟﺮ ﺟﻨﺮال ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات و‬

‫ﺟﺰﺋﻴﺎت را ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺿﺎﻓﺎت را در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺟﻤﻊآوري ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻓﺮوش و ﮔـﺰارشدﻫـﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺣﻞ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺿـﺎﻓﻪ‬ ‫ﻛﺮدن ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺷﺪ‬ ‫ﻛــﻪ اﻳــﻦ اﻣــﺮ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﻓﺮﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠــﺎز را ﻗــﺎدر‬

‫‪ .2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻣـﻲارزد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه‬ ‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و راهاﻧﺪازي آن‪ ،‬ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻲ داﺷﺖ؟‬ ‫‪ .3‬ﻧــﺮماﻓــﺰار اﻃــﻼعرﺳــﺎﻧﻲ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ ﻻوﺳــﻦ ﺳــﺎﻓﺖوِر‬

‫‪2‬‬

‫)‪ (Lawson.com‬ﻣـــﺪﻧﻈﺮ داﻟـــﺮ ﺟﻨـــﺮال ﻗـــﺮار دارد‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ و در ﻣـﻮرد‬ ‫رد ﻳﺎ ﻗﺒﻮل آن‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬وﺿـﻌﻴﺖ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎبﻫـﺎي‬

‫‪ ،Services  Automation .4‬ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕﺮي از‬

‫ﺧــﻮد را‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻫــﻢﭼﻨــﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،EDI /‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻻوﺳﻦ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮل را ﺑـﺮاي داﻟـﺮ ﺟﻨـﺮال‬

‫ﻛﻮﭼﻚ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد از ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ )اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﻠﻪ و ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دادهﻫــﺎ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼــﻚ ﺑــﺴﻴﺎر‬

‫‪1‐  Unix Operating System ‬‬ ‫‪2‐  Lawson Software Smart Notification Software ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬

‫‪530‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻧﺎﻳﻨﺘﻲ ﻧﺎﻳﻦ ﺳِﻨﺘﺰ اُﻧﻠﻲ‪ ،‬از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘـﻦ اﺟﻨﺎس در ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺣﺖ ‪750،000‬‬

‫اﻳــﻦ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‪ ،‬در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W6.19‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ‬

‫ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد "ﻣﺴﺌﻮل‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ" در دو ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫـﺎي ﻧـﺎﻳﻨﺘﻲ ﻧـﺎﻳﻦ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻗﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ ،‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬

‫ﺳِﻨﺘـــﺰ اُﻧﻠــﻲ‪ (www.99only.com) 1‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و‬

‫اﻗﻼم را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻛﻤﺒـﻮد آﻧﻬـﺎ را اﻃـﻼع دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫ﺳﻔـﺎرشﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ از ‪ 189‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه را اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺛﺒــﺖ ﭘﺮداﺧــﺖﻫــﺎي ﻧﻘــﺪي در‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2003‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬وﻗﺖ زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﮔـﺸﺘﻦ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬

‫دﻧﺒــﺎل اﻗــﻼم و اﺟﺘﻨــﺎب از ﺑﺮﺧــﻮرد ﺑــﺎ ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺻــﺮف‬

‫داﺧﻠــﻲ در ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ و اﻧﺒﺎرﻫــﺎ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ‪ Wi‐Fi‬اراﺋــﻪ‬

‫ﻣــﻲﻛﺮدﻧــﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ از ﺳــﺒﺪﻫﺎي ﭼﺮﺧــﺪار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﺮاي‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ و‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﺟﻨﺎس ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺎﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ را اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻴــﻮنﻫـﺎ ﺣﻤــﻞ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛـﻮﭼﻜﻲ ﻧـﺴﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎص ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬

‫در ﺳـــﺎل ‪ ،2003‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮﺗﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘـﻢ ﺟـﺪﻳـــﺪي ﻧــﺼـﺐ و راهاﻧــﺪازي ﺷــﺪ‪ .‬ﺣــﺎل ﺑــﻪ‬

‫دﻗﺖ ﺑﺮداﺷﺖ اﻗﻼم )از ﺣﺪود ‪ 90‬درﺻـﺪ ﺑـﻪ ‪ 99‬درﺻـﺪ( و‬

‫ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜــﺮد اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﻲﭘــﺮدازﻳﻢ‪ :‬ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫ﺑﻬﺮهوري در ﺣﺪود ‪ 15‬درﺻﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓــﺖ و ذﺧﻴــﺮه ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺻــﻮﺗﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳـﭙﺲ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Rae‐Dupree (2004‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪،‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮﺗﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬اﻗـﻼم ﻣﻮردﻧﻴـﺎز را از‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬

‫ﻳﻚ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ردﻳﻒ و ﺟﻌﺒـﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﻣﻲدارﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ را‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬رﺑـﻂ‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻛـﺎراﺗﺮﻳﻦ‬

‫دﻫﻴﺪ )ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪه در‬

‫ﻣﺴﻴﺮ راﻧـﺪن اراﺑـﻪﻫـﺎ را ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  99 Cents Only Stores ‬‬

531 1

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ﺷــــﺮﻛﺖﻫــــﺎي ﺟﺎﻣــــﭗ ﺳــــﺎﻓﺖوِر‬.5

،‫ اﻳــﻦ ﻣــﻮرد را ﺑــﻪ ﻣﻮﺿــﻮع ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ‬.2   .‫ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‬

‫ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑـﺴﺘﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬،(highjumpsoftware.com) ‫ ﺷــﻮﻳﺪ و ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ را‬،‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒــﺎر‬ .‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ در آﻳﻨــﺪه‬RFID ‫ ﺗــﺼﻮر ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬.3   .‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ را ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‬ ‫ ﻣﺘـﺼﻞ اﺳـﺖ؟‬TPS ‫ آﻳـﺎ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ‬،‫ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ‬.4 .(‫)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي داﺧﻞ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻲ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Aherdeen.com, ʺBest Practices in Streamlining the 

Banks, E., E‐Finance: The Electronic Revolution. London: 

Financial Valu e Chain: Top Seven FVCM  Implementations,ʺ Aberdeen Group, 2002,  aberdeen.com/abcompany/hottopics/fvcm2002/default.htm  (accessed June 2003). 

John Wiley and Sons, Ltd., 2001. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺDollar General Rings Up Back‐ Office Effi ‐ciencies with Financial Suite,ʺ Stores,  October 2002a. 

Bernstein, P. A., and E. Newcomer, The Principles of  Transactio n Processing. San Francisco: Morgan  Kaufmann, 1997. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺSears Combines Retail 

Bielski, L., ʺCutting Cost, Retaining Project Detail,ʺ 

Reporting and Cus ‐tomer Databases on a Single  Platform,ʺ Stores, November 2002b.  

ABA Banking Journal, May 2002. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺLinens ʹn Things Protects  Inventory In ‐vestment with Supply Planning Suite,ʺ  Stores, November 2002c. 

Asian Wall Street Journal, February 2000. autobytel.com,  2002.  Avriel, M., et al., ʺOpti‐Money at Bank Hapoalirn,ʺ  Interfaces, January–February 2004. 

Baker, W. et a1. ʺPrice Smarter on the Net,ʺ Harvard  Business Re ‐view, February 2001.

1‐  High Jump Software 

Benjaafar, S. et al., ʺNext Generation Factory Layouts,ʺ Interfaces, November–December 2002.

Boisvert, L., ʺWeb‐based Learning,ʺ Information Systems  Management, Winter 2000.  Bolton, M., ʺCustomer Centric Business Processing,ʺ  International Journal of Productivity and Performance  Management, 53(12), 2004.  Borck, J. R., ʺRecruiting Systems Control Resume  Chaos,” Infoworld, July 24, 2000.  Boucher‐Ferguson, R., ʺA New Shipping Rout (Web‐ EDI),ʺ eWeek, September 23, 2002.

‫ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬،‫ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬6 ‫ﻓﺼﻞ‬

Brewin, B., ʺVerizon Plans Faster Wireless Data 

532

Holweg, M., and F. K. Pil, ʺSucessful Build‐to‐Order 

Network,” Computerworld, January 12, 2004. 

Strategie s Start with the Customer,ʺ MIS Sloan  Management Review, Fall 2001.  

Buckley, N., ʺE‐Route to Whiter Smile,ʺ Financial Times,  August 26, 2002. 

Howarth, B., ʺTo Catch a Thief,ʺ BRW, January 15–21, 

Buss, D., ʺExtended POS Initiative Aims to Connect  Store and Consumer to the Entire Enterprise,ʺ Store,  October 2002.

Bussler, L., and Davis, ʺInformation Systems: The Quiet 

2004a.  

Howarth, B., ʺShopper‐Cam,ʺ BRW, January 15–21,  2004b.  InternetWeek, July 2000.

Revolu ‐tion in Human Resource Management,ʺ Journal  of Computer Information Systems, Winter 2001–2002. 

Jaguarcom (accessed October 13, 2000 and February 8,  2003).  

Chaudhury, A. et al., ʺWeb Channels in E‐Commerce,ʺ 

Jandt, E. F., and Nemnich, M. B. (eds.), Using the Internet  and the Web in Your Job Search, 2nd ed. Indianapolis, IN:  Jistwork, 1999. 

Communications of the ACM, January 2001. 

Cscresearchservices.com, ʺThe Long‐Standing Gulf  between Object s and Transactions Is Being  Bridged,ʺ1997, cscresearchservices.com / foundation/library/  104/RPI9.asp (accessed July 2003). 

Jareb, E., and V. Rajkovic, ʺUse of an Expert System in  Personne l Selection,ʺ Information Management, July– December 2001.  

Copeland, J., ʺMaking HR Your Business,ʺ CA Magazine,  April 2004. daiwa.co.jp, 2000. 

Kahn, R. H., and M. Sloan, ʺTwenty‐First Century  Training,ʺ Sale s and Marketing Management, June 1997. 

Day, M., ʺWhat is PLM?ʺ Cadserver, April 15, 2002,  tenlinks.com/ NEWS/ARTICLES/cadserver/plm.htm  (accessed June 2003). 

Kannan, P. K. et al., ʺMarketing Information on the I‐ Way,ʺ Communications of the ACM, March 1999. 

Degnan, C., ʺBest Practices in Expense Management 

Challenge,” Stores, September 2003. 

Automation,ʺ Special Report. Boston: Aberdeen Group,  January 2003,  aberdeen.com/ab_company/hottopics/emabp/default.htm  (accessed Jun e 2003). 

Korolishin, J., ʺPayroll Pay Cards Pay Off at Payless,ʺ  Stores, February 2004a. 

Ensher, E. A. et al., ʺTales from the Hiring Line,ʺ 

Korolishin, J., ʺMeeting the Employee Scheduling 

Korolishin, J., ʺSheetz Keeps Tab on Training  Compliance via Web Portal,ʺ Stores, February 2004b. 

Organizationa l Dynamics, October–December 2002.  europcar.com, 2001. ford.com, 2000. 

Kroll, K. M., ʺVideo‐Based Systems Seek Cleaner Focus  on Store Traffic,ʺ Stores, April 2002. 

Galagan, P. A., ʺThe Delta Force at Cisco,ʺ Training and 

Lawson.com, 2002. 

Development, July 2002. 

Goldman Sachs Group. Special Report, gs.com, February  15, 2001. Gorton, L, Enterprise TPS: Putting the CORBA  OTE, ENGINA, and OrbixOTM to Work. Reading, MA:  Addison Wesley, 2000. 

Grimes, S., ʺDeclaration Support: The B.P.M.  Drumbeat,ʺ Intelligent Enterprise, April 23, 2003. 

Harrington, A., ʺCan Anyone Build a Better Monster?ʺ  Fortune, May 13, 2002. 

Lee, Y. NI., and E. J. Chen, ʺBASF Uses a Framework for  Develop ‐ing Web‐Based Production‐Planning  Optimization Tools,ʺ Interfaces, November–December  2002.  Liao, Z., ʺReal Time Tax: Dispatching Using GPS,ʺ  Communications of the ACM, May 2003.  Maxemchuk, N. F., and D. H. Shur, ʺAn Internet  Multicast Syste m for the Stock Market,ʺ ACM  Transactions on Computer Systems, August 2001. 

533

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

McClenahen, J. S., ʺThe Book on the One‐Day Close,ʺ  Industry Week, April 2002. 

Salodof‐MacNeil, J., ʺThe Factoring Factor,ʺ Inc.  Magazine, February 1, 2002. 

McCullough, D. C., Oracle 9i. New York: Hungry 

Schafer, S., ʺSuper Charged Sell,ʺ Inc. Technology, No. 2, 

Minds, 2002.  

1997.  

McKinley, E., ʺMulticasting Solution Ushers in New Era 

Seidman, T., ʺRetail Fast‐Food Marketing Targets  Workers on th e Job,ʺ Stores, February 2002. 

o f Computer‐Based Training,ʺ Stores, April 2003. 

Meredith, J. R., and S. M. Shafer, Operations  Management. New York: Wiley, 2002. OʹDonnell, A., ʺSales Force Automation iAnywhere  Solutions,ʺ Insurance ETechnology, December 2003.  Palaniswamy, R., and T. Frank, ʺEnhancing  Manufacturing Performance with ERP Systems,ʺ  Information Management Journal, Summer 2000. 

Parks, L., ʺSchurman Fine Papers Rocks Up Labor  Savings,ʺ Stores, February 2004. 

Perkins‐Munn, T. S., and Y. T. Chen, ʺStreamlining  Project Management through Online Solutions,ʺ Journal  of Business Strategy, January 2004. pg.com (accessed  February–December 2002). 

Pittaras, A., ʺAutomated Modeling,ʺ PC AI, January– February 1996. gvc.corn (accessed June 2003).  Rae‐Dupree, J., ʺCase Study: 99 Cents Only Storesʹ  Efficient I T Infrastructure,ʺ CIO Insight, April 1, 2004,  http:www.cio.insight.com/ article2/o, 1397, 1456000, 00.asp. 

Raskin, A., ʺA Faster Ride to Market,ʺ Business 2.0,  October 2002.  

Reda, S., ʺEvelyn Follit Fuses Technology, Business, and  H R Strategies,ʺ Stores, March 2004. 

Subrahmanyam, A., ʺNuts and Bolts of Transaction  Processing: A Comprehensive Tutorial,ʺ  subrahmanyam.com... articles/transactions/  NutsAndBoltsOfTP.html (accessed March 2, 2002).  Strauss, J. et al., E‐Marketing, 3rd ed. Upper Saddle  River, NJ: Prentice Hall, 2003.  Sung, N. H., and J. K. Lee, ʺKnowledge Assisted  Dynamic Pricin g for Large‐Scale Retailers,ʺ Decision  Support Systems, June 2000.  

Sweeney, T., ʺWeb Kiosks Spur Spending in Stores,ʺ  Informatio n Week.com, March 12, 2001,  informationweek.com/828/kiosk.htm (accessed June 2003).  Thomas, S. L., and K. Ray, ʺRecruiting and the Web:  High‐Tech Hiring,ʺ Business Horizons, May–June 2000.  Totty, P., ʺMCIF Systems Are Gaining Broader  Acceptance,ʺ Credit Union Magazine, May 2000. 

Training and Development, February 1997.  Turban, E. et al., Electronic Commerce 2006. Upper Saddle  River, NJ: Prentice Hall, 2006.  Vijayakumar, S., ʺImproving Software Cost Estimation,ʺ  Project Management Today, May 2002.  

as Poten t Online Advertising Strategy,ʺ Stores, October  2002. 

ʺWeb Breathes Life into Medical Firmʹs Training  Program,ʺ Internet Week, July 27, 1988,  internetwk.com/search/results.jhtml?queryText  =Omnitech&site_id = 3 (accessed October 2002).ʺ 

Reed, C. et al., eCFO: Sustaining Value in New 

What EMA Systems Now Offer Accounting 

Corporations. Chichester, U.K.: Wiley, 2001. 

Departments?ʺ Acct. Dept. Mgt. a Administration Report,  February 2002. 

Reda, S., ʺWord‐of Mouth Marketing Enjoys New Life 

Robb, D., ʺThe Virtual Enterprise: How Companies Use  Technolog y to Stay in Control of a Virtual Supply  Chain,ʺ Information Strategy, 2003. 

Wigham, R., ʺ98 Percent Now Use Online Recruitment,ʺ  Personne l Today, January 27, 2004. 

Sadeh, N. M., M‐Commerce: Technologies, Services, and  Business Models. New York: Wiley, 2002. 

Wind, Y., ʺThe Challenge of Customization in Financial  Services, ʺCommunications of the ACM, July 2001. 

‫ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬،‫ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‬6 ‫ﻓﺼﻞ‬ Yakhou, M., and B. Rahali, ʺIntegration of Business  Functions: Role s of Cross‐Functional Information  Systems,ʺ APICS, December 1992.  Zakaria, Z., ʺMany Currencies, One FMIS System,ʺ MIS  Asia, Apri l 2002.

Zaremba, M. B., and G. Morel, ʺIntegration and Control  of Intelligence in Distributed Manufacturing,ʺ Journal of  Intelligent Manufacturing, February 2003.

534

Zdnetindia.com/news, September 29, 2000.  Zipkin, P., ʺThe Limits of Mass Customization,ʺ MIT  Sloan Management Review, Spring 2001.

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪.6‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫‪.7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪.8‬‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪:‬‬ ‫از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪1-7‬‬

‫اﺻﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪2-7‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪3-7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،MRPII ،MRP :‬‬ ‫‪ SCM‬و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ ‬‬

‫اﺻــﻮل ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را درك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪4-7‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ‪ ‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪5-7‬‬

‫‪ CRM‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻧﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘﺎل ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﻛﻴﻮ وي ﺳﻲ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸـﻜﻼت اﺳـﺎﺳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮةﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺗﻌـﺪادي راه‬ ‫ﺣﻞ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﻧﺮماﻓـﺰار ﻛـﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠـﺎم آن ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫‪ ERP‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ CRM‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪535‬‬

‫ﺷﺮونﺗﮕﺰاﻛﻮ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪرن ﺳﺎﺧﺖ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻓﺮوش ﺑﻨﺰﻳﻦ و ﻧﻔـﺖ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ ﭘـﺮ‬ ‫رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ذﺧﻴـﺮه ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬ ‫دﻻر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ دو ﻣﺴﺄﻟﺔ اﺻﻠﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﺗﻤـﺎم ﺑﻨـﺰﻳﻦ در ﭘﻤـﭗﻫـﺎ و ﻟﻐـﻮ ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺮﺑـﻮدن ﻣﻨﺒـﻊ ﭘﻤـﭗ ﺑﻨـﺰﻳﻦ )ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﻣﺤﻤﻮﻟـﻪ "ﺑـﺎﻗﻲﻣﺎﻧـﺪه"‪ 2‬اﻃـﻼق‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ و ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ دوﻗﻠﻮي« اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪﻓﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح و ﺑﻬﺒﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﻳﻦﺑﺎره ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫دﻻﻳﻞ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ دوﻗﻠﻮ را ﺑﺎﻳﺪ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮد‪ :‬ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬ ‫در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ از اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬ﺣﻔﺎري و اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ آﻏﺎز ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از ﺑﻴـﺮون آوردن‬ ‫ﻧﻔﺖ از زﻣﻴﻦ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺗﺎ ﻓﺮآوري ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه و‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦﻫﺎ و ﺳﭙﺲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ در اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺶ و ﭘﺨﺶ آن‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ و ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﻔﺖﺧﺎم و ﻫﻢ ﻧﻔﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دو ﺷﻴﻮه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬ﺧﺮﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت و ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻧﻴـﺎز از‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري )ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻗﺮاردادي ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪.‬‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒـﻮه را داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل و ﻓﺮوش آن ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮد )ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﻋﺮﺿﻪ ﻣﺤﻮر(‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳـﻦ راﻫﺒـﺮد اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي اﻧﺒـﺎرداري و ذﺧﻴـﺮه و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪1‐  ChevronTexaco ‬‬ ‫‪2‐  Retain  ‬‬

‫‪536‬‬

‫ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪرن ﺳﺎﺧﺖ‬

‫‪537‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد را از ﻋﺮﺿـﻪ ﻣﺤــﻮر ﺑـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﻣﺤـﻮر ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻤـﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﻔـﺖ ﻓـﺮآوري و ﻋﺮﺿــﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ درﺑﺎره ﻣﻴـﺰان ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﻔـﺖ و ﺳﭙﺲ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑـﺮآورده ﺳـﺎﺧﺘﻦ آن‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻻزﻣﺔ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﻋﻤﺪهاي در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫از آن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻣﺨﺎزن ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ ﺳﻮﺧﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮلﮔﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮلﮔﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ را در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻧﻔﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻛﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ ﻣـﺎﻫﻮاره ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟـﻮدي در دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ‪ DSS‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫دادهﻫﺎ را ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﭘﺎﻻﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ‪ DSS‬ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ زﻣﻴﻨـﻲ و ﻫـﻮاﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺷـﺮون ﺗﮕﺰاﻛـﻮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ 1‬و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،2‬ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ﺧﺮﻳـﺪ از‬ ‫ﺑﺎزار آزاد و زﻣﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻫﺮ ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﺮﺿـﻪ و ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰان‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )ﻣﺜﻼً ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﻮﻟﻴﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶﻫـﺎ ﻣـﺴﺘﻤﺮاً دادهﻫـﺎ را ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻛﺮده و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮدازش و ﺗﺴﻬﻴﻢ دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﺮده و آن را‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘـﺮوژهﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﻧـﺖ ردي‪ 3‬ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ‪150‬‬ ‫)‪1‐  Enterprise Resource Planning (ERP‬‬ ‫‪2‐  Business Planning System‬‬ ‫‪3‐  NetReady‬‬

‫‪538‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﭘﺮوژه ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﮔﻠﻮﺑﺎل اﻳﻨﻔﺮﻣﻴﺸﻦ ﻟﻴﻨﻚ‪ ،1‬ﻛﻪ اﺗﺼﺎل در‬ ‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺷﺮﻛﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﺋﻲﮔﺴﺖ‪ 2‬ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺷﺘﺮاك اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺳﺎزد و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪاي ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷـﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﭘﺮدازش زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑـﻴﺶ از ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1999‬و ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر دﻳﮕﺮ در ﻫﺮ ﺳﺎل ﭘﺲ از آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ورﺛﻦ‪ ،3‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑﺮﺗـﺮ ﺻـﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ‪ ،‬زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛـﺎراﻳﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ )‪20‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ( ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨـﺪ و ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺗﻌـﺪاد دﻓﻌـﺎت ﺣﻤـﻞ‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬

‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـــﻪ از )‪ Worthen  (2002‬و ‪ Chevrontexaco.com‬ﺑﺨـــﺶ”‪“Information  Technology‬‬

‫)ژاﻧﻮﻳﻪ ‪.(2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻣـﺆﺛﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان در ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺗـﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫﻤﻜـﺎري اﺣﺘﻴـﺎج دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻛـﺎر آﺳـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺴﺖ؛ اﻣـﺎ راه ﺣـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ را ﻗﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ ﺗـﺎ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫اﺟﺮا ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ دو ﻋﻨﻮان ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫)‪1‐  Global Information Link (GIL2‬‬ ‫‪2‐  E‐Guest‬‬ ‫)‪3‐  Worthen (2002‬‬

‫‪ 1-7‬اﺻﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪539‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﺰﺑـﻮر ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻧﻴـﺰ ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ در ﻓﺼﻞﻫﺎي دﻳﮕـﺮ )ﻓـﺼﻮل ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 6‬و ‪ 9‬ﺗـﺎ ‪ (11‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ERP ،SCM‬و ‪ CRM‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1-7‬‬

‫اﺻﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ آن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺣﻮزه ﻛﺎري ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪدي را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل آن‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻪ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده‪ 3‬ﻛﻪ از ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻧﻴﺰ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،ERP‬ﮔﺴﺘﺮدهاﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪1‐  Enterprise System‬‬ ‫‪2‐  Enterprisewide System‬‬ ‫‪3‐  Extended ERP ‬‬

‫‪540‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ 1‬ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ‪ 2‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر‪ 3‬ﻛــﻪ اﻏﻠــﺐ ﺑــﺎ ﻛﻤــﻚ اﻧﺒﺎرﻫــﺎي داده‪ ،‬در ﭘــﻲ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ 4‬ﻛﻪ اﻳﺠﺎد‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺗﻮزﻳـﻊ داﻧـﺶ را در ﻃـﻮل‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري‪  5‬ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان‬ ‫و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﻫﺎ و ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ و ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ 6‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ داﻧﺶ‪ ،7‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اول در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ PRM ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ KM ،8‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،9‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬ ‫ﺗﺠﺎري در ﻓﺼﻞ ‪ 10‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و ﺧﺒﺮه در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻬﻢ‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﻮل و ﺧﺪﻣﺎت از ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻮادﺧﺎم‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻧﺒﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴـﺪ و اﻧﺘﻘـﺎل ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪة ﻧﻬﺎﻳﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻔﻬـﻮم‪ ،‬وﻇـﺎﻳﻒ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬اداره ﻣﻮاد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺪارﻛﺎت‬ ‫و اﻧﺒﺎرداري‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي و ﺗﻮزﻳﻊ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪Customer Relationship Management (CRM) ‬‬ ‫‪Partner Relationship Management (PRM) ‬‬ ‫)‪Decision Support System (DSS‬‬ ‫‪Knowledge Management (KM) System ‬‬ ‫‪Business intelligence ‬‬ ‫‪Intelligent systems ‬‬ ‫‪Knowledge component‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 1-7‬اﺻﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪541‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،1‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و‬ ‫ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳﺎزي ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗﺄﻣﻴـﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﻔﻬﻮم ‪ SCM‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد )‪ Mentzer, 2004‬و ‪ Vakharia, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ .SCM‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SCM‬ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬زﻣﺎﻧﺒﻨـﺪي و ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ دارد‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲﻛـﻪ ﻳـﻚ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫)ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﻧــﺮماﻓـﺰار ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑــﺮ وب( ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﺷــﻮد‪ ،‬آن را زﻧﺠﻴـﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺎن ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪ ،‬روﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﺔ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻼشﻫﺎﻳﻲ در ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺧﻮدﻛـﺎر ﺷـﺪن ﺟﺮﻳـﺎن اﻃﻼﻋـﺎت در زﻧﺠﻴـﺮه ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)‪ Poirier and Bauer, 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺳﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﺪه در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ .‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات و‪...‬‬ ‫ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮه ﺟﺮﻳﺎن دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﻔﻬـﻮم ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﻮاد در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮس )ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه و ﻣـﻮاد ﻳـﺎ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت دوررﻳﺰ( ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬روﻳﻜـﺮد ﭼﺮﺧـﻪ ﺣﻴـﺎت‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل را ﻛﺎﻣﻼً درﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ ازﻛﻠﻴـﻪ دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲﻫﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﺒﻨﺪيﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ در دادهﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻧﻘـﻞ و اﻧﺘﻘـﺎﻻت ﭘـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘـﻲﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬زﻣﺎﻧﺒﻨـﺪي ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Supply Chain Management (SCM) ‬‬ ‫‪2‐  E‐Supply Chain  ‬‬

‫‪542‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻛﻤﺘﺮي از ﺟﺮﻳﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮاد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻨﺎد وﺟـﻮد‬ ‫دارد )ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﻳﺎ ﻧﺮم(‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﻮارد‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺷـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛـﻪ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮماﻓﺰار( و دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻲﺑـﺎﺷـﺪ )ﺳﻔﺎرﺷـﺎت‪،‬‬ ‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎبﻫﺎ و ﻏﻴﺮه(‪ .‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎ در ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﺟﺰاي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻋﺒﺎرت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒـﺎط ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ دارد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،1‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ از ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎرﺟﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﺮﻳﺎن داﺧﻠﻲ‪ ،2‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ‪ ،3‬ﻛﻪ در آن ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﺎ اﻧﺘﺸﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺎرﺟﻲ‪،‬‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺣﺮﻛﺖ وروديﻫـﺎي ﻣﻠﻤـﻮس‬ ‫اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺮﻛﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﻮل و روالﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺣﺮﻛﺖ ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﻓﺮاد درﮔﻴـﺮ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴـﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴـﻦ در ﻫﻤﻪ ﺷـﻜﻞﻫﺎ و اﻧﺪازهﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ 2-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮهﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان در ﺷﻜﻞ دﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺒﺎب ﺑﺎزيﺳﺎزي ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫‪1‐  Upstream  ‬‬ ‫‪2‐  Internal ‬‬ ‫‪3‐  Downstream ‬‬

‫‪ 1-7‬اﺻﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪543‬‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ(‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫﺎ )ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺠـﺎزي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدهﺗﺮ ﺷﺪن ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺪادهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ ،2-7‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﺧﻄـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺣﻠﻘﻪ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﺳﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت آﺳـﻴﺐدﻳـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﺎﺧﻮاﺳــﺘﻪ ﻛــﻪ ﺗــﺪارﻛﺎت ﻣﻌﻜــﻮس ﺧﻮاﻧــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ رخ دﻫــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺻــﻨﻌﺖ‬ ‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزي اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺒﺎبﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن در ﺻﻮرت وﺟﻮد اﻳـﺮاد‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳــﻄﻮح ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‪ .‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﺷــﻜﻞ ‪ 6-2‬ﻧــﺸﺎن ﻣــﻲدﻫــﺪ ﻛــﻪ ﺳــﻄﻮح ﺑــﺎﻟﻘﻮه‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺳـﻄﺢ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه وﺟـﻮد‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-7‬ﻳﻚ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺒﺎبﺑﺎزي‪  .‬‬

‫= ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺎه ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫= ﺧﻄﻮط آﺑﻲ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫= ﺧﻂ ﭼﻴﻦﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪544‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫دارد‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﺪه ﺳﻄﻮح ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳـﻚ ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬زﻳﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﻮد را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻘﻮاﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳـﻪ ﺳـﻄﺢ اﺳـﺖ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﺟﻌﺒـﻪ ﻣﻘــﻮاﻳﻲ )ﺳـﻄﺢ اول( ﻣــﻮاد ﻣﻮردﻧﻴـﺎز ﺧــﻮد را از ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻛﺎﻏــﺬﺳـﺎزي )ﺳــﻄﺢ دوم(‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻮبﺑﺮي )ﺳﻄﺢ ﺳـﻮم( را ﻣـﺼﺮف ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ دوازده ﺳﻄﺢ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ زﻳﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎري ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺒـﺎدﻻت ‪B2B‬‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ ،(4‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و ‪) PRM‬ﻓﺼﻞ ‪ (8‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺒﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻧﻮاع زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻬـﺎر ﮔـﺮوه ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻛﺮد‪ :‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،1‬ﺑﺎزﭘﺮﺳﺎزي ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ،2‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،3‬و ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ‪ .4‬ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ‪ ‬ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ ﻣـﺆﺛﺮ ﻣـﻮاد‬ ‫ﺧﺎم ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﻛﺎرآﻣـﺪ ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺑـﻪ ‪ Sodhi 2003‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﻬﻤﻲ ﻣﻬـﻢ در اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و‬ ‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت دارد )ﺑﺨﺶ ‪ 3-7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺪرن‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻋـﺪم اﻃﻤﻴﻨـﺎن و رﻳـﺴﻚﻫـﺎ در ﻃـﻮل‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﻮح و زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ اﻧﺒﺎر و ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫و ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ )ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﺑﺘـﺪاي‬ ‫ﻓﺼﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ( ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮدآوري ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Integrated make‐to‐stock ‬‬ ‫‪Continuous replenishment ‬‬ ‫‪Build‐to‐Order ‬‬ ‫‪Channel assembly ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪545‬‬

‫از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﻢ در ﺣﻮزه ﺗﺠﺎرت و ﻫـﻢ در ﺣـﻮزه ﻧﻈـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺮح‬ ‫آن در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪2-7‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬ ‫در ﻃﻮل ﻧﺴﻞﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣـﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ در ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬ ‫دوﻟﺖ و ارﺗﺶ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت ﺣﺘـﻲ ﻣﻮﺟـﺐ ورﺷﻜـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬در زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻃﻮﻻﻧﻲ و در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ارﺗﺶ آﻟﻤـﺎن در ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دوم در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮد ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻮد در ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي دور دﺳـﺖ‬ ‫روﺳﻴﻪ )ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﺎهﻫﺎي زﻣﺴﺘﺎن( ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻬﻤـﻲ در‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﺴﺖ آﻟﻤﺎﻧﻲﻫﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺟﻨﮓ ﻛﻮﻳـﺖ‬ ‫در ﺳﺎل ‪) 1991‬و ﻧﻴﺰ در ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2003‬آﻏﺎز ﺷﺪ(‪ ،‬ارﺗﺶﻫـﺎي ﻣﺘﺤـﺪ داراي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )ﺷـﺎﻣﻞ ‪ DSS‬و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ( ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در ﭘﻴـﺮوزي ﺳـﺮﻳﻊ در‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺴـﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻤـﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳـﺎدي از ﻣـﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴــﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ وﺟـﻮد دارد؛‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿــﺎﻫﺎ ﻧﺒــﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﻮديﻫـﺎي ﻋﻈـﻴﻢ و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ و ﻏﻴﺮه‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺎوان ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ ورﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ والﻣـﺎرت‪ ،‬ﻓـﺪرال اﻛـﺴﭙﺮس و دِل‬ ‫داراي زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻧﻮآوراﻧـﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت در اﻣﺘﺪاد‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺎن واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن رخ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎرا‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺿـﻌﻴﻒ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ارﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺷﻮد ﻳـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ اراﺋـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑـﺎ‬

‫‪546‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻧﺒـﺎرداري ﺑـﺎﻻ‪ ،‬از دﺳـﺖ دادن‬ ‫درآﻣﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻏﻴﺮه‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻣﺜﺎﻟﻲ را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺸﻜﻼت »زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎﺑـﺎ ﻧﻮﺋـﻞ«‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﻣـﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫دﺷﻮاري اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرﺷﺎت درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺮاي اﺳـﺒﺎب ﺑـﺎزي ﺑـﺮاي ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺳﺎل ‪ 1999‬ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﺎهﻫﺎي آﺧﺮ ﺳـﺎل ‪ ،1999‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن ﺑـﺮﺧﻂ اﺳـﺒﺎبﺑـﺎزي‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺋﻲﺗﻮﻳﺰ )‪ Amazon.com ،(kbtoys.com‬و ﺗﻮﻳﺰ آرﻳﻮاِس‪ 1‬رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﮔـﺴﺘﺮدهاي‬ ‫را ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑـﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ رﻗﺎﺑـﺖ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﮔﻪﻫﺎي ﺗﺨﻔﻴﻒ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬دﻻري ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﺑـﻮد و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آن را دﺳـﺖ ﻛـﻢ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ اﺳﺒﺎبﺑﺎزيﻫﺎي ﻻزم از ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و اﻧﺒﺎرﻫﺎ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺷﺐ ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗـﻮﻳﺰ آرﻳـﻮاِس ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻧﺎراﺿﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 100‬دﻻر ﺑـﻦ ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻏﺮاﻣـﺖ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﺮد‪ .‬اﻣـﺎ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺪﻳﺔ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﺑـﻴﺶ از ‪ 40‬درﺻـﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺎراﺿـﻲ ﺗـﻮﻳﺰ آرﻳـﻮاِس‬ ‫اﻇﻬـــﺎر داﺷـــﺘﻨﺪ ﻛـــﻪ دﻳﮕـــﺮ از اﻳـــﻦ ﺷـــﺮﻛﺖ ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر ﺑـــﺮﺧﻂ ﺧﺮﻳـــﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻨـــﺪ ﻛـــﺮد‬ ‫)‪.(interactiveweek.com, Feb.3, 2000‬‬ ‫دﻻﻳﻞ ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻲ از دو ﻋﻠﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ )‪ (2‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي واﺣـﺪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‬ ‫ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮاردي از ﻋـﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖ را ﻛـﻪ در اﻳﺠــﺎد ﻣـﺸﻜﻞ ﺑـﺮاي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬در ﻃـﻮل اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ارﺗﻘﺎء ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻛـﺎﻫﺶ ﻋـﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜــﻲ از ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﺻــﻠﻲ ﻋــﺪم ﻗﻄﻌﻴــﺖ در زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ )ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ در ﻣــﻮرد‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﺳﺒﺎبﺑﺎزي در ‪ 1999‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ( ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺗﻘﺎﺿـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿـﺎي واﻗﻌـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺘـﺄﺛﺮ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﻧﻈﻴـﺮ رﻗﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﻗﻴــﻤﺖ ﮔـﺬاري‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻏﻴﺮه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫‪1‐  ToysRUs ‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪547‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴـﺸﺘـﺮ دﻳـﺪه ﺷــﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺷــﺮون ﺗﮕﺰاﻛـﻮ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻋـﺪم‬ ‫اﻃﻤﻴﻨــﺎن از ﻃﺮﻳــﻖ اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﺗﻘﺎﺿــﺎ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺑﻼدرﻧــﮓ و ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از راﻫﺒــﺮد ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻣﺤﻮر ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮاﺑﻲ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺎده و ﺗﺮاﻓﻴـﻚ ﻛـﻪ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ را‬ ‫ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻴﻔﻲ در ﻣـﻮاد و ﻗﻄﻌـﺎت ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﻮح ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﺟﻮدي ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ‪ .‬اﺛﺮﺷﻼﻗﻲ‪ 1‬ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺳﻔﺎرﺷﺎت در ﺑﺎﻻ و ﭘـﺎﺋﻴﻦ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻃـﻼق‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ در اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺮاﻛﺘﺮ اﻧﺪ ﮔﻤﺒﻞ‪ 2‬در ﻣﺤـﺼﻮل ﭘﻮﺷـﻚ ﺑﭽـﻪ ﻳﻜﺒـﺎر‬ ‫ﻣﺼﺮف )ﭘﻤﭙﺮز(‪ 3‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان واﻗﻌـﻲ ﻓـﺮوش در ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲﻫـﺎ ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬ ‫ﭘﺎﻳﺪار و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺬﻛﻮر ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪي‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻳـﻚ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑــﻲﺛﺒــﺎﺗﻲ ﺳﻔﺎرﺷــﺎت ﺗﻮزﻳــﻊﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻧﺎﺷــﻲ از ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﺿــﻌﻴﻒ ﺗﻘﺎﺿــﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺳــﺎن ﻗﻴﻤــﺖ‪،‬‬ ‫دﺳﺘـﻪﺑﻨـﺪي ﺗﻘﺎﺿـﺎ و ﺳﻬﻤﻴــﻪﺑﻨـﺪي در زﻧﺠﻴــﺮة ﺗﺄﻣﻴــﻦ ﺑــﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟـﺐ ﻣﻮﺟﻮدي ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻏﻴﺮﺿﺮوري در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻲﺛﺒـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش ﻏﻠـﻂ ﺑـﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﺎدرﺳـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﻓﺎﺣﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬از دﺳـﺖ دادن درآﻣـﺪ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻧـﺎﻣﺆﺛﺮ و ﺗﻌﻮﻳـﻖ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﻮد‬ ‫)‪.(Donovan, 2002/2003‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ ﭘﻲ اﻧﺪ ﺟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻫﻴﻮﻟـﺖ ﭘﺎﻛـﺎرد‬ ‫در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﻳﺴﺘﻮل ﻣﻴﺮز اﺳﻜﻮﺋﻴﺐ‪ 4‬در ﺻـﻨﺎﻳﻊ داروﻳـﻲ ﭘﺪﻳـﺪة ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ را‬ ‫‪The bullwhip effect ‬‬ ‫‪Procter & Gamble (P&G) ‬‬ ‫‪Pampers ‬‬ ‫‪Bristol‐Myers squibb ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪548‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً‪ ،‬ﺑﺰرگﻧﻤﺎﻳﻲ در ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و ارزشﮔـﺬاري ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از دﻳـﺪ ﺧـﻮد در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺳﻔﺎرش و ﻣﻴـﺰان ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺪﻳـﺪ آﻣـﺪن ذﺧﻴـﺮه ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﺣﺪ در ‪ 7‬ﻳﺎ ‪ 8‬ﺑﺨـﺶ از زﻧﺠﻴـﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ ذﺧﻴـﺮهاي‬ ‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 100‬روز ﻣﻮﺟﻮدي در ﺣﺎل اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ )در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫‪ 10-20‬روز ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻌﻤﻮل(‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﺧﻮار و ﺑﺎر ﻣﻲﺗﻮان ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر از ﻃﺮﻳـﻖ اﺷـﺘﺮاك اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫﻤﻜـﺎري ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﻛﻨﺎر ﺣﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻼت ‪ ،SCM‬در ﺟﻬﺖ ﻓﺮار از ﮔﺰﻧﺪ‬ ‫ﺷﻼق ﻧﻴﺰ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺴﻴﺎر ﻫﺰﻳﻨـﻪزا ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ راه ﺣﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ )ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ راه‬ ‫ﺣﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﻤﻪ«اي در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻋـﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻜﺎل اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬دﺷﻮاري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﻣﻮﺟـﻮدي ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮديﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ‬ ‫در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﺛـﺮ ﺷـﻼﻗﻲ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﮔـﺮ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻي ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻳﺎ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻛﻨـﺪ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻣﻮﺟـﺐ از دﺳـﺖ رﻓـﺘﻦ درآﻣـﺪ )و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن (‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ از دﺳـﺖ دادن‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻓﺮوش و ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در داﺳﺘﺎن‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪549‬‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻟﻴﺘﻞ وودز‪ ،1‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻟﺒـﺎسﻫـﺎي ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ در‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W7.2‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺗـﻼشﻫـﺎي ﻋﻤـﺪهاي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘـﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬راه ﺣﻞ ﻣﻌﻤـﻮل دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت در ﻃـﻮل زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،EDI‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪) 2‬ﻓـﺼﻞ ‪ (8‬اﺷـﺘﺮاك اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻــﻞ از ﺗــﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋــﺎت را اﻏﻠــﺐ زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻣﺘﺤــﺪ ﻣــﻲﻧﺎﻣﻨــﺪ )ﺑــﻪ‬ ‫‪ Simatupang and sridharan, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮارد اﺷـﺘﺮاك اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل والﻣﺎرت اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوش روزاﻧﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﻗﻼم ﭘﻲاﻧﺪﺟﻲ در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﭘـﻲاﻧـﺪﺟﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ زﻣـﺎن ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي والﻣـﺎرت را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﺳـﻄﺢ ﻣﻮﺟـﻮدي‪،‬‬ ‫ﭘﻲاﻧﺪﺟﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﭼﻪ زﻣﺎن ﻣﻮﺟﻮدي ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي والﻣﺎرت ﺑﻪ زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﻄﺢ آﺳﺘﺎﻧﻪ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ارﺳﺎل ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺷﺘﺮاك اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺎن والﻣﺎرت و ﭘﻲاﻧﺪﺟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از راﻫﺒﺮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪ 3‬اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﻲاﻧـﺪﺟﻲ ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻬﻢ ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﻮاﻓﻘـﺎﺗﻲ دارد‪ .‬ﻣﺰﻳـﺖ اﻳـﻦ راﻫﺒـﺮد ﺑـﺮاي ﭘـﻲاﻧـﺪﺟﻲ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي دﻗﻴﻖ و ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻲاﻧﺪﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻗـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮده و »اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ« را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﭘﻲاﻧﺪﺟﻲ ﻳـﻚ »ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ «4‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ‪ 4000‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺷﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ VMI‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻫﻤﻜـﺎري در ﺧـﻼل زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ RFID‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫‪Littlewoods ‬‬ ‫‪Interorganizational information systems (IOSs)  ‬‬ ‫‪Vendor‐Managed Inventory (VMI) ‬‬ ‫‪Ultimate‐Supply System ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪550‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ RFID‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﻳﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲﺗﺮﻳﻦ‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ رادﻳـﻮﻳﻲ‪ 1‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ‪ RFID‬را در ﻓﺼﻞ اول ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫والﻣﺎرت ﺑﺎﻳﺪ روي ﻫﺮ ﭘﺎﻟﺖ ﻳﺎ ﺟﻌﺒﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ والﻣﺎرت اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ ﭼـﺴﺐ ‪RFID‬‬

‫ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪RFID ،‬ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﻗﻠﻢ ﻧﺼﺐ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﻛﻮﭼﻚ )ﻳﻚ داﻧﻪ ﺷﻦ( و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬ﺳـﻨﺖ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻗﻄﻌـﻪ( آﻧﻬـﺎ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ‪RFID‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ؟ ﺷﻜﻞ ‪ ،3-7‬رواﺑـﻂ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي ‪ RFID‬دارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ‪ RFID‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﻴﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان در ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ و ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻫـﺸﺪارﻫﺎي ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ارﺳﺎل ﻛﺮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳـﻄﻮح ﻣﻮﺟـﻮدي ﻧﻴـﺴﺖ و اﻣﻜـﺎن ﻣـﺸﺎﻫﺪه اﻧﺒﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻄﺢ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳـﺮﻳﻊ در ﻳـﻚ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﻜﻦ ﻫﺮ ﻗﻠﻢ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-7‬ﻧﺤﻮه ﻫﻤﻮار ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ‪  .RFID‬‬

‫‪ ‬‬ ‫)‪1‐  Radio Frequency IDentification (RFID‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪551‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-7‬‬ ‫ﻧﺤـــﻮه ﻛـــﺎر ‪ RFID‬در زﻧﺠﻴـــﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ -‬ﺧـﺮدهﻓـﺮوش‬

‫‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪  .‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ RFID‬در ﺷﻜﻞ ‪ 4-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺷـﻜﻞ ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﺎﻻ از ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ ﺧـﺮدهﻓـﺮوش‪ ،‬ﺑﺮﭼـﺴﺐﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪ RFID‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻛﺎﻻ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪ RFID‬در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ را‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺤـﻞ‬ ‫ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از دزدي و ﺗﺴﺮﻳﻊ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ‪ :RFID‬ﺑﺮﭼﺴﺐ ‪ RFID‬داراي اﻧﺪازهاي ﺣـﺪود ﺳـﺮ ﺳـﻮزن ﻳـﺎ‬ ‫داﻧﻪ ﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻳﻚ آﻧﺘﻦ و ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ دارد ﻛﻪ ﺣـﺎوي ﻳـﻚ ﻛـﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ )ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻫﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ در ﻓـﺼﻞ ﭘـﻨﺠﻢ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪EPC .‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻜـﺎن و‬ ‫زﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎت از آن آﻣﺪهاﻧﺪ و زﻣﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﻧﻘﻀﺎء(‪.‬‬ ‫‪1‐  Electronic Product Code (EPC) ‬‬

‫‪552‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﺮاﺋﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ دﻳﺪ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﭼـﺴﺐﻫـﺎي‬ ‫‪ RFID‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﺎت ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ از ﻣﺤﺪوده ﻳـﻚ اﺳـﻜﻨﺮ‬ ‫وﻳﮋه ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻤـﻲ ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ وﺟﻮدﺷـﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ رادﻳـﻮﻳﻲ ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫـﺎ از ﻣـﺪتﻫـﺎ ﭘـﻴﺶ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻋﻮارض ﺧﻮدﻛﺎر و ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ اﻣﻨﻴﺘـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﻧـﻮآوريﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ را ﻛـﺎﻫﺶ داده و ﻋﻤﻠﻜـﺮد آﻧﻬـﺎ را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده وﺳﻴﻊﺗﺮ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫دورﻧﻤﺎي ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي ‪ RFID‬ارزان ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ اﻗﻼم ﻳﻚ ﻣﻐﺎزه ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﻨﺎوري ‪ RFID‬ﺑﺮاي ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻜﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از دزدي ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺳﻔﺎرش از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻔﺤﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﻧــﺼﺐ ﺷــﺪه در اﺗــﺎقﻫــﺎي ﭘــﺮو ﻟﺒــﺎس اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳــﺖ‪ ،‬ﺑﺮﭼــﺴﺐﻫــﺎ و‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐﺧﻮانﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ و ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ‪RFID‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Kinsella (2003‬و )‪ Reda (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ‪ .RFID‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫‪) RFID‬ﺣــﺪاﻗﻞ ﺗــﺎ ﻣــﺪﺗﻲ( ﺑــﺴﻴﺎر زﻳــﺎد ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﻣﻜــﺎن ﺑــﺮوز ﻣــﺸﻜﻼﺗﻲ از ﻗﺒﻴــﻞ اﺧــﺘﻼﻻت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﻮي )ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود در آﻳﻨﺪه ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺪ( و ﺑـﺮد ﻣﺤـﺪود )ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫‪ 30-50‬ﭘﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ( ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺗـﺮس از ﺗﺠـﺎوز ﺑـﻪ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪاي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ ،1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ والﻣﺎرت(‪ .‬ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ و اﻳﺠـﺎد‬ ‫ارﺗﺒﺎط ‪RFID‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻓﻨﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣـﻞ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ Kinsella (2003) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫـﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛـﺰي )ﻫـﺎب(‪ .‬در زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻄﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن آﻧﻬـﺎ را ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪) ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬در ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ اورﺑﻴﺲ ذﻛﺮ ﺷـﺪ( ﺗﻐﻴﻴـﺮ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي )ﻫﺎب(‪ 1‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻳـﺎد ﺑﻴﺎورﻳـﺪ ﻛـﻪ ‪ ProductBank.com‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻫــﺎب دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ از ﺗــﺼﺎوﻳﺮ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‪ ،‬دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن و‬ ‫‪1‐  Hub‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪553‬‬

‫ﭼﺎپﮔﺮﻫﺎ ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻋﻀﻮ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺎﻧﻚ دادهﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻫـﺮ ﺗـﺼﻮﻳﺮ‬ ‫)ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد( ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛﻤﺘﺮ و زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ ‪ 50‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 70‬درﺻﺪ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ از ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻄـﻲ ﺳـﻨﺘﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد )‪.(Productbank.com‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت اورﺑﻴﺲ ﺣﻮل زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺧـﻮد ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ؛ ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ Webcor.com‬و ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ آﺳـﺎﻳﺖ‪ 1‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري در ﺧﻼل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻮﻓـﻖ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺪون اﺷﻜﺎل و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻛﺎﻻﻫﺎ را از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و از‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺳـﻄﻮح ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫـﺪﻓﻲ ﻳﻜـﺴﺎن ﺣﺮﻛـﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري آﻧﻬـﺎ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺸﺎرﻛﺖ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﺸﺘﺮك دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻼش ﺑـﺮاي ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺿﺮورت دارد ﻋﻠﻞ آن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬ ‫و درك ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ را ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ و‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ راهﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ ﻳـﺎ ﺣـﺬف آن‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻣـﺆﺛﺮ و ﻛـﺎرا ﻣﻴـﺎن ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﺑـﻪ‬ ‫ﺿﺮورتﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن ﺳـﺮﻳﻊ اﻃﻼﻋـﺎت در ﻃـﻮل‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎراﻳﻲ آن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣـﻲﺗـﻮان اﻃﻼﻋـﺎت ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و دﺳـﺖاﻧـﺪرﻛﺎران ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل داد‪ .‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﺑـﻪ ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻮﺟﻮدي دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Asite ‬‬

‫‪554‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ از ﻫﻤﻜﺎري زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻧﻴـﺎز دارد‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﺼﻮل را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده و ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪Goutsos and  ،Manthou et al, 2004 ،‬‬

‫‪ Karacapilidis,  2004‬و ‪ Hagel,  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ Subramani, (2004) ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺸﻬﻮر در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-7‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ در ﺟﺪول ‪ 1-7‬ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ ﺑﺮﺗـﺮي در زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬از روشﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬والﻣﺎرت از ﺟﻬﺖ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻨﺶ ﺷﻬﺮت دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻴﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑـﺎ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻣﻮﺟﻮدي از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ و ﻛﺎﺳـﺘﻦ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺘﻠﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ 1‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ ﺧـﻮد ﺑـﺎ‬ ‫والﻣﺎرت ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ارﺷﺪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳـﺖ )‪ .(Worthen,  2002‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﺰرگ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧـﺎم دل‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.3‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﻢﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷـﺮﻛﺖ ﺟـﺎن دﻳـﺮ‪ Nelson 2002 ،2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ ،‬ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ زﻧﺠﻴﺮة ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻴﻢﻫﺎي زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫‪1‐  Nestlé USA ‬‬ ‫‪2‐  John Deere, Inc ‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪555‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺗﻴﻢ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ وﻇﻴﻔـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻋـﻀﻮي از ﮔـﺮوه اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎء از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫آﻣﻮزش ﺑﻬﺘﺮي دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن وﻇﻴﻔﻪ ﺧﺎص ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1-7‬راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺸﻜﻞ‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺗﺒﺎدل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻛﻨﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫دﺷﻮاري ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﺤﺼﻮل‬

‫‪Ã‬‬

‫از ‪ DSS‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻳﻊ و دﻗﻴﻖ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب وﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫از ‪ DSS‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻧﺤﻮه ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي راﻫﺒﺮدي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻠﺰوﻣــﺎت در ﻫﻨﮕــﺎم ﻧﻴــﺎز درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫از روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮاي ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻣﻜـﺎن وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﺗﻤـﺎس ﻧﻴـﺮوي‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي )ﻫﺎب( ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ‪ (Chen et al., 2004) XML‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ‬ ‫اداره ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش را‬

‫‪Ã‬‬

‫از ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻬـﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬از ‪ DSS‬ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ آﻧﭽـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺷﻮد و زﻣﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺖ آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺷﻮرون ﺗﮕﺰاﻛﻮ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ( از ‪ RFID‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‬ ‫ﺗﻌــﺪاد ﺑــﺴﻴﺎر ﻛــﻢ ﻳــﺎ ﺑــﺴﻴﺎر زﻳــﺎد‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣـﺪلﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﺗﺠـﺎري را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑﺮﻳـﺪ‪ RFID .‬و‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫از ﻣﺪل ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫‪ Ã‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ )ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ(‪ .‬از ‪ ،VMI‬ﺧﺪﻣﺎت وب و ‪RFID‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب و ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫـﺎي ‪ CRM‬و ‪ ،PRM‬رواﺑـﻂ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻲﺛﺒﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫از ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ اﺳﺘﻔـﺎده ﻛﻨﻴـﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺳــﺮﻋﺖ ﺑﺨــﺸﻴﺪن ﺑــﻪ ﺟﺮﻳــﺎنﻫــﺎي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ را ﺧﻮدﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ دل از ﺧـﺪﻣﺎت وب‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪556‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-7‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖ وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ را اﺟﺮا ﻛﺮد‬ ‫وارﻧــﺮ ﻟﻤﺒــﺮت‪ 1‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ داروﻳــﻲ ﺑــﺰرگ در اﻳــﺎﻻت‬

‫و ﺟﻮِّ ﺗﺠـﺎري ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻗـﺮار دﻫـﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬

‫)‪ (Pfizer.com‬ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻳﻜــﻲ از ﻣﺤــﺼﻮﻻت اﺻــﻠﻲ اﻳــﻦ‬

‫در راﺑﻄــﻪ ﺑــﺎ ﻣﻘــﺪار ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻟﻴــﺴﺘﺮﻳﻦ و دﻳﮕــﺮ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ دﻫﺎنﺷﻮﻳﺔ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲﻛﻨﻨـﺪة ﻟﻴـﺴﺘﺮﻳﻦ‪ 3‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻮاد‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮاد ﺧـﺎم و زﻣـﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫اﺻــﻠﻲ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در اﻳــﻦ دﻫــﺎنﺷــﻮﻳﻪ از درﺧﺘــﺎن‬

‫آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮات اﻓﺰاﻳﺶﻫـﺎي‬

‫اوﻛﺎﻟﻴﭙﺘﻮس در اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑـﻪ ‪ ‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت‬

‫ﻓﺼﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺗﺤـﺖ ﺗﻤﻠـﻚ ﭘـﻲ ﻓﻴـﺰر‬

‫وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت واﻗـﻊ در ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ ارﺳـﺎل ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﮔﺮوه ﻓﺮوش و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ وارﻧـﺮ ﻟﻤﺒـﺮت ﺑـﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫اﺻﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺨـﺶﻫـﺎ‪،‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬

‫ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه‬

‫و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﻦ را وارد ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﭘﺮﻳـﺰم‬

‫‪5‬‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮاد ﺧـﺎم و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻳـﺎ ﻛﻤﺒـﻮد‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز را زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﻴﺶ از‬

‫ﻛــﺮده و ﺑــﺮاي ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن وارﻧــﺮ ﻟﻤﺒــﺮت ﺳﻔﺎرﺷــﺎت‬

‫ﺣﺪ ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﮔـﺮان اﺳـﺖ و ﻛﻤﺒـﻮد ﻧﻴـﺰ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ زﻳـﺎن‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺗﺮي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ )در ﺑﺮاﺑﺮ رﻗﺒﺎ( ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬

‫ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و ﺑﺎزﭘﺮﺳـﺎزي‪ 6‬اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﭘـﺮوژة‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﻴﻮﺟﻴﺴﺘﻴﻚ‪) 4‬ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ آزﻣﺎﻳـﺸﻲ در وارﻧـﺮ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ( ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ‬

‫ﻟﻤﺒﺮت اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﭘـﺮوژة آزﻣﺎﻳـﺸﻲ‪ ،‬وارﻧـﺮ ﻟﻤﺒـﺮت‬

‫ﻫﻤﺮاه دﻳﮕﺮ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑـﺎزار را‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﻴﻮﺟﻴﺴﺘﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬

‫از ﻃﺮﻳــﻖ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﺑــﺎ والﻣــﺎرت ﺑــﻪ اﺷــﺘﺮاك‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﻓﺮوش را در ﺑﺮاﺑﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‬

‫ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از داﻧـﺶ‬

‫‪Warner‐Lambert ‬‬ ‫‪Pfizer ‬‬ ‫‪Listerine ‬‬ ‫‪Manugistic Inc.s Demand Planning Information System‬‬ ‫‪Prism Capacity Planning System ‬‬ ‫‪Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment (CPFR) Program  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪557‬‬

‫ﺑــﺎزار والﻣــﺎرت اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨــﺪ؛ ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ والﻣــﺎرت‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ‪ CPFR‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﻛﺎي ﻋﻤﺪه ﺧـﻮد‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ از داﻧــﺶ ﻣﺤــﺼﻮل وارﻧــﺮ ﻟﻤﺒــﺮت ﺑﻬــﺮه ﺑﺒــﺮد‪ .‬در‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت در ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه دﻳﮕـﺮ ﺻـﻨﻌﺖ‬

‫‪ ،CPFR‬ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﻣﺮﺟــﻊ ﻋﻤﻠﻴــﺎت زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‪ ،1‬ﻛــﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫اﺑﺘﻜﺎري از ﺷﻮراي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬

‫ﭘﺮوژه ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪة ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ‪ ERP‬و‬

‫ﺷـــﺮﻛﺖ دارد‪ ،SCOR .‬ﻋﻤﻠﻴـــﺎت زﻧﺠﻴـــﺮة ﺗـــﺄﻣﻴﻦ را ﺑـــﻪ‬

‫‪ SCM‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﭗ و ﻣﻴﻨﻮﺟﻴﺴﺘﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده ﻛﻪ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬

‫در ﻃﻮل آزﻣﺎﻳﺶ ‪ ،CPFR‬وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت ﻧـﺮخ ﭘﺮﺷـﺪن‬ ‫ﻗﻔﺴﻪﻫﺎ )ﻣﻴﺰان ﭘﺮﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه( را از‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 87‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 98‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺳـﺎل‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪﻓﻲ ﺑﺮاي‬

‫‪ 8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻪ درآﻣﺪ ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ درآﻣﺪ ﻣﻌـﺎدل‬

‫ﭘﺮوژه آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻫﻤﻜﺎري ‪ CPFR‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ؟ ﺑـﺮاي ﻛـﺪام‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻜـﺎريﻫـﺎﻳﻲ ﺳـﻮدﻣﻨﺪ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وارﻧﺮ ﻟﻤﺒﺮت‪ ،‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﺮاي ﮔـﺴﺘﺮش‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد؟‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Bresnahan (1998‬و ﮔﺰارش ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺪارﻛﺎت و ﺗﻮزﻳﻊ‪ 1998) 2‬و ‪.(1999‬‬

‫‪1‐  Supply‐Chain Operations Reference (SCOR) ‬‬ ‫‪2- Logistics Management and Distribution Report (1998‐1999) ‬‬

‫‪558‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻳﻚ ﺗﻴﻢ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﻛـﺎﻻ‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞ ﺗﺤﻮﻳـﻞ را‬ ‫ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎر ﺑﺮاي ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻛﻪ ﻛﺎﻻي آن ﺑﺎﻳـﺪ ارﺳـﺎل ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬زواﺋﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺣﻤـﻞ‬ ‫و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺸﺘﺮي درﺑﺎره ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻛـﻪ در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ را ﺑﺮاي ﭘﻲﮔﻴﺮي ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ‬ ‫ﺻﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺨﺼﻴﺺ وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺑـﺰار ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر و ﮔﺮوهاﻓﺰار ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺗﻴﻢ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ در ﻣﻘﻴـﺎس ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬ﻓﺼﻞ ‪) 8‬ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ( اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ‪ 1‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻟﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﻃـﺮحﻫـﺎي‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮد‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﺮد و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬ ‫و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ را ﻣﺪلﺳﺎزي ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻘﻮه در اﻳـﻦ ﺣـﻮزهﻫـﺎ در ﻣـﺪل‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺷـﺪه ﻣﻮﻓـﻖ در ﻣـﺪل‬ ‫ﻣﺠﺎزي را ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاي آﻧﻬﺎ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ واﻗﻌﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ B2B‬ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮده و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﻪ روﺷﻨﻲ از‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ »ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ «2‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺮ دو ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻬﻢ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ :‬زﻣﺎن اﻧﺘﻈـﺎر و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ .‬ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ ﻛـﻞ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و اﻳﺠﺎد ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﻴﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﻧﻴـﺰ ﻛﻠﻴـﻪي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي درﮔﻴﺮ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺘﺤﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫اﻧﻌﻄﺎف و واﻛﻨﺶﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Collaborative Enterprise Application ‬‬ ‫‪2‐  Demand Visibility ‬‬

‫‪ 2-7‬ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و راه ﺣﻞﻫﺎ‬

‫‪559‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻛﺎر در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎزي‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اداﭘﺘﻚ‪ 1‬و ﺗـﺎﻳﻮان ﺳـﻤﻲ ﻛﺎﻧـﺪاﻛﺘﻮر‬ ‫ﻣﻨﻴﻮﻓﻜﭽﺮﻳﻨــﮓ‪ ،2‬ﺑــﺎ ﻧــﺮماﻓــﺰار ﺷــﺮﻛﺖ اﻛﺴﺘﺮﻳــﺴﻴﺘﻲ اﻻﻧــﻴﺲ‪ 3‬ﺑــﺮاي ارﺗﺒــﺎط ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲﺷﺎن از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎزي اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬دو ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري در ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاكﮔـﺬاري ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارﺷﺎت ﻛﺎر و ارﺳﺎل ﮔﺰارش ﺗﺮاﺑﺮي و ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺷـﺎﻫﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪2-7‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ ،RFID‬ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ راه ﺣﻞﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ .‬راهاﻧـﺪازي ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺎزآﻣﻮزي‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺎﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺶ از اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوژهاي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان را از ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻻﺗﻲ آﮔـﺎه ﻛﻨﻨـﺪ؟ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺴﻦ ﻛﻪ آﻣﻮزش آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺎم ﺑـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﺠﺎد و ﺣﻔﻆ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ آن‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮاد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨﺼﻲﺷﺎن در ﻛﺎر ﻃﺮاﺣﻲ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ اﻣﻮال ﻓﻜﺮي اﻓﺮاد ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد )آﻳﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰﻣﻲ ﺑـﺮاي ﺟﺒـﺮان اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫دﻳﮕﺮان از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻓﺮاد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ؟(‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻌﺪادي ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎ را در دو ﺑﺨـﺶ ﺑﻌـﺪ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪1‐  Adaptec Inc. ‬‬ ‫)‪2‐  Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC‬‬ ‫‪3‐  Extricity Allience ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪560‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-7‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ از ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻮارﺳﺎزي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ‪ 1‬در وﻟـﺰ ﺑـﻴﺶ از ‪ 250‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه را اداره‬

‫در ﺳـــﺎل ‪ ،1998‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﭘﻴﻜـــﺎﻛﺲ )ﺑـــﺎ ﻫﻤﻜـــﺎري‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻟﺒﺎس و ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ در‬

‫‪ ،(Symbol.com‬ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﺗﻌـﻮﻳﺾ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﺎﻏـﺬي ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫وﻟﺰ و ﺟﻨﻮب اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫داﺧﻠﻲ ﺧﻮد ﻣﺸﻜﻠﻲ داﺷﺖ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻏﺬي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎ داراي ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻗﻼم‬

‫‪ 28‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ و ‪ 6‬ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‪ ،‬اﻗﻼم اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺧﻄﺎﻫﺎي روﻧﻮﻳـﺴﻲ‪ ،‬ﺗـﺄﺧﻴﺮ در‬

‫ﺑﺎرﻛﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﺠــﺎد و درﻳﺎﻓــﺖ دادهﻫــﺎ و ﻣــﺸﻜﻼﺗﻲ دﻳﮕــﺮ ﺑــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ اﻣﻜــﺎن ﻛﻨﺘــﺮل ﺑﻼدرﻧــﮓ را ﻓــﺮاﻫﻢ‬

‫ﻣــﺸﻜﻼت‪ ،‬رﺷــﺪ ﺷــﺮﻛﺖ را ﻣﺨﺘــﻞ ﻧﻤــﻮده و ﺳــﻮد آن را‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﺟـﻨﺲ ﭼـﻪ ﺑـﺎ دﺳـﺖ ﺣﻤـﻞ ﺷـﻮد و ﭼـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺑﺎرﻛﺶ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ دﻗﻴﻘﺎً ﺟﺎي آن را ﻣﻲداﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1997‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ ﺷـﺶ اﻧﺒـﺎر ﺧـﻮد را‬

‫در ﻫــﺮ ﻧﻘﻄــﻪ از ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‪ ،‬ﻛــﺴﻲ در ﺟــﺎﻳﻲ ﻧﺎدرﺳــﺖ ﺑــﻮده‪ ،‬ﻳــﺎ‬

‫در ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ ادﻏﺎم ﻛـﺮد ﻛـﻪ ‪ 100،000‬ﻓـﻮت ﻣﺮﺑـﻊ‬

‫ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻣﻘـﺼﺪ ارﺳـﺎل ﻏﻠـﻂ‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻫـﺮ روز‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 4000‬واﺣـﺪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﭘﻴﺎم ﻫﺸﺪاري ارﺳﺎل ﻧﻤﻮده و از اداﻣـﻪ‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ 2‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻠﻲ‬

‫ﻛﺎر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭘﻴﻜـﺎﻛﺲ‪ ،‬ﺟﻨـﺴﻲ را از‬

‫ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺎرا ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﻟـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه و ﺳـﭙﺲ‬

‫اﻧﺒﺎر ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﺶ اﻧﺒﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻛـﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ‬

‫ﻫﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺑﺎرﻛﺪ ﺧـﻮرده و ﺑـﺮاي ﮔـﺰارش رﺳـﻴﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎط ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫اﺳﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﻫـﺮ ﻗﻠـﻢ ﺟـﻨﺲ را از‬

‫اﻧﺘﺨﺎب اﻗﻼم ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺗﻤﺎم ﻛـﺎﻻ در ﻳـﻚ ﻣﺤـﻞ ﺑـﻪ‬

‫ﻟﺤﻈــﻪ ورود در ﺳﺮاﺳــﺮ ﻣﺮﻛــﺰ ﺗﻮزﻳــﻊ ردﻳــﺎﺑﻲ ﻛــﺮد‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﺧﺼﻮص زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺘﺨـﺎبﻛﻨﻨـﺪه ﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻨﺘﻈـﺮ‬

‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛـﺎﻻ را در ﻣﺤـﻞﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺎﻻ از‬

‫ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻻ ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤـﻮاره‬

‫آﻧﺠﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮﭼﺴﺐﮔﺬاري‬

‫ﻳــﻚ ﺗــﺄﺧﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌــﻲ در اﻳــﻦ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ وﺟــﻮد دارد و ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ ﺑﺮاي ارﺳﺎل ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬از‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻮﺟـﻮدي را ﺗـﺎ زﻣـﺎن وﻗـﻮع آن‪،‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒـﺎر‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬‬ ‫‪1‐  Peacocks Ratails  ‬‬ ‫‪2‐  Stock‐ Keeping Units (SKU) ‬‬

‫‪ 3-7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ SCM ،MRPII ،MRP :‬و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫‪561‬‬

‫ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﺗﻴﻢ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﭽـﻲ دارد ﻛـﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣـﻲداﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫دﺳﺘﻮرات اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎﻻﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ از‬

‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺑـﺎرﻛﺶﻫـﺎ در اﻧﺒـﺎر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﻛﺰي ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳـﻚ‬

‫ﻣــﻲﻓﺮﺳــﺘﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨــﺪ وﺳــﻴﻠﻪ ﻣﭽــﻲ‪ ،‬ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﺗﺮﻣﻴﻨــﺎل‬

‫ﺑﺎرﻛﺶ ﺧـﺎﻟﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑﺮداﺷـﺖ ﻛـﺎﻻ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎرﮔﺮ‬

‫ﺑﺎرﻛﺶ‪ ،‬راﻧﻨﺪه را ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ دﻗﻴﻖ در ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎر ﻫـﺪاﻳﺖ‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﺎرﻛﺪ آن را اﺳﻜﻦ ﻛﺮده و ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ وﺳـﻴﻠﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‪ ،‬راﻧﻨﺪه از ﻳﻚ اﺳﻜﻨﺮ دﺳﺘﻲ ﺑﺮاي‬

‫ﻣﭽﻲ ﺑﻪ او راﻫﺮو ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻜـﺎن دﻗﻴـﻖ ﻛـﺎﻻ و ﻛـﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫اﺳﻜﻦ ﺑﺎرﻛﺪ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد را اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑـﺴﺘﻪ‬

‫ﻛﻪ او در ﻣﻜﺎن ﺻﺤﻴﺢ اﺳـﺖ و ﻛـﺎﻻي درﺳـﺖ را اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎرﻛﺪي را ﻛـﻪ در اﻧﺘﻬـﺎي راﻫـﺮو‬

‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺒﺎر ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺮاي ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬

‫ﺑﺮﺧـــﻲ ﻣﺰاﻳـــﺎي دﻳﮕـــﺮ‪ :‬ﺗﺠﻬﻴـــﺰات ﻣﭽـــﻲ ﻣﻮﺟـــﺐ‬

‫درﺳــﺖ ﺑــﻮدن راﻫــﺮو اﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﭙﺲ ﺑﺎرﻛــﺪ ﻛــﺎﻻ را اﺳــﻜﻦ‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ از ﻣﻜﺎن ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﻫـﺮ‬

‫از دﺳــﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻣﻴﻨــﺎل زﻣــﻴﻦ ﮔﺬاﺷــﺘﻪ ﺷــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‬

‫ﻗﻠﻢ ﺟﻨﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑـﺎرﻛﺶ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﺳـﻜﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﻤـﻲاﻓﺘﻨـﺪ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺟﻤﻊآوري اﺟﻨﺎس ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎ‬

‫آﺳﻴﺐ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮده و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﻛﺶﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬

‫آﻣﻮزش ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ در ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﺎي ﮔﻴﺮد و‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪.Peacocks Case Study, 2004‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﭘﻴﻜﺎﻛﺲ ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻪ‬

‫از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ﻃــﻲ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺟــﺎ ﺑــﻪ ﺟــﺎﻳﻲ‪ ،‬دادهﻫــﺎ ﺑــﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤـﻮده و ﻣـﻮارد‬

‫ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺮﻛـﺰي ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻬﺒــﻮد را ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛﻨﻴــﺪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ‪RFID‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬زﻣــﺎن ﻧﺰدﻳــﻚ ﺷــﺪن ﺑــﻪ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎزﭘﺮﺳــﺎزي را ﻛــﻪ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫‪3-7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ SCM ،MRPII ،MRP :‬و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧﺮماﻓﺰاري‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آن ﻛﻪ در ﻃﻮل ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻛﻤﻚﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺳﺎﺑﻘﺎً‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ و ﻓﻜﺲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻛﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪ‪ ،‬ﻛﻨـﺪ و ﭘﺮﺧﻄـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫‪562‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳـﺘﺎر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺷـﺪن ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎ در‬ ‫ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري اوﻟﻴـﻪ ﻛـﻪ در دﻫـﺔ ‪ 50‬و اواﻳـﻞ دﻫـﺔ ‪ 60‬ﻋﺮﺿـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓـﺰار ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ 1‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ )ﺑﺨﺶ ‪ 4-7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻫﺪاف ﻋﻤﺪة آن ﺗﺴﺮﻳﻊ ﭘﺮدازش‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺎﻟﻲ )ﻣـﺜﻼً ﺑـﺮاي ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ( اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ 2‬در اواﻳـﻞ دﻫـﺔ‬ ‫‪ 60‬اﺑﺪاع ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻣﻜـﺎن ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎمﺳﺎزي روزاﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ در ﺑﻬﺒﻮد اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺪل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺑﻪ ﺑﺎزار آﻣﺪن ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ MRP‬ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ‪ ‬ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ MRP‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻮده )و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬و ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي و ﺳﺎده و ﻣﺆﺛﺮ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ ﺷﻜـﺴﺖ ﺧﻮردﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از دﻻﻳـﻞ اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ‪ MRP‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻣﺎنﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي و ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﻧﻴــﺮوي اﻧــﺴﺎﻧﻲ ارﺗﺒــﺎط ﺗﻨﮕــﺎﺗﻨﮕﻲ دارد‪ .‬ﺗــﺸﺨﻴﺺ اﻳــﻦ ﻣﻮﺿــﻮع‪ ،‬ﻣﻮﺟــﺐ ارﺗﻘــﺎء روش )و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار( ‪ MRP‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 3‬ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ را ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﻪ ‪ MRP‬ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺪ )‪ Sheikh, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Supply Chain Management (SCM) software  ‬‬ ‫‪2‐  Material Requirements Planning (MRP)  ‬‬ ‫‪3‐  Manufacturing Resource Planning (MRPII) ‬‬

‫‪ 3-7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ SCM ،MRPII ،MRP :‬و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫‪563‬‬

‫ﻃــﻲ اﻳــﻦ ﺗﻜﺎﻣــﻞ ﺗــﺪرﻳﺠﻲ‪ ،‬روز ﺑــﻪ روز ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﺎرﻛﺮدي ﺑﻴــﺸﺘﺮي‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪن ﻣﻔﻬـﻮم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ داﺷـﺖ و ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ و دﻳﮕـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي روزﻣـﺮة ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي در ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن را‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ‪ ERP‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞﺗﺮ در ﺑﺨﺶ ‪ 4-7‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ﺑﻌﺪي در اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري و دﻳﮕﺮ ﻧﺮماﻓـﺰارﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ از اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ 90‬آﻏـﺎز ﺷـﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪاي ﻗـﺮن ﺑﻴـﺴﺖ و ﻳﻜـﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﺑﺎزارﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ mysap.com‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ روزاﻓﺰوﻧـﻲ در اﺑﻌـﺎد ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﺮدازش‬ ‫ﺗــﺮاﻛﻨﺶ و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗــﺼﻤﻴﻢ و ﺷــﻤﻮل ﺷــﺮﻛﺎي ﺗﺠــﺎري(‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘــﻴﺶ از آﻧﻜــﻪ اﺳــﺎس‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ‪ ERP‬و ‪ SCM‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دﻻﻳﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ؟‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻗﺮن ﺑﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﺎرﻛﺮدﮔﺮا‪ 1‬ﺑـﻮد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺟﺎزة ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮك را ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ آﻧﻜـﻪ ﻫـﺮ ﺑـﺎر‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺎرج از ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺧﺎص‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻓﻮري ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت وﻳـﮋة آن ﺑﺨـﺶ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫دادهﻫﺎي آن ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ و ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي وي ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ از ﻓﻨﺎوري ﻛﺎرﻛﺮدﮔﺮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورده ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲ دﻳﺮ ﺑﻪ آن ﻣﻲرﺳﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ .(1‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻗﺮن ﺑﻴـﺴﺖ‬ ‫و ﻳﻜﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻨﺪو‪ 2‬ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻋﻤﺪة ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻳﺮ )ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻫﻤﻴﺖ( ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺤـﺴﻮس‪ .‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء ﺑﻬـﺮهوري‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﭼﺮﺧـﺔ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫‪1‐  Functionally‐oriented‬‬ ‫)‪2‐  Sandoe et al. (2001‬‬

‫‪564‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣـﺪ‪ /‬ﺳـﻮد‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﺔ‬ ‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻓﻮري‪  .‬‬ ‫• ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس‪ .‬ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻮ‪ /‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪  .‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي داﺧﻠﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬دو ﻧـﻮع ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ :‬داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي داﺧﻠـﻲ‪ 1‬ﺑـﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫درون ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن )ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي )ﻛﺎرﺑﺮدي( ﻳﺎ ﻣﻴـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده( ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺑﺰار ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي را ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺳــﻔﺎرش‪ ،‬ﻳــﺎ ﻳــﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋــﺔ ‪ CRM‬را ﺑــﺎ ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻛﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺧـﺎرﺟﻲ‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺎم ﺑـﺮد‪ .‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮي از ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺧـﺎرﺟﻲ زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ وارد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﺼﻮل را درﻳﺎﻓﺖ و ﺷﻜﻞﻫﺎ و ﻓﻴﻠﻢﻫـﺎي ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Hagel, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ B2B‬و ‪ PRM‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫)‪ Jinyoul et al.(2003‬و )‪ Siau and Tian (2004‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪4-7‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Internal integration  ‬‬ ‫‪2‐  External integration‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪ ERP‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪565‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﺮدازش ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه در ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼـﺎﻟﺶ ﺟﺪﻳـﺪي‬ ‫ﻣﻄـﺮح ﻣﻲﺷـﻮد‪ :‬ﭼﮕـﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗـﻮان ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻛـﺴـﺐ و ﻛــﺎر را ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻼدرﻧﮓ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳﺰي ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻳـﺎ ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧـﺎم دارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را در ﺗﻤﺎم ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت روزﻣـﺮة واﺳـﻂ‬ ‫اﺟﺮاﺋﻲ )ﻧﻈﻴﺮ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و زﻣﺎنﺑﻨﺪي( را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن در‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺟﺮاي ﺳﻔــﺎرش‪ ،‬ﺧﻮدﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ERP‬‬

‫داراي ﻗــﺴﻤﺖﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي ﻛﻨﺘــﺮل ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﺣــﺴﺎبﻫــﺎي ﻗﺎﺑــﻞ درﻳﺎﻓــﺖ و ﭘﺮداﺧــﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮديﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺰاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ERP‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري‪ ،‬از اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻛﺎرآﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري و ﺳﻮدآوري را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ Ragowsky and Somers, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻫﺪف ﻋﻤﺪة ‪ ،ERP‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي واﺣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ورود ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻓـﻮري ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺔ اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺸﺘﺮي و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻋــﺚ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑﻬــﺮهوري و رﺿــﺎﻳﺖ ﻣــﺸﺘﺮي ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)‪ .(Gattiker  and  Goodhue,  2004‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ ERP‬در ﻫـﺰاران ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ و‬ ‫ﺑﺰرگ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ ،ERP‬ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ‬ ‫ﺷــﮕﻔﺖ ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل داﺷــﺘﻪاﻧــﺪ )‪ erp.ittoolbox.com‬را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴــﺪ(‪ ERP .‬در اﺑﺘــﺪا ﻛﻠﻴــﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي درون ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ )ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﻲ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن( را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲداد‬ ‫و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﮔﺴﺘﺮده‪ 1‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺎرﺟﻲ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬روﻟﺰ روﻳﺲ‪ .2‬اﺟﺮاي ‪ ،ERP‬روﻟﺰ روﻳﺲ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫‪1‐  Extended ERP Software ‬‬ ‫‪2‐  Rolls‐ Royce ‬‬

‫‪566‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و اﻣﻴـﺪ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻔﺎرﺷﺎت در آﻳﻨﺪه ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد )‪.(Yusuf et al. 2004‬‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ :‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻮﻣــﺎرك‪ .1‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻮﻣــﺎرك )‪ ،(comarkcorp.com‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬ ‫‪ ،ERP‬ﻣﻮﺟﻮديﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻔﺼﻞ را ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬از ‪ ERP‬ﺑﺮاي ﭘﻴﮕﻴﺮي‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي از ﻃﺮﻳـﻖ ‪ .ERP‬ﺷـﺮﻛﺖ اِﻛـﺴﻮن ﻣﻮﺑﺎﻳـﻞ ﺗﻨﻬـﺎ در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ‪ 300‬ﺳﻴﺴﺘـﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ در ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﭘﺘﺮوﺷـﻴﻤﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ اﺟـﺮاي‬ ‫‪) SAP R/3‬ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫دو اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ ERP‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ را ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻛـﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ و اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ارزانﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ‪ ERP‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار اﺳﺖ‬ ‫)ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ‪ SAP  R/3 ،ERP‬ﻧـﺎم دارد ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﭗ ايﺟﻲ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﺣـﺎوي ﺑـﻴﺶ از ﻫﻔﺘـﺎد ﻣـﺎژول‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻳـﻚ واﺣـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اوراﻛـﻞ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫اﺳﻮﺷﻴﻴﺘﺲ‪ 4‬و ﭘﻴﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ‪ 5‬ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت داراي‬ ‫ﻣﺎژولﻫﺎي وب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل راه دﻳﮕــﺮ اﺟــﺮاي ‪ ،ERP‬اﺟــﺎرة ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ‪ ERP‬از اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ 6‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﻋﻤـﺪة روﻳﻜـﺮد اﺧﻴـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ‪ ERP‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را اﺟﺎره ﻛﻨﺪ و از ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﺻﺮفﻧﻈـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬

‫‪ComarkCorp ‬‬ ‫‪ExxonMobil  ‬‬ ‫‪SAP AG ‬‬ ‫‪Computer Associates ‬‬ ‫‪People Soft  ‬‬ ‫‪Application Service Providers (ASP) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﺳﺘ ــﺎرﺑﺎﻛﺲ‪ ،1‬از روﻳﻜــﺮد ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨــﻪ‬

‫‪2‬‬

‫‪567‬‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و ‪ERP‬‬

‫اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ ﺧــﻮد را ﻣــﻲﺳــﺎزﻧﺪ ﻛــﻪ ﻗــﺴﻤﺖﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ آن را از ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ اﺟﺎره ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ .ERP‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ ذﻛـﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ERP‬از‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي روزﻣﺮه ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ERP ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬وارد ﻛـﺮدن‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻓﺮوش‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش را ﭘﻮﺷﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ ERP‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ واﺳﻂ واﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ERP‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﻞ اول ‪ERP‬‬

‫ﻧﺴﻞ اول ‪ ERP‬ﺑﺮ آن دﺳـﺘﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي درون ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ روزﻣـﺮه و ﺗﻜـﺮاري ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ ERP‬ﻧـﺴﻞ اول‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ‪ ERP‬ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻈـﻢ و ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و ﻫﻤﺘﺮازي اﻫـﺪاف ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر )ﻓـﺼﻞ ‪ (12‬را ﻣﻤﻜـﻦﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ .(14‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺮاي ‪ ،ERP‬ﻣﺸﻜﻼت و ﻧﻘﺎط ﺿـﻌﻒ ﻗـﺪﻳﻤﻲ‪ 3‬ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫ﻛﺸﻒ و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ERP ،‬ﻳﻚ »ﻧﻮﺷﺪارو« ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم اﻣﺮاض ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﺿﻌﻒﻫﺎﻳﻲ‬ ‫دارد‪ .‬اﺟﺮاي ‪ ERP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫‪ ،ERP‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻓﻌﻠﻲ دارﻧﺪ و آﺧﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ ERP‬ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰار آن را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ )ﻣﮕـﺮ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ را از ‪ASP‬ﻫﺎ اﺟﺎره ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺟﺬاب ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Starbucks ‬‬ ‫‪2‐  Best‐of‐breed approach ‬‬ ‫‪3‐  Dusty concerns ‬‬

‫‪568‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫در اواﺧــﺮ دﻫــﺔ ‪ ،90‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ‪ ERP‬ﺷــﺮوع ﺑــﻪ ﮔــﺴﺘﺮش در زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﺎﻣـﻞ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رواﺑــﻂ ﺑــﺎ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن را ﻧﻴــﺰ در ﺑﺮداﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺗﻌﺎﻣــﻞ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫را ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ ﺑــﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ در ﻣــﻲآورد )ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻳــﻚ راه ﺣــﻞ ﺟــﺎﻣﻊ ‪ ERP‬ﺑــﻪ‬ ‫‪ Lucas and Bishop, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻣﺎ در اﺻﻞ‪ ERP ،‬ﻫﺮﮔﺰ در ﭘﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ از ﺗﻤﺎم زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕــﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن اﺿــﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻧــﺪ‪ .‬راه ﺣــﻞﻫــﺎي ‪ ERP‬ﺣــﻮل‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻼدرﻧﮓ در ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر‪ ،‬ﻳـﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻧﺴﻞ دوم ‪ ERP‬ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﻞ دوم ‪ERP‬‬

‫ﻫﺪف ﻧﺴﻞ دوم ‪ ،ERP‬ارﺗﻘﺎء ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ ﻛـﺎراﻳﻲ اداره‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﺗﻐﻴﻴﺮ راهﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎري ﺑـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧـﺴﻞ اول ‪ ERP‬اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰان‪،‬‬ ‫آﻣﺎرﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺎﻟﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ‪ ،ERP‬اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻧـﺴﻞ اول‬ ‫‪ ،ERP‬ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻟﺤﻈﻪاي از ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر در ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪ از زﻣـﺎن اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﻴـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺶ و‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺎ وﻗﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮات و وﻗﺎﻳﻊ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ دﻗﺎﻳﻖ ﭘﻴﺶ از اﺟـﺮاي آن اداﻣـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ ERP‬ﻧﺴﻞ اول ﻣﺜـﻞ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آﻳﻨﻪ ﺟﻠﻮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺿﻌﻒ ﻧﺴﻞ اول ‪ ،ERP‬ﻧﻴﺎزي را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ ،SCM‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر وﻳـﮋه ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ آن ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑـﺮ ﺧـﻼف ﺗﻤﺮﻛـﺰ‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪569‬‬

‫‪ ERP‬اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﺟﺮﻳــﺎن ﻣﻌﻤــﻮل اﻃﻼﻋــﺎت ﻋﻨﺎﻳــﺖ دارد )ﺑــﺮاي ﺗــﺸﺮﻳﺢ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ‪ SCM‬و ‪ ERP‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.5‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ ERP‬ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ .SCM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﺰﻣﺎن از ‪ ERP‬و ‪ SCM‬ﻫﻴﭻ اﻳـﺮادي ﻧـﺪارد‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ دو را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧـﺸﺎن دﻫـﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫‪ ERP‬و ‪ SCM‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﺎ ﻫــﻢ ﻛــﺎر ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﭘــﺮدازش ﺳــﻔﺎرش را در ﻧﻈــﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳــﺪ‪ .‬در‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﻔـﺎوﺗﻲ ﺑﻨﻴـﺎدﻳﻦ ﻣﻴـﺎن ‪ SCM‬و ‪ ERP‬وﺟـﻮد دارد‪ .‬روﻳﻜـﺮد ‪ ERP‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤـﻮ ﺳـﻔﺎرش را درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻤـﻮده ﻳـﺎ آن را اﻧﺠـﺎم داد؟« در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SCM‬ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ »آﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﻔﺎرش ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد؟«‪ .‬اﮔﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﭘﻮل ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ اﻳﺠﺎد اﺧـﺘﻼل در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﻔـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑــﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ ،‬ﻧــﺮماﻓـﺰار ‪ SCM‬ﺑــﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳــﺰي‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳـﺎزي و ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي در‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ‪ SCM‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﻤﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ ERP‬ﭘـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ )ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 10‬و ‪(11‬‬ ‫را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SCM‬ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد و ﺟـﺬب دادهﻫـﺎ از ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗـﺎدر اﺳـﺖ ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺷـﻔﺎف و در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از آﻧﭽﻪ ﺳﺎزﻣﺎن در ﭘﻲ آن اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آيﺑﻲام از ‪ SCM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ از ﻳـﻚ ﺗـﻼش ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖآﻣﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،SCM‬ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠـﺪد زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ آيﺑـﻲام اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪف‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و اﻧﺠـﺎم آن ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﺗﻼش‪ ،‬آيﺑﻲام ﻳﻚ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﻴﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ داد ﻛﻪ اﺑﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داراي‪ 1‬ﻧﺎم دارد و ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪادي از واﺣﺪﻫﺎي آيﺑﻲام و ﺷﺮﻛﺎي آﻧﻬـﺎ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬آيﺑﻲام ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ AMT‬ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن ﺑﻮدﺟـﻪ و ﮔـﺮدش ﻣﻮﺟـﻮدي‪،‬‬ ‫اﻫﺪاف ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،AMT .‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ و اﻳﺠـﺎد‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻤـﻲ زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬را ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫)‪1‐  Asset Management Tool (AMT‬‬

‫‪570‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ‪ AMT‬ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 750‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣـﻮاد‬ ‫و ﻣﺨﺎرج ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ .(Yao et al, 2000‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺶﻧﻴﺎزي ﺑﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺰرگ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در آيﺑﻲام ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ،SCM‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﺮ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ERP‬و‬ ‫‪ SCM‬را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ‪ ERP‬و ‪ .SCM‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺳـﺎزي ‪ ERP‬و‬ ‫‪ SCM‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد؟ ﻳـﻚ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻣﺨﺘﻠـﻒ از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺴـﺐ و ﻛـﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻧﺮماﻓـﺰار ‪SAP‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﻚ ﻧﺮماﻓــﺰار ‪ ERP‬اﺳﺘﻔــﺎده ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﻧﻤــﻮﻧﻪ وارﻧـﺮ‪ -‬ﻟﻤﺒـﺮت‬ ‫)ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤﻴــﻂ ﻛـﺎر ‪ (1-7‬ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪ‪ ،‬و ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ SCM‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤـﻮر‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﻴـﻮﺟﻴﺴﺘﻴـﻚ را ﺑﻪ آن ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻜﺮدي ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴﺎن ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻧﻴــﺎز دارد‪ .‬در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ اﺗــﺼـﺎلدﻫﻨــﺪهﻫــﺎي ﺧﺎﺻــﻲ ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻴﺎناﻓﺰار اراﺋــﻪ ﻣـﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟــﻮد ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫)‪ Kovacs and Paganelli, 2003‬را ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد دوم ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ ERP‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري ﻣﺸﻬﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺻﻠﻲ ﺧـﻮد ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‬ ‫ﺗﺠــﺎري )در ﻓــﺼﻞ ‪ 10‬ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﺷــﺪه اﺳــﺖ( ﺑــﻪ ﺗﺤﻠﻴــﻞ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ‪،ESS ،DSS‬‬ ‫دادهﻛﺎوي و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي را ﺣـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﮔـﺎﻳﻠﻴﺲ و ﺗﺎﺗـﺴﻴﻮﭘﻠﻮس‪ 1‬ﺷـﺮح‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SCM‬را ﺑﺎ ﻳﻚ ‪ GIS‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬ ‫و ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ و زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Gayialis and tatsiopoulos (2004) ‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪571‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ ERP‬ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري )ﻛﻪ‬ ‫ﻧﺴﻞ دوم ‪ ERP‬را ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ( ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ‪ ،CRM‬ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬دادهﻛﺎوي و اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻳـﻚ ﺟـﺰء‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ‪) PLM‬ﻓﺼﻞ ‪ 6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل از ﻛـﺎرﺑﺮد ‪ERP‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ‪ SCM‬را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ دارد‪ ،‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-7‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ‪ERP‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪي از ‪ ERP‬وارد ﺑـﺎزار ﺷـﺪ ﻛـﻪ در آن‪ ،‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎ ﺑـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ‪ ERP‬از ﻗﺮار ذﻳﻠﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﺪارﻛﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎور ‪ ‬‬ ‫• ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ و ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻛﻤﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ‪  1‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﻮط ﺑﺮداﺷﺖ‪ /‬ﺗﺤﻮﻳﻞ و ﺣﺬف ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻏﻴﺮﺿﺮوري ‪ ‬‬ ‫• ﻣﻨﺒﻊﻳﺎﺑﻲ ﭘﻮﻳﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت از ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﺟﻮدي‬ ‫و ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ ‬‬ ‫• ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﻗﺮارداد ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺧﻠﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ( ‪ ‬‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻔﺎرش ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ وﺟﻬﻪاي واﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺤﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ‪ ‬‬ ‫• ادﻏﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اروﭘﺎ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ زﻳﺎدي دارد و ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎرت در ﺣﺎل ﺑﺮﭼﻴﺪه ﺷﺪن اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺗﺪارﻛﺎت ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و واﺣﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر ‪ ‬‬ ‫• اﻳﺠﺎد درﮔﺎهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤـﻮده‬ ‫و راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Less Than Truck Loads (LTTLs) ‬‬

‫‪572‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-7‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻞ ﮔﻴﺖ‪-‬ﭘﺎﻟﻢ اﻟﻴﻮ از ‪ ERP‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻮارﺳﺎزي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﻞﮔﻴﺖ‪-‬ﭘﺎﻟﻢاﻟﻴﻮ‪ 1‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺸﮕﺎم در ﻋﺮﺻـﺔ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺳـﻌﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑـﺮ ﻣﻴـﺰان ﻛـﺎرآﻳﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳــﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ دﻫﺎن )ﺧﻤﻴﺮدﻧﺪان‪ ،‬ﻣﺴﻮاك( و ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪة ﻋﻤـﺪة‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻞﮔﻴﺖ ﺑـﺎ ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎي ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﻓـﺮدي )ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻛـﻮدك‪ ،‬ﻋﻄﺮﻳـﺎت‪،‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ در ﺟﻬﺖ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗـﺮ ﻓـﺮوش و اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫ﺷﺎﻣﭙﻮ و ﺻﺎﺑﻮن( در ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻳﻜـﻲ‬

‫ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻞﮔﻴﺖ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬

‫‪2‬‬

‫راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺘﺮ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺎرك ﭘﻴﺸﺘﺎز در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺧـﺎﻧﮕﻲ‬

‫ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ‬

‫در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓـﺮوش ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺣـﺪود‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ و زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪ 70‬درﺻﺪ ﻛﻞ درآﻣﺪ ﻛﻞﮔﻴﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ERP‬را راهاﻧﺪازي ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬

‫از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ آن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﻴﻠـﺰ ﻫﻠـﺚ ﺳـﺎﻳﻨﺲ داﻳـﺖ‬

‫ﻛﻞﮔﻴﺖ ﺑﺮاي ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪن در ﻋﺮﺻـﻪ رﻗﺎﺑـﺖ‪ ،‬داﺋﻤـﺎً‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎمﺗﺮ و دﻗﻴﻖﺗـﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ ERP‬ﻛﻮﻟﮕﻴﺖ‪-‬ﭘﺎﻟﻤﻮﻟﻴﻮ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.R. Kalakota and M. Robinson, E‐business 2.0, Boston, MA, Addison Wesley, 2001 :‬‬

‫‪1‐  Colgate‐Palmolive ‬‬ ‫‪2‐  Hillʹs Health Science Diet ‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫دادهﻫﺎ داﺷﺘﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر اﻳـﻦ ‪ERP‬‬

‫در ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪573‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﻧﻘــﺶ ‪ ERP‬ﺑــﺮاي ﻛــﻞﮔﻴــﺖ‬ ‫ﭘﺎﻟﻢاﻟﻴﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧـﺪ؟‬

‫ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻛﻞﮔﻴﺖ اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ آﻳـﺎ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ‪ SCM‬ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ERP‬ﺑﺮاي ﻃﻴـﻒ ﮔـﺴﺘﺮده و ﻛـﺎﻣﻠﻲ از‬ ‫ﻛــﺎر ﺑﻬــﺮهﮔﻴــﺮي ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻛــﻞﮔﻴــﺖ ﺑــﻪ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ در ﺟﻬــﺖ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪R. Kalakota and M.Robinson (2001‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﻠﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪة ﻛﻞﮔﻴﺖ ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺼﻮد ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫‪ SAP R/3‬را ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﺳﻮاﻧﺘﻮن‪ ،1‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ‬ ‫ﺧﺎص در ﺑﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺮوژهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي اﺟﺮا ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ درآﻣﺪ را ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻓﺮاد ﻛﻤﺘﺮي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫـﺮ ﭘـﺮوژه ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت آﻣﻮزش ﻣﺠﺪد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ERP ،‬اﻏﻠﺐ در ﭘﻲ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻓـﺸﺎر‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ‪ ERP‬را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ‪ ،ERP‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﺧﻮد از در ﻫﻤﻜﺎري در آﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ ERP‬ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪ ERP‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،SCM‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‬ ‫‪ 4-7‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ ERP‬و ‪ EC‬را در ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ ،ERP‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﺰرگ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ )ﺑﺨﺶ ‪.(5-7‬‬

‫)‪1‐  Swanton (2004‬‬ ‫‪2‐  Cybex international ‬‬

‫‪574‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-7‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن در ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺳـﺎﻳﺒﻜﺲ )‪ (cybexintel.com‬ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬

‫ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﺪل‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪة ﺟﻬﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ورزﺷـﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻣﻮاﺟﻬـﻪ‬

‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣـﺎژول ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،ERP 2‬ﺗﻨﻬـﺎ در‬

‫ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺪنﺳـﺎزي ﻛـﻪ در‬

‫ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺖ از اﺟﺰاء و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻮاد ﻣﻮرد‬

‫اواﺧﺮ ﺳﺎلﻫﺎي دﻫﺔ ‪ 90‬ﺳـﻴﺮ ﺻـﻌﻮدي ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي داﺷـﺖ‪،‬‬

‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻔﺎرش ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻬﻢ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ERP‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ ﻧﻴـﺰ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺤﻮري را از ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 1000‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﺑﭙـﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ را ﻛـﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺎرﺷﺎت اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺿـﻮح ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮاي ﻗﻄﻌـﺎت ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارﺳﺎل ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺣﺎﺻـﻞ‬

‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑـﺮاي ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﺷـﺨﺎص‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻣـﺸﺎﻫﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫از ادﻏﺎمﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ ﺳـﺮﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬داﻧـﺶ او در‬

‫ﭘﺲ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و دﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪآﺳﺎﻧﻲ آن را ﭘﻴﺪا‬

‫ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ERP‬از ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﻛﻨﻮن واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ درﺧﻮاﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي زﻧﺠﻴﺮة‬

‫ﺧﻮد را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﻫﻔﺘـﻪ ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺗــﺄﻣﻴﻦ ‪ ‬ﺧــﻮد ﻧــﺼﺐ و راهاﻧــﺪازي ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﺑــﺎ ﻧــﺼﺐ‬

‫ﻗـﺎدر ﺑــﻪ ردﮔﻴــﺮي وﺿــﻌﻴﺖ ﻫـﺮ ﺳــﻔﺎرش ﻧﻴــﺰ ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑــﻮد‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺧـﻮد را‬

‫)ﻣﺮاﺟﻌـــــــﻪ ﻛﻨﻴـــــــﺪ ﺑـــــــﻪ ‪ July‐September2003‬و‬

‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ و ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻛــﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﺷــﻤﺎر‬

‫‪ (www.peopletalkonline.com‬ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺒﻜﺲ ﻛﻤــﻚ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را از ‪ 1000‬ﺑﻪ ‪ 550‬ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋهاي ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﺳــﻔﺎرشﻫــﺎي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳــﻖ‬

‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺒﻜﺲ ﻛﻤــﻚ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ‪550‬‬

‫وب ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮر‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﻪ ﻳﻜــﻲ از دو ﺳــﺎﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴــﺪي ﺗﺨﺼــﺼﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻗﻴﻤــﺖ در ﺧﻄــﻮط ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺎ ﻧـﺸﺎن دادن ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ERP .‬از ﻣـﺎژول ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫‪ ‬‬

‫‪1‐  Planning module ‬‬ ‫‪2‐  Product configurator  ‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪575‬‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ رﻗﻴﺒﺎن ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻣـﺬاﻛﺮه‬

‫ﻫﺰار ﻣﻮرد ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﻮرد؛ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﻤﺎر ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳـﺎﻳﺒﻜﺲ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬

‫از ‪ 1000‬ﺑﻪ ‪550‬؛ ﻛﺎﻫﺶ اﻣﻮر دﻓﺘﺮي ﺑﻪ دو ﺳـﻮم و ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫زﻣــﺎنﺑﻨــﺪيﻫــﺎي ﺑﻠﻨــﺪ ﻣــﺪت و ﻛﻮﺗــﺎه ﻣــﺪت ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺑــﻪ‬

‫زﻣﺎن ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي از ﭼﻬﺎر ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ دو ﻫﻔﺘﻪ‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬از در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌـﺎت‬

‫اﻟﺒﺘﻪ اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬

‫در ﻣﻮاﻗـﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑﻴـﺸﺘـﺮي ﺣﺎﺻــﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري از ﺳـﻪ ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫـﺶ ﺳـﻄﺢ ﻣﻮﺟـﻮدي در ﺳـﺎﻳﺒﻜﺲ‬

‫دوازده ﻧﻔــﺮ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺣــﺎل ﺷــﺮﻛﺖ اﺣــﺴﺎس‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﻪ وﻳـﮋه ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﺑﺮآوردهﺳـﺎزي ﻧﻴـﺎزﻫﺎي ﺷـﺮﻛﺖ در ﻣﻮﻋــﺪ ﻣﻘـﺮر ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑــﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘــﺮي ﻛــﻪ ﻣﻴــﺎن ﺳــﺎﻳﺒﻜﺲ و ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و‬

‫ﭘﺲ از ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲﻫﺎي دورهاي ﺳـﻪ ﻣﺎﻫـﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕــﺰﻳﻦ ﺧﻮاﻫﻨــﺪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از )‪ Sullivan et al., (2002‬و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺷـﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤـﺖ اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ در‬

‫در )‪(Cybex.com‬‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺳﺎﻳﺒﻜﺲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪاش‪،‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼــﻪ رواﺑﻄــﻲ ﺑــﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدآور ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑـﻪ ﻗـﺮار‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ Cybex‬و ‪ ERP‬وﺟـﻮد دارد؟ ﻋﻮاﻣـﻞ‬

‫ذﻳﻞ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ ﺷـﻤﺎر ﺻـﻮرت ﻣـﻮاد ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز از ﭼﻨـﺪ‬

‫ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ‪ ERP‬و‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻧﻬﺎ‬

‫ﻋﻠﻲرﻏـﻢ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖﻫﺎي ﺣﺎﺻـﻠﻪ در ﻃـﻮل ﺳـﺎلﻫﺎي اﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ‪ERP‬‬

‫)ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﺰرگ( ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬دو ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ ﻧﺎمﻫﺎي‬ ‫ﺳﺎرﻛﻴﺲ‪ 1‬و ﺳﺎﻧﺪاراج‪ 2‬ﻃﻲ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣـﻞ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺗﺎ دو ﺳﻮم ‪ERP‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽـﻪ در ﭘـﻲ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ‪ ERP‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ :‬ﻣــﺸﻜﻼت ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ‪ ERP‬در ﺷــﺮﻛﺖ ﻫِﺮﺷــﻲ‪ .3‬در اواﺧــﺮ ﺳــﺎل ‪،1999‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﻫِﺮﺷﻲ اﻋﻼم ﻛﺮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬درآﻣـﺪ ﺧـﺎﻟﺺ آن‬ ‫در ﺳـﻪ ﻣﺎﻫـﻪ ﺳـﻮم ﺳﺎل ﻧﺴﺒـﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ 19‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Sarkis ‬‬ ‫‪2‐  Sundarraj ‬‬ ‫‪3‐  Hershey Food Corporation  ‬‬

‫‪576‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻋﻼم ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻔﺎرش و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻢ از ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺮﻛﺖ ﺳﭗ )ﺑﺮاي ‪ (ERP‬و ﻫﻢ از ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻴﺒﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺰ )ﺑـﺮاي‬ ‫‪ (CRM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از ﺟﻮﻻي ‪ 1999‬ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫِﺮﺷﻲ از ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت و رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧـﺎﺗﻮان ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎه اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻘﻮط ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﻫِﺮﺷﻲ و ﭼﻨـﺪ ﺻـﺪ ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر‬ ‫زﻳﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻋﺠﻠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﺴﺎرت ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺎه ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،1999‬ﺷﺮﻛﺖ وﻳﺮﭘﻮل‪ 1‬ﮔﺰارش ﻛـﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ ‬ﻋﻠﺖ وﺟﻮد »اﺷﻜﺎﻻﺗﻲ«‪ 2‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ERP‬ﺟﺪﻳﺪش‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑـﺴﻴﺎري در ﺣﻤـﻞ وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺠﻢ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻣﻴﻮن در‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮي و ﺻﺪور ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎب ﺑـﺎ ﻣـﺎﻧﻊ روﺑـﻪرو ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﺰارش ﺳﺎﻳﺖ ‪) ،cnet.com‬ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ 16‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ (2001‬ﺳﭗ دو ﺑﺎر ﻗﺒﻞ از آﻏـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﭘﺮوژه ﺑﻪ وﻳﺮﭘﻮل در ﻣﻮرد آﻣﺎده ﻧﺒﻮدن ﻧﺮماﻓﺰار زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻋﻼم ﺧﻄﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫وﻳﺮﭘﻮل ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬آﻳﺎ ‪ ERP‬ﻓﺎﻛﺲﻣﻴﺮ‪ 3‬را ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻛﺮد؟ ﻓﺎﻛﺲﻣﻴﺮ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪة ﻣﻬـﻢ‬ ‫دارو ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ و داروﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1996‬اﻋﻼم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻛـﺮد‪ .‬ﻓـﺎﻛﺲﻣﻴـﺮ‬ ‫در آﮔﻮﺳــﺖ ﺳــﺎل ‪ ،2001‬از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺳــﭗ و ﺷــﺮﻛﺖ ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺸﺎورهاي اﻛــﺴﻨﭽﺮ‬

‫‪4‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿـﺎي ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺧﺴـﺎرت ﻛﺮد‪ .‬ادﻋﺎي ﺷـﺮﻛﺖ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ERP‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻜﺴﺖ آن ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﻜﻞ از‬ ‫ﻓﺎﻛـﺲﻣﻴﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﺮاﻣﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑﺮﺧــﻂ ‪W7.6‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ERP :‬ﺷﺮﻛﺖ ﮔﻮر‪ 5‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎري دارد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﮔـﻮر و ﻫﻤﻜـﺎران ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ دو‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﭙـﻞ ﺳﺎﻓﺖ و دﻳﻠﻮﻳﺖ اﻧﺪ ﺗﻮﭼﻪ‪ 6‬اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻛﺮد‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﻌﺘﻘــﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺮوژة‬

‫‪Whirlpool Corp ‬‬ ‫‪Bugs ‬‬ ‫‪FoxMeyer ‬‬ ‫‪Accenture Consulting ‬‬ ‫‪Gore  ‬‬ ‫‪Deloitte & Touche ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 4-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪577‬‬

‫‪ ERP‬اراﺋﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ اﻳﻦ دو ﺷﺮﻛــﺖ ﺑـﺮاي ﮔــﻮر‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨــﻪاي ﻣﻌـﺎدل دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺗﺨﻤﻴــﻦ‬ ‫اوﻟﻴـﻪ ﺑﺮ ﺷﺮﻛـﺖ ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺷﺮﻛﺖ ادﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋـﻠﻞ دﺷــﻮاريﻫﺎي ﻏﻴـﺮﻗﺎﺑـﻞ ﭘﻴـﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳـﺎزي و ﻧﻴــﺎزﻣﻨﺪيﻫـﺎي ﺧـﺎص ‪ERP‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺎﻳﺖ ‪ thespot4sap.com‬ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻜـﺴﺖ و‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻧـﺼﺐ و اﺟـﺮاي ‪) ،ERP‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺸﺎور ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺮي و ﺷﺮﻛﺖ اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ( در ﺷـﺮوع‬ ‫ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻲ ﺑﺎز و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕـﻮي ﻣﻘـﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ زﻳـﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ :‬اﻧﺘﻈـﺎرات ﺷـﺮﻛﺖ؛ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫‪ERP‬؛ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﺑﮕﻴـﺮد؛ ﻣﻴـﺰان ﺗﻌﻬـﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮوژه؛ ﻣﻴﺰان رﻳﺴﻚ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ در ﺳـﺎزﻣﺎن و‬ ‫در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻣﻴـﺰان ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘـﺬﻳﺮي و ﻧﻘـﺶ ﻣـﺸﺎوران ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺸﺎوران ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫را ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﺳﻮد و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻣﻨﺎﺳـﺐ از ﻗﺒـﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﺔ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺟﺎرة ﺳﻴـﺴﺘﻢ از‬ ‫‪ASP‬ﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W7.7‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪ASP‬ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫـﻲ ﺑـﺮاي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫‪ ERP‬ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﺼﺐ و اﺟﺮاي ‪ ERP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﮔـﺮدد‪.‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره اﺟـﺮاي‬ ‫‪ Stevens (2003) ،ERP‬و )‪ Duplaga and Astani (2003‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧـــﻲ ﺧـــﺼﻮﺻﻴﺎت ﻳـــﻚ ﺳـــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟـــﺐ ﺷﻜـــﺴﺖ اﺟـــﺮاي ‪ ERP‬ﻣـــﻲﺷـــﻮد‬ ‫)‪ .(Ligus,2004‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ‪ ERP‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﺳﻮد ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﭘﻴﺶ از ﭘﺮوژه اﻧﺠـﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺴـﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳـﻴﺪ )‪.(Murphy and Simon, 2002,. Oliver and Romm, 2002‬‬ ‫ﻣــﺴـﺎﺋﻞ ﺗﺠــﺎري‪ ،‬ﻓﻨــــﻲ و ﻓﺮﻫﻨــــﮕﻲ ﻧﺒــﺎﻳﺪ در اﺟــﺮاي ‪ ERP‬ﻣــﻮرد ﻏﻔﻠــﺖ واﻗــﻊ ﺷــﻮﻧﺪ‬ ‫)‪ .(Yusuf et al., 2004‬ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷـﺪ ﻧﻴﺰ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ )‪.(Doane, 2004‬‬

‫‪578‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪ ERP‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳـﻲ در ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻳﻔﺎء ﻛﺮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎي ‪ ،ERP‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻜﺮ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﻌﻜﺎس اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﻜـﺮ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ آن در ﺑﺴﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﻚ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻮﻓﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﮕـﺰاس‬ ‫اﻳﻨﺴﺘﺮوﻣﻨﺖ)‪ 1(TI‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪5-7‬‬

‫‪ CRM‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻼﺷﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن و ﺣﻔـﻆ ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪ CRM .‬ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻫـﺴﺘﻪ ﻳـﻚ ﻛـﺴﺐ و ﻛﺎرﻧـﺪ و ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺆﺛﺮ رواﺑـﻂ ﺑـﺎ آﻧـﺎن واﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ Greenberg, 2002) .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ CRM .‬ﺑـﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ رواﺑﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﻛﻪ ﺑﺮ ارزش ﻣﺸﺘﺮي و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‬ ‫)‪ Crm‐forum.com ،Fjermestad and Romano, 2003‬و ‪ Crmassist.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ CRM‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﮔﺮﻳﻨﺒﺮگ‪ ،2‬ﺗَﻦ‪ 3‬و ﭼﻦ و ﭘﺎﭘﻮﻳﭻ‪ ،4‬ﺑﻴﺶ از ده ﺗﻌﺮﻳﻒ از ‪ CRM‬اراﺋﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺗﻌـﺎرﻳﻒ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ‪ CRM‬وﺟﻮد دارد؟ ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال در ﻧﻮ ﺑـﻮدن و ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ ‪CRM‬‬

‫ﻧﻬﻔﺘـﻪ اﺳــﺖ‪ CRM .‬ﻳــﻚ ﻣﻮﺿــﻮع ﻣﻴــﺎن رﺷــﺘﻪاي اﺳــﺖ و ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫــﺮ رﺷــﺘﻪ )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ( ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از آن اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ‪ .CRM‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ CRM ،‬روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺴﺘﺔ اﺻﻠﻲ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺆﺛﺮ رواﺑـﻂ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ CRM ،‬ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ارزش در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت اﺳﺖ‪ CRM .‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳـﻚ ﻓﻠـﺴﻔﻪ ﻛـﺎري ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﺤﻮر و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از روالﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮوش و ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪Texas Instrument (TI) ‬‬ ‫)‪Greenberg (2002‬‬ ‫)‪Tan et al. (2002‬‬ ‫)‪Chen and Popovich(2003‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ CRM 5-7‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪579‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ راﺑﻄﻪاي ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ راﺑﻄﻪاي ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ‪ CRM‬ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫‪ Peppers and Rogers, 2004‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ CRM .‬ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗـﺮ ﺑـﻮده و راﺑﻄـﺔ‬ ‫ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻴﺎن ﻣﺸﺘﺮي و ﻓﺮوﺷﻨﺪه را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﺎزارﻳﺎب ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد‬ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ و ﺧﻮاﻫﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس داﻧـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫از ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ آن ﻣﺸﺘﺮي وﻳﮋه ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ‪ CRM‬ﻳـﻚ اﻳـﺪة اﺳﺎﺳـﻲ ﺳـﺎده دارد‪ :‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ و ارزش آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ CRM‬ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از ﻓﺮوش و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺻﺮف اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺎدر‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬را ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧﻴـﺎز ﻓـﺮد ﻓـﺮد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫـﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ 2‬در اﻧﺘﻬـﺎي ﻓـﺼﻞ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و راه ﺣﻞﻫﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤـﻮر ﺑـﻮدن ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﻪ ﻣﻔﻬـﻮم ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد رواﺑﻂ ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﺮ در ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه ‪،CRM‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮاً ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮدي در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ‪ CRM‬ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد‬ ‫وﻓــﺎداري ﺑــﺎﻻﻳﻲ در ﻣــﺸﺘﺮي ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣــﺪ‪ ،‬و ﻋــﻼوه ﺑــﺮ اﻳــﻦ ﺳــﻮدآوري ﺑﻨﮕــﺎه را ﺑــﺎﻻ ﻣــﻲﺑــﺮد‬ ‫)‪ .(Goodhue et al., 2002‬ﺣﻀﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤـﺎﻣﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑﺨـﺶﻫـﺎ و ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ )ﻃﺮاﺣﻲ(‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻋﻤﻠﻴﺎت در ‪ CRM‬ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ از اﺻـﻮل‬ ‫‪ CRM‬اﻣﺮوزي‪ Bergerson (2004) ،‬و )‪ Urban (2004‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ‪ CRM‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻴﺎن ﺳﻪ ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ CRM‬ﺗﻔـﺎوت وﺟـﻮد دارد‪ :‬ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ و ﻣـﺸﺘﺮك‪.‬‬ ‫‪ CRM‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ 1‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﺻـﺪور ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎب و ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓـﺮوش‪/‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺳـﺖ‪ CRM .‬ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ‪ ،2‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ﺣـﺼﻮل‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺮاج‪،‬‬ ‫‪1‐  Operational CRM ‬‬ ‫‪2‐  Analytical CRM‬‬

‫‪580‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﮔﺰارش دادهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ CRM .‬ﻣــﺸﺘﺮك‪ ،1‬ﺑــﻪ ﻛﻠﻴــﻪ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪ ،‬ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﻜــﺎري ﻣﻴــﺎن‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺮﺑـﻮط ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ‪ CRM‬ﻣﻌﻤـﻮل و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از آﻧﻬﺎ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.8‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫‪ Goodhue et al., 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ‪ .CRM‬راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ‪ ،CRM‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﭘﺎﺗﺮﻳﺸﻴﺎ ﺳﻴﺒﻮﻟﺪ‪ 2‬در ﺳﺎل ‪2002‬‬

‫ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ‪ CRM‬رو ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻤـﺎس ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﮔﺮوه از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي در‬ ‫اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه و در ﺷﻜﻞ ‪ 5-7‬ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻛـﺸﻴﺪه ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي را ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رو ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ .3‬اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻮزهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻌﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ و ﻣﻴﺰ اﻃﻼﻋﺎت؛ ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش و‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﺧـﺪﻣﺎت در ﻣﺤـﻞ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳـﺎن اﻃﻼﻋـﺎت را ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن در اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ .4‬در اﻳﻦ ﻃﺒﻘـﻪ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻮارد ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬ ‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﻪ در ﺻـﺪد ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﭘﺮدازش ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ‪CRM‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ در اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺟﺎي دارﻧـﺪ‪ .‬ﮔـﺰارشدﻫـﻲ و اﻧﺒـﺎرداري دادهﻫـﺎ و دادهﻛـﺎوي از‬ ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﺑﺘﺪاﻳﻲ اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ذﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ‪ ،CRM‬ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻬﺎرم را ﻧﻴﺰ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪  :‬‬ ‫‪Collaborative CRM ‬‬ ‫‪Patricia Seybold Group  ‬‬ ‫‪Customer‐facing applications  ‬‬ ‫‪Customer‐touching applications  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ CRM 5-7‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪581‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-7‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ .CRM‬ﻣﻨﺒﻊ‪  . Patricia Seybold Group, An Executive Guide to CRM, March 21, 2002 :‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺑﺮﺧﻂ‪ .1‬ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ روشﻫﺎي اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎن‬ ‫رواﺑﻂ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از اﻓﺮاد در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﺳﻪ ﮔﺮوه اول را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در‪ Psgroup.com‬در ﻓﺎﻳﻠﻲ راﻳﮕﺎن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬ ‫‪ An Executive’s Guide to CRM‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫در ﻃﻮل ﻧﺴﻞﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪ CRM ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﺟـﺮا ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬از اواﺳﻂ دﻫﺔ ‪ ،90‬اﻧﻮاع ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ CRM ،‬را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ ،CRM‬واﻛﻨﺸﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ از وﺳـﺎﻳﻞ و‬ ‫اﺑﺰارﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬واژة ‪ CRM) 2E‐CRM‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ( در‬ ‫‪1‐  Online networking application  ‬‬ ‫‪2‐  E‐CRM‬‬

‫‪582‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫اواﺳﻂ ﺳﺎلﻫـﺎي دﻫﺔ ‪ ،90‬زﻣـﺎﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑﺎ ﻣـﺸﺘـﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي وب‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺗﻤﺎس اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔـﻦ و ﻓـﺮوش ﺣﻀﻮري( ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪ‪ ،E‐CRM .‬ﮔـﺴﺘﺮه‬ ‫وﺳﻴﻌﻲ از ﻋﻨـﺎوﻳﻦ‪ ،‬اﺑـﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎ از ﻃـﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼـﻮﻻت دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ و ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﺠﺎد وﻓﺎداري را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،e‐sj.org ،‬‬ ‫‪ Journal of Service Research‬و ‪ ecrmguide.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬اﺳﺘﻔــﺎده از ﻓﻨــﺎوريﻫـﺎي‬ ‫‪ ،E‐CRM‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺎء را ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ و‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ راﺣﺘــﻲ دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛـﻪ درﺑـﺎره ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد را ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓـﺮوش و ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫داد‪ E‐CRM .‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺑﺮﺧﻄــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗﻔﻜﻴــﻚ ﺑــﺎزار و ﺷﺨــﺼﻲﺳــﺎزي‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻳﻦ ﺗﻼشﻫﺎ را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ ﺳـﻨﺠﻴﺪه و اﺻـﻼح ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ارﺗﺒـﺎط دارد‪ E‐CRM ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﺑﺮاي ﺑﻘﺎء‪ ،‬ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫داﻣﻨﻪ ‪ .E‐CRM‬ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻪ ﺳﻄﺢ را در ‪ E‐CRM‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺧــﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳــﻪاي‪ .1‬اﻳــﻦ دﺳــﺘﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﺣــﺪاﻗﻞ ﺧــﺪﻣﺎت ﻻزم ﻣﺎﻧﻨــﺪ واﻛــﻨﺶﭘــﺬﻳﺮي‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫و اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر‪ .2‬اﻳـﻦ ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﻔﺎرشﮔﻴـﺮي‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﻣﺤـﺼﻮل و‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲﺳﺎزي و اﻣﻨﻴﺖ‪ /‬اﻃﻤﻴﻨﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺧﺪﻣﺎت ارزش اﻓﺰوده‪ :3‬ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺪﻣﺎت اﺿﺎﻓﻪاي ﭼﻮن ﺣﺮاجﻫﺎ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺤﺼﻴﻼت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪1‐  Foundational services  ‬‬ ‫‪2‐  Customer‐ centered services  ‬‬ ‫‪3‐  Value‐added services‬‬

‫‪ CRM 5-7‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪583‬‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺮ روي وب‪ :‬ﻳﻜـﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ‪ ،E‐CRM‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي وب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب را در زﻳـﺮ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Greenberg, 2002‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ :‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺻﺪﻫﺎ ﻫـﺰار ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ واﺣـﺪ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺑـﺰرگ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ (Smartmall.biz :‬ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﺘﻘـﻞ ﻣﻘـﺎﻳﺴﻪاي )‪ (mysimon.com‬اراﺋﻪ ﻣـﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ راﻫﻨﻤﺎﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت راﻳﮕﺎن‪ .‬ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠـﺎد ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺗﺨﻔﻴﻒﻫﺎي زﻳﺎد ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﺳـﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻳــﻚ ﺑــﺎر ‪ Compubank.com‬ﭘﺮداﺧــﺖ ﺻــﻮرتﺣــﺴﺎبﻫــﺎ و ﺧــﺪﻣﺎت‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي راﻳﮕﺎن و ﻧﻴﺰ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎي راﻳﮕﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﺸﺘﺮي و ﻏﻴﺮه را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋـﺎت ﻓﻨﻲ و دﻳﮕـﺮ اﻃﻼﻋـﺎت و ﺧﺪﻣــﺎت‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﺎ وﻓـﺎداري‪ ،‬اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬وبﺳـﺎﻳﺖ ﺟﻨـﺮال‬ ‫اﻟﻜﺘ ــﺮﻳﻚ‪ ،‬اﻃ ــﻼﻋﺎت ﻓﻨ ــﻲ و ﭼﮕ ــﻮﻧﮕﻲ ﻧﮕﻬــﺪاري را ﻋﺮﺿــﻪ ﻛــﺮده و ﻗﻄﻌــﺎت ﻳــﺪﻛﻲ‬ ‫ﻣﺪلﻫـﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺘـﻮﻗﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ را ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻌﻤﻴـﺮ ﻣـﺪلﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻴـﺎ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﻗﻄﻌـﺎﺗﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴﺮﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫دﺷـﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻻﺳﺘﻴـﻚﺳـﺎزي ﮔـﻮد ﻳِﺮ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃـﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﻻﺳﺘﻴـﻚﻫﺎ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬـﺎ را در ‪ Goodyear.com‬در اﺧﺘﻴـﺎر ﻋﻤـﻮم ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫داﻧﻠـﻮد راﻫﻨﻤﺎﻫـﺎ و راه ﺣــﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﻧــﻮآوري دﻳﮕـﺮي در راﺳﺘــﺎي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧــﻂ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘـﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ‪ .‬ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دِل ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد اﻣﻜـﺎن ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬در ﻓﺮوش ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻧﻘﻼﺑـﻲ اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪،‬‬ ‫‪1‐  GoodYear‬‬

‫‪584‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت وﻳﮋه از ﭘﻴﺶ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﻜﺎن‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬راهﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺺ ﺻﻨﺎﻳﻊ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ‪ gap.com‬ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس اﻧﺘﺨﺎﺑﻲﺗﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫ﺳــــﺎﻳﺖﻫــــﺎي ﻧﻈﻴــــﺮ ‪ musicalgreeting.com ،hitsquad.com‬ﻳــــﺎ ‪ surprise.com‬ﺑــــﻪ‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻦ آﻫﻨﮓﻫﺎي دﻟﺨﻮاه را از ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﻧﺘﺨـﺎب و‬ ‫ﻳﻚ ‪ CD‬ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔـﻲ در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﺳـﻨﺘﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣﻜﺎن ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻓﻮري ﺳﺮﮔـﺮﻣﻲﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻳﻜـﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي ﻋﻤـﺪة ‪EC‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺣﺴﺎبﻫﺎ ﻳﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‪ :‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺮاز ﺣﺴﺎب ﺧـﻮد را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫و ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﻤﻞ ﻛﺎﻻي ﺧﻮد را از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺗﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﺮ روي ﺳﺎﻳﺖ آﻣﺎزون‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ را ﺳﻔﺎرش دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺗﺤﻮﻳﻞ آن را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻳﻚ وﺟـﻪ ﻣﻬـﻢ از‬ ‫‪ CRM‬را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ :‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﻓﺮد ﻓﺮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ وب ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ‪ CRM‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت وب اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن اﻳﺠـﺎد ﺻـﻔﺤﺎت وب‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻔﺤﺎت را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺛﺒـﺖ ﺧﺮﻳـﺪﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت و ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣــﺸﻜﻼت و ﺳــﺆاﻻت ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﺑــﺮد‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬آﻣــﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨــﺰ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻛـﺪام از ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 800،000‬ﻣـﺸﺘﺮي ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي در ﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺛﺒﺖﻧﺎم ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ را )ﻧﻈﻴﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل و ﺿﻤﺎﻧﺖ آن( ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﺎرا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ‬

‫‪ CRM 5-7‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪585‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ را ﺑــﻪ ﺳــﻮي ﻣــﺸﺘﺮي ﻫــﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ را ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻓﺮوﺷﻨﺪه ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺆاﻻت ﻣﻌﻤﻮل‪ .‬ﺳﺆاﻻت ﻣﻌﻤﻮل‪ 1‬ﺳـﺎدهﺗﺮﻳﻦ و ارزانﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت‬ ‫ﺗﻜﺮاري ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧﻮد از اﻳﻦ اﺑﺰار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪن ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﺆاﻻت ﻏﻴﺮاﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺴـﺖ اﻟﻜﺘــﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﭘﺎﺳــﺦﻫـﺎي ﺧــﻮدﻛﺎر‪ .‬راﻳــﺞﺗـﺮﻳﻦ اﺑـﺰار اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘـﺮي‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﻢ و ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻي‬ ‫آن‪ ،‬ﺟﻬ ــﺖ ﭘﺎﺳ ــﺦ ﺑــﻪ ﺳ ــﺆاﻻت ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن و اﺷــﺎﻋﻪ اﻃ ــﻼﻋﺎت )ﻣﺜــﻞ‪ :‬ﺗﺄﻳﻴــﺪات(‪ ،‬ارﺳــﺎل‬ ‫اﺧﻄﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺼﻮﻻت و اﻧﺠﺎم ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫـﺮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ .‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﺑﺰارﻫﺎي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺟـﺬب ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ و اﻓﺰاﻳﺶ وﻓﺎداري آﻧﻬﺎ ﻳﻚ اﺗﺎق ﮔﻔﺘﮕﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪة ﻛﻴـﻮويﺳـﻲ‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﻚ اﺗﺎق ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد را از ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫در ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﮕﺬارﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ،2‬در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ راهﻫﺎي اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً »ﭼﻬﺮه« ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭼﺎرﻟﺰ ﭼﻮاب‪ 3‬روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻠﻔـﻦ از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑـﻪ ﺷـﻜﻠﻲ ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﺗﻌﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ (epicor.com) ،‬ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داﻧـﺶ ﺗﺤـﺖ وب و ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺷـﺒﻪ‬ ‫‪1‐  Frequently Asked Questions (FAQ)  ‬‬ ‫‪2‐  QVC‬‬ ‫‪3‐  Charles Schwab  ‬‬

‫‪586‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫درﮔﺎه‪ ،1‬را ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻳـﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺷـﺎﻏﻞ در ﻣﺤـﻞ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰي را ﮔﺎﻫﻲ وبﻫﺎي از راه دور‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﺸﺎن را ﺣﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬وﻗـﺖ‬ ‫زﻳﺎدي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن در اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣـﺸﻜﻼت را‬ ‫ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫از ﻣﺸﺘﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ CRM‬ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﺑﺰارﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ‪ CRM‬در ﺣـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮوش ﺳﻴﺎر در ﺣﺎل رواج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻴﺎر‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،SMS‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ‪ CRM‬در ﺣﺎل رواج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬در آﻳﻨﺪهاي ﻧﺰدﻳـﻚ‪ ،‬ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺪﻣﺎت ‪ CRM‬ﺧﻮاﻫﻴـﻢ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﻛـﺴﭙـﺪﻳﺎ‪ 3‬در ﻓـﺼﻞ ‪،12‬‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮارد ﺷﻜﺴﺖ ‪CRM‬‬

‫ﻫﻤﭽـﻮن ﺑﺴﻴـﺎري از ﻧــﻮآوريﻫـﺎ در ﻓﻨــﺎوري اﻃــﻼﻋﺎت‪ ،‬در اﺑﺘـﺪا ﻣـﻮارد زﻳـﺎدي از ﻋـﺪم‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴــــﺖ ‪ CRM‬در ﻣﻄﺒﻮﻋــــﺎت ﮔــــﺰارش ﺷــــﺪ‪ .‬ﺑــــﺮاي ﻣﺜــــﺎل‪ ،‬ﺑــــﺮ اﺳــــﺎس اﻋــــﻼم‬ ‫)‪ Zdnetindia.com/news  (2000‬ﻣﺆﺳــﺲ و ﻣــﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ‪ Customer.com‬ﺑــﺮآورد ﻛــﺮده‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 42‬درﺻـﺪ از ‪ 125‬ﺳﺎﻳـﺖ ﺑﺮﺗـﺮ ‪ CRM‬ﺷﻜﺴـﺖ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري ﻧﻴــﺰ ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪ CRM‐forum.com ،cio.com ،thinkanalytics.com‬و‬ ‫دﻳﮕﺮان ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ‪ ،itgreycells.com‬ﻣﻴﺰان ﺷﻜﺴﺖ ‪CRM‬‬

‫در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳـﺖ و از ‪ 80‬درﺻـﺪ در ﺳـﺎل ‪ 1998‬ﺑـﻪ ﺣـﺪود ‪ 40‬درﺻـﺪ در ﺳـﺎل ‪2003‬‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Portal‐like self‐ service  ‬‬ ‫‪2‐  Telewebs  ‬‬ ‫‪3‐  Expedia‬‬

‫‪ CRM 5-7‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪587‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ‪ CRM‬ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻠﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮدن اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ارزشﮔﺬاري ﻓﻮاﺋﺪ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس‪ .‬ﻓﻮاﺋﺪ ﻣﺤـﺴﻮس ﻛﻤـﻲ در‬ ‫‪ CRM‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫• ﺷﻜﺴﺖ در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﻣﺸﻜﻼت وﻳﮋة ﻛﺎري‪.‬‬ ‫• ﻓﻘﺪان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻌﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎور ﺿـﻌﻴﻒ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻋـﺪم ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﺰاﻳـﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي‪ CRM .‬ﻳـﻚ اﺑـﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﺳـﺖ وﻟـﻲ در ﺟﻬـﺖ ﻓـﺮوش ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻛﻤﻚ ﻣﺆﺛﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮدن ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﺿﺢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-7‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‪ ‬اﺟﺮاي ‪ CRM‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫• ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺤﻮه ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ‪ 4‬ﺟﺰء اﺻﻠﻲ ‪ ،CRM‬ﻓﺮوش‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎﻧﺎل‪ /‬ﺷﺮﻳﻚ‪ ،‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫• درﺑﺎره ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ‪ CRM‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﻴﺖ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ و از دﻗﺖ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ CRM‬در ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫• درﺑﺎره ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ‪ CRM‬را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻳﺎ ‪ CRM‬را ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻄﻮح ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋه ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،1‬ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬و ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‪ :‬ﺿﺮوري‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب و ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻢ اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ‪CRM‬ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ 60‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺟـﺎﻣﻌﻲ را‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺒﻞ‪ (2‬و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣﻌـﻴﻦ را ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ روﻳﻜـﺮد‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ داﺷﺖ و از ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ ERP‬ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻴﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ و ﺳـﭗ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫‪ CRM‬را ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.DeFazio (2002‬‬

‫‪1‐  Frontline agents ‬‬ ‫‪2‐  Siebel ‬‬

‫‪588‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬ ‫در ﻣـﻮرد اﺟـﺮاي ‪ Kotorov,  2003 ،cio.com ،CRM‬و ‪ Newell  and  Godin,  2003‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "‪ 10‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ‪ "CRM‬را در ‪conspectus.com‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.9‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ‪ CRM‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫اداره ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺳـﺎﻳﺖ و ﺧﺮﻳـﺪاران ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ‪ CRM‬و اﺟﺘﻨﺎب از ﺷﻜﺴﺖ در ﺟﺪول ‪ 2-7‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﺮوژه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣـﺮﺧﺺ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﺠﺪد و ﻳﺎ ﺗﺒﺎدل آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت آﮔﺎه ﺳﺎزد؟ در ﻣﻮرد آن دﺳﺘﻪ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺴﻦﺗﺮ‬ ‫ﻛــﻪ آﻣــﻮزش ﻣﺠــﺪد آﻧــﺎن دﺷــﻮار اﺳــﺖ‪ ،‬ﭼﻄــﻮر؟ از دﻳﮕــﺮ ﻣــﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗــﻲ‪ ،‬ﺗــﺴﻬﻴﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨـﺼﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﺸﺘﺮك ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻴﺰان ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﺎﻣﻞ از ﻗﺒﻴـﻞ‬ ‫‪ SCM ،ERP‬و ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ رﺳــﻴﺪﮔﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﺪاﻧﻨــﺪ ﻛــﻪ در‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﻃـﻮﻻﻧﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻻً دﭼـﺎر ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬داﺧﻠـﻲ و ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻛـﺮده و ﺳـﭙﺲ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺗﻤـﺎم ﭘـﺮوژهﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ‪ ،SCM‬از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﻧﻘﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫داﺷﺘﻪ و ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺪون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ ﺗﻼشﻫﺎي ‪ SCM‬ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪589‬‬

‫‪ .4‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻄﺒﺎق ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﭘﺬﻳﺮش ‪ ،ERP‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑﺎ آن ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬ ‫داد و ﻋﻜﺲ آن اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺑـﻪ ﻧـﺴﺨﻪ دﻳﮕـﺮي ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪي و ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر را دارﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن‪ .‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎزار ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺿﺮوري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺣﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬در اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ /‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ )ﭼﻪ داﺧﻠﻲ و ﭼﻪ ﺧﺎرﺟﻲ( را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﺑﺪاﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي در ﻳـﻚ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه ﺳـﻨﺘﻲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮي ﺟﻬﺖ ورود ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﭘﻴﻜﺮهﺑﻨـﺪي و ردﻳـﺎﺑﻲ را اﻧﺠـﺎم داده و ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺮﻳﻊ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻧﻘـﺾ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻴﺰ در اﻳﻨﺠـﺎ ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮي را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ‪ CRM‬را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ‪ CRM‬را ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ‪CRM‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اوﻟﻮﻳﺖ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎ ارزشﺗـﺮ ﺧـﻮد )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران راﻳـﺞ(‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻮرد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﻣـﺮد ﻓﻬﻤﻴـﺪ از او ﺷـﺮﻛﺖ وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت‪ 1‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران زن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬در دادﮔﺎه ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮي دﻓﻌﺎت ﻛﻢﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي زﻧﻲ ﻛﻪ او ﻧﺎم ﺑﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺠﺮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ‪ ،CRM‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Victoria’s Secret ‬‬

‫‪590‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻋﻤـﻮدي‪ ،‬ﺗـﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪،VMI ،‬‬

‫ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻳــﺎ ﻛــﻞ ﺳــﺎزﻣﺎن را ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ERP ،‬اﺳـﺖ‬

‫ﺗــــﺄﻣﻴﻦ‪ ،RFID ،‬ﮔـــﺮوهﻫــــﺎي زﻧﺠﻴــــﺮة ﺗــــﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬

‫ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ و ‪ CRM‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎي دروﻧﻲ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ و ﻳـﻚ‬

‫ﻃﻲ ‪ 50‬ﺳـﺎل اﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ از ﻣﻨﻈﺮ ﭘﻮﺷﺶدﻫﻲ و وﺳﻌﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣـﻮاد ﺧـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،SCM .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي در ﺑﺨﺶﻫﺎي‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬زﻧﺠﻴﺮهﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﻪ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﺑﺨـــﺶ ﺑـــﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬دروﻧـــﻲ و ﭘـــﺎﻳﻴﻨﻲ ﻫـــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻛﺜـــﺮ‬

‫را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،MRP .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻮاع ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬

‫اﻧﺒﺎر ﻣﺤﺼﻮﻻت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧــﺮماﻓــﺰار ‪ ،MRP  II‬ﭘــﻴﺶ ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻧﻴــﺮوي ﻛــﺎر و‬

‫اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ MRP‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ‪ ،‬ﺑ ـﺎز ﭘﺮﺳــﺎزي ﻣــﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺳﻔﺎرﺷــﻲ و‬

‫ﮔــــﺎم ﺑﻌــــﺪي در ﻣــــﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴــــﺮة ﺗــــﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬

‫ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳﺮاﺳـﺮي‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼـــﻪﺳـــﺎزي ﺗـــﺮاﻛﻨﺶﻫـ ـﺎي روزﻣـــﺮه ﻧﻈﻴـــﺮ‬

‫ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه‪ /‬ﻣﺸﺘﺮي داﺧﻠﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه‪ /‬ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗﺮدﻳـﺪ در ﺗﻘﺎﺿـﺎ و‬

‫ﺧــﺎرﺟﻲ در ‪ ERP‬و ﻧــﺮماﻓــﺰار ‪ ERP‬ﮔــﺴﺘﺮده ﺑــﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‬

‫آﺧــﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺗﻜﺎﻣــﻞ ﻧــﺮماﻓــﺰار زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬دﺷـﻮار ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬اﻓﺰودن ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﺗﺠـﺎري و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫اﺻــﻠﻲ‪ ،‬اﺛــﺮ ﺷــﻼﻗﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻋــﺪم ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ ﻳــﺎ‬

‫‪ CRM‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت در آن‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﻮﺟـﻮدي ﺑـﺴﻴﺎر و‬

‫ﻧــﺮماﻓــﺰار ‪ ERP‬ﻛــﻪ ﺟﻬــﺖ ﺑﻬﺒــﻮد ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎي‬

‫ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳـــﺘﺎﻧﺪارد ﻛـــﺴﺐ و ﻛـــﺎر در ﺗﻤـــﺎم ﺑﺨـــﺶﻫـــﺎي‬

‫ﺗﻌــﺪادي از راه ﺣــﻞﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد ﺑــﺮاي ﻣــﺸﻜﻼت‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ واﺳـﻂﻫـﺎي‬

‫زﻧﺠﻴـــﺮة ﺗـــﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻈﻴـــﺮ ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳـــﺐ اﻧﺒـــﺎر‪،‬‬

‫وب ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪591‬‬

‫و ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪاي از ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي روزﻣﺮه‬

‫‪ CRM‬ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،ERP .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي‬

‫از ﻃﺮﻳــﻖ آن ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻧﻴﺎزﻫــﺎي آﻧﻬــﺎ را ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺟﻬﺖ ﻛﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﺪه رواﺑﻂ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد‬

‫ﻃﻮري ﻛﻪ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ )ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ CRM .‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ( ﮔـﺮدش داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﺪد ﻫﻤﻜﺎري و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫‪ ERP‬واﺳﻂﻫﺎي آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﺮﻛﺎ و ﻧﻴﺰ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده و ﺑـﺴﻴﺎري‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫از آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ وب اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ را ﺗﻌﺮﻳــﻒ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻓﻬﺮﺳﺘـــﻲ از اﺟـــﺰاي اﺻﻠـــﻲ زﻧﺠﻴـــﺮة ﺗﺄﻣﻴـــﻦ ﺗﻬﻴـــﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻓﻬﺮﺳﺘــﻲ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗﺄﻣﻴــﻦ اﺛـﺮﺑﺨﺶ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺸﻜﻼت وﻳﮋه زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻋﻮاﻣـﻞ آن را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﺑــﺮاي ﻣــﺸﻜـﻼت زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻨــﺪ راه ﺣــﻞ اراﺋــﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑـﺎ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﺣﻞ ﻛﺮد؟‬ ‫‪ .9‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﻠﻴــﺎت زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫‪ RFID‬را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ،VML .10‬ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺗــﺄﻣﻴﻦ و ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻣﺠــﺎزي را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ MRP .11‬و ‪ MRP II‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و اﻧﻮاع ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ERP .13‬را ﺷـــﺮح داده و ﻛﺎرﻛﺮدﻫـــﺎي آن را ﺗﻮﺻـــﻴﻒ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﻣـﻮارد اﻓــﺰوده ﺷـﺪه ﺑـﻪ ‪ ERP‬ﻧـﺴـﻞ دوم را ﻓﻬــﺮﺳﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .15‬ﻣﻨﻄــﻖ ﻳﻜﭙﺎرﭼـــﻪﺳـــﺎزي ‪ ERP‬و ﻧـــﺮماﻓـــﺰار ‪ SCM‬را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻠﻞ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ‪ ERP‬را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ‪ CRM‬را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ CRM .19‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .20‬ﺑﺮﺧــﻲ اﺑﺰارﻫــﺎي رو ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻤــﺎس ﺑــﺎ ﻣــﺸﺘﺮي و‬ ‫‪ CRM‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺤﻮر را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪592‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﺗﻔــﺎوت ‪ ERP‬و ﻧــﺮماﻓــﺰار ‪ SCM‬را ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪.‬‬

‫دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺠﻴﺮة ﻛﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‪«.‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ اﻳﻦ دو ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣﻜﻤـﻞ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫درﺑﺎره اﻳـﻦ اﻳـﺪه ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ از ﻧﻤـﻮدار‬

‫ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ دو را ﺑﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻣﻮﺟــﻮدي از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﻫﻤﻜــﺎري ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻓﺮﺿــﻲ و ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن آن‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺳﺎزﻣــﺎن‬

‫‪ .5‬اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﻏﺎﻟﺒـﺎً در ﭼـﻪ ﻧـﻮع‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳـﻦ اﺛـﺮ‬ ‫را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .6‬دﻻﻳﻞ اﻫﻤﻴـﺖ ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫‪ CRM‬ﻣﻮﻓﻖ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫در دو ﻣﻮرد از ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫـﺎ‪،‬‬

‫‪ .7‬در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا ‪ ،RFID‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزي‪ ،‬ﻛـﺸـﺎورزي و‬

‫را ﻛــﺎﻣﻼً ﻣﺘﺤــﻮل ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد‪ ،‬ﺑــﻪ ﺑﺤــﺚ و ﮔﻔﺘﮕــﻮ‬

‫ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ .‬ﺳﭙــﺲ ﻣﺰاﻳـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ اراﺋـﻪ‬

‫ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬آﻳﺎ ‪ RFID‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻞ اﺛـﺮ ﺷـﻼﻗﻲ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ در اﺻـﻞ »ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬

‫‪ .8‬ﭼﺮا ﺗﻮﺟﻴﻪ ‪ CRM‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؟ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺘﺮﻳـﻚ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺘﺼﻞ ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻫـﺮ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﻣــﺸﺘﺮي ﺑــﻪ ﻧﻮﺑــﻪ ﺧــﻮد‪ ،‬ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪهاي ﺑــﺮاي ﺳــﺎزﻣﺎن‬

‫‪ W7.9‬و ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﮔﺮدش اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﺑﺘـﺪاي‬ ‫ﻓﺼﻞ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده‪ ،‬آن را رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﺆاﻻت‬ ‫زﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫پ( ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ت( ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن در اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( »ﻛﺎر اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤـﺼﻮل ﻧﺒـﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫‪ .2‬وارد درﮔــﺎه ‪ Aberdeen.com‬ﺷــﺪه و »ﮔــﺮوه زﻧﺠﻴــﺮة‬

‫ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«؛ اﻳـﻦ ﺟﻤﻠـﻪ را ﺗـﺸﺮﻳﺢ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻂ آن« را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ »دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼﻋـﺎت در اﻳـﻦ‬

‫ب( ﻋﻠﺖ ﺿﺮورت ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬

‫ﻗﺴﻤﺖ راﻳﮕﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛﻠـﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪ .3‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ و ﻣﺮاﺣـﻞ ﮔـﺮﻓﺘﻦ وام‬ ‫ﻣﺴﻜﻦ را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را رﺳـﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن‬

‫‪593‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادهاي ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﺗﺄﻳﻴـﺪ وام را‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮﺧـﻲ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ارزش‬

‫‪ .4‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W7.9‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻣﺴﻜﻦ و وﺿﻌﻴﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﺘﻘﺎﺿـﻲ وام‪ ،‬در ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬

‫ﻣﺘـــﺮﻳﻚ ‪ CRM‬ﻧﮕــﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨـــﺪازﻳﺪ‪ .‬ﻳــﻚ ﺑﺎﻧــﻚ ﻳــﺎ‬

‫داده در دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫ﺷـﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادهاي در ﻫﻨــﻚ ﻛﻨــﮓ ﻣﻮﺟــﻮد ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ(‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔـــﺎده از ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﺘـــﺮﻳﻚ‪ CRM ،‬ﺧــﻮد را‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻫﺮ ﻳـﻚ از ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻛـﻼس‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮل ﺑﺮرﺳـﻲ ﻳـﻚ‬

‫در ﮔﺮوهﻫﺎي ذﻳـﻞ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ )ﻫـﺮ ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪه ‪ ERP/SCM‬ﻧﻈﻴــﺮ اسايﭘــﻲ‪ ،‬ﭘﻴﭙــﻞ ﺳــﺎﻓﺖ‪،‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺻﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬

‫اُراﻛــﻞ و‪ ...‬ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻋــﻀﺎي ﮔــﺮوه‪ ،‬ﻣــﻮارد زﻳــﺮ را‬

‫• ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش‬

‫ﺑﺮرﺳــﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ :‬اﻟــﻒ( اﺗــﺼﺎﻻت وب؛ ب( ﻛــﺎرﺑﺮد‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﺠﺎري؛ پ( ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ‪ CRM‬و ‪EC‬؛‬ ‫ت( ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ث( ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫‪ ASP‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎص‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻼس اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده و ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻼس را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺤﻠــﻲ اﺳــﺖ )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻳــﻚ ﻓﺮوﺷــﮕﺎه‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهاي(‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﺮ ﮔﺮوه را ﻣﺴﺌﻮل ﻳﻚ ﻧﻮع زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻧﻈﻴـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫‪(Pivotal,  Saleslogix,  Siebel,  Salesforce, Onyx, ‬‬ ‫)‪Oracle‬‬

‫• ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ‬

‫‪(Peoplesoft, Inference, NetEffect, Liveperson, ‬‬ ‫)‪Clarify‬‬

‫• ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫‪(Nestor, MarketFirst, Exchange Applications, ‬‬ ‫)‪Annuncio‬‬

‫• اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫)‪(Silknet, Primus, Broadvision, Brightware‬‬

‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮوش‬

‫)‪(Newtonian, Exactium‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻳـﺎ ﺑﺎزﭘﺮﺳـﺎزي ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪ .‬ﺗـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ دو ﻧﻤﻮﻧـﻪ از‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را رﺳﻢ ﻛﻨﺪ و‬

‫اﺑﺘــــــﺪا ﺑــــــﻪ ﺳــــــﺎﻳﺖﻫــــــﺎي ‪ Searchcrm.com‬و‬

‫راه ﺣــﻞﻫــﺎي ‪ EC‬و ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮاي زﻧﺠﻴــﺮة‬

‫‪ crmguru.com‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴـــﺪ و ﺳـــﺆاﻻﺗﻲ در ﻣـــﻮرد راه‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺬﻛﻮر را ﺷﺮح دﻫﺪ‪  .‬‬

‫ﺣﻞﻫﺎي ‪ CRM‬ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕـﻮﻳﻲ‬

‫‪ .3‬ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫‪ ،CRM‬ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻧﻬﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻧﻬﺎ‬

‫در ﻛﻼس اﻧﺠﺎم داده و اﻋﻀﺎي ﻛـﻼس را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آن ﮔﺮوه را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪594‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ ups.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷـﺪه‬

‫‪ .6‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ Siebel.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و اﺑﺰارﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه از ﺳـﻮي ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﺑﺘﻜﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼـﺮا اﻳـﻦ‬

‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻤﻚ ‪ ups.com‬ﺑﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘﻴـﺸﺮو در ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ CRM‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد؟ ‪ ‬‬

‫‪ .2‬وارد ﺳـــــﺎﻳﺖﻫـــــﺎي ‪،cio.com ،supply‐chain.org‬‬

‫‪ .7‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ anntaylor.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي‬

‫‪ findarticles.com‬و ‪ google.com‬ﺷـــﺪه و اﻃﻼﻋـــﺎت‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‬

‫اﺧﻴﺮ در ﻣﻮرد ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را‬

‫را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .8‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ Oracle.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬اﺟــﺰاي اراﺋــﻪ ﺷــﺪه‬

‫‪ .3‬ﻳﻜﻲ از وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ذﻳﻞ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  :‬‬ ‫‪Logic‐tool.com, isourceonline.com, tilion.com,  ‬‬ ‫‪supplychaintoday.com.‬‬

‫در ﻣﻮرد اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ و راﻫﺒﺮدﻫﺎ و اﺑﺰار ﻛﺎرﺑﺮدي ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ اﺛﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ ERP‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ Oracle‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ارﺗﺒﺎط آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ‪CRM‬‬

‫و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ Salesforce.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و آن را ﺑﺮرﺳــﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ mySap.com‬ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬اﺟـﺰاي اﺻـﻠﻲ آن را‬

‫‪ .10‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ 2020software.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و اﺑـﺰار ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي‬

‫ﻣــﻮرد ‪ 10‬ﻣﺘﻘﺎﺿــﻲ اول ‪ ERP‬ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ را ﻣــﺸﺎﻫﺪ‬

‫را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ i2.com‬ﺷـﻮﻳﺪ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ‪ SCM‬آن را‬ ‫ﻛــﻪ ﻓﺮاﺗــﺮ از ‪ ERP‬اﺳــﺖ‪ ،‬ﻣــﺮور ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬رﻳــﺘﻢ و ﺷــﺒﻜﻪ‬ ‫اُﺳﻲاِن‪ 1‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  OCN‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ERP :1‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮه وري ‪ Northern.com‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪595‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫‪ ERP‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮهوري ‪ Northern.com‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﺎﻧــﺎداﻳﻲ ﻧــﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘــﺎل‪ (ndigital.com) 1‬در‬

‫اﻧﻄﺒﺎق را ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ از رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧـﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘـﺎل‪،‬‬

‫اوﻧﺘﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎﻻﻫﺎي اﻧﺪازﮔﻴﺮي ‪ 3D/6D‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺒــﻮد ﺑﺨــﺸﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﻧــﺮماﻓــﺰار ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣــﻞ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼـﻚ‪ 90 ،‬ﻛـﺎرﮔﺮ اﺳـﺘﺨﺪام ﻛـﺮده و‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮدﻛـﺎر اﻧﺒـﺎر و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري‬

‫درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ آن ﺑﻴﺶ از ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔــﺴﺘﺮده ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬از دﻳﮕــﺮ ﻣــﻮارد ﺣــﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴــﺖ‪ ،‬ﻣﻴــﺰان‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد آن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻬﺪﻳـﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي اﻫـﺪاف اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺲ از اﺟﺮاي ‪ ،ERP‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺘـﻮاﻟﻲ در‬

‫روﺑﺮو ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻧـﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘـﺎل ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬

‫ﺑﻬﺒــﻮد ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒــﺎر و اﻓــﺰاﻳﺶ درآﻣــﺪ ﻛــﺴﺐ ﻛــﺮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻊ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬در ﺗﻼش ﺑﻮد ﺗﺎ دﺳﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﻢ ﺷـﺪن ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي‬

‫ﻛﻢ دو ﮔﺮدش ﻣﻮﺟﻮدي در ﺳـﺎل داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن‬

‫ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﺑﺮﮔــﺸﺘﻲ ﻣـﻲﺷــﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘــﺮل اﻧﺒـﺎر ﺿــﻌﻴﻒ ﺑــﻮده و‬

‫ﮔﺮدش ﻣﻮﺟﻮديﻫﺎ ﺑﻴﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷـﺪه و اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﻲرود‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻗﻴﻖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺣﻤـﻞ ‪9‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در آﻳﻨﺪهاي ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ‪  .‬از‬

‫ﻣﺎﻫﻪ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺣﻤﻞ ‪ 9‬روزه )ﻳﺎ ﻛﻤﺘـﺮ( ﻛـﺎﻻ‬

‫زﻣــﺎن اﺟــﺮاي اﻳــﻦ ﻧــﺮماﻓــﺰار‪ ،‬ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻛﻤــﻲ در ارزش‬

‫را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي دﻗﻴـﻖ اﻣـﺮي ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺑـﻮد‪ .‬رﺿـﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬درآﻣﺪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ از ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻪ ﺑـﻴﺶ از‬

‫ﻣﺸﺘﺮي در ﺧﻄﺮ ﺑﻮد و روﺣﻴـﻪ دروﻧـﻲ از ﺑـﻴﻦ رﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫وﺟﻮد ‪ 20‬ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻛﺎري‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﺑـﺎﻻي ﻧـﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘـﺎل‬

‫ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ را از ‪ 4‬ﻣﺎه ﺑﻪ ‪ 4‬ﻫﻔﺘـﻪ‬

‫ﺑــﺮاي ﻛﻴﻔﻴــﺖ و ﻛــﺎرﻛﺮد ﺑــﺴﻴﺎر ﺑــﺎﻻي ﻣﺤــﺼﻮﻻت آن‪،‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ داده‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘـﺮﻳﺒﺎً ‪ 80‬درﺻـﺪ ﭘﻴـﺸـﺮﻓﺖ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن در ﺧﻄﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫‪ ERP‬ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘـﺎل‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً اﻫـﺪاف‬

‫ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ در ﻛﻨﺘــﺮل ﺗﻮﻟﻴــﺪ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒــﺎر‪ ،‬ﺗــﺄﺛﻴﺮ‬

‫ﻣﺸﺘﺮك را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ERP‬را ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬

‫‪ ،ERP‬ﺳﻄﺤﻲ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢ را اراﺋـﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ ERP‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﻓـﻮراً ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒـﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪﭘـﺬﻳﺮي و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬

‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰودن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي‬ ‫‪1‐  Northern Digital Inc. (NDI) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪596‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﺳﺮﻳﻌﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﻣـﻮاد‬

‫ﺑــﺎ اﺟــﺮاي ‪ ،ERP‬ارزش ﻛــﺎﻻي اراﺋــﻪ ﺷــﺪه ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي را‬

‫اوﻟﻴﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎم ﻛﻴﻦ‪ ،1‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﻮدﻳﻢ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ داد و ﻛﺎرﻛﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎﻻ را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﺮﻳﻢ و ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻣﺎن را‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از ‪ 10) managingautomation.com‬ﻣــﻲ ‪ (2004‬و‬

‫ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﺑﺰرﮔـﻲ در ﺑﻬﺒـﻮد‬

‫‪ 11) ndigital.com‬ژوﺋﻦ ‪.(2004‬‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫ﺳــﻬﻮﻟﺖ ﻛــﺎرﺑﺮد و ﺗﻮﺳــﻌﻪﭘــﺬﻳﺮي ﺳﻴــﺴﺘﻢ در ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ‪ ERP‬ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد اﻗـﺪاﻣﺎت ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر اﺟﺮا ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮرﺛﺮن‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘـﻨﺞ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻧـﻮرﺛﺮن‬

‫‪ .1‬ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ ERP‬ﺑﺮاي ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼـﻚ ﺑﻬﺘـﺮ از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ SCM‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .2‬ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ‪ ERP‬را ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫وﻳﮋه ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫دﻳﺠﻴﺘــﺎل ‪ ،‬اﻳــﻦ ﺗﻌــﺪاد ﺑــﻪ ‪ 25‬ﻧﻔــﺮ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓــﺖ‪ .‬اﻓــﺰاﻳﺶ‬

‫‪ .3‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﻪ زﻧﺠﻴـﺮة ارزش ﭘﺮﺗـﺮ و ﻣـﺪل رﻗـﺎﺑﺘﻲ آن‬

‫ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮ ﺗﻌــﺪاد ﻛــﺎرﺑﺮان ﺑــﺪون آﻣــﻮزش زﻳــﺎد‪ ،‬ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ‬

‫)ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟﻒ( ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻛﻤﻚﻫـﺎي ‪ ERP‬را در‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺪون ﻧﮕﺮاﻧﻲ در ﻣـﻮرد اﻳﺠـﺎد ﻣﺤـﺪودﻳﺖ‬

‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﮔﺸﺘﻪ و از راﻫﺒﺮد رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫‪ .4‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ intuitivemfg.com‬ﺷــﺪه و ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ‪ ERP‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ را ﮔﺰارش ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘﺎل‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﭼﻴـﺰي ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧـﻮرﺛﺮن دﻳﺠﻴﺘـﺎل‬

‫‪ .5‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ را ﺑـﻪ راﻫﺒـﺮد و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﻛﻴﻮويﺳﻲ‪ CRM ،‬درﺟﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﻴـــﻮويﺳـــﻲ )‪ (qvc.com‬از ﺑﺎﺑـــﺖ ﻛﺎﻧـــﺎلﻫـــﺎي ﺧﺮﻳـــﺪ‬

‫‪ 125‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ را ﺟﻮاب داد‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 80‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬

‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲاش ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و از ﻃﺮﻳﻖ وب ﻧﻴﺰ ﻓﺮوش دارد‪.‬‬

‫ﺑــﺴﺘﻪ را ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛــﺮد و ﺑــﻴﺶ از ﻳــﻚ ﻣﻴﻠﻴــﺎرد ﺻــﻔﺤﻪ را در‬

‫اﻳﻦ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺧﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ در‬

‫وب ﺳﺎﻳﺘﺶ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪ .‬راﻫﺒﺮد ﻛﻴﻮوي ﺳـﻲ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ ،2000‬اﻳـﻦ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت درﺟﻪ ﻳﻚ ﺑﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺟﻬـﺖ ﺣﻔـﻆ وﻓـﺎداري‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻣـﺸﺘﺮي ﺧـﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﻛـﺮد و‬

‫آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Tom Kane  ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﻛﻴﻮ وي ﺳﻲ‪ CRM ،‬درﺟﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﺎﻟﻲ و ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫از ﻣﺸﺘﺮي و اﻧﺠﺎم آن ﺑﻪ ﻃﻮر اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪597‬‬

‫اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﻣـﺮ واﻗـﻒ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬ ‫اﻋﺘﻤـﺎدﺳـــﺎزي در ﺻـــﻔﺤﻪ ﻧﻤـــﺎﻳﺶ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـــﻮن اﻣـــﺮي ﻻزم‬

‫اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﺴـﺐ و ﻛــﺎر ﺑـﺰرگ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺮاي ﺟـﺬب ﻣـﺸﺘـﺮي ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺧﻮد )ﺣــﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر در ﺳـــﺎل(‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از آﺧـﺮﻳﻦ‬

‫ﺗﻤـﺎم اﻋﻀﺎي ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻬـﺖ اﻫـﺪاف ﺧـﺪﻣﺎترﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري دارﻧﺪ‪ .‬رﺋـﻴﺲ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺰﺑﻮر از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔـﻦ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮده ﻛـﻪ‬

‫ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن از ﺟﻤﻠـﻪ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧـﺎرﺟﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺗـﺎ ﭘـﻴﺶ از‬

‫آﻧﻬــﺎ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺗﻤــﺎم ﻣــﺸـﻜﻼت ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ ﺣــﻞ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوري ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ وﻓـﺎداري ﻣـﺸﺘﺮي و ﻓـﺮوش‬

‫ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه ﻛﻴــﻮويﺳــﻲ ﺑــﺮاي اﺟــﺮاي ‪،CRM‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ راﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺴﺖ ﺗﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮان ﻛـﺎرﻛﺮدي‬

‫ﺧــﻮد را در ﻣﺮﻛــﺰ ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﻗــﺮار دﻫــﺪ‪» .‬ﻓــﺮاي اﻧﺘﻈــﺎرات‬

‫را ﺟﻬــﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ در راﺳــﺘﺎي اﻫــﺪاف ﻣــﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻫﻤﻜــﺎري‪،‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي« ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را در ﺑﺎﻻي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑـﺪون اﻳﺠـﺎد ﺗـﺪاﺧﻞ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ و‬

‫ﻛﻴــﻮويﺳــﻲ ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻛــﺮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺳــﺮي ﺣــﺮوف‬

‫ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻛﻴﻮويﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺨﻔـﻒ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‪ ،1‬ارزش‪ 2‬و راﺣﺘـﻲ‪ 3‬در زﺑـﺎن‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘـﻮاﻟﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺳـﻪ از ﻧﻘﻄـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي ﺣـﺎﺋﺰ‬

‫‪ ،CRM‬ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن ﺑﺨــﺶ اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن را‬

‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در راﺳـﺘﺎي ﻫـﺪف ﻓـﻮق‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺘﺮﻳـﻚ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬

‫ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻋـﻼوه‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮي را اﻧﺪازﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺬﻛﻮر‬

‫ﺑﺮ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻣﻮزش )ﻧﻤـﺎﻳﺶ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﺤـﺼﻮل و‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮارد را در ﺑﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ :‬ﺑﺮﺧـﻮرد دوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ( و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ را ﻧﻴﺰ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻴﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎ‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻃﻼع آﻧﺎن در ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬وﺿﻮح‬

‫ﻣﻴﺰﺑــﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻧﻤﺎﻳــﺸﻲ‪ ،‬ارﺗﺒــﺎﻃﻲ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺑﺮﻗــﺮار‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎ در ﻣـﻮرد ﻧﺤـﻮه اراﺋـﻪ ﺳـﻔﺎرش و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺗﺠﺎري ﺑﺮ اﺳﺎس آن اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛــﺎرﺑﺮد ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺧﺮﻳــﺪاري ﺷــﺪه‪ ،‬ﺗﻌــﺪاد اﻓــﺮادي ﻛــﻪ‬

‫ﻫﻢاﻛﻨـﻮن اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺗـﻼش ﺟﻬـﺖ ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺟﻮاب ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮﻟﻲ درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ )ﺳـﺎﻳﺖ ‪ qvc.com‬را‬

‫ﻛﻨﺪ و ﺗﻌـﺪاد دﻓﻌـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﻣﺠـﺪداً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ( اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Quality‬‬ ‫‪2‐  Value‬‬ ‫‪3‐  Convenience‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪598‬‬

‫دادهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛـﺪ ﭘـﺴﺘﻲ ﺑـﺎ دادهﻫـﺎي‬

‫روش از ﺟﻤﻠــﻪ ردﻳــﺎﺑﻲ ﺗﻤــﺎسﻫــﺎي ﺗﻠﻔﻨــﻲ و ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي‬

‫ﺟﻤﻌﻴـــﺖﺷﻨﺎﺳـــﻲ رواﻧـــﻲ ‪) Experion.com‬ﺷـــﺮﻛﺘﻲ ﻛـــﻪ‬

‫وبﺳــﺎﻳﺖ ﺟﻤــﻊآوري ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻗــﺪاﻣﺎت اﺻــﻼﺣﻲ ﺑــﻪ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺸﺘﺮي را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ( ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺠـﺎم ﺷﺪه ﺗﺎ از اﻳﺠـﺎد ﻣﺠﺪد ﻣـﺸـﻜﻼت در آﻳﻨـﺪه‬

‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻴـﻮويﺳــﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺑﻼﻓﺎﺻــﻠﻪ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻄﻠ ــﻊ ﺷــﻮد ﻛــﻪ ﻣﺤــﺼﻮل ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨــﺎب ﻳــﻚ ﻣــﺸﺘﺮي‬

‫ﻛﻴــﻮ وي ﺳــﻲ ﺑــﺮاي ﻛــﺴﺐ ﺑﻴــﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﻬــﺮهوري از‬

‫ﺛﺮوﺗﻤﻨــﺪ ﺑﺎزﻧﺸــﺴﺘﻪ ﺑــﻮده اﺳــﺖ ﻳــﺎ ﻳــﻚ ﻓــﺮد ﺟــﻮان‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ رﺿﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬راﻫﺒـﺮد ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ و‪...‬‬

‫زﻳﺎدي ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺑـﻪ‬

‫ﻛــﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻛﻴــﻮويﺳــﻲ از ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳــﻲ )ﮔﻔﺘــﺎر‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺎر ﺧـﻮد ﻟـﺬت ﺑﺒﺮﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن وﻓﺎدار( ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻬﺖ ﻋﺪم‬

‫»ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻣﺸﺘﺮي« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﻮي ﺧـﻮد‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﭘـﺴﺘﻲ‬

‫ﭘﺎداش ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ارﺳﺎل ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻴــﻮ وي ﺳــﻲ ﻋــﻼوه ﺑــﺮ ﻣﺮاﻛــﺰ ﺗﻠﻔــﻦ‪ ،‬از ﻓﻨــﺎوري‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎره‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از”)‪Guys  Finish  First…  (2000‬‬

‫‪ “Nice ‬و‬

‫‪.qvc.com‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦ ﺗﻤﺎس ﮔﻴﺮﻧﺪه را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛـﺮده و آن را ﺑـﺎ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﺮ روي ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫‪ .1‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ qvc.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و اﻗــﺪاﻣﺎت اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ اﻋﺘﻤﺎد در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ »دﻳﻮﻳﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﻜﻪ دوﺑـﺎره‬

‫را ﻣـــﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴـــﺪ‪ .‬ﺗﻤـــﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـــﺖﻫـــﺎي ﺑﺨـــﺶ‬

‫ﺷﻤﺎ را در ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻴﻢ‪ .‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬

‫ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از‬

‫ﻛﻪ اﻣﺴﺎل‪ ،‬دو ﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﺎ ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻲ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻫﻤﻴﺖ داري‪ .‬آﻳﺎ از ﻛﺘـﻲ ﻛـﻪ ژوﺋـﻦ ﭘﺎرﺳـﺎل از ﻣـﺎ‬

‫‪ .2‬ﭘﺲ از ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺳﺎﻳﺖ ﻛﻴﻮويﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي‬

‫ﺧﺮﻳﺪي‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﻮدي؟« ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜـﻲ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ و ﻣﻌﺎﻳﺐ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪ .‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ ﻳﻜـﻲ از ﺧـﺪﻣﺎت ‪CRM‬‬

‫ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﺟﻬـﺖ اﻃـﻼع ﻛﺎﻣـﻞ در ﻣـﻮرد ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪ‬ ‫ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن‪ ،‬دادهﻫــﺎ را ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻛﺎﻣــﻞ ﻧﮕﻬــﺪاري ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬وارد ﺗﺎﻻر ﮔﻔﺘﮕﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪ qvc.com‬و ﺑﺨـﺶ ﺑـﻮﻟﺘﻦ‬

‫)‪1‐  Computer‐Telephony Integration (CTI‬‬

599

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل در ﻣـﻮرد آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬

‫ وﻳﮋﮔـــﻲ ﻛﻠـــﻲ ﺷـــﺮﻛﺖﻛﻨﻨـــﺪﮔﺎن آن‬.‫آن ﺷـــﻮﻳﺪ‬

‫ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‬،‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن در ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺧﺮﻳــﺪاري ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟آﻳﺎ آﻧﻬﺎ از ﻛﻴﻮوي ﺳـﻲ راﺿـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼـﺮا؟‬

‫ اﻧﺒـﺎر‬.‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ( ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‬

  ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ ﭼﺮا؟‬.‫داده ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻼدرﻧﮓ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬،‫ ﻛﻴﻮويﺳﻲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده‬.4

 

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Bresnahan, J., ʺThe Incredible Journey,ʺ CIO.com,  August 15, 1998, cio.com/archive/enterprise/  081598_jour.html (accessed June 2003). 

Chen, I. J., and K. Popovich, ʺUnderstanding Customer  Relation ‐ship Management (CRM): People, Process, and  Technology,ʺ Business Process Management Journal, 9(5),  2003. Chow, W. S., ʺAn Exploratory Study of the Success  Factors for Ex ‐tranet Adoption in E‐supply Chains,ʺ  Journal of Global Information Management, January–March  2004. 

Driven Decision Support System for Vehicle Routing  and Scheduling,ʺ European Journal of Operational Research,  152(2), January 16, 2004. 

Goodhue, D. L., et al., ʺRealizing Business Benefits  through CRM: Hitting the Right Target in the Right  Way,ʺ MIS Quarterly Executive, 1(2), June 2002. 

Goutsos, S., and N. Karacapilidis, ʺEnhanced Supply  Chain Management for c‐Business Transactions,ʺ  International Journal of Production Economics, 89(2), May  28, 2004. 

Technologvdecisions .com, November 2000. 

Greenberg, P., CRM at the Speed of Light: Capturing and  Keeping Customers in Internet Real Time, 2nd ed. New  York: McGraw‐Hill, 2002.  

Doane, M., ʺReady, Fire, Aim: A Failure of ERP 

Hagel, J., III, Out of the Box. Boston: Harvard Business 

DeFazio, D., ʺThe Right CRM for the Job,ʺ 

Readiness Start s at the Top,ʺ ZDNet.com, April 19, 2004,  techupdate.zdnet.com /  techupdate/stories/main/Ready_Fire_Aim.html?tag=tu.arch./i nk. (Accessed May 2004). 

Donovan, R. M., ʺSupply Chain Management: Cracking  the Bull ‐whip Effect,ʺ Material Handling Management,  Director Issue, 2002/2003.  Duplaga, E. A., and M. Astani, ʺImplementing ERP in  Manufacturing,ʺ Information Systems Management,  Summer 2003. 

Fjermestad, J., and N. C. Romano, ʺElectronic Customer  Relation ‐ship Management: Revisiting the General  Principles of Usabilit y and Resistance—An Integrative  Implementation Framework,ʺ Business Process  Management Journal, 9(5), 2003.  Gattiker, T. F., and Goodhue, D. L., ʺUnderstanding the  Local‐Leve l Costs and Benefits of ERP through  Organizational Information Pro ‐cessing Theory,ʺ  Information and Management, 41(4), March 2004. 

Gayialis, S. P., and Tatsiopoulos, I. P., ʺDesign of an IT‐

School Press, 2002. 

Handlield, R. B., and E. L. Nichols, Introduction to Supply  Chain Management. Upper Saddle River, NJ: Pearson  Education, 1999.  

Heizer, L., and B. Render, Operations Management, 7th  ed. Uppe r Saddle River, NJ: Pearson Education, 2004.  Jinyoul, L., et al., ʺEnterprise Integration with ERP and  EAI,ʺ Communications of the ACM, February 2003.  Kalakota, R., and M. Robinson, E‐Business 2.2: Roadmap  for Success. Boston, MA: Addison Wesley, 2001.  Kanakamedala, K., et al., ʺGetting Supply Chain  Software Right,ʺ McKinsey Quarterly, No. 1, 2003.  Kinsella, B., ʺWal‐Mart Factor,ʺ Industrial Engineer,  November 2003.  Kotorov, R., ʺCustomer Relationship Management:  Strategi c Lessons and Future Directions,ʺ Business  Process Managemen t Journal, 9(5), 2003.  Kovacs, G. L., and P. Paganelli, ʺA Planning and  Management Infrastructure for Large, Complex, 

‫ از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬:‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬7 ‫ﻓﺼﻞ‬ Distributed Products—Beyon d ERP and SCM,ʺ  Computers inIndustry, 51(2), June 2003. 

Ligus, R. G., ʺThe 12 Cardinal Sins of ERP  Implementation,ʺ Supply CltainBrain.com, February 2004,  glscs.com/archives/02.04.opinion2. htm?adcode= 30  (accessed May 2004).  Logistics Management and Distribution Report, October  1998 and November 1999. 

Lucas, M. E., and R. Bishop, ERP for Dummies.  Greensboro, NC: Resource Publication, October 2002. 

Manthou, V., et al., ʺVirtual e‐Chain (VeC) Model for  Suppl y Chain Collaboration,ʺ International Journal of  Production Economics, 87(3), February 18, 2004. 

Mentzer, J. T., Fundamentals of Supply Chain Management:  Twelve Drivers of Competitive Advantage. Thousand Oaks,  CA: Sag e Publications Ltd., 2004.

Murphy, K. E., and S. J. Simon, ʺIntangible Benefits  Valuation in ERP Projects,ʺ Information Systems Journal,  12, October 2002. ʺ 

Nice Guys Finish First Customer Relationship  Management, ʺDarwin Magazine, October 2000.  Nelson, D., ʺJohn Deere Optimizes Operations with  Supply Chai n Efforts,ʺ Journal of Organizational  Excellence, Spring 2002. 

Newell, F., and S. Godin, Why CRM Doesnʹt Work: How  to Win by Letting Customers Manage the Relationship,  Bloomberg Press, 2003.  

Oliver, D., and C. Romm, ʺJustifying Enterprise  Resource Planning Adoption,ʺ Journal of Information  Technology, December 2002.  

Patricia Seybold Group, An Executiveʹs Guide to CRM.  Boston, MA: Patricia Seyhold Group, 2002,  psgroup.com/freereport/imedia / resport/asp (accessed April  15, 2003). 

Peacocks Case Study, symbol.com/uk/solutions/case_  study_peacocks. html, 2004 (accessed May 2004).  Peppers, D., and M. Rogers, Managing Customer  Relationships: A Strategic Framework. New York: Wiley,  2004.  Poirier, C. C., and M. J. Bauer, E‐Supply Chain: Using the  Internet to Revolutionize Your Business. San‐Francisco, CA:  Berrett‐Koehler, 2000.

Ragowsky, A., and T. M. Somers (eds.), ʺEnterprise  Resource Plan ‐ning,ʺ special issue, Journal of  Management Information Systems, Summer 2002. 

600

Reda, S., ʺThe Path to RFID,ʺ Stores, June 2003. Sandoe, K., et al., Enterprise Integration. New York:  Wiley, 2001.  

Sarkis, J., and R. P. Sundarraj, ʺManaging Large‐Scale  Global ER P Systems: A Case Study at Texas  Instruments,ʺ Information and Management, 23, October– November 2003.  Sheikh, K., Manufacturing Resource Planning (MRP II).  Boston, MA: McGraw‐Hill, 2002. Siau, K., and Y. Tian, ʺSupply Chains Integration:  Architecture an d Enabling Technologies,ʺ Journal of  Computer Information Systems, Spring 2004.  Simatupang, T. M., and R. Sridharan, ʺThe Collaborative  Suppl y Chain,ʺ International Journal of Logistics  Management, 13(1), 2002.  

Sodhi, M., ʺHow to Do Strategic Supply‐Chain  Planning,ʺ MIT Sloan Management Review, Fall 2003.  Stevens, C. P., ʺEnterprise Resource Planning: A Trio of  Re ‐sources,ʺ Information Systems Management, Summer  2003.  Suhramani, M., ʺHow Do Suppliers Benefit from IT Use  in Suppl y Chain Relationships?ʺ MIS Quarterly, March  2004.  Sullivan, M., et al., ʺCase Studies: Digital Do‐Overs,ʺ  Forbes.com, October 7, 2002. 

Swanton, B., ʺPhase III ERP Benefits: The Art of the  Formerl y Impossible,ʺ Tech Update, ZD Net, April 30,  2004.  Tau, X., et al., ʺInternet Integrated Customer  Relationship Management,ʺ Journal of Computer  Information Systems, Spring 2002. Thompson, B., ʺWhat Is  CRM?ʺ CRMguru, 2003.  Turban, E., et al., Electronic Commerce 2006. Upper  Saddle River, NJ: Prentice Hall, in press.  Vakharia, J. (ed.), ʺE‐business and Supply Chain  Management,” special issue, Decision Sciences, Fall 2002.  Worthen, B., ʺDrilling for Every Drop of Value,ʺ CIO  Management, June 1, 2002.  Yao, D. D., et al., ʺExtended Enterprise Supply‐Chain  Management at IBM,ʺ Interfaces, January–February 2000.  Yusuf, Y., et al., ʺEnterprise Information Systems Project  Imple‐tnentation: A Case Study of ERP in Rolls‐Royce,ʺ  Internationa l Journal of Production Economics, 87(3),  February 2004.

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪.6‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫‪.7‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬از زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫‪.8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣـﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪1-8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪2-8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪3-8‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ ‪ ‬‬

‫‪4-8‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨـﺪي ﻧﻤـﻮده و ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪5-8‬‬

‫ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪6-8‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب ‪ ‬‬

‫‪7-8‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕﺰ‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي ‪ B2B‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒــﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دادهﻫــﺎ و ﻓﻮاﻳــﺪ و ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي آن را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XLM ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺣــﺚ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪601‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده "دل" از ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دل‪ (dell.com) 1‬داراي ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﺘﻌﺪدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻧﻘـﺎط‬ ‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﻮع ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ‪ ،‬ﺳـﺮور‪ ،‬ﭼـﺎﭘﮕﺮ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺳـﺨﺖاﻓﺰارﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪   .‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﻮﻧﺘـﺎژ‪ ،‬ﻣﺘﻜـﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺷـﺨﺺ ﺛﺎﻟـﺚ‪ ،2‬ﻣﻮﺳـﻮم ﺑـﻪ‬ ‫"ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﺗﺤـﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه"‪ 3‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺟﻤـﻊآوري و‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﻤﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﻄﻌﺎت )ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن( دل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-8‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دل در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺎرش ﻫﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺷـﺨﺺ‬ ‫ﺛﺎﻟﺚ اراﺋﻪ ﻣﻲداد و اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﻗﻄﻌﺎت وﻳﮋه دل را ﻃﺒـﻖ ﺳـﻔﺎرش ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ آن‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻪ دﻻﻳـﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫دل ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠﻴﺪي اﺳﺖ‪ :‬اول اﻳﻨﻜـﻪ ﻗﻄﻌـﺎت ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛﻬﻨـﻪ ﺷـﺪه و ﻗﻴﻤـﺖ آﻧﻬـﺎ داﺋﻤـﺎً )ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 0/6‬درﺻﺪ در ﻫﻔﺘﻪ( ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﻌـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در اﻧﺒـﺎر‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﭘـﺎﺋﻴﻦﺗـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻓﻘـﺪان ﻗﻄﻌـﺎت ﻣـﺎﻧﻊ از ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ دل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﺧـﺮ آن ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻳـﻦ ﻗﻄﻌـﺎت ﭼﻴـﺰي ﺣـﺪود ‪70‬‬ ‫درﺻﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و اداره ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬اﻣـﺮي‬ ‫ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻮﺳﻪاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﺟﻮد ﺑﺮﺧﻲ از اﻗـﻼم‬ ‫در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪون وﺟـﻮد‬ ‫اﻗﻼم ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬دل ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد ﻛﻪ "ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻨﺞ روزه ﻛﺎﻻ" ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫)ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ روز آﻣﺎده ﺣﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ دل ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪﻫﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛـﺸﻮرﻫﺎي دوردﺳـﺖ‬ ‫‪1‐  Dell Inc.‬‬ ‫)‪2‐  Third‐party logistics company (3pl‬‬ ‫‪3‐  Vendor‐managed hubs‬‬

‫‪602‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده "دل" از ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪603‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-8‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ دل‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪  .‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﺳﺨﺖاﻓﺰاري و ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺘﻌﺪدي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ داراي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دل ﻃﻲ ‪ 45‬روز ﻛﺎﻻ را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ 45‬روز ﺑﺮاي ارﺳـﺎل ﻛـﺎﻻ ﻓﺮﺻـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ(‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ دل ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﻮﻧﺘـﺎژ‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه اﺣﺘﻴـﺎﻃﻲ ‪ 26‬ﺗـﺎ ‪ 30‬ﺳـﺎﻋﺖ را ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺖ اﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻛﺎﻻي ‪ 6‬ﺗـﺎ ‪ 10‬روز را در اﻧﺒـﺎر‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دل ﻳﻚ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳـﻔﺎرش ‪ 52‬ﻫﻔﺘـﻪاي اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻫﻔﺘـﻪ ﺟﻬـﺖ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪروز ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻨﮕﻔﺖ و زﻣـﺎن اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دل ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ ﻓﻮق ﺗﺪاﺑﻴﺮي اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ و در اﻳﻦ راﺳـﺘﺎ ﻫـﺮ دو ﺳـﺎﻋﺖ ﻳـﻚ ﺑـﺎر‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺳﻔﺎرﺷﺎت درﻳـﺎﻓﺘﻲ در‬

‫‪604‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻃﻮل دو ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﺗﻤﺎم ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز را ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻛﺮده و زﻣﺎن دﻗﻴﻖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژﻛﻨﻨﺪه ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ و ﻣﻜـﺎن دﻗﻴﻘـﻲ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻔﺎرش از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ )ﺷـﻤﺎره ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻣﻜـﺎن دﻗﻴـﻖ ﺑـﺎرﮔﻴﺮي( را ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ زﻣــﺎنﺑﻨــﺪي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان "ﺧــﺪﻣﺎت وب"‪ 1‬ﻣﻨﺘــﺸﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد و‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ دل ﺑـﻪ آن دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ‪ 90‬دﻗﻴﻘﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺟﻤﻊآوري و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮده و ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺪﻣﺎت وب دﻳﮕﺮي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻃﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫اﺻﻼﺣﻲ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬دل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺟﻬﺖ‬ ‫اﺻﻼح ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ دل در اﻧﺒﺎر از ‪ 30‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺪود ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒـﻲ ‪ 90‬درﺻـﺪ در‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺒﺎرداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎز ﺷﺪن ﻓـﻀﺎﻳﻲ ﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺟﻬﺖ اﻧﺒﺎر ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن از اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺧﻄـﻮط ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮدي در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮددﻫﻲ ﺑﺮاي ﻛﻞ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دل )ﭼـﺮا‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﻋﻴﻨﺎً ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻔﺎرش ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ( و ﻛﻬﻨﮕـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت )ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﻤﺘﺮ( ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧـﻮآوري دل و ﺷـﺮﻛﺎي آن‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺎي دل ﻧﻴـﺰ از اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫‪1‐  Web Services‬‬

‫‪ 1-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪605‬‬

‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺨﺘﺼﺮي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫از ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Hagel (2002‬و ‪.(2000-2004) dell.com‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دل ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬ ‫را ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿـﻮع اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دو ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮوز‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨــﺎوري ﺟﺪﻳــﺪي ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﺧــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖآﻣﻴــﺰي ﺟﻬــﺖ ﮔــﺴﺘﺮش‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط دﻫﻨﺪه دل و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻴﺰ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺒـﺎدل اﺛـﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﺮح آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪1-8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮدش اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪف‬ ‫اﺻــﻠﻲ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘــﺮدازش ﻛﺎرآﻣــﺪ ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽــﻮن اﻧﺘﻘــﺎل ﺳﻔﺎرﺷــﺎت‪،‬‬ ‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ و ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در اﻳﻦ ﻓـﺼﻞ ﻧـﺸﺎن ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪ( اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري( را‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در واﻛﻨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ دو ﻓﺸﺎر ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﺿﺮورت ﮔﺴﺘﺮش اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫)‪1‐  Interorganizational Information System (IOS‬‬

‫‪606‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﻮدن ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻛـﺮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي روزﻣـﺮه؛ ﺑﻬﺒـﻮد ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﮔﺮدش اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺣـﺬف اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت؛ ﻛﻮﺗـﺎهﻛـﺮدن ﭼﺮﺧـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺎري و ﺣﺬف ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎزي‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آن ﻧﻤـﻮده و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل و ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان آﺳﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ اﺻﻠﻲ ‪ ،IOS‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﻣﺸﺘﺮي و ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﻏﺎﻟﺒـﺎً از ﭘـﻴﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺗﺪاوم ﻳﺎﺑﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرد دل(‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر از‬ ‫ﭘــﻴﺶ ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺷــﺪه ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ ﺗﻮاﻓﻘــﺎﺗﻲ ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ در ﻣــﻮرد ﻣﺎﻫﻴــﺖ و ﻗﺎﻟــﺐ ﺳــﻨﺪﻫﺎ و‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺗﺒﺎدل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻃـﺮف ﻗـﺮارداد ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺪام ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺣﻮل ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺎدل اﻃﻼﻋـﺎت از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزش اﻓﺰوده ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ از‬ ‫ﻧﻮع ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي وﻳﮋه ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد روزاﻓﺰون اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻫﻤﮕـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ در ﺣـﺎل‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎري ﻣﺘﻌـﺪدي از ﺗﺒـﺎدل داده ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮدﺟﻪ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺠﺎري ‪ .B2B‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠـﺎرت ﻣﻴـﺎن ﺷـﺮﻛﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ‪ ،B2B‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،4‬در ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺤـﻮر‬ ‫)ﺧﺼﻮﺻﻲ( و ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ‪ .B2B‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻫﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي‪،‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﺧﺪﻣﺎت‪  .‬‬

‫‪ 1-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪607‬‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺷـﺮﻛﺖ را در دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رزرو ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻼن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )‪ .1(EFT‬در ﻓﻨﺎوري ‪ ،EFT‬ﭘﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎط از‬ ‫راه دور‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار )ﻓـﺼﻞ ‪ (3‬ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﻴـﺎن ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را‬ ‫آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﻴــﺎمرﺳــﺎﻧﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ‪ .‬از ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘــﺎل واﺣــﺪ ﻣــﻲﺗــﻮان ﺟﻬــﺖ اﻧﺘﻘــﺎل ﭘــﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻓﻜﺲ اﺳﻨﺎد در ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫• ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺸﺘﺮك‪ .2‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده ﻣـﺸﺘﺮك‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺒـﺎدل اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻴـﺎن ﻃـﺮفﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﺧـﻮد و ﺗـﺴﺮﻳﻊ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘـﺸﻜﻞ از دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺷـﺮﻳﻚ‬ ‫ﺗﺠﺎري در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت وﻳـﮋه‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻨﺎوري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎر ﻓﻨﺎوري ﻋﻤﺪه ‪ IOS‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ داده ﻫـﺎ‪ .3‬ﺗﺒــﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ اﺳـﻨﺎد ﺗﺠـﺎري در ﻣﻴـﺎن ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري‪ EDI ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزش اﻓﺰوده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬رﺟﻮع‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺑـﻪ ‪EDI/Internet‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪  .‬‬

‫)‪1‐  Electronic Funds Transfer (EFT‬‬ ‫‪2‐  Shared database‬‬ ‫)‪3‐  Electronic Data Interchange (EDI‬‬

‫‪608‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪2-8‬‬ ‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )‪  .(IOSs‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺎي ﺗﺠـﺎري را ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .XML .3‬ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آﺷﻜﺎر ‪ B2B‬ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EDI‬ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺧﺪﻣﺎت وب‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ B2B‬و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫)ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن آﻧﻬـﺎ ﻣﻮﺿـﻮع اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2-8‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪2-8‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي )ﻳﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ( واﻗـﻊ در دو ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﺟﻬـﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ‪ ،B2B‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎري ‪ B2C‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻛﻮﻛﺎﻛﻮﻻ‪ ،‬ﻣﻚدوﻧﺎﻟﺪ‪ ،‬آيﺑـﻲاِم و اِساِيﭘـﻲ‪ .‬دﻓـﺎﺗﺮ ﻳـﺎ‬

‫‪ 2-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪609‬‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪1‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤـﺎس ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻳـﺎ در‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ زﻳﺎد و ارزان اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺮوي ﺧﺒﺮة ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﭘﺎﻳﻴﻦ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺮﻛﺖ اِساِيﭘﻲ در دره ﺳـﻴﻠﻴﻜﻦ‪ 1‬در اﻳﺎﻟـﺖ‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ دﻓـﺎﺗﺮ ﻓـﺮوش و ﺗﻮزﻳـﻊ ﻣﺘﻌـﺪدي در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﺑـﻪ اﻣـﺮ‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ درﺧﻮاﺳـﺖ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﻴﺶ از ‪ 40‬ﻛﺸﻮر ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺟﻬﺎﻧﻲ در واﻗﻊ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﺎص‪ 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻋـﻀﺎي آن در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف وﻳﮋه اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﺧﺎص ﻳﺎ اراﺋﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ ﻣﻮﻗـﺖ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻔﺖ( داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ داﺋﻤﻲ و ﭘﺎﻳـﺪار ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺟﻬـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ 4-8‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻓــﻮقاﻟــﺬﻛﺮ از ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺑﻬــﺮه ﻣــﻲﺑﺮﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬـﺎﺟﺮت و ﻛﻨﺘـﺮل ﭘﻠـﻴﺲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻧﺘﻘـﺎل وﺟـﻮه‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ‪ (ATM‬و ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري و آﻣﻮزﺷـﻲ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻮاﻳﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ داراي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺪون در ‪ ‬ﻧﻈﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ )ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻣﻌﻘﻮل‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺮﻛﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دورﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛـﺮده‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤـﻮده و ﻫﻤـﻪ‬ ‫‪1‐  Silicon Valley ‬‬ ‫‪2‐  Joint venture‬‬

‫‪610‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻮارد را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،EDI ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫وب )ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪ dell‬در اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ( و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﻤﻜﺎري ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﺧـﺘﻼف در ﻣـﺴﺎﻓﺖ‪ ،‬زﻣـﺎن‪ ،‬زﺑـﺎن و ﻓﺮﻫﻨـﮓ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ ﮔـﺮوهاﻓـﺰار )ﻓـﺼﻞ ‪ ،(3‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر )ﻓـﺼﻞ ‪،(11‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور )ﻓﺼﻞ ‪ (3‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪  .‬‬

‫•‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺷﺮﻛﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎر روي ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﻳﻜـﺴﺎن ﺑـﺎ ﺣـﻀﻮر در‬

‫ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‪ .‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻫﻤﭽـﻮن ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه دور و ﺗـﺴﻬﻴﻢ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ )ﻓﺼﻞ ‪ (3‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﻮارد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬اﻣﺮي ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻴﭽﻴـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫‪ ،IOS‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ در ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻻزم ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑـﺎ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫زﺑﺎن ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﻣﺤﺪودﻳﺖ در دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺣﺪ و ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي در اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﺧـﻮد دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺣﺪ و ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻛــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ در ﻃﺮاﺣــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓــﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪:‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻣﻲﺳﺎزي‪ 1‬و ﻣﻮارد ﺣﻘﻮﻗﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮕﻲ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﺷـﺎﻣﻞ اﻫـﺪاف‪ ،‬ارزشﻫـﺎ و دﻳﮕـﺮ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺳـﻨﺖﻫـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻣـﻮارد‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻗـﺼﺪ ﺗﺠـﺎرت در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ را ﻣﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﻣﻌـﺮوف در اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Localization‬‬

‫‪ 2-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪611‬‬

‫زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺟﻲام‪ 1‬ﻣﺪل ﻧُﻮا‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧُﻮا در اﺳﭙﺎﻧﻴﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﻧﺮﻓﺘﻦ« اﺳـﺖ‪ .‬ﺟـﻲام ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮد و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻓـﺮوش اﻳـﻦ ﻣـﺪل در ﻛـﺸـﻮرﻫﺎي اﺳـﭙﺎﻧﻴﻮﻟﻲ زﺑـﺎن دﭼـﺎر‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﻣﻲﺳﺎزي‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﺎرﺟﻲ ﺧـﻮد از ﻧـﺎم‪،‬‬ ‫رﻧﮓ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪيﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺑـﻮﻣﻲﺳـﺎزي ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﻮاﻳﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬از اﻳـﻦ روش ﺑﺎﻳـﺪ در ﻃﺮاﺣـﻲ و‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﻴـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺧﺎص‪ ،‬زﺑﺎنﻫﺎ و واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻮروپ ﻛـﺎر‬ ‫)‪ (europcar.com‬درﮔﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ‪ 118‬ﻛـﺸﻮر ﺟﻬـﺎن اراﺋـﻪ ﻛـﺮده ﻛـﻪ در ﻫﺮﻛـﺪام از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ زﺑﺎن از ده زﺑﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 6‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و اﻗﺘـﺼﺎدي ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻳـﻦ ﺗﻔـﺎوت‪ ،‬اﺧـﺘﻼف در زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ داراي ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻮده‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪﻳﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﺮاﻧـﺴﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎ اﺻـﺮار‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺗﻨﻬﺎ زﺑﺎن وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬زﺑﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮي‬ ‫ﻧﻴـﺰ در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻣﺠـﻮز ﻛﺎرﺑـﺮد دارﻧﺪ؛ در ﻋﻴـﻦ ﺣـﺎل زﺑـﺎن ﻓﺮاﻧـﺴـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻫـﺮ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻴـﻦ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ را در ﻛﺸـﻮر ﺧﻮد‬ ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣـﻮارد ﺣﻘـﻮﻗﻲ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺣﻘــﻮﻗﻲ ﻛـﺸـﻮرﻫﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻬــﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺘﻔـﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺣـﻖ اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺛﺒـﺖ اﺧﺘـﺮاع‪ ،‬ﺟـﺮاﺋﻢ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬اﺷﺘﺮاك ﻓﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ و اﻧﺘﻘﺎل داده‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻮارد از ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﻻزم‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ارﺳـﺎل ﻣـﻲﮔـﺮدد‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﺣﻘـﻮﻗﻲ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي و‬ ‫‪1‐  GM‬‬ ‫‪2‐  Nova‬‬

‫‪612‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ وﺿـﻮح در ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﻧﺘﻘـﺎل داده‬ ‫ﻓﺮاﻣﺮزي دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل داده ﺑﻴﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن ﺑﺮزﻳـﻞ و ﻛﺎﻧـﺎدا‪،‬‬ ‫ﺟﻬــﺖ ﻛﻨﺘــﺮل اﻧﺘﻘــﺎل داده ﻓﺮاﻣــﺮزي ﻫﻤﭽــﻮن ﭼــﺮﺧﺶ اﻃﻼﻋــﺎت ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﻣﺮزﻫــﺎي‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﺨﺘﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ دادهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﺷـﺎﻣﻞ دادهﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕـﺮ ﺗﻮﺟﻴﻬـﺎت آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ از‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻣﻌﻨـﻮي و ﺣﻔــﻆ ﻣـﺸـﺎﻏﻞ در داﺧـﻞ ﻛـﺸـﻮر ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم ﭘـﺮدازش دادهﻫـﺎ در ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻛﺸـﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪ داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج از ﻳـﻚ ﻛـﺸﻮر‪ ،‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﺟـﺎﻟﺒﻲ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺪارك ﺟﻬﺖ ﭘﺮدازش ﻣﺠﺪد ﻳﺎ ارﺳﺎل ﻣﺠﺪد در ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺪام ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺘﻘﺎل داده ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ؟ ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﮔـﺮ داده ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻫﻮارهاي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ ارﺳـﺎل ﮔـﺮدد‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺪام ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل دادهﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ دادهﻫﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ در ﺣﺎل اﻳﺠـﺎد ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ ﻛﻨﺘـﺮل رﺷـﺪ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده و ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺟﻬـﺖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻛـﺮدن اﻳـﻦ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ oecd.org‬رﺟـﻮع ﻛﻨﻴـﺪ( ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﻮارد اﻧﺘﻘـﺎل داده‬ ‫ﻓﺮاﻣﺮزي در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ :‬ﻃﺮاﺣﻲ وبﺳﺎﻳﺖ ﺑـﺮاي ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫اﻣﺮي ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻮاﻣـﻞ زﺑـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻘـﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و‪ ...‬را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ دوﺑﺎي‪ 1‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻـﻪ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬وي ﺧـﺎﻃﺮ ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 60‬درﺻﺪ ﻛـﻞ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ زﺑـﺎن ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺠـﺎرت در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮﻣﻲﺳﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﺟﻤﻪ زﺑـﺎنﻫـﺎ‪ ،‬وﻓـﻖ دادن ﻣﺤﺘـﻮا ﺑـﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوﺑﺎي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ را ﻣـﺸﺘﺮيﭘـﺴﻨﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬او ﻗﺪرت ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ را ﺿﻌﻴﻒ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪1‐  Dubie (2003‬‬

‫‪ 2-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪613‬‬

‫ﻣﺴـﺄﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳـﺎزي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻳـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ از ﭼﻨـﺪ ﻛـﺸﻮر‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴـــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـــﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﻣــﻲﺷـــﻮد )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺑــﻪ ‪ Harrison,  2001‬و‬ ‫‪ Handfield  and  Nichols,  1999‬رﺟـــﻮع ﻛﻨﻴـــﺪ(‪ .‬ﺗﺠـــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪ ،‬ﻳـــﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ(‬ ‫را ﺑـﺴﻴـﺎر آﺳــﺎن ﻧﻤـﻮده اﺳــﺖ )ﺑـﻪ ‪ Turban  et  al.,  2006‬و ‪Handfield  et  al.,  2002‬‬

‫رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻃﻮﻳﻞﺗﺮ از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ ﺑـﻮده و ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل اﻧﻘﻄﺎع و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺸﻜﻼت در زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﻛﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و زﺑـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺳـﺮﻳﻊ در‬ ‫ﻧﺮخ ﺗﺒﺎدﻻت ارزي و ﻋﺪم ﺛﺒﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻣﺸﻜﻼت ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-8‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﻮدﻣﻨﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )‪ .(Harrison, 2001‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﺗﺮﻳﺪﻧﺖ‪ 1‬در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺎدل داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران و ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫دوﻟﺘﻲ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﺮﻳﺪﻧﺖ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.2‬در وبﺳﺎﻳﺖ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎب ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺗﺮﻳـﺪﻟﻴﻨﻚ‪ 2‬ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ EDI/Internet‬در‬ ‫ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاراي ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ‪ 70،000‬ﺷﺮﻳﻚ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ EDI‬و دﻳﮕﺮ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ و دﺷﻮار ﻧﻴﺰ ﺗﺨﺼﺺ ﺑﺮﺧﻂ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ )از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي راﻫﻨﻤـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﺔ ‪ .(alibaba.com‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﻮدﻛﺎر ﺻﻔﺤﺎت وب را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و ﻣـﺸﻜﻼت زﺑـﺎﻧﻲ را ﺑﺮﻃـﺮف ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪1-3‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪1‐  TradeNet‬‬ ‫‪2‐  TradeLink‬‬

‫‪614‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-8‬‬ ‫ﻟﮕﻮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎﻧﻲ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻟﮕــﻮ‪ 1‬داﻧﻤــﺎرك )‪ (lego.com‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪه ﻋﻤــﺪه‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ در ﺑﺮﺧــﻲ ﻛــﺸﻮرﻫﺎ ﺑــﺴﻴﺎر‬

‫اﺳــﺒﺎبﺑــﺎزي‪ ،‬از ﺟﻤﻠــﻪ اﻧــﻮاع اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ آن اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﺑــﻮده و ﺑﺮﺧــﻲ ﻛــﺸﻮرﻫﺎ ﻫــﻴﭻﮔﻮﻧــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻌﺮوفﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺒﺎبﺑﺎزي در ﺟﻬﺎن ﺑﻮده‬

‫ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اراﺋـﻪ ﻧﻤــﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻟﮕــﻮ در ﻛـﺪام ﻛــﺸﻮرﻫﺎ‬

‫)ﻛﻪ ﻋﻨﻮان "اﺳﺒﺎب ﺑﺎزي ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ"‪ 2‬را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘـﺼﺎص‬

‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺎﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫داده اﺳﺖ( و داراي ﻫﺰاران وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ﺳـﺎل ‪ 1999‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﺮاي‬

‫• ﺑــﺮاي ﻓــﺮوش از ﻃﺮﻳــﻖ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻳــﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ و ﺧـﺪﻣﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻧﺮماﻓﺰاري ﻧﻴﺎز ﺑﻮد‪  .‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد‪ 3‬در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫• ﻣﺴﺄﻟﻪ ادﻏﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ و ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ ﻧﻴﺰ وﺟـﻮد‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﻧﻮآوري ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬

‫داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ ﺑــﻴﺶ از ‪ 700‬ﻋﻨــﺼﺮ ﻗــﺪﻳﻤﻲ ﻟﮕـﻮ‪ ،‬ﻳــﻚ رﺑــﺎت‬

‫اﻣﺮي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑـــﺴﺎزﻧﺪ و از ﻃﺮﻳـــﻖ ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـــﺼﻲ ﺧـــﻮد ﺑـــﺮاي آن‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ رﺑﺎت ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﮕــﻮ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻣﺮﻛــﺰ ﭘﺨــﺶ ﻣﻨﻄﻘــﻪاي‪،‬‬ ‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺧــﻮد را در ﻛــﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﻪ ﻓــﺮوش‬ ‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار ﺷـﺪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي زﻳـﺮ را داﺷـﺖ‪) :‬ﺗﻮﺟـﻪ‬

‫• اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬﺖ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛـﺎﻻ ﻣﻴـﺎن ﺧﺮﻳـﺪاران‬ ‫ﻋﻤﺪه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻓـﺮوش از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮدي‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬ ‫داﺷﺖ‪  .‬‬ ‫• اداره ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ﺗﻤـﺎم ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺿﺮوري ﺑﻮد‪  .‬‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‬

‫• ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻟﮕﻮ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎ واﺣـﺪﻫﺎي‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد آن در ﻣﻮرد ﺗﺠـﺎرت ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ‬

‫ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮوش ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬

‫آﻳــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﻣﺤــﺼﻮل را در ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﻪ ﻗﻴﻤــﺖ ﻳﻜــﺴﺎن‬

‫• ﺑــﺮاي ﻟﮕــﻮ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺟﻬــﺎﻧﻲ در ﺗﻤــﺎم‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻣﺮي ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﺮوش‬

‫ﻓﺮوﺧﺖ؟ ﺑﻪ ﻛﺪام واﺣﺪ ﭘـﻮﻟﻲ؟ راﺑﻄـﻪ اﻳـﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬

‫‪1‐  Lego Company ‬‬ ‫‪2‐  The toy of the 20th century‬‬ ‫‪3‐  Lego Mindstorm‬‬

‫‪ 2-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫• ﺷﺮﻛﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻬﺪه ارﺳﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮآﻣـﺪه و‬ ‫ﺗﻚ ﺗﻚ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪﻫﺎ را ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• ﻓﺎﻛﺘﻮرﻧﻮﻳــﺴﻲ ﺑﺎﻳــﺪ از ﻗــﻮاﻧﻴﻦ ﻛــﺸﻮرﻫﺎي ﺑــﺴﻴﺎري‬

‫‪615‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﻧﭙﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ وبﺳﺎﻳﺖ ﺗﺠـﺎري ﺧـﻮد را در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﺒﻨﺪد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻃـﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻟﮕﻮ ﺣﻞ ﮔـﺸﺘﻪ و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• آﻳﺎ ﻟﺰوﻣﻲ دارد ﻛﻪ ﻟﮕﻮ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬

‫وبﺳﺎﻳﺖ آن ﻣﺠﺪداً ﺑﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﻟﮕﻮ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ و ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ دﻻر آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎص ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ در اﻣﻮر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻓﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺑــﻪ ﻛﻮدﻛــﺎن داراي ﻗــﻮاﻧﻴﻦ ﺳــﺨﺘﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗــﻮاﻧﻴﻦ‬

‫ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ آن ﺗﻨﻬﺎ در ‪ 15‬ﻛﺸﻮر ﺟﻬـﺎن‬ ‫در دﺳﺘﺮس ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺸﺘﺮي ﻧﻴﺰ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫از ﺳﺎل ‪ Lego.com ،2003‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﮕﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ را درك ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را‬

‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و اﻣﻜﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﺼﻮﻻت را‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬روزاﻧﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ از اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫• اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• اﻳـﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﻣﺎﻟﻴــﺎت و ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﮔﻤــﺮك‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Stoll (2003‬و )‪Damsgaard & Horluck (2000‬‬

‫و )‪.lego.com (2003‬‬

‫ﻛﺎﻻي وارده را در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳـﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ راه ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﻟﮕﻮ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋﺠﻠـﻪ و ﺷـﺘﺎﺑﻲ ﻛـﻪ در اراﺋـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﻓـﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻟﮕـﻮ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻣﺮي ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؟‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﻏﻠﺒـﻪ ﺑـﺮ ﻣـﺸﻜﻼت ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ را ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 2-8‬ﻧـﺸﺎن داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﻼت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜـﺎري ﺗﻨﮕـﺎﺗﻨﮕﻲ ﻣﻴـﺎن اﻋـﻀﺎي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﮔــﺴﺘﺮش ﺗﺠــﺎرت ﺟﻬــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑــﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪  .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻪ ﻧـﻮع دﻳﮕـﺮ ‪) IOS‬ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣﺒـﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي و‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪616‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-8‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﻚورﻟﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ؟‬ ‫ﺑﺎﻳﻚ ورﻟﺪ‪) 1‬واﻗﻊ در ﺳﻦ آﻧﺘﻮﻧﻴﻮ‪ 2‬در اﻳﺎﻟﺖ ﺗﮕـﺰاس( ﻳـﻚ‬

‫ﺑﺎﻳﻚورﻟﺪ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺶ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼـﻚ )ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 16‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪ( اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬

‫ﺳﺎﺧﺖ دوﭼﺮﺧﻪﻫﺎ و ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﻣـﺸﺎوره‬

‫وﺿﻌﻴﺖ از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪة ﻣـﺸﻬﻮر‬

‫ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨـﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣـﺎ‬

‫ﻓﻮرﻳﺔ ‪ 1996‬وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ )‪ (bikeworld.com‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﺑﺎ ارﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد را‬

‫روﺷﻲ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺎرج از ﺗﮕﺰاس و‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓِﺪِﻛﺲ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻴـﺮهﻛﻨﻨـﺪهاي را ﻛـﻪ‬

‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ".‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻛـﺎﻻ ﺑـﺎ ﭘـﺴﺖ‬

‫ﺑﺎﻳﻚورﻟﺪ ﺑـﺎ دو ﻣـﺸﻜﻞ ﺑـﺰرگ در ﻓـﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ :‬اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش‪ .‬ﻓـﺮوش‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ راﻳﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺖ ﭘﻴـﺸﺘﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑـﺎ ارزش دوﭼﺮﺧـﻪﻫـﺎ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﺑﺎزارﻫـﺎي‬

‫ﺷﻜﻞ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌـﺪ ‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش را‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻻزم در ﺷـﻜﻞ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش دﺳﺘﻲ ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي ﻛـﻪ دارد‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت وﻳـﮋهاي )ﻫﻤﭽـﻮن‬

‫ﺗﻮانﻓﺮﺳﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺳﻔﺎرﺷﺎت( را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳــﻚورﻟــﺪ ﺑــﺮاي ﺗﻤﺮﻛــﺰ روي ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ اﺻــﻠﻲ ﺧــﻮد‬

‫‪ 4‬ﺳﺎل ﭘـﺲ از آﻏـﺎز داد و ﺳـﺘﺪ ﺑـﺮﺧﻂ ﺑﺎﻳـﻚورﻟـﺪ‪،‬‬

‫)ﺳﺎﺧﺖ دوﭼﺮﺧﻪ و ﻗﻄﻌـﺎت آن( ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎر‬

‫ﺣﺠﻢ ﻓﺮوش ﺷﺮﻛﺖ ‪ 4‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻓـﺮوش ﺷـﺮﻛﺖ در‬

‫اﺟﺮاي ﺳﻔﺎرش را از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎري ﺷـﺮﻛﺖ ﻓِـﺪِﻛﺲ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر رﺳﻴﺪ و ﻫﻢ اﻛﻨـﻮن ﻧﻴـﺰ‬

‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓِـﺪِﻛﺲ ﺑـﺎ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬

‫ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﭘﺎﻳــﺪاري ﺳــﻮدآور اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳــﻚورﻟــﺪ ﺑــﻪ ﻟﻄــﻒ‬

‫ﺳﺮﻳﻊ و ﻛﻴﻔﻲ ﻛﺎﻻ و ﺑﺎ ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺳـﻔﺎرش‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرشﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫از ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬وﻳﺖ اﺳﻨﻞ‪ ،3‬ﻣﺆﺳـﺲ‬

‫ﻓِﺪِﻛﺲ‪ ،‬داراي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻮدﻛﺎر ﺳﻔﺎرشﻫﺎ اﺳـﺖ‬

‫‪1‐  Bikeworld Company  ‬‬ ‫‪2‐  San Antonio ‬‬ ‫‪3‐  Whit Snell‬‬

‫‪ 3-8‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ‬

‫و ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑﻼدرﻧـﮓ دارد‬

‫‪617‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪ bikeworld.com‬و )‪.FedEx (2000‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎتدﻫﻲ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺣﻔـﻆ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺷﺪه و اﻣﻜﺎن ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﻬـﺎﻧﻲ را‬

‫ﻻزم ﻣﻴـــﺎن ﻓِـ ـﺪِﻛﺲ و ﻣـــﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻧﻴـــﺰ ﻣﻴـــﺎن ﻓِـ ـﺪِﻛﺲ و‬

‫ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﻘﺸﻪﻫـﺎي ﻣﻜـﺎنﻧﮕـﺎر راﻳﮕـﺎن‪ ،‬ردﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﺎﻳﻚورﻟﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺳﺎﻳﺖ )‪ (fedex.com‬دﻳـﺪن‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺷـﻐﻠﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫ﻛﺮده و درﻳﺎﺑﻴﺪ ﻓِﺪِﻛﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﺑﺎﻳﻚ ورﻟﺪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻓِﺪِﻛﺲ‪.2000 ،‬‬

‫‪3-8‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺗـﺼﺎل ﻛـﺎﺑﻠﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻣﻜـﺎن ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﺣﺘﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤـﺎﻫـﺎ ﺳـﻪ اﺑﺘﻜـﺎر‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫ﻳﺎري ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪B2B‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ‪ B2B‬ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ آورد‬ ‫)ﺑﻪ ‪ Ranganatan, 2003‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ )ﻳـﻚ ﺧﺮﻳـﺪار و ﭼﻨـﺪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه و ﭼﻨـﺪ ﺧﺮﻳـﺪار( و‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ )ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﺘﻌـﺪد( ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪ .‬در ﻫـﺮ دو ﻣـﻮرد‪ ،‬ﺗﺒـﺎدل اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫‪618‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺒﺎدﻻت ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ IOS ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪار ﻛﻨﺘﺮل ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪IOS ،‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ ‪ EDI‬اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﺒـﺎدﻻت ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ IOS ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺠﺎزي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫در ﺷﻜﻞ ‪ ،3-8‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ زﻳﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﻛﻪ در ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻴﻀﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهاﻧﺪ( وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮاي ﻛﻞ ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ B2B‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫"وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ" ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﻛﺎرﺑﺮدي در ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬ ‫آﻧﻬﺎ و ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ دارد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،B2B‬ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎزﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺷﺮﻛﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻳﺎ اﺗﺎقﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷـﺘﻪ و از‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ B2B‬ﺧﻮدداري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-8‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬ ‫ﺑـــﺮ وب ﺷـــﺎﻣﻞ ﺗـــﺎﻻر ﺑـــﻮرس‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪  .‬‬

‫‪ 3-8‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ‬

‫‪619‬‬

‫ﺷـــﻜﻞ ‪ 4-8‬ﻫـــﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛـــﺰي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﭘﺎﻳﻴﻦ( ﺑﺎ واﺳﻄﻪﻫﺎي‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ )ﺑﺎﻻ( ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ‪:‬‬ ‫رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن و ﻟﻲ‪  .‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬اﺳﺎﺳﺎً ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺎرت ﻣﻴـﺎن ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﺧﻼف آن‪،‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜـﺮر در‬ ‫ﻃﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮﻳﻚ از ﺷﺮﻛﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ درﮔﺎه( دﺳﺘﺮﺳﻲ دارد ﻛـﻪ ﺑـﺎ آن ﺑـﻪ ﺗﺒـﺎدل‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮﻛﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ذﺧﻴـﺮه اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات و درﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺴﺘﻪﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﺗﺠـﺎرت ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫در ﺷــﻜﻞ ‪ ،4-8‬ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻳــﻚ ﻫــﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛــﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪه‪ ،‬ﻛــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻧﻴﺰ دارا اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻓﻨﺎري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 3-8‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪620‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-8‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬اﺳﺎﻳﺖ و ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫‪1‬‬

‫ﺷﺒ ــﻜﻪ اﺳ ــﺎﻳﺖ ‪(www.asite.com/community.html) ،‬‬

‫ﺗﺨﺼــﺼـﻲ ﻫــﺴﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻣــﺸـﺎرﻛﺖ ﻧﻤ ــﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺷ ــﺮﻛﺖ ﺑــﺎ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬در ﺻـﻨﻌﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪.‬‬

‫ﻛــﺎﻣﺮس وان‪ ،2‬اراﺋــﻪﻛﻨﻨــﺪه راه ﺣــﻞ ﺗﺠــﺎري ﺑــﺮاي درﮔــﺎه؛‬

‫ﺷﺎﺧﺼﻪ ﺻـﻨﻌﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎﻻي ﺟـﺪاﻳﻲ و ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ‪ ،‬اراﺋــﻪﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﺴﺘﺮ ﻓﻨــﺎوري و ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي‬

‫ﻓﻴــﺰﻳﻜﻲ اﺳــﺖ و ﻣــﺪتﻫﺎﺳــﺖ ﻛــﻪ ارﺗﺒــﺎط ﻣﻴــﺎن اﻋــﻀﺎي‬

‫ﻛﻠﻴﺪي و اﺗﻨﺪا‪ ،3‬ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎرن ﻓﺮﻋـﻲ‪،‬‬

‫اِﺳﺎﻳﺖ را اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻋﻤﺪه دارد‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎران‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻧﺎﻇﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن( ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ از‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺎﻳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﻓﻮرﻳــﻪ ﺳــﺎل ‪ ،2000‬ﺗﻮﺳــﻂ ﺑــﺎزﻳﮕﺮان اﺻــﻠﻲ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬دو اﻣﺘﻴـﺎز اﺻـﻠﻲ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎط اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺮ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗـﺪرت ﭘـﺮدازش‪.‬‬ ‫اﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻣﺰﻳـﺖﻫـﺎي ﻳـﻚ درﮔـﺎه‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳـﻚ درﮔـﺎه ﺟـﺎﻣﻊ‬ ‫ﺑﺮاي ﺻـﻨﻌﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‪ .‬ﻫـﺪف اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﺷــﺪن ﺑــﻪ ﻫــﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛــﺰي اﻃﻼﻋــﺎت و ﺗــﺮاﻛﻨﺶ در‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اروﭘﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ اﺳـﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ﺟـﺬب ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺷـﺮﻳﻚ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧــﺶ و ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮ داﺷــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﺠـﺎد ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﺑﭙﺮدازد ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻓﻨﺎوري ﻛـﻪ داراي ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اِﺳﺎﻳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪. Aberdeen Group, Inc :‬‬ ‫‪1‐  Asite Company ‬‬ ‫‪2‐  Commerce One‬‬ ‫‪3‐  Attenda‬‬

‫‪ 3-8‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ‬

‫‪621‬‬

‫اﺳﺎﻳﺖ در درﮔﺎه ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل؛‬

‫ﻓﻨﺎوري اﺳﺎﻳﺖ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﺳﺎن ﺑﺎ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي واﺳﻂ‬

‫ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ و ﻏﻴﺮه؛ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﻀﻲِ ﺷﻜﻞ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺮماﻓﺰار‪ 1‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺷﺮﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫را اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﺻـﻨﻌﺖ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪ ،‬ﺷــﻔﺎﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣــﻞ زﻧﺠﻴــﺮهﻫــﺎي ﺗــﺄﻣﻴﻦ و ﺗﻘﺎﺿــﺎ را‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن )ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺠـــﺎري‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـــﺎران ﻋﻤـــﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـــﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤـــﺎران و‬

‫ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺷــﺪﻳﺪ ﺷــﺮﻛﺎي ﺻــﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺠ ـﺮّب‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣـﺼﺎﻟﺢ( از ﻃﺮاﺣـﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺗـﺪارﻛﺎت و‬

‫ﺻــﻨﻌﺖ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺗﻌﻬــﺪ ﻛــﺎري ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ اراﺋــﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺷﺮﻳﻚ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ در ﻫﺮ ﭼﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺮورﮔﺮ ﺳﺎده ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ درﮔـﺎه اﺳـﺎﻳﺖ‬

‫ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦﺷﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎن ﺑـﻪ درﮔـﺎه‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Aberdeen Group (2001‬و ‪.www.asite.com‬‬

‫ﺷﺮاﻛﺖ اﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻛﺪام ﻧـﻮع ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﻦ‬

‫ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ اﻣﺘﻴﺎزات ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬

‫ﺗﻌﺎﻣـــﻞ داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ‪ .‬اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي آزاد ﻛـــﻪ از ﺳـــﻮي‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮا ﻣﺒـﺎدﻻت از ﻃﺮﻳـﻖ ﻫﻔـﺖ ﺑـﺎزار‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزارﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد؟‬

‫ﻳﻜﻲ از اﻧـﻮاع ﻫﺴﺘـﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺷﺒﻜـﻪﻫـﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه‪ 2‬ﻫـﺴﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺟﻬــــﺖ ﺳﻔــــﺎرش ﻛـــﺎﻻ ﻳـــﺎ ﺣﺘـــﻲ ﺑـــﺮاي دورهﻫـــﺎي آﻣﻮزﺷـــﻲ ﻧﻴـــﺰ اﺳـــﺘﻔﺎده ﻛـــﺮد‬ ‫)‪.(Dyer and Hatch, 2004‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ‪ ،B2B‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪) W8.3‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪(Rawmart‬‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ راﻳﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي ﺑـﻪ راﻫﻨﻤﺎﻫـﺎ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺎه ﺣﺘﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎ‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﺰاران ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﭼﺸﻢاﻧـﺪاز ﻣﺒـﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺑـﺴﻴﺎر ﮔـﺴﺘﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫راﻫﻨﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن در ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺷـﺮﻛﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﻳـﺎري رﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت درﮔﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ‪ B2B‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از‬ ‫‪1‐  Back‐end  ‬‬ ‫‪2‐  Supplier networks  ‬‬

‫‪622‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻟﻴﺴﺖ ﺧﺮﻳﺪاران و اﻗﻼم دﻟﺨﻮاه آﻧﻬﺎ و دﻳﮕـﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﻜﻤﻴـﻞ اﻣـﻮر‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺧﻮد در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻳﺠﺎد اﺑﺮﭘﻴﻮﻧﺪ‪ 1‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر‬ ‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.4‬ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪه و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ )ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﺷﺪه در آﺧﺮ ﺟﺪول‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از آﻧﻬﺎ ﺟﻬـﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﻣﻮرد ﻣﺒـﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ در اﻳـﻦ ﻓﻬﺮﺳـﺖﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل درﮔﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ‪ B2B‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي درآﻣـﺪزاﻳﻲ ﺑـﺎ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آﻧﻬﺎ در ازاي ﻣﺒﻠﻐﻲ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕﺮي اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ از اﻣـﻮر‬ ‫ﺗﺠــﺎري ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳــﺎﻳﺖ ‪ MyBoeingFleet.com‬ﻳــﻚ ﻧﻤﻮﻧــﻪ درﮔــﺎه ‪ B2B‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻌﻤﻴـﺮ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﻋﻤﻠﻴـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺧــﺪﻣﺎت ﺗﺠــﺎري ﻫﻮاﭘﻴﻤــﺎﻳﻲ ﺑﻮﺋﻴﻨــﮓ اﻳﺠــﺎد ﺷــﺪ‪ ،‬دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺷﺨــﺼﻲ ﺑــﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﺑﻮﺋﻴﻨـﮓ را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن )ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ(‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﻘﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Alibaba.com‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺴﺘﺮده ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤـﻮدي ﺑـﻮده و‬ ‫روي ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ درﮔﺎهﻫﺎي ﻋﻤـﻮدي ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫ورﺗﺎل‪ 2‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪4-8‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠـﺎزي‪  3‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از ﺷـﺮﻛﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻛـﺎري در ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷـﺮﻳﻚ ﺑـﻮده و ﻫـﺪف آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ‬ ‫‪1‐  Hyperlink‬‬ ‫‪2‐  Vortal‬‬ ‫‪3‐  Virtual Corporation (VC) ‬‬

‫‪ 4-8‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪623‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎزي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮﻗﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣـﺄﻣﻮرﻳﺘﻲ ﻣﻘﻄﻌـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺮﺗـﺎب‬ ‫ﻣﺎﻫﻮاره‪ ،‬ﻳﺎ داﺋﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي داﺋﻤﻲ ﺟﻬﺖ اﻳﺠـﺎد ﻳـﺎ ﻣﻮﻧﺘـﺎژ ﺳـﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻣﻜـﺮر و‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎزه وﺳﻴﻌﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮﻛﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎري در‬ ‫ﺣﻮزهاي ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.5‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺪة ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‪ ،‬اﻳـﺪة ﺟﺪﻳـﺪي ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي ﻧـﻮﻳﻦ در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎزي ﻣﺪرن را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﺷﺒﻜﻪاي از اﻓﺮاد ﺧﻼق‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫واﺿﺢﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜـﺎن ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‬ ‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫـﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽـﻮن ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﻳﻮﺋﻲ‪،‬‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ و دﻳﮕـﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﮔـﺮوهاﻓـﺰار )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ (Lotus  Notes‬ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ‪ EDI‬و ‪ EFT‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ زﻳﺮﺳــﺎﺧﺘﻲ ﺑــﺮاي اﻳــﻦ ﻣــﻮارد و دﻳﮕــﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و ﺷﺒﻜﻪﺑﻨـﺪي اﻣـﺮوزي‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري اﺟـﺎزه‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎزي ﺑﺪون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭘﻨﺞ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ آيﺑﻲاﻣـﺰ آﻣﺒـﺮا‪ 1‬ﻣـﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧـﺪ‪ .‬آيﺑـﻲاﻣـﺰ آﻣﺒـﺮا ﺟﻬـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﮕـﺎه آﻣﺒـﺮا واﻗـﻊ در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎي‬ ‫ﺷــﻤﺎﻟﻲ‪ 80 ،‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ارﺗﺒــﺎط از راه دور ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺑــﻪ ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﻨﺞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﻜﺎر در ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ورﻧﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ 2‬ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳـﻌﻪ زﻳﺮﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫و ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻗﻄﻌــﺎت ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨــﺼﻲ آﻣﺒــﺮا ﭘﺮداﺧــﺖ‪ .‬اسﺳــﻲآي ﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ‪ ،3‬ﺑــﺎ اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫‪1‐  IBM’S Ambra ‬‬ ‫‪2‐  Wearnes Technology ‬‬ ‫‪3‐  SCI Systems  ‬‬

‫‪624‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺳــﻔﺎرشﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺧــﻮد در ﺷــﺮﻛﺖ ايآي‪ 1‬درﻳﺎﻓــﺖ ﻣــﻲﻛــﺮد‪ ،‬ﻗﻄﻌــﺎت‬ ‫رﻳﺰﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي آﻣﺒﺮا را در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻮﻧﺘـﺎژ ﻣـﻲﻛـﺮدد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ايآي )ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺎﺑﻌﻪ اﻳﻨﺴﺎﻳﺖ داﻳﺮﻛﺖ‪ 2‬ﻛﻪ در ﺗﻤﭙﻪ‪ 3‬ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ از راه دور ﻣﻲﭘﺮدازد( از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫‪ 800‬ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ ﻳﺎ وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي آﻣﺒﺮا را از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮﻳﺰل اﻳﻨﺘﺮﭘﺮاﻳﺰز‪ ،4‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺣﻤﻞ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ايآي را ﻓـﺮاﻫﻢ آورده‬ ‫و ﺳﻔﺎرش را آﻣﺎده و ﺣﻤﻞ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد‪ .‬در آﺧـﺮ آﻧﻜـﻪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ دﻳﮕـﺮ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫آيﺑﻲام‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد )ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﺪل آﻣﺒﺮا ﺗﺪاوم ﻧﻴﺎﻓﺖ‬ ‫و اﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪﻣﺎت آيﺑﻲام اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺒﻠﻤﺎن اداري ﺑﺮاي ﺗﺮن اﺳـﺘﻮن‪ 5‬ﻧﻴـﺴﺖ‪  .‬ﺷـﺮﻛﺖ اﺳـﺘﻴﻞ ﻛـﻴﺲ‬

‫‪6‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﺒﻠﻤﺎن اداري آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺠـﺎزي‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺮن اﺳﺘﻮن ﺗﺸﻜﻴﻞ داد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺛـﺎﻟﺜﻲ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﭼﺎپ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت آن را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ روي وب ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺮن اﺳﺘﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦ ﻳﺎ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ از راه دور‪ ،‬واﻗﻊ در دﻧـﻮر‪ 7‬در اﻳﺎﻟـﺖ ﻛﻠـﺮادو‪ ،‬ﻣـﻨﻌﻜﺲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرشﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي اﻧﺒﺎرﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖ اﻛـﺴﻞ ﻟﺠﻴـﺴﺘﻴﻜﺰ‪ 8‬در‬ ‫وﺳـﺘﺮوﻳﻞ‪ 9‬واﻗـﻊ در اُﻫـﺎﻳﻮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران ﺣﻤـﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑـﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺣﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻛـﺴﻞ‬ ‫ﻟﺠﻴﺴﺘﻴﻜﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان ﺗـﺮن اﺳـﺘﻮن‪،‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ‪ IOS‬ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫و ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻫﻤﻜﺎري اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮﻛﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪AI Inc. ‬‬ ‫‪Insight Direct ‬‬ ‫‪Tempe in Arizona ‬‬ ‫‪Merisel Enterprises ‬‬ ‫‪Turnstone ‬‬ ‫‪Steelcase ‬‬ ‫‪Denver‬‬ ‫‪Excel Logistics ‬‬ ‫‪Westerville ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪ 5-8‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‬

‫‪5-8‬‬

‫‪625‬‬

‫ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‬ ‫از دﻳﮕــﺮ ﻣﺰاﻳــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻬــﺖ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ‪ B2B‬و ﺳــﺎﻳﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ‬

‫ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺘﻘـﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﻨﺎد‬ ‫روزﻣﺮه ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ EDI .‬ﺣﺪوداً ‪ 30‬ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰا( وﺟﻮد دارد‪ EDI .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖدﻫﻨﺪه و ﻣﺤﺮك ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺣﺎل ﮔﺮدش ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺧﻴﺮ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫اﺳﻨﺎد دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ‪ .EDI‬در ذﻳﻞ‪ ،‬اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ‪ EDI‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ ‪ .EDI‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪ ،EDI‬ﭘـﻴﺶ از اﻧﺘﻘـﺎل داده‪ ،‬آن را ﺑـﻪ ﻗﺎﻟـﺐ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﻪ دادهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﻴـﺎم ﺷـﺎﻣﻞ ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻏﻴﺮه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪي دادهﻫـﺎ‪ .‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ‪ EDI‬ﺗﻜـﺮاري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي )رﻣﺰﮔﺬاري( ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در ﻛﺎﻧـﺎدا و‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬دادهﻫﺎي ‪ ،EDI‬ﻃﺒـﻖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ ANSI  X.12‬ﻗﺎﻟـﺐﺑﻨـﺪي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ‪ EDIFACT‬ﻧﺎم دارد‪  .‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﻣﺰاﻳﺎي ‪ .EDI‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪) EDI‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻏﻴـﺮ‪ (EDI‬در ﺷـﻜﻞ ‪5-8‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري ‪ ،EDI‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﻣﺒـﺪل اﻧﺘﻘـﺎل ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬رﻣﺰﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺎم از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ارزشاﻓﺰوده ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫اﻳﻤﻦ( اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ زﺑﺎن ﻛﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪  .‬‬

‫‪626‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-8‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ ﻫﻤﺮاه و ﺑﺪون ‪ .EDI‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪  .‬‬

‫‪ 5-8‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‬

‫‪627‬‬

‫ﻛــﺎﻫﺶ اﺷــﺘﺒﺎﻫﺎت در ورود دادهﻫــﺎ )ﺗﻨﻬــﺎ ﻳــﻚ ورودي و ﻛﻨﺘــﺮل ﺧﻮدﻛــﺎر ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ(‪ ،‬اﻣﻜــﺎن ﻛﻮﺗــﺎهﺗــﺮ ﺑــﻮدن ﭘﻴــﺎم‪ ،‬اﻣﻨﻴــﺖ ﭘﻴــﺎمﻫــﺎ و ﮔــﺴﺘﺮش رواﺑــﻂ ﻫﻤﻜــﺎري و‬ ‫ﺷﺮاﻛﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي از ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻣﺰاﻳـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﭼﺮﺧـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري ﻓﺰاﻳﻨـﺪه در اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻤﺘﺮ و ذﺧﻴﺮه ﻛﺎﻏﺬ و اﻓﺰاﻳﺶ ﮔﺮدش ﭘﻮل )‪.(Ledisource.com‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ‬

‫‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬دورﻧﻤﺎي ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ )ﮔﺎﻫﻲ در ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻛﻪ داراي ﺑﻴﺶ از ‪ 100،000‬ﻛـﺎرﺑﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ(‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻌﺮوﻓـﻲ ﻫﻤﭽـﻮن ﻫـﻮمدﻳﭙـﺎت‪ ،‬ﺗـﻮﻳﺰ آراس و والﻣـﺎرت‬ ‫ﺑﺪون ﻛﺎرﺑﺮد ‪ ،EDI‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد؛ ‪ EDI‬ﻋﻨـﺼﺮ اﺻـﻠﻲ و ﺿـﺮوري راﻫﺒﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺰاران ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﭘﺮوﻛﺘﺮاﻧـﺪﮔﻤﺒﻞ‪ ،‬ﻟـﻲواي‬ ‫اﺳﺘﺮاوس‪ ،‬ﺗﻮﻳﻮﺗﺎ و ﻳﻮﻧﻲﻟﻮر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ EDI‬ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻌﺮﻳﻒ رواﺑﻂ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻳﻊ‪ 1‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﻼً واﺿـﺢ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫روﻳﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ‪ EDI‬در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﮕﺮف ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻴﺎن ﻣـﺪﻳﺮان ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺨـﺶ ﻛـﻮﭼﻜﻲ از ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ‪ ،EDI‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻛـﻪ روزاﻧـﻪ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود ‪ 100،000‬ﺷﺮﻛﺖ‪ EDI ،‬ﺳﻨﺘﻲ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ‪ ،EDI‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ اﺳﺎﺳـﺎً‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻي آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻌﺪاد ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ از ‪EDI‬‬

‫ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﺟﺮاي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ ﺷﺪهاﻧـﺪ؛ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري اوﻟﻴــﻪ ﻋﻤــﺪه و ﺑــﺎﻻ ﺑــﻮدن ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي آن ) ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﻛــﺎرﺑﺮد ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي‬ ‫ارزشاﻓﺰوده ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ( را ﻣﻲﺗﻮان ذﻛﺮ ﻛﺮد‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺒﺪل اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﻪ رﻣـﺰ ‪ EDI‬ﻻزم ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘـﻪ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫‪1‐  Quick Response retailing  ‬‬

‫‪628‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺪم اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EDI‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻧﺠﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن اﻓﺰودن ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮده و ﻣﺪت زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي آﻏﺎز ﻛﺎر و آﺷـﻨﺎ ﺷـﺪن‬ ‫ﺑﺎ روﻧﺪ آن‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﮔـﺎه ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ‪ ،EDI‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ‪،EDI‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي رﺳﻤﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺮﺟﻤـﻪ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ارزشاﻓـﺰوده‪ ،‬راه ﺣـﻞ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪﺗﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﭼـﻮن ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻧﻴـﺎز‬ ‫اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )ﻳﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب( در ﺣﺎل ﻛﺴﺐ ﺷﻬﺮت و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪) ‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ Witte et al, 2003‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ دﻟﻴﻞ آن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﭼﺮا ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ؟ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻛﺎﻧـﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي ‪ EDI‬در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻤﻜﻦﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺟﻬﺖ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دادن ﺗﺠﺎرت ﺑﺮﺧﻂ ‪ B2B‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰوده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪدي دارﻧﺪ‪:‬‬ ‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪاي در دﺳﺘﺮس ﺑـﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﺋﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ آن‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗـﺼﺎل ﮔـﺴﺘﺮده )ﺑـﺪون ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺮاي رﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش داﻣﻨﻪ وﺳـﻴﻌﻲ از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﮔﺴﺘﺮش داﻣﻨﻪ ﺗﻤﺎس‪ .‬اﺗﺼﺎﻻت ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 40‬ﺗﺎ ‪ 70‬درﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻣﺒﺎدﻻت از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰوده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺒﺎدل دادهﻫﺎي ﺣﺴﺎس را ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻬﺖ ﺣﻔـﻆ‬ ‫اﻳﻤﻨﻲ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺠﺎم داد‪) ‬ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫‪ 5-8‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‬

‫‪629‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ EDI 6-8‬ﺳﻨﺘﻲ و ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ وب‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳـﻢ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺗﻮرﺑﺎن‪  .‬‬

‫‪ ‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري وب‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮد اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در ﺗﺒـﺎدل ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ‪ EDI‬ﺑـﺎ ﮔـﺮاﻳﺶ‬ ‫روزاﻓﺰون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ اراﺋـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣﺘﻨـﻮع از ﻃﺮﻳـﻖ وب ﻫﻤﺨـﻮاﻧﻲ دارد‪EDI .‬‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻜﻤﻞ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ‪ EDI‬ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮد آﺳﺎن‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺮورﮔﺮ و ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﺎرﺑﺮﭘـﺴﻨﺪ‬ ‫ﺑﻮده و اﻣﺮوزه اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ﻛﺎرﺑﺮد آن آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ EDI .‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬داراي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪ EDI‬ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺗـﻮان اراﺋـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻧـﺪارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ )ﺑﻪ ‪Boucher_Ferguson,  2002‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 6-8‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎن ‪ EDI‬و ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﻮاع ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ‪ EDI‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰوده‪ ،‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ‪ EDI‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﭘﻴـﺎم‪ ،‬از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻤﻦ ﭘﻴﺎم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪630‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫راه دﻳﮕﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﻫﻤـﺎن روﺷـﻲ ﻛﻪ ﺟﻬـﺖ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪EC‬‬

‫ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻜﻴـﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬از ﺧــﺪﻣﺎت ﻣﻴﺰﺑـﺎﻧﻲ ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺎرﺑﻴﻨﮕﺮ ﻛﺎﻣﺮس‪ ،(inovis.com) 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻌﺎد ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ :‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ از ‪ EDI‬ﺳـﻨﺘﻲ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﺮدﻧــﺪ‪ ،‬از ﻛــﺎرﺑﺮد ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﻣﺜﺒﺘــﻲ ﻛــﺴﺐ ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻧﺘﻘـﺎل‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ و ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﺴﻴﺮ‬ ‫ﭘﻴﺎمﻫﺎي ‪ EDI‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺧـﻮد را ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ارزانﺗﺮ از ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ وب‪ XML ،‬و ﺟـﺎوا‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ‪EDI‬‬

‫را ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﻧﺎدر ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ‪ EDI‬ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وب و ﺟﺎوا ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﺰاﻳﺎي ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﻛﺎم‪ .2‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﻛـﺎم ﻛـﻪ ﻳـﻚ اراﺋـﻪﻛﻨﻨـﺪه ﭘﻴـﺸﺮو ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ‪ 5000‬ﺗﺮاﻛﻨﺶ ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ داﺷﺖ‪ .‬در ﻣـﺪت‬ ‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫‪ 35،000‬ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟـﺬب در ﺗﺮﻳـﺪﻟﻴﻨﻚ‪ .‬ﺗﺮﻳـﺪﻟﻴﻨﻚ در ﻫﻨـﮓﻛﻨـﮓ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ EDI‬ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ در ﺧﺼﻮص ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺻﺎدرات‪ /‬واردات ارﺗﺒـﺎط داﺷـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺬب ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ‪ 70،000‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎﻟﻘﻮه در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﻮد‪ .‬ﺗﺮﻳـﺪﻟﻴﻨﻚ‪ ،‬ﭘـﺲ از‬ ‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻫﺰاران ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺪﻳﺪ را در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒـﺖ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ اﻓﺰوده ﺷﺪه و ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2004‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪ 18،000‬رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ در آﺗﻜﻴﻨﺰ ﻛﺎرﻻﻳﻞ‪ :3‬ﺷﺮﻛﺖ آﺗﻜﻴﻨﺰ ﻛﺎرﻻﻳﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻤﺪه ﻓـﺮوش‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬از ‪ 6000‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮده و ‪ 12،000‬ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫در اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎ دارد‪ .‬ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﺰرگ‪ ،‬از ﺳــﻪ ﺳــﻜﻮي ‪ EDI‬ﺳــﻨﺘﻲ ﻣﺘﻔــﺎوت اﺳــﺘﻔﺎده‬ ‫‪1‐  Harbinger Commerce‬‬ ‫‪2‐  CompuCom ‬‬ ‫‪3‐  Atkins Carlyle Corp. ‬‬

‫‪ 6-8‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫‪631‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮ وﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 2‬دﻻر ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﭘﻴﺎم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ EDI‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ‪ ،EDI‬در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ و ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻧـﺴﻞ ﺟﺪﻳـﺪ ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ XML‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) ‬ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪6-8‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي ‪ IOS‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻣﻦ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‪،1‬‬ ‫‪ XML‬و ﺧﺪﻣﺎت وب اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫در اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷـﺮﻛﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻓـﻀﺎﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨـﻲ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﻧـﺪ در ﺷـﻜﻞ ‪7-8‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ )اﺳﺘﺜﻨﺎي اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺟﺎزه دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻳـﻚ ﻃﺮﻓـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ(‪.‬‬ ‫اﺻـﻄﻼح ‪) extranet‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ( از ‪ extended  intranet‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﻴـﺎن ﺷـﺮﻛﺎ اﺳـﺖ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‬ ‫‪ B2B‬ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻣﻜـﺎن ﻫﻤﻜـﺎري اﻓـﺮاد ﺧـﺎرج ﺷـﺮﻛﺖ )ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راه دور( ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫‪1‐  Extranet ‬‬

‫‪632‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪7-8‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪  .‬‬

‫ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫از ﻗﻄﻌﺎت زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ اﺻـﻠﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﺮورﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻜـﻞﻫـﺎي ‪ ،TCP/IP‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي وب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬از ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺠﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬اﺑـﺰاري ﻓﻨـﻲ و ﻏﻴﺮﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺤﻮل ﺳﺮﻳﻊ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺧﻮد‪ ،‬اﺟﺎزه دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺧـﻮد را ﻣـﻲدﻫـﺪ؟‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎل دﻛﺘﺮ ﭘﭙﺮ‪ 1‬در زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ :‬دﻛﺘـﺮ ﭘـﭙـﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤـﺖ را ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷـﺎﺑﻪ ﺧﺒـﺮ ﻣـﻲدﻫــﺪ‪ .‬دﻛﺘــﺮ‬ ‫ﭘﭙﺮ‪ /‬ﺳﻮنآپ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 1/7‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري ﻛﺪﺑﺮي ﺷﻮﺋﻴﭙﺲ‪ ،2‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻣـﺪي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از ‪ 1400‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻳـﺎ داراي ﺣـﻖ اﻧﺤـﺼﺎري‬ ‫ﻧﻮﺷــﺎﺑﻪ ﻣــﻲﭘــﺮدازد‪ .‬ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ‪ /‬ﻫــﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛــﺰي در دﺳ ـﺘﺮس ﻛﻠﻴــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن رﺳﻤﻲ دﻛﺘﺮ ﭘﭙﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛـﺎر ﻛـﺮدن ﺑﻼدرﻧـﮓ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Dr. Pepper ‬‬ ‫‪2‐  Cadbury Schweppes ‬‬

‫‪ 6-8‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫‪633‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ دﻛﺘﺮ ﭘﭙﺮ ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻗﺮاردادي ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻛﺘﺮ ﭘﭙﺮ را در ﻣﻐﺎزهﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻫﻤﭽﻮن والﻣـﺎرت‪ ،‬در ﻣـﻮرد ﻓﻜـﺲ ﻛـﺮدن ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻗﻴﻤـﺖ ﻫﻔﺘﮕـﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ‪ ،‬اﺑـﺮاز ﻧﺎرﺿـﺎﻳﺘﻲ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﻮده و ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺟﻬﺖ ﻧﻮﻳﻦ ﻛﺮدن ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻛﺘـﺮ ﭘﭙـﺮ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ در دﺳﺘﺮس ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﭘﭙﺮ از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد ﺑﺮاي اﻫﺪاف دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻮرد ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ دادهﻫﺎي ﻓﺮوش را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑـﺮﺧﻂ ﺟﻤـﻊآوري ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﺗـﺎﺟﺮان‬ ‫اﻣﻜﺎن ﮔﺰارش ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻓﺮوش و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎركﻫﺎ و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه ﻧﻮﺷـﺎﺑﻪ در زﻧﺠﻴـﺮهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري اﺛـﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ را ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎ اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻳﺎ ﺳﻄﻮح ﻛﺎﻻ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﺷـﺒﻜﻪ و ﻫـﺪف آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺳـﻪ ﻧـﻮع‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻤﺪه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دﻻﻻن‪ ،‬ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺒﻜﻪاي ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺘﻤـﺮﻛﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از آن‪ ،‬ﺷﺒـﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺟﺎزه ﭘﻴﮕﻴـﺮي‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ را ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻓِﺪِﻛﺲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓِﺪِﻛﺲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬در ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﻪ اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-8‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﻓـﻮرد‬ ‫و دﻻﻻن آن در اروﭘﺎ‪ ،‬از ﻳﻚ درﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺷﻴﺒﺎ و دﻻﻻن آن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪634‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-8‬‬ ‫درﮔﺎه ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻻﻻن ﻓﻮرد‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻓﻮرد در اروﭘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 7500‬دﻻل ﺑـﺎ زﺑـﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮك ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎ در‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب اﺟﺮاﺋﻲ ﻣﺸﺘﺮك در ﺳﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻮرد ﺟﻬﺖ ارﺗﺒﺎط ﺗﻤﺎﻣﻲ دﻻﻻن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬درﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻻﻻن‪ 1‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﺮاي دﻻﻻن‪ ،‬ﻧﻘﻄـﻪ‬

‫و واﻗﻌﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺳﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ را ﻧﻴـﺰ ﻣﻴـﺎن‬

‫دﺳﺘـﺮﺳﻲ واﺣــﺪ و ﺑﻼدرﻧــﮓ ﺑـﻪ ﺗﻤــﺎم اﻃﻼﻋـﺎت و اﺑـﺰار‬

‫دﻻﻻن ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و ﺑـﻪ ﻓـﻮرد اﻣﻜـﺎن ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻳـﻚ دﻓﺘـﺮ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آﻧﻬـﺎ ﺟﻬـﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرآﻣـﺪ وﻇـﺎﻳﻒ روزاﻧـﻪ‪،‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻌـﻮﻳﺾ و ﺳـﻔﺎرش ﻗﻄﻌـﺎت‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﺠﺎد ‪ 18‬درﮔﺎه ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﺮاي‬

‫ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ درﮔــﺎه‪ ،‬دﻻﻻن را از دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻮرد در آﻧﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارد‪ ،‬ﻳﻚ درﮔﺎه ﺑﺮاي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺠﺰا ﻧﻴـﺰ رﻫـﺎ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم‬

‫ﻛــﺸﻮرﻫﺎي اروﭘــﺎﻳﻲ ﺑــﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﻳــﻚ از‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت و‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳـﻦ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ در دﺳﺘﺮس دﻻﻻن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از‬

‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻮرد ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬

‫وﺟﻮد اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪروز ﻛﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت دﻻﻻن ﺑـﻪ ‪5‬‬

‫را ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﺨـﺼﻮص ﺑـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬زﻳـﺮ ﭼﺘـﺮ اﻳـﻦ‬

‫روز زﻣﺎن ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫درﮔـﺎه ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪ ﻣــﻲﺳــﺎزد؛ ﻫـﺮ ﭼﻨــﺪ ﻛــﻪ ﻫﻤﭽﻨــﺎن ﻛﻨﺘــﺮل‬

‫درﮔﺎه ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻮزﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻓـﻮرد‪ ،‬واﻗﻌـﺎً‬

‫ﻣﺮﻛــﺰي ﺑــﺮ ﻣــﺎرك‪ ،‬ﺗــﺼﻮﻳﺮ و ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﺧــﻮد را ﺣﻔــﻆ‬

‫ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي دﻻﻻن ﻣﺤﻠﻲ و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻓﻮرد در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺗﺤـﺖ‬ ‫وب در ﺳــﺎزﻣﺎن ﺧــﻮد را ﻧﻴــﺰ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮ ﺧــﻼف‬

‫ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﻮرد و ﺷﺒﻜﻪ دﻻﻻن ﺧﻮد‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺮماﻓﺰار‪.(2003) Plumtree‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺳــﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ وب ﻛــﻪ ﺑﺮاﺳــﺎس‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ درﮔـﺎه؟ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار درﮔﺎه ‪ (Plumtree.com) Plumtree‬اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه‪،‬‬

‫ﭼﻨــﺪ زﺑــﺎﻧﻲ و ﭼﻨــﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﭼﻄــﻮر؟ )ﺑــﻪ وبﺳــﺎﻳﺖ‬

‫دادهﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد و ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن را ﺑــﺎ‬

‫‪ Plumtree.com‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  DealerConnection ‬‬

‫‪ 6-8‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫‪635‬‬

‫ﺷﺒـﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﻚ ﺻﻨﻌـﺖ‪ .‬ﻣﻤــﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎزﻳــﮕﺮان اﺻـﻠﻲ ﻳـﻚ ﺻﻨــﻌﺖ‪ ،‬ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﻳﺠـﺎد ﻳﻚ ﺷﺒــﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺳﻮدﻣﻨــﺪ ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ‪ ،‬ﺗـﺸﻜﻴـﻞ ﺗـﻴﻢ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‪ ،‬ﻓﻮرد و داﻳﻤﻠﺮﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ ﻛــﻪ ﺗﺒــﺎدل ﺧــﻮدرو ﺷــﺒﻜﻪاي‪ 1‬ﻧــﺎم دارد‪ ،‬ﺧﻮدروﺳــﺎزان و ﺑــﻴﺶ از ‪10،000‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴـﻦﻛﻨﻨـﺪه را ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼـﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻳـﻚ ﺑـﺎزار‬ ‫‪ ،B2B‬ﻫﻤﭽــﻮن ﻛﻮوﻳﺰﻳﻨــﺖ‪ ،(covisint.com) 2‬ﻛــﻪ در ‪ ANX‬ﻗــﺮار دارد‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﻓــﺮوش‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴـﻢ و ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻪ ﺧــﻮدرو ﺳــﺎزان ﺑﻬــﺮهﻣﻨـﺪ ﺷـﺪه و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت را ﺗـﺎ‪ 70‬درﺻـﺪ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﺎص و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﻛﺖﻫﺎي ﻛﺎري‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺮوژه ﻣـﺸﺘﺮك‪ ،‬از ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان وﺳـﻴﻠﻪاي ﺟﻬـﺖ ﻣﺒـﺎدﻻت و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ وامﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﺑﺎﻧـﻚ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از اﻳـﻦ دﺳـﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮفﻫﺎي دﺧﻴﻞ در ﭼﻨﻴﻦ واﻣﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از وامدﻫﻨﺪه‪ ،‬دﻻل وام‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ واﺳﻂ ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬ ‫وﺛﻴﻘﻪاي‪ 3‬و ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻤﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ 4‬و دﻳﮕـﺮان‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑﺎﻧـﻚ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪،‬‬ ‫وامدﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن وام و ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه وام را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣـﺸﺎﺑﻪ آن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﻨﺪﻳﻨﮓ ﺗﺮي‪ (lendingtree.com) 5‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وام ﻣﺴﻜﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ‬ ‫ﻧﻴﺰ وام ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ داراي دﻳﮕﺮ ﻣﺰاﻳـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺮدازش و ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﺛﺒـﺖ ﺳـﻔﺎرش و‬ ‫اراﺋﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ‪) ‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺳﻔﺮ و ﺳﺮﺑﺎرﻫﺎ(‬ ‫و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻠﻲ در اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺰاﻳـﺎ‬ ‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.7‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Automotive Network Exchange (ANX) ‬‬ ‫‪Covisint‬‬ ‫‪Escrow Company‬‬ ‫‪Title Company  ‬‬ ‫‪Lending Tree‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪636‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻛﺎ از ﭘﻴﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً داﺋﻤـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬از ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ (4‬و ﺧﺪﻣﺎت راﻫﻨﻤﺎ‪) ‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.4‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ درﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫‪ XML‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‪.‬‬ ‫‪XML‬‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺟﻬﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺷـــﺮﻛﺎي ﻛـــﺎري اﺳـــﺘﻔﺎده ﻛـــﺮد‪ ،‬ﻧـــﻮﻋﻲ زﺑـــﺎن )و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـــﺎي آن( ﺑـــﻪ ﻧـــﺎم ‪ XML‬اﺳـــﺖ‬ ‫)‪) XML .(Raisinghani, 2002; Linthicum, 2000‬زﺑـﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪﭘـﺬﻳﺮ ﻧـﺸﺎﻧﻪﮔـﺬاري(‪،1‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﺳﺎده ﺷﺪه زﺑﺎن ﺗﻮﺻﻴﻒ دادهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺎم ‪) SGML‬زﺑﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ (2‬اﺳﺖ‪ ،XML .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻌﻨﻲ دادهﻫﺎ در اﺳﻨﺎد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﺎزﮔﺎري ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺠﺰاي ﺷﺮﻛﺎ را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪ XML .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم ﻣﺤـﺪودﻳﺖ و ﺧـﻮد ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﺑﻮدن ﻧﻤﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑـﺴﺘﺮي ﻧـﻮﻳﻦ ﺑـﺮاي ﻣﺒـﺎدﻻت‬ ‫‪ B2B‬و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ رﻗﻴﺐ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ EDI‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري رﺳﻤﺎً از ﺳﻮي ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ )‪ (W3C.org‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ XML‬ﺑﺎ ‪ HTML‬ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮدم ﺗـﺼﻮر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ‪ XML‬و ‪HTML‬‬

‫ﻳﻜــﺴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﺎﻳــﺪ ﮔﻔــﺖ‪ ،‬ﺧﻴــﺮ! اﻳــﻦ دو ﻳﻜــﺴﺎن ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫــﺪف ‪ ،HTML‬ﻃﺮاﺣــﻲ‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت وب و ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ‪ ‬روي ﺻﻔﺤﺎت وب اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ‪ XML‬ﺗﻮﺻﻴﻒ دادهﻫﺎ‬ ‫و اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ XML .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادهﻫﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ )ﻛﺎري ﻛﻪ ‪HTML‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ(‪ XML .‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻬﺖ ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد )و از ‪ HTML‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهاي ﺑﺮد(‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻃﻼع از ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 2‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ‪ XML .XML‬در ﺗﻼﺷﻲ ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ‪ ،EDI‬اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ‪ EDI‬ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  eXtensible Markup Language ‬‬ ‫‪2‐  Standard Generalized Markup Language  ‬‬

‫‪ 6-8‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫‪637‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-8‬‬ ‫ﻓﻴﺪﻟﻴﺘﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،XML‬دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻴﺪﻟﻴﺘﻲ‪ 1‬ﺗﻤـﺎم دادهﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬

‫ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺳﻂ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛﺎرﺑﺮ‬

‫ﺑﺎ ‪ XML‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗـﻼش‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬

‫ﻛــﻪ دادهﻫــﺎ از آن ﺑﺎزﻳــﺎﺑﻲ ﻣــﻲﺷــﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ ﻃــﺮح ﺗﺮﺟﻤــﻪ‬

‫ﺷﺮﻛـﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و دﻻﻟﻲ ﺑﺮﺧــﻂ ﺟﻬـﺎن در ﺣــﺬف‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ 75‬درﺻـﺪ ﺳـﺨﺖاﻓﺰارﻫـﺎ و ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي وﻳــﮋه ﭘـﺮدازش‬

‫راﻫﺒﺮد ‪ XML‬در اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در اراﺋـﻪ‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﺪ و ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ داد‪.‬‬

‫از ‪ XML‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان زﺑــﺎﻧﻲ ﻣــﺸﺘﺮك ﻛــﻪ ﺗﻤــﺎﻣﻲ دادهﻫــﺎي‬

‫زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺗﺠــﺎري ﭘﺎوراﺳــﺘﺮﻳﺖ وب‪ 2‬در‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )از وب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ(‬

‫ﻓﻴﺪﻟﻴﺘﻲ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪XML‬‬

‫ﺑﻪ آن ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ دﻻر در‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي زﻳﺮﺳــﺎﺧﺘﻲ و ﺗﻮﺳــﻌﻪ‪ ،‬ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻓﻌﺎلﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎر ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎن واﻛﻨﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊﺗـﺮ از‬

‫ﻓﻴﺪﻟﻴﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻳﺠـﺎد روشﻫـﺎي ﺗﺮﺟﻤـﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دﻻﻟـﻲ ﻓﻌﻠـﻲ اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﻣﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺧـﻮد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ XML .‬ﺑـﺮاي‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ‪ ،XML‬ﻣﺰاﻳﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺘﻔـﺎوت ﻓﻴـﺪﻟﻴﺘﻲ )از ﺟﻤﻠـﻪ ‪ Oracle‬ﺑـﺮاي‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن داراي‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎت ﺣـــﺴﺎب ﻣـــﺸﺘﺮي و ‪ DB2‬از آيﺑـــﻲام ﺑـــﺮاي‬

‫ﻃﺮح ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ‪ ،401 K‬ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺣﻖ دﻻﻟﻲ و ‪ IRA‬را‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﺗﺠﺎري( اﻣﻜﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳـﻚ درﺧﻮاﺳـﺖ واﺣـﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪ دﻫـﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬

‫‪ XML‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از "‪Retrofits  All  Data…,2001‬‬

‫اﻣــﺮوزه‪ ،‬دو ﺳــﻮم از ﺻــﺪﻫﺎ ﻫــﺰار ﺗــﺮاﻛﻨﺶ ﺑــﺮﺧﻂ‬

‫‪ "Fidelity ‬و‬

‫‪. fidelity.com‬‬

‫‪ ،fidelity.com‬از‪ XML‬ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي واﺳـﻂ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﻓﻴﺪﻟﻴﺘﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛــﺎرﺑﺮ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﭘــﻴﺶ از ‪ ،XML‬ﺑــﺮاي‬

‫‪ XML‬ﮔﺮﻓﺖ؟ ﭼﺮا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،XML‬ﻣﻲﺗـﻮان ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺻـﺮف ﻣـﻲﺷـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮد؟‬

‫‪1‐  Fidelity company ‬‬ ‫‪2‐  Powerstreet Web  ‬‬

‫‪638‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪ .1‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‪ XML .‬ﻳﻚ زﺑﺎن اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي اﻳﻦ زﺑـﺎن‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺪﻳﺪ در ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻣﻨﻪ اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ‪ EDI‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻗﺎﺑﻞ درك ﺑﻮدن‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ﭘﻴﺎم ‪ ،XML‬ﺑـﺮاي اﻓـﺮادي ﻛـﻪ از ﻣﺮورﮔﺮﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻧﺎ و ﻗﺎﺑﻞ درك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺎم‬ ‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ ‪ EDI‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ /‬ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﻗﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬درك و اﻗﺪام ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ XML‬ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﺑﺎﻻ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ ،EDI‬داﺷﺘﻦ داﻧﺶ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺎﻻ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن‬ ‫روشﻫﺎي ‪ EDI‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺮاي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ XML‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارد‪  .‬‬ ‫‪ XML‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻛـﺮده و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ‪ B2B‬را‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻮاﻳـﺪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﺰاﻳﺎي ‪ XML‬در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ ،5-8‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ xml.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ در ﻓــﺼﻞ ‪ 2‬ﺷــﺮح داده ﺷــﺪ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت وب ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺑــﻮده و داراي اﺟــﺰاي‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري از ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮري اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ اﺑﺰاري را اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﺠــﺰا اﻣﻜــﺎن اﺷــﺘﺮاك در دادهﻫــﺎ و ﺧــﺪﻣﺎت را ﻣــﻲﻳﺎﺑﻨــﺪ‪ .‬ﺧــﺪﻣﺎت وب ﺑــﺎ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي آﺳﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ )ﺑـﻪ راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬ﻧﻴـﺰ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در زﻳـﺮ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت آلاﺳﺘﻴﺖ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﻣﺎﻟﻲ آلاﺳﺘﻴﺖ‪ ،1‬ﺑـﺎ‬ ‫‪ 41،000‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ و ‪ 29‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻓﺮوش ﺳـﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ ،Microsoft.NET‬درﮔـﺎه‬

‫‪1‐  Allstate Financial Group‬‬

‫‪ 7-8‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪639‬‬

‫‪ AccessAllstate.com‬را اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳـﻦ درﮔـﺎه‪ 350،000 ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻓـﺮوش اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺮوه ﻗﺎدر ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺑﻴﻤـﻪ‬ ‫آلاﺳﺘﻴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از اﻳﺠﺎد اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺰاران ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن آلاﺳﺘﻴﺖ‪،‬‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺮده و ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻓﻜﺲ ﻳﺎ ﺗﻠﻔﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬در ﭘﻨﺞ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧـﻂﻣـﺸﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ آلاﺳﺘﻴﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ از‬ ‫دﺳﺖ دادن آن ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت آﺳﺎن ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ را‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬آلاﺳﺘﻴﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑـﻪ ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻣـﻴﻦ ﻓـﺮﻳﻢ ﺧـﻮد ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﻛـﺎرﮔﺰاران ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از درﮔﺎه وب‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧـﻂﻣـﺸﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ دارﻧــﺪ‪ .‬ﺧــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬اﻳــﻦ ارﺗﺒــﺎط را ﺑــﺮاي ﻋﻮاﻣــﻞ ﻣــﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ و ﺷــﻔﺎف‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳــﺎﻳﺖ ‪ ،AccessAllstate.com‬ﺣــﺪود ‪ 13،000‬ﻛــﺎرﺑﺮ ﺛﺒــﺖ ﺷــﺪه دارد و روزاﻧــﻪ‬ ‫‪ 500،000‬ﺑﺎزدﻳﺪ از درﮔﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ و ﺧﺼﻮﺻﻲ آلاﺳﺘﻴﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ را اﻓـﺰاﻳﺶ و ﻣﺨـﺎرج را ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫درﮔﺎه وب‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ از ﻣﺮﻛـﺰ ﺧـﺪﻣﺎت ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم وﻇـﺎﺋﻒ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﺣـﺴﺎب‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮآورد آلاﺳﺘﻴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﻛﺰ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳـﻦ درﮔـﺎه‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﭼﺎپ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ در دﺳـﺘﺮس ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫـﺪ داد )ﻣﻨﺒـﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‬ ‫‪ Grimes, 2003‬و ‪.(allstate.com‬‬ ‫‪7-8‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ و ﺣـﻀﻮر دو ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،1‬ﺗﺠـﺎرت ﻣـﺸﺘﺮك و ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ رو ﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Partner Relationship Management (PRM) ‬‬

‫‪640‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ‬

‫ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري دارد ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﺬب و ﺣﻔﻆ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪروز ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ ﻧﻮﻋﻲ راﻫﺒﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ رواﺑﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري را از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﻴـﺎن ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮﻛﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ راﻫﺒـﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ راﻫﺒـﺮد‬ ‫‪ CRM‬ﺑﻮده و ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫از ﺷـﺮاﻛﺖﻫﺎ وﺟـﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ روشﻫﺎي دﺳﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﻓﻜﺲ و ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺪود‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ EDI .‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻫـﻴﭻ روش‬ ‫ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪي ﺑﺮاي راﻫﺒﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫راﻫﻲ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل آﺳﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬وﺿـﻌﻴﺖ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫داد‪.‬‬ ‫‪ PRM‬ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬راه ﺣﻞﻫﺎي ‪ ،PRM‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري وب ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫اﻳﻤﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺎي‪ ‬ﻛﺎري آﻧﻬﺎ )ﺗﺄﻳﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت( را ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﺻﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ PRM‬رواﺑﻂ ﺷﺮﻛﺎ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي‬ ‫‪ PRM‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎﻟﺺ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﮔﺮوﻫــﻲ‪ ،‬ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺣــﺎوي ﻫــﺸﺪارﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت ﮔﺮوﻫﻲ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻫﻤﻜﺎري و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﻛﺎ‪ ،‬درﮔﺎه اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻛـــــﺴﺐ اﻃﻼﻋـــــﺎت ﺑﻴـــــﺸﺘﺮ درﺑـــــﺎره ‪ PRM‬ﺑـــــﻪ ‪،www.ittelecomsolutions.com‬‬ ‫‪ Murtaza and Shah, 2004 ،channelwave.com‬و‪ Coupey, 2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ‪ PRM‬از اﺳﻜﺎيﻣﺎل‪ SkyMall.com .1‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﺧﻮد در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ و ﺳﻔـﺎرش ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫‪1‐  SkyMall ‬‬

‫‪ 7-8‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪641‬‬

‫ﻛﺮده‪ ،‬اﺗﻜﺎ دارد‪ .‬اﺳﻜﺎيﻣﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛـﻪ اﻣـﻮر‬ ‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺨﺶ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻗﺮارداد ﻣﻲﺑﻨﺪد‪.‬‬ ‫اﺳﻜﺎيﻣﺎل‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺗﺪارﻛﺎت ارﺳﺎل ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑـﻪ ﻫـﺰاران ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را اﺟـﺎره ﻛـﺮده و ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد آن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺳﻴﺪن ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬اﺳﻜﺎيﻣﺎل دادهﻫﺎ را ﺑﻪ اُردر ﺗﺮاﺳﺖ‪ 1‬ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اُردر ﺗﺮاﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻳﺎ ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻮزﻳـﻊ اِﺳـﺎﻳﻜﺰ‪(2‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﮔﺰارش ﺣﻤﻞ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ اﺳﻜﺎيﻣﺎل ارﺳﺎل ﺷـﺪه و اﺳـﻜﺎيﻣـﺎل ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ را ﺑﻪ اردر ﺗﺮاﺳﺖ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻜﺎيﻣﺎل را ﻗﺎدر ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺗـﺎ ﺑـﺪون ﻧﮕﺮاﻧـﻲ‬ ‫درﺑﺎره اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺮﺧﻂ را ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ﺳـﻪ درﺻـﺪ در ﺳـﺎل‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺎ‪) ‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت( از درﻳﺎﻓﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻔﺎرﺷﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﺎرﺗﻨﺮ ﮔﺮوپ‪ 3‬ﻛﻪ در دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2002‬در ﻣﻮرد ‪ CRM‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ‪ PRM‬ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﻣـﺎﻟﻲ را داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Bussiness  Wire,  2003‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ روشﻫــﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮده ‪ PRM‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 6-8‬درﺑـﺎره آن‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .4‬ﻳﻜـﻲ از ﻃﺒﻘـﻪﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ‪ ،PRM‬در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮت ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن(‪ ،‬ﺗﻮاﻧــﺎﺋﻲ ﻫﻤﻜــﺎري ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺎ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﭙـﻞﺳـﺎﻓﺖ‪ (Peoplesoft.com) 5‬ﻣـﺪﻟﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﭙﻞﺳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪل ‪ SRM‬ﺷـﺮﻛﺖ ﭘﻴﭙـﻞﺳـﺎﻓﺖ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪل‬ ‫‪Order Trust ‬‬ ‫‪Sykes ‬‬ ‫‪Gartner Group ‬‬ ‫‪Supplier Relationship Management (SRM) ‬‬ ‫‪PeopleSoft, Inc.‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪642‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ 12‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 8-8‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﻳـﻦ ﻣﺮاﺣـﻞ در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.8‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺪه اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﻣـﺪل آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي و ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮوﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﺟﺮاﺋﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ درك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﺮدش اﻃﻼﻋﺎت )در ﻫﺮ ﺟﺎي ﻣﻤﻜﻦ( ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SRM‬ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮورﮔﺮ وب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻏﻴﺮﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش درون ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻴﻦ دو‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آن‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاح ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دارد‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺗـﺴﻬﻴﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻫﻤﻜﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽـﻮن ﮔـﺮوهاﻓـﺰار و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ وﻳﮋه‪ ،‬اﺷـﺎره دارد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻫﻤﺰﻳـﺴﺘﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ‪ IOS‬ﻧﻈﻴـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‪ EDI ،‬ﻳـﺎ ﮔـﺮوهاﻓـﺰار ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻪ در آن ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ‪ IOS‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻈﻴﺮ والﻣﺎرت ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬اﻧﺒـﺎرداري و‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻫﻤﻜﺎري دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را آﻣﺎده ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺼﻮل‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮔﺮوهﻫﺎي دﺧﻴﻞ در ﻃﺮاﺣـﻲ ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل وﻳـﮋه ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺟﻬـﺖ ﺗـﺴﻬﻴﻢ دادهﻫـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎري در ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬اﺷـﺘﺮاك ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ اﺳـﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ 3‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ ،‬ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺪد در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﻳـﻚ ﺳـﻨﺪ در روي‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻣﻜـﺎن‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﻨﺎدي را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳـﻖ ‪ IOS‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك ﭘﺮدازش ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎر‪ ،‬ﺻـﻮرتﺣـﺴﺎبﻫـﺎي ﻣـﺼﺎﻟﺢ‪ ،‬اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺸﺘﺮك و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫‪ 7-8‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪643‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪6-8‬‬ ‫اﺑﺘﻜﺎرات ‪ CRM/PRM‬در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﺳﺎزي ﻧﻴﻮ ﭘﺎﻳﭙﺮ‬

‫‪1‬‬

‫در ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﻧﻴــﻮ ﭘــﺎﻳﭙﺮ ﻳﻜــﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻋﻤــﺪه‬

‫در ﻛﻤﺘــﺮ از ﻳــﻚ ﺳــﺎل ﭘــﺲ از اﺟــﺮاي اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻫﺎي ﺗﺠـﺎري و ﺗﻔـﺮﻳﺤﻲ )از ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ‬

‫ﺑﻬﺮهوري ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ 50 ،‬درﺻﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا‬

‫و ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎﻻ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨـﺼﻲ و ﻛـﺎري ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬

‫ﻛــﺮد‪ ،‬ﻣﻴــﺰان ﻓــﺮوش از دﺳــﺖ رﻓﺘــﻪ ‪ 25‬درﺻــﺪ ﻛــﻢ ﺷــﺪ و‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ﺗﻮرﺑﻴﻦﻫـﺎي ﭘﺮﻗـﺪرت( ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش ‪ 45‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮوش داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از‬

‫ﺳﺎل ‪ ،1992‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 50‬ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫راهاﻧﺪازي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ‪ 11‬ﻧﻔﺮه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻧﻘــﺪﻳﻨﮕﻲ ‪1000‬دﻻر‪ 15 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑـﻪ ﺑﺎﻧـﻚ‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻪ در ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺑﺪﻫــــﻲ داﺷ ــﺖ‪ .‬اﻣــﺎ ﺗــﺎ ﺳ ــﺎل ‪ ،2001‬اﻳــﻦ ﺷ ــﺮﻛﺖ ‪441‬‬

‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﺗﻤﺎسﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ روش ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد و ‪ 243‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر درآﻣﺪ ﻛـﺴﺐ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﺗﻤﺎس زﻣﺎن ﻻزم ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه اﻳـﻦ‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪ؟‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔـﻦ ‪ 70،000‬ﻣـﺸﺘﺮي را ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﺮده و اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫دﻟﻴــﻞ اﺻﻠـــﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴـــﺖ اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ و‬

‫ﺗﻤﺎس در ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ ﺟـﺪﻳ ــﺪ آن ﺑــﻮد ﻛــﻪ ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣـــﺸﺘــﺮﻳﺎن و ﺷـــــﺮﻛﺎ را ﺗـــﺸﺨﻴـﺺ داد‪ .‬اﻳـــﻦ ﺷـــــﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ آن ﺗﺎ اﻛﺘﺒﺮ ‪ 2002‬ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‪:‬‬

‫‪) Sieble Systems’ MidMarket‬ﻳﻚ ﻧﺮماﻓـﺰار ‪(CRM‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺎﻟﻜﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ‪ ،‬دﻻﻻن‪ ،‬ﻧﺎوﮔـﺎن ﻫـﻮاﻳﻲ‪،‬‬

‫را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛـﺮده و آن را ﺑـﺎ ‪ PRM‬ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺳـﺎﺧﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﻌﻠﻲ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي در‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﭼﻴـﺰي ﺑـﻪ ﻧـﺎم ‪ PULSE Center‬ﺑـﻮد‪،PULSE .‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬـﺖ اﻳﺠـﺎد زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن؛ ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم‪:‬‬

‫ﻣﺨﻔﻒ ﻋﺒﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ "ارﺗﺒـﺎط ﻧﺎﻣﺤـﺪود ﭘـﺎﻳﭙﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﺗﻮاﻧﻤﻨــﺪ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮﻛــﺰ اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﻬــﺖ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻌﺎﻟﻲ"‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻤﺎم ﺗﻤﺎسﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ؛ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي دﻻﻻن ﺟﻬﺖ‬

‫ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ و دﻻﻻن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آن را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻧﻤﻮده و‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻓﺮوش ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﻣـﺸﺘﺮي و ﺷـﺮﻛﺎ را‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ژوﺋﻦ ‪ 2004‬ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرم و ﭘـﻨﺠﻢ را‬ ‫ﻃﻲ ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬درﮔﺎه وب دﻻﻻن‪ 3‬اﻓﺘﺘـﺎح ﺷـﺪ‬

‫‪1‐  New Piper Aircraft ‬‬ ‫‪2‐  Piper Unlimited Liaison via Standards of Excellence (PULSE) ‬‬ ‫‪3‐  Dealer Web Portal  ‬‬

‫‪644‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺷﺮﻛﺎ )دﻻﻻن ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ( ﺑـﻪ ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬

‫دن اﺳﻨـﻞ‪ ،1‬ﻗـﺎﺋﻢ ﻣﻘـﺎم ﻣـﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ ﺷـﺮﻛﺖ در اﻣـﻮر‬

‫ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ PULSE‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و ﻓﻨﺎوري ﻣـﻮرد‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣــﻲﮔﻮﻳــﺪ‪" :‬ﻫ ــﺪف ﻧﻴـﻮﭘﺎﻳﭙ ــﺮ‪ ،‬ﭘﻴــﺸﺮو ﺑــﻮدن در‬

‫ﻧﻴﺎز درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺧﻂ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﺻﻨﻌ ــﺖ از ﻟﺤــﺎظ ﻛﻴﻔﻴــﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺗــﺮي و ﺣﻤﺎﻳــﺖ از ﻣــﺸﺘـﺮي‬

‫ورود درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺗﻌـﻮﻳﺾ را ﻛﺎرآﻣـﺪ‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳــﺖ ﭼــﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴـــﺰ اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ ﻗﻄﻌــﺎً‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫دﻟﻬﺮهآور ﻧﻴﺴـﺖ و ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎراﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،PULSE‬ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬

‫درﮔﺎه وب ﺷﺮﻛﺎ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ"‪.‬‬

‫‪ PULSE‬ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را‬

‫ﻣﻨﺎﺑـــــﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓـــــﺘﻪ از )‪ Galante (2002‬و ﻧــﺸــــﺮﻳﺎت ﺧﺒــــﺮي‬

‫ﻧﻴﺰ آﺳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺳـﻔﺎرش ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫)‪.New Piper, (2002, 2004‬‬

‫ﻗﻄﻌﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺸﺘﻢ ﺑـﺎ اﻓﺘﺘـﺎح درﮔـﺎه وب‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻــﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت راﻳﮕـﺎن‪،‬‬

‫‪ CRM/PRM‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫دﻓــﺎﺗﺮ ﺛﺒــﺖ ﺑــﺮﺧﻂ و اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺑﺮرﺳــﻲﻫــﺎ و‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻗﻴﻖ و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﺳـﺖ؟ ﺷـﻤﺎ آن را ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮك‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﭘﻮﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﺠﻬﻴـﺰات اﺻـﻞ‬

‫‪2‬‬

‫ﻗﻄﻌﺎت اﺻﻠﻲ و ﻓﺮﻋﻲ را ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻛﻨﻤﻮر‪ 3‬را از ﺳﻴﺮز‪ 4‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺮز اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫آن را ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮده و ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﮓ‪ 5‬ﻧﻴﺰ از ﻧﻮع ‪ OEM‬ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ رواﺑـﻂ ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﺮدش ﻛﺎر و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫وب‪ ،‬ﭘﺮدازش را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺑﻪ وﻳﮋه در ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺎ در ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Dan Snell ‬‬ ‫)‪Original Equipment Manufacturers (OEM‬‬ ‫‪Kenmore ‬‬ ‫‪Sears ‬‬ ‫‪Maytag‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 7-8‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪645‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-8‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه )‪.(SRM‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪  .B. Schecterle,”Managing and Extending Supplier Relationships”, People Talk April‐June 2003 :‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ‬

‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ‪ EDI‬ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻲﺗـﻮان‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ‪IOS‬‬

‫ﺑﺎ روش ﻫﺎي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪ داد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬اﻛﺜـﺮ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻋﻤﺪه ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ‪ ،‬اُراﻛﻞ‪ ،‬ﺳﭗ و آيﺑﻲام‪ ،‬راه ﺣﻞﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺟﻬﺖ در ‪ ‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،ERP‬ﻣﺸﺘﺮيﭘـﺴﻨﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از آن را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ در آن ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ 40‬ﺳﺎﻳﺖ در ﻫﺸﺖ ﻛﺸﻮر دﻧﻴﺎ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮرﻧﻴﻨﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﻴﭙﻞﺳﺎﻓﺖ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W8.9‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ‪ 12‬واﺣﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻮاﻫﺮاﺗﻲ ﺑﺰرگ ﭘﻲﻳﺮ ﻟﻨـﮓ‪ 1‬اﺗـﺮﻳﺶ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪1‐  Pierre Lang Corp ‬‬

‫‪646‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪ SAP  AG,  2004) MySAP  ERP‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ Oracle  9i‬ﺟﻬـﺖ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮدهاي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در آﺧﺮ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰوده‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺮاﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫‪ IOS‬داﺷﺘﻪ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ‪ EDI‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻫﻤﻴﺖ وﻳـﮋهاي ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻨـﻮان در ﺗﺠـﺎرت ﻣــﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻛـﻪ در آن ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﺻــﺤﻴﺢ ﺻـﻔﺤﺎت وب از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻛﻠﻴــﺪي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اواﺳﻂ دﻫﺔ ‪ ،90‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻌﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )ﺟﻬﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺼﻞ ‪ 3‬و ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W3.3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗـﻊ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از آن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺟﻬـﺖ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﭘـﻮلﺷـﻮﻳﻲ ﻓـﺮاي‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺮﻛﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮔـﺴﺘﺮش راﻫﺒـﺮد ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﮔـﺴﺘﺮش اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ‪ ،‬ﺗﺨــﺼﺺ در ﺑــﺴﻴﺎري از زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎ‪ ،‬از ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘــﻮﻗﻲ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ ﺟــﻮاز واردات و‬ ‫ﺻﺎدرات‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺨﺼﺺ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺎورزي و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺟﺮاﺋﻢ‬ ‫را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﺎوري و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ‪ IOS‬ﺧـﻮد را از ﻣﻴـﺎن اﻧـﻮاع و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺪد آن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس راﻫﻨﻤﺎﺋﻲﻫـﺎي‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪  .‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪647‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﻜﺎري ﺷﺮﻛﺎ‪ .‬در ﻳﻚ ‪ ،IOS‬دﺳﺖ ﻛﻢ دو ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫در آن ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﻜﻼت ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ‪،EDI‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﻫﻤﻜﺎري ﺷﺮﻛﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي والﻣﺎرت ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻤﻜﺎري ﺷﺮﻳﻚ ﺧﻮد را اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﻳـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ دﻳﮕـﺮ از ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺤﺮوم ﮔﺮدد(‪ .‬اﻣﺎ اﻛﺜﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮد را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﻳﺎ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‪ ،XML .‬ﺧﺪﻣﺎت وب و دﻳﮕـﺮ اﺑﺰارﻫـﺎ در ﺣـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺗﺤـﻮل‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ دل‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﺻـﺒﺮ‬ ‫ﻛﺮده و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ رﻳـﺴﻚ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﻗﺒﺎ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺷــﺪن‪ .‬ﻣــﺴـﺄﻟﻪ ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺷــﺪن ﻳــﺎ ﻋــﺪم ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺷــﺪن و ﻣﻴــﺰان آن‪ ،‬ﺑــﻪ ﻧــﻮع‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺟﻬـﺖ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣـﺴـﺎﺋﻠﻲ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن ﭼﻨـﺪﮔﺎﻧﮕﻲ زﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪد واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺨﺘـﻠﻒ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺐ‬ ‫ﺣﻘـﻮﻗﻲ و ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ )ﺑﺮاي‬ ‫ﻣـﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺷـﺪن‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻣـﺮي آﺳـﺎن و ارزان‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺷﺮﻳﻚ و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﺘﺎب در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻧﺸﺎن‬ ‫داده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺪرن ﺑﻪ ﻃﻮر روزاﻓﺰوﻧـﻲ از ﺷـﺮﻛﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬روﻧﺪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از ﺷـﺮﻛﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻳﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ(‪ .‬ﺗـﺮوﻳﺞ ‪ PRM‬و ‪ SRM‬اﻣـﺮ آﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﺠـﺪداً ﺷـﻜﻞ ‪ 8-8‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪  .‬‬

‫‪648‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي )ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺒـﺪﻳﻞ واﺣـﺪﻫﺎي ﭘـﻮﻟﻲ(‪،‬‬

‫را ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل داده ﻓﺮاﻣﺮزي‪ ،‬ﺗﻨﻮع زﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﺤﻠﻲ ﻳﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺨـﺘﺺ ﻳـﻚ‬

‫و ﺗــﺪارﻛﺎت‪ .‬زﻧﺠﻴــﺮهﻫــﺎي ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤــﻮﻻً‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ( ﻳــﺎ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫ﻃﻮﻳﻞﺗﺮ ﺑﻮده و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠـﺎرت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎ ﻫﻤﻜﺎري( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ را ﻣـﻲﺗـﻮان از‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ اﻧـﻮاع زﻳـﺮ‬

‫ﻃﺮﻳــﻖ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺑــﻪ‬

‫ﻃﺒﻘــﻪﺑﻨــﺪي ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ :‬ﺗﺠــﺎرت ‪ ،B2B‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺻـــﻮرت ﻣﺒـــﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺧـــﺼﻮﺻﻲ ﻳـــﺎ ﻋﻤـــﻮﻣﻲ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،EFT ،‬ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ )و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺎرت ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪه(‬

‫ﻣﺸﺘﺮك و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي‪.‬‬

‫ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي )ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺟﻬـﺖ ﺑﻬﺒـﻮد‬

‫ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ( اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ ،EDI :‬ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧــﺎرﺟﻲ‪،‬‬

‫از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ‪ ،B2B‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﺧــﺪﻣﺎت اراﺋــﻪ‬

‫ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ XML ،‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﻨﺪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻧـﻮﻋﻲ ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺧـﺎص ﻣﻴـﺎن‬

‫ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﻢ دو ﺷﺮﻳﻚ در ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻫـﺪﻓﻲ ﺧـﺎص‬

‫در دو ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺣـﻀﻮر ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻛـﺎري‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻬﺮهﻣﻨـﺪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﭼﻨـﺪ ﻣﻠﻴﺘـﻲ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻬــﺖ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﻜــﺎري‬

‫)ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ در دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻛـﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دارد(‪،‬‬

‫ﺿﺮوري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ )دﺳـﺖ ﻛـﻢ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺴﺐ و‬

‫‪ ،EDI‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴـﺎن‬

‫ﻛــﺎر‪ ،‬در ﻛــﺸﻮري دﻳﮕــﺮ( و ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺟﻬــﺎﻧﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري اراﺋـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬اﺳـﻨﺎد‬

‫ﻣﺠﺎزي )ﺷـﺮﻛﺎ دﺳـﺖ ﻛـﻢ در دو ﻛـﺸﻮر‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫روزﻣﺮه ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر را ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠـﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮﺧــﻲ ﻣــﺴﺎﺋﻞ اﺻــﻠﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔــﺬار ﺑــﺮ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ارزشاﻓــﺰوده‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل اﻳﻤــﻦ اﻳــﻦ اﺳــﻨﺎد را ﻓــﺮاﻫﻢ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ :‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ‪،‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪649‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ‪ EDI‬و ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬

‫اﺗﺼﺎل ﺷـﺮﻛﺎ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﺗـﺎ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ وارد‬

‫از‪ :‬ﻛــﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫــﺎ و ﻛﻮﺗــﺎه ﻛــﺮدن ﭼﺮﺧــﻪ زﻣــﺎﻧﻲ‪،‬‬

‫ﺑﺨﺶﻳﺎﺑﻲ از ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻓــﺰاﻳﺶ درك و ﻫﻤﻜــﺎري ﻣﻴــﺎن ﺷــﺮﻛﺎي ﻛــﺴﺐ و‬

‫‪ ،XML‬اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردي اﺳـــﺖ ﻛـــﻪ ﻋﻤـــﺪﺗﺎً ﺟﻬـــﺖ‬

‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺑﻬﺘـﺮ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ‪ B2B‬ﻛـﺎرﺑﺮد داﺷـﺘﻪ و ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪  .‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ‪ EDI‬و ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ دورهﻫـﺎي‬

‫ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻴﻦﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬

‫آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري زﻳـﺎد و ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺰا‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت و اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﻳﺮي‪ EDI .‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ‬

‫ﺟﻬـــﺖ ﺗـــﺴﻬﻴﻢ دادهﻫـــﺎ و ﺧـــﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻳﻜﭙـــﺎرﭼﮕﻲ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و اﺑﺰار آن ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ و‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ B2B‬را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻓــﺰاﻳﺶ اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮي و ﺳــﻬﻮﻟﺖ ﻛــﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﺑــﺮ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴـﺎده ﺳـﺎزي ‪IOS‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﻏﻠﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ )از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻣــﺸﺘﺮك و اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗﺮﺟﻤــﻪ ﺧﻮدﻛــﺎر و ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓﺰوده اﻳﻤـﻦ(‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‬

‫روشﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري را ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ‪ IOS‬را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺒﺎدﻻت ‪ ،B2B‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ‪IOS‬‬

‫‪ .3‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﻧﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠـﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬ ‫‪ .9‬ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ‪ B2B‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺗﻔـﺎوت آن را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ؟‬ ‫‪ .10‬ﻣﺰاﻳــﺎي اﺻــﻠﻲ ﻫــﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛــﺰي را ﺑــﺮاي ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي‬

‫ﺷــﺮﻳﻚ ﻧــﺎم ﺑﺒﺮﻳــﺪ )راﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ‪ :‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-8‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .11‬راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي ‪ B2B‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ؟‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪650‬‬

‫‪ .12‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .13‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي را‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ EDI .14‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ XML .20‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ‪IOS‬‬

‫را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ؟‬ ‫‪ .21‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﺧــﺪﻣﺎت وب ﭼﮕﻮﻧــﻪ ‪ IOS‬را ﺑﻬﺒــﻮد‬ ‫ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ؟‬

‫‪ .15‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ‪ EDI‬را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ PRM .22‬و ‪ SRM‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .16‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ‪ EDI‬ﺳﻨﺘﻲ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .23‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻـﻠﻲ ‪ SRM‬را ﺗﻮﺻﻴـﻒ ﻛﻨﻴﺪ )ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬

‫‪ .17‬ﻣﺰاﻳﺎي ‪ EDI‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ آن را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .19‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ را ﻧـﺎم ﺑـﺮده و ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 8-8‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .24‬ﺗﺠـــﺎرت ﻣـــﺸﺘﺮك را ﺗﻮﺻـــﻴﻒ ﻛﻨﻴـــﺪ و ﺑﺮﺧـــﻲ از‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .25‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠــﺎرت ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮﺧــﻲ دﻻﻳــﻞ ﭘﻴﭽﻴــﺪﮔﻲ ﺗﺠــﺎرت ﺟﻬــﺎﻧﻲ و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .5‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺎزاري ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪) ‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش( اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ ،EDI‬ﺷﺒﻜﻪ‬

‫‪ .2‬ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬از ﭼﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ‪ EDI ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻛـﺪ‬

‫ﻣــﺮﺗﺒﻂ اﺳــﺖ‪ .‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒــﺎط آن را ﺑــﺎ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﮔﺬاري ﻣﻨﻈﻢ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ در زﻣﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را‬

‫‪ .3‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﺒﺎدﻻت ‪ B2B‬ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛـﺰي ‪B2B‬‬

‫را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ EDI .4‬را ﺑـــﺎ ﻳـــﻚ ﺷـــﺒﻜﻪ ﺧـــﺎرﺟﻲ ﻣﻘﺎﻳـــﺴﻪ ﻛـــﺮده و‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ اﻳﺠــﺎد ﻣﺤــﺪودﻳﺖ اﻧﺘﻘــﺎل داده ﻓﺮاﻣــﺮزي را‬ ‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻪ داراي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ peoplesoft.com‬ﺷـــﺪه و ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ‪ ‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ را‬

‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ را ﻳﺎﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺰارش از آﻧﻬﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪651‬‬

‫‪ .2‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻨــﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳــﻚ‪ ،1‬ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻟﮕــﻮ و ‪ lego.com‬را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﺳــﺎﺧﺘﺎر‬

‫اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ‪ EDI‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬

‫ﻓﺮﺿﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﻦ ‪ ‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬

‫ﺗﻮﺳــﻂ ‪ GEIS‬و دﻳﮕــﺮ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ‪ EDI‬را ﺑﺮرﺳــﻲ‬

‫ﻟﮕﻮ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﺧـﻮد‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧـﻲ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ‪،‬‬

‫ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬روﻳﻜــﺮد ﺷــﻤﺎ ﺑــﺮاي اﻳــﻦ ارزﻳــﺎﺑﻲ ﭼــﻪ‬

‫ﻛﺎﻏــﺬ‪ ،‬ﻟــﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و ﭼــﻮب ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺑﻮد؟ ﮔﺰارﺷﻲ آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﮕﻮ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬از ﻫﺮ ﺗـﻴﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن داراي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫‪ .2‬اﻋـــﻀﺎي ﮔـــﺮوه از ﻃﺮﻳـــﻖ اﺗـــﺼﺎل ‪ EDI‐XML‬ﻛـــﺎر‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ‪ ‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻣــــﻲﻛﻨﻨــــﺪ‪ .‬ﺑــــﺎ اﺗــــﺼﺎل ﺑــــﻪ ‪ XML‐EDI.Org‬و‬

‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺟﻬــﺎﻧﻲ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬داﻧــﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﺎ اﻳــﻦ‬

‫‪) xmlglobal.com‬در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎ‪ ،‬دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘـﻪ و از ﻧـﻮع ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري ‪IOS‬‬

‫آﻣﻮزﺷﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬آﻏﺎز ﻧﻤﻮده و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده آﻧﻬـﺎ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ ،EDI‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ و‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺟﻬـﺖ ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﻚ‬

‫ﻏﻴﺮه( اﻃﻼع ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در اﺟﺮاي ‪IOS‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮﺿﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ‪ EDI‐XML‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ آن رو ﺑﻪ رو ﺷﺪه را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﮔﺰارﺷﻲ از آن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ i2.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﻣﺤﺼﻮﻻت اراﺋـﻪ ﺷـﺪه در‬ ‫آن را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ collaborate.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و آﺧــﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣــﺚ‬

‫ﺑﺨــﺶ ﻫﻤﻜــﺎري ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ دو ﺳــﺎﻳﺖ را‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬وارد ‪ ledisower.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ Websource‬را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري را ﻣﻼﺣﻈﻪ و ﮔﺰارﺷﻲ از آن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬درﮔــﺎه ‪ edi‐information.com‬را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤــﻮده و‬

‫‪ .3‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ smarterwork.com‬ﺷــــﺪه و ﺑﺒﻴﻨﻴــــﺪ‪،‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻮاد آﻣﻮزﺷﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه در آن را‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ را ﺑﻪ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺮاي ﺣـﻀﺎر ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬وارد‬

‫‪ .6‬از ‪ xml.com‬و ‪ google.com‬دﻳﺪن ﻛﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫‪ vignette.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت را در ذﻳﻞ‬

‫اﺧﻴﺮ ‪ XML‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ از آن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫)‪1‐  General Electric Information Systems (GEIS‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪652‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد را‬ ‫در ﺑﺮزﻳﻞ اداره ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫واﻗﻊ در ﺑﺮزﻳﻞ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﺳﺎﺳـﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔـﻦ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬در‬

‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ اﺳـﺖ‪ 1000 :‬ﻛـﺎرﮔﺮ اﻳـﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ روزاﻧـﻪ‪،‬‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌـﺪدي ﻫﻤﻜـﺎري‬

‫‪ 100‬ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 200‬ﻧﻔﺮ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫ﻣــﻲﻛــﺮد و ﻣــﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ و ﺑﺮﻗــﺮاري ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ‬

‫ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺴﺌﻮل ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬ﻣـﻮاد ﺑـﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ 800 .‬ﻛﺎرﮔﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‬

‫‪ ،VW‬ﺟــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ‪ VW‬ﻛــﺎﻣﻴﻮنﻫــﺎ را ﻣﻮﻧﺘــﺎژ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴـﺮ راﻛـﻮِل اﻳﻨﺘﺮﻧـﺸﻨﺎل‪ 3‬و ﻛـﺎﻣﻴﻨﺰ اﻧﺠﻴﻨـﺰ‬

‫‪4‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻮد و‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻛﺎر ﻣﻮﻧﺘﺎژ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫ﻣــﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻣــﻮاد در ﺣــﺎل اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑــﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴــﺸﻪ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻌﻴﻮب‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ و ‪ VW‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻣﺪي ﺑﻮد‪.‬‬

‫از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ آﻣﺪه و ﻣﺸﻜﻞ ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻣـﻮاد‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ ﻓـﻮﻟﻜﺲ واﮔـﻦ‪،‬‬

‫ﻧﻴﺰ دﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ‪ VW‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ داﺷﺘﻦ اﻧﺒـﺎر‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﻀﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷـﺪه‪ ،‬اﻣـﺎ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد اﺿﺎﻓﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺒﺮان ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺣﻤﻞ‬

‫ﺗــﺄﻣﻴﻦ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﻄﻌــﺎت‪ ،‬ﺗــﺪارﻛﺎت و ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺧــﻮد‬

‫و ﻧﻘﻞ ﺑﻮد و آﺧـﺮ آﻧﻜـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﺤـﺖ اﻟـﺸﻌﺎع ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮن در ﺧﻂ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬آن را ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در اوﻟـﻴﻦ‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﻮﻧﺘـﺎژ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻟﻮﭼﭙـﻪ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻮن‪ ،5‬ﻣﺨـﺰن‬

‫ﻓــﻮﻟﻜﺲ واﮔــﻦ در ﺳــﺎل ‪ ،2002‬زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧــﻪ‬

‫ﮔﺎز‪ ،‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﻗﻄﻌﺎت ﻓﺮﻣـﺎن را ﻧـﺼﺐ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬

‫‪2‬‬

‫ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ ﺷﺎﺳــﻲﻫــﺎ در ﺧــﻂ ﻣﻮﻧﺘــﺎژ ﺣﺮﻛــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪،‬‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮنﺳﺎزي ﺧﻮد در ‪ 100‬ﻣﺎﻳﻠﻲ ﺷﻤﺎل ﻏﺮب رﻳﻮدوژاﻧﻴﺮو‬

‫)‪Volkswagen (VW‬‬ ‫‪Rio de Janeiro ‬‬ ‫‪Rockwell International‬‬ ‫‪Cummins Engines‬‬ ‫‪Lochepe Maxion ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد را در ﺑﺮزﻳﻞ اداره ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫‪653‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن راﻛﻮل‪ ،1‬ﻣﺤﻮرﻫﺎ و ﺗﺮﻣﺰ را ﺳﻮار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨــﺎن رﻣــﻮن‪ ،2‬ﭼــﺮخﻫــﺎي آن را ﺳــﻮار ﻛــﺮده و ﻓــﺸﺎر‬

‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺑﺘﻜﺎري ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔـﻦ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬

‫ﻻﺳﺘﻴﻚ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻢ ﻛﺎﻣﻴﻨﺰ‪ /‬ام دﺑﻠﻴﻮ ام‪ ،3‬ﻣﻮﺗﻮر و‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮي ﺗﻤـﺎم ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻗﺒـﺎل واﺣـﺪﻫﺎي‬

‫ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪه را ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺗﺎﻗﻚ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻛﻪ در ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺑﺮزﻳﻠﻲ دﻟﮕﺎ اوﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻮا‪ 4‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺰﻧﻤﻦ‪ ،5‬رﻧـﮓ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻟﮕﺮمﻛﻨﻨﺪه ﻓﻮق‪ ،‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ وي دي اُ رﻧﮓ روﻏﻦ زده ﺷـﺪه و ﻣﺒﻠـﻪ‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮه در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ در ﺑـﻮﻳﻨﺲآﻳـﺮس‪ 6‬در‬ ‫‪7‬‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ آﻟﻤـﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫آرژاﻧﺘﻴﻦ و ﺷـﺮﻛﺖ اﺳـﻜﻮدا در ﺟﻤﻬـﻮري ﭼـﻚ ﻣـﺸﻐﻮل‬

‫ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻛـﺎﻣﻴﻮن ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﻣــﻮج ﺑﻌــﺪي‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﺟﺪﻳــﺪ ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ در‬

‫اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﻣﻠــﻲ ﻣﺘﻌــﺪدي ﻫﻨــﻮز ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Heizer and Render (2003‬و ‪.VW.com‬‬

‫‪-‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴـــﻖ ‪ 200‬ﻛﺎرﻣﻨـــﺪ ﻓـــﻮﻟﻜﺲ‬ ‫واﮔــﻦ درﺑــﺎره ﻃــﺮح‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴــﺖ و‬ ‫ﺑﺎزار‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـــﺎت ﻣﻮﻧﺘـــﺎژ ﻛـــﺎﻣﻴﻮن‬ ‫ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ در ﺑﺮزﻳﻞ‪.‬‬

‫‪-‬‬

‫‪ 800‬ﻛــﺎرﮔﺮ ﺧــﻂ ﻣﻮﻧﺘــﺎژ ﺳــﺎﻳﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬

‫‪Rockwell‬‬ ‫‪Remon ‬‬ ‫‪MWM/ Cummins‬‬ ‫‪Delga Automotivea‬‬ ‫‪Eisenmann‬‬ ‫‪Buenos Aires ‬‬ ‫‪Skoda ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪654‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻓﻮﻟﻜﺲ واﮔﻦ را ﺗﺮﺳـﻴﻢ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﻳﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 7‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪  .‬‬

‫‪ .3‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﻮارد زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ EDI ،EDI ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت‬

‫‪ .2‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺗﻔﺎوت ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺮاﺣـﻞ‬ ‫اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺑـﺮاي ﻣـﺮور‬

‫وب؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧـﻮع ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺳﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕﺰ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎ رﺷﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺪاﺧﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺳﻮد‬

‫اﻳﺠﺎد ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫آن ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در‪ ‬ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺗـﻼش ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬

‫ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل‪ ‬در ‪ 39‬ﭘﺎرك آﺑﻲ و ﺷﻬﺮﺑﺎزي‪ ،‬واﻗﻊ در ‪ 8‬ﻛﺸﻮر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ واداﺷـﺘﻪ و ﺷـﻴﻮه‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ‬

‫ﮔــﺰارش ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮان ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن ﻳﻜــﺴﺎن‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺎركﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺳﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕﺰ‪ ،1‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳـﻖ ﻣـﻲاﻧـﺪاﺧﺖ و‬

‫اﺟﺮاﻳﻲ و دﻓﺎﺗﺮ ﻛـﻞ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﭘـﺎركﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮد‪.‬‬

‫داراي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ERP‬ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ﻣﺎﻟﻲ ﭘﺎركﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬

‫ﺳﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕﺰ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Great  Plains‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راه‬

‫ﻓﺮوش ﺑﻠﻴﻂ از ﻃﺮﻳﻖ وب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوش ﺑﻠﻴﻂ در ﻛﻴﻮﺳـﻚﻫـﺎ‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ ﻣﺤﻠـﻲ و ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﻮد و آﺧـﺮﻳﻦ‬

‫واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ راﻳﺞ ﺑﻮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗـﺴﻬﻴﻞ اراﺋـﻪ ﮔـﺰارشﻫـﺎي‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺎركﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺳـﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕـﺰ در‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم اﻧﺘﻈـﺎراﺗﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻴﻜﺲ‪ ‬ﻓﻠﮕـﺰ از‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﺜﺒﻴــﺖ دﺳــﺘﺎوردﻫﺎي ﻣــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﭼــﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴــﺰ ﺑــﻮد و‬

‫از اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﻴﻨـﮓ اﻳـﻦ‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن ﭘﺎركﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻜـﺲ و ﭘـﺴﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺟﻬﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭼﻨـﺪﮔﺎﻧﮕﻲ زﺑـﺎن‪،‬‬

‫ﺳﺮﻳﻊاﻟﺴﻴﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔـﺮان و ﺧﻄﺎﭘـﺬﻳﺮ ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﭘﻮل راﻳﺞ و‪ ،...‬ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Six Flags ‬‬ ‫‪2‐  Collins Computing ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺳﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕﺰ‬

‫‪655‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑـﺮ ‪ 10‬ﺳـﺮور ‪ Citrix‬ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫• ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬـﺎن‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮور ‪ Microsoft  SQL‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﺎ ﺷــﺮاﻛﺖ در ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺑــﺎ‬

‫ﺑﺎ اﻣﻜﺎن ﮔﺴﺘﺮش‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺣﺠـﻢ ﺑـﺎﻻي ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫــﺎي ﮔــﺰارش اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺻــﻨﻌﺘﻲ‪،‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘـﺎركﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت )ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﻃـﻮل‬

‫ﮔﺰارﺷــﺎت ﺧــﻮد را اﺟــﺮا و ﭘﻴــﺎده ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻛــﺎرﺑﺮان‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن(‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺎرك در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺎوش‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي دﺳـﺖ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪.‬‬

‫را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﻴﻦ ﺳـﻴﻜﺲ ﻓﻠﮕـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻛـﺎﻻ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﻴﻜﺲ‬

‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن زﻣـﺎن ﻛﻤﺘـﺮي ﺻـﺮف‬

‫ﻓﻠﮕﺰ اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺒﺎر را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪهاي ﻧﻈﻴـﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي دادهﻫـﺎ و‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻃﻲ دو ﻣﺎه ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫روﺣﻴﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪  .‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫•‬

‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﻛــﺎﻻ‪ .‬ﺑـﺎ ﻳــﻚ راه ﺣــﻞ اﺳﺎﺳــﻲ و در ﺳــﻄﺢ ﺳــﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮﺟـﻮدي ﻛـﺎﻻ در ﻳـﻚ ﻓـﻀﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻗﻄﻌـﺎت ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ و ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﺑﺮاي اداره آﺳﺎن ﺑﺎزيﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭘﺎركﻫﺎ‪ ،‬در ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺟﻬــﺎن ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺛﺎﺑــﺖ اﻧﺒــﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي در ﭘﺎركﻫﺎ‪ .‬رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺪارﻛﺎت ﻫﻤﭽـﻮن ﻳـﺎﻓﺘﻦ دﻛـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﺬاي ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي دﻛﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﺬاي آﻧﻬﺎ ﻃﺒﻖ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛـﺎر‪ .‬راه ﺣـﻞ ﻣـﺬﻛﻮر‪ ،‬از ﻟﺤـﺎظ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‪،‬‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري و اﺳﺘﻔﺎده آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺗﻜﻨﻴﻜـﻲ ارزﺷـﻤﻨﺪ در ﺳـﺎﻳﺮ ﻧﻘـﺎط آن را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫• ﺻـــﺮﻓﻪﺟـــﻮﻳﻲﻫـــﺎي ﺳـــﺎﻻﻧﻪ‪ .‬ﻃﺒـــﻖ ﺑﺮآوردﻫـــﺎ‪،‬‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ROI ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺋﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Microsoft Case Study (2003‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬ ‫‪ .1‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻫــﻢ ﺑــﺮاي ارﺗﺒﺎﻃــﺎت داﺧﻠــﻲ و ﻫــﻢ ﺑــﺮاي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﺧــﺎرﺟﻲ ﻛــﺎرﺑﺮد دارد )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺟﻬــﺖ‬ ‫ﺗــﺪارﻛﺎت و ﻓــﺮوش ﺑﻠــﻴﻂ(‪ .‬ﻣــﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬ﻛــﺪام‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳـﻂ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷﻤﺎ ﭼـﺮا ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬـﺎ دو ﻣـﺎه‬ ‫زﻣﺎن ﺑﺮد؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﻣــﺴـﺎﺋﻞ ﺟﻬ ــﺎﻧﻲ ﻛﻨﺘــﺮل ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .5‬ﭼﺮا اراﺋﻪ ﺳـﺮﻳﻊ ﮔـﺰارش ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﻴﻜﺲﻓﻠﮕـﺰ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬8 ‫ﻓﺼﻞ‬

656

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Aberdeen Group Inc., ʺAsite Builds B‐Marketplace  Using Combined Strength of Commerce One, Microsoft,  and Attenda,ʺ Aberdeen Group Profile, 2001. 

Heizer, L., and B. Render, Principles of Operations  Management, 5th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice  Hall, 2003.

Boucher‐Ferguson, R., ʺA New Shipping Rout (Web‐ EDI),ʺ eWeek, September 23, 2002. 

Korolishin, J., ʺIndustry‐Specific XML Reduces  Paperwork fo r C‐store Chain,ʺ Stores, February 2004. 

Business Wire (2003).  Coupcy, P., Marketing and the Internet. Upper Saddle 

Linthicum, D., B2B Application Integration: F‐Business‐ Enable Your Enterprise. Boston, MA: Addison‐Wesley,  2000. 

River, NJ: Prentice Hall, 2001. 

Current Research Note, ʺThe Truth about XML,ʺ  McKinsey Quarterly, No. 3, 2003. 

Damsgaard, L., and J. Horluck, ʺDesigning  www.LEGO.com/shop: Business Issues and Concerns,ʺ  case 500‐0061, European Clearing House, 2000.  Del/.com, press releases (2000–2003).  Dubie, D., ʺGoing Global,ʺ ebusinessiq.cam, News  Features, Marc h 13, 2003. 

Dyer, J. H., and N. W. Hatch, ʺUsing Supplier  Networks to Lear n Faster,ʺ MIT Sloan Management  Review, Spring 2004. ʺ  Fidelity Retrofits All Data for XML,ʺ InternetWeek,  August 6, 2001.   Galante, D., ʺCase Studies: Digital Do‐Overs,ʺ Forbes,  October 7, 2002.  Grimes, B., ʺMicrosoft.NET Case Study: Allstate  Financial Group, ʺ PC Magazine, March 25, 2003.  Hagel, J., III, Out of the Box. Boston: Harvard Business  School Press, 2002. 

Handheld, R. B., and E. L. Nichols, Jr., Introduction to  Supply Chain Management. Upper Saddle River, NJ:  Prentice Hall, 1999. 

Handheld, R. B., et al., Supply Chain Redesign:  Transforming Supply Chains into Integrated Value Systems.  Upper Saddle River, NJ: Financial Times/Prentice Hall,  2002.  Harrison, T. P., ʺGlobal Supply Chain Design,ʺ  Information Systems Frontiers, October–December 2001.

Microsoft Case Study, ʺSix Flags Affords Thrill Rides in  the Park, Grounded Financial Management in  Operations,ʺ microsoft.com/BusinessSolutions/caseʹ  studies/CaseStudy.aspx? CaseStudylD=1, November IS,  2003. 

Murtaza, M. B., and J. R. Shah, ʺManaging Information  for Effective Business Partner Relationships,ʺ Information  Systems Management, Spring 2004.  New Piper, ʺNew Piper Rolls Out Further Customer  Relations Initiatives,ʺ news release, newpipercom, 2002,  2004.  Plumtree Software Inc., ʺFord Connects European  Dealer Net ‐work,ʺ plumtree.com, October 14, 2003.  Raisinghani, M. (ed.), Caseson Worldwide E‐Commerce.  Hershey, PA: The Idea Group, 2002.  Ranganatan, C., ʺEvaluating the Options for B2B E‐ Exchanges,ʺ lnformation Systems Management, Summer  2003.  SAP AG, Customer Success Story #50868084, sap.com,  March 2004.  Schecterle, B., ʺManaging and Extending Supplier  Relationships,ʺ People Talk, April–June 2003,  peoplesoft.com.au/eorp/en / peopletalkonline/april  2003/sidebar2, jsp (accessed June 2003).   Stoll, R., ʺHow We Built LEGO.com,ʺ Practical Internet,  Marc h 2003.  Turban, E., et al., Electronic Commerce 2006. Upper  Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2006. 

Witte, C. L., et al., ʺThe Integration of EDI and the  Internet,ʺ Information Systems Management, Fall 2003.

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬

‫‪.9‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬ ‫‪ .11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪9‬‬ ‫‪1-9‬‬ ‫‪2-9‬‬ ‫‪3-9‬‬ ‫‪4-9‬‬ ‫‪5-9‬‬ ‫‪6-9‬‬ ‫‪7-9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ‬ ‫‪ .2‬ﺑﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒﺰ‬

‫داﻧﺶ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ آن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺳـﺘﻔﺎده در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟــﻮد در راﺑﻄــﻪ ﺑــﺎ ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﺎوﻧـﺖ داﻧـﺶ و ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮادي ﻛـﻪ در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻣﺸﺎرﻛﺖ دارﻧﺪ را ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و زﻳﺎنﻫﺎي اﺑﺘﻜﺎرات ﻣﺪﻳﺮ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪657‬‬

‫درﮔﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﺮﻳﺘﻮ‪ِ -‬ﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش ﭘﺮاﻛﻨﺪه‬ ‫را ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻓﺮﻳﺘﻮ‪ -‬ﻟِـﻲ‪) 1‬ﺑﺨـﺶ ‪ 8/6‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻري ﺷـﺮﻛﺖ ﭘﭙـﺴﻲ واﻗـﻊ در ﭘﻼﻧـﻮي ﺗﮕـﺰاس( داراي‬ ‫‪2‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﻫـﻴﭻ راه ﺳـﺎدهاي‬ ‫وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺖ ﻛــﻪ ﻧﻴﺮوﻫــﺎي ﻓــﺮوش در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﻳﻜــﺴﺎن‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻣـﺸﺎﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻲداﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ "داﻧﺶ در ﻫﻤﻪ ‪ ‬ﺟﺎ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ ﮔﻴﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ"‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ‬ ‫را درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ اﺑﺰاري ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻜـﺮراً‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻫﻤﻴـﺸﻪ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓـﺮوش و‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﻧﺪ ﻓﺮوش ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺮوش‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ارزﺷـﻤﻨﺪي را در ﻟـﭗﺗـﺎپ ﺧـﻮد ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺮده ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺰ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪" ،‬اﮔﺮ ﻓﺮدي‪ ،‬ﻛﺎري ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ داﺷـﺖ و ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺖ ﻧﻈـﺮ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺎﻟﺘﻴﻤﻮر‪ 3‬و ﻟـﻮس اَﻧﺠﻠـﺲ‪ 4‬را در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﺑﺪاﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻫﻤﻜـﺎري )ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ( ﺑﺮاي او اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد"‪   .‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﻓﺮﻳﺘﻮ‪ -‬ﻟِـﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ درﮔـﺎه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را در ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫راهاﻧﺪازي ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي وارد ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫و دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫و اﺧﺒﺎر( در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﮔـﺮوه و ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي اﻓـﺮاد درون ﻓﺮﻳﺘـﻮ‪ -‬ﻟـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬درﮔـﺎه‬ ‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬

‫‪658‬‬

‫‪Frito‐ Lay ‬‬ ‫‪PepsiCo‬‬ ‫‪Baltimore  ‬‬ ‫‪Los Angeles ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫درﮔﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﺮﻳﺘﻮ‪ -‬ﻟِﻲ‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش ﭘﺮاﻛﻨﺪه را ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪659‬‬

‫را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ را در ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎﻧﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻳﻜﻲ از ﭘﺮاﻛﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﻪ‬ ‫ﻫﺪف ﺑﺮاي اﻳﻦ درﮔﺎه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪ :‬ﺳﺎده و ﻣﺆﺛﺮ ﻛـﺮدن داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﺺ ﻣﺸﺘﺮي و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻴﻤﻲ‪ .‬ﻧَﻮﻳﮕﻴﺘﻮر ﺳﻴـﺴﺘِﻤﺰ‪ 1‬ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﺸﺎوره در‬ ‫داﻻس ﺗﮕﺰاس اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﻮﺗﻮس د‪‬ﻣﻴﻨﻮ‪ ،2‬ﺑﻴﺰﻳﻨﺲ آﺑﺠﻜﺘﺰ وِب‬ ‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ‪ ،3‬ﺟﺎوا و ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ديﺑـﻲﺗـﻮ از آيﺑـﻲاِم‪ ،‬در ﻋـﺮض ﺣـﺪوداً ﺳـﻪ ﻣـﺎه‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫اوﻟﻴﻪاي را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان آﺗﻮﻧﻮﻣﻲ‪ 4‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﺗﻮﻧﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮﺗـﻮر‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ 5‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را در‬ ‫ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده و ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺘﻨﻲ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﺑـﻪ ﭘﺮوﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي ﺗﺨﺼـﺼﻲ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻳـﺎﺑﻲ ﻳـﺎ اﻋـﻼم ﻣﺤـﺼﻮل ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ از ﻃﺮﻳﻖ وارد ﻛﺮدن رﻣﺰ ﻋﺒﻮر اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻨﻬﺎ در دﺳـﺘﺮس ﺗـﻴﻢ ﻓـﺮوش ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫درﮔﺎه داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻢ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس و ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬اﻣﻜﺎن‬ ‫ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮي را ﺑﺮاي ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺗﻴﻢ آزﻣﺎﻳﺸﻲ اوﻟﻴﻪ ﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﻧـﺮخ‬ ‫رﺷﺪ ﻓﺮوش را در دﺳﺘﻪ ﺧﻮراﻛﻲﻫﺎي ﺷـﻮر‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﺴﺎل ﭘـﺲ از اﻳـﻦ آزﻣـﺎﻳﺶ‪،‬‬ ‫ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﺮوش ﻗﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﻜﺲ ﻛﺮدن اﺳﻨﺎد ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛـﺸﻮر‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺣﺠـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻻي دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮدد ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪Navigator Systems ‬‬ ‫‪Lotus Domino ‬‬ ‫‪Business Objectsʹ Web Intelligence ‬‬ ‫‪Autonomy ‬‬ ‫‪Natural - Language Search Engine ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪660‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﻳﻦ اﺑﺰار‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺲ ﻫﻤﺪﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﺎ اراﺋﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻪ ﻛـﺴﻲ‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻗﺮاري ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻤﺎس ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي اﻋﻀﺎي ﺗـﻴﻢﻫـﺎ را ﻧﻴـﺰ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎه ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺰش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﺑﻘﺎً‬ ‫رﻳـﺰش ﻧﻴﺮوﻫــﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴــﻞ زﻳــﺎد ﺑـﻮدن ﻓــﺸﺎري ﻛــﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن وارد ﻣــﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺑــﺎﻻ ﺑــﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺳﺮﺧﻮرده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ زﻳﺮا راﻫﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺎ اﻋـﻀﺎي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬ ‫ﺗﻴﻤﺸﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓـﺮوش‪ ،‬از ﺣـﺲ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ درﮔﺎه اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه آﻧﻘﺪر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻨـﻮن ﻳﻜـﻲ‬ ‫از اﺑﺘﻜﺎرات ﺷﺮﻛﺖ ﭘﭙﺴﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪.Shein (2001) :‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﺠﺎد ارزش از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺮﻛﺰ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ در ﺳﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اراﺋﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎن ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﭘﺮزﺣﻤـﺖ و ﺷـﺎق ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﻜـﺲ ﻛـﺮدن ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷـﺖ ﺳـﻮد‪ 1‬و روﺣﻴـﻪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را ﺷـﺮح ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺪرن را ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪1-9‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ رﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه‪ ،‬ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻧـﻮآوري‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد اﻳﺪه ﺟﺪﻳﺪي ﻧﻴﺴﺖ )‪ Cahill,  1996‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻮﻓﻖ ﻫﻤﻴﺸﻪ از‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﻫــﺎي ﻓﻜ ــﺮي ﺑﻬ ــﺮه ﺑــﺮده و ارزش آن را ﺗــﺸﺨﻴـﺺ دادهاﻧــﺪ‪ .‬اﻣــﺎ اﻳــﻦ ﺗــﻼشﻫــﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺒﻮده و ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫‪1‐  Retention ‬‬

‫‪ 1-9‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪661‬‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﺳﺎزﻣـﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘــﺮاك ﮔـﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﺪه و ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻓـﺎرِﺳﺘِـﺮ رﻳﺴِﺮچ‪ ،1‬آيﺑﻲام و ﻣِﺮﻳﻞ ﻟﻴﻨـﭻ‪ 2‬ﺗﺨﻤﻴـﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 85‬درﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ داﻧﺶ ﻳﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺮﺗﺒﻂ ذﺧﻴﺮه ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﻣﺘﻨﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده و دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Ziff‐Davis,  2002‬ﻛﺎرﺑﺮد اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻳﺠﺎد‪ ،‬ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﺎﺑﻘﺎً ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﻛﺪﮔـﺬاري ﺑـﻮد‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ و ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر و اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻢ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ داﻧﺶ‪ ،‬ﺣـﻞ‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﭘﻮﻳﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮ را‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ روي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ و ارزشﻫـﺎي اﺳـﺘﻔﺎدة‬ ‫ﻣﺠﺪد از داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺤﻴﻂ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪرن در ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﻛـﻞ ﺳـﺎﺑﻘﻪ و‬ ‫داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻜﻼت در ﻫﺮ ﻛﺠﺎي ﺟﻬﺎن و در ﻫـﺮ زﻣـﺎن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺞ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻴﻦ اﻧـﺴﺎنﻫـﺎ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﺑـﻮده و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﺷﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﻧﺤﻮه ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛـﺴﺐ ﺷـﻮد و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻗﺎدرﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ داﻧـﺶ دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ‪ .‬در ﭼﺎرﭼﻮب ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‬ ‫)ﺷﻜﻞ ‪ 1-9‬و ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W9.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ داده ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از داﻧـﺴﺘﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و آﻣﺎر اﺳﺖ؛ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬داده ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﭘﺮدازش ﺷﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم )ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ وروديﻫﺎي دادهﻫﺎ‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ وارد ﺷـﺪهاﻧـﺪ( و ﺻـﺤﻴﺢ )ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داده اوﻟﻴﻪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ .(Holsapple,  2003‬داﻧـﺶ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Forrester Research ‬‬ ‫‪2‐  Merrill Lynch ‬‬

‫‪662‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 1-9‬داده‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت و‬ ‫داﻧﺶ‪  .‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪاي ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي راﻧﻨﺪﮔﻲ از ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﺎن دﻳﮕـﺮ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داده ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ اﺧﺒﺎر ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻳﻚ آزاد راه ﻛﻪ ﻛﻨﺪ ﺷـﺪن ﺗﺮاﻓﻴـﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺣـﺎل‬ ‫آﻧﻜﻪ اﻃﻼع از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻓﺮﻋـﻲ و ﻣﻴـﺎنﺑﺮﻫـﺎ‪ ،‬داﻧـﺶ اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪ‪ ،‬داده ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﺎن و وﺿﻌﻴﺖ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ داﻧـﺸﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او را ﻗﺎدر ﺳﺎزد ﺗﺎ از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز‪ ،‬دور ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫داراي ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﻓﻜــﺮي و ﺗﺠﺮﺑــﻲ ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪي اﺳــﺖ ﻛــﻪ آن را در ﻳــﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻣــﺸﺨﺺ‪ ،‬از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ را در ﺑﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از داﻧﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬دو ﻧﻔـﺮ در ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را در اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ از اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺪارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در اﻳﺠﺎد ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت‪ ،‬آﻣـﻮزش‪ ،‬دﻳـﺪﮔﺎهﻫـﺎ و ﻏﻴـﺮه ﺑﺮﮔـﺮدد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داراﻳﻲﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺶ ﺳـﻄﺢ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ داده و اﻃﻼﻋـﺎت داراﺳـﺖ‪ .‬داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ را ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؛‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻠﻲرﻏﻢ زودﮔﺬر ﺑﻮدن‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬داراي ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را از دﻳﮕﺮ داراﻳﻲﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)‪  :(Gray, 1999; Holsapple, 2003‬‬ ‫• ﻗﺪرت ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده و ﺑﺎزدﻫﻲ ﻓﺰاﻳﻨﺪه‪ .‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﻗـﺎﻧﻮن ﺑـﺎزدﻫﻲ ﻧﺰوﻟـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن ﻛﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮاردي را ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ارزش آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬

‫‪ 1-9‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪663‬‬

‫• ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﺮاوش و ﻟﺰوم ﺑﻪروز ﺑﻮدن‪ .‬داﻧﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ رﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺪه و ﺑـﻪ‬ ‫اﺟﺰاﺋﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬داﻧﺶ ﭘﻮﻳﺎﺳﺖ و در واﻗﻊ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪروز ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ آن را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻨﺒﻌـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ارزش ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم‪ .‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در داﻧـﺶ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟـﻮد ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ارزش ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري‪ .‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ارزش اﺷـﺘﺮاك داﻧـﺶ ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﺘﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻧﻔﻊ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• واﺑﺴﺘﮕـﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن‪ .‬ﻣﻄﻠــﻮﺑﻴﺖ و اﻋﺘﺒــﺎر داﻧــﺶ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ زﻣــﺎن ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻮرﻳـﺖ‪ ،‬ﻗـﺪﻣﺖ‪ ،‬زوالﭘـﺬﻳﺮي و ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪاري داﻧـﺶ‪ ،‬از وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ آن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺶ و داﻧﺴﺘﻦ ﭼﻴﺴﺖ در ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ داﻧﺶ(‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ )‪ (Polanyi, 1958, 1966‬وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺣﺪي از ﻣﻔﻬـﻮم داﻧـﺶ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ ،‬ﭼـﺸﻢاﻧـﺪازﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎري آن‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘـﺎً ﻣﺸﺨـﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳـﻚ ﻣﻨﺒــﻊ‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره ارزﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻓـﺮد را از ﻣـﺴﻴﺮ اﺻـﻠﻲ ﻣﻨﺤـﺮف ﻛﻨـﺪ(؛‬ ‫داﻧــﺶ زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻣﻨﺒــﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮدي ﻛﻪ آن را ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬روﺷـﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒــﻂ‬ ‫و ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ )‪ .(Holsapple,  2003‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ درك و ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﻔـﺎده و ﺳـﻮءاﺳﺘﻔـﺎده از آن‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫روي ﻫــﻢ ﺟﻤ ــﻊ ﺷ ــﺪه و از ﺑﻴ ــﻦ ﻣــﻲروﻧــﺪ‪ ،‬در ﺣــﺎﻟﻲﻛــﻪ داﻧــﺶ‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣــﻞ ﭘﻴــﺪا ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬ ‫)‪ .(Schultze and Leidner, 2002‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳـﻦ ﻛـﻪ داﻧـﺶ ﻣﺎﻫﻴﺘـﺎً ﭘﻮﻳﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺶ را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻪروز ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺶ اﻣﺮوز ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺟﻬﻞ ﻓﺮدا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﺑـﺎﻟﻘﻮة ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﺠﺪد داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 7-9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻣـﺎﻳﺔ ﻓـﻜﺮي )ﻳﺎ داراﻳﻲ ﻓﻜﺮي(‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻨﺎوﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﺮاي داﻧـﺶ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛــﺎر ﺑـــﺮده ﻣــﻲﺷــﻮد و ﺑﻴﺎﻧـــﮕﺮ آن اﺳــﺖ ﻛــﻪ داﻧــﺶ‪ ،‬داراي ﻳــﻚ ارزش ﻣﺎﻟـــﻲ اﺳــﺖ‬

‫‪664‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫)‪ .(Edvinsson,  2003‬اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻜﺮي‪ ،1‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻼش ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ارزش ﺳـﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻜـﺮي ﺻـﻨﻌﺖ ﺑﻴﻤـﻪ ﺣـﻮادث‪-‬‬ ‫اﻣﻮال‪ ،‬ﺑﻴﻦ ‪ 270‬ﺗﺎ ‪ 330‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪ .(Mooney,  2000‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ 30 ،2‬ﻛﺸﻮر ﻋـﻀﻮ ﺧـﻮد را ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻼت و ﺣﻘﻮق ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاﻋـﺎت‪ ،‬اﻣﺘﻴـﺎز ﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ را در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜﺮي‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد )‪.(Edvinsson, 2003‬‬ ‫داﻧــﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣـﺎن‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﻴـﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎ و وﻗـﺎﻳﻊ ﺟـﺪﻳﺪ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﺮﻗـﺮار ﻣﻲﻧﻤـﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻦ اﻧﻮاع و ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻌـﺮﻳﻒ ﺳﺎده و ﺑـﻲﻧﻈﻴـﺮي‬ ‫از داﻧــــﺶ را ﻣــﻲﭘﺬﻳﺮﻳــــﻢ و آن ﻋﺒ ــﺎرت اﺳــﺖ از‪ :‬داﻧ ــﺶ‪ ،‬اﻃ ــﻼﻋﺎت ﻛــﺎرﺑﺮدي اﺳــﺖ‬ ‫)‪.(O’Dell et al., 1998‬‬ ‫داﻧﺶ ﻣﺴﺘﺘﺮ و آﺷﻜﺎر‪ .‬ﭘﻮﻻﻧﻲ‪ 3‬اوﻟـﻴﻦ ﻛـﺴﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ داﻧـﺶ ﻋﻴﻨـﻲ و ﺿـﻤﻨﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن را‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،4‬داﻧﺸﻲ اﺳﺖ ﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻋﻘﻼﻧـﻲ و‬ ‫ﻓﻨﻲ )دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﻏﻴـﺮه(‪ .‬داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ‪ 5‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در‬ ‫داﻣﻨﺔ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ادراﻛـﻲ و ﺗﺠﺮﺑـﻲ اﺳـﺖ؛ ﺑـﺴﻴﺎر ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﻮده و رﺳـﻤﻲ ﻛـﺮدن آن‬ ‫دﺷـﻮار اﺳـﺖ )‪ .(Nonaka and Takeuchi, 1995‬اﻧـﻮاع دﻳﮕـﺮ داﻧـﺶ‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W9.2‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي روﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔـﺰارشﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﮔـﺰارشﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻃﺮحﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪات‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‪ ،‬اﻫﺪاف‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ و ﻣﺰاﻳـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺷـﺮﻛﺖ و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺮدازش ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬راﺑﻄﺔ ﺳﺎدهاي ﺑﻴﻦ ﺗﺪوﻳﻦ داﻧﺶ‪ 6‬و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل آن وﺟـﻮد‬ ‫‪Intellectual Capital (or intellectual assets) ‬‬ ‫‪The Organization for Economic Co‐operation and Development (OECD) ‬‬ ‫‪Polanyi (1958) ‬‬ ‫‪Explicit Knowledge  ‬‬ ‫‪Tacit Knowledge ‬‬ ‫‪Codification of Knowledge ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 1-9‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪665‬‬

‫دارد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛﻤﺘـﺮي اﻧﺘﻘـﺎل داده ﻣـﻲﺷـﻮد )‪.(Teece,  2003‬‬ ‫داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﺳﻴﺎل‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﭘﺲ از ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫دﺳﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺟﺪا ﺷﻮد‪.‬‬ ‫داﻧ ــﺶ ﺿﻤﻨ ــﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤ ــﻮﻋﻪاي از ﺗﺠ ــﺮﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻧﻘــﺸـﻪﻫــﺎي ذﻫﻨ ــﻲ‪ ،‬ﺑﻴــﻨﺶ‪ ،‬ﻓﺮاﺳــﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺨﺼـﺺ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬رﻣـﻮز ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي ﻣﻬـﺎرﺗﻲ‪ ،‬درك و آﻣﻮﺧﺘـﻪﻫـﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل اﻓﺮاد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ارزشﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫را در ﺧﻮد ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان داﻧﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)‪ (Madhaven and Grover, 1998‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﺎ در ذﻫﻦ اﻓﺮاد ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ در ﺗﻌﺎﻣﻼت‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ داﺧﻞ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺟﺎي دارد‪ .‬داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻي‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ ﻳﺎ ﻣﻬﺎرت را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﺘﻘﺎل آن ﻛُﻨﺪ و ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻮارد ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺪوش ﮔﺮدد )‪.(Teece, 2003‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ آﻧﻜـﻪ ﺻـﺎﺣﺐ‬ ‫آن‪ ،‬از ارزش ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت‪،‬‬ ‫داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻠﻤﻮﺳـﻲ ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗـﺪوﻳﻦ آن دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺷﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ راﻧﺪن دوﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣـﻲآﻳـﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ ﻣﺴﺘﺘﺮ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺎﻧﺎ‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺟﺪا ﻛﺮدن آن از ﻣﻨﺒﻌﺶ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎ اﺷﺘﺮاك ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً در اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ‪ ،‬دورهﻫـﺎي ﻛـﺎرورزي‪،‬‬ ‫ﻛﺎرآﻣﻮزي‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻃﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬رخ ﻣﻲدﻫﺪ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ Robin, 2000 ،‬را ﺑﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﻮﻧﺎﻛﺎ و ﺗﺎﻛﻮﺷﻲ‪ 4‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮارد ﻧﺎﻣﻠﻤﻮﺳـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬ﺷﻬﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت دروﻧﻲ‪ ،‬ارزشﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﺎرات و اﺳـﺘﺪﻻلﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از اﻳـﻦ‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ آن در دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻫﺪاﻓﺶ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Leaky Knowledge‬‬ ‫‪Embedded Knowledge  ‬‬ ‫‪Sticky knowledge ‬‬ ‫‪Nonaka & Takeuchi (1995) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪666‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻫــﺪف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن از داﻧــﺶ ﻓـﺮدي و ﺟﻤﻌــﻲ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫آﮔﺎﻫ ــﻲ ﻳﺎﻓﺘــــﻪ و ﺑــﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ــﺐ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣــﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷ ــﻜﻞ‪ ،‬از داﻧ ــﺶ ﺧــﻮد اﺳﺘﻔ ــﺎده ﻧﻤﺎﻳــﺪ‬ ‫)‪ .(Bennet  and  Bennet,  2003‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،1‬ﻫﻤــﻮاره ﺑــﺮ ﻛــﺴﺐ‪،‬‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﮔﺰارشدﻫﻲ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ و ﺿﻤﻨﻲ را در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت رﺳﻤﻲ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،2‬ﺑﻪ اﺳﺘﻔـﺎده از ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت )ﻣﺜـﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﺔ‬ ‫داﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﺷﺒـــﻜﺔ ﺧــﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻟﻮﺗــﻮس ﻧُﺘـــﺰ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫــﺎي ﻧــﺮماﻓــﺰاري‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫــﺎي داده(‪ ،‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧــﺪﻫﻲ‪ ،‬ارﺗﻘــﺎء و ﺗــﺴـﺮﻳﻊ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ درون و ﺑــﺮون ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺷــﺎره دارﻧــﺪ‬ ‫)‪ .(Alavi and Leidner, 1999‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬در ﭘﻲ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫آوردن اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آن در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‬ ‫ﻧﻈﻴﺮ رﻳﺰش ﻧﻴﺮوﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ و ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن اﻧﺪازه ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر را ﻣﻄﻠﻊ و ﻣﺆﺛﺮ ﻧﮕﻪ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ در اراﺋﻪ ﺳـﻄﺢ ﺛـﺎﺑﺘﻲ‬

‫از ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪1-9‬‬ ‫ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ ،W9.3‬ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻳﻤﻨﺲ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W9.4‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮون ﺗِﮕﺰاﻛﻮ‪ 3‬ﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮﺧﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﻌﺎل‪ 6 ،‬ﮔـﺎم را در ﻳـﻚ ﭼﺮﺧـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪ 2-9‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬دﻟﻴﻞ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ آن در ﻃﻮل زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬داﻧﺶ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻤﺎم ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و داﻧﺶ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪروز ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫زﻳﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫)‪1‐  Management Information System (MIS‬‬ ‫‪2‐  Knowledge Management Systems (KMSs) ‬‬ ‫‪3‐  Chevron Texaco ‬‬

‫‪ 1-9‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪667‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-9‬‬ ‫ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻳﺎري ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‬ ‫‪ ‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﻣﻄﻤــﺌﻦ ﺷــﻮﻳﺪ ﻛــﻪ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﻣﺮاﻛــﺰ‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢ‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎﺗﻲ را ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد دﺧﻴﻞ در اﻳـﻦ‬

‫ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ‪ 22‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‬

‫اﻣﺮ‪ ،‬از ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻫﺮ ﻳـﻚ از ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻤـﺎس‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ ﻫﺮ ﭘﺮﺳﺸﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ‪ 22‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬

‫ﻛــﻪ از ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬اﻧﺠــﺎم داد‪ .‬ﻳــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‬

‫ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﭘﺎﺳــﺦ دﻫﻨــﺪ؟ اﻳــﻦ ﭼﺎﻟــﺸﻲ ﺑــﻮد ﻛــﻪ ﺳــﻴﻨﮕﻮﻻر‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪ ،‬در ﺑﺨـﺶﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ ﻓﻨـﻲ ﺳـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻤـﺎس‬

‫واﻳﺮﻟﺲ‪ ،1‬ﻳﻜﻲ از اراﺋﻪ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬

‫آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺳـﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺳﻴﺎر )‪ (Cingular.com‬واﻗـﻊ در آﺗﻼﻧﺘـﺎي ﺟﻮرﺟﻴـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ آن‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺎزﻣـﺎﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫داﻧﺶ از ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺸـﺎوره ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﭗ ﺟﻤﻴﻨﻲ‪،5‬‬

‫ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر واﻳﺮﻟﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﻃﺎﻗـﺖ ﻓﺮﺳـﺎ‪،‬‬ ‫از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺳـﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬راه ﺣـﻞﻫـﺎي‬

‫ارﻧﺴﺖ اَﻧﺪ ﻳﺎﻧﮓ‪ 6‬و اﻳﻨـﻮوﺗﻴﻮ ﻣﻨﻴﺠﻤــﻨﺖ ﺳ‪‬ﻠﻮﺷـﻨﺰ‪ 7‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري ﻣﺤــﻮر ﻣﺎﻧﻨــﺪ دل و‬

‫ﻣــﺴﺄﻟﻪ اﺻــﻠﻲ در ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‪،‬‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ را ﻣﺤــﻚ زد‪ .‬اﺳــﺘﻴﻮ ﻣــﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 2‬ﻣﻌــﺎون اﻣــﻮر‬

‫ﺑﻪدﺳﺖ آوردن داﻧـﺶ و ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي آن در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳــﻴﻨﮕﻮﻻر واﻳــﺮﻟﺲ و ﻣﻮﻧﻴﻜــﺎ ﺑﺮاوﻧﻴﻨــﮓ‪ ،3‬ﻣــﺪﻳﺮ‬

‫ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﺑﺨــﺶ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑــﺎ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﮔﺮوه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺎرﺟﻲ از ﻃﺮف اﻳﻨﻮوﻳﺘﻴﻮ ﻣﻨﻴﺠﻨﻤﺖ ﺳﻠﻮﺷـﻨﺰ‪،‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﺘﻌـﺪدي ﺟﻬـﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﺤـﻮه‬

‫اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺑﺰارﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﻳﺪار ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﻮرد راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫را ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ eService  Suite ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬

‫در ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻣـﺎده ﺷـﺪن‬

‫ﺳِﺮوﻳﺲوِر آف اِدﻳﺴﻮن‪ 4‬در ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﮔﺮوه ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺣﺪود ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﺑـﻪ‬

‫ﺳـــﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬ﺑـــﺮاي اﻃﻤﻴﻨـــﺎن از ﭘﻴـــﺎدهﺳـــﺎزي ﻣﻮﻓـــﻖ‬

‫ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪Cingular Wireless ‬‬ ‫‪Steve Mullins ‬‬ ‫‪Monica Browning ‬‬ ‫‪ServiceWare of Edison ‬‬ ‫‪Cap Gemini ‬‬ ‫‪Ernst and Young ‬‬ ‫‪Innovative Management Solutions ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪668‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﻳـــﻦ ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـــﺶ‪ ،‬از اﻟﮕـــﻮرﻳﺘﻢﻫـــﺎي‬

‫‪ 25‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺳـﻴﻨﮕﻮﻻر‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎي زﺑـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ 1‬اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫در آﺗﻼﻧﺘــﺎ ﻣــﺴﺘﻘﺮ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺗــﻴﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‪،‬‬

‫ﻛــﺮد و ﻓﻬﺮﺳــﺘﻲ از ﻧﺰدﻳــﻚﺗــﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳــﺦﻫــﺎ ﺑــﻪ ﺳــﺆاﻻت‬

‫ﻫﻤﻜــﺎري ﺗﻨﮕــﺎﺗﻨﮕﻲ ﺑــﺎ دﭘﺎرﺗﻤــﺎنﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺷــﺮﻛﺖ و‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬـﺎ ﻗـﺮار‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮا دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داﻧـﺶ‪،‬‬

‫داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي درﺳﺘﻲ را در ﻳـﻚ ﻗﺎﻟـﺐ ﻛﺎرﺑﺮﭘـﺴﻨﺪ و در زﻣـﺎن‬

‫ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻗﻴﻖ ﻣﺘﻮن و ﻋﺒﺎرات‪ ،2‬ﺟﻮابﻫﺎي اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ وارد ﺷﺪه از ﺳـﻮي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻛﻠﻤﺎت را ﻧﻴﺰ ﺗﻄﺒﻴﻖ داده و ﺑﻪ‬

‫ﻛﺎرﻣﻨــﺪان ﺑــﻪ ﭘﺎﻳﮕــﺎه داﻧــﺶ را ﻣــﻮرد ﺑــﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗــﺮار داده و‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬وزن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﻼش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را در ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ‬

‫ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪن ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ از ﻣﺨﺰن داﻧﺶ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬

‫را ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﺧﺎص و ﭘﺮوﻧﺪه او ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮي را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺳﻴﻨﮕـﻮﻻر‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫از داﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ﺳـﻴﻨﮕﻮﻻر‬

‫ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر‪ ،‬ﺑﺎ درك ﺿﺮورت رﺷـﺪ و ﺗﻜﺎﻣـﻞ داﻧـﺶ‪،‬‬

‫ﺳﻌ ــﻲ داردﻛــﻪ ﺑــﺎ ﮔــﺴﺘﺮش ﺳﻴــﺴﺘـﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ در‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ داﻧـﺶ و ﻣﻬـﺎرت ﺧـﻮد را در‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ و ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ‪ ،‬داﻧــﺶ ﺧــﻮد را‬

‫اﺧﺘﻴﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار دﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫راﺣﺖﺗﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗـﺎدر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي ﻃﻲ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت و‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞ ﺻﺤﻴﺢ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﺎص را ﺛﺒﺖ ﻛﺮده و ﺑـﻪ‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻮﺷـﻲﻫـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ وﺳـﺎﻳﻞ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬

‫وي اﻣﻜﺎن اراﺋﻪ ﺑﺎزﺧﻮر دﻗﻴﻖﺗﺮي را ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﻴﻨﮕﻮﻻر و ﻧـــﻜﺎﺗﻲ در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ رﻓــﻊ ﻣــﺸﻜﻞ‪،‬‬

‫ﺳﻴﻨﮕﻮﻻر درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ ﺗـﻀﻤﻴﻦ اﻋﺘﺒـﺎر و ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ‬ ‫داﻧﺶ ذﺧﻴﺮه و ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از)‪ OʹHerron (2003‬و)‪.cingular.com (May2004‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻗﺮار دادن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻨﺘـﺮل‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫ﻣﺤﺘﻮاي ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﻳـﻚ ﺗـﻴﻢ ﺣﺮﻓـﻪاي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗـﻴﻢ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Natural Language Queries ‬‬ ‫‪2‐  Text and Phrase Matching ‬‬

‫‪ 1-9‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪669‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 2-9‬ﭼﺮﺧــﺔ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪  .‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ .1‬ﺧﻠﻖ داﻧﺶ‪ .‬داﻧﺶ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬روشﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻣﻬـﺎرت‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬داﻧﺶ ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬وارد ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻛﺴﺐ داﻧﺶ‪ .‬داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬اراﺋﻪ ﮔﺮدد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﭘﺎﻻﻳﺶ داﻧﺶ‪ .‬داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻨﺶﻫﺎي اﻧـﺴﺎن )ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺿـﻤﻨﻲ( ﺑﺎﻳـﺪ در راﺳـﺘﺎي ﺣﻘـﺎﻳﻖ‬ ‫ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ذﺧﻴﺮة داﻧﺶ‪ .‬ﺳﭙﺲ داﻧﺶ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ در ﻳﻚ ﻣﺨﺰن داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪروز ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدن و ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داﺋﻤﺎً اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪.6‬‬

‫اﺷﺎﻋﻪ داﻧﺶ‪ .‬داﻧﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎ در ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤـﺾ اﻳﻨﻜـﻪ داﻧـﺶ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬اﻓـﺮاد‪ ،‬داﻧـﺶ ﺟﺪﻳـﺪي را ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده‪ ،‬اﻳﺠـﺎد و‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ داﻧﺶ ﻗﺪﻳﻤﻲ را ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻛﺮده و در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ ﻣﻨﺒﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬از ﻣﻘﺪار آن ﻛﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻬﻨﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬راﻧﺪن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﺳﺎل ‪ 1900‬ﺑـﺎ راﻧﻨـﺪﮔﻲ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺻﻮل اوﻟﻴﻪ آن ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ داﻧﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪروزرﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﻘﺪار آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪670‬‬ ‫‪2-9‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﭼﺮا ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻌﺎون‬ ‫داﻧﺶ‪ 1‬ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﺸﺎوره ﺑﺰرگ ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﺎ ‪ 80،000‬ﻧﻔﺮ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‬ ‫دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺆﺛﺮ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺷﻮار ﺑﻮد و ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﭘﻴﺪا ﺷﺪن‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﺎدرﺳـﺖ ﺑـﻮد‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‪،‬‬ ‫وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻞ را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .(Leidner, 2003) ".‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛِﻲﭘﻲاِمﺟﻲ ﭘﻴﺖ ﻣﺎروﻳﻚ‪ 2‬در ﺳﺎل ‪ 1998‬در ﻣﻮرد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﻴﻤﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰارش دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗـﺐ از دﺳـﺖ دادن ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻛﻠﻴـﺪي‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ رو ﺑﻪ رو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ .(KPMG,  1998‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺮﻧﻔﻴﻠﺪ‪ 3‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷـﺎن‪ ،‬در ﺳـﺎزﻣﺎن وﺟـﻮد دارد اﻣـﺎ ﻳـﺎﻓﺘﻦ و ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي آن‪،‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ اﺳﺖ‪ .‬دﻗﻴﻘﺎً اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺗـﻼشﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬داراي ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻫـﺪف )‪ (1‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬ ‫داﻧﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي اول و اَﺑ‪‬ﺮﻣﺘﻦﻫﺎ‪ (2) ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ داﻧـﺶ‬ ‫ﻳـﺎ )‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ داﻧـﺶ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Davenport and Prusak, 1998‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻫﺪاف‪ ،‬ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺒﻮده و در ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ آﻧﻬﺎ را‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را اﺣﺎﻃﻪ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺧﻠـﻖ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرات ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮح‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﻴﺶ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﺧﺎص ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫داﻧﺶ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬درك ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﺮﻳﺎن داﻧﺶ در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻠﻖ داﻧﺶ ‪  ‬ﺧﻠﻖ داﻧﺶ‪ ،4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎ ﻳﺎ روالﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از آن ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان اﻛﺘـﺴﺎب‬ ‫داﻧﺶ‪ 5‬ﻧﻴﺰ ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(Holsapple and Joshi, 2003‬درك ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﺑـﻴﻦ ﺧﻠـﻖ داﻧـﺸﻲ‬ ‫‪Chief Knowledge Officer (CKO) ‬‬ ‫‪KPMG Peat Marwick ‬‬ ‫‪Cranfield University ‬‬ ‫‪Knowledge Creation ‬‬ ‫‪Knowledge Acquisition ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 2-9‬ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪671‬‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪ و اﻛﺘﺴﺎب داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻔﻴـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ )‪ .(Ford,  2003‬ﻧﻮﻧﺎﻛـﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ و ﺿﻤﻨﻲ و در اﺑﻌﺎد وﺳﻴﻊﺗﺮ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑـﻴﻦ ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﻓﺮدي‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻠﻖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺳـﺎزي‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‪ ،‬آﺷـﻜﺎرﺳـﺎزي و‬ ‫دروﻧﻲﺳﺎزي‪ .‬ﺷﻴﻮه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺳﺎزي‪ 1‬ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ داﻧﺶ ﺿـﻤﻨﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻪ داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن اﺷﺎره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ( ﺷﻴﻮه ﺗﺮﻛﻴﺐ‪ ،2‬اﻳﺠﺎد داﻧـﺶ ﻋﻴﻨـﻲ ﺟﺪﻳـﺪي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‪،‬‬ ‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ردهﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد و ﺗﻠﻔﻴﻖ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ آﻣـﺎري‬ ‫داده ﺑــﺎزار(‪ .‬دو ﻧــﻮع دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣــﻞ و ﺗﺒــﺪﻳﻞ داﻧــﺶ ﺿــﻤﻨﻲ و ﻋﻴﻨــﻲ را ﺷــﺎﻣﻞ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﺷﻜﺎرﺳﺎزي‪ ،3‬ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﺟﺪﻳـﺪ اﺷـﺎره دارد )ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪي ﻣﻜﺘﻮب ﻛﻪ روﻳﻪﻫﺎي ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه در ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻞ ﻳـﻚ ﻣـﺸﺘﺮي ﺧـﺎص را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ(‪ .‬دروﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،4‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﺟﺪﻳﺪ از داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)ﻛﺴﺐ ﺑﻴﻨﺸﻲ ﺟﺪﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻚ ﻣﺘﻦ(‪ .‬اﻳﻦ دو ﻧﻮع آﺧـﺮ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻠﻖ داﻧﺸﻲ ﻧﻮ‪.‬‬ ‫ﻫﻮﻟـﺴ‪‬ﭙِﻞ و ﺟﻮﺷــﻲ‪ 5‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ ﻛــﻪ اﻛﺘــﺴﺎب داﻧــﺶ داراي دو ﺑﻌــﺪ ﻣﻬــﻢ اﺳــﺖ‪ :‬اوﻟــﻲ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ و دﻳﮕﺮي اﻧﺘﺨـﺎب داﻧـﺶ ﻣﻮردﻧﻴـﺎز از ﻣﻨـﺎﺑﻊ داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬اﻳﻦ دو ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت‪ ،‬ﺗﻼش و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را در ﺑﺮ دارد‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ‬

‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬راه ﺣﻞﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺧـﻮﻳﺶ )از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ داﻧﺶ( را در اﺧﺘﻴـﺎر ﺷﺨـﺺ دﻳﮕـﺮي ﺑﮕــﺬارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ‬ ‫واﺳـﻄﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﺳ ــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ‪ ،‬اﻃ ــﻼﻋﺎت و داﻧ ــﺶ‪ ،‬ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻠﻘــﻲ ﻧــﺸﺪه و ﺑــﻪ اﺷــﺘﺮاك ﮔﺬاﺷــﺘﻪ‬ ‫ﻧﻤــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜــﻪ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ ﺳــﻼح رﻗــﺎﺑﺘﻲ ﺷﺨــﺼﻲ‪ ،‬در ﻧــﺰد اﺷــﺨﺎص ﻣــﻲﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Davenport et al., 1998‬اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻏﺪﻏـﻪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ داﻧـﺶ‬ ‫‪Socialization ‬‬ ‫‪Combination ‬‬ ‫‪Externalization ‬‬ ‫‪Internalization ‬‬ ‫‪Holsapple and Joshi (2003) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪672‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﻮزه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ارزش آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬داﻧـﺶ ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻧﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ اﻓﺮاد داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻦ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻓﺮد ﻧﻤﻲداﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪﻫﺎ از اﻳـﻦ داﻧـﺶ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‬ ‫)‪.(Ford, 2003‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه در زﻣﻴﻨـﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣـﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮﺧـﻲ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻳﻦ اﻣـﺮ را ﺗـﺴﻬﻴـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اﻋﺘﻤــﺎد‪ ،‬ﻋﻼﻗـﻪ و‬ ‫زﺑـﺎن ﻣـﺸﺘﺮك )‪ ،(Hanssen‐Bauer and Snow, 1996‬اﻳﺠـﺎد دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد داﻧـﺎ‬ ‫)‪ (Brown  an  Duguid,  2000‬و ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﺑـﺎ ﺷﺎﺧــﺺﻫـﺎي ﺧﻮدﻣﺨﺘـﺎري‪ ،‬اﻓﺰوﻧﮕـﻲ‪،1‬‬ ‫ﺗﻨﻮع‪ ،‬ﻫﺪف و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ )‪ .(Nonaka,  1994‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫اﺻﻠﻲ ﻣﻬـﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(Liebowitz and Chen, 2003‬ﺟﺎﻧـﺴـﻮن و‬ ‫ﺟﺎﻧﺴـﻮن‪ 2‬ﺟﺸﻨـﻮارهﻫﺎﻳﻲ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺟﻬــﺖ‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋـﻮاﻣﻠﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎز ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺪهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣـﺪاوم و ﺑـﻪ اﺷﺘــﺮاك ﮔﺬاﺷـﺘﻦ‬ ‫داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫)‪  .(Liebowitz and Chen, 2003‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي داﻧﺶ ‪  ‬ﺟـــﺴﺘﺠﻮي داﻧـــﺶ‪ 3‬ﻛـــﻪ از آن ﺑـــﺎ ﻋﻨـــﻮان ﻣﻨﺒـــﻊﻳـــﺎﺑﻲ داﻧـــﺶ‪ 4‬ﻧﻴـــﺰ ﻳـــﺎد ﻣـــﻲﺷـــﻮد‬ ‫)‪ ، (Gray and Meister, 2003‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ داﺧﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮد زﻣﺎن و اﻧﮕﻴﺰة ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮاﻧﻌﻲ را در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﺘﺮاك داﻧـﺶ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮي داﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ اﻳﺪهﻫﺎﻳـﺸﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬اﺣـﺴﺎس ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﺪهﭘﺮدازي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﺮوش ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺗﻔـﺎق اﻓﺘـﺎد ﻛـﻪ در )‪ Alavi et  al. (2003‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Redundancy  ‬‬ ‫‪Johnson & Johnson ‬‬ ‫‪Knowledge Seeking ‬‬ ‫‪Knowledge Sourcing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪673‬‬

‫اﻓﺮاد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ‪ ‬ﻳـﺎ ﺑـﺪون آن‪ ،‬در ﺧﻠـﻖ‪ ،‬اﺷـﺘﺮاك ‪ ‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬دو روﻳﻜﺮد ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را‬ ‫ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬‬

‫‪3-9‬‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫دو روﻳﻜﺮد زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ وﺟﻮد دارد‪ :‬روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي و روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي‬

‫روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑـﻪ ‪ ‬وﺳـﻴﻠﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛﻨﺘـﺮل‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﺪ )‪ .(Hansen et al., 1999‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫روﻳﻜــﺮد را اﺗﺨــﺎذ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫــﺎي آﺷــﻜﺎري را ﺟﻬــﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑــﺮ ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن اﺟـﺮا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻠﻖ و ﺗﻮزﻳﻊ داﻧﺶ در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬اﻧﺒـﺎرﻫـﺎي داده‪ ،1‬ﻣﺨـﺎزن‬ ‫داﻧﺶ‪ ،2‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و ﮔﺮوهاﻓﺰارﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(Ruggles, 1998‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬داراي ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪاﻳﻲﺗﺮﻳﻦ ﺳـﻄﺢ‪ ،‬داﻧـﺶ در ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻔﺎت‪ ،‬داﺳﺘﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد و اﺻﻼﺣﺎت ﻛﻤﻲ در آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪي‪ ،‬داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼـﺎرﭼﻮبﻫـﺎ و ﻧﻈﺮﻳـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬داﻧﺶ ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎري ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬وارد ﻣﻲﺷﻮد )‪.(Van der Spek et al., 2003‬‬ ‫اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد وارد ﺑﻪ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤـﻲ از داﻧـﺶ‬ ‫ﺿﻤﻨـﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺑﻨـﮕﺎهﻫﺎ را ﺟـﺬب ﻧﻤــﺎﻳﺪ و اﻓـﺮاد را ﻣﺠﺒــﻮر ﺑـﻪ اﺳﺘﻔــﺎده از اﻟﮕﻮﻫــﺎي‬ ‫ﺛﺎﺑــﺖ ﻓﻜــﺮي ﻣـﻲﻧﻤــﺎﻳﺪ ‪(Delong & Fahey, 2000; Brown & Duguid, 2000; ‬‬

‫)‪ .Von Krogh, 2000; Hargadon, 1998‬روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﺒـﻮل ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺴﺒﺘﺎً اﺳﺘﺎﻧﺪاردي را ﺑﺎ ﻫـﺪف ﺑﺮﻃـﺮف ﻛـﺮدن ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫از ﻧﻮع ﻋﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ‪ ‬ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮت ﺳﻮﺗﻚ‪ 3‬ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Data Warehouses ‬‬ ‫‪2‐  Knowledge Repositories ‬‬ ‫‪3‐  Kazoo ‬‬

‫‪674‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻤﻲ در ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﻮد ﻧﻴـﺎز دارد و ﻧﻴـﺎز و ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﺛـﺎﺑﺘﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل او وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي داﻧﺶ ﻣﺎﻫﻴﺘﺎً ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اِرﻧﺴﺖ و ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﻪ از داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري وﺳـﻴﻌﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد روﻳﻜـﺮد ﻓﺮاﻳﻨـﺪي ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ‪ 250 .‬ﻧﻔـﺮ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺨﺰن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺸﺎورﻳﻦ در ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻘـﺎﻻت‬ ‫و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻴﻢﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از آﻧﻬـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اِرﻧـﺴﺖ اَﻧـﺪ‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ در ﺑـﻴﺶ از ‪ 40‬ﺣـﻮزة ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺧـﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳـﻨﻠﻲ دارد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺪوﻳﻦ و ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﻪ ‪ ‬دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻫﺮ ﺣﻮزه‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷـﺒﻜﻪاي ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ .(Hansen et al., 1999‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﺷـﻴﻮه اﻧﺘﻘـﺎل داﻧـﺶ از اﻓـﺮاد ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ روش ﺑﺮاي اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ اِرﻧﺴﺖ اَﻧـﺪ ﻳﺎﻧـﮓ و اَﻛـﺴِﻨﭽﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗـﺪوﻳﻦ‪ 1‬داﻧـﺶ‬ ‫اﺳﺖ )‪.(Hansen et al., 1999‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ‪  ‬ﺑﺮﺧـﻼف روﻳﻜـﺮد ﻗﺒـﻞ‪ ،‬روﻳﻜــﺮد ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﻓـﺮض ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪهاي از داﻧـﺶ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘـﺎً ﺿـﻤﻨﻲ و ﻣـﺴﺘﺘﺮ اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛﻨﺘـﺮل‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎ و‬ ‫ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ ‪ ‬‬

‫ﺟﺎي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑـﺮ اﻳﺠـﺎد ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ ﻻزم ﺑــﺮاي ﺗــﺴﻬﻴـﻞ ﺑــﻪ اﺷﺘــﺮاك ﮔﺬاﺷﺘــﻦ ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ ﺿــﻤﻨﻲ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‬ ‫‪(Brown  and  Duguid,2000;  DeLong  and  Fahey,2000;  Gupta  and ‬‬

‫)‪.Govindarajan,2000;  Wenger  and  Snyder.2000;  Hansen  et  al.,1999‬‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ ،2‬ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﻓﺮادي ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‬ ‫)‪.(Smith and Mckeen, 2003‬‬

‫‪1‐  Codification Strategy ‬‬ ‫‪2‐  Communities of Practice (COPs) ‬‬

‫‪ 3-9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪675‬‬

‫روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫ﺧﺎص راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﻼً اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬داﻧـﺶ ارزﺷـﻤﻨﺪ اﻳـﻦ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘـﺎً‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻛﺘﺴﺎب‪ ،‬اراﺋﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن را دﺷـﻮار ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻮﻳﺎ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺶ ﺑﻪ ‪ ‬وﺳـﻴﻠﺔ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روشﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻟﻮﺗـﻮس‬ ‫ﻧﻮﺗﺰ‪ /‬د‪‬ﻣﻴﻨﻮ ﺳِﺮوِر‪ 1‬ﻳﺎ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﺑﻪ اﻓﺮاد در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴﺮه و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ از داﻧـﺶ ﻋﻴﻨـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻓﺮاد را ﺟﻬﺖ دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻤـﺎس ﺑـﺎ اﻓـﺮاد‪،‬‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺸﺎورهاي( در دﺳﺘﺮس ﮔﺮوه ﺧﺎﺻﻲ از اﺷﺨﺎص ﻛﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ آن ﻧﻴـﺎز‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑِﻴﻦ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻼﻧـﻲ را در زﻣﻴﻨـﺔ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﻓـﺮاد و ﻓﻨـﺎوري ارﺗﺒﺎﻃـﺎت )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ( اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺟﻠـﺴﺎت ﺣـﻀﻮري ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪.(Hansen et al., 1999‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ ،1-9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪي و ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ را ﺑﻪ ‪ ‬ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﺮ دو روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﺗﻌﺎﻣﻞ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺗﻀﺎدي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻮي‪ 3‬ﻣﻮردي را در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﺔ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺰرگ آﻏﺎز ﻛﺮد اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣـﺮور‪ ،‬ﭘـﺮوژه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬ ‫آن ﺑﻪ ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻣﺨـﺰن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬در‬ ‫واﻗﻊ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺧﺎرج از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ارزش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺨﺰن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ ،2-9‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣ‪‬ﻨﺴﺎﻧﺘﻮ‪ ،4‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰي داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از دو روﻳﻜـﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Lotus Notes/ Domino Server ‬‬ ‫‪Bain ‬‬ ‫‪Alavi et al., 2003 ‬‬ ‫‪Monsanto ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪676‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪي و ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي‬ ‫ﻧﻮع داﻧﺶ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‬

‫داﻧــﺶ ﻋﻴﻨــﻲ‪ -‬در ﻗﺎﻟــﺐ ﻗﻮاﻋــﺪ‪ ،‬اﺑﺰارﻫــﺎ و‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫دﺳﺖ آوردن ﻳﺎ ﺗﺪوﻳﻦ آن آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪(DeLong and Fahey, 2000).‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛﻨﺘــﺮل و روﻳــﻪﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‬

‫داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ -‬داﻧﺶ ﻣﻄﺮح ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪(Leonard and Sensiper, 1998).‬‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮاوان ﺑـﺮ ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﻛﻪ در ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﻣﺎﺟﺮا و ﺑﺪﻳﻬﻪﺳﺎزي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪(Wenger Snyder, 2000).‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺧﻠـﻖ‪،‬‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ و اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ‪  .‬‬ ‫‪(Ruggles, 1998).‬‬

‫ﺑــﻪ اﻳــﺪهﻫــﺎي ﺟــﺴﺘﻪ ﮔﺮﻳﺨﺘــﻪ و داﻧــﺶ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد و اﻧﺘﻘﺎل داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪(Brown and Duguid, 2000).‬‬ ‫‪Ã‬‬

‫‪(Brown and Duguid, 2000; ‬‬ ‫)‪Wenger and Snyder, 2000‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از داﻧﺶ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫)‪(Hansen et al., 1999‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﺪهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪(Brown and Duguid, 2000).‬‬

‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧـﻮآوري را ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮده و‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي ﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮاواﻧـﻲ‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺮاي اﺟﺮاي آﻧﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮﻫـﺎي‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬وادار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪﮔـــﺬاري ﭼـــﺸﻤﮕﻴﺮ در ﻓﻨـــﺎوري‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻬــﺖ اﺗــﺼﺎل اﻓــﺮاد ﺑــﻪ داﻧــﺶ‬

‫ﺟﻬــﺖ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫــﺎ و اﻧﺘﻘــﺎل داﻧــﺶ‬

‫ﻣﺪون ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد‪.‬‬

‫ﺿﻤﻨﻲ‪.‬‬

‫‪(Hansen et al., 1999).‬‬

‫‪(Hansen et al., 1999).‬‬

‫‪ 3-9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪677‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-9‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ در ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ادﻏﺎم و ﺗﻌﺪﻳﻞ در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ 90‬و‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﻞ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ /‬ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫اواﻳﻞ ‪ ،2000‬از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬

‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﻤﻜﺎري ﮔﺮوﻫـﻲ‪ 1‬و ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬در‬

‫ﺑﻨﮕﺎه ﭘﻴﺸﺘﺎز در ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﻲ و ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬

‫اﻳﺠــﺎد ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑــﺎ اﻓــﺮاد ﻣﻄﻠــﻊ و دﻳﮕــﺮ ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﻛﻨـﺎر ﺗﻌـﺪادي از ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ در‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬داﻧﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ از ﻗﺒﻴﻞ‬

‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ را ﻗـﺎدر‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻒﻛﺶﻫﺎ و ﺣـﺸﺮات‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ از داﻧﺶ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻣﻮﺟـﻮد در‬

‫ﺗﻌﺠﺒﻲ ﻧﺪارد ﻛـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣﻮﻧـﺴﺎﻧﺘﻮ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﻋﻠﻤـﻲ‪،‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬

‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻤﺮﻛﺰ آن ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬از "ﺗﻴﻢﻫﺎي داﻧﺶ" اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ‬

‫ﻫﻴــﺄت ﻣــﺪﻳﺮه ﻣﻮﻧــﺴﺎﻧﺘﻮ ﺧﻴﻠــﻲ زود ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده و ﺑﺎ آﻣـﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﺑﻪ داﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﺟﻮﻳﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺎس را اﻳﻔﺎء ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ‬

‫ارزش داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ داﻧـﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ‬

‫از واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ‬ﻃـﻮر وﻳـﮋه ﺑـﻪ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬

‫ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ‬

‫رﺷﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ و ﻫﺪف آن اﻳﺠﺎد و ﻓﻌﺎلﺳﺎزي "ﻳﻚ‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ‬

‫ﻣﺤـﻴﻂ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي و اﺷـﺘﺮاك ﺑـﺮاي ﺑـﻪ ‪ ‬ﻛـﺎرﮔﻴﺮي داﻧـﺶ و‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻬﺎرت ﺷﺨﺼﻲ و ﺗﺨﺼـﺼﻲﺷـﺎن‪ ،‬ﭘـﺎداش دﻫﻨـﺪ‪ .‬در‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﺎرآﻣﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن " ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎ دﻗﺖ از داﻧـﺶ ﺧـﻮد ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ ﻋﺒﺎرت‬

‫ﭘﺮوژهﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺸﺎورﻳﻦ‬

‫ﺑﻮدﻧــﺪ از‪ :‬اﻳﺠــﺎد ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن و اﻓــﺮاد ﻣﻄﻠــﻊ و‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻛﻨـﺪ‬

‫ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﺠـﺎد اﻣﻜـﺎن‬

‫ﻛــﻪ داﻧــﺶ ﺟﻤﻌــﻲ ﺑــﻴﺶ از داﻧــﺶ ﻓــﺮدي‪ ،‬ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ ﻗــﺪرت‬

‫ﺗﺒــﺪﻳﻞ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ داﻧــﺶ‪ ،‬ﻣﺠﻤــﻞ ﻛــﺮدن داﻧــﺶ ﺟﻬــﺖ‬

‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻛﺮدن اﻧﺘﻘﺎل آن و ﺗﻮزﻳﻊ داﻧﺶ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ را در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬

‫اﻫــﺪاف‪ ،‬اﻳﻔــﺎء ﻧﻤــﻮد‪ .‬اﻣﻜﺎﻧــﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ‪،‬‬

‫داﻧﺶﻣﺤﻮر‪ 2‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻌـﺎل داﻧـﺶ‬

‫‪1‐  Collaborative workgroup software  ‬‬ ‫‪2‐  Most Admired Knowledge Enterprises  ‬‬

‫‪678‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﭘﺮوژهﻫﺎي‬

‫ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳـﺮﻋﺖ اﺧـﺬ‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ و ﻓﻨـﺎوري ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻪ ‪ ‬ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ روش ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي اﺛـﺮ ﺑﺨـﺶﺗـﺮ از ﺑـﻪ ‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮ و ﻣﺤﺪودﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﭘﻨﺞ ﻫﺪف‬

‫‪Sharp (2003), ‬‬ ‫‪Dash (1998), ‬‬ ‫‪Junnarkar (1997) ‬‬ ‫‪Monsanto.com (accessed June 2004)  ‬‬ ‫‪ʺMost Admired Knowledge Companies Recognizedʺ, (1999) ‬‬

‫‪4-9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را در ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ؛ ﺑـﺎ اﺗﺨـﺎذ ﻳـﻚ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از اﻳـﻦ‬ ‫اﻫﺪاف ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ؟‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﺑــﻴﺶ از آﻧﻜــﻪ ﻳــﻚ ﻓﻨــﺎوري ﻳــﺎ ﻣﺤــﺼﻮل ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬روﺷــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺮاي‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻛــﺎري اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ وﺟــﻮد‪ ،‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺣﻴـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫اﺟﺰاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﻪ دﺳـﺘﻪ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ :‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ داﻧـﺶ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز و ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑـﺎ ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ را ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎﻧـﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ و دﻳﮕﺮ اﺑﺰار ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﻜﺲ و ﺗﻠﻔﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري‪ ،1‬اﺑﺰار ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوهﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﺮ روي ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﻣـﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻛـﺎر ﻧﻤـﻮده )ﺣﺎﻟـﺖ ﻫﻤﺰﻣـﺎن( ﻳـﺎ در‬ ‫زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ )ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن(‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻳﺎ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺮاي اﻋـﻀﺎي ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫‪1‐  Collaboration technologies  ‬‬

‫‪ 4-9‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪679‬‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ داﻧـﺶ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮﻓﺎن ﻣﻐﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ را ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﻛﺖ در اﻳﺠﺎد‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﺑـﺎ‬ ‫اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﻤﻜﺎري در ﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﺘﺎً‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺧﻠﻖ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺠﺎزي را ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻣﻜﺎن و ﻫﺮ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف اوﻟﻴﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬ ‫ﺟﻬﺖ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ‪ ،‬در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘـﺪاﻳﻲ‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤـﻲ از داﻧـﺶ ﻋﻴﻨـﻲ و ﺣﺘـﻲ داﻧـﺶ ﻋﻴﻨـﻲ درﺑـﺎرة داﻧـﺶ‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ‬ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺎرآﻳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺴﺐ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ذﺧﻴﺮهﺳـﺎزي ﻛـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻧﻴـﺎز را ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي ﺑﺴﻴـﺎري ﺑﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫـــﻮش ﻣــﺼﻨـﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻋﻮاﻣــﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨـــﺪ‪ ،‬اﻛﺘــﺸـﺎف داﻧـــﺶ در ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده و زﺑــﺎن‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري ﻗﺎﺑﻞ ﮔـﺴﺘﺮش‪ ،2‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛـﺎرﻛﺮد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﺪرن را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﻮده و ﺑﺴﺘﺮي را ﺑﺮاي اﺑﺘﻜـﺎرات آﻳﻨـﺪه در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ‪ KM‬ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ .‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬از ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪) 3‬ﻓﺼﻞ ‪ (11‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻳـﺎد‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﺣﺎل‪ ،‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﺗﻌﺪادي از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﺨـﺼﺺ‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺮاج ﺧﻮدﻛـﺎر و ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر داﻧﺶ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘـﺮدازش زﺑـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه‪،‬‬ ‫‪1‐  Electronic Brainstorming ‬‬ ‫‪2‐  Extensible Markup Language (XML) ‬‬ ‫‪3‐  Artificial Intelligence  ‬‬

‫‪680‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮي داﻧـﺶ ﻛﻤـﻚ ﻧﻤـﻮده و آن را‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ( ﻛﻪ ﻣﻲﺗـﻮان از آن ﺟﻤﻠـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده و ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي‬ ‫داﻧﺶ اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣـﻮارد ﻓـﻮق‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از داﻧـﺶ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ آﻳﻨـﺪه را‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روشﻫﺎي ﻫﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑـﻪ ﺗـﺸﺨﻴﺺ اﻫﻤﻴـﺖ ﻧـﺴﺒﻲ و رواﺑـﻂ ﻣﻌﻨـﻲدار‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻣﺨﺰن اﻓﺰوده ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻴﻦ دادهﻫﺎ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ (1‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪي را در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه وارد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻳﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در آﺧﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻳﻚ واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ دﺳﺘﻮرات ﺻﻮﺗﻲ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان و ﻧﺤﻮه ﻛﻤﻚ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ روزﻣـﺮهﺷـﺎن را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬از آﻧﭽﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت را از ﻧﻈﺮ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻌﺎل ﻗﺎدرﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻛﺎرﺑﺮ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﻮده و اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Gray and Tehrani, 2003‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 11‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺟﻬـﺖ اﺳـﺘﺨﺮاج و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ داﻧـﺶ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ آيﺑﻲاِم )‪ ،(ibm.com‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داده ﻛﺎوي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮور ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‪ 3‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي از‬ ‫دادهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪  .‬‬ ‫‪1‐  Neural networks ‬‬ ‫‪2‐  Intelligent agents ‬‬ ‫‪3‐  Intelligent Decision Server (IDS) ‬‬

‫‪ 4-9‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪681‬‬

‫• ﺷﺮﻛﺖ ﺟِﻨﺘﻴﺎ‪) 1‬ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻋﻠﻮم‪ (gentia.com ،2‬از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ داده ﻛﺎوي از ﻃﺮﻳﻖ اﻣﻜﺎﻧﺎت دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ و ﻣﺨﺰن دادهﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻧﻮِﻛﺘﻴﺲ‪) 3‬ﺷـﺮﻛﺖ اِچاِنﺳـﻲ ﺳـﺎﻓﺖوِر(‪ ،4‬از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫دادهﻫﺎي ﻣﺘﻨﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻋﻮاﻣـﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫را درﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار از اﻳﻨﻔﻮﺳﻴﻚ‪) 5‬ﻳﻚ ﻣﻮﺗـﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ( ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﻳﺠﺎد ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎ درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﻧﻴـﺎز دارد‪ ،‬ﻋﻴﻨـﺎً در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻪ ﻣـﻮاردي را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ و آن را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺷـﺪه و آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ دﺳﺘﻴﺎر اﺟﺮاﺋﻲ ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)‪.(King and Jones, 1995‬‬ ‫ﻛﺸﻒ داﻧﺶ در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ .‬ﻛﺸﻒ داﻧﺶ در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،6‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪي اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮ و اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪ از ﻣﻴـﺎن ﺗـﻮدهاي ﻋﻈـﻴﻢ از ﻣـﺴﺘﻨﺪات و دادهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ وﻇـﺎﻳﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺳـﺘﺨﺮاج داﻧـﺶ‪ ،‬زﻣـﺎنﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮدازش اﻟﮕﻮي دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻳﺮوﺑﻲ دادهﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻛﺸﻒ ﺳﺮﻳﻊ داﻧﺶ را ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮادي‬ ‫ﻏﻴﺮ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲﻫﺎ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻋﻤﺎق ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي دادة ﻋﻈـﻴﻢ‪،‬‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻳﺎ ﻣﺨﺰنﻫﺎي داﻧﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧــﺪه دادهﻫــﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت و ﻋﻠــﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻛــﻪ ﻃــﻲ ﺳــﺎلﻫــﺎ ﮔــﺮدآوري ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻛﺎوي‪ ،7‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ رواﺑﻂ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده ﻋﻈـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫‪Gentia ‬‬ ‫‪Planning Sciences International ‬‬ ‫‪Convectis ‬‬ ‫‪HNC Software  ‬‬ ‫‪InfoSeek ‬‬ ‫‪Knowledge Discovery in Databases (KDD) ‬‬ ‫‪Data Mining ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪682‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج داﻧﺶ از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫روشﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ دادهﻛﺎوي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺨﺮاج داﻧﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر از ﻣﻨـﺎﺑﻊ دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬دادهﻛـﺎوي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺎزن ﻛﺸﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ و ﮔﺰارشﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺆﺛﺮي آﺷﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي دادهﻛﺎوي‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ را )ﺑﻪﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر( در دادهﻫـﺎ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ و اﺛﺮات اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ KDD‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣﻌﻨـﻲ داده ﻳـﺎ ﻣـﺘﻦ ﺑـﻪ ﻛـﺎر رود ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ‪ KM‬ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺮاي ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﭘﺮوﻧـﺪه ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دادهﻛﺎوي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ داﻧـﺶ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻮژو‪ ،1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻘﺶ داده ﻛﺎوي و ﻓﻨﻮن ﻛـﺸﻒ داﻧـﺶ ﺟﻬـﺖ آﺷﻜﺎرﺳـﺎزي داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎرﭼﻮب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي وي ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-9‬ﻧـﺸﺎنداده ﺷـﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-9‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪  .Bolloju et al., 2001 :‬‬ ‫‪1‐  Bolloju et al. (2002) ‬‬

‫‪ 4-9‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪683‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺪل و اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﺪل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻣﺨﺎزن داﻧﺸﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﻮن ﻛﺸﻒ داﻧﺶ در ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻛـﻪ در ﻣﺨـﺎزن دادهﻫـﺎ‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺪل‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي از اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﺪل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺪل و اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﺪل‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﺪل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺶ ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺼﻮﺑﻪﻫﺎي وام در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻧﻜﻲ اﺷﺎره ﻧﻤـﻮد‪) .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪11‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺪل ﺑﺮاي ﻣﺪلﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ اﻧﺒﺎرﻫـﺎ و ﺑﺎزارﻫـﺎي داده‬ ‫ﺑﺮاي دادهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺤـﻮﻻت داﻧـﺶ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧُﻨﺎﻛﺎ و ﺗﺎﻛﻮﭼﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳـﻦ ﭼـﺎرﭼﻮب‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎ را ارﺗﻘﺎء دﻫﻨﺪ؛ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﺘﺴﺎب‪ ،‬ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺟﻤﻊآوري را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﻛـﺸﻒ روﻧـﺪﻫﺎ و‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎ در داﻧﺶ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﺑﺰار ﻻزم را ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺣﺎﻓﻈـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﺑﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري ﻗﺎﺑﻞ ﮔـﺴﺘﺮش)‪ .(XML‬زﺑـﺎن ﻧـﺸﺎﻧﻪﮔـﺬاري ﻗﺎﺑـﻞ ﮔـﺴﺘﺮش‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي داده را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ دادهﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن ﭘﺮدازش ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ در ﻫﺮ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳـﺴﻲ‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،XML .‬‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ را ﺧﻮدﻛـﺎر ﻧﻤـﻮده و ﻛﺎﻏـﺬﺑﺎزي را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺎء و زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ و اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ‪ ،‬ﮔﺮد ﻫـﻢ آورد‪ .‬ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ XML‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺨﺎزن ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ 1‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ واﺳﻂ درﮔﺎه ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬درﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ از ‪ XML‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﻳﻚ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬اﻣﻜﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺘـﺮي را ﺑـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖ و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬در‬

‫‪1‐  Back‐end repositories ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫‪684‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﭼﻨﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮهاي‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ ،XML‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻠﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎدهﺳﺎزي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ دارد‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ زﺑﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن درﮔـﺎه‪ ،‬از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‬ ‫)‪ Ruber, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪) .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ‪ ،XML‬راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 2‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﺰﻳﺖﻫـﺎي اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬ ‫‪ XML‬روي ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،Teamsite ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘـﻮاي ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮو‪‬وِن‪ ،1‬اﻛﻨﻮن ﻛﺎﻣﻼً زﺑﺎن ‪ XML‬را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را ﻗـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻮﺟﻮد را در ﻫﺮ ﻗﺎﻟﺒﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳِﺮوِر درﮔﺎه ‪XML‬‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳِﻜﻮﻳﺎ ﺳـﺎﻓﺖوِر‪ 3‬و ﺑـﺴﺘﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎن‪ 4‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﺎﻣﻴﻨـﮓﺑِـﺮد‪ 5‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ XML‬را ﺑﺮاي ﺗﺒﺎدل دادهﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪5-9‬‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺳـﻪ ﺟـﺰء اﺳﺎﺳـﻲ )ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ( ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪاي )ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ(‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك )ﮔﺮوهاﻓﺰار( و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده )ﺑـﺮاي ﻣﺨـﺰن داﻧـﺶ(‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در ﺑـﺎزار‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Ruggles, 1998 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣـﺸﺎورة‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اَﻛﺴِﻨﭽِﺮ‪ 6‬و ﺟﻲدياِدواردز‪ ،7‬ﻣﻌﻤﺎري داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻓﻨﺎوري را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش ﻣـﺸﺘﺮك ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻟﻮﺗـﻮس ﻧـﻮﺗﺰ‪/‬‬ ‫دﻣﻴﻨــﻮ ﺳِــﺮور‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي ‪ KMS‬ﺑــﺴﻴﺎري را اراﺋــﻪ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ ﻧﻴــﺰ از‬

‫‪Interwoven ‬‬ ‫‪XML Portal Server (XPS) ‬‬ ‫‪Sequoia Software ‬‬ ‫‪Enterprise Portal Suite  ‬‬ ‫‪Hummingbird ‬‬ ‫‪Accenture  ‬‬ ‫‪J.D. Edwards ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪685‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي دﺳﺘﻪاي از اﺑﺰارﻫﺎي ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺟِﻲدياِدواردز از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﺴﺘﺮدهاي از اﺑﺰارﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫راهاﻧﺪازي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺶ ﻧﺎﻟِﺞ ﮔﺎردِن‪ 1‬ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ در ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛِﻲﭘﻲاِمﺟﻲ ﻧﻴﺰ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫در اواﻳﻞ دﻫﺔ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ داﻧـﺶ ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻳﺎﻓـﺖ و ﺳـﻪ‬ ‫ﺟﺰء ﻣﺬﻛﻮر را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ واﺣﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺷﺎﻣﻞ درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬داﻧـﺶاﻓـﺰار‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از ﻫﻔﺖ اﺑﺰار زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣـﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺳـﺮورﻫﺎي داﻧـﺶ‪ ،‬درﮔـﺎهﻫـﺎي داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴ ــﻜﻲ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳــﻨﺎد‪ ،‬اﺑﺰارﻫــﺎي ﺑﻬ ــﺮهﺑــﺮداري از داﻧــﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫــﺎي ﺟــﺴﺘﺠـﻮ و‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ اﺑـﺰار را در اﺧﺘﻴـﺎر ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬وﺟﻮد ﭼﻨـﺪﻳﻦ اﺑـﺰار‪ ،‬ﺿـﺮوري‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻛﺎﻣـﻞ ﻳـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ‪ ،‬از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﺸﺎوره ﺗﻬﻴﻪ ﻛـﺮد ﻳـﺎ ﺑـﻪ اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻓﻮق را در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻧﺮماﻓﺰار و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰار و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻣﺘﻌﺪدي را از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻮع داﻧﺶاﻓﺰارﻫﺎي آﻣﺎده ﻛﻪ در ﺑﺎزار در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ‬

‫‪1‐  Knowledge Garden KMS ‬‬ ‫‪2‐  Knowware ‬‬

‫‪686‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻛﻪ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺧـﻮد ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬در اداﻣـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺗﻌﺪادي از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬـﺎ در ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻫﻔـﺖ ﻧـﻮع داﻧـﺶاﻓـﺰار‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري ﻳﺎ ﮔﺮوهاﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﮔﺮوپ ﺳﻴﺴﺘﻤِﺰ‪ ،1‬ﺑﺴﻴﺎري از اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻃﻮﻓﺎن‬ ‫ﻣﻐﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي اﻳﺪهﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﻮﺗﻮس ﻧﻮﺗﺰ‪ /‬دﻣﻴﻨﻮ ﺳِﺮور ﻧﻴﺰ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻤﻜﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣﻴﺘﻴﻨـﮓ‬ ‫ﭘﻠِﻴﺲ‪) 2‬ﻟﺘﻴﭽﻴﻮد‪ ،(3‬ﻛﻮﻳﻴﻚ ﭘﻠِـﻴﺲ‪) 4‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻟﻮﺗـﻮس دوﻟﻮﭘﻤﻨـﺖ(‪ ،5‬ﺋـﻲ روم داﻛﻴﻮﻣِﻨﺘـﻮم‬

‫‪6‬‬

‫)داﻛﻴﻮﻣِﻨﺘﻮم( و ﭘﻠِﻴﺲ وِر‪) 7‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻠِﻴﺲوِر(‪.‬‬ ‫ﺳﺮورﻫﺎي داﻧﺶ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮور داﻧﺶ‪ ،‬در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﺮم اﻓﺰار اﺻﻠﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺨﺰن داﻧﺶ اﺳﺖ و اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و دادهﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺳﺮورﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺳـﺮور داﻧـﺶ ﻫﺎﻣﻴﻨـﮓ ﺑِـﺮد‪ ،‬ﺳـﺮور داﻧـﺶ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار اﻳﻨﺘﺮاﺳﭙﻜﺖ‪ ،8‬ﺳﺮور اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺎﻳﭙﺮوﻳﻮ‪ ،9‬ﺳﺮور درﮔﺎه ‪ XML‬ﻧﺮماﻓـﺰار ﺳـﻜﻮﻳﺎ‪ 10‬و‬ ‫ﺳﺮور ﻻﻳﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ دادهﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ آﺗﻮﻧـﻮﻣﻲ‪ .11‬ﺳـﺮور ‪ IDOL‬آﺗﻮﻧـﻮﻣﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺎژول‪ ،‬اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮا را ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮا و اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷﺨـﺼﻲﺳـﺎزي‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري و ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ را‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮور‪ ،‬ﻣﺨﺰن داﻧﺶ )ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻣﺮﻛﺰي ﺑـﺮاي ﺟـﺴﺘﺠﻮ و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺎراي اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎس ﺑﻪ زﻣـﺎن را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ( را‬

‫‪1‐  GroupSystems ‬‬ ‫‪2‐  MeetingPlace ‬‬ ‫‪3‐  Latitude  ‬‬ ‫‪4‐  QuickPlace ‬‬ ‫‪5‐  Lotus Development ‬‬ ‫‪6‐  ERoom Documentum  ‬‬ ‫‪7‐  PlaceWare  ‬‬ ‫‪8‐  Intraspect Software Knowledge Server  ‬‬ ‫‪9‐  Hyperwave Information Server  ‬‬ ‫‪10‐ Sequoia Software XML Portal Server  ‬‬ ‫‪11‐ Autonomyʹs Intelligent Data Operating Layer (IDOL) ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪687‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮور ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺳﺘﻘﺮار ﺳﺮﻳﻊ‪ 1‬اﻣﻜﺎن آن را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار داده و ﻓﻨـﺎوري ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬درﮔﺎهﻫﺎي داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،2‬دروازه ورود ﺑـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﺮورﮔﺮﻫـﺎي وب و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫داده‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارﺷﻲ از آيديﺳﻲ‪ ،3‬اﻓـﺮاد ﺣـﺪود ‪ %30‬زﻣـﺎن ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻃﻼﻋﺎت ﺻﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪ .(Ziff‐Davis,  2002‬ﻳﻚ درﮔـﺎه داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﻄﺔ دﺳﺘﺮﺳﻲ واﺣﺪي را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻴﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺮحﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد آﻣﻮزﺷﻲ و دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎزﺧﻮر ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(Kesner, 2003‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‬ ‫در ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜــﺮ آﻧﻬــﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ‪ ،‬ﻣﻜــﺎﻧﻴﺰمﻫــﺎي‬ ‫ﮔﺰارشدﻫﻲ و ﻫﻤﻜﺎري را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و اداره ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪،‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻳﻚ ﺳﺮور‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﻛـﻞ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻫـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮ را‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از دادهﻫﺎ و ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ و ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎي‬ ‫وب‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﭘﻮﻳﺎ از ﺷﺒﻜﻪ و ﺗﻘﻮﻳﻢﻫﺎ و ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺸﺘﺮك‪ .‬درﮔـﺎهﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ درﮔﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪  .(Silver, 2000‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از درﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓـﻖ‪ ،‬درﮔـﺎه ﺳﻴـﺴﻜﻮ اﻳﻤﭙﻠـﻮﻳﻲ ﻛﺎﻧﻜـﺸﻦ‪ 4‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫درﮔﺎه‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬درﮔـﺎه‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ‪ 551‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻓــﺮاﻫﻢ ﻧﻤــﻮد‪ ،‬اﻋﺘﺒــﺎر ﺧﺎﺻــﻲ ﺑــﻪ دﺳــﺖ آورد )‪ .(Anderson,  2002‬ﻫــﺪف اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼـﮕﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛـﺎرﺑﺮ‬

‫‪Rapid deployment applications ‬‬ ‫‪Enterprise Knowledge Portals (EKPs) ‬‬ ‫‪IDC  ‬‬ ‫‪Cisco’s Employee Connection  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪688‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ درﻳﭽـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺔ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺳﻴـﺴﻜﻮ‪ ،‬وارد ﺷـﻮد‬ ‫)‪  .(Anderson, 2002‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﮔﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦﺑﺎر وارد ﺑﺎزار ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻣﺮوزي را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوز اﻏﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ را دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎي اﺻﻠﻲ درﮔﺎهﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آﺗﻮﻧﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻳﻮ‪ ،1‬ﻛـﺮﭼﻨﺞ‪ ،2‬دﻳﺘـﺎوِر‪ ،3‬اﻳﻨﺘﺮاﺳـﭙﻜﺖ‬

‫‪4‬‬

‫ﻫﺎﻣﻴﻨﮓ ﺑﺮد‪ ،‬اﻳﻨﺰاﻳﺖ‪ ،5‬آيﺑﻲام‪ /‬ﻟﻮﺗﻮس‪ ،‬ﻧﻮﻣ‪‬ـﺪﻳﻚ‪ ،6‬اُﭘـﻦ ﺗﻜـﺴﺖ‪ ،7‬ﭘـﻼمﺗـﺮي‪ ،8‬ورﻳﺘـﻲ‪،9‬‬ ‫وﻳﺎدر‪ 10‬و وﻳﮕﻨِﺖ‪ .11‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ‪ ،‬اوراﻛﻞ و ﺳﺎﻳﺒﻴﺲ‪ 12‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮوش درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ درﮔﺎهﻫﺎ از ‪ 500،000‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ‬ ‫اﺳﺖ )‪.(Steinberg, 2002‬‬ ‫ﻧﺎﻟﺞ ﺳﻨﺘﺮ‪) 13‬ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ از ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺎﻟِﺞ ﺗِﺮَك‪ ،(14‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﺔ ‪ B2B‬را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و داﻣﻨﻪ آن از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺗﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧـﺎﻟﺞ ﺳـﻨﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﺜﺮ درﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﺪر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬ﻧﺎﻟﺞ ﺳﻨﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ دادة ﺧﺎرﺟﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ‪ ،ERP‬ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫‪15‬‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن )ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﻟﺞ ﺳﻨﺘﺮ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده و ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﻣﻜـﺎن اﺷـﺘﺮاك‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ارزش ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪،‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪1‐  Brio ‬‬ ‫‪2‐  Corechange ‬‬ ‫‪3‐  Dataware ‬‬ ‫‪4‐  Intraspect ‬‬ ‫‪5‐  InXight  ‬‬ ‫‪6‐  Knowmadic ‬‬ ‫‪7‐  OpenText ‬‬ ‫‪8‐  Plumtree ‬‬ ‫‪9‐  Verity ‬‬ ‫‪10‐ Viador ‬‬ ‫‪11‐ Vignette  ‬‬ ‫‪12‐ Sybase  ‬‬ ‫‪13‐ Knowledge Center ‬‬ ‫‪14‐ Konwledge Track ‬‬ ‫‪15‐ OnLine Analytical Processing (OLAP) ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪689‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-9‬‬ ‫درﮔﺎه‪ ،‬درﻳﭽﻪاي ﺑﻪ ﺳﻮي داﻧﺶ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ‬ ‫‪ ‬‬

‫‪1‬‬

‫ﮔﻮﻟﻴﻨــﮓ ﻻﻓﻠــﻮر ﻫﻨﺪرﺳــﻮن الالﭘــﻲ )‪،(gowlings.com‬‬

‫آورد‪ ،‬از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دﻳـﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد دﻫـﺪ و‬

‫ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣﺮﻛـﺰي آن در‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻄﺢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫـﺎ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ون‬

‫ﻛﺎﻧــﺎدا ﻗــﺮار دارد و اﺧﻴــﺮاً ﺑــﺎ ادﻏــﺎم ﭼﻨــﺪ ﺷــﺮﻛﺖ در آن‪،‬‬

‫داﻳﻚ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات را ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت‬

‫ﺣﻘﻮﻗﻲ وﻛﻼ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬او ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ رﺳﻤﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﺒﺎدﻻت داﻧـﺶ ﻏﻴﺮرﺳـﻤﻲ‬

‫ﻣﺤﻴﻂ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑﺘـﻮاﻧﻴﻢ در آن دﺳـﺖ‬

‫ﻛــﻪ ﺑــﻪﻃــﻮر ﻃﺒﻴﻌــﻲ در ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚﺗــﺮ‪ ،‬ﺻــﻮرت‬

‫ﺑﺮده و ﻛﻨﺘﺮل آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻪ اﻓﺮاد اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را‬

‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻛﺎرن ﺑﻞ‪ ،2‬ﻣﺸﺎور ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ"‪.‬‬

‫داﻧﺶ ﮔﻮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ "ﺗﻮﺳﻌﻪ و راهاﻧﺪازي ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬وﻛـﻼ اﺻـﻮﻻً ﻣـﺴﺘﻨﺪات زﻳـﺎدي اﻳﺠـﺎد‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ را در ﺳــﻄﺢ ﺑﻨﮕــﺎه ﺑــﺮاي ﻛــﺴﺐ‪ ،‬اﺷــﺘﺮاك و ﺑــﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪدﻳﺖ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﻓـﺮاد وﻗـﺖ ﺧـﻮد را‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ ﺟﻤﻌﻲ ﺳﺎزﻣﺎن" ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺮف ﺟﻤﻊآوري ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﭘﺲ از ادﻏﺎم‬

‫آﻧﻬــﺎ"‪ .‬از آﻧﺠـــﺎ ﻛـــﻪ ﻫــﺮ ﻳـــﻚ از ‪ 550‬وﻛﻴـــﻞ ﻣـــﺪاﻓﻊ و‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ آﻣﺪ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑـﺮاي ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬روش ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬

‫ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺎزهاي ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﺳﻤﻴﺖ ﻟﻴﻮﻧﺰ‪ ،3‬ﻳﻚ‬

‫ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﺣــﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﺧﺎﺻــﻲ را ﻣــﻨﻌﻜﺲ ﻣــﻲﻧﻤــﻮد‪ ،‬ون‬

‫ﺑﻨﮕﺎه ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﺎﻧﺎداﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﺎ ﮔﻮﻟﻴﻨـﮓ ادﻏـﺎم‬

‫داﻳـــﻚ ﻣـــﻲداﻧـــﺴﺖ آﻧـــﺎن ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﺧـــﺸﻜﻲ ﻛـــﻪ ﻗﺎﺑـــﻞ‬

‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ در ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﺧـﻮد‪،‬‬

‫ﺷﺨﺼﻲﺳﺎزي ﻧﺒﺎﺷﺪ را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮاواﻧــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣــﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ اﺗﺤﺎد‪ ،‬رﻳﭽﺎرد و‪‬ن داﻳﻚ‪ ،4‬ﻣﻌﺎون ﺑﺨـﺶ‬

‫داﻧﺶ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي درﮔﺎه‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻣﺸﻜﻞ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳـﻤﻴﺖ ﻟﻴـﻮﻧﺰ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﺎل زﻣـﺎن ﺻـﺮف ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬داراي ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿـﻌﻔﻲ‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات و داﻧـﺶ‬

‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اِﺳــﻤﻴﺖ ﻟﻴــﻮﻧﺰ ﻛــﻪ داراي‬

‫ﻛﺮد‪ .‬او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺰاران ﺗﻜﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه داﻧﺶ را ﮔـﺮد ﻫـﻢ‬

‫ﭼــﺸﻢاﻧــﺪازي ﻣــﺴﺘﻨﺪﻣﺤﻮر‪ 5‬ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و‬

‫‪Gowling Lafleur Henderson LLP ‬‬ ‫‪Karen Bell ‬‬ ‫‪Smith Lyons ‬‬ ‫‪Richard Van Dyk ‬‬ ‫‪Document‐centric ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫‪690‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘﻮا در واﺳﻂ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ 1‬در ﻋﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ واﺳـﻂ‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻟﻴـﻮﻧﺰ را ﻗـﺎدر ﺳـﺎﺧﺖ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﺑـﺎور ﻧﻜﺮدﻧـﻲ‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺴﻴﺎر ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﻚ ﺗـﻚ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﺧﻮد را دﻗﻴـﻖ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ".‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬وﻛـﻼ‬

‫ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ راه ﺣــﻞ ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺑــﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎي ون داﻳــﻚ‪ ،‬درﮔــﺎه‬

‫ﺗﻮاﻧــﺴﺘﻨﺪ ﺑــﺎ ارﺟــﺎع ﻫﻤﻜــﺎران ﺧــﻮد ﺑــﻪ اﻇﻬــﺎرات ﺣﻘــﻮﻗﻲ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺎﻳﭙﺮوﻳﻮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎﻳﭙﺮوﻳﻮ اﻳﻨﻔﻮرﻣﻴـﺸﻦ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت دادﮔﺎه و اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﺑ‪‬ـﺮد ﺧـﻮد در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬

‫ﻣﻨﻴﺠﻤﻨﺖ‪ 2‬واﻗﻊ در وﺳـﺖﻓـﻮرد ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳـﺖ‪ 3‬ﺑـﻮد‪ .‬وي در‬

‫داﻧﺶ اﻧﺒﺎﺷﺘﺔ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ در اﺧﺘﻴـﺎر ﻫﻤﻜﺎراﻧـﺸﺎن در‬

‫اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬آﻧﭽﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺤﻴﻂ درﮔﺎه ﻫﺎﻳﭙﺮوﻳﻮ‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ ﻧـﺼﺐ آن‪،‬‬

‫اﻣــﺮوزه‪ ،‬ﮔﻮﻟﻴﻨــﮓ ﻫﻤﭽﻨــﺎن ﺑــﺮ اﻫﻤﻴــﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﻛـﺎري ﺑـﺮاي ﺗﺮﺳـﻴﻢ داﻧـﺶ )ﻧـﺎمﮔـﺬاري و‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﺳـﻨﺎد ﺑـﺎ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺮدن ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴـﺪي‬

‫ﻳﻚ ﻧﺎم‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﻤﺎره ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧـﺎم ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣـﺎي‬

‫و ﻋﺒﺎرات( و ﺑﺮاي اﻳﺠـﺎد ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده در‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻳﻚ ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻛـﻼ‬

‫ﻣﺨﺰنﻫﺎ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‬

‫در ﻫﺮ ﻳﻚ از دﻓﺎﺗﺮ ﺑﻨﮕـﺎه‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺑـﺮاي‬

‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺎص ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺣﻘـﻮﻗﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺴﺘﻨﺪات اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و از داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﻫﻤﻜﺎران‬

‫اﻳﺪهﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري داﺷﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﺎﻣﻞ ﻓـﺮمﻫـﺎ و‬

‫ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰاري اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺑـﺮاي ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪،‬‬

‫‪  Ruber (2000) ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬

‫‪Buckler (2004),  ‬‬ ‫‪gowlings.com (may 2004).‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ اﻳــﻦ درﮔــﺎه‪ ،‬ﻧــﺼﺐ و راهاﻧــﺪازي ﺷــﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻟﻴــﻮﻧﺰ‪ ،‬ﺻــﻔﺤﻪ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از‬

‫دﻳﮕــﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻛــﺎري دارﻧــﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧــﻪ درﮔــﺎه داﻧــﺶ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ون داﻳﻚ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺣﻘـﻮﻗﻲ )دادﮔـﺎهﻫـﺎ و‬

‫اﻧﻌﻄــﺎف در ﺳــﺎﺧﺖ درﮔــﺎه ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣــﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬وﻛــﻼ و‬

‫ﻏﻴﺮه( ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد؟‬

‫درﮔــﺎه اﻃ ــﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﺎﻳﭙِ ــﺮوِﻳﻮ‪ ،4‬اﻃﻼﻋــﺎت را از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻣﺘﻤ ــﺎﻳﺰ ﺟﻤ ــﻊآوري ﻛــﺮده و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻮﻳـﺎي ﭘﻴﻮﻧــﺪﻫﺎ‪ 5‬ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤـﻮده و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،HIP .‬ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را‬ ‫‪1‐  Back end  ‬‬ ‫‪2‐  Hyperwave Information Management ‬‬ ‫‪3‐  Westford, Massachusetts ‬‬ ‫‪4‐  Hyperwave Information Portal (HIP) ‬‬ ‫‪5‐  Dynamic Link Management ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪691‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده و ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪ را ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺮورﮔﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬

‫ﻛﺎﻧـﺎداﻳﻲ‪ ،‬درﮔﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣـﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻘﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 3-9‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد اﻳــﻦ درﮔــﺎهﻫــﺎ‪،Collins  (2001) ،‬‬ ‫)‪ Liautaud and Hammond (2000‬و )‪ InfoWorld (2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،1‬ﺑـﺮ ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،EDM‬ﻋﻤﻮﻣﺎً اﻣﻜـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻳﻚ ﻣﺮورﮔﺮ وب در ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري را ﺑـﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ روانﺗـﺮ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮ ﺑﻬﺘـﺮي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻜﺎري در ﺧﻠﻖ و ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪات را ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EDM‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺰن داﻧﺶ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ دو‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘﺎً ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻨﻄﺒﻘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻴﺰر‪ 2‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﺎﻏﺬي ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ و افدياي‪ ، 3‬از ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EDM‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺗﻮﺳﻂ افدياي را ﻛﺎﻫﺶ دادهاﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه‬ ‫ﻓﻴﺮز ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي را در وارد ﻛـﺮدن داروﻫـﺎي اﺛـﺮﺑﺨﺶ و ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزار ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ )‪.(Blodgett, 2000‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻛﻴﻮﺷِﻴﺮ‪) 4‬از ﺷﺮﻛﺖ زﻳﺮاﻛﺲ‪ (5‬و ﻟﻮﺗﻮس ﻧﻮﺗﺰ )ﻣﺤﺼﻮل ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻟﻮﺗﻮس دوﻟﻮﭘﻤﻨﺖ( ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮك را اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ EDM‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از داﻛﻴﻮﻣﻨﺘـﻮم )ﻣﺤـﺼﻮل ﺷـﺮﻛﺖ داﻛﻴﻮﻣﻨﺘـﻮم(‪،‬‬ ‫وﻳﻮ اﺳﺘﺎر‪) 6‬از ﺷﺮﻛﺖ ايآياِﺳﺘﺮﻳﻢ‪ ،(7‬افوايآي‪) 8‬آﻳﺪﻧﺘﻴﺘﻚ‪ ،(9‬ﻓﺎﻳﻞﻧﺖ ﻛﺎﻧﺘﻨﺖ ﻣﻨﻴﺠـﺮ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‐  Electronic Document Management (EDM) ‬‬ ‫‪2‐  Pfizer ‬‬ ‫‪3‐  FDA ‬‬ ‫‪4‐  DocuShare ‬‬ ‫‪5‐  Xerox Corporation ‬‬ ‫‪6‐  ViewStar ‬‬ ‫‪7‐  EiStream ‬‬ ‫‪8‐  FYI ‬‬ ‫‪9‐  Identitech ‬‬ ‫‪10‐ FileNet Content Manager  ‬‬

‫‪692‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫)از ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺎﻳﻞ ﻧﺖ(‪ ،‬ﻻﻳﻮﻟﻴﻨﻚ‪) 1‬از ﺷﺮﻛﺖ اُﭘﻦ ﺗﻜﺴﺖ‪ ،(2‬ﭘﻴﭙﺮﭘﻮرت‪) 3‬از ﺷـﺮﻛﺖ اﺳـﻜﻦ‬ ‫ﺳﺎﻓﺖ‪ (4‬و ﻛﻴﺲ ﺳﻨﺘﺮال دات ﻛﺎم‪) 5‬از ﺷﺮﻛﺖ داﻛﻴﻮﻣﻨﺖ رﻳﭙﺎزﻳﺘﺮي‪.(6‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري داﻧﺶ‪ .7‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ آﺳـﺎن داﻧـﺶ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻻن اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻀﻮر را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از داﻧﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ اﺻـﻼً ﻣـﺸﺎرﻛﺖ‬ ‫ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮار دادن اﻳﻦ ﻧـﻮع اﺑـﺰار در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬روﻳﻜـﺮدي اﻳـﺪهآل در‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ KnowledgeMail ،‬از ﺷــﺮﻛﺖ ﺗــﺴﻴﺖ ﻧــﺎﻟﺞ ﺳﻴــﺴﺘﻤﺰ‪ 8‬ﻳــﻚ ﺑــﺴﺘﻪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺨﺼﺺ‪ 9‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ارﺳـﺎﻟﻲ ﻛﺎرﺑﺮﻫـﺎ را ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﺗﺨـﺼﺺ ﻣـﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺴﺘﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬داراي ﻓﻬﺮﺳــﺘﻲ از‬ ‫ﺗﺨﺼﺺﻫﺎﺳﺖ و روشﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺣﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ Active  Knowledge .‬ﻣﺤـﺼﻮل ﺷـﺮﻛﺖ آﺗﻮﻧـﻮﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در ﻣﻮرد ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻨﺪات اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ Intraspect  Platform .‬ﺷﺮﻛﺖ اﺳﭙﻜﺖ ﺳﺎﻓﺖوِر‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از آن را اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪ و ﻣﺮدم درﺑﺎره آن‪ ،‬ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ( و ﺳـﭙﺲ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﺷﺘﺮاك و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗـﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠـﻮ‪ .‬ﻣﻮﺗـﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠـﻮ ﺑﺎ ﭘﻴـﺪا ﻛﺮدن و ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﺴﺘﻨــﺪات ﻻزم‬ ‫از ﻣﺠﻤـﻮﻋﻪ وﺳﻴﻌﻲ از اﻃــﻼﻋﺎت ﺟﻤــﻊآوري ﺷـﺪه در ﻣﺨــﺎزن داﻧـﺶ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از وﻇـﺎﻳﻒ‬ ‫اﺻﻠ ــﻲ ﻣﺪﻳ ــﺮﻳﺖ داﻧ ــﺶ را اﻧﺠ ــﺎم ﻣــﻲدﻫﻨ ــﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛ ــﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﮔ ــﻮﮔﻞ‪ ،‬وِرﻳﺘــﻲ و‬

‫‪Livelink ‬‬ ‫‪Open Text  ‬‬ ‫‪PaperPort ‬‬ ‫‪ScanSoft ‬‬ ‫‪CaseCentral.com ‬‬ ‫‪Document Repository  ‬‬ ‫‪Knowledge Harvesting Tools ‬‬ ‫‪Tacit Knowledge System ‬‬ ‫‪Expertise location software package ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪693‬‬

‫اﻳﻨﻜﺘﻮﻣﻲ‪ ،1‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ را در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻬﺮﺳﺖﺑﻨـﺪي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﻣـﺴﺘﻨﺪات را ﻃﺒـﻖ درﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﺘـﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬ﺑﺴﺘـﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬راه ﺣـﻞﻫـﺎي آﻣـﺎده‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ارﺗﺒــﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري و ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي را در‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺔ واﺣﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة داﺧﻠـﻲ‬ ‫و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧـﺶ ﺧﺎرﺟﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬واﻗﻌـﺎً‬ ‫ﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘـﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬روﻳﻜـﺮد ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌـﻪ ﻳﻚ ‪ KMS‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤـﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺴﺘـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺣـﺎوي واﺳـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮ و ﻣﺨـﺰن‬ ‫داده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آيﺑــــﻲام‪ /‬ﻟﻮﺗـــــﻮس‪ ،‬داﻣﻨ ــﺔ وﺳﻴﻌ ــﻲ از ﻣﺤــﺼـﻮﻻت ﻣﺪﻳﺮﻳ ــﺖ داﻧ ــﺶ را اراﺋ ــﻪ‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨ ــﺪ‪،Discovery  Server ،Sametime ،QuickPlace ،Domino  Platform :‬‬ ‫‪ Learning Space‬و ‪ .WebSphere portal‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛـﺎﻣﺮس ﺑ‪‬ﻨـﻚ‪ 2‬از‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در ﺑﺴﺘﺮ آيﺑﻲام‪ /‬ﻟﻮﺗﻮس اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-9‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴـﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘـﺎً ﺟﺎﻣﻌﻲ از اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﺮﻛﺖ ﻧـﺎﻟﺞ اﻳﻜـﺲ و ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ آﺗﻮﻧـﻮﻣﻲ‪ 3‬ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﺴﺘﻨﺪات و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻋﻨﺎﺻـﺮ اﺻـﻠﻲ راﻫﻜﺎرﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮده و اﻛﻨﻮن ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪادي‬ ‫از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﭗ‪ ،‬ﭘﻴﭙـﻞﺳـﺎﻓﺖ و اوراﻛـﻞ در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑـﺴﺘﺮي ﺑـﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫‪4‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺒـﻞ ﺳﻴﺴﺘﻤـﺰ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘـﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ‪B2E‬‬

‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Inktomi ‬‬ ‫‪Commerce Bank ‬‬ ‫‪Autonomy Knowledge Management Suite ‬‬ ‫‪Siebel Systems ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪694‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-9‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻛﺎﻣﺮس ﺑﻨﻚ )‪ (Commerceonline.com‬ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻊ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﭘـﻴﺶ روي‬

‫‪ 15/4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲداد‪.‬‬

‫ﻣﺆﺳـــﺴﻪ ﭘﺮﻗـــﺪرﺗﻲ در ﺑـــﺎزار ﺧـــﺪﻣﺎت ﻣـــﺎﻟﻲ ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴـــﺎ و‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ واﺿﺢ ﺑﻮد‪ .‬ﺟـﻚ‬

‫ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺆﺳـﺴﻪ‪ ،‬در ﻃـﻮل ‪ 30‬ﺳـﺎل‬

‫اَﻟﻴﺴﻮن ‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﻇﻬﺎر داﺷـﺖ‪" :‬اﻓـﺮادي در‬

‫ﺣـــﻀﻮر ﺧـــﻮد‪ ،‬ﺷـــﺒﻜﻪاي از ‪ 214‬ﺷـــﻌﺒﻪ را ﺗﻮﺳـــﻌﻪ داده و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ‪ 70‬درﺻﺪ وﻗﺖ ﺧـﻮد را‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازاﻧﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ دارد‪ .‬ﻛﺎﻣﺮس ﺑﻨﻚ‪،‬‬

‫ﺻﺮف ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت و ﺷﺮح ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﺑﺮاي ﺷـﻌﺒﺎت‬

‫ﺧﻮد را "ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ آﻣﺮﻳﻜﺎ"‪ 1‬ﻟﻘﺐ دادهاﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻬﮕﺎه ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦ ﺻـﺤﻴﺢ ﺑـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ از‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري و ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻫـﺮ‬

‫ﺳﺆاﻻت ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻣﺎهﻫﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲداﻧـﺴﺘﻴﻢ‬

‫ﻳﻚ از ﺷﻌﺐ ﺧـﻮد ﺑـﺮاي اﺗﺨـﺎذ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛـﺎري ﺟﻬـﺖ‬

‫ﻛﻪ آﻣﻮزش‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻫﻤﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻳـﻦ ﻟﻘـﺐ رﺳـﺎﻧﺪه‬

‫اﺑﺰاري را در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻌﺐ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺆاﻻت در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع و در‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ رﺷﺪي اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي ﺧـﻮد را‬

‫‪2‬‬

‫ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪".‬‬

‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و روشﻫـﺎي‬

‫ﻛﺎﻣِﺮس ﺑ‪‬ﻨﻚ راه ﺣﻠـﻲ را ﺑـﺮاي ﺧـﻮد ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻛـﺮد؛‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬را ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻛـﺎر ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬

‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪاش ﻳﻌﻨـﻲ‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻓﻮري ﺑـﻪ ﺳـﺆاﻻت ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬در ﻗﻔﺴﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﻐـﺰ ﺷـﺮﻛﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺤﺒـﻮس ﺷـﺪه‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻣِﺮس ﺑﻨﻚ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻣِﺮس ﺑ‪‬ﻨﻚ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳـﻦ اﻗـﺪام‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻟﻮﺗﻮس ﻧﻮﺗﺰ ﺷـﺮﻛﺖ آيﺑـﻲاِم ﮔﺮﻓـﺖ‬

‫داﻧﺶ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﺮﻓـﺖ و راﻫـﻲ را ﺑـﺮاي آﻣـﻮزش ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ و‬

‫ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1995‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻣﺮس ﺑﻨﻚ ﺑﺎ‬

‫آﺳﺎن ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺶ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﻌﺒﺎت‪ ،‬ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮور دﻣﻴﻨـﻮ‪ ،‬ﻛﻼﻳﻨـﺖ ﻟﻮﺗـﻮس ﻧـﻮﺗﺰ و ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬

‫اوﻟﻴﻦ ﮔـﺎم ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد داﻧـﺸﻜﺪه‬ ‫ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﻲ ﺑــﻮد؛ "اردوﮔــﺎﻫﻲ آﻣﻮزﺷــﻲ" ﻛــﻪ در آن اﺻــﻮل‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ داده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬

‫اﺑﺰار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﻤﺎم ﻋﻴـﺎر را‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺎم ‪ Wow Answer Guide‬ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺨـﺰن‬

‫‪1‐  Americaʹs Most Convenient Bank ‬‬ ‫‪2‐  Jack Allison ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪695‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰي داﻧﺶ را در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺑـﺎﻧﻜﻲ‬

‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﻤــﺎن ﺑــﺮاي ﻳــﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋــﺎت ﺻــﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻳــﻚ‬

‫ﻓــﺮاﻫﻢ ﻛــﺮده‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن را در ﻳــﺎدﮔﻴﺮي ﻳــﻚ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ و‬

‫ﻻﺷﺨﻮر زﺑﺎﻟﻪﻫﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻨﺪ"‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮي ﻳـﺎري ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬

‫ﻛﺎﻣِﺮس ﺑ‪‬ﻨﻚ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه ﻣـﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﻋــﻼوه اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﺮاي ﻛﺎرﻣﻨــﺪان اﻣﻜــﺎن ﺛﺒــﺖﻧــﺎم ﺑــﺮاي‬

‫اَﻟﻴﺴﻮن اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت را در اﺧﺘﻴﺎر‬

‫ﻛﻼسﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻤﺎن ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ را‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ ‪ Wow Answer Guide‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺑـﻴﺶ‬

‫]ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ[ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ".‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ،2000‬اﻳﻦ‬

‫از ‪ 400‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ﻛﺎﻣﺮس ﺑﻨﻚ ﺣﺘﻲ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﺔ ﺟﺪﻳﺪي از ‪Wow Answer Guide‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎﻧﻚ را ﻳﺎري ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬اﺛـﺮﺑﺨﺶ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ آن ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي اﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﺑﻮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛـﺎﻣﺮس ﺑﻨـﻚ در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﻮده و اﻣﻜﺎن اﻓﺰودن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ و‬

‫ﻫﻤﮕــﺎن اﺛﺒــﺎت ﺷــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‪ ،‬ﻫــﺮ ﻫﻔﺘــﻪ ‪ 20،000‬دﻻر و‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺑﺎ ﺻﺮف ﺣﺪاﻗﻞ زﻣـﺎن و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺎﻧـﻚ در‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻛـﺎﻣﺮس ﺑﻨـﻚ ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ ﻗـﺪرت ﺑـﺴﺘﺮ داﻣﻴﻨـﻮ‬

‫ﭘﻲ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ راهاﻧـﺪازي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري را اﻳﺠﺎد ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ ﺗـﺴﻬﻴﻢ‬

‫‪ ،Wow Answer Guide‬در ﻋﺮض ﻳﻚ ﻣﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬

‫داﻧﺶ داﺧﻠﻲ را ﺳﺎده و ﻣﺆﺛﺮ ﻛﺮده و دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت را‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻣﻨﺎﺳــﺐ در داﺧــﻞ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻫــﺪاﻳﺖ‬

‫ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‪:‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ زﻣـﺎن ﺧﺎﺗﻤـﺔ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺑـﻪ‬

‫‪Amato‐McCoy (2003) ‬‬ ‫‪Commerceonline.com (May 2004) ‬‬

‫ﺗﺄﻳﻴﺪات ﻣﺘﻌﺪد را ﻛﺎﻫﺶ داده‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑـﺮد‬ ‫و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺎﻧـﻚ‪،‬‬

‫اَﻟﻴﺴﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ " Wow Answer Guide" :‬ﺑﺮاي‬

‫ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ داﻧـﺶ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻧـﻚ دارد؟ اﻳـﻦ‬

‫ﻫﻤﻜــﺎران ﺗــﺎزهوارد‪ ،‬ﻳــﺎ ﻛﻬﻨــﻪﻛــﺎراﻧﻲ ﻛــﻪ ﺗــﺎزه در ﺣــﺎل‬

‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﻛـﺎرﻛﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬

‫ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺮدازش ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﺟﺪﻳـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺧـﺪﻣﺖ رﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ دو ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬

‫ﺑــﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳــﺐ اﺳــﺖ‪ ".‬او ﻣــﻲاﻓﺰاﻳــﺪ‪" :‬ﻣــﺎ ﻧﻤــﻲﺧــﻮاﻫﻴﻢ‬

‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ؟‬

‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ .‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣـﺸﺎوره )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اَﻛـﺴﻨﭽﺮ‪ ،‬ارﻧـﺴﺖاﻧـﺪﻳﺎﻧﮓ و ﻏﻴـﺮه(‪،‬‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ داﺧﻠﻲ ﻋﻈﻴﻤﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺲ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ و ارزﻳـﺎﺑﻲ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‬

‫‪696‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي آﻣﺎده و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻋﻤﻮدي‪ 1‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ ،‬از ﻋﺮﺿﺔ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧـﺪﻣﺖ ﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﻣـﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ McDonald and Shand (2000) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ .‬اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،2‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اراﺋﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ASP .‬ﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎزار وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲاِﺳﭙﻴﺲ‪ 3‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻜﺎري ‪ ASP‬ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺪف‬ ‫آن اﺗﺼﺎل اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ )و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﺑـﻪ ﻣـﺴﺘﻨﺪات( ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاﻓﻲ ﺧـﺎص‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪ ،ASP ‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﻪ ﻳﺎ دادهﻫﺎ و ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻳﺎ ﺗﺎﻻرﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﻛﻪ در آن‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻴﻮﻧﻲاِﺳـﭙﻴﺲ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻏﻨﻲ از ﺗﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ آن دﺳـﺘﻪ از ﻫﻤﻜـﺎراﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ آﻧﻬﺎ را در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺳـﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻳـﺎري‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲاﺳـﭙﻴﺲ ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه و ﺗـﻼش‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ در ﻣﺠــﺎﻣﻊ ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑــﺎ ﻧــﻮﻋﻲ ﺧﻮدآﮔــﺎﻫﻲ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻛــﺎر و داﻧــﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲاِﺳﭙﻴﺲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ اﺣـﺴﺎس ﻣـﺮدم در ﻣـﻮرد آن ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺧـﺎص را ارزﻳـﺎﺑﻲ و درك ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﺮﭼﻮال ﻛَﻔِﻲ‪ 4‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده و از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻜﺲﻫﺎ و ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫روﻧﺪي ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺑﻴﻦ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰاري راﻳﺞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ KM‬و ﻣﺸﺎورهﻫـﺎي ﻻزم ﺟﻬـﺖ ﻧـﺼﺐ و‬ ‫راهاﻧﺪازي آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Vertical Markets ‬‬ ‫‪Application Service Providers (ASPs) ‬‬ ‫‪Communispace ‬‬ ‫‪Virtual Cafe ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 5-9‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ KM‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪697‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮد‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻟﺤﺎﻗﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻌﺎً ﺑﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ(‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﺑﻨﮕـﺎه‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘﺮي ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت دﺷﻮار ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮردي‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻴﺰ اﻣﺪاد‪ ،1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺨﺰن داﻧﺶ آن‪ ،‬ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ داﻧﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨﺎوري ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري و ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬از ﻗﺒﻞ داراي اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺎزﻣﺎن )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫ﻟﻮﺗﻮس ﻧﻮﺗﺰ‪ /‬داﻣﻴﻨﻮ ﺳِﺮوِر( اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ درﮔـﺎه داﻧـﺶ ﺑﻨﮕـﺎه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﻪ ﻛﻞ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫در اداﻣﺔ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ KM‬را ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪلﻫﺎي‬ ‫ﺟﺎري‪ 2‬ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ 3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از داﻧـﺶ‪ ،‬در ﺣـﻞ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻗـﺴﻤﺘﻲ از‬ ‫راﻫﻜﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺎري را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻣﺪلﻫﺎ و دادهﻫﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪه و زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺸﻜﻞ ﺧﺎﺻـﻲ رخ دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻓﻌﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Help Desk Software ‬‬ ‫‪2‐  Running Models ‬‬ ‫‪3‐  Decision Support System ‬‬

‫‪698‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑـﺎ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ و روشﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ دارد؛ اﻣﺎ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻳـﻚ روش ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﺤـﺴﻮب ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ .‬روشﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫داﻧﺶ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻃﻲ اراﺋﻪ و اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،1‬ﺑﺨـﺸﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد )‪ Rasmus,  2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺨﺸﻲ از داﻧﺶ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ داﻧـﺶ‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ داﻧـﺶ‪ ،‬درك و اﻧﺘـﺸﺎر آن و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬در ﺣـﺎل اﻧﺠـﺎم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺣﺎﺻـﻞ از آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋـﺼﺒﻲ و ﻣﻨﻄـﻖ ﻓـﺎزي‪ .‬روشﻫـﺎ و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺴﻴﺎري ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬از ﻣﺨﺰن داﻧﺸﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﺎه از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻳﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ اﻳﻨﻜـﻪ دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻪروز ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ذﻛﺮ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ روشﻫﺎي ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬داﻧـﺶ‬ ‫را از ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده )ﻛﺸﻒ داﻧﺶ در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده( ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان را در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎي آن‪،‬‬ ‫اﻳﺪة ﻣﻴﺰ اﻣﺪاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬اﻣـﺮي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ اﺳﺖ‪ CRM .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺳـﺘﻔﺎدهاي از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻤـﻮده و‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي آﻧﺎن را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻓﺮوش ﺧﻮد را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫‪1‐  Expert System ‬‬

‫‪ 6-9‬ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪699‬‬

‫داده و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘـﺮي را ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ اراﺋـﻪ دﻫـﺪ‪ .‬ﻣـﺴﻠﻤﺎً ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ‪ CRM‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ .‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺪارﻛﺎت ﺳﺎزﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ در داﺧﻞ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎرج از آن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ﺷﻜـﺴﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺧـﻮرد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﻛﺮدن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬در اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ در ﺻﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫زﻳﺮا ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻲ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻠﻔﻴﻖ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ و داﻧﺶ‬ ‫ﻋﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ داﻧﺸﻲ؛ ﻛﺎرآﻳﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‪ .‬اﺑـﺰار و ﻓﻨـﺎوري ارﺗﺒـﺎﻃﻲ و‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﺎ ﻓﻨـﺎوري ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ اﺧﺘـﺼﺎﺻﺎً ﺑـﺮاي ارﺗﻘـﺎء ﻫﻤﻜـﺎري ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﮕـﺎﻫﻲ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲاش ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن داﻧﺶ‪ ،‬از ﺳﻮي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ )ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﭼﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن داﻧﺶ( آزاداﻧﻪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﮕـﺎه ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ درﮔﻴـﺮي ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬داﻧـﺶ را ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورد‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫"ﺗﺸﺨﻴﺺ داد" ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬آن را در اﺧﺘﻴﺎر وي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪6-9‬‬

‫ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫اداره ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻼش ﻋﻈﻴﻤﻲ را ﻣـﻲﻃﻠﺒـﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ دﻳﮕـﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺮوع‪ ،‬راهاﻧـﺪازي و ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از آن ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺗﻼﺷـﻲ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪدي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺮاد و ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪700‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺨﺰن داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺗﻤﺎم وﻗﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﺔ‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد‪ ،‬داﻧﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛـﺮدن‬ ‫و ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑـﺮاي اﻓـﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ درك و‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬او‪ ،‬اﻓﺮاد را در ﺟﺴﺘﺠﻮي داﻧﺶ ﻳـﺎري ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻳـﻚ "ﭘـﻮﻳﺶ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻲ"‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓـﺮد‪ ،‬اﮔـﺮ داﻧـﺸﻲ را ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ﻧﻴـﺎز دارد‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺮاي او ارﺳﺎل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻳﺠﺎد ارزش‬ ‫اﻓﺰوده ﻣﻲﻛﻨﺪ )اﻳﻦ‪ ،‬روﻳﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ اَﻛﺴﻨﭽﺮ اﺳﺖ(‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺨﺰن داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺗﺎ اﻓـﺮاد‬ ‫ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﻣـﺸﺎﺑﻪ را ﮔـﺮد ﻫـﻢ آورﻧـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬داﻧـﺶ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘـﺮ و‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﻨﺪ و وارد ﻣﺨﺰن داﻧﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ ،‬راهاﻧـﺪازي و اﺳـﺘﻔﺎدة اﺛـﺮﺑﺨﺶ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﺮاد اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در اﺑﻌـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫راهاﻧﺪازي ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻓـﺮاد ﺑـﺴﻴﺎري ﺑﺎﻳـﺪ در آن ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(Robb, 2003‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ و دﻳﮕﺮ ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻋـﻀﺎء و‬ ‫رﻫﺒﺮان ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻫﺮ ﻓﺮد‬ ‫ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﻪﺳﺰاﻳﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬واﺿﺢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬ ‫دارد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻘﺶﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻔﺎء و درك ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﻓـﻖ ﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻛﺎﻣﻞ ‪ KM‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺗﻌﻴـﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهاي در ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫اﻗﺪاﻣﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺳﺖ )‪.(Robb, 2003‬‬ ‫ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺶ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺟﻬـﺖ اﻧﺘﻘـﺎل‪ ،‬ﺧﻠـﻖ ﻳـﺎ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻲ در اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﺬﻳﺮش ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗـﻼشﻫـﺎ ﺑـﺮ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﭘـﺬﻳﺮش اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬ ‫اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي رﻓﺘﺎر ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷـﺪ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻟﺰاﻣـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺎﻣﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫‪1‐  Environmental Scanning  ‬‬ ‫‪2‐  Cultural Receptivity  ‬‬

‫‪ 6-9‬ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪701‬‬

‫ﻣﻌـﺎون داﻧـﺶ را در ﺳـﻄﺢ ﻋـﺎﻟﻲرﺗﺒـﻪ‪ ،‬ﻣﻌــﺮﻓﻲ ﻧﻤــﻮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺎﻫﻴــﺖ ﻧﻘـﺶ ﻣﻌـﺎون داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﺔ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ و ﺗﺮوﻳﺞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وﻇﺎﻳﻒ زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ )ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪:(Duffy, 1998‬‬ ‫• ﺗﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ‪ ‬‬ ‫• اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺨﺰن داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎ ‪ ‬‬ ‫• ﻣﺘﻌﻬﺪﻛﺮدن دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ‪ ‬‬ ‫• آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه ﭘﺮﺳﻴﺪن ﺳﺆالﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪﺗﺮ ﺑﻪ ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬ ‫• اﻳﺠﺎد ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻜﺮي ‪ ‬‬ ‫• ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻼدرﻧﮓ ‪ ‬‬ ‫• ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ‪ ‬‬ ‫ﻣﻌﺎون داﻧﺶ ﻣﺴﺌﻮل آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ اﺻﻠﻲ داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ و‬ ‫اﻫﺪاف آن‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨـﺪ )‪ .(Davis,  1998‬وي ﺑﺎﻳـﺪ ادﺑﻴـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن را اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻛـﺮده و‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي داﻧﺶ را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻫﻤﺴﺎن ﺑﻮدن ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺶ را‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻣﻌـﺎون داﻧـﺶ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﺨــﺎزن ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت‪ ،‬ﻣﻨــﺎﺑﻊ و ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن را در دﺳــﺖ ﺑﮕﻴــﺮد ﻛــﻪ اﻳــﻦ اﻣــﺮ‪ ،‬ﻣﺤــﻞ‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان آﻧﻬﺎ و اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد )ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻤﻴﺰي داﻧﺶ ﺑﭙﺮدازد(‪ .‬او ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ "ﮔﺮده اﻓﺸﺎﻧﻲ"‪) 1‬ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧـﺶ( را در‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺠﺰا ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻜﻤﻞ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮﺑﻨﺎ و ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻻزم را ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧﺶ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬او‬ ‫ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن داﻧﺶ‪ 2‬را در ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﺔ او اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﮔﺮوه را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﺗﻚ ﻛﻼﺑـﺰ‪ 3‬در ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪،(1‬‬ ‫داﺋﻤﺎً اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗـﺸﻮﻳﻖ‬ ‫‪1‐  Champions ‬‬ ‫‪2‐  Knowledge champions ‬‬ ‫‪3‐  Chrysler Tech Club ‬‬

‫‪702‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻛﻨﺪ‪ CKO .‬ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣـﻞ و ﺑـﺎ اﻧﮕﻴـﺰة ﻣـﺪﻳﺮان و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷـﺪ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ CKO ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻞ ﭘﺮوژة ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﺑـﻮده و ﭘـﺲ از‬ ‫آن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺶ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري را ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان‬ ‫ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ،CKO‬ﻣﺴﺌﻮل دﻓﺎع از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬او‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ و ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮده و ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮوژه را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ داراي ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ وﺳﻴﻌﻲ را ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ و ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از راهاﻧﺪازي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﺣﻴﺎﺗﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻋﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣﻌـﺎون داﻧـﺶ را‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﺶ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎون ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻻزم‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﻛـﻪ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ را در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي روزﻣﺮه ﻛﺎري ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎ دادهاﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺧﺎﺻﻲ ﺑـﻴﻦ ﻣﻌـﺎون داﻧـﺶ و‬ ‫ﻣﻌﺎون اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻌﺎون اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺴﺌﻮل ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﻌﻤﺎري آن‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮة داﻧـﺶ اﺳـﺖ‪ .‬او ﺑﺎﻳـﺪ در ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﺮانﻗﻴﻤﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻮرت ﻓﺮاﻫﻢ ﺑـﻮدن‬ ‫و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮده و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ را‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺨـﺶ ﻻﻳﻨﻔﻜـﻲ از‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻫﻤﻮاره ﺑـﻪ ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎﻻﻧـﻪ اﻓـﺮادي ﻛـﻪ در‬ ‫داﻧﺶ ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از آن ﻧﻔﻊ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﮔﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ 1‬درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر‬ ‫‪1‐  Community Of Practice (COP) ‬‬

‫‪ 6-9‬ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪703‬‬

‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﻓﺮادي در ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼﻳـﻖ‬ ‫ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳـﺪهآل‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﻀﻮ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻖ و ﭘﺮورش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪" ،‬ﻣﺎﻟﻚ" داﻧﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫داﻧﺶ را در ﻣﺴﻴﺮ ورودش ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺮ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺻﺤﺖ و ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮدن داﻧﺸﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارد و در ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺎﻟﻘﻮة آن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻌـﺪادي از ﻣﺤﻘﻘـﺎن‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي و ﻛـﺎرﻛﺮد ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﮔـﺮوه‬ ‫ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣـﺪ ﻣﻮﻓﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺳـﺘﻮرك و ﻫﻴـﻞ‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴـﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ در زﻳﺮاﻛﺲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﮔـﺮوه ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ در‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤـﺔ "ﮔــﺮوه"‪ 2‬ﻣﻌﻨــﺎي‬ ‫ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﻲ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ را اﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺷـﺎﺧﺺ ﮔﺮوﻫـﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮد ﺧـﻮد را در‬ ‫ﻣﺤـﺪوده ﻣﺮزﻫﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺳـﺎزﻣﺎن اﺻـﻠﻲ‪ ،‬دﻧﺒـﺎل ﻛـﺮد‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﮔـﺮوه را ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد اﻣﺎ ﺑﺪان دﺳﺘﻮر ﻧﻤﻲداد‪ .‬ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﮔﺮوه داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎرة‬ ‫ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ‪،Cothrel  and  Williams  (1999a,  1999b) ،Barth  (2000a) ،‬‬ ‫)‪ Eisenhart (2000‬و )‪ Smith and McKeen (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ را اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي و ﻧﮕﻬـﺪاري ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺟﻬﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖﺑـﺮداري و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن در دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺷـﺮﻛﺖ ﻳـﺎ در ﻣﺮاﻛـﺰ داﻧـﺶ ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎوره ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺶ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Storck and Hill (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Community  ‬‬

‫‪704‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ را ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻳـﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﺔ ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﺑﺮﺷــﻤﺮدﻳﻢ‪ .‬در واﻗــﻊ‪ ،‬آﻧــﺎن ﻛﺎرﻫــﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮي اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻌــﻀﻲ اﻋــﻀﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳــﺎن‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻮارد اﻓـﺰوده ﺷـﺪه ﺑـﻪ داﻧـﺶ را ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛـﺮده و ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و داﻧﺶ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﮔﺮوﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ را آﻣﻮزش ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ روشﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺷﺮﻛﺖ اِرﻧﺴﺖ اَﻧﺪ ﻳﺎﻧـﮓ‪250 ،‬‬ ‫ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺰن داﻧﺶ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻓﺮاد در ﻳﺎﻓﺘﻦ داﻧﺶ در ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳـﺎري‬ ‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺎﻋﻪ داﻧﺶ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ‪ 40‬ﺣﻮزه ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪات را در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺧﻮد ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮده و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪ Hansen et al., 1999‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪7-9‬‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﻳـﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺑـﺴﻴﺎري ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛـﻞ ﻳـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﻮارد زﻳـﺮ‪ ،‬دﺳـﺖ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ :‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻴـﺰان اﺗـﻼف‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮوج اﻓﺮاد از ﺷﺮﻛﺖ؛ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻛـﺎﻫﺶ دﻓﻌـﺎت‬ ‫ﻣﻜﺮر ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﻧﻴﺰ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در ﻛـﺴﺐ اﻃﻼﻋـﺎت از ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ؛ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي داﻧﺶﻣﺤﻮر اﺿﺎﻓﻲ؛ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎ در دﺳﺘﺮس ﻗـﺮار دادن‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ داﻧﺶ و اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻛـﺮدن ﺗﻮﺳـﻌﻪ و‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ در ﺑـﺎزار‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.(Knapp, 1998) .‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛـﺖﻫﺎ ﻳﺎ روﻳﻜــﺮدي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳــﻪ را ﻧـﺴﺒـﺖ ﺑـﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ ﻳـﺎ داﻧـﺶ را ﺑـﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ و ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ آن‪ ،‬ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫)‪ .(Skyrme and Amidon, 1998‬روﻳﻜﺮد ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻜـﺮي آﻏـﺎز‬ ‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ارزش آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺟﻠـﺐ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬روﻳﻜـﺮد دوم‪ ،‬از‬

‫‪ 7-9‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪705‬‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘـﻮازن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ در آن ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ در ﺗـﻮازن ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ و اﺑﺘﻜـﺎر ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ روشﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﻛـﺎرت اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﺘـﻮازن‬

‫ﻧﻮﻳﮕﻴﺘﻮر اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﺎ‪ ،1‬ارزش اﻓـﺰودة اﻗﺘـﺼﺎدي‪ 2‬اﺳـﺘﺮن اﺳـﺘﻮارت‪ ،3‬روش ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺟـﺎﻣﻊ ام‬ ‫ﻓﺮﺳﻮن‪ ،4‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ 5‬و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داﻧﺶ ﻟﻮﻳﻦ‪ .6‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در‬ ‫ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻠﻲ اﻳﻦ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮيﻫـﺎ‪ Skyrme and Amidon (1998) ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از روشﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ارزش داﻧﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻـﻮرت ﻋﺮﺿـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ آن را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮوش داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕـﺮ‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﺸﺨﺼﺎً اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ داﻧﺶ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺎ ارزش و رﻗﺎﺑﺘﻲ‬ ‫اﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳـﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺗـﺮك ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕـﺎه‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ داﻧﺶ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺷﻮد ﺗﺎ ﻃﻲ ﻣﺪت‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻓﺮوش رود‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫اَﻣﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨﺰ‪ ،7‬در دﻫﺔ‪ ،70‬از ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ داﺧﻠﻲ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﻳـﻦ ﺗـﻴﻢ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت و اراﺋﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﺷـﺮﻛﺖ اﻣـﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻳﻨـﺰ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣـﺮور زﻣـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﺴﺘﻘﻞ در درون اِي اِم آر‪ 8‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳـﺪ و اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎوره ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ رﻗﺒﺎي اِي اِم آر را آﻏﺎز ﻧﻤـﻮد‪ .‬اِي اِم آر ﺑـﻪ وﺿـﻮح‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ درآﻣﺪي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻲ از داﻧﺶﻫﺎ ﺑﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آورد‪ ،‬از دﺳﺖدادن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎر را‪ ،‬ﺗﺤـﺖاﻟـﺸﻌﺎع ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﻛﺎرﺷﺎن ﻓـﺮوش ﺗﺨـﺼﺺ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻼشﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ آﻏـﺎز ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺸﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Skandiaʹs Navigator  ‬‬ ‫‪Economic Value Added (EVA) ‬‬ ‫‪Stern Stewart  ‬‬ ‫‪M.Phersonʹs inclusive valuation methodology ‬‬ ‫‪Return on Management Ratio ‬‬ ‫‪Levinʹs Knowledge Capital Measure ‬‬ ‫‪American Airlinesʹ Decision Technologies Corp ‬‬ ‫‪AMR ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪706‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻴـﺰان اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از رﺷـﺪ در ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺮوژه؛ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺘﻮاي داﻧﺶ و اﺳﺘﻔﺎده از آن؛ اﺣﺘﻤـﺎل آﻧﻜـﻪ ﭘـﺮوژه ﺑـﺪون ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺮد ﻳـﺎ اﻓـﺮاد ﺧﺎﺻـﻲ ﭘـﺎ ﺑـﺮ ﺟـﺎ ﺑﻤﺎﻧـﺪ؛ ﺷـﻮاﻫﺪي از وﺟـﻮد ﺑـﺎزدﻫﻲ ﻣـﺎﻟﻲ ﭼـﻪ ﺑـﺮاي ﺧـﻮد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﭼﻪ در ﻣﻮرد ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن )‪.(Davenport et al., 1998‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠﻲ دو ﻧﻮع ﻣﻌﻴﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺟﻬـﺖ ارزﻳـﺎﺑﻲ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔــﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ :‬ﻣﻌﻴــﺎرﻫﺎي ﻧﺘﻴﺠـﻪﮔـﺮا و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﮔـﺮ‬ ‫)‪ .(OʹDell et al., 2003‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﺮا ﻣﺎﻫﻴﺘـﺎً‪ ،‬ﻣـﺎﻟﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ‬ ‫ﭼﻮن اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﮔـﺮا‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد دﻓﻌـﺎت دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ داﻧﺶ ﻳﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در آن را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )‪.(OʹDell et al., 2003‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ روشﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي در ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﻳﻚ اﻗﺪام اوﻟﻴﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔـﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺳﺮﻣـﺎﻳﻪ‪ 1‬ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤـﻚ ﻳﻚ ﺑﻨﮕـﺎه ﻣـﺸﺎوره اﺟــﺮا ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬از ‪ 20:1‬ﺑـﺮاي ﺑﻨــﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﺤـﺼـﻮﻻت‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺎ ‪ 4:1‬ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ و ﺑـﺎ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ ،12:1‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫)‪ .(Abramson,  1998‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎﺻـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ارزش و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ آﺷـﻜﺎر‬ ‫ﺷﺪه و اﻏﻠﺐ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )‪.(MacSweeney, 2002‬‬ ‫در ﮔﺮوه روﻳـﺎل داچ‪ /‬ﺷِـﻞ‪ ،2‬ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ وﺿــﻮح ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪ‪ :‬در ﺳـﺎل ‪1999‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻤﻮد و ﻃﻲ ‪ 2‬ﺳﺎل‪،‬‬ ‫‪ 235‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻛﺎﻫـﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎ و ﻋﺎﻳـﺪيﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورد‬ ‫)‪ .(King, 2001‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﻮﻟـﺖ ﭘﻜـﺎرد‪ ،‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮي را ﺟﻬـﺖ اﺛﺒـﺎت ﺑـﺎزده ﻣـﺎﻟﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ :‬ﻃـﻲ ‪ 6‬ﻣـﺎه ﭘـﺲ از راهاﻧـﺪازي درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ‪ @HP‬در اﻛﺘﺒـﺮ ‪ ،2000‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري در ازاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴـﺔ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻري ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫‪1‐  Returns On Investment ‬‬ ‫‪2‐  Royal Dutch/Shell ‬‬

‫‪ 7-9‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪707‬‬

‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠـﻢ ﺗﻤـﺎسﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻤـﺎس‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺪون ﻛﺎﻏﺬ ﺑﻮد )‪  .(Roberts‐Witt, 2002‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻬﻮدي اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻄﻠﻖ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي اﺛﺒـﺎت ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺛﺒﺖ و ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﺳﻨﺘﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ارزش ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬زﻳـﺮا ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي را ﻳـﻚ داراﻳـﻲ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ داراﻳﻲﻫﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻳﺠﺎد ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﺑﺘﻜﺎر و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬ ‫ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻤ‪‬ﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ارزشﮔﺬاري ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻣﻮارد ذﻳﻞ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪:(Allee, 1999‬‬ ‫• ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﻲ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭼـﻪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاران و ﻏﻴﺮه دارد‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ :‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻏﻴﺮه‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ :‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮدي‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ :‬ﻛﻴﻔﻴﺖ و ارزش رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺰرگﺗﺮ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ :‬ارزش رواﺑﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪  .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎرﺗﻨِﺮز ﻫِﻠﺚ ﻛِﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي در ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺷـﺮﻛﺖ را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﺗﻨِﺮز ﺑﺮاي ﭘﺰﺷـﻜﺎن راهاﻧـﺪازي ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺠﻮﻳﺰ دارو را در ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑ‪‬ـﺴﺘﻮن ﺗـﺎ ‪ 55‬درﺻـﺪ ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫‪1‐  Partners HealthCare System ‬‬

‫‪708‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫داد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻨﺎﻓﻊ آن ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪.(Melymuka, 2002‬‬ ‫دﻻﻳﻞ ﺷﻜﺴﺖ ‪KM‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻟﻐﺰشﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي از ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻜﺴﺖ را ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﺪن اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ‪ 50‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 70‬درﺻﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪه اﺳﺖ )‪.(Ambrosio, 2000‬‬ ‫ﺑﻌﻀـﻲ از دﻻﻳﻞ ﺷﻜﺴـﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬داﺷﺘﻦ اﻃـﻼﻋﺎت ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎد ﻛـﻪ ﺟـﺴﺘﺠـﻮ در‬ ‫ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬آﺳـﺎن ﻧﻴـﺴﺖ )‪ (Steinberg,  2002‬و داﺷـﺘﻦ اﻃــﻼﻋﺎت ﻧـﺎﻗﺺ و ﻏﻴﺮﻛـﺎﻓﻲ در‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻪ ﮔﻮﻧــﻪاي ﻛــﻪ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻣﻬــﺎرت واﻗﻌــﻲ درﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن را ﻧــﺎﻣﻤﻜﻦ ﻣــﻲﺳــﺎزد‬ ‫)‪ .(Desouza,  2003‬ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﻧﺘﻴﺠـﺔ ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﻛـﺴﺐ و ﻓﻬﺮﺳـﺖﺑﻨـﺪي‬ ‫داﻧﺶ ﻳﺎ در اﺛﺮ اﻓﺮاط در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪ ،KM‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬را ﺳﺮﻛﻮب ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻳـﺪ )‪ .(Desouza,  2003‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫ﻓﻘﺪان ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد اﻧﮕﻴﺰه در اﻓﺮاد ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢ و ﺗﺄﻛﻴـﺪي اﻓﺮاﻃـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري ﺑـﻪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑـﻲﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬـﻢﺗـﺮ در ﻣـﻮرد داﻧـﺶ و اﻓـﺮاد )‪ .(Hislop,  2002‬ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 5-9‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﺮﻳﺘـﻮ‪ -‬ﻟِـﻲ در آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬از ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ KM‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪر ﺑ‪‬ﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻧﻴﺎز اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ وﺟـﻮد دارد ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬ﮔـﺎم ﺑﻌـﺪي‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛـﺎر ﺑـﺎ داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ و آﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻐﻴﻴﺮات روﻳﻪاي‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻲ دارد ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ راﻫﻜﺎر ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در‬ ‫آن‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪.(Kaplan, 2002‬‬

‫‪ 7-9‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪709‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-9‬‬ ‫ﻓﺮار از ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫‪ ‬‬

‫در ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻓـﺼﻞ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ‪ ،‬درﮔـﺎه ﻣﻮﻓـﻖ‬

‫اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ و دﺳﺖ و ﭘـﺎﮔﻴﺮ‪ ،‬اﺗﻔـﺎق اﻓﺘـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻴﻢ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻓـﺮوش ﻓﺮﻳﺘـﻮﻟﻲ‪،‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻈﺮات ﺗﻴﻢ ﻓﺮوش را دﺧﻴﻞ ﻧﻜـﺮده و‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ وﺿـﻌﻴﺘﻲ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛـﻪ‬

‫ﻛـﺎرﺑﺮان را در ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻃﺮاﺣــﻲ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻧــﺪاده ﺑــﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﺔ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﭘﻴﺶ رﻓـﺖ اﻣـﺎ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‬

‫اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﺗـﻴﻢ ﻓﺮوﺷـﻲ ﻣﻔﻴـﺪ واﻗـﻊ‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻮﻓﻖ درﮔﺎه داﻧﺶ ﻓﺮﻳﺘﻮ‪ -‬ﻟﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻘﺪر ﺧﺎص ﻧﺒﻮد ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺗـﻴﻢ آزﻣﺎﻳـﺸﻲ‬

‫ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻳﻜﻲ از ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻓـﺮوش را‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻮﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻴﻢ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ اﻧـﻮاﻋﻲ از داﻧـﺶ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز دارد‪.‬‬

‫ﭘـﺬﻳﺮش ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﺮدد ﺑــﻮد‪ .‬ﺟـﻮ اﻳﻜــﺮﻣﻦ‪ 4‬ﺳﺮﭘﺮﺳـﺖ ﺗــﻴﻢ‬

‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ از اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎدهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼـﺮا ﻓﺮﻳﺘـﻮﻟﻲ‬

‫ﻓﺮوش ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪" ،‬اﻳﺪه اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ در ﺗﺌـﻮري‪،‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻟﻴﺰ‪ 1‬و راﻓﻠﺰ‪ 2‬را در ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‬

‫ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮد اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد در ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫و ﻣﺤـــﺼﻮﻻت درﻳﺘـــﻮس‪ 3‬را در دﻳﮕـــﺮي‪ ،‬ﺗـــﺎ ﺳـــﺆاﻻت‬

‫ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪﺷــﺎن ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ارزش ﻣــﻮارد ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﺎ دﻳــﺪ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران را‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﺮوش‪ ،‬از اﻳﻦ ﺳﻮ ﺑﻪ آن ﺳﻮ ﻣﻲدوﻧـﺪ‪،‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺸﺖزدن در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ"‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺟﻤــﻊآوري داﻧــﺶ ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز‪،‬‬

‫ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ درسﻫﺎي ﺑﺎارزﺷﻲ از اﻳﻦ اﺷـﺘﺒﺎه آﻣﻮﺧـﺖ و‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ را در ﺑﺨﺶﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺠﺪداً ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬

‫ﻓﺮوش و ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺧﺎرﺟﻲ از‬

‫در اﻳــﻦ ﻣﺮﺣﻠــﻪ‪ ،‬ﻧــﻪﺗﻨﻬــﺎ ﻻزم ﺑــﻮد ﻛﻤﺒﻮدﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢ رﻓــﻊ‬

‫ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺸﺮﻳﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﻌﺎل در اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ‪،‬‬

‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﺗـﺎ ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬

‫رﺟﻮع ﻧﻤﻮده و ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﻣﻮﺟـﻮد در داﺧـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬در‬

‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﺷـﺪه و ﻋﻤـﻼً ﺑـﺎ ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬

‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺎدﻻت داﻧـﺶ‪ ،‬ﻛـﺎر آﻧﻬـﺎ ﺳـﺎده و ﻣـﺆﺛﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺗـﻴﻢ‬

‫در اﻛﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ،1999‬ﻧﻤﻮﻧﺔ اوﻟﻴﺔ اﺟﺮاﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻴﻢ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪه‪ 4 ،‬ﻣﺎه وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻛﺎر ﺑﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻓــﺮوش آزﻣﺎﻳــﺸﻲ‪ ،‬اراﺋــﻪ ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬــﺎ ﭘــﺲ از آن ﺑــﻮد ﻛــﻪ‬

‫ﻧﻤﻮد ﺗـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪ اوﻟﻴـﻪ را ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Lays ‬‬ ‫‪Ruffles ‬‬ ‫‪Doritos ‬‬ ‫‪Joe Ackerman ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪710‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد درﮔــﺎه‪ ،‬ﻣــﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺑــﺰرگ را در ﭘــﻲ‬

‫اﻛﻨﻮن در ﺳﻪ ﺗﻴﻢ ﻓﺮوش دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻄﺒﻴﻖ اﺳﺖ و ﺷـﻌﺒﺎت دﻳﮕـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫رﻳﺰش ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬

‫ﭘﭙﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﻋﻼﻗﺔ ﺧﻮد را ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ در اﻳـﻦ ﻃـﺮح اﻋـﻼم‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧـﺶ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن را ﻗـﺎدر ﺳـﺎﺧﺖ ﺗـﺎ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎوراﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺟﻬـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻦ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬درﮔﺎه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪..Melymuka (2001‬‬

‫داﻧــﺶ ﺑــﺮاي ارﺗﺒﺎﻃــﺎت روزاﻧــﻪ‪ ،‬اراﺋــﻪ ﮔــﺰارش ﺗﻤــﺎسﻫــﺎ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﺮﻳﺘـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗـﺼﺤﻴﺢ‬

‫ﺟﻠﺴﺎت ﻫﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬اﺷﺘﺮاك ﻣﺴﺘﻨﺪات و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷـﺪه در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﭼﺮﺧـﺔ ﺗﻮﺳـﻌﻪ را‬

‫دادهﻫﺎ و اﺧﺒﺎر ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺗـﻴﻢ‬

‫دﺷﻮار ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻮد؟ اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪ ،‬از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮوش ﺧﻮد در ﺳﺎل ‪ 2000‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ و‬

‫داﻧﺶ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺧﺎﺻـﻲ را اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدادﻳـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺧـﻮد را ﺑـﺎ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ دﻳﮕـﺮ ﺗـﻴﻢﻫـﺎي‬

‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ را‬

‫ﻓﺮوش ﻓﺮﻳﺘﻮﻟﻲ‪ ،‬رﺷﺪ داد‪ .‬ﻣﻔﻬـﻮم ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮردي ﭘـﺮوژه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻧﻮرﺗـﻞ ﻧـﺖورك‪ ،1‬ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺳـﻪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ‪ KM‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ (1) :‬اﺛﺮﮔـﺬاري ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژه و رﻫﺒـﺮي‪ (2) .‬ﺑﺮﺧـﻮرداري از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛﻠﻴـﺪي‬ ‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻗﺘــﺼﺎدي و ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎي ﭼﻨــﺪ ﻣﻨﻈــﻮره و )‪ (3‬ﺑﻬــﺮهﮔﻴــﺮي از ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‪ ،‬درك ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻓـﺮاد‬ ‫و ﺣﻀﻮر ﻣﻮﻓﻖ ﻓﻨﺎوري را ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد )‪ .(Massey et al., 2002‬دﻳﮕـﺮ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﻨﺪ در ﺟﺪول ‪ 2-9‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗــﺴﻬﻴﻢ اﺛــﺮﺑﺨﺶ داﻧــﺶ و ﻳــﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣــﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻓﺮﻫﻨــﮓ در درون ﺳــﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲداﻧـﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺷـﺘﺮاك ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻳـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در ردهﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺷـﺮﻛﺖ و ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻛﺎرﻛﺮد اﻓﺮاد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫و اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻓﺮاد در ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰودن داﻧـﺶ‪ ،‬اﻧﮕﻴـﺰه درﺳـﺖ داد‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ‬ ‫‪1‐  Nortel Network ‬‬

‫‪ 7-9‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪711‬‬

‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از وﻇﺎﻳﻒ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻘﻮق آﻧﺎن ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ را ﻣـﻨﻌﻜﺲ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از داﻧﺶ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻧﻴـﺰ ﺗﺮﻏﻴـﺐ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻫﻢ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از وﻇﺎﻳﻒ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺻﻮﻟﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ :‬ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ روﺷﻦ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧﺶ؛ اﻧﺘﺨﺎب زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ )ﻓﻨـﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻓﻨﻲ(‪ ،‬روﻳﻜﺮدي ﺟﻬﺖ راهاﻧﺪازي ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﻌﻤﻮل را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ؛ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي‬ ‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ؛ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و اﻳﺠﺎد آن؛ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫ﺷﺒﻜﺔ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻓﺮاد و دادهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 2-9‬ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮوژه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫• اﻳﺠﺎد ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﺎ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﺛﺒﺎت ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮي ﻣﺎﻟﻲ و ﺣﻔﻆ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان‪.‬‬ ‫• زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻓﻨﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﭘﻲرﻳﺰي‪.‬‬ ‫• ﺳﺎﺧﺘﺎر داﻧﺸﻲ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ داﻧﺶ دوﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻫﺪف و زﺑﺎﻧﻲ روﺷﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي داﻧـﺶ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﺳـﺎده‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول راهاﻧﺪازي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﮕﻴﺰهﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺷﺘﺮاك‪.‬‬ ‫• ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ و اﻇﻬﺎر ﻧﻈـﺮ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي‬ ‫ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﺰاﺣﻤﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻄﺤﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺤﻮري ﻛﻪ ارزش ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬روشﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮي اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• روشﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دادن ﺟﻮاﻳﺰ و ﻗﺪرداﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك و ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ‪.‬‬ ‫• ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي آﻏﺎز ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ داﻧﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ آن ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫دارد و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪.Davenport et al., 1998‬‬

‫‪712‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-9‬ﺳﺎزﮔﺎري‪ -‬ﻋﻨﺼﺮي ﻣﻔﻘﻮد‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻴــﺴﻴـﺰ ﻓﻴﻠــﺪز ﻛــﻮﻛﻴﺰ‪ 1‬ﻳــﻚ ﺷــﻴﺮﻳﻨﻲ ﻓﺮوﺷــﻲ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي در‬

‫زﻧﺠﻴﺮهاي در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ در اواﻳـﻞ دﻫـﺔ‪ ،80‬ﺑـﺎ‬

‫دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دادن داﻧـﺶ ﺿـﻤﻨﻲ ﻣﻴـﺴﻴﺰ ﻓﻴﻠـﺪز ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ‬

‫ﺳــﺮﻋﺖ و ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ رﺷــﺪ ﻧﻤــﻮد‪ .‬ﻳﻜــﻲ از‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻮﻓـﻖ ﺷـﺪ ﺑـﺎ‬

‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺗﺨـﺼﺺ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ از اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﺎر ﺧﻮد را‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ادارة ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎﻳﺶ‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﻨﺘـﺮل‬

‫اﻣــﺎ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﺤــﺾ اﻳﻨﻜــﻪ ﺑــﺎزار ﺷــﺮوع ﺑــﻪ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻛــﺮد و‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻼﻣﺖ ﺧـﻮد ﺣـﺴﺎسﺗـﺮ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴـﺴﻴﺰ‬

‫اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﺑــﻮد‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي در ﻫــﺮ ﻳــﻚ از‬

‫ﻓﻴﻠﺪز در ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨﺪ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ‪ ،‬دادهﻫــﺎ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ دﻣـﺎ‪،‬‬

‫ﻗــﺮار دادن ﺣﺠــﻢ زﻳــﺎدي از داﻧــﺶ در ﺳﻴــﺴﺘﻤﻲ ﻛــﻪ ﺗــﻮان‬

‫روز‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﻏﻴـﺮه ‪ (...‬را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬

‫ﺗﻄﺒﻴﻖﭘـﺬﻳﺮي ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻬـﺎ ﺧـﻮد را درﮔﻴـﺮ روش‬

‫ﭘﺮدازش ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣﻮرد‬

‫ﺧﺎﺻﻲ از اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﻧﻤﻮده و از ﺧﻠﻖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻏﺎﻓـﻞ ﻣﺎﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌـﺪاد و ﻧﻮع ﺷﻴـﺮﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋــﺖ ﭘﺨﺘــﻪ ﺷــﻮد‬

‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺴﻴﺰ ﻓﻴﻠﺪز ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺤـﻴﻂ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻜـﺮد؛‬

‫در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺪﻳﺮان ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻗـﺮار ﻣـﻲداد‪ .‬در‬

‫ﻋﻼﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻳـﻚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ در اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻳـﺎ ﺗﻤﺮﻛـﺰ‬

‫واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان را در ﻣـﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴــﺪ را اﻳﺠــﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬در اواﻳــﻞ دﻫــﺔ ‪ ،90‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻛﻨـﺎر ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي و‬

‫ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟـﻮد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Henfridsson and Soderholm (2000‬‬

‫ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮة‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ در ﻣﺜـﺎلﻫـﺎﻳﻲ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒـﺖ‬ ‫ﻓﺮاواﻧـﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺠـﺪد داﻧـﺶ را‬ ‫ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻴﺴﻴﺰ ﻓﻴﻠﺪز ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻳﺠـﺎد داﻧـﺶ‬ ‫‪1‐  Mrs. Fields Cookies ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪713‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ در ﻏﻴﺮاﻳﻦ ﺻـﻮرت‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬـﺎن ﺧـﻮد را در وﺿـﻌﻴﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ راه ﺣﻞﻫﺎي دﻳﺮوز را ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮدا‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ )ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪.(1-9‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ‬

‫ﻫﺰاران ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ درﺑﺎرة ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺶ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫آن ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي آﮔﺎه ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻓﻜـﺮي اﺳـﺖ و ﺗﻨﻬـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪاي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي ﻣﻬﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧـﻮآوري و‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﺟﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺣﻘﻴﻘـﻲ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻜـﺮي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ و روشﻫـﺎ‪ ،‬روﺷـﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎ واﺿـﺤﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺨﺼﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﺑﺰارﻫـﺎ و ﻓﻨـﺎوري‬ ‫)ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﻗﺺ و ﺗﺎ ﺣﺪودي ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﭘﺎﻳﺪارﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺮاﻳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ﻣـﺪ زودﮔـﺬر ﮔـﺮان‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ اﻟﮕﻮي ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﻳﺠـﺎد ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪايﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮدن در داﻧﺶ و ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده از آن از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘـﻢ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻋﻼﻗــﻪﻣﻨـﺪ ﺑﺎﺷﻨــﺪ‪ .‬وﺟــﻮد ﻳـﻚ رﻫﺒـﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ اﺟــﺮاﻳﻲ‪،‬‬ ‫اﻫﺪاف روﺷﻦ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ و اﺳﺘﻘﺮار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎدهاي ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاي ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫داﻧﺶ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي آن‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳـﺖ‪ .‬اﻏﻠـﺐ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ )ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪل ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮد( داﻧﺶ ﻋﻴﻨـﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ داﻧـﺶ‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ اﻓﺮاد را ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن داﻧﺶ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗـﺮك ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫‪714‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫داﻧﺶ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ داﻧـﺶ زﻣـﺎﻧﻲ ارزش دارد ﻛـﻪ از آن‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪة داﻧﺶ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي اراﺋـﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن را درك ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس و ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧـﺶ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 7-9‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ روشﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ارزش‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي و اراﺋﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫وﺟﻪ ﻳﻚ ﻣﺪ زودﮔﺬر در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ در ﺳﺮﺗﺎ ﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻴﻘﻲ ﺑﺮ ﺟﺎي ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻧﺸﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺻﻮرت ﻧﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎدر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد رﻗﺎﺑـﺖ ﻣـﺆﺛﺮي ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﻌـﺎل در ﺻـﻨﻌﺖ ﻛـﻪ از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺻـﺤﻴﺢ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳـﺮﻳﻊ ﻓﻨـﺎوري‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻨﺎوري‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮ روي آن اﻧﺠـﺎم ﭘـﺬﻳﺮد ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻛﺎراﻳﻲ آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و رﻓﺘﺎري ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ )ﻳﺎ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ( ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ارزانﺗـﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪715‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫داﻧــﺶ ﺑــﺎ اﻃﻼﻋــﺎت و داده‪ ،‬ﻣﺘﻔــﺎوت اﺳــﺖ‪ .‬داﻧــﺶ‬

‫دو اﺳــﺘﺮاﺗﮋي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در اﻗــﺪاﻣﺎت ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي و روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﻣﺎﻫﻴﺘﺎً ﭘﻮﻳﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ‬

‫داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎل( ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪،‬‬

‫‪ 3‬دﺳﺘﻪ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ :‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري‬

‫ﻣﻌــﻴﻦ و ﻣﻨﻄﻘــﻲ ﺳــﺮ و ﻛــﺎر دارد‪ .‬داﻧــﺶ ﺿــﻤﻨﻲ‬

‫و ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪.‬‬

‫)ﻏﻴﺮﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧـﺎ(‪ ،‬ذﻫﻨـﻲ‪ ،‬ادارﻛـﻲ و ﺗﺠﺮﺑـﻲ‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي‬

‫اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺨـﺼﻲ اﺳـﺖ و رﺳـﻤﻲ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‪ :‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪ ﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪،‬‬

‫ﻛﺮدن آن دﺷﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﮔﺮوهاﻓﺰار و‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در‬

‫ﻏﻴﺮه‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻧﻤـﺎﻳﺶ و‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨــﺎب‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬اﺷــﺎﻋﻪ و اﻧﺘﻘــﺎل‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ‬

‫ﻏﻴﺮﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ در داﺧـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻳــﺎ ﺟﺰﺋــﻲ از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻧــﺮماﻓـــﺰار و‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮوﺷـــﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي اﻃﻼﻋـــﺎت ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻮﻟﻲ اﺳﺎﺳـﻲ در ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﺸﺎوره درﻳﺎﻓﺖ‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳــﺖ ﺗــﺎ اﻧﮕﻴـﺰهاي ﺑــﺮاي اﺷــﺘﺮاك )داد و‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬

‫ﺳــﺘﺪ( داﻧــﺶ و ﺗﻌﻬــﺪي ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫درﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬

‫درﮔﺎهﻫـﺎي داﻧـﺶ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﭘﺎﻳﮕـﺎﻫﻲ ﻣﺮﻛـﺰي را‬

‫ﻣﺪل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪ زﻳﺮ را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪:‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬اﻛﺘـﺴﺎب‪ ،‬ﭘـﺎﻻﻳﺶ‪ ،‬ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬

‫داﻧﺶ ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎون داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺪواً ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﻨﮕـﺎه ﺑـﺮاي‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺧﻠـﻖ‬

‫ﭘﺬﻳﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﺳﭙﺲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ داﻧـﺶ و‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﻋﻤﻮﻣ ـﺎً ﺷــﺎﻣﻞ ﻫﻤﻜــﺎري ﻣــﺪﻳﺮان‪،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ روﺷﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺳـﺎزﻣﺎن از‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ و‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫‪716‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬

‫داراﻳﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣـﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺎزدارﻧــﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ را از ﻣﻴــﺎن‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻮرد‬

‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﺑﺮﺧـﻲ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬

‫ﺗﻮاﻧــﺴﺘﻪاﻧــﺪ ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻣــﺎﻟﻲ ﺧــﻮد را در اﻳــﻦ زﻣﻴﻨــﻪ‪،‬‬

‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣـﺎﻟﻲ در اﻳـﻦ‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫زﻣﻴﻨــﻪ ﻛــﺎﻓﻲ ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳــﺮا ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜــﺮي را ﻳــﻚ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬در ﻣﻮرد ﻣﻌﻨﺎي داراﻳﻲ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي را در ﻣﻮرد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬داﻧﺶ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ را در ﻣـﻮرد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬

‫‪ .3‬داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ داﻧﺶ "ﺳﻴﺎل" ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪ .4‬داﻧﺶ ﺿﻤﻨﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ داﻧﺶ را "ﻣﺎﻧـﺎ"‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ؟‬ ‫‪ .5‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﻲﺗــﻮان داﻧــﺶ ﺿــﻤﻨﻲ را ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛــﺮد ﻳــﺎ ﺑــﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺖ؟‬ ‫‪ .6‬ﭼﻨﺪ روش ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﻧﻘﺶﻫﺎ و وﻇﺎﻳﻒ اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ‪ ،CKO‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﮔﺮوه ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .12‬ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﺪل ﭼﺮﺧـﻪاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را ﻧـﺎم ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .13‬ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﭼﺮا ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻤﻪ "داﻧﺶ" ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ دﺷﻮار اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺶ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼـﺮا ﺟﻤـﻊآوري و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫داراي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟‬

‫‪ .4‬ﺷــﺒﺎﻫﺖﻫــﺎ و ﺗﻔــﺎوتﻫــﺎي داﻧــﺶ ﺿــﻤﻨﻲ و ﻋﻴﻨــﻲ را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﻮﺿـــﻴﺢ دﻫﻴـــﺪ ﻛـــﻪ ﭼـــﺮا ﮔـــﺎﻫﻲ اوﻗـــﺎت‪ ،‬ﭘـــﻴﺶ از‬ ‫ﻣﻌﺮﻓـــﻲ ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـــﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـــﮓ ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳـــﺪ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪ .6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺪف اوﻟﻴـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .7‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺑﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .8‬ﻧﻘﺶ ﻣﺨﺎزن داﻧﺶ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .9‬اﻫﻤﻴـــﺖ ﻓﻨـــﺎوريﻫـــﺎي ارﺗﺒﺎﻃـــﺎت و ﻫﻤﻜـــﺎري را در‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .11‬ﭼﺮا ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؟‬

‫‪717‬‬

‫‪ .12‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ را در ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داﻧﺶ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪ .‬وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ او ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .14‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫آن )ﭘﻮﻳﺸﮕﺮﻫﺎي وب‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬ ‫ﻏﻴﺮه( ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .15‬ﻧﻘﺶ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .16‬ﻳﻚ درﮔﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺷـﺮح داده و اﻫﻤﻴـﺖ آن‬ ‫را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻛـﻞ روشﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺸﻲ را ﻛـﻪ در‬ ‫ﻃﻮل روز ﺑﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻳـﺪ )ﻛـﺎري و ﺷﺨـﺼﻲ(‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫آن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻛﺪام ﻳـﻚ از ﺑﻘﻴـﻪ ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳـﺖ؟ ﻛـﺪام ﻳـﻚ‬

‫‪ .5‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔــﺬاري ﻛﻤﺘــﺮي دارد؟ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از روشﻫــﺎي‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎص ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‪ ،‬اﻧﺠــﺎم ﭼــﻪ ﻧــﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎﻳﻲ را‬

‫را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫‪ .6‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاري‪ ،‬راﻧـﺪن اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﻳـﺎ درﺳـﺖ‬

‫‪ .2‬ادﺑﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ‬

‫ﻛﺮدن ﻛﺮه ﺑﺎدام زﻣﻴﻨﻲ و ﺳﺎﻧﺪوﻳﭻ ﻣﺮﺑﺎ را ﺷـﺮح دﻫﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪ درﺻـﺪ از ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬

‫اﻛﻨﻮن از ﺷـﺨﺺ دﻳﮕـﺮي ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺮاﺳـﺎس‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ دارﻧﺪ از ‪CKO‬ﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ و‬

‫ﺗﻮﺿــﻴﺤﺎت ﺷــﻤﺎ‪ ،‬اﻳــﻦ ﻛﺎرﻫــﺎ را اﻧﺠــﺎم دﻫــﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﻳﻦ داﻧﺶ را از ﺷﻜﻞ ﺿـﻤﻨﻲ‬

‫‪ .3‬ﻣــﺘﻦ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ را ﺑــﺮاي‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ و ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜــﺮي‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﺷﻲ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻫﺮﻳــﻚ از ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﻛﻠﻴــﺪي‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻴﻨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟ )آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ؟(‬ ‫‪ .7‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﺎ ﺑﺪان‬ ‫ﺣﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را راهاﻧﺪازي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪718‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻌﻤﻮل در ﭘـﺮوژه ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫را ﺑﺎ ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪،‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧـﻮد را اﺳـﺘﺨﺮاج ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ؟‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده و ﺷﺒﺎﻫﺖﻫـﺎ و ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ را ذﻛـﺮ‬

‫آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ داﻧﺶ را در ﻋﻤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ؟ ﭼـﺮا‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺑﻠﻪ و ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺸﺨـﺼﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼـﻪ روشﻫـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﻣﻘﺎﻟــﻪاي ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان "‪ Rx‬ﺑــﺮاي ﻳــﺎدﮔﻴﺮي"‪ ،‬ﻧﻮﺷــﺘﻪ اِي‬ ‫ﺟِﻨﻮﺳﺎ‪ 1‬ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺖ ‪ cio.com‬ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .2‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ را ﺑــﺮاي ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻣﺪرﺳﺔ ﻋـﺎﻟﻲ ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺗـﺎﻓﺘﺰ در‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ ﺟــﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤــﻮده و ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي ﺧــﻮد را‬

‫زﻣﻴﻨﺔ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬

‫دﺳــﺘﻪﺑﻨــﺪي ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﺗــﻴﻢ‪ ،‬ﻳــﻚ ﻓﺮوﺷــﻨﺪه را‬

‫دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪيﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺷـﺮح داده و‬

‫داﻧــﺸﮕﺎه ﻳــﺎ ﻛــﺎﻟﺞ ﺷــﻤﺎ راهاﻧــﺪازي ﻳــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از اﻳــﻦ ﺟﻨﺒــﻪﻫــﺎ‪،‬‬

‫‪ .3‬ﺑﺮاي اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﭘـﺮوژة ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در‬ ‫ﺻـﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ )در ﻏﻴـﺮاﻳﻦ ﺻـﻮرت از دﻳﮕـﺮ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‪ ،‬دﻟﻴـﻞ آن‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻛــﻼسﻫــﺎ ﻳــﺎ ﻣﺤــﻞ ﻛــﺎر اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﺑﻌــﻀﻲ از‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ از ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪ .2‬ﺗﻤـــــﺮﻳﻦ ارزﻳـ ــﺎﺑﻲ ﭼـــــﺎرﭼﻮب ﻣﺪﻳﺮﻳـ ــﺖ داﻧـ ــﺶ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪ KPMG‬را در ﺳــــﺎﻳﺖ ﻣــــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴــــﺴﺘﻢ داﻧــــﺶ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳــﺎﻧﺪن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻛﻤـﻚ‬

‫‪ Kmsurvey.londonweb.net‬اﻧﺠــــﺎم داده و ﺳــــﻄﺢ‬

‫ﻣـــﻲﻛﻨﻨـــﺪ را ﺷﻨﺎﺳـــﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴـــﺪ‪ .‬ﺑـــﺎ ﺳـــﺎﻳﺖﻫـــﺎي‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن )ﺷـﺮﻛﺖ ﻳﺎ داﻧﺸﮕﺎه( ﺧـﻮد در راﺑﻄــﻪ‬

‫‪brint.com ،Knowledgemanagement.ittoolbox.com‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺻـﺤﻴﺢ‬

‫و ‪ decisionsupport.net‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮده و ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻛﻼس ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  A. Genusa ‬‬ ‫‪2‐  Tufts ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻛﺘﺎب ﻫﺎي داﻧﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪719‬‬

‫‪ .3‬در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺟــﺴﺘﺠﻮ ﻛــﺮده و ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ؟ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﭼـﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪،google.com‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ؟ ﺗﻔﺎوت آﻧﻬﺎ در ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ kmworld.com‬و ‪ km‐forum.org‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ‬

‫‪ .5‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬درﮔﺎهﻫﺎي داﻧﺶ‬

‫ﻣـﻮرد ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﺪ؟ اﻳﻦ ﺳـﺎﻳﺖﻫﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮوهﻫﺎي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ را در‬

‫ﺳــــﺎﻳﺖﻫــــﺎي داﻧــــﺸـﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺆﺳــــﺴﺎت ﻣــــﺸـﺎوره‪،‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺻﻠﻲ ﻫـﺮ ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن و ﻏﻴﺮه دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬از ﻫـﺮ ﮔـﺮوه‪،‬‬

‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤـﻮده )از ﻫـﺮ ﻳـﻚ ‪ 3‬ﻣـﻮرد( و ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎ و‬

‫ﻳﻚ ﻣﻮرد را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻮﺿـﻮع اﺻـﻠﻲ ﺳـﺎﻳﺖ را‬

‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬ﺟـــﻲ‪ .‬دي‪ .‬اِدواردز )‪ (jdedwards.com‬ﻳـــﻚ ﭘـــﺮوژه‬

‫‪ .4‬ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﻨﺞ داﺳﺘﺎن واﻗﻌﻲ‬

‫ﺷــﺒﻜﺔ داﺧﻠــﻲ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ را ﺑــﺎ ﻧــﺎم ﻧــﺎﻟِﺞ ﮔــﺎردِن‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧــﺶ را در ﺳــﻄﺢ ﺟﻬــﺎن ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ داد‪ .‬ﺑــﻪ ﻫــﺮ دو ﺳــﺎﻳﺖ ﺟِــﻲ‪ .‬دي‪ .‬اِدواردز و‬

‫)ﺣﺪاﻗﻞ از ﺳﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬آﻧﻬـﺎ را‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﻨـﻮﻧﻲ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و روشﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي داﻧﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ 1‬داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬ ‫در ﺳــﺎل ‪ 1980‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳــﺴﻠِﺮ ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ ﻃﺮاﺣــﻲﻫــﺎي‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧـﺪ ﻛـﻪ داراي ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺑـﻮد‪ .‬ﺟ‪‬ـﻚ‬

‫ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﺘﺮك در ﻃﺮاﺣﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن‪ 3‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪ ،‬از ورﺷﻜــﺴﺘﮕﻲ ﻧﺠــﺎت ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪) ،‬ﻟﻲ ﻳﺎﻛﻮﻛﺎ(‪ 4‬در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﻣـﺪرن‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﮕــﺮش ﺟﺪﻳــﺪي را ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‪،‬‬

‫و ﺟﺪﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺮﻛـﺰ را‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ‪ ،‬اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از ﺗـﺼﺎﺣﺐ‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس اﺻـﻮل ﺑﻬـﺮهوري ﻃﺮاﺣـﻲ ﻧﻤـﻮد‪ :‬ﻓـﻀﺎي ﺑـﺎز‪ ،‬ﻧـﻮر‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜﻦ ﻣﻮﺗﻮرز‪ 2‬در ﺳـﺎل ‪ ،1987‬ﻣـﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳـﻲ‪،‬‬

‫ﻃﺒﻴﻌــﻲ و ﭘﻠــﻪﻫــﺎي ﺑﺮﻗــﻲ )اﻓــﺮاد در آﺳﺎﻧــﺴﻮر ﺑــﺎ ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ‬

‫ﻃﺮحﻫﺎ و روشﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑـﺮاي ﺑـﺴﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬

‫ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ(‪.‬‬

‫‪The Engineering Book of Knowledge (EBOK) ‬‬ ‫)‪American Motors Corporation (AMC‬‬ ‫‪Jack Thompson ‬‬ ‫‪Lee Iacocca ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪720‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫در ﺳــﺎل ‪ ،1994‬ﻣﺮﻛــﺰ ﻓﻨــﺎوري ﻛــﻪ ﻣﻜــﺎﻧﻲ را ﺑــﺮاي‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻣﺸﻬﻮد ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮔـﺸﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺮاﻳﺴﻠِﺮ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣـﺸﻬﻮد‬

‫دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬دﻓﺎﺗﺮ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺮﻛـﺰ ﻓﻨـﺎوري ﻧﻘـﻞ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻠﻲ در ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ :‬آﻣـﻮزش و‬

‫ﻣﻜﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳـﻲ در ﻣﺠـﺎورت آن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺎ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻤﻜﺎران ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪه و ﻫﻤﻜـﺎريﻫـﺎي ﺣﺮﻓـﻪاي‬

‫‪1‬‬

‫رﺳﻤﻲ و ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬

‫ﺳــﺎل ‪ ،2000‬ﺑــﻴﺶ از ‪ 11،000‬ﻧﻔــﺮ در ﻣﺮﻛــﺰ آﺑِــﺮن ﻫﻴﻠــﺰ‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،1998‬داﻳﻤﻠﺮﺑﻨـﺰ ‪،‬‬

‫رخ داده‪ ،‬ﺗﺼﺤﻴﺢ ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺠﺪداً ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد در‬

‫ﺳﻬﺎم ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﻧﺎم ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﻣــﻮرد ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺟﺪﻳــﺪ در ﺣــﻮزه اﺻــﻠﻲ ﻛــﺎر ﺧــﻮد‪ ،‬ﻣﻄﻠــﻊ‬

‫را ﺑﻪ داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳـﺴﻠﺮ‪ (daimlerchrysler.com) 3‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎريﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل در ﺑـﻴﻦ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻛـﺎري‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻛﺎرا و ﺧﻼق ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﺔ روﻳﻜـﺮد‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت و راه‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ آن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺧﺮﻳـﺪ ﮔﺮدﻳـﺪ‬

‫ﺣﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ادﻏﺎم ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻣـﻮزشﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ در داﻳﻠﻤﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ را‬

‫ﻋﻼﻳﻖ و وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺸﺘﺮك )ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮر‪،‬‬

‫وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ روي ﻳﻚ ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ )ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻏﻴﺮه( دوﺑﺎره اﻳﺠﺎد ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺪف‪ ،‬ﺑﺎزﺳـﺎزي اﻳـﻦ‬

‫ﻛﻮﭼــﻚ‪ ،‬ﻣﻴﻨــﻲﺑــﻮس و ﻏﻴــﺮه( ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺷــﺪه و ﺑــﺮ روي‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ و در ﻋﻴﻦ ﺣـﺎل ﺑﻬﺒـﻮد وﺿـﻌﻴﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ از اﻳﺪه ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر‬

‫ﺳــﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧــﺔ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬در ﺳــﺎل ‪ ،1996‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞﻫــﺎ ﺗﻨﻬــﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﻳــﻚ ﺗــﻴﻢ واﺣــﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺷﺮﻃﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻗﺮار‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي را در ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬

‫داد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ در ﺑﻬـﺮهوري‬

‫اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑـﺮ ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬درﻛﻨـﺎر ﻫـﻢ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎر ﻛﺮده و آﻣﻮزش ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ آن واﻛـﻨﺶﭘـﺬﻳﺮي‬

‫در اﺑﺘﺪا ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي داﻧـﺶ را در داﺧـﻞ‬

‫ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺑــﺎزار‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ و اﻓــﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴــﺖ اﺳــﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ )ﻣﻤﻴﺰي داﻧﺶ(‪ .‬دﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻳـﺎ‬

‫ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ال اچ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺪﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﺑﺴﺘﺮ‪ ،4‬اﻳﺠﺎد ﺷـﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ "ﻇﺮفﻫﺎي داﻧـﺶ"‪ 5‬ﺑـﺴﻴﺎري وﺟـﻮد داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬از‬

‫در ﻋــﺮض ‪ 39‬ﻣــﺎه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﮔﺮدﻳــﺪ؛ زﻣــﺎن ﻣﻌﻤــﻮل ﺑــﺮاي ﺑــﻪ‬

‫ﭘﺎﻳﮕـــﺎهﻫـــﺎي داده ﻣﺤـــﺼﻮل ﮔﺮﻓﺘـــﻪ ﺗـــﺎ ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي‬

‫ﺑﺎزاررﺳﺎﻧﻲ‪ 50 ،‬ﻣﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ،CAD/CAM‬دادهﻫـــﺎي ﺗﻮﻟﻴـــﺪ‪ ،‬ﺗـــﺪارﻛﺎت و آزﻣـــﺎﻳﺶ‬

‫‪Auburn Hills ‬‬ ‫‪Daimler‐Benz ‬‬ ‫‪Daimler Chrysler ‬‬ ‫‪Platform Approach ‬‬ ‫‪Buckets of Knowledge  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻛﺘﺎب ﻫﺎي داﻧﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪721‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫـﺮ دﺳـﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و ﺗـﺪوﻳﻦ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﻴﻮه را ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ‬

‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺮدن اﻳـﻦ ﻇـﺮفﻫـﺎي‬

‫ﮔﺮوه ﻓﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل آن زﻣﻴﻨـﻪ ﺧـﺎص از داﻧـﺶ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از‬

‫داﻧﺶ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ از‬

‫ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﺑﺤــﺚ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آن‪ ،‬واﻛـﻨﺶ ﻧــﺸﺎن‬

‫اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ در ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮل ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ‪ 1‬ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را اﻳﺠـﺎد‬

‫وروديﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﮔﺮوهﻫﺎي آﻣﻮزش ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻃﺮاﺣـﺎن‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﺪﻻل ﺑﻬﺘـﺮي‬

‫و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﮔـﺮدﻫﻢ ﻣـﻲآوردﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬

‫را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ در ﺑﺤﺚ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻓﻨﻲ‬

‫ﮔﺮوه ‪ ،‬داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﻣﺎﻟـﻚ ﻛﺘـﺎب‪ ،‬داﻧـﺶ ﺟﺪﻳـﺪ را وارد‬

‫ﻛﺎرآﻣﻮزي و ﻳﺎدﮔﻴﺮي آن‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻣﺴﺌﻮل ﺻﺤﺖ‬

‫ﻛﺘﺎب داﻧﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﺔ داﺧﻠـﻲ ﻛﺮاﻳـﺴﻠِﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن داﻧـﺶ از ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ و داﻧـﺶ ﻓﻨـﻲ را‬

‫آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ وروديﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺣﺬﻓﻴﺎت ﻛﺘﺎب‬ ‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ اﺷﺘﺮاك و ﺣﻔﻆ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ در‬

‫‪ ،EBOK‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺑــﺎزﺑﻴﻨﻲ رﺳــﻤﻲ ﻃﺮاﺣــﻲ در داﻳﻤﻠ ـﺮ‬

‫اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ دو ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ اﻣﺎ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﺣﺘـﻲ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ردهﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ‪ ،‬اداﻣـﻪ‬

‫ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﺷــﻴﻮهﻫــﺎي رﻗﺒــﺎي داﻳﻤﻠــﺮ ﻛﺮاﻳــﺴﻠﺮ را ﻧﻴــﺰ در ﺑــﺮ‬

‫ﻳﺎﻓﺖ )ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‪ ،‬دﻳﮕﺮ در ﻻﻳﻪﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب‪ ،‬ﻫـﻢ‬

‫ﺷــﺪ(‪ EBOK .‬در ﻣﺤــﻴﻂ ﮔﺮِﻳــﭗ واﻳــﻦ‪) 2‬ﮔﺮﻳــﭗ واﻳــﻦ‬

‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎ )روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي( و ﻫـﻢ ﻳـﻚ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﺟﻴﺰ(‪ ،3‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ اﺟـﺮا ﺷـﺪه اﺳـﺖ و از‬

‫وﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﻜﺎري )روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮورﮔﺮ ﻧـﺖ اﺳـﻜﻴﭗ‪ 4‬و ﻧﻴـﻮز ادج‪ 5‬ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﻴﻂ و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣـﺪاوم روشﻫـﺎي‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪ‪ EBOK ،‬ﻫﺮﮔـﺰ ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ EBOK .‬ﻳـﻚ‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺷـﺪه و از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ روﻳﻜـﺮد ﺗﻴﻤـﻲ‬

‫ﺗﻜﺮار‪ ،‬وارد ‪ EBOK‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫ﻛﺘــﺎب زﻧــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻛﺘــﺎب ﺑــﺮ داﻧــﺶ ﻓﻨــﺎوري‪ ،‬ﺗــﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﭘــﺎﻻﻳﺶ و ﺗﺄﻳﻴــﺪ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳــﺖ در ﻳــﻚ ﻣﺨــﺰن‬

‫‪ ،EBOK‬ﻫــﺴﺘﻪ اﺻــﻠﻲ روش ﻛــﺎري ﺟﺪﻳــﺪ داﻳﻤﻠــﺮ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ EBOK‬وارد ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 5000‬ﻛـﺎرﺑﺮ ﺑـﻪ‬

‫‪Informal Cross‐platform Tech Clubs ‬‬ ‫‪GrapeVine ‬‬ ‫‪Grape Vine Technologies ‬‬ ‫‪Netscape ‬‬ ‫‪News Edge ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪722‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫‪ 3800‬ﻓﺼﻞ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎ اواﻳﻞ ﺳـﺎل ‪1999‬‬

‫آورﻳــﻢ‪ .‬وي ﻧﺘﻴﺠــﻪﮔﻴــﺮي ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪" :‬اﻳــﻦ ﻫﻤﻜــﺎري ارزش‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﻤﻲ از آن‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻣﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒـﺖ اﻳـﻦ ادﻏـﺎم‬

‫‪ EBOK‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ"‪.‬‬

‫ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﻨﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪،‬‬

‫داﻳﻤـﻠﺮﻛﺮاﻳﺴـﻠﺮ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺷـﺪﻳﺪاً داﻧـﺶ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔـﺮ‬

‫ﻣﺪار ﺧـﻮد ﺑﺎ رﻗﺒـﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن رو ‪ ‬ﺑﻪ ‪ ‬روﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﺑﻮدﺟﺔ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﻛﺘﺎبﻫﺎي داﻧـﺶ و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬

‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻣـﺴﺘﻤـﺮ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻧـﺸﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬داﻳﻤﻠـﺮ ﻛﺮاﻳـﺴﻠﺮ‬

‫و ﺧﻼﻗﻴـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫داﻧﺶ را در ﺑﺨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻓـﺮوش و‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﺳـﻄﺢ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‪ ‬ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫دﻳﻠﻤﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ »اﻧﺘﻘـﺎل داﻧـﺶ در ﮔـﺮوه‪،‬‬

‫‪ EBOK‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از ﭼﻨﺪ ﭘﺮوژهاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ را ارﺗﻘﺎء داده و ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫اواﻳﻞ ﺳﺎل ‪ ،1999‬درﺳﺖ ﭘﺲ از ادﻏﺎم‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﭘﺮوژه‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوﺑﻨﭻ‪ 1‬آﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫـﺪف اﻳـﻦ‬ ‫ﭘــﺮوژه ﻛﻤــﻚ ﺑــﻪ دو ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳــﺴِﻠﺮ و ﻣِﺮﺳــﺪس در‬

‫ﺳــﻬﻢ ﻋﻈﻴﻤــﻲ در درآﻣــﺪزاﻳﻲ ﺷــﺮﻛﺖ در آﻳﻨــﺪه‪ ،‬ﺧﻮاﻫــﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪«.‬‬ ‫ﻣﻨـــﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـــﻪ از ﮔـــﺰارش ﺳـــﺎﻟﻴﺎﻧﻪ داﻳﻤﻠـــﺮ ﻛﺮاﻳـــﺴﻠﺮ)‪،(2003‬‬ ‫‪ .Karlenzing  (1999),  Maynard  (2001),  Haas  et  al.  (2003),‬و‬ ‫‪.daimlerchrysler.com‬‬

‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ از ﻧﻘﺎط ﻗـﻮت ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫ﻣﺮﺳــﺪس اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨــﺪ و ﺑــﺮاي ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺮﺳــﺪس‪ ،‬اﻣﻜــﺎن‬

‫‪ .1‬ﻃﺮاﺣــﻲ ﺑــﺴﺘﺮ در داﻳﻤﻠــﺮ ﻛﺮاﻳــﺴﻠﺮ‪ ،‬ﻣــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ را در اراﺋﻪ ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﺑﺎزﺳﺎزي و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‬

‫ﻧﻤــﻮد‪ .‬ﻳﻜــﻲ از ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎي ﭘــﺮوﺑﻨﭻ‪ ،‬ﺗــﺼﻤﻴﻢ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﺸﻜﻼت‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺗﺮي اﻧﺘﻘﺎل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴـﻚ ﻧﻴـﺮو‬

‫ﺟﺪﻳﺪي را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﭼﺮخﻫﺎي ﻋﻘﺐ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮﺳﺪس در ﺗﻮﻟﻴﺪات آﻳﻨﺪة ﺧﻮد‬

‫‪ .2‬ﻣﻨﻈﻮر از "ﮔﺮوه آﻣﻮزش ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ" ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬دﻳﺘﺮ زچ‪ ،2‬ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ از داﻧﺶ ﺑﻪ‪ ‬وﺳﻴﻠﺔ اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد؟‬

‫"ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑـﺎ اﺟﺘﻨـﺎب از اﺧﺘـﺮاع ﻣﺠـﺪد ﭼـﺮخﻫـﺎي ﻗـﺒﻼً‬

‫‪ .3‬ﻛﺘﺎب داﻧﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‬

‫اﺧﺘﺮاع ﺷﺪه‪ 600 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬

‫ﻛﻪ ﭼﮕـﻮﻧﻪ ﺑﻪ وﺳﻴـﻠﺔ داﻧـﺶ ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪروز‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ و ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  ProBench  ‬‬ ‫‪2‐  Dieter Zetsche ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺑﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒﺰ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬

‫‪723‬‬

‫‪ .4‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‪" :‬ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه ﻛﻠﻴﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎً ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ آن در ارﺗﺒـﺎط‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﺎوري در ﺧـﺪﻣﺖ ﺗﻔﻜـﺮ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻴﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺤـﻞ ﻛـﺎر ﺗﻤـﺎم وﻗـﺖ ﻳـﺎ ﭘـﺎره‬

‫اﺳﺖ‪ ".‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫وﻗﺖ ﻳﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺧﻮد( در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬اﺑﺘﻜﺎرات ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﻠِﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮة آن را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮده و ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫آن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬

‫‪ .6‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻛﺘﺎب داﻧﺶ را ﺑﺮ روي ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ارﺗﺒﺎط دارد؟‪ ‬ﭼﺮا؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺑﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒﺰ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻢ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒــﺰ‪ ،(buckman.com) 1‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻨﻲ‪ ،2‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻري آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در ‪21‬‬

‫ﻛــﺎرﺑﺮ واﺳــﻂ‪ ،‬ﺣــﻮزهﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ داﻧــﺶ را ﺑــﺮ اﺳــﺎس‬

‫ﻛــﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ دارد و ﺑــﻴﺶ از ‪ 1000‬ﻣﺤــﺼﻮل‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي ﺗﺠــﺎري در ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ و ﻣﺨــﺎزن ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺨﺼﺼﻲ را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻋﺪم ﺛﺒﺎت‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪ .‬اواﺳﻂ دﻫﺔ‪ ،90‬ﻣﺠﻤـﻊ ﻓﻨـﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ اﺻـﻠﻲ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻓـﺮوش اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺳـﺎل‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﻛﻤ‪‬ﻦ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤـﻊ ﻓﻨـﻲ‬

‫‪ 2003‬ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺎل ‪ %10 ،2002‬و ﺳــﻮد ﺧــﺎﻟﺺ آن ‪5/7‬‬

‫‪ 20‬ﺑﺨﺶ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ داراي ﺗـﺎﺑﻠﻮ اﻋﻼﻧـﺎت‪،‬‬

‫درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺰارش ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 2003‬ﺑﺎﻛﻤﻦ‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑـﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﮔﻔﺘﻤـﺎن‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ‬

‫آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪" :‬ﺗﻮاﻧ ـﺎﻳﻲ ﻣــﺎ در ﺗــﺴﻬﻴﻢ داﻧــﺶ در ﺷــﺮﻛﺖ و‬

‫ﺟﻬــﺖ ذﺧﻴــﺮهﺳــﺎزي ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻣــﻮرد ﺑﺤــﺚ و ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎﻛﻤﻦ‬

‫داﻧﺶﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد‪ 13 .‬ﻣﻮرد از ‪ 20‬ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﻣﺠﻤـﻊ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫را از رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﻛـﺮده اﺳـﺖ"‪ .‬در دﻫـﺔ‪ ،90‬ﺑـﺎﻛﻤﻦ ﻳـﻚ‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎري داﺧﻞ ﺑﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒﺰ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ )ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ را آﻏﺎز ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ و ﺧﻤﻴﺮ ﻛﺎﻏﺬ و ﭼﺮم(‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ دﻫﺔ ﺑﻌﺪ از آن ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺎﻣﻊ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻓﺮﻣـﺎ را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻨﺪ‪6 .‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و راهاﻧﺪازي ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ از ﻛﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺎﺳـﺎً داﺧﻠـﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬

‫‪1‐  Buckman Labs ‬‬ ‫‪2‐  Tech‐Forum ‬‬

‫‪724‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﻛﻤﻦ ﻟﺒﺰ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ )ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ دﻳﮕـﺮ‬

‫ﻣﺜــﺎل ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧــﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻛﺎرﺧﺎﻧــﻪ‪ ،‬ﻣﺤــﻴﻂ‪ /‬اﻣﻨﻴــﺖ(‪.‬‬

‫از ﻛﺎرﻛﻨﺎن آن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻈﺎرت و ﭘـﺮدازش داﻧـﺶ اﻳﺠـﺎد‬

‫ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﺑﺎﻟــﺐ ﻧﻴــﻮز‪ 1‬و ﺑﺮﻳــﻚروم‪ ،2‬ﺑﺨــﺶﻫــﺎي وﻳــﮋه‬

‫ﺷﺪه در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺠﻤﻊ را ﺑﺮ‪ ‬ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻨـﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﺎﻛﻤﻦ‬

‫ﻳﻚ ﺗـﻴﻢ ﭘـﺮدازش داﻧـﺶ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬

‫آزاد ﺑﻮدﻧﺪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ ﺧـﻮد‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ داﻧﺶ ﺟﻤﻊآوري ﺷـﺪهاي را ﻛـﻪ در‬

‫را ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﺤـﺚﻫـﺎي آن ﺑﺨـﺶ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬

‫در ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻨﻲ‬

‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻋـﻀﺎي ﺗـﻴﻢ ﭘـﺮدازش داﻧـﺶ‬

‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑـﻮد ﺗـﺎ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌـﺪادي از ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﻣﺠﻤـﻊ و رﻫﺒـﺮان ﻫـﺮ ﺑﺨـﺶ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎري ﻛﺎرﻛﻨﺎن در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ‬

‫ﺑﻮدﻧــﺪ )در ﻫــﺮ ﻗــﺴﻤﺖ دو ﻳــﺎ ﭼﻨــﺪ ﻧﻔــﺮ از دﭘﺎرﺗﻤــﺎنﻫــﺎي‬

‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺎق اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ‬

‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ(‪ .‬رﻫﺒــﺮان ﺑﺨــﺶﻫــﺎ ﺑــﺮاي ﻛﻤــﻚ ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ را ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛــﺮد‪ .‬ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻣــﻮرد ﺑﺤــﺚ در‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد‪،‬‬

‫ﺑﺮﻳـــﻚروم از ﭘـــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑـــﺮاي ﺗـــﻴﻢﻫـــﺎي ورزﺷـــﻲ ﺗـــﺎ‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺪاﻧﺎن ﻳﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﺴﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر آﻣـﻮزش دﻳـﺪهاي‬

‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ارﺳﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺨﺼـﺼﻲ ﻻزم را در اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺗﻌﻄﻴﻼت در ﻣﻨﻄﻘـﻪ آﻧﻬـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﭼﻜﻴﺪهاي را ﻣـﻲﻧﻮﺷـﺘﻨﺪ و در‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﺮﻛﺰي ﻛـﻪ در دﺳـﺘﺮس اﻏﻠـﺐ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﻮد‪،‬‬

‫راهاﻧﺪازي ﻣﺠـﺎﻣﻊ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ از ﭘـﺮوژه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﺴﺌﻮل ﺗـﺴﻬﻴﻞ اﺷـﺘﺮاك داﻧـﺶ‬

‫داﻧﺶ ﺑﺎﻛﻤﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﻪ داﻧـﺶ‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ "ﭘﺮدازش داﻧﺶ" را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫را ارزﺷﻤﻨﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪروز و ﺳﻬﻞاﻟﻮﺻﻮل ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻜﻴﺪهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‬

‫ﻫﻤــﻴﻦ اﻧــﺪازه اﻫﻤﻴــﺖ داﺷــﺖ‪ .‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑــﺎﻛﻤﻦ ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫و ﺗﺴﻬﻴﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﺠـﺪد از داﻧـﺶ ﻛـﺴﺐ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬

‫اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺨــﺎﺑﺮات و ﻣﺮﻛــﺰ اﻃﻼﻋــﺎت ﻓﻨــﻲ )ﻛــﻪ ﻳــﻚ‬

‫داﺷــﺘﻨﺪ‪ .‬اﻋــﻀﺎي ﺗــﻴﻢ ﻣﺘﺨﺼــﺼﻴﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔــﻪ آﻣــﺎده ﻛــﺮدن‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ( را ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬

‫ﺧﻼﺻــﻪاي از ﺑﺤــﺚ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه در ﻫــﺮ ﺑﺨــﺶ و ارﺳــﺎل‬

‫ﻧﻤﻮد و ﺑﺨﺶ اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ‪ 3‬را ﺷﻜﻞ داد‪ .‬ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ ﻧﻔـﺮ از‬

‫اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳـــﻨﻞ ‪ ،KTD‬ﻣـــﺴﺌﻮل ﻃﺮاﺣـــﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳـــﻌﻪ‪ ،‬راهاﻧـــﺪازي و‬

‫ﻣﺘﺨﺼــــﺼﻴﻦ ﻣﺠﻤــــﻊ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــــﺪ ﭘﺎﺳــــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــــﻪ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﺮماﻓـﺰار و ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬

‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي‬

‫‪1‐  Bulab News ‬‬ ‫‪2‐  Break Room ‬‬ ‫‪3‐  Knowledge Transfer Department (KTD) ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪725‬‬

‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﺷﻴﻮه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺗﻴــﻢ ﺗﺨﺼـﺼـﻲ ﭘـﺮدازش داﻧـﺶ‪ ،‬وﻗـﺖ ﺧــﻮد را‬

‫اول اﻳﻨﻜــﻪ ﻳﻜــﻲ از ﻣﺘﺨﺼــﺼﻴﻦ ﻣﺠﻤــﻊ‪ ،‬درﺧﻮاﺳــﺖ را ﺑــﺮ‬

‫ﺻﺮف ﻛـﺴﺐ داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮدن آن‬

‫ﻣــﻲداﺷــﺖ و ﺳــﭙﺲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳــﺎن ﺑــﺎﻟﻘﻮه را ﺑﺮاﺳــﺎس ﺗﺠﺮﺑــﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ آﻧﻬﺎ و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻋﻼﻗﻪﺷﺎن ﺑـﻪ ﺗـﺴﻬﻴﻢ داﻧـﺶ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻴﻤـﻲ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن داراي ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "رﻫﺒﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎ" داوﻃﻠﺐ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻼﺻﻪﻫﺎي ﻫﻔﺘﮕﻲ را ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي در ﻣﺨﺎزن داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﺟﻬــﺖ اﺳــﺘﻔﺎده آﻳﻨــﺪه‪ ،‬ﺗﻬﻴــﻪ ﻣــﻲﻧﻤﻮدﻧــﺪ‪ .‬زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻳــﻚ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﮔﺮدﻳـﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎ ﻓﺮﻣﻮﻟـﻪ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮع اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ اراﺋﻪ ﺷـﺪه در‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔـــﺰارش ﺳﺎﻟﻴــــﺎﻧﻪ ﺑﺎﻛﻤـــﻦ )‪،(2003‬‬

‫‪  .Buckman.com; ‬‬

‫)‪.Plan and Leidner (2003‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ‬ ‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .2‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻘﺶﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪﻳﻲ دارﻧﺪ؟‬ ‫‪ .3‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را از رﻫﺒـﺮان‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺑـﺎﻛﻤﻦ‪،‬‬ ‫در ﻛﻨﺎر ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ﺳـﺮ و ﻛـﺎر‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ اﻣﻜﺎن اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲداد‪ .‬اﻳﻦ در ﺣـﺎﻟﻲ ﺑـﻮد‬

‫داوﻃﻠﺐ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﺑـﺎﻛﻤﻦ ﻟَﺒـﺰ را ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺳﻨﺠﻴﺪ؟‬

‫‪ ‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫‪Alice, V., ʺAre You Getting Big Value from Knowledge?ʺ ‬‬ ‫‪KMWorld, September 1999, pp. 16–17. ‬‬

‫‪Abramson, G., ʺMeasuring Up,ʺ CIO, June 15, 1998. ‬‬ ‫‪Alavi, M., ʺManaging Organizational Knowledge,ʺ Chapter ‬‬

‫‪Amato‐McCoy, D., ʺCommerce Bank Manages Knowledge ‬‬ ‫‪Profitably,ʺ Bank Systems and Technology, January 2003. ‬‬

‫‪2 in Zmud, W. R. (ed.), Framing the Domains of IT ‬‬ ‫‪Management: Projecting the Future. Cincinnati, OH: Pinnaflex ‬‬ ‫‪Educational Resources, 2000. ‬‬

‫‪Ambrosio, J., ʺKnowledge Management Mistakes,ʺ ‬‬ ‫‪Computerworld, 34(27), July 3, 2000. ‬‬ ‫‪Anderson, L., ʺCisco Employee Connection: Saving Money, ‬‬ ‫‪Keeping Employees,ʺ Smartbusinessmag.com, June 2002, p. ‬‬ ‫‪49. ‬‬

‫‪Barth, S., ʺKM Horror Stories,ʺ Knowledge Management, ‬‬ ‫‪October 2000b. ‬‬

‫‪Barth, S., ʺKnowledge as a Function of X,ʺ Knowledge ‬‬ ‫‪Management, February 2000a. ‬‬

‫‪Alavi, M. and D. Leidner, ʺKnowledge Management ‬‬ ‫‪Systems: Emerging Views and Practices from the Field,ʺ ‬‬ ‫‪Proceedings of 32nd Annual HICSS, Maui, HI, January 1999, ‬‬ ‫‪available at computer .org/proceedings /hicss/0001/0001 7/0001 ‬‬ ‫‪7009.pdf?SMSESSION= NO (accessed July 2003). ‬‬

‫‪Alavi, M., T. Kayworth, and D. Leidner, ʺAn Empirical ‬‬ ‫‪Examination of the Influence of Knowledge Management ‬‬ ‫‪on Organizational Culture,ʺ working paper, Baylor ‬‬ ‫‪University, 2003. ‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

9 ‫ﻓﺼﻞ‬

Bennet, A., and D. Bennet, ʺThe Partnership‐between  Organizational Learning and Knowledge Management,ʺ in  Handbook on Knowledge Management, Volume 1k (ed. C. W.  Holsapple). New York: Springer Verlag, 2003, pp. 439–460. 

Davenport, T., D. DeLong, and M. Beers, ʺSuccessful  Knowledge Management Projects,ʺ Sloan Management  Review, 39(2), Winter 1998. 

Blodgett, M., ʺPrescription Strength,ʺ CIO, February 1, 2000. Bolloju, N., M. Khalita, and E. Turban, ʺIntegrating 

The Executiveʹs Journal, Fall 1998. 

Knowledge Management into Enterprise Environments for  the Next Generation of Decision Support,ʺ Decision Support  Systems, 33(2), June 2002, pp. 163–176. 

Brown, S. J., and P. Duguid, ʺBalancing Act: How to  Capture Knowledge Without Killing It,ʺ Harvard Business  Review, May–June 2000, 73–80. 

726

Davis, M., ʺKnowledge Management,ʺ Information Strategy:  DeLong, D. W., and L. Fahey, ʺDiagnosing Cultural  Barriers to Knowledge Management, Academy of  Management Executive, 14(4), November 2000, pp. 113—127.  Desouza, K.C., ʺKnowledge Management Barriers: Why the  Technology Imperative Seldom Works,ʺ Business Horizons,  January/ February 2003, pp. 25—29. 

Buckler, G., ʺKnowledge Management Crucial Tool for Law 

Duffy, D., ʺKnowledge Champions,ʺ CIO (Enterprise‐ Section 2), November 1998. 

Firms,ʺ The Globe and Mail, April 12, 2004. 

Economist, ʺBusiness: Electronic Glue,ʺ The Economist, May 

Cahill, T., How the Irish Saved Civilization. New York: 

31, 2001, economist.com/ displaystory.efm? story_id= 638605  (accessed July 2003). 

Anchor, 1996.  

Chandler, P., ʺConnecting People,ʺ CVX Magazine,  ChevronTexaco, June–July 2002.  ChevronTexaco 2004 Fact Sheet, chevrontexaco.com (accessed  May 2004).  Cingular, cingular.com (accessed May 2004).  CIO.com, ʺThe Means to an Edge: Knowledge  Management‐Key to Innovation,ʺ CIO white paper,  September 15, 1999. 

Collins, H., Corporate Portals: Revolutionizing Information  Access to Increase Productivity and Drive the Bottom Line,  AMACOM, 2001. 

Commerce Bank, coanmerceonline.com (accessed May 2004).  Cothrel, J., and R. L. Williams, ʺOn‐line Communities:  Getting the Most Out of On‐line Discussion and  Collaboration,ʺ Knowledge Management Review, No. 6,  January—February 1999b. 

Cothrel, J., and R. L. Williams, ʺOn‐line Communities:  Helping Them Form and Grow,ʺ Journal of Knowledge  Management, 3(1), 1999a. 

Cranlield University, ʺThe Cranfield/ Information Strategy  Knowledge Survey: Europeʹs State of the Art in Knowledge  Management,ʺ The Economist Group, 1998. ʺDaimlerChrysler 2003 Annual Report,ʺ DaimlerChrysler,  2004.  

Dash, J., ʺCultivating Collaboration,ʺ Software Magazine,  March 1998. 

Davenport, T. H., and L. Prusak, Working Knowledge: How  Organizations Manage What They Know. Boston: Harvard  Business School Press, 1998. 

Edvinsson, L., ʺThe Intellectual Capital of Nationsʺ in  Handbook on Knowledge Management, Volume l k (ed. C. W.  Holsapple). New York: Springer‐Verlag, 2003, pp. 153—163.  Eisenhart, M., ʺAround the Virtual Water Cooler:  Sustaining Communities of Practice Takes Plenty of  Persistence,ʺ Knowledge Management, October 2000.  Ford, D. P., ʺTrust and Knowledge Management: The Seeds  of Success,ʺ in Handbook on Knowledge Management, Volume l  k (ed. C. W. Holsapple). New York: Springer‐ Verlag, 2003,  pp. 553—576.  Genusa, A., ʺRx for Learning,ʺ cio.com, February 1, 2001,  cio.com/ archive/020101/tufts.html (accessed July 2003).  Gowlings, gowlings.com (accessed May 2004).  Gray, P., ʺTutorial on Knowledge Management,ʺ  Proceedings of the Americas Conference of the Association for  Information Systems, Milwaukee, WI, August 1999. 

Gray, P., and D. Meister, ʺKnowledge Sourcing  Effectiveness,ʺ working paper, University of Pittsburgh,  2003. 

Gray, P., and S. Tehrani, ʺTechnologies for Disseminating  Knowledge,ʺ in Handbook on Knowledge Management,  Volume 1k (ed. C. W. Holsapple). New York: Springer‐ Verlag, 2003, pp. 109—128.  Gupta, A. K., and V. Govindarajan, ʺKnowledge  Managementʹs Social Dimension: Lessons from Nucor  Steel,ʺ Sloan Management Review, 42(1), Fall 2000, pp. 71-80.  Haas, R., W. Aulbur, and S. Thakar, ʺEnabling  Communities of Practice at EADS Airbus,ʺ in Sharing  Expertise: Beyond Knowledge Management (ed. M. Ackerman,  V. Pipek, and V. Wulf). Cambridge, MA: MIT Press, 2003. 

727

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Hansen, M., N. Nohria, and T. Tierney, ʺWhatʹs Your  Strategy for Managing Knowledge?ʺ Harvard Business  Review, 77(2), March— April 1999. 

Knapp, E. M., ʺKnowledge Management,ʺ Business and 

Hanssen‐Bauer,.J., and C. C. Snow, ʺResponding to Hyper 

Research Report, 1998. 

competition: The Structure and Processes of a Regional  Learning Network Organization,ʺ Organization Science, 7(4),  1996, pp. 413—427. 

KPMG Consulting (kpmgconsulting.com/kpmgsite/service 

Hargadon, A. B., ʺFirms as Knowledge Brokers: Lessons in  Pursuing Continuous Innovation,ʺ California Management  Review, 40(3), Spring 1998, pp. 209—227.  Heier, H., Siemens Share/Vet: Change Paradigms in the Setting  of Knowledge Management Systems. Dissertation, Leiden  University School of Management, 2003. 

Economic Review, 44(4), July—September 1998. 

KPMG Management Consulting, Knowledge Management 

/km/publications. htm), press release 2000. 

Leidner, D. E., ʺUnderstanding Information Culture:  Integrating Knowledge Management Systems into  Organizations,ʺ in Strategic Information Management (eds. R.  D. Galliers and D. E. Leidner). Oxford: Butterworth  Heinemann, 2003, pp. 497—525. 

Leonard, D., and S. Sensiper, ʺThe Role of Tacit Knowledge 

Henfridsson, O., and A. Soderholm, ʺBarriers to Learning: 

in Group Innovations,ʺ California Management Review, 40(3),  Spring 1998. 

On Organizational Defenses and Vicious Circles in  Technological Adoption,ʺ Accounting, Management and  Information Technologies, 10(1), 2000, pp. 33—51. 

Liautaud, B., and M. Hammond, E‐Business Intelligence:  Turning Information into Knowledge into Profit. New York:  McGraw‐Hill, 2000. 

Hislop, D., ʺMission Impossible? Communicating and 

Liebowitz, J., and Y. Chen, ʺKnowledge Sharing  Proficiencies: The Key to Knowledge Management,ʺ in  Handbook on Knowledge Management, Volume 1k (ed. C. W.  Holsapple). New York: Springer‐ Verlag, 2003, pp. 409— 438. 

Sharing Knowledge via Information Technology,ʺ Journal of  Information Technology, September 2002, pp. 165—177. 

Holsapple, C. W., ʺKnowledge and its Attr ibutes,ʺ in  Handbook on Knowledge Management, Volume l k (ed. C. W.  Holsapple). New York: Springer Verlag, 2003, pp. 165—188.  Holsapple, C. W. and K. D. Joshi, ʺA Knowledge  Management Ontology,ʺ in Handbook on Knowledge  Management, Volume 1k (ed. C. W. Holsapple). New York:  Springer Verlag, 2003, pp. 89—128. 

InfoWorld, ʺEnterprise Knowledge Portals Wise Up Your  Business,ʺ InfoWorld, 22(49), December 4, 2000, archive  .infoworld.com/gui/infographics/00/12/04/ 001204tcvit.gtf  (accessed July 2003). 

MacSweeney, G., ʺThe Knowledge Management Payback,ʺ  Insurance & Technology, June 2002.  Madhaven, R., and R. Grover, ʺFrom Embedded  Knowledge to Embodied Knowledge: New Product  Development as Knowledge Management,ʺ Journal of  Marketing, 62(4), October 1998.  Massey, A. P., M. Montoya‐Weiss, and T. OʹDriscoll, 

Junnarkar, B., ʺCreating Fertile Ground for Knowledge at 

ʺKnowledge Management in Pursuit of Performance:  Insights from Nortel Net‐ works,ʺ MIS Quarterly, 26(3),  September 2002, pp. 269—289. 

Monsanto,ʺ Perspectives on Business Innovation. EY Center for  Business Innovation, 1997. 

Maynard, M., ʺAmid the Turmoil, a Rare Success at  Daimler‐ Chrysler,ʺ Fortune, January 2001. 

Kaplan, S., ʺKM the Right Way,ʺ CIO, July 15, 2002.  Karlenzig, W., ʺChryslerʹs New Know‐Mobiles,ʺ Knowledge 

McDonald, M., and D. Shand, ʺRequest for Proposal: A  Guide to KM Professional Services,ʺ Knowledge Management,  March 2000. 

Management, May 1999, pp. 58—66. 

Kesner, R. M., ʺBuilding a Knowledge Portal: A Case Study  in Web‐Enabled Collaboration,ʺ Information Strategy: The  Executiveʹs Journal, Winter 2003, pp. 13—23.  King, D., and K. Jones, ʺCompetitive Intelligence, Software  Robots, and the Internet: The NewsAlert Prototype,ʺ  Proceedings, 28th HICSS, Wailea, Maui, Hawaii, January  1995. 

King, J., ʺShell Strikes Knowledge Gold,ʺ Computerworld,  July— August 2001. 

Melymuka, K., ʺProfiting from Mistakes,ʺ Computcrworld,  April 2001.  Melymuka, K., ʺKnowledge Management Helps Cut Errors  by Half,ʺ Computertvorld, July 8, 2002,  computenvorld.com/databasetopics/ clata/stoty/O,l  0801,72513,00.html (accessed July 2003).  Monsanto at a Glance,ʺ monsanto.com (accessed June 2004).  Mooney, S. F., ʺPC ʹKnowledge Capitalʹ Can be Measured,ʺ  National Underwriter, 104(51—52), December 25, 2000. 

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

9 ‫ﻓﺼﻞ‬

728

Most Admired Knowledge Companies Recognized,ʺ  Knowledge Management Review, January—February 1999. 

Shein, E., ʺThe Knowledge Crunch,ʺ CIO.com, May 1, 2001,  http://www.cio.com/archive/050101/crunch.html.  

Nonaka, I., ʺA Dynamic Theory of Organizational  Knowledge Creation,ʺ Organization Science, 5(1), Feb. 1994,  pp. 14‐37. 

Siemens, siemens.com (accessed May 2004).  Silver, C. A., ʺWhere Technology and Knowledge Meet,ʺ 

Nonaka, I., and H. Takeuchi, The Knowledge‐Creating 

Journal of Business Strategy, 21(6), November—December  2000. 

Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of  Innovation. New York: Oxford University Press, 1995.

Silverman, S. et al., ʺReaping the Rewards,ʺ Oil H Gas  Investor, 2000. 

OʹDell, C., C. Grayson, and N. Essaides, If Only We Knew  What We Know: The 77ansfer of Internal Knowledge and Best  Practice. New York: Free Press, 1998. 

Skyrme, D. J., and D. Amidon, ʺNew Measures of Success,ʺ  Journal of Business Strategy, January— February 1998. 

OʹDell, C. S., S. Elliot, and C. Hubert, ʺAchieving  Knowledge Management Outcomes,ʺ in Handbook on  Knowledge Management, Volume 1k (ed. C. W. Holsapple).  New York: Springer‐Verlag, 2003, pp. 253—288.”  

OʹHerron, J., ʺBuilding the Bases of Knowledge,ʺ Call Center  Magazine, January 2003. 

Plan, S. L., and D. E. Leidner, ʺBridging Communities of  Practice with Information Technology in Pursuit of Global  Knowledge Sharing,ʺ Journal of Strategic Information Systems,  Vol. 12, 2003, pp. 71—88. 

Smith, H. A., and J. D. McKeen, ʺCreating and Facilitating  Communities of Practice,ʺ in Handbook on Knowledge  Management, Vol. 1 (ed. C. W. Holsapple). New York:  Springer Verlag, 2003, pp. 393—408. 

Steinberg, D., ʺBringing Order to the Information  Explosion,ʺ Smartbusinessmag.com, June 2002, pp. 48—53. 

Storck, J., and P. A. Hill, ʺKnowledge Diffusion Through  Strategic Communities,ʺ Sloan Management Review, 41(2),  Winter 2000. 

Polanyi, M., Personal Knowledge. Chicago: University of  Chicago Press, 1958. 

Teece, D. J., ʺKnowledge and Competence as Strategic  Assets,ʺ in Handbook on Knowledge Management, Volume 1k  (ed. C. W. Holsapple). New York: Springer Verlag, 2003, pp.  129—152. 

Polanyi, M., The Tacit Dimension. London: Routledge & 

Vander Spek, R., J. Hofer‐Alfeis, and J. Kingma, ʺThe 

Kegan Paul, 1966. 

Rasmus, D. W., ʺKnowledge Management: More than AI  But Less Without It,ʺ PC Al, 14(2), March—April 2000. 

Robb, D., ʺAssembling Knowledge Management Teams,ʺ  Information Strategy Executive Journal, Winter 2003, pp. 37— 48. 

Knowledge Strategy Process,ʺ in Handbook on Knowledge  Management, Volume 1k (ed. C. W. Holsapple). New York:  Springer‐Verlag, 2003, pp. 443—466. 

Vasilash, G. S., ʺ447,000 Heads Are Better than One,ʺ  Automotive Design e} Production, June 2002.  Velker, L., ʺKnowledge the Chevron Way,ʺ KMWorld, 8(2), 

Roberts‐Witt, S. L., ʺThe @HP Way,ʺ Portals Magazine, 

February 1, 1999, pp. 20—21. 

November, 2002. 

Von Krogh, G. et al., eds., Knowledge Creation: A Source of 

Robin, M., ʺLearning by Doing,ʺ Knowledge Management,  March 2000. 

Value. New York: St. Martinʹs Press, 2000. 

Reber, P., ʺBuild a Dynamic Business Portal with XML,ʺ  Knowledge Management, January 11, 2001.

Ruggles, R., ʺThe State of the Notion: Knowledge  Management in Practice,ʺ California Management Review,  40(3), 1998. 

Schultze, U. and D. E. Leidner, ʺStudying Knowledge  Management in Information Systems Research: Discourses  and Theoretical Assumptions,ʺ MIS Quarterly, 26(3),  September, 2002, pp. 213—242. 

Sharp, D., ʺKnowledge Management Today: Challenges  and Opportunities,ʺ Information Systems Management, Spring  2003. 

Warner, F., ʺHe Drills for Knowledge,ʺ Fast Company,  September 2001.  Wenger, E. C., and W. M. Snyder, ʺCommunities of  Practice: The Organizational Frontier,ʺ Harvard Business  Review, January—February 2000, pp. 139—145.  Williams, S., ʺThe Intranet Content Management Strategy  Conference,ʺ Management Services, September 2001.  Ziff Davis Smart Business, ʺInside Information,ʺ  Smartbusinessmag. Com, June 2002, pp. 46—54. 

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪10‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪:‬‬ ‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪1-10‬‬ ‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬ ‫‪ 3-10‬ﻛــﺸﻒ اﻃﻼﻋــﺎت و داﻧــﺶ ﺑــﻪ ﻛﻤــﻚ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫‪4-10‬‬ ‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬ ‫‪ 6-10‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻞ‬ ‫‪ 7-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫اﻫﻤﻴــﺖ داده‪ ،‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﭼﺮﺧــﻪ ﺣﻴــﺎت آن را درك‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري و ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ داده را ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده و ﻧﻘﺶ آن در ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻢ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪Department of Homeland Security (DHS‬‬

‫ﻛــﺸﻒ اﻃﻼﻋــﺎت و داﻧــﺶ و ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺮز )‪(Sears‬‬

‫ﻗﺪرت و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻮﺟﻮد در دادهﻛﺎوي را درك ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬وزارت ﻛﺸﻮر‬

‫‪.2‬‬

‫‪.9‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬ ‫‪ .11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫روشﻫﺎي اراﺋﻪ داده را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي و واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار داده و ﺑﺮاي‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ وب در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده را ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪729‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻟﻤﺎسﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دادهﻛﺎوي در ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهاي ﻫﺎرا‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻫﺎرا )‪ (harrahs.com‬ﻳﻜﻲ از ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺳـﻮدآور در‬ ‫‪1‬‬

‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪة اﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ‪ 26‬ﻛﺎزﻳﻨﻮ در ‪ 13‬اﻳﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺳـﺎل ‪2002‬‬ ‫درآﻣﺪي ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و درآﻣﺪ ﺧﺎﻟﺼﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 235‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي ﻫﺎرا ﻛﻪ در ﻧـﻮار ﻻسوﮔـﺎس واﻗـﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎ ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻞ ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﺎده‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻴﻦ را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎزﻳﻨﻮ آﻣﺪه‪ ،‬ﭘﻮل ﺧﻮد را در آﻧﺠـﺎ ﺧـﺮج‬ ‫ﻧﻤﻮده و اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﻲ در دﻧﻴـﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻧـﻮار ﻻسوﮔـﺎس‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻫﺰاران ﻛﺎزﻳﻨﻮي ﺑـﺰرگ و ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻲ ﺟـﺬاب‪ ،‬از‬ ‫آﺗﺸﻔﺸﺎنﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي دزدان درﻳﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد را وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻔﺮح را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه در ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ ﻛﺎرتﻫﺎي وﻓﺎداري‪ 2‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺛﺎﺑـﺖ ﺧـﻮد‬ ‫اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﺎقﻫﺎي راﻳﮕﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳـﺎزﻧﺪ و ﺑﻠـﻴﻂﻫـﺎﻳﻲ راﻳﮕـﺎن را ﺑـﺮاي دﻳـﺪن‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و‪ ....‬ﻣـﺸﻜﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻔـﺎوت ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤـﻲ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫـﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻘﺎﻳـﺸﺎن ﻣـﺴﺘﻠﺰم اراﺋـﻪ اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻲﮔـﺮﻓﺘﻦ آﻧـﺎن ﻧﻴـﺰ ﻛﻤﻜـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؟ ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫـﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴــﺮهاي ﻫــﺎرا‪ ،‬ﺗﺤــﺖ رﻫﺒــﺮي ﮔــﺮي ﻻوﻣــﻦ‪ 3‬اﺳــﺘﺎد ﺳــﺎﺑﻖ داﻧــﺸﻜﺪه ﺗﺠــﺎرت ﻫــﺎروارد‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﻛﻪ اﺟﺮاﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎﻳﺸﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎرا ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻳﻚ ‪ CRM‬ﻓﻨﺎوري ﻣﺤﻮر و اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﺗـﺎ‬

‫‪730‬‬

‫‪1‐  Harrah ‬‬ ‫‪2‐  Loyalty cards ‬‬ ‫‪3‐  Gary Loveman ‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻟﻤﺎس ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دادهﻛﺎوي در ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﻫﺎرا‬

‫‪731‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ارﺳﺎل ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟـﺬب‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ‪ 82/7‬درﺻﺪ از درآﻣـﺪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ از ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﻓـﺮوش‬ ‫ﺳﻜﻪاي اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺎرا ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد ﻳـﻚ ﻛـﺎرت ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ وﻓـﺎداري ﺻـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرت ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن روي ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪ 26‬ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎزﻳﻨﻮ را ﺛﺒﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎرتﺧﻮان در رﺳﺘﻮرانﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻐﺎزهﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻫـﺎرا ﻧﻴـﺰ ﻣﻴـﺰان ﭘـﻮل‬ ‫ﺧﺮج ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺛﺒﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺘـﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي وﻓـﺎداري ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷـﻤﺎ از اﻋﺘﺒـﺎري‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده راﻳﮕـﺎن از اﺗـﺎقﻫـﺎي ﻫﺘـﻞ‪ ،‬ﺷـﺎم و ﻏﻴـﺮه را ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ رﻗﺒﺎ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺎرا ﻳﻚ ﮔﺎم ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ :‬اﻳﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ از ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 300‬ﮔﻴﮕﺎ ﺑﺎﻳﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان اﻧﺒـﺎر داده‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرتﺧﻮانﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴـﺮي ﻓـﺮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮد ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را در ﻣﻮرد ﻋﺎدات و‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ وارد اﻧﺒﺎر دادة ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻜﺘـﻪ در ﻣـﻮرد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧـﺎم‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﻦ و‬ ‫ﺟﻨﺴﻴﺖ آﻧﻬﺎ(‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻗﻤﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﺗﻤﺎﻳﻼﺗﺸﺎن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻨـﻲ از اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺸﺘﺮي ﺷـﺪه و ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻮرد ﻛﺎوش ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﻫﺎرا‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي وﻓﺎداري ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺮ‬ ‫ﭘﺎﻳﺔ رﺷﺪ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻫﻤﺎن ﻓﺮوﺷﮕﺎه )در ﻣﺜﺎل ﻛـﺎزﻳﻨﻮ( ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴـﺪ واﻗـﻊ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف‪ ،‬ﻣﻠﺰم ﻛﺮدن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻨﻈﻢ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ‪ ‬ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻴﺎﻧﺴﺎل و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ‬ ‫و درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺎزي ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻜﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻫﺘﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در راه ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ از ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﻳـﺎ در ﺷـﺐﻫـﺎي‬ ‫آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎ ﻣﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﻠـﺐ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ژﺗـﻮنﻫـﺎي ‪ 60‬دﻻري ﻛـﺎزﻳﻨﻮ‪ ،‬از اﺗـﺎق‬ ‫راﻳﮕﺎن در ﻫﺘﻞ ﻳﺎ دو ﭘﺮس اﺳﺘﻴﻚ و ‪ 30‬دﻻر ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ ﺳﺮخ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي دارد‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از ﻫﻴﺠﺎن و رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮد ﻗﻤﺎر ﻛﺮدن وﺟﻮد دارد ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻧـﺪ )ﺑﻴـﺸﺘﺮ از‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ در ﺗﻌﻄﻴﻼﺗﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮوﻧﺪ(‪.‬‬

‫‪732‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘـﺮاﺗﮋي ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﺷﺪن ﻧﺎم ﻫﺎرا ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬درك ارزش ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎري‪ 1‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻪ اﻣﺮي ﺧﻄﻴـﺮ در اﺳﺘـﺮاﺗﮋي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺎرا ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺗﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰان ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻓــﺮد در ﻳـﻚ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎزﻳﻨﻮ ﺻـﺮف ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬روي ﻛـﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻛـﻪ آن ﻓـﺮد ﻃـﻲ ﻣـﺪﺗﻲ ﻣﺪﻳـﺪ در ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫـﺎ ﺻـﺮف ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎص در ﻣـﻮرد ﺗﻤـﺎﻳﻼت ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻧﺠـﺎم آزﻣـﺎﻳﺶﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ﺗﺎزه و ﺗﻌﻴﻴﻦ راهﻫﺎي ﺑﺮآوردهﻛﺮدن ﻋﻼﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻓﺮدي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﭘﻮﻟﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻛـﺎزﻳﻨﻮﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺎرا ﻣﺮاﺟﻌﺎن را ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﺎوت ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺧـﺮج‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺻﻒﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎر و ﺟﻮاﻳﺰ‪ ،‬از اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ آﺷﻜﺎر ﺑـﻴﻦ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺘﻠﻒ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي ﻫﺎرا اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را در ﺟﻬـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردن ﻛﺎرت ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﺮﻏﻴـﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺎرتﻫﺎي ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد در ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ ﻫﺎرا‪ ،‬ﻛﺎري ﻓﺮاﺗـﺮ از ﻣﺤﺎﺳـﺒﺔ ﻣﻴـﺰان ﻫﺰﻳﻨـﻪاي ﻛـﻪ‬ ‫اﻓﺮاد در اﻳﻦ ﻛﺎزﻳﻨﻮ ﻗﻤﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺎزﻳﻨﻮ ﻣـﻲداﻧـﺪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎص در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ و ﭘﺸﺖ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزي اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﻮن دادهﻛﺎوي‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎزﻳﻨﻮ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﺪام ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎص ﺑﻪ ﻛـﺪام ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺶ آﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﻛﺎزﻳﻨﻮ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎزﻳﻨﻮ ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺤﻮة ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳـﺮﻋﺖ و‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺻﺤﻴﺢ و دوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺑـﺎ دادهﻛـﺎوي‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻗـﺎدر اﺳـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ داده و درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﻫﺎرا اﻗـﺪام ﺑـﻪ راهاﻧـﺪازي‬ ‫ﻃﺮح ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﭘﺎداش ﺑـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺳـﺎﻋﺘﻲ ﺑـﺮاي ﺟﻠـﺐ ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ )ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺎداشﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان در ﻃﻲ ‪ 3‬ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ 43‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر‬ ‫رﺳﻴﺪ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﺎداش ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮة ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺮ ﺷﺨﺺ دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﻛﺎراﻳﻲ‬ ‫‪1‐  Lifetime value ‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻟﻤﺎس ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دادهﻛﺎوي در ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﻫﺎرا‬

‫‪733‬‬

‫ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮي ﺑﺎ اﻣﺘﻴﺎز ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻫﻤﻜـﺎر ﺧـﻮد در ﻳـﻚ ﻛـﺎزﻳﻨﻮ ﺑـﺎ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن اﻣﺘﻴﺎزش را از وي ﺟﻮﻳﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻫﺎرا ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﺪر ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻬﻤـﺎن در اﻳـﻦ ﻛـﺎزﻳﻨﻮ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫـﺮ‬ ‫اﻧﺪازه ﺷﻤﺎ ﺑﺎ روي ﺑـﺎزﺗﺮي ﭘـﺬﻳﺮاي او ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬درآﻣـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺣﺎﺻـﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎزﻳﻨﻮﻫﺎي ﻫﺎرا ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮب ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل وﻗﺎﻳﻌﻲ ﻣﺠﺰا و اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣـﺪ ﻳـﻚ روال داﺋﻤـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻧـﻮار ﻻسوﮔـﺎس اﻧـﻮاع‬ ‫ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﻮﺟﻪ اﻓﺮاد را ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺎرا ﺑﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ "ﭘـﺎداش ﻛﻠـﻲ" ﺧـﻮد‬ ‫اداﻣﻪ داده و وﻓﺎداري ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ داده و اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻮل زﻳـﺎدي‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از)‪.Loveman (2003), Levinson (2001‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﺔ آﻏﺎزﻳﻦ در ﻣﻮرد ﻫﺎرا‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫـﺎ در ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻔﺮﻳﺤـﻲ ﺑـﺰرگ را ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻊآوري ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ذﺧﻴﺮه آﻧﻬـﺎ‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن و ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و اﺧـﺬ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ دادهﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ و ﻣﺮاﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ :‬دادهﻫﺎ ﺟﻤﻊآوري ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر‬ ‫داده ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ دادهﻛـﺎوي ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،1‬ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﺪاوم دادهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎزﺧﻮردﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻴﺰان ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺟﺮاي اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده و‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻧﻮﻋﺎً ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺳﺮ و ﻛﺎر ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داﺷﺖ‪  .‬‬

‫‪1‐  Decision modeling  ‬‬

‫‪734‬‬ ‫‪1-10‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون اﺳـﺘﻔﺎده از دادهﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم ﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑﻴـﺎﻧﻲ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑـﺪون داده‪ ،‬ﺷـﻤﺎ اﻛﺜـﺮ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ را‬ ‫اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧـﻪ آﻏـﺎزﻳﻦ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬دادهﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن‪ ،‬ﺣﻔـﻆ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده و‬ ‫ﭼﻨﺪ راه ﺣﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ دادهﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻜﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ دﺳﺘﺨﻮش ﻣﺸﻜﻼت و دﺷﻮاريﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت دادهﻫﺎ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫﺎ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ دﺷـﻮار‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺣﺠﻢ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن رﺷـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﺪه و دادهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫اﺿـﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﺳﻬــﻢ ﻛـﻮﭼﻜﻲ از دادهﻫــﺎي ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﺧﺎص ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دادهﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و درك ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• دادهﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﺔ ﺑـﺴﻴﺎري از اﻓـﺮاد ﺗﻮﺳـﻂ روشﻫـﺎ و‬ ‫اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﺟﻤــﻊآوري ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﺘﻨــﺎوب در ﺳــﺮورﻫﺎ و‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و در ﻗﺎﻟﺐ زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺴﺎن و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻘﺪار رو ﺑﻪ ﻓﺰوﻧﻲ دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎﻳﺪ در اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫﺎ اﻣﻮري ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه‬ ‫ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادهﻫﺎ‪ ،‬در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب در ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻧﺘﺨﺎب اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪735‬‬

‫اﻳﻦ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻧﻴـﺎز ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم و دﻗﻴـﻖ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫﺎ‪ .‬از دﻳﺮﺑـﺎز ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دادهﻫﺎ در ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﭘﺮدازش در ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎرا و اﻳﻤﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮﭼـﻪ‪،‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻮردي‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗـﻊ ﻧـﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫دادهﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دادهﻫﺎ در ردﻳﻒﻫﺎ و ﺳﺘﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ )ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪3‬‬ ‫ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه و ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي وب‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺪﻳـﺪي در ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ و ﺳﺎدة دادهﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﻫـﺎرا ﺟﻬـﺖ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫وب ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دادهﻫﺎ داراﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮﭼـﻪ ﻧﮕﻬـﺪاري آﻧﻬـﺎ ﭼـﻮن‬ ‫ﺑﺎري ﮔﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ دادة ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻛـﻢ ﻛـﺮدن اﻳـﻦ ﺳـﺮﺑﺎر و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗـﺪرت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻣﻄﻠـﻊ ﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﭘﺮدازش دادهﻫﺎ در ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت‬ ‫دادهﻫﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣـﺎنﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲروﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﮔﺸﺘـﻪ و ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻳـﺎ داﻧــﺶ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬راهاﻧــﺪازي ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ و ﻣـﺪﻳﺮان‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت و داﻧﺶ را در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻛﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻫـﺎرا ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﺷــﺪ‪ ،‬داﻧــﺶ ﺑﺎﻋــﺚ اﻳﺠـﺎد راه ﺣــﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤــﻪ ﭼﻴـﺰ از‬ ‫ﻃﺮاﺣـﻲ اﺑﺘــﻜﺎري ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺘـﻜﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ اﺳﺖ‬ ‫)ﺑﻪ ‪ Markus et al., 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﺳـﺨﺘﻲﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘـﺮ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨــﺮاج داﻧــﺶ از اﻧﺒــﻮه دادهﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺳـﺎده و‬ ‫آﺳﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪736‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ داده ﺑﻪ داﻧﺶ و راه ﺣﻞ ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ ﺷـﺒﻴﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺑـﺎ ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮدازش اوﻟﻴﻪاي روي اﻳﻦ دادهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ اﻧﺒﺎر داده‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺎزار دادهاي ﻛﻪ در آن ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬درآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺒـﺎر داده ﻳـﺎ ﺑـﺎزار‬ ‫داده ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و از دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ داده و دادهﻛﺎوي )ﺑـﻪ ‪ Chopoorian et al., 2001‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻟﮕﻮﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ دادهﻫﺎ‬ ‫را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﭘﺮدازش را ﻃﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻮﭼﻚ و ﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده ﻧﻴـﺎزي ﻧﺪارﻧـﺪ‬ ‫)ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ(‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮاردي دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داده و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲروﻧﺪ )در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-10‬اﻳـﻦ ﻣـﺴﻴﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺧﻂﭼﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﭘﺮدازش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ از‬ ‫دادهﻫﺎي ﺑﻼدرﻧﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎن ﻛـﻪ ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺷﺪه و ﻓﻮراً ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از دادهﻫﺎي وب از اﻳﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ دﻳـﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ از وبﻛـﺎوي ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫دادهﻛﺎوي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-10‬ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت داده‪  .‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪737‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﺔ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺠﺎد داﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ دادهﻫـﺎ )در ﺧـﻼل‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ( و داﻧﺶ )ﻛﻪ در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اراﺋﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي ﻛﺎﻣـﻞ ﮔـﺮدد‪ .‬داﻧـﺶ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد )ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 9‬ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪ( و ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر در ﺗﺄﻣﻴﻦ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-10‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬در‬ ‫اداﻣﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻧﻴﺰ در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ داده‬

‫ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت دادهﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ داده از ﻣﻨﺎﺑﻊ داده آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ داده ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ دادة داﺧﻠﻲ‪ .‬دادهﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ اﺷـﺨﺎص‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ دادهﻫﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﻜـﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺣﻘﻮق و دﺳﺘﻤﺰد آﻧﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﭘﺎﻳﮕﺎه‬ ‫دادة ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷـﻴﻦآﻻت ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻗـﺴﻤﺖ ﺗﻌﻤﻴـﺮات و ﻧﮕﻬـﺪاري‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﻓﺮوش ﻛﻠﻲ در‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺳﺎزﻣﺎن و ﺟﺰﺋﻴـﺎت در ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة ﻫـﺮ ﺑﺨـﺶ ذﺧﻴـﺮه ﮔـﺮدد‪ .‬دادهﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳﺠﺎد ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫـﺎي اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ‪ ،‬ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻓﻜـﺎر و ﻧﻈﺮﻳـﺎت را‬ ‫ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﻓـﺮوش و ﻧﻈﺮاﺗـﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ رﻗﺒﺎ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ روي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده واﺣـﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ دادة ﺧﺎرﺟﻲ‪ .‬ﺑﺮاي دادهﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ زﻳـﺎدي از ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادهﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ و ﻣﺎﻫﻮارهﻫـﺎ‪ ،‬وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﮔـﺰارشﻫـﺎي دوﻟـﺖ ﻣﻨﺒـﻊ اﺻـﻠﻲ دادهﻫـﺎي‬

‫‪738‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ روي ﺳﻲديﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﺳﺮورﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺻـﻮت ﻳـﺎ ﺗـﺼﻮﻳﺮ در دﺳـﺘﺮس ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻜـﺲﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫـﺎ‪ ،‬اﻃﻠـﺲﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫـﺰاران ﺳـﺎزﻣﺎن در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن دادهﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮد را روي ﺳﺮورﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎ را ﻏﺮق در داده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ دادهاي از ﻗﻠﻢ ﻧﻴﻔﺘﺎده‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺷﺒﻜﺔ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﺗﺠﺎري‪ .‬ﻫﺰاران ﭘﺎﻳﮕﺎه داده در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻧﻴـﺰ راﻳﮕـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺎت وب ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي و ﺣﺘـﻲ رﻗﺒـﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮده و ﻫﺮ آﻧﭽـﻪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗﺤﻘـﻴﻘﺶ ﺑﺎﺷـﺪ را از روي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ داﻧﻠﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ EDI‬ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ وارد ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ دادهﻫـﺎ راﻳﮕـﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛ دﻳﮕـﺮ‬ ‫دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادة ﺗﺠﺎري ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳــﻚ ﻧﺎﺷــﺮ ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادة ﺑــﺮﺧﻂ ﺗﺠــﺎري‪ ،‬ﺣــﻖ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺧــﺎص‪،‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻼت‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﮔﺰارشﻫﺎ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫دادهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﻨﻈﻢ و ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ در اﺧﺘﻴـﺎر ﻛـﺎرﺑﺮان ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺎﺷﺮان ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة ﺗﺠـﺎري‪ ،‬دادهﻫـﺎ را ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻃﺒـﻖ ﺳـﻔﺎرش آﻧﻬـﺎ ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻲﺷﻤﺎري ﻫﻢاﻛﻨﻮن در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻏﻠـﺐ آﻧﻬـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Aberdeen.com‬ﮔﺰارشﻫـﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎي ﺧﺎم‬

‫ﺗﻨﻮع دادهﻫﺎ و ﺗﻌﺪد ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻛﺎر ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ را ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي دﻳﮕﺮ دادهﻫﺎ را ﺑﺎﻳـﺪ از‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دﺳـﺘﻲ ﻳـﺎ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ ﺑﺮﺧـﻲ اﺑﺰارﻫـﺎ و‬ ‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ روشﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري دﺳﺘﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ را ﻣﺜﺎل زد‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪739‬‬

‫ﺻــﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻜﻲ ﻧﻴــﺰ ﺻــﻮرت ﭘــﺬﻳﺮد‪ .‬اﮔــﺮ ﭼــﻪ اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ از ﺳــﺨﺖاﻓﺰارﻫــﺎ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و اراﺋﻪ دادهﻫﺎ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن‬ ‫دادهﻫﺎ در ﻣﺤﻴـﻂﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛﻤﺘـﺮي‪ ،‬اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﺷـﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔـﺎده از روشﻫـﺎي ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ در ﭼﻨﻴـﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴــﺰان اﺛﺮﺑﺨـــﺸﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي و ﺗﻮﺳﻌـﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣﺤـﺪود ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ اﺳـﺘﺜﻨﺎء در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد وب‬ ‫اﺳـﺖ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﻣﺴﻴـﺮ ﻛﻠﻴـﻚ‪ ،1‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨـﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔـﺎده از ﻧﺮماﻓــﺰارﻫﺎي ﺧـﺎص‪،‬‬ ‫از ﺳـﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻳﺎ از آﻧﭽـﻪ ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑـﻪ ﻃــﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺟﻤــﻊآوري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )‪ Turban et al., 2006‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ و ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر راﻳـﺞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪ Baumer,  2003‬و‬ ‫‪ Ray and Tabor, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫روش ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻳﺮ ﺟﺮﻳـﺎن دادهﻫـﺎ‪ 2‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺧــﺎرﺟﻲ درﻳﺎﻓــﺖ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ و آن را در زﻣــﺎن ﻧﻴــﺎز‪ ،‬ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻣﻄﻠــﻮﺑﻲ‪ ،‬اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ‬ ‫)‪ smartdraw.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ DFM .‬از اﻳـﻦ اﺟـﺰاء ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ (1) :‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر )‪ (2‬ﻳﻚ ﭘﺮدازﻧﺪة ﻣﺮﻛـﺰي درﺧﻮاﺳـﺖ دادهﻫـﺎ )‪ (3‬ﻳـﻚ ﺟـﺰء ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫دادهﻫــﺎ )‪ (4‬ﭘﻴﻮﻧــﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑــﻪ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺎرﺟﻲ و )‪ (5‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎرﺟﻲ دادهﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺟﻤــﻊآوري دادهﻫـــﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣـﺸﻜــﻼﺗﻲ را در ﻛﻴﻔﻴــﺖ آﻧﻬـﺎ اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﻤﻊآوريﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ اﺳـﺖ؛ "ورودي ﺑـﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﺪ در ﭘـﻲ‬ ‫دارد"‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻆﻫﺎي ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از اﻳﺠـﺎد ﻣـﺸﻜﻼت دادهاي‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‬ ‫دادهﻫﺎ‬

‫ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،3‬ﻣﺒﺤﺜـﻲ ﺑﺴﻴـﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴـﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﻔﻴـﺪ ﺑـﻮدن‬ ‫آﻧﻬــﺎ و ﺗــﺼﻤﻴﻤـﺎﺗﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮ اﺳـــﺎس اﻳــﻦ دادهﻫـــﺎ اﺗﺨـــﺎذ ﻣــﻲﺷــﻮد را ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Clickstream Data ‬‬ ‫‪2‐  Data Flow Manager (DFM) ‬‬ ‫‪3‐  Data Quality (DQ) ‬‬

‫‪740‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫)‪ (Creese and Veytsel, 2003‬اﻳﻦ ﻣﺴــﺄﻟﻪ‪ ،‬داراي اﺑﻌـــﺎد ﻣﺨﺘﻠﻔـــﻲ اﺳــﺖ‪ :‬ﺻﺤـــﺖ‪،‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘـــﺮﺳﻲ ﺑـﻮدن‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒـــﻂ ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺑــﻪروز ﺑــﻮدن و ﻛﺎﻣــﻞ ﺑــﻮدن‬

‫‪(Olson,  2003; ‬‬

‫)‪ Wang and Strong, 1996‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﻣﺮﻛـﺰي‪،‬‬ ‫دادهﻫﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻗـﺺ ﻳﺎ ﻣﺒﻬـﻢ ﻫﺴﺘﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻄﻤﺔ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪ Redman, 1998‬و ﻓﺼﻞ ‪ 16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑﺮاوﺋـﺮ‪،1‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨﺎي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺣﺴﻦ‪ ،2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎي ﻋﺪدي‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1881‬ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﻣﺘﺪاول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز آﻧﻬﺎ و راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬در ﺟـﺪول ‪ 1-10‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ درﺑﺎرة ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﻤﻴﺰي دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻧﮓ‪ ،3‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺴﺘﺮدهاي را درﺑﺎره ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻴﻔـﻲ دادهﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم داده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻨﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺮاﺋﻢ ﺑـﺎﻟﻘﻮة‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ DQ .1‬ذاﺗﻲ‪ :‬ﺻﺤﺖ‪ ،‬ﻋﻴﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎور ﺑﻮدن و اﻋﺘﺒﺎر دادهﻫﺎ‪  .‬‬ ‫‪ DQ .2‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ :‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ و اﻣﻨﻴﺖ دادهﻫﺎ‪  .‬‬ ‫‪ DQ .3‬در ﻣﺘﻦ‪ :‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدن‪ ،‬ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬ﺑﻪروز ﺑﻮدن‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺣﺠﻢ دادهﻫﺎ‪  .‬‬ ‫‪ DQ .4‬اراﺋﻪ‪ :‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﻬﻢ آﺳﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﺠﻤﻞ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﻮدن دادهﻫﺎ‪  .‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼـﻪ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑﺎﻻي دادهﻫﺎ را درك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣـﺎل‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻓﻨﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻴـﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻫـﺪف را دﺷـﻮار ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬در اﺛﺮ ﻓﻘـﺪان ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛــﻪ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ را در ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﻧﻴــﺎزﻫﺎي ﻛﻴﻔــﻲ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت دادهﻫﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺰ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ را ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞﺳـﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Brauer (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Hasan (2002) ‬‬ ‫‪3‐  Strong et al. (1997) ‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪741‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-10‬ﻣﺸﻜﻼت داده و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ‬

‫ﻋﻠﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮوز آن‬

‫دادهﻫﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ )در ﺑﺮﺧﻲﻣﻮارد(‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫﺎي ﺧﺎم‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ وارد ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫــﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﻳــﻚ ﻓــﺮد ﺑــﻲدﻗــﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺑـﺪاع ﻳــﻚ روش ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑــﺮاي اﻃﻤﻴﻨــﺎن از‬ ‫ﺻﺤﺖ داده ﻫﺎي ﺧﺎم‪ .‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي )اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺳﻜﻨﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ(‪.‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ارزش دادهﻫﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ دﻗـﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻗﻮاﻋـﺪ ﺟﻤـﻊآوري‪،‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫﺎ ﻋﻤﺪاً ﻳﺎ ﺳﻬﻮاً ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫﺎ ﺑﻪروز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴـﺪ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻻزم را ﻧﺪاﺷــﺘﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫــــﺎ ﺑــــﻪ درﺳــــﺘﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻗــﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘــﻲ ﻣﻨﺎﺳــﺐ در ﭘــﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﻮد‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه ﻣﺒــﺪل ﺷــﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺧﺎص ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻤﻲ ﺑــﺮاي ﺗﺮﻛﻴــﺐ و ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠــﺪد‬

‫اﻧـــــﺪازهﮔﻴـــــﺮي ﻳـــــﺎ‬

‫دورهاي ﺟﻤـــﻊآوري ﺷـــﺪهاﻧـــﺪ و ﺑـــﺎ‬

‫دادهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎزي ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬از‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎزي ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫دادهﻫـــﺎي ﻣـــﻮرد ﻧﻴـــﺎز‪،‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﺣــﺎل ﻫــﻴﭻ ﻛــﺲ دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ دادهﻫﺎ ﻫﻢاﻛﻨـﻮن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬

‫ﻫﻢ اﻛﻨـﻮن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ را ذﺧﻴـﺮه‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده آﻳﻨـﺪه ذﺧﻴـﺮه‬

‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮدﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻳــﺎﻓﺘﻦ دادهﻫــﺎي ﻣــﺸﺎﺑﻪ از اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و از ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دادهﻫــﺎي ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﻫــﻴﭻﮔــﺎه وﺟــﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ دادهﻫﺎ را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺰﻧﻴــــﺪ )از ﻣﺘﺨﺼــــﺼﻴﻦ ﻛﻤــــﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳــــﺪ(‪ .‬از‬ ‫"ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ"‪ 1‬ﺑــﺮاي "ﺗــﺸﺨﻴﺺ اﻟﮕــﻮ"‬

‫‪2‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Compiled and modified from Alter (1980) :‬‬

‫‪1‐  Neural computing  ‬‬ ‫‪2‐  Pattern recognition ‬‬

‫‪742‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺳـﻄﺢ ﺟﺪﻳـﺪي از ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ را ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫دادهﻫﺎ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺟﺮاﻳﻲ را ﺣـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣﻄﻤـﺌﻦ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎي آﻧﻬﺎ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻮل ﻛﺮدن وﻇﻴﻔﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻊ دﻳﮕـﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻي دادهﻫﺎ ﻗﺮار دارد )‪.(Loshin, 2004‬‬ ‫ﺑﺮاوﺋﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪيﻫﺎي دﻳﮕـﺮي را ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎ اراﺋـﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي )ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ(‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ )ﺑـﺮاي دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺟﺎﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ(‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ( و ارﺗﻘﺎء )اﻓﺰودن دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻻ ﺑـﺮدن‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي آﻧﻬﺎ(‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ و رواﺑـﻂ ﻫـﺮ دﺳـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ دادهﻫﺎ ﺗﻼش ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻄﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ و ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ ﭘـﺮدازش ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي درﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻧﺤـﻮه ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ دادهﻫـﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ Creese and Veytsel (2003) ،‬و)‪ Bates (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻋﻤﺪة دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻴـﺖ دادهﻫـﺎ‪ 1‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺎﻛﻨﻮن‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ زﻳﺎدي از ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﻮﺗﺮو‬

‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﺰاﻣﺎت اﻋﺘﺒﺎر و ﻛﺎﻣﻞ ﺑـﻮدن ﻣـﻲﺗـﻮان ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻠﻴـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎي ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮرﻛﺖ و ﻻﻛﻤـﻦ‪ 3‬ﻋﺒـﺎرت ﺳـﺎزﮔﺎري‪ 4‬را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ دادهﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻖ‪ ،‬درﺳﺖ و ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ .(Date,  1995‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪه‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣـﻮاردي ﺗﻐﻴﻴـﺮات اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه در ﻓـﺎﻳﻠﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻗﺮار دارد در ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪاي دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻀﺎد دادهﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪Data integrity ‬‬ ‫‪Motro (1989) ‬‬ ‫‪Moerkotte and Lockemann (1991) ‬‬ ‫‪Consistency ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪743‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻟـﻲ و اﺳـﺘﺮاﻧﮓ‪ 1‬و ﺑـﺎﻟﻮ ‪ 2‬ﺷـﺮح‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ داده در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ .‬دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت روزﻣـﺮه ﻳـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﺧﺎص‪ ،‬از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي دادهﻫﺎ ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻧﻪاي وارد ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي روﻳﻜﺮدي ﺟﺎﻣﻊ در ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑـﺎ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻛﻴﻔﻴـﺖ دادهﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺑـﻪ )‪Creese  and  Veytsel  (2003‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎﻟﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫و اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ دادهﻫﺎ‬

‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧـﻲ را در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﻣﺠـﺎز‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﺣﻔــﻆ اﻣﻨﻴــﺖ دادهﻫــﺎ در ﺧــﻼل ﺟﻤــﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴــﺮهﺳــﺎزي و اﺳــﺘﻔﺎده‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ را در ﺑﺮ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻃﻼﻋﺎت درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ دوﻟـﺖ‪،‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﻴﺸﺘـﺮي را ﻧﻴﺰ در ﭘـﻲ ﺧﻮاﻫــﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﻣﺜــﺎﻟﻲ در ﻣـﻮرد اﻣﻨﻴـﺖ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬در ﻧﮕـﺎﻫﻲ‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ ،1-10‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﺎﻏﺬي ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﻴﺎري اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﻧﮕﻬـﺪاري از ﻣـﺴﺘﻨﺪات‬ ‫ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬آﻳﺎ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ اﺧﻴﺮ را دارﻧﺪ؟‬ ‫)‪ (2‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪروز ﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ از اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ؟‬ ‫)‪ (4‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﮔﺮدد؟‬ ‫)‪ (5‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﻛﺎﻏﺬ را از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت و ﺳﺆاﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺪازهاي دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Lee and Strong (2003‐2004) ‬‬ ‫‪2‐  Ballou et al. (2003‐2004) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪744‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-10‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪاي‬ ‫دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬

‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬

‫ﺗﺤﻠﻴـﻠﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﻳـﺴـﻢ در اﺑﻌــﺎد ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﭙــﺮدازد‪ .‬از ﺳــﻮي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﺳــﺮﭘﻴﭽﻲ از اﻳــﻦ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ‬

‫ﻛــﺎر ﮔﻴ ــﺮد‪ ،‬اﻣــﺎ آﻳــﺎ اﻳــﻦ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎ‪ ،‬ﺳــﻼﺣﻲ اﺛﺮﺑﺨ ــﺶ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را در ﺑـﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در دﺳـﺎﻣﺒﺮ‬

‫ﻫﺴﺘﻨـﺪ؟ ﻃﻲ ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﭘﺲ از ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪،2001‬‬

‫‪ 2002‬وﺳـــﺘﺮن ﻳﻮﻧﻴـــﻮن‪ ،1‬ﺑـــﺮاي ﻋـــﺪم ﺗﺒﻌﻴـــﺖ ﻛﺎﻣـــﻞ از‬

‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻟﻮازم ﺧـﺎﻧﮕﻲ و‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻗـﺎﻧﻮن در ﻣـﻮرد دادهﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‪8 ،‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت داوﻃﻠﺒـﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ وﺳﻴﻌــﻲ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫از اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑــﻪ ﻣﺆﺳــﺴﺎت دوﻟﺘــﻲ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ را ﺑـﺮاي ردﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻘـﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﻌﻬـﺪات آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫در ﻗﺒــﺎل ﺣﻔ ــﻆ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺣــﺮﻳﻢ ﺧــﺼـﻮﺻﻲ ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺴﻴـﺎري‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪﻧﺪ؛ ﭼـﺮا ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫دﻳﮕـــﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋـــﺎت ﻣـــﻮرد درﺧﻮاﺳـــﺖ دادﮔـــﺎهﻫـــﺎ را در‬

‫ﻧﺎدرﺳــﺖ ﻳــﺎ ﻏﻴﺮﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ از اﻳــﻦ دادهﻫــﺎ ﻧﻴــﺰ وﺟــﻮد داﺷــﺖ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ از ﻧﻈـﺮ ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬اﻟﺰاﻣـﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎ را ﺗﺨﻄـﻲ از آزادي و‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪ 2001‬ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ‬

‫ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫رﺳﻴﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻳﻦ ﺣﻖ را داﺷﺖ ﻛﻪ دادهﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ را‬

‫ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺟﻬﺖ "ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻧﻈـﺎرتﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن" را ﺿـﺮوري‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ وزارت ﻛـﺸﻮر اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪،‬‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬افﺑﻲآي ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي از دادهﻫـﺎ را‬

‫دادهﻫﺎ را ﺑﺎ ﺑﻲﻣﺒﺎﻻﺗﻲ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻧﻤـﻲآورد‪ .‬در ﻋـﻮض‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺟـﺮاﺋﻢ ﻳـﺎ‬

‫ﺑﺨــﺶ ﺑﺎﻳــﺪ ﺗــﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺗﻨﻬــﺎ دادهﻫــﺎ و اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﻧﻘــﺸﻪﻫــﺎي ﺗﺮورﻳــﺴﺘﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺄﻣﻮرﻳﻦ‬

‫ﻣــﺸﻜﻮﻛﻲ را ﺟﻤــﻊآوري ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ ﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺟﻬــﺖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ را در دادهﻫـﺎي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻗﻒ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺗﺮورﻳـﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳـﺮ ﻳـﻚ دو راﻫـﻲ ﻗـﺮار‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Grimes (2003)،Foley (2003):‬و )‪.Worthen (2003‬‬

‫‪1‐  Western Union ‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪745‬‬

‫ﭘــﺮدازش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دادهﻫــﺎ ﺑﺮﺧــﻲ از اﻳــﻦ ﻣــﺸﻜﻼت را ﺑﺮﻃــﺮف ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻳﻜــﻲ از‬ ‫اﺑﺘﺪاﻳﻲﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده ﻣﺠﻬﺰ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪" ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات"‪ 1‬ﻧـﺎم‬ ‫دارد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن واﺣﺪ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳـﻚ ﺳـﺮور وب(‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﺨﺔ ﻓﻌﻠﻲ آﻧﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﭙﻲ ﻛﺮدن و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ ﻛـﻪ داﺋﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ اﺻـﻼح‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رﻓﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﺎ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﮔﺮدد )‪ Becker, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات واژهﭘـﺮداز ﺻـﻮﺗﻲ و دﻳﮕـﺮ ﻣـﺴﺘﻨﺪات ﭘﻴﭽﻴـﺪه در ﻃـﻲ‬ ‫ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻳﺠﺎد ﺗـﺎ ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪدي دارد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎرت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺴﺘﻨﺪات داﺷﺘﻪ و از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺠﺪد اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻃﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري و ﻛﺎﻫﺶ ﭼﺮﺧﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺪارك از ﺳﺎل ‪ 1999‬اﻋﻤـﺎل ﻣـﻲﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻮﭘﻲاس‪ 2‬و ادارة‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 3‬ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ‪ ‬ﺳﺰاﻳﻲ در اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣـﻦ‪،‬‬ ‫اﺳﻨﺎد را ﺑﻪ ‪ ‬ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻳﻤـﻦ ﻧﻴـﺴﺖ( و ﻗﺎدرﻧـﺪ‬ ‫"ﻣﺴﺘﻨﺪات" ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي )ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدن‬ ‫آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ( را ﻧﻴﺰ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺣﺎﺷـﻴﻪ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ارﺗﻘـﺎء ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 4‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﺔ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد‪ ،5‬ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻃﻼﻋﺎت در ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫‪Document Management ‬‬ ‫‪United Parcel Office (UPS) ‬‬ ‫‪U.S. Post Office ‬‬ ‫‪Electronic Document Management ‬‬ ‫)‪Document management systems (DMSs‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪746‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﻨﺎد‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻧـﺴﺦ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر و اراﺋﻪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺗـﺎﻣﺲ ﻛـﻮك‪ ،1‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﺮاي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮداد ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻔﺮ‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ روي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ روﻣﻴﺰي ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺮدش ﻛﺎر را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 33‬درﺻﺪي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪ Cole,  1996‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪" ،‬ادارة داراﻳﻲ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ"‪ 3‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺟﻬﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ‪ 80‬درﺻـﺪي ﺑﻬـﺮهوري ﭘـﺮدازش ﻓـﺮمﻫـﺎي ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ civic.com/pubs, 2001) .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺧﻴﺮاً ‪DMS‬ﻫﺎ ﺑـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ‪XML‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ Yao et al., 2003) .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ داده و اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺎ داﻧـﺶ ﻧﻴـﺰ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮرﺳـﻲ اﺟﻤـﺎﻟﻲ و ارﺗﺒـﺎط ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪ Asprev  and  Middleton  (2003) ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺻـــﻠﻲﺗـــﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫـــﺎي ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـــﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺷـــﺎﻣﻞ‪ :‬ﻧـــﺮماﻓـــﺰار ﺟﺮﻳـــﺎن ﻛـــﺎر‪،‬‬ ‫اﺑﺰارﻫــﺎي ﺗــﺄﻟﻴﻒ‪ ،4‬اﺳــﻜﻨﺮﻫﺎ و ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي دادهاﻧــﺪ )ﻛــﻪ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادة ﺷــﺊ‪ -‬راﺑﻄــﻪاي ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﻪ راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوري ‪ 3‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴـــﺪ(‪ .‬ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـــﺴﺘﻨﺪات ﻣﻌﻤـــﻮﻻً ﺷـــﺎﻣﻞ ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﺗـــﺼﻮﻳﺮﭘﺮداز‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣــﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻛــﻪ ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W10.2‬آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺠــﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴـﺮي ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﻮﺗـﻮس دﻳﻮﻟﭙﻤﻨـﺖ‪ 5‬ﻳﻜـﻲ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤـﺪة ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﺮاي ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ و اﺷﺘﺮاك اﻃﻼﻋـﺎت ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ )‪ lotus.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪ imrgold.com‬و‬ ‫‪ docuvantage.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Thomas Cook ‬‬ ‫‪Travel‐refund application  ‬‬ ‫‪Massachusetts Department of Revenue  ‬‬ ‫‪Authoring tools ‬‬ ‫‪Lotus Development Corporation ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 1-10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪747‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 2-10‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟‬

‫‪  ‬‬

‫در اﻳﻨﺠــﺎ ﻣﺜــﺎلﻫــﺎﻳﻲ در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دادهﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻴﺶ از ‪ 600‬ﻧﻮع ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﺔ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 12‬زﺑﺎن در ‪ 11‬ﻛﺸﻮر ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫دادهﻫﺎ و ﻣﺴﺘﻨﺪات را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎدة اﻳــﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن )‪ TELEform‬ﻣﺤــﺼﻮل ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫"ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻟﺘﻴﻤﻮر"‪ ،1‬ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺧــﻮد‬

‫اﻟﻜﻤﻲ اﻧـﺪ ﻛـﺎردﻳﻒ ﺳـﺎﻓﺖور‪ (3‬ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ‪،AMEX‬‬

‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘـﺮدازش ﺷـﺪه را ﺑـﻴﻦ ﻣـﺪﻳﺮان‪،‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ‪،‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮمﻫﺎ را ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‬

‫در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷـﺘﻪ‬

‫از ‪ 17‬ﻧﻔﺮ ﺑـﻪ ‪ 1‬ﻧﻔـﺮ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺑـﻴﺶ از‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺟﺪاول و ﻧﻤﻮدارﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺑﺨـﺶ ﺻـﺪور‬

‫‪ 500،000‬دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬

‫)ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي ﺳﺎﻳﺖ ‪ imrgold.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺮﺗﺒﻄــﻲ را ﻳﺎﻓﺘـــﻪ و ﺑــﺎ ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑــﻪ‬

‫ﻻﻳــﻒ اﺳﺘــﺎر‪) 4‬ﻳﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﺧــﺪﻣﺎت آﻣﺒـﻮﻻﻧﺲ‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻴﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤـﻚ‬

‫در ﻛﺎﻟﻴﻔـﺮﻧﻴﺎ( ﻛﻠﻴــﻪ ﻣﺴﺘﻨــﺪات ﻛﺎﻏﺬي ﻗﺪﻳﻤــــﻲ ﺧـﻮد را‬

‫‪ DMS‬ﻣﻲﺗـﻮان ﻫﻤـﻮاره ﻳـﻚ رد ﻣﻤﻴـﺰي داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫روي دﻳﺴــﻚﻫﺎي ﻧـﻮري ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻـﺪﻫﺎ ﺑـﺴﺘـﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻮاﺑﻖ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻓﺮاﻫــﻢ‬

‫از ﻣـــﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬دﻳﺠﻴﺘــــﺎﻟﻲ ﺷـــﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳـــﻦ ﻛـــﺎر در ﻣـــﻮرد‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﺷـﺪه‬

‫ﻣﺴﺘﻨـــﺪات ﺟـﺪﻳﺪ ﻧﻴـــﺰ اﻧﺠـــﺎم ﻣـﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬از‬

‫و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﭘـﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪه و‬

‫ﺗﻤــﺎم دﻳﺴــﻚﻫﺎي ﻧـﻮري‪ ،‬ﻧﺴﺨــﺔ ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎن ﺗﻬﻴــﻪ ﺷــﺪه و‬

‫اﻧﮕﻴـــﺰه ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن اﻳـــﻦ ﻣﺮﻛـــﺰ ﻧﻴـــﺰ اﻓـــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـــﻪ اﺳـــﺖ‬

‫ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬

‫)‪ laserfiche.com/newsroom/baltimore.html‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫)‪ laserfiche.com/newsroom/Tulare.html‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ اﻣــﺮﻳﻜﻦ اﻛــﺴﭙﺮس‪ 2‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ‪،DMS‬‬

‫اداره ﺧـــﺪﻣﺎت اﺿـــﻄﺮاري و ﻛـــﺎري‪ 5‬در ﺗﻮرﻧﺘـــﻮي‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ دادهﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺸﺘﺮي را ﺟﻤﻊآوري و‬

‫ﻛﺎﻧـــﺎدا‪ ،6‬از ﻳــﻚ راﻫـــﻜﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺑﺎزﻳــﺎﺑﻲ ﻣــﺴﺘﻨــﺪات‬

‫‪Surgery Center of Baltimore ‬‬ ‫‪American Express ‬‬ ‫‪Alchemy and Cardiff ‬‬ ‫‪Life Star ‬‬ ‫‪Work and Emergency Services Department  ‬‬ ‫‪Toronto, Canada ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪748‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ اﻳﻦ ﺷﻴـﻮه‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫دادﮔـﺎه ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ اروﭘــﺎ‪) 2‬ﻛـﻪ ‪ 44‬ﻛـﺸﻮر اروﭘــﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﻪ اﺷـﻜﺎل و ﻣﺴﺘﻨـﺪات ﻣﺮﺗﺒـﻂ ﺑﺎ راهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط‬

‫ﻋﻀﻮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺴﺘﻨﺪات اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را اﻳﺠـﺎد‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت ﺷــﻬﺮي و ﻏﻴــﺮه‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﻓــﻮري داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺮد ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﻳـﻚ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي اﻣـﺪادي را ﻗـﺎدر‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺠـﺰا ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻛـﻪ ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت و ﺣﺘـﻲ ﻧﺠـﺎت ﺟـﺎن اﻓـﺮاد را‬

‫‪ ،2002‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ‪ DMS‬اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬در وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻫﺮ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي‬

‫اﺳﺖ )‪ .(Canada NewsWire, 2003‬ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺤﻞ ﭼﺎپ‬

‫ﻟﭗ ﺗﺎپ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗـﺼﺎوﻳﺮ و دادهﻫـﺎي‬

‫و ارﺳﺎل ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻳﻮرو ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗــــﺪﻳﻤﻲ ﻣﺮﺑــــﻮط ﺑــــﻪ ﺳــــﻮاﺑﻖ ﺗﻌﻤﻴــــﺮات ﻣــــﻲﺑﺎﺷــــﺪ‬ ‫)‪ laserfiche.com/newsroom/torantowoks.html‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻚ داﻧﻞ داﮔﻼس‪) 3‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ‪ 4‬اﺳﺖ( ﮔﺰارشﻫـﺎﻳﻲ از ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻴﻦﺳﻴﻨﺎﺗﻲ‪) 1‬ﻳـﻚ داﻧـﺸﮕﺎه دوﻟﺘـﻲ واﻗـﻊ در‬

‫ﻫــﻮاﻳﻲ ﺧــﻮد را از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧــﻮد در‬

‫اوﻫﺎﻳﻮ( ﻣﻠﺰم ﺷﺪه ﺗﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬

‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﺨﺶ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺠﺒـﻮر ﺑـﻮد ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬

‫‪ 12000‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﻌﺎل و دهﻫﺎ ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ از ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﺎن‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از اﻳﻦ ﮔـﺰارشﻫـﺎ را ﻛـﻪ ﺑـﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ﭼﻬـﺎر‬

‫ﺧﻮد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﻴﺶ از ‪ 75000‬ﺟﺴﺘﺎر درﺑـﺎرة‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺻﻔﺤﻪ اﺳـﻨﺎد ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺑـﻴﺶ از ‪ 200‬ﺧـﻂ ﻫـﻮاﻳﻲ‬

‫ﺳﻮاﺑﻖ ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت روي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫ﺣﺪود ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن داده ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﺎ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﻛﻼﻧـﻲ از ﻧﻈـﺮ زﻣـﺎن و ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻜــﺮوﻓﻴﻠﻢﻫـــﺎي ﻣﻨــﺴﻮخ‪ ،‬روزﻫـــﺎ ﺑــﻪ ﻃـــﻮل‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ DMS‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ‪ DMS‬در ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻮﺗـﻮروﻻ‪ ،‬ﻧـﻪ ‪ ‬ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻣــﺴﺘﻨـﺪات ﻛﺎﻏــﺬي و ﻣﻴﻜــﺮوﻓﻴﻠﻢﻫــﺎ را دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﺳﻨﺎد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬

‫ﻛــﺮده و دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ را از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ و ﺷــﺒﻜﺔ‬

‫ﻛﺎري ﻛﻮﭼﻚ و اﺷﺘﺮاك داﻧـﺶ در ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻮده‬

‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎزد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣﺠـﺎز‬

‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺠﺎزي‪ ،‬اﻓﺮاد ﻗـﺎدر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪،‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳـﻚ ﻣﺮورﮔـﺮ‪ ،‬در ﻋـﺮض ﭼﻨـﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ ﺑـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار داده و آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫ﻣــﺴﺘﻨﺪات دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﭘﻴــﺪا ﻛﻨﻨــﺪ )‐‪imrgold.com/en/case‬‬

‫ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ‪ DMS‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﺔ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫‪ studies/edu_Univ_of_Cin.asp‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪The University of Cincinnati ‬‬ ‫‪The European Court of Human Rights ‬‬ ‫‪McDonnell‐Douglas ‬‬ ‫‪Boeing  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪749‬‬

‫‪ DMS‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .‬اﻣـﺮوزه در ﺑﺴﻴـﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان اﺷـﻴﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪرﺳـﺎﻧﻪاي‬ ‫ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﺑﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨـﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬وب‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎن ﺑﻪ ﺻﻔﺤـﺎت ﺣـﺎوي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪DMS .‬ﻫﺎ در اﻳﻦ ﺣﻴﻄﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻋـﺎﻟﻲ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪) .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را در ﻧﮕﺎﻫـﻲ دﻗﻴـﻖﺗﺮ ‪ 2-10‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪DMS .‬ﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ وب‪ ،‬ﻗـﺮار دادن اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺮ روي ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ را ﻧﻴﺰ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ زﻳﺮا ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻨﺪات را ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ‪ HTML‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ )‪ .(Yao et al., 2003‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻞ ﺳـﺎوت‪،2‬‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 17/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮمﻫﺎي ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪة ﻣﺜـﺎﻟﻲ دﻳﮕـﺮ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪،‬‬ ‫)‪ Delcambre et al. (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ و در ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗـﺮ ‪ 2-10‬ذﻛـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و زﻣﺎن‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻨﺪات از ﺑـﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘـﻪ و ﺗـﺪاﺧﻞ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻣﻮرد دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻮل ‪ 15‬و ‪ 16‬ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪3‬‬

‫ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ و ﺑــﺰرگ از اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ ﺑــﺮاي ﺗــﺴﺮﻳﻊ و ﺗــﺴﻬﻴﻞ‬ ‫ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺟﺴﺘﺎر دادهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ‬ ‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‬

‫ﭘﺮدازش داده در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺮاﻛﻨﺸﻲ ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،4‬دادهﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎً در ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺮﻛﺰي ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ .(2‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ 5‬و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﮔﺰارش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺳﺮﻳﻊ و ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺗﻜﺮاري و روزﻣﺮه اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Hyperlink ‬‬ ‫‪BellSouth ‬‬ ‫‪Data Warehousing  ‬‬ ‫‪Transactions Processing Systems (TPS) ‬‬ ‫‪Operational systems ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪750‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ و ﺑـﺎ اﻧﻌﻄـﺎف زﻳـﺎد‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ اﺻﻠﻲ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻫﺪف‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎرا ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎدة اﺛـﺮﺑﺨﺶ و ﻛـﺎرا از دادهﻫـﺎ و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨـﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﻳـﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎم ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫـﺎي ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر" ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،1‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب‪ ،‬ﺟﺴﺘﺎر و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻗـﺮار دادن اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ در دﺳﺘﺮس ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑﻬﺮهوري ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮده و ﻛـﺎرﺑﺮان را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮي اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛـﺴﺐ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﻮﻳﻞ دادة ﺧﻮب ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ از دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎن ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺻﻮﻻً دو ﮔﺰﻳﻨﻪ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اوﻟـﻲ ﻛـﺎر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ )روﻳﻜﺮد "ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ از آﻧﭽﻪ دارﻳـﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ"(‪ ،2‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎ و اﺟـﺰاء‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﻫﺎي واﺳﻂ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ 3‬و ﻣﻴـﺎناﻓـﺰار ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬دﻳﮕﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ اول ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﻔﻴـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در آﻧﻬـﺎ ﺗﻌـﺪاد ﻛـﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺟﺴﺘﺎر و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳـﺎد ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روش ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان آﻧﻬـﺎ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ ﻻزم ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎدة زﻳـﺎد از‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده و اﺑﺰارﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ را دارا ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ )‪ BIXL,  2002‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر و ﮔﺰارشدﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻓﻨـﻲ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻄـﺎف و‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫از اواﺳﻂ دﻫﺔ‪ ،90‬ﻣﻮج وﺳﻴﻌﻲ از اﺑﺰارﻫﺎي "واﺳﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﺎرﺑﺮ" ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪهاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟـﺴﺘﺎر و ﺗﻬﻴـﺔ ﮔـﺰارش درﺑـﺎرة‬ ‫‪1‐  Enterprise Information Systems ‬‬ ‫‪2‐  The “letʹs use what we have” approach ‬‬ ‫‪3‐  Front‐end ‬‬

‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪751‬‬

‫دادهﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫اﺷﻜﺎل اﻳﻦ روﻳﻜﺮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي آن دﺳﺘﻪ از ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ اﺛـﺮﺑﺨﺶ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد و در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮدآوري آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ دوم )اﻧﺒﺎر دادهﻫﺎ( ﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﻓﺎﺋﻖ آﻣﺪه و اﻣﻜﺎن ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻔﻬﻮم را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ از دادهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺎر ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺗﻬﻴـﺔ‬ ‫ﮔﺰارش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﺮور )اﻧﺒﺎر داده( ﻛﻪ اﻣﻨﻴﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ دادهﻫﺎ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﺒﺎر داده‬

‫ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎرا‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻮاﻳﺪ اﺻﻠﻲ اﻧﺒﺎر داده را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻣﺨﺰﻧﻲ ﺑﺮاي‬ ‫دادهﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻮﺿﻮعﮔﺮا‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺧﺎص ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‪ ،‬ﺟـﺴﺘﺎر و دﻳﮕـﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ( در دﺳـﺘﺮس‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﺎﻳﺪات‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺸﻒ‬

‫ﺗﻘﻠﺐﻫﺎ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻧـﺎم ﺑـﺮد )‪ .(Whiting,  2003‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺘـﺰا‬ ‫ﻫﺎت‪ ،2‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻧﺒﺎر دادهاي ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺧـﺎﻧﻮاده آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﻳـﺎ ﺑـﻴﻦ ‪ 40‬ﺗـﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﺑـﺎزار آﻣﺮﻳﻜـﺎ را ﻛـﻪ از‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در رﺳﺘﻮرانﻫﺎ ﺟﻤﻊآوري ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰاﻳـﺎي اﻧﺒـﺎر داده ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ (1) :‬اﻣﻜـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ دادهﻫـﺎ )‪(2‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ و آﺳﺎن ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ ﻣﺮورﮔـﺮﻫـﺎي وب‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ دادهﻫﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ راﺑﻄﻪاي درآﻳﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮلﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Subject‐Oriented ‬‬ ‫‪2‐  Pizza Hut ‬‬

‫‪752‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻳﻚ اﺻﻞ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﺠﺴﻢ دادهﻫﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ Eckerson, 2003, and Inmon, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ اﻧﺒـﺎر داده در ﺷـﻜﻞ ‪ 2-10‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ ﺷـﻜﻞ(‪ .‬دادهﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎ ﻧـﺎم ‪) ETL‬اﺳـﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺎرﮔـﺬاري(‪ ،1‬ﭘـﺮدازش ﺷـﺪه و‬ ‫ﺳﭙﺲ در ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎً ﻛﻞ دادهﻫﺎ ﺑـﻪ اﻧﺒـﺎر ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد و در‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري ﻣــﻮارد ﺗﻨﻬــﺎ ﺧﻼﺻــﻪاي از آﻧﻬــﺎ اﻧﺘﻘــﺎل ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ‪ .‬دادهﻫــﺎي اﻧﺘﻘــﺎل ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﻜﻠﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ و ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ آﺳـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬دادهﻫﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺣﻮزة ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ دادهﻫﺎي ‪ ERP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ورودي ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ‪ SCM‬و ‪ ERP‬از‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺒﺎر داده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ Grant, 2003 .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-10‬ﭼﺎرﭼﻮب و ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎي اﻧﺒﺎر داده‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬ ‫‪1‐  Extraction, Transformation, Load ‬‬

‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪753‬‬

‫اﻧﺒـﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﻣﺨـﺰﻧﻲ را ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﺑـﺮدادهﻫـﺎ‪ ،1‬ﻳﻌﻨـﻲ دادهﻫـﺎﻳﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫دادهﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ )‪ Sen,  2004‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺑﺮ دادهﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري درﺑﺎرة دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻮاﻋــﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧــﺪﻫﻲ دادهﻫـﺎ و ﺧــﻼﺻﻪاي از دادهﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖﺑﻨﺪي و ﺟﺴﺘﺠﻮ در آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑـﺎ اﺑﺰارﻫـﺎي وب آﺳـﺎنﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺑﺮ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل در ﻣـﻮرد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺗﺄﺛﻴــﺮ ﺑــﮕﺬارد‪ ،‬اﻳﺠــﺎد ﻛﻨـﺪ‪ .(Brody, 2003) .‬در آﺧـﺮ‪،‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻴﺎناﻓﺰار اﻣﻜﺎن دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑـﻪ اﻧﺒـﺎر داده را ﻓﺮاﻫـﻢ ﻣﻲآورﻧـﺪ )راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪2‬‬ ‫و‪ Rundensteiner et al., 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده‪ .‬ﻧﻪ وﻳﮋﮔﻲ اﺻﻠﻲ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮﺿﻮع )ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﺳـﻄﺢ ﻗﻴﻤـﺖ و‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ(‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه و ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﺎزﮔﺎري‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ رﻣﺰﮔﺬاري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﺴﻴﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ "‪ "0‬و "‪ "1‬ﻛﺪﮔﺬاري ﺷﺪه و در ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﺪﻫﺎي "‪ "m‬و "‪ "f‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده ﺧﺎص‪ ،‬ﻛﺪﮔﺬاري‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ روش ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺘﻐﻴﺮ زﻣﺎن‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ روﻧﺪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺛﺒﺎت‪ .‬دادهﻫﺎ ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪروز ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬راﺑﻄﻪاي‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬اﻧﺒﺎر داده از ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر راﺑﻄﻪاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ .‬اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً از ﻳـﻚ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ دادهﻫـﺎ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺒﺎرﻫﺎي دادة اﻣﺮوزي‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ ﭘﺮدازﺷـﻲ‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪ را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ )‪.(Rundensteiner et al., 2000‬‬ ‫‪1‐  Metadata ‬‬

‫‪754‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪ .8‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻮدن‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ ﺑﻼدرﻧﮓ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮدن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪Basu (2004) ،‬‬

‫و )‪ Bonde and kuckuh (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳـﺎ‪ .‬ﺧﺎرج ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ را ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﻣﺠﺪداً ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺷﻜﻞ دادن ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺎ اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻧﺒـﻮده‬ ‫اﺳﺖ )ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪ 2‬درﺑﺎرة ﺳﻴﺮز را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺰاﻳﺎي آن‪ ،‬اراﺋﻪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧـﺪاز واﺣـﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ از اراﺋﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺎ اﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓـﺮوش ﻳـﺎ ارﺳـﺎل ﻛـﻮﭘﻦﻫـﺎ را‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ دادهﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬دﻳﺪ ﺧـﻮﺑﻲ در ﻣـﻮرد ﻛـﺎراﻳﻲ و ﺻـﺮﻓﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮوﻳﺞ ﻓﺮوش ﻛﻮﭘﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺬﻛﻮر از اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ اﻧﺒـﺎر داده‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ آﺳﺎنﺗﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫از دﻳﮕــﺮ ﻣﻨــﺎﻓﻊ اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل ﭘــﺮدازش اﻃﻼﻋــﺎت از ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ ﮔــﺮان ﻗﻴﻤــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺮورﻫﺎي ﻛــﻢﻫﺰﻳﻨــﻪﺗــﺮ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪ ،‬اﺑﺰارﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮ‬ ‫ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺗﻌــﺪاد ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ از ﺗﻘﺎﺿــﺎﻫﺎي ﻛــﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي اﻃﻼﻋــﺎت را‬ ‫ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﺑﺮﺧــﻲ اﻟﺰاﻣــﺎت ﮔــﺰارشدﻫــﻲ در ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﮔـﺸﺘﻪ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﭘـﺮدازش در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻓـﻮق ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ داﻧــﺶ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨــﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨﻨــﺪ‬ ‫)‪ ،(Watson et al., 2002‬اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي و رﺿـﺎﻳﺖﻣﻨـﺪي او را ارﺗﻘـﺎء دﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫)ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﺎده و ﻣـﺆﺛﺮ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪755‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﺧـﺖ و ﻧﮕﻬـﺪاري از ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫﺎ از ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ و ﺑـﻼ اﺳﺘﻔــﺎده ﻧﻴـﺰ ﺑـﺴﻴـﺎر دﺷـﻮار و‬ ‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﮕﻴـﺰه ﻻزم ﺑـﺮاي اﺷـﺘﺮاك دادهﻫـﺎ‪ ،‬وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗـﺪاﻣﻲ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﻣﻜـﺎنﺳـﻨﺠﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤـﺎري و اﺑـﺰارﻫﺎ‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎريﻫـﺎي ﺑﻨﻴــﺎدي ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﺮاي اﻧﺒــﺎرﺳﺎزي دادهﻫــﺎ وﺟـﻮد‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬دو ﻧـﻮع از ﻣﺘﺪاولﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻌﻤــﺎريﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري ‪ 2‬ﻻﻳـﻪ و ﻣﻌﻤـﺎري ‪ 3‬ﻻﻳـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫)‪ Gray and Watson, 1998‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﻪ ﻻﻳـﻪ‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در اﻧﺒـﺎر‬ ‫داده‪ ،‬دو ﺑﺎر ﭘﺮدازش ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳـﮕﺎه دادة ﭼﻨـﺪ ﺑﻌﺪي ﺳﭙﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫و اراﺋــﻪ ﭼﻨﺪﺑﻌــﺪي‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣــﻲﮔﺮدﻧــﺪ )ﺑﺨــﺶ ‪ (5-10‬ﻳــﺎ در ﺑﺎزارﻫــﺎي داده‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴــﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑـﺎرة ﻣﻌﻤـﺎريﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ Rundensteiner et al., 2000 ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻧـــﻮع ﻣﻌﻤـــﺎري اﻧﺒـــﺎر داده‪ ،‬اﺑـــﺰارﻫﺎي ﻻزم ﺑــﺮاي ﺳــﺎﺧﺖ آن را ﻣﻌــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‬ ‫)‪ Kimball and Ross, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻗﺮار دادن اﻧﺒﺎر داده ﺑﺮ روي ﺷـﺒﻜﺔ داﺧﻠـﻲ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻣﺤﺘﻮﻳـﺎت ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن در ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي وب‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻤـﻮده و ﮔـﺰارش ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ روش‪ ،‬راﻫــﻲ اﻗﺘــﺼﺎدي و اﺛــﺮﺑﺨﺶ ﺑــﺮاي ﺗﺤﻮﻳــﻞ و اﻧﺘﻘــﺎل دادهﻫــﺎ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‬ ‫)‪ Kimball and Rose, 2002‬و ‪ Inmon, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﺐ‪ .‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻮارد ذﻳـﻞ در‬ ‫ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در دﺳـﺘﺮس ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد )ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎرا و‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ،2‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﺮز را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(؛ ‪ ‬‬ ‫• دادهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ‪ ‬‬ ‫• ﻳﻚ روﻳﻜﺮد اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ‪ ‬‬ ‫• ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺰرگ و ﻣﺘﻨﻮع وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬

‫‪756‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺒـﺎر داده ‪ 26‬ﺗﺘﺮاﺑـﺎﻳﺘﻲ ايﺗـﻲ اﻧـﺪ‬ ‫ﺗﻲ‪ 1‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ 3000‬ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد(‪  .‬‬ ‫• دادهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ؛ ‪ ‬‬ ‫• دادهﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻓﻨﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ درك ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ ‬‬ ‫• ﭘــﺮدازش ﻛــﺎرﺑﺮ ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﮔــﺴﺘﺮده اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد )ﺑــﺴﻴﺎري از ﻛــﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﻳﻲ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻳﺎدي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬ذﻛـﺮ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﺮز داراي ‪ 5000‬ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻣﻮﻓـﻖ‪ ،‬در ﺟـﺪول ‪ 2-10‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧﻼﺻـﻪ‪ ،‬ذﻛـﺮ‬ ‫ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﮔــﺰارشﻫــﺎي زﻳــﺎدي ﻫــﻢ از ﺻــﺪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﻣﻮﻓــﻖ دﻳﮕــﺮ‪ ،‬اراﺋــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‬ ‫)ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي را در وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﭼـﻮن‬ ‫‪،Information Builders ،Cognos Corp. ،Business Objects ،Hyperion Inc.‬‬ ‫‪ Computer  Associates ،Oracle ،NCR  Corp.‬و ‪ ،Software  A&G‬ﻣــﺸـــﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Gray and Watson (1998) ،‬و )‪ Inmon (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻧﺒﺎر داده ﻧﻴﺰ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ )‪.(dw‐institute.org‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي داده‪،‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي دادهﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي‬ ‫داده ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي‬

‫اﻧﺒﺎر داده ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﮔـﺮدد‪ :‬ﺑﺎزارﻫـﺎي داده‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫دادهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي داده‪.2‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي داده‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺑﺎﻻي اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ را ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑـﺮاي ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻧـﻮع ﻛـﻢ ﻫﺰﻳﻨـﻪﺗـﺮ و‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺎزار داده ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎزار داده‪ ،‬در واﻗﻊ اﻧﺒـﺎر‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ واﺣﺪ ﻛﺎري اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ 3‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ وﻳﮋه ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺎزار داده ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﺔ اﻧﺪك )ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 100،000‬دﻻر در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري اﻧﺒﺎر داده(؛ زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑﺮاي راهاﻧـﺪازي ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 90‬روز اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎرت ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺮﻛﺰي و اﻋﻄﺎي ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪1‐  AT&T ‬‬ ‫‪2‐  Multidimensional Databases ‬‬ ‫‪3‐  Strategic Business Unit  ‬‬

‫‪ 2-10‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي داده‬

‫‪757‬‬

‫از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺎزارﻫـﺎي داده در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺟﺴﺘﺠﻮي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ آﺳﺎنﺗﺮ از اﻧﺒـﺎر‬ ‫داده ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺧﻮد را ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ ،IS‬اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 2-10‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي راﻫﺒﺮدي اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي اﺳﺘﻔﺎده‬

‫اﺳﺘﻔﺎده راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺪﻣﻪ‪ ،‬اﻋﺰام ﻧﺎوﮔﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫ﭘﻮﺷﺎك‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري‬

‫ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺼﻮﻻت و‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج ‪IS‬‬

‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺪﻳﺪ در ازاي دﺳﺘﻤﺰد‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﺳﻮدآوري ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻓﺮاد داﺋﻢاﻟﺴﻔﺮ‬

‫و ﻛﺸﻒ ﺗﻘﻠﺐ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺑﻴﻤﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺤﺮﻛﺎت ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻬﺎم‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻓﺮوش و ﺷﻴﻮهﻫﺎي‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﻓﺮدي‬ ‫ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‪،‬‬

‫ﻓﻮﻻد‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻟﮕﻮ )ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ(‬

‫ﻣﺨﺎﺑﺮات‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺼﻮل و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻮدﺟﺔ ‪ IS‬و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺳﻮدآوري‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺼﻮل و ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﺔ ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Park (1997), p. 19, Table 2. :‬‬

‫‪758‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫دو ﻧﻮع ﻋﻤﺪه ﺑﺎزار داده ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺎزار دادة ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪه )واﺑﺴﺘﻪ(‪ :1‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺎ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده‬ ‫آﺳﺎنﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﺪ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اﻧﺒﺎر را ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻧﻤﻮد و ﺑﺎزارﻫﺎي دادة ﻛﻮﭼﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﻛـﺮد‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص دارﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑـﺎزارداده ﺑﺨـﺶ‬ ‫اﻓﺰودهاي ﺑﺮاي اﻧﺒﺎر داده ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺎزارﻫﺎي دادة ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ :2‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون داﺷـﺘﻦ اﻧﺒـﺎر داده‪ ،‬ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎزار دادة ﻣﺴﺘﻘﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫـﺎي داده ﻣﺘـﺪاول‪ ،‬داراي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺎزن داده ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺨـﺰن داده ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادهاي ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳـﺪة اﻧﺒـﺎر داده ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن دادهﻫـﺎي ﺻـﺤﻴﺢ‪ 3‬ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﺰاﻳﺎي اﻧﺒﺎر داده را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴـﻮه ﺑﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴـﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت و ﻣﻴـﺎن ﻣـﺪت ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺒﺎر داده ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛﻮﺗـﺎهﻣـﺪت ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺟـﺎري ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣـﺴـﺎبﻫـﺎي ﻳـﻚ ﻣـﺸﺘﺮي ﻛـﻪ ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎزن دادهﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻴﻦ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ )در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ( و اﻧﺒﺎر دادهﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ )ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫)‪ Gary and Watson (1998‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي داده‪ .‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي داده‪ ،‬ﻣﺨﺎزن دادة ﺗﺨﺼـﺼﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﻘـﺎﻳﻖ را ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي اﺑﻌـﺎدي ﭼـﻮن ﺣـﻮزة ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧـﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻳـﺎ زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ )ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W10.4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬اﻏﻠــﺐ دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ در ﻣﺨــﺰن‬ ‫ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﭘﺮدازش ﺷﺪه و در واﺣﺪي ﺑﺎ ﻧﺎم "ﻣﻜﻌﺐ داده‪) "4‬ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي( ذﺧﻴﺮه‬ ‫‪Replicated (Dependent) Data Mart ‬‬ ‫‪Standalone Data Mart ‬‬ ‫‪Clean data ‬‬ ‫‪Data cube ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬

‫‪759‬‬

‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﻌﺐ داده‪ ،‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺷﻜﻞ واﻗﻊ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.4‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻠﻮل اﻳﻦ ﻣﻜﻌﺐ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﺎﺻﻲ از اﺑﻌﺎد اﺳﺖ )در ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺳـﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ وﺟﻮد دارد(‪ .‬ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﺗﻘـﺎﻃﻊ ﻣﺤﻮرﻫـﺎ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺠﻢ واﺷـﺮﻫﺎي ﺑـﻪ ﻓـﺮوش رﺳـﻴﺪه در ﺷـﻌﺒﻪ ﻣﺮﻛـﺰي ﺷـﺮﻛﺖ در‬ ‫ﺟﻮﻻي ‪ 2004‬را ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﻘﺎﻃﻊ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﺑﻌﺎد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً داراي ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ارﻗـﺎم ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻧـﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴـﺎن ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﭼﻨﺪﺑﻌـﺪي‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر داده ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺟﺰﺋـﻲ از ﻫـﺴﺘﺔ ﻣﺮﻛـﺰي آن ﺷـﻮﻧﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻻﻳﺔ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﺪي ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫‪ 5-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫دادهﻫﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻧﺒﺎر داده ﻳﺎ ﺑـﺎزار داده ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در دﺳـﺘﺮس ﻣـﺪﻳﺮان‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴــﻞﮔــﺮان و ﻛــﺎرﺑﺮان ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻗــﺮار ﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬آﻧﮕــﺎه ﻛــﺎرﺑﺮان ﻗــﺎدر ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑــﻮد ﻛﺎرﻫــﺎي‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺎ ﻧـﺎم‬ ‫"ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر" ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از اﻳـﻦ ﻋﻨـﺎوﻳﻦ و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ Dimensional Insight, 2003 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‪ 1‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﮔــﺴﺘﺮدهاي از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ و ﻓﻨــﻮن ﮔــﺮدآوري‪،‬‬ ‫ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﻓﺮاﻫـﻢ ﻛﺮدن دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫـﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺳﺎزﻣــﺎﻧﻲ‬ ‫در اﺗﺨــﺎذ ﺗــﺼﻤﻴﻤــﺎت ﻛــﺎري و اﺳﺘــــﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﻬﺘــﺮ ﻛﻤــﻚ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ )‪ Oguz,  2003‬و‬ ‫‪ Moss and Atre, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴﺘﺰا ﻫـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺑﺰارﻫـــﺎي ‪ ،BI‬درآﻣـــﺪ ﻓـــﺮوش ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﻣﻴـــﺰان ﭼــﺸﻤـﮕﻴﺮي اﻓــﺰاﻳﺶ داده اﺳــﺖ‬ ‫)‪ .(Langnau,2003‬ﭘﻴﺘﺰا ﻫﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس دادهﻫﺎي ‪ 20‬ﺳﺎﻟﻪاي ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻪ ﻧﻮع ﭘﻴﺘﺰاﻳﻲ را ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭼـﻪ ﻧـﻮع ﻛـﺎﻻ‬ ‫ﺑﺮگﻫﺎﻳﻲ را اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺧـﺮج‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪،BI‬‬ ‫‪1‐  Business Intelligence (BI) ‬‬

‫‪760‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻔﺎرش ﺑﻌﺪي ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﺮﻛﺖ از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﭘﻴﺘﺰاي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺪون ﺻــﺮف ﻣﺒﻠﻐـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪ ،BI‬ﻣﻌﻤﻮﻻً )ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎً( ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﺳﺎﺧـﺖ ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺒـﺎر داده را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺷﻜﻞ ‪.(3-10‬‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﺧـﺎم ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ اﻏﻠـﺐ در‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺷﺮﻛﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺧﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ ﻣﻠـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ از ﻛﺒﺎبﭘﺰ و وﺳﺎﻳﻞ ﭘﺎﺳﻴﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺎ ﻇـﺮوف ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ را ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﺪ‪ ،‬دادهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫درﺑﺎرة ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻗﺒﻠـﻲ و ﻣﻘـﺪار ﻓـﺮوش را در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‬ ‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﺳﺎزﻧﺪة اﻧﺒـﺎر داده‪،‬‬

‫ﺷــــﻜﻞ ‪ 3-10‬ﻧﺤــــﻮه ﻛــــﺎر‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪  .‬‬

‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬

‫‪761‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را در ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده ﮔﺮد ﻫﻢ آورد‪ .‬ﺟﺪاول‪ ،‬در اﻧﺒﺎر )ﻳـﺎ ﺑـﺎزار( داده‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﻜﻌﺐﻫﺎي داده ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻧﺪ )ﻣﻜﻌﺐ داده‪ ،‬ﻧـﺎم دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي داده اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ارﻗﺎم ﻓﺮوش و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮده اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪي ﭘﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده دارﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫اﻳﺴﺘﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار "ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر" ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺟﺴﺘﺎر اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﻮردي درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي دﻳﮕـﺮي را ﺻـﻮرت دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻻﻳﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺎ ﻫـﻢ در‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺿﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي‬ ‫از آﻧﻬﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓـﺮوشﻫـﺎي ﻗﺒﻠـﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ اﻗﻼم ﭘﺮﻃﺮﻓـﺪار ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻓـﺮوش اﺟﻨـﺎس ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﭘﺮﻃــﺮﻓﺪار ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از اﻳـﻦ ﻫـﻢ ﭘﻴـﺸﺘﺮ رﻓﺘـﻪ و درﻳﺎﺑﻴـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻛﺠـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺟﺬاﺑﻴﺖ و ﺳﻮدآوري را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻗﺎﻟـﺐ ﮔـﺰارش‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺸـﺪار ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻴﻦ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن ﺗﻮزﻳـﻊ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﺑﻦ و ﺟﺮﻳـﺰ‪ ،1‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 1-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ "ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر" ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻣﺪلﺳﺎزي‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺟﺰاﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻤـﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﺗﻬﻴـﻪ ﭘﺮوﻓﺎﻳـﻞ از دادهﻫـﺎ‪ 2‬و ﻣﻬﻨــﺪﺳﻲ ﻣﺠــﺪد و ﻏﻴــﺮه را ﺷﺎﻣــﻞ ﻣـﻲﺷــﻮﻧﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ Eckerson,  2003 ،‬و ‪ dmreview.com‬را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ‪BI‬‬

‫ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ اﺟـﺮا ﺷـﻮد )‪ Microsoft’s IT Business Intelligence‬و‬ ‫‪ Bonde and Kuckuk, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Ben & Jerry’s ‬‬ ‫‪2‐  Data profiling  ‬‬

‫‪762‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-10‬‬ ‫ﺑﻦ اﻧﺪ ﺟﺮي ﺑﻪ ﭘﺮﻛﺮدن ﻇﺮفﻫﺎي ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‬ ‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧـــﻪ ﺑـــﻦ اﻧـــﺪ ﺟـــﺮي )‪ (benjerry.com‬واﻗـــﻊ در‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺒﺮدي و‬

‫واﺗﺮﺑﻮري اﻳﺎﻟﺖ ورﻣﺎﻧﺖ‪ ،1‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ در اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮوش را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣـﺎﻟﻲ از‬

‫روزاﻧﻪ ‪ 190،000‬ﻇﺮف ﺑﺴﺘﻨﻲ را ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻃـﻮل روز‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ردﮔﻴﺮي در ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻳﺸﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻳﺪكﻛﺶﻫﺎي ﻳﺨﭽﺎلدار ﻇﺮفﻫﺎ را ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻛـﺮده و ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻮد ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل را ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار در‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻇـﺮف ﺑـﺴﺘﻨﻲ از آﻧﺠـﺎ ﺑـﻪ ‪50،000‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ‬

‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎه در اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه و ‪ 12‬ﻛــﺸﻮر دﻳﮕــﺮ ﺣﻤــﻞ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﻮرد‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺳــﭙﺲ‪ ،‬ﺑــﺴﺘﻨﻲﻫــﺎ ﺑــﺮ روي ﻃﺒﻘــﺎت ﻳﺨﭽــﺎلﻫــﺎي‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ وﻓﺎداري ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺨـﺶ‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫــﺮ ﻇــﺮف ﺑــﺴﺘﻨﻲ را ﺑــﺎ ‪ 225‬ﺗﻠﻔــﻦ و ﻧﺎﻣــﻪ‬

‫در دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﻴﺎت ﻫﺮ ﻇﺮف ﺑـﺴﺘﻨﻲ‪ -‬از‬ ‫ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺗﺎ ﻓﺮوش‪ -‬دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻇـﺮف‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه و ارﺳـﺎل ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻦ اﻧـﺪ ﺟـﺮي ﺷـﻤﺎره‬ ‫ردﮔﻴﺮي آن را در ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده ‪ Oracle‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨـﺪ و‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در ﻫﻔﺘﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻜﺎﻳﺎت را ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Schlosser, (2003‬‬

‫ﺑﻌــﺪﻫﺎ دادهﻫــﺎ را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻧــﺮماﻓــﺰار‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﺑـﻦ اﻧـﺪ ﺟـﺮي ﭼـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﻓـﺮوش ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬

‫دﻳﮕﺮي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻤﻴـﺮ ﻛﻠﻮﭼـﻪ ﭼﻴـﭙﺲ ﺷـﻜﻼت‪ 2‬ﺑـﺮ‬

‫ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ؟ ﻧﻘﺶ ﺑﺨـﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﭼﺮي ﮔﺎرﺳﻴﺎ‪ 3‬در ﻛﺴﺐ رﺗﺒﻪ اول ﻓـﺮوش ﭘﻴـﺸﻲ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻦ اﻧﺪ ﺟﺮي ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﺑﺰارﻫﺎ و ﻓﻨﻮن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،BI .‬اﺑﺰارﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺎر و ﺗﻬﻴـﺔ‬ ‫ﮔﺰارش‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،DSS ،4‬دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫـﺎي آﻣـﺎري‪ .‬ﻳﻜـﻲ‬ ‫از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ‪ ،BI‬اساياس‪ (sas.com) 5‬اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪة دﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬ ‫‪Waterbury, Vermont ‬‬ ‫‪Chocolate Chips Cookie Dough‬‬ ‫‪Cherry Garcia ‬‬ ‫‪OnLine Analytical Processing (OLAP) ‬‬ ‫‪SAS ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬

‫‪763‬‬

‫از ﻣـــﺎﻳﻜﺮو اﺳـــﺘﺮاﺗﺠﻲ‪ Microstrategy,2003a,b) 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـــﺪ(‪ ،‬ﻛـــﺎﮔﻨﻮز‪ ،2‬آيﺑـــﻲاِم‪،‬‬ ‫اسﭘﻲاساس‪ ،‬ﻫﺎﻳﭙﺮﻳﻮن‪ 3‬و ﺑﻴﺰﻧِـﺲ آﺑﺠـﻜﺘﺲ‪ .4‬اﺑﺰارﻫﺎي ‪ BI‬ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺸﻒ داﻧﺶ و اﻃﻼﻋﺎت‪ (2) ،5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ .6‬در ﻫﺮ دﺳﺘﻪ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻴﻢ و در ﻓﺼﻞ ‪ ،11‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،13‬درﺑﺎره ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز و داﺷﺒﻮرد‪ ،‬ﺑﺤـﺚ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روش دﻳﮕﺮي در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ‪ BI‬و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻮرد ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫‪ Microstrategy, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎ و ﻓﻨﻮن ﻛﺸﻒ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ‬

‫اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ اﻛﺘﺸﺎف اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 4-10‬ﻃﺒﻘــﻪﺑﻨــﺪيﻫــﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪  .‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪Microstrategy  ‬‬ ‫‪Cognos  ‬‬ ‫‪Hyperion  ‬‬ ‫‪Business Objects ‬‬ ‫‪Information and knowledge discovery  ‬‬ ‫‪Decision support and intelligent ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪764‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧـﺶ‪ .‬اﻛﺘـﺸﺎف اﻃﻼﻋـﺎت در اواﺧـﺮ دﻫـﺔ‪ 60‬و‬ ‫اواﻳﻞ دﻫﺔ ‪ 70‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﻮن ﺟﻤـﻊآوري داده‪ ،‬آﻏـﺎز ﺷـﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از دادهﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ را ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ‪ SQL‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده راﺑﻄـﻪاي‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از دادهﻫﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺟﺪول ‪ 3-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻃـﻲ دﻫـﺔ‪ ،90‬ﻛـﻢﻛـﻢ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻬﺘـﺮي ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺑﺎ ﺣﺠـﻢ روزاﻓـﺰون دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴـﺺ داده ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣــﺮ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ‬ ‫اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻇﻬﻮر ‪ OLAP‬و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫در اواﺳﻂ دﻫﺔ‪ 90‬ﺑﻪ ﺣﺪ اﻧﻔﺠﺎر رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻒ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻬـﻢ ﻇﻬـﻮر‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪ از ﺣﺠﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از دادهﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﻛـﺸﻒ داﻧـﺶ‬ ‫در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادهﻫﺎ‪ 1‬ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺸﻒ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺿـﻮع ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬ ‫ﮔـﺴﺘﺮدهاي اﺳـﺖ )‪ Fayyad  et  al.,  1996‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ ‪KDD‬ﻫـﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ ،‬ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﻗﺎﺑـﻞ درك ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ KDD .‬ﻣﻔﻴـﺪ اﺳـﺖ زﻳـﺮا از‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﺳﻪ ﻓﻨﺎوري ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ :‬ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎي ﺣﺠـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ داراي ﭼﻨﺪ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ و دادهﻛﺎوي و دﻳﮕﺮ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫـﺎ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎي‬ ‫‪ KDD‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را از ﺧﻮد ﻧـﺸﺎن دادهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ KDD ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻛﺎري ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‬ ‫دو ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋـﺎت را ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ‪ :‬ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣـﻮردي و ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ .‬دادهﻛﺎوي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ‪ ،KDD‬در ﺑﺨﺶ ‪ 4-10‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ ‪ 5-10‬در ﻣﻮرد ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﺑﻮدن ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 7-10‬ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻮردي و ﮔﺰارشدﻫﻲ‪ .‬ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣـﻮردي ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ در ﮔﺰارشﻫﺎي دورهاي ﻣﻮﺟـﻮد ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻻزﻣﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳـﺪ آﻧﻘـﺪر‬

‫‪1‐  Knowledge Discovery in Databases (KDD) ‬‬

‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬

‫‪765‬‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬درك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎدة ﺟﺴﺘﺎر ﻣﻮردي‪،‬‬ ‫اﻏﻠــﺐ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﻣﻨــﻮ‪ 1‬ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪﺗﺮ از زﺑــﺎن ﺟــﺴﺘﺎر ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘــﻪ‪ 2‬و‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺜﺎل‪ 3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 3‬ﺷـﺮح داده‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ درك زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ .(11‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺪا ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮان ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺟﺴﺘﺎر را ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 3-10‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻛﺸﻒ داﻧﺶ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺎري‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻛﻤﻜﻲ‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ‬

‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ‬

‫درآﻣﺪ ﻛﻞ در ‪ 5‬ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎ‪ ‬و دﻳﺴﻚﻫﺎ‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻳﺴﺘﺎ و ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ‬

‫)دﻫﺔ‪(60‬‬

‫ﭼﻘﺪر ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫دادهﻫﺎ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ‬

‫ﻓﺮوش ﺷﻌﺒﻪ ﻧﻴﻮاِﻧﮕﻠﻨﺪ‪ 4‬در ﻣﺎه‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده راﺑﻄﻪاي‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻮﻳﺎ و ﻋﻄﻒ ﺑﻤﺎﺳﺒﻖ دادهﻫﺎ‬

‫)دﻫﺔ‪(80‬‬

‫ﻣﺎرس ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﻮد؟‬

‫)‪ ،(RDBMS‬زﺑﺎن ﺟﺴﺘﺎر‬

‫در ﺳﻄﺢ ﺳﻮاﺑﻖ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ )‪(SQL‬‬

‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ و‬

‫ﻓﺮوش در ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ،A‬ﺑﺮاي ﻫﺮ‬

‫‪ ،OLAP‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻮﻳﺎ و ﻋﻄﻒ ﺑﻤﺎﺳﺒﻖ دادهﻫﺎ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل و ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭼﻘﺪر‬

‫داده و اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‬

‫در ﺳﻄﻮح ﻣﺘﻌﺪد‬

‫)اواﻳﻞ دﻫﺔ ‪(90‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫دادهﻛﺎوي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫ﻣﺎه آﻳﻨﺪه ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ‬

‫)اواﺧﺮ دﻫﺔ‪(90‬‬

‫در ﻓﺮوش ﺷﻌﺒﻪ ﺑﻮﺳﺘﻮن ﭘﻴﺶ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي داراي ﭼﻨﺪﭘﺮدازﺷﮕﺮ‬

‫و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‬

‫ﺑﻴﺎﻳﺪ؟ ﭼﺮا؟‬

‫و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻛﻼن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮح‬

‫ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪،‬‬

‫ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺎي ﻣﺘﻌﺪد‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ‪AI‬‬

‫ﻛﺎري‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬

‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي و ﺧﺪﻣﺎت وب‬

‫)‪(2000-2004‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻳﻢ؟‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.accure.com (Accure Software) :‬‬

‫‪Based on menus ‬‬ ‫‪Structure Query Language (SQL) ‬‬ ‫‪Query‐by‐example ‬‬ ‫‪New England ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪766‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﮔـﺰارشدﻫـﻲ ﻛـﻪ ﮔـﺰارشﻫـﺎي روزﻣـﺮه ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺜـﺎﻟﻲ از اﻳـﻦ ﺗﺮﻛﻴـﺐ در ﻳـﻚ وﻳـﺪﺋﻮﻛﻠﻮپ‪،‬‬ ‫)‪ Amato‐McCoy  (2003b‬را ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ اﺑﺰارﻫــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﻛــﺸﻒ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘـﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠــﻲ ﺑــﺮﺧﻂ‪ .‬ﻋﺒـﺎرت ﭘــﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ ﺑــﺮﺧﻂ در ﺳـﺎل ‪ 1993‬ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫ﺋﻲاِفﻛﺎد‪ 1‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺑﺰارﻫﺎ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادهﻫـﺎ را ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﻌﻜﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ 12‬ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻧﮕﺮش ﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﺪي )‪ (2‬ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮ )‪ (3‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎن )‪ (4‬ﮔـﺰارشدﻫـﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ )‪ (5‬ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه )‪ (6‬ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﺑـﻮدن ﺑﻄـﻮرﻛﻠﻲ )‪(7‬‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲﻫﺎي ﭘﻮﻳﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه )‪ (8‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮ )‪ (9‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺑﻌـﺎد ﻣﺘﻘـﺎﻃﻊ‬

‫‪2‬‬

‫)‪ (10‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺷﻬﻮدي داده )‪ (11‬ﮔﺰارشدﻫﻲ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ )‪ (12‬ﺳﻄﻮح ﺑﻲﺣـﺪ و ﻣـﺮز‬ ‫اﺑﻌﺎد و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Codd et al., 1993 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﻣـﺜﻼً ﺷـﺮق و‬ ‫ﻏﺮب‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﺎﻟـﺖﻫـﺎي زﻳـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ‪ ،OLAP‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻓﺮوش را ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺎون ﻓﺮوش ﺑﺘﻮاﻧﺪ ارﻗﺎم ﻓﺮوش ﻫـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻣﻌﺎون ﻓﺮوش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ وﺿﻌﻴﺖ اﻳﺎﻟﺖﻫـﺎي ﺷـﺮﻗﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮده و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻓـﺮوش را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،OLAP ،‬ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر را در ﺳـﺎﺧﺘﺎر دادهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻄﺔ ﻗﻮت ‪ OLAP‬در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻛﺎري )ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻓـﺮوش‪،‬‬ ‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺤﺼﻼت‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺷﺮﻛﺎ و ﻏﻴﺮه( را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﺳﺎزد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦ دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪" :‬اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ژاﻛﺖ آﺑـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳـﻔﺎرش ﭘـﺴﺘﻲ در ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‬ ‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟" ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ OLAP‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ آن‬ ‫‪1‐  E.F.Codd ‬‬ ‫‪2‐  Cross‐Dimensions ‬‬

‫‪ 3-10‬ﻛﺸﻒ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر‬

‫‪767‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺮده و ﺗـﺎ ﺣـﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻳﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ وارد ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ‪ OLAP‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬ ‫راﺑﻄــﻪاي ﻣﻮﺟــﻮد ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد )ﻛــﻪ در اﻳــﻦ ﺻــﻮرت ﺑــﻪ آن ‪ ROLAP‬ﻳــﺎ ‪ OLAP‬راﺑﻄــﻪاي‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن دادة ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﺗﺨﺼﺼﻲ اﺟﺮا ﮔﺮدد )ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﻪ آن ‪ MOLAP‬ﻳﺎ ‪ OLAP‬ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ(‪ .‬در ‪ ،ROLAP‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي داده‪ ،‬ﺑـﻪ ‪SQL‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﮔﺮدد و ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة راﺑﻄﻪاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺟـﺴﺘﺎر ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬در‬ ‫‪ ،MOLAP‬ﻣﺨﺰن دادة اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ از اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي )ﺗﻤﺎم( ﭘﺮﺳﺶﻫـﺎي اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي داده‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﺟﺎﺑﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬واﺿـﺢ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﺑﻴﻦ ﻛﺎراﻳﻲ و ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد )ﻓﻨﺎوري دﻳﮕـﺮي ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﺎم ‪ ،HOLAP‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮﺧﻂ‪ OLAP ،3‬ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ دادهﻫـﺎي زﻳـﺎد و‬ ‫ﭘﻴﭽﻴــﺪهاي )در ﺑــﺴﻴﺎري ﻣﻮاﻗــﻊ ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻫــﺰار ﻳــﺎ ﻣﻴﻠﻴــﻮن( ﻣــﻲﭘــﺮدازد‪ ،OLAP .‬ﻋــﻼوه ﺑــﺮ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬رواﺑـﻂ را ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل اﻟﮕﻮﻫـﺎ‪ ،‬روﻧـﺪﻫﺎ و‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺴﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪ OLAP‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﻓـﺮوش ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﮔﻴﮕـﺎ ﺑـﺎﻳﺘﻲ و‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﺮوش ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﺑﻌﺪ از ﻣـﺮور ﻧﺘـﺎﻳﺞ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺟـﺴﺘﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻓﺮوش ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻓﺮوش در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫از ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬او ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺎلﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻓـﺼﻮل‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻓﺮوش را ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻛـﻞ اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﭼﺎر ﺧﺪﺷﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺎﻧﮓ‪ 4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده اﺳـﺖ‪ OLAP ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ دادهﻛـﺎوي ﺗﻠﻔﻴـﻖ‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي را ﺑﻪ وﺟـﻮد آورد‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰودن ﻳـﻚ‬

‫‪Relational OLAP ‬‬ ‫‪Multidimensional OLAP ‬‬ ‫‪Online Transaction Processing (OLTP) ‬‬ ‫‪Fong et al., 2002 ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪768‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺟﺰء ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﻋﺪه‪ 1‬ﺑﻪ ‪ ،OLAP‬ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫دادهﻛـﺎوي ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛـﺮد )‪ Lau  et  al.,  2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ olapreport.com‬و ‪ olap.com‬ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ‪ OLAP‬و ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻮردي‪ ،‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ‪ 2‬اﺳﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر و آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻓﻨﻮن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ دادهﻛﺎوي( ﻛﺸﻒ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬ ‫دادهﻛـﺎوي‪ 3‬ﺑﻪ اﺑـﺰاري ﻋﻤــﺪه ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣﻘــﺎدﻳﺮ زﻳــﺎد دادهﻫــﺎ در ﻳـﻚ اﻧﺒــﺎر داده و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ دادهﻫـﺎي اﻳﻨﺘــﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪ .(Nemati  and  Barko,  2002‬ﻋﻨـﻮان‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج داده‪ ،‬از ﺗـﺸﺎﺑﻪ ﻛَﻨـﺪ و ﻛـﺎو در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺑـﺰرگ ﺑـﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨــﺪ ﻛﺎري ﺑﺎ ﻛَﻨـﺪ و ﻛــﺎو در ﻳـﻚ ﻛـﻮه ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل رﮔـﻪﻫـﺎي ﻳـﻚ ﺳـﻨﮓ‬ ‫ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮرﺳـﻲ ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي ازﻣـﻮاد ﻳـﺎ ﻛـﺎوش‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺗﺎ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮارد ارزﺷـﻤﻨﺪ ﻛﺠـﺎ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ )ﻣـﻮرد ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎرا در‬ ‫اﺑﺘــﺪاي اﻳــﻦ ﻓــﺼـﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺗﻌــﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻌ ــﺪد ﻣﻮﺟــﻮد از دادهﻛــﺎوي ﺑــﻪ‬ ‫)‪ Hormozi  and  Giles  (2004‬ﻣﺮاﺟﻌ ــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧــﻲ ﻣــﻮارد‪ ،‬دادهﻫــﺎ در اﻧﺒــﺎر ﻳــﺎ‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي داده‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و در ﺳﺎﻳﺮ ﻣـﻮارد‪ ،‬در ﺳـﺮورﻫﺎي ﺷـﺒﻜﺔ داﺧﻠـﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً دادهﻫــﺎ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ روزﻣــﺮهاي ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻓــﺮوش و‬ ‫ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ دادهﻫـﺎ از‬ ‫ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻏﻴـﺮروزﻣﺮهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣـﺎرﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت و ﭘﺎﻳـﮕﺎهﻫـﺎي داده ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده داراي اﻧﺪازه و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري دادهﻛـﺎوي‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪1‐  Rule‐based component ‬‬ ‫‪2‐  Retrospective  ‬‬ ‫‪3‐  Data Mining ‬‬

‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫‪769‬‬

‫• ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﻮدﻛﺎر روﻧﺪﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎ‪ .‬دادهﻛـﺎوي‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪه را در ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي دﺳﺘﻲ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑـﻮد‪ ،‬اﻳﻨـﻚ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻣﺘـﺪاول از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬دادهﻛﺎوي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮﺳﻮﻻت ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﭘﻴـﺸﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻫﺪفﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺮﺳﻮﻻت آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﺔ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻳﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫وﻗﺎﻳﻊ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪  .‬‬ ‫• ﻛﺸﻒ ﺧﻮدﻛﺎر اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‪  .‬اﺑﺰارﻫـﺎي دادهﻛـﺎوي اﻟﮕﻮﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻇـﺎﻫﺮاً ﻫـﻴﭻ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ اﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻛﻨـﺎر ﻫـﻢ ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﻮﺷـﻚ ﺑﭽـﻪ و‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻒ اﻟﮕـﻮ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻛـﺎرت‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري ﺟﻌﻠﻲ و دادهﻫﺎي ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ وﺟـﻮد ﺧﻄﺎﻫـﺎﻳﻲ در وارد‬ ‫ﻛﺮدن دادهﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺑﺰارﻫﺎي دادهﻛﺎوي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻣﻮازي ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺪك‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻛـﻼن را ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي دﻗﻴﻖﺗﺮي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﮔﺮدد )‪ Hirji, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه دادهﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻃـﻲ ﺳـﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤـﺎدي ذﺧﻴـﺮه‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮدازش ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪلﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي‬ ‫درك دادهﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻛﺎوي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧـﻮﻳﺲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴـﺰ اﻧﺠـﺎم ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ‪" ،‬ﻣﻌﺪﻧﭽﻲ"‪ 2‬اﻏﻠﺐ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ʺدرلﻫـﺎي داده‪ ʺ3‬و ﺳـﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺟﺴﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻬﺎرت ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﻲ ﻳـﺎ ﺑـﺪون داﺷـﺘﻦ آن‪ ،‬ﺳـﺆاﻻت‬ ‫‪1‐  Targeted Marketing ‬‬ ‫‪2‐  Miner ‬‬ ‫‪3‐  Data Drills ‬‬

‫‪770‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﻣﻮردي ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ و ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺟـﻮاب ﺧـﻮد را ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي دادهﻛـﺎوي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده و ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و ﻛﺎر ﺗﺤﻠﻴـﻞ و‬ ‫ﭘﺮدازش دادهﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه را ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺨﺮاج داده ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬اﺳﺘﺨﺮاج داﻧﺶ‪ ،‬ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪن در دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳـﻲ دادهﻫـﺎ‪ ،‬اﻛﺘـﺸﺎف‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮدازش اﻟﮕﻮي دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻳﺮوﺑﻲ دادهﻫﺎ‪ 1‬و ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻳـﻚ رﮔـﺔ‬ ‫ﻏﻨﻲ در ﻣﻌﺪن‪ ،‬در دادهﻛﺎوي‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﻌﺎدل دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫دادهﻛﺎوي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷــﺎﻣﻞ دو ﻣﺮﺣﻠـﻪ اﺳـﺖ؛ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ "ﻣﻜﻌـﺐ داده" و اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻜﻌـﺐ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛـﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺑـﺰار ﻛﺎوش از آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒــﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓـﺎﻳـــﻞ ﺑﺮﺧــــﻂ ‪ W10.4‬ﻧــﺸــﺎن داده ﺷـــﺪه اﺳـــﺖ‪ ،‬ﻣﻜﻌـــﺐ داده‪ ،‬ﭼﻨـــﺪ ﺑﻌــﺪي اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫دادهﻛـﺎوان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﺑـﺰارﻫﺎ و ﻓﻨــﻮن ﻣﺘﻌـﺪدي اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﻤـــﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻬــﺮﺳﺖ‬ ‫اراﺋـﻪ ﺷـﺪه در ﻧﮕـﺎﻫﻲدﻗﻴــﻖﺗـﺮ ‪ 3-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﺑـﻴﻦ ﻧــﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ دادهﻛــﺎوي‪،‬‬ ‫‪ SAS’s  Enterprise  Miner ،Darwin  Oracle’s‬و ‪،IBM’s  Intelligent  Miner‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از ‪ 500‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﻮرﭼـﻮن‪ 2‬از ‪ SPSS’s  Clementine‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪.(Calderon et al., 2003‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻋﺮﺻﻪ دادهﻛﺎوي وﺟﻮد دارﻧﺪ )‪ Apte et al, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮ‬ ‫ﮔﺰارش ﮔﺮوه ﮔﺎرﺗﻨﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ %50‬ﻛﻞ ﻫﺰار ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﻮرﭼﻮن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬از‬ ‫ﻓﻨﺎوري دادهﻛﺎوي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(gartnergroup.com‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺗﺠـﺎري‬ ‫زﻳﺎدي در اﻳﻦ ﺣﻮزه وﺟﻮد دارﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪.(dbminer.com, data‐miner.com‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دادهﻛﺎوي‪ .‬اﻣﺮوزه اﺳـﺘﺨﺮاج داده ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮔـﺴﺘﺮدهاي در‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ‪Apte et al., 2002, Hormozi and Giles ‬‬

‫)‪ (2004‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ در ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Data dredging ‬‬ ‫‪2‐  Fortune ‬‬

‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫‪771‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 3-10‬اﻧﻮاع اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻨﻮن دادهﻛﺎوي‬ ‫ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي دادهﻛﺎوي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫• ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻄﻤـﺌﻦﺗـﺮﻳﻦ روﻳﻜﺮدﻫـﺎ در‬

‫• اﺳــﺘﺪﻻل ﻣــﻮردي‪ .1‬روﻳﻜــﺮد اﺳــﺘﺪﻻل ﻣــﻮردي از‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ اﻟﮕﻮﻫـﺎ‬

‫داﺧﻠﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﻓﺼﻞ ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از اﻃﻼﻋﺎت در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﮔﻨﻴﺘﻴﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤِﺰ‪ 2‬از اﻳـﻦ ﻛـﺎرﻛﺮد ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬

‫ﻣﻴﺰ اﻣﺪاد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺮﻛﺘﻲ داراي‬

‫در ﻓﺼﻮل ‪ 4‬و ‪ 11‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ ﺑـﺎ ‪ 50,000‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺟـﺴﺘﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬

‫• ﺗﺤﻠﻴﻞ واﺑـﺴﺘﮕﻲ‪ .3‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ واﺑـﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬روﻳﻜـﺮد ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎ ‪ 50,000‬ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫ﺟﺪﻳــــﺪي اﺳــــﺖ ﻛــــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــــﻪ ﺗﺨﺼــــﺼﻲ از‬

‫درﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎري ﺑﺎ ﺑﻴﺶ‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ از‬

‫از ‪ 90‬درﺻﺪ دﻗﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫دادهﻫﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻗﻮاﻋـﺪ آﻣـﺎري ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻴﻦ‬

‫• ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ‪ .‬ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ ﻳــﻚ روﻳﻜــﺮد‬ ‫ﻳــﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺎﺷــﻴﻨﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ آن ﻣــﻲﺗــﻮان‬

‫اﻗﻼم ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Moad, 1998‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻟﮕﻮﻫـﺎ‪،‬‬

‫• ﺳـﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫـﺎ‪ .‬اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣﺘﻌـﺪد دﻳﮕـﺮي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬درﺧﺖﻫﺎي‬

‫ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي )ﻓــﺼﻞ ‪(11‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴـﻢ‪ ،‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ژﻧﺘﻴـﻚ‪ ،‬روش ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮﻳﻦ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ اﺑـﺰاري ﻣﺠﻬـﺰ‬

‫ﻫﻤــﺴﺎﻳﻪ و اﺳــﺘﻘﺮار ﻗﻮاﻋــﺪ )ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺰرگ وارد ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪ Inmon, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫و ﻣﺜﻼً ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮة ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭘﺮوﻧـﺪه آﻧﻬـﺎ ﻧـﺸﺎن‬

‫ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع اﻃﻼﻋﺎت از اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻣــﻲدﻫــﺪ ﻛــﻪ رو ﺑــﻪ ورﺷﻜــﺴﺘﮕﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ‬

‫• رده ﺑﻨﺪي ‪ .‬وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه‪ ،‬در زﻣﻴﻨـﻪ ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﺧﺎص را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ(‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪Case‐based reasoning ‬‬ ‫‪Cognitive Systems, Inc ‬‬ ‫‪Association Analysis ‬‬ ‫‪Classification ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪772‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫• دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي‪ .1‬ﮔﺮوﻫﻲ از اﺟﺰاء را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫ﺳــﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛــﺖ ﻳــﺎ ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﻳــﻚ ﻣﺤــﺼﻮل ﺑــﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ(‪  .‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺑﺎ ردهﺑﻨـﺪي از‬ ‫اﻳــﻦ ﺟﻬــﺖ ﺗﻔــﺎوت دارد ﻛــﻪ در آن ﻫــﻴﭻ وﻳﮋﮔــﻲ از‬

‫• ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪ .4‬ارزشﻫـﺎي آﻳﻨـﺪه را ﺑﺮاﺳـﺎس اﻟﮕﻮﻫـﺎي‬

‫ﭘﻴﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒﺷﺪهاي اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪  .‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫـﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ از دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲزﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ(‪  .‬‬

‫• واﺑــﺴﺘـﮕﻲ‪ .2‬ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ رﺧــﺪادﻫﺎي ﻫﻤﺰﻣــﺎن را‬ ‫ﺷﻨـﺎﺳ ــﺎﻳﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ )ﻣﺜ ــﻼً‪ ،‬ﻣﺤﺘ ــﻮﻳﺎت ﻳــﻚ ﺳــﺒﺪ‬

‫ﻃﻴــﻒ وﺳــﻴﻌﻲ از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺗﺠــﺎري ﺑــﺮاي اﻧﺠــﺎم‬

‫ﺧﺮﻳﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺎرﺑﺮد آن در ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪،‬‬

‫داده ﻛﺎوي‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪،dbminer.com‬‬

‫‪ Brown and Hagen, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ dataminer.com‬و ‪ .(spss.com‬ﺑـــﺮاي ﻣـــﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳـــﺖ‬

‫• ﻣﺮﺗﺐﺳﺎزي‪ .3‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ واﺑـﺴﺘﮕﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ رواﺑﻂ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ را در‬

‫ﻛﺎﻣﻠﻲ از اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪ kdnuggets.com/software ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌـﺪاد دﻓﻌـﺎت ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬

‫• ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ و ﻓﺮوش‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮوش؛ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﻮح واﻗﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر و ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺟﺪاول زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻴﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از اﻳﺠـﺎد ﺧـﺴﺎرات‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ايايافﺋﻲاس‪) 5‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎﻫﻲ در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ(‪ ،‬از‬ ‫دادهﻛﺎوي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﺐﻛﺎرﻛﻨﺎن ‪ 1400‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ‪) Fraud  Watch‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﺎﻧـﺎداﻳﻲ ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﺗﺮﻳِﻮرﺳـﻴﺘﻲ‪ (6‬را‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )‪ Amato‐McCoy,  2003c‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ اِدي ﺑـﺎوِر‪ 7‬ﻧﻴـﺰ از‬ ‫دادهﻛﺎوي در ﻣﻮاردﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫• ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺣﺠﻢ وامﻫﺎي وﺻﻮل ﻧـﺸﺪه و ﺗﻘﻠـﺐ در اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻧـﻮع ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ‬ ‫‪Clustering ‬‬ ‫‪Association ‬‬ ‫‪Sequencing ‬‬ ‫‪Forecasting ‬‬ ‫‪AAFES ‬‬ ‫‪Triversity ‬‬ ‫‪Eddie Bauer ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫‪773‬‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد وام ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ )و واﺟـﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ(‬ ‫)‪ Hormozi and Giles, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺳــﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪ .‬ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﺧﻄﺎﻫــﺎي ﻣﺎﺷــﻴﻦﻫــﺎ‪ ،‬ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣــﻞ ﻛﻠﻴــﺪي درﻛﻨﺘــﺮل‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎرﮔﺰاري و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اوراق ﺑﻬﺎدار‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ اوراق ﻗﺮﺿﻪ؛ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫داﻣﻨﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﻬﺎم در ﻣﻮارد ﺧـﺎص و در ﻛـﻞ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ زﻣـﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺧﺮﻳـﺪ و‬ ‫ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم‪  .‬‬ ‫• ﺑﻴﻤﻪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻌﺪاد ادﻋﺎﻫﺎي ﺧﺴﺎرت و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭘﻮﺷﺶ درﻣﺎﻧﻲ؛ ردهﺑﻨـﺪي ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ؛ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫را ﺧﺮﻳﺪاري ﺧﻮاﻫﻨﺪﻛﺮد‪  .‬‬ ‫• ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﮔﺮداﻧﻨﺪه دﻳﺴﻚ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪  .‬‬ ‫• وﻇــﺎﻳﻒ ﭘﻠــﻴﺲ‪ .‬ردﻳـﺎﺑﻲ اﻟﮕــﻮ و ﻣﺤــﻞ ارﺗﻜــﺎب ﺟـﺮم و رﻓﺘــﺎر ﺟــﺮمآﻣﻴــﺰ؛ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺎﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• دوﻟــﺖ و ﻣــﺴﺎﺋﻞ دﻓــﺎﻋﻲ‪ .‬ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﻫﺰﻳﻨــﺔ اﻧﺘﻘــﺎل ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﻧﻈــﺎﻣﻲ‪ ،‬آزﻣــﺎﻳﺶ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ‪  .‬‬ ‫• ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻦ دادهﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻘـﺼﺪ‬ ‫ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻣــﺴﺎﻓﺮﻳﻨﻲ ﻛــﻪ در ﺷــﻬﺮﻫﺎي ﻣﻴــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤــﺎ ﻳــﺎ وﺳــﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴــﻪ ﺧــﻮد را ﺗﻌــﻮﻳﺾ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﭘﺮﻃﺮﻓـﺪاري را ﻛـﻪ در آﻧﺠـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و در ﻣﻮرد اﻓﺰودن ﻣﺴﻴﺮﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردن ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﺳﻨﺠﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻤﻌﻴـﺖﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻳﺠﺎد دﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫـﺎ‪ ،‬ﻋﻠـﻞ ﺑـﺮوز آﻧﻬـﺎ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫اراﺋﻪ درﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‪  .‬‬ ‫• ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﭘﺨﺶ ﺷﻮﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﮔﺮدد‪  .‬‬

‫‪774‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫• ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ردهﺑﻨﺪي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻌﻴﺖﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ آن‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد ﻛﺪام ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ارﺳﺎل ﺷﺪه‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ )ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 6-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫• ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ‪ .‬دوﻟـﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دادهﻛـﺎوي‬ ‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﺎﻟﻲ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺗﺮورﻳـﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑـﺮاي ﭘـﻮلﺷـﻮﻳﻲ ﻧﻴـﺰ ﺻـﺎدق اﺳـﺖ )‪ Zdanowicz, 2004‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از دادهﻛﺎوي در اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W10.7‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻦﻛﺎوي و وبﻛﺎوي‬

‫ﻣﺘﻦﻛﺎوي‪ ،1‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي دادهﻛﺎوي در ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺘﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ )‪ Berry,  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬دادهﻛـﺎوي‪ ،‬از زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ دادهﻫـﺎي ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛــﺎوش ﭘﺎﻳﮕــﺎه دادة ﻣــﺸﺘﺮي درﻳﺎﺑــﺪ ﻛــﻪ ﻫــﺮﻛﺲ ﻣﺤــﺼﻮل اﻟــﻒ را ﺧﺮﻳــﺪاري ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ب و پ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺮﻳﺪ؛ اﻣﺎ ‪ 6‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﺘﻦﻛـﺎوي‪ ،‬ﺑـﺎ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﻛﻤﺘــﺮ ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺘﻨﺪات ﺑــﻪ ﻧــﺪرت داراي زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ داﺧﻠــﻲ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻗﺎﻟﺐ ﻇـﺎﻫﺮي‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺤﺘﻮاي آﻧﻬﺎ‪ .‬ﻣﺘﻦﻛﺎوي ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﺘﻮاي "ﭘﻨﻬـﺎن" ﻣـﺴﺘﻨﺪات از ﺟﻤﻠـﻪ رواﺑـﻂ ﻣﻔﻴـﺪ در ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ )‪ (2‬دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺘﺮك )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﻛﻪ ادﻋﺎﻫﺎي ﺧﺴﺎرت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ(‪.‬‬ ‫وبﻛﺎوي‪ .‬وبﻛﺎوي‪ 2‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﻮن دادهﻛـﺎوي ﺑـﺮاي ﻛـﺸﻒ اﻟﮕﻮﻫـﺎي ﻋﻤﻠـﻲ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ و روﻧﺪﻫﺎ در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺳﺖ )‪ .(Linoff and Berry, 2002‬ﻋﺒﺎرت‬ ‫وبﻛﺎوي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎوش در ﻣﺤﺘـﻮاي وب و ﻛـﺎوش در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي وب اﺷـﺎره دارد‪.‬‬ ‫ﻛﺎوش در ﻣﺤﺘﻮاي وب‪ ،3‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨـﺪ و ﻛـﺎو وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Text Mining ‬‬ ‫‪2‐  Web mining ‬‬ ‫‪3‐  Web‐content mining ‬‬

‫‪ 4-10‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دادهﻛﺎوي‬

‫‪775‬‬

‫ﻛﺎوش در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي وب‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮارد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺳﺎﻳﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در وب را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دادهﻛﺎوي در ﺣـﻮزهﻫـﺎي زﻳـﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ :‬ﻓﻴﻠﺘـﺮ ﻛـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت )ﭘـﺴﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ(؛ زﻳﺮﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ )رﻗﺒﺎ‪ ،‬اﺧﺘﺮاﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري(‪ ،‬ﻛﺎوش‬ ‫در ﻣﻮارد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ وب ﺟﻬـﺖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از آن )ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴـﻚ(‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺟﺮاﺋﻢ‪  .‬‬ ‫در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي اﻳـﻦ ﺣـﻮزه‪،‬‬ ‫ﻛﺎوش در ﻣﺤﺘﻮاي وب از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫در ﺳﺎﻳﺖ ‪ ،Amazon.com‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺎوش اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ Amazon.com .‬ﺑﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮﻫـﺎي اﺿـﺎﻓﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ اﺗﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،1‬وبﻛﺎوي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫• ﻛﺸﻒ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺧﻮدﻛﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎص از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗـﺎزﮔﻲ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻌﻤــﻴﻢ‪ :‬ﻳــﺎﻓﺘﻦ اﻟﮕﻮﻫــﺎي ﻛﻠــﻲ در ﻳﻜﺎﻳــﻚ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎ و ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن‪.‬‬ ‫‪ (miner3d.com) Miner3D‬ﺑﺴﺘﻪاي از اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ اﺑﺰار وبﻛﺎوي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﻫﺰاران ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬ ‫را ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮي واﻗﻌﻲ و اﺻﻠﻲ ﺻﻔﺤﺎت وب ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﺟﺴﺘﺠﻮ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد و اﻳﻦ اﺑﺰار ﻛﻤﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟـﺎي‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ ﺻـﻔﺤﻪ اول آﻧﻬـﺎ ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‪ ،‬آن را در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺎوش در وب‪ ،‬ﺑﻪ ‪ kdnuggets.com/software/web.html‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ spss.com‬و ‪) bayesia.com‬داﻧﻠﻮدﻫﺎي راﻳﮕﺎن( را ﻧﻴﺰ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Etzioni (1996) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪776‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-10‬دﻻﻳﻞ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده و دادهﻛﺎوي‬ ‫• اﻧﺘﻈﺎرات ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ‪ -‬زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﻮشﺑﻴﻨﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ‬ ‫دﺳﺖ ﻛﻢ ﺷﻤﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬

‫• اﻫـــﺪاف ﻛــﺎري ﻣﺒﻬـــﻢ‪ ،‬ﻋــﺪم ﺷﻨـــﺎﺧﺖ از ﻧﻴـــﺎزﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬

‫• ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫• ﻓﻘﺪان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺆﺛﺮ از ﭘﺮوژه‬

‫• اﻏﺮاق ﻓﺮوﺷﻨﺪه درﺑﺎره ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت‬

‫• ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ‬

‫• ﻓﻘﺪان آﻣﻮزش و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮان‬

‫• ﻛﻤﺒﻮد اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ از ﺳﻮي ﻛﺎرﺑﺮان‬

‫• ﺣﺬف اﻃﻼﻋﺎت‬

‫• ﺑــﻲﺗﺠﺮﺑﮕــﻲ‪ /‬ﻓﻘــﺪان آﻣــﻮزشﻫــﺎي ﻻزم‪ /‬ﻧﺎﻛــﺎﻓﻲ ﺑــﻮدن‬

‫• ﻛﻤﺒﻮد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ )ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ(‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫• ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫• ﺗﺪاﺧﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‬

‫• اﺳــﺘﻔﺎده از اﻧﺒــﺎر داده ﺗﻨﻬــﺎ ﺑــﺮاي ﻣﻘﺎﺻــﺪ ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ و ﻧــﻪ‬

‫• دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﺪون اﻣﻨﻴــﺖ ﺑــﺮاي اﻳﺠــﺎد ﺗﻐﻴﻴــﺮ در دادهﻫــﺎ‬ ‫)ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ دادهﻫـﺎ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫• ﺗﻠﺨﻴﺺ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ دادهﻫﺎ‬

‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ(‬ ‫• ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت‪ -‬ﻓﻘـﺪان ﻳـﻚ ﻗﺎﻟـﺐ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬

‫• ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺿﻌﻴﻒ از ﻓﻨﺎوري‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫• ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎزارﻫﺎي داده ﺑﺎ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده ‪ ‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزار داده ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺒﺎر داده )ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ(‬

‫واﺣﺪ‬ ‫• ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺿـﻌﻴﻒ از اﻃﻼﻋـﺎت )ﻋـﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ﺑـﻪروز‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت(‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺧﻼﺻﻪاي از )‪.Carbone (1999‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي اﻧﺒﺎرﻫﺎي‬ ‫داده و دادهﻛﺎوي‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده و دادهﻛﺎوي‪ ،‬از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪاي ﻇﻬﻮر ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴـﺰ رخ داده اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﻮن‪ 1‬ﺳـﻄﻮح ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫اﻧﺒﺎر داده را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ (1) :‬اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي اﻧﺘﻈﺎرات ﻛـﺎرﺑﺮاﻧﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ )‪ (2‬اﻧﺒﺎر ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از زﻣﺎن ﻳﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻳـﺎ ﻫـﺮ دوي آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﺗـﺮ‬ ‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ )‪ (3‬اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺧـﻮرد اﻣـﺎ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﺷـﺪ؛ )‪ (4‬اﻧﺒـﺎر داده‪،‬‬ ‫دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي آن اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮد و ﺗﻌـﺪادي از دﻻﻳـﻞ ﺑـﺮوز آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮد )ﻣﻮاردي ﻛﻪ در دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺰرگ ﻫﻢ ﻣﺘﺪاول ﻫـﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫دﻻﻳﻞ در ﺟﺪول‪ ،4-10‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ‪ datawarehouse.com‬در‬ ‫‪ bitpipe.com‬و ‪ ،teradatauniversitynetwork.com‬ﭼﻨـــﺪ ﭘﻴـــﺸﻨﻬﺎد ﺑـــﺮاي اﺟﺘﻨـــﺎب از‬ ‫‪1‐  Carbone (1999) ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫‪777‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺒﺎر داده ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ ﻧﻴـﺰ در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻴﺮﺟﻲ‪ 1‬ﻣﻄﺮح ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺮدازش ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺗﺠـﺴﻢ دادهﻫـﺎ‪ ،2‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﺪول و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اراﺋـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن و‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺠـﺴﻢ دادهﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي وﺟـﻮد‬ ‫دارﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ I/S Analyzer, 2002‬و ‪ Li et al., 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي دادهﻫﺎ‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ را ﻫﺰاران ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﺑـﺮاي ﻛﺎرﺑـﺮان ﺟـﺬابﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻞﻓﻬـﻢﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘــﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺠـﺴـﻢﺳــﺎزي دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨــﻲ‬ ‫ﻧﻤــﺎﻳﺶ دادهﻫــﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎﻳﻲ ﭼــﻮن ﺗــﺼـﺎوﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬واﺳﻂﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،3‬ﺟﺪاول و ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي‪ ،‬واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي‪،‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺳﻪﺑﻌـﺪي‪ ،‬ﺗﺼـﺎوﻳﺮ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ و ﺗﺼـﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤـﺮك‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﺴـﻢﺳـﺎزي در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫روز ﺑﻪ روز ﭘﺮﻃﺮﻓﺪارﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬

‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﻧﻴــﺰ ﺻــﺎدق اﺳــﺖ )‪ spss.com‬و ‪ microstrategy.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،2-10‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي ﺗﻮﺳﻂ دﻧـﺴﻜﻴﻦ‪ 4‬را ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از دادهﻫﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي روشﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را ﻛﻪ ﺳﺎلﻫﺎ در ﻃـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠـﺴﻢﺳـﺎزي دادهﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ ﻣـﻮرد‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﻴﭗﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ(‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ Bates, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮ ﺧﻂ ‪ W10.8‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Hirji (2001) ‬‬ ‫‪Data Visualization Technologies ‬‬ ‫‪Graphical User Interface (GUI) ‬‬ ‫‪Danskin ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪778‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-10‬‬ ‫اﺗﺎق ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺠﺎزي د‪‬ﻧﺴﻜﻴﻦ‬ ‫د‪‬ﻧــﺴﻜﻴﻦ )‪ (danskin.com‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ ﺗﻮﻟﻴــﺪﻛﻨﻨــﺪه‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿــﻴﺤﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ را‬

‫ﭘﻮﺷﺎك ورزﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز داﺷﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﻮدي اﻧﺒـﺎر را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش دﻫﻨـﺪ و از‬

‫ﺑﻴﺶ از ‪ 3000‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻛﺎﻻﻫﺎي وﻳﮋه ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤـﻲ‬

‫آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻧﺴﻜﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫آن ﻫﺴﺘﻨﺪ راه آﺳﺎنﺗﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻧـﺴﻜﻴﻦ ‪ 15‬ﻧﻔـﺮ ﻧﻴـﺮوي‬

‫دﻧــﺴﻜﻴﻦ ﺑــﺮاي ﺧﻠــﻖ اﻳــﻦ ﺣــﻀﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﻣﺠــﺎزي‬ ‫‪2‬‬

‫ﻓﺮوش ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي ﻛـﺎﻻي وﻳـﮋه دارد‪ ،‬اﻣـﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﺳـﻮﻧﺚ آﻧﻼﻳـﻦ )‪،(7thonline.com‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﻛﺖ در ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ‪ 150‬ﺗـﺎ‬

‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﺒﺪ ﻛـﺎﻻ‬

‫‪ 250‬ﻣﺸﺘﺮي داﺋﻤـﻲ‪ ،‬ﺗﻤـﺎس ﺑﺮﻗـﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬

‫را ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬وارد ﺷـﺮاﻛﺖ ﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ د‪‬ﻧﺴﻜﻴﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬

‫ﺑــﺴﺘﺮ ﺳــﻮﻧﺚ آﻧﻼﻳــﻦ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺧﺮﻳــﺪ و ﻓــﺮوش و ﺑﺮﻗــﺮاري‬

‫و از آﻧﻬﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ و ﻓﻜـﺲ‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن را از ﻃﺮﻳـﻖ اراﺋـﻪ‬

‫ﺗﻴﻢ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻤـﺎس‬

‫ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑـﺮﺧﻂ از ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﺳـﺎده و ﻣـﺆﺛﺮ‬

‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺳــﻮﻧﺚ آﻧﻼﻳــﻦ ﺑﺎﻋــﺚ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﺗﺒــﺎدل‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﭼﻬـﺎر ﺗـﺎ ﺷـﺶ ﺑـﺎر در‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن را‬

‫ﺳﺎل ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك ﺳـﻔﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤـﺼﻮل را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬زﻳﻨﺖآﻻت و ﻛﻔﺶﻫﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻓﻜـﺲ و‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻠﻔــﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻧــﺎل اﺻــﻠﻲ ارﺗﺒــﺎﻃﻲ ﺑــﻴﻦ ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﺎن )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫اﮔﺮﭼﻪ در اﺗﺎق ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي ﻛﺎﻻﻫــﺎي وﻳــﮋه( و ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫"ﻟﻤﺲ و ﺣﺲ ﻛﺮدن" وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫دﻧﺴﻜﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬

‫ﻛــﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫــﺎي ﺑــﺎﻟﻘﻮه اﻧــﺴﺎﻧﻲ و ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺑــﺎﻻي ﺳــﻔﺮﻫﺎ و‬

‫ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺧـﺮهﻓﺮوﺷـﺎن و ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻧﺎﺷــﻲ از ﺧﺮﻳــﺪ دﺳــﺘﻲ ﻣﻌﻤــﻮل ﻛﻤــﻚ ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ .‬دﻧﺴﻜﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي اﺻﻼح اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻗـﺪام ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي ﻛﺎﻻﻫـﺎي وﻳـﮋه‪ ،‬اﻛﻨـﻮن دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﺗﺄﺳــﻴﺲ ﻳــﻚ اﺗــﺎق ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﺑــﺮﺧﻂ ﻣﺠــﺎزي‪ 1‬ﻧﻤــﻮد ﻛــﻪ‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و راﺣﺖﺗﺮي ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺼﻮل دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺧﺮﻳــﺪاران از ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي ﻛﺎﻻﻫــﺎي وﻳــﮋه ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ‬

‫آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬

‫‪1‐  Online showroom ‬‬ ‫‪2‐  7th Online ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫ﺻﻮرت ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮي ﺑﻪ ﺑﺎزار آﻣﺪه و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻬـﺎﻳﻲ را اﺗﺨـﺎذ‬

‫‪779‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Buss (2003‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳِـﻮِﻧﺚ آﻧﻼﻳـﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮي را ﺑـﻴﻦ‬ ‫د‪‬ﻧﺴﻜﻴﻦ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎي وﻳﮋه‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼــﺮا ﻳــﻚ راه ﺣــﻞ ﺗــﺼﻮﻳﺮي‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺎرﺟﻲ دﻧــﺴﻜﻴﻦ ﭼﻄــﻮر؟ آﻧﻬــﺎ اﻛﻨــﻮن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ اﻫﻤﻴـﺖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺳﻮدآورﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤـﻲ و ﺑـﻪ‬

‫دارد؟ آﻳﺎ ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺑـﺮاي ﺻـﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ‬

‫دﺳﺖ آوردن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﻘﺪر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﺿﺮوري در اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺼﻮرﺳﺎزي آﻧﻬـﺎ آﺳـﺎنﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ در ﺑﻴﻦ روشﻫﺎي ﻣﺼﻮرﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ ﭼﻨﺪﺑﻌـﺪي ﺑـﻮدن‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣـﺪلﺳـﺎزي ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ و واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي‪ 1‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﭼﻨﺪرﺳــﺎﻧﻪاي )‪ informatica.com‬را ﺑﻴﻨﻴــﺪ( و اﺑــﺮ‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ ،2‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي‬

‫دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪرن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺑﻌﺎد ﻣﺘﻌﺪدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ارﻗﺎم ﻓﺮوش را در ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺧﺎص ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﻧـﻮع ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﻳـﻚ دورة‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻓﺮوﺷﮕﺎه )ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ در ‪ 5‬ﺑﻌﺪ( ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫـﺪ‪ .‬اﺑـﺰار ﻣﺘـﺪاول‬ ‫ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ اﺑﻌﺎد ﺑﻴـﺸﺘﺮي درﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﺎﻳﺶ اﻃﻼﻋـﺎت ﭼﻨﺪﺑﻌـﺪي در ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺪول ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ ﻓﻨـﺎوري در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ آﻧﺎن را ﻗﺎدر ﺳﺎزد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺳﻬﻮﻟﺖ‪ ،‬اﺑﻌﺎدي را در ﻳﻚ ﺟـﺪول ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان "ﺑـﺮش‬ ‫دادن و ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺮدن دادهﻫﺎ"‪ 2‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﺑﺮش زدن و ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺮدن و‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ‪ 3OLAP‬ﻣـﻲﻧﺎﻣﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪.(hyperion.com ،‬‬

‫‪1‐  Virtual Reality (VR)  ‬‬ ‫‪2‐  “Slicing and dicing” of data ‬‬ ‫‪3‐  OLAP multidimensionality ‬‬

‫‪780‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫)ب(‬

‫)پ(‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-10‬ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ از ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﺑﻮدن‪.‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫‪781‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ،5-10‬ﺳـﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣﺘﻔـﺎوت از ﻳـﻚ داده را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺻـﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ روشﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ )اﻟﻒ( ﺳﺎﻋﺎت رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﻘﻠﻴﻪ‬ ‫و ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺘﻮن "ﺳﺎل ﺑﻌﺪ"‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﻗـﺴﻤﺖ )ب( دادهﻫـﺎ ﻣﺠـﺪداً ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﺷـﺪه و در‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ )پ( دادهﻫﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺷﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﻫﻤـﺔ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻛﻠﻴﻚ ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﺑﻮدن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ و ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺷﻜﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از دادهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮده ﻳﺎ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﺑﻮدن‪ ،‬ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬اﺑﻌﺎد‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ و زﻣﺎن‬ ‫‪ .1‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﺑﻌﺎد‪ :‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺑـﺎزار‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺜﺎلﻫـﺎﻳﻲ از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‪ :‬ﭘـﻮل‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺳـﻮد ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ واﻗﻌﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن‪ :‬روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ‪  .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل ‪ M‬را در ﻳـﻚ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮوش‪ ،‬در ﻳـﻚ ﻣـﺎه ﻣـﺸﺨﺺ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ واﺣـﺪ ﻛـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﮕﺎه داده اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ دادهﻫﺎ‬ ‫در ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﭼﻨــﺪ ﺑﻌــﺪي )ﻳــﺎ ﺑﺎزارﻫــﺎي داده( ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳــﺎ در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﺑﻮدن‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،(OLAP ،‬ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺪاول ﻳﺎ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ در ﻣﻴﺎن اﺑﻌﺎد و ﺳﻄﻮح ﻣﺘﻌـﺪد دادهﻫـﺎ ﻛﻨﻜـﺎش ﻛـﺮده و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻳﻌﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و اﺧﺘﻼفﻫﺎي ﻣﻌﻨﻲدار ﻳﺎ روﻧﺪﻫﺎي ﻣﻬﻢ را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨــﺪ ﺑﻌــﺪي ﺑــﻮدن‪ ،‬در ﺳــﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ از ﭘﻴﭽﻴــﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟــﻮد اﺳــﺖ و ﺑــﻪ وﻳــﮋه در‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺘﺪاول ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ Campbell,  2001 ،‬را‬

‫‪782‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ‪ OLAP‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‬

‫ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ‪ ،1‬ﺳﻴــﺴﺘﻤﻲ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ دﺳــﺖ آوردن‪،‬‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮدن‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﺗﻐﻴﻴـﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫دادهﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﻪ اﺻـﻠﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ آن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﻣـﻮارد ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه ﻳـﺎ اﺷـﻴﺎء دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬داراي ﻳـﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ 2‬و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺑـﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑﻬـﺮهوري و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧـﻮد را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ داراي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ در ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Grimshaw, 1999‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ GIS‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ اﺻـﻠﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪ :‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ‪ .‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎ‬ ‫ﭼﻬــﺎر دﺳــﺘﻪاﻧــﺪ‪ :‬ﻃﺮاﺣــﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪ ،‬ﻣــﺪلﺳــﺎزي ﺗــﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده و‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 6-10‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪6-10‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ‪  .GIS‬‬

‫‪1‐  Geographical Information System (GIS) ‬‬ ‫‪2‐  Spatially Oriented Databases ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫‪783‬‬

‫ﺷﺶ ﺣﻮزه ﻛﺎرﺑﺮدي را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎ )ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺳﺘﻮن ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ(‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻤـﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺧﺎص را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺮار داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ .GIS‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،GIS‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳـﺎدة ﻧﻘـﺸﻪﻛـﺸﻲ ﺗـﺎ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.1‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ و ﺳـﺮﻋﺖ زﻳـﺎد ﭘـﺮدازش و‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﻴﺔ ‪ ،GIS‬ﺑﺮاي ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢﻫـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺑﺎﻻي ‪GIS‬ﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬از دﻫﺔ‪ ،90‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﺮماﻓـﺰار ‪ GIS‬و ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز آن ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ‪ PC‬ﻛـﺎﻣﻼً ﻛـﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻧـﺮماﻓـﺰاري ‪ ،GIS‬اياسآرآي‪،1‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﮔﺮاف‪ 2‬و ﻣﭗاﻳﻨﻔﻮ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎي ‪ .GIS‬دادهﻫﺎي ‪ GIS‬از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫دادهﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺳﻲدي اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ راﻳﮕـﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺳـﻲديﻫـﺎي‬ ‫‪ MapInfo‬و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻗﺎﺑﻞ داﻧﻠﻮد ‪ esri.com‬و ‪ gisdatadepot.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ GIS‬و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‪ GIS .‬ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي از اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﻮدﻣﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧـﺪ را ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟـﺐ ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ آن‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺴﻢ دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟ‪‬ﻨﺖ ام ﻫﻤﻴﻠﺘﻮن‪ ،4‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑـﺎزار‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ دو اِﻻﻧﻜــﻮ‪ ،5‬ﺗﻮﻟﻴــﺪﻛﻨﻨــﺪه ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻري ﻣــﻮاد ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛــﺸﺎورزي واﻗــﻊ در‬ ‫اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎﭘﻮﻟﻴﺲ‪ ،6‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ‪ 80‬ﺻﺤﻨﺔ ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﺎ ﻫـﺰاران ردﻳـﻒ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻘـﺸﺔ‬

‫‪ESRI‬‬ ‫‪Intergraph ‬‬ ‫‪Mapinfo ‬‬ ‫‪Janet M. Hamilton  ‬‬ ‫‪Dow Elanco ‬‬ ‫‪Indianapolis ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪784‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬درك ﻫﻤﺔ اﻃﻼﻋﺎت اﻳﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده دو ﻫﻔﺘﻪاي ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻛﻞ داﺳﺘﺎن را در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﮔﻔﺖ" )‪.(Hamilton, 1996, p. 21‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺑﻲﺷﻤﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ GIS‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫ﻳﺎ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ Nasirin and Birks, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫اﻋﺰام وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ اﻣﺪاد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﺗـﺴﻬﻴﻼت‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻄـﺮ‬ ‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ )‪ (Goddard,  2003‬و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻴﺎت وﺣﺶ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ‪GIS‬ﻫـﺎ در‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﻧﻘـﺸﻪﺑـﺮداري ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮاي دﻳﮕـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘـﺪاول اﺳـﺖ )‪ OʹLooney,  2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﺎﻟﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ GIS‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ اﻣـﻼك‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪﺑـﺮداري و‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻼﻳﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ Hardester;  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺣـﺪود‬ ‫ﻳﻚ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ از ‪ GIS‬ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫در ﺑﺴﻴـﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ دادهﻫـﺎ در ﻳـﻚ ‪ ،GIS‬ﭼﻬـﺎرﭼﻮﺑﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴـﻢﮔﻴﺮي و ﻃﺮاﺣﻲ اﺳﺘﺮاﺗـﮋيﻫﺎي ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛــﻪ ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖﻫــﺎي ﻣﻜــﺎﻧﻲ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‬ ‫)‪ .(Church,  2002‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ‪ GIS‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮرت‪ 1‬و ﻫﻤﻴﻠﺘـﻮن‪ 2‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ‪ GIS‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.10‬آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ GIS‬و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ .‬اﻏﻠـﺐ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ GIS‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﺮورﻫﺎي وب‪ /‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ /‬ﺷﺒﻜﺔ داﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و دادهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪادي از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ GIS ،‬را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد داﺧﻠﻲ ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻗـﺮار‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻳﺰاﭘﻼس‪ ،3‬ﻛﻪ داراي ﺷﺒﻜﻪاي از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫‪ GIS‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻫﺮﻳـﻚ از ‪300،000‬‬

‫‪1‐  Korte (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Hamilton (1996) ‬‬ ‫‪3‐  Visa Plus ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫‪785‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ‪ ATM‬در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﺪاول در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻳﺎب‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ آدرس ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه را ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮﻳﻦ راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ را ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ Frys.com, ،‬را‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻧﺮماﻓـﺰار ﺳـﺮور اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ‪ GIS‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺆﺳﺴﻪﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎ‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬ ‫‪ GIS‬و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد آن را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻗـﺮار دادهاﻧـﺪ )ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ Sikder and Gangopadhyay, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ‪ .GIS‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ‪ GIS‬و ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻜـﺎنﻳـﺎﺑﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،2‬ﺑـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻫﻮاﻧـﻮردي‪ ،‬ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻳﺎ ﻧﺎوﮔﺎنﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻴﺮﻧﺪه ‪ GPS‬را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد ﻛـﻪ در ﺣـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧـﻮد را ﺗـﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨـﺪ )‪ .(Steede‐Terry,  2000‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن ﻫـﺪاﻳﺖ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ‪ GPS‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﺑﺮداري ﺷﺨﺼﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ و ردﻳﺎﺑﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎك ﺑـﺮداري اﺳـﺖ‬ ‫)‪ .(Terry and Kolb, 2003‬ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿـﺎ و وﺟـﻮد ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ‪ GPS‬ﺳﺎده ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 50‬دﻻر ﺑﻮد‪GPS .‬ﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﺑﺮاي دادهﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ‪ GIS‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ )ﺗﻜـﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫـﻲ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮان‪،‬‬ ‫‪GIS‬ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ‪ GIS‬را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه ﻳـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ )‪.(Tang et al., 2001‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤـﻮر‪ .‬در ﻓـﺼﻞ ‪ ،5‬ﻣﻔﻬـﻮم ﺗﺠـﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر )ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪهاي از‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر( را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﺗﺠﺎرت ﻣﻜـﺎنﻣﺤـﻮر‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‪ ،‬ﻓـﺮدي را ﻛـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ او ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺪف ﻗﺮار ﻣﻲدﻫـﺪ )اﻳـﻦ اﻣـﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ‪ GIS‬و ‪GPS‬‬

‫ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد(‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اورژاﻧﺲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺼﺎدف اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را در‬ ‫ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و ‪ ،GIS‬ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ آﻣﺒﻮﻻﻧﺲﻫﺎ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺻـﺤﻨﺔ ﺗـﺼﺎدف‪،‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺎﻟﺐ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ Sadeh (2002) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Store locator ‬‬ ‫‪2‐  Global Positioning System (GPS) ‬‬

‫‪786‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ‪ ،GIS‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي‪" ،‬ﻇـﺎﻫﺮ" و‬ ‫"ﺑﺎﻃﻦ" ‪ GIS‬را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠـﺴﻢﺳـﺎزي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗـﺼﺎوﻳﺮ ‪ 3‬ﺑﻌـﺪي(‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ ،GIS‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﺤﺮك و ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪GIS‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺠﺎزي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨـﺪ و اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻧﻪاي و اَﺑ‪‬ﺮ رﺳﺎﻧﻪاي ﻧﻘﺶ‬ ‫روزاﻓﺰوﻧﻲ را در ‪GIS‬ﻫﺎ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻤﻚ و آﻣـﻮزش‪ ،‬اﻳﻔـﺎء ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭘﻴﻮﻧـﺪ و‬ ‫ﺟﺎﮔﺬاري ﺷﺊ‪ 1‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ را در ﻫﺮ ﻣـﺴﺘﻨﺪي‪ ،‬وارد ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي ‪ GIS‬ﻣﺠﻬــﺰ ﺑــﻪ وب‪GIS ،‬ﻫــﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑــﺮاي ﺗــﺄﻣﻴﻦدادهﻫــﺎ و‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ وب و ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رواﺑﻂ ‪ GIS‬و ﺧﺪﻣﺎت وب‪ Alameh  (2003) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮور اﺟﻤﺎﻟﻲ ‪GIS‬ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ )‪ Korte (2000‬و )‪ Ursery (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و ﻣﺪلﺳﺎزي‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮي‬

‫ﻣــﺪلﺳــﺎزي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ ﺗــﺼﻮﻳﺮي‪ ،2‬از ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﮔﺮاﻓﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﺑــﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷــﺘﻦ ﺗــﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮ اﻫـﺪاﻓﻲ ﻫﻤﭽـﻮن ﺳـﻮد ﻳـﺎ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ‪ VIM‬ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزيﻫـﺎي ﻣﺘـﺪاول در اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ روش‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻛﺮده و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺟـﺰء ﺗﻌﻴـﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهاي از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ‪ VIM‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت و ﻫﻢ ﺑﺮاي آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر رود‬ ‫و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻮﻳﺎ ﻳﺎ اﻳﺴﺘﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﺪلﻫـﺎي اﻳـﺴﺘﺎ‪ ،‬ﺗـﺼﻮﻳﺮي از ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻳـﻚ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )از ﻃﺮﻳـﻖ وﻳﻨـﺪوز‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد(‪ .‬ﻣﺪلﻫـﺎي ﭘﻮﻳـﺎ ﺑـﺮاي ﻧـﺸﺎن‬ ‫دادن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻃـﻲ زﻣـﺎن ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬از ﺗـﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤـﺮك و ﻛﻠﻴـﭗﻫـﺎي‬ ‫وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ در ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﺑﻼدرﻧﮓ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ VIM‬در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ‪DSS‬ﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد )‪ Beroggi,  2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬وﺿـﻌﻴﺖ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ )ﻳـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫‪1‐  Object Linking and Embedding ‬‬ ‫‪2‐  Visual Interactive Modeling (VIM) ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫‪787‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺠﺎري را( در ﻳﻚ ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﺠﺎزي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺟﺮا ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ وﺿـﻌﻴﺖ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را در آﻳﻨﺪه ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬دﻟـﻮرا و اَﻟﻔﻮﻧـﺴﻜﺎ‪ 1‬ﻧﺤـﻮه اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ VIM‬در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫آﻣﻮزش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي ‪ ،VIM‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﻲ آن ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺪل ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﺤﺮك‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮده‬ ‫و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ را اﻣﺘﺤـﺎن ﻛﻨـﺪ )‪Pritsker and OʹReilly, 1999‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ VIS .‬روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اﻣﻜﺎن‬ ‫ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ارزشﻫﺎي ذﻫﻨﻲ ﺧﻮد و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﺸﺎن را ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزان ﭘﺮواز و در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 3-10‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ VIS ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪  .‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﻴﻤﻴﺸﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻮي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺴﻴﺎري در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ SAS.com ،‬و ‪Vissim.com‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم "واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي" ﻛﻪ در آن ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﺎﺻﻲ )از آﻣﻮزش ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ و ﻣـﺸﺎﻫﺪة دادهﻫـﺎ در‬ ‫ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ( اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻫـــﻴﭻ ﺗﻌﺮﻳـــﻒ اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردي از واﻗﻌﻴـــﺖ ﻣﺠـــﺎزي در دﺳـــﺖ ﻧﻴـــﺴﺖ‪ .‬از ﻣﺘـــﺪاولﺗـــﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮداﺷـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫ﺗــﺼﺎوﻳﺮ ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺳــﻪﺑﻌــﺪي از ﻃﺮﻳــﻖ ﺻــﻔﺤﻪﻫــﺎي ﻧﻤــﺎﻳﺶﻫــﺎي ﺧــﺎص‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻓﻨــﻲ آن ﻋﺒــﺎرت اﺳــﺖ از ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ ﻳــﺎ ﻓﻨــﺎوري ﻛــﻪ اﺷــﺎرات ﺣــﺴﻲ ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ‬ ‫ﻻزم ﺟﻬــﺖ اﻳﺠــﺎد ﻧــﻮﻋﻲ ﺣــﺲ ﻋــﺪم اﻃﻤﻴﻨــﺎن را در ﻛــﺎرﺑﺮ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ در‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻓـﺮد "ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ" ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه‪ ،‬واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  DeLora & Alfonseca (2003) ‬‬ ‫‪2‐  Visual Interactive Simulation (VIS) ‬‬

‫‪788‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-10‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ درﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮش ﭼﻮب در ﭘﺎرﻛﺖ ﻓﺎرﺳﺖ‬ ‫در ﺻــﻨﻌﺖ ﭼــﻮبﺑــﺮي‪ ،‬رﻗﺎﺑــﺖ ﺑــﺴﻴﺎر زﻳــﺎد اﺳــﺖ و در‬

‫در ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر ﺑﺎﻻﺳـﺖ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬آﻣﻮزش از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ ‪1‬‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﺑﺮش ﺷـﺎﺧﻪﻫـﺎي اﺿـﺎﻓﻲ و اﻟﻮارﺑﻨـﺪي ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫درﺻﺪ‪ ‬ﻫﺰﻳﻨﺔ روش ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم "دروﮔـﺮ"‪ 1‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ‪ 25‬ﭼﻮبﺑﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫درون ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎز‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ "دروﮔـﺮ" ﻗـﺮار‬ ‫دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻳﻚ ﻣﺪل ﻣﺠﺎزي از دروﮔﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫"دروﮔﺮ" دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮريﻛﻪ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺴﻴﺮ ﺧـﻮد در ﻳـﻚ ﺟﻨﮕـﻞ ﻣﺠـﺎزي را ﺷـﺨﻢ‬

‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد آن‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﺎه ﻃـﻮل ﻣـﻲﻛـﺸﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮ روي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺎﻫﻤﻮار ﻋﻘﺐ و ﺟﻠﻮ ﻣﻲرود‬

‫ﻛﺎرآﻣﻮز‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي از ﺟﻨﮕـﻞ را ﻃـﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬

‫و ﻗــﻼب "دروﮔــﺮ" ﺑــﻪ ﺗﻨــﺔ درﺧﺘــﻲ ﮔﻴــﺮ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬آن را‬

‫ﻛﺎرآﻣﻮزي وﻳـﺮان ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺗﻌـﺪاد ﻧـﻮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪﻫـﺎي آن را ﻣـﻲﺑـﺮد‪ ،‬و آن را ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً واﻗﻌﻲ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺰ در دﺳﺖ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻـﺪﻣﻪ ﺑﺒﻴﻨـﺪ؛‬

‫ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﺷــﺒﻴﻪﺳــﺎزي ﺷــﺪه ﺑــﺴﻴﺎر دﻗﻴــﻖ اﺳــﺖ‪ :‬ﺣﺘــﻲ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻣﻮزش وﺳﻴﻊ و ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪاي‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﻮ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي رﺷﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ درﺧﺘـﺎن ﻧﻴـﺰ از‬

‫ﻻﮔﻴﻨﮓ‪ 2‬در ﻓﻨﻼﻧﺪ )از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي زﻳـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﭘﺎرﺗـﻚ‬

‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻗﺎﺑـﻞ روﻳـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در‬

‫ﻓﺎرﺳﺖ‪ (3‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‪ ،‬راه ﺣﻠـﻲ را‬

‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﻫﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﻣـﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛـﺖ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً از ﻗﺒـﻞ ﻣﺤـﺪود‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺎرآﻣﻮزي ﭘﻴﺪا ﻛﺮد )‪.(partekforest.com‬‬

‫ﺷﺪهﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي "دروﮔﺮ"‪ ،‬ﺷـﻤﺎ آزاد ﻫـﺴﺘﻴﺪ‬

‫در اﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺷﺎﺳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺮ و ﭼـﺮخﻫـﺎي‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎ )اﻳﻨﺮﺳـﻲ و‬

‫ﺗﺎ در ﺟﻨﮕﻠﻲ وﺳﻴﻊ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ 2‬ﻫﻜﺘﺎر )‪ 25،000‬ﻳـﺎردﻣﺮﺑﻊ(‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺻــﻄﻜﺎك( ﺑﺎﻳــﺪ ﻣــﺪلﺳــﺎزي ﺷــﻮﻧﺪ و ﻣﻌــﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺘــﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي اﻧـﻮاع‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺣـﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ از ﺟﻨﮕــﻞﻫــﺎ در ﻧﻘــﺎط ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺟﻬــﺎن‪ ،‬ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ‬

‫ﺷــﺒﻴﻪﺳــﺎزي‪ ،‬رﻳﺎﺿــﻴﺎت ﭘﻴﭽﻴــﺪهاي دارد و ﺗــﺎ ﻫﻤــﻴﻦ اواﺧــﺮ‬

‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت درﺧﺘﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻨﻮع آب و ﻫـﻮاﻳﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در ﺗﺠﻬﻴــﺰات آن‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴــﻮنﻫــﺎ دﻻر ﻫﺰﻳﻨــﻪ‬

‫ﻛﺎر رود‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧـﻮع ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫‪1‐  Harvester ‬‬ ‫‪2‐  Sisu Logging ‬‬ ‫‪3‐  Partek Forest ‬‬

‫‪ 5-10‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي داده‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﺿﺒﻂ ﺷﻮد‬

‫‪789‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺗﻠﺨﻴﺺ از ‪.Finnish Business Report, April 1997‬‬

‫ﺗﺎ ﺑﻌﺪاً ﺟﻠﺴﺎت ﻛﺎرآﻣﻮزي‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا زﻣـﺎن آﻣـﻮزش ﺷـﺒﻴﻪ ﺳـﺎزي‬

‫ﺧﺎص‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ اﺳـﺖ؟ ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﺠـﺴﻢﺳـﺎزي ﺳـﻮدﻣﻨﺪ‬

‫واﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫اﺳﺖ؟‬

‫در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺷﺨﺺ و ﺣﺘﻲ ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻌﺎﻣـﻞ داﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ VR‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺳﻴﻠﻪاي ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط‪ ،‬ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ و ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺴﻄﺢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﻪﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ دارد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺮاي دﻳﺪن و ﺷﻨﻴﺪن در اﻳﻦ ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬از ﻳـﻚ‬ ‫ﻋﻴﻨﻚ و ﮔﻮﺷﻲ اﺳﺘﺮﻳﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل اﺷﻴﺎء ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ در درون ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺣـﺴﮕﺮﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻘﺮ روي‬ ‫دﺳﺖ)دﺳﺘﻜﺶﻫﺎ(‪ 1‬را ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ "واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي" ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺑـﻪروز ﻛـﺮدن‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻢ ﻣﺤﻴﻂ واﺳﻂ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺷﻴﺎء ﻣﺠـﺎزي را ﻟﻤـﺲ‬ ‫ﻛﺮده و ﺣﺮﻛﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻳﻮاِساي ﺗﻮدِي‪ ،2‬واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي )‪ (VR‬ﭼﻬﺮه ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ را ﻃﻲ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﻣﺘﺤﻮل ﺧﻮاﻫـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،3‬و "اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي"‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺜﺎل ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ VR‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻴــﺖ ﻣﺠــﺎزي و ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي‪ .‬ﺗــﺎﻛﻨﻮن ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ‪ VR‬ﺑــﺮاي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻮﻳﻨﮓ ﻳﻚ ﻣﺪل ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎي ﻣﺠـﺎزي‬ ‫را ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺗﺎ ﻃﺮحﻫﺎي ﺧﻮد را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻳﮕﺮ ‪ VR‬ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻨﺎوري ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري ﺷـﻬﺮي ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫وﻟﻮو‪ VR ،4‬ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﺗﺼﺎدﻓﺎت ﻣﺠﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد؛ اﻳـﻦ‬ ‫‪Hand position sensors (gloves) ‬‬ ‫‪USA Today (2003) ‬‬ ‫‪Facemail ‬‬ ‫‪Volvo ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪790‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ VR ،‬را در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ اﻳﺮوِﻳﺰ‪،1‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻟﺬت ﭘﺮواز ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي درﺟﻪ‬ ‫ﻳﻚ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺟـﺎﻣﻊ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ Banerjee and Zetu (2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺣﻮزة ﻛﺎرﺑﺮدي ‪ ،VR‬ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي دادهﻫﺎﺳﺖ‪ VR .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن ﺣـﻮزه‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﻣﺠﺮاﻫـﺎي ﺷـﻨﻴﺪاري‪ ،‬ﻓـﻀﺎﻳﻲ و‬ ‫دﻳﺪاري‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﻗﺎﺑﻞ درك ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻛـﺎرﮔﺰاران ﺑـﻮرس‪ VR ،‬را ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ آن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان در ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از آﻳﻨﺪه ﺑﻮرس‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺸﺖوﮔـﺬار‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬رﻧﮓﻫﺎ‪ ،‬ﻃﻴﻒﻫﺎ و ﭼﮕﺎﻟﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان اﻧﺤﺮاف از ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﻨـﻮﻧﻲ‬ ‫ﺳﻬﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪا ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ روﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎري ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﻲ‪ /‬ﺳـﻬﺎم‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،VR .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺰدﻳﻚ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از دادهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﻬﻮدي ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬آﺳـﺎنﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻮرﮔـﺎن اﺳـﺘﻨﻠﻲ‪،2‬‬ ‫‪ VR‬را ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫واﻗﻌﻴــﺖ ﻣﺠــﺎزي و وب‪ .‬ﻳــﻚ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻣــﺴﺘﻘﻞ از ﺑــﺴﺘﺮ ﺑــﺮاي ‪ VR‬ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان زﺑــﺎن‬

‫ﻧــﺸﺎﻧﻪﮔــﺬاري واﻗﻌﻴــﺖ ﻣﺠــﺎزي‪ vrmlsite.com) 4‬و ‪ (Kerlow,2000‬ﮔــﺸﺖ و ﮔــﺬار در‬ ‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮزهﻫﺎ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎر ﺑـﺎ ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﺳـﺎده ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪ VRML‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ "ﻗـﺪم ﮔﺬاﺷـﺘﻦ" ﻛـﺎرﺑﺮ در ﻳـﻚ اﺗـﺎق ﻣﺠـﺎزي‪،‬‬ ‫اﺷﻴﺎء ﺑﻪ او اراﺋﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺮورﮔﺮﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل را ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي ‪ VRML‬ﺑﻪ زودي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻌﻲ را در ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ Dalgleish,  2000) .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗـﺎور رﻳﻜـﻮردز‪ 5‬ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺠﺎزي را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه "ﻣﻼﻗﺎت" ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺮوﻧـﺪ و ‪CD‬ﻫـﺎ و ﻧﻮارﻫـﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ را ﻗﺒـﻞ از ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫‪British Airways ‬‬ ‫‪Morgan Stanley ‬‬ ‫‪Platform independent ‬‬ ‫‪Visual Reality Markup Language (VRML) ‬‬ ‫‪Tower Records ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 6-10‬ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻞ‬

‫‪791‬‬

‫اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫و ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤـﻮده و از ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ از واﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺠﺎزي در ﺣﻮزهﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.11‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮارﺑﺎر ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺟﻠــﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬در آﻳﻨــﺪه‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪاران وارد ﻳــﻚ ﺳــﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﻣﺠــﺎزي ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬در‬ ‫راﻫﺮوﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ ﮔﺮدش ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺠﺎزي را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‬ ‫و آﻧﻬﺎ را در ﭼﺮخدﺳﺘﻲ ﻣﺠﺎزي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺠﺎزي را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺠﺎزي ﻛﻪ ﺣﺘـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻳﺎﻓـﺖ‪ ،(synthonics.com) ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ اﺣﺴﺎس ﮔﺮدش در ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺮﻳﺪ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﭘـﺮوژه‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕﺮي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻧﺸﻨﺎل ﺳﺎﻳﻨﺲ ﻓﺎﻧﺪﻳﺸﻦ‪) 1‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‬ ‫و آﻣﻮزﺷﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ( ﻃﺮحﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺗﻮر ﻣﺠـﺎزي را اﻋـﻼم ﻛـﺮده اﺳـﺖ‬ ‫)‪ .(Telecomworldwire,  2003‬ﺗﻮر ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ "ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﺑﻪ داﺧﻞ" از ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺳﻪ ﺑﻌـﺪي را از اﺗـﺎقﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ 2‬در ﻣﻮﻧﺘﻴﺴﻠﻮ‪ 3‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي وارد دﻧﻴﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺟﻬـﺎن ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ‬ ‫ﺳﻪﺑﻌﺪي در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﻓـﻀﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ آن‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪6-10‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻞ‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎي داده‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﻫﻤﺔ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺧـﺪﻣﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ و دادهﻛﺎوي)ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻫﺎرا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ( در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ(‪.‬‬

‫‪1‐  National Science Foundation (NSF) ‬‬ ‫‪2‐  Thomas Jefferson ‬‬ ‫‪3‐  Monticello ‬‬

‫‪792‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﺿـﻤﺎﺋﻢ آﻧﻬـﺎ و دادهﻛـﺎوي و ﻧﻘـﺶ‬ ‫آﻧﻬﺎ در اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد و ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫــﺎي داده و ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‪ .‬اﻣــﺮوزه ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ در ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻮع ﺟﺪﻳﺪي از ﭘﺎﻳﮕﺎه داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ آن‪ ،‬ﻫﺪف ﻗﺮاردادن ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي‪ ،‬اﺛـﺮﺑﺨﺶﺗـﺮﻳﻦ اﺑـﺰار را ﺑـﺮاي ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت و ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ MTD .‬ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻛﻨﻮﻧﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ دادهﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ را در ﻗﺎﻟـﺐ ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫داده ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن اﻣﻜﺎن ﺷﺮﻛﺖ در اﺧﺘﺼﺎﺻﻲﺳﺎزي ﺑﻼدرﻧـﮓ و‬ ‫ﻫﺪف ﻗﺮار دادن ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ MTD .MTD‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﭘﻮﻳﺎ ﻳﺎ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫دارا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬در اﺻﻄﻼح ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒـﺎدل اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻳـﻚ‬ ‫"ﺗﺮاﻛﻨﺶ" ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت )ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﻳـﺎ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﺷﻮد و ﭼﻪ ﺑﻪ روش ﻏﻴﺮﻓﻌﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤـﺖ ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد(‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم‪ ،‬درك ﺧـﻮد را از‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي ﻫـﺪف ﻗـﺮار دادن او ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬دادهﻛﺎوي‪ ،‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫـﺎ و ‪MTD‬ﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و‬ ‫ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي داﺧـﻠﻲ اراﺋﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐـــﺎت ﻳـﺎ اﺑـﺰاري ﻣﺘﻔــﺎوت‬ ‫‪1‐  Marketing Transaction Database (MTD)  ‬‬

‫‪ 6-10‬ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻞ‬

‫‪793‬‬

‫ﺑﺮاي ﻓـﺮوش از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ داراي وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑـﺎن‬ ‫ﺑﺎ زﻛﺎوت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟـﻪ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻧﻮﻳـﺪﮔﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻓﺮوش و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ دِل ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ 1‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ از اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻓـﺮوش ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﻧـﺸﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤـﺼﻮل و ﺗﺤﻮﻳـﻞ آن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W10.2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣــﺮور ﻛﻠــﻲ ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ و وب‪،‬‬ ‫)‪ Grossnickle and Raskin (2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜــﻲ از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﭘﻴــﺸﮕﺎم ﻧــﺮماﻓــﺰاري در اﻳــﻦ ﺣــﻮزه‪Data  Distilleries ،‬‬

‫)‪ (distilleries.com‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزار ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫را ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ارزش ﺧﻮد درك ﻛﺮده و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي را ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛـﺮده و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺗﻚﺗﻚ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﺮات و ﺳﻮدآوري آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ درﺳـﺘﻲ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬ ‫)‪.(Siddiqui, 2003‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻋﻬﺪة ﻫﺰﻳﻨﻪ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﻨﺘﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻼن‪ 2‬و ﻧﺒﺮدﻫﺎي ﮔﺮان ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﺣﺎل ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳـﻨﺘﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ و روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻳـﻚ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ Strauss et al., 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ از دادهﻛـﺎوي و اﻧﺒﺎرﺳـﺎزي دادهﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W10.12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮﻟﻴﻨﮕﺘﻮن ﻛﻮت ﻓﻜﺘﻮري‪ ،3‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺎدران ﺑﺎردار‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ را از ﺑ‪‬ﺪو‬ ‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ را‬ ‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ ﻫﺮﻳﻚ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ﻣﺪلﻫـﺎ‬ ‫‪1‐  Dell Computer ‬‬ ‫‪2‐  Big‐picture ‬‬ ‫‪3‐  Burlington Coat Factory ‬‬

‫‪794‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫و ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺠﺎري ﭘﺮﻓﺮوش را ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻃـﻮر روزاﻧـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻨﻜﺎش در ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ و‬ ‫روﻧﺪﻫﺎي ﻓـﺮوش در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﻣﺤـﻞ اﻓﺘﺘـﺎح ﺷـﻌﺒﻪ ﺑﻌـﺪي ﻓﺮوﺷـﮕﺎه و‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻫﺮ ﺷﻌﺒﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ او ﺑﻦ ﭘِﻴﻦ‪) 1‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻛﺎﻓﻪﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮهاي در ﺑﻮﺳـﺘﻮن( درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ ﭘﻨﻴـﺮ‬ ‫ﺧﺎﻣﻪاي را ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺷـﺪه‪ ،‬ﻧﻤـﻲﻓﺮوﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﻓﺮوش را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛـﺮد‪ ،‬ﭘـﻲﺑـﺮد ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺴﺘﻪﺑﻨـﺪيﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﻳـﻚ‬ ‫وﻋﺪهاي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛَﺮه( را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺪازه ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﻓﺮوش ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺑ‪‬ﻨﻚ آو اَﻣِﺮﻳﻜﺎ‪ ،2‬روزاﻧﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺑﻴﺶ از ‪ 100،000‬ﺗﻠﻔﻦ از ﻃـﺮف ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﭼـﻪ ﻣـﻮاردي ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫ﭼﻚﻛﺮدن ﻣﺎﻧﺪه ﺣﺴﺎب ﺧﻮد ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛـﺎري را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺪان ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﻣﺮﺗﺒـﺎً ﻛـﺎرﺑﺮگ دادهﻫـﺎي ﺛﺒـﺖﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺻـﻨﺪوق را‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ درﻳﺎﺑﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭼـﻪ اﻗﻼﻣـﻲ را ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻛﻮﭘﻦ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭼﻴـﺪﻣﺎن ﻃﺒﻘـﺎت و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻧﺤﻮة ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻗﻔﺴﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺗﺮﻳﺒﻮن‪ ،3‬ﺑﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را‬ ‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬در اﻧﺒﺎر داده ﺧﻮد‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دادهﻛﺎوي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ‬ ‫داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﻲ از دادهﻫﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده در ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺑﺎﻳﺖ داده‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻳﻊ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺮ‬ ‫ﭘﺮدازش‪ 4‬ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬والﻣﺎرت‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮدهﻓـﺮوش ﺗﺨﻔﻴـﻒدﻫﻨـﺪه در ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫داده ﻋﻈﻴﻤﻲ دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-10‬ﺑﻪ آن ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫‪Au Bon Pain Company ‬‬ ‫‪Bank of America ‬‬ ‫‪Chicago Tribune ‬‬ ‫‪Supercomputing  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 6-10‬ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ در ﻋﻤﻞ‬

‫‪795‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-10‬‬ ‫دادهﻛﺎوي‪ ،‬والﻣﺎرت را ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫والﻣﺎرت‪ ،(Walmart.com) 1‬ﺑـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ 50‬ﺗﺮاﺑﺎﻳـﺖ داده‬

‫وﻳـﮋﮔﻲﻫﺎي ﻫﺮ ﻳﻚ از ‪ 3600‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه والﻣﺎرت اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫)ﺳﺎل ‪ (2004‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒـﺖ ﻣﻠـﻲ وﺟـﻮه ﻧﻘـﺪي‪ ،2‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫ﻣﺪﻳﺮان اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از آن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬

‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ اﻧﺒﺎرﻫﺎي دادة ﺟﻬﺎن را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫و ﺳﻄﻮح ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻي ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ دو ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺑﺎﻳﺘﻲ انﺳﻲآر ﻛﻪ‬

‫والﻣﺎرت از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﺑــﺎ اﻛﺜــﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر ﺳــﺮ و ﻛــﺎر دارد‪ ،‬در‬

‫دادهﻛﺎوي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﻋـﺼﺒﻲ را‬

‫ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢﻫــﺎي آيﺑــﻲام و ﻫﻴﺘــﺎﭼﻲ‪ 6 ،‬ﺗﺮﻳﻠﻴــﻮن ﺑﺎﻳــﺖ دادة‬

‫ﺑـــﻪ ﻛـــﺎر ﮔﺮﻓﺘـــﻪ و روي ﻳـــﻚ ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣـــﻮازي ‪4000‬‬

‫ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه دارد‪.‬‬

‫ﭘﺮدازﻧﺪهاي‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ روي ﺗﻚ ﺗﻚ اﻗـﻼم‬

‫ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ والﻣﺎت )ﻗﺮار دادن ﻣﺤـﺼﻮل ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬

‫در ﻫﺮﻳﻚ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ در ﻣـﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫ﺑﺮ روي ﻗﻔﺴﺔ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖ( ﺑـﻴﺶ از ﻫﻤـﻪ‬

‫ﻓﺮوش ﻓﺼﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬

‫ﻣﺪﻳﻮن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭼﻨـﺪ ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻري اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ ﺑــﻪ ﻓــﺮوش ‪ 100،000‬ﻣﺤــﺼﻮل در ﻳــﻚ ﺳــﺎل را‬

‫اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد وﻳﻨﺘﺮ‪ ،3‬ﻣﺸﺎور ﭘﺎﻳﮕﺎه داده در‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﻮده و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﭼـﻪ‬

‫ﺑﻮﺳﺘﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬اﻛﻨﻮن والﻣﺎرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫اﻗﻼﻣﻲ در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫رﻗﺒﺎﻳﺶ در ﻣﻮرد وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻳـﺎ در‬

‫والﻣﺎرت‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﺒﺪ ﺑـﺎزار ﺧـﻮد‬

‫ﻫﺮ روز‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻋﻤﻞ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻗـﻼم ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺒﺪ ﺧﺮﻳـﺪ‬

‫"وي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪" :‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪".‬‬

‫ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪار ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ دادهﻫـﺎﻳﻲ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﺤـﻞ ﻓـﺮوش‪،‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رواﺑﻂ و اﻟﮕﻮﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮي را‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬آﻣﺎر ﺑﺎزار‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎر داده از ﻃﺮﻳﻖ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﺔ‬

‫ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺟﻮﻋﻲ‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ آن‬

‫و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در ﺧـﻮد ﺟـﺎي ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬روزاﻧﻪ ‪ 600‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺑـﻴﺶ‬

‫دادهﻫﺎ در ﺳﻪ ﺣـﻮزة وﺳـﻴﻊ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻛـﺸﻒ اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫از ‪ 40،000‬ﺟﺴﺘﺎر را در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗــﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ :‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ روﻧــﺪﻫﺎ‪،‬‬

‫وﻳﻨﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬آﻧﭽﻪ والﻣﺎرت اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و درك ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪،‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗـﺎ از ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬

‫‪1‐  Wal‐Mart ‬‬ ‫‪2‐  National Cash Register (NCR) ‬‬ ‫‪3‐  Richard Winter ‬‬

‫‪796‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫داده‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔـﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن‬

‫ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪".‬‬

‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دادهﻛـﺎوي و اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ اﺳـﺖ از ﻣﻄﺎﻟـﺐ )‪ NCR Corp. (2000‬و‬

‫را ﺗﻘﺒﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﻗﺎﺑﺖ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ؟‬

‫‪.walmart.com‬‬

‫‪ 7-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر از اﻛﺘـﺴﺎب داده ﺗـﺎ اﻧﺒﺎرﺳـﺎزي داده و‬ ‫دادهﻛـﺎوي )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ ،(Atzeni  et  al.,  2002‬اﻏﻠــﺐ ﻳـﺎ ﺑـﺎ اﺑﺰارﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي وب و ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ارﺗﺒـﺎط ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)‪ Liautaud, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﻣﺮورﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وارد ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮده و ﮔﺰارشﻫﺎ را در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي داﺧﻠــﻲ و ﺑــﺮاي اﻓــﺮاد ﺧــﺎرﺟﻲ از ﻃﺮﻳــﻖ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧــﺎرﺟﻲ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)‪ remedy.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ روزﻫﺎ ﭘﻴﺶ روي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داده و ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮدن اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪،‬‬ ‫ﮔﺬر ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﺮﻛـﺰ داده ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر در ﺑﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎ و ﺑﺎزارﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي دادهﻫـﺎ‬ ‫روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘـﻮا‪،‬‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘﺮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )‪ .(Roth et al, 2002‬ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬واﺳﻂﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺒﺎر‬ ‫داده را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ و ﻓﻬﺮﺳﺖﺑﻨﺪي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻳـــﺪﻟﻴﻨﻚ‪ 1‬ﺑـــﺴﺘﻪ ‪ EC‬ﻫﻴﺘـــﺎﭼﻲ )‪ ،(hitachi.com‬ﻓﻌﺎﻟﻴـــﺖﻫـــﺎي ‪ EC‬از ﻗﺒﻴـــﻞ ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ اﻧﺒـﻮه و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻔﺎرﺷـﺎت ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬ ‫‪1‐  Tradelink ‬‬

‫‪ 7-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬

‫‪797‬‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎي داده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ERP‬را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اوراﻛﻞ و ‪ SAP‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )‪ Winter, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن را‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي وب و ‪ EC‬ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ‪ Web  Intelligence‬از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺰﻧِﺲ آﺑﺠﻜﺘـﺰ‪ 1‬و ‪ DataMerchant‬ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ از ﻛﻮﮔﻨـﻮس را ﻧـﺎم ﺑـﺮد‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫‪ Wired for OLAP‬از ﺷﺮﻛﺖ ايﭘﻲﭘﻲﺳ‪‬ﺮس‪ OLAP ،2‬را ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي وب ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪ Decision  Edge‬ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ از آيﺑـﻲام‪ ،‬از ﻫـﺮ ﻛﺠـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫‪ OLAP‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ و دﻳﮕـﺮ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي وب در ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Financial Analyser.‬و ‪ Sales Analyser‬ﻣﺤﺼﻮﻻت اوراﻛﻞ‪،‬‬ ‫‪ Bi/web‬و ‪ Bi/Broker‬از ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻣﻴﻨﮕﺒﺮد‪ 3‬و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد از ﻣﺤﺼـﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ذﻛـﺮ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺟﺴﺘﺎر ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﮔـﺰارشدﻫــﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ وﻇﺎﻳــﻒ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ‪ OLAP‬را از ﻃﺮﻳﻖ وب ﺑﺮاي ﺑﺴﻴـﺎري از ﻛﺎرﺑﺮان )ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺷﺮﻛﺖ و ﺷــﺮﻛﺎي ﺗﺠــﺎري(‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺟﺎﻣﻌﻲ در ﻣﻮرد ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر در اﻳﻨﺘــﺮﻧﺖ‪ ،‬ﮔـﺰارش‬ ‫دوﻟﺘﻲ ﺳﺎﻳﺖ ‪ businessobjects.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ اﻳﻦ ﻓـﺼﻞ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ درﮔﺎه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ اﺟﺰا را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪:‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑﺎزارﻫـﺎ و اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺷـﺮﻛﺖ و‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ دادهﻫﺎ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ درﮔﺎه ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ‪ BI‬ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫و درﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ‪ BI‬ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،4‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺴﺘﺎر‪ ،‬ﮔﺰارشدﻫـﻲ‪ OLAP ،‬و‪ ...‬را ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺴﺘــﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﮔﺴﺘــﺮش ﺑﻮده و ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷﻨــﺪﮔﺎن ﺑـﺴﻴﺎري اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷــﻮﻧﺪ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜـــﺎل؛ آيﺑــﻲام‪ ،‬اوراﻛــﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻫــﺎﻳﭙﺮﻳﻮن ﺳﻠﻮﺷــﻦ‪ ،‬ﺳــﻴﮕﻨﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮﺟﻲ‪،5‬‬ ‫‪Business Objects ‬‬ ‫‪Appsource ‬‬ ‫‪Hummingbird ‬‬ ‫‪Enterprise BI Suites (EBIS) ‬‬ ‫‪Sagent Technology  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪798‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 7-10‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داده ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪Cognos.com. Platform for ‬‬ ‫‪Enterprise Business ‬‬ ‫‪Intelligence.  ‬‬ ‫‪© Cognos Inc. 2001. ‬‬

‫آﻟﻔــﺎ ﺑﻼﻛــﺲ‪ ،1‬ﻣﺎﻳﻜﺮواﺳﺘـــﺮﺗﺠﻲ‪ ،‬و ﻛﺮﻳــﺴﺘـﺎل دﻳــﺴﻴـﮋﻧﺰ‪EBIS .2‬ﻫــﺎ ﻣﻌﻤـــﻮﻻً از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼـﻞ ‪ ،3‬ﻣﻔﻬﻮم درﮔﺎهﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دروازة اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﺮاي دادهﻫــﺎ‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻌـﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 8-10‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬درﮔـﺎه‪،‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪدي را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﺔ دﺳﺘﺮﺳـﻲ اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺑـﻪ ‪ BI‬و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﻳﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﻄـﻪ واﺣﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻠﻖ و ﺗﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺒﺎر داده‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫ﺣﺠﻢ دادهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫دادهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي آﺳﺎن را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎزد‪ ،‬وﺟﻮد ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻴﻮ‪ 3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده را در ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺎﻏﺬﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  AlphaBlox ‬‬ ‫‪2‐  Crystal Decisions ‬‬ ‫‪3‐  Liu (1998) ‬‬

‫‪ 7-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬

‫‪799‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-10‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺤﺘـﻮا ﺑـﺮاي‬ ‫درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ‪:‬‬ ‫‪  .Merrill Lynch, 1998‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﻣﺮور دادهﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺧـﺎرﺟﻲ را ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺴﺘﺎر و ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻣﻮردي ﻣﺪﻳﺮان را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻢ دادهﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻮبﺑﺮي در ﻓﻨﻼﻧﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺒﺎر داده ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴﻚ‬

‫ﺣﺠـﻢ ﻋﻈﻴﻢ و ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي از دادهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣـﻮرد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬ ‫ﻏﻴـﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴـﻦ دادهﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ :‬دادهﻫــﺎي داﺧﻠـﻲ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل دادهﻫـﺎي ﻓـﺮوش‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﻟﻴـﺴﺖ ﺣﻘـﻮق و ﻏﻴـﺮه(‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﮔـﺰارشﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ و ﺻﻨﻌﺘـﻲ( و دادهﻫــﺎي ﻣـﺴﻴـﺮ ﻛﻠﻴــﻚ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﻣـﺴﻴـﺮ ﻛﻠﻴـﻚ )ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان دادهﻫﺎي رﻓﺘﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( در ﻣﺤﻴـﻂ وب‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن از‬ ‫‪1‐  Web logs ‬‬

‫‪800‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫وبﺳـﺎﻳﺘﻲ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻃـﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫در ﻳﻚ ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻟﮕـﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎر و ﺟﺴﺘﺠـﻮي ﻛﺎرﺑﺮ را اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬ ‫اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﺛـﺮﺑﺨﺶ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺧﺎﺻـﻲ ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭘـﻲ ﺑﺒـﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳـﺮﻳﻊ دادهﻫﺎي رﻓﺘـﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﺮﻳﻊ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺪﻳـﺮان اﻳﻦ اﻣـﻜﺎن را ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛﻪ اﺛـﺮ ﺑﺨـﺸﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺧـﺎص را در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﺪاول‪ Web  Trends ،‬از ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺖآيﻛﻴـﻮ‪ 1‬و ‪ Mach5  Analyzer‬از‬ ‫‪ mach5.com‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر اﻧﻴﻤﻮن‪ ،2‬دادهﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴﻚ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺆاﻻﺗﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ را آﺷﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه ﻳـﺎ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﭼﻪ اﻗﻼﻣﻲ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻗﻼم دﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ؟‬ ‫ﻛﺪام آﮔﻬﻲﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺑﻮدﻧﺪ؟ ﻛﺪام ﻳﻚ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ؟ آﻳـﺎ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ دﺷﻮار اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﮔـﺮان ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻻي ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اول آن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؟‬ ‫وب ﺑــﻪ ﻧﺤــﻮي ﺑــﺎور ﻧﻜﺮدﻧــﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻌــﻲ ﻏﻨــﻲ از ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﺳــﺖ و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺒﺎرﻫﺎي دادهاي ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﻛﻪ داﻧـﺶ ﻧﻬﻔﺘـﻪ در دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴﻚ را از وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴـﻚ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺧـﻮد را در ﺑـﺎزار ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داده‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت را ﺳـﺎده و ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﻮده و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دو ﮔﺰﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ روي ﺧﻮد دارد‪ :‬دادهﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را ﺑـﻪ اﻧﺒﺎرﻫـﺎي‬ ‫داده ﻗﺒﻠﻲ وارد ﻛﻨﺪ ﻳﺎ اﻧﺒﺎر داده ﺟﺪﻳﺪي از ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴﻚ ﺑﺴﺎزد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛـﺴﺐ‬ ‫و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر را در ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‬

‫)‪ Sweiger at el., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت‬

‫‪3‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 5-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  NetIQ ‬‬ ‫‪2‐  Inmon (2001) ‬‬ ‫‪3‐  Victoria’s Secret ‬‬

‫‪ 7-10‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬

‫‪801‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-10‬‬ ‫اﻧﺒﺎر داده وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎز ﺳﻴﻜﺮت‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺎﺟﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ارﺗﺒـﺎط دارﻧـﺪ‪" ،‬ﻣـﺮگ‬

‫ﺑﺎ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﻣﻘﺼﺪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺳﻔﺎرشدﻫﻨـﺪه‬

‫ﻳﻚ ﺳﻔﺎرش"‪ 1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ در ﻃـﻮل ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬اﺗﻔـﺎق‬

‫را از درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﻴﻔﺘﺪ‪" .‬ﻣـﺮگ ﻳـﻚ ﺳـﻔﺎرش" ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫• اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫ﺟﺎﻳﻲ ﻃﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ‪ ،‬ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را در ﻣـﻮرد آن‪،‬‬

‫را ﻧﻴﺰ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت‪ ،‬دادهﻫـﺎي‬

‫ﺗﻐﻴﻴــﺮ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ وﻳﻜﺘﻮرﻳــﺎز ﺳــﻴﻜﺮت‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺎدات‬

‫)‪ ،(Victoriassecret.com‬ﺑـــﺎ اﺳـــﺘﻔﺎده از ﻳـــﻚ اﻧﺒـــﺎر داده‬

‫ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪  .‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي و اﺑﺰارﻫـﺎي‬

‫• ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮم دادهﻫـﺎ‪ ،‬از ﺗﻤـﺎسﻫـﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣـﺸﺘﺮي از‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ را زﻧـﺪه‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻨﮕـﺎه‪ ،‬ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ارﺳﺎﻟﻲ داﺧﻠﻲ‬

‫ﺑـــﺮﺧﻼف ﻳـــﻚ ﺧﺮﻳـــﺪ ﺣﻘﻴﻘـــﻲ‪ ،2‬ﻓـــﺮوش ﻣـــﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ دارد )‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ در ﺳﺎل(‪  .‬‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت از ﻃﺮﻳــﻖ ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺣﺠــﻢ‬

‫• ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس اﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ دﻳﮕـﺮي را ﺑـﺮاي‬

‫ﻋﻈﻴﻤﻲ از دادهﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع و ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ را در ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﻴـﺎت‬

‫دادهﻫــﺎ ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲآورد‪ .‬روزاﻧــﻪ ﺻــﺪﻫﺎ ﻣــﺸﺎور ﻣــﺪ‪،‬‬

‫ﻳﻚ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬

‫ﻫﺰاران ﺗﻤﺎس را از ﺳﻔﺎرشﻫﺎ و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻓـﺮوش‬

‫دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﺎرﺑﺮدي‪ ،‬از ﻳـﻚ راه‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ )ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻗﻼم ﮔﺮانﺗـﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬

‫ﺣــﻞ اﻧﺒــﺎر داده از ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﺮادﻳﺘــﺎ‪) 3‬ﺷــﻌﺒﻪاي از ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﻮد( ﺗـﺎ اﻋﺘـﺮاضﻫـﺎ و دﻋـﺎوي‬

‫انﺳﻲآر( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺧﺮده ﻓـﺮوش‪ ،‬ﻛﻠﻴـﻪ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮرد ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي و اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ او را زﻳﺮﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻳـــﻦ اﻧﺒـــﺎر داده‪ ،‬دادهﻫـــﺎي ﺟﻤـــﻊآوري ﺷـــﺪه از‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻛﻠﻴﻚ ﻣﺘﻌﺪد را ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪:‬‬ ‫• اوﻟﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم‪ ،‬آدرس و ﺳﻮاﺑﻖ ﺧﺮﻳـﺪ ﻫﻤـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬

‫• ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺮﺧﻂ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻫـﺰاران ﺳـﻔﺎرش‬ ‫روزاﻧﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ و از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگﻫـﺎ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻫـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي در‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬در اﻧﺒﺎر داده ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Death of an order ‬‬ ‫‪2‐  Bricks‐and‐mortar purchase ‬‬ ‫‪3‐  Teradata ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪802‬‬

‫وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎز ﺳﻴﻜﺮت‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ دادهﻫﺎ را ﺑـﻪ روشﻫـﺎي‬

‫و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ و ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ و‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪي را‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت وﻳﮋه ﻣﺎﻧﻨﺪ روشﻫﺎي ﺑﺮﺗـﺮ ارﺳـﺎل ﻛـﺎﻻ و‬

‫در ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪150‬‬

‫ﻛﺎدو ﻛﺮدن ﻫـﺪاﻳﺎ را از آن ﻛـﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻴﺎم ارﺳﺎﻟﻲ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲاﻓﺰاﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧـﺮده ﻓـﺮوش ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻴـﺰان ﺳـﻮدآوري ﻫـﺮ‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‪ ،‬اراﺋﻪ اﺟﻨﺎس وﻳﮋه‪ ،‬دﻋﻮﺗﻨﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ و ﻣﺤﺼﻮل را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎسﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Amato‐McCoy (2003a‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻫﺮ روز و ﻫـﺮ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻧﺒـﺎر‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﻨﻈـﻮر وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت از‬

‫داده‪ ،‬وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎز ﺳﻴﻜﺮت را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي را‬

‫"زﻧﺪه ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺳﻔﺎرش" ﭼﻴـﺴﺖ؟ آﻳـﺎ اﻳـﻦ ﻋﺒـﺎرت‬

‫ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻧﺒـﺎر ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛـﺎر رود؟ ﭼـﺮا‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ از وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻔﺎرشﻫﺎ ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺑﻠﻪ و ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟ ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دادهﻫﺎ‬

‫آﮔﺎه ﺷﻮد‪ .‬وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت ﺑـﺮاي اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﻴـﺰان‬

‫ﻛﻪ اﻧﺒﺎر دادهﻫﺎي وﻳﻜﺘﻮرﻳـﺎز ﺳـﻴﻜﺮت را ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﻋﺎﻳﺪي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﺳﻮد و ﺗﻮﺟﻴـﻪ اﻗﺘـﺼﺎدي‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از راﻫﻜﺎرﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫دادهﻫﺎ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﮔـﺮان ﻫـﺴﺘﻨﺪ و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ در‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﺗﻮﺟﻴـﻪﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﻮاع ﺟﺪﻳـﺪ آن‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ راه ﺣـﻞﻫـﺎ را ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺮﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴـﻖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪-‬‬ ‫ﺳﻮد ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺤﻞ ذﺧﻴﺮه ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دادهﻫﺎ‪ .‬آﻳﺎ دادهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺠﺎورت ﻛﺎرﺑﺮان ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ؟ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ورود و ﺑـﻪروزرﺳـﺎﻧﻲ دادهﻫـﺎ را ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺮ‬ ‫رﻳﺴﻚﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻧﺴﺨﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﻣﻲاﻓﺰاﻳـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ دادهﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل آﺳـﺎن‪،‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪803‬‬

‫اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ از ﺣﻮادث‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺧﻄﺮات ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫واﺣﺪ ﺷﻜﺴﺖ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ .‬دادهﻛﺎوي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪،‬ﻛﺎﻏﺬي ﻳﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﮔـﺮوه ﺳـﻨﻲ ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﺟﻨـﺴﻴﺖ‪،‬‬ ‫ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدي از ﺷﺮﻛﺖ وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎز ﺳﻴﻜﺮت ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد ﭼﺮا ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪ‬ ‫او ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﺳﻔﺎرش ﭘﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺮف اﻗﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑـﻮد درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻋﺎدي ارﺳﺎل ﺷﺪ )ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻣـﺬﻛﻮر‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬داده ﺷـﺪه ﺑـﻮد(‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ رﻓـﻊ و رﺟـﻮع ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺰاف ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟـﻲ؟ آﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ و‬ ‫ﭘﺎكﺳـﺎزي داﺧﻠﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻨﺪ ﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺸﺘﺮك ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌـﻮل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪﺗﻤـﺎم دادهﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺑﻼﻳﺎ‪ .‬آﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده واﺑـﺴﺘﻪاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻳـﺎ ﺣـﻮادث ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎدي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه و ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ؟ )ﻓـﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻫﺰﻳﻨﻪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .6‬اﻣﻨﻴﺖ دادهﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬آﻳـﺎ دادهﻫـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ و‬ ‫ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬در اﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ دادهﻫﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪاي ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ و اﻋﻤـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﺎدرﺳـﺖ ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻮﻇﻨـﺪ؟‬ ‫ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ ﻣﺎﻟـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .7‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ :‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از دادهﻫـﺎ‪ .‬ﺗـﺪوﻳﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻟﻜﺴﻴﺲ ﻧﻜﺴﻴﺲ‪ ،1‬ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻛـﺎر آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﺟـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن ﺿـﺪ ﻧـﺴﺨﻪﺑـﺮداري در‬ ‫‪1‐  Lexis‐Nexis ‬‬

‫‪804‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت‪ 1‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻗﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟـﺪي ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ 16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي دادهﻫـﺎ در ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر داده و دادهﻛـﺎوي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﻓـﺮاد ﭼـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؟ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ؟ )ﻓﺼﻞ ‪ 16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .9‬ﻣﺸﻜﻞ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣـﻮرد ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ )ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻛﺴﺐ دادهﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد( ﻧﺤـﻮة رﻓﺘـﺎر ﺑـﺎ ﺗـﻮدة ﻋﻈـﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻨﺴﻮخ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬ ‫داده ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ و ﺑـﺪون ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﭘﺮدازش ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳـﺎً‪ 3 ،‬روﻳﻜـﺮد ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬اوﻟﻴﻦ روﻳﻜﺮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ واﺳﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‬

‫‪2‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺮﺟﻢ دادهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬دوﻣﻴﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻤﻮاره ﺑﺘﻮان ﺑﻪ‬ ‫دادهﻫــﺎ در ﻗﺎﻟــﺐ اﺻــﻠﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ داﺷــﺖ‪ .‬روﻳﻜــﺮد ﺳــﻮم اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﻗﺎﻟــﺐﺑﻨــﺪي ﻣﺠــﺪد دادهﻫــﺎ‪ ،‬آﻧﻬــﺎ را ﺑــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ اﻧﺘﻘــﺎل دﻫــﻴﻢ‪ .‬ﻳــﻚ روﻳﻜــﺮد‬ ‫اﻣﻴﺪوارﻛﻨﻨﺪه ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت وب اﺳﺖ )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .10‬اراﺋﻪ دادهﻫﺎ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎرآﻣﺪ دادهﻫﺎ در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻏﻠﺐ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪهاي اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻛﺎرا و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ دﻓﺎﺗﺮ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻌﻲ ﺟـﺪي ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر و ﺑـﻲﺳـﻴﻢ ﺑﻌـﻀﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  The Collection of Information Antipiracy Act ‬‬ ‫‪2‐  Database Front end ‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪805‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫دادهﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺎس ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ در‬

‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دادهﻫــﺎي ﻣــﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺑــﺮاي دﺳﺘﺮﺳــﻲ آﺳــﺎن‪،‬‬

‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪،‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳـﻪﺳـﺎزي و ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﻲ‬

‫دادهﻫــﺎ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻔﻴــﺪ‪ ،‬داﻧــﺶ و اﺳﺎﺳــﻲ ﺑــﺮاي‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻳﻚ روش ﻛﺸﻒ دادهﻫﺎﺳﺖ‬

‫دادهﻫــﺎ در ﻣﻨــﺎﺑﻊ داﺧﻠــﻲ و ﺧــﺎرﺟﻲ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬

‫ﻛﻪ از روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ و داﻧـﺶ ﺷﺨـﺼﻲ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ در‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﻧـﺎﻣﻲ ﺟـﺎﻣﻊ ﺑـﺮاي ﺗﻌـﺪاد‬

‫ذﻫﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺎدي از روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺑـﺮاي‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ اﺻـﻠﻲ دادهﻫـﺎ و داﻧـﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻛﺎﻏﺬي‪،‬‬

‫دادهﻛﺎوي ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻼﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗـﺎ ﺣﺠـﻢ وﺳـﻴﻌﻲ از‬

‫ﺑــﺴﻴﺎري از ﻋــﻮاﻣﻠﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮ ﻛﻴﻔﻴــﺖ دادهﻫــﺎ اﺛــﺮ‬

‫دادهﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺿﺮوري را‬

‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ اﻗﻼم ﻣﺨﺘﻠﻒ دادهﻫﺎ را‬

‫اﻣﺮوزه‪ ،‬دادهﻫﺎ و ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺠــﺴﻢﺳــﺎزي ﺑــﺮاي درك ﺑﻬﺘــﺮ رواﺑــﻂ دادهﻫــﺎ و‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه ﮔـﺸﺘﻪ و ﻣـﻮرد‬

‫اﺧﺘﺼﺎر اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪،‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻳـﺎﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻛـﺎر ﺑـﺎ‬

‫دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‪ ،‬دادهﻫــﺎ را ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﻣــﻲآورد‪ ،‬ذﺧﻴــﺮه‬

‫ﻣــﺴﺘﻨﺪات اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑﺎﻋــﺚ دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻪ وﺿــﻌﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫واﻗﻌﻴــﺖ ﻣﺠــﺎزي‪ ،‬ﺗــﺼﺎوﻳﺮي ﺳــﻪﺑﻌــﺪي‪ ،‬ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ و‬

‫اراﺋﻪ ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه آﺳﺎن و ﺳﺮﻳﻊ اﻃﻼﻋـﺎت از‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻌﺪ را در راﺳﺘﺎي ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻓﺮاد‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬

‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺧﺎص ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ ﻻزم‬

‫اﻧﺒﺎرﻫــﺎ و ﺑﺎزارﻫــﺎي داده‪ ،‬ﺑــﺮاي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛــﺸﻒ‬

‫ﺑﺮاي روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻧـﻮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﻣﺆﺛﺮ اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺸﺘﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺿـﺮوري‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪806‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎر‬

‫و ﭘﻮﻳــﺎ ﺟﻬــﺖ ﺗــﺴﻬﻴﻞ اراﺋــﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت و ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﻲ از دادهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﺧـﺮ آﻧﻜـﻪ ﻣﺠـﺴﻢﺳـﺎزي‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر وﺳــﻴﻌﻲ در‬

‫دادهﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي وب‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ دادهﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .11‬ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﻜﻼت اﺻﻠﻲ دادهﻫﺎ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬دادهﻛﺎوي را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ و وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﻋﻤـﺪة آن را‬

‫‪ .3‬ﻳﻚ ﺗﺮاﺑﺎﻳﺖ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ )ﻋﺪد را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﮔﺎمﻫﺎي ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت دادهﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .13‬ﻣﺼﻮرﺳﺎزي دادهﻫﺎ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺑﻌــﻀـﻲ از اﻧــﻮاع دادهﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ را ﻧــﺎم‬

‫‪ .14‬وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎي ﭼﻨــﺪﺑﻌــﺪي ﺑــﻮدن و ﻣﺠــﺴﻢﺳــﺎزي آن را‬

‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ GIS .15‬و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ آن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .16‬ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺗـﺼﻮﻳﺮي را ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬

‫‪ .8‬اﻧﺒﺎر داده را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﺑﺎزار داده را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .17‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .10‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .18‬واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ را ﺑﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬درﺑﺎره ارﺗﺒﺎط ‪ OLAP‬و ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﺑﻮدن ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬در ﻣﻮرد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺑﺤـﺚ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻓـﺮق‬ ‫ﺑﻴﻦ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢ و ﻛـﺸﻒ داﻧـﺶ و اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬در ﻣﻮرد ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات را ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ارزش ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ارزش‬ ‫وﻳﮋهاي دارﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺠـﺴﻢﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .6‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻛــﺸﻒ اﻃﻼﻋــﺎت و داﻧــﺶ را ﺷــﺮح داده و در‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪807‬‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻘﺶﻫﺎي اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬دادهﻛﺎوي و ‪ OLAP‬در اﻳﻦ‬

‫ﺗﺤﺖ ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادهاي‪ ،‬ﻣﻌﻘـﻮل‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .7‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺻﻠﻲ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻳﻚ ﺑﺎزار داده ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻧﺒـﺎر داده ﻳـﺎ ﻣﻜﻤـﻞ‬ ‫آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﻤـﻮده و درﺑـﺎره آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬ﭼﺮا ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ GIS‬و ‪ GPS‬ﺗﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺪ‪ ،‬ﻣﺘـﺪاول اﺳـﺖ؟‬

‫‪ .11‬درﺑﺎره ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬ﻣﻨﻄــﻖ ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨــﺪ ﭼﻴــﺴﺖ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪،‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رود؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‬ ‫و ﺑﺎزارﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﻌــﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫــﺎ را‬

‫‪ .14‬ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺳﻴﺮز را ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت داده رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .15‬ﻧﻘﺶ ﺑﺎﻟﻘﻮة واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬

‫‪ .10‬ﻣﺰاﻳﺎي ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺗﺮاﺑﺎﻳﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻳـﻚ‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫‪ .16‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﺌـﻮريﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ دارد؟‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎرا‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻓﻬﺮﺳﺖ دﺷﻮاريﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده را در ﺑﺨـﺶ ‪1-10‬‬

‫ﻧﻤـﻮده و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮي راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬

‫ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻧﺒﺎرﺳـﺎزي‬

‫رﻗﺒـﺎﻳﺶ‪ ،‬واﻛﻨـﺶ ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫دادهﻫــﺎ و دادهﻛــﺎوي ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ اﻳــﻦ ﻣــﺸﻜﻼت را ﺣــﻞ‬

‫ﻗــﺼﺪ داﺷــﺖ ﺗــﺎ روﻧــﺪ ﺗﻤــﺎﻳﻼت ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ‬

‫ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴ ــﺪات ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛــﺮده و ﻋﻮاﻣــﻞ ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‬

‫‪ .2‬ﺑﺎ ﻳﻚ داﻧﺸﻮر ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻼت دادهاي آﻧﻬـﺎ و‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ آن اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑـﺮ ﺳـﻄﺢ ﻓـﺮوش ﺑﺎزارﻫـﺎ و ﻣـﺎركﻫـﺎي ﺧـﺎص را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ .3‬اُﺷﻦ اﺳﭙﺮي ﻛِﺮَﻧﺒﺮﻳﺰ‪ ،1‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﺎن و‬

‫اﺷﻦ اﺳﭙﺮي‪ ،‬دادهﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ را ﻫﻢ از اﻳﻨﻔـﻮ اﺳـﻜﻦ‬

‫ﭘﺮورشدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﻴﻮه اﺳﺖ‪ .‬اﺷـﻦ اﺳـﭙﺮي‪ ،‬دادهﻫـﺎﻳﻲ را‬

‫)‪ ،(infores.com‬و ﻫﻢ از ﺷﺮﻛﺖ ايﺳﻲﻧﺎﻳﻠﺴﻦ‪ ،3‬ﺧﺮﻳﺪاري‬

‫ﻻزم داﺷﺖ ﺗـﺎ ﻣﻴـﺰان اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺧـﻮد را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺠـﻢ ﻓـﺮوش‪،‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1‐  Ocean Spray Cranberries  ‬‬ ‫‪2‐  InfoScan ‬‬ ‫‪3‐  AC Nielsen ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪808‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬و اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫آﮔﻬﻲﻫﺎ )ﻓﺮوش‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت( اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺠـﻢ دادهﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ اﺷﻦ اﺳـﭙﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ )ﺣﺪود ‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 1000‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫از اﻗــﻼم دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ اﺷــﻦ اﺳــﭙﺮي‪ ،‬ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺗﻨﻬــﺎﻳﻲ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮد(‪ .‬ﻛﻠﻴـﻪ دادهﻫـﺎ در ﺑـﺎزار داده ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻳـﻦ‬

‫اﻟﻒ( ﺑــــﺎ وارد ﺷــــﺪن ﺑــــﻪ ﺳــــﺎﻳﺖ اﺷــــﻦ اﺳــــﭙﺮي‬ ‫)‪ ،(oceanspray.com‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫ب( اﺷﻦ اﺳﭙﺮي اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟‬ ‫پ( ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از دادهﻫــﺎي ﺑــﺎزار داده ﺗﻮﺳــﻂ ‪DSS‬‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد؟‬

‫ﺣﺠــــﻢ ﻋﻈــــﻴﻢ دادهﻫــــﺎ‪ ،‬ﻳــــﻚ ‪ DSS‬را ﺗﻮﺳــــﻌﻪ داد‪.‬‬

‫ت( وارد ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪ infores.com‬ﻳــﺎ ‪scanmar.nl‬‬

‫اﺷﻦ اﺳﭙﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫـﻢ ﻛـﺮدن دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﺳـﺎن ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﺷﺪه و اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ دادهﻛﺎوي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎ اﻧﺒـﺎر داده ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﺧﺒﺮه ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻛﺎور اﺳﺘﻮري‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫را در راﺳﺘﺎي ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺧﻼﺻـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻛـﺎور‬ ‫اﺳــﺘﻮري‪ ،‬دادهﻫــﺎي ﭘــﺮدازش ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ‪ DSS‬را ﺗﻔــﺴﻴﺮ‬

‫ث( اﻳﻨﻔـــﻮ اﺳـــﻜﻦ ﭼﮕﻮﻧـــﻪ دادهﻫـــﺎ را ﺟﻤـــﻊآوري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ )ﻣﺤﺼﻮل دﻳﺘﺎ رچ‪ 2‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻛﺮده‪ ،‬روﻧﺪﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬رواﺑﻂ ﻋﻠـﺖ‪ -‬ﻣﻌﻠـﻮﻟﻲ‬

‫‪ .4‬وارد ‪ visualmining.com‬ﺷـــــﻮﻳﺪ‪ .‬ارﺗﺒـــــﺎط ﺑـــــﻴﻦ‬

‫را ﻛــﺸﻒ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﻫــﺰاران ﺗــﺼﻮﻳﺮ را اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ و‬

‫ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ BI‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ داﺷـﺒﻮردﻫﺎ )ﻓـﺼﻞ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎ و ﻣــﺸـﻜﻼت ﻛﻠﻴــﺪي را ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮان‪،‬‬

‫‪ (13‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد‬

‫ﮔﻮﺷﺰد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ GIS ،‬و ‪ GPS‬را ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬

‫ب( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﭘﻨﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ دو‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻮرد از آﻧﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬

‫اﻟﻒ( اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ را ﺑـﺎ ﺟـﺴﺘﺠﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد و ﺟﺴﺘﺎر ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ ،GIS‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫پ( ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  CoverStory‬‬ ‫‪2‐  Data Wrench ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪809‬‬

‫‪ .2‬ﮔﺰارﺷــــﻲ ﭘﻴﺮاﻣــــﻮن "ﻣــــﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫــــﺎ و ﺷــــﺒﻜﻪ‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫داﺧﻠـــﻲ" ﺗﻬﻴـــﻪ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬در اﻳـــﻦ ﮔـــﺰارش‪ ،‬ﺧـــﺼﻮﺻﺎً‬

‫ﻛﻪ در دادﮔﺎهﻫﺎي دور دﺳﺖ‪ ،‬دﻓﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬

‫ﻧﻘـــﺶ اﻧﺒـــﺎردادهﻫـــﺎ‪ ،‬اﺳـــﺘﻔﺎده از ﻣﺮورﮔﺮﻫـــﺎ ﺑـــﺮاي‬

‫ﻣــﻲﮔــﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﻜــﻪ ﻣــﻲﺗــﻮان آﻧﻬــﺎ را ﻛﻨﺘــﺮل ﻛــﺮده و‬

‫ﺟــﺴﺘﺎر و دادهﻛــﺎوي را ﻣ‪‬ــﺪﻧﻈﺮ ﻗــﺮار دﻫﻴــﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎزي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي اﻋﻤـﺎل‬

‫‪ GIS‬و اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ را ﻧﻴــﺰ ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ ﻗــﺮار دﻫﻴــﺪ‪ .‬در‬

‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬

‫ﻧﻬﺎﻳــﺖ‪ ،‬ﻧﻘــﺶ ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﺧــﺎرﺟﻲ را در ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬

‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ ،1996‬ﻟﻜـﺴﻴﺲ ﻧﻜـﺴﻴﺲ‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﮔـﺮوه‪،‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن‬

‫از ﺳـــﺎﻳﺖ ﻳـــﻚ ﻳـــﺎ دو ﻓﺮوﺷـــﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎزدﻳـــﺪ ﺧﻮاﻫـــﺪ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎس در ﻣـﻮرد اﻓـﺮاد را ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﻛــــﺮد‪ ،‬ﮔــــﺰارشﻫــــﺎي ﺳــــﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺧﻮاﻧــــﺪه و‬

‫ﻛـــﺮده اﺳـــﺖ‪ .‬اﻳـــﻦ ﺷـــﺮﻛﺖ ادﻋـــﺎ ﻛـــﺮد ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت را آزﻣــﺎﻳﺶ ﺧﻮاﻫــﺪ ﻧﻤــﻮد )اوراﻛــﻞ‪ ،‬رد‬

‫ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧــﻪاي ﻫــﺪف ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ‪ ،‬زﻳــﺮا‪ ،‬ﺗﻨﻬــﺎ‬

‫ﺑﺮﻳﻜـــﺰ‪ ،1‬ﺑﺮاﻳـــﻮ‪ ،‬زﻳﻤـــﻨﺲ‪ ،‬ﻣـــﻴﻜﺲد‪‬رف آياس‪،2‬‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ اﻓﺮاد را در اﺧﺘﻴﺎر وﻛﻼ‬

‫انﺳــــﻲآر‪ ،‬اساياس و اﻳﻨﻔﻮرﻣﻴــــﺸﻦ ادوﻧﺘــــﻴﺞ‪ .(3‬از‬

‫و ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻟﻜﺴﻴﺲ ﻧﻜـﺴﻴﺲ‬

‫وبﺳـــﺎﻳﺖ ﻣﺆﺳـــﺴﺔ اﻧﺒـــﺎر داده‪ ،‬ﻧﻴـــﺰ ﺑﺎزدﻳـــﺪ ﻛﻨﻴـــﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺑﺖ اراﺋﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻣﺤﻜـﻮم‬

‫)‪.(dw‐institute.org‬‬

‫ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻧـﺎﻣﺒﺮده زﻳـﺮ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن اﺑﺰارﻫـﺎ و‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻓﺮوﺷـﻨﺪة ﻋﻤـﺪة اﻧﺒـﺎر داده‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـــﺴﺘﻨﺪات ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻛﻨﻴـــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ انﺳــﻲآر ﻳــﺎ اساياس وارد ﺷــﻮﻳﺪ و ارﺗﺒــﺎط‬

‫‪،documentum.com ،aiim.org/aim/publications‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن ﺑﺎ وب را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ mobius.com‬و ‪  .dataware.com‬‬

‫‪ .4‬ﺑــﻪ وبﺳــﺎﻳﺖ ﮔــﺎرﺗﻨﺮﮔﺮوپ )‪(gartnergroup.com‬‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻓﺮوﺷـﻨﺪة اﺻـﻠﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫وارد ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲآﻧﻬﺎ را در‬

‫داده‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اوراﻛﻞ‪ ،‬آيﺑﻲام‪ ،‬ﺳـﺎيﺑـﻴﺲ وارده ﺷـﺪه و‬

‫ﻣــﻮرد ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‪ ،‬اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي داده و‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت "ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ و‬

‫ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ داده ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷـــﻲ ﭘﻴﺮاﻣـــﻮن‬

‫ﻛﺎر" آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري روز ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪1‐  Red Bricks ‬‬ ‫‪2‐  Mixdorf IS ‬‬ ‫‪3‐  Information Advantage  ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪810‬‬

‫‪ .5‬وبﺳـــﺎﻳﺘﻲ را در ﻣـــﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي ﭘﺎﻳﮕـــﺎه داده‬

‫‪ .(bently.com‬ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﮔــﺮوه ﺧﺒــﺮي ﻣﻠﺤــﻖ ﺷــﻮﻳﺪ و‬

‫ﭼﻨﺪرﺳــﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﻛــﺎوش ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬از ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري و ﺣﻤـﻞ‬

‫‪ illustra.com ،leisureplan.com‬و ‪ adb.fr‬ﺑﺎزدﻳـــــﺪ‬

‫و ﻧﻘﻞ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه را‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه آﻧﻬﺎ را ﻣـﺮور ﻛـﺮده و‬

‫داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭼـﻪ‬

‫ﮔﺰارش ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .6‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‐‪microsoft.com/solutions/BI/custom‬‬

‫‪ .11‬وارد ﺳﺎﻳــﺖﻫــﺎي ﻧﺎﻣﺒـــﺮده زﻳــﺮ ﺷــﻮﻳﺪ و ﮔﺰارﺷــﻲ در‬

‫‪ er/biwithinreach_demo.asp‬ﺷــــﻮﻳﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴــــﺪ ‪BI‬‬

‫ﻣـ ــﻮرد ﺟﻤ ــﻊآوري دادهﻫــــﺎ از ﻃﺮﻳـــــﻖ وب‪ ،‬ﺗﻬﻴ ــﻪ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ )‪ tucows.com/webforms,  websurvey.com‬و‬

‫ﻳﻚ ﮔﺰارش در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪  .(clearlearning.com.‬‬

‫‪ .7‬وارد ﺳــــــــﺎﻳﺖ ‪teradatauniversitynetwork.com‬‬

‫‪ .12‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ infoscan.com‬ﺷـــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴـــﻪ ﺧـــﺪﻣﺎت‬

‫ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻳـﺎ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺒﺎر ﭘﻮﻳﺎ را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﭼـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮ ارزﺷﻤﻨﺪﻧﺪ؟ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان‪،‬‬

‫ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﭼﻄﻮر؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .8‬وارد ‪ visualmining.com‬ﺷــﻮﻳﺪ و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آﻧﻬــﺎ از‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر را ﻣـﻮرد ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﺷﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .13‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ ibm.com/software‬ﺷــﺪه و ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬ ‫دادهﻛﺎوي آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎوﺷﮕﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ‪1DB2‬را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﺸﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .14‬وارد ﺳــــــــــﺎﻳﺖ ‪ megapuker.com‬ﺷــــــــــﻮﻳﺪ‪ ،‬و‬

‫‪ .9‬ﺑﻌـــــــــــــﻀﻲ از ﻣﻨـــــــــــــﺎﺑﻊ ‪ GIS‬ﻣﺎﻧﻨـــــــــــــﺪ‬

‫ʺ‪ ʺText Analystʺ ،ʺData Mining 101‬و ‪ʺWeb ‬‬

‫‪ geo.ed.ac.uk/home/hiswww.html‬و ﻫﻤﭽﻨــــــــﻴﻦ‬

‫ʺ‪ Analyst‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دو ﻣﺤﺼﻮل را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬

‫‪ prenhall.com/stratgis/sites.html‬را ﺑﺮرﺳـــــــــﻲ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ )ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣﻨـــــﺎﺑﻊ ‪ GIS‬ﻣﺮﺗﺒ ــﻂ ﺑــﺎ ﺻﻨﻌ ــﺖ را ﺷﻨ ــﺎﺳﺎﻳﻲ‬

‫‪ .15‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ psgroup.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﮔﺰارش راﻳﮕﺎن اراﺋﻪ‬

‫ﻧﻤـــﻮده و ﮔــــــﺰارﺷﻲ ﭘﻴـــــﺮاﻣﻮن ﻣﺤـــﺼــﻮﻻت ﻳـــﺎ‬

‫ﺷﺪه )ﺗﻮﺳﻂ ‪ (M.Kramer, 2004‬را در ﻣﻮرد ﻛﺎوش در‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـــــﻪﻫـــــﺎي ﺟﺪﻳـــــﺪ ﺗﻬﻴـــــﻪ ﻛﻨﻴـــــﺪ‪ .‬ﺳـــــﺎﻳﺖ‪:‬‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫‪http://nsdi.usgs.gov/nsdi/pages/what_is_gis.h‬‬

‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ tml‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ GIS‬ﺑﺎزدﻳـﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ autodesk.com ،esri.com ،mapinfo.com‬ﻳــﺎ‬

‫‪ .16‬در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ دادهﻫﺎ در ‪ dmreview.com‬ﺟﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﭼﮕــﻮﻧﻪ ﺑـﻪ درﮔـﺎهﻫـﺎ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و اﺑﻌـﺎد ﺗﻜﺜﻴـﺮ و ﺗﻬﻴـﻪ ﭘﺮوﻓـﺎﻳﻞ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  DB2 Intelligent Miner ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي داده ﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ‬

‫‪811‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي دادهﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اداره اﻣﻨﻴـﺖ ﻣﻠـﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻣـﺴﺌﻮل‬

‫ﺑﺮﺧــﻲ از دادهﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد در ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده راﺑﻄــﻪاي‪،‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و دادهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن در‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ‬

‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻲ از ﻗﺒﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﭼـﺎرﭼﻮب‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻛـﺎري ﺑـﺮاي‬

‫اﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدي و ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﻋﻤﺪه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ از‬

‫و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي داده ‪ 22‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻓﺪرال‪ ،‬ﺑﺎ ‪ 170،000‬ﻧﻔـﺮ‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻧﺒﺎر داده و ﺑﺎزار داده ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬

‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ادﻏـﺎم ﺷـﺪه و دياچاس را ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬

‫اﻳﻨﻔﻮرﻣﺘﻴﻜﺎ‪ 1‬راه ﺣﻞﻫـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي دادهاي را اﻳﺠـﺎد‬

‫آوردهاﻧــﺪ‪ ،‬ﻛﻤــﻚ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺸﻜﻞ واﻗﻌــﻲ اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﻲﻫــﺎي ﻓــﺪرال ﻫﻤــﻮاره ﻣــﺴﺘﻘﻞ ﻋﻤــﻞ ﻛــﺮدهاﻧــﺪ و‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔـﺴﺘﺮدهﺗـﺮي در ﺳﺮاﺳـﺮ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪،‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ دياچاس ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠـﻢ وﺳـﻴﻊ و‬

‫ﺑــــﺮاي ﭘــــﺮوژهاي ﺑــــﻪ اﻳــــﻦ ﻋﻈﻤــــﺖ ﻣﻨﺎﺳــــﺐ ﺑﺎﺷــــﺪ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي از دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ informatica.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﭼﺎﻟﺶ اﻧﺘﻘـﺎل دادهﻫـﺎ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬داﺧـﻞ‬

‫اﻳــﺪه اﺻــﻠﻲ‪ ،‬ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي و اﻳﺠــﺎد ﻳــﻚ ﻣﻌﻤــﺎري‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﻲﻫــﺎ و ﺧــﺎرج از آﻧﻬــﺎ‪ ،‬اوﻟــﻴﻦ ﭼﺎﻟــﺸﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي ﻓﺪرال و اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻓﻌﺎل در اﻣﻨﻴـﺖ‬

‫دياچاس ﺑﺎﻳــﺪ آن را ﺣــﻞ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺄﻟﻪاي ﻛــﻪ اﻳــﻦ اﻣــﺮ را‬

‫ﻣﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﻓﺎع ﻣﻠـﻲ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺷـﺪن ﺳـﺮﻳﻊ اﻧـﻮاع ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛـﺮد‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﮔـﺎم ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ وﺿـﻌﻴﺖ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﻮﺟﻮد در دﻓـﺎﺗﺮ دوﻟﺘـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﺻـﻼﺣﺎت‬

‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ و دادهﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي دادهﻫﺎ در ﺳﻄﻮح ﻓﺪرال‪ ،‬ﻣﺤﻠـﻲ و‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎم ﺑﻌﺪي ﭘـﺲ از ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬

‫اﻳﺎﻟﺘﻲ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎي ﺑﺨـﺶ‬

‫داده‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﻮد ﻛـﺪاﻣﻴﻚ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ و‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ را آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﺣﺬف ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮد‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﺪهاي ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪهاﻧـﺪ‬

‫ﻛﺪام دادهﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ دﺷﻮار اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫زﻳﺮا ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻋـﺪ ﻛـﺎري ﺧـﺎص ﺧـﻮد را‬

‫دادهﻫــﺎ‪ ،‬آﻏــﺎز ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬در اﺑﺘــﺪا ﻻزم اﺳــﺖ رﺷــﺘﻪاي از‬

‫دارد ﻛــﻪ ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ دادهﻫــﺎ ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﺷــﺪه و‬

‫داده ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼـﺎﻟﺶ ﻋﻤـﺪه‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﮔﺮدﻧﺪ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻـﻮرت ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫دﻳﮕﺮ در ﺣﻮزه ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪1‐  Informatica  ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪812‬‬

‫دادهﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارﻳـﻢ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ دﻫـﻪ از‬

‫ﻛــﺸﻮري و ﻣﺤﻠــﻲ‪ ،‬در ﻣﺤــﻴﻂ ﺧــﻼء ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي ﻣﺠــﺎزي‬

‫ﻋﻤﺮﺷﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ دادهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺑــﺪون اﻳﻨﻜــﻪ ﺑــﻪ ﻟﻴــﺴﺖﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اداره اﻣﻨﻴـﺖ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺣﻔﻆ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻳـﻦ اﺟـﺰاء ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫دﺷـﻮارﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟــﺶ دياچاس ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اداره‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨــﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮه ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه از‬

‫ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ اﻳـﺎﻟﺘﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﻬـﺎﺟﺮت و‬ ‫ﻛﻨﺴﻮلﮔﺮي‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از )‪،Nazarov (2003) ،Foley (2003) ،Datz (2002‬‬ ‫)‪ Thibodeau (2003‬و )‪.Peters (2003‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ را درك ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر اﻓﺮادي ﺑﮕﺬارد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫از اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺧﺎرج از ﺣﻮزه دوﻟﺖ ﻣﺮﻛـﺰي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬

‫‪ .1‬ﻣﺸﻜﻼت و دﺷﻮاريﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادهﻫﺎ را ﻧـﺎم ﺑﺒﺮﻳـﺪ‬

‫داده‪ ،‬ﺷ ــﺎﻣﻞ دادهﻛــﺎوي‪ OLAP ،‬و ﻏﻴ ــﺮه‪ ،‬ﺑــﻪ ردﻳــﺎﺑﻲ در‬

‫)ﺑﺨﺶ ‪ 1-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﻮﻗـﻊ ﺣﻤﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺷـﺪه و ﺗﺮورﻳـﺴﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬

‫‪ .2‬ﭼﺮا اﻧﺒﺎر داده‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ .3‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ را ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬

‫ﺣﺘﻲ دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻴﺰ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي دادهﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دياچاس را دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤــﻞ ﻧﻴــﺎز و در زﻣــﺎن ﻻزم‪ ،‬ﺣﻴــﺎﺗﻲ اﺳــﺖ و روز ﺑــﻪ روز‬ ‫دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ﻫﺎرت رادﻣ‪‬ﻦ‪ 1‬در اﻛﺘﺒـﺮ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن آﻣﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ -‬آﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨــﺎن در ﺧﻄــﺮ اﺳــﺖ"‪ ،‬ﺣــﺪود ‪ 650،000‬ﻣــﺄﻣﻮر ﻗــﺎﻧﻮن‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ؟ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭼـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺤــﺼﻮﻻت ‪ informatica.com‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣﻔﻴــﺪ واﻗــﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ )‪ informatica.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .5‬آﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺴﺘﻨﺪات )‪(DMS‬‬

‫را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻲ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ در ﺳﻴﺮز‬ ‫ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي وﻳــﮋه و ﻓــﺮوش ﻋﻤــﺪه ﺑــﺎ ﺗﺨﻔﻴــﻒ ﻫﺠــﻮم‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺳــﻴﺮز‪ ،‬روﺑــﺎك اﻧــﺪ ﻛــﺎﻣﭙﻨﻲ ‪ ،‬ﺑــﺰرگﺗــﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ‬

‫آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﺷﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﮔﺮدﻳـﺪ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي و ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧـﺮدهﻓـﺮوش ﺑـﺰرگ در‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ از دﺳـﺖ ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﻴﺮز ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﻳـﻦ‬

‫اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه‪ ،‬در دﻫــﺔ ‪ ،80‬ﻫﻨﮕــﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑــﻪ‬

‫وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ از ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫‪1‐  Hart Rudman ‬‬ ‫‪2‐  Sears, Roebuck and Company ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ در ﺳﻴﺮز‬

‫‪813‬‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺧﻮد )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‬

‫دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺎﻧﻨـﺪ دادهﻫـﺎي ﻣﻌﺘﺒـﺮ ﺑـﺮاي‬

‫ﺳﻴِﺮز( ﺗﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎزار ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش و‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً‪ ،‬ﺳﻴﺮز ﺑـﻪ ﻓـﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬روي آورده اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﺳــﻮد اﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﻴﺮز‪ ،‬ﺑــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده ﮔــﺴﺘﺮده از ﻓﻨــﺎوري‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﻴﺶ‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣﻌــﺮوف اﺳــﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد‬

‫از ‪ 100‬ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از دور ﺧﺎرج ﻛـﺮد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را در ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛـﺮد‪-‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿـﻌﻴﺖ و ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﻃﺮاﺣـﻲ‬

‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت!‬

‫ﻣﺠﺪد اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﺳـﺮور ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ‪ ،NCR‬اﻧﺒـﺎر داده‬

‫ﺳﻴﺮز‪ 18 ،‬ﻣﺮﻛﺰ داده داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ‪10‬‬

‫‪ 1/7‬ﺗﺮاﺑﺎﻳﺘﻲ )‪ 1/7‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺑﺎﻳﺖ( ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﭘـﺮوژهاي اﺳـﺖ‬

‫ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬

‫ﻛﻪ "ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد راﻫﺒـﺮدي" ﻧـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2003‬اﻳﻦ اﻧﺒﺎر داده ﺑﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 70‬ﺗﺮاﺑﺎﻳـﺖ‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء‬

‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 7‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ را‬

‫ﻳﺎﻓﺖ‪ SPRS .‬در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه دادهﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﻓﺮوش‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎريﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﻣﻴﺎن ارﻗﺎم و اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﻓﺮوش و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﻣﺘﻌـﺪد ﭘﺨـﺶ‬

‫و واﻗﻊ در ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻗـﻼم‪،‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان را ﻧﺎﭼﺎر ﻣـﻲﺳـﺎﺧﺖ ﺣﺘـﻲ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺳـﻴﺮز را ﻗـﺎدر ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﻓـﺮوش را‬

‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻮاب ﺑﺮاي اﺳـﺘﻌﻼم ﺳـﺎده ﺧـﻮد ﻧﻴـﺎز داﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻗﻼم در ﻫﺮ ﻳـﻚ از ‪ 1950‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺧـﻮد‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي را ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫)ﺷﺎﻣﻞ ‪ 810‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺎزار ﻣﺎﻧﻨﺪ( در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ‪1600‬‬

‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﺧﻮد‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮب را دﺷﻮار ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬در‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺎﺷـﻴﻪ ﺳـﻮد روزاﻧـﻪ‬

‫ﻧﻬﺎﻳــﺖ‪ ،‬وﺟــﻮد اﺷــﺘﺒﺎه در ﺟــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎت ﺑــﺮ اﺳــﺎس‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻗﻼم در ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه را ﺑﻪآﺳﺎﻧﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬

‫دادهﻫﺎي اﺧﺬ ﺷـﺪه از ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻣﻨﺒـﻊ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺳـﻴﺮز اﻛﻨـﻮن اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت و‬

‫ﻛﺎﻣﻼً اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ دﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺳﻴﺮز‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺣـﻞ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر دادة اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫‪ SPRS‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺎز ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮوش واﺣﺪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ‪ 18‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده‬

‫آﻧﻬﺎ اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮوش ﻫﺮ روز را از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ دادهﻫﺎي زاﺋـﺪ‪ ،‬ﻣﺘـﻀﺎد و ﺑﻌـﻀﺎً ﻣﻨـﺴﻮخ را در‬

‫)از ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‪ ،‬ﺧـﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬

‫ﺧﻮد ﺟﺎي داده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻧﺒـﺎر داده ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﺨـﺰن ﺳـﺎدهاي از‬

‫اﻗــﻼم(‪ .‬ﻛــﺎرﺑﺮان ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻫــﺮ ﺗــﺎرﻳﺨﻲ را ﺑــﺮاي آﻏــﺎز و‬

‫‪1‐  Strategic Performance Reporting System (SPRS) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬

‫‪814‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺰارشﻫﺎي ﻓﺮوش ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ واﺳﻂ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻛﺎرﺑﺮ ﭘـﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دادهﻫـﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫‪ SPRS‬ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ‪ LCI‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬

‫ﺳﻴﺮز‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺗـﺄﺛﻴﺮ دﻗﻴـﻖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‪ ،‬آبوﻫـﻮا و‬

‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﻣــﺸﻜﻞ ﺑﺮﻃــﺮف ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ‪ ،‬ﺳ ـﻴِﺮز را‬

‫دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮ ﻓﺮوش اﻗﻼم ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺪان‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ ‪ LCI‬و ‪ SPRS‬را در ﺑﺴﺘﺮي واﺣـﺪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬

‫ﻣﻌﻨــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺧﺮﻳــﺪاران و ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﺘﺨﺼــﺼﻴﻦ ﺳــﻴِﺮز‪،‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﮔـﺮدد )در‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ )در ﺻــﻮرت ﻟــﺰوم( ﻣﻘــﺪار ﻣﻮﺟــﻮدي‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪ و‬

‫ﺳﺎل ‪.(2002‬‬

‫ﻓﺮوش و درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﺰاران ﻣﺘﻐﻴﺮ دﻳﮕﺮ‪،‬‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺳـﻴﺮز در زﻣﻴﻨـﺔ وب ﻧﻴـﺰ اﺑﺘﻜـﺎراﺗﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒــﺎً ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺑﻼدرﻧــﮓ‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﻲ و ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﻛﻨﻨــﺪ و‬

‫ﺷﺮح ذﻳﻞ‪ ،‬داﺷﺖ‪ :‬ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻠـﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬

‫ﻣﺒــﺎدﻻت ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺮاي ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴــﺎز ﺻــﻨﻌﺖ‬

‫ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ‪ SPRS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧـﻮاع‬

‫ﺧﺮده ﻓﺮوﺷـﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ اﺳـﺒﺎب ﺑـﺎزي )‪،(wishbook.com‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﺎ ﻫـﻢ در ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﻗـﺮار‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺴﻴﺎري ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮ‪ .‬ﺗﻤـﺎم‬

‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮوش اﻗﻼﻣﻲ را ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ داراي‬

‫اﻳﻦ اﺑﺘﻜﺎرات ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﻣﻮردﻧﻴـﺎز‬

‫ﻋﻨﻮان "ﻫﺪاﻳﺎي زﻳـﺮ ‪ 25‬دﻻر" ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺒﺎر دادهﻫﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻛﻨﺘـﺮل‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت "اﻗﻼم ﻋـﺎﻟﻲ"‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎي درون اﻧﺒﺎر ﺑﻮد‪.‬‬

‫را ﻛﻪ در ﺟـﺰوات ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﭼـﺎپ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤـﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫‪ SPRS‬دادهﻛﺎوي ﮔـﺴﺘﺮدهاي را ﺗﻨﻬـﺎ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﺮوش ﻫﺮ ﻳـﻚ از اﻗـﻼم در ﻫـﺮ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‪،‬‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴِﺮز را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ دﻗﻴﻖ و ﺳﺮﻳﻌﻲ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻣﺤﻠـﻲ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﺳﻴِﺮز‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺰرگ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴِﺮز ﺳﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از رﻧـﮓﻫـﺎي‬

‫را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺸﺘﺮي‪ 1‬اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‬

‫ﻧﻘﺎﺷــﻲ را در ﺷــﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻧﮕــﻪ ﻣــﻲدارد ﺗــﺎ ﺗﻘﺎﺿــﺎﻫﺎي‬

‫ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوش ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﻮد )ﻛـﻪ در‬

‫ﻣﺤﻠﻲ را ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ﻓـﺮوش و ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار‬

‫‪ SPRS‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد(‪ LCI .‬اﻣﻜﺎن ﺛﺒﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ در‬

‫ﺑﻬﺒــﻮد ﻳﺎﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻈــﺎرت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺑــﺮ دادهﻫــﺎي‬

‫ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت در‬

‫ﻓﺮوش در ‪ ،LCI‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و‬

‫ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد )ﻣﺜﻼً ‪ 15‬درﺻﺪ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪاران(‪.‬‬

‫در آﻏﺎز‪ ،‬اﻧﺒـﺎر دادهﻫـﺎ روزاﻧـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﻴﺶ از ‪3000‬‬

‫در ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺳﻴﺮز ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺨﻔﻴﻒ‬

‫ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎب‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪،‬‬

‫ده درﺻــﺪي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲاش را ﺑــﺎ ﺗﺨﻔﻴ ـﻒ در ﺳــﺎﻋﺎت اوﻟﻴــﺔ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﻣـﺎﻟﻲ و ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ و ﻣـﺪﻳﺮان ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ ﻣـﻮرد‬

‫‪1‐  Leveraging Customer Information (LCI) ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

815  

،(2001 -2004) ‫ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــــﻪ از ﻣﻄﺎﻟ ــﺐ ﻣﻄﺒ ــﻮﻋﺎﺗﻲ ﺳــﻴﺮز‬:‫ﻣﻨ ــﺎﺑﻊ‬

‫ ﺷــﻤﺎر ﻛــﺎرﺑﺮان‬،2004 ‫ ﺗــﺎ ﺳــﺎل‬.‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﺮﻓــﺖ‬

.Amato‐McCoy (2002) ‫ و‬Beitler and Leary (1997)

‫ ﺑــﻪ‬،‫ زﻳــﺮا ﺳــﻮدﻣﻨﺪي ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬،‫ ﻧﻔــﺮ رﺳــﻴﺪ‬6000 ‫ﺑــﻪ ﺑــﻴﺶ از‬

2 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫ از‬،‫ زﻣـﺎن ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺟـﺴﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻤـﻮل‬.‫ﻫﻤﮕﺎن ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪ‬ ،‫ روي ﻫــﻢ رﻓﺘــﻪ‬.‫ﭼﻨــﺪ روز ﺑــﻪ ﭼﻨــﺪ دﻗﻴﻘــﻪ ﻛــﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓــﺖ‬

  ‫ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬SPRS ‫ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي‬.1

‫ﺗــﺄﺛﻴﺮ اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﻧﺒــﺎر داده اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﺑــﺰاري را‬

  ‫ اﻧﺒﺎر داده ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﻴِﺮز را ﺣﻞ ﻛﺮد؟‬.2

‫ در اﺧﺘﻴـﺎر ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺳـﻴﺮز ﻗـﺮار‬،‫ﺑﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺑﻬﺘـﺮ‬

،SPRS ‫ ﭼــﺮا ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑــﺎ‬.3

،‫ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬SPRS ‫ از زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬.‫ﻣﻲدﻫﺪ‬

  ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮد؟‬ ‫ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻴﺮز را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ؟‬RFID .4

‫ درﺻــﺪ در‬20 ‫ ﺑــﻴﺶ از‬،‫ﺳــﻮد ﺧــﺮدهﻓﺮوﺷــﻲ اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‬ .‫ﺳﺎل اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Alameh, N., ʺChaining Geographic Information Web  Services,ʺ IEEE Internet Computing, September–October  2003. 

Banerjee, P., and D. Zetu, Virtual Manufacturing: Virtual  Reality and Computer Vision Techniques. New York: Wiley,  2001. 

Alter, S. L., Decision Support Systems. Reading, MA:  Addison Wesley, 1980. 

Bates, J., ʺBusiness in Real Time—Realizing the Vision,ʺ  DM Review, May 2003. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺSears Combines Retail  Reporting and Customer Databases on a Single  Platform,ʺ Stores, November 2002. 

Baumer, D., ʺInnovative Web Use to Learn about  Consumer Behavior and Online Privacy,ʺ Communications  of the ACM, April, 2003. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺVictoriaʹs Secret Works to Keep  Orders Alive,ʺ Stores, January 2003a. 

Becker, S. A. (ed.), Effective Database for Text and  Document Management. Hershey, PA: IRM Press, 2003. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺMovie Gallery Mines Data to  Monitor As‐ sociate Activities,ʺ Stores, May 2003b. 

Beitler, S. S., and R. Leary, ʺSearsʹ Epic Transformation:  Converting from Mainframe Legacy Systems to OLAP,ʺ  Journal of Data Warehousing, April 1997. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺAAFES Combats Fraud with  Exception Reporting Solution,ʺ Stores, May 2003c.  Apte, C., et al., ʺBusiness Application of Data Mining,ʺ  Communications of the ACM, August 2002. 

Asprev, L., and M. Middleton (eds.), Integrative  Document and Con‐ tent Management. Hershey, PA: The  Idea Group, 2003.  Atzeni, P., et al., ʺManaging Web‐Based Data,ʺ IEEE  Internet Computing, July–August 2002. 

Ballou, D., et al., ʺAssuring Information Quality,ʺ JMIS,  Winter 2003–2004. 

Beroggi, G.E., ʺVisual Interactive Decision Modeling in  Policy Management,ʺ European Journal of Operational  Research, January 2001. 

Berry, M., Survey of Text Mining: Clustering, Classification  and Retrieval. Berlin: Springer–Verlag, 2002.  BIXL, Business Intelligence for Excel, a white paper,  Business Intelligence Technologies, Inc. 2002 (BIXL.com).  Bonde, A., and M. Kuckuk, ʺReal‐World Business  Intelligence: The Implementation Perspective,ʺ DM  Review, April 2004. 

‫ ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬،‫ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬،‫ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‬:‫ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬10 ‫ﻓﺼﻞ‬

816

Brauer, J. R., ʺData Quality Is the Cornerstone of  Effective Business Intelligence,ʺ DM Direct, October 5,  2001. 

Dalgleish, J., Customer‐Effective Web Sites. Upper Saddle  River, NJ: Pearson Technology Group, 2000. 

Brody, R., ʺInformation Ethics in the Design and Use of 

New York: Addison‐Wesley, 1995. 

Metadata,ʺ IEEE Technology and Society Magazine,  Summer 2003. 

Datz, T., ʺIntegrating America,ʺ CIO, December 2002.  Delcambre, L., et al., ʺHarvesting Information to Sustain 

Brown, D. E., and S. Hagen, ʺData Association Methods  with Applications to Law Enforcement,ʺ Decision  Support Systems, March 2003.  Brown, J., ʺPizza Hut Delivers Hot Results Using Data  Warehouse— Enterprise Computing,ʺ October 17, 2003,  articles. findarticles.com/p/articles/mi_mOCGC/  is_20_29/ai_I09518376 (accessed May 2004).  Buss, D., ʺDonskin Launches Virtual Showroom for  Retail Clients,ʺ Stores, March 2003. 

Calderon, T. G., et. al., ʺHow Large Corporations Use  Data Mining to Create Value,ʺ Management Accounting  Quarterly, Winter 2003, articles. findarticles.com/p/articles/  mi_m000L/is_2_4/ai_9982463 7/pg_2 (accessed May  2004). 

Campbell, D., ʺVisualization for the Real World,ʺ DM  Review, September 7, 2001. 

Canada NewsWire, ʺEuropean Court of Human Rights  Saves Time and Money for a News Wire,ʺ April 29,  2003, NAICS#922110.  Carbone, P. L., ʺData Warehousing: Many of the  Common Failures,ʺ Presentation, mitre.org/support/  papers/tech...9_00/d‐warehoulse_ presentation.htm (May 3,  1999).  Chopoorian, J. A., et al., ʺMind Your Business by  Mining Your Data,ʺ SAM Advanced Management Journal,  Spring 2001. 

Church, R. L., ʺGeographical Information Systems and  Location Science,ʺ Computers and Operations Research,  May 2002. 

Civic.com/pubs (accessed March 2001).  Codd, E. F., et al., ʺBeyond Decision Support,ʺ 

Date, C. J., An Introduction to Database Systems, 6th ed. 

Forests,ʺ Communications of the ACM, January 2003. 

De Lora, J., and M. Alfonseca, ʺVisual Interactive  Simulation for Distance Education,ʺ Simulation:  Transactions of the Society for Modeling and Simulation  International, 79(1), January 2003.  Dimensional Insight, Business Intelligence and OLAP  Terms: An Online Glossary, dimins.com/Glossorvl.html  (accessed June 15, 2003). 

Eckerson, W., The Secrets of Creating Successful Business  Intelligence Solutions. Seattle, WA: The Data Warehousing  Institute, 2003.  Etzioni, O., ʺThe WWW: Quagmire or Gold Mine,ʺ  Communications of the ACM, November 1996.  Fayyad, U. M., et al., ʺThe KDD Process for Extracting  Useful Knowledge from Volumes of Data,ʺ  Communications of the ACM, November 1996.  Finnish Business Report, April 1997.  Foley, J., ʺData Debate,ʺ Information Week, May 19, 2003.  Fong, A. C. M., et al., ʺData Mining for Decision  Support,ʺ IT Pro, March–April, 2002. 

GIS World, July 1993.  Goddard, S., et al., ʺGeospatial Decision Support for  Drought Risk Management,ʺ Communications of the ACM,  January 2003. 

Grant, G. (ed.), ERP and Data warehousing in  Organizations: Issues and Challenges. Hershey, PA: IRM  Press, 2003.  Gray, P., and H. J. Watson, Decision Support in the Data  Warehouse. Upper Saddle River, NJ, Prentice‐Hall, 1998. 

Computerworld, July 1993. 

Grimes, S., ʺLook Before You Leap,ʺ Intelligent Enterprise,  June 2003. 

Cognos.com. ʺPlatform for Enterprise Business 

Grimshaw, D. J., Bringing Geographical Information 

Intelligence,ʺ Cognos Inc., 2001. 

Systems into Business, 2nd ed. New York: Wiley, 1999. 

Cole, B., ʺDocument Management on a Budget,ʺ 

Grossnickle, J., and O. Raskin, The Handbook of Marketing  Research. New York: McGraw‐Hill, 2000. 

Network World, Vol. 13, No. 8, September 16, 1996. 

Crcese, G., and A. Veytsel, Data Quality ata Real‐Time  Tempo, Special Report. Boston: Aberdeen Group,  January 9, 2003. 

Hamilton, J. M., ʺA Mapping Feast,ʺ CIO, March 15, 1996.  Hardester, K. P., ʺAu Enterprise GIS Solution for  Integrating GIS and CAMA,ʺ Assessment Journal, 

817

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

November–December 2002. 

Hasan, B., ʺAssessing Data Authenticity with Benfordʹs 

Loveman, G., ʺDiamonds in the Data,ʺ Harvard Business  Review, May 2003. 

Law,ʺ Information Systems Control Journal, July 2002. 

Markus, M. L., et al., ʺA Design Theory for Systems that 

Hirji, K. K., ʺExploring Data Mining Implementation,ʺ 

Support Emergent Knowledge Processes,ʺ MIS Quarterly,  September 2002. 

Communications of the ACM, July 2001. 

Flormozi, A. M., and S. Giles, ʺData Mining: A  Competitive Weapon for Banking and Retail  Industries,ʺ Information Systems Management, Spring  2004.  Inmon, W. FL, ʺWhy Click stream Data Counts,ʺ e‐ Business Advisor, April 2001. 

Inmon, W. H., Building the Data Warehouse, 3rd ed. New  York: Wiley, 2002. 

I/S Analyzer, ʺVisualization Software Aids in Decision  Making,ʺ I/S Analyzer, July 2002. 

Kimball, R., and M. Ross, The Data Warehouse Tool Kit,  2nd ed. New York: Wiley, 2002.  Kerlow, I. V., The Art of 3D, 2nd ed. New York: Wiley,  2000. 

Korte, G. B., The GIS Book, 5th ed. Albany, NY: Onward  Press, 2000. 

Langnau, L., ʺBusiness Intelligence and Ethics: Can 

Merrill Lynch, 1998.  MicroStrategy, The 5 Styles of Business Intelligence, white  paper pre‐ pared by Micro Strategy, Inc., 2003a. 

MicroStrategy, Industrial‐Strength Business Intelligence,  white paper prepared by MicroStrategy, Inc., 2003h.  Moad, J., ʺMining a New Vein,ʺ PC Week, January 5,  1998.  Moerkotte, G., and P. C. Lockemann, ʺReactive  Consistency Control in Deductive Databases,ʺ ACM  Transactions on Database Systems, 16(4), December 1991.  Moss, L. T., and S. Atre, Business Intelligence Roadmap:  The Complete Project Lifecycle for Decision Support  Applications. Boston: Addison Wesley, 2003. 

Motro, A., ʺIntegrity = Validity + Completeness,ʺ ACM  Transactions on Database Systems, 14(4), December 1989. 

Nasirin, S., and D. F. Birks, ʺDSS hnplementation in the 

They Work Together? Controls & Systems Editorial— Industry Overview,ʺ November 2003,  articles.findarticles.com/p/articles/mi_mOEWQ/is_12_58  /ai_I11303805 (accessed May 2004). 

UK Retail Organizations: A GIS Perspective,ʺ Information  and Management, March, 2003. 

Lau, H. C. W., et al., ʺDevelopment of an Intelligent 

NCR Corp. (2000).  Nemati, H. R., and C. D. Barko, ʺEnhancing Enterprise 

Data‐Mining System for a Dispersed Manufacturing  Network,ʺ Expert Systems, September 2001. 

Nazarov, A. R., ʺInformation Seeks Partners to Gain  Traction in Fed Market,ʺ CRN, June 9, 2003. 

Lee, W. Y., and D. M. Strong, ʺKnowing‐Why about 

Decision through Organizational Data Mining,ʺ Journal of  Computer Information Systems, Summer, 2002. 

Data Processes and Data Quality,ʺ JMIS, winter 2003– 2004. 

OʹLooney, J. A., Beyond Maps: GIS Decision Making in 

Levinson, M., ʺJackpot! Harrahʹs Entertainment,ʺ CIO  Magazine, February 1, 2001. 

Li, T., et al., ʺInformation Visualization for Intelligent  DSS,ʺ Knowledge Based Systems, August 2001. 

Liautaud, B., E‐Business Intelligence. New York:  McGraw‐Hill, 2001. 

Linoff, G. S., and J. A. Berry, Mining the Web:  Transforming Customer Data. New York: Wiley, 2002. 

Liu, S., ʺData Warehousing Agent: To Make the 

Local Governments. Redlands, CA: ESRI Press, 2000. 

Oguz, M. T., ʺStrategic Intelligence: Business Intelligence  in Com‐ petitive Strategy,ʺ DM Review, May 31, 2003. 

Olson, J. E., Data Quality: The Accuracy Dimension. San  Francisco: Morgan Kaufman, 2003. 

Park, Y. T., ʺStrategic Uses of Data Warehouses,ʺ Journal  of Data Warehousing, April 1997. 

Peters, K. M., ʺ5 Homeland Security Hurdles,ʺ  Government Executive, 35(2), February 2003. 

Pritsker, A. A. B., and J. J. OʹReilly, Simulation with Visual 

Creation and Maintenance of Data Warehouse Easier,ʺ  Journal of Data Warehousing, spring 1998. 

SLAM and Awesim, 2nd ed. New York: Wiley, 1999. 

Loshin, D., ʺIssues and Opportunities in Data Quality 

Ray, N., and S.W. Tabor, ʺCyber‐Surveys Come of Age,ʺ  Marketing Research, spring 2003. 

Management Coordination,ʺ DM Review, April 2004. 

‫ ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬،‫ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬،‫ اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‬:‫ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‬10 ‫ﻓﺼﻞ‬

818

Redman, T. C., ʺThe Impact of Poor Data Quality on the  Typical Enterprise,ʺ Communications of the ACM,  February 1998. 

Thibodeau, P., ʺDHS Sets Timeline for IT Integration,ʺ  Computer World, June 16, 2003. 

Roth, M. A., et al., ʺInformation Integration: A New 

Systems. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2005. 

Generation of Information Technology,ʺ IBM Systems  Journal, December 2002. 

Turban, E., et al., Electronic Commerce 2006. Upper Saddle  River, NJ: Prentice‐Hall, 2006. 

Rundensteiner, E. A., et al., ʺMaintaining Data 

Ursery, S., ʺGIS More Prevalent in Big Cities, Counties,ʺ  The American City 6ʹ County, 119(2), February 2004,  americancityandcounty. com/rnag/ governmen  t_gis_prevalent_big/ (accessed May 2004). 

Warehousing over Changing Information Sources,ʺ  Communications of the ACM, June 2000. 

Sadeh, N., M‐ Commerce. New York: Wiley, 2002.  Schlosser, J., ʺLooking for Intelligence in Ice Cream,ʺ  Fortune, March 17, 2003. 

Sears (2001— 2003).  Sen, A., ʺMetadata Management: Past, Present, and 

Turban, E., et al., Decision Support Systems and Intelligent 

USA Today, ʺVirtual Reality Will Change Your Reality,  Your Life,ʺ May 2003, artiHesfindarticles.com/p/articles/  mLmI272/is_2696 131/ai_1 0 1 4 9 7538 (accessed May  2004). 

Future,ʺ Decision Support Systems, April 2004. 

Vaughan, J., ʺXML Meets the Data Warehouse,ʺ January 

Siddiqui, A., ʺDataDistilleries: DataDistilleries Proves 

1, 2003, adtmag.com/article.asp?id=7116 (accessed May  2004). 

that Analyt‐ ics Pays in Marketing, Call Centre and  Internet Environments; Customer Statistics Show  DataDistilleries Users Cut Marketing Costs by a Third  Whilst Increasing Conversion Rates by 60%,ʺ M2  Presswire. Coventry England?, June 26, 2003. 

Sikder, I., and A. Gangopadhyay, ʺDesign and  Implementation of a Web‐Based Collaborative Spatial  Decision Support System: Organizational and  Managerial Implications,ʺ Information Resources  Management Journal, October—December 2002. 

Steede Terry, K., Integrating GIS and GPS. Redlands,  CA: Environmental Systems Research (eSRLcom), 2000. 

Strauss, J., et al., E‐Marketing. Upper Saddle River, NJ:  Prentice Hall, 2003.  Strong, D. M., et al., ʺData Quality in Context,ʺ  Communications of the ACM, May 1997.  Sweiger, M., et al., Clickstream Data Warehousing. New  York: Wiley, 2002.  Tang C., et al., ʺAn Agent‐Based Geographical  Information System,ʺ Knowledge‐Based Systems, Vol. 14,  2001.  Telecomworldwire, ʺNSF to Introduce Virtual Reality  Tour of Monticello,ʺ April 7, 2003, articlesfindarticles.com  /p/articles/mi_ mOECZ/is_2003_April_7/ai_99726484  (accessed May 2004).

Terry, K., and D. Kolb, ʺIntegrated Vehicle Routing and  Tracking Using GIS‐Based Technology,ʺ Logistics,  March—April 2003. 

Wang, R. Y., and D. M. Strong, ʺBeyond Accuracy: What  Data Quality Means to Data Consumers,ʺ Journal of  Management Information Systems, 12(4), Spring 1996. 

Watson, H. J., et al., ʺThe Effects of Technology‐Enabled  Business Strategy At First American Corporation,ʺ  Organizational Dynamics, Winter, 2002.  Weiss, T. R., ʺOnline Retail Sales On the Rise,ʺ PC World,  January 2003.  Whiting, R., ʺThe Data‐Warehouse Advantage,ʺ July 28,  2003, informationweek.com/story/showArticle.  jhtml?articlelD= 128029 74 (accessed May 2004). 

Winter, R., Large Scale Data Warehousing with Oracle 9i  Database, Special Report. Waltham MA: Winter Corp.,  2001.  Worthen, B., ʺWhat to Do When Uncle Sam Wants Your  Data,ʺ CIO, April 15, 2003.  Yao, Y. H., et al., ʺXML‐Based IS09000 Electronic  Document Management System,ʺ Robotics and Computer‐ Integrated Manufacturing, 19(4), August 2003.  Zdanowicz, J. S., ʺDetecting Money Laundering and  Terrorist Financing via Data Mining,ʺ Communications of  the ACM, May 2004. 

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬

‫‪.9‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻛﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزي‬ ‫‪ .11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪11‬‬ ‫‪1-11‬‬ ‫‪2-11‬‬ ‫‪3-11‬‬ ‫‪4-11‬‬ ‫‪5-11‬‬ ‫‪6-11‬‬ ‫‪7-11‬‬ ‫‪8-11‬‬ ‫‪9-11‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و ﻣﺰاﻳﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺠﺎزي را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ را در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺧﻂ آﻫﻦ ﻫﻠﻨﺪ‬ ‫‪ .2‬ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣﺎﻟﺰي‬ ‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻣﺪلﺳﺎزي در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده و ﻣﺰاﻳﺎ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آن را‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﺠﺎري ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه و اﺟــﺰاي آن را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛﻨﻴــﺪ و ﻣﺰاﻳــﺎ و‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي آن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺷـﺮح داده و آن را ﺑـﺎ درك ﮔﻔﺘـﺎري‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺷﺮح داده و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده و‬ ‫ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ را در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن وب‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر وﻳﮋه از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان اﺟﺮاﻳـﻲ‬ ‫را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪819‬‬

‫ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻛﻔﺶﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻧﻴــﻮﺑﻠﻨﺲ‪ (newbalance.com) 1‬ﻳــﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪه ﻛﻔــﺶ ورزﺷــﻲ ‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻري‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ ﻧﻴـﻮﺑﻠﻨﺲ درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻛﻔﺶﻫﺎي ﺧﻮد در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻮد‪ :‬ﻓﺮد ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ از ﺣﺪود ﻧﻴﻤﻲ از ‪ 160‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻓﺮوش ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺪام ﻧﻮع ﻛﻔﺶ‪ ،‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪه و‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺰﺑﻮر اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻫﺮ ﻣﺎه ‪ 20‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ آورده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش‪ ،‬وﻗﺖ زﻳﺎدي )ﺣﺪود ﻳﻚ روز ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑـﺰرگ(‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺮﻛﺮدن ﻓﺮمﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ در ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﭼﺎﭘﻲ‪ ،‬ﺟﻮابﻫﺎ را وارد ﺑﺮﮔﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ‬ ‫ﺣﻖ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي از دﺳﺖ دادن ﭘﻮل ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﭼﻨﺪان از اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ راﺿﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟـﺐ ﺻـﻔﺤﻪ ﮔـﺴﺘﺮده ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﺘﻮنﻫﺎ را ﭘﺎك ﻛﺮده‪ ،‬اﺳـﺎﻣﻲ را ﻏﻠـﻂ‬ ‫ﺗﺎﻳﭗ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻃﻼﻋﺎت را آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدادﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﺘﺒﺎر دادهﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻓﺮوش‪ ،‬ﻗـﺮاردادن دادهﻫـﺎ‬ ‫در ﻗﺎﻟــﺐ ﺻــﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴــﻖ دادن دادهﻫــﺎ و ﺗﺤﻠﻴــﻞ آﻧﻬــﺎ ﺑــﺮاي ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻧﻴــﻮﺑﻠﻨﺲ‬ ‫دﺳﺖﻛﻢ ﻳﻚ روز زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑـﺪون ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻗﻮي از ﺳﻮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻘﺺ در ﺳـﻔﺎرش ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪات و ﺗﻠﻨﺒﺎر ﮔﺸﺘﻦ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺟﻤﻊ ﺷـﺪه اﻧﺒـﺎر ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬

‫‪820‬‬

‫‪1‐  New Balance ‬‬

‫ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻛﻔﺶﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪821‬‬

‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻬﻤﻴﻪ ﻓﺮوش دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛـﺰي ﺧـﻮد ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﻬﻤﻴﻪﻫﺎ ﻧﻮﻋﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮآوردي از رﺷـﺪ‬ ‫در ﺳﺎل ﺟﺎري ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن در واﻗﻌﻴﺖ ﺳـﻬﻤﻴﻪ ﻣﺒﻨـﺎي ﭼﻨـﺪان ﻣﺤﻜﻤـﻲ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﻧﻴـﺮويﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮوش ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ آن ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪  .‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫‪1‬‬

‫ﺧﻮد را از ﻟﺤﺎظ ارزش‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﺑـﻪ آن اراﺋـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ را در ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آوردن ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺟﺎري و دادهﻫﺎي ﻓﺮوش ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳـﺎري رﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺬﻛﻮر‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺮ ﻣﺪل ﻛﻔﺶ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺪلﻫـﺎي رﻳﺎﺿـﻲ و‬ ‫آﻣﺎري وﻳﮋهاي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ DSS ،‬داراي اﺑﺰارﻫﺎي ﻫـﻮش ﺗﺠـﺎري دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺼﻞ ‪.(10‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ‪ DSS‬ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ ﻣﺎه از ﻳﻚ وبﺳـﺎﻳﺖ اﻣـﻦ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻓﺮوش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ دادهﻫﺎ و ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺧـﻮد‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻤﻲ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻪروز ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﺻـﻔﺤﻪ ﮔـﺴﺘﺮده ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻓـﺮوش‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ورود اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻓـﺮوش ﺳـﺎدهﺗـﺮ و ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش را آﺳﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﮔـﺰارشﻫـﺎ و ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ را ﺑـﻪ ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﺣـﺴﺎب و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Decision Support System (DSS) ‬‬

‫‪822‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫‪ DSS‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﻓﻊ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ ﺑـﺎر ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻔﺎرشﻫـﺎ را ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و ﻛـﺪاﻣﻴﻚ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻋﻤﺪه را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ DSS ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوم اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ اﻛﻨﻮن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖﺗﺮي از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬در دﺳـﺖ‬ ‫دارد‪ .‬از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ﻧﻴــﻮﺑﻠﻨﺲ زﻣــﺎن اﻧﺘﻈــﺎري ﻣﻌــﺎدل ﺷــﺶ ﻣــﺎه دارد‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت ﺳــﺮﻳﻊ و‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﺷﺮﻛﺖ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ واﻛـﻨﺶ ﻧـﺸﺎن‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬از زﻣﺎن ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ DSS‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻔﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺪل در اﻧﺒـﺎر ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 8‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،DSS‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺮﻓﺮوشﺗﺮﻳﻦ ﻛﻔﺶ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻛﻔﺶﻫﺎي ﺑﺴﻜﺘﺒﺎل ‪ 120‬ﺗﺎ ‪ 160‬دﻻري ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻔﺶﻫﺎي ارزانﺗـﺮ ﭼﻨـﺪﻣﻨﻈﻮرة ‪ 60‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 90‬دﻻري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻔﺶﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎزه ﻗﻴﻤﺘﻲ در ﻫﻤﻪ اﻧﺪازهﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم اﻳﻨﻜﻪ اﻛﻨﻮن ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﻴـﺰان ﺧﺮﻳـﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻓـﺮدي ﺑﺎزﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش "ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮﻓﺮوش" اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺰارﺷﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺨﻪ ﺟﺪﻳـﺪ آن‬ ‫ﻫﺮ ﻇﻬﺮ دوﺷﻨﺒﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ارﻗﺎم دﻗﻴﻖ ﻓﺮوش ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎل و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ آﻳﻨـﺪه را‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺪﻳﺮان اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪي را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧـﺪ‪:‬‬ ‫ﮔﺰارﺷﻲ از ﻫﺮ ﻣﺪل ﻛﻔﺶ ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ‪ ،‬آﻣﺎر ﺑﻪروز ﻓﺮوش ﺳﺎﻻﻧﻪ و ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﺧﺮدهﻓـﺮوش ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻓﺮوش ﻫﻤﺎن ﻛﻔﺶ )ﻳﺎ ﻣـﺪل ﻗـﺪﻳﻤﻲﺗـﺮ آن( در ﻫﻤـﺎن دوره زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺧﺮده ﻓﺮوش؛ ﺳﻔﺎرشﻫﺎي آن ﺧـﺮدهﻓـﺮوش ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻮﺑﻠﻨﺲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻣﺎه آﻳﻨﺪه ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔـﺰارش ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻧـﺪ؛ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس ﻫﻤﮕﺎن اﺳﺖ و ﺷﮕﻔﺖزدﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوش ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و از ‪ 560‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ ‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫دﻻر در ﺳــﺎل ‪ 2002‬رﺳــﻴﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﻛﻨــﻮن ﻧﻴــﻮﺑﻠﻨﺲ ﭘــﺲ از ﻧﺎﻳــﻚ در ردﻳــﻒ دوم ﻓــﺮوش‬

‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ي‬

‫‪823‬‬

‫ﻛﻔﺶﻫﺎي دو ﻗﺮار دارد‪ .‬در ﻛﻞ ﺑﺎزار ﻛﻔﺶﻫـﺎي ورزﺷـﻲ ﻧﻴـﺰ ﭘـﺲ از ﻧﺎﻳـﻚ و رﻳﺒـﺎك در‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻮم اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪.Barrett and Gallagher (2003) :‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر آﻧﻬﺎ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ DSS‬ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎري را در ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻤﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ وب ﻧﻘـﺸﻲ‬ ‫رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ در ﺗﺴﻬﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳــﻦ ﻓــﺼﻞ ﺑــﻪ ﺷــﺮح ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺣﻤﺎﻳــﺖ وب از ﻣــﺪﻳﺮان ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧــﺪه‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺷـﻐﻞ ﻣـﺪﻳﺮان و ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت اﻣـﺮوزه را ﻛـﻪ ﻋﻠـﻞ ﺿـﺮورت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺮور ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ و روشﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎ و ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﭘـﺲ از آن ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻧﻮاع ﻣﺘﻌﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺤﺚ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻓﻀﺎي وب را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺒﺤﺚ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ و‬ ‫ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.1‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫ﻫﺮ روز ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن اﺗﺨـﺎذ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ ﺷـﺮح ﻣﺨﺘـﺼﺮي از ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻐﻞ ﻣﺪﻳﺮان‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ روﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻨـﺎﺑﻊ )اﻓـﺮاد‪ ،‬ﭘـﻮل‪ ،‬اﻧـﺮژي‪،‬‬ ‫ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ‪ ‬و زﻣﺎن( ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودي و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﻲ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺟﻬﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺮ آن‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪824‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺤﻮه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ از ﻣـﺪﻳﺮان را درك ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا ﻻزم اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮح آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻮﻗﻌﻴﺘـﺸﺎن در ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨــﮓ و ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺧــﻮد‪ ،‬ﻛﺎرﻫــﺎي ﺑــﺴﻴﺎري اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻨﺘﺰﺑﺮگ‪ ،1‬ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ :‬ﺑﻴﻦ ﻓـﺮدي‪) 2‬ﻣﻘــﺎم ﺗـﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ‪  ،‬رﻫﺒـﺮ و‬ ‫راﺑﻂ(‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ )ﻧـﺎﻇﺮ‪ ،‬اﺷـﺎﻋﻪدﻫﻨـﺪه و ﺳـﺨﻨﮕﻮ( و ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪه )ﻛـﺎر آﻓـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺣـﻼل‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺدﻫﻨﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺬاﻛﺮهﻛﻨﻨﺪه(‪ .‬ﻣﻴﻨﺘﺰﺑـﺮگ و وﺳـﺘﻠﻲ‪ 3‬در ﺳـﺎل ‪  2001‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن در ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﻴﻮﺑﺮ‪ ،4‬ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﻓﻀﺎي آﺷﻔﺘﻪ و ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻣﺮوزي را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت اوﻟﻴـﻪ اﺳﺎﺳـﺎً از ﻧﻘـﺶﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻘـﺶ ارﺗﻘـﺎء ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮ را‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﻪ دو ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ ،1‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺸﻜﻼت و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ،2‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻣـﻮرد‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W11.1‬ﻧﻤـﻮداري ﮔﺮدﺷـﻲ از اﻳـﻦ روﻧـﺪ و‬ ‫ﮔﺮدش اﻃﻼﻋﺎت در آن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻴﻦ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼق ﻣـﻲﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ داراي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎص و ﮔﺮوهﻫﺎ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺑﺰرگ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ :‬ﺣﻞ ﻣـﺸﻜﻞ و‬ ‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻓﺮﺻﺖ‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺟﺪﻳـﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪاي ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻫـﺎرﺑﺮﻳﺞ ﻫـﺎوس‪ 5‬در ﺑﻮﺳـﺘﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﺣﺪود ‪ 6500‬ﻣﺪﻳﺮ در ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﻴﺪه ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧـﻲ روشﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺧﺎص ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از آﻧﻬﺎ ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺎ ﭼﻪ‬ ‫‪Mintzberg (1973) ‬‬ ‫‪Interpersonal ‬‬ ‫‪Westley (2001) ‬‬ ‫‪Huber (2003) ‬‬ ‫‪Harbridge House ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ي‬

‫‪825‬‬

‫ﺣﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺎرﺑﺮﻳﺞ‪ ،‬از ﭼﻜﻴﺪه آﻣـﺎري اﻳـﻦ ﭘﺎﺳــﺦﻫـﺎ‪" ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺻﺮﻳﺢ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم" را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ از ‪ 10‬روش ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪" .‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻠﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺮ و ﻛﻠﻪ زدن ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻛﻢ اﻫﻤﻴـﺖ" درﺟـﻪ دوم اﻫﻤﻴـﺖ را ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺸﺖ روش ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 10‬درﺻـﺪ ﻣـﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓـﻀﺎي دﺷـﻮار‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه "ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب" ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ روش ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ ﻋﻤﻠﻲ در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺮوزه در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﮔﺮان ﻳﺎ ﺑﻲاﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﺑﺰار و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫در ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﻪ )‪ Huber  (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎ از روﻳﻜﺮد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده )ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ‬ ‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ( و ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬

‫ﻣﺒﺤﺚ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ 1‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺆال اﺻﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ (1) :‬ﭼﺮا ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ؟ )‪ (2‬آﻳﺎ ﺷﻐﻞ ﻣﺪﻳﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮدﻛﺎر ﺷﻮد؟ )‪ (3‬ﭼﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻮي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان وﺟﻮد دارﻧﺪ؟ )‪ (4‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﺳـﻪ ﺳـﺆال اول‬ ‫را در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻴﻢ؛ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆال ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W11.2‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ )‪ Huber (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺪون اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻌﺘﺒـﺮ و‬ ‫ﻣــﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬اﺗﺨــﺎذ ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧــﻮب ﺑــﺴﻴﺎر دﺷــﻮار اﺳــﺖ‪ .‬در ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣــﻞ ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭘﺮدازش دﺳﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﻳـﻞ ذﻳـﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺪت در ﺣﺎل دﺷﻮار ﺷﺪن اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺗﻌﺪاد ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺑﺪاﻋﺎت در ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬در‬ ‫‪1‐  Computerized decision aids ‬‬

‫‪826‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺧـﻮب‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ و ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟـﺴﺘﺠﻮ و ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻲ ﻣﺤـﺪوده زﻣـﺎﻧﻲ ﺧﺎﺻـﻲ اﺗﺨـﺎذ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ در زﻣـﺎن‬ ‫ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻣﻜﺎن ﭘﺮدازش دﺳﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺆﺛﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻓﺰاﻳﻨﺪه در ﻣﺤـﻴﻂ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺟﻬـﺖ اﺗﺨـﺎذ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮب ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﻛـﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮدازش دﺳﺘﻲ ﻣﺪلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﻣﺎنﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻏﻠﺐ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺪون ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﻢ ﻳـﺎ ﺟﻠـﺴﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﮔﺮوﻫـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن و اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﮔـﺮد ﻫـﻢ‬ ‫آوردن ﺳﺮﻳﻊ و ارزان آﻧﻬﺎ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻣﺮي دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺎرا ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار‪ ،‬و‪ ...‬ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و آﻣﺎري اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان دادهﻫﺎ )ﺑﻪ وﻳﮋه دادهﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴﻚﻫـﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ( زﻳﺎد و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده و‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﺑـﺮوز ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ DSS ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳﺎدي‬ ‫را ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ رﻳـﺴﻚ را ﺑـﻪ ﻃﻮرﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ادﻏـﺎم ﺷـﻮد و ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رود )‪ .(Kohari et al., 2003‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻣﻮر را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤـﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻣﻮر‪ ،‬ﺑﻌﺪاً ﻧﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺑﻮﻧﺎﺑﻮ‪ ،1‬اﺷـﺮاق ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓـﺮد‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ از اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ اﺑﺰار اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻓﺼﻞ ‪ 10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Bonabeau (2003) ‬‬

‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ي‬

‫‪827‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‪ .‬درﺟﻪﺑﻨﺪي ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ از ﺳﺎده ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪه از ﺗﻮاﻟﻲ رﻳﺰﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر دروﻧـﻲ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑـﻮط ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬روﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ دﻧﺒﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ داروﻳـﻲ درﺑـﺎرة‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ داروي ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.3‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ ﻣﻲﺗـﻮان ﻛﺎر ﻣﺪﻳـﺮ را ﻛﺎﻣـﻼً ﺧــﻮدﻛﺎر ﻛــﺮد؟ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻛﻠّـﻲ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ وﻇﺎﻳﻔﻲ وﻳﮋه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴــﺶﺑﻴﻨــﻲ ﻧﺘــﺎﻳﺞ و ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ( ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻣـﺪﻳﺮ ﭘﺮﻣـﺸﻐﻠﻪ ﻣـﺸﻜﻞآﻓـﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در وﻗـﺖ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ اﻧـﺴﺠﺎم و اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆال ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗـﻮان ﻛـﺎر ﻣـﺪﻳﺮ را ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮد؟‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺧﻮدﻛـﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً روزﻣﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬زﻣﺎن زﻳﺎدي را ﺻـﺮف ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻧﻤـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻋﻮض‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻏﻴﺮﻣﺪﻳﺮ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را آﻣـﻮزش داده و ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي روزﻣﺮه آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي را ﻣﻲﺗﻮان ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮد؛ اﻣـﺎ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮدﻛﺎر ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل‪ ،‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪة آﻧﻬﺎ را ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺎرﺷﺎن را ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬وب‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي اﻋﻤﺎل وﻳﮋهاي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻣﻨﺪان در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺑﺨﺶ ‪ 9-11‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬ﻛﺎر ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻜﺮار را دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي آن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر دﺷـﻮار ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Huber (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺪام ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﻋﻼوه‬ ‫ﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎري ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣـﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري وب ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ ﺑـﻪ‬

‫‪828‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ 1‬ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ )‪ .(Turban, 2005‬ﺳـﺮآﻏﺎز‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از اواﺳﻂ دﻫﺔ‪ 70‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎً از اﻧﻮاع ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ و ﻛﻤ‪‬ـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬دو‪‬ﻣـﻴﻦ دﺳـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳﻲ )ﺳﺎزﻣﺎن(‪ 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اواﺳﻂ دﻫﺔ‪ ،80‬ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫از ﻧﻘﺶﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳـﻲ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬دﺳـﺘﻪ ﺳـﻮم‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،3‬از ﻛﺎرﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻬـﺎرﻣﻴﻦ ﻓﻨـﺎوري‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ 4‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻓﻨﺎوري و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﺮد ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را اراﺋـﻪ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن دادهﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤـﺎي ﺳـﺎدهاي از اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-11‬ﻧـﺸـﺎن داده ﺷــﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ ،1-11‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻼﻋﺎت را ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺗﻔـﺴﻴﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻣـﺸﻜﻼت و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎﻟﻘـﻮه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭼـﻪ ﻛـﺎري در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘـﻠﻒ ‪ MSS‬و ﻧﻘﺶ اﻧﺒﺎر دادهﻫـﺎ ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 10‬ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺷـﺪ را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻨﺎوري دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ادﻏﺎم ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺨـﺼﻲ‪ 5‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از اﺑﺰارﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺑﺮﭼـﺴﺐ ‪ ،PIM‬ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮان ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ PIM .‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﻘـﺶ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ در‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻣﻮر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮد اﺑﺰارﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﻧﻈﻴـﺮ ‪ PDA‬و‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﻚ ﮔـﻮاﻳﺮ‪ ،6‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﭼﻨـﻴﻦ اﺑـﺰاري را در‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺷﺮح داده و ﺑﻮﻧﺎﺑﻮ در ﺳﺎل ‪ ،2003‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ را در ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Management Support System (MSS) ‬‬ ‫‪Executive (Enterprise) Support System ‬‬ ‫‪Group Decision Support System (GDSS) ‬‬ ‫‪Intelligent System ‬‬ ‫‪Personal Information Manager (PIM) ‬‬ ‫‪Mc Guire (2001) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ي‬

‫‪829‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-11‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪  .‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫زﻣﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي )ﭼﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﭼﻪ ﺷﺨﺼﻲ( ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻣﻨـﺴﺠﻢ را‬ ‫ﻃــﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳــﻴﻤﻮن‪ ،1‬ﺷــﺮح داد ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‪ ،‬ﻣﺘــﺸﻜﻞ از ﺳــﻪ ﻣﺮﺣﻠــﻪ اﺻــﻠﻲ اﺳــﺖ‪:‬‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و اﻧﺘﺨﺎب‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم ) اﺟﺮا( ﺑﻌﺪاً اﻓﺰوده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﻮن ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛﻠﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﻣﺪلﺳـﺎزي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اراﺋﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪلﺳﺎزي ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي در ﺷﻜﻞ ‪ 2-11‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ از ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﺗـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ و‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب )ﺧﻄﻮط ﭘﺮرﻧﮓ(‪ ،‬ﮔﺮدش ﭘﻲدرﭘﻲ اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳــﺖ ﺑﺎزﮔــﺸﺘﻲ ﺑــﻪ ﻣﺮﺣﻠــﺔ ﻗﺒﻠــﻲ )ﺧﻄــﻮط ﺷﻜــﺴﺘﻪ( ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ‬ ‫)‪ Stonebraker (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﻪ در آن ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮده؛‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  ،‬آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺪﻟﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ را آﺳﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﺿﻴﻪﺳـﺎزيﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ را ﺳﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﺮح ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪل ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ راه ﺣﻞﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬ ‫‪1‐  Simon (1977) ‬‬

‫‪830‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-11‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫـﺎ و ﻣﺮاﺣـﻞ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ /‬ﻣﺪلﺳﺎزي‪  .‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﭘـﻴﺶﺗـﺼﻤﻴﻢ در ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬

‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺮ ﭘﻴﺶﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ ورودي ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻢ اﺻـﻠﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻈـﺮي آزﻣـﻮن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎن آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اﺟـﺮا ﻓـﺮا‬ ‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺮاي ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻨﺠﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳـﻌﻲ دارد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را در اﻳﻦ روﻧﺪ ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺪلﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي و ﻣﺪلﻫﺎ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺪل در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬اراﺋﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﻳـﺎ ﭼﻜﻴـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل ﻣﻌﻤﻮﻻً واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا واﻗﻌﻴﺖ ﺟﻬﺖ ﻧﺴﺨﻪﺑﺮداري دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﺣﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ آن ﻧﻴـﺰ در واﻗـﻊ رﺑﻄـﻲ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫‪ 1-11‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ي‬

‫‪831‬‬

‫ﻣﺪلﺳﺎزي‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺠـﺎزي و ﺗﺤﻠﻴـﻞ در ﻣـﺪل واﻗﻌﻴـﺖ )ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﺧﻮد واﻗﻌﻴﺖ( ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺪلﺳﺎزي در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﻣﺪلﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻛﻮﺗﺎهﺷﺪن ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ زﻣﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎلﻫـﺎ ﻛـﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻧﺠﺎم داد‪  .‬‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺪل )ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ( ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎنﺗﺮ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺪاﺧﻠﻲ ﻧﺪارد‪  .‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘـﺮ از زﻣـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺪلﻫـﺎ در‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺠﺎزي ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺤﻴﻂ اﻣﺮوزي‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﺑﺮ دارد‪ .‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن‬ ‫را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ "اﺣﺘﻤﺎﻻت" ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻄﺮات ﻣﻮﺟـﻮد در اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫وﻳﮋه‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﭙﺮدازد و آن را اداره ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺪلﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺠﺰﻳـﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ راه ﺣـﻞﻫـﺎي اﻧﺘﺨـﺎﺑﻲ ﺑـﺴﻴﺎري را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻓﻨـﺎوري و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ اﻣـﺮوزي‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻴﺶ رو دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﺗﻘﻮﻳﺖ آن ﺷﺪه و از آﻣﻮزش ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪلﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در درﺟﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺘﺰاع اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪلﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ درﺟﻪ اﻧﺘﺰاع ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﺗـﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬آﻧـﺎﻟﻮگ )ﻗﻴﺎﺳـﻲ(‪،‬‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺎﺗﻲ و ذﻫﻨﻲ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.4‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺠﻤﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ‬ ‫و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪه‬

‫ﮔﻮري‪ 1‬و اﺳﻜﺎت ﻣﻮرﺗﻮن‪ ،2‬ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤـﻪ او‪‬ل‬ ‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﻤﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻃـﻮل‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهاي ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺷـﺪه( ﺗـﺎ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎر )ﻏﻴﺮﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه( را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Gorry (1971) ‬‬ ‫‪2‐  Scott Morton (1971) ‬‬

‫‪832‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ روزﻣﺮه و ﺗﻜﺮاري اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ راه ﺣـﻞﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪاردي ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺸﻜﻼت "ﻣﺒﻬﻢ" و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ راه ﺣـﻞ از‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ و اﻧﺘﺨـﺎب‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ و‬ ‫روﻧﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳـﻄﺢ ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭼﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑﺎره ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي راه ﺣﻞ ﺑـﻪ‬ ‫روﺷﻨﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻛﺎﻫﺶدﻫﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺳﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺒﻨـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺷﻬﻮد اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺟﻬـﺖ اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺪﻳﺮ اﺟﺮاﻳـﻲ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺑﺎزارﻫـﺎ )‪ (Berg and Rietz, 2003‬ﻳـﺎ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎل آﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ در آﻧﻬـﺎ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از روﻳــﻪﻫــﺎي راه ﺣــﻞ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد و ﻗــﻀﺎوت ﻓــﺮدي ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ از ﻣــﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﺒﺎدل اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ‪ DSS ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﺳﺖ )و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ( را ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎ اراﺋﻪ راه ﺣﻠﻲ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي "ﻣﺤﺘﻤﻞ" اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ دوم ﭼﻬﺎرﭼﻮب‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ردهﺑﻨﺪي ﺳﺎل ‪ 1965‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﻪ دﺳـﺘﻪ‬

‫ﺑﺰرگ را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ (1) :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ اﻫﺪاف و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣـﺪت ﺟﻬـﺖ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨﺒـﻊ؛ )‪ (2‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﺟﺬب و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺎرآﻣﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ؛ )‪ (3‬ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫اﺟﺮاي اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرآﻣﺪ وﻇﺎﻳﻔﻲ ﺧﺎص‪ .‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي آﻧﺘـﻮﻧﻲ و ﺳـﻴﻤﻮن را ﻣـﻲﺗـﻮان در‬ ‫ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧُﻪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ .‬ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﻴﻤﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘــﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه از ﻧـﻮع ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ و ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ از دﻫـﺔ‪ 50‬ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت در ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪833‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ رخ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭼﻜﻴـﺪهﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ در ﮔﺮوهﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫"ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ"‪] 1‬روﻳﻜﺮد ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ[ ﺟـﺰء‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي ﻛـﻼن )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات(‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛـﺎﻻ و ﺑﺮﺧـﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﺟـﻮدي‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﺮوه اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬راه ﺣﻞ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪهاي‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﻋﻠـﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﺎ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﺷـﺪه و ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ روﻳﻜﺮد ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺎدرﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﻈـﺎمﻣﻨـﺪي را‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻜـﺮد ﻋﻠﻤـﻲ ﺟﻬـﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺪلﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺳـﺖ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ ،W11.6‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﺸﻜﻼت و اﺑﺰار ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﻌﻲ دارد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﻣﻤﻜﻦ را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮدي ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد )‪.(Hillier and Hillier, 2002‬‬ ‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪DSS‬‬

‫در ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺪلﻫﺎ و دادهﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﮔﺴﺘﺮده ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻣﺎ واژه ‪ ،DSS‬ﻣﺎﻧﻨﺪ واژهﻫﺎي ‪ MIS‬و‬ ‫‪ ،MSS‬ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارد‪ DSS .‬را ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻚ روش دﻗﻴﻖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روﻳﻜـﺮد ﻳﺎ ﻓﻠـﺴﻔـﻪ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل‪ DSS ،‬داراي وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً آﻧﻬﺎ را اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از‬

‫اﺟﺮاي ﻣﻮﻓﻖ ‪ DSS‬ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد در ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪1-11‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻳـﻚ ‪ DSS‬ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ رﻳـﺴﻜﻲ‬ ‫ﻛــﻪ در اﺑﺘــﺪا اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪ‪ ،‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روﻳﻜــﺮد ﻋﻠــﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮاﺳــﺎس ﺗﻌﺮﻳــﻒ اﺑﺘــﺪاﻳﻲ‬ ‫‪1‐  ʺMake‐or‐Buyʺ Decision‬‬

‫‪834‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻳـﻪرﻳـﺰي ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﻌـﺎون اﺟﺮاﻳـﻲ‪ ،1‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑـﻪ‪،‬‬ ‫ﻗﻀﺎوت و ﺷﻬﻮد ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ و اﺻﻼح ﻣـﺪل را اﺣـﺴﺎس ﻛـﺮد‪ .‬ﻣـﺪل اﺑﺘـﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﮔﺮﭼـﻪ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ رﻳﺎﺿﻴﺎﺗﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟـﻲ ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬زﻣﺎن زﻳﺎدي ﻣﻲﺑﺮد؛ اﻣﺎ ‪ DSS‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻌﻲ اراﺋﻪ داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ DSS ،‬آﻧﻘﺪر‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻬﻮد و ﻗﻀﺎوت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺟﺎي دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-11‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ‪ DSS‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻳﺴﻚ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ و ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻫﻮﺳـﺘﻮن ﺗﮕـﺰاس‪ ،2‬در‬

‫اﻧﺠﺎم دادهاﻳﺪ واﻗﻒ ﻫﺴﺘﻢ و ‪ 99‬درﺻﺪ ﺑﻪ آن اﻃﻤﻴﻨﺎن دارم‪،‬‬

‫ﺣــﺎل ارزﻳــﺎﺑﻲ ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻣــﺸﺎرﻛﺖ ﺧــﺎص ﺑــﺎ ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻠﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ از زاوﻳﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣـﻲداﻧـﻢ‬

‫ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻌـﺎون‬

‫ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﺎ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻠﻪ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ ﺧـﻮد‪،‬‬

‫اﺟﺮاﻳﻲ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻮل اﺟـﺮاي اﻳـﻦ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻮد‪،‬‬

‫ﻧﺰد ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﻢ"‪.‬‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ از رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در زﻣﻴﻨـﻪ‬

‫ﺳﺎﻣﭙﺴﻮن در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻣﻌـﺎون‬

‫‪3‬‬

‫اﺟﺮاﻳــﻲ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ در ﻛﻤﺘــﺮ از ﻳــﻚ ﺳــﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺗﺤﻠﻴــﻞ‬

‫)ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺶ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ‬

‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ ﺳﺎﻣﭙـﺴﻮن‬

‫زﺑــﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﺗﺨﺼــﺼﻲ‪ ،‬ﻃــﻲ ﭼﻨــﺪ روز‪ ،‬ﻳــﻚ ‪DSS‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪" :‬ﻃﻲ ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬در اﺗﺎق ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه‪ ،‬در ﺣـﺎل‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه‪ ،‬ﻗﺒـﻮل اﻳـﻦ ﭘـﺮوژه را‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺮور ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺆاﻻت وي ﭘﻴﺮاﻣـﻮن اﺣﺘﻤـﺎﻻت آﺗـﻲ‬

‫ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رد ﭘﺮوژه ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻏﻴـﺮاﻳﻦ‬

‫ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﺗﻘﺎض‪ ،‬و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ وي اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎب ﺳﺎﻣﭙﺴﻮن‬

‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬زﻣﺎن آزﻣﺎﻳﺶ واﻗﻌﻲ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻌـﺎون‬

‫ﺻﻮرت‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ"‪.‬‬

‫اﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر و ارزش ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ وﻟـﻲ درﺑـﺎره زﻳـﺎن‬

‫ﻣﻨﺒـــﻊ‪ :‬اﻃﻼﻋـــﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳـــﻂ ‪Corporation‬‬

‫ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻳﻦ ﭘﺮوژه و اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴـﺰ ﻧﮕـﺮان ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺎﺑﻌﻪ ‪ (Geac Computer Corp‬ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻣﭙﺴﻮن‪ ،‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داد ﻛـﻪ ﻣﻌـﺎون اﺟﺮاﻳـﻲ‪ ،‬ﻋﺒـﺎراﺗﻲ ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﺰاﻳﺎي ‪ DSS‬ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﭼﺮا ﻣﻤﻜﻦ‬

‫ﻣﻀﻤﻮن ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎري ﻛﻪ ﺗﺎ اﻛﻨـﻮن‬

‫‪) Comshare ‬ﻳﻜـــﻲ از‬

‫ﺑﻮد ‪ ،DSS‬ﺗﺼﻤﻴﻢ اوﻟﻴﻪ را ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﻛﻨﺪ؟‬

‫‪1‐  Executive vice president ‬‬ ‫‪2‐  Houston, Texas ‬‬ ‫‪3‐  Bob Sampson ‬‬

‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪835‬‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي زﻳــﺎدي ﺟﻬــﺖ ﺑﻬﺒــﻮد ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﺑــﻪ ‪ DSS‬روي ﻣــﻲآورﻧــﺪ‪.‬‬ ‫دﻻﻳــﻞ ذﻛــﺮ ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻣــﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﻛــﺎرﺑﺮد روزاﻓــﺰون ‪ DSS‬ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ :‬ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻧــﻮﻳﻦ و دﻗﻴــﻖ؛ ﻧﻴــﺎز ﻓــﻮري ﺑــﻪ ﻛــﺴﺐ اﻃﻼﻋــﺎت؛ ﻣــﺸﻜﻞ ﺷــﺪن روزاﻓــﺰون‬ ‫ﭘﻴﮕﻴــﺮي اﻗــﺪاﻣﺎت ﻛــﺎري ﻣﺘﻌــﺪد ﻳــﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﺷــﺮﻛﺖ در ﺑــﻲﺛﺒــﺎﺗﻲ اﻗﺘــﺼﺎدي؛ ﻣﻮاﺟﻬــﻪ ﺑــﺎ‬ ‫رﻗﺎﺑــﺖ ﺧــﺎرﺟﻲ و داﺧﻠــﻲ ﺷــﺪﻳﺪ؛ ﻋــﺪم ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣــﻞ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻮﺟــﻮد‬ ‫ﺷـــﺮﻛﺖ از اﻫـــﺪاﻓﻲ ﻫﻤﭽـــﻮن اﻓـــﺰاﻳﺶ ﻛـــﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻮدﺑﺨـــﺸﻲ و ورود ﺑـــﻪ ﺑﺎزارﻫـــﺎي‬ ‫ﺳـــﻮدآور؛ ﻋـــﺪم ﺗﻮاﻧـــﺎﻳﻲ ﺑﺨـــﺶ ﺧـــﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋـــﺎت ﻛـــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﭘﺎﺳـــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـــﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻣﺘﻨــﻮع ﺷــﺮﻛﺖ؛ و ذاﺗــﻲ ﻧﺒــﻮدن ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر در ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ ‪ ،DSS‬ﺑﻪ )‪ Power (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ‪ DSS‬را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از واﻛـﻨﺶﻫـﺎي ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه واﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊ و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ‪ DSS‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(Turban et al., 2005‬‬ ‫دﻟﻴﻞ دﻳﮕـﺮ ﺟﻬـﺖ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ‪ ،DSS‬ﺟﻨـﺒﺶ ﭘـﺮدازش ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﺠﺎد ‪) DSS‬ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫اِﻛﺴﻞ( ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪DSS‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻠﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ‪ ،DSS‬دﻗﻴﻘـﺎً از ﭼـﻪ اﺟﺰاﻳـﻲ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻫﻴﭻ ﺗﻮاﻓﻘﻲ درﺑﺎره ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ DSS‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻏﻠﺐ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،DSS‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 1-11‬را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،DSS‬از ﻣﺪلﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ارﺗﺒﺎط وﻳـﮋهاي دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ 1‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪" :‬اﺣﺘﻤﺎﻻت" و ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﺪف‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺪل ﺑـﺮ روي ﺳـﺎﻳﺮ ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮات در‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ورودي ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐   Sensitivity analysis ‬‬

‫‪836‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1-11‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪DSS‬‬

‫• ‪ DSS‬از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺨـﺼﻲ و ﮔﺮوﻫـﻲ‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً در ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻧﻴﻤـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻏﻴﺮﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم ﻗـﻀﺎوت ﺑـﺸﺮي و اﻃﻼﻋـﺎت واﻗﻌـﻲ و ﻋﻴﻨــﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫• ‪ DSS‬از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻳﺎ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ‪ DSS‬از ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي )ﺷـﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب و اﺟـﺮا( و ﻧﻴـﺰ اﻧـﻮاع‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ DSS‬ﺟﻬﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺧﻼل زﻣﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻄﺒﺎق دارد‪  .‬‬ ‫• در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ DSS ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ‪ DSS‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي را ارﺗﻘـﺎء ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﻬـﺴﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻓﻌﻠـﻲ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬و ﻏﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ‪ DSS‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﻤﻴﺘﻲ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد و‪ /‬ﻳﺎ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺷﺪه( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ‪ DSS‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﻜﻼت‪ ،‬راه ﺣـﻞﻫـﺎي‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﻛﺎرآﻣﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬ ‫• ‪ DSS‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﺑﺮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ وب ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫• ‪ DSS‬اﺟﺮاي آﺳﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،DSS‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫را ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮ و ﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن وارد ﻛﺮدن دادهﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ دادهﻫـﺎ‬ ‫)ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ( و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬درك ﺑﻬﺘﺮي از ﻣﺪل و ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺷﺮح آن را دارد‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪،‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ﻣﺪل را ﺧﺼﻮﺻﺎً وﻗﺘﻲ ﻣـﺪل ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭼﻨـﺪان ﺣـﺴﺎس ﻧﻴـﺴﺖ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻮﭼﻚ در ﺷـﺮاﻳﻂ‪ ،‬راه ﺣﻠـﻲ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﺪل ﻏﻴﺮﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي در راه‬ ‫ﺣﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺎﻻ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دو ﻧﻮع راﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎﻻت و ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﻫـﺪف اﺳـﺖ )ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.7‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﺟﺰاء ‪DSS‬‬

‫‪837‬‬

‫ﻫﺮ ‪ DSS‬دﺳﺖﻛﻢ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ ،‬اﺟﺰاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺪل‪ ،‬واﺳـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮ و ﻛـﺎرﺑﺮان ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺰء ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺟﺰء )زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ(‪ ،‬از ﭼﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫زﻳﺮﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ .‬زﻳﺮﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ داده ‪ ،DSS‬ﻣــﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕــﺮ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم دادهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آﻣﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺒﻞ از ورودﺷﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫﺎ ﻳﺎ اﻧﺒـﺎر دادهي ‪ DSS‬اﺳـﺘﺨﺮاج ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،DSS‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﺠﺰاﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و دادهﻫﺎ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤــﺾ‬ ‫ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ DSS‬وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺮون ﺗﮕﺰاﻛﻮ در ﻓﺼﻞ ‪.(7‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺪل‪ .‬زﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺪل‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﺪلﻫـﺎي ﺗﻜﻤﻴـﻞﺷـﺪه و‬ ‫اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ‪ DSS‬اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ زﻳﺮﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻪ داراي ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﻤﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬آﻣﺎري‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪلﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل آن ‪ ،Excel‬ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي رﻳﺎﺿﻴﺎﺗﻲ و آﻣﺎري ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﺪل‪،‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺪلﻫﺎي راﻳﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ‪ DSS‬وﻳﮋه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪل دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻣـﺪل‬

‫‪1‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 3‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬وﻇﺎﻳﻒ )ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي( اﺻـﻠﻲ ‪ ،MBMS‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.8‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪلﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ( ﻳـﺎ‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ )ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 2-11‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ‪ .‬واژه واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﻴﻦ ﻛـﺎرﺑﺮ و ‪ DSS‬را ﭘﻮﺷـﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮر ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ‪ ،DSS‬واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺟـﺰء ‪ DSS‬اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ‪ ،DSS‬از اﻳﻦ ﺟﺰء ﻣﺸﺘﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد واﺳﻂ در ‪ ،Guinness  DSS‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را ﺟﻬﺖ ﻛـﺎرﺑﺮد‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه اﻏﻠﺐ واﺳﻂﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺻﻮت ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Model‐Based Management System (MBMS) ‬‬ ‫‪2‐  DataBase Management System (DBMS) ‬‬

‫‪838‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-11‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺎﺑﻪﺳﺎزي ﺟﻬﺖ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷـﺮﻛﺖ ﮔﻴــﻨﺲ اﻳﻤﭙــﻮرت‪ 1‬ﻛــﻪ ﻳﻜــﻲ از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺗﺎﺑﻌــﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺮﻳﻊ در اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘﺒﺤـﺮ‬

‫ﮔﻴﻨﺲ‪ (Guinness.com) 2‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺑـﺮاي‬

‫در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ‪ DSS‬را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان آﻣﻮزش‬

‫)‪ (1‬ﻣﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳﻲ‪ (2) ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و )‪ (3‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻧﻴـﺎز‬

‫دادﻧﺪ‪ DSS .‬ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن ﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺰا ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ‬

‫از ‪) InfoAdvisor‬از ﺷــﺮﻛﺖ ﭘﻼﺗﻴﻨــﻮم ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي‪ ،3‬ﻛــﻪ‬

‫ﻧﻈﻴــﺮ اﻧﻬﻴــﻮزر‪ -‬ﺑــﻮش‪ 6‬و ﻧﻴــﺰ ﻛﺎرﺧﺎﻧــﻪﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚﺗــﺮ‬

‫اﻛﻨــﻮن ﺑﺨــﺸﻲ از ﺷــﺮﻛﺖ ﻧــﺮماﻓــﺰاري ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﻮﺷــﻴﻴﺘﺰ‪،4‬‬

‫ﻧﻮﺷــﺎﺑﻪﺳــﺎزي اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﺳــﺎﺧﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫‪ (cai.com‬ﻣــــﻲﺑﺎﺷــــﺪ‪ ،‬ﻳــــﻚ ‪ DSS‬ﺳــــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــــﺪه‪/‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن از ﻛﺎﻏﺬ و ﻗﻠﻢ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ روز در ﻣـﺎه ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫‪5‬‬

‫داد‪ .‬ﺑﺮاي ‪ 100‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ‪ 1200‬روز در ﺳـﺎل‪،‬‬

‫)ﻣﺪﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن( ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑـﻪ روﻧـﺪ ﻓـﺮوش ﺑﻴﻨـﺪازد‪،‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮان اﻗﺘـﺼﺎدي و‬

‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺖ ﺗـﺎ دادهﻫـﺎ را از ﭘﺮدازﻧـﺪه‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬

‫ﻣﺮﻛﺰي ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮده و ﺳـﭙﺲ از ﺻـﻔﺤﻪ ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬از زﻣﺎن ﻧﺼﺐ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ روﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﻚ روز ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪه‬

‫ﻓﺮوش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺖ‪.‬‬

‫و ﭘﺮ ﺧﻄﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬اﮔﺮ داﻳﺎن ﮔﻠﺪﻣﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬اﮔـﺮ داﻳـﺎن ﮔﻠـﺪﻣﻦ‬

‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را از ‪ DSS‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮده و ﺗﻨﻬـﺎ ﭘـﺲ‬

‫‪Computerworld (July 7, 1997),  ‬‬ ‫‪Platinum.com (2000),  ‬‬ ‫)‪Dmreview.com (2001‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دادهﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻳـﻚ ‪ DSS‬ﭼـﻪ ﻛـﺎري ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ از راه دور ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از اﻧﺠﺎم آن ﺑـﺮاي‬

‫ﻫﺮ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ؟‬

‫از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬او‬

‫‪Guinness Import Co ‬‬ ‫‪Guinness Ltd ‬‬ ‫‪Platinum Technology ‬‬ ‫‪Computer Associates ‬‬ ‫‪Diane Goldman ‬‬ ‫‪Anheuser‐Busch ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪839‬‬

‫زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ واﺳـﻂ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ 1‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ DBMS‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ ﺗـﺼﻤﻴﻤﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪ DSS‬ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از آن‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻤﻚﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،DSS‬ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻴﻦ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ‪ ،DSS‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺑﺰرگ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮان و ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣﺘﺨـﺼ‪‬ﺺ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺎزار(‪.‬‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎي ‪ .DSS‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻴـﺎﻧﺠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ و‬ ‫ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ DSS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪ DSS‬آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ وب ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋه‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺟﺰء داﻧﺶ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،2‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫زﻳــﺮ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ داﻧــﺶ‪ .‬ﺑــﺴﻴﺎري از ﻣــﺸﻜﻼت ﻏﻴﺮﺳــﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻴﻤــﻪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اراﺋﻪ راه ﺣﻞ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ وﻳﮋهاي ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه اراﺋـﻪ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ )ﻳﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ(‬

‫‪3‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺰﺋﻲ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﺨﺼﺺ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎي ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫را اراﺋﻪ ﻛﺮده ﻳﺎ داﻧﺸﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰاء ‪ DSS‬را ارﺗﻘﺎء ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺰء داﻧﺶ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه )ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ ﻻزم را از ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 9‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ DSS‬ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴــﻦ ﺟــﺰﺋﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ‪ DSS‬ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ 4‬ﻳـﺎ ‪ DSS‬داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﺤـــﻮر‪ 5‬ﻣﻌـــﺮوف اﺳــﺖ‪ .‬ﻳــﻚ ﻧﻤـــﻮﻧﻪ از ‪ DSS‬داﻧـــﺶ ﻣﺤـــﻮر‪ ،‬در زﻣﻴﻨــﻪ ﺗﺨﻤﻴـــﻦ و‬

‫‪User Interface Management System (UIMS) ‬‬ ‫‪Intelligent Knowledge ‬‬ ‫‪Knowledge‐based (or Intelligent) Subsystem ‬‬ ‫‪Intelligent DSS or ES/DSS ‬‬ ‫‪Knowledge‐Based DSS (KBDSS) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪840‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻗﻴﻤـﺖﮔﺬاري ﺳﺎﺧﺘـﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬روﻧﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺪلﻫـﺎ‬ ‫و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﻧﻴﺎز دارد‪ ،KBDSS .‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ زﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ )ﻛـﻪ داراي‬ ‫‪ 200‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣـﺪلﻫـﺎي ﭘﺮدازﺷـﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ( اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫‪ Kingsman and deSouza, 1997‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ DSS‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫اﺟﺰاء ‪) DSS‬ﺷﻜﻞ ‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺗﻤﺎﻣﺎً ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ روي ﻳﻚ ﺳﺨﺖاﻓﺰار اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮماﻓﺰار ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي( ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺰاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،Excel‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ اﺟﺰاء ﺑﻮده و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از آن ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ‪ DSS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ DSS‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﻓـﺼﻞ‬ ‫‪ 10‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ‪ ،DSS‬دادهﻫﺎي ﺧﻮد را از اﻧﺒﺎر دادهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده و ﺳـﺎﻳﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-11‬‬ ‫‪ DSS‬و ﻣﺤﻴـﻂ ﭘﺮدازش آن‪ .‬ﻣﺪل ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ ﻳﻚ ‪ 4 ،DSS‬ﺟﺰء اﺻﻠﻲ ﻧﺮماﻓﺰار را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه رواﺑﻂ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫‪ 2-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪841‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ داده ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺸﻜﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ او ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 1-11‬و ‪ 2-11‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ DSS‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دادهﻫﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﻣﺪلﻫﺎ از ﺳﻤﺖ راﺳـﺖ ﺷـﻜﻞ ‪ 3-11‬وارد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ را ﻣﻲﺗﻮان از ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺮدآوري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮارد در ﻣﺜﺎلﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :1‬وﻟﺰ ﻓﺎرﮔﻮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻫﺪف ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬وﻟـﺰ ﻓـﺎرﮔﻮ‪،(wellsfargo.com) 1‬‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻣﻬﺎرﺗﻲ در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﻧﻴـﺎز ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﭘـﻴﺶ از‬ ‫آﻧﻜﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ‪ ،DSS‬دادهﻫﺎ را در ﻫﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ )از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻜﺎﻟﻤـﺎت ﺗﻠﻔﻨـﻲ‪ ،‬دﺳـﺘﮕﺎه ﺧـﻮدﭘﺮداز‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺷﻌﺒﻪﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻂ( ﺟﻤﻊآوري ﻛـﺮده و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ دادهﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ وﻟﺰ ﻓﺎرﮔﻮ دادهﻫﺎ را ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛـﺮده و رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣــﺸﺘﺮي را ﺟﻬــﺖ ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎدات اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ وي )ﻧﻈﻴــﺮ اراﺋــﻪ وام دوم ﺑــﺎ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻛﻤﺘــﺮ(‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓـﺮوش ‪ 2/2‬ﻣﺤـﺼﻮل ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﺮوش وﻟﺰﻓﺎرﮔﻮ ‪ 4‬ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(Hovanesian, 2003‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :2‬ﺷﻮاب‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪان را ﻫـﺪف ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 2000‬ﻣـﻴﻼدي‪ ،‬ﭼـﺎرﻟﺰ‬ ‫ﺷﻮاب‪ (Schwab.com) 2‬راﻫﺒﺮد ﺧﻮد ﺟﻬﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺑﺎ ارزش را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد‪.‬‬ ‫اﻳــﻦ ﺑــﺪان ﻣﻌﻨــﺎ ﺑــﻮد ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﺧــﻮد را از ﻳــﻚ واﺳــﻄﻪ ﺗﺨﻔﻴــﻒ ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎ ﻃﻴﻒ ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﺟﺘﻨـﺎب از‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﺳﺎل اﺳﺘﺨﺪام ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬ ‫دﻻري در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ Schwab Equity Ratings‬ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫‪ DSS‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺑﻴﺶ از ‪ 3000‬ﻣﻮﺟﻮدي اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻫﺸﺪارﻫﺎﻳﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺷﻮاب و ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان آن ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ رﺋﻴﺲ اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫‪1‐  Wells Fargo ‬‬ ‫‪2‐  Charles Schwab ‬‬

‫‪842‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻛﺎرآﻣﺪي ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﺑﺸﺮي ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻬﺎم را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ راﻫـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻀﺎد ﻋﻼﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﻲ در وال اﺳـﺘﺮﻳﺖ ﻣـﻲﭘﻴﭽـﺪ‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(Edwards, 2003‬‬ ‫ﻣﺜــــﺎل ‪ :3‬ﻛــــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــــﻪﻫــــﺎ در ﺻــــﻨﻌﺖ ﺑﻬﺪاﺷــــﺖ‪ .‬ﺑــــﺮاي اُوِﻧﺰاﻧــــﺪﻣﺎﻳﻨُﺮ‬

‫‪1‬‬

‫)‪ (Owens‐minor.com‬ﻳﻜــﻲ از ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺻــﻨﻌﺖ ﺑﻬﺪاﺷــﺖ و ﺳــﻼﻣﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺰاران ﻗﻠﻢ از ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛـﺎﻻي ارزان ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫‪ DSS‬ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻟـﻮازم ﭘﺰﺷـﻜﻲ را‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده و اﺟﻨﺎس ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و از ﺗﺨﻔﻴﻒﻫﺎي ذﻛـﺮ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮي از ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪2‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻـﺪ ﻗﻴﻤﺖ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،DSS .‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳـﺪي ﺟـﺬب‬ ‫ﻛﺮده و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ اﻃﻼع از ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺟﻨﺎس‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫)‪.(Ante, 2003‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻮ‪‬ع ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ‪ DSS‬را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ )‪ Mckinley (2003) ،Huber (2003) ،Fagerholt (2004‬و در ﻓﺎﻳﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W11.9‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 1‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.1‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي را ﻣﻲﺗﻮان در ‪ Sas.com‬ﻛﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ )داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ( ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻨﻌﺖ در آن ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬روشﻫﺎي ‪ DSS‬ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷـﺪ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا‬ ‫ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﻓﺮدي ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از‬ ‫ﺳﻮي ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺟﺮاﻳﻲ( اﺗﺨﺎذ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ 3-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﻠﺴﺎت ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮي اﺳﺎﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻠﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻓـﻖ اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‪،‬‬ ‫‪1‐  Owens and Minor ‬‬

‫‪ 3-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪843‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻳﺎ در ﻛﺎري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﭘـﺬﻳﺮش ﻳـﻚ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬دﺧﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﮔﺮوه ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﺮوﻫﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دو ﻧﻮع ﮔﺮوه ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‪ ،‬ﻣـﺪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﮔﺮوه ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺎق ﻣﻼﻗﺎت( و ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘـﻢ ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر ﮔﺮوﻫــﻲ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ راه ﺣــﻞ‬ ‫ﻣـــﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﻤـــﻪ ﺳـــﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻏﻴﺮﺳـــﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـــﻪ اﻳﺠـــﺎد ﺷـــﺪه ﺗﻮﺳـــﻂ ﮔﺮوﻫـــﻲ از‬ ‫ﺗــــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــــﺮان را آﺳــــﺎن ﻣــــﻲﻛﻨــــﺪ‪ .‬ﻫــــﺪف ﻳــــﻚ ‪ ،GDSS‬ﭘــــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﺮاﻳﻨــــﺪ‬ ‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي اﺳــﺖ‪ .‬وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎي ﻣﻬــﻢ ‪ GDSS‬در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W11.10‬اراﺋــﻪ ﺷــﺪه‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑﺮﺧــﻲ ﺳــﻮء ﻋﻤﻠﻜــﺮدﻫــﺎي ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﮔﺮوﻫــﻲ را ﻛــﻪ‬ ‫در ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﻓﺼﻞ ‪ ،3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻧﺴـﻞ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ‪ ،GDSS‬ﺟﻬــﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﺟﻠـﺴـﺎت ﺣـﻀـﻮري در آﻧﭽـﻪ‬ ‫اﺗﺎق ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ‪ ،GDSS‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‪ W11.11‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫‪GDSS‬‬

‫ﺷـﺮﻛـﺖﻫﺎي زﻳﺎدي از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ GDSS‬ﺑﻬـﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣــﺮ در ﻣـﻮرد ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻛﻪ داراي ﮔـﺮوهﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺎل روﻧﻴﻮ ﺳـﺮوﻳﺲ ‪ ،‬از ‪GDSS‬‬

‫ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻬﺒــﻮد ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣـﺸـﺎرﻛﺖ ﺗﻌـﺪادي از ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻛﻴﻔـﻲ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده ﻛﺮد‪ ،GDSS .‬در ﺷﻨـﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﺪه‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳـﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ و اﺟـﺮاي‬ ‫راه ﺣـﻞ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ اروﭘـﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ‪ GDSS‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري ﺧﻮدﻛﺎر رﻗــﺎﺑﺘﻲ و ﭘﻴــﺶﺑﻴﻨـﻲﻫـﺎي ‪ 10‬ﺳـﺎﻟﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻴــﺎز ﺑـﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫راﻫﺒﺮدي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬آﺗﻜﻴﻨـﺰ‪ 2‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﻓﻘـﻲ را در ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺰارش ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ GDSS‬ﻣﺠـﺎزي در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-11‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻓـﺼﻞ ‪ 16‬و‬ ‫)‪ Powell et al. (2004‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Internal Revenue Service ‬‬ ‫‪2‐  Atkins, et al.(2003) ‬‬

‫‪844‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪ 4-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫دو ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷـﻮد‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت اﺗﺨـﺎذ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺠﺮﻳﺎن ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫واژه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻳﺎ ﻧﻬﺎدي(‪ ،1‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎﻛﺎﺛﻮرن وﻛﻴﻦ‪ 2‬ﻛﻪ ﺳﻪ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻓﺮد‪ ،‬ﮔﺮوه و ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺟﻬـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﻄﻮح‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ .‬آﻧﻬﺎ ‪ ODSS‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻛـﺎر ﻳـﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﺷﺎﻣﻞ زﻧﺠﻴﺮهاي از ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎ و ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻈﻴـﺮ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻳﺎ ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﻛﻼن( ﺗﻤﺮﻛﺰ دارد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻫـﺮ ﺷـﺨﺺ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﻛﺎر اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺣﻞ ﻣـﺸﻜﻞ ﻣـﺬﻛﻮر‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﺑـﺰرگ‪،‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Carter et al., 1992‬ﻣﺰﻳﺖ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ‪ DSS‬ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.12‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻳـﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ‪ ODSS‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ (1) :‬ﺗﺄﺛﻴـﺮ ﺑﺮ واﺣـﺪﻫﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌــﺪد ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺸــﻜﻼت ﺳﺎزﻣــﺎﻧﻲ‪ (2) ،‬ﻧﻔﻮذ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﻻﻳـﻪﻫـﺎي ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ‪(3) ،‬‬ ‫ﺷﻤـﻮل ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‪،ODSS .‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺟﺮاﻳـﻲ ﻧﻴـﺰ ﺗﻌــﺎﻣﻞ‬ ‫داﺷﺘـﻪ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻇﻬـﻮر وب ﻣﻨﺠــﺮ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺷﺪ )‪ .(Shim et al., 2002‬اﺣﺘﻤـﺎل آﻧﻜـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺳﻴـﺎر و ﻗـﺮاردادﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻤــﻮﻋﻪ ﻣﻬــﻢ دﻳﮕـﺮي از ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي ‪ DSS‬ﺑـﻪ‬ ‫وﺟـﻮد آورﻧﺪ‪ ،‬زﻳـﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘـﺮ درﺑﺎره ‪ ODSS‬در ﻣﻘﻴـﺎس ﺑـﺴﻴـﺎر ﺑـﺰرگ‬ ‫)‪ EI Sawy & EI Sharif(1988‬و )‪ Carter et al.,(1992‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫از ﻣﺰاﻳﺎي ‪ ،ODSS‬ﺑﻪ )‪ Kohli and Devaraj (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Organizational (or institutional) Decision Support System (ODSS) ‬‬ ‫‪2‐  Hackathorn and Keen (1981) ‬‬

‫‪ 4-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪845‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-11‬‬ ‫ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ʺورد اﻳﻜﻨﺎﻣﻴﻚ ﻓﺮومʺ‬

‫ورد اﻳﻜﻨﺎﻣﻴــــﻚ ﻓــــﺮوم‪ ،(weforum.org) 1‬ﻛﻨــــﺴﺮﺳﻴﻮﻣﻲ‬

‫اﺿﻄﺮاري‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺎزي از رﻫﺒﺮان ﻋـﺎﻟﻲرﺗﺒـﻪ ﺗﺠـﺎري‪ ،‬دوﻟﺘـﻲ‪ ،‬آﻛﺎدﻣﻴـﻚ و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ WELCOM‬ﺑﺎ واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻛـﺎرﺑﺮ‬

‫رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﺗﻤﺎم ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ‬

‫ﭘــﺴﻨﺪ ﺧــﻮد‪ ،‬ﺟﻬــﺖ دﺳﺘﺮﺳــﻲ آﺳــﺎن ﻛــﺎرﺑﺮان ﻛــﻢ ﺗﺠﺮﺑــﻪ‬

‫‪ ،WEF‬ﺗﺮوﻳﺞ و ﭘﺮورش ﻓﻬﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳـﺎل ‪،1998‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎري از‬

‫اﻋﻀﺎء ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺗﺒـﺎدل ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻳـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬

‫اﻋﻀﺎء ‪ ،WEF‬ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺗﺎﻳـﭗ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺣﺮﻓـﻪاي آﺷـﻨﺎ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺮدﻫﻤـﺎﻳﻲ ﺳـﺎﻻﻧﻪ در دﻳـﻮﻳﺲ ﺳـﻮﺋﻴﺲ‪ 2‬و‬

‫ﻧﺒﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﺑﻮﺳــﺘﻮن‪ ،‬ﺳــﻨﮕﺎﭘﻮر و ژﻧــﻮ ﺑــﺮاي‬

‫در ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪ .‬ﭘﻴﮕﻴـﺮي‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ و ﺟﻠﺴﺎت‬

‫ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه اﻋـﻀﺎء و‬

‫ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﺳﺮوﻳﺲﻫـﺎي ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‪ .‬ﺟﻬـﺖ دﻧﺒـﺎل‬

‫ﺗﺪاﺧﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺮدن ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﺑﺮﮔـﺰار ﺷـﺪه در ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎن‪،‬‬

‫راﻫﺒﺮد ﺑﺮﺧﻂ ‪ WEF‬و ﮔـﺮوه ﺿـﺮﺑﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫اﻋﻀﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ و ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺛﺒـﺖ ‪ ‬ﺷـﺪه ﮔﺮدﻫﻤـﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﻣﺸﺘﺮك اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ ارﺗﺒـﺎط اﻣـﻦ ﻣﻴـﺎن‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﮔﺴﺘﺮده دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫اﻋﻀﺎء و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ را در ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ‬

‫وﻳﮋﮔﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺧــﻮد‪ ،‬اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ ﻣــﻲﺳــﺎﺧﺖ‪ .‬اﻛﻨــﻮن ‪ ،WEF‬ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﺳﺎﻳﺖ داراي ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ )"ﺟـﺴﺘﺠﻮﮔﺮ داﻧـﺶ"( و ﻣﺮﻛـﺰ‬

‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮي در ﻗﺒﺎل راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺸﻜﻼت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬

‫رﺳﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬دارد‪) GDSS .‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪(3‬‬

‫از آﻏﺎز ﺳـﺎل ‪ ،2001‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ در ﻓـﻀﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ ﻣﻜﻤـﻞ آن‪ ،‬ﻛﺎﻧـﺎل اﻣﻨـﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﻓﻌﺎل ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺟـﺴﺘﺠﻮي وب‪ ،4‬ﺗﻤـﺎم ﺟﻠـﺴﺎت ﻧﺸـﺴﺖﻫـﺎي‬

‫اﻋﻀﺎء ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ آن‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ارﺳـﺎل ﭘـﺴﺖ‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻼدرﻧـﮓ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـــﻜﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻧــﺪن ﮔﺰارﺷــﺎت ﻣﻮﺟـــﻮد در ﻛﺘﺎﺑﺨـــﺎﻧﻪ‬

‫ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻄﻲ اﻣﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺗﺎﻻرﻫـﺎي‬

‫‪ WEF‬و ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ دو‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻔــﺮه ﻳــﺎ ﮔﺮوﻫــﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻋــﻀﺎي اﻳــﻦ ﮔﺮدﻫﻤــﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻛﻨــﻮن‬

‫ﻣﻨــــــﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــــــﻪ از )‪ Webforum.org  (June  29,  2003‬و‬

‫ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻼدرﻧﮕـﻲ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬـﻢ و‬

‫)‪.(PC Week‐ August 17, 1998‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪The World Economic Forum (WEF) ‬‬ ‫‪Davos, Switzerland  ‬‬ ‫‪World Electronic Community (WELCOM) ‬‬ ‫‪Webcasting ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪846‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺎق اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،1‬در‬

‫‪ Netmeeting‬و ‪ Netshow‬ﻧﮕـــﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳـــﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴـــﺪ‬

‫‪ documentum.com‬از ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﮔﺮوﻫــﻲ‪،‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي آﻧﻬــﺎ‪ ،‬ﻧﺸــﺴﺖﻫــﺎي ﻣﺠــﺎزي ‪ WEF‬را‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي )ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن(‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‬

‫اﻏﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﺷﺨـﺼﻲ از ﻛـﺎر ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن و ﻣـﺪﻳﺮان ﻣﻴـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰان‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮان‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﻳـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ DSS .‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺪﻳﺮان ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻧﻴـﺎزﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ 2‬ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ 3‬ﻧﻴـﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري وﻳﮋهاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧـﺎص ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.13‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺑﺮاي‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ آﻧﻬﺎ را ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺎرﻳﻒ‬ ‫زﻳﺮ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ رﻛﺎرت و دﻻﻧﮓ‪ EIS ،4‬را از ‪ ESS‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ EIS .‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺪﻳﺮان رده ﺑﺎﻻ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم و ﻣـﺮﺗﺒﻂ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﻈﺎرت ﻛﺮده و رﺷـﺪ و آﻣـﻮزش ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را‬ ‫ﺑﻬﺒــﻮد ﺑﺨــﺸﺪ )‪ ،EIS .(Business  World,  2004‬ﺑــﺴﻴﺎر ﻛﺎرﺑﺮﭘــﺴﻨﺪ اﺳــﺖ و از‬

‫ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻬـﺮه ﻣـﻲﺑـﺮد‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﮔـﺰارش‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت )ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰارش ﻛﺮدن ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ ﻛﻪ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺧـﺎرج ﺷـﺪهاﻧـﺪ( و‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﻛﺎو )ﺑﺮرﺳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ(‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﺧﻂ و ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ESS .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺟﺎﻣﻊ اﺳﺖ ﻛـﻪ از ‪ EIS‬ﻓﺮاﺗـﺮ‬

‫‪E‐room ‬‬ ‫‪Executive Information System (EIS) ‬‬ ‫‪Executive Support System (ESS) ‬‬ ‫‪Rockart and Delong  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪847‬‬

‫رﻓﺘﻪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي دﻓﺘﺮ ﻛﺎر را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫﺎ و ﻣﺰاﻳـﺎي ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒـﺎن ﻣﺪﻳــﺮان اﺟــﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬

‫‪ESS‬‬

‫‪ Singh et al.,2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي راﻳﺞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ ،ESS‬در ﺟﺪول ‪ 2-11‬ﺧﻼﺻﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻳﻚ ‪ ،ESS‬در ﺷﻜﻞ ‪ 4-11‬اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫‪ ،CSF‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻴـﺪي )‪ (KPI‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ‪ EIS‬و ‪ ،ESS‬ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري ﺟﺎﻣﻊﺗﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر‪) 1‬ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن( ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬روﺷﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻬﺒﻮد آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ‪BPM ،‬‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 2-11‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ESS‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫ﻛﻨﺪ و ﻛﺎو‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺻﻠﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي وﻳﮋه ‪) CSF‬ﻣﺜﺎلﻫﺎ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.14‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ(‪.‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫آﺧﺮﻳﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬در ‪ ،KPI‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻳﺪهآل و ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ روﻧﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫روﻧﺪ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت ‪KPI‬ﻫـﺎ ﻳـﺎ دﻳﮕـﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روشﻫـﺎي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮردي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻄﻠﻮب‪.‬‬

‫ﮔﺰارش اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت‪ ،‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺣﺪود ﻣﻌﻴﻦ ﮔﺰارش ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻳـﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد )اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ(‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮحرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارشﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪1‐  Business Performance Management (BPM) ‬‬ ‫)‪2‐  Business Process Management (BPM‬‬

‫‪848‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-11‬ﻧﻤﺎﻫـﺎي ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪) Comshare Decision‬اﻣـﺮوزه ﻳـﻚ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ از ﺷـﺮﻛﺖ ‪ Geac Computer‬اﺳـﺖ(‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻣﺪوﻻر ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺰارشﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري‪.‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً اﺑﻬﺎم و اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮي رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻠﻲ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ‪ BPM‬و ﺗﻌــﺮﻳﻒ آﻧﭽــﻪ ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ﺳﻨﺠــﺶ اﺳـﺖ و زﻣــﺎن و ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ آن‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ /‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن‪1‬؛ ﻓﺼﻞ ‪ 13‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Balanced Scorecard ‬‬

‫‪ 4-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪849‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺪارك ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻛﺎر‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﺪارك ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬روﻧـﺪﻫﺎي آن‪ ،‬ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت و دﻻﻳـﻞ آن‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .5‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬اﻗﺪام ﻻزم اﻧﺠﺎم ﺷﻮد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻳﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ )ﻓـﺼﻞ ‪،(14‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻌﺎﻳﺐ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫اﺟﺮاي ‪ ،BPM‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎط دروﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻣﻜّﺮر در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ )‪.(Grimes, 2003‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ را دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫در ﺣﺪي ﺟﺎﻣﻌﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺳـﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ وﻛـﺎر‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در‬ ‫‪ BPM‬اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ،BPM‬ﺟﻬﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺠـﺰا و ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن در ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎري‬ ‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان از ﺧﺮوﺟﻲ ‪ ،BPM‬ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﭼﺎﺑﻚ )ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺳﺮﻳﻊ راﻫﺒﺮد ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺷـﺮاﻳﻂ اﺳـﺖ( اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Chapman,  2003‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳـﺮﺑﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛـﺴﻠﻲ اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W1.3‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎت ﮔﺴﺘﺮده را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ BPM .‬ﻳﻜـﻲ از اﺑﺰارﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،1‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان را در ﻣـﻮرد ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻼت ﭘـﻴﺶرو و‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪات آﮔﺎه ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺟﻬﺖ واﻛﻨﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣـﺪلﻫـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻼدرﻧﮓ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ واﻛﻨﺶ‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Business Activity Monitoring (BAM) ‬‬

‫‪850‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﻲ ﺧﺎص ﻧﻈﻴﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر وﻳـﮋه‪ ،‬ﻧﻈﻴـﺮ ﺗـﺪارﻛﺎت ﻳـﺎ ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﻲﭘـﺮدازد‪ ،BAM .‬دادهﻫـﺎي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﺷـﺮﻛﺖ را ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺮده و‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﺑﺮاي ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬دو ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺻﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎك رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش‪ ،‬و اﻳﺠﺎد واﻛﻨﺸﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‬ ‫اﺳﺖ )‪.(Keating, 2003‬‬ ‫‪ BAM‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ از ﻓﻨﺎوري و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ‪ ،BPM‬ﺟﻬـﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬ ‫دادهﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ و روﻳﺪادﻫﺎ‬ ‫درﻳﻚ درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ اﺑﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎم داﺷﺒﻮرد‪ (1‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داﺷﺒﻮرد‪ ،‬ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ‪ CRM ،‬ﻳـﺎ ﺳـﻄﻮح ﻣﻮﺟـﻮدي زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ(‪ .‬ﻫﺸﺪارﻫﺎي ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم در ﻣﻮرد اﺧﺘﻼل ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان را ﺟﻬﺖ واﻛﻨﺶ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر از ﺗﺤﻮل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳـﺎزي ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬ ‫واﻗﻌﻲ )ﻧﻈﻴﺮ ‪ (XML‬و روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم را‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد )‪.(Keating, 2003‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ‪ BAM‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ‪ BPM‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ‪ CRM ،ERP ،BI‬و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬از اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪ ،‬ﺗﺠـﺴﻢ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪلﻫـﺎي آﻣـﺎري و رﻳﺎﺿـﻲ‪،‬‬ ‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و داﺷﺒﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫داﺷـﺒﻮردﻫﺎ )اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﺴﺐ و ﻛــﺎر ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ(‪ .‬داﺷـﺒﻮرد‪ ،‬اﺳﺎﺳـﺎً ﻧﻤــﺎﻳﺶ‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ اﺳﺖ‪ .‬داﺷﺒﻮرد‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان در ﭼﺎرﭼﻮب ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻳﺪهآل‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫داﺷﺒﻮرد‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻛﺎري ﻣﻬﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺷﺒﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Dashboard ‬‬

‫‪ 4-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪851‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ ،OLAP‬ﺑـﻪ اﻧﺒﺎرﻫـﺎي داده‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ MQ Softwareʹs Business Dashboard.‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﻲ از دادهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،Cognos Visualizer Series 7.‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕـﺮي از ﻳـﻚ داﺷـﺒﻮرد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در اﻣﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫داﺷﺒﻮردﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳـﻨﺠﺶ و ﻧﻤـﺎﻳﺶ دادهﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬاري ﺑـﺮ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳـﻮث وﺳـﺖ اﻳﺮﻻﻧﻴـﺰ‪ ،1‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫داﺷــﺒﻮردﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان ﻛــﺎﺑﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤــﺎ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻛﺎرﺷــﺎن ﻧﻤــﺎﻳﺶ وﻳــﮋهاي از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺳﻮث وﺳﺖ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﻣـﻮاد وﻳـﮋه ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻫﺎﻧﻲول‪ 2‬در ﻣﻮرﻳﺲ ﺗﺎون‪ ،3‬واﻗﻊ در ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻛـﻪ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻛﻮﻧﮕـﻮس اﻳﻨـﻚ‪ 4‬اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫داﺷﺒﻮردﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻔﺎﻓﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد روزاﻧﻪ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮوش‪ ،‬ﻗﺎدرﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣـﺸﺎﻫﺪه آﻣـﺎر ﻓـﺮوش ﺧـﻮد‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺒﻮردﻫﺎ‪ ،‬از ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺳﻪ ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ دادهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ روزاﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ‬ ‫از ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت را داراﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮارد ﺷﻜﺴﺖ ‪DSS‬‬

‫در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬از ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬دو ﻣﺜﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺳﻔﻴﻨﻪ ﭼﻠﻨﺠﺮ‪ 5‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻳﻚ ‪ GDSS‬ﻣﻌﻴﻮب ﻣﺮﺑﻮط ﻣـﻲﺷـﺪ‪.‬‬ ‫)‪.(http://frontpage/hypermall.com/iforrest/challenger/challenger_sts.htm‬‬

‫ﻧﺎﺳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ دوره ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ‪ GDSS‬ﻏﻠـﻂ و ﺗﺨﻄـﻲ از روالﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬در ﻳﻚ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎي دﻧﻮر‪ ،‬ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و‬

‫ﻣﺎﻟﺰي ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ )‪.(onera.fr/congress/jso2000airport‬‬ ‫‪Southwest Airlines  ‬‬ ‫‪Honeywell ‬‬ ‫‪Morristown ‬‬ ‫‪Cognos Inc. ‬‬ ‫‪Challenger Shuttle ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪852‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ ،DSS‬ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﺪلﻫـﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ‪،‬‬ ‫آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮزﻳﻠﻮن و ﭘﻮﻣﺮول‪ 1‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﻳﮕﺰ و آرﻧﻮف‪ 2‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺟـﺎﻣﻌﻲ از ﻳـﻚ ﺷﻜـﺴﺖ ‪ ،DSS‬اﻧﺠـﺎم داده و ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻮﻧﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ‪ DSS‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و روالﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ .‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ DSS‬را اﻓﺰاﻳﺶ داده و اﺣﺘﻤﺎل ﺷﻜﺴﺖ آن را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ 5-11‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ 3‬را‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‬

‫اﻏﻠﺐ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن )‪ Cawsey, 1998‬و ‪ ،(Russell and Norvig, 2002‬ﻗﺒـﻮل دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺎ دو اﻳﺪه اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳـﺖ‪ .‬اول اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ دوم‪ ،‬ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ‬ ‫)ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬رﺑﺎتﻫﺎ و ﻏﻴﺮه( ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در ﭘﻲ واﻗﻌﻪ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ AI ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ )‪.(Kahn, 2002‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدي را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ‪ AI‬ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻌـﺪد ﺑـﺴﻴﺎر اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﺑﺎزار اﺳﺖ )‪.(Rivlin, 2002‬‬ ‫"رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب ﻣـﻲآﻳـﺪ"‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه از ‪ AI‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨـﺎي اﺻـﻄﻼح رﻓﺘـﺎر ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪاﻧﻪ را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎب ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ :‬آﻣـﻮﺧﺘﻦ ﻳـﺎ درك از‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬درك ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺒﻬﻢ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﻮﻓـﻖ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ وﺿـﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد اﺳـﺘﺪﻻل ﺟﻬـﺖ ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ اﺛـﺮﺑﺨﺶ از دﻳﮕـﺮ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫‪1‐  Brezillon and Pomerol (1997) ‬‬ ‫‪2‐  Briggs and Arnoff (2002) ‬‬ ‫‪3‐  Artificial Intelligence (AI) ‬‬

‫‪ 5-11‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪853‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه و درك و اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد داﻧﺶ ﺟﻬﺖ دﺳﺖﻛﺎري‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ،AI‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻫـﻮش ﺑـﺸﺮي ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ راﻳﺞ ﻛﻪ در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺠﺎري ‪ AI‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪه و ﻫﻢاﻛﻨﻮن در ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ارزان ﻛﺮدن ﺑﺴﻴﺎري از وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻫﻮش ﺑﺸﺮي ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﺮد آﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫آﻟﻦ ﺗﻮرﻳﻨﮓ‪ ،1‬ﭘﻴﺸﮕﺎم اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﺗﺒﺎر ‪ ،AI‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺴﺖ ﺗﻮرﻳﻨـﮓ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ "ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ" ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن و ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﭘﻨﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﻛﺪام ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و‬ ‫ﻛﺪام ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﻔﻬـﻮم ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﺪه ﺑـﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺗﻌﺮﻳﻔـﻲ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻫـﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪاي از ﻋﻠﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ راهﻫﺎي اراﺋﻪ داﻧﺶ ﺳـﺮ ‪ ‬و ‪ ‬ﻛـﺎر دارد‪ .‬ﻫـﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻋﺪاد و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎوﺷﻲ ﻳﺎ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ 2‬ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎي اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد در اداﻣـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ و ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺸﺮي ﺑﻪ آن اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﭼﻨــﻴﻦ داﻧــﺸﻲ از ﺣﻘــﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳــﻪﻫــﺎ‪ ،‬روشﻫــﺎي ﻛــﺎوش ذﻫﻨــﻲ‪ ،‬روالﻫــﺎ و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬داﻧـﺶ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ و ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬داﻧﺶ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣـﺸﻜﻞ ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ وﻳﮋه‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﺑﺮد در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﻲ و‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 9‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داﻧﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Alan Turing ‬‬ ‫‪2‐  Rules of thumb ‬‬

‫‪854‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-11‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻫﻮش ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ‬

‫ﻫﻮش ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از داﻧﺶ‬

‫از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ داﺋﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫داﺋﻤﻲ‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﮔﺮان و زﻣﺎنﺑﺮ‬

‫ﺳﺎده‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ و ارزان‪ ،‬وﻗﺘﻲ داﻧﺶ‬

‫ﺛﺒﺎت داﻧﺶ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ﻏﻴﺮﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻛﺎﻣﻞ‬

‫و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﻗﺺ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪ و داﻧﺶ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ‬

‫ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎن‬

‫ﺧﻼﻗﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﻢ؛ ﻛﺴﻞﻛﻨﻨﺪه‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺣﺴﻲ‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻨﻲ در اﺣﺘﻤﺎﻻت‬

‫ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮد؛ ﻣﺤﺪود‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻟﮕﻮﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻨﻮز در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﺑﻪ‬

‫اﺳﺘﺪﻻل‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از داﻳﺮه وﺳﻴﻌﻲ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ داﻧﺶ‬

‫ﮔﺮان‬

‫ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ از اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫در ﺻﻮرت ﺷﺮاﻛﺖ اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺪد ارزان اﺳﺖ‬

‫ارزش ﺑﺎﻟﻘﻮهي ‪ ،AI‬را در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ ﻫﻮش ﻃﺒﻴﻌـﻲ )ﺑـﺸﺮي(‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ ﻣـﻲﺗـﻮان درك ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-11‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،AI ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻫـﻮش ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎز ﺗﺠﺎري ﻣﻬﻢ و اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ دارد‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ ،AI‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ را ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺰﻳـﺖ ﺑـﺎﻟﻘﻮه و اﺻـﻠﻲ ﻫـﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳـﺮﻋﺖ و ﺛﺒـﺎت ﺑﺮﺧـﻲ روالﻫـﺎي ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﭘـﺮدازشﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ و ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫دادهﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ و واﺿﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬

‫‪ 5-11‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪855‬‬

‫ﺑﻬﺮهوري در اﺟﺮاي وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺘﻌﺪد و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اداره ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺧﻼﺻـﻪ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻧﻬﺎ و ﺟﺴﺘﺠﻮ در اﻃﻼﻋﺎت وﺳﻴﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺳﻨﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﭘﺮدازش ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮﻣﻮل رﻳﺎﺿـﻲ ﻳـﺎ روال‬ ‫ﭘﻴﺎﭘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻪ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ از دادهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪاد‪ ،‬ﺣﺮوف ﻳﺎ واژهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ از‬ ‫داﻧﺶ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎوﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﺎ ﻫﻤﺮاه اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎدﻳﻦ‪ 1‬داﻧﺶ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎد‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮف‪ ،‬واژه ﻳﺎ ﻋﺪد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻴﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬وﻗﺎﻳﻊ ﻳـﺎ ﺑﻴـﺎن ﺣﻘـﺎﻳﻖ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻘﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗـﻮان ﻧﻤﺎدﻫـﺎ را ﺟﻬـﺖ اراﺋـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑـﻴﻦ ﭘـﺮدازش ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ و ﭘـﺮدازش ﺳـﻨﺘﻲ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.15‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ واﻗﻌﺎً ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داﻧـﺶ و روشﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨـﺎً ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ آﻳﺎ واﻗﻌﺎً ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ‬ ‫اﻟﮕﻮ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ واﻗﻌـﺎً ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاوان و ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ راه ﺣﻞ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﺗﻤـﺎم ﻛـﺎري ﻛـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﺳﻌﻲ در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‬ ‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ "ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ" و ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻧﻴـﺰ ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﻳﻔﻮسﻫﺎ‪ ،2‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﺮدم درﺑـﺎره ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛـﻪ در‬

‫‪1‐  Symbolic Processing ‬‬ ‫‪2‐  Dreyfus and Dreyfus (1988) ‬‬

‫‪856‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻮرد ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﻲ آن اﻏﺮاق ﺷﺪه‪ ،‬و اﻫﺪاف آن ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﮔﻤـﺮاه ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ادﻋـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن آﻧﻘﺪر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﮔﺮي ﻛﺎﺳﭙﺎروف‪ ،1‬ﻣـﺮد اﻓـﺴﺎﻧﻪاي ﺷـﻄﺮﻧﺞ‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻏﻠﺒـﻪ ﺑـﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‬ ‫داﺷﺖ و ﺣﺘﻲ در ﺳﺎل ‪ ،1997‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اَﺑ‪‬ﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪ ،IBMʹs  Deep  Blue‬ﺑﻪ زاﻧﻮ درآﻣـﺪ و‬

‫در ﺳﺎل ‪ 2003‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ Deep  Blue‬و ‪ X3D  Fritz‬ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﺴﺎوي دﺳـﺖ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨـﺎً‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري ﻣـﺎ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻌﺪد ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻣﺎﺷــﻴﻦﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ داراي ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻋﻠــﻮم و ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬از زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ رﻳﺎﺿﻴﺎت‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ )رﻳـﺸﻪﻫـﺎي درﺧـﺖ را در ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.16‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮدي ﺧـﻮد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺣـﻮزه ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻮده‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪاي ﻋﻠﻤﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه‪ ،‬ﭘـﺮدازش زﺑـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ ،‬ﻓﻬـﻢ‬ ‫ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي رﺑﺎﺗﻲ و ﺣﺴﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬دﻳـﺪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻓـﻮقاﻟـﺬﻛﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪي‪ 2‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﺠـﺎري ﻋﻤـﺪه‪ ،‬در‬ ‫ﺟﺪول ‪ 4-11‬ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧـﺪ و در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W11.17‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ در ﻣﻮرد اﻧﻮاع ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ )‪ Iserlis (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 3‬و ‪ 4‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﻫﺸﺪار‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل وب‪ ،‬اراﺋﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان( و ﻛﺎرﻫـﺎي ﻛﻠـﻲ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺗــﺸﺨﻴﺺ ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻧﺎدرﺳــﺖ ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﭘﻴﭽﻴــﺪه در ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎ( ﺑــﺎزي ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷــﺶ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞﺗﺮي از اﻳﻦ ﻋﻨﻮان‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Garry Casparov ‬‬ ‫‪2‐  Hybrid Intelligent System ‬‬

‫‪ 6-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫‪857‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-11‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬ ‫ﻧﺎم‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻮﺗﺎه‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺎﻧﻮنﻣﺤﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﺨﺶ ‪ 6-11‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و درك زﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺸﺮي را ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد )ﺑﺨـﺶ ‪ 7-11‬را‬

‫ﻓﻬﻢ ﮔﻔﺘﺎر‬

‫‪Ã‬‬

‫رﺑﺎﺗﻴﻚ و ﺣﺴﮕﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫دﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺤﻨﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﻼﺋﻢ )ﺣﺮوف‪ ،‬ارﻗﺎم( دﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ را ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ )ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮدازش ﻣﻮازي ﺣﺠﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻟﮕﻮﻫﺎ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎد دادهﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫وب ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ژﻧﺘﻴﻚ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻠﻤﺎت و درك ﺟﻤﻼت ﺑﺎ ﺻﺪاي ﻛﻮﺗﺎه را ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اﻣﻜﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد‬ ‫)ﺑﺨﺶ ‪ 7-11‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ و ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي؛ ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ را از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﻋﻜﺲﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ دورﺑـﻴﻦﻫـﺎ را ﺑـﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‪ ،‬اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﻣﺤﺘــﻮاي دادهﻫــﺎ و اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ دﺳــﺖ آﻣــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﺣــﺴﮕﺮﻫﺎ را‪ ،‬ﺑــﺮاي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد )ﺳﻪ ﻓﻨﺎوري دﻳﮕﺮ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬

‫)ﺑﺨﺶ ‪ 7-11‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻲ از اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺨـﺶ ‪ 7-11‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ اﻋﻤـﺎﻟﻲ را ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻣـﺎﻓﻮق اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻨﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫)ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.1‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﺤﺘـﻮاي ﺻـﻔﺤﺎت وب را "درك ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ" )ﺑﺨـﺶ‬ ‫‪ 7-11‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮدﻛﺎر و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )ﺑﺨﺶ ‪ 7-11‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ 6-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬ ‫وﻗﺘـﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي ﺟﻬـﺖ اﺗﺨﺎذ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣـﺸﻜﻠﻲ ﺑـﺮاي ﺣــﻞﻛـﺮدن دارد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪ وﻳﮋهاي در زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫آن ﻣﺸﻜﻞ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ از راه ﺣـﻞﻫـﺎي اﻧﺘﺨـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪858‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺣﻞ ﻧـﺸﺪن ﻣـﺸﻜﻞ ﺑـﺎ آن روﺑـﺮو ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬آﮔـﺎه ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪ در ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧﺮﻳـﺪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬ادﻏـﺎم‪ ،‬ﺗـﺪارﻛﺎت و ﺗـﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬وﻳﮋه‬ ‫و ﮔﺮانﺗﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه‪ ،‬ﺳـﻌﻲ در ﺗﻘﻠﻴـﺪ از ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن ﺑـﺸﺮي دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ آﻧﻬـﺎ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)‪ .(Edwards et al., 2000‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮديﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻫﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ و از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﺗﺠﺎري ﻣﻮﻓـﻖﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آرﻧﻮﻟـﺪ‪ 1‬در ﺗﺤﻘﻴـﻖ اﺧﻴـﺮ ﺧـﻮد ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﻤﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﺧﺒﺮه ﻃﻲ ﺗﺤﻠﻴـﻞ و‬ ‫ﺣﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺸﻜﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻋﺎً‪ ES ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﺑـﺸﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻄﺤﻲ از ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ در ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي وﻳـﮋه و ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﺤـﺪود ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬اﻳـﺪة اﺻـﻠﻲ ‪ES‬‬

‫ﺳﺎده اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺨﺼﺺ از ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ )ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺨﺼﺺ دﻳﮕﺮ( ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺶ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در ﻣـﻮارد‬ ‫ﻟﺰوم از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي وﻳﮋهاي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮده و ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫـﺎﻳﻲ اراﺋـﻪ ﻛـﺮده و‬ ‫در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ ES‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ از ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ و داﻧﺶ‬

‫ﺗﺨﺼﺺ‪ ،‬داﻧﺶ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و وﻳﮋه ﻛﺎر ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻣﻮزش‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﺼﺺ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ در ﺣﻞ ﻣـﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻊﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛـﺴﺐ ﻣﻬـﺎرت زﻣـﺎن زﻳـﺎدي ﻣـﻲﺑـﺮد‬ ‫)اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﺎلﻫﺎ( و در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻬـﺎرت ﻳـﻚ ﻛﺎرﺷـﻨﺎس‬ ‫ارﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 30‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻛﻢﺳﺎﺑﻘﻪ )ﺗﺎزهﻛﺎر( اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺨﺼﺺ از ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ﻛﺴﺐ داﻧﺶ )از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻳﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ(‪ ،‬اراﺋـﻪ داﻧـﺶ )در ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ(‪ ،‬اﺳـﺘﻨﺒﺎط داﻧـﺶ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ‪.‬‬

‫‪1‐  Arnold et al. 2004 ‬‬

‫‪ 6-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫‪859‬‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬از ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳـﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اراﺋـﻪ داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫داﻧﺶ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﭼﺎرﭼﻮب "ﺷﺊﮔﺮا" ﺳﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﮔـﺸﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛـﻪ ﺗﺨـﺼﺺ ﻻزم ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه در‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺑﻪ آن اراﺋﻪ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﺳـﺘﻨﺒﺎط ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮدن‪ ،‬در ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻨﺒﺎط‪ ،1‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن "ﻣﻐـﺰ" ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﺗـﺎزهﻛـﺎر ﻣﻨﺠـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬داﻧـﺶِ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺗﻮﺟﻴﻪ در زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺟﻴﻪﻛﻨﻨﺪه‪ ،2‬ﻳﺎ زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢدﻫﻨﺪه‪ 3‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮاﻟﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه در ﻫﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ‪ ،‬از ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرة اﻳﺪز ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﺎك در ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ و ﻣﻌﺮوف ﺷﺪهاﻧﺪ؟ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ‪،ES‬‬ ‫در ﺟﺪول ‪ 5-11‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ ،ES‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W11.18‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ .‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬روشﻫﺎي‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺻﺮﻳﺢ )ﺳﺎده( و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨـﺪ ﺷـﺪن ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.19‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴـﺮي ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در اﻧﺠﺎم ‪ 2‬درﺻﺪ از ﺳﻔﺎرﺷﺎت اراﺋﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه ﻧﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن ﺑـﺸﺮي‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Inferences engine ‬‬ ‫‪2‐  Justifier ‬‬ ‫‪3‐  Explanation subsystem ‬‬

‫‪860‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-11‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ /‬ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫و ﺑﻬﺮهوري‬

‫در ﺷﺮﻛﺖ دﻳﺠﻴﺘﺎل اﻛﻮﻳﭙﻤﻨﺖ‪) 1‬ﻛﻪ اﻛﻨـﻮن‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ از ﻫﻴﻮﻟـﺖ ﭘﺎﻛـﺎرد اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه‪،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴــﺐ ﻗﻄﻌــﺎت را ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﺳﻔﺎرﺷــﺎت ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻛــﺮده و ﺳــﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴــﺪ و‬ ‫آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮل را ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢآوري و اﺷﺎﻋﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺎدر‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي‬

‫‪2‬‬

‫ﭘﺰﺷﻜﺎن در ﻣﺼﺮ و اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه آيﻛِـﺮ ‪ ،‬ﻛـﻪ در داﻧـﺸﮕﺎه راﺗﮕـﺮز ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري و درﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده و ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮهاي ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻛﺎرﮔﺮ را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ از ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﮔﺮم‪ ،‬ﻣﺮﻃﻮب ﻳﺎ ﺳﻤﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻣﻨﺪان را اﻓﺰاﻳﺶ داده‪) ،‬ﺗﻨﻬﺎ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن از اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫اﻓﺮاد وﺟﻮد دارﻧﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎﻳﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺴﻞ و ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ داﺋﻤـﺎً ﺑـﻪ ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ و از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ادﻏﺎم ‪ ES‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬آن را اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎر ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﻏﻴﺮدﻗﻴﻖ‬

‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺨﻲ از ﻗﺒﻴﻞ "ﻧﻤﻲداﻧﻢ" ﻳﺎ "ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ"‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻫﻨﻮز ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ اﺳـﺖ؛‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ اﻣﻜﺎن دارد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اراﺋﻪ آﻣﻮزش‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺗﻘﺎء ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻓﺮاد ﺗﺎزهﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ آﻣﻮزﺷـﻲ‬ ‫و ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺮبﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ادﻏﺎم ﻗﻀﺎوت ﻛﺎرﺷﻨﺎس را در ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﻮﻓـﻖ‪،‬‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﺮاﺑﻲ )ﻋﻴﺐ( ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﺣﺘﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﺧﻮاب ﻣﻮﺗﻮر‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اَﻣﺮﻳﻜﻦ اﻛﺴﭙﺮس ﻗﺎدرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه در ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ و ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻃﻲ ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي رﻓـﻊ آﻧﻬـﺎ ﺗﺠـﻮﻳﺰ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻣﺸﺎور ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﻋﻴﻮب دﻛﻞﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻧﻔﺖ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫در ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻣﺎن ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد )روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 250،000‬دﻻر(‪.‬‬ ‫‪1‐  Digital Equipment Corp. ‬‬ ‫‪2‐  Eye Care ‬‬ ‫‪3‐  Rutgers ‬‬

‫‪ 6-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫‪861‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-11‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرد‬ ‫ﻣــﺎري ﻛــﻲ‪ (marykay.com) 1‬ﻛــﻪ ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻟــﻮازم‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻛـﻪ از اﺑـﺰار‬

‫آراﻳﺶ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮان و‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و دو ﺟﺰء ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﺗﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧـﻮد ﻣـﻲﭘﺮداﺧـﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﺑﺰار ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻮد ﺑﺮاي ﻣﺤـﺼﻮل آراﻳـﺸﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﻌﻲ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﺿـﻌﻒﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه را ﻗﺒـﻞ از‬

‫اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و ﺗﻨﺎﺳــﺐ‬

‫ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻃــﺮف ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻫﻨــﻮز ﺑــﺎ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل و ﺑﺴﺘﻪ را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰء ‪ ES‬از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬

‫اﺷــﺘﺒﺎﻫﺎت ﻫﺰﻳﻨــﻪﺑــﺮي ﻧﻈﻴــﺮ ﻧﺎﺳــﺎزﮔﺎري ﻇــﺮف ﻣﺤــﺼﻮل‪،‬‬

‫ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺑﺮان در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫واﻛﻨﺶ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫـﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ از ﻧﻈـﺮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در اﺑﺘــﺪا‪ ،‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺑﺰرﮔــﻲ ﺑــﻪ ﺣــﺴﺎب‬

‫ﮔــﺮوه ﻣﻨﺘﺨﺒــﻲ از ﻣــﺪﻳﺮان ﻣــﺎري ﻛــﻲ ﻛــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه‬

‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﺗﻄﺎﺑﻖ واﺿﺤﻲ ﺑﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري و ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷـﺶ ﻫﻔﺘـﻪ ﻳـﻚﺑـﺎر‪،‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ راه‬

‫ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺟﻠـﺴﻪ اي ﺑﺮﮔـﺰار‬

‫ﺣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺖ در‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎري ﺿـﻌﻴﻒ‬

‫دو ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد اﺳﺎﺳـﻲ ﻛﺎﻣـﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫داﺷـــﺖ‪ :‬ﺗـــﻴﻢ ﺑﺎزارﻳـــﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫـــﺎي ﺧـــﻮد را ﻫﻤﺰﻣـــﺎن ﺑـــﻪ‬

‫ﺗﺪوﻳﻦ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻬﻮدي ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻫـﻢ ﻓﻬـﻢ‬

‫ﺗﺪوﻳﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﺼﻮل و ﻣﻬﻨـﺪس ﺑـﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﻲداد‪ .‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً‪،‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺗــﺼﻤﻴﻢ را ارﺗﻘــﺎء ﻣــﻲداد و ﻫــﻢ اﻋﺘﻤــﺎد ﺗــﻴﻢ را ﺑــﺎﻻ‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓـﺮاي ﺑﻮدﺟـﻪ ﺗﺨـﺼﻴﺺ‬

‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ زﻣـﺎن ﻻزم ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﻣﺤـﺼﻮل ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬

‫داده ﺷﺪه ﻳﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم آﮔـﺎﻫﻲ از‬

‫وﻗﺖ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ آزاد ﺷـﺪه و ﺗـﻴﻢ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﺟﻠﺴﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪ ،‬ﺟﻠــﺴﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺗــﺸﻜﻴﻞ ﻣــﻲﺷــﺪ و ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑـﺪون ﮔـﺮوه ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري از‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬

‫ﻣﺮيﻛﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪،‬‬

‫را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ واﺣـﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫از ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺣــﺪاﻗﻞ ﻧﮕﻬﺪاﺷــﺘﻦ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﻛﻤﻜﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺪون‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ از ﺧـﺪﻣﺎت ﻳـﻚ داﻧـﺸﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮ اﻳﻨﻜـﻪ وﻗﺘـﻲ ﻣـﺪﻳﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي‬

‫‪1‐  Mary kay ‬‬

‫‪862‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﺮك ﻛﺮد‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه و اﺷﺘﻴﺎق ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Vedder et al. (2002‬‬

‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ .‬ﻫـﻴﭻﻛـﺲ دﻳﮕـﺮ ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﺗـﻼش ﻻزم‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳـﺎ ﺣﻔـﻆ اﻳـﻦ ﭘـﺮوژه را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫ﺑﺪون ﻫﺪاﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ؟ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺣـﺪس‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻞ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﺎري ﻛﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ؟‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮة ﺷﻜﺴﺖﺧﻮرده‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺷﺪن ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﺴﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،4-11‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺰاء‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫اﺟﺰاء زﻳﺮ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ ﺧﺒـﺮه ﻣﻮﺟﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮر اﺳـﺘﻨﺒﺎط‪ ،‬ﺗﺨﺘـﻪ ﺳـﻴﺎه‬

‫‪1‬‬

‫)ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري(‪ ،‬واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ و زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢدﻫﻨﺪه )ﺗﻮﺟﻴﻪﻛﻨﻨﺪه(‪ .‬در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺰء ﭘﺎﻻﻳﺶ داﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ارﺗﺒـﺎط ﻣﻴـﺎن اﺟـﺰاء‪ ،‬در ﺷـﻜﻞ ‪ ،5-11‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺟﺰاء‪ .‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬در زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﻬـﻢ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮﻣـﻮل و ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺟـﺰء‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ دو ﻋﻨـﺼﺮ اﺻـﻠﻲ اﺳـﺖ‪ (1) :‬ﺣﻘـﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣـﺸﻜﻞ و‬ ‫ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮزه ﻣﺸﻜﻞ و )‪ (2‬ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫وﻳﮋه در ﺣﻮزهي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻨﺒﺎط‪" ،‬ﻣﻐﺰ" ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰء‪ ،‬ﺿﺮورﺗﺎً ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ روﺷﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺪﻻل و اﺳﺘﻨﺘﺎج اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺎدلﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد؛ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺆال و ﺟﻮاب اراﺋﻪ ﺷﺪه و ﮔـﺎﻫﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻮﺗﻮر واﺳﻂ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺎ داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Blackboard ‬‬

‫‪ 6-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫‪863‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 5-11‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ و ﺳــﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪  .‬‬

‫ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛـﺎري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣـﺸﻜﻞ ﻓﻌﻠـﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ دادهﻫﺎي ورودي ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻴﺎه ﺑﺮاي ﺿـﺒﻂ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻮﻋﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴـﺮي را ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﺮده و رﻓﺘـﺎر ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺧﺒﺮه را ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺳـﺆال ﻣﻌﻴﻨـﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺧـﺎص‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ؟ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ راه ﺣﻞ ﭼﻴﺴﺖ؟ )‪.(Gregor and Benbasat, 1999‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬داراي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﻻﻳﺶ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد را ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬از آن ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧـﺪ و آن را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎورهﻫـﺎي آﻳﻨـﺪه‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ در آﻣﻮزش ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻴﺰ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻻﻳﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜـﺴﺖ ﺧـﻮد‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء ﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﺗﺠﺎري ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪864‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W11.20‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬

‫اﻣــﺮوزه‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي ﺧﺒــﺮه در ﺗﻤــﺎم اﻧــﻮاع ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ ﻛﺎرﺑــﺮد دارﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣــﺸـﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ‪) exsys.com ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﻴـﺪاﻧﻲ( و )‪Jackson (1999‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه ﺑﻪ ﻃــﻮر وﻳــﮋه‪ ،‬در ده ﻃﺒﻘـﻪ ﻛﻠـﻲ ﻛـﻪ در ﺟـﺪول ‪6-11‬‬ ‫ﻧﺸـﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻴــﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻤــﻮﻧﻪ ‪ 2‬و ﻧﻤــﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧــﻂ ‪W11.2‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ )‪ Jareb  and  Rajkovic  (2001‬و‬ ‫)‪ Pontz and Power (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻗﺮار دادن آن‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﺰء در ﺳـﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ )ﻧﻈﻴـﺮ رﺑـﺎتﻫـﺎ( اﺳـﺖ‪ .‬اﺟـﺰاء ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه ﭼﻨـﺎن‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺷـﻔﺎف ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ ﻳـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺳﺨﺖاﻓﺰاري ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮهي ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﺷـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي وﺟﻮد ﻳﻚ ﺟﺰء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻛﺎرﺑﺮﻳـﺸﺎن‬ ‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 6-11‬ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪ .1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت وﺿﻌﻴﺖ از ﻣﺸﺎﻫﺪات‬

‫‪ .2‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه‬

‫‪ .3‬ﺗﺸﺨﻴﺺ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻣﺸﺎﻫﺪات‬

‫‪ .4‬ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي اﺷﻴﺎء ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‬

‫‪ .5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬

‫‪ .6‬ﻧﻈﺎرت‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدن اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت‬

‫‪ .7‬ﻋﻴﺐزداﻳﻲ‬

‫ﺗﺠﻮﻳﺰ درﻣﺎن ﺑﺮاي ﻋﻴﻮب‬

‫‪ .8‬ﺗﻌﻤﻴﺮ‬

‫اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم درﻣﺎن ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺷﺪه‬

‫‪ .9‬آﻣﻮزش‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬ﻋﻴﺐزداﻳﻲ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﺶآﻣﻮز‬

‫‪ .10‬ﻛﻨﺘﺮل‬

‫ﺗﻔﺴﻴﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻛﻨﺘﺮل رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪865‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺗﺨﺼﺼﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻳﺎ اراﺋﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺳﺮآﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ در ذﻳﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ و‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ‬

‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻮر دادن ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً دﺳـﺘﻮرات‬ ‫ﺧﻮد را روي ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﺗﺎﻳـﭗ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻋﻼﺋـﻢ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و رﻣﺰي اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻴﺮون ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻴﻢ ﺑـﺎ زﺑـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻢ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ‬ ‫دﺳﺘﻮرات‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺎﻳﭗ ﻣﻲﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮ از اﻳـﻦ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺻـﻮت‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ آﻧﻘﺪر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺑﻮد ﻛﻪ ورودي را‪،‬‬ ‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ آن ﺗﻔـﺴﻴﺮ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬ﭘـﺮدازش زﺑـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ ،1‬ﺑـﻪ ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از ﻃﺮﻳﻖ زﺑﺎن ﻣﺤﺎورهاي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺶ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ورودي را داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺶ ﻋﺒﺎرﺗـﺴﺖ از‪ :‬داﻧـﺶ زﺑـﺎنﺷﻨﺎﺳـﻲ درﺑـﺎره واژﮔـﺎن‪،‬‬ ‫داﻧﺶ ﺣﻮزه ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬داﻧﺶ درك ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺣﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻛﺎرﺑﺮان و اﻫﺪاف آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ورودي را درك ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺪام ﻣﻄﻠﻮب را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Reiter and Dale (2000‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ دو ﻧﻮع ‪ NLP‬را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻓﻬﻢ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ .‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن راﻳﺞ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﻳﺎ ﺻـﻮت )ﻓﻬـﻢ ﮔﻔﺘـﺎر( ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪،‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻗﺎدر ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻮﻟﻴﺪ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻌﻲ دارد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ زﺑﺎن راﻳﺞ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻌﻤـﻮل‪،‬‬ ‫در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻮت )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﻮﺗﻲ‪ (2‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را آﺳﺎنﺗﺮ درك ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Natural Language Processing (NLP) ‬‬ ‫‪2‐  Voice synthesis ‬‬

‫‪866‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮدازش زﺑـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ در ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ واﺳـﻂﻫـﺎي اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺧﻼﺻﻪﻛﺮدن ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﻮاﻋﺪ زﺑـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻬـﻢ ﮔﻔﺘـﺎر و ﺣﺘـﻲ اﻧـﺸﺎء ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﻚ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ زﺑـﺎن ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را‬ ‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دﻳﮕﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﺻـﻔﺤﺎت وب را ﻧﻴـﺰ ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ 3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ‪" ،NLP‬واﺳﻂﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛـﺎرﺑﺮ" ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻳﺮ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري )ﺧﺼﻮﺻﺎً ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي دادهاي ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ را ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن روزﻣﺮه ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺸﺨﻴـﺺ و ﻓﻬـﻢ ﮔﻔﺘـﺎر )ﺻـﻮت(‪ .‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘـﺎر‪ ،1‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ آن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﺻـﻄﻼح ﺗـﺸﺨﻴـﺺ ﮔﻔﺘـﺎر‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬واژﮔﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ آن‬ ‫ﺻﺤﺒـﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴـﺺ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ اﻟﺰاﻣـﺎً ﻣﻌﻨــﺎي آن را درك ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﻌﻨﺎي ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻬـﻢ ﮔﻔﺘـﺎر‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﻜﺎن ﻓﻬﻢ‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺟﻤـﻠﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷﺪه ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ واﻗﻌـﺎً ﺗﻤﺎم ﻛﻠﻤـﺎت ﺗـﺸﺨﻴـﺺ داده ﺷـﻮد‪ ،‬وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﺗﺸﺨﻴـﺺ ﮔﻔﺘـﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣـﻲﺷــﻮد‪ ،‬ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫آن ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻠّﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ورودي ﺻـﻮﺗﻲ را ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ آن را‬ ‫ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ )‪ .(Dettmer,  2003‬ﺑﺮاي ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎ و اﻧﺒﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫)‪ Amato‐McCoy  (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬اﻣﺮوزه در ‪ PDA‬ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ Kumagai, 2002‬و ‪.(Alesso and Smith, 2002‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻓﻬﻢ ﮔﻔﺘﺎر‪ .‬ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻣﻜﺎن ﻓﻬـﻢ‬ ‫ﮔﻔﺘﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺮ ﺳﺨﻨﮕﻮي اﻧﺴﺎﻧﻲ )دﺳﺖﻛـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ درك ﻳـﻚ اﻧـﺴﺎن ﺷـﻨﻮﻧﺪه( ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪدي دارد‪:‬‬ ‫• ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﻴـﺎﺑﻲ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﺎﻳـﭗ‬ ‫‪1‐  Speech Recognition ‬‬ ‫‪2‐  Speech Understanding ‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪867‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫـﺎي ﺗﺎﻳـﭗ ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫• ﺳﺮﻋﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن ﻣﺎﻫﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎﻳﭙﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺎﻳـﭗ آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮآوردﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺎﻳـﭗ‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺎﻳﭙﻴﺴﺖ ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• آزادي دﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺎﻳﭗ‪ ،‬دﺳﺖ ﺷـﻤﺎ را اﺷـﻐﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛـﻪ دﺳـﺖﻫﺎﻳـﺸﺎن ﺑـﻪﻧﺤـﻮي‬ ‫درﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻧﺘﺎژﮔﺮان ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺧﻠﺒﺎنﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ و ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﭘﺮﻣﺸﻐﻠﻪ(‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻌﻠﻮل اﺳﺖ‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ از راه دور‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬از راه دور از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻔـﻦ ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﺮس‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده راه دور داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺻﺪور ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• دﻗﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺎﻳﭗ ﺧﺼﻮﺻﺎً از ﻟﺤﺎظ اﻣﻼﻳﻲ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ورودي ﺻﻮﺗﻲ ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ اﻣﺮﻳﻜﻦ اﻛﺴﭙﺮس‪ ،1‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺻـﻮت ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ‪ 2‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ و رزرو ﭘﺮوازﻫﺎي داﺧﻠﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ ﺗﻠﻔﻨـﻲ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻘﺼﺪ ﺷﻤﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺼﺪ ﺳﻔﺮ‬ ‫دارﻳﺪ؟ و‪ ...‬را ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻧﺎم ‪ 400‬ﺷﻬﺮ و ﻓﺮودﮔﺎه را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎسﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 10،000‬راه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳـﻚ ﻣﻜـﺎن‬ ‫را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶ رزرو در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﭘﺮاﺗـﻮر‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻧﻴـﺰ از ‪ 7‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺑـﻪ ‪2‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ AETRS .‬ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در وب اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻬﻢ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘـﺎر‪ .‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ اﺻـﻠﻲ درك ﮔﻔﺘـﺎر‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺟﻤﻼت ﺑﻠﻨﺪ ﻳﺎ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﺗﻜﻤﻴﻞ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ در‬ ‫‪1‐  American Express Travel Related Services (AETRS) ‬‬ ‫‪2‐  Interactive Voice Recognition (IVR) ‬‬

‫‪868‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺻـﺪا‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ ﮔﻔﺘـﺎر ﺑـﺎ ورودي‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺪي ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﺪا‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﺪا ﻣﻌـﺮوف‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺳﺎده ﺻﺪاي از ﻗﺒﻞ ﺿـﺒﻂ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻟـﻮازم‬ ‫آﻧﺎﻟﻮگ ﻳﺎ دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ از واژه ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﺮ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ ،‬اﺻـﻮاﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫واژﮔﺎن و ﻋﺒﺎرات را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از اﺟﺰاء ﺻﻮﺗﻲ اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧـﺪ و‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﺮ اﻟﮕﻮي ﺻﻮﺗﻲ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺻﺪاي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻨـﺎوري آن ﺗﺎ ﺣﺪي ﮔﺮان اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺪاي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺗﺠـﺎري را ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑـﺮد ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤـﻲ ﺗﻘـﺮﻳﺒﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﭘﺎﺳـﺦ ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﺳـﺶ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان درﺑـﺎره دﺳـﺘﻤﺰد و ﻣﺰاﻳـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﺳﺮوﻳﺲ ﺻﻮﺗﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را از ﻣﻮﺟـﻮدي ﺣـﺴﺎب‬ ‫و‪ ...‬آﮔﺎه ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﺳـﺮوﻳﺲﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺸﺘـﺮﻳﺎن را از ﻣﻮﺟﻮدي ﺣﺴﺎب ﺟﺎري‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻓﻬـﺮﺳﺘﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﺗـﺸﺨﻴـﺺ ﺻـﺪا‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺪول‬ ‫‪ 7-11‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ 1‬اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺑﻴﻮﻟﻮژي اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﺪه آﻧﻬﺎ از ﺷﻴﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﻣﻐﺰ ﺑﺸﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﺑﺸﺮ‪ ،‬از ﺳﻠﻮلﻫﺎي وﻳﮋهاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺎﺧﺘـﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒﻲ‪ 2‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮآوردﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﻐﺰ ﺑـﺸﺮ ﺑـﺴﻴﺎر زﻳـﺎد اﺳـﺖ‬ ‫)ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 150‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد( و ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺼﺪ ﻧﻮع ﻳﺎﺧﺘﻪ ﻋﺼﺒﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎم ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﺒﻜﻪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻳﺎﺧﺘﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔـﺸﺘﻪ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺣـﺪ‬ ‫زﻳﺎدي از داﺧﻞ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Artificial Neural Network (ANN) ‬‬ ‫‪2‐  Neurons ‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪869‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﻴﻮن اﻳﺮﻻﻧﻴﺰ‪ 1‬و ﺳﺎﻳﺮﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ‪ ‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺘﻲ ﺑﻨﻚ‪ 2‬و ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت درﺑﺎره رزروﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي‪ ،‬ﭼﻤـﺪانﻫـﺎي ﮔـﻢﺷـﺪه و‬ ‫ﻏﻴﺮه‬

‫‪a‬‬

‫ﻣﻄﻠــﻊ ﻛــﺮدن دارﻧــﺪﮔﺎن ﻛــﺎرت اﻋﺘﺒــﺎري از ﻣﻮﺟــﻮدي و اﻋﺘﺒﺎرﺷــﺎن‪ ،‬اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدﻫﺎي ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ و اﻃﻼﻋﺎت دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫‪3‬‬

‫‪a‬‬

‫‪ a‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻮﺷﺸﻲ‬

‫ﻓﺪرال اﻛﺴﭙﺮس‪  4‬‬

‫‪Ã‬‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﻤﻞ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺗﺪارﻛﺎت‬

‫اﻳﻠﻴﻨﻮﻳﺰ ﺑﻞ‪ 5‬و ﺳﺎﻳﺮﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‪ ‬ﺗﻠﻔﻨﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﺪﻣﺎت‪ ،a‬درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش‬

‫دوﻣﻴﻨﻮز ﭘﻴﺰا‪  6‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮاﻧﻤﻨــﺪ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ ﺟﻬــﺖ ﺳــﻔﺎرش ﺗــﺪارﻛﺎت‪ ،‬اراﺋــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳـﻚ‪ ،‬راكول اﻳﻨﺘﺮﻧـﺸﻨﺎل‪ ،7‬آﺳـﺘﻴﻦ‬

‫‪Ã‬‬

‫دﻟﺘﺎ دﻧﺘﺎل ﭘﻠﻦ‬

‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪a,b‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬ ‫روور‪ ،8‬وﺳﺖ ﭘﻮﻳﻨﺖ ﭘﭙﺮل‪ ،9‬اﺳﺘﻴﻤﻦ ﻛﻮاك‪  10‬‬ ‫ﻛﺎرا دوﻧﺎ ﭘﺮوﻳﮋﻧﺰ‬

‫‪11‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺎزرﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺎزرﺳﺎن‪  b‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺰارش وزن و ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻨﻴﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي‬ ‫‪b‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺣﻤﻞﺷﺪه‬ ‫ايﺗﻲاﻧﺪﺗﻲ‪ ،12‬وﻳﺪﻧﺮ اﻳﻨﺸﻮرﻧﺲ‬

‫‪13‬‬

‫‪ ‬‬

‫وزارت اﻧﺮژي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬آﻳﺪاﻫﻮ ﻧﺸﻨﺎل‪ ،14‬ﻫﺎﻧﻲول‬ ‫اﻧﺠﻴﻨﻴﺮﻳﻨﮓ ﻻﺑﺮاﺗﻮري‬

‫‪  b‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎزار و ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ از راه دور‬

‫‪Ã‬‬

‫آﮔﺎهﺳﺎزي اﻓﺮاد از ﻣﻮارد اﺿﻄﺮاري ردﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ‬

‫‪ a‬‬

‫‪15‬‬

‫‪1‐  Scandinavian Airlines ‬‬ ‫‪2‐  Citibank ‬‬ ‫)‪3‐  Delta Dental Plan (CA‬‬ ‫‪4‐  Federal Express ‬‬ ‫‪5‐  Illinois Bell ‬‬ ‫‪6‐  Dominoʹs Pizza ‬‬ ‫‪7‐  Rockwell International ‬‬ ‫‪8‐  Austin Rover ‬‬ ‫‪9‐  Westpoint Pepperell ‬‬ ‫‪10‐ Eastman Kodak ‬‬ ‫‪11‐ Cara Donna Provisions ‬‬ ‫‪12‐ AT&T ‬‬ ‫‪13‐ Weidner Insurance ‬‬ ‫‪14‐ Idaho National ‬‬ ‫‪15‐ Honeywell Engineering Laboratory  ‬‬

‫‪870‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺻﻮﺗﻲ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻛﺎﻳﺰر ﭘﺮﻣﻨﻨﺖ‬

‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫آﮔﺎهﺳﺎزي واﻟﺪﻳﻦ از ﻏﻴﺒﺖ داﻧﺶآﻣﻮزان و ﺑﺮﮔﺰار ﻧﺸﺪن ﻛﻼسﻫﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎران ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوري وﻗﺖ ﻣﻼﻗﺎت آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻠﺨﻴﺺ و ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ‬

‫‪ a‬‬ ‫‪ a‬‬

‫‪ b‬‬

‫ﻓﻌﺎلﺳﺎزي رادﻳﻮﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ و ﻏﻴﺮه از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮت‬

‫‪2‬‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮت‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﻴﻨﺖ اﻟﻴﺰاﺑﺖ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﻨﺘــﺮل ﭘﺰﺷــﻜﺎن در اﺗــﺎق اورژاﻧــﺲ ﺟﻬــﺖ اﻧﺠــﺎم ﻛﻠﻴــﻪ آزﻣــﺎﻳﺶﻫــﺎي ﻻزم‪،‬‬

‫ﻫﺎﺳﭙﻴﺘﺎل ﻛﻮرﭘﻮرﻳﺸﻦ آو اﻣﺮﻳﻜﺎ‪  3‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﺎﻛﺴﻮﻣﺎ‬

‫‪ b‬‬

‫‪  a,b‬‬

‫ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﻜﺎن‬

‫ارﺳﺎل و درﻳﺎﻓﺖ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ﺻـﺪا‪ ،‬ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﭘﺰﺷـﻜﺎن‪،‬‬ ‫‪a,b‬‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي و ﮔﺰارﺷﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫‪ (a‬اﺑﺰار ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫‪ (b‬اﺑﺰار ورودي‬

‫اﻣﺮوزه‪ ANN ،‬ﻛﻪ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘـﺮدازش ﻋـﺼﺒﻲ ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪ ،‬از ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺤﺪودي از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋـﺼﺒﻲ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺪف‪ ،‬ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮازي و ﺗﻮدهاي درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﭘـﺮدازش ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ در ﻣﻌﻤـﺎري ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬ﻳﺎﺧﺘــﻪ ﻋــﺼﺒﻲ ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬وروديﻫــﺎي ﺷــﺒﻴﻪ ﺑــﻪ ﺿــﺮﺑﺎنﻫــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ زﻳﺴﺘﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟـﻲ‬ ‫ﻳﺎﺧﺘﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﻼﺋﻢ ارﺳﺎل ﺷﺪه از ﻳﺎﺧﺘﻪ ﻋﺼﺒﻲ زﻳـﺴﺘﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻼﺋـﻢ‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻐﺰ ﺑﺸﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ‪ ،ANN‬اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫از ﺳﺎﻳﺮ ﻳﺎﺧﺘــﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒﻲ ﻳـﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺧـﺎرﺟﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮده‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داده ﻳـﺎ‬ ‫ﭘـﺮدازش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋـﺼﺒﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻮه ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ‪ ANN‬ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن و اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺟﻬـﺖ ﭘـﺮدازش‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.21‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Kaiser‐Permanente (HMO) ‬‬ ‫‪2‐  Taxoma Medical Centre ‬‬ ‫‪3‐  Hospital Corporation of America ‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪871‬‬

‫ﻣﺰاﻳــﺎ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻋــﺼﺒﻲ‪ .‬ارزش ﻓﻨــﺎوري ﺷــﺒﻜﻪ ﻋــﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي آن ﺟﻬﺖ ﺷﻨـﺎﺧﺖ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﺗﻔﺴﻴﺮ وروديﻫﺎي ﻧﺎﻗﺺ و "ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪا"‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜـﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒـﻲ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻻزم ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺼـﻮﺻﻴﺎت ﺑﺸـﺮي ﺣــﻞ ﻣـﺴـﺄﻟﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺒﻴـﻪﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴـﻢﻳﺎر ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‬ ‫را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺧـﺼـﻮﺻﻴﺎت‪ ،‬ﺷﻨــﺎﺧﺖ اﻟﮕــﻮ‪ 1‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒـﻲ‬ ‫ﻗﺎدرﻧﺪ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳﺎد داده را ﺟﻬـﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ اﻟﮕـﻮ و ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت‪ ،‬در ﻣـﻮاﻗﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﻄـﻖ ﻳـﺎ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴـﻦ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘـﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠـﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤـﻮﻧﻪ از آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫وام اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤـﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨـﻲ ﻣﺘﻌــﺪد از ﭘﺮﺳــﺶﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻘــﺎﺿﻴﺎن و ﺗـﺼﻤﻴﻤـﺎت‬ ‫"ﺑﻠـﻪ" ﻳﺎ "ﺧﻴـﺮ" آﻧﻬﺎ‪ ANN ،‬ﻗـﺎدر اﺳﺖ "اﻟﮕــﻮ" ﻳـﺎ "ﺗﺎرﻳﺨﭽــﻪ" ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫــﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ رد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﺒﻖ اﻟﮕـﻮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺟﺪﻳـﺪي را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧـﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻗـﺪر ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ آن را در ﮔـﺮوه "ﺑﻠـﻪ" ﻳـﺎ‬ ‫"ﺧﻴﺮ" ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ؛ در ﻏﻴﺮاﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ارﺟـﺎع‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒـﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ زﻣـﺎن ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش ﺳـﻬﺎم‬ ‫)‪ ،(Shadbolt, 2002‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ورﺷﻜـﺴﺘﮕﻲ )‪ ،(Gentry et al., 2002‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧـﺮخ‬ ‫ﺗﺒــﺎدﻻت )‪ (Davis  et  al.,  2001‬و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻼﻫﺒــﺮداران )‪ (Merator,  2003‬ﺑـﺴﻴـﺎر‬ ‫ﻣﻔﻴـﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W11.22‬ﻫﻤﺮاه‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻧﻤﻮﻧـﻪ اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ )‪Smith and Gupta (2002‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﻧﻘﺶ آﻧﻜﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﮔﺰﻳﻨـﻪ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﭘـﺮدازش و داده‬ ‫ﻛﺎوي ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻬـﺖ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 5-11‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‐  Pattern Recognition ‬‬

‫‪872‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-11‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﺗﻘﻠﺒﻲ را ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ ‪ 5/5‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻري را در ‪ 6‬ﻣــﺎه اﻋــﻼم ﻛــﺮد‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1995‬ﺑـﺮ اﺛـﺮ ﻛﻼﻫﺒـﺮداري از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺖ؛ اﻣـﺎ ‪655‬‬

‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻋﻀﻮ وﻳﺰا‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﺳﺎل اﺳﺘﻔﺎده از آن‪ 16 ،‬درﺻﺪ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر‪ ،‬ﺿـﺮري ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ اﺳـﺖ! وﻳـﺰا )‪(visa.com‬‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎﻋﻼن ﻣﺘﻀﺮر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ رﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﻗﻄﻌـﺎً‬

‫اﻛﻨﻮن ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪ ﻋـﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد‬

‫‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري ﻛﻪ وﻳﺰا ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ CRIS‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛـﺮد‪،‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺷﻴﺎداﻧﻪ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ارزش ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري را دارد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﮔﻔﺘــﻪ وﻳــﺰا‪،‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ‪ 0/2‬درﺻﺪ ﻣﻴﺰان ﭘﻮل رد و ﺑﺪل ﺷـﺪه وﻳـﺰا اﻳﻨﺘﺮﻧـﺸﻨﺎل‬

‫اﻏﻠﺐ اﻓﺮاد ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺟـﺎ اﻓﺘـﺎده اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرت‬

‫‪ CRIS‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮد را ﻃﻲ ﺳﺎل اول ﺟﺒﺮان ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻋﺘﺒﺎري را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده و ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺎﻫﻲ در ﻣـﻮارد ﻏﻴﺮﺿـﺮوري‬

‫در ﺳــﺎل ‪ CRIS ،1995‬ﺑــﻴﺶ از ‪ 16‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد ﺗــﺮاﻛﻨﺶ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺗﺎ ﺳـﺎل ‪ ،2003‬وﻳﺰاﻧـﺖ‪) 6‬اﻧﺒـﺎر دادهﻫـﺎي وﻳـﺰا و‬

‫ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬

‫ﻋﻤﻠﻴـــﺎت ﭘـــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ( و ‪ CRIS‬ﺑـــﻴﺶ از ‪8000‬‬

‫ﺑﺎر در ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ در ﻫﺎواﻳﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 320‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﺳﺎل‬

‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻌﺪادي ﺑﻠﻴﺖ ﺷﺐ اول ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺌـﺎﺗﺮ‬

‫اراﺋــﻪ ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‪ .‬ﺗــﺎ ﭘــﺎﻳﻴﺰ ﺳــﺎل ‪ CRIS ،2003‬ﻗــﺎدر ﺑــﻮد ﺗــﺎ‬

‫در ﺑﺮودوِي‪ ،2‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ را ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴـﻪ از ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬از ﻛﻼﻫﺒـﺮداري‬

‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﺮح وﻳﺰا ﺷـﺮﻛﺖ دارﻧـﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ‬

‫آﮔﺎه ﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ زﻳﺎن ‪ CRIS‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ در ﻧﺒﺮد ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻮده‬

‫ﺟﻨﺲ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﻴﺖ ﺳﻔﺮ ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮرﭘﺮﻳﺰ ﻳـﺎ ﺣﻠﻘـﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑ‪‬ﻨﻚ آو اَﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،3‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ رﻳـﺴﻚ دارﻧـﺪه‬

‫اﻟﻤﺎس ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ دارﻧـﺪه ﻛـﺎرت را‬

‫ﻛــﺎرت‪ 4‬را ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﺑــﺮده و اﺳــﺘﻔﺎده از ﻛــﺎرت ﺟﻌﻠــﻲ را ﺗــﺎ‬

‫ﻣﻄّﻠــﻊ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻫــﺮ ﺣــﺎل‪ ،‬ﻫــﻴﭻ ﻛــﺲ ﻧﻤــﻲﺧﻮاﻫــﺪ‬

‫دوﺳﻮم ﻛﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮرﻧﺘﻮ دوﻣﻴﻨﻴﻮن ﺑ‪‬ﻨـﻚ‪ 5‬درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫ﺳﻮرﭘﺮﻳﺰﻫﺎي ﻋﺰﻳﺰاﻧﺶ ﻓﺎش ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺧﺴﺎرات ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮده و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮوﻳﺲ اﻋﺘﺒﺎري ﺳﺎﻣﻴﺘﻮﻣﻮ‪) 7‬ﻳﻚ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺧﺪﻣﺎت رﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚ دﻳﮕـﺮي‪،‬‬

‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري در ژاﭘـﻦ( ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋـﺼﺒﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫‪Visa International ‬‬ ‫‪Broadway ‬‬ ‫‪Bank of America ‬‬ ‫‪Cardholder Risk Identification System (CRIS) ‬‬ ‫‪Toronto Dominion Bank ‬‬ ‫‪Visa Net ‬‬ ‫‪Sumitomo ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪873‬‬

‫‪ fairisaac.com‬را اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ ﺧﻮاﻧـﺪن‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻣﺰﻳﺖ ‪ CRIS‬در ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﺣﺮوف ژاﭘﻨﻲ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻛـﺎر ﻛـﺮده و از ‪ 18‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دارﻧـﺪه‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺰﻳـﺖ ‪ CRIS‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬

‫ﻛﺎرت در ژاﭘـﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻗــﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻧﻈﻴــﺮ "وﻗﺘــﻲ ﻫﺰﻳﻨــﻪي ﺧﺮﻳــﺪ ﺑــﻴﺶ از ‪ 200‬درﺻــﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺠﻮزدﻫﻨـﺪه را ﻣﻄﻠـﻊ‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ" ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﭼﻜﻴﺪهاي از‪:‬‬ ‫‪“Visa Stamps Out Fraud”(1995); p.viii; “Visa Cracks Down on Fraud”(1996); fairisaac.com & Visa.com (June, 2004).‬‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي( ژﻧﺘﻴﻚ‪ .‬ﻳﻜـﻲ دﻳﮕـﺮ از اﺑﺰارﻫـﺎي ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫‪ ،ANN‬اﻟﮕــﻮرﻳﺘﻢ ژﻧﺘﻴــﻚ‪ 1‬اﺳــﺖ‪ ،‬ﻛــﻪ روﺷــﻲ ﺧﻮدﻛــﺎر و ﻣــﺴﺘﻘﻞ از ﺣــﻮزه‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﺣــﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار‪ ،‬ﻫﺰاران ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از اﺻﻮﻟﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﺟﻬﺶ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶ ژن و ﺗﻜﺜﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ داروﻳـﻦ‬

‫‪2‬‬

‫را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار‪ ،‬ﺳﻌﻲ دارد ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ را ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Koza et al (2003) ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري اﺛﺮﺑﺨﺶ در ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻳﺎدي )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،Chen 1996 ،Haykin 1998‬و ‪(Giesen 2002‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي‪ 3‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﺮدﻳـﺪﻫـﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را‬ ‫ﺟﻬﺖ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﻗﺖ و ﻣﻨﻄﻖ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﻄـﻖ ﻓـﺎزي‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎد ﻋﺴﻜﺮ ﻟﻄﻔـﻲزاده‪ 4‬اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه و ﻛـﺎرﺑﺮد آن در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫اﺳﺖ )‪ .(Nguyen and Walker, 1999‬ﭘﺎﻳﺔ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ ﻳـﺎ درﺳـﺖ و ﻧﺎدرﺳـﺖ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ واژة "ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ" ﺑـﺮاي آن ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺧﻼق‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻏﻴﺮﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺟﺪي‪ ،‬ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و ﺣﺘﻲ ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Genetic Algorithm (Programming) ‬‬ ‫‪Darwinian Concept ‬‬ ‫‪Fuzzy Logic ‬‬ ‫‪Prof. Askar Lotfizadeh (1994) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪874‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري اوﻗﺎت ﻛﺎراﻳﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﺑﺪ )‪ .(Nguyen and Walker, 1999‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﺜـﺎل‬ ‫از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﻣﺤﺾ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً در رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫دارد )ﺑــﺮاي ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري‪ ،‬ﺑــﻪ ‪ Peray,  1999‬و ﺑــﺮاي ﻧﻤﻮﻧــﻪ ارزﻳــﺎﺑﻲ ﭘــﺮوژه ﺑــﻪ‬ ‫‪ Flanagan,  2000‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮد ﺟﺎﻟﺐ ﻣﻨﻄﻖ ﻓـﺎزي‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از آن ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﺴﺎﻓﺮان ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ )‪ .(Information Week, May 15, 2000‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً‪ ،‬ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫ﻓﺎزي ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ ،1‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬از ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﻋﺼﺒﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي زﻣـﺎن‬ ‫ﺳﻔﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪.(Dharia and Adeli, 2003; Ye 2004‬‬ ‫وب ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت وب‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در‬ ‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰارﻫـﺎ و ﻋﻮاﻣـﻞ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻣﻔﻴـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫﻨـﻮز ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫واژهﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪدي دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﺗـﺼﺎوﻳﺮ و ﺣﺘـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔــــﺮﻓﺘﻦ در ﺻــــﻔﺤﺔ وب ﺑــــﺴﺘﮕﻲ دارﻧــــﺪ‪ .‬راه ﺣــــﻞ ﭘﻴــــﺸﻨﻬﺎدي ﺑــــﻪ وب ﻣﻔﻬــــﻮﻣﻲ‬

‫‪2‬‬

‫)‪ (W3.org/2001/sw/‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬وب ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‪ ،‬در واﻗـﻊ ﺗﻮﺳـﻌﺔ وب اﺳـﺖ ﻛـﻪ در آن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ وﺳﻴﻊﺗﺮي را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ دادهﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي و اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﺠـﺪد دﺳﺘﺮﺳـﻲ داﺷـﺖ‪ .‬در اواﺋـﻞ ﺳـﺎل ‪ ،2004‬ﻛﻨـﺴﺮﺳﻴﻮم وب‬ ‫ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬دو وﻳﮋﮔـﻲ ﺟﺪﻳـﺪ اراﺋـﻪ ﻛـﺮد‪ :‬ﭼـﺎرﭼﻮب‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ 3‬و زﺑﺎن ﻫﺴﺘﻲﺷﻨﺎﺳﻲ وب‪ RDF .(Lee,  2004) 4‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻓﺮادادهﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﺎت ﺳﺎدهاي از اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ OWL .‬رواﺑـﻂ دروﻧـﻲ ﻣﻴـﺎن‬ ‫اﺷﻴﺎء را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ RDF‬و ‪ ،OWL‬ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘـﻮا ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﻬﻨﻴﻪﺳﺎزي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻣـﺪارك را ﺑـﻪ ﻓـﺮادادهﻫـﺎ ﻣﺘـﺼﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬از دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺮد )‪ .(Taft, 2004‬ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﻛﺮد اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.23‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Advanced Traveler Information System (ATIS) ‬‬ ‫‪Semantic Web  ‬‬ ‫‪Resource Description Framework (RDF) ‬‬ ‫‪Web Ontology Language (OWL) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 7-11‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬

‫‪875‬‬

‫از وب ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت و ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه را‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻼﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وب را ﻫﻤﮕﻦﺗﺮ و ﺑﺮاي درك ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﻛﻨﺘـﺮلﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺻﻔﺤﺎت وب ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺧﺎص ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻗﺎدرﻧـﺪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪﺗﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬وب ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺗـﻮان درك‬ ‫ﻓﺮمﻫﺎ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده وب را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨــﺎ ﺑــﺮ ﻧﻈــﺮ ﭼــﺮي‪ ،1‬در ﺻــﻮرت ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ وب ﻣﻔﻬــﻮﻣﻲ‪ ،‬اﻣﻜــﺎن اراﺋــﻪ "ﻛﻤــﻚﻫــﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ" اﻓﺮاد از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻔﻴـﺪ ﺑـﺴﻴﺎري ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫رزرو ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻔﺮ ﻛﺎري ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ )ﻧﻈﻴـﺮ ‪(DSS‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش راﻫﺒﺮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش راﻫﺒﺮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎرﻫـﺎي زﻳـﺎدي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد راﻫﺒﺮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﻣــﺪلﻫــﺎ ﺗﻨﻬــﺎ از ﻳــﻚ ﻫــﺪف )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬اﻧﺠــﺎم ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ( ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي و ‪ ANN‬ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻲ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺳﻪ ﻓﻨﺎوري در آن ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 6-11‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪي‪ ،‬ﻗﺪرت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻣﺪلﻫﺎي راﻫﺒﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘـﻨﺞ ﻧﻴـﺮوي‬ ‫ﭘﺮﺗﺮ و ﻣﺪل ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖﮔﺮ را داراﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪه و ﻧﻘـﺶﻫـﺎي‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ .‬از اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺳـﻬﻢ و رﺷـﺪ آﺗـﻲ ﺑـﺎزار اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﺔ راﻫﺒﺮد ﺑﺎزار ﺑﺮاي‬ ‫اﺷﺨﺎص و ﺗﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Cherry (2002) ‬‬ ‫‪2‐  Li (2000) ‬‬

‫‪876‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫• ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪﻫﺎ و اﺑﻬﺎﻣﺎت دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﺷﺨﺎص و ﮔـﺮوهﻫـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﻀﺎوت ﻛﺎرﺑﺮان در ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﺪل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-11‬ﻣﻌﻤﺎري ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ از‪:‬‬ ‫‪Decision Support Systems, January 2000, S. Li, ʺThe Development of a Hybrid Intelligent System for Developing ‬‬ ‫‪Market Strategy,ʺ p. 399. © 2000, with permission from Elsevier Science. ‬‬

‫‪ 9-11‬ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪877‬‬

‫ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳــﺎزي ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻃﺮاﺣــﻲ‪ .‬ﻟَــﻢ‪ 1‬از ﻣﻨﻄــﻖ ﻓـﺎزي ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ‪ ANN ،‬و ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳــﺎزي‬ ‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻤﻲ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺮاي رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي و ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮد‪ ANN .‬وروديﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺎزي را ﺑﺮآورد ﻛﺮده و ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﻋﻴﻨﻲ ﻣﺪل ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖآﻣﻴـﺰي داﺷـﺖ و اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ و ﭘﺎﻳﺪار را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫‪ 8-11‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫وب‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮدن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑـﺮ ﻳـﻚ ﻣﺒﻨـﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳــﺖ )‪ Power  and  Kaparthi,  2002‬و ‪ .(Simic  and  Devedzic,  2003‬ﺑﻴﺎﻳﻴــﺪ‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ 2‬ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛـﺎرﺑﺮان و ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ را ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ ﺳـﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧـﺪازﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻤـﺎم اﻧـﻮاع‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻮاع ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﭘﻴﻮﻧﺪي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺜﺎل در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 6-11‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺻﻠﻲ ‪ MSS‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬در ﺟـﺪول ‪ 8-11‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Cohen et al. (2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺰاﻳﺎي‬ ‫‪ MSS‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.24‬رﺟﻮع ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 9-11‬ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺎدي در ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‪،‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ Turban et al., 2005‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬

‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪدي دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ ﺗﻘﻠﻴـﺪ از وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬ ‫واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي در ‪ ،DSS‬ﺑﻪ روﺷـﻲ ﺟﻬـﺖ ﻫـﺪاﻳﺖ آزﻣﺎﻳـﺸﺎت )ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫"اﺣﺘﻤﺎﻻت"( ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪﻟﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Lam et al. (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Web‐based Management Support Systems (MSS) ‬‬

‫‪878‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪6-11‬‬ ‫‪ MSS‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﺑﺎﻧﻚ ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳِـﺐ‪ 1‬ﺷـﻌﺒﻪ ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒـﻮرگِ‪ ،2‬ﻳـﻚ ﺑﺎﻧـﻚ‬

‫ﻓﻮراً‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪،‬‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﺮآﻣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ داد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬

‫رﺷــﺪ در اروﭘــﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳــﻖ ﺑﺎﻧﻜــﺪاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺑﻬــﺮهﺑــﺮداري‬

‫ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻪﻫﻨﮕـﺎم ﻣﻌﻄـﻮف‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺐ‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه از‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 600‬ﮔﺰارش را ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﺮده‬

‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد اﺳﺖ و ﻟﺬا درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 150‬ﻋـﺪد آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر روزاﻧـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدآوري زﻳﺎدي در ﺑﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ و ﺟـﺬابﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ ﺧـﻮد را در‬

‫دو ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘـﻢ اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﺎﻧـﻚ ﺧـﺼـﻮﺻﻲ‬

‫اروﭘﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ؛ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺐ در ﻳﻚ ﺑـﺎزار ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬

‫ﺳـﺐ‪ ،‬ﺑﺴﺘـﺮ ﺳﺨـﺖاﻓﺰاري ‪) AS/400‬ﻣﺤـﺼﻮل آي ﺑـﻲ اِم(‬

‫در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺳﻬﻴﻢ ﺑـﻮده و ﺧـﻮد را ﺑـﺎ اﺑـﺰار ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﺆﺛﺮ در‬

‫و ﻧــﺮماﻓــﺰار ‪) Olympic‬ﻳــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﻣــﺎﻟﻲ ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪه‬

‫ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ‬

‫ﺗﻮﺳـــﻂ ﻳـــﻚ ﺷـــﺮﻛﺖ ﺳﻮﺋﻴـــﺴﻲ( ﻣـــﻲﺑﺎﺷـــﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴـــﺐ‬

‫ﺳﻮﺋﺪي ﺳﺐ‪ ،‬ﻫﺪف ﺟﺎهﻃﻠﺒﺎﻧﻪاي اﺗﺨﺎذ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ‬

‫‪ Information  Builders  EDA‬و ‪Web  Focus‬‬

‫ﻳﻚ ﺷﺮﻳﻚ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اروﭘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2004‬ﻣﻴﺰان ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫)ﻣﻴـﺎناﻓـﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳـﺎزي ﻛـﻪ دﺳﺘـــﺮﺳﻲ ﻣﺠـــﺎزي ﺑـﻪ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤـﺎم ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده را اﻣــﻜﺎنﭘﺬﻳــﺮ ﻣـﻲﺳـﺎزد( ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺎﻧــﻚ ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﺳــﺐ‪ ،‬ﺑــﺮاي رﺳــﻴﺪن ﺑــﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ در ﻫﻔﺘـﻪ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان ﺣـﺴـﺎب ﺑﺎﻧﻜــﻲ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،MSS‬ﺑﻪ ﻧﺎم ‪) Web  Focus‬ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،Olympic‬ﭘﻴﺎمﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻮرسﻫﺎي ﻋﻤﺪه‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻨﻔﺮﻣﻴﺸﻦ ﺑﻴﻠﺪرز‪ (3‬ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎرﺑﺮان را‬

‫ﺳﻬﺎم ارﺳـﺎل ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﭘﻴـﺎم ﺑﺎزﮔـﺸﺘﻲ ﺣـﺎوي‬

‫ﺟﻬــﺖ ﻃﺮاﺣــﻲ ﺳــﺮﻳﻊ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﮔــﺰارشدﻫــﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪروز درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘـﺎء‬

‫ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣــﻲﺳــﺎزد‪ .‬ﻫﻤــﻪ ﭼﻴــﺰ از ﮔــﺰارشﻫــﺎي اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ‬

‫اﻣﺎ دارا ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳـﻚ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﺮد و‬

‫اﺳﺖ و اﺳـﺘﻔﺎدة ﻛﺎﻣـﻞ از آن ﻣـﺴﺄﻟﻪاي اﺳـﺖ دﻳﮕـﺮ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚ‬

‫‪1‐  SEB Private Bank ‬‬ ‫‪2‐  Luxembourg ‬‬ ‫‪3‐  Information builders ‬‬

‫‪ 9-11‬ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪879‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺎرﺑﺮد رو ﺑﻪ رﺷـﺪ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺑـﺎﻻ و ﺧـﺪﻣﺎت داراي‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻴﻦﻛﻼﻳﻨﺖ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺣﺮﻛﺘـﻲ ﺑـﻪ‬

‫ارزش اﻓﺰوده ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧـﻮد‪ ،‬در‬

‫ﺳﻮي ﮔﺰارشﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي ﻛﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل از‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ارزش‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬

‫ﻣﻮﺟــﻮدي داراﻳــﻲ ﻣــﺸﺘﺮي را ﭼــﻚ ﻛﻨﻨــﺪ؛ وﻗﺘــﻲ از ‪DSS‬‬

‫‪Informationbuilders.com/applications/seb.html (2001).‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺮوﻧﺪهاي را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي در ﻛﻨـﺎر‬ ‫‪ MSS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ؟‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 8-11‬ﻣﺰاﻳﺎي ‪ MSS‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻲ دادهﻫﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ دادهﻫﺎ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد و آﻣﻮزش‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛــﺎﻫﺶ ﻛﺎﻏــﺬﺑﺎزي و ﭘــﺮدازش ﺑــﺮاي‬

‫‪Ã‬‬

‫وب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺎدي در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮورﮔـﺮ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫داده ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و از ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪلﻫﺎي ‪ DSS‬در ﻣﻜﺎن ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎ را‬ ‫اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺮورﮔﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬اﺑـﺮﻣﺘﻦ و ﻏﻴـﺮه‪ ،‬ﺳـﻬﻮﻟﺖ ﻛـﺎرﺑﺮد و ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ‪ DSS‬را‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫در وب ﺗﻤﺎم دادهﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻧﺒـﺎر دادهاي ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬دادهﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫دادهﻫﺎي ﺧﺎم‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﻛﺎرﺑﺮد ‪ DSS‬ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ‪ ‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ و راﻳﺞ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪلﻫﺎ و ﻓﻨﺎوري ‪،DSS‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ‪ DSS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘﺮي اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ ASP‬از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي اﺟﺎره ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻮردﻧﻴﺎز ‪ DSS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ زودي ﭘﺮدازش‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ را ﺑﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫و ارزانﺗﺮي ﻧﻴﺰ در دﺳﺘﺮس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ‪ DSS‬ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﺷـﺨﺺ از اﺟـﺰاء ﻣﻮﺟـﻮد در وب )راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪(6‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ارزانﺗﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ارزانﺗﺮ از اﻧﺠﺎم آن در ﻣﺤﻴﻂ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد‪  .‬‬

‫‪880‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭼﻮن ‪ DSS‬ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪ ﺳـﺮوﻛﺎر دارد‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫واﻗﻌﻴﺘﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪلﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺸﻮد؛ اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻛـﺎرﺑﺮديﺗـﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي ‪ DSS‬اﺳـﺖ )‪ .(Law and Kelton, 1999‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﺨﺸﻲ از اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻛﺎرﺑﺮدي در ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(Adelantado, 2004; Chong at al., 2003‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺮوع‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﻮﻋﻲ ﻣـﺪل ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ‬

‫ﻣﺪلﻫﺎ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ از ﻣﺪل ﺗﻘﻠﻴﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺪلﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺪلﻫـﺎ‬ ‫ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻛﻤﺘﺮي از واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﺎت‪،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً از ﻧﻮع اﺣﺘﻤﺎﻻت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺨﺺ را در ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻳﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ارزش وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻜـﺮار ﻳـﻚ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ دﻓﻌﺎت زﻳﺎد‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮآورد ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻛﻠـﻲ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧـﺎص‪ ،‬ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮارﮔﻴـﺮد؛ ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ )‪ (Heijden,  2002‬و در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.25‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ .‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬زﻳﺮا‪:‬‬ ‫• در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﻜﻼت واﻗﻌﻲ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺳﺎدهﺳـﺎزي ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎﻻت واﻗﻌـﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻈﺮي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﭘﺮﺳـﺶ درﺑـﺎره اﺣﺘﻤـﺎﻻت را ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ از روﻳﻜﺮد آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ ﺑﺮاي ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫‪ 9-11‬ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‬

‫‪881‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻧﻤﻮﻧـﺔ واﻗﻌـﻲ‪ ،‬آن را ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ارزانﺗﺮ و ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮدي و ﺟﺬب ﭘﺮﺳـﻨﻞ‬ ‫و ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺑـﺎ ﺑـﺮد وﺳـﻴﻊ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده ﺗﺎ اﻫﻤﻴﺖ آﻧﻬﺎ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازد‪  .‬‬ ‫• ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺸﺮدﮔﻲ زﻣﺎن را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﺣﺴﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻘﺎء ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• از ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎي وب در درﮔـﺎه ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪  .‬‬ ‫از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺗـﺼﻮﻳﺮي )ﺗﺠـﺴﻤﻲ( اﺳـﺖ‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ (10‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻣﻜﺎن ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﺣـﺎل ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ را داده و ﺗﻐﻴﻴـﺮات و‬ ‫دﺳﺘﻜﺎريﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت وﻳﮋه‬ ‫از ﭘﻴﺶ اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه‬

‫در ﺑﺪو اﻣﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﺻـﻞ اﻳـﻦ روال‪،‬‬ ‫دو دﺳﺘﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﻮد‪ :‬ﻧﻮع اول‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ارزان ﻧﻈﻴﺮ اﻛﺴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻮع دوم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮان و ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺰار وﻳﮋهاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﺣــﺎل‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺑــﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺳﻔﺎرﺷ ـﻲ ﻗﺎﺑــﻞ ﻗﺒــﻮل ﻧﺒــﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را در زﻣﻴﻨﻪﻫـﺎي وﻳـﮋهاي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻬﺮهوري )ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ( اراﺋـﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪،1999‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺧـﺪﻣﺎت ‪ ASP‬آﻏـﺎز‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ رواج ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﭘـﻴﺶ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.26‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺑﺰار و ﺑﺴﻴﺎري اﺑﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ اﺿﺎﻓﻲ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ دوﺑﺎره ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪882‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه از ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬در وب ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.27‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺧﻂ ﻣﻘﺪم‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻨﺎﺳـﺐ در ﺗﻤـﺎم ﺳـﻄﻮح ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮوش را اﻓﺰاﻳﺶ داده ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ درﺧﻮاﺳﺖﻫـﺎ را ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﻄﻮط ﻣﻘﺪم ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺗﻌﺎﻣﻞ دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮاه ﻳﻚ ﺳﻔﺎرش اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮوش ﻓﻮقاﻟﻌﺎده‪ ،‬رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﻗﺮارداد ﺳﻮدزا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﻴﻨﻪ و‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧـﺪ در ﺣـﻴﻦ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ )ﮔﺎﻫﻲ در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ( ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم‪ .‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ آن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ را ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮده و آن را ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم ﻫـﺪاﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺪاع راﻫﺒﺮدﻫـﺎ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗـﺄﺛﻴﺮات و ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.28‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﻼدرﻧﮓ‬

‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺗﺨﺎذ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﭽﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠـﻊ ﺑـﻮده و ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺳـﺎلﻫﺎي اﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر وﻳـﮋهاي ﺑـﺮاي‬

‫اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺗﺤـﺖ اﺳـﺎﻣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر و ﭼﻬﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﺤﺾ‪ 1‬ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫)‪ Bates  (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي اﻧﺠـﺎم ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛــﺎر‪ (Sorensen,  2003) 2‬و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺠــﺎم ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر )‪ (Choy,  2003‬ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎي ﺳﻨﺠـﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛـﺴـﺐ و ﻛـﺎر‪ ،3‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻌﻴــﺎرﺳﻨﺠﻲ و ﻛـﺎرت اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﺘـﻮازن‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ (13‬ﻧﻴﺰ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Extreme Analytic Frameworks (EAF) ‬‬ ‫‪2‐  Business Performance Intelligence (BPI) ‬‬ ‫‪3‐  Business Performance Measurement (BPM) ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫ﺧﻼﻗﻴﺖ در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‬

‫‪883‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻳﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﺠﺎد راه ﺣﻞﻫﺎ ﻳﺎ اﻳﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﻗﻴﺖ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺎرج از ﻣﺤـﺪودة ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻌﻠـﻖ دارد‬ ‫و آن ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﻧﻈﺮ و راه ﺣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﺎران ﺧﻼﻗﻴﺖ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑـﺮاي‬ ‫اراﺋـﻪ اﻳـﺪهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻛﻤـﻚ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﻫﻤﻜـﺎري ﻧـﻮﻋﻲ(‪ .‬ﺑــﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ )‪ Yiman‐Seid and Kobsa (2003‬و ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W11.29‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻮع دﻳﮕـﺮي از ﮔـﺮوهاﻓـﺰار‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﮔﺮوﻫـﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ داده و ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺟﻬـﺖ اراﺋـﻪ اﻳـﺪه و‬ ‫ﺧﻼﻗﻴﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪.(Bose, 2003‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ؛ ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﺷﻜﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش دﻻري ﺑـﺮاي ﻣﺰاﻳـﺎي ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑـﺴﻴﺎري از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﻣﺮي دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﺑـﻮده و‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ آن ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑـﺰرگ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﮔـﺮ ﻛﺎرﻣﻨـﺪي ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺗـﺮك‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺰار ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬اﻣﻨﻴﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺷـﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺑـﺮاي ﺣﻴـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪة ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪،‬‬ ‫‪1‐  Contributors to creativity ‬‬

‫‪884‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اﻣﺮي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ‪ DSS‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺣﺮﻓـﻪاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫﺎ و اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ DSS .4‬ﺗﺠﺎري آﻣﺎده‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده روزاﻓﺰون از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب و ‪ ،ASP‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﺎده ‪ DSS‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﺰاﻳـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫‪ DSS‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ ﻛﺮاﻳﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﻣﻲآﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎري را ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﻚ ‪ DSS‬ﺗﺠﺎري آﻣﺎده ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻳﻠﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧــﺮماﻓــﺰار اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺧــﻮد را ﻣﺘﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺎ ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻣــﺸﺘﺮي ﺗﻐﻴﻴــﺮ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺗﺠـﺎري ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺧـﺎص )ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜـﺪاري( و ﻫـﻢ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎص )ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻮدآوري( وﺟﻮد دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ DSS .5‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪ ،‬ﻛـﺎراﻳﻲ آن را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺰء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 3‬درﺻﺪ ﻛﻞ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻘﻴﻪ آن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ( وﻟـﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺰء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸـﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي از آن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻳﺎدي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﺷــﺪه‪ .‬اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﻲرود ﺗـﺎ ﺣـﺪود ‪ 10‬ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ دﺳﺖﻛﻢ در ‪ 20‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻫﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ ﻓﻨــﺎوريﻫـﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻛـﺎرﺑﺮد ﺗﺠـﺎري آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ و ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ را ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﻓـﺮاد در ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ زود ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺎزﻧﺪه ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪،‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪885‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎدرﺳـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد را ﻣﻮردﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻧﺪاد! ‪ ‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺑـﺸﺮي اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً در ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر ﻛــﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻗـﻀﺎوت ﺑــﺸﺮي‪ ،‬ﻧﻈــﺮي اﺳــﺖ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﻛـﺎر ﻣـﺪﻳﺮان‪،‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ از ﻛﺎر ﺑﻲ ﻛﺎر ﺷﺪن اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻴﺮاﺧـﻼﻗﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺧﺒﺮه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺑﺎﻋﺚ آزار دﻳﮕﺮان ﻳﺎ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد ﺧﺎﺻـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از آن‪ ،‬رﻓﺘـﺎر رﺑـﺎتﻫـﺎ و اﻣﻜـﺎن ﻋـﺪم‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎدﻓﺎت ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪه ﻛﻪ رﺑﺎتﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ آن ﺑﻮدهاﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﺟﺮاﺣـﺎت و ﺣﺘـﻲ ﻣـﺮگ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن از ﻟﻮازﻣﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳﻤﻨـﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد داﻧﺶ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪي ﻛﻪ داﻧﺶ اراﺋﻪ ﺷﺪه او ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد ﺧﺎﺻﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ اﻳﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺒﺤـﺚ اﻧﮕﻴـﺰه‬ ‫ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺰ رﺑﻂ دارد‪ .‬آﻳﺎ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ اﻓـﺮادي‬ ‫داﻧﺶ ﺧﺎﺻﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﺧﻼﻗﻲ آﺧﺮ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗﺮارﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﻏﻴﺮاﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺷـﺪن و اﻳـﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ "ﺑـﺎﻫﻮشﺗـﺮ" از ﺑﺮﺧـﻲ اﻓـﺮاد ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد روﻳﻜﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ دارﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ روش ﺗﻌﺎﻣـﻞ آﻧﻬـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪886‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺘﺮادف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒـﻮد ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬

‫اﻣــﺮوزه در ﻣﺤــﻴﻂ ﻛــﺎر ﺗﺠﺰﻳــﻪ و ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﺸﻜﻼت‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﮔﺮوهﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ رو در رو ﻳـﺎ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬اﻣـﺮي دﺷـﻮار و‬

‫ﺑــﺮﺧﻂ ﻣﻼﻗــﺎت ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨــﺸﻲ ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت را اﻓــﺰاﻳﺶ داده و‬

‫ﺑـــﻪ دﻟﻴـــﻞ روﻧـــﺪﻫﺎي ﻣﻄـــﺮح ﺷـــﺪه در ﻓـــﺼﻞ ‪،1‬‬

‫زﻣﺎن ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔـﻲ ﻣﻼﻗـﺎتﻫـﺎي‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻫـﺮ روز دﺷـﻮارﺗﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﻨـﺎوري‬

‫رودررو را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان را ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘـﺮ و‬

‫‪ DSS‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺑـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان زﻳـﺎد‪ ،‬از ﻛـﻞ‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬

‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي ﺷــﺎﻣﻞ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠــﻪ اﺳــﺖ‪ :‬ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪي‪،‬‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮد ﻳﺎ ﻳﻚ زﻣﻴﻨﺔ ﻛﺎري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣــﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨــﺎب و ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي؛ اﻳــﻦ ﻣﺮاﺣــﻞ ﻧﻴــﺰ‬

‫ﻫــﺪف ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎن اﺟﺮاﻳــﻲ‪ ،‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪلﺳﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻣــﺪلﻫــﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻴــﺎت ﻣﺠــﺎزي ﺳــﺮﻳﻊ و ارزان را ﺑــﺎ‬

‫اﻣﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎناﻧـﺪ ﻛـﻪ از‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﺻــﻼح ﺷــﺪه و ﺟﺪﻳــﺪ اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬آﻧـﺎﻟﻮگ ﻳـﺎ‬

‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎﻳﻲ‬

‫آﻣﺎري ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ اﻧﺠــﺎم دﻫﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑﺘــﻮان آﻧﻬــﺎ را‬

‫‪ ،DSS‬روﻳﻜــﺮدي اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ اﺛﺮﺑﺨــﺸﻲ‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را اﻓـﺰوده‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ آﻣـﻮزش را ﻛﺎﺳـﺘﻪ‪،‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎدﻳﻦ‪،‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪه‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط را ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻛﺎوﺷﻲ ﺑﻪﺟـﺎي اﻟﮕـﻮرﻳﺘﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬

‫ﻧﻤــﻮده‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ را ﻛــﺎﻫﺶ داده و واﻗــﻊﺑﻴﻨــﻲ در‬

‫روشﻫﺎي اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪،‬‬

‫ﻫــﻮش ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﻳــﺎي ﻋﻤــﺪه ﺑــﺴﻴﺎري را در ﺑــﺮ‬

‫ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬

‫دارد‪ :‬داﺋﻤﻲ اﺳﺖ؛ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ آن را ﺗﻜﺜﻴـﺮ و‬

‫اﺟــﺰاء اﺻــﻠﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده و‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮد؛ ارزانﺗﺮ از ﻫﻮش ﺑﺸﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﺳـﺎزﮔﺎر‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﻣـﺪل و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ آن و واﺳـﻂ‬

‫و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺟﺰء ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ )داﻧﺶ( ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اﺻﻠﻲ ﻫﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬

‫ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫از‪ :‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺧﺒــﺮه‪ ،‬ﭘــﺮدازش زﺑــﺎن ﻃﺒﻴﻌـــﻲ‪،‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪887‬‬

‫ﻓﻬــﻢ ﮔﻔﺘــﺎر‪ ،‬رﺑﺎﺗﻴــﻚ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ‪ ،‬دﻳــﺪ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﺔ ﻋـﺼﺒﻲ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ANN .‬ﺟﻬﺖ ﻛـﺸﻒ‬

‫ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪.‬‬

‫اﻟﮕــ ــﻮﻫﺎي ارﺗﺒــ ــﺎﻃﻲ ﻣﻴــــﺎن دادهﻫــ ــﺎ‪ ،‬اﻧﺠــــﺎم‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲﻫــﺎي ﻣــﺸﻜﻞ و ﻣﺒــﺎرزه ﺑــﺎ ﻛﻼﻫﺒــﺮداري‬

‫ﺧﺒﺮه ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ از اﻓﺮاد ﻣﺘﺨـﺼﺺ و‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ورودي ﻧـﺎﻗﺺ را‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺰﺑﻮر را ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد‬

‫ﭘﺮدازش ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﻣﻨﻄــﻖ ﻓــﺎزي‪ ،‬ﻧــﻮﻋﻲ ﻓﻨــﺎوري اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗﺤﻠﻴــﻞ‬

‫اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داﻧـﺶ‪،‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﺮدﻳﺪ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻨﺘﺎج‪ ،‬واﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻴﺎه و زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ‪ ES‬و ‪ ANN‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢدﻫﻨﺪه‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻔـﺴﻴﺮات ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺗﻠﻔﻴـﻖ ﺷـﻮد‪،ANN .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺰاﻳـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري اراﺋـﻪ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي و ‪ ES‬ﻣﻜﻤﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﮔـﺴﺘﺮش ﺑﻬـﺮهوري‬

‫وب ﺑﺎ اﻳﺠﺎد دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎن ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و اﺑﺰارﻫﺎي‬

‫ﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺨﺼﺺ ﻧـﺎدر‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ دﻳﮕـﺮ‬

‫ﻣﺪل ﺳﺎزي ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي را ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ‪ ،‬ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﻧﺎﻛــﺎﻓﻲ و اراﺋــﻪ‬

‫ﭘﺮدازش اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬

‫آﻣﻮزش‪.‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي وب ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ‪،‬‬

‫ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮ ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺳــﺮﻋﺖ ﺟﻤــﻊآوري و ﺗﻔــﺴﻴﺮ دادهﻫــﺎ را اﻓــﺰاﻳﺶ‬

‫ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﮔﻔﺘـﺎر روزﻣـﺮه‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬وب ﻫﻤﻜﺎري و ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ را آﺳﺎن ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﻓﻬﻢ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒـﺎط اﻓـﺮاد ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را از‬

‫وب ﺑـــﻪ ﻃـــﺮاﺣﻲ ﺳﻴـــﺴﺘـﻢﻫـــﺎي ﺗـــﺼﻤﻴــﻢﻳـــﺎر و‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮت ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري آﺷـﻜﺎر‪،‬‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫـﻢ ﻛﺮدن دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳـﺎن ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ از‬

‫از ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ورود دادهﻫﺎ و آزاد‬

‫ﻫﺮ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ ﻛﺎﻻ و ﺑﻬﺒـﻮد‬

‫ﺑﻮدن دﺳﺖﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ اﻃﻼﻋــﺎت و ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛﻤــﻚ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻋــﺼﺒﻲ از ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﭘﺮدازﺷــﻲ ﺑــﻪ ﻧــﺎم‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎﺧﺘــﻪﻫﺎي ﻋـﺼﺒـﻲ ﻣـﺼﻨـﻮﻋﻲ ﺗـﺸﻜﻴــﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر وﻳـﮋه‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزيﻫـﺎي‬

‫آﻧﻬﺎ از درون ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒــﻂ ﺑـﻮده و اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﺳـﺎﺧﺘﻪ و ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬

‫را درﻳﺎﻓــــﺖ‪ ،‬ﭘــــﺮدازش و ارﺳــــﺎل ﻣــــﻲﻛﻨﻨــــﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪888‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﻧﻘﺶﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺪل را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛـﺮده و اﻧـﻮاع اﺻـﻠﻲ ﻣـﺪلﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و اﻧﺘﺨﺎب را ﺗﻮﺿﻴـﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺸـﻜﻼت ﺳﺎﺧﺘـﺎرﻳﺎﻓﺘـﻪ )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺷـﺪه( و ﺳﺎﺧﺘـﺎر‬ ‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام در ﺳﻪ ﺣﻮزه زﻳﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺜـﺎل ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ :‬ﻣﺎﻟـﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪.‬‬ ‫‪ .5‬دو ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر اراﺋـﻪ دﻫﻴـﺪ و آن را ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .17‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ اﺻﻠﻲ ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ را در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻮش ﻃﺒﻴﻌﻲ ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .18‬ﻓﻨ ــﺎوريﻫــﺎي ﻫ ــﻮش ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﺠ ــﺎري را ﺗــﺸــﺮﻳﺢ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .19‬ﺳــﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ و ﻣﺰﻳــﺖ اﺻـﻠﻲ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ ﺧﺒـﺮه را ذﻛــﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .20‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .21‬ﻛﺪام ﺟﺰء ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻣـﺴﺌﻮل ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﺳـﺘﻨﺘﺎج‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .6‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .22‬ده دﺳﺘﺔ ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .7‬اﺟــﺰاء اﺻــﻠﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر را ذﻛــﺮ ﻛــﺮده و ﺑــﻪ‬

‫‪ .23‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﺧﺘﺼﺎر ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﺟﺰاء ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺪل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ GDSS .9‬را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آن از‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮔﺮوﻫﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .24‬زﺑــﺎن ﻃﺒﻴﻌــﻲ و ﭘــﺮدازش زﺑــﺎن ﻃﺒﻴﻌــﻲ را ﺷــﺮح داده؛‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .25‬ﻣﺰاﻳــﺎي اﺻــﻠﻲ ﺗــﺸﺨﻴـﺺ ﺻــﺪا و ﻓﻬــﻢ ﺻــﺪا را ذﻛــﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .26‬ﺷﺒﻜﺔ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .10‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .27‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .11‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ‪ EIS‬و ‪ ESS‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .28‬ﻣﻨﻄــﻖ ﻓــﺎزي را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺮده و وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎ و ﻣﺰاﻳــﺎي‬

‫‪ .12‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ‪ ESS‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ BPM .13‬و ‪ BAM‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﭼــﻪ ﭼﻴــﺰي ﺑﺎﻋــﺚ ﺷﻜــﺴﺖ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪ .15‬ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫آن را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﺗﺴﺖ ﺗﻮرﻳﻨﮓ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﺻﻠﻲ آن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .29‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑـﺰار ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .30‬وب ﻣﻔﻬــﻮﻣﻲ راﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺮده و اﻫــﺪاف آن را ﺷــﺮح‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .31‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮد؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪889‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺎي ﻳﻚ ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺻﻠﻲ‬

‫در رو )ﻓﺼﻞ ‪ (3‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ GDSS‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .2‬ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ دارد ﺷـﻌﺒﻪاي در ﭼـﻴﻦ اﻓﺘﺘـﺎح ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﺗـﺼﻤﻴﻢ )ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‪،‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي( را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬درﺑﺎرة ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺳـﻨﺘﻲ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه‬

‫‪ .3‬واژة ﻣﺪل ﭼﮕﻮﻧـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟‬ ‫ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ ﻣﺪلﺳﺎزي ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺆال "ﭼﮕﻮﻧﻪ" را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪،‬‬

‫‪ .4‬ﺷــﺮﻛﺖ اَﻣــﺮﻳﻜﻦ ﻛَــﻦ‪ 1‬اﻋــﻼم ﻛــﺮده ﻛــﻪ ﻣــﻲﺧﻮاﻫــﺪ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮﻛﺘﻲ در زﻣﻴﻨـﺔ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺣﻔـﻆ ﺳـﻼﻣﺖ‬

‫‪ .6‬درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮدن ﻣﻌﺎﻳـﺐ ﻣﻼﻗـﺎتﻫـﺎي رو‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﻮد‪ .‬دو ﺗﺼﻤﻴﻢ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ اﺗﺨـﺎذ ﺷـﺪ‪(1) :‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ داراي ‪ HMO‬و )‪ (2‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻛـﺪام ﺷـﺮﻛﺖ داراي ‪ HMO‬را ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه و ‪ ،ESS‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫‪ .5‬ﻣﻔﻬﻮم زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺶ را ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺧـﻂ‬ ‫ﻣﻘﺪم ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ اﺑﺰارﻫﺎي وب در اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺳﺆال "ﭼﺮا" را ﻧﻴﺰ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺪا و ﻓﻬﻢ ﺻﺪا ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .10‬ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ و ﭘــﺮدازش ﺳــﻨﺘﻲ را ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﻛﻨﻴــﺪ و‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﻳﺎ ﭘﺮدازش ﻋـﺼﺒﻲ‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ اﻳﻦ ادﻏﺎم را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺣﺘـﻲ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرد‪.‬‬ ‫‪ .13‬ﻛــــﺎرﺑﺮد ‪ BPM‬را ﺗﻮﺿــــﻴﺢ داده و آن را ﺑــــﺎ ﺳــــﺎﻳﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﺳﺎﻓﻤﻴــﻚ‪) 3‬ﻧــﺎم ﺗﺨﻴﻠــﻲ(‪ ،‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪة ﺑــﺰرگ ﻧــﺮماﻓــﺰار‬

‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري در زﻣﻴﻨﺔ دادهﻛﺎوي ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﻢ‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒــﺎً دو ﺑـــﺎر در ﺳــﺎل‪ ،‬ﺳــﺎﻓﻤﻴﻚ ﺷـــﺮﻛﺖ‬

‫اﻛﻨﻮن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 15‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬

‫داوﻃﻠﺐ ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻓﻤﻴﻚ ﻫﻤﻜـﺎري‬

‫اﺧﻴــﺮاً‪ ،‬اﻳــﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺗــﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓــﺖ ﺗــﺎ در ﺟــﺴﺘﺠﻮي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪1‐  American Can ‬‬ ‫‪2‐  Health Maintenance Organization (HMO) ‬‬ ‫‪3‐  Sofmic ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪890‬‬

‫ﺑﻴﻞ ﮔﻮﻣﺰ‪ 1‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛـﻪ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮه( را ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ‬

‫در ﻋﺮض ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ داوﻃﻠﺒﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻮرد‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي را ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 10‬دﺳﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ وي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻮد‪ .‬وي ﮔﻔﺖ "ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ از‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً از ﺣـﻮزه ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪،‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﻮﻧﺔ اﺑﺘﺪاي ﻓـﺼﻞ را ﻣـﺮور ﻛـﺮده و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺳـﺆاﻻت‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ".‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل‬

‫ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪:‬‬

‫اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﻪ ﮔﻮﻣﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺰار ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬

‫اﻟﻒ( ﭼﺮا ﺧﻄﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺗﻤﺎم اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﭘﺮواز ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ؟‬ ‫ب( داﻧﺶ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﭼﻪ ﻧﻘـﺸﻲ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد اﻳﻔـﺎء‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ب( ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ اﺻﻠﻲ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬

‫پ( ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣﺎﻟﺰي ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺧﺎص ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻣﻨﺎﻇﺮه‪ :‬ﺟﺪوﻟﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ را ﻛﻪ ﺟﻬﺖ‬

‫پ( ﻳﻚ اﺑﺰار ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در ﻧﻈـﺮ دارﻳـﺪ و ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ از اﻧﺠـﺎم آن‬

‫ت( آﻗﺎي ﮔﻮﻣﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﻧﻤﺮه ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ‬

‫ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛـﻪ ﺧـﻼف آن‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺿﻌﻴﻔﻲ اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﺧﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ sas.com‬ﺷﻮﻳﺪ و داﺳﺘﺎن ﻛﻮاﻛﺮ ﻛﻤﻴﻜـﺎل‬

‫‪2‬‬

‫‪ .2‬ﺟــﺪول ‪ ،6-11‬ﻟﻴــﺴﺘﻲ از ده دﺳــﺘﺔ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه اراﺋــﻪ‬

‫را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺗـﺼﻮﻳﺮي آن را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ده ﻣﺜـﺎل در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬

‫درﺑــﺎره ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﻛﻤــﻚ اﺑــﺰار ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜــﺮد‬

‫ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن )ﺣــﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻣــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪،‬‬

‫راﻫﺒﺮدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳــﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑــﻪ داﻧـﺸﮕﺎه ﺷــﻤﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢ را ﺷﻨـﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣـﺼﺎﺣﺒـﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬

‫در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺻﻠﻲ‬

‫و ﻛﺎرﺑﺮان ﺑـﺎﻟﻘﻮه را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺰاﻳـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬

‫را ﺷﻨﺎﺳـــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬ﺳـــﭙﺲ ﻛـــﺎرﺑﺮان ﻣﺘﻌـــﺪد ﺑـــﺎﻟﻘﻮة‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Bill Gomez ‬‬ ‫‪2‐  Quaker Chemical ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪891‬‬

‫‪ .2‬ﮔﺰارﺷﻲ درﺑﺎره ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر و وب ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ﻫﺎﻳﻲ درﺑـﺎرة ﺳـﻮدﻣﻨﺪي ﺑـﺴﻴﺎر ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﺑــﺮاي ﺷــﺮوع‪ ،‬ﺑــﻪ ‪ dssresources.com‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﺣﻮزه ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪة ﺧـﻮد‪،‬‬

‫)ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر را ﻣـﺮور ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻫﺮﮔـﺮوه‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة‬

‫ﻛﻼس را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻧﻈﻴـﺮ ‪،sas.com ،microstrategy.com‬‬ ‫‪ cai.com‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺰارﺷﻲ اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺪف آن ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻛـﺮدن ﺷـﺮﻛﺖ در ﻣـﻮرد ﻋﻠـﻞ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﺑﻮدن اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر وب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ)ﻫـﺎي( ﺟﺪﻳـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ را در ﻳـﻚ‬

‫ب( ﻛﻞ ﻛﻼس ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ از ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎ و ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫پ( ﻛــﻼس در ﻣــﻮرد اﻳﻨﻜــﻪ ﻛــﺪام ﺣــﻮزة ﻛــﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﻬﺮه را از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣـﻲﺑـﺮد‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﻋـﻀﻮ ﮔـﺮوه را ﻣـﺴﺌﻮل ﻳـﻚ ﺣـﻮزة‬

‫‪ .4‬ﻫــﺮ ﻋــﻀﻮ ﮔــﺮوه‪ ،‬ﻟﻴــﺴﺘﻲ از ﻛﺎرﻫــﺎي ﻣﻌﻤــﻮﻟﻲ ﻛــﻪ از‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدي اﺻﻠﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر دارد‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬ﮔـﺮوه‬

‫ﻣﺘﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺗﻤﺎسﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻫـﺮ‬

‫ﻃﻲ ﺟﻠﺴﻪاي‪ ،‬ﻟﻴﺴﺖﻫﺎ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻀﻮ ﺑﺎﻳﺪ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺟﺪﻳﺪ )ﻃﻲ ﺷﺶ ﻣﺎه اﺧﻴﺮ( از‬

‫‪ .5‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪ NLP‬و ﻓﻨﺎوري ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﻮت ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﻫﻮﺷـــﻤﻨﺪ در اﻳـــﻦ زﻣﻴﻨـــﻪ ﭘﻴـــﺪا ﻛﻨـــﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت از وب‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶ و ﺗﻌﺎﻣﻞ‬

‫)‪ Primenet.pcai.com‬ﻣﻜــﺎن ﺧــﻮﺑﻲ ﺑــﺮاي ﺟــﺴﺘﺠﻮ‬

‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﺎً از ﻃﺮﻳـﻖ ﺻـﻮت‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦ ﺳـﻴﺎر و ﺗﻠﻔـﻦ‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ از ﻣﺠــﻼت ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺧﺒــﺮه‪ 1‬و‬

‫ﺛﺎﺑــﺖ ﺗﻮاﻧﻤﻨــﺪ ﻣــﻲﺳــﺎزد‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣﻘــﺎﻻت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪآيﺋﻲ ﺋﻲ ﺋﻲ ‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن درﮔــﺎهﻫــﺎي ﺻــﻮﺗﻲ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ و‬

‫اﻟﻒ( ﮔــﺮوه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪاي اراﺋــﻪ دﻫــﺪ و ﺳــﻌﻲ ﻛﻨــﺪ ﺑــﺎ‬

‫آﺧﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري روز را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ microstrategy.com‬ﺷـﺪه و ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫اﺻـﻠﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر آن را ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪.‬‬ ‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و ﮔﺰارﺷـﻲ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫راﻳﮕﺎﻧﻲ را در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬

‫‪ .2‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر را‬

‫ﻛــﺮده‪ ،‬آن را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴــﺪ و از ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي اﺻــﻠﻲ آن‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﻲ در ﻣﻮرد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺰﺑـﻮر ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ارﺳـﺎل‬

‫ﮔــﺰارش ﺗﻬﻴــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ )ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪،hyperion.com‬‬

‫‪1‐  Expert Systems ‬‬ ‫‪2‐  IEEE Intelligent System ‬‬

‫‪892‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪ crystaldecision.com ،microstrategy.com‬و‪sas.com‬‬

‫‪ .9‬وارد ﺳﺎﻳﺖ داﻧـﺸﮕﺎه ﻛـﺎرﻳﻨﮕﻲ ﻣﻠـﻮن‪(cs.cmu.edu) 2‬‬

‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ در ﺑﺮﺧـﻲ‬

‫ﺷﺪه و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟـﺎري در ﻟَﻨـﺪ وﻳﻜـﻞ‪ 3‬را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .4‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و ‪DSS‬‬

‫‪ .10‬در ‪ (media.mit.edu) MIT‬ﺗﻤﺎﻳــﻞ ‪ ‬ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ ﺑــﻪ‬

‫در اﻳﻨﺘﺮﻧـــﺖ ﺗﺤﻘﻴـــﻖ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬ﭼـــﻪ ﺗﻌـــﺪادي از آﻧﻬـــﺎ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ را‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ )ﺑﻪ‬

‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ(‪  .‬‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎي ‪ hyperion.com ،businessobjects.com‬و‬

‫‪ .11‬ﺑﻪ ‪ sas.com/pub/neural/FAZ.html/.‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫‪ cognos.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪  .‬‬

‫ﭘﻴﻮﻧــﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي واﻗﻌــﻲ ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ را در‬

‫‪ .5‬وارد ‪ asymetrix.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬درﺑﺎرة اﺑـﺰار ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر‬

‫اﻗﺘــﺼﺎد ﺗﻮﻟﻴــﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒــﺖﻫــﺎي ﺳــﻼﻣﺘﻲ و ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ‬

‫آﻧﻬﺎ و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد )دﺳﺘﻴﺎر ﻛﺘﺎب اﺑﺰار‪(1‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﺳــﭙﺲ ﺑــﻪ ‪ Wolfram.com‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬

‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ را‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ در ﻣﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .12‬ﺑـــــــــﻪ ‪informatica.com, accure.com, spss.com‬‬

‫‪ .6‬ده ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ ﻣﻮردي درﺑـﺎرة ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﺗـﺼﻤﻴـﻢﻳـﺎر ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ و راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ آﻧﻬـﺎ را‬

‫)ﺑـــﻪ ﺳـــﺎﻳﺖﻫـــﺎي ‪ ،sas.com ،microstrategy.com‬و‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ راه ﺣـﻞﻫـﺎ را ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻛـﺮده و در‬

‫‪ findarticles.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﻮردﺷــﺎن اﻇﻬــﺎر ﻧﻈــﺮ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي ﺧــﻮد را ﺑــﺎ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .7‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪hyperion.com ،ncr.com ،solver.com‬‬

‫‪ .13‬وارد ‪ del.gov/eLaws/‬و ‪ exsys.com‬ﺷـــــــــــــﺪه و‬

‫و ‪ ptc.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺑﺘﻜﺎرات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ)ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣـﺸﺎورهاي ﻫـﺪفدار(‬

‫ﺧﻂ ﻣﻘﺪم آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫را ﺷﻨـــﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﮔــﺰارش ﻣﺨﺘــﺼﺮي از آن اراﺋــﻪ‬

‫‪ .8‬ﮔﺰارﺷــﻲ درﺑــﺎرة ﻛــﺎرﺑﺮد ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﺒــﺮه در ﻣﺮاﻛــﺰ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺗﻬﻴــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ از ‪،ginesys.com‬‬

‫‪ .14‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ fairisaac.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫‪ ilog.com ،exsys.com‬و ‪ pcai.com/pcai‬ﺟﻤــﻊآوري‬

‫اﻣﺘﻴــﺎز رﻳــﺴﻚ اﻋﺘﺒــﺎر را ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‪ ،‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻛﻼﻫﺒﺮداري را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Tool book assistant ‬‬ ‫‪2‐  Carnegie Mellon University ‬‬ ‫‪3‐  Land Vehicle ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‪ ،‬راهآﻫﻦ ﻫﻠﻨﺪ را ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪893‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬راهآﻫﻦ ﻫﻠﻨﺪ را ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 500‬ﻗﻄـﺎر از ‪ 2800‬ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ ﺧـﻂ آﻫـﻦ و‬

‫ﺣﻤـــﻞ ﺑـــﺎر از ﻃﺮﻳـــﻖ راهآﻫـــﻦ را ﺗﻮﺳـــﻌﻪ دﻫـــﺪ و ﺗﻌـــﺪاد‬

‫‪ 400‬اﻳـﺴﺘﮕﺎه در ﻫﻠﻨــﺪ ﻋﺒــﻮر ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬از اواﺳــﻂ دﻫــﺔ‪،90‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻛﻢ در اروﭘﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ راهآﻫﻦ ﺑﺮاي رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣـﺴﺎﻓﺮان ﻛـﺎﻓﻲ ﻧﺒـﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺪرﻟﻨﺪز اِﺳـﭙﻮروﻳﺠﺰ ﻗـﺼﺪ داﺷـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت و ﺑﻬـﺮهوري را‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣـﻲﺷـﺪ و ﻗﻄﺎرﻫـﺎ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم رﻳﻞﻧﺪ‪ ،3‬اﻳﻦ ﭘـﺮوژه را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗــﺄﺧﻴﺮ داﺷــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺎﻓﺮان ﺷــﻜﺎﻳﺖ ﻛــﺮده و ﻣﺎﻳــﻞ ﺑﻮدﻧــﺪ از‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻃﺒـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪2010‬‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﺘﻐﻴﺮ آن ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻄﺎر‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ازدﺣﺎم ﺟﺎدهﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺑﻪ آﻟـﻮدﮔﻲ و‬

‫رﻳﻞﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ )ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺎﻛﺘﻴﻞ‪ (4‬اﻳﺠﺎد ﻛـﺮد‬

‫ﺗــﺼﺎدﻓﺎت ﻧﺎﺷــﻲ از ﺗﺮاﻓﻴــﻚ ﻣــﻲاﻓــﺰود‪ .‬ﻣــﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌــﺪد‬

‫و آﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗـﺮار داد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻬـﺎر‬

‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻮد‪ (1) :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﺑـﺮاي ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛـﺮدن‬

‫راهآﻫﻦ‪ ،‬ﻧﺪرﻟﻨﺪز اِﺳﭙﻮروﻳﺠﺰ‪ ،1‬در ﻧﻮاﺣﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ـﻞ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ )‪ (2‬ﺑﺮآورد رﻓـﺖ و آﻣـﺪ ﻣـﺴﺎﻓﺮان در‬

‫ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪه و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻـﻮرﺗﻲ‬

‫ﻫــﺮ ﺑﺨــﺶ‪ ،‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣــﺪل اﻗﺘــﺼﺎدﺳﻨﺠﻲ )‪ (3‬ﻣــﺪ ﻧﻈــﺮ‬

‫در اﻳــﻦ ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺧــﺪﻣﺎترﺳــﺎﻧﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻗﺮاردادن ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي رﻳﻞﻫﺎ و )‪ (4‬آزﻣﺎﻳﺶ اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮي‪ .‬دو‬

‫اﺗﻮﺑﻮس و ﺗﺎﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺧﻄﻮط آﻫﻦ ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ؛ ﺑـﻪ ﻃـﻮري‬

‫ﻣﺮﺣﻠﺔ آﺧﺮ ﺑﻪ ﺣﺪي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر‬

‫ﻛﻪ اﻓﺮاد اﻧﮕﻴﺰه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻄﺎرﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ذﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي اﺟﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬

‫ﻛﻤﻚ دوﻟﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻮد‪.‬‬

‫• ‪ :PROLOP‬اﻳــﻦ ‪ DSS‬ﺑــﺮاي ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳــﺎزي ﺧﻄــﻮط‬

‫رﻳــﻞ ﺗــﻮاﻧﺘﻲ وان‪ 2‬ﻳــﻚ ﭘــﺮوژة ﭘﻴﭽﻴــﺪة ﭼﻨــﺪ ﻣﻴﻠﻴــﺎرد‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده و ﺳـﻪ ﻣـﺪل‬

‫دﻻري ﺑﺮاي ارﺗﻘـﺎء )روزآﻣـﺪ ﻛـﺮدن( ﺳﻴـﺴﺘﻢ راه آﻫـﻦ در‬

‫ﻛﻤﻴﺘــﻲ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ در اﺗﺨــﺎذ ﺑــﺴﻴﺎري از‬

‫اﺑﺘﺪاي ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ﺑـﻮد‪ .‬دوﻟـﺖ ﻗـﺼﺪ داﺷـﺖ ﺗﺮاﻓﻴـﻚ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت درﺑﺎرة رﻳﻞﻫﺎ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن را ﻳﺎري ﻧﻤـﻮده و‬

‫ﺟﺎدهﻫـﺎي ﺑـﻴﻦ ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺑـﺰرگ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎد‬

‫ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي "ﻛﺎﻛﺘﻴﻞ"‬

‫ﻣﺤﻠﻲ را ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﻣﺪل ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑـﺎ‬

‫‪Nederlandʹs Spoorweges  ‬‬ ‫‪Rail 21 ‬‬ ‫‪Railned ‬‬ ‫‪Cocktails ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪894‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺧﻄﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺻـﺤﻴﺢ‪ ،‬ادﻏـﺎم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ اﻫـﺪاف ﻣﺘـﻀﺎد‬

‫‪ PROLOP‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺧﻄــﻮط آﻫــﻦ را ﺑــﺮ اﺳــﺎس‬

‫دوﻟﺖ و ﺷﺮﻛﺖ راهآﻫﻦ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣـﺬاﻛﺮه‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫درﺑﺎرة اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻣـﺮي ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‪،‬‬

‫ﻳﻚ ﺧﻂ آﻫﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬

‫رﻳﻞﻧﺪ ﻣﺪل ‪ DSS‬وﻳﮋهاي ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ارزﻳـﺎﺑﻲﻫـﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪-‬‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ DSS‬دوم‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ‪DONS‬‬

‫ﻓﺎﻳﺪه ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس روﻳﻜﺮد ﻣﻌﻴﺎر ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺘﻀﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ "ﻛﺎﻛﺘﻴـﻞﻫـﺎي"‬

‫• ‪ :DONS‬اﻳـــﻦ ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﺷـــﺎﻣﻞ ﭘﺎﻳﮕـــﺎه دادة ﺳﻴـــﺴﺘﻢ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺧﺎص رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر‪ ،‬واﺳــﻂ ﮔﺮاﻓﻴﻜــﻲ ﻛــﺎرﺑﺮ و دو ﻣــﺎژول‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑـﺮ ﺳـﻮدآوري ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ اول‪ ،‬زﻣﺎن ورود و ﺧﺮوج‬

‫ﺷﺮﻛﺖ راه آﻫﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺿـﻴﺎت‪،‬‬

‫ﻫﺮ ﻗﻄﺎر را در ﻫﺮ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﻗـﻒ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ‬

‫ﺳﻌﻲ در ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎي دوﻟﺘﻲ دارد‪.‬‬

‫اﺳﺎس ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي "ﺷﺪﻳﺪ" )ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد(‪ ،‬و‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ زﻣـﺎن‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي "ﺿﻌﻴﻒ" )ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺗـﺄﺧﻴﺮ ﺑﻴﻔﺘـﺪ(‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﻛﺎﻫﺶ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت را‬

‫ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻟﮕــﻮ‪ ،‬اﻟﺰاﻣــﺎت اﻣﻨﻴﺘــﻲ و‬

‫اﻓــﺰاﻳﺶ داده اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﻞ ﻫــﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺜــﺎﻟﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻫـﺪف اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺮﻣ ــﺎﻳﻪﮔــﺬاري ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴ ــﻮن دﻻري ﻧﻴــﺎز داﺷــﺖ‪DONS .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪوﺟﻮد آوردن ﺟـﺪول زﻣـﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي‬

‫ﻳـﻚ ﺟـﺪول زﻣــﺎﻧﻲ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻛــﺮد ﻛـﻪ ﺑــﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫ﻗﻄﺎرﻫــﺎ اﺳــﺖ‪ .‬اﮔــﺮ راه ﺣــﻞ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ ﻣﻤﻜــﻦ ﻧﺒﺎﺷــﺪ‪،‬‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 7/5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰان از ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫــﺎي "ﺿــﻌﻴﻒ"‬

‫ﻧﻴﺎز داﺷـﺖ‪ .‬راه ﺣـﻞ ‪ ،DSS‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‪،‬‬

‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻄﻮط ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫• ‪ :STATIONS‬ﻣﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ ﻗﻄﺎرﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Hooghiemstra et al. (1999‬‬

‫ﻗﻄﺎر‪ ،‬اﻣﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺟﺪول زﻣﺎﻧﻲ ﺣـﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ STATIONS‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪ .1‬ﭼﺮا در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزيﻫـﺎي ﻋﻠـﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣﺠـﺪداً‪ ،‬راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ راه ﺣﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد؟‬ ‫‪ .2‬ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺧﺒﺮة ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣﺎﻟﺰي‬

‫‪895‬‬

‫‪ .3‬وارد ‪ NS.nl‬ﺷﺪه‪ ،‬و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ درﺑـﺎرة ﺷﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‬

‫‪ .5‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪،‬‬

‫اِ ﻧﺪرﻟﻨﺪز اِﺳﭙﻮروﻳﺠﺰ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ )اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ‬

‫ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ‪ DSS‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ(‪  .‬‬

‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬در ﻛﺪام ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي را ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫‪ .6‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮد و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﻈﻮر؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮة ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣﺎﻟﺰي‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ زﻣــﺎﻧﻲ ﺧﺪﻣــﺔ ﭘــﺮواز ﺷــﺮﻛﺖ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺧﺪﻣﻪ ﺑـﻮﻣﻲ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن‬

‫اﺧﺘﻼﻻت در ﻟﻴﺴﺖ ﺧﺪﻣﺔ ﭘـﺮواز اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺮوژة‬

‫ﭘــﺮواز ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺧﻄــﻮط ﻫــﻮاﻳﻲ ﺳــﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣــﺎﻟﺰي ﻧــﺴﺒﺘﺎً‬

‫ﺳﻴ ـﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺪﻣــﻪ‪ 1‬ﻛــﻪ در ﺳــﺎل ‪ 1997‬در‬

‫ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪ‪ ،‬از ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪:‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﺑﻴﻤﺎري ﻳﻜﻲ از ﺧﺪﻣﻪ در ﺣـﻴﻦ ﭘـﺮواز‪،‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﺧﺪﻣﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺔ ﻛﺎﺑﻴﻦ ﺧﻠﺒـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺳـﺮﻳﻊ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺜـﺎﻟﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺔ ﻛﺎﺑﻴﻦ و ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﻪ )ﺑﺨﺶ دوم ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺧﺪﻣـﻪ را‬

‫ﻛﻮﭼﻚ در ﻣﻮرد ﻋﻠﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﺧﺪﻣـﺔ‬

‫دﻧﺒﺎل ﻛﺮده و ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﻛـﻪ اﺧـﺘﻼﻻت‬

‫ﭘﺮواز اﺳﺖ؛ ﺧﺼﻮﺻﺎً زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﻧﻈـﺎرﺗﻲ‪،‬‬

‫در اﻟﮕﻮي ﺧﺪﻣﺔ ﭘﺮواز را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﻮاﻓﻘـــﺎت ﻗـــﺮاردادي و ﺗﻤـــﺎﻳﻼت ﺧﺪﻣـــﻪ ﻣﻮاﺟـــﻪ ﺑﺎﺷـــﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ ﻳﻜــﻲ از اﻋــﻀﺎء در‬

‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻧﮕﻬـﺪاري و‬

‫ﻓﺮودﮔﺎه ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺧﺪﻣـﻪ ﻣﺠـﺪداً ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬

‫ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺪﻣﻪ را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از ﻛﻤﺒﻮد ﺧﺪﻣﻪ در ﻳﻚ‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ﭘﺮواز زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻣﺠـﺪد ﺟـﺪول زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‬

‫وب ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺧﺒــﺮه و ﭘــﺮدازش ﻋــﺼﺒﻲ ﺟﻬــﺖ‬

‫ﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺧﺪﻣـﺔ ﭘـﺮواز ﺟﻬـﺖ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن‬

‫‪1‐  The Integrated Crew Management System (ICMS) ‬‬

‫‪896‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﺮدي ﺑﻪﺟﺎي ﺷﺨﺺ ﺑﻴﻤﺎر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺪﻣﻪ‪ ،2‬وﻇﺎﻳﻒ ﻛﻠﻴﺔ ﺧﺪﻣﺔ ﭘﺮواز را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻨﻨﺪة ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬اﻟﺰاﻣـﺎت‬

‫ﺧﻮدﻛﺎر داﻧﺸﻲ را ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫﺎ ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه ﺑﻴـﺮون‬

‫ﻧﻈﺎرﺗﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﻪ را ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﺔ ﻳﻚ‬

‫ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻬﻴﻨﺔ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﺧﺪﻣﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺠﺪد ﺧﺪﻣـﻪ ﻳـﺎ ﻓﺮاﺧـﻮاﻧﻲ ﺧﺪﻣـﺔ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬

‫ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ردﻳــﺎب ﺧﺪﻣــﻪ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺑﺨــﺶ ﻛﻨﺘــﺮل‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ وﺟﻮد ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎد‪ ،‬اﻳﻦ دو ﺧﻂ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑـﺎ‬

‫اﺧـﺘﻼﻻت ﺧﺪﻣـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻼدرﻧـﮓ از‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺣﺎل رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮ از اﻛﺜﺮ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎﻟﺰي‪ ،‬از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،2003‬ﺟﻬﺖ ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي ﻛـﺎرﺑﺮد ﺧﺪﻣـﻪ‬ ‫ﭘﺮواز اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي‬

‫ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪Computerworld Singapore (April 10, 2003‬‬

‫و )‪.ilog.com (June 9, 2003‬‬

‫‪ ilog.com‬را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬واﺣـﺪ ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬

‫ﮔﺮوهﺑﻨـﺪي ﺧـﺪﻣﻪ‪ ،1‬از اﺟـﺰاء ﺑﻬﻴﻨﻪﺳـﺎزي ‪ I log Cplex‬و‬

‫‪ .1‬ﭼﺮا ﺧﻄﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎزي ﺑـﺮاي‬

‫‪ I log Solver‬ﺟﻬـﺖ ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ ﺑـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻘـﺎت اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﺗﺠـﺎري و ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﻜﺎن و اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺪﻣﻪ‬ ‫را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ و اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻴـﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﻲ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي روزاﻧـﻪ را ﺑـﻪ‬

‫زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي ﺧﺪﻣﻪ اﺣﺘﻴﺎج دارد؟‬ ‫‪ .2‬در اﻳـــﻦ ﻧﻤﻮﻧـــﻪ‪ ،‬داﻧـــﺶ ﻣﺘﺨﺼـــﺼﻴﻦ ﭼـــﻪ ﻧﻘـــﺸﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪ .3‬ﭼﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ در ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر و ﻣـﺎﻟﺰي‬ ‫وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﻃﻮر ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳـﺎزد‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬

‫‪1‐  Crew Pairing Optimization (CPO) ‬‬ ‫‪2‐  Crew Duty Assignment (CDA) ‬‬

897

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Adelantado, M., ʺRapid Prototyping of Airport  Advanced Operational Systems and Procedures  Through Distributed Simulation,ʺ Simulation:  Transactions of the Society for Modeling and Simulation  International, 80(1), January 2004. 

Alesso, P., and C. F. Smith, Intelligent Wireless Web.  Boston: Addison Wesley, 2002. 

Amato‐McCoy, D. M., ʺSpeech Recognition System  Picks Up the Pace in Kwik Trip DC,ʺ Stores, May 2003. 

Ante, S., ʺOwens 8 Minorʺ, Business Week, November 24,  2003. 

Anthony, R. N., Planning and Control Systems: A  Framework for Analytics. Cambridge, MA: Harvard  University Press, 1965. 

Arnold, V., et al., ʺImpact of Intelligent Decision Aids on  Expert and Novice Decision‐Makersʹ Judgments,ʺ  Accounting and Finance, 44(1), March 2004. 

Barrett, L., and S. Gallagher, ʺNew Balance: Shoe Fits,ʺ  Baseline Magazine, November 1, 2003. 

Bates, J., ʺBusiness in Real Time‐Realizing the Vision,ʺ 

Carter, G. M., et al., Building Organizational Decision  Support Systems. Cambridge, MA: Academic Press, 1992.  Cawsey, A., The Essence of Artificial Intelligence. Upper  Saddle River, NJ: Prentice Hall PTR, 1998.  Chapman, T., ʺVital Signs,ʺ UK Microsoft Customer  Magazine, July 2003.  Chen, C. H., Fuzzy Logic and Neural Network Handbook.  New York, McGraw‐Hill, 1996.  Cherry, S. M., ʺWeaving a Web of Ideas,ʺ IEEE Spectrum.  September 2002.  Chong, K. I., et al., ʺA Simulation‐Enabled DSS for  Allocating Check‐In Agents,ʺ INFOR, 41(3), August  2003. Choy, J., ʺGrowing Interest in Business Performance  Management,ʺ Asia Computer Weekly, Singapore, April 28,  2003.  Cohen, H. D., et al., ʺDecision Support with Web‐ Enabled Software,ʺ Interfaces, March–April 2001.  Computerworld, July 7, 1997. 

DM Review. May 2003. 

Computerworld Singapore, April 10, 2003. 

Berg, J. E., and T. A. Rietz, ʺPrediction Markets as  Decision Support Systems,ʺ Information Systems Frontiers,  January 2003. 

Davis, J. T., et al., ʺPredicting Direction Shifts on  Canadian‐US Exchange Rates with Artificial Neural  Networks,ʺ International Journal of Intelligent Systems in  Accounting, Finance of Management, Vol. 10, 2001. 

Bonabeau, E., ʺDonʹt Trust Your Gut,ʺ Harvard Business  Review, May 2003.  Bose, R., ʺGroup Support Systems: Technology and  Products Selection,ʺ Industrial Management and Data  Systems, 103(9), November 2003.

DeSanctis, G., and B. Gallupe, ʺA Foundation for the  Study of Group Decision Support Systems,ʺ Management  Science, 33(5), 1987.  Dettmer, R., ʺITʹs Good to Talk,ʺ tEE Software, June 2003. 

Brezillon, P., and Pomerol, J. C., ʺUser Acceptance of  Interactive Systems: Lessons from Knowledge‐Based  DSS,ʺ Failur e and Lessons Learned in IT Management, 1(1),  1997. 

Dharia, A., and H. Adeli, ʺNeural Network Model for  Rapid Forecasting of Freeway Link Travel Time,ʺ  Engineering Applications of Artificial Intelligence, October  2003. 

Briggs, D., and D. Arnoff, ʺDSSs Failures: An  Evolutionary Perspective,ʺ Proceedings DSI AGE 2002,  Cork, Ireland, July 2002. 

Dmreview.com, 2001.  Dreyfus, H., and S. Dreyfus, Mind Over Machine. New  York: Free Press, 1988. 

Business World, ʺExecutive Information System: The 

Edwards, C., ʺCharles Schwab,ʺ Business Week, 

Right Move,ʺ itnzattes.com.ph/news/news_05042002f.html,  May 4, 2004 (accessed May 2004). 

November 24, 2003. 

‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬11 ‫ﻓﺼﻞ‬

898

Edwards, J. S., et al., ʺAn Analysis of Expert Systems for  Decision Making,ʺ European Journal of Information  Systems, March 2000. 

Huber, G. P., The Necessary Nature of Future Firms:  Attributes of Survivors in a Changing World. San Francisco:  Sage Publications, 2003. 

El Sharif, H., and O. A. El Sawy, ʺIssue‐based DSS for  the Egyptian Cabinet,ʺ MIS Quarterly, December 1988. 

Ilog.com (accessed June 9, 2003). 

Fagerholt, K., ʺA Computer‐Based DSS for Vessel Fleet  Scheduling,ʺ Decision Support Systems, April 2004. 

Flanagan, R., ʺA Fuzzy Stochastic Technique for Project  Selection,ʺ Construction Management and Economics,  January 2000. 

Gentry, J. A., et al., ʺUsing Inductive Learning to Predict  Bankruptcy,ʺ Journal of Organizational Computing and  Electronic Commerce. Vol. 12, 2002. Giesen, L., ʺArtificial‐Intelligence System Separates  Good Check Writers from Bad,ʺ Stores, March 2002. 

Informationbuilders.com/applications/seb.html (2001).  Information Week, May 15, 2000.  Iserlis, Y., ʺIntelligent Programs and Machines: A  Snapshot of Where We Are,ʺ PCA1, March 2004. 

Jackson, P., Introduction to Expert Systems, 3rd ed.  Reading, MA: Addison Wesley, 1999.  Jareb, E., and Rajkovic, V., ʺUse of an Expert System in  Personnel Selection,ʺ Information Management. Vol. 14,  2001. 

Kahn. J., ʺItʹs Alive,ʺ Wired, March 2002. 

Gorry, G. A., and M. S. Scott‐Morton, ʺA Framework for 

Keating, W., ʺFast Tracking,ʺ Optimize, March 2003. 

Management Information Systems,ʺ Sloan Management  Review, 13(1), Fall 1971. 

Kingsman, B. G., and A. A. deSouza, ʺA KBDSS for Cost  Estimation and Pricing Descision,ʺ International Journal of  Production Economics, November 1997. 

Gregor, S., and I. Benbasat, ʺExplanations from  Intelligent Systems,ʺ MIS Quarterly, December 1999.  Grimes, S., ʺDecision Support: The BPM Drumbeat,ʺ  Intelligent Enterprise, April 22, 2003.  Hackathorn, R. D., and P. G. Keen, ʺOrganizational  Strategies for Personal Computing in Decision Support  Systems,ʺ MIS Quarterly, September 1981.  Harrington, A. M., ʺBuilding the Optimal Schedule at  Reno Depot,ʺ Stores, September 2003.  Haykin, S., Neural Networks: A Comprehensive Foundation.  Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1998.  Heijden, M. C., et al., ʺUsing Simulation to Design an  Automated Underground System for Transporting  Freight Around Schiphol Airport,ʺ Interfaces, July— August 2002. 

Hillier, S. F., and S. M. Hillier, Introduction to  Management Science, 2nd edition. New York: McGraw‐ Hill, 2002. 

Kohli, R., and S. Devaraj, ʺContribution of Institutional  DSS to Organizational Performance: Evidence from a  Longitudinal Study,ʺ Decision Support Systems, April  2004. 

Koza, J. R., et al., ʺGenetic Programmingʹs Human‐ Competitive Results,ʺ IEEE Intelligent Systems, May— June 2003. 

Kumagai, J., ʺTalk to the Machine,ʺ IEEE Spectrum,  September 2002.  Law, A. M., and D. W. Kelton, Simulation Modeling and  Analysis. New York: McGraw‐Hill, 1999.  Lam, S. S. Y., et al., ʺPrediction and Optimization of a  Ceramic Casting Process Using a Hierarchical Hybrid  System of Neural Network and Fuzzy Logic,ʺ IIE  Transactions, January 2000.  Lee, L. Y., ʺW3C Releases ʹSemantic Webʹ Specs,ʺ  Software DevelopmentTimes, March 1, 2004. 

Hooghiemstra, J. S., et al., ʺDecision Support Systems  Support the Search for Win—Win Solutions in Railway  Network,ʺ Interfaces, March—April 1999. 

Li, S., ʺThe Development of a Hybrid Intelligent System  for Developing Marketing Strategy,ʺ Decision Support  Systems, January 2000. 

Hovanesian, M. D., ʺWells Fargo,ʺ Business Week, 

McGuire, P. A., ʺThe Analytics Divide,ʺ Stores, October  2001. 

November 24, 2003. 

899

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

McKinley, E., ʺGetting a Jump on the Competition,ʺ  Stores, October 2003. 

Rivlin, G., ʺThey Carry (Intelligent Devices),ʺ  Fortune.Cnet.com, Winter 2002. 

Mercator Advisory Group, ʺCredit Scoring and Analytic  Technologies: ROI Better Than Ever,ʺ  researchandmarkets.com/reports/54412, November 2003  (accessed May 2004). 

Rockart, J. F., and D. DeLong, Executive Support Systems.  Homewood, IL: Dow Jones—Irwin, 1988.

Mintzberg, H., The Nature of the Managerial Work. New  York: Harper Er Row, 1973.  Mintzberg, H., and F. Westley, ʺDecision Making: Itʹs  Not What You Think,ʺ MIT Sloan Management Review,  Spring 2001. 

Nevis, C., ʺCalifornia DMV Streamlines Fee Processing,ʺ  a case study, Fair Isaac, Inc., blazesoft.com, February 2003. 

Nguyen, H. T., and E. A. Walker, A First Course in Fuzzy  Logic. Boca Raton, FL: CRC Press, 1999.  OʹLeary, D. E., ʺAI and Navigation on the Internet and  Intranet,ʺ IEEE Expert, April 1996.  OʹLeary, D. E., ʺInternet‐based Information and  Retrieval Systems,ʺ Decision Support Systems, December  1999. 

PC Week, August 17, 1998.  Peray, K., Investing in Mutual Funds Using Fuzzy Logic.  Boca Raton, FL: CRC Press, 1999.  Platinum.com, 2000.  Pontz, C., and D. J. Power, ʺBuilding an Expert  Assistance System for Examiners (EASE) at the  Pennsylvania Department of Labor and Industry,ʺ  dssresourses.com/cases/Penndeptlabor.html,2003 (accessed  July 2003). 

Powell, A., et al., ʺVirtual Teams: Review of Current  Literature,ʺ Database Journal, Winter 2004.  Power, D. J., Decision Support Systems: Concepts and  Resources for Managers. Westport, CT: Quorum Books,  2002. 

Power, D. J., and S. Kaparthi,ʺBuilding Web‐based  DSSs,ʺ Studies in Informatics and Control, December 2002. 

Reiter, E., and R. Dale, Building Natural Language  Generation Systems. Cambridge U.K.: Cambridge  University Press, 2000.  Rivlin, G., ʺThe Things They Carry,ʺ Fortune, Winter  2002,fortune.cnet.com/fortune/0,10000,0‐5937473‐7‐ 7707001,00.html? Tag=txt (accessed July 2003). 

Russell, S. J., and P. Norvig, Artificial Intelligence, 2nd ed.  Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2002.  Shadbolt, J., et al., Neural Networks and the Financial  Markets: Predicting, Combining, and Portfolio Optimisation  (Perspectives in Neural Computing). New York: Springer‐ Verlag, 2002.  Shim, J. P., et al., ʺPast, Present, and Future of Decision  Support Technology,ʺ Decision Support Systems, 33(2),  June 2002.  Simic, G., and V. Devedzic, ʺBuilding an Intelligent  System Using Modern Internet Technologies,ʺ Expert  System With Applications, August 2003.  Simon, H., The New Science of Management Decisions, rev.  ed. Englewood Cliffs, NJ: Prentice‐Hall, 1977.  Singh, S. K., et al., ʺEIS Support of Strategic  Management Process,ʺ Decision Support Systems, May  2002.  Smith, K., and J. Gupta (eds.), Neural Networks in  Business: Techniques and Applications. Hershey, PA: The  India Group, 2002.  Sorensen, D., ʺEmerging Technology Innovation and  Products in the Vanguard,ʺ CIO Magazine, February  2003.  Stonebraker, J. S., ʺHow Bayer Makes Decisions to  Develop New Drugs,ʺ Interfaces, November—December  2002.  Taft, K. D., ʺW3C Approves Pair of Semantic Web  Specs,ʺ eWeek, 21(7), February 16, 2004,  eweek.com/article2/0,4149,1524306,00.a.sp (accessed May  2004).  Turban, E., et al., Decision Support Systems and Intelligent  Systems, 8th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall,  2005.  Vedder, R. G., et al., ʺDeath of an Expert System: A Case  Study of Success and Failure,ʺ Journal of International  Technology and Information Management, 11(1), 2002.  ʺVisa Cracks Down on Fraud,ʺ Information Week, August  26, 1996. 

‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬11 ‫ﻓﺼﻞ‬

900

Visa.com, press releases (accessed June 19, 2003).

Ye, H., ʺA Neuro‐Fuzzy Logic for ATIS Stand‐Alone 

ʺVisa Stamps Out Fraud,ʺ International Journal of Retail  and Distribution Management, 23(11), Winter 1995, p. viii. 

Control Systems: Structure, Calibration, and Analysis,ʺ  Computer‐Aided Civil and Infrastructure Engineering, 19(3),  May 2004. 

Voth, D., ʺTIA Program Researches Terrorism Patterns,ʺ  IEEE Intelligent Systems, May—June 2003.  Wang, F. Y., et al., ʺToward Intelligent Transportation  System for the 2008 Olympics,ʺ IEEE Intelligent Systems,  November—December 2003.  Weforum.orq (accessed June 29, 2003).  W3.org12001/sw/. 2001. 

Yiman‐Seid, D., and Kobsa, A., ʺExpert‐Finding Systems  for Organizations: Problem and Domain Analysis and  the DEMOIR Approach,ʺ Journal of Organizational  Computing and Electronic Commerce, Vol. 13, 2003.  Zadeh, L., ʺFuzzy Logic, Neural Networks, and Sell‐ Computing,ʺ Communications of the ACM, March 1994.

‫وﯾﺮاﯾﺶ‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎواﯾﯽ در ﻣﻨﻮآ‬

‫دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯽﻟﻮر‬

‫اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ ﺟﻮرﺟﯿﺎ‬

‫ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﮕﺰاس‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪:‬‬

‫ﮐﺮﯾﺴﺘﯽ ﭼﯿﻮﻧﮓ‪،‬‬ ‫داﻧﯿﻞ ﺗﯿﺴﻪ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺘﯽ ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫ﻣﮕﯽ ﻟﯿﻮ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﯿﺴﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮز‪ ،‬ﻫﻨﮓﮐﻨﮓ‬

‫اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪای اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪Efraim Turban, Dorothy Leidner, Ephraim Mclean and James Wetherbe; Information Technology for Management, Transforming‬‬ ‫‪Organizations in the Digital Economy, 5th Edition, John Wiley & Sons Inc, 2006‬‬ ‫)‪(ISBN 0-471-70522-5, Printed in the United States of America, www.wiley.com/college/turban‬‬

‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪3‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ‪ :‬ﮔﺮوه ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪای آﺷﻨﺎ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ :‬اﻓﺮاﯾﻢ ﺗﻮرﺑﺎن‪ ،‬دوروﺗﯽ ﻟﯿﺪﻧﺮ‪ ،‬اﻓﺮاﯾﻢ ﻣﮏﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺟﯿﻤﺰ وﺗﺮب‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﺘﺮﺟﻤﯿﻦ‪:‬‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ رﯾﺎﺣﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﭘﻮرﯾﺎ ﻗﻄﺮهﻧﺒﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯾﻪ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ ﻣﺤﻤّﺪی )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ادﺑﯽ‪ :‬ﻣﺮﺿﯿﻪ ﮐﻮﻫﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﻋﻠﻤﯽ‪ :‬ﻧﯿﻤﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﻓﺮوﺷﺎﻧﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﮑﻞﻫﺎ‪ :‬ﻣﯿﺜﻢ ﯾﻮﺳﻔﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ و ﻧﺴﺨﻪﭘﺮدازی‪ :‬ﻣﺎرﯾﺎ ﻗﺎدری )‪([email protected]‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺧﻮاﻧﯽ‪ :‬آزاده ﺑﺮاﺗﯽ ﺟﻮراﺑﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‪ :‬زﻫﺮا ﻋﺒﺪاﻟﻠﻬﯽ )‪([email protected]‬‬ ‫ﻟﯿﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﯽ‪ :‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﺎپ‪ :‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪1385‬‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺎﺑﮏ‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪:‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗﻬﺮان ‪ ،19569‬اﺑﺘﺪای ﺟﺎده ﻟﺸﮑﺮک‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﮐﺰی داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪ -‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ ‪19395-4697‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ،(021) 2442060-69 :‬دورﻧﮕﺎر‪(021) 2441511 :‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،Http://www.pnu.ac.ir :‬ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪[email protected] :‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﻠﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪1‬‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫اﻧﻘﻼب وب‬

‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‬ ‫‪ .2‬ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .3‬ﭘﺮدازش ﺷﺒﮑﻪای‪ :‬ﮐﺸﻒ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﮑﺎری‬ ‫‪ .4‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺑﯽﺳﯿﻢ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ‬

‫‪ .6‬ﭘﺮدازش ﺗﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی‬

‫ﺑﺨﺶ ‪3‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫‪ .7‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬از زﻧﺠﯿﺮۀ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی‬ ‫‪ .8‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪4‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ‬ ‫‪ .10‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ :‬اﻧﺒﺎرﺳﺎزی‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﮐﺎوش و ﻣﺠﺴﻢﺳﺎزی‬ ‫‪ .11‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﯾﺎر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺰﯾﺖ راﻫﺒﺮدی‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﯿﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪v‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﻣﺰﯾﺖ راﻫﺒﺮدی ‪901.............................................................................‬‬ ‫ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دل ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ‪902 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-12‬ﻣﺰﯾﺖ راﻫﺒﺮدی و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪905 .....................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-12‬ﻣﺪل زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‪915 ....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ‪918 ................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت – ﻣﺴﺄﻟﻪای ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ‪924 ...........................................................................‬‬ ‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی راﻫﺒﺮدی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪928 ............................................................................................... 1‬‬ ‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﭘﺮوژه ‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪940 .............................................4‬‬ ‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﻌﻤﺎری ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪946 .................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-12‬ﻧﮑﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪955 ........................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﺳﯿﺴﮑﻮ ﺳﯿﺴﺘﻤﺰ ‪974 .........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﻧﺸﻨﺎل ﺳﯿﺘﯽ ﺑﺎﻧﮏ ‪977 ......................................................................................................................................‬‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪983...................................................................................................................‬‬ ‫ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در اﯾﺎﻟﺖ آﯾﻮا ‪984 .........................................................................................‬‬ ‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوری‪987 ......................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-13‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد ‪997 ........................................................‬‬ ‫‪ 3-13‬روشﻫﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1007 ...........................................................................‬‬ ‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﺑﺮونﺳﭙﺎری ‪1022 .......................................................................‬‬ ‫‪ 5-13‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وب و ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪1035 ........................................................................................‬‬ ‫‪vi‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪vii‬‬

‫‪ 6-13‬ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1037 ...........................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬روﯾﮑﺮد "اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﯿﻞ" ‪1049 .............................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺷﺮﮐﺖ ﮐُﻦ‪1052 ...............................................................................................................................................‬‬

‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1059 ..................................................................................‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ‪1060 ............................................................................‬‬ ‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1063 ................................................................................‬‬ ‫‪ 2-14‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ‪1068 ..................................................................................‬‬ ‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ‪1072 ......................................................................................‬‬ ‫‪ 4-14‬ﺑﺮونﺳﭙﺎری و اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاری ‪1084 ..................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی ‪1089 ...........................................................................‬‬ ‫‪ 6-14‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی داده و ﺷﺮﮐﺎی ﺗﺠﺎری‪ :‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی ‪1094 .................................................................................‬‬ ‫‪ 7-14‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎری ‪1097 .........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎری ‪1100 .................................................................................‬‬ ‫‪ 9-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ‪1107 ..............................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺎﯾﻮﻧﯿﺮ ‪1120 ..........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﮏ دوﻧﺎﻟﺪز ‪1122 .............................................................................................................................................‬‬

‫‪ .15‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﯿﺖ ‪1127 ......................................................................................................‬‬ ‫ﺟﺮاﺋﻢ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ در ﻫﺰارۀ ﻧﻮﯾﻦ ‪1128 ...................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت و ﮐﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﯾﯽ ‪1130 ..................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-15‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ‪1140 ....................................................................‬‬ ‫‪ 3-15‬آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪1145 .......................................................................................‬‬ ‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪1163 ............................................................................................‬‬ ‫‪ 5-15‬اﯾﺠﺎد اﻣﻨﯿﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺑﯽﺳﯿﻢ ‪1178 .................................................................................‬‬ ‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺑﺮای اﺳﺘﻤﺮار ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﭘﺲ از ﺣﻮادث ‪1190 .........................................................................‬‬ ‫‪ 7-15‬ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی اﻣﻨﯿﺖ‪ :‬ﻣﻤﯿﺰی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ‪1198 ......................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-15‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ‪1207 ................................................................................................................‬‬

‫‪viii‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﻫﻮم دﯾﭙﺎت ‪1220 ................................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬زاﯾﻮﻧﺰ ﺑَﻦﮐُﺮﭘُﺮﯾﺸﻦ ‪1222 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪1229........................................................................‬‬ ‫ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻏﯿﺮﻣﺠﺎز ﻓﯿﻠﻢ ‪1230 .......................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-16‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1233 ................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد ‪1235 .................................................................................‬‬ ‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﯽ ﮐﻤﯿﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪1242 ...................................................................................‬‬ ‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪1254 ....................................................‬‬ ‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺠﺪد ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ارزﺷﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪1268 .................................................‬‬ ‫‪ 6-16‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ‪1278 ........................................................................................................................................................‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﭼﻮﯾﺲ ﭘﻮﯾﻨﺖ ‪1285 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫)‪ (2‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎﻫﯿﮕﯿﺮی اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ‪1287 ............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﮑﻞﻫﺎ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪12‬‬ ‫‪ 1-12‬ﻣﺪل ﻧﯿﺮوﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ ﭘﻮرﺗﺮ‪ :‬ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ ‪909 .................................................................................‬‬ ‫‪ 2-12‬اﻧﻄﺒﺎق زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ روی زﻧﺠﯿﺮۀ ارزش ﭘﻮرﺗﺮ ‪919 .......................................................................‬‬ ‫‪ 3-12‬ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪای اﺻﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ‪928 ................................................................................‬‬ ‫‪ 4-12‬رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت و اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪930 ................................................‬‬ ‫‪ 5-12‬روﯾﮑﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر )‪934 ...........................................................................................(BSP‬‬ ‫‪ 6-12‬ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ -‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺑﻨﯿﺎدی ‪938 ..........................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-12‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺮﺗﻔﻮی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯾﮏ ﺗﻮزﯾﻊﮐﻨﻨﺪه اﺳﺒﺎبﺑﺎزی ‪964 ..............................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪13‬‬ ‫‪ 1-13‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﯾﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎی اﯾﻨﺘﻞ ‪989 ......................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-13‬روﯾﮑﺮد ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪996 ...................................................................‬‬ ‫‪ 3-13‬ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﭘﺮوژهﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1006 .........................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪ix‬‬

‫‪ 4-13‬ﮔﺎمﻫﺎی روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻞ ارزش ‪1010 ...........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-13‬اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت ‪1011 ................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-13‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ از ﻃﺮﯾﻖ اﺻﻮل‪ :‬اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ راﻫﺒﺮد و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ‪1016 ............................................................................‬‬ ‫‪ 7-13‬ﻣﻨﻄﻖ ﮐﺎرت اﻣﺘﯿﺎز ﻣﺘﻮازن ‪1018 ..................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-13‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ‪1035 ...............................................................................................‬‬ ‫‪ 9-13‬اﺛﺮات اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪1036 ...................................................................................................................‬‬ ‫‪ 10-13‬ﺑﺎزدﻫﯽ ﻓﺰاﯾﻨﺪه در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ ﮐﺎﻫﻨﺪه ‪1042 .......................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪14‬‬ ‫‪ 1-14‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺴﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪1065 ........................................................................................................................................ .‬‬ ‫‪ 2-14‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاک ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪1075 ...................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-14‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده‪1095 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-14‬ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ‪1109 ...................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪15‬‬ ‫‪ 1-15‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪1144 ........................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-15‬ﺣﻮزهﻫﺎی ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ ‪1151 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-15‬ﻧﺤﻮه ﮔﺴﺘﺮش وﯾﺮوس ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ‪1160 ......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ‪1167 .........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-15‬ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎی دﻓﺎﻋﯽ ﻣﻬﻢ ‪1170 .......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-15‬ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﯿﻮﻣﺘﺮﯾﮏ ‪1173 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-15‬ﺳﻪ ﻻﯾﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی اﻣﻨﯿﺖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪1179 .........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 8-15‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎی دﻓﺎﻋﯽ‪ :‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮی آﻧﻬﺎ‪1190 ............................................................................................................‬‬ ‫‪ 9-15‬ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺪاوم ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آیﺑﯽام ‪1191 .........................................................................................‬‬ ‫‪ 10-15‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ‪1203 ......................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪12‬‬ ‫‪ 1-12‬زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮآوریﻫﺎی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ‪913 .............................................................‬‬

‫‪x‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪ 2-12‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪922 ..................................................................................‬‬ ‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ‪924 ......................................................................................................................................... IS‬‬ ‫‪ 4-12‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺿﺮوری ﺳﻨﺎرﯾﻮﺳﺎزی ‪939 .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-12‬ﻣﺪل ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪای ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎ ‪941 .................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪13‬‬ ‫‪ 1-13‬روشﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ‪1007 ...............................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-13‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮونﺳﭙﺎری ‪1031 ......................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪14‬‬ ‫‪ 1-14‬ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﮔﺰﯾﻨﻪ »ﺧﺮﯾﺪ«‪1073 ..................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-14‬ﻣﻼکﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ روﯾﮑﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪1087 ...............................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-14‬ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ روشﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺼﻮل ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ‪1088 ..............................................................................................‬‬ ‫‪ 4-14‬ﻣﻼکﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاری ﮐﺎرﺑﺮدی ‪1092 ...............................................................................................‬‬ ‫‪ 5-14‬ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎری اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد ‪1102 ..............................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪15‬‬ ‫‪ 1-15‬اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑﺨﺶ اﯾﻤﻨﯽ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ‪1145 ..........................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-15‬روشﻫﺎی ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ‪1158 ........................................................................................‬‬ ‫‪ 3-15‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯿﺪی دوﻟﺖ ﻓﺪرال آﻣﺮﯾﮑﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺮاﺋﻢ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ‪1164 ........................................................................‬‬ ‫‪ 4-15‬دﺷﻮاریﻫﺎی ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ‪1168 ..............................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-15‬ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎی اداری ‪1176 ..............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-15‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﯾﺮوسﻫﺎ ‪1181 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-15‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﻨﺎوریﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪1208 ....................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪16‬‬ ‫‪ 1-16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬اﺧﺘﯿﺎر‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻣﺤﺘﻮای ﺷﻐﻞ ‪1241 ....................................................................‬‬ ‫‪ 2-16‬ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ‪1242 .......................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-16‬اﻧﻮاع ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺠﺎزی ‪1266 ...........................................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪12‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪ 2-12‬ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮ راﻫﺒﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 4-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت – ﻣــﺴﺄﻟﻪاي ﺣﻴــﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛــﺴﺐ ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ در ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﺧــﻮد ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه ‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪  4‬‬

‫درﺑﺎرة ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ در دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﻣﺪل ﭼﻬـﺎر ﻣﺮﺣﻠـﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﺷﺮح داده و درﺑﺎرة اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﺘﺮازي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‬ ‫‪ .2‬ﻧﺸﻨﺎل ﺳﻴﺘﻲ ﺑﻨﻚ‬

‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪيﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‪ ،‬درآﻣــﺪﻫﺎ و ﺳــﺒﺪ ﭘــﺮوژه‪،‬‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫درﺑﺎرة ﻣﻔﻬﻮم و اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﺘـﺮازي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫درﺑﺎرة ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ وب‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ و اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را درك ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪901‬‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ "دل" ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش در ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﺑﻨـﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ راﻫﺒـﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ 1‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨــﺎي اﻳــﻦ راﻫﺒــﺮد‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫــﺎي اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲﻫــﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣــﺪت ﺗﻘﺎﺿــﺎي‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اوﻟﻴﻪ زﻧﺠﻴﺮة ارزش از ﺗـﺪارﻛﺎت داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺪارﻛﺎت ﺧﺎرﺟﻲ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﻴـﺰان آن اﺳـﺖ‪ .‬راﻫﺒـﺮد ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒـﺎت‬ ‫ﻛﺎراﻳﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲﻫـﺎ دﻗﻴـﻖ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ از‬ ‫دﺳﺖ دادن ﻓﺮوش )ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ( ﻳﺎ اﺟﺒﺎر ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺗﺨﻔﻴـﻒﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺿﺎﻓﻲ )ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ( ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺳـﻮد‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻴﺐ ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮ راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺗﻌﻘﻴـﺐ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪاوم ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻞ راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ؛‬ ‫‪2‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻔﺎرش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1984‬اﻳﻦ‬ ‫اﻳﺪه ﻣﺎﻳﻜﻞ دل‪ 3‬را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ دل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ 4‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻛﻪ اﻣـﺮوزه دل‬

‫‪5‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ دِلﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲاش در ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺒـﻮه ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ اﻧﺒـﻮه‪ 6‬و در‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮب زﻧﺠﻴﺮة ارزش‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ 7‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﻫﺮ ﺳﻄﺢ از زﻧﺠﻴﺮة ارزش‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪902‬‬

‫‪Make–to–forecast Strategy ‬‬ ‫‪Direct Business model ‬‬ ‫‪Michael Dell ‬‬ ‫‪Dell Computer Corporation ‬‬ ‫‪Dell Inc. ‬‬ ‫‪Mass‐customization  ‬‬ ‫‪Build‐To‐Order strategy (BTO)  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ "دل" ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬

‫‪903‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش دل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓـﺮوش را ﺑـﻪ اﺑﺘـﺪاي زﻧﺠﻴـﺮة ارزش آورده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دل در راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت را ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ﺳﻔﺎرش ﻣـﺸﺘﺮي ﻫـﻢﺑﻨـﺪي‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش در اﺑﺘﺪاي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ دل ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﻣﺸﺘﺮي از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﻜﺲ ﻳـﺎ ﺗﻠﻔـﻦ آﻏـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮدازش ﺳﻔﺎرش و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از وﺟـﻮد ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻗﻄﻌـﺎت در اﻧﺒـﺎر‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ روز ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﻫﻢﺑﻨﺪي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻧﻴـﺰ ﻳـﻚ روز ﺑـﻪ ﻃـﻮل ﻣـﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل ﻳﺎ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ روز زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫در دل‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢﺑﻨﺪي و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از راﻫﺒـﺮد‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪ ،‬دل ﺟﺰء اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1996‬ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد اﻓﺰود‪ .‬در ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬دل اوﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ ‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر‬ ‫ﻓﺮوش روزاﻧﻪ ﺑـﺮﺧﻂ را ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺧـﻮد ﺛﺒـﺖ ﻛـﺮد‪ .‬ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن‪ ،‬دل ﻳﻜـﻲ از ﭘـﺮ ﺣﺠـﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﺟﻬﺎن را اداره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ روي‬ ‫ﺳﺮورﻫﺎي ‪ Dell Power Edge‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد و از ‪ Microsoft Windows‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺻﻔﺤﻪ درﺧﻮاﺳﺖ از ‪ 84‬ﺳﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ و ﺑﻪ ‪ 28‬زﺑﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ در ‪ 29‬واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﭘﺮدازش ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻔﻜــﺮ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺗﻌــﺎﻣﻼت و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻧﻴــﺎز دارد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﻪ ﺷــﻜﻠﻲ‬ ‫اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد درﻛﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻏﺎز ﮔﺮدد؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ واﻛﻨﺶﭘﺬﻳﺮي در ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻮاﺣﻲ زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫راﻫﺒــﺮد ﻣﻮﻓــﻖ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺳﻔﺎرﺷــﻲ ﺑــﺮاي ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ دل‪ ،‬ﻣﺰاﻳــﺎي ﺑــﺴﻴﺎري ﺟﻬــﺖ‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل و ﺣﺠـﻢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻴـﺰان‬

‫‪1‐  Assemble  ‬‬

‫‪904‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﻪ دﻗﺖ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ درﺑﺎره روﻧﺪﻫﺎي ﺑـﺎزار را اﻓـﺰوده و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺗﻘﺎﺿـﺎ و ﺟﺮﻳـﺎن ﻛﺎﻻﻫـﺎ در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش دل را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺎي آن ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫درك ﻛﻞ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ارزش‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻨﺶ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻣﻨﻌﻄـﻒﺗـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳـﻦ اﻣــﺮ ﻣﻮﺟــﺐ واﻛــﻨﺶﭘــﺬﻳﺮي ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺷــﺮﻛﺖ ﺷــﺪه و آن را اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮ و ﭼﺎﺑــﻚ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﻓﺮوش‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻄﻮح ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﻓﺮوش ارزانﺗـﺮ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در آﺧﺮ آﻧﻜﻪ ﭼـﻮن ﻣـﺸﺘﺮي دﻗﻴﻘـﺎً آن‬ ‫ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺎزه وارد ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و دل را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن و ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‪ ،‬ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﻣﺪت ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎن راﻳﺞ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ ﻛﻤﻴﺎب ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺮﺿﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ و ﺳﻔﺎرﺷـﺎت‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮآورده ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﻞ دل )رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻣـﺪﻳﺮه( و ﻛـﻮﻳﻦ روﻟﻴﻨـﺰ‪) 1‬ﻣـﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ( ﻫـﺮ دو ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت دل‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖ اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﻴﺎز ﺳﻪ روز ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ و اﻧﺒﺎر ﺧﻮد را ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﺑﺎر در ﺳﺎل ﭘـﺮ‬ ‫و ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﻞ دل ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ اﮔـﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ ﺑـﻮد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ داراي ﮔﺮدش ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻴـﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ دل‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدي آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺟﺮاي ﻣﺆﺛﺮ راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ در رﺷـﺪ ﺧﻴـﺮهﻛﻨﻨـﺪه دل‪ ،‬ﺳـﻬﻤﻲ ﻋﻤـﺪه دارد‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ دل درآﻣﺪي ﺑﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر دارد و ‪ 47،000‬ﻧﻔـﺮ را در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫‪1‐  Kevin Rollins ‬‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪905‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد در آورده اﺳﺖ‪ .‬دل از ﻧﻈﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ‬ ‫از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﭘﻴــﺸﺘﺎز اﺳــﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷــﺘﻪ از اﻳــﻦ‪ ،‬در ﺳــﺎل ‪ ،2004‬دل در ﺻــﺪر ﻓﻬﺮﺳــﺖ ‪500‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻮرﭼﻮن در ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزده ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ‪ 10‬ﺳﺎل ﻗﺮار داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Holweg and Pil (2001)،Kirkpatrick (2004) :‬و ‪) dell.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ژوﺋﻦ ‪.(2004‬‬

‫«‬

‫اﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ دل ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ راﻫﺒﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﻴــﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻬﻤـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﺳﻮدآوري و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي راﻫﺒﺮد را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ درﺳﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲآﻣـﻮزﻳﻢ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و اﻫﺘﻤـﺎم ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﻤﻞ راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬رﻗﺎﺑـﺖﭘـﺬﻳﺮي را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪه و‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورﻧـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪Galliers et al., 1999, ‬‬

‫‪ Griffiths et al., 1998‬و ‪ Ward and Peppard, 2002‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻛﺎر اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ را ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي ﻛﻪ از دﻫﺔ ‪ 70‬ﺗـﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪  .‬‬ ‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﻫﺮﻛﺪام از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از راهﻫـﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫راﻫﺒﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﻮرﺗﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ )ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ 1‬اﻟـﻒ‪ ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫اﺑﺘﻜﺎرات اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﭘﻮرﺗﺮ‪ 1‬و ﻫﺎرﻣﻮن‪ 2‬ﺑﻌﻀﻲ راهﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬاري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ را در ‪ 5‬ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪1‐  Porter (2001) ‬‬ ‫)‪2‐  Harmon et al. (2001‬‬

‫‪906‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪ .1‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﺎزه واردﻳﻦ‪ .‬ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺗﻬﺪﻳـﺪ رﻗﺒـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺳـﺮﻳﻌﺎً ﻣﻮاﻧـﻊ ﺳـﻨﺘﻲ ورود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻧﻴـﺮوي ﻓـﺮوش و‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻳﺎ دﻓﺘﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻛـﺎري ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ رﻗﻴﺐ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻘﺶ واﺳﻄﻪ را اﻳﻔـﺎء ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺻـﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت اﺻـﻠﻲ آﻧﻬـﺎ‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎط ﺟﻬـﺎن‪ ،‬رﻗﺒـﺎي‬ ‫ﻧﻘﺎط دور دﺳﺖ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ در ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻳـﻚ رﻗﻴـﺐ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﭙﺮدازد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﺮ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬از‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮف‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را ﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ را‬ ‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﻬﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺧـﻮد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺎ واﺑـﺴﺘﻪ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻗﺪرت ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن )ﺧﺮﻳﺪاران(‪ .‬وب‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻋﻤـﺪهاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ؛ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﻋﻲ‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﭼﺎﻧـﻪزﻧـﻲ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪهاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺧﻄﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ .‬ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻃﻼﻋـﺎت در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻌــﺮض ﺑﻴــﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄــﺮ ﻗــﺮار دادﻧــﺪ‪ .‬ﻫــﺮ ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﻛــﻪ در آن‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ را‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺎﻻ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب و ﻧﺮماﻓﺰار( ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﻌﺖ‪ .‬آﺷﻜﺎر ﺑﻮدن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در وب‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ را ﻧﺘﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﺨﻔﻲ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺗﻔـﺎوت‬ ‫ﺑﻴﻦ رﻗﺒﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺟﻬـﺖ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫‪1‐  Downstream supplier‬‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪907‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﻔﻴـﻒ در ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﺷـﻮد و در‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ رﻗﺎﺑﺖ و در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻮرﺗﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻠﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺳﻮدآوري دارد‪ .‬ﭘﻮرﺗﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪" :‬ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻋﻤﺪه اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻗﻴﻘـﺎً آﻧﭽـﻪ ﺟـﺰو‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ آن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دادن اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ ﺷﺪن ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﻦ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎ و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎر را ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺑـﻪ ﺳـﻮد‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد" )‪.(2001, P. 66‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬از راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻫﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ و ﺣﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬ ‫• ﻛﺘﺎب ﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎرﻧﺰ اﻧﺪ ﻧﻮﺑـﻞ‪ ،1‬ﻫـﻮم دﭘـﻮت‪) 2‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻋﻈـﻴﻢ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار( و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﺑــﺮﺧﻂ ﻣــﺴﺘﻘﻠﻲ را اﻳﺠــﺎد ﻛــﺮدهاﻧــﺪ ﻛــﻪ در ﺣــﺎل رﻗﺎﺑــﺖ ﺑــﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ‪" ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ"‪ 3‬ﻧﺎم دارﻧﺪ زﻳﺮا "ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ"‪ 4‬را ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺲ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪهاي‬ ‫)ﻋﻤﺪه ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺧﺮده ﻓﺮوش( ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻨﺘﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺠﻢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬ ‫از آن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آنﻗـﺪر ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺘـﻮان آن را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺣـﻖ ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن‬ ‫ﺑﺮاي داد و ﺳﺘﺪ ﺑﺮﺧﻂ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫• رﻗﺒﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺷﺪه و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت از ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤﻮدي رﻫﺒﺮان ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬اﺷـﺎره‬

‫‪Barnes and Noble ‬‬ ‫‪The Home Depot ‬‬ ‫‪Click‐and‐mortar ‬‬ ‫‪Brick‐and‐motar ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪908‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺳﻪ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺰرگ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،1‬ﺳﺎﻳﺖ ﻓـﺮوش اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ‪ covisint.com‬را اداره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺑﺴﻴﺎري ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ ﻧﻴـﺰ ﻣﺒـﺎدﻻت ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ Turban et al., 2006) .‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-12‬ﻋﻠﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮهاي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ وﺟﻮد اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺪرت ﭼﺎﻧـﻪزﻧـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪:‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﺮﺳـﻲ آﻧـﺎن ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻗﻴﻤـﺖ و‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﺎن در ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺮﻳﺪاران ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻤﺪه‪  .‬‬ ‫در ﺑﻌــﻀﻲ ﻣــﻮارد‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت راﻫﺒــﺮدي ﺧﺎﺻــﻲ ﺑﺎﻋــﺚ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻣﺎﻫﻴــﺖ رﻗﺎﺑــﺖ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري وب اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺳـﻨﺘﻲ ﻣﻨـﺴﻮخ‪،‬‬

‫ﻧﺎمﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺣﺘﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮﺗﺮ را ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-12‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﻣﺪل ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﺑﺎزار را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﺪل ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ راﻫﺒﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺪف‬ ‫آن اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺳـﻮدآور و ﭘﺎﻳـﺪار در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻳـﻦ ‪ 5‬ﻧﻴـﺮو اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫وﺿﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ راﻫﺒﺮد ﺧﻮد را ﻣﺘﻔﺎوت از رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘــﻮرﺗﺮ‪ 2‬راﻫﺒــﺮدﻫــﺎي رﻫﺒــﺮي ﻫﺰﻳﻨــﻪ‪ ،‬اﻳﺠــﺎد ﺗﻤــﺎﻳﺰ و ﺑــﺎزار ﻫــﺪف را ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻛــﺮد‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ .(Frenzel, 1996 ،Wiseman, 1988 ،Neumann, 1994‬در ﭘﻴﻮﺳـﺖ اﻟـﻒ )در‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1‬اﻟﻒ‪ 12 ،(1-‬راﻫﺒﺮد ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛـﺮدهاﻳـﻢ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻫﻔﺖ راﻫﺒﺮد را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .1‬راﻫﺒﺮد رﻫﺒﺮي ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ :‬ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺻـﻨﻌﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳــﻚ ﺑﻨﮕــﺎه‪ ،‬ﺑــﺎ ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ در ﺧﺮﻳــﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﻛــﺎرا‪ ،‬ﺑــﺎﻻ ﺑــﺮدن‬

‫‪1‐  Big Three‬‬ ‫‪2‐  Porter (1985) ‬‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪909‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-12‬ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﻮرﺗﺮ‪ :‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ ﺑﺎ اﺟﺎزه از‪:‬‬ ‫‪Harvard  Business  Review.  From  ʺStrategy  and  the  Internetʺ  by  Michael  E.  Porter,  Harvard  Business  Review, ‬‬ ‫‪March 2001. Copyright 2001 by the Harvard Business School Publishing Corporation: all rights reserved. ‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ رﻗﺒﺎ و ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻮﺟﻮدي والﻣـﺎرت اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬والﻣـﺎرت را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﻪ ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺎﻻ ﻧﻴـﺎز داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫والﻣﺎرت ﻳﻜﻲ از ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻓﺮوش را در ﺻﻨﻌﺖ دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳـﺎً والﻣـﺎرت‬ ‫ﻓﻀﺎي ﺧﻮد را ﺻﺮف اﻧﺒﺎرداري ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ آن را ﺑﺮاي ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را در اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺣﺒﺲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از‬

‫‪910‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ والﻣﺎرت اﺟﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت را ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮي ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺳﻮد زﻳﺎدي ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬راﻫﺒﺮد اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺎﻳﺰ‪ :‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اراﺋﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺘﻔﺎوت "ﺑﻬﺘﺮ"‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ را ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮده‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ دو‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻮت وﺳـﺖ اﻳﺮﻻﻳﻨـﺰ‪ 1‬ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺳﺮﻳﻊاﻟﺴﻴﺮ‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛـﺮده و‬ ‫راﻫﺒﺮد آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺷﺪت رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ دل از ﻃﺮﻳﻖ راﻫﺒﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‪ ،‬ﺧـﻮد را در ﺑـﺎزار‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮده اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬راﻫﺒﺮد ﺑﺎزار ﻫﺪف‪ :2‬ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺑﺎزار )ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻫﺪف( را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و در‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺗﺮاﺷـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺮﻓﺮوشﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ dogtoys.com‬و ‪ cattoys.com‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻌﺪدي از اﺳـﺒﺎبﺑـﺎزيﻫـﺎي ﺣﻴﻮاﻧـﺎت را‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺒﺎبﺑﺎزي ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬راﻫﺒﺮد رﺷﺪ‪ :‬ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورﻳـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع راﻫﺒﺮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ را ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺳﻮدآوري‬ ‫آن را در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮوش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﺠﺮاﻫﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺰاﻳﺪهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬رﺷﺪ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دِل )‪ (dellauction.com‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻧﻮ و ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑـﺮاي‬ ‫اﺷﺨﺎص و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺰاﻳﺪه ﻣﻲﮔﺬارد‪  .‬‬ ‫‪ .5‬راﻫﺒﺮد اﺗﺤﺎد‪ :‬ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺠﺎري ﺧﻮد‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺮاﻛﺖ‪ ،‬اﺋﺘﻼف‪ ،‬ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺧـﺎص‬ ‫ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﺑﺎﻋﺚ "ﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ"‪ 3‬ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرت اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤـﻮده و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫رﺷــﺪ ﺷــﺮﻛﺖ اﻳﺠــﺎد ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﺗﺤﺎدﻫــﺎ ﺑــﻪ ﺧــﺼﻮص در ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت‬ ‫‪1‐  Southwest Airlines ‬‬ ‫‪2‐  Niche ‬‬ ‫‪3‐  Synergy‬‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪911‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪ ،‬ﻃﺮﻓـــﺪاران زﻳـــﺎدي دارد‪ .‬ﺑـــﺮاي ﻣﺜـــﺎل در آﮔﻮﺳـــﺖ ﺳـــﺎل ‪،2000‬‬ ‫‪ Amazon.com‬و ‪ Toysrus.com‬ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي ﻓـﺮوش اﺳـﺒﺎبﺑـﺎزي‬ ‫اﻓﺘﺘﺎح ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﻫﺮ دو ﺗﻜﻴﻪ داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﻬﺎر ‪ ،2001‬ﻧﻴﺰ ﭘﺮوژه ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ‬ ‫در زﻣﻴﻨــﻪ ﻛﺎﻻﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻛﻮدﻛــﺎن ﺑــﻪ ﻫﻤــﺎن ﺷــﻜﻞ اﻧﺠــﺎم دادﻧــﺪ‪ .‬اﺗﺤــﺎد ﺑــﺎ‬ ‫ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻧﻴــﺰ از ﺟــﺬاﺑﻴﺖ ﺧﺎﺻــﻲ ﺑﺮﺧــﻮردار اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧــﻲ از آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻃــﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر ﻧﻈﺎرت ﻛﺮده و ﻫﺮﮔﺎه از ﺣﺪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ رﻓـﺖ‪،‬‬ ‫آن را ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪) .‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ والﻣــﺎرت‪ ،‬ﻣــﺴﺘﺮﺑﻴﻠﺪرز‪ .(1‬در راﻫﺒــﺮد "رﻗﺎﺑــﺖ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري"‪ ،2‬ﺑﻴﻦ رﻗﺒـﺎ اﺋـﺘﻼف اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ در‬ ‫اﺋﺘـﻼﻓﺎت ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ وان ورﻟـﺪ‪ 3‬و اﺳﺘــﺎر اﻟﻴﻨــﺲ‪ 4‬ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش ﺑﻠـﻴﻂ در ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫ﻣﺴﻴـﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗـﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟـﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻫﺎي رﻗﻴـﺐ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻫﺎي ﻧﻴﻤﻪﭘﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘـﺮي در ﻣﻮرد اﺋﺘـﻼف ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬در ﺑﺨـﺶﻫﺎي ‪ 4‬ﺗـﺎ ‪ 7‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬راﻫﺒﺮد ﻧﻮآوري‪ :‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ روشﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي را ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬راﻫﺒﺮد ﻧﻮآوري ﻣﺸﺎﺑﻪ راﻫﺒﺮد اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺗﻔـﺎوت ﻛـﻪ‬ ‫ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮي دارد‪ .‬ﺗﻤــﺎﻳﺰ‪ ،‬ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟــﻮد را "دﮔﺮﮔــﻮن"‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺧﺎص و ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮآوري‪ ،‬آﻧﻘﺪر ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫و ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺻﻨﻌﺖ را ﻋـﻮض ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل ﻛﻼﺳـﻴﻚ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‪ 5‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺘﻲﺑﻨـﻚ‪ 6‬اﺳـﺖ‪ .‬راﺣﺘـﻲ و ارزاﻧـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫اﺑﺘﻜــﺎر‪ ،‬اﻣﺘﻴــﺎز ﺑﺰرﮔــﻲ را در ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﺑــﺎ رﻗﺒــﺎ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺳــﻴﺘﻲ ﺑﻨــﻚ داد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺑﺘﻜﺎري‪ ATM ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ را در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﭼﻨﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺷﺒﻜﺔ ‪ ATM‬ﻳﻚ ﻧﻴﺎز رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪Master Builders ‬‬ ‫‪Co‐opetition (Cooperation+ Cometition) ‬‬ ‫‪OneWorld‬‬ ‫‪Star Alliance‬‬ ‫‪Automated Teller Machines (ATM)  ‬‬ ‫‪Citibank  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪912‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-12‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮاي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد‬ ‫ﻃﻲ ﻧﺴﻞﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬داﻳﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ‪ 1‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارا‬

‫ﻓﺮوش ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﻮدن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮا و ﻧﺎم ﺗﺠﺎري در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﭼﻨﺪ رﺳـﺎﻧﻪ ﺑـﺮ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از‬

‫روي ﺳﻲدي ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻧـﺴﺨﻪ ﭼـﺎﭘﻲ آن‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫دﺳــﺖ داد ﻛــﻪ ورﺷﻜــﺴﺖ ﮔــﺸﺘﻪ و ﻣﺠﺒــﻮر ﺷــﺪ ﺑﺨــﺸﻲ از‬

‫ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻲديﻫﺎ ﺑﺪون ﻧﺴﺨﺔ ﭼـﺎﭘﻲ‬

‫ارزش ﻛﺘﺎب ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻓﺘﺎد؟‬

‫ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 1000‬دﻻر ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻛـﺴﻲ ﺣﺎﺿـﺮ‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ‪ 2‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺳﻲدي داﻳﺮةاﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺎﻧﻚ اﻧﺪ وﮔﻨﻼز‪ 3‬ﻛﻪ ﺷﻬﺮت ﻛﻤﺘـﺮي داﺷـﺖ‪ ،‬ﻧﻤـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻲدي ‪ 50‬دﻻري اﻧﻜﺎرﺗﺎ‪ 4‬ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻲديﻫـﺎ‬ ‫ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ راﻳﮕــﺎن و ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ‬

‫ﺑــﻪ ﭘﺮداﺧــﺖ ‪ 1000‬دﻻر ﺑــﻮد‪ ،‬در ﺣــﺎﻟﻲﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺴﺖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل رﻗﻴﺐ را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Venkatraman (2000) :‬‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ ﺣﺪود‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﺳﻘﻮط ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜـﺎ ﭼـﻪ‬

‫‪ 2000‬دﻻر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻧﻜﺎرﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﭼﻨـﺪ‬

‫ﺑﻮد؟ ﻧﻘﺶ وب و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺳﻘﻮط ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜـﺎ ﭼـﻪ ﺑـﻮد؟ ﺑـﻪ‬

‫رﺳﺎﻧﻪاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻏﻨﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻠﻴﭗﻫﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺻـﻮت و‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ‪ britannica.com‬رﺟﻮع ﻛﺮده و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎري را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﻜﻞ در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ روﺷﻲ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧـﻮآوري ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﺪ در ﺟﺪول ‪ 1-12‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ ،90‬ﻧﻮآوري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺘﺮادف ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﺎن اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر اﺑﺘﻜـﺎري‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺪل ﺷﻤﺎ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺮاﻳﺲﻻﻳﻦ‪ ،5‬ﻣﺪل اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ آﺗﻮ ﺑﺎي ﺗﻞ‪ 6‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ‪ Amazon.com‬را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪Encyclopaedia Britannica ‬‬ ‫‪Microsoft‬‬ ‫‪Funk and Wagnalls‬‬ ‫‪Encarta ‬‬ ‫‪Priceline ‬‬ ‫‪Auto‐by‐Tel ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 1-12‬ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪913‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-12‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ‬ ‫ﻧﻮآوري‬

‫ﻣﺰﻳﺖ‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﻮدن در اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺪل ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬راه را ﺑﺮ رﻗﺒـﺎي اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ ﻣـﻲﺑﻨـﺪد‪ .‬وب اﻣﻜـﺎن اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺠﺎري اﺑﺘﻜﺎري ﺟﺪﻳﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺪل "ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫را ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ" ﭘﺮاﻳﺲﻻﻳﻦ و ﻣﺪل اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ آﺗﻮ ﺑﺎيﺗﻞ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬اﻳﺠـﺎد و ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،Amazon.com .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وب‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﺎ ﭘﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﺑﻴﺶ از ‪ 200‬ﻛﺸﻮر ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ رزن ﺑﻠـﻮث‪ ،1‬ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲاش‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 57‬ﻛﺸﻮر ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮآوري ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺷـﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻚ‬ ‫آرت‪ ،2‬اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ را در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻲدي ﻋﺮﺿﻪ ﻛـﺮد و ﻳـﺎ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫امﭘﻲﺗﺮي‪ 3‬اﻣﻜﺎن داﻧﻠﻮد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ از وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻗﺒﻠﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻧﻬﺎ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺮهاي در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫"ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي" در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻟﺒﺎﺳﺸﻮﺋﻲ ﭘﻴـﺸﮕﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬در ﻋـﺮض ﭼﻨـﺪ ﻣـﺎه ‪ 50‬درﺻـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻓﺮوش داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻳـﺎ ارزش اﻓـﺰوده‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻚ‪ ،4‬ﭘﺲ از اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺧﻮد ﻋﻴﺐﻳـﺎب‪ 5‬ﺑـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷــﻨﺪه ﭘﻴــﺸﺘﺎز ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ ﺷــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دل ﻧﻴــﺰ ﻣﻔﻬــﻮم ﺗﺤﻮﻳــﻞ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ در ﻣﻨﺰل را ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫اﺑﺮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬

‫‪6‬‬

‫‪Ã‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻮاﻧﻊ رﻗﺎﺑﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ از آﻧﻬﺎ ﻛﭙﻲﺑـﺮداري‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رزرو ﺑﻠﻴﻂ اﻣﺮﻳﻜﻦ اﻳﺮﻻﻧﻴﺰ آﻧﻘﺪر ﺟﺎﻣﻊ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﻛـﺴﻲ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫از آن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً در رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺗﺮ از ﺳﺎﻳﺮ رﻗﺒﺎ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻛﭙﻲﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري ﻛﺎﺗﺮﭘﻴﻼر‪ ،7‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Rosenbluth International  ‬‬ ‫‪Electronic Art  ‬‬ ‫‪MP3 ‬‬ ‫‪Compaq Computers‬‬ ‫‪Self‐diagnostic ‬‬ ‫‪Supersystem‬‬ ‫‪Caterpillar  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪914‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-12‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ‬ ‫ﻧﻮآوري‬

‫ﻣﺰﻳﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺗﺼﺎل دو ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﻗﺎﺑﺖ را ﺑﻪ ﻧﻔـﻊ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺖ دﻫﺪ‪ .‬در دﻫﺔ ‪ ،80‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎج ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،1‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻔﺎرش ﻣﺠﺪد‬ ‫اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اراﺋﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻓﺮوش‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﺠﻬـﺰ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬اﺳﺘﻌﻼم ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﺔ ﻛﻠﻴﺪي در اراﺋﻪ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳـﺘﻤﺮار ﻧـﻮآوري اﺳـﺖ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﺑﺘﻜﺎر ﻣﻮﻓﻘﻲ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﻌﺎل در ﺻـﻨﻌﺖ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از آن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮده ﻳﺎ آن را ﺑﻬﺒﻮد دﻫﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ وﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪه از ﺳﻮي رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ .‬آﺷـﻜﺎر ﺑـﻮدن ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ در وب‪ ،‬ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ ﻣﺎﻧـﺪن‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎ را ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .7‬راﻫﺒﺮد اﻳﺠﺎد ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮاي ورود‪ :‬ﺑﺮاي ورود رﻗﺒﺎ ﻣﺎﻧﻊ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺑﺘﻜـﺎري ﻳـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﻋﺮﺿـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻌﻲ را ﺑﺮ ورود ﺗﺎزه واردﻳﻦ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪Priceline.com ،‬‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ 5794257‬ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر "ﻗﻴﻤﺖ را ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ" ﺑﻪ ﺛﺒـﺖ رﺳـﺎﻧﺪه اﺳـﺖ)‪ .(Lipton,  1998‬اﺑـﺰار ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﭘﻮﻳـﺎي‪ 2‬ﺳﻴـﺴﻜﻮ‬ ‫)‪ (cisco.com/appcontent/apollo/configureHomeGuest.html‬ﺑـــﻪ ﺧﺮﻳـــﺪاران‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺧﻄﻲ از ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺳﻴﺴﻜﻮ را ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﺎزﺧﻮرد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي درﺑﺎره ﺳﺎزﮔﺎري و ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ آن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺎزه واردﻳﻦ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﻜﻮ را دﺷﻮار ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣـﻮاﻧﻌﻲ ﺑـﺮاي ورود اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻛﻨﻨـــﺪ‪ .‬ﻣﺜـــﺎل ﻗـــﺪﻳﻤﻲ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي وﻓـــﺎداري ﻣـــﺸﺘﺮي در ﺧﻄـــﻮط ﻫـــﻮاﻳﻲ‪،‬‬

‫‪1‐  American Hospital Supply ‬‬ ‫‪2‐  Dynamic Configuration Tool ‬‬

‫‪ 2-12‬ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫‪915‬‬

‫ﻫﺘﻞداري و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ وﺟـﻮد ﭼﻨـﻴﻦ اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ "ﻣﻘﻴـﺪ"‬ ‫ﻣــﻲﻣﺎﻧﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺜــﺎل ﺗﺠــﺎرت ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن در ﺻــﻨﺎﻳﻊ اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﺪارك‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛﺎوﻳــﺴﻴﻨﺖ‪ 1‬اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴــﻞ را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣــﺸﺘﺮي و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﻄﻌﺎت را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه واﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ واﺑـﺴﺘﻪ ﻧﮕـﺎه‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮاﻧﻊ ورود را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮآوريﻫﺎ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ اﺋﺘﻼﻓﺎﺗﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﻛﺎﺳﺘﻪ و رﺷﺪ را ﻣﻲاﻓﺰاﻳـﺪ؛ رﻫﺒـﺮي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪،‬‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺷـﻮد و اﺋـﺘﻼف ﻛﻠﻴـﺪ واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 25‬ﺳﺎل از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘـﻮرﺗﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﭼـﺎرﭼﻮب ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬روش ﻣﺘﻔـﺎوت ﺗﺤﻠﻴـﻞ رﻗﺎﺑـﺖ و‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻌـﺪي اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 2-12‬ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‬ ‫ﻣـﺪل‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش را ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻲ‬ ‫ﻳﺎ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺠﻴﺮة ارزش‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳـﺖ ‪ 1‬اﻟـﻒ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﺪف اوﻟﻴﻪ ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴـﺎت داﺧﻠـﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ و رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻮع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣـﺪل ﭘﺎﻳـﻪاي ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 8‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎر ‪ 2-12‬ﻣﺜﺎﻟﻲ زﻧﺪه از ﺷﺮﻛﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻛﻠﻴـﺪي از ﻳـﻚ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ را اﺷـﻐﺎل‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي و ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي اﺻـﻠﻲ‬ ‫آن‪ ،‬ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿـﻌﻒ اﻧﺠـﺎم‬

‫‪1‐  Covisint ‬‬

‫‪916‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ارزش ﺣﺎﺻﻞ از ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ارزش اﻓـﺰوده ﺑﻴـﺸﺘﺮي دﺳـﺖ ﻳﺎﺑـﺪ و‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از آن در زﻧﺠﻴﺮه ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻛـﺎﺗﺮﭘﻴﻼر از ‪ EDI‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﺰودن ارزش ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد و از ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ ،11‬ﻣﺜﺎلﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪهاﻳﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪل در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ذﻫﻨﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ارزش را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ( ﻧﻴـﺰ اﻋﻤـﺎل ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-12‬ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﻂ ﻫﻮاﻳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻮرﺗﺮ‬ ‫در ﻋﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻮرﺗﺮ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒـﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر در اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﺻﻼﺣﺎت ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ Amazon.com‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬رﻗﺒﺎي آﻣﺎزون ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺰ اﻧﺪ ﻧﻮﺑﻞ آﻧﻼﻳﻦ‪ 1‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣـﻮرد اﺳـﺒﺎبﺑـﺎزي ﺑـﺎ والﻣـﺎرت‪،‬‬ ‫ﺗﺎرﮔـﺖ‪ 2‬و ﺳـﻴﺮز‪ ،3‬و در ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ‪ Amazon.com .CDNOW.com‬را ﻣـﻲﺗـﻮان از رﻗﺒـﺎي‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ و ﺧـﻮد اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻧﻴـﺰ داﻧـﺴﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻫـﺮ ﻛـﺪام از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺎﺣﺐ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ دﻳـﺪﮔﺎه‪ ،Amazon.com ،‬ﻟﺰوﻣـﺎً در‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﺮوش ﻛﺘﺎب ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ 1‬اﻟﻒ ‪ 1‬ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ ‪ Amazon.com‬را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮد؟ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﻪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻤﺪه ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻴﻤـﺎنﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‬ ‫)ﻣﺜﻼً ﻣﻴﺎن ‪ Amazon.com‬و ‪ ،(Toysrus.com‬ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻗﺎﺑـﺖ و زﻧﺠﻴـﺮة ارزش ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﻧﺪازهاي ﭘﻴﭽﻴﺪه و اﻏﻠﺐ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه اراﺋﻪاي از ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت راﻫﺒـﺮدي ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.1‬را در وبﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Barnes and Noble Online ‬‬ ‫‪2‐  Target ‬‬ ‫‪3‐  Sears ‬‬

‫‪ 2-12‬ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‬

‫‪917‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-12‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ در ‪ -1-800‬ﻓﻼورز‬ ‫‪ -1-800‬ﻓﻼورز‪ 1‬در ﻣﻴﺎﻧـﺔ ﻳـﻚ "زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮي"‬

‫در ﺣﺪود ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﻞ ﺳﻔﺎرﺷﺎت را در ﺳـﺎل ‪ 2001‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻮي اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪،‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داده ﺑﺎ ﺷـﺒﻜﻪ ﻛـﺴﺐ و‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎرة ‪ 1-800‬ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﺎ از‬

‫ﻛــﺎر ﺗﻠﻔﻨــﻲ ﻣﻮﺟــﻮد ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋــﺎت ﺧﺮﻳــﺪ‪،‬‬

‫وبﺳﺎﻳﺖ )‪ (800flower.com‬ﺑﺎزدﻳـﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﮔـﻞ ﻳـﺎ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺸﺘﺮي و اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ‬

‫ﻫﺪﻳــﻪ ﺳــﻔﺎرش دﻫﻨــﺪ‪ .‬در ﺳــﻮي دﻳﮕــﺮ‪ 1500 ،‬ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫زﻧﺠﻴــﺮة ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻣــﺸﺘﺮي ﻛــﺎرا ﺷــﺪ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻤــﻚ‬

‫ﮔﻞﻓﺮوش ﻋﻀﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤـﺼﻮل و ﺗﺤﻮﻳـﻞ آن‬

‫ﻣﻲﻛﺮد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲاش را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ رواﺑﻂ رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﻫـﺮ دو ﺳـﻮي اﻳـﻦ‬

‫ﮔﺎم ﺑﻌﺪي‪ ،‬اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮔﻞﻓﺮوﺷـﺎن ﺑـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺣﻴـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ و‬

‫‪ -1-800 ،1997‬ﻓﻼورز‪ ،‬ﺑﻠﻮم ﻟﻴﻨـﻚ‪ 3‬را ﭘﺎﻳـﻪﮔـﺬاري ﻛـﺮد‬

‫ﻛﻠﻴﺪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻛــﻪ ﻳــﻚ ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ ﺑــﺮاي ارﺳــﺎل ﺳﻔﺎرﺷــﺎت ﺑــﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي واﺑــﺴﺘﻪ و ﭘﻴﮕﻴــﺮي روﻧــﺪ ﻛــﺎر ﺗــﺎ رﺳــﺎﻧﺪن‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1986‬ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛـﺮد‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫ﻣﺤﻤ ــﻮﻟﻪﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋ ــﻼوه‪ ،‬ﺑﻠــﻮمﻟﻴﻨــﻚ‪،‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻠﻔـﻦ راﻳﮕـﺎن ‪ 1-800‬را‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ ﻧﻴﺰ ﻋﺮﺿـﻪ ﻛـﺮده و دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻛﻠﻴـﻪ‬

‫در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﻤـﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﻋﺮﺿـﻪ ﮔﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫وﻟﻲ ﻣﺆﺛﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه را‬

‫ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﻪ واﺑــﺴﺘﻪ ﻛــﺮدن ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻛﻤــﻚ ﻧﻤــﻮده و‬

‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎﺑﻪﺟـﺎﻳﻲ را ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲﺑـﺮد‪ .‬ﻧﻜﺘـﺔ ﻣﻬـﻢ در ﻣـﻮرد‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ واﺳﻂ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﺑﻠــﻮمﻟﻴﻨــﻚ‪ ،‬ﺗــﻮان آن در ﺗﺤﻘــﻖ اﻫــﺪاف ﺗﺠــﺎري اﻧﺠــﺎم‬

‫ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻠﻔـﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬از اوﻟـﻴﻦ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷــﺎت و اﻫــﺪاف ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎي وب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎل ‪ 1-800 ،1995‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اوﻟـﻴﻦ آزﻣـﻮﻧﮕﺮ در ﺑـﻴﻦ ﺳـﻪ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳﺠﺎد و‬

‫آزﻣﻮﻧﮕﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻧِﺖ ﺳﻜﻴﭗ‪ 2‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒـﺎً در ﻫﻤـﺎن ﺳـﺎل‬

‫ﺣﻔﻆ رواﺑـﻂ ﻋـﺎﻟﻲ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬

‫وبﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد را راهاﻧﺪازي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷـﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻛﻠﻴــﺪي در ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ‪ -1-800‬ﻓــﻼورز ﻣﺤــﺴﻮب ﻣــﻲﺷــﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  1‐800‐Flawers ‬‬ ‫‪2‐  Netscape ‬‬ ‫‪3‐  Bloom Link  ‬‬

‫‪918‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪ -1-800‬ﻓـــﻼورز ﺑـــﺎ اﻳﺠـــﺎد ارﺗﺒـــﺎط ﻣﻴـــﺎن ﻣـــﺸﺘﺮﻳﺎن و‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﺿـﺮورت ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻫﺮ دو ﺳـﻮي زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻫـﺪاف‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﺑﺮاي ﻳﻚ‬

‫ﺧﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ -1-800‬ﻓﻼورز ﭼـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻨـــــــﺎﺑﻊ‪ Reda  (2002),  Kemp  (2001) :‬و ‪1800flowers.com‬‬

‫ﻓﺮدي اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را از اﻧﺤـﺮاف از ﺷـﺮﻛﺖ و‬

‫)دﺳﺘﺮﺳﻲ در ژوﺋﻦ ‪.(2004‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﮔﻞ ﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎز ﻣﻲدارد؟‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ اﺑﺰاري ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬درك اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﻨﺎﺳـﺐ را در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻖ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ارزشاﻓﺰا ﺑﻴﺎراﻳﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ‬ ‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﭘﺎﻳـﻪاي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از دو ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻠـﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ارزش ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻳﺎ زﻳﺮﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ارزشاﻓﺰاﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬ ‫رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻳـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺷـﻜﻠﻲ‬ ‫ﻛﺎراﺗﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺪون ﻛـﺎﻫﺶ ﺳـﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ از‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺧﻮد ﻛﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻏﻴﺮﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ درآﻣــﺪ‪،‬‬ ‫ارزشاﻓﺰاﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ روي ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه اﻣﻜﺎن ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺑﻮدن را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه اﻣﻜـﺎن ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﺎ‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ از ﻧﻈﺮ ﺧﺪﻣﺎت و درآﻣـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻫﻢ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻧﺠﻴﺮة ارزش‬ ‫در ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺎﻫﻴﺖ ارزشاﻓﺰاي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‬

‫‪919‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-12‬اﻧﻄﺒﺎق زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ روي زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬ ‫‪Callon, 1996, and reprinted by permission of Harvard Business Review. From Michael Porter, ʺHow Competitive ‬‬ ‫‪Forces  Shape  Strategy,ʺ  March—April  1979.  ©  1979  by  Harvard  Business  School Publishing  Corporation;  all ‬‬ ‫‪rights reserved.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﻘـﺸﻲ راﻫﺒـﺮدي در ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه اﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ راه ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﺟﻬﺖ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻮﻗﺖ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺪار اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﺤﻮه ﭼﻴﻨﺶ آن در ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺒـﻊ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ راﻫﺒـﺮدي ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎراداﻳﻢ ﻏﺎﻟﺐ ﻓﻬﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﭼﺮاﻳﻲ ﻛﺴﺐ و ﺣﻔﻆ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ‪ ،‬دﻳـﺪﮔﺎه‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ 1‬ﺑﻨﮕـﺎه اﺳـﺖ )‪.(Schendel, 1994; Mohoney and Pandian, 1992‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ را داده و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آن اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت را ﻣﻲدﻫـﺪ )‪ .(Wade and Hulland, 2004; Barney, 1991‬ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه‬ ‫‪1‐  Resource‐Based view (RBV) ‬‬

‫‪920‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺮاي ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﻛﻪ ﻓﻌﻼً ﺗﻮﺳﻂ رﻗﺒﺎ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ رﻗﺒﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺟﺮاي راﻫﺒـﺮد را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﺴﺐ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ راﻫﺒﺮد را ﻣﻴـﺴﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃــﺮ ﻧﻘــﺶ ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﻨـﺎﺑﻊ در اﻳﺠــﺎد و ﺣﻔـﻆ ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬دﻳــﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑﻨـﮕﺎه ﺑـﺮ درك ﻣﺎﻫﻴــﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ و ارﺗﺒــﺎط آﻧﻬـــﺎ ﺑـﺎ ﻋﻤﻠــﻜﺮد و رﻗـــﺎﺑﺖﭘﺬﻳــﺮي‬ ‫ﺗﻤﺮﻛــﺰ دارد )‪ (Wernerfelt,  1984;  Andrews,  1971;  Penrose,  1959‬ﻣﻨــﺎﺑﻊ از‬ ‫داراﻳـﻲﻫـﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴـــﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺗـﺸﻜﻴـﻞ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﺑـﺮاي درك و واﻛﻨــﺶ ﺑـﻪ ﻓﺮﺻــﺖﻫـﺎ ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻬـﺪﻳﺪات ﺑﺎزار‪ ،‬در دﺳﺘـﺮس و ﻣﻔﻴـﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﻓﻨـﺎوري(‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳـﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ( و ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﺨﺘــﻠﻒ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﻬﺮت‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ( اﺷـﺎره ﻛـﺮد )‪.(Barney  1986  and  1991‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺑﻨــﮕﺎه ﻋﺒــــﺎرت اﺳـﺖ از ﻇﺮﻓﻴــــﺖ آن ﺑـﺮاي ﺑـﻪ ﻛﺎرﮔﻴــــﺮي ﻣﻨـﺎﺑﻊ ارزﺷﻤﻨــــﺪ‬ ‫)‪ .(Amit and Schoemaker, 1993; Schendel, 1994‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﭼﻮن ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻮدن‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ روﻧﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫و ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ ﻣﺨـﺘﺺ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ )‪.(Barney and Hansen, 1994; Collis and Montgomery, 1995‬‬ ‫ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒـﺮدي ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ :‬ارزش‪ ،1‬ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ‪ 2‬و‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﺐ‪ .3‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻨﻬﺎ در زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺸﺎء ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛـﻪ ارزﺷـﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ارزش ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن در ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ‬ ‫و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻻ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﻤﻴﺎب ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي را ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘـﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻨﮕﺎه ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد درآﻣـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘـﻲ اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﻛﻤﻴﺎب و ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺑﺎزده آن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Value ‬‬ ‫‪2‐  Rarity ‬‬ ‫‪3‐  Appropriability ‬‬

‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‬

‫‪921‬‬

‫وﻳﺪ و ﻫﺎﻟﻨﺪ‪ 1‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1999‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ ،2000‬در ﭘﻲ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ‪ ERP‬ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي ﻣﺰﺑـﻮر درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ ﭘﺮﺗﻘﺎﺿﺎ )و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻤﻴـﺎب( و ارزﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎزده‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اوﻟﻴﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔـﻆ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻘﻠﻴــﺪ‪ ،‬داراي ﺛﺒــﺎت ﻣﻜــﺎﻧﻲ ﻧــﺴﺒﻲ و داراي ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛــﻢ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺜﻴﺮﭘﺬﻳﺮي‪ 2‬اﻣﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺒـﻊ ﻣـﺬﻛﻮر را ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻜﺜﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻣﺆﺛﺮﻧـﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪ ﺑﻨﮕـﺎه‪ ،‬اﺑﻬـﺎم ﻋﻠّـﻲ و‬ ‫ﭘﻴﭽﻴــﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ )‪ .(Wade  and  Hulland,  2004‬ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪ 3‬ﺑــﻪ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي رﻗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼق ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦﭘـﺬﻳﺮي‪) 4‬ﻳـﺎ ﺗﺤـﺮك‪(5‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻳﻚ رﻗﻴﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤـﺮك‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪار اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﻳـﻚ ﻣﻨﺒـﻊ ﻛﻤﻴـﺎب‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﻜﺎن ﺧﺮﻳﺪ )ﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺗﺨﺼﺺﻫـﺎي ﻛﻤﻴـﺎب‪ ،‬اﺟـﺎره( آن ﻣﻨﺒـﻊ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺘﺤﺮك ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳـﺪار ﮔـﺮدد‪ .‬ﺟـﺪول‬ ‫‪ 2-12‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﻠﻴﺪي و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ آﻧﻬﺎ را ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻨﮕﺎه را ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻳـﻢ؛ اﻛﻨـﻮن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫)ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ( را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪل ‪ ،RBV‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ راهﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺰﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﻪ ﻧـﻮع ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻨﮕﺎه ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ :‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪.‬‬ ‫‪Wade and Hulland (2004) ‬‬ ‫‪Imitability ‬‬ ‫‪Substitutability ‬‬ ‫‪Tradability ‬‬ ‫‪Mobility ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪922‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-12‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫ارزش‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ را ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻨﺎﺳﺐ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺪون ﺗﻘﺒﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻛﻪ از ارزش ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮﭘﺬﻳﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر آﻣﺎده ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺤﺮك‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺣﻤﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﭘﺬﻳﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫درﺟﻪاي ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ دﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻨﺒﻊ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ارزش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻓﻨــﺎوري ﺷــﺎﻣﻞ زﻳــﺮ ﺳــﺎﺧﺖﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي اﻧﺤــﺼﺎري‪،‬‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳـﺮ ﺳـﺎﺧﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت "ﭘﺎﻳـﻪ اﺻـﻠﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك در ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻨﮕﺎه اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘﻤــﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺗﻮﺳــﻂ ﮔـﺮوه ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي اﻃــﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﻣـﻲﺷـﻮد"‬ ‫)‪ .(Weill and Broadbent, 2000, p.333‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳـﺎلﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣـﺮي ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ رﻗﺒـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜـﺴﺎﻧﻲ را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻣﻨﻌﻄﻒ اﻣﺮي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه را ﻗﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزد ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را در‬ ‫ﺑﺎزاري روﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻴﺮد )‪ .(Leidner et al., 2003‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎن زﻳﺎدي ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ رﻗﻴﺒﺎن ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﻴﻨﻲ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫راﻫﺒﺮدي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴــــﺖﻫــﺎي ﻓﻨ ــﻲ )ﻣﻬــــﺎرتﻫــﺎ(‪ ،‬ﺷ ــﺎﻣﻞ داﻧ ــﺶ ﻓﻨ ــﻲ ﺳﻴــﺴﺘــﻢﻫــﺎي اﻃ ــﻼﻋﺎت‬ ‫)زﺑﺎنﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳﺴـﻲ(‪ ،‬داﻧـﺶ ﮔـﺴﺘـﺮش ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت )ﺗﺠــﺮﺑﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﺎ ﺑــﺴﺘـﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘــﻠﻒ ﺗﻮﺳﻌــــﻪ( و ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي اﻃــﻼﻋﺎت )ﻋﻤﻠﻴــﺎت و‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒــﺎﻧﻲ ﻣﻘـﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓـﻪ( را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃـــﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣــﻞ‬ ‫ﺗﺨـــﺼﺺ ﻣـــﻮرد ﻧﻴـــﺎز ﺑـــﺮاي ﺳـــﺎﺧﺖ و اﺳـــﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري اﻃﻼﻋﺎﺗﻨـــﺪ‬

‫‪ 3-12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‬

‫‪923‬‬

‫)‪ .(Dehning and Stratpoulous, 2003; Copeland and McKenney, 1988‬ﺑـﻪ‬ ‫دﻻﻳــﻞ ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎي ﻓﻨــﻲ ﺟــﺰء ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻣــﺆﺛﺮ ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳــﺪار ﻣﺤــﺴﻮب‬ ‫ﻧﻤﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اول اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴـﺮﻫﻤـﮕﻮن ﻣﻴﺎن ﺑﻨـﮕﺎهﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧـﺸﺪهاﻧـﺪ و ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺪوﻳــﻦ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﺤﺮﻛﻨــﺪ )‪ .(Dehning  and  Stratopoulous,  2003‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬ﺳــﻬﻮﻟﺖ اﺟــﺮاي‬ ‫آﻣﻮزش ﻓﻨﻲ در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ و ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺤـﺚ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧـﺪ در ﭼﻨـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺴﻴﺎر ﺧـﻮب‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﺳــﺘﺨﺪام ﺷــﻮﻧﺪ )‪ .(Demarco  and  Lister,  1987‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ‬ ‫ﻣﻬـﺎرتﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻛـﻪ در ﻇـﺎﻫﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﺗﺤـﺮكﭘـﺬﻳﺮ و‬ ‫ﺟﺎﻳﮕـﺰﻳﻦﭘﺬﻳـﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻈـﺮ‪ ،‬در ﺟــﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪروز ﺑـﻮدن از ﻧﻈــﺮ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬اﻫﻤﻴﺘـﻲ‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي رﻗـﺎﺑﺖ دارد‪ ،‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺰﻳـﺖ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘـﻲ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻌﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ رواﺑﻂ ﺑـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رواﺑــﻂ ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري‪ ،‬ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــﻪ ﺑــﺎزار‪ ،‬ﺷــﺮاﻛﺖ در زﻣﻴﻨــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش و ﺑﻬـﺮهﮔﻴـﺮي از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد )‪(Dehning and Stratopoulos, 2003; Mata et al., 1995‬‬

‫دﻳﻨﻨﮓ و اﺳﺘﺮاﺗﻮﭘﻮﻟﻮس‪ 1‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﻟﻴﻞ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻪاﻧـﺪ؛ اول آﻧﻜـﻪ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻣـﺬﻛﻮر ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ را ﻗـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻓﻨﻲ و رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑـﺮ روي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(Bharadwaj,  2000;  Mata  et  al.,  1995‬دوم آﻧﻜــﻪ ﻣﻬـﺎرتﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ در ﻃﻮل زﻣﺎن و از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮم آﻧﻜﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ ﻓﻮق‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠّﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ و ﭼﻬﺎرم آﻧﻜﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﺰﺑـﻮر ﺣﺎﺻـﻞ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ Wade and Hulland (2004) ،‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Dehning and Stratopoulous (2003) ‬‬

‫‪924‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺟﺪول ‪ 3‐12‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ‪  IS‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ /‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ‪IS‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري‪،‬‬

‫ﻟﺰوﻣﺎً ﻛﻤﻴﺎب ﻳﺎ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‬

‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار‪.‬‬

‫و ﺗﻘﻠﻴﺪ از آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﺮكﭘﺬﻳﺮي ﻛﻢ اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪.‬‬

‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬

‫ﺷﺎﻣﻞ داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻌﻪ و‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﺮكﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪.‬‬

‫ﻟﺰوﻣﺎً ﻛﻤﻴﺎب ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي رواﺑﻂ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪،‬‬

‫ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﻤﻴﺎبﺗﺮ و ﻧﻴﺰ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري و‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ در‬

‫ﻣﻬﺎرت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫زﻣﻴﻨﻪ ‪ ،IS‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪.IS‬‬

‫ﺗﺤﺮكﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﻻ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮوج از ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎﻻي ﻣﺪﻳﺮان‬ ‫ارﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-12‬ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ داده‬ ‫و ﻣﻴﺰان دﺧﺎﻟﺖ آﻧﻬﺎ را در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺟﺪول ‪ 2-12‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺳﻪ ﻣﺪل را ﻛﻪ ﺑﻪ درك راﺑﻄـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ در‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺛﺮ ﺟﺎري ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه و ﺻـﻨﻌﺖ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر روﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﺪلﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺎﻻي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ از ﻧﻈـﺮ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﭘـﻴﺶ از رﻗﺒـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳﻔـﺎء ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻨﮕـﺎه ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ دﻗﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ روي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫اﻛﻨﻮن درﺑﺎره ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ 4-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷـﺪه زﻳﺮﺑﻨـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﭘﺮﺗﻔﻮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻣﻮﺿـﻮع‬

‫‪ 4-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫‪925‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي واﺣـﺪﻫﺎي ﺧـﻮد‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑـﻪ دﻓﻌـﺎت در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺟﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻳﻨـﺪة ﻫـﺮ‬ ‫واﺣﺪ ﻣﺠﺰا در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ و ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻪ از ‪ 500‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ cio.com‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺗﻔﻜﺮ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬اوﻟﻴﻦ و ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﺸﻐﻠﺔ ذﻫﻨـﻲ ﻣﻌﺎوﻧـﺎن ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻐﻠﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2000‬و ‪ 2001‬ﻫﻢ ﺟﺰو ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒـﺮدي ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺪاوم در ﺻـﺪر دﻏﺪﻏـﻪﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار دارد؟ ﭘﺎﺳﺦ آن ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎده اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎي ﺟﻨﺒـﺔ‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ اداﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ آن ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺘﺮاز ﻛﺮدن اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﻬﺮهوري ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺮدد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺑﻼﺟـﺖ‪،1‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري ﺑﻪ ﺷـﺪت رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻫـﺪاف‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ و ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎزارﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ راﻫﺒـﺮد‬ ‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ راﻫﺒــﺮد ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻋــﻼوه ﺑــﺮ‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎرﺟﻲ و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺘﺮازي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﺶ از آن ﻛﻪ ﻳﻚ رﺧﺪاد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﺳـﺖ و‬ ‫راﻫﺒﺮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزشاﻓﺰاﻳﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫در ﺳﺎلﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ (50‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫و اﺻﻼح ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛـﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و ﻛﻨﺘـﺮل ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫‪1‐  Blodgett (1998)  ‬‬

‫‪926‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬اﻗــﺪام ﺑــﻪ ﻧــﺼﺐ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘــﺮوژه ﻛﺮدﻧــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ را ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﻣـﻲداد‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺘﺒﺤـﺮﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬در دﻫﺔ ‪ ،90‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﻛـﺎري و اﻳﺠـﺎد ﻣﺰاﻳـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻛﺎﻧﻮن اﺻـﻠﻲ راﻫﺒـﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﻳﺠـﺎد ارزش‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬ﭼﺮﺧـﻪﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺟﻬـﺖ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه و ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛـﻞ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻏﻠـﺐ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﻛﻤﻴﺘـﺔ راﻫﺒـﺮي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪ راﻫﺒﺮي ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه را‬ ‫ﻣﺮور ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻮدآور ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮﻧﺪ را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام‬ ‫اوﻟﻮﻳﺘﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در‬ ‫ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺟـﺪول‬ ‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫را ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي اﻓﻖﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ راﻫﺒـﺮدي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ Ward and Peppard, 2002‬و ‪ Boar, 2000‬را ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺷﺎره ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض ﻣـﺴﻴﺮﻫﺎي ﻛﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ‪ 5‬ﺗـﺎ ‪ 10‬ﺳـﺎل‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺎن ﻣﺪت اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدي را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪه ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ اﺗﻤـﺎم ﺑﻌـﻀﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﺎل وﻗﺖ ﻧﻴﺎز دارد و ﻛـﺎر ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ در ﺳـﺎل ﺟـﺎري آﻏـﺎز‬

‫‪ 4-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫‪927‬‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﭘﻮرﺗﻔﻮﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.2‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﻧﻘﺸﺔ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي و ﺑﻮدﺟـﺔ ﭘـﺮوژهﻫـﺎ و‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎل ﺟﺎري اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ در واﻗﻌﻴـﺖ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻓﻨـﺎوري و ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺟﺰاء ﻣﻬﻤﻲ را در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻨﺠـﺎ ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري در ﺣــﺎل اﺟــﺮا اﺳــﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻴــﺎن‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒﺮي ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻮﻳﺖ ﭘﺮوژهﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪﻳﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻓﻮق وي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﻌﻴﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺎﻛﻨﻮن اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ .(Papp, 2001, Cassidy, 1998; Ward and Peppard, 2002‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي وِﺗﺮب‪ 1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل )ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪3-12‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻤﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ذﻳﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬راﺑﻄﻪاي ﻣﻴـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﻛﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫را ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺪولﻫﺎي زﻣﺎنﺑﻨﺪي و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺧﺎص در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Wetherbeʹs four‐stage model of Planning (1993) ‬‬

‫‪928‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-12‬ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﺻﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ درﮔﻴﺮ ﻫﺮ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻴﺰان آن در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣــﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛــﻪ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﺮوز ﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨــﺪه و ﻣﺘﻔــﺎوت اﺳــﺖ و ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ و ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ اﺟـﺮا در ﻧﻤـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗـﻮان اﻳـﻦ ﻣـﺪل را در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪه و ﻧﻴﺰ ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي ﭼﻬـﺎر ﻣﺮﺣﻠـﻪ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش داد‪ .‬ﻣـﺪل از ﺳـﻄﺤﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫اﻧﺘـﺰاﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﻤـﺖ ﺗﺪوﻳﻦ ﻋﻴﻨـﻲﺗـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺘﺪوﻟﻮژيﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در اداﻣﻪ ﻓﺼﻞ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪ ،‬زﻳﺮ ﺑﻨﺎي ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺒﺪي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻢ در‬ ‫راﺳﺘﺎي اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ رﻗﺒـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫راﺑﻄﻪاي ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺪل و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭼﺮﺧﺔ ﺣﻴﺎت ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫـﺎي ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶﻫـﺎي ‪5-12‬‬ ‫و ‪ 6-12‬اﻳﻦ ﻣﺪل را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺤﺚ را اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬ ‫اوﻟــﻴﻦ ﻣﺮﺣــﻠﻪ از ﻣــﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي ﻓﻨــﺎوري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﻧﺴﺒﺘـﺎً ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺴـﺐ و ﻛـﺎر ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻫﺪاف ﻛﺎري ﺧـﻮد را در ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪1‐  Strategic Information Technology Planning (SITP‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪929‬‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي "ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي"‪ 1‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﻗـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﻜﺮي ﺧﻼق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬درك ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد و‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارزش آﻓﺮﻳﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻨﺸﻮر ﺟﺪﻳﺪ ﻳـﺎ ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﺷـﺪهاي ﺑـﺮاي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ارزﻳـﺎﺑﻲ وﺿـﻌﻴﺖ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ اﻫـﺪاف راﻫﺒـﺮدي و ﺟﻬـﺖﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪ‬ ‫وارد و ﭘِﭙـﺎرد‪،2‬‬ ‫اﻫﺪاف‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ْ .‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖﺗﺮي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي اراﺋﻪ ﻛﺮده و ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W12.3‬در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺘﺮاز ﻛﺮدن‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از دﻳﺮﺑـﺎز دﻏﺪﻏـﺔ اﺻـﻠﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫‪3‬‬

‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت )‪،(simnet.org,2002‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﻤﺎرة ﻳﻚ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1997/1998‬ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻛـﻪ از ‪ 420‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ NCC‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣـﺪ )‪ (ncc.co.uk,  2003‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺘـﺮاز‬ ‫ﻛﺮدن راﻫﺒـﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃــﻼﻋﺎت ﺑـﺎ راﻫﺒــﺮدﻫﺎي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ در رأس اﻣـﻮر آﻧﻬـﺎ ﻗـﺮار‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي راﻫﺒــﺮدي ﻓﻨـﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳـﺪ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺮﺗﺒــﻂ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻛﻠـﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﺘــﺮاز ﺷــﻮد ﺗـﺎ ﺑـﺪﻳﻦ وﺳﻴــﻠﻪ واﺣـﺪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و دﻳﮕـﺮ اﻋـﻀﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣـﺎن ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛﺎرﮔﻴـــﺮي ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲﻫـﺎي ﺧـﻮد در راﺳﺘــﺎي اﻫـﺪاف ﻣـﺸﺘـﺮك ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫)‪ .(Chan,  2002;  Pickering,  2000;  Ward  and  Peppard,  2002‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻇﻴﻔـﻪ‬

‫‪1‐  Straregic Information Systems (SIS) ‬‬ ‫‪2‐  Ward & Peppard (2002) ‬‬ ‫‪3‐  Society for Information Management (SIM) ‬‬

‫‪930‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫اﺻﻠﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻫﺪاف و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﻣﻘﺮر ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷـﻜﻞ ‪ 4-12‬ﺗـﺼﻮﻳﺮي از ﻫﻤﺘـﺮازي‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و راﻫﺒﺮد و آراﻳـﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 3-12‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻤﺘﺮازي در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﻮﻟﺖ‪ -‬ﭘﻜﺎرد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﺘـﺮازي‬ ‫راﻫﺒــﺮد ﻛــﺴـﺐ و ﻛــﺎر و راﻫﺒــﺮد ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ )‪Cale  and  Kanter  (1998‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺘــﺮاز ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن دو رو دارد‪ .‬روي اول‪ ،‬ﻫﻤﺘﺮازﺳــﺎزي‬ ‫راﻫﺒﺮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻓﻨﺎوري و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻣـﻮارد ﻣـﺸﺎﺑﻪ در‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و دﻳﮕـﺮ واﺣـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن در راﺳﺘﺎي ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﻤﺘﺮازي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد )‪.(Chan, 2002‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-12‬رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻛـﺴﺐ‬ ‫و ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒــﻊ‪Ward  and  Peppard,  :‬‬ ‫‪  .2002, Fig 1.6, p. 41‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪931‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-12‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﻮﻟﺖ‪ -‬ﭘﻜﺎرد راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻫﻤﺘﺮاز ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﻮﻟﺖ‪ -‬ﭘﻜﺎرد‪ ،(hp.com) 1‬روﺷﻲ ﺑﺮاي ﻣﺘﺪوﻟﻮژي‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺗﻴﻤـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﻫﻴﻮﻟـﺖ‪ -‬ﭘﻜـﺎرد‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ در آن راﻫﺒﺮدﻫـﺎ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ را در روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺧﻮد داﺧﻞ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬

‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻫــﺪف‪ ،‬ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎ و اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬اﻣــﺮ‬

‫ﻫﻤﺘﺮاز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ روش ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺻـﻮرت‬

‫اﻧﺘﺨﺎب راه ﺣﻞﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه را ﺑـﻪ ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬روﻳﻜـﺮد‬

‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺻﺮفﻧﻈـﺮ از ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛﺎرا را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻓﻨــﺎوري ﻣﻮﺟــﻮد اﻋﻤــﺎل ﻛــﺮده و دﻳــﺪ روﺷــﻨﻲ ﻧﻴــﺰ از ﺗــﺄﺛﻴﺮ‬

‫ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﭼــﺎرﭼﻮب‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر و‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﻮازي ﺑـﺎ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳـﺎزﻫﺎ و‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﻮﻟﺖ‪-‬ﭘﻜـﺎرد‪ ،‬از ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ دﻧﺒﺎﻟـﻪاي‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺳـﭙﺲ در ﺳﺮاﺳـﺮ‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛــﺮد‪ .‬اﺑﺘــﺪا راﻫﺒــﺮدﻫــﺎي ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴــﺎت و‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻫﻴﻮﻟﺖ‪-‬‬

‫راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﻨـﺎوري ﻧﻴـﺰ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳــﻒ‬

‫ﭘﻜﺎرد ﺑﺮ ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي‬

‫ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺗﻤـﺎم اﻳــﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎ ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔــﺮﻓﺘﻦ‬

‫راه ﺣﻞﻫﺎي ﻓﻨﺎوري داﺧﻠﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل‬

‫ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺘــﺮاز ﺷــﺪه و دوﺑــﺎره ﻃﺮاﺣــﻲ‬

‫ﻧــﻮآوري ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ از ﻃﺮﻳــﻖ ﺑﺨــﺶ ‪ R&D‬ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺑــﺎ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در روش ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ﻫﻤﺔ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ R&D‬ﺑـﻪ‬

‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺎ‬

‫ﻧﺤﻮي ﻓﻌﺎل در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ راﻫﺒﺮد ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪﻳﺪ ﺑـﺮ ﻛـﺎر ﮔﺮوﻫـﻲ‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪،‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ‪ R&D‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺗﺨﺼـﺼﻲ و ﻫـﺪفﻣﺤـﻮر‪ ،‬ﺗﻌﻬـﺪ ﺑـﻪ‬

‫را ﺑﻬﺘﺮ درك ﻧﻤﻮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭼـﺸﻢاﻧـﺪازي ﻗـﻮي ﻛـﻪ‬

‫داﺷﺘﻦ ﻛﻴﻔﻴـﺖ و رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮ ﻛﻞ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد از ﻓﻨﺎوري اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫روﻳﻜﺮد‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪.‬‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات اﺳﺎﺳـﻲ در‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﻴﻂ و ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺑـﺎﻟﻘﻮة ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣـﻲآورد‪ .‬اﻣـﺎ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻋﻤﺪه ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارزﺷـﻲ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ و‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﮔـﺮدآوري ﺷـﺪه از )‪،Collins  (2004) ،Feurer  et  al.  (2000‬‬ ‫)‪.hp.com (June 2004‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؟‬

‫‪1‐  Hewlett‐Packard ‬‬

‫‪932‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺘﺮازي‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻫﻤﺘﺮازي راﻫﺒﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺷــﺎﻣﻞ ﻫﻤﺘﺮازﺳــﺎزي راﻫﺒــﺮد ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﺑــﺎ راﻫﺒــﺮد ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫــﺪف‬ ‫ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي راﻫﺒـﺮدي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗـﻀﻤﻴﻦ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اوﻟﻮﻳـﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺳـﺎزﮔﺎر ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ راﻫﺒـﺮد ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻋﻈﻴﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزده اﻧﺪك دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺘﺮازي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭘﻴﺶﺷﺮط ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫در ﻣﻴــﺎن آﻧﻬــﺎ‪ ،‬ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﻣــﺪﻳﺮان ﺻــﻒ و ﻣــﺪﻳﺮان ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت و ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺧﻼء ﺻـﻮرت ﻧﮕﻴـﺮد‪ ،‬ﺣـﺎﺋﺰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ )‪ .(Chan,  2002‬ﮔﺰارش اﺧﻴﺮ دﻳﻠﻮﻳﺖ ﻛﺎﻧﺴﺎﻟﺘﻴﻨﮓ ال ال ﭘﻲ‪ ،1‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ‪ 96‬درﺻﺪ از ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ از آﻧـﺎن ﻧﻈﺮﺳـﻨﺠﻲ ﺷـﺪه اﻋﺘﻘـﺎد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺘﺮاز ﺑﻮدن راﻫﺒﺮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و راﻫﺒـﺮد ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد ﺗـﺄﺛﻴﺮ زﻳـﺎد ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري ﻫﻨﻮز ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺘـﺮازﺳـﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ )‪ .(Beal, 2004‬ﭘﻴﺶ ﺷﺮط دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ روﺷﻦ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ ﻋﻤﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻳﻚ راﻫﺒﺮد اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻋﻤـﺮي ﺑﻴـﺸﺘﺮ از راﻫﺒـﺮدي ﻛـﻪ ﻗـﺮار‬ ‫اﺳﺖ از آن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دارﻧﺪ )‪  .(Beal, 2004‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي اﻫﻤﻴـﺖ ﻓﺮاواﻧـﻲ دارد‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫﻨـﻮز در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺤـﺪودي اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮔﺰارﺷﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﭘﻴﭙـﻞ ﺗـﺮي‪ 2‬در ﺳـﺎل ‪ 2003‬اراﺋـﻪ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺣـﺪود ‪65‬‬ ‫درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﻳﺎ ﻣﻤﺘﻨﻌﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻜﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر در راﺳﺘﺎي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻫﺪاف و ﻣﻘﺎﺻـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤﺘﺮازﺳـﺎزي‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ )‪ .(Hackney et al., 2000‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ‬

‫‪1‐  Deloitte Consulting LLP ‬‬ ‫‪2‐  People 3 Inc. ‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪933‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ آن ﻧﻴﺰ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼـﻦ‪ 1‬اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻬﺘﺮي در ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت داﺷﺘﻪاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻣﻔﺮوﺿـﺎت اﺳﺎﺳـﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﺔ آن ﺑﻨﻴـﺎد ﻧﻬـﺎده ﺷـﺪه و ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد درﺑـﺎرة آن‬ ‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.4‬و ‪ Hackney et al., 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫روشﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ /‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻤﺘﺮاز ﻛﺮده‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ ﺧـﻮد را ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن راﻫﺒﺮد ﻛﻪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬رﻗﺒـﺎ و رﻗﺎﺑـﺖﭘـﺬﻳﺮي را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪه و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻫﻤﺘﺮاز ﻛﺮدن(‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫روشﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﺗﺄﺛﻴﺮات آن( ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫وار‪‬د و ﭘِﭙﺎرد اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺘﺸﺎن‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛـﺮدهاﻧـﺪ )ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر‪ 2‬ﺗﻮﺳﻂ آي ﺑﻲ ام ﺗﻬﻴـﻪ ﮔﺮدﻳـﺪ و ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﺑـﺮ ﻣـﺪلﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي ﭼـﻮن روش ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣــﺸﺎوره اﻧﺪرﺳــﻮن‪) 3‬ﺑــﺎ ﻧــﺎم ﻓﻌﻠــﻲ اﻛــﺴﻨﭽﺮ‪ (4‬و ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺎرﺗﻴﻦ و ﻓﻴﻨﻜﻠــﺸﺘﺎﻳﻦ‬

‫‪5‬‬

‫)‪ (Martin and Finkelstein, 1981‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬارده اﺳﺖ‪ ،BSP .‬ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﺎ دو ﺑﻠﻮك ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺻﻠﻲ‬ ‫ﺳﺮ و ﻛﺎر دارد ‪ -‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻃﺒﻘﺎت دادهﻫـﺎ‪ -‬ﻛـﻪ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳـﻦ ﻣﻌﻤـﺎري ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﻪ از راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪل در ﺷﻜﻞ ‪ 5-12‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Chan (2002) ‬‬ ‫‪Business Systems Planning (BSP) ‬‬ ‫‪Andersen Consulting ‬‬ ‫‪Accenture ‬‬ ‫‪Martin and Finkelsteinʹs information engineering ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪934‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷـــــﻜﻞ ‪ 5-12‬روﻳﻜـــــﺮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر )‪ .(BSP‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Business Systems‬‬ ‫‪Planning—Information‬‬ ‫‪Systems Planning Guide,‬‬ ‫‐‪Application Manual GE20‬‬ ‫‪0527‐3, 3rd ed., IBM‬‬ ‫‪Corporation, July 1981 ‬‬ ‫‪Courtesy of the ‬‬ ‫‪International Business ‬‬ ‫‪Machines Corporation. ‬‬

‫‪ BSP‬ﺷ ــﺪﻳﺪاً ﺑــﻪ اﺳﺘﻔ ــﺎده از ﻣﻌﻴ ــﺎرﻫﺎي ﻛﻤ ــﻲ در ﺗﺠــــﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴ ــﻞ ﻓﺮاﻳﻨــــﺪﻫﺎ و‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫـﺪف ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌــﺔ ﻣﻌﻤـﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻜــﻲ اﺳـﺖ‪) .‬ﺑـﺮاي ﺟــﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘـﺮ‬ ‫‪ Business Systems Planning, 1981‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺪل رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻧـﻮﻻن‪ 1‬اﻇﻬـﺎر داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ از ﺷـﺶ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻛﻪ ﻫﻢاﻛﻨـﻮن "رﺷـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت"‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ ،1-12‬اﻳﻦ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺷـﺮح داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺎ درﺟﺎﺗﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﻮارد ﺷـﺎﻣﻞ‪ :‬ﺳـﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻓﻨﻮن ﻛﻨﺘﺮل اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻮر‬ ‫‪ Y‬در ﺷﻜﻞ واﻗﻊ در ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ ،1-12‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارد‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪت اﺟﺮا ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬در زﻣﺎن آﻏـﺎز و‬ ‫ﺑﻠﻮغ در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ و در زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ )ﺗﺴﺮي( و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺟﺪﻳﺖ ﻣـﺸﻜﻼت ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ﻣﺮاﺣـﻞ رﺷـﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻧـﻮﻻن‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Nolan (1979) ‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪935‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-12‬ﻣﺪل ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﺔ رﺷﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﻮﻻن‬ ‫ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﺔ رﺷﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از )ﺷـﻜﻞ‬ ‫زﻳﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪:‬‬

‫‪ .3‬ﻛﻨﺘـﺮل‪ .‬در ﭘﺎﺳــﺦ ﺑـﻪ دﻏﺪﻏـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﻓﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫‪ .1‬آﻏﺎز‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺷـﺮوع‬

‫اﻧﺘﻈــﺎر ﻣــﻲرود ﺑﺎزﮔــﺸﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻧــﺸـﺎن دﻫﻨــﺪ‪،‬‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ ،‬از ﭘــﺮدازش دﺳــﺘﻪاي ﺑــﺮاي ﺧﻮدﻛــﺎر ﻛــﺮدن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ را ﺗــﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ و روش و اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ را‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اداري ﺑــﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﻘﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫـﺎ اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻌـﻮق و‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪،‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﺎراﺿﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي و ﻛﻨﺘـﺮل‬

‫ﻓﻘــﺪان ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﻋﻼﻗــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻳــﻚ دﭘﺎرﺗﻤــﺎن‬

‫ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ )‪ (ISD‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـــﻪﺳـــﺎزي‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـــﺔ ﻗﺎﺑـــﻞ ﺗـــﻮﺟﻬﻲ ﺑﺎﺑـــﺖ‬

‫‪ .2‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ‪ .‬زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻛــﺎرﺑﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫اﻓـﺰونﺗــﺮي را ﺑـﺎ ﺳــﻮد ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈــﺎر ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺧﻮاﺳــﺖ‬

‫از راه دور و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده( وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ رخ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮ در ﻗﺒـﺎل ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه و دﭘﺎرﺗﻤـﺎن‬

‫ﻛﻪ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻧــﻪ ﻓﻘــﻂ راه ﺣــﻞﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑـﺮﺧﻂ را‬

‫ﻣﺸﻜﻼت اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫آﻏﺎز ﻧﻤﻮده و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري‬

‫اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬در اﻳــﻦ زﻣــﺎن‪ ،‬ﮔــﺬاري در ﻛــﺎرﺑﺮد‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و روﻳﻜﺮدﻫﺎ رخ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﮔـﺬار از ﭘـﺮدازش‬

‫رﺷﺪ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮﻻن‪.‬‬

‫‪936‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮدازش داﻧـﺶ و اﻃﻼﻋـﺎت )ﮔـﺬاري‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ‬

‫ﻣﻴﺎن دو ﻣﻨﺤﻨﻲ(‪  .‬‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار‬

‫‪ .5‬ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫـــﺎ‪ .‬ﺑـــﻪ ﺟـــﺎي ﻋﻤـــﻞ ﭘـــﺮدازش‪،‬‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫـﻢ‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪيﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺳــﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ را ﻫــﺪاﻳﺖ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺴﺌﻮل‬

‫ﻛﺮده و اﻃﻼﻋـﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬

‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت واﻗﻌ ـﺎً ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻳــﻚ‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري‬

‫ﺷﺮﻳﻚ راﻫﺒﺮدي در آﻣﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ارزش اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را‬

‫ﻣﻨﺒــﻊ‪ :‬ﮔــﺮدآوري از ‪" ،R.L.Nolan‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤــﺮان در ﭘــﺮدازش‬

‫درك ﻛﺮده و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬

‫دادهﻫﺎ" ‪ ،Harvard Business Review‬ﻣﺎرس‪ -‬آورﻳﻞ ‪ ،1979‬ﭼﺎپ‬

‫‪ .6‬ﺑﻠــﻮغ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي و ﺗﻮﺳــﻌﺔ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در‬

‫ﻣﺠﺪد ﺑﺎ ﻛﺴﺐ ﻣﺠﻮز از ‪.Harvard Bussiness Review‬‬

‫ﻣﺪل ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﺮﻳﺢ رﺷﺪ و ﺑﻠﻮغ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬روش دﻳﮕﺮ در اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺪل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ در ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻮغ ﺧﻮد ﺑﺎﺷـﺪ و در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ در ﺳﻄﺢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺪاوم دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از واﺣـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﺶ در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﻏﺎز ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ درﻳﻚ ﻛﺸﻮر در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ(‪،‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ واﺣﺪي دﻳﮕﺮ از ﻫﻤﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺑﻠﻮغ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر وﻳـﮋهاي‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،1‬ﻣﻌﺪود ﻧﻜﺎت و ﻣﻮاردي ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ "درﺳـﺖ" اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑﻘـﺎ و ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﮔـﺮدد‪ .‬روﻳﻜـﺮد ‪ CSF‬در‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺪﻳﺮان اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻪ ﺗﺎ ﺷﺶ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬

‫‪1‐  Critical Success Factors (CSF) ‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪937‬‬

‫ﺧﻮﺑﻲ اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺪاوم ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و در ﻣﻮاﻗﻊ ﺿـﺮوري‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت اﺻـﻼﺣﻲ ﻻزم را‬ ‫اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻫﻤﺔ واﺣﺪﻫﺎ و دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و دﻳﮕـﺮ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﮔﺴﺘﺮدة ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻳﻌﻨـﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪي‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﻳـﺎ‬ ‫دوﻟﺘﻲ و ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﭘﻴـﺸﮕﺎﻣﺎن ﺑـﺎزار‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ رﻗﺒﺎي ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ و اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺠﺎ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭼﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻴـﺰان ﻣﻘـﺮرات ﻳـﺎ ﻓﻨـﺎوري اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي ﺳﻮد ﻳﺎ روﻧﺪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰان ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮاي ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻛﻠﻴــﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ در ﺟﻠــﺴﺔ‬ ‫آﻏﺎزﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺟﻠﺴﺔ اﺿﺎﻓﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫را ﻏﺮﺑﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ در روﻳﻜﺮد ‪ CSF‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﭼﻪ اﻫﺪاﻓﻲ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﺤﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• ﭼﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﺪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫• ﭼﻪ ﻣﺘﻐﻴـﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺒﻨـﺎي اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻮده و ﭼﮕـﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗــﻮان آﻧﻬـﺎ را ﻣـﻮرد ﺳـﻨﺠﺶ‬ ‫ﻗﺮار داد؟ ‪ ‬‬ ‫• ﻛﺪام ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ در ﻗﺒﺎل آﻧﻬـﺎ ﻣـﺴﺌﻮل‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺿـﺮوري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗــﺪم ﺑﻌــﺪي اﻧﺘﺨــﺎب ﺗﻌــﺪاد اﻧــﺪﻛﻲ از اﻳــﻦ ﻋﻮاﻣــﻞ ﻛﻠﻴــﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ اﺳــﺖ‪ .‬آﻧﮕــﺎه ﺑﺎﻳــﺪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻤـﻮد و دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ‬ ‫را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد )ﺷﻜﻞ ‪ 6-12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪938‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 6-12‬ﻋﻮاﻣــﻞ ﻛﻠﻴــﺪي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ‪ -‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫــﺎي ﺑﻨﻴــﺎدي‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Ward and Peppard, 2002, ‬‬ ‫‪Fig 4.7, p. 211.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان را ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷـﺎن‬ ‫را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﺮده و آﻧﮕﺎه ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن اراﺋـﻪ‬ ‫ﻧﻤـﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرت ﻣﺼﺎﺣﺒـﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﻛﻠﻴﺪي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻋـﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴـﺪي اﻧـﺪك اﺳﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ اﺻﻠـﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬ ‫از ﺟﻤـﻊآوري ﺑﻴــﺶ از ﺣــﺪ داده ﻳـﺎ ﺟﻤــﻊآوري دادهﻫــﺎ ﺻــﺮﻓﺎً ﺑـﻪ دﻟﻴــﻞ ﺳﻬــﻮﻟﺖ آن‬ ‫اﺟﺘﻨـﺎب ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮ‪ ،1‬روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان اﺑﺘﺪا ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ وﻗﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺧﺮوﺟـﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺎﺷﻨﺪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻋـﺎم و‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص(‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻓﻨﺎوري و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻓﺮ‪ 2‬ﺑﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﭘﻨﺞ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪه ﺑﺮاي ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬ ‫از‪ (1) :‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ از آﻧﻜﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫‪1‐  Scenario planning ‬‬ ‫‪2‐  Stauffer (2002) ‬‬

‫‪ 5-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬

‫‪939‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ (2) .‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑـﺎ اﺣﺘﻴـﺎط‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ (3) .‬ﺣﻔﻆ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ (4) .‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ "ﻫﻨﻮز ﻛﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﻳـﺎن ﻧﺮﺳـﻴﺪه"‪ (5) .‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫آوردن ﻓﺮﺻﺖ آﻣﻮزش و آزﻣﺎﻳﺶ اﻓﺮاد دﺳﺖاﻧﺪﻛﺎر ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﻓﺮاﻳﻨﺪي دﻗﻴـﻖ‬ ‫را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﮔﺎمﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺟـﺪول ‪ 4-12‬ﺑـﻪ اﺧﺘـﺼﺎر آورده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔـﺴﺘﺮدهاي از‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﻛﺮدهاﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ .(gbn.com, ncri.com‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﻨﺎرﻳﻮ اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ در‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﺎ زﻧـﺪﮔﻲ واﻗﻌـﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-12‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺿﺮوري ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي‬ ‫• ﻗﻠﻤﺮو و ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ اﻳﺠﺎد آن را دارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﺪلﻫﺎي ذﻫﻨﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻌﺪادي ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺗـﺼﻮﻳﺮﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤـﻞ از آﻳﻨـﺪه‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي در ﻫﺮ ﺳﻨﺎرﻳﻮ را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي )اﻟﻒ( راه ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ )ب( ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﻼشﻫـﺎﻳﺶ‬ ‫را ﺑﻪ آن ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• وﻗﻮع روﻳﺪادﻫﺎ‪ ،‬را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﻬﺖ ﺳﺎزﻣﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮد؛ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز آن را اﺻﻼح ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺎرب آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ذﻫﻨﻴﺎت ﺧﻮد را ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻔﻜﺮ ﮔﺮوه ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ آراﻣﻲ و ﺗﺪرﻳﺠﺎً اﻓﻜﺎر ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻴﺎن اﻋـﻀﺎي ارﺷـﺪ و ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻇـﺎﻫﺮا دور از دﺳـﺘﺮس ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﻠﻤـﻮس و ﻛـﺎﻣﻼً ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ً‬ ‫• روشﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮر ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺘﺎن ﻫﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻄﻠﻮب و ﻫﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﻳﺪ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Stauffer (2002‬‬

‫‪940‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓـﺮوش و رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﻴﺒﻮﻟﺪ‪ 1‬ﺳـﻪ‬ ‫ﻣﻮرد را ﻛﻪ از ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻗﻮيﺗﺮ ﻛﺮدن ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ راﻫﺒﺮد ﻛـﺴﺐ‬ ‫و ﻛــﺎر و اراﺋــﻪ ارزش ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮدهاﻧــﺪ را ﻣﻄــﺮح ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪) .‬ﻧــﺸﻨﺎل‬ ‫ﺳﻤﻲﻛﺎﻧﺪاﻛﺘﻮر‪ ،2‬ﺗﺴﻜﻮ‪.(Busszaw.com ،3‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ رواج ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻣﻜﺎن ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳـﺎ ﺗﻨـﻮع ﺳـﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﺰم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰان و ﻃﺮاﺣـﺎن ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺣـﺎل‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪4‬‬ ‫ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط و واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم‬ ‫ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫و ﻧﺤﻮة ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗـﻀﻤﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﺔ اول ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ را ﺑﺮآورد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻔﺎوت دارد )ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر و وروديﻫـﺎي ﻻزم‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ؛ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻗﻴـﻖﺗـﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 2‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬داراي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Seybold (2001) ‬‬ ‫‪2‐  National Semiconductor ‬‬ ‫‪3‐  Tesco‬‬

‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪4‬‬

‫‪941‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻃﻴـﻒ ﮔـﺴﺘﺮدهاي از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ )ﻣـﺜﻼً در‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده ﻳﺎ ﻣﺮاﻛﺰ داده( در ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ و دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ اﻟﮕﻮﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺪل ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪاي در ﺟـﺪول ‪ 5-12‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬دﻳﮕـﺮ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ‪،‬‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪) 14‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (JAD‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﺔ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ ﺳﻪ ﻻﻳﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻃﺒﻘﺎت اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ ﺑـﺎزده‬ ‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 5-12‬ﻣﺪل ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ‬ ‫ﻣﺮﺣـﻠﻪ ‪ :1‬زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرش ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣـﻠﻪ ‪ :2‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳــﺲ زﻳﺮﺳﻴـﺴﺘـﻢ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪي اﻳﺠـﺎد راﺑﻄـﻪ ﻣﻴـﺎن ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻧﻤـﺎﻳﺶ داد‪ .‬ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑـﺎ ﻣـﺮور‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻬـﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻫﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣـﻠﻪ ‪ :3‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ زﻳﺮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را دارﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔـﺮان اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣـﻠﻪ ‪ :4‬ﻃﺒﻘﺎت اﺻﻠﻲ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻌﺮﻳـﻒ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ را روي آﻧﻬـﺎ ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﺒﻘـﺎت اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ اﻗـﻼم داده ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣـﻠﻪ ‪ :5‬ﻳﻚ ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎت‪ /‬زﻳﺮﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻮﺳـﻌﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﻃﺒﻘـﺎت اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫زﻳﺮﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻃﺒﻘـﺎت اﻃﻼﻋـﺎت در ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺳﺎزﻣــﺎﻧﻲ اﻳﺠــﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻘـﺎت اﻃـﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺣﺴـﺎبﻫـﺎي درﻳـﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻤﻌﻴــﺖ ﺷﻨــﺎﺧﺘﻲ‬ ‫ﻣﺸﺘـﺮي‪ ،‬ﻳﺎ اﻃـﻼﻋﺎت ﺿﻤـﺎﻧﺖ ﻣﺤـﺼـﻮل ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ ﺧﺎﻧـﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳــﺲ‪ ،‬ارزش ﻳـﻚ ﻃﺒﻘــﻪ ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎﺗﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪942‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزده را ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ از ﻧﻈـﺮ اﻫﻤﻴـﺖ‪ ،‬اﻣﺘﻴـﺎز ﺑـﺎﻻﻳﻲ دارﻧـﺪ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و اﺑﺘﺪا اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي آﻧﺎن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰان از‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻨﻬـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﻧـﺴﺒﻲ اﻃﻼﻋـﺎت را ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻣﻜﺎنﺳﻨﺠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮوژه )ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ( ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺎم از ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﺧﻼﻗﻴـﺖ زﻳـﺎدي را ﻣـﻲﻃﻠﺒـﺪ‬

‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Ruohonen and Higgins, 1998 ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،4-12‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺮﺑﺎزده آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻣﻌﻤﺎري‪ .‬ﺗﻌﺮﻳﻒ روﺷـﻦ ﻧﻘـﺎط اﺷـﺘﺮاك اﻃﻼﻋـﺎت و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺠﺰا و ﻣـﺎزاد ﺑـﺮ اﺣﺘﻴـﺎج ﺑـﺮاي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺑﻬﺒﻮد دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻛـﺎر ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ در اﺑﺘـﺪا‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ از ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻮدآورﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ و ﻣﺠـﺰا ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺪاوم اﺻـﻼح ﺷـﺪه ﻳـﺎ رﻫـﺎ‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﻨﺴﺠﻤﻲ ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي روشﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﻧﻴـﺎز دارد و اﻳـﻦ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،13‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر را در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮا‪ 1‬ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد )ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ ‪ 13‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﭘﺮﺑـﺎزده ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫـﺎ در اوﻟﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬درﺑﺎره ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫‪1‐  State of Iowa ‬‬

‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪4‬‬

‫‪943‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-12‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ وﻳﻨﮓ ﻓﺖ ﻓﻮدز‪ 1‬ﻓﺮوﺷﻨﺪة ﻋﻤﺪة ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻓﺎﺳـﺪ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﺷﺪﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪﻧﻲ و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ ،‬ﺳﺨﺖاﻓـﺰار‪ ،‬ﻟـﻮازم‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺷـﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد را‬

‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و ﻟـﻮازم ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﺑـﻪ رﺳـﺘﻮرانﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ و‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻛﺮاﻧﻪ ﺷﺮﻗﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ :‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ :‬اﺳـﺘﺨﺮاج‬

‫اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﻪ ﺧــﺎﻃﺮ ﻛﻴﻔﻴــﺖ و ﺧــﺪﻣﺎﺗﺶ ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ‬

‫ﻧﻈﺮات ﺷﺨﺼﻲ از اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﺴﺒﺘﺎً اﻧﺪك در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬

‫ﻣﺪت ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 50‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ ﻫـﺮﻳـﻚ از ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬

‫آﻣــﺪه‪ ،‬ﺷــﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ‪ WFF .‬اﻣﻴــﺪوار اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺎ‬

‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اراﺋﻪ ﺷﺪه‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺧـﻮد از رﻗﺒـﺎ را‬

‫و از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ را‬

‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮده و اﻫﻤﻴـﺖ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ را‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ﺑـــﺮاي ﺳـــﺎزﻣﺎن ﺗـــﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪ‪ .‬ﺗـــﺎ زﻣـــﺎﻧﻲ ﻛـــﻪ‬

‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﭘﻔــﺮ و ﺟﻨﮕﻠــﺮ‪ ،2‬روش ﺟﺪﻳــﺪ زﻧﺠﻴــﺮة‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻳﺎ وﻳﮋﮔﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،3‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻳـﺪة ﭘـﺮوژه ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﺮي از‬

‫‪ WFF‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ از آﻧﻬﺎ ﺳـﻮال ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ :‬آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ داﻣﻨﻪ و‬

‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد اﻳـﺪهﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ درﺑـﺎره وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮوژه و ﺟﻤﻊآوري اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪهﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻣــﻮرد اﻧﺘﻈــﺎر‪ ،‬ارزشﻫــﺎ و اﻫــﺪاف‬

‫اﻳﺪه ﭘﺮوژه‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻠﮕـﺮ از ‪ 25‬ﻧﻔـﺮ از ﻛـﺎرﺑﺮان ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃـــﻪ ﻃﺮاﺣـــﻲ ﺷـــﺪه ﺑﻮدﻧـــﺪ‪ .‬در اﻳـــﻦ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ﻋﻤﻴﻖ دﻋﻮت‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴــﻞﮔــﺮ ﺑــﻪ ازاي ﻫــﺮ ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪه ‪8‬‬

‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﻋﺒـﺎرت ﺑﻮدﻧـﺪ از ‪ 6‬ﻣـﺪﻳﺮ ارﺷـﺪ‪11 ،‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮه از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣــﺪﻳﺮ ﻣﻴــﺎﻧﻲ‪ 5 ،‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪ ﺳــﻴﺎر و ‪ 3‬ﻣــﺸﺘﺮي‪ .‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﻧﻈـﺮات ﺷﺨـﺼﻲ در‬

‫ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﻧﻴــﺰ‪ ،‬وي اﻳــﺪهﻫــﺎي ﭘــﺮوژه ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان‬

‫ﻣﺪل ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از‬

‫اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬اﺑﺘــﺪا ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﺤﻠﻴــﻞﮔــﺮ در ﻳــﻚ ﺳــﺎﺧﺘﺎر‬

‫)‪1‐  Wing Fat Foods (WFF‬‬ ‫‪2‐  Peffers and Gengler (2003) ‬‬ ‫‪3‐  Critical Success Chain (CSC) ‬‬

‫‪944‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه و آﻧﮕﺎه در ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷـﺮﻛﺖ و ﻫـﻢ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒـﺮدي وارد‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺨــﺼﺺ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻧﻘﻄــﻪ ﺷــﺮوع اﻳﺠــﺎد ﺳــﺒﺪ از‬

‫و ﭘﭙﺎرد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ (W12.3‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎ را دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪي‬

‫ﻃﺮحﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻫﺮ ﻳﻚ از دﺳﺘﻪﻫﺎ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ ﻧﻘـﺸﺔ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ اراﺋـﻪ ﻧﻘـﺸﻪﻫـﺎي ‪ CSC‬ﺑـﻪ ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬وي ﻫﺮﻛـﺪام از ﻧﻈـﺮات را ﺑـﺎ‬

‫ﻓﻨﻲ و ﺗﺠﺎري در ‪ ،WFF‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي‬

‫ﻳــﻚ ﮔــﺮه و اﺗــﺼﺎلﻫــﺎي ﻫــﺮ زﻧﺠﻴــﺮ را ﺑــﺎ ﻳــﺎلﻫــﺎي‬

‫ﻛﺎرﮔﺎه‪ 14 ،‬اﻳﺪه ﭘﺮوژه ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪة ﮔﺮهﻫـﺎ ﻧﻤـﺎﻳﺶ داد‪ .‬ﺷـﻜﻞ ﺻـﻔﺤﻪ ﺑﻌـﺪ‪،‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑـﺮاي زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‪ ،‬ﻣـﺴﻴﺮ ﻳـﺎﺑﻲ و ﺑـﺎرﻛﺮدن‬

‫ﻳﻚ ﻣﺪل ‪ CSC‬ﺧﺎص ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻪ از ﭼﭗ ﺑـﻪ راﺳـﺖ‬

‫ﻛــﺎﻣﻴﻮنﻫــﺎي ﺗﺤﻮﻳــﻞ ﻛــﺎﻻ و ﻧﻴــﺰ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﺷــﺎﻣﻞ‪ :‬ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﻣﺸﺨــﺼﺎت ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣﻄﻠــﻮب‪ ،‬ﻧﺘــﺎﻳﺞ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات آﻣﻮزﺷﻲ و ﺑﻪروز‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر )ﻋﻮاﻣـﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ( و‬

‫ﺷﺪه و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﭘﻔﺮ و ﺟﻨﮕﻠﺮ )‪.(2003‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﭼﻬــﺎرم‪ :‬ﻛﺎرﮔــﺎهﻫــﺎي اﻳــﺪه‪ :‬اﺳــﺘﺨﺮاج‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه ﺑـﻪ ﻧـﺎم زﻧﺠﻴـﺮة‬

‫راﻫﺒﺮد ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻠﻴﺪي ﺷﻬﺮت ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫ﻓﻨﻲ و ﺗﺠﺎري و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ‪ CSC‬ﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﺒﻜﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Peffers and Gengler, 2003 :‬‬

‫‪ 6-12‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪4‬‬

‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﺔ‬ ‫ﺳﻮم ﻣﺪل ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

‫‪945‬‬

‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﻣﻮاردي ﭼـﻮن ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت داده‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛـﻼن‪ ،‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‪ ،‬ﭼـﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺪارﻛﺎت‬ ‫ﻓﻨﺎوري و ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻲآورد و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ ﺳـﻄﻮح ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ اﺧﺘـﺼﺎر ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺑﺤﺚ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ در ﻓﺼﻞ ‪ 13‬ﻣﻄـﺮح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ(‪ .‬در ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ اﺧﺘـﺼﺎص‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻣﺴﺘﻤﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ و ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎي ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ از وﺟـﻮه‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﻓﺰونﺗﺮ اﺳﺖ )ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ ‪ 13‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺎن واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻋﻴﻨـﻲ ﻣﻄﻠـﻮبﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ را ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻛﻤﻴﺘﻪ راﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺳـﺎزﻣﺎن ﺿـﺮوري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﻳﺎ ﭘﺮدازﻧﺪه اﺻﻠﻲ رو ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳـﺎ ارﺗﻘـﺎء ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‬ ‫ﺿﺮوري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺴﺐ ﻣﺠﻮز ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﻪ روﺷﻦ ﻛﺮدن اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﻮارد ﻛـﻢ اﻫﻤﻴـﺖﺗـﺮ ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻳﺎ ارﺗﻘﺎء ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي آﺗﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺐ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺿـﺮوري ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻮدﺟﺔ ﻻزم ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪة ﺑﻮدﺟﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار دﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺑﻮدﺟـﻪ را ﻣﻴـﺎن ﻣـﻮارد ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي در ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم‬

‫‪946‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺨـﺎرج ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺤﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از واﺣﺪﻫﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑﺎره ﻣﺨﺎرج ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻓـﺼﻞ ‪ ،13‬درﺑـﺎرة‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه و دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑـﺮآورد‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﻴﺰ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬راﻫﺒـﺮد ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪ 2‬اﺳـﺖ )ﻓـﺼﻞ ‪ .(13‬ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻼن و ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ آﺧﺮ‬ ‫ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ و آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘـﺮوژه اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﭼـﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻛﻠـﻲ ﻛـﻪ در آن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺧـﺎص‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪،‬‬ ‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﭘﻮﺷﺶ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠﻲ )و ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ( ﺗﻤـﺎم ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻃﻼق ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر دو دﺳﺘﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ )ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي( و ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ -‬ﻛــﺎرﻛﺮدي ﻣﻨﺘــﺴﺐ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،R&D ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳـﻊ(‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺗـﺼﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ( ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ از‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻋﻨﺎﺻﺮ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت راه دور ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن و‬ ‫روﻳــﻪﻫــﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨــﻪ ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي آﻧﻬــﺎ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻣﻌﻤــﺎري ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ‬ ‫‪1‐  Chargeback System ‬‬ ‫‪2‐  Outsourcing Strategy ‬‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪947‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻮﺗـﺎهﻣـﺪت‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ )ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎ در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 4‬ﺷـﺮح داده‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،5-12‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ اﻛـﺴﭙﻴﺪﻳﺎ‪ 1‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﻌﻄﻒ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد و اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن وب ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﻃﺮح ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻮده و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺿﺮوري ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬را‬ ‫ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻓﻨﻲ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺳــﻪ ﻧــﻮع ﻣﻌﻤــﺎري ﻓﻨــﺎوري در راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوري ‪ 4‬ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ :‬ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣـﺎ ﻣﻼﺣﻈـﺎت ﻛﻠـﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮده و رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﺑﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ )ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه از ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ( ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﺮاي زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮودﺑِﻨﺖ‪ 2‬ﻧﺤﻮة ﺗـﺄﺛﻴﺮﮔـﺬاري ﻣﺤـﻴﻂ و ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت آن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ اﺻـﻠﻲ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛـﻪ در ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻼوة ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اراﺋﻪ ﮔـﺸﺘﻪاﻧـﺪ‬ ‫را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﻬﺎر راﺑﻄﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ را در ‪ 26‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺻﻨﻌﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ از‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﺑﺎزار‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬از ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Expedia ‬‬ ‫‪2‐  Broadbent et al. (1996) ‬‬

‫‪948‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪5-12‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده اﻛﺴﭙﺪﻳﺎ از ﺧﺪﻣﺎت وب‬ ‫‪ ،Expedia.com‬اراﺋــﻪ دﻫﻨــﺪه ﭘﻴــﺸﺮو ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ در‬

‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم ﺳـﻔﺮﻫﺎ‪ ،‬از ﻣﺠﺮاﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬رﻣـﺰ‬

‫اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه اﺳــﺖ ﻛــﻪ در اﻧﮕﻠــﻴﺲ‪ ،‬ﻛﺎﻧــﺎدا و آﻟﻤــﺎن‪،‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ و ﺣﻔﻆ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺧﺪﻣﺎت وﻳﮋه اﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‪ ،‬را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻛـﺴﭙﻴﺪﻳﺎ در‬

‫ﻓﻌﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺷﺪﻳﺪاً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻫـﺪف‪ ،‬اﻛـﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﺑـﺴﻴﺎري از‬

‫ﺧـــﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣـــﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺗـــﺮاول ﺳـــﻴﺘﻲ‪ 1‬و ارﺑﻴـــﺘﺲ‪،2‬‬

‫اراﺋـــﻪدﻫﻨـــﺪﮔﺎن ﺧـــﺪﻣﺎت )ﺧﻄـــﻮط ﻫـــﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻫﺘـــﻞﻫـــﺎ و‬

‫ﺗﺨﻔﻴــــﻒدﻫﻨــــﺪﮔﺎن ﺑﻠــــﻴﻂ‪ 3‬ﻣﺎﻧﻨــــﺪ ‪ Priceline.com‬و‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﺮاﻳﺔ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ( در ﺗﻤﺎس ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻓﺮودﮔﺎهﻫـﺎ‪،‬‬

‫‪ ،Làstminute.com‬آژاﻧــﺲﻫــﺎي ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺳــﻨﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻘﺸﻪﺑﺮداري و ﻏﻴﺮه ﻧﻴـﺰ در ارﺗﺒـﺎط‬

‫رزﻧﺒﻠﻮث‪ 4‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺧﻮد ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ و ﻫﺘﻞﻫـﺎ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﻢ ﻣـﺸﻜﻼت‬

‫ﺑﺎ آن رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ از ﻗﺪرت ﺧﺪﻣﺎت وب ﺑﻬـﺮه‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺧﻮد را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ از‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ در ﻋﺮﺻﺔ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺧﻮد را از دﻳﮕﺮان ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫راﻫﺒﺮد رﻗﺎﺑﺘﻲ اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ از ﻧﻴﺎز ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و آن را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮهاي ﻛـﻪ‬

‫ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم و ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن در ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻫـﺮ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑـﻪ وي ارﺳـﺎل ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺠﺪد اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑــﻪﻫﻨﮕــﺎم و ﭘﻮﻳــﺎﻳﻲ را ﻣﺎﻧﻨــﺪ وﺿــﻌﻴﺖ ﭘﺮوازﻫــﺎ در اﺧﺘﻴــﺎر‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ "ﻓﻬﺮﺳﺖ دوﺳﺘﺎن"‪ 5‬و ﺗﻘﻮﻳﻢﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﻣـﺴﺎﻓﺮان‬

‫ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ ،‬دﻳﮕــﺮ ﻻزم ﻧﻴــﺴﺖ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد )از اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷـﻮد( و ﻫـﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﺗﻤــﺎس و ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ زﻣــﺎنﺑﻨــﺪيﺷــﺎن را ﻣﺠــﺪداً در‬

‫از درﮔﺎه ﺷـﺮﻛﺖ اﺳـﺘﺨﺮاج ﻣـﻲﮔـﺮدد )ﻣـﺴﺎﻓﺮان از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻌﻼم ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ(‪ .‬ﻣـﺴﺎﻓﺮان از‬

‫اﻳـــﻦ راه ﺣـــﻞ‪ ،‬ﺑـــﺮ اﺳـــﺎس داتﻧِـــﺖ ﭘـــﺴﭙﻮرت‬ ‫‪6‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه و دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ وب‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ وارد ﻛﺮدن ﻧـﺎم ﻛـﺎرﺑﺮ و ﻛﻠﻤـﻪ‬

‫ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺒﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﺎﻓﻴـﺴﺖ و ﻃـﻲ ﻣﺮاﺣـﻞ اﺿـﺎﻓﻲ‬

‫‪Travelocity‬‬ ‫‪Orbitz‬‬ ‫‪Ticket discounters ‬‬ ‫‪Rosenbluth ‬‬ ‫”‪“Buddy list‬‬ ‫‪Microsoft.NET Passport‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪949‬‬

‫ورود‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴــﺴﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﺑــﻪ ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﺧــﺪﻣﺎت اﻃــﻼعرﺳــﺎﻧﻲ‬

‫اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،3‬ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ‬

‫ﭘ‪‬ﺴﭙﻮرت‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫـﺮ وﺳـﻴﻠﻪاي از‬

‫و ﺗﻘﻮﻳﻢ را ﺧﻮد ﺑﺴﺎزد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺮﻛﺖ را ﻗﺎدر ﺳـﺎﺧﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻲﺳﻴﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫در اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛـﺴﭙﻴﺪﻳﺎ ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮواز را ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ‪ ،XML‬ﺑـﻪ ارزشاﻓﺰاﻳـﻲ ﺑـﺮاي‬

‫اﺳﺎﻣﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻤﺎﺳـﺸﺎن‪ ،‬ارﺳـﺎل ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ در‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻋﺮض ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺮ را از داتﻧﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ رﻗﺒﺎﻳﺶ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫و آن را وارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤــﺎري ﺳﻴــﺴﺘﻢ آن ﻗــﺪر اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه از ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ )‪  .(2001‬‬ ‫‪Microsoft.com/servers/evaluation/casestudies/Expedia.doc‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ وﺳـﺎﻳﻞ ﻏﻴﺮاﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎري از اﻓــﺮادي ﻛــﻪ ‪ PDA‬دارﻧــﺪ‪ ،‬از ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‬ ‫ﺑــﻲﺑﻬــﺮهاﻧــﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻳــﻚ راه ﺣــﻞ‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،1‬اﻃﻼﻋﺎت را از اﻛﺴﭙﻴﺪﻳﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬ ‫‪ PDA‬ﺧﻮد ﻳﺎ ﺑـﺎﻟﻌﻜﺲ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﻛﻨﻨـﺪ(‪ .‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫اﻣﻜﺎﻧــﺎت ﻳــﻚ ﻓﺮوﺷــﻨﺪه ﺗﻮﺳــﻌﺔ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪) 2‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ(‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫ﻛــﻪ در اﻳــﻦ ﺑﺨــﺶ ﺷــﺮح داده ﺷــﺪ‪ ،‬در اﻳــﻦ ﻧﻤﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﻣﻄــﺮح‬ ‫ﮔﺸﺘـﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﺰﻳﺖ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑـﻮدن در اﻳـﻦ ﻣــﻮرد ﭼﻴـﺴﺖ؟‬ ‫آژاﻧــﺲﻫــﺎي ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﻛــﻮﭼﻜﻲ ﻛــﻪ ﻗــﺎدر ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨــﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ )ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﺧﺮﻳـﺪ ﻓﻨـﺎوري را‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ؟‬

‫‪ .3‬ﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮ ﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ دارﻧـﺪ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوش ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( از ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬راﻫﺒﺮد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف راﻫﺒـﺮدي را دﻧﺒـﺎل ﻛـﺮده و ﺑـﺮ آن ﻧﻈـﺎرت‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮودﺑﻨــﺖ و ﻫﻤﻜــﺎران ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي ﺗﺤﻠﻴــﻞ دادهﻫﺎﻳــﺸﺎن‪ ،‬ﻣــﺪﻟﻲ را ﺗﻮﺳــﻌﻪ دادﻧــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة راﺑﻄﻪاي ﻣﻴﺎن زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزﻣﺎن و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ دو ﻋﺎﻣـﻞ ﻛﻠـﻲ ﺑـﺮ ﺳـﻄﻮح‬

‫‪1‐  Synchronized solution ‬‬ ‫‪2‐  System development vendor ‬‬ ‫‪3‐  Authentication ‬‬

‫‪950‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺷﺪت اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ و ﻧـﺸﺎﻧﮕﺮ ﺣـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ از اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ راﻫﺒﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و راﻫﺒﺮدﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ دو ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ از ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺮد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻘﺪار و ﻣﺤﺪودة ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدة آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب از ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﺿﻌﻴﻒ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﺧﺘﻼل ﻳﺎ ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﺨﺘﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺣﺘﻲ در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ( ﻧﻴﺎزﻫـﺎ‬ ‫و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﺧﺎص ﺧﻮد را در اﻃﻼﻋـﺎت دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎص ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در آن ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﭘﺮدازش اﻣﺮوزي‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﺪاول در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻗـﺎﻃﻌﻲ را‬ ‫ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭼﻮن ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷـﺪه‬ ‫و ﻧﻴﺰ ﭘﺮدازش ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺷﺮح داده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ .‬ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﻴﺶ از ﺳـﻲ ﺳـﺎل‪ ،‬ﭘﺎﻳـﻪ و‬ ‫اﺳﺎس ﭘﺮدازش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺟـﺎزة ﻛﻨﺘـﺮل و ﭘـﺮدازش ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮدازش ﺑﺪان ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬واﮔﺬار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎﻳﻲ دارد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻛﺎرﺑﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﻴـﺎس ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬وﺟـﻮد ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺮدازﺷﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮ از داﺷﺘﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد اﻣـﺎ در‬ ‫اﻧــﺪازة ﻛﻮﭼــﻚ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨ ـﺔ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺑــﻴﻦ ﻛــﺎرﺑﺮان اﺳــﺖ‪ ،‬از‬ ‫دوﺑﺎرهﻛـﺎري ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛـﺮده و ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در اﻣـﻮر ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻫـﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد )ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﺟﺎيدﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬اراﺋـﺔ ﺧـﺪﻣﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و‪ .(...‬از دﻳـﺪﮔﺎه‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل آﺳـﺎﻧﺘﺮي را ﻧﻴـﺰ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪951‬‬

‫دادهﻫﺎي ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﻳﻦ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺧﺎﺻﻲ را وﺿﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫داده در ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از آن ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﺑﻪ ﻓـﺼﻞ‬ ‫‪ 15‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺑﻄﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺮﻓﺪاران ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ را ﻣـﺮده‬ ‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎي زﻳـﺎدي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺰن دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﻛﺰي ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﻮﻧﺪ )ﻣﺮﻛـﺰ دادهﻫـﺎ؛ راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ در آﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از دادهﻫﺎ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺑﺎﻧﻜـﺪاري‪ ،‬ﺑﻴﻤـﻪ‪ ،‬ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﻫﻮاﻳﻲ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ وﺳﻴﻊ اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫و ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ .‬ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﭘﺮدازش را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل اﻳﻦ روﻳﻜﺮد آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻧﺤـﻮة ﺑـﻪ‬ ‫ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ﭘــﺮدازشﻫــﺎ ﺑــﺴﺘﮕﻲ ﺑــﻪ ﻧﻴﺎزﻫــﺎ در ﻣﺤــﻞ ﭘــﺮدازش دارد‪ .‬ﻳﻌﻨــﻲ ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ روش‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش ﻓﺮدي‪ 1‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴـﺖ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﺔ رو ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد رو ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪه ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات روي آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﮕﻬـﺪاري آﻧﻬـﺎ‬ ‫اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﻻﻳﻲ دارد‪ .‬ﻣﻴﺰان اﻓﺰوﻧﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺤـﻮي ﻣﻄﻠــﻮب ﺗﻨﻈﻴـﻢ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻫﻨـﮕﺎم ﮔﺴﺘـﺮش و ﺗﻮﺳﻌــﺔ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻴـﺰ اﺿـﺎﻓﻪﻛـﺮدن‬ ‫‪1‐  Individualized computing ‬‬ ‫‪2‐  System Redundancy ‬‬

‫‪952‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻳﻚ ﭘﺮدازﻧـﺪة ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﻣﺤﻠـﻲ ﺑـﺴﻴﺎر آﺳــﺎنﺗـﺮ و ﻛـﻢﻫــﺰﻳﻨﻪﺗـﺮ از ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ ﻛـﺮدن ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر دورﺗﺮ از ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫واﻗﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺧﺮاب ﺷﺪن و از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣـﺎﻧﻊ‬ ‫اداﻣﻪ ﻛﺎر دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﮔﺮ ﺑﺨﺸﻲ از دادهﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺗﻤﺎم آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﭙﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ Lotus  Notes/Domino‬ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﺔ ﺿﻌﻒ وﺟﻮد دارد و آن ﻫﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي از ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻲ ﭘـﺮدازش ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷـﮕﺮ آن در‬ ‫ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎي ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ازﻛﺎر ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار دﻻر ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺮدازش ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از‬ ‫ﻫﺮ دو ﻣﺪل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻮزﻳـﻊﺷـﺪه ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧـﺪه‪/‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه ﺑﻨﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ )ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ( ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻗﻄﻌـﺔ‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازﺷﻲ )ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه( ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ‬ ‫ﺳﺮوري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﻴﺎس و ﻛﻨﺘﺮل دادهﻫﺎ را ﻛـﻪ ﻣﻄﻠـﻮب اﻛﺜـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫﺎﺳـﺖ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﺮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ و ﻣﺤﻠـﻲ را‬ ‫ﭘﺮدازش و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ در ﻛﺠـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﻮﻧﺪ و ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻮاردي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳـﻚ ﺧـﻮدرو ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮد اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻗﺪرت و آزادي زﻳﺎدي ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺧـﻮدرو ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ و راهﻫﺎي اﺻﻠﻲ دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ از ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺠﺎد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﻄﻌﺎً‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫‪ 7-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪953‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﭘﺎﻳﺎﻧﺔ ﻏﻴﺮﻫﻮﺷﻤﻨﺪ" )ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ‬ ‫"ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﻏﻴﺮﻫﻮﺷﻤﻨﺪ" ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ(‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺗﻴﻦ ﻛﻼﻳﻨﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻚ ﻛﺎرﺑﺮه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺳﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻚ ﻛﺎرﺑﺮه ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃــﺎت راه دور ﻣــﻮﻗﺘﻲ ﻣﺘــﺼﻞ ﺷــﺪه اﺳــﺖ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﺗــﺼﺎﻻت ﺗﻠﻔﻨــﻲ از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﺷﻤﺎرهﮔﻴﺮي(‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﻧﻈﻴﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪  .(4‬‬ ‫‪ .5‬ﭘﺮدازش ﺗـﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌـﺪاد زﻳﺎدي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺎﺑـﻞﻛـﺸﻲ ﻳـﺎ‬ ‫‪ Wi‐Fi‬در ﺷﺒﻜﺔ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭼﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎي روﻣﻴـﺰي ﻛﻪ اﺗـﺼـﺎل داﺧﻠــﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻢ دارﻧﺪ و ﭼﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻏﻴـﺮﻗﺎﺑـﻞ اﺟﺘﻨـﺎب ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﻛﺮدن ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺗﺠـﺎري ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬داﻧـﺶ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و اﺗﺤـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و در‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻢﻛﺮدن زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و اﺻﺮار ﺑﻲﻣﻮرد ﺑﺮ اﺑﺘﻜﺎر ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺿـﺮوري‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎرة ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘـﺮدازش ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓـﺼﻞ ‪14‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮونﺳﭙـﺎري و ﭘﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ )ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮدازﺷـﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻳﺎ آب‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و ‪ 14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻣﻴــﺰان زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻛﺎﻫـﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﺌﻮري ﺣﺘﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ داده ﻫـﻢ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪،‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﮔـﺴﺘﺮش ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮونﺳﭙﺎريﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ ،(13‬ﺑﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜـﺎل ﺗﻨﻬــﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻃﻲ‬ ‫‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺮونﺳﭙﺎري و ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪954‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‬

‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻗﺒﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﻌﻤـﺎري ﺟﺪﻳـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﻣﻌﻤـﺎري اوﻟﻴـﺔ آن ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت و ﺣﺘﻲ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑـﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺣﺘـﻲ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﻓﻮري ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ از ﻋﻬـﺪه ﺑﺮﺧـﻲ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪهاي را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻮزة ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ و آﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺰﺑﻮر درﺑﺎرة آن ﻗﻀﺎوت ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي )ﺣﻔﻆ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺮ دردﺳﺮي را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اراﺋـﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬از ﻳـﻚ ﺳـﻮ‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺛﺒﺎت و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫دارد )"اﮔﺮ ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮش ﻧﻜﻦ"( و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺮدازش و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن را اﮔـﺮ اﺟﺒـﺎري ﻧﻴـﺰ ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﺟـﺬاب‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺮﻣﺨـﺎﻃﺮهﺗـﺮ ﺑـﻮده و ﻗﻄﻌﻴـﺖ و ﺛﺒـﺎت‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻜـﻮس‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠـﻲ آﻧﻬـﺎ و‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﮔﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻲ و آﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮروي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ را ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد داﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺪودة ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻴﻦﻓﺮﻳﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﺷﺪه و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ آن‬ ‫را ﻣﺠﺪداً ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺤـﺪوده ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ 2‬اﺳـﺖ‪ .‬در ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣـﻮارد‬ ‫‪1‐  Upsizing ‬‬ ‫‪2‐  Downsizing ‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪955‬‬

‫ﻣﺬﻛﻮر ﺳﺎزﻣﺎن درﺻﺪد اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﻴﻄﺔ ﻛـﺎري ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ را ﺑـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺎﻗﻲﻣﺎﻧـﺪه ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ERP, CRM‬و ‪ (KM‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺧـﻮد را در راﺳـﺘﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ دوﺑـﺎره‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ ﻛـﻪ در ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﺳـﺎزﻣﺎن رخ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻳـﺎ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﮔـﺮدد‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺨﺸﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ از ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮاي‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻋﻤﺪهاي ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﻜﺎرات اﺻـﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي اﺣﺘﻤـﺎﻻً‬ ‫ﭘﺲ از وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ادﻏﺎم ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿـﻌﻴﻒ ﻳـﺎ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 6-12‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﻣﺆﺳﺴﻪاي دوﻟﺘﻲ ﭘﺲ از ﺗﺒـﺪﻳﻞ آن ﺑـﻪ ﻣﺆﺳـﺴﻪاي‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﻤﺪه ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم از ﻫﻢ راﺳـﺘﺎ‬ ‫ﺑﻮدن ﺑﺎ اﻫﺪاف اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬در دورهﻫﺎي اﻓﻮل اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻏﻠﺐ در ﺻـﺪد‬ ‫ﺣﺬف ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺒﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲآﻳﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺪت ‪ 6‬ﻣﺎه ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺳـﻮددﻫﻲ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ )‪ .(Leidner et al., 2003‬از ﻣﻴﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در اﻳﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪﻳﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑـﺮ روي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﺧﻴﻞ در ﭘـﺮوژه ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻮده و ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺨﺎﻃﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت وﺟـﻮد دارد‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪956‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪6-12‬‬ ‫اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ذﻛـﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﺗﻤـﺎس ﺑـﺎ ‪ 8000‬ﺷـﺮﻛﺖ و ﻫـﺰاران ﻧﻔـﺮ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰيﻫـﺎ اﻏﻠـﺐ در ﭘـﻲ اﺗﻔﺎﻗـﺎت‬

‫ﺳــﭙﺲ‪ ،‬ﻣﺆﺳــﺴﻪ ﻓﻨــﺎوري ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﻄﻠــﻮب از اﻳــﻦ‬

‫ﻣﻬﻤﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ رخ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎسﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت راﻫﺒﺮدي را ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪن‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ وﻗـﺎﻳﻌﻲ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺑﺎزار ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪،1992‬‬

‫ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ آن در ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي راه ﺣـﻞﻫـﺎي‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ "ﭘﺮوژه ﻣﺸﺘﺮي" را راهاﻧـﺪازي ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻫـﺪاف‬

‫ﺟﺪﻳــﺪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﺳــﺎل ‪،1989‬‬

‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺑﺘﻜﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣـﺸﺎوره‪،‬‬

‫اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي )ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت( در اﺳـﻠﻮي ﻧـﺮوژ‪،‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺛﺮ ﺑﺨﺶﺗﺮ و ﻛﺎراﺗﺮ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‬

‫ﺗﻐﻴﻴــﺮي ﺷــﮕﺮف را ﭘــﺸﺖ ﺳــﺮ ﮔﺬاﺷــﺖ‪ :‬اﻳــﻦ اﻧــﺴﺘﻴﺘﻮ‪ ،‬از‬

‫ﺑﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪاي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺑﻨﻴـﺎدي ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﺷــﺪ‪ 260 .‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪ ﻣﺆﺳــﺴﻪ ﻓﻨــﺎوري ﺑــﺎ ﻛﻤــﻚ ﺑــﻪ‬

‫از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺑﺎ آﻧـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو را‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻧـﺮوژي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻮﺳـﻌﻪ و‬

‫ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤــﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوري اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت اﻧـﺴﺘﻴﺘﻮ‬

‫اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﺸﺎورهﻫـﺎي ﻓﻨـﻲ و دورهﻫـﺎي ﻋﻤﻠـﻲ در‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت روي آورد‪ .‬اﻧـﺴﺘﻴﺘﻮ‬

‫رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺟﻮﺷﻜﺎري‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻛـﺎﻟﻴﺒﺮهﻛـﺮدن و ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ‪ SalesMaker‬ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ‬

‫اﻋﻄﺎي ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ اﻳﺰو ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﻠــﻖ ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻧــﺮوژي "ﺳــﺎﻓﺖوِر اﻳﻨﻮوﻳــﺸﻦ" اﺳــﺖ‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺪن اﻳـﻦ ﻣﺆﺳـﺴﻪ‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫـﺎي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﺗﺨﺼـﺼﻲ ﻛـﻪ در‬

‫دوﻟﺘــﻲ ﺑــﻪ ﺗــﺪرﻳﺞ ﺑــﻪ ‪ 25‬درﺻــﺪ ﻛــﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓــﺖ و ﻣﺆﺳــﺴﻪ‬

‫داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪،‬‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻞ درآﻣـﺪزاﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وﻳﻨـﺪوز‬

‫ﺑﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و ﻓـﺮوش ﻋـﺎدت‬

‫ﺑـﻮده و ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣــﺎﻟﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺑﻬـﺮهوري اداري ﻧﻴــﺰ‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻛﺎري ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﺗـﺮ از ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻓﻨــﻲ‪ ،‬اﻧــﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي ﻣــﺪﻳﺮاﻧﻲ از ﺑﺨــﺶ ﺧــﺼﻮﺻﻲ را‬

‫ﺑﻮد؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻞ ﭘﺮوژه ﻛﺎﻣﻼً ﻓﻨﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗـﻼش ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ داراﻳـﻲ ﺑـﺎﻟﻘﻮه ارزﺷـﻤﻨﺪي را‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎرﺑﺮان و ﻫﻤﺘﺮازﺳـﺎزي‬

‫‪1‐  Software Innovation ‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪957‬‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻄــﻮف ﻧﻤــﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘــﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ ﭼــﺎﻟﺶ‬

‫در ﺳـــﺎل ‪ ،1998‬ﻣﺆﺳـــﺴﻪ ﺳـــﻮﻣﻴﻦ ﭘـــﺮوژه ‪ CRM‬را‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻓﻨﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻨـﻮز ﺑـﺎ‬

‫راهاﻧﺪازي ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻧـﺴﺨﻪاي ﺟﺪﻳـﺪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎ‬

‫روالﻫــﺎي ﻛــﺎري روزﻣــﺮه ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ ﻧــﺸﺪه ﺑــﻮد‪ ،‬ﻛــﺎرﺑﺮان‬

‫ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﺑــﺮ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﻣــﺸﺎوران در ﺗﻤــﺎسﻫــﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را درﺳﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬

‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻨﺎد و ﺗﻘﻮﻳﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﺳﻮاﺑﻖ ﺗﻜﺮاري ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻫﺪف از اﻫﺪاف دوﮔﺎﻧﻪ اﺻﻠﻲ ﺧـﻮد ﻳﻌﻨـﻲ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺪي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﺪ و اﻋﺘﻤـﺎد‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎ و دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬دوﻣﻴﻦ اﺑﺘﻜـﺎر ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫـﺪف ﻛـﻪ‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﺮاي دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ‬

‫اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺤﻜﻢ و ﺑﺎ دوام ﺑﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻮد ﺑـﻪ‬

‫و ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺧـﻮدش را ﺑﻬﺘـﺮ ﺑﺨـﺶﺑﻨـﺪي‬

‫ﻃﻮر ﻋﻤﺪهاي ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮد را ‪ 50‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‬ ‫و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻓﺮوش ﺧـﻮد را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﺪ‪ .‬اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Bygstad (2003) :‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪاي ﻣﻌـﺎدل ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻛـﺮون ﻧـﺮوژ ﮔﺮدﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت )ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن( در اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ را ﭘﻮﺷـﺶ‬

‫ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺆﺳﺴﻪ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ؟‬

‫داد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه در ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﺮﻫﻨـﮓ از ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ ،CRM‬ﭼﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري‬

‫رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﺑـﻪ ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي ﻧﺎﻛـﺎم ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ از راﻫﺒـﺮد اﻧـﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮد ﭘﺎﻳﺎ‪ 1‬ﻧﺒﻮد‪  .‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﻮدآور ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺆﺛﺮ و ﻛﺎرآﻣـﺪي ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 3‬و ‪ 4‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛـﻪ ارﺗﺒـﺎط و ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،EDI‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ را ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد ﻛﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺻـﺪﻫﺎ ﻳـﺎ ﻫـﺰاران ﺷـﺮﻳﻚ‬ ‫ﻛﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﮔـﺮوهﻫـﺎي وﻳـﮋه‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و دﻳﮕـﺮ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت راﻫﺒﺮدي و ﻧﻴﺰ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Self‐ Sustaining  ‬‬

‫‪958‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻴﻢﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺠﺎزي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮ روي ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﻳـﺎ ‪ EDI‬ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را درﺑﺮﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﭼﻮن ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﻪ ﻛﺎري را ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي‬ ‫ﻣﺆﺛﺮي در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺎﻣﻊ درﺑﺎرة ﻃﺮاﺣﻲ راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻛـﺮي و ﻓﺮﮔﻮﺳـﻦ‬

‫‪1‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻓـﻖ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي را از ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 3‬ﺳـﺎل ﻛـﺎﻫﺶ داده و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰان ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ روﻳﻜﺮد زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻤﮕـﻮن ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻟﻒ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺳﭗ و ﺳﺎزﻣﺎن ب از ﻧﺮماﻓﺰار اوراﻛﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل و ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ زﻳﺎدي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت وب‬ ‫)ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ (15‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راه ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫و اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در آﻧﻬﺎ دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠـﺖ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دادن اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن را از ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺧـﺎرج‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻂﻣﺸﻲﻫﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻘـﺾ ﻏـﺮض ﺑﺎﺷـﺪ ﭼـﺮا ﻛـﻪ ارﺗﺒـﺎط‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن واﺣﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻛﺴﻮن ﻣﻮﺑﻴﻞ‪ ،2‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺨـﺎرج ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﻣﺠﺒـﻮر ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺳﺎزد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﭘﺮﺧﺮج و زﻣﺎنﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﭘـﻨﺞ ﭘـﺮوژه‬ ‫ﺑﺰرگ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ‪ 10‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﻳـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺎ‬ ‫‪1‐  Curry and Ferguson (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Exxon Mobil ‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪959‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 10‬ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺎ ﻳﻜﺴﺎل ﻛـﺎر ﻧﻴﻤـﻪوﻗـﺖ ﻳـﺎ ﺗﻤـﺎم وﻗـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪاي ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد از ‪ 450،000‬دﻻر ﺗﺎ ‪ 1/9‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارﺷﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﮓ‪ 1‬اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي روشﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺪاول اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺌـﻮ و اﻧـﮓ‪ 2‬ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ درك ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة آﻧﻬـﺎ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻫـﺪر رﻓـﺘﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬از دﺳـﺖ رﻓـﺘﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﻜﺮر و اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ‪ 138‬ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬ ‫داده و ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺸﺨﺺ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ راهاﻧﺪازي‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‪ .‬در ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ و‬ ‫ﺟﺪيﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﺪه در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﺒﻮد ﺟﺮﻳﺎن ارﺗﺒﺎﻃﻲ آزاد و ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺟـﺬب ﻛﺎرﻣﻨـﺪان واﺟـﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي؛ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻫﺪاف ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻫـﺪاف و‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ؛ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﻧﻌﻜـﺎس‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪة ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﺎز اﺟـﺮا)ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.9‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨﺎوري و ﻣﺤﻴﻂﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎفﺗﺮ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ و ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﺮﻓﻪﺗـﺮﻳﻦ روش از‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب و ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،3‬ﻫﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻃﺮﻳـﻖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪1‐  King (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Teo and Ang (2001) ‬‬ ‫‪3‐  E Planning ‬‬

‫‪960‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺒﺪي ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻨـﺪ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارد‪.‬‬ ‫)ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-12‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ از ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻛﻠﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺠـﺰا‪،‬‬ ‫اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ در‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﻪ راﻫﺒﺮي ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻫﻤﺘﺮازي ﻣﻴﺎن دو ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪه ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺣﺎﻣﻠﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻋﻤﺪة ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ روﻧـﻖ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ .‬دﻟﻴـﻞ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ﺟﺪاﺳـﺎزي‪ ،‬ﻛـﻢ ﺑـﻮدن‬ ‫ﻣﻴﺰان رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪﺳـﺮﻋﺖ اﻧﺠـﺎم ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد در ﺳـﻄﻮح ﻛـﻼن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﻧﻘـﺎط ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮاردي ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻄﺮ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي ﻫﻤﭽـﻮن ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻫﻤﻴـﺖ ﺳـﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﻳﻲ آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺰﻳﻨﺔ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ و ﺧﻄﺮﻫﺎي زﻳﺎدي ﭘﻴﺶ روي ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠـﺖ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺟﺮا ﺷﺪه و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ و‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي آن اﻧﺘﺨﺎب و اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 7-12‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ‬ ‫از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اﻳﻨﺘﻞ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪961‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪7-12‬‬ ‫ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘﻞ‪ ،1‬ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه‬

‫ﺷﺒـﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﭘﻴـﺎدهﺳﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻣﺪارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ رﻗﺎﺑـﺖ ﺷـﺪﻳﺪي از ﻃـﺮف‬

‫ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر اﻓــﺰاﻳﺶ ﻛــﺎراﻳﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘــﻞ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫دﻳﮕــﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺗﺮاﺷــﻪ‪ ،‬ﭼــﻮن ﻣﻮﺗــﻮروﻻ‪ ،‬آي ﺑــﻲ ام‪،‬‬

‫ﺳــﻔﺎرش و اراﺋــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﺧــﻮد را ﺧﻮدﻛــﺎر ﺳــﺎﺧﺖ‪،‬‬

‫‪3‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻄـﻮط ﺗﻠﻔـﻦ و‬

‫روﺑــﻪرو ﺑــﻮده اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي اﻳﺠــﺎد ﺗﻤــﺎﻳﺰ ﺑــﺎ رﻗﻴﺒــﺎن‪ ،‬اﻳﻨﺘــﻞ‬

‫ﻓﻜﺲ ﻧﻤﻮد و ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺎي زﻧﺠﻴﺮة ارزش اﻣﻜـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي ﺧﻮد را اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻧﻤﻮد و اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺑﺮﺧﻂ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را ﻓـﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﻧﻴﺰ ﺑﺪان اﻓـﺰود و اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن اﻣﻜﺎن ارﺗﺒﺎط اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﺎ اﻳﻨﺘـﻞ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎﻟﻘﻮه ارﺳـﺎل ﻧﻤـﻮد‪ .‬در اﺑﺘـﺪا‪،‬‬

‫را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ارﺗﻘﺎء در ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ روي ﻛﺎﻏﺬ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل‬

‫ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻼدرﻧــﮓ‪ ،‬اﻳﻨﺘـﻞ ﺑــﻪ‬

‫‪ ،1997‬اﻳﻨﺘــﻞ اﻣﻜــﺎن ﺳــﺎﺧﺖ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟــﺎزه ﻣــﻲداد ﺗــﺎ درﺑــﺎره ﻣﺤــﺼﻮﻻت اﻳﻨﺘــﻞ و‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛــﻪ ﺑﺘﻮاﻧــﺪ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﻛﺎﻏــﺬ را ﺑﻬﺒــﻮد‬

‫ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي آﻳﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﺑﺨـــﺸﻴﺪه و ارﺗﻘـــﺎء دﻫـــﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻛـــﺮد‪ .‬ﻫـــﺪف اﻳﻨﺘـــﻞ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺣـﺴﺎس ارﺗﺒـﺎط ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎ راﻫﺒـﺮد‬

‫ﻛﺮده و رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮي ﺑﺎ اﻳﻨﺘﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ادوﻧــﺴﺪ ﻣــﺎﻳﻜﺮو دﻳﻮاﻳــﺴﺲ‪ ،2‬و ﺗﮕــﺰاس اﻳﻨــﺴﺘﺮوﻣﻨﺘﺲ‬

‫ﻛﻼن ﺑﻨﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻢ در اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﻫﻢ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ راﻫﺒﺮدي ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫در اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ راﻫﺒﺮدي اﻳﻨﺘـﻞ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻃﺮاﺣــﻲ و ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر‬

‫ارﺗﻘﺎء ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻛـﻞ زﻧﺠﻴـﺮة ارزش اﻳﻨﺘـﻞ را در ﺑـﺮ ﺑﮕﻴـﺮد‪،‬‬

‫اﻳﻨﺘــﻞ ﺗﻮاﻧــﺴﺖ ﺑــﺎ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ )ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‬

‫اﻣﺮي ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗـﻴﻢﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻳﻨﺘـﻞ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬

‫اﺻﻠﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ 4‬و ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن( رواﺑـﻂ ﺑـﺮﺧﻂ ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ آﻧﻬﺎ را‬

‫ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و دادهﻫـﺎي اﻳﻨﺘـﻞ را از‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺤﻮﻳﻞ داد‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا‪،‬‬

‫ﻣﺪل ﺳـﻨﺘﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪهﻣﺤـﻮر ﺑـﻪ ﻣـﺪل ﺟﺪﻳـﺪ ﻣـﺸﺘﺮيﻣﺤـﻮر‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﺮاي ﻫــﺪاﻳﺖ ﺑــﺮﺧﻂ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪Intel Corp. ‬‬ ‫‪Advanced Micro Devices (AMD) ‬‬ ‫‪Texas Instruments ‬‬ ‫‪Original Equipment Manufacturer (OEM) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪962‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫از آﻧﺠـﺎ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ و‬

‫ﺣﺮﻛﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ارﺳـﺎل و‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ دارﻧـﺪ‪،‬‬

‫درﻳﺎﻓــﺖ ﺳــﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺻــﺪﻫﺎ ﻫــﺰار ﻓﻜــﺲ را ﻣﺮﺗﻔــﻊ ﺳــﺎﺧﺖ‬

‫اﻳﻨﺘــﻞ ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ ﺧــﻮد را ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻳﻨﺘـﻞ و ﺷـﺮﻛﺎي‬

‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﻜﺎن اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫زﻧﺠﻴـــﺮة ارزش آن ﻣﻨﺠـــﺮ ﺷـــﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜـــﻪ‪ ،‬ﺑـــﺮ ﺧـــﻼف‬

‫اﻳﻨﺘﻞ اﺟﺎزه داد ﺳﻄﻮح ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫــﺎي ﻓــﺮوش اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧــﻪ را ﺑــﻪ ﻃــﻮر‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮدي را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑـﺮآورده ﺳـﺎزد‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫دﺳﺘﻲ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤـﻲدادﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ اﻳﻨﺘـﻞ ﺑـﺎ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﻨﺘﻞ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﺳــﻔﺎرشﻫــﺎي ﭼﻨــﺪ ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻري در ﻫــﺮ ﻓــﺼﻞ ﺳــﺮ و‬

‫اﺳﺎﻣﻲ ﺧﻮد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎرﺷـﺎن اﺳـﺖ را‬

‫ﻛــﺎر دارد‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧــﺴﻴﻞ ﻓــﺮوش ﺑــﺴﻴﺎر ﺑــﺎﻻ اﺳــﺖ‪ .‬در ‪ 15‬روز‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻮاﺑﻖ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻮاﺑﻖ‬

‫اول راهاﻧــﺪازي ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘــﻞ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ را درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر ﻓــﺮوش را از ﻃﺮﻳــﻖ ﻛﺎﻧــﺎل ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﺮﺧﻂ‬

‫ﻧﻤﻮده و اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻘﺘﻀﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮد ﭘﺮدازش ﻛﺮد‪.‬‬

‫از اول ﺟـــﻮﻻي ‪ ،1998‬اﻳﻨﺘـــﻞ ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر رﺳـــﻤﻲ‬ ‫ﺳـــﻔﺎرشﮔﻴـــﺮي از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـــﺪﮔﺎن اﺻـــﻠﻲ ﺗﺠﻬﻴـــﺰات و‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Phan (2003) :‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از وبﺳـﺎﻳﺖ اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﺮا ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳـﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ارﺗﺒـﺎط اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﻛﻼن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي اﻳﻨﺘﻞ‬

‫ﻣﺘﻌــﺪي ﺑــﺮاي اﻳﻨﺘــﻞ در ﺑــﺮ داﺷــﺖ‪ .‬اول اﻳﻨﻜــﻪ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫اﻫﻤﻴــﺖ داﺷــﺖ‪ .‬آﻳــﺎ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻓﻨﺎوري ﻛﺎراﺗﺮ و ﭘﺮ ﺑـﺎزدهﺗـﺮي‬

‫ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﺮاي اﻳﻨﺘﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد؟‬

‫ﻳﻚ روش دﻳـﮕﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺳﺒـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﻴــﺎن‪ 1‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷـﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺳﺒﺪ ﺗﻴﺎن‪ .‬ﺗﻴﺎن روﻳﻜﺮدي ﺑﺮاي ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﭘـﺮوژه ﺟﻬـﺖ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﺒﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ )ﺑﻪ ‪ Boar,  2000‬ﻧﻴـﺰ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﺟﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ 2‬و دوام ﭘـﺮوژه‬

‫‪3‬‬

‫‪1‐  Tjan (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Company fit ‬‬ ‫‪3‐  Project Viability ‬‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪963‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دو اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﻳﺎ ﻛﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻘـﺸﻪ‬ ‫)ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ( ﺳﺒﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ 1‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوام ﻳﻚ ﭘﺮوژه را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﺷﺎﺧﺺ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪ :‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ارزش ﺑـﺎزار‪ ،‬زﻣـﺎن‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺮﻳـﺎن ﻧﻘـﺪي ﻣﺜﺒـﺖ‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﻲ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ .‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺖ ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ ‪ ،B2B‬ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ‪ B2C‬ﻳـﺎ درﮔـﺎﻫﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻮدﻛـﺎن‪ ،‬را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭼﻬﺎر ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 100‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﻌـﺪل‬ ‫اﻣﺘﻴﺎز )ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎده ﺣﺴﺎﺑﻲ( ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭼﻬﺎر ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ذﻳﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ :‬ﻫﻤﺘـﺮازي ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺘﺮازي ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و‬ ‫ارزشﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن و ﺳــﻬﻮﻟﺖ اﺟــﺮاي ﻓﻨــﻲ‪ .‬دﮔﺮﺑــﺎره‪ ،‬ﻫﺮﻛــﺪام از ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ‪ 1‬ﺗﺎ ‪) 100‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻴﻔﻲ زﻳـﺎد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ‪ ،‬و ﻛـﻢ( ارزﻳـﺎﺑﻲ ﮔـﺸﺘﻪ و‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ اﻣﺘﻴـﺎزات‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﺐ و دوامﭘﺬﻳﺮي در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳﺒﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ 2‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺷﻜﻞ ‪ 7-12‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﺗﻨﺎﺳﺐ و ﻫﻢ دوامﭘﺬﻳﺮي ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻫـﺮ دو ﺑـﺎﻻ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭘـﺮوژه‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دوام ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻣﺠﺪداً ﻃﺮاﺣﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ دوام ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺮوژه ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺒﺎبﺑـﺎزي‬ ‫در ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫راﻫﺒـــﺮد ﺳــﺒﺪ ﺗﻴـــﺎن رﻫﻴـــﺎﻓﺘﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻤـﺎﺗﻴﻚ ﺑــﺮاي اﻧﺘﺨـــﺎب ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻛﻴﻔﻴـﺖ‪ ،‬ﺑﺮآوردﻫـﺎي ﻫـﺮ ﺷـﺎﺧﺺ را‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎرة آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺘﺪوﻟﻮژي اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Internet Portfolio map ‬‬ ‫‪2‐  Internet Portfolio matrix ‬‬

‫‪964‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 7-12‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﭘﺮﺗﻔــﻮي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــــﻪ ﻳــــﻚ ﺗﻮزﻳــــﻊﻛﻨﻨــــﺪه‬ ‫اﺳﺒﺎب ﺑـﺎزي‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪:‬‬ ‫اﻟﻒ( اﻳﺠـﺎد ﺑـﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ب( ﻓـــﺮوش ﻣـــﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻃـــﺮف‬ ‫ﻓﺮوش( و ج( ﺗـﺪارﻛﺎت ‪.MRO‬‬ ‫ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻣﺤــﻞ ﻧﻘــﺎط‬ ‫ﻣــﺸﺨﺺ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﻧﺘــﺎﻳﺞ )در‬ ‫ﻣﺮﻛــﺰ( از ﻗــﺮار ذﻳــﻞ ﻣــﻲﺑﺎﺷ ـﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در ﭘــﺮوژه ث‪،‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﭘـﺮوژه )اﻟـﻒ( ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧــﻪاي ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻲ ﻋﻤﻠــﻲ‬ ‫درآﻳــﺪ و ﻓــﺮوش اﻳــﺪه )ب( ﺑــﻪ‬ ‫ﺷﺨـــﺼﻲ دﻳﮕـــﺮ‪ ،‬از آﻧﺠـــﺎ ﻛـــﻪ‬ ‫ارزش ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﺷﺮﻛﺖ را‬

‫ﻧــﺪارد‪ .‬ﻣﻨﺒــﻊ‪ :‬رﺳــﻢ ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ‬ ‫ﺗﻮرﺑﺎن‪  .‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ‪ .‬ﻣﻴﺰان رﻳﺴﻚ ﺑﺮﺧـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﺑـﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳـﺖ و ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫رﻳﺴﻜﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ دﻳﺰﻧﻲ‪ ،‬دو ﭘـﺮوژه ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺧــﻮد را در ﺳــﺎل ‪ 2000‬ﻣﺘﻮﻗــﻒ ﻛــﺮد‪ .‬اﺑﺘــﺪا دﻳﺰﻧــﻲ ﺷــﺮﻛﺖ اﺳــﺒﺎبﺑــﺎزي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد )‪ (smartkid.com‬را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻳﺰﻧﻲ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد )‪ (go.com‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬زﻳـﺎن اﻳـﻦ دو ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺷﻜـﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﻏﻠـﺐ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺧﺴﺎرﺗﻲ در ﭘﻲ ﻧﺪارد؛ ﺑﻪ وﻳﮋه اﮔﺮ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ در ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻳـﻚ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫رﻳﺴﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺠﺎ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬در‬ ‫آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻘﺪان دادهﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي‪ .‬ﺑــﺴﻴﺎري از ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي‪ ،‬ﺧــﺎص‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫـﺎي وب ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻏﻴﺮﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳــﺎزﻣﺎن و ﺑــﺎزار‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از اﻫﻤﻴــﺖ ﺑﻴــﺸﺘﺮي‬

‫‪ 8-12‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪965‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﭼﻪ ﻛﺴﻲ و ﻛﺠﺎ؟ آﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﻳـﻚ ﻗـﺴﻤﺖ‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺠﺰا و ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺟﺮا ﺷﻮد؟ ‪ ‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ ﺗﻜﺎﻣـﻞ و ﺗﺤـﻮل‬ ‫ﺣﻮزه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻌﺪاد ﻛﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ‬ ‫رو اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﻌﺖ ﻛـﻪ ﻣﻌﻴـﺎر ﻧﻴـﺰ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻣﻄﻠـﻮب اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ‪ Plant,  2000‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 13‬ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻳﺎدﮔﻴﺮي از ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 2000‬و ‪ ،2001‬ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛﻼن و در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰان ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮﺟﻮد را درﻳﺎﺑﻨـﺪ ﺗـﺎ در آﻳﻨـﺪه از ﺑـﺮوز اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ )ﺟﻬﺖ درسﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﺑـﻪ ‪Agrawal et al; ‬‬

‫‪ 2001; Useem 2000‬و ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﻔـﺎده از ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﺘﻔــﺎوت‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ وب ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در‬ ‫)‪ Turban et al. (2006‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ .‬در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزد )ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ Galliers, 1999‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ وب‬

‫ﻣﺤﻴﻂ وب ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻼﻃﻢ و ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي رﺳـﻤﻲ در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻮرد ﺳﺆال اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻼﻃﻢ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي رﺳﻤﻲ ﺿـﺮورت‬ ‫دارد‪ .‬ﺳﺎﻣﻼ‪ 1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ در دو ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺟﺎﻣﻊ رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ از ﻧﺒﻮد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي رﺳـﻤﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻨﻬﺎ دو ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪ .‬ﺳﺎﻣﻼ و اﺳﭙﻴﻞ‪،2‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺴﺘﻤﺮي را ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫‪1‐  Samela et al. (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Samela and Spil (2002)  ‬‬

‫‪966‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭼﻬﺎر ﭼﺮﺧﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺎﻳﻪ دارد‪ (1) :‬ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮ اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي )‪ (2‬ﻫﻤﺘﺮازﺳﺎزي‬ ‫اﻫﺪاف ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و اﻫﺪاف اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ )‪ (3‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و )‪ (4‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت اﻋﻄـﺎي ﻣﺠـﻮز )ﻣﺠﺎزﺳـﺎزي(‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺣـﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨـﺎن از‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺑﻬﺒﻮد راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭼﺮﺧﻪﻫﺎ در ﻫﺮ دوره ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬ ‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W12.10‬آﻣﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي رﺳﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤـﻴﻂ وب اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي وب ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺣﻔﻆ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﭘﺲ از ﺑﺰرگﺗﺮ و ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷـﺪن‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﭙﻲ ﻛﺮدن ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ رﻗﻴﺒﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ آﻻﻣﻮ رﻧﺖ‪ -‬اِ‪ -‬ﻛﺎر‪ ،1‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺗﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر‬ ‫ﻧﺸﻨﺎل ﻛﺎر رﻧﺘﺎل‪ 2‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬اﻫﻤﻴﺖ‪ .‬آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ اﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺸﻜﻞﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم ﻣـﺪﻳﺮان‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫راﻫﺒــﺮدي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت )ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻧﻴﺎزﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه( ﻣﺸﻜﻼت ﺧـﺎص ﺧـﻮد را دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ .‬در اﻣﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ زﻳـﺎدي وﺟـﻮد دارد‪ :‬ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﺗﻮﺳــﻌﻪدﻫﻨــﺪه ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت ﭼــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﺎﺷــﺪ؟ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﻮد؟ ﺑﻮدﺟﻪ و ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ آن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺮدد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻧﻴـﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن آﻣـﻮزش‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﻣـﺴﻴﺮﻫﺎي ﺷـﻐﻠﻲ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ‪ IS‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد؟ ﻣﺤﻴﻂ ﭼﻄﻮر؟ اﻗﺘﺼﺎد ﭼﮕﻮﻧـﻪ اﺳـﺖ؟ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ دوﻟـﺖ‬

‫‪1‐  Alamo Rent‐ a‐Car ‬‬ ‫‪2‐  National Car Rental ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪967‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻛﺪاﻣﻨـﺪ؟ ﻣـﺴﻴﺮ راﻫﺒـﺮدي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻴﺰﺑـﺎن ﻛـﺪام‬ ‫اﺳﺖ؟ اﻫﺪاف ﻛﻠﻴﺪي آن ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺗﻮاﻓﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﮔـﺸﺘﻪ و ﺑـﻪ‬ ‫روﺷﻨﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ؟ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎ و در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺑـﺰرگﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎ و اﻫـﺪاﻓﻲ را ﺑﺎﻳـﺪ دﻧﺒـﺎل ﻛﻨﻨـﺪ؟ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭼـﻪ ﻧـﻮع‬ ‫ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋــﺎت را ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨــﺪ‪ :‬ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﻳــﺎ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ؟ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﺆالﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻛـﻪ وي ﺟﺰﺋـﻲ از آن اﺳـﺖ‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن از‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آن ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري و ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧـﺪارد‪،‬‬ ‫ﻧﮕﺮان ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺧﻄـﺎﻳﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت رخ داده ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺻـﺤﻴﺢ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻄـﺎ از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﻮع و ﺳـﺒﻚ‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺠﻮز ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ آن ﻧﻴـﺎز دارد‬ ‫را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ درك ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻼﻗﺎت داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻫﻢ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ و آﺗﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ در رأس اﻣﻮر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻓﻨـﻲ ﻳـﻚ ﻓﻨـﺎوري ﺟﺪﻳـﺪ را درك‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺮار اﺳﺖ ﻓﻨﺎوري در ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻧﻮﺷـﺘﻪ و ﻣﻨﺘـﺸﺮ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن آﻣﻮزش‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺰ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﺧـﻂ ﻣـﺸﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ اﺻﻮل ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻧﻘـﺶﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي‬

‫‪968‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و اﻫـﺪاف ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ و ﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻫﻤﻜـﺎري و ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎﻣـﻞ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﻣﻮر ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره ﺑﺎﻳـﺪ اﻓـﺮاد ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻧﻴـﺰ در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠ ــﺪد ﻓﻨ ــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ــﺎﺳﺖ ﻛــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ اﻣـﺮي ﻣـﺴﻦ ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺧـﺮوج‪ ،‬آﻣـﻮزش ﻳـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷـﻮد‪ .‬آﻳـﺎ ﭘـﻴﺶ از اﺟـﺮاي اﻳـﻦ ﻃـﺮح‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را از ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﻲ آﮔﺎه ﻛﻨﻨﺪ؟ درﺑﺎره ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺴﻦﺗﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻣﻮزش ﻣﺠﺪدﺷـﺎن‬ ‫دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﺷـﺘﺮاك ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )ﻓﺮﺿـﺎً در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه( ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﻛـﺮد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻓـﺮاد ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺨﺶ ﺧـﻮد ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ را ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﺑﻞ آن‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ و ﺣﺘﻲ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ وﺳﻮﺳـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﺷـﻨﺪ و در اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ وارد ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮش ﺗﺠﺎري در ﺻﺪد ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي رﻗﺒﺎ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از روشﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗـﻲ ﭼـﻮن ﺗﺤـﺖ ﻓـﺸﺎر‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮﻛﺖ رﻗﻴﺐ ﺑﺮاي اﻓﺸﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪969‬‬

‫‪ .8‬راﻫﺒﺮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻪ راﻫﺒﺮد ﺑﻨﻴـﺎدي‬ ‫ﺿﺮوري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ (1) :‬ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﻮدن در ﻓﻨﺎوري‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻓﺪﻛﺲ‪ ،‬دل و وال‬ ‫ﻣﺎرت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮدن راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮدن در ﺗـﻮان‬ ‫ﺟﺬب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺮي و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ ﻓـﺮد و رﻫﺒـﺮي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﻮده و اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ (2) .‬دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﺑﻮدن‪ .‬اﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮ ﻣﺨﺎﻃﺮه اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن ﺷﻤﺎ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑـﺎ ﺧﻄـﺮ ﺷﻜـﺴﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ‪ ‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺮف ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﺳــﺎزﻳﺪ‪ (3) .‬آزﻣﺎﻳــﺸﮕﺮ ﺑــﻮدن در ﻣﻘﻴــﺎس ﻛﻮﭼــﻚ‪ .‬در اﻳــﻦ روش ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖآﻣﻴـﺰ ﺑـﻮدن‬ ‫ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎزﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺒـﻊ ﺑﻨﮕـﺎه‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺖ‬

‫ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﭘﻮرﺗﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺮاي ﺷـﻨﺎﺧﺖ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد و ﺣﻔﻆ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺰﻳـﺖ‬

‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫راﻫﺒﺮدي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬

‫رﻫﺒـــﺮي ﻫﺰﻳﻨـــﻪ‪ ،‬اﻳﺠـــﺎد ﺗﻤـــﺎﻳﺰ و ﻧﻘﻄـــﻪ ﺗﻤﺮﻛـــﺰ‪،‬‬

‫ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺣﻔﻆ آن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﻮرﺗﺮ ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﺷﻮاري ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﻣـﺮوزه راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪.‬‬

‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان‬

‫اﻣﺮوزه اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺣﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داده و رواﺑـﻂ ﺳـﻨﺘﻲ‬

‫ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﭼﻬـﺎر ﻣﺮﺣﻠـﻪاي‬

‫ﻣﻴﺎن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﻨﮕﺎهﻫـﺎ را در ﻳـﻚ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻮض ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪970‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳـﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از اﺻـﻮل ﻣﻌﻤــﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي‬

‫ﺑــﺮاي ﺗﻮﺳﻌــﻪ ﻣﻌﻤــﺎري ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫اﻧﺠـﺎم اﻳــﻦ ﻛــﺎر وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي )ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﺤﻴـﻞ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت راﻫﺒـﺮدي ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳــﺪه و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘــﺮوژه ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫ﻣﺘﺪوﻟﻮژيﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛـﺴﺐ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار( ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫و ﻛــﺎر‪ ،‬ﻣﺮاﺣــﻞ رﺷــﺪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﻋﻮاﻣــﻞ‬

‫ﻫﻤﺘﺮازﺳــﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ‬

‫ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‬

‫ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬــﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﺗﺎ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻴـﺰان‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻫﻤﺘﺮازي راﻫﺒـﺮدي‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬ﺗﺨـﺼﻴﺺ‬

‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آﻧﻬــﺎ از اﻫــﺪاف و راﻫﺒــﺮدﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن و ﺑﻮدﺟﻪ‪.‬‬

‫اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰان ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﺮاي اوﻟﻮﻳــﺖﺑﻨــﺪي ﺳــﺒﺪ‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬از اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺗﻨﺎﺳﺐ آن ﺑـﺎ‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬آن را ﺑـﺮ روي ﺷـﺒﻜﻪاي ﻛـﻪ‬

‫ﻣــﺪل ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪،‬‬

‫ﺗﻨﺎﺳــﺐ ﺷــﺮﻛﺖ و دوام ﭘــﺮوژه را ﻧــﺸﺎن ﻣــﻲدﻫــﺪ‪،‬‬

‫ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ و ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .2‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮ ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﻮرﺗﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .3‬ﭘﻨﺞ راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬دو دﻟﻴﻞ ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺣﻔـﻆ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .5‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺑﻪ وﺟـﻮد‬

‫‪ .6‬اﻧــﻮاع ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﻪ ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ را ﻧﺎم ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﺪل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و درﺑﺎره آن ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲآورﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳـﻦ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ را ﺑـﺎ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬

‫‪ .9‬روشﻫــﺎي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﺑــﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﭘﺎﻳـﺪار ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﻣﺮور‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪ .10‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﺮا اﻫﻤﻴـﺖ دارد؟‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﻬﻢ آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﻌﻤﺎري ﭘﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪971‬‬

‫‪ .12‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﭼﻴـﺴﺖ؟ ﭼـﺮا ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ دارﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن در ﻓـﺼﻞ ‪ 1‬و‬ ‫راﻫﺒﺮد ﻣﺘﻔﺎوتﺳﺎزي را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬دو ﻣﺜــﺎل ذﻛــﺮ ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ ﻧــﺸﺎن دﻫــﺪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺪاﻓﻊ ﻛﻤﻚ ﻛﻨـﺪ و‬ ‫اﺛﺮات ﭘﻨﺞ ﻧﻴﺮوي ﻣﺪل ﭘﻮرﺗﺮ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬دو ﻣﺜﺎل ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻢ و ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﻨﺞ ﻧﻴﺮو در ﻣﺪل ﭘﻮرﺗﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪ .7‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺮوژه ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﭼـﻪ ﻧـﻮع ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .8‬اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﺘﺮازي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﭼﻴــﺴﺖ؟ در ﺻــﻮرت ﻋــﺪم ﺗﺤﻘــﻖ اﻳــﻦ‬ ‫ﻫﻤﺘﺮازي ﭼﻪ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .9‬ﻣﺰاﻳــﺎي اﺳــﺘﻔﺎده از روﻳﻜــﺮد ﺗﻴــﺎن در ﺳــﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬درﺑـــﺎره اﻳــﻦ ﻧﻈـــﺮ ﺑﺤـــﺚ ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘـﻢ‬

‫‪ .10‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨـﺎوري و ﻣﺤـﻴﻂ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﭘﺎﻳﺪار اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻫﺪر دادن زﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ‬

‫‪ .5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻳﻨﺪه ﺧـﻮد‬ ‫را ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﭘﻴﺶ از اﺗﻤﺎم ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .11‬آﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻌﻤﺎري ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه )و ﻧﻤﻮدار ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪ .6‬ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋــﺎت ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬

‫آن( و ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آن ﻫﻤﺒـﺴﺘﮕﻲ وﺟـﻮد‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺟﺮاي ﻳـﻚ اﻳـﺪه راﻫﺒـﺮدي ﺧـﻮب را ﻣﺤـﺪود‬

‫دارد )ﻣﺜﻼً ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ(؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ cio.com‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺪلﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ‬

‫ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ اﺳﺖ )‪ Slater,  1999‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ‬

‫و ﻛﺎر ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤـﻮده و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي رﻗﺒﺎ را ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﻣﻘﺎﻻت ﺳﺎﻳﺖ‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫‪972‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪ .2‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ Amazon.com‬و ﺑﺎرﻧﺰ اﻧﺪ ﻧﻮﺑﻞ آﻧﻼﻳـﻦ‬ ‫)‪ (bn.com‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑـﺎره‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴـﺮد را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎن آن دو ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬راﻫﺒﺮد ﺗﺪاﻓﻌﻲ ﺑﺎرﻧﺰ اﻧﺪ ﻧﻮﺑـﻞ‬

‫‪ .5‬ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻮدن ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در‬

‫را ﺑﺎ ﻣﺪل ﭘﻮرﺗﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫داﻧــﺸـﮕﺎه ﻳــﺎ ﻣﺤ ــﻞ ﻛــﺎر ﺷﻤ ــﺎ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﺷــﻮد؟ آﻳــﺎ‬

‫‪ .3‬رﻗﺒﺎي ﻣﻬﻢ ﺷﺮﻛﺖ رزﻧﺒﻠﻮث اﻳﻨﺘﺮﻧﺸﻨﺎل را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎﻳﺖ آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ و‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ رزﻧﺒﻠﻮث ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روش ‪ CSF‬در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي راﻫﺒــﺮدي‪،‬‬ ‫ﺣﺮﻛــﺖﻫــﺎي راﻫﺒــﺮدي ﭘﻴــﺸﺘﺎزاﻧﻪ ﺟﺪﻳــﺪ ﻛــﻪ ﻳــﻚ‬

‫داﻧﺸـﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارد؟ ﭼﺮا ﺑﻠﻲ ﻳﺎ‬ ‫ﭼﺮا ﺧﻴﺮ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .6‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 7-12‬و روش ﺳـﺒﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻴﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آن دو را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده‪،‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻫﺮ ﻳﻚ را ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬اﻋﻀﺎي ﻫﺮ ﮔﺮوه را ﻣﺴﺌﻮل ﻳﻜـﻲ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺟﺎره ﺧﻮدرو ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ ﺗـﺎ آﺧـﺮﻳﻦ راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ در‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺸﺘﺮي را ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬از وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬

‫‪ .3‬ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﮔـﺮوه را ﻣـﺴﺌﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﺮده و ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬

‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ دارد ﺑﻨﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﻫــﺮ ﻋــﻀﻮ ﺑﺎﻳــﺪ ﻳــﻚ ﻧﻤــﻮدار‬

‫ﮔــﺮوه اراﺋــﻪاي آﻣــﺎده ﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﭼــﺮا ﺷــﺮﻛﺖ ﻣــﻮرد‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاش ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﻨﻮان "ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﺸﺘﺮي" اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‬

‫از ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻼس را ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫را در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاش‪ ،‬در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪ .4‬ﻛﻼس را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺷﺶ ﻧﻔﺮه‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﭼﻨﺎﻧﻜــﻪ در ﻛﺎﻻﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻛﺘــﺎب‪ ،‬اﺳــﺒﺎبﺑــﺎزي و‬

‫ﻫﺮ ﮔﺮوه ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در ﺗﻼﺷـﻨﺪ ﺷـﺮﻛﺘﻲ‬

‫ﺳﻲدي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ در ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﻣﻠﻲ را راهاﻧﺪازي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رو ﺑﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ را ﻣـﺴﺌﻮل‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻧﻴـﺰ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر و‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﻂ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺬﻛﻮر و ﺑﺮﺧـﻲ ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻌﻤﺎري را ﻛﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺧﻮاﻫـﺪ ﻧﻤـﻮد‪،‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ و ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪973‬‬

‫‪ .5‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔﺮوهﻫـﺎ را ﻣـﺴﺌﻮل ﺑﺮرﺳـﻲ ﻳﻜـﻲ از ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬

‫و ﮔﺰارﺷــﻲ درﺑــﺎره آﻳﻨــﺪه آن ﺗﻬﻴــﻪ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‬

‫ذﻳــﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪ :‬ﺑﺎﻧﻜــﺪاري‪ ،‬ﺧﻄــﻮط ﻫــﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎﺗﻲ درﺑـــﺎره ﭼﮕـــﻮﻧﮕﻲ اﺳـــﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻤـــﺎري‬

‫ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤــﻪ و ﺧــﺮده ﻓﺮوﺷــﻲ‪ .‬ﻫــﺮ ﮔــﺮوه درﺑــﺎره‬

‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳـﺮوﻳﺲدﻫﻨـﺪه در اﻳـﻦ ﺻـﻨﺎﻳﻊ را در‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢ در ﻳــﻚ ﺻــﻨﻌﺖ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛــﺮده‬

‫ﮔﺰارش ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻣ ــﻚ ﻛﻴــﺴـﻮن دراﮔ ــﺰ‪ ،1‬ﺑﺰرﮔﺘ ــﺮﻳﻦ ﭘﺨ ــﺶﻛﻨﻨ ــﺪه‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ dwinc.com/strat.htm‬رﻓﺘـﻪ و ﻣﺤﺘـﻮاي آن‬

‫ﻋﻤــﺪه دارو در ﺟﻬــﺎن اﺳــﺖ‪ .‬از وبﺳــﺎﻳﺖ ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫را ﺑﺨــــﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬روﻳﻜــــﺮد اﻳـــﻦ ﺻﻔﺤــــﻪ را ﺑـــﺎ ﺳـــﺎﻳﺮ‬

‫)‪ ،(mckesson.com‬ﺑﺎزدﻳـــﺪ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬از راﻫﺒـــﺮد آن در‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫راﺑﻄـﻪ ﺑﺎ ﺧـﺮده ﻓﺮوﺷﺎن ﭼﻪ ﻣﻲآﻣـﻮزﻳﺪ؟ راﻫﺒــﺮد اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷـ ــﺮﻛﺖ در راﺑﻄـ ــﻪ ﺑـــﺎ ﻣـــﺸﺘــﺮﻳﺎن ﭼﻴـــﺴـﺖ؟ ﭼـــﻪ‬

‫‪ .4‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ cio.com‬ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬آﺧــﺮﻳﻦ ارزﻳــﺎﺑﻲﻫــﺎ و‬

‫ﭘــﺮوژهﻫـــﺎﻳﻲ را در راﺑﻄـــﻪ ﺑــﺎ ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﮔﺰارش ﺷﺪه در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ‪  .‬‬

‫اﻃـﻼﻋﺎت را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ارزﻳﺎﺑﻲ اﻛﺘﺒــﺮ ﺳـﺎل ‪1997‬‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑـﻪ ادﮔــﺎر‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴـــــــﺪ ‪(edgar.stern.nyu.edu,  hottools.com, ‬‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺳــﻲآياُ‪ 3‬ﺑﺮﮔـﺰار ﺷـﺪ‬ ‫آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫)‪ edgar‐online.com‬و ﻓﻬﺮﺳــﺘﻲ از ﻣــﺴﺘﻨﺪات ﻣﻮﺟــﻮد‬

‫‪ .5‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ truserv.com‬ﺷــﺪه و در ﻗــﺴﻤﺖ رواﺑــﻂ‬

‫اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬درﺑﺎره ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‬

‫رﺳﺎﻧﻪاي‪ ،4‬ﺑﺨﺶ اﺧﺒﺎر‪ 5‬را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ در ﺷـﺶ ﻣـﺎه ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬

‫ﺑﺤــﺚ ﻛﻨﻴــﺪ )‪ Kambil  and  Ginsburg,  1998‬را‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺮﻛﺖ اﻋـﻼم ﺷـﺪه اﺳـﺖ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪McKesson Drugs  ‬‬ ‫‪EDGAR ‬‬ ‫‪CIO Communication Inc.  ‬‬ ‫‪Media relations ‬‬ ‫‪News ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪974‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫آﻣﺎدﮔﻲ ﺷﺒﻜﻪاي در ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‬ ‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺰ‪ (cisco.com) 1‬ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﺷﺎﻳـﺴﺘﺔ ﻟﻘـﺐ ﺧـﻮد‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺗﻜﻴــﻪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﻜﻮ از اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫‪2‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از راﻫﺒﺮد‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻼ اﺳــﺘﺜﻨﺎء‪ ،‬ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺑــﺴﺘﻪﻫــﺎي داده ﻛــﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‬

‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ (1) :‬اﻳﺠـﺎد ﻣﺤـﻴﻂ‬

‫ﺟﺮﻳــﺎن دارﻧــﺪ‪ ،‬ﻃــﻲ ﻣــﺴﻴﺮﺷﺎن ﺑــﺮاي رﺳــﻴﺪن ﺑــﻪ ﻫــﺪف‪ ،‬از‬

‫ﺗﺠﺎري ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﺷـﺒﻜﻪ را‬

‫ﻣﺴﻴﺮﻳﺎبﻫﺎي‪ 3‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﻜﻮ‬

‫ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ؛ )‪ (2‬اﻳﺠــﺎد ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺠــﺎزي‪ ،‬ﺑــﺎ‬

‫ﺧﻮد را ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻤﻲداﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي ﺗﻮﻟﻴــﺪي و ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺸﺘﺮي و‬

‫ﻣﺤﺼﻮل اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را راه ﺣﻞﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ ﺗﻠﻘـﻲ‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻛﻠﻴـﺪي؛ )‪(3‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ "ﮔﺮوه‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ اﺳـﺘﻔﺎده ﺧـﻮد از ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ و اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ‬

‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ"‪ ،‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﺳـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت راﻫﺒـﺮدي‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﻛﻠﻴﺪي ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻛﻪ ﺷـﺮح آﻧﻬـﺎ در زﻳـﺮ ﻣـﻲآﻳـﺪ ﺑـﺎ راﻫﺒـﺮد‬

‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞﺷﺪن ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻤﺘﺮاز ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﺟـﺮاي راﻫﺒـﺮد ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ‪،2004‬‬

‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪه "رﻫﺒﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ"‬

‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺧﻮد را در ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻛـﺸﻮر ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬

‫ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺮﺧﻂ ﺳﻴــﺴﻜﻮ‪ ،5‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت رو ﺑــﻪ‬

‫رﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻴﺶ از ‪ 3400‬ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺧـﻮد در آورد‪ .‬در‬

‫ﻣﺸﺘﺮي اﺳـﺖ‪ .‬وبﺳـﺎﻳﺖ ﺳﻴـﺴﻜﻮ )‪ ،(cisco.com‬ﭘﺎﻳﮕـﺎﻫﻲ‬

‫ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ‪ ،2003‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ 19 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر درآﻣـﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎي‬

‫داﺷﺘﻪ و در رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﺗـﺮ ﻣﺠﻠـﻪ ﻓﻮرﭼـﻮن‪،4‬‬

‫ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ و وﺿﻌﻴﺖ آن را ﺑﺮرﺳﻲ‬

‫در رده ﻧﻮد و ﭘﻨﺠﻢ اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ ،CCO‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞﺷـﺪن‬

‫ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﺧــﻮد ﺑــﺮاي ﺗﺠــﺎرت ﺑــﺎ ﺳﻴــﺴﻜﻮ‬

‫ﺑﻪ ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨـﺪه ﺗﻤـﺎم و ﻛﻤـﺎل راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑـﺮ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ واﻗﻌـﺎً از اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫راﻫﺒﺮد ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺜﺒﻴﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻏﺎﻟـﺐ ﺷـﺒﻜﻪ در ﻋـﺼﺮ‬

‫دﺳﺘﺮس اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،CCO :‬ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 1/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫‪Cisco Systems ‬‬ ‫‪The worldwide leader in networking for the Internet‬‬ ‫‪Routers ‬‬ ‫‪Cisco System 2‐Fortune 500 ‬‬ ‫)‪Cisco Connection Online (CCO‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬آﻣﺎدﮔﻲ ﺷﺒﻜﻪاي در ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‬

‫‪975‬‬

‫ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ‪ 15،000‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺛﺒﺖﻧـﺎم ﺷـﺪه ﻓﻌـﺎل ﺧـﻮد ﺑﺎزدﻳـﺪ‬

‫را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ وي آن را ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦ ﭘﺮﺳـﺶﻫﺎﻳـﺸﺎن‪،‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﻄﻮح‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻜﻼت ﺷـﺒﻜﻪ و ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺮﺳـﺘﺎدن ﻣﺤـﺼﻮل ﺑـﻪ ﺳـﻄﻮح‬

‫ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺳﻴــﺴﻜﻮ از ‪ CCO‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬در ﺣــﺎل‬

‫ﺑﺎﻻي زﻧﺠﻴﺮه‪ ،‬ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﻣﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻬﻢ ﺧﻮد ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫داده‪ ،‬در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛـﺮده و رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ آﻧﻬـﺎ را ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي واﺳـﻂ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺴﻜﻮ‪ ،1‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬اراﺋﻪ‬

‫ارﺗﺒـ ــﺎط ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن ﺳﻴـــﺴـﻜﻮ‪) 5‬ﺳﻴـــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـــﺎت‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻊﺗـﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪ ﻛـﺮدن آﻧـﺎن و‬

‫راﻫﺒﺮدي درون ﻧﮕﺮ ﺳﻴﺴﻜﻮ( ﻳﻚ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ‪ 350‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري در ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ در‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ را‬

‫ﻫﺮ ﺳﺎل اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣــﻮرد ﺗﻮﺟــﻪ ﻗــﺮار ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ ،CEC .‬ارﺗﺒــﺎط ﻓﺮاﻣﻜــﺎﻧﻲ در‬ ‫‪3‬‬

‫زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗﻮزﻳــﻊ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ و‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑـﺮﺧﻂ‪ ،2‬ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﺳﻴـﺴﻜﻮ را در ﻫﻤـﻪ ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺷﺮﻛﺖ(‪ ،‬روﻳـﻪﻫـﺎي ﻣـﺆﺛﺮ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻔﺮ( و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﺔ‬

‫ﻧﻤﻮدن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻼدرﻧﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ زﻣــﺎنﺑﻨــﺪي ﻣﻼﻗــﺎتﻫــﺎ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﮔــﺰارش‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻴﺴﻜﻮ در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ و‬

‫ﻣﺸﻜﻼت( را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗــﺪارﻛﺎت اﺳــﺖ‪ MCO .‬دادهﻫــﺎي ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟــﻮدي‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻣﺰاﻳـﺎي ‪CEC‬‬

‫ﺑﻼدرﻧﮓ و ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ارﺗﺒﺎط اﻳﻤﻦ و‬

‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﻜﻮ و ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺰارش ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﻔﺮ‬

‫ﻳــﻚ واﺳــﻂ ﮔﺮاﻓﻴﻜــﻲ ﻛــﺎرﺑﺮ ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻳﻜــﻲ از‬

‫ﻣﺘﺮو‪ 6‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻜـﻲ از ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺑـﺮاي ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ اﺑﻌﺎد ‪ ،MCO‬اﻧﺠﺎم ﺳـﻔﺎرش ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‪ 4‬آن اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪاي‪ ،‬از ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺘـﺮو‬

‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ذﺧﻴﺮهﺳـﺎزي‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺨﺎرج را در ﺻﻮرتﺣـﺴﺎب ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﻓﻌﻠـﻲ‬

‫وارد ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺨﺎرج‬

‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﮔـﺰارش ﻣﺨـﺎرج ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﻴﺶ از‬

‫‪ ،MCO‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﻜﻮ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫راهاﻧﺪازي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗـﺎ ﭘـﻨﺞ‬

‫‪Ciscos Back‐ end systems ‬‬ ‫‪Manufacturing Connection Online (MCO) ‬‬ ‫‪Extranet application ‬‬ ‫‪Direct fulfillment ‬‬ ‫‪Cisco Employee Connection (CEC) ‬‬ ‫‪Metro ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪976‬‬

‫ﻫﻔﺘﻪ زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣﺘـﺮو‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻧﻴـﺰ اﻓـﺰاﻳﺶ داده و‬

‫اﻓﺮاد در ﻋﺮض ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬روز اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻋــﺚ ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﻤﻴــﺰي ﺳﻴــﺴﻜﻮ‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه‪ ،‬ﺳﻴـﺴﻜﻮ ﺑـﺮاي ﺣـﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺨـﺎرج‬

‫ﺳﻴﺴﻜﻮ ﻛﺎﻣﻼً از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت راﻫﺒـﺮدي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫• ‪ 80‬درﺻﺪ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘ‪‬ﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫‪ 15،000‬ﻛـــﺎرﺑﺮ ﻣﺘـــﺮو در ﻣـــﺎه‪ ،‬ﺗﻨﻬـــﺎ دو ﺣـــﺴﺎﺑﺮس‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ‪ CEC‬را ﺣـﺪود‬ ‫‪ 58‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ ‪ 25‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر آن‬

‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺑﺨﺶ اﻣﺪاد ﺷﺪه و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﺑــﻪ ﻫﺰﻳﻨــﺔ آﻣــﻮزش و ‪ 16‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻر از آن ﺑــﻪ اﻣــﻮر‬

‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ از رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ؛ ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ دﺧﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨــﻲ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳــﻖ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫• در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺳﻴﺴﻜﻮ در ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ‪ ،2003‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﻜﻮ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 200‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻓـﺮوش ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪ ،‬آﻣـﻮزش‪،‬‬

‫دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨـﻪاي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ 2/1 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از رﻗﺒﺎي آن ﺻﺮف ﺗﺤﻘﻴـﻖ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ‪ ،CCO‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴــﺴﻜﻮ در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ ﺟﺪﻳــﺪش ﻛﻮدﻛــﺎن و‬

‫‪ 1992‬ﺗﺎ ‪ ،2000‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ دﻗﻴﻖ و ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬

‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن را از ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻧﻘﺎط ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ و از ﺑﻴﻨﻨﺪه‬

‫ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ‪ 98‬درﺻـﺪ رﺳـﻴﺪه و رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي ﺗـﺎ ‪25‬‬ ‫درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ "آﻣﺎدهاﻳﺪ؟" ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ آﻣـﺎدﮔﻲ ﺑـﺮاي ﺷـﺒﻜﻪ را ﺗـﺮوﻳﺞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬

‫• ﺳﻴﺴﻜﻮ ﺑﺎ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري ‪ 70‬درﺻـﺪ روشﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬

‫ﻛــﺎرﮔﻴﺮي ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ﺷــﺒﻜﻪاي در ﺳﺮﺗﺎﺳــﺮ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻳــﻦ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﺪون ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري و ﺻـﺮف‬

‫آﻣﺎدﮔﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ راﻫﺒـﺮد ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ 4 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪  .‬‬

‫و اﺳﺘﻔـــﺎده آن از اﻳﻨﺘـــﺮﻧﺖ و ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ‬

‫• ‪ ،MCO‬ﺳﻴﺴﻜﻮ را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷــﺎت را ﻛــﺎﻫﺶ داده )از ‪ 125‬دﻻر ﺑــﺮاي ﻫــﺮ‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬دﻻر( ﺑﺎزده ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را اﻓـﺰوده‬ ‫و زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻔﺎرش را ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺘﺮو ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺳﻴﺴـﻜﻮ اﻣﻜﺎن ﺣﻔـﻆ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲاش در ﻓﻨﺎوري ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬ ‫‪Hartman and Silonis (2000) ‬‬ ‫‪Kraemer and Dedrick (2002) ‬‬ ‫)‪Newsroom.cisco.com (June 2004‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي در ﺑﺎﻧﻚ ﻧﺸﻨﺎل ﺳﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﻫﻤﺘﺮاز ﻣﻲﺳﺎزد‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫‪977‬‬

‫‪ .3‬آﻳﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺗـﺎ اﻳـﻦ‬

‫‪ .1‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭘﻨﺞ ﻧﻴﺮوي ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣـﻮرد ﺳﻴـﺴﻜﻮ‬ ‫ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬

‫ﺣﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻴﺴﻜﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از داﻧـﺸﻲ ﻛـﻪ از ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬

‫‪ .2‬اﻳــﻦ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑــﺮ ﻣﺰاﻳــﺎي ﺷــﺮﻛﺖ ﺳﻴــﺴﻜﻮ ﺗﻤﺮﻛــﺰ دارد‪.‬‬

‫داﺧﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖآورده در ﺟﻬـﺖ ﻫـﺪﻓﺶ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﻳـﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺳـﻮد ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ؟‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه راه ﺣﻞﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي در ﺑﺎﻧﻚ ﻧﺸﻨﺎل ﺳﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻫﻤﺘﺮاز ﻣﻲﺳﺎزد‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﺮدرآﻣﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫)‪ ،(national‐city.com‬ﻳﻜﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬

‫و ﻣﺤــﺼﻮﻻت داراي ﻓــﺮوش ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ را ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﻣﺎدر در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﻜﺪاري در اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ دﻓـﺎﺗﺮ‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ‬

‫ﻣﺮﻛﺰي آن در ﻛﻠﻴﻮﻟﻨﺪ‪ 2‬در اﻳﺎﻟﺖ اوﻫـﺎﻳﻮ واﻗـﻊ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺎﻳــﺪ ﻣــﻲداﻧــﺴﺖ ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﭼــﻪ ﻧــﻮع اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ را ﺑﺎﻳــﺪ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺳﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻋﻤﺪه روﺑﺮو ﺑﻮد‪ (1) :‬ﺑـﻪ راهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫ﺑﺮاي درآﻣﺪزاﻳﻲ ﻧﻴﺎز داﺷـﺖ؛ )‪ (2‬ﺑـﺎ رﻗﺎﺑـﺖ رو ﺑـﻪ رﺷـﺪي‬

‫اراﺋﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎﻧـﻚ ﻳـﺎ ﺧﺮﻳـﺪاران اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت را‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑـﻮد و )‪ (3‬ﺑﺎﻧـﻚ در ﺣـﺎل از‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﻣﺤﺼـﻮلﻣﺤﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫دﺳﺖ دادن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻣﺎﻳـﻞ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛﺎرﻫـﺎي ﺑـﺎﻧﻜﻲ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺼـﺎت دﻗﻴـﻖ ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺎﻟﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬

‫ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻋﺘﺒــﺎري ﻳــﺎ وام( ﺑــﺎ ﺗﻤــﺎم ﺟﺰﺋﻴــﺎت‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳــﺖ ﺷــﻮد‪ .‬اﻣــﺎ در‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻧـﺸﻨﺎل ﺳـﻴﺘﻲ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‪ ،‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي ﻣـﻲﺑـﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﺤـﻮة‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آيﺑﻲام ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑﻬـﺮه ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘ ــﻔﺎدة ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن از ﺧـﻮدﭘ ــﺮدازﻫﺎ‪ ،‬ﺷــﻌﺒﻪﻫــﺎي اداري ﻳــﺎ‬

‫اﻳــﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن اﻣﻴــﺪوار ﺑــﻮد ﻛــﻪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﻣﺮﻛـــﺰ ﺗﻤـــﺎس را ارزﻳـــﺎﺑﻲ ﻛـــﺮده و ﺑـــﺮاي ﻫـــﺮ ﻣـــﺸﺘﺮي‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1‐  National City Bank‬‬ ‫‪2‐  Cleveland ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫‪978‬‬

‫ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎﻳﻲ ﺣﺎوي ﺷﺮح ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬

‫ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﺑﺎﻋـﺚ رﻓـﺘﻦ‬

‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳـﻮدآوري ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎري وﺿﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮاﻻت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ درك ﻛـﺎﻣﻠﻲ از ﺳـﻤﺖ و‬ ‫ﺳــﻮي راﻫﺒــﺮد ﺑﺎﻧــﻚ ﻧﺪاﺷــﺖ‪ .‬ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﻻزم ﺑــﺮاي‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از اﻳــﻦ ﻓﻨــﺎوري ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻر ﺑــﻮد‪ ،‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺳــﻤﺖ و ﺳــﻮي ﻛــﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻧــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣــﺸﺎورهاي ‪ ،ncri.com‬را ﺑــﻪ ﺧــﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔــﺔ اﻳــﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳـﺎزي‪ 1‬ﺑـﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳـﺎزي‬

‫• اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮﺧﻂ ﻣﺠﺰا‪  .‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم‪ :‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺮدن روﻳﺪادﻫﺎ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ‪ 150‬روﻳـﺪاد ﺧـﺎرﺟﻲ ﻳـﺎ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﻣﺰﺑﻮر‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﺎوري ﺑﻲ ﺳﻴﻢ( را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬روﻳـﺪادﻫﺎ ﺷـﺒﻴﻪ‬ ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺑﻼدرﻧـﮓ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲرود(‪ .‬از اﻳـﻦ روﻳـﺪادﻫﺎ در آﻳﻨـﺪه‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ را در ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه اﺟﺮاﻳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم‪ :‬ﻛﺎرﮔﺎه‬

‫ﻳـــﻚ ﻛﺎرﮔـــﺎه آﻣﻮزﺷـــﻲ ‪ 3‬روزه ﺑـــﺎ ﺣـــﻀﻮر ‪ 24‬ﻧﻔـــﺮ از‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ اول‪ :‬ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي )ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي( ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﻣــﺪﻳﺮان ارﺷــﺪ ﺑﺮﮔــﺰار ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﻪ ﺳــﻪ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آﻳﻨـﺪه‬

‫دﺳــﺘﻪ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬اوﻟــﻴﻦ ﻛــﺎر رﺗﺒــﻪﺑﻨــﺪي ﺗﻤــﺎم ‪150‬‬

‫وﺟﻮد دارد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻣـﻮرد ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺰﺑـﻮر‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫واﻗﻌــﻪ ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي ﺷــﺎﻧﺲ رخ دادن آﻧﻬــﺎ ﺑــﻮد‪ .‬ﭘــﺲ از اﻧﺠــﺎم‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪:‬‬

‫اﻳــﻦ ﻛــﺎر‪ ،‬ﺗﻤــﺎم ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑــﻪ ﺑﺤــﺚ درﺑــﺎرة‬

‫• ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴــﺮي ﻳـﻚ راﻫﺒـﺮد ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ‪ .CRM‬اﻳـﻦ‬

‫رﺗﺒﻪﻫـﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ و ﺑﻌـﺪ از ﻣﺒﺎﺣﺜـﺎت ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬

‫راﻫﺒـﺮد روﻧـﺪ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺻﻨــﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ ﻫﻤــﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺎ‬

‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻧﻴﺎز ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬

‫اﻧﺠﺎم آن ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻳﻦ ﻣـﺪل ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴـﺪه و‬ ‫ﮔﺮان ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﺨﺼﺺ وﻳﮋه در ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ‪ .‬اﻳـﻦ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻫﺰﻳﻨــﺔ اﻧــﺪﻛﻲ دارد؛ وﻟــﻲ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺳﭙـــﺲ ﻫﺮﻳــﻚ از ﮔــﺮوهﻫــﺎ‪ ،‬ﻣــﺴﺌﻮل ﻳﻜــﻲ از ﺳــﻪ‬ ‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ اﻓﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ‪ 5‬ﺳـﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫وﻗﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل رﺧـﺪاد آﻧﻬـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ را ﺑـﺮ ﺳـﻨﺎرﻳﻮ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Scenario Planning ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪979‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬

‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اراﺋﻪ‬

‫ﻫﺮﮔﺮوه ﺑﺎ ﻳﻚ اراﺋﻪ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﮔـﺮوهﻫـﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬

‫‪Levinson (2000), ncri.com and nationalcity.com.‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ دﻳﺪﮔﺎه آﻧﻬـﺎ ﻣﺤﺘﻤـﻞﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ اﻋﻀﺎي ﺗـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻗﺎﻋـﺪﺗﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻘـﺶ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن را اﻳﻔـﺎء‬

‫‪ .1‬ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻀﺎء ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻋﻼﻗـﻪاي ﺑـﻪ ﺳـﻨﺎرﻳﻮﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ "ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ "ﺑﻔﺮوﺷـﻨﺪ"‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﻓﺮوش" ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر دﺷﻮار ﺑﻮد‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد در ادﺑﻴﺎت ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ‬

‫ﻣــﺸﺎوري در اﻳــﻦ زﻣﻴﻨــﻪ ﭘﻴــﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺑﻔﺮﺳــﺘﻴﺪ‬

‫ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺪام دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺮاي‬

‫)‪ ncri.com‬ﻳﺎ ‪ .(gbn.com‬ﮔﺰارﺷـﻲ درﺑـﺎرة ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣـﻲرﺳـﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از‬

‫ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﻮاﻧﺐ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ دﻳـﺪﮔﺎه ﺷـﻤﺎرة‬ ‫ﻳﻚ‪ ،‬ﻛﻪ راﻫﺒﺮد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‪ CRM‬ﺑﻮد‪ ،‬را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ در آن ﻳﻚ اﻧﺒﺎر داده ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻮاﺑﻖ‬ ‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻃﺮاﺣــﻲ ﮔــﺸﺘﻪ ﺑــﻮد‪ ،‬در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﻮد آورﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ داده ﻛـﺎوي ﺗـﺪوﻳﻦ‬

‫‪ .2‬آﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮوﻫﻲ )ﻓـﺼﻞ ‪ (9‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻛﺎر رود؟ ﭼﺮا و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ درﺑـﺎرة ﻓﻨـﺎوري در‬ ‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﭼـﻪ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد داﺷـﺖ؟ ﻛـﺪام ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫‪ .5‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳــﺎزي ﺑــﻪ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪ‪ .‬در ﻛــﻞ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ‬

‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺠﺎري را ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳﺎزي ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮ اﻗﺘﻀﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘـﺲ از‬

‫‪ .6‬ﭼــﺮا ﺳﻨﺎرﻳﻮﺳــﺎزي ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان اﺑــﺰاري ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫راهاﻧﺪازي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ روﻧﻖ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺪ‪.‬‬

‫رﻳﺴﻚ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫‪ ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫‪Andrews, K., The Concept of Corporate Strategy. ‬‬ ‫‪Homewood, IL: Dow Jones—Irwin, 1971.‬‬ ‫‪Barney, J. B., ʺOrganizational Culture: Can It Be a ‬‬ ‫‪Source of Sus ‐tained Competitive Advantage?ʺ Academy ‬‬ ‫‪of Management Review, Vol. 11, 1986. ‬‬ ‫‪Barney, J. B., ʺFirm Resources and Sustained ‬‬

‫‪I800flowers.com (accessed June 2004).‬‬

‫‐‪Agrawal, V., L. D. Arjona, and R. Lemmens, ʺE‬‬ ‫‪Performance: The Path to Rational Exuberance,ʺ ‬‬ ‫‪McKinsey Quarterly, First Quarter, 2001. ‬‬

‫‪Amit, R., and P. J. H. Schoemaker, ʺStrategic Assets and ‬‬ ‫‪Organiza ‐tional Rent,ʺ Strategic Management Journal, Vol. ‬‬ ‫‪14, 1993. ‬‬

‫ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬12 ‫ﻓﺼﻞ‬

980

Competitive Advan ‐tage,ʺ Journal of Management, Vol.  17, 1991. 

Collins, L., ʺEfficient and Effective,ʺ IEE Review, 50(1),  January 2004. 

Barney, J. B., and M. H. Hansen, ʺTrustworthiness as a 

Collis, D., and C. Montgomery, ʺCompeting on 

Source o f Competitive Advantage,ʺ Strategic  Management Journal, Vol. 15, 1994. 

Resources: Strategy in the 1990s,ʺ Harvard Business  Review, 73(4), 1995. 

Beal, B., ʺIT‐business Alignment Elusive for Some,ʺ  searchClO.com, March 24, 2004. 

Copeland, D. G., and J. L. McKenney, ʺAirline 

Bharadwaj, A. S., ʺA Resource‐Based Perspective on  Informatio n Technology Capability and Firm  Performance: An Empirica l Investigation,ʺ MIS  Quarterly, Vol. 24, 2000. 

Blodgett, M., ʺGame Plans (Strategic Plans),ʺ CIO  Magazine, Januar y 1998.  Boar, B. H., The Art of Strategic Planning for Information 

Reservation Systems: Lessons from History,ʺ MIS  Quarterly, 12(3), September 1988. 

Dehning, B., and T. Stratopoulos, ʺDeterminants of a  Sustainabl e Competitive Advantage Due to an IT‐ enabled Strategy,ʺ Journal of Strategic Information Systems,  Vol. 12, 2003.  Dell.com. 

Technology, 2nd ed. New York: Wiley, 2000. 

Demarco, T., and T. Lister, Peopleware: Productive Projects  and Teams. New York: Dorset House Publishing, 1987. 

Broadbent, M., P. Weill, and D. St. Clair, ʺFirm Context  and Pat ‐terns of IT Infrastructure Capability,ʺ  Proceedings of the 17th International Conference on  Information Systems, Cleveland, Decembe r 16-18, 1996. 

Feurer, R., K. Chaharbaghi, M. Weber, and J. Wargin,  ʺAligning Strategies, Processes, and IT: A Case Study,ʺ  Information Systems Management, Winter 2000. 

Business Systems Planning—Information Systems Planning  Guide, Application Manual GE20‐0527‐3, 3rd ed., IBM  Corporation, July 1981.  

Bygstad, B., ʺThe Implementation Puzzle of CRM  Systems i n Knowledge‐Based Organizations,ʺ  Information Resources Management Journal 16(4),  October—December 2003. 

Cale, E. G., and J. Kanter, ʺAligning Information  Systems and Business Strategy: A Case Study,ʺ Journal of  Information Technology Management, 9(1), 1998. Callon, J. D., Competitive Advantage through Information  Technology. New York: McGraw‐Hill, 1996. 

Carry, J., and J. Ferguson, ʺIncreasing the Success of the  IT Strate ‐gic Planning Process,ʺ Proceedings, 33rd  Hawaiian International Conference on Systems Sciences  (HICSS), Hawaii, January 2000. 

Cassidy, A., A Practical Guide to IT Strategic Planning.  Boca Raton, FL: CRC Press, 1998.  Chan, Y. E., ʺWhy Havenʹt We Mastered Alignment?  The Importance of the IT Informal Organization  Structure,ʺ MIS Quarterly Executive, June 2002.   CIO.com, cio.com/archive (040103) strategy.html (accessed  July 2003). Cisco.com. 

Frenzel, C. W., Management of Information Technology,  2nd ed. Cam ‐bridge, MA: Course Technology, 1996.  Galliers, B., ʺTowards the Integration of E‐Business,  KM, and Policy Considerations Within an Information  Systems Strateg y Framework,ʺ Strategic Information  Systems, Vol. 8, 1999.  Galliers, R., and D. Leidner, Strategic Information  Systems: Challenges and Strategies in Managing Information  Systems, 3rd ed. Woburn, MA: Butterworth‐Heinemann,  2003.  Griffiths, P. M., et al. (eds.), Information Management in  Competitive Success. New York: Pergamon Press, 1998.  Hackney, R. A., J. Burn, and G. Dhillon, ʺChallenging  Assumptions for Strategic Information Systems  Planning,ʺ Communications ofAIS, 3(9), 2000.  Hackney, R. A., G. Griffiths, and J. Buru, ʺStrategic  Information Systems Planning: A Resource and  Capabilities‐Based View for Sus ‐tainability of  Competitiveness,ʺ Proceedings of British Academy o f  Management (BAM99), Manchester Metropolitan  University (UK), September 1999.  Harmon, P., et al., Developing E‐Business Systems and  Architectures: A Managerʹs Guide. San Francisco: Morgan  Kaufmann, 2001. 

981

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Hartman, A., and J. Sifonis, Net Ready: Strategies for  Success in the E‐conomv. New York: McGraw‐Hill, 2000. 

Nolan, R. L., ʺManaging the Crises in Data Processing,ʺ  Harvard Business Review, March‐April 1979. 

Holweg, M., and F. K. Pil, ʺSuccessful Build‐to‐Order  Strategies: Start with the Customer,ʺ Sloan Management  Review, Fall 2001, pp. 74‐83. 

Papp, R. (ed.), Strategic Information Technology:  Opportunities fo r Competitive Advantage. Hershey, PA:  Idea Group, 2001. 

HP.com.  Kantbil, A., and M. Glasburg, ʺPublic Access Web 

Peffers, K., and C. E. Gengler, ʺHow to Identify New  High‐Payof f Information Systems for the Organization,ʺ  Communications of the ACM, 46(1), January 2003. 

Information Sys ‐tems: Lessons from the Internet  EDGAR Project,ʺ Communications of the ACM, July 1998. 

Kemp, T., ʺOnline Retailers Smell the Roses,ʺ  InternetWeek.com, September 17, 2001,  internetweek.com/customers/customers091701.htm (accessed  May 20, 2003).  King, W. R., ʺAssessing the Efficiency of IS Strategic  Planning, ʺInformation Systems Management, Winter 2000.  Kirkpatrick, D., ʺDell and Rollins: The $41 Billion Buddy  Act, ʺ Fortune, 149(8), April 19, 2004. 

Kraemer, K., and J. Dedrick, ʺStrategic Use of the  Internet and E‐Commerce: Cisco Systems,ʺ Journal of  Strategic Information Systems, 11(1), 2003.  Leidner, D., R. Beatty, and J. Mackay, ʺHow CIOs  Manage IT during Economic Decline: Surviving and  Thriving amid Uncertainty,ʺ MIS Quarterly Executive,  March 2003. 

People 3 Inc., ʺAchieving IT and Business Alignment: A  Huma n Capital Management View,ʺ 2003. 

Phan, D. D., ʺE‐Business Development for Competitive  Advantages: A Case Study,ʺ Information and Management,  Vol. 40, 2003. Penrose, E. T., The Theory of Growth of the  Firm. Oxford, England: Blackwell Publishers, 1959.  Pickering, C., F‐Business Success Strategies: Achieving  Business and I T Alignment. Charleston, S.C.: Computer  Technology Research, 2000. Plant, T., E‐Commerce:  Formulation of Strategy. Upper Saddle River, NJ: Prentice  Hall, 2000.  Porter, M. E., Competitive Advantage: Creating and  Sustaining Superio r Performance. New York: Free Press,  1985.  Porter, M. E., ʺWhat Is a Strategy?ʺ Harvard Business  Review, November—December 1996. 

Levinson, M., ʺDonʹt Stop Thinking about Tomorrow,ʺ  CIO Magazine, January 1, 2000. 

Porter, M. E., ʺStrategy and the Internet,ʺ Harvard  Business Review, March 2001. 

Mahoney, J. T., and J. R. Pandian, ʺThe Resource‐Based  Vie w within the Conversation of Strategic  Management,ʺ Strategic Management Journal, Vol. 13,  1992. 

Redo, S., ʺ1‐800‐Flowers.com and AT&T Cultivate  Relationship Rooted in Common Business Objectives,ʺ  Stores, October 2002, pp. 54‐58. 

Martin, J., and C. Finkelstein, ʺInformation  Engineering,ʺ Technical Report, two volumes,  November 1981. Lancs, UK: Savan t Institute, Carnforth. 

Mata, F. J., W. Fuerst, and J. Baruey, ʺInformation  Technology and Sustained Competitive Advantage: A  Resource‐Based Analysis,ʺ MIS Quarterly, December  1995. 

Microsoft, ʺXML Web Services Provide Travelers with  Unprecedented Advantages,ʺ May 1, 2001,  microsoft.com/servers/evaluation / casestudies/Expedia.doc  (accessed May 20, 2003).  Neumann, S., Strategic Information Systems Competition  through Information Technologies. New York: Macmillan,  1994. 

Ruohonen, M., and L. F. Higgins, ʺApplication of  Creativity Princi ‐ples to IS Planning,ʺ Proceedings  HICSS, Hawaii, January 1998. 

Samela, H., A. L. Lederer, and T. Reponen, ʺInformation  System s Planning in a Turbulent Environment,ʺ  European Journal of Information Systems, 9(1), 2000. 

Samela, H., and T. A. M. Spil, ʺDynamic and Emergent  Information Systems Strategy Formulation and  Implementation,ʺ International Journal of Information  Management, December 2002.  Schendel, D., ʺIntroduction to Competitive  Organizational Behavior: Toward an Organizationally‐ Based Theory of Competitiv e Advantage,ʺ Strategic  Management Journal, Vol. 15 (1994). 

‫ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬12 ‫ﻓﺼﻞ‬ Seybold, P. B., ʺGet Inside the Lives of Your Customers,ʺ  Harvard Business Review, May 2001.  Slater, D., ʺCar Wars,ʺ CIO Magazine, September 15,  1999.  Stauffer, D., ʺFive Reasons Why You Still Need Scenario  Planning,ʺ Harvard Business Review, June 2002. 

Teo, T. S. H., and J. S. K. Ang, ʺAn Examination of Major  IS Plan ‐ning Problems,ʺ International Journal of  Information Management, December 2001. 

Tjan, A. K., ʺFinally, A Way to Put Your Internet  Portfolio in Order,ʺ Harvard Business Review, February  2001.  Turban, E., D. King, and J. K. Lee, Electronic Commerce  2006. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2006. 

Useem, J., ʺDot‐coms: What Have We Learned?ʺ Fortune,  October 30, 2000.  Venkatraman, N., ʺFive Steps to a Dot‐Com Strategy:  How to Find Your Footing on the Web,ʺ Sloan  Management Review, Spring 2000.  

982

Wade, M., and J. Hulland, ʺThe Resource‐based View  and Information Systems Research: Review, Extension,  and Suggestions for Future Research,ʺ MIS Quarterly,  March 2004.  Ward, J., and J. Peppard, Strategic Planning for  Information Systems, 3rd ed. New York: Wiley, 2002.  Weill, P., and M. Broadbent, ʺManaging IT  Infrastructure: A Strategic Choice.ʺ In R. W. Zmud (ed.),  Framing the Domains of IT Management, pp. 329‐353.  Cincinnati, OH: Pinnaflex Educationa l Resources, 2000.  Wernerfelt, B., ʺA Resource‐Based View of the Firm,ʺ  Strategi c Management Journal, Vol. 5 (1984).  Wetherbe, J. C., ʺFour‐Stage Model of MIS Planning  Concepts, Techniques, and Implementation.ʺ In R.  Banker, R. Kaufman, and M. Mahmood (eds.), Strategic  Information Technology Management: Perspectives on  Organizational Growth and Competitive Advantage.  Harrisburg, PA: Idea Group, 1993. 

Wiseman, C., Strategic Information Systems. Burr Ridge,  IL: Richard D. Irwin, 1988.

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪13‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد ‪ ‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ 3-13‬روشﻫــﺎي ارزﻳــﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴــﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬ ‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫و ﺑﺮونﺳﭙﺎري ‪ ‬‬ ‫‪ 5-13‬اﻗﺘـــﺼﺎد ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﻣﺒﺘﻨـــﻲ ﺑـــﺮ وب و ﺗﺠـــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ 6-13‬ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري را ﺷﺮح داده و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد را ﺷـﺮح داده و ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺮا‬ ‫اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري دﺷﻮار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس را ﺷـﺮح داده و روﻳﻜﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ وﺟﻮد دارد را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ و ﻣﺪرن ﺗﻮﺟﻴـﻪ اﻗﺘـﺼﺎدي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .1‬روﻳﻜﺮد "اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ"‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮل از ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ در ازاي ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ( را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .2‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛُﻦ‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﻻﻳــﻞ ﺷﻜــﺴﺖ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ و ﺗﺌــﻮري اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﮔــﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺗﺤﻮل ﺑﺎزار ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪983‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮا‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﻳـﺎ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﭼﻨـﺪان ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺆﺳــﺴﺎت اﻳﺎﻟــﺖ آﻳــﻮا‪ 1‬وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺖ‪ .‬ﻣﺆﺳــﺴﺎت دوﻟﺘــﻲ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي زﻳــﺎدي را ﺗﻘﺎﺿــﺎ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧـﺴﺘﻨﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﻣـﻮرد ﻗﺒـﻮل واﻗـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻧﻪزﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﻓﺮاد‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻛﺎرﻛﻨﺎن دوﻟﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﻪ ﭘﺮوژهاي را ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮ روي ﺑﻌـﻀﻲ از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻤﻲﺷﺪ و در ﻋﻮض ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮ روي ﺑﺮﺧﻲ از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺑـﻲاﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و اﻧﮕﻴﺰه ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺎ ﺳـﺎل ‪ 1999‬در آﻳـﻮا اداﻣـﻪ داﺷـﺖ و اﻣـﺮوزه در ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﺨـﺶﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺎﻟﺖﻫﺎ و ﺣﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬در آﻳﻮا‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻮل داﺷﺖ‪ ،‬آن را وارد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻮدﺟﻪ ﺧـﻮد ﻣـﻲﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ‪ ‬ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺧـﻮب ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﭘـﺮوژه ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎتدﻫﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪) 1999‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ 22/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﺎل ‪ 22000‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺪ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣـﺮدم آﻳـﻮا در ﻳﺎﺑﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ دوﻟﺖ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ روﻳﻜـﺮد‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫راه ﺣﻠﻲ ﻛﻪ در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮا ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣـﺪل ارزش ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺪه اوﻟﻴﻪ آن‪ ،‬اﻳﺠﺎد دوﻟﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺤﻮر ﺑﻮد؛ روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟـﺖ‬ ‫را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،2000‬روﺷﻲ ﺑـﺮاي اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ارزﺷـﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺪل ﻣﺎﻟﻲ ﺑـﺎزده ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ 4‬ﺑـﻮده و ﺗﺤـﺖ‬

‫‪984‬‬

‫‪Iowa‬‬ ‫‪Y2K Problem ‬‬ ‫‪IT value model ‬‬ ‫‪Return on Investment (ROI) financial method ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮا‬

‫‪985‬‬

‫ﻋﻨﻮان آر اُ آﻳ‪‬ﻮا‪) 1‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎزي ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت( ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اداﻣﻪ اﺻﻮل اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اول اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻮل ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در اﺑﺘﺪا از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺴﺎب ﻣﺸﺘﺮك ﻓﻨﺎوري‪ 2‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻗـﻮه ﻣﻘﻨﻨـﻪ ﺗﺨـﺼﻴﺺ داده‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻳﺎﻟﺖ آن را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ را آﺳﺎنﺗﺮ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﻜﺮار ﺑﻴﻬﻮده ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬دوم‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺻﻮرت ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺿﺮورت ﻣﺨﺎرج ﻣﺆﺳﺴﺎت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺰﺑﻮر را از ﻣﺤﻞ اﻳﻦ ﺻـﻨﺪوق‪ ،‬ﺟﺒـﺮان ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻳـﻚ ارﮔـﺎن در راﺳـﺘﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﺧﻄﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻤﻴﺰﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻳﺪ ﭘـﺮوژه‬ ‫دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ارﮔﺎنﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺠﻤـﻮﻋﻪاي از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘـﺎﻧﺪارد ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻋﺎﻣـﻞ ﺑـﻴﻦ‬ ‫‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬اﻣﺘﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺠﻤﻮع اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎ ‪ 100‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﻌﻴـﺎرﻫﺎي اﺳﺘـﺎﻧﺪاردي را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎ را ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﭘﺮوژه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ده ﻣﻌﻴﺎرﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزشﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت را ﻣﻠﺰم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ دادهﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫اﺳﺘـﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻧﻴــﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﻛــﺮدي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺮوح اراﺋـﻪ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻄﺢ از ﺟﺰﺋﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻤﺎل اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺷﺪه و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺨﺎرج ﺗﻜﺮاري را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪ 2001‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺳــﺎﺧﺖ ﺑﺨــﺶﻫــﺎﻳﻲ از ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ‪ ERP‬از ﻗﺒﻴــﻞ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻧــﺴﺎﻧﻲ و ﺗــﺪارﻛﺎت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ اﻳﺎﻟـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗـﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓــﻪﺟـﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ ‪ ERP‬واﺣـﺪ را ﻛـﻪ ﻣﺆﺳـﺴـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ 9/6 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺟﺎزه داﺷﺘﻨﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ‪ ERP‬را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1- R.O. Iowa ‬‬ ‫‪2- Pooled Technology Account ‬‬

‫‪986‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻣﺨﺎرج ﻣﺆﺳـﺴﺎت را ﻣـﻮرد ﻣـﻮ ﺷـﻜﺎﻓﻲ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﺮﻳﺪ و ﺻﻮرت ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑـﺮاي ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺑـﻪ دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺳﻴﺴﺘﻢ آر اُ آﻳ‪‬ـﻮا ﺑـﻪ ﻣـﺪﻟﻲ ﻣﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺴﺘﻨﺪﺳـﺎزي ارزش و اوﻟﻮﻳـﺖﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دوﻟﺘﻲ‪" ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮح دوﻟﺘﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت"‪ 1‬ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 4‬ﺳـﺎل‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮ داﺷﺖ )ﺣﺪود ‪ 16‬درﺻـﺪ ﻣﺨـﺎرج ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻛﺎرﺑﺮان را ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ‪ ،2003‬ﻣﺆﺳﺴﺎت‪ 17 ،‬ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ‪ 6‬ﭘﺮوژه ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﻋﻄﺎ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2004‬آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 4‬ﭘﺮوژه ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻮز ﺗﻤـﺎﻣﻲ آﻧﻬـﺎ ﺻـﺎدر‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪ و‬ ‫از ﺗﻴﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﻛﺮدي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻘـﺶﺑـﺎزي ﻛـﺮدن ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬از دﻳﮕـﺮ اﺻـﻼﺣﺎت اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﺣﺬف ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻜﺮاري اﺳﺖ‪ .‬و آﺧﺮ آن ﻛﻪ اﻳﻦ روش ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ را‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آر اُ آﻳ‪‬ﻮا‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن دوﻟﺘﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاري آﻳﻮا‪ 2‬ﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫روش ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬ ‫اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Varon (2003‬‬

‫‪1- The Best State IT Management Initiative ‬‬ ‫‪2- Iowa Accounting Government Act ‬‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪987‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ ﻋﻤﺪه و ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از ﺑـﺴﻴﺎري ﺟﻬـﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي آن را‪ ،‬از ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻔـﺎوت ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه در ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫روﻧﺪﻫﺎي ﻓﻨـﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد را درك ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ در‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪه در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺖ روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨـﺪي )ﻛـﻪ در‬ ‫آر اُ آﻳ‪‬ﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬از‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس و رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ و‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﺻﻮل ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺘـﺎب ﺑـﻪ آن‬ ‫اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬راﻳـﺞ اﺳـﺖ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺳـﻨﮕﻴﻨﻲ در‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري‬ ‫روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻮده و اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪ در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺪرت و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن‬ ‫را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﺨﺖاﻓﺰاري ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮر‪) 1‬ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاران ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘﻞ( ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫‪1- Moore’s Law ‬‬

‫‪988‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺪرت ﻳﻚ ﻣﺪار ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﺗﺮاﺷـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي(‬ ‫ﻫﺮ ﺳـﺎل دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻮر اﻳـﻦ ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬ ‫را ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻨﺪﺗﺮ اﺻـﻼح ﻧﻤﻮد‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻗﺪرت ﻫﺮ ‪ 18‬ﻣﺎه‪ ،‬دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ ،1-13‬ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﻮر را در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻗــﺪرت رﻳﺰﭘﺮدازﻧــﺪهﻫــﺎي اﻳﻨﺘــﻞ ﺑــﺮ ﺣــﺴﺐ ﻣﻴﻠﻴــﻮنﻫــﺎ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ در ﺛﺎﻧﻴﻪ‪) 1‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺗـﺼﻮﻳﺮ( و ﺗﻌـﺪاد ﺗﺮاﻧﺰﻳـﺴﺘـﻮرﻫﺎ )ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ(‪ ،‬ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮر اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﺮاي وب‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛــﺎر ﺑــﺮده اﺳــﺖ )ﺑــﻪ ‪ Moore,  1997‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ(‪ .‬ﺳــﺎﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻳــﻦ ﻗــﺎﻧﻮن را ﺑــﺎ اﻧــﺪﻛﻲ‬ ‫اﺻﻼﺣﺎت ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ذﺧﻴﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻧﺮخ ﻛﻨﻮﻧﻲ رﺷﺪ در ﻗﺪرت ﭘﺮدازش )ﺑﻪ ‪ Hamilton,  2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻗﻴﻤـﺖ ﻣـﺸﺨﺺ‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻗـﺪرت ﭘـﺮدازش را در‬ ‫ﻋــﺮض ‪ 1/5‬ﺳــﺎل‪ 4 ،‬ﺑﺮاﺑــﺮ اﻳــﻦ ﻗــﺪرت را در ﻋــﺮض ﺳــﻪ ﺳــﺎل‪ 8 ،‬ﺑﺮاﺑــﺮ آن را در ‪ 4/5‬ﺳــﺎل‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻤـﺎﻳﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي )ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ( ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺑـﺮاي ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ‪ ،‬در ﻋﺮض ‪ 10‬ﻳﺎ ‪ 20‬ﺳﺎل ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﺪ )‪ Pountain,  1998‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻً اداﻣﻪ اﻳﻦ رﺷﺪ را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﻓﻨﺎوري ﺷﺒﻜﻪ و ذﺧﻴﺮهﺳـﺎزي‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺗﺮاﺷﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨــﻴﻦ رﺷــﺪي در ﻗــﺪرت ﭘــﺮدازش‪ ،‬در اﻗﺘــﺼﺎد ﭼــﻪ ﻣﻌﻨــﺎﻳﻲ دارد؟ اول اﻳﻨﻜــﻪ‪ ،‬اﻛﺜــﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎﻫﻨﺪهاي ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛـﺮد و ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺎراﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻼق ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻧـﺴﺒﺖ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺮاي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻓﻨﺎوري را ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﺮد ﻛـﻪ از‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ در ﺳﻄﻮح ﻗﺪرت ﻓﻌﻠﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮي در ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع ﻣﺤﺼﻮل و ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﺟـﺬاﺑﻴﺖ ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻲ را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺎ آﻳﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﻜﺎري را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد؟‬ ‫‪1- Millions Instructions Per Second (MIPS) ‬‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪989‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-13‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎي اﻳﻨﺘﻞ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪Modified  from  Intel Corporation,  intel.com.research/silicon/mooreslaw.htm.  Reprinted  by  permission  of  Intel ‬‬ ‫‪Corporation, ©Intel Corporation. ‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻼﻗﻴﺖ را دارﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎ از ﻗﺪرت رو ﺑﻪ رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﻤﺪهاي را از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ Farrell, 2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺑﻘﻲ اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺑـﺮ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ و دﻳﮕـﺮ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻـﻠﻲ اﻗﺘـﺼﺎدداﻧﺎن و‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺒﻮه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در دﻫﻪﻫـﺎي ‪ 70‬و ‪80‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪهاي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در ذﻳـﻞ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻃﻲ ‪ 50‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از‬

‫‪990‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺮز ‪ 2‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪ .(ITAA,  2000‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺪون ﺷﻚ اﻳﻦ ﻣﺨﺎرج ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺟـﺪا ﻧـﺸﺪﻧﻲ از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ "داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ" ﺑﺴﻴـﺎري در ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻋﻤـﺪه ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﺑﻠﻴﻂ ﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻜﺎﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻛﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳــﻮي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﺑــﺴﻴﺎر ﻣــﺸﻜﻞ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در ﺳــﻄﺢ ﻳــﻚ اﻗﺘــﺼﺎد ﻣﻠــﻲ ﻧــﺸﺎن دﻫــﻴﻢ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺎزدﻫﻲ ﻳﺎ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠـﻢ‬ ‫ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻃﻲ دﻫﻪﻫـﺎي‬ ‫‪ 1970‬و ‪ ،1980‬ﺑﻬﺮهوري ﺑﺴﻴﺎر ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮي را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داد‪ .‬ﻓﻴـﺸﺮ‪ 1‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 8‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﺮروي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫واﻗﻌﺎً ارزش آﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬راﺑﺮت ﺳﻠﻮ‪ ،2‬ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺎﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از آﻣﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺑﻬـﺮهوري‪ ".‬اﺧـﺘﻼف ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻴﻦ‬ ‫ارﻗﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و اﻋﺪاد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑـﺮاي درك اﻳــﻦ ﺗﻨـﺎﻗﺾ‪ ،‬اﺑﺘــﺪا ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻔﻬــﻮم ﺑﻬـﺮهوري را درك ﻛﻨــﻴﻢ‪ .‬اﻗﺘــﺼﺎدداﻧﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮهوري را ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮ ورودي‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺿـﺮب ﺗﻌـﺪاد‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎ( در ارزش ﻣﺘﻮﺳـﻂ آﻧﻬـﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﻗﻢ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮرم ﻗﻴﻤﺖ و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻛﻴﻔﻴـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫اﻳﻤﻨﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﻛﻤﺘﺮ( ﺗﻌﺪﻳﻞ و اﺻﻼح ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ وروديﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه از ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎ ﺑـﻪ وروديﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ 3‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ وروديﻫﺎي دﻳﮕﺮ )ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري و ﻣـﻮاد( ﻧﻴـﺰ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺮهوري ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ ،4‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ‬ ‫‪ ،1-13‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺎده ﺑﻬﺮهوري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Fisher (2001) ‬‬ ‫‪Robert Solow ‬‬ ‫‪Labor productivity ‬‬ ‫‪Multifactor Productivity  ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪991‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-13‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻬﺮهوري ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر در ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺴﻜﻞ‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ درﻳـﺴﻜﻞ‪ 1‬از ده ﻛﺎرﻣﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺘﻲ‪:‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ روزاﻧـﻪ ‪ 1000‬درﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫‪ 1000‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي‪ 10 /‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬

‫دﺳﺘﻲ ﭘﺮدازش ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓـﺮوش واﺣـﺪ‪ ،‬ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪ 5‬درﺻـﺪ‬

‫‪Æ‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺗﻌﺪاد درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ‬

‫روزاﻧﻪ ﺑﻪ ‪ 100‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻧﺮخ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮك ﺧﺪﻣﺖ در اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ‬ ‫از ﺷﺮﻛﺖ ﺣﺪود ‪ 20‬درﺻـﺪ اﺳـﺖ ﻳﻌﻨـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ دو ﻧﻔﺮ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛــﺎر ﺧــﺪﻣﺎترﺳــﺎﻧﻲ ﺑــﻪ‬

‫ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر )ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ(‪:‬‬

‫‪ 1050‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي‪ 8 /‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬ ‫‪Æ‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮي و ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــﻪ ﺗﻠﻔــﻦ را ﺧﺮﻳــﺪاري ﻧﻤــﻮد ﻛــﻪ‬

‫روزاﻧﻪ ﺑﻪ ‪ 131‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ ﺧﺮوﺟـﻲ ﻫـﺮ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ را ﺗـﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻲداد‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘـﺮي از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎترﺳـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري ‪ %31‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ 100)=%31‬ﺗﻤﺎس( ÷ ‪= 31‬‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬

‫‪ (131- 100‬زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان دﻳﮕــﺮي ﻧﻴــﺰ ﺷــﺮﻛﺖ را‬

‫ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻓﻮري ﺑﻪ ‪ %50‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري‪،‬‬

‫ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﺗﻮﺳﻂ اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري ﺗـﺎ ‪ %50‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨــﺎن را اﺧــﺮاج ﻛﻨــﺪ ﻣﻨﺘﻈــﺮ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ ﺗــﺎ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮوﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻜﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ذﻳـﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮهوري را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺒﻠﻲ و ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري‬

‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎء اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺮهوري را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻗﺮار داده و اﻧـﻮاع ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺗﻮﺿـﻴﺤﺎت ﻣﻤﻜـﻦ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﺗﻨـﺎﻗﺾ آﺷـﻜﺎر را اراﺋـﻪ‬ ‫دادهاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ ‪ Olazabal, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻮﺿـﻴﺤﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﻮد‪ (1) :‬ﻣـﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟـﻮد در دادهﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ (2) .‬ﻓﻮاﻳـﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ‬ ‫‪1- Driscoll‬‬

‫‪992‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫زﻳﺎنﻫﺎي ﺣﻮزهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﻨﺜﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ (3) .‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻳﺎ زﻳﺎنﻫﺎي ﺧﻮد آن‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد را در اداﻣﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت داده ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري را ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺻـﺤﺖ ﻣﻘـﺪار‬ ‫ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ دادهﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ و وروديﻫـﺎ ﻧـﺴﺒﺘﺎً آﺳـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‪ ،‬ﻓﻮرد و داﻳﻤﻠﺮ ﻛﺮاﻳﺴﺘﻠﺮ‪ 1‬ﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺮور زﻣـﺎن ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ وروديﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﺑـﺎ دﻗـﺖ ﻣﻌﻘـﻮل‪ ،‬ﻛـﺎر ﭼﻨـﺪان‬ ‫دﺷﻮاري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪﻳﺎﻓﺘـﻪ از‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دور ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺻﻨـﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎترﺳـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣـﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ درﻣـﺎﻧﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺤـﺼـﻮﻻت‬ ‫ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬دﺷـﻮارﺗﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﺨـﺶ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺳـﭙﺮدهﮔـﺬاري و‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب‪ ،‬از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﻫﻔﺖ روز ﻫﻔﺘـﻪ از اﻳـﻦ دﺳـﺘﮕﺎه در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ اﻓـﺮاد ﺗﺤــﻮﻳﻠﺪار از‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ 4‬ﻋﺼﺮ‪ ،‬رﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ارزش اﻳـﻦ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ارزش ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري اﺳﺖ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺗـﺄﺛﻴﺮ آن ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺗﻤﺎم ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﺷـﻜﺎر ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺎﺧﻮﭘـﺪﻫﻴﺎي‪ 3‬در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﺑﻬـﺮهوري‬

‫‪1- Daimler Chrysler ‬‬ ‫‪2- Automated Teller Machines (ATM) ‬‬ ‫)‪3- Mukhopadhyay (1997‬‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪993‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊآوري ﻋﻮارض‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮ ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه دارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﺎده ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻲ‪ 1‬ﻃﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ‪ 60‬ﺑﻨﮕـﺎه ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻌﻤـﺎري و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻤﻲ )ﻛﻪ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘـﺮوژه‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ( وﺟـﻮد دارد اﻣـﺎ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﻮاﻫﺪي از ارﺗﻘـﺎء ﺑﻬـﺮهوري در‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻻزم ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻛـﻞ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ دﻫـﻪ ﻃـﻮل ﻛـﺸﻴﺪ ﺗـﺎ ﻛـﻞ ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻃـﻲ‬ ‫دوره اوﻟﻴﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻧﺮماﻓﺰار ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از ﻳﻜـﺴﺎل ﻳـﺎ در زﻣـﺎﻧﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲﺗـﺮ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴــﺖ و ﺑﺮﻳﻨﺠﺎﻟﻔــﺴﻮن‪ 2‬اﺷــﺎره ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑــﻪ ﺳــﺆاﻻت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ارزش‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ آن دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهوري ﻫﻤﺎن ﺳﻮدآوري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻧﻬﺎ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑﻬــﺮهوري و ارزش را ﺑــﺮاي ﻣــﺼﺮفﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﺎﻻ ﻣــﻲﺑــﺮد‪ ،‬اﻣــﺎ اﻟﺰاﻣـﺎً‬ ‫ﺳﻮدآوري ﺳﺎزﻣﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻴـﺖ و ﺑﺮﻳﻨﺠﺎﻟﻔـﺴﻮن ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬از روشﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ زﻳـﺎنﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎ ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬـﺮهوري اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﺮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ را در ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺧﺎص اﻗﺘﺼﺎد ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآورد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﻮﺳﻂ زﻳﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻮزهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار آن را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و در ﻋـﻮض‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻞ ﺻـﻨﻌﺖ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﻬـﺮهوري‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Li et al. (2000) ‬‬ ‫‪2- Hitt and Brynjolfsson (1996) ‬‬

‫‪994‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻘﺶ ﺧﻨﺜﻲﻛﻨﻨﺪه زﻳﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﺗﻔـﺎق ﺑﻴﻔﺘـﺪ‪ .‬وﺿـﻌﻴﺘﻲ را در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺟﺪﻳـﺪي را ﻧـﺼﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ را ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﺬب ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر را در ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﺪ ﺳﺮﺑﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻬﺮهوري ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺪر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻳﺎ زﻳـﺎنﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺨـﻮدي‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺑﻬﺮهوري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺒـﺎﻟﻎ ﻫﻨﮕﻔﺘـﻲ را در ﻛـﺎري ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈـﺎﺗﻲ‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺮَس ﻣ‪‬ﻦ‪1‬ﻣﺨﺎرج ﻧﺴﺒﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫در ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده و راﺑﻄﻪ ﻧﺎﭼﻴﺰي را ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ﻣﺨـﺎرج و ﺳـﻮدآوري‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﺣﺎﺻــﻠﻪ در ﺧﺮوﺟــﻲﻫــﺎي ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳــﺪ ﻛــﺎﻓﻲ ﻧﻴــﺴﺖ‪ .‬اﮔــﺮ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ ‪ %40‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ وروديﻫـﺎ ‪ %50‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺎي اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻳـﺎ وﺿـﻌﻴﺘﻲ را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘـﺲ از آن ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﺸﻜﻼت ﻋﻤـﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﮕﺮي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوم‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻧـﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷـﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﻬﺮهوري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻐﻴﻴـﺮات در وروديﻫـﺎ‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﻧﻴـﺮوي‬ ‫ﻛﺎر ﻃﻲ ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺟﺮا ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ را ﻧﻴـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ وروديﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎري را ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و دﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز وﺳـﻴﻊﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮهوري را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.2‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Strassmann (1997) ‬‬

‫‪ 1-13‬روﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪995‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤـﺎت دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﻣﻮرد ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌﺪادي‬ ‫از ﻣﺤﻘﻘﻴـﻦ اﻇﻬﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺧﻴـﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻧــﺪازهﮔﻴـﺮي ﺑﻬـﺮهوري را ﺑـﻲارزش‬ ‫ﻛﻨــﺪ )‪ .(Reichheld  and  Scheffer,  2000;  Qing  and  Plant,  2001‬ﺑــﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫‪ CRM‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻻزم‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻳـﺎ ‪ 6‬ﺳـﺎل زﻣـﺎن ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺪر ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺪﻻل‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ دورﺟﻮ و ﻛُﻬﻠﻲ‪ 1‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.3‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬آﻳﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻨﺜﻲﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺮهوري ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ در ﺧﻮد ﻓﻨﺎوريﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞﺳﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ ﻓﻨﻮن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎراﺗﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻛﻨﺘـﺮل ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري را در ﻛـﻞ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﻢ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﻬــﺮهوري ﺳــﺎزﻣﺎن را ﺑﻬﺒــﻮد ﻣــﻲﺑﺨــﺸﺪ‪ .‬ﻟــﻴﻦ و ﺷــﺎﺋﻮ‪ 2‬ارﺗﺒــﺎط ﻣﺤﻜــﻢ و ﻗــﻮﻳﻲ را ﺑــﻴﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎراﻳﻲ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮده و از ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺟﻬﺖ ﻛـﺎراﻳﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗـﺎ ﺑﻬـﺮهوري ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﻳــﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺟــﺎﻣﻊ ﺑــﺮ روي ارزش اﻗﺘــﺼﺎدي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در اروﭘــﺎ‪،‬‬ ‫)‪ Legrenzi (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻳﺎﻓﺘﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-13‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬اﺳﺎﺳـﺎً ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ داراﻳﻲﻫﺎ و ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﻜﻞ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴـﺴﺖ و ﻋﻮاﻣـﻞ دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺑﻴـﻦ دﺧﻴـﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺗﻨﺎﻗــﺾ ﺑﻬـﺮهوري ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ واﺳـﻂ )در وﺳـﻂ ﺗﺼﻮﻳﺮ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﻤـﻮده و ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Devaraj and Kohli (2002) ‬‬ ‫)‪2- Lin and Shao (2000‬‬

‫‪996‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-13‬روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Soh and Markus, 1995 :‬‬

‫ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺒﻮدن ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﻣﻮرد ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻋـﺪم دﻗـﺖ در‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ رﺳﻤﻲ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫‪ Seddon et al., 2002‬و ‪ Sawhney, 2002‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬دوران ﺣﺒـﺎب‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،1‬ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮوژهﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ آﻏﺎز ﺷﺪﻧﺪ و اﻛﺜﺮاً ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﻜﺮدي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ درﺑـﺎره ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻲ از روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ )ﺑﺨﺶ‬ ‫‪ 3-13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﻋﻘﻴﺪه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارد زﻳﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻋﻠﺖ آن را ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫـﻴﻢ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺳﻄﺢ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻞ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬آﻧﻬﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن رﺷﺪ ﺑﻬﺮهوري در ﺳـﻄﺢ ﻛـﻼن اﻗﺘـﺼﺎد‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻬﺮهوري را در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺎدر ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳـﺆال ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺗﻨـﺎﻗﺾ ﻫﻨـﻮز ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪﮔﻴـﺮي ﻣﻬـﻢ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و اﻗﺘﺼﺎد دﻗﻴﻖ‬ ‫‪1- Dot‐com bubble ‬‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪997‬‬

‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ %50‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي ﻛـﻼن در آﻣﺮﻳﻜـﺎ در ﻋﺮﺻـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده و اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ زﻣﺎن در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫آن از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓـﺼﻞ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬ ‫دو ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﻪ روشﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻛﺴﺐ اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوري را ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺳﻮق دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺑـﺴﻴﺎري را ﺗﺤـﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻳــﻚ روش اوﻟﻴــﻪ ﺑــﺮاي ﺗﻔﻜﻴــﻚ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻴﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨﺎي ﻻزم را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺮﻛﺰ داده‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬اﻧﺒـﺎر داده و ﭘﺎﻳﮕـﺎه داﻧـﺶ‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺑــﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ در ﻛــﻞ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻣــﺸﺘﺮك ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﻣــﻲرود )ﺑــﻪ‬ ‫‪ Broadbent and Weill, 1997‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‬ ‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻌﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﻣـﻲﺗـﻮان ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺻﻮرت ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻳـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ ﺳـﻔﺎرش از ﻣـﺸﺘﺮي را ﻧـﺎم ﺑـﺮد‪ .‬ﺗﻌـﺪاد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮان از آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﺑﺨـﺶ ﻛـﺎرﻛﺮدي اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد ﻳـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و ﻣﻨـﺎﻓﻊ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫راس و ﺑﻴﺚ‪ 1‬روش دﻳﮕﺮي را ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ دﺳـﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.4‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬

‫‪1- Ross and Beath (2002) ‬‬

‫‪998‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫـﺪف ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )ﻛـﻪ در ﺟـﺪول ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫"ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك" ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ )روﻳﻜـﺮد ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ( و ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬دوارج و ﻛُﻬﻠﻲ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري اﻧﺠـﺎم‬ ‫دادهاﻧﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑـﻪ اﻧـﻮاع ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و راﻫﺒـﺮدي‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻛﺎس‪ 1‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳـﺪﮔﺎه وي در اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎره در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻮع ﮔﺮوهﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ارزش اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬

‫اﻓﺮاد در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬از اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ؛‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮدﺑﺨﺸﻲ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎي ﺳـﺎل ﺗﺤـﺖﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔـﺬارد‪ .‬در ﻫـﺮ دو ﻣـﻮرد‪ ،‬ارزش‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ )ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻨﻬﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ( ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺪون اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ارزش ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزش اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺪون اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت = ارزش اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ و ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬دﻛـﺮ و دﻫـﻮگ‪ 2‬درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ارزﻳـﺎﺑﻲ وام در ﻳـﻚ ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ارزان ﺷﺪن ﻓﻨﺎوري و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﺷﺪن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﺟﺬابﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ارزش اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪه‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ارزش را ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻫﻨﻲ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﺑﺰﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺨﺺ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ آﺷـﻨﺎﻳﻲ را ﺑـﺎ وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫)‪1- Lucas (1999‬‬ ‫‪2- Dekker and de Hoog (2000) ‬‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪999‬‬

‫داﺷﺘﻪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ وي را ﻣﻐﺒﻮن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي آن ﻛﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺨﻤـﻴﻦﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه را ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‬ ‫ﺑﻪ روش ﺳﻨﺘﻲ‬

‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﺣﻮزهاي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳـﻒ و اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﻨـﺎﻓﻊ و‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ در دﻓـﺎﺗﺮ‬ ‫ﻛﺎري ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺮا ﺷﺪ ﻛﻪ واژهﭘﺮداز ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﺎﻳﭗ ﺷـﺪه و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺻـﻔﺤﻪ ﮔـﺴﺘﺮده‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺳﺘﻮﻧﻲ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎبﻫﺎي دهﻛﻠﻴـﺪي ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‪،‬‬ ‫روﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ را در ﺧﻄﻮط ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺟﻮش داده و رﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻧﺒـﺎر‪ ،‬اﻗـﻼم وارد‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ‪ ،RFID‬ﺛﺒـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻣـﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ آﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳــﺎزي اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد ﻳــﺎ ﺧﻴــﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧــﻪاي دﻳﮕــﺮ از ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻳــﻚ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ و اﺻـﻼح ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﺑـﺰار ﺳـﻨﺘﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ و ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه‪ .‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻛﻼن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه ﻛـﻪ ارزش ﻛـﻞ ﻣﻨـﺎﻓﻊ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻏﻠﺐ ارزش ﺧـﺎﻟﺺ‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ‪ 2‬را ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ،NPV‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮان‬ ‫ارزشﻫﺎي آﺗﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﺗﻲ را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻻزم ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ آن ﻣﻨـﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﻤـﻮده و ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻧﺪ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ )ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎي ﺧـﺎص و‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ‪ NPV‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1- Capital Investment ‬‬ ‫‪2- Net Present Value (NPV) ‬‬

‫‪1000‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ NPV‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه ﻳـﺎ "ﻣﺤـﺴﻮس"‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ارزشﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫روﺑﺎتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻓـﺮاد ﺟﻮﺷـﻜﺎر ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر در دوره ﺣﻴﺎت روﺑﺎتﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪاري و ﻧﺼﺐ روﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‪ .‬اﺑـﺰار ﺳـﻨﺘﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻛـﻼن‪ ،‬ﺑـﺎزده‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ 1‬اﺳﺖ ﻛـﻪ اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ را در اﻳﺠـﺎد ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺑـﺎ داراﻳـﻲﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ROI .‬ﺑﻪ ﺻـﻮرت درﺻـﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷـﻮد )ﻫـﺮ ﭼـﻪ اﻳـﻦ درﺻــﺪ ﺑﻴـﺸـﺘﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳﺖ(‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬اﺳـﺎﺳﺎً ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴـﻢ درآﻣـﺪ ﺧـﺎﻟﺺ ﺳـﺎﻻﻧﻪ‪ 2‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ داراﻳﻲﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷـﺪه در ﭘـﺮوژه‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﺟﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Paton and Troppito (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﺑــــﻪ ﺳــــﺎﻳﺖ ‪) plumtree.com‬و ﺻــــﻔﺤﺎت ﻣﺮﺑــــﻮط ﺑــــﻪ ﻣﻨــــﺎﺑﻊ و اﺳــــﺎﻣﻲ در ﺳــــﺎﻳﺖ‬

‫‪ ،(metagroup.com‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﻧﻤﻮﻧــﻪاي از ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت دﻗﻴﻘــﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭘــﻼمﺗــﺮي‬ ‫ﺳﺎﻓﺖوِر‪ ،3‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺎﮔﺮوپ‪ 4‬در ﻣﻮرد ‪ ROI‬ﻳﻚ درﮔﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪه را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دوﻣﻨـﻲ‬ ‫راﺟﺎن‪ 5‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ درﺻﺪ ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﺎﻻﻧﻪ در ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ 10‬درﺻـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺟـﺎﻣﻊ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Kudyba and Vitaliano (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش دﻻري ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤـﺪه‪ ،‬ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع و ﺻﺮف ﻧﻈـﺮ از ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﺳـﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪ ،‬ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت )ﺑـﻪ‬ ‫‪ Gerlach et al., 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ( و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫‪Return on Investment (ROI) ‬‬ ‫‪Net annual income ‬‬ ‫‪Plumtree Software ‬‬ ‫‪META group‬‬ ‫‪Davamanirajan et al. (2002) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪1001‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺪﻳﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ و اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪن ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬آن را ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ آن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري و اداﻣﻪ ﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬رﻓﻊ اﻳﺮادﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺻـﻼح و ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺪﺗﻲ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺠﺪد ﺳﺎل ‪ 2000‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ دﻻر ﻫﺰﻳﻨـﻪ را ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن در ﺑﺮ داﺷﺖ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Read et al., 2001 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻳﺎﺑﻲ را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ‪ DiNunno, 2002‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع ارزش وﺟﻮد دارد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺎء( ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺪدي )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل دﻻر ﻳـﺎ درﺻـﺪ(‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ارزشﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دﺳﺘﻴـﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫــﻲ از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺟـﺮا ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﺣﺘﻤـﺎﻻت ﻓـﻮق‪ ،‬ﻣـﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨـﺪه اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬در ﻣﺤﺪوده ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه ﻳـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در آﺧـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬ارزش ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪاري ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ از اﺑﺘـﺪا ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﮔـﺮِي و واﺗﺴـﻮن‪ ،1‬اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان در ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻧﺒﺎرﺳـﺎزي دادهﻫﺎ ﻫﻨـﮕﺎم ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬـﺎدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳــﻪﮔـﺬاري‪ ،‬اﻏﻠــﺐ ﺑـﻪ ﺟـﺎي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫دﻗﻴﻖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑﺮ ﺷـﻢ دروﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ را در ﭘـﺮوژهﻫـﺎ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺸﻜﻼت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ )داتﻛﺎمﻫﺎ( در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،2000-2002‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺑﺎ ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري ﻗﻮي‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ROI‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﺟﺒـﺎري ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﺎوﻧﻲ‪ 2‬و دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣـﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟـﻮد در ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬از ارزش ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس واﻗﻌﻲ و ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬

‫)‪1- Gray and Watson (1998‬‬ ‫‪2- Sawhney (2002) ‬‬

‫‪1002‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫دﻗﻴﻖ ارزش آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ )ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌـﺖ‪،‬‬ ‫‪ Clermont, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬

‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ آﺳﺎنﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﭼﺎﻻﻛﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري اﻓﺮاد ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ارزش اﻳﻦ ﺑﻬﺒﻮد‪ ،‬اﺻﻼً‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً آﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﺪﻳﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ در ﺻﺪ از ﻛﻞ ﺳﻮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻨـﺎ‬

‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ آرﻧـﻮ ﭘﻨﺰﻳـﺎس‪ ،1‬ﺑﺮﻧـﺪه ﺟـﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑـﻞ در ﻓﻴﺰﻳـﻚ‪ ،‬ﻧﺎوﮔـﺎن ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻛـﻼنﺷـﻬﺮ‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ 2‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاي دو دﻫﻪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﻓﺮودﮔﺎه دﻳﮕﺮ را ﻧﺪﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت او‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري‬ ‫ﻧﺎﺷــﻲ از ﺑﻬﺒــﻮد ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻮد )‪.(Devaraj  and  kohli;  2002‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺰوده ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ اﻳـﻦ ﻣﺮﻛـﺰ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در رزرو ﺑﻠـﻴﻂ‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺎﻓﺮ و ﺑﺎر‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎري ﺧﺪﻣﻪ ﭘﺮواز‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺎﻧﺪ ﻓﺮودﮔـﺎه‬ ‫و وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وروديﻫﺎ اﻳﻔﺎء ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‬ ‫را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺪون اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺗﻄﺒﻴـﻖ داده و‬ ‫ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ روش‪،‬‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ راﻳﺎن و ﮔﻴﺘﺰ‪ ،3‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ زﻳﺮﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان اﻳﺠـﺎد راﺣﺘـﻲ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات زﻳـﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻗﺪرت در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪1- Arno Penzias ‬‬ ‫)‪2- NewYork Metropolitan Transit Authority (MTA‬‬ ‫‪3- Ryan and Gates (2004) ‬‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪1003‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس را ﻧﺎدﻳـﺪه ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ارزﺷﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدآوري و درآﻣﺪ آن را ﺗﺎﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮه آﻧﻬﺎ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺆاﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ .‬آﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻦ راه ﺣـﻞ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﻜﻞ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس در‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ارزشﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒـﻲ‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ NVP‬ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺳﺎدﮔﻲ اﻳﻦ ﺷـﻴﻮه‬ ‫ﺟﺬاب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺮضﻫﺎي ﺑﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ در اﻳـﻦ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﺑﺤـﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴـﺰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ارزش زﻳـﺎدي‬ ‫را ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺎ‬ ‫ارزش‪ ،‬ﻫـﺪر رﻓﺘـﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ارزش ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻤـﻜﻦ اﺳﺖ از ﺳﺮﻣﺎﻳـﻪﮔﺬاري ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮده و آﻧﮕﺎه درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ رﻗﻴﺒـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻬـﻢ ﺑﺎزار ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ داده اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑـﻪ ارزش دﻻري آن‪ Plumtree corp., 2001 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس وﺟـﻮد دارﻧـﺪ )ﺑـﻪ ‪Read et al., 2001‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺳﺎوﻧﻲ‪ 1‬راه ﺣﻞﻫﺎي زﻳﺮ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺨﺖ را در ﻛﻨﺎر ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدلﺗﺮ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ راﻫﺒﺮديﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫و ﺷــﺮﻛﺎ‪ ،‬وﻓــﺎداري ﻣــﺸﺘﺮي‪ ،‬زﻣــﺎن واﻛــﻨﺶ ﺑــﻪ اﻗــﺪاﻣﺎت رﻗﺒــﺎ و ﺑﻬﺒــﻮد ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺘﻤﺮ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ در ﻃـﻮل‬ ‫زﻣﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﻣـﺸﺘﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس ﭘﻨﺞ اﻣﺘﻴﺎزي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺑﻨﻴـﺎن‬ ‫ﻋﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺮوژهﻫﺎي رو ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪1- Sawhney (2002) ‬‬

‫‪1004‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮد را اول ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﺮوژه را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺨـﺎﺑﺮات‬ ‫درﻳﺎﻓــﺖ ﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﺧــﻮد را در اﻧﺒﺎرﺳــﺎزي دادهﻫــﺎ‪ ،‬ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﺎزار دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﻬـﺎﻳﻲ واﻗﻌـﻲ‬ ‫ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ و ﭘﺲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻓﺮوش‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﻣﻮارد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه را دﻧﺒـﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت و ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ از ﻛﺠــﺎ ﺣﺎﺻــﻞ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻗﻴــﻖ ﺑﺎﺷــﻴﺪ و‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ اِﻟﻲ ﻟﻴﻠـﻲ‪ 1‬وبﺳـﺎﻳﺘﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﻳﻨﻮﺳِﻨﺘﻴﻮ‪ 2‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد ﺗﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬در ازاي ﭘـﺎداشﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ )ﺟﻮاﻳﺰ( ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﻴﻠـﻲ‪ 3‬در اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑـﺎ ‪ 8000‬داﻧـﺸﻤﻨﺪ اﺳـﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد و از اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺎﻣﻲ ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﻃﺮح ﻛﺎري‬

‫ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﭘﺮوژهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬روﻳﻜﺮد ﻃـﺮح ﻛﺎري‪ 4‬ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻃﺮح ﻛـﺎري در اواﺳـﻂ دﻫـﺔ‬ ‫‪) 90‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي داتﻛـﺎم اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ( ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫زﻳﺎدي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪  .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،2002-2003‬ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از دﻻﻳـﻞ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺣﺒـﺎب دات ﻛﺎم‪ ،‬ﻃﺮحﻫﺎي ﻛﺎري ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬اﮔـﺮ ﻃـﺮحﻫﺎي ﻛﺎري ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺻﺤﻴــﺢ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﺑـﺰار‬ ‫ﻣﻔﻴﺪي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻃـﺮح ﻛﺎري ﺳﻨﺪ ﻣﻜﺘﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان ﺟﻬﺖ ﺟﻠﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻳـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﭘﺮوژه ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ آن‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﺧﺎص اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ و اﺟﺮاي آن ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف آن ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺑﻮدﺟﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رﻳﺴﻚ ﻓﻨﺎوري ﻧﻴﺰ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم‬

‫‪Eli Lilly Co. ‬‬ ‫‪InnoCentive  ‬‬ ‫‪Lilly ‬‬ ‫‪Business case ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 2-13‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪1005‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را آﻏﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺮوژه ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ(‪ .‬ﻃﺮح ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ از‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻌﺸﺎن ﺟﻬﺖ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ راﻫﺒـﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛﻤـﻚ ﻧﻤـﻮده و ﺳـﺎزﻣﺎن را ﻳـﺎري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ و ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﭘـﺮوژه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﻃـﺮح ﻛـﺎري ﺑـﺮاي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ‪ paloalto.com‬و ‪ bplans. Com‬ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد(‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛﺎري ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧﺎﺳﻜﺎران‪ 1‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ را ﺑـﻪ ﭘـﻨﺞ ﺑﺨـﺶ‪ ،‬ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 3-13‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺖ ﺗـﺪاوم ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي‪ ،‬ﻃﺮح ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ راه دﻳﮕﺮي ﻧﺪارﻳﻢ‪ ".‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن داراﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،2‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ را ﻣﻠـﺰم‬ ‫ﻛﺮد ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻓﺮمﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲﺷﺎن‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬والﻣﺎرت‬ ‫و دوﻟﺖ ﻓﺪرال آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ‪ RFID‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺳﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا رﻗﻴﺒـﺎﻧﺶ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را‬ ‫اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣـﺸﺘﺮي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭼﻨﺪاﻧﻲ از ﺳﻮي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــــﺮاي ﺗﻮﺿــــﻴﺤﻲ در ﻣــــﻮرد ﻃــــﺮحﻫــــﺎي ﻛــــﺎري در ﺗﺠــــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــــﻲ‬ ‫)‪ Turba et al. (2006‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــــﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﺑـــﺰاري ﺟﻬــﺖ ﺗﻬﻴــﻪ ﻳـﻚ ﻃــﺮح ﻛـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫)‪ Wang and Shiang (2002‬و ‪ sap.com/solutions/case builder‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛﺎري ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ DePalma (2001) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺜﺎل از ﻃﺮح ﻛﺎري ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘـﻞ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ ،W13.6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- Gunasekaran et al. ‬‬ ‫‪2- U.S. Internal Revenue Service (2001) ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1006‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-13‬ﻣﺪﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در ﭘــﺮوژهﻫــﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒــﻊ‪:‬‬

‫‪Gunasekaran  et  al., ‬‬

‫‪  .2001, p. 354‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪:‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺘﻌﺪدي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ارزش اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮد‪ .‬ﺟـﺪول ‪ ،1-13‬ﺑﺮﺧـﻲ از روشﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎﻟﻲ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺑﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ اﻧﺘﺨـﺎب اﻳـﻦ‬ ‫روشﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣـﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎري دارﻧﺪ ﻛﻪ از‬ ‫وروديﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﺺ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺑﺮﺧـﻲ از ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ .(Violino,  1997‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از اﻳﻦ ﻣـﻮرد‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧﺒـﺮه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ روشﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬روشﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ )ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬ﺑﺮاي رﻓﺘـﺎر ﺑـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1007‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-13‬روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫روش‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬

‫ﻧﺮخ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎ را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺠﺪد را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﺮخ ﻓﺮض‬

‫ﻣﺤﻮر ﻣﺸﺘﺮك ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ رﻳﺸﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬

‫درك آن‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ﺗﻨﺰﻳﻠﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ اﺳﺖ‪ .‬ارزش را ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازه و دوره ﺣﻴﺎت‬

‫‪2‬‬

‫ﻧﺎﻣﺤﺪود ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪NPV‬ﻫﺎي ﭘﺮوژه‬

‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ‬

‫ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﻗﻢ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ‬

‫دوره ﺣﻴﺎت را دارﻧﺪ ﻳﺎ ارزش اﺳﻘﺎﻃﻲ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫را ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺷﺪه ﻳﺎ‬

‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﭘﺲ از زﻣﺎن ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬

‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي‬

‫ﻣﻌﻴﺎر ﻋﺮﺿﻪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺪي ﭘﺮوژه اﺳﺘﺎﻧﺪاردي را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم آﺷﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﺑﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎرج و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزده داﺧﻠﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫ﻳﺎ ارزش ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﻣﺴﺘﻤﺮي ﻣﺴﺎوي‬

‫دوره‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻨﻔﻌﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪ ،Capital Budgeting and Long Term Financing Decisions‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ،N.E.Seitz‬ﭼﺎپ ﻣﺠﺪد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛـﺴﺐ اﺟـﺎزه‬ ‫از ‪ ،South‐Western College publishing‬ﺷﻌﺒﻪاي از ‪.Thomson Learning‬‬

‫‪ 3-13‬روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﺘﺮ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻛـﻼن‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺜﻼً در ﻣﻮرد ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻋﺪم ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺣﻤﻞ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬واﺿـﺢ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫)‪Internal Rate of Return (IRR‬‬ ‫‪Net Present Value or Net Worth (NPV or NW) ‬‬ ‫)‪Equivalent Annuity (EA‬‬ ‫‪Payback Period ‬‬ ‫‪Benefit‐to‐Cost Ratio ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪1008‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻳـﻦ اﺣﺘﻤـﺎل را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي آﻧﻬﺎ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ؟‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻲ ﺣﺎوي ﺑﻴﺶ از ‪ 60‬روش ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫را ﻣـﻲﺗـﻮان در )‪ Renkema  (2000‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫روشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ McKay and Marshall (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ‪ 4‬ﻧﻮع‬ ‫زﻳﺮ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .1‬روﻳﻜﺮد ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ را در ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ ارزش‬ ‫ﭘﻮﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎنﻫـﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟـﻲ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ارزش ﺧـﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠـﻲ و ﺑـﺎزدﻫﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از روشﻫﺎي روﻳﻜﺮد ﻣﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬روﻳﻜﺮد ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎره‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮات ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﻴﺮﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ )ﻳﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ( ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﭘـﻮﻟﻲ ﺑﻴـﺎن ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬را ﻧﻴـﺰ در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﻮن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻤـﻲ و ﻛﻴﻔـﻲ را ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ 1‬و ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬روﻳﻜﺮد ﻧﺴﺒﺖ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﻣﺨـﺎرج ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﻞ ﮔﺮدش(‪ ،‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬روﻳﻜﺮد ﺳﺒﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻃﺒـﻖ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺳﺒﺪﻫﺎ )ﻳﺎ ﺟﺪاول( را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬روﻳﻜـﺮد ﺳـﺒﺪ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎره‪ ،‬ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪﺗﺮي اﺳﺖ و ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ روشﻫﺎي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ارزش‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤـﻚﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ اﺻـﻮل‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫واﻗﻌﻲ‪ .2‬روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺨﺶ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Information Economics ‬‬ ‫‪2- Real‐option valuation ‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬

‫‪1009‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﻲ‬ ‫ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳــﺎل روي ﻫــﻢ اﻧﺒﺎﺷــﺘﻪ ﺷــﻮد‪ .‬ﻳــﻚ روﻳﻜــﺮد ﺟﺎﻟــﺐ ﺑــﺮاي ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ TCO‬ﻓﺮﻣـﻮﻟﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒــﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري و ﻛﻨﺘـﺮل ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ( ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ )ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺨﺖاﻓﺰار(‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري )ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬اﺟﺮا‪،‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺼﺐ‪ ،‬زﻣﺎن از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي ﺻﺪﻣﺎت وﻳـﺮوسﻫـﺎ و ﻣـﺼﺮف‬ ‫اﻧﺮژي( و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﺘﺮل )اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي‪ ،‬اﻳﻤﻨـﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺮﻛـﺰي( ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ TCO .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪ در ﺻـﺪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار ﺻـﺮف ﺑﺎﺷـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫‪ David et al. 2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﭼﻨـﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫﺎي ﻫـﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه دﻗﻴــﻖﺗـﺮي اﻧﺠــﺎم دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ روش ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫‪ TCO‬ﺗﻮﺳﻂ داوﻳﺪ‪ 2‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪ‪ .‬وي ﻣﺜـﺎل ﻣـﺸﺮوﺣﻲ از ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت‬ ‫‪ TCO‬ﻟﺤﺎظ ﺷﻮﻧﺪ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ و ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻴــﺸﺘـﺮ )‪ Vijayan  (2001‬و )‪ Blum  (2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـــﺪ و ﺑــﺮاي ﻳــﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌ ــﻪ ﺟﺎﻣ ــﻊ‪ ،‬ﺑــﻪ‬ ‫)‪ Ferrin and Plank (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ 3‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﻨﺎﻓـﻊ‬ ‫ﻣﻠﻤﻮس و ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ‪ TCO‬و ‪ ،TBO‬ﻣﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﺎزدﻫـﻲ ﺳﺮﻣــﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃــﻼﻋﺎت را ﻣﺤﺎﺳﺒــﻪ ﻧﻤـﻮد ]‪ =TBO‐TCO‬ﺑـﺎزدﻫﻲ[‪.‬‬ ‫ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت‪ Kohil and Devaraj (2002) ،‬و ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W13.8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‬

‫روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﺰرگ‬ ‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت آزﻣﺎﻳـﺸﻲ و ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﻴﻦ‪ 4‬روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫‪Total Cost of Ownership (TCO) ‬‬ ‫‪David et al. (2002) ‬‬ ‫)‪Total Benefit of Ownership (TBO‬‬ ‫‪Keen (1981) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪1010‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ آن‪ ،‬ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﻮده و ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ اراﺋـﻪ در ﻗﺎﻟـﺐ ارزشﻫـﺎي ﭘـﻮﻟﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺑﻬﺘـﺮ‪ ،‬درك ﺑﻬﺘـﺮ از ﺷـﺮاﻳﻂ ﻛـﺎري و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻏﻴﺮﭘﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺎر‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس در دﻳﮕـﺮ‬ ‫اﻧـــﻮاع ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫﺎﺳـــﺖ‪ .‬ﺑﻨـــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـــﻞ ارزش ﻣـــﻲﺗﻮاﻧـــﺪ ﺑـــﺮاي اﻧـــﻮاع دﻳﮕـــﺮي از‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴـﺰ ﻛـﻪ در آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ارزش اﻓـﺰوده‪ ،‬از‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 8‬ﮔﺎم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-13‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول )‪ 4‬ﮔﺎم اول(‪ ،‬ﺑﺎ ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﻲ‬ ‫ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه )ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس( را‬ ‫ﺷﻨ ــﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨــﻪ اراﺋــﻪ اﻳــﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎ را ﺗﺨﻤــﻴﻦ ﻣــﻲزﻧﻨــﺪ‪ .‬اﮔــﺮ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ارزش اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ را دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ اوﻟﻴـﻪ ‪) DSS‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت(‪ ،‬در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑـﺎره ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ درك ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزش ﻣﻨﺎﻓﻊ و‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮي از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺆاﻟﻲ ﻛـﻪ در اﻳﻨﺠـﺎ ﻣﻄـﺮح‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-13‬ﮔﺎمﻫﺎي روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‪.‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1011‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪه‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ در ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑﺎره ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬روﻧﺪ ﻓﻌﻠـﻲ ﺧﺮﻳـﺪاري ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ آن و رواج ﻓﺰاﻳﻨﺪه اراﺋﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ راﻳﮕﺎن ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮاي ‪ 30‬ﺗـﺎ ‪ 90‬روز‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺻﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را در واﺣـﺪﻫﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﺧـﺎص‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺳـﭙﺲ در ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻟﺨﻮاه‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪،‬‬ ‫ﺑﻪ )‪ Fine et al. (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‬

‫روﻳﻜـﺮد اﻗﺘﺼـﺎد اﻃــﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺒﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻔﻬــﻮم ﻋــﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴـــﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﺳـﺖ زﻳـﺮا ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن و از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻨﺎﻓـﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤــﻮس ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺛــﺮات اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه ﺑـﺮ داﻣﻨـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﺧـﻮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ دارد‪ .‬ﻫﺮ ﺣـﻮزه‪ ،‬داراي اﺟـﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ‬ ‫)ﺷـﻜﻞ ‪ 5-13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻋــﻼوه زﻣﻴﻨــﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻓـﺰوده ﺷـﻮﻧﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫‪ Mckay and Marshall, 2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ(‪ .‬اﻗﺘـﺼﺎد اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴـﻚ روشﻫـﺎي‬ ‫اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨـﺪي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ در ﺑﺴﻴـﺎري از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-13‬اﻗﺘـﺼﺎد اﻃﻼﻋـﺎت‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Willcocks, 1994, p.376:‬‬

‫‪1012‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻳﻚ روش اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨﺪي‪ ،1‬ﺑﺎ دادن وزن و اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺳـﭙﺲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع وزنﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻛﻠﻴـﺪي را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام‪ ،‬وزﻧﻲ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪ اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ و ﺻـﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﺻﻔﺮ و ده درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎ در وزن ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺮب ﺷـﺪه و آﻧﮕـﺎه ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﺷـﻮد ) ﻳـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ردهﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد ‪ ،R.O.Iowa‬در آﻏـﺎز‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ وزنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫داد‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W13.9‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد روش اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫روش اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨﺪي‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ را وارد ﻛﺮده و ﭼﻪ وزنﻫﺎﻳﻲ را اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪،‬‬ ‫آﻧﻘﺪر اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )زﻧﺠﻴﺮة ارزش(‬ ‫را ﻧﻴﺰ در ﺗﺤﻠﻴﻞ وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻫﺪاف و وزنﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ را در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﺗﻐﻴﻴـﺮات در ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ و وزنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻣـﻮاردي ﺗﻌﻠـﻖ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﻫـﻢ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤـﻮس و ﻫـﻢ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔـﺮ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻗـﻮي ﺑـﻴﻦ ﻳـﻚ ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ( و ﻳﻚ ﻫﺪف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻣﺤﺼﻮل( وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌــﺖ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ارزش ﭘـﻮﻟﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ روي اﻣﺘﻴـﺎز ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ارﺗﺒﺎط دادن ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑـﻪ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ را ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣـﻞ ﻣـﺸـﻜﻞ ارزﻳـﺎﺑﻲ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻜﺮدﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫وزنﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ درآﻣـﺪزاﻳﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪1- Scoring Methodology ‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1013‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس وزنﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮي داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺮدن وزنﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬رﻳـﺴﻚ‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺷـﻜﻞﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ در ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻔﺮز و ﺳﺮﻳﻨﻦ‪ 1‬ارﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ‪ Gaulke,  2002‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ ،W13.10‬ﺣـﺎوي ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ ﺑﺮﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي درﺑـﺎره ﺗﻮﻟﻴـﺪ داﺧﻠـﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ ،(expertchoice.com) Expert choice‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻠﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در اﻛﺜـﺮ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻏﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﻮده و در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﻌﻠـﻲ و آﺗـﻲ ﭘﺨـﺶ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ارزش ﻳﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد و ارﺗﻘﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ از ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﺎص اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ‪ Lewis and Byrd, 2003‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ دو روش ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ اﺻﻮل‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻋﻴﻨـﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ اﻏﻠﺐ از ﺳﻮي اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﺻﻨﻔﻲ در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎوره‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺠﺮﻳﺎن ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ در آن ﺻﻨﻌﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ در اﺳﺘﻔﺎده از زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﺧـﻮد ﻣﻮﻓـﻖ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد زﻳﺮ ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳـﻚ اﻗـﺪام اﺻـﻼﺣﻲ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬روﻳﻜـﺮد‬ ‫‪1- Peffers and Sarrinen (2002) ‬‬

‫‪1014‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻪ دوﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔـﺎوت وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ :‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻋـﺪدي و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﺗﺮ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﺪدي‪ ،‬اﻧﺪازهاي ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺨﺎرج ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪي از ﻛﻞ درآﻣـﺪ‪ (2) ،‬درﺻـﺪ زﻣـﺎن ﺗﻮﻗـﻒ‬ ‫ﻛﺎر )زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ(‪ (3) ،‬ﻛﺎرﺑﺮد واﺣﺪ ﭘﺮدازﻧﺪه ﻣﺮﻛﺰي )‪ (CPU‬ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان درﺻﺪي از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻞ و )‪ (4‬درﺻﺪي از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ و‬ ‫در ﻣﺤﺪوده ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺠﺶﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻏﻠﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ درآﻣﺪ ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ آن در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آن ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛـﺎراﺗﺮي از رﻗﺒـﺎي ﺧـﻮد دارد‪ ،‬ﻳـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴــﺎﻧﮕﺮ اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻛﻤﺘــﺮ از ﻣﻘــﺪاري ﻛــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮده و ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ از‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺤﻚزدن در ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W13.11‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻋﺪدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻟﺰوﻣﺎً ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﺣﻞ آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از اﺳﺘـﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑﺮﺗـﺮ‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻋـﺪدي‪ ،‬ﺑـﺮ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻠﻤﻜـﺮد واﻗﻌـﻲ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘـﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺘﻤــﺮﻛﺰ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ﻧﻈـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آن ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜـﺮدش ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﺗـﺮ دﻳﮕـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در ﻣـﻮرد ﻧﺤـﻮه اﺟـﺮا و‬ ‫ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ دﺳــﺖ آورد‪ .‬اﻳــﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑﺮﺗــﺮ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﺎن ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬از ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻳﺎ از ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑﺮﺗـﺮ را ﺑـﺮاي ﻛـﻞ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت ﺧﻮد اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺘـﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد و اﺟـﺮاي ﺧـﻮد را ﺗـﺎ ﺳـﻄﺢ ﭘﻴـﺸﮕﺎﻣﺎن‪،‬‬ ‫ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪1- Best Practice Benchmarks ‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1015‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ اﺻﻮل‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ واﺣﺪ ﻛﺎري‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫در ﻣﻮرد ﻧﻮع و ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮده و در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺑﻮدﺟﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص‬ ‫داده و از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﺮﻳﻚ ﻣﺴﺎﻋﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺎﺣﺶ در ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺤﻴﻂ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬آﻧﭽـﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﺟﻮد اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮودﺑﻨﺖ و وِﻳﻞ‪ ،1‬روﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ اﺻﻮل‪ 2‬را ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻣﺠﺮﻳﺎن ارﺷـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان واﺣـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺟﻠﺴـﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﮔﺮدﻫﻢ ﻣﻲآﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘـﻨﺞ ﮔـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ 6-13‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري روي زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬اﺻﻮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪) 3‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﻛﻮﺗـﺎه و ﺧـﻮش ﺗﻌﺮﻳـﻒ از اﻫـﺪاف ﻳـﺎ راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن( را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮده و در اﻳﻦ راﺳـﺘﺎ‪ ،‬اﺻـﻮﻟﻲ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﺻﻮل ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.12‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 6-13‬ﺧﻄﻲ را در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻴـﺎن‬ ‫آن‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺗﻮاﻓﻖﻫﺎ‪ 4‬ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂ ﻧﻤﺎﻳﺎنﮔﺮ روﻳﻜـﺮد ﻧﻈـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻃـﻲ آن ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻏﻴﺎب اﺻﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آوردن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬـﺖ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻣـﺸﺘﺮك ﻣـﺬاﻛﺮه ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد ﺟـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻃﺒﻘﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺮودﺑﻨﺖ و وِﻳﻞ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮاﻓﻖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Broadbent and Weill (1997) ‬‬ ‫‪Management By Maxim‬‬ ‫‪Business Maxims ‬‬ ‫‪Deals ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪1016‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-13‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﺻﻮل‪ :‬اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑـﻴﻦ راﻫﺒـﺮد‬ ‫و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪M. Broadbent and P. Weill,‬‬ ‫‪ʺManagement by Maxim, ‬‬ ‫‪ʺSloan Management ‬‬ ‫‪Review, spring 1997, p.79, ‬‬ ‫‪by permission of publisher.‬‬ ‫‪©2001 by Massachusetts‬‬ ‫‪Institute of Technology. All‬‬ ‫‪rights reserved‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫روش ﮔﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ‬

‫ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﺟﺪﻳﺪ و ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري در اﻓـﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن در آﻳﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬـﻮم ﮔﺰﻳﻨـﻪ واﻗﻌـﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺣﻮزه ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺎﻟﻲ آن را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻮدﺟـﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻛﻼن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ارزش ﺧـﺎﻟﺺ‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛﻼن ﻧﻬﻔﺘــﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن را ﻗـﺎدر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳـﻮدآورياش را ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )اﻳﻦ ﻧﺎم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺘﻮان ﮔﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ را از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران ﺣـﻖ ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﺎ ﻓـﺮوش ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ و در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫داد(‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه )و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫وﺟﻮه ﻧﻘﺪ اﻓﺰونﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ رﺷﺪ(‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﺮوژهاي ﻛﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﭘﺮوژه( و ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨـﺸﻴﺪن ﻳـﺎ ﺗـﺄﺧﻴﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺮوژه )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻌﻠـﻲ‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1017‬‬

‫در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧـﻮع دﻳﮕـﺮي از ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫واﻗﻌﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ ،‬اﻣﻜـﺎن واﻛـﻨﺶ ﺳـﺮﻳﻊ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ‪ ،‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد آﻧﻘﺪر ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﺧﻮد‬ ‫را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ رﻗﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻔﻬﻮم ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ )ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﺻـﺮﻓﺎً ﻣـﺎﻟﻲ( را‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫ﭘﺮوژه ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي دﻳﮕـﺮ در آﻳﻨـﺪه اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳـﺪ )ﻳﻌﻨـﻲ ﻓﺮﺻـﺖ ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫واﻗﻌﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد(‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻳﻚ ارزش اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد )‪ Benaroch, 2002‬و ‪ Devaraj nad Kohli, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از ﻣﺪﻳـﺮان ﺑﻴـﺶ از ﺣـﺪ ﭘﻴﭽﻴـﺪهاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘـﺮ‪Dixit and Pindyck, 1995 ،‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤـﺚ در ﻣـﻮرد ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺰﻳﻨـــﻪ ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم ﺟﻬــﺖ ارزﻳــﺎﺑﻲ‬ ‫ﻳــﻚ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﭘــﺮوژه ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در دﻧﻴــﺎي واﻗﻌــﻲ‪ ،‬در ‪ 4‬ﺷــﻜﻞ ﻣﺨﺘﻠــﻒ‪،‬‬ ‫)‪ Benaroch  and  Kauffman  (1999‬را ﺑﺒﻴﻨﻴ ـﺪ‪ .‬ﻟــﻲ و ﺟﺎﻧــﺴﻮن‪ 1‬از روﻳﻜــﺮد ﻣــﺸﺎﺑﻬﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺜـﺎﻟﻲ از ارزﻳـﺎﺑﻲ ‪ DSS‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺌـﻮري ﮔﺰﻳﻨـﻪ واﻗﻌـﻲ‪،‬‬ ‫)‪ Kumar (1999‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬رﻳﭙﻮرت و ﺟﺎورﺳﻜﻲ‪ 2‬اﻳـﻦ روش را ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻃـﺮحﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫روش ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز‬ ‫ﻣﺘﻮازن و‬ ‫روشﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬

‫روش ﻛﺎرت اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﺘـﻮازن‪ ،3‬ﺳﻼﻣﺖ ﻛﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﭘﺮوژهﻫﺎ را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫روش ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎﭘـﻼن و ﻧﻮرﺗـﻮن‪ 4‬اﺑﺪاع ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ‪ 4‬ﺣـﻮزه دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻋﺪدي وﺟﻮد دارد ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪Lee and Johnson (2002) ‬‬ ‫)‪Rayport and Jaworski (2001‬‬ ‫‪Balanced Scorecard ‬‬ ‫‪Kaplan and Norton (1996) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪1018‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-13‬ﻣﻨﻄﻖ ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز‬ ‫ﻣﺘﻮازن‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري از ‪:‬‬ ‫‪Dutta and Manzoni, 1999, ‬‬ ‫‪p.215. The Balanced ‬‬ ‫‪Scorecard Institute, 2004. ‬‬

‫)‪ (1‬اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﻴـﺎرﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ (2) .‬ﻣـﺸﺘـﺮﻳﺎن )ﻧﻈـﺮ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫در ﻣﻮرد ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻴﺴﺖ(‪ (3) .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن )ﻳﺎﻓﺘﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ ﺑﺮﺗـﺮي(‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي و رﺷﺪ )ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﻮﺳﻌﻪ(‪ .‬اﻳﺪه ﻛﻠﻴـﺪي اﻳـﻦ روش‪ ،‬آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺣﻮزه راﻫﺒﺮدي را در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن ﻧﻴﺰ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ )ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﺗﺄﺧﺮّ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺷﻜﻞ ‪ 7-13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت در اﻓــﺮاد‪ ،‬ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎ‪ ،‬اﻳﺠــﺎد ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده‪ ،‬داﻧــﺶ و ﻣﺎﻧﻨــﺪ آن‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎﻳﻲ از ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ )ﺷـﺎﺧﺺﻫـﺎي ﺗﻘـﺪ‪‬م(‪ .2‬روش ﻛـﺎرت اﻣﺘﻴــﺎز‬ ‫)‪ ،(Kaplan and Norton, 2000‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ( ﻛـﻪ از ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ و‬ ‫‪1- Lagging Indicators  ‬‬ ‫‪2- Leading Indicators ‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1019‬‬

‫ﭼــﺸﻢاﻧــﺪاز و راﻫﺒــﺮد ﺑﻠﻨــﺪ ﻣــﺪت‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎي ﻣــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻛﻨــﻮﻧﻲ )ﻳــﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت( را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ آﻳﻨﺪه اﺷـﺎره دارﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب‪ ،‬ون ﮔﺮﻣﺒﺮﮔﻦ‪ ،1‬ﻛـﺎرت اﻣﺘﻴـﺎز ﻣﺘـﻮازن را ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬رﺑﻂ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫ﺳﻮاﻳﻤﻲ‪ ،2‬ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن را ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮد‪ .‬او ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را‬ ‫از دو ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد؛ از ﭼﺸﻢاﻧـﺪاز ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و از‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺑﺮ‪ .‬ريﭘﻮرت و ﺟﻮرﺳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان داﺷﺒ‪‬ﺮد‪ 3‬را ﺑﺮاي ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘـﻮازن‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ راﻫﺒﺮد ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﻼشﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻄﺎﺑﻖ روﻳﻜﺮد ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن ﺑﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺮوژه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪهاﻧـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ balancedscorecard.org,  Grembergen  et  al.,  2003 ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ .(sas.com/solutions/bsc‬ﺑــﺮاي ﻣــﺸﺎﻫﺪه اراﺋــﻪﻫــﺎ از ‪ Corvu.com‬دﻳــﺪن ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن‪ ،‬ﻻوﺳﻮن و ﻫﻤﻜﺎران‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎ‬

‫روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺨـﺼﻮص ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺑـﺎزدﻫﻲ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻨﮓ‪ ،5‬ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﻧﺐداراﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ )و ﮔﺎه ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻏﻴﺮﻣﻮﺟﻪ ﮔﺮدﻧﺪ(‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﻚ‬

‫ﺟــﺎﻧﺒﮕﻲ اﻳــﻦ ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎت‪ ،‬ارزﻳــﺎب ﺛــﺎﻟﺜﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ آي دي ﺳــﻲ‪ (idc.com) 6‬ﻳــﺎ ﻣﺘــﺎﮔﺮوپ‬

‫‪7‬‬

‫)‪ (metagroup.com‬را ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از اﻳﻦ‬ ‫ﻧــﻮع ﻣﺎﺷــﻴﻦﺣــﺴﺎب‪ SAP  Business  Case  Builder،‬اﺳــﺖ )ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫‪ sap.com/solutions/casebuilder‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻣــﺴﺘﻘﻞ ﺑــﺴﻴﺎري )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪،‬‬ ‫‪Van Grembergen (2003) ‬‬ ‫‪Swamy (2002) ‬‬ ‫‪Performance Dashboard ‬‬ ‫‪Lawson et al. (2004) ‬‬ ‫‪King (2002) ‬‬ ‫‪IDC ‬‬ ‫‪META Group  ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪1020‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻲآي اُ وﻳ‪‬ﻮ‪ (1‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ CIO.com .‬ﻫﻤﺮاه‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮس رﻳﺴﺮچ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ روﺑﻴﻦ‪ ،2‬ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ارﺗﺒـﺎط ﺗﻨـﺎﺗﻨﮕﻲ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻫـﺪف‬ ‫ﺧﺎص ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي آن ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﭘـﺮوژه را ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ارزش ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن دارد‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬روﺑـﻴﻦ‪" ،‬ﺗﺨﺘـﻪ ﺳـﻔﻴﺪ"‪ 3‬ﺧﺎﺻـﻲ را‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﺪدي و ذﻳﻨﻔﻌﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ و ﻣﺜـﺎلﻫـﺎ‪،‬‬ ‫)‪ Rubin  (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﺘﺪاول دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ Irani and love, 2000‐2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‪،‬‬ ‫ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻳﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﻋﺪدي‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎص ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻋﻤﻠﻜﺮد واﻗﻌـﻲ‬ ‫را ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﺪدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ رﻓﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در ﭼﻨـﺪ ﻣـﺴﻴﺮ‪،‬‬ ‫اﺛﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺘﻲ را در آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ رﻳﭙﻮرت و ﺟﺎورﺳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﺪدي‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ارزش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬راﻫﺒﺮد را ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘـﺬﻳﺮي را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻫﺪاف اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ را ﺑﺎ اﻫﺪاف راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻢ راﺳﺘﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﺪدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ در ﮔـﺰارش دوﻟﺘـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ را ﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖ اَﻛﺴﻮن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎﻳﻢ‪ 4‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در زﻻﻧﺪﻧﻮ‪ ‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ )‪ .(Green, 2002‬اَﻛﺴﻮن‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ از اﺟـﺮاي‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از راﻫﺒﺮد ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ آن‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪CIO View  ‬‬ ‫)‪Rubin (2003‬‬ ‫‪White board‬‬ ‫‪Axon Computertime‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 3-13‬روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1021‬‬

‫• اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣـﺪ‪ .‬درآﻣـﺪ ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬در ‪ 12‬ﻣـﺎه اﺑﺘـﺪاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 40‬درﺻـﺪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮوش ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﻻر ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﻣﺨﺎرج ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮوﺷﻮر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ‪ 45‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• اﺟﺘﻨﺎب از ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮدي ﻗﺪﻳﻤﻲ از رده ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺗﺎ ‪ 93‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪ ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﺤﻘﻖ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬ﻃﻲ ‪ 2‬ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗـﺎ ‪20‬‬ ‫درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫• اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ارﺳﺎل ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺪاوم‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 80‬درﺻﺪ ﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 5 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎر آﺧﺮ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ در ﺳـﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻛﻨـﻜﺎش‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‪ .‬دورج و ﻛﻬــﻠﻲ‪ ،‬روﺷـﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟـﺮاي ﻃﺮحﻫﺎي ﺑﺎزدﻫـﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روش از ‪ 9‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 4‬ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻛﻨﻜﺎش‪ ،1‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ‪ ،2‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ 3‬و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ .4‬اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‬ ‫در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W13.4‬در وبﺳـﺎﻳﺖ ﻛﺘـﺎب ﻧــﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫)‪ Devaraj and Kohli (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻌـﺎﻟﻴﺖ‪ .‬ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﻧﺴﺒﺘـﺎً ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬

‫ﻓﻨ ــﺎوري اﻃ ــﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳ ــﻂ ﮔ ــﺮﻻچ ‪ 5‬و راﺑـﺮﺗ ــﺰ‪ 6‬اراﺋــﻪ ﺷ ــﺪه ﻛــﻪ اﺳﺘﻔ ــﺎده از روﻳﻜــﺮد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ 7‬را در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ ﻣـﻲداﻧـﺪ‬ ‫‪Exploration ‬‬ ‫‪Involvement ‬‬ ‫‪Analysis ‬‬ ‫‪Communication ‬‬ ‫‪Gerlach et al. (2002)  ‬‬ ‫‪Roberts (2003) ‬‬ ‫‪Activity‐Based Costing (ABC) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6‬‬‫‪7-‬‬

‫‪1022‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫)ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد اﻳـﻦ روش‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﮔﺮﻻچ و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ از روش ﻫﺰﻳﻨـﻪﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ درك ﺑﻬﺘـﺮ از‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺗـﻮﺟﻴﻬﻲ ﺑـﺮاي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﻛـﺴﺐ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻓﻬـﻢ و درك دوﺟﺎﻧﺒـﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺮﻃﻲ ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮك در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﻗﺘﺼﺎدي اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫و ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﻧﻤﻮدن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ 1‬ﻣﻨﺎﻓﻊ آﺗﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺿﺮب ﻛﺮدن اﻧﺪازه ﻫﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ در اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن آن‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻳﻚ درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ درﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ‪ 50‬درﺻﺪ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻌﺎدل ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه و ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ارزش اﻳـﻦ ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺧـﺎص‪ ،‬ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺿﺮب ‪ 50‬درﺻﺪ در ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻳﺎ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﻫــﺮ روﻳﻜــﺮد ارزش ﻣــﻮرد اﻧﺘﻈــﺎر دﻳﮕــﺮي‪ ،‬ﺗﻨﻬــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﺮاي ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاريﻫــﺎي‬ ‫ﺗﻜﺮارﺷﻮﻧﺪه‪ ،2‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از روشﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤـﺎل ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ و ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در ﻣـﻮرد‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام روش ﺑﺮاي ﻛﺪام ﻣﻮرد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آن را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬در وﺿـﻌﻴﺖ اﻳـﺪهآل ﺑـﺎ دو ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر‬ ‫دارﻧﺪ‪ :‬اول اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﺎر دﻗﻴﻘﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛـﻞ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﺮاي اﻫـﺪاف ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮك و‬ ‫‪1- Expected Value (EV) ‬‬ ‫‪2- Repetitive Investment ‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1023‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ اﻫـﺪاﻓﺶ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﻨﺪ( ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻫﺪف ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﭼـﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴـﺰ‬ ‫ﺑــﻮده و ﭘﻴﭽﻴــﺪﮔﻲﻫــﺎ و ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﺳــﺮﻳﻊ‪ ،‬دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻪ آﻧﻬــﺎ را در زﻣﻴﻨــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪،‬‬ ‫دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬در روزﻫﺎي اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﭘﺮدازش ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از ﺣﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑـﺎ ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺧـﺎص‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﺑـﻪ ﺟـﺎي آﻧﻜـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاري ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت داﺧﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻮرت ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي و ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ‪ /‬درﻳﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي روز اﻓﺰون ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ اﺟـﺎره‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻋﻤﺪهاي از ﻛﻞ ﻗﺪرت ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺮاﻛـﺰ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي روﻣﻴﺰي ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﻔـﺮد‪ ،‬آن را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي "ﭘﻨﻬـﺎن" ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺎً از ﻗﻠـﻢ ﻣـﻲاﻓﺘﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫‪ Barthelemy, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ را‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮده و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑـﺮاي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت روﻣﻴـﺰي‪ 1‬را ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ واﮔﺬار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل روﻧﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ و در‬ ‫دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻧﺮماﻓﺰاﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت روﻣﻴﺰي را آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻛـﺎرﺑﺮان را‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲﻫـﺎي ﺷـﺶ رﻗﻤـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫)ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت‪ Coopee, 2000 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ دو راﻫﺒـﺮد ﺑـﺮاي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻳـﺎﺑﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪.‬‬ ‫‪1- Desktop IT ‬‬

‫‪1024‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﻛﻠﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﺑﺎر‪ ،‬وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮدي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎﻻﻳﻲ راﻳﮕﺎن ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮﻳﺤﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺘﻔﺎده ﻳـﺎ ﭘﺮﻫﻴـﺰ از ﻫـﺪر‬ ‫رﻓﺘﻦ آن‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫راه ﺣﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ]ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨـﻮانﻫـﺎي ‪ Cost  Recovery‬ﻳـﺎ ‪ Chargeout‬ﻧﻴـﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد[ ﻧﺎم دارد‪ .‬در اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺮﻣﺒﻨـﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫واﻗﻌﻲ و ﺳﻄﺢ ﻛﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺨـﺼﻴﺺ‬ ‫دﻗﻴﻖ‪ ،‬در ﺗﺌﻮري ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد‬ ‫)‪ Wheatley,  2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﺳﺮي ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮ ﻛـﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ درك ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻛﻞ ﻣﻴﺰان اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﺨـﺼﻴﺺ داده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻫﺮ ﻣﺎه ﺑﺎ ﻣﺎه دﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻫـﺮ واﺣـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده آن واﺣﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬دﭼـﺎر ﻧﻮﺳـﺎن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻼﺣﻈـﺎت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ را ﺑـﺮاي ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار‬ ‫دادن اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺟﻬﺖ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺤـﻮه ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺒﻠـﻎ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ رﻓﺘﺎرﮔﺮا‪ .‬روﻳﻜﺮد ﺳﻮم‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ رﻓﺘـﺎرﮔﺮا‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫راﺳﺘﺎي اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻛﺎرﺑﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎﺻﻲ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ )ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ(‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮد )ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘـﺮدازش ﻣﺮﻛـﺰي را در ﺳـﺎﻋﺎت‬ ‫ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﺗـﺎ از واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﺟﻬـﺖ ﭘـﺮدازش در‬

‫‪1- Chargeback ‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1025‬‬

‫ﺳﺎﻋﺎت ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺮدازش از ‪ 9‬ﺻـﺒﺢ ﺗـﺎ ﻇﻬـﺮ‪ ،‬درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ و اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻳﻚ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﻣﺮﻛﺰي را ﺑﻪ ﺟﺎي ﭼﺎﭘﮕﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ رﻓﺘﺎرﮔﺮا ﻣـﺸﻜﻞﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺛﺮﺑﺨﺶ آن را ﺟﻬﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ "راﻳﮕﺎن" ﻣﺮﻛﺰ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺟﺘﻨـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴـﺎب را در ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ از ﻋﺮﺿـﻪ ﭘﻴـﺸﻲ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ (1‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ رﻓﺘﺎرﮔﺮا‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ وﺟـﻮد دارد‪ .‬دﻟﻴـﻞ ﺗﻨـﻮع اﻳـﻦ روشﻫـﺎ‪،‬‬ ‫دﺷﻮاري ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ واﺣـﺪﻫﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ آن دﺳـﺘﻪ از روشﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان آﻧﻬـﺎ و ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﺸﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮور اﻳﻦ روشﻫﺎ )‪ McAdam (1996‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫دﻻﻳﻞ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬ ‫راﻫﺒﺮد اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺟﺰﺋـﻲ ﺣﻴـﺎﺗﻲ از ﻫـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ و ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ را در‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺻﻠﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ آﻧﻬﺎ )آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻗﻮت آﻧﻬﺎ را در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ( در ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﮔﺮان و داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫آن ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻬﺎرتﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺷـﻮار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺛـﺮﺑﺨﺶﺗـﺮﻳﻦ راﻫﺒـﺮد ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺎرج از ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﺟـﺎي واﺣـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫‪1- Fully‐allocated cost ‬‬ ‫‪2- Outsourcing  ‬‬

‫‪1026‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ )‪ Harmozi,  2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻛُﺮﺑﺖ‪ ،1‬دﻻﻳﻞ ﻋﻤﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ از ﺑﺮونﺳـﭙﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺰﻳــﺖ رﻗــﺎﺑﺘﻲ )‪ ،(%36‬ﻛــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ )‪ ،(%36‬ﺑﻬﺒــﻮد ﻛﻴﻔﻴــﺖ )‪ ،(%13‬اﻓــﺰاﻳﺶ ﺳــﺮﻋﺖ ﺑــﻪ‬ ‫ﺑﺎزاررﺳﺎﻧﻲ )‪ ،(%10‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮآوري )‪.(%4‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را )از ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ(‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻴﺶ از ﻫﻤـﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت را واﮔـﺬار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺼﻞ و ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W13.1‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙـﺎري‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺧـﺮﻳﺪ ﺻـﺮف ﺳﺨــﺖاﻓـﺰار و ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑـﻮده و ﻳـﻚ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻧﺘﻴﺠـﻪﮔﺮا‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﺳـﺖ ﻛـﻪ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻛﻨﺘﺮل و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ دﻗﻴﻘـﻲ دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺮور ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺣـﺎل و آﻳﻨـﺪه‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙـﺎري‪ Lee et al. (2003) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬از‬ ‫زﻣﺎن آﻏﺎز ﭘﺮدازش دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺘـﺪاول ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧـﻮﻳﺲﻫـﺎي ﻗـﺮاردادي و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﺷﺘﺮاك زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،2‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺗﺎزﮔﻲ دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬ ‫اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ ،80‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪاي‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ ،1989‬ﻳﻌﻨـﻲ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻳـﺴﺘﻤﻦ ﻛُـﺪاك‬

‫‪3‬‬

‫اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮاﻛﺰ دادهاش را ﻃﻲ ﻳﻚ ﻗﺮارداد ‪ 10‬ﺳـﺎﻟﻪ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻري ﺑـﻪ آيﺑـﻲاِم‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﭼﻨـﺪ ﻣﻴﻠﻴـﺎرد‬ ‫دﻻري‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪ را در ﺑﺮ داﺷﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻳـﻚ ﺷـﻴﻮه ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺰرگ اﻋـﻼم ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ارزش داﺷﺘﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻌﺎﻣﻼت اﺧﻴﺮ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري و‬ ‫داﺳــﺘﺎن ﻳــﻚ ﻗــﺮاداد ده ﺳــﺎﻟﻪ ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻري ﺑــﻴﻦ ﭘﺮاﻛﺘِــﺮ اَﻧــﺪﮔﻤﺒﻞ و ﻫﻴﻮﻟــﺖ ﭘ‪‬ﻜــﺎرد‪،‬‬ ‫)‪ Cushing (2003‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري در ﭘﻴﻠﻜﻴﻨﮕﺘـﻮن‪ ،4‬ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W13.16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Corbett (2001) ‬‬ ‫‪Computer timesharing services‬‬ ‫‪Eastman Kodak ‬‬ ‫‪Pilkington ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1027‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻃﻲ ﻗﺮاردادﻫﺎي ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬ ‫ﺷﺪه ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﻘﺒﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺧﺎﺻـﻲ را در‬ ‫ﻣﻘﻴــﺎس ﻣﺤــﺪود ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺑﺰرﮔﺘــﺮ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑﺨــﺶ وﺳــﻴﻌﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻋﻤـﺪه را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬در اواﺳـﻂ دﻫـﺔ ‪90‬‬ ‫آيﺑــﻲاِم‪ ،‬ايدياِس‪ 1‬و ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳﺎﻳِﻨــﺴﺰ‪ ،2‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً دو ﺳــﻮم از ﺑــﺰرگﺗــﺮﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫــﺎي‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮي )ﻣﺎﻧﻨﺪ اِچﭘﻲ و اوراﻛِـﻞ( ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﻮم از ‪ 500‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮرﭼﻮن‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻧــﺮماﻓــﺰاري ﻫﻨــﺪي را آﻏــﺎز ﻧﻤــﻮدهاﻧــﺪ )‪ .(Carmel  and  Agrawal,  2002‬اﻳــﻦ روﻧــﺪ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻨﺪي روي ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ و ﺗﺒﻌﻴـﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ از ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪل ﺑﻠﻮغ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ 3‬و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﻪ‬ ‫اﻳﺰو ‪ ،9001‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ 15 .‬ﺳﺎزﻣﺎن از ‪ 23‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ‪ ،5‬ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟـﻪ در‬ ‫ﻣﻴﺎن رﺗﺒﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي ‪ SW‐CMM‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دِﻳـﻮﻳﺪﺳــﻮن‪ 4‬ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲدارد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﺎل اول‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻴﻦ‬ ‫‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت درﻳﺎﻓـﺖ ﺷﺪه ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳـﺪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌـﺎدﻟﻪ ﺧﻄﺮات و ﻋﺪم ﺣﺘﻤﻴﺖ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫)‪ (1‬اﻧﺘـﻈﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎﻫـﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ (2) ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻃﻼﻋﺎت‪ (3) ،‬ﻧﻈﻢ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (4‬از دﺳـﺖ رﻓﺘـﻦ داﻧـﺶ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ (5) ،‬ﻋـﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در ﺗﺤــﻮﻳﻞ ﻣﺤـﺼﻮل‪،‬‬ ‫)‪ (6‬اﻧﺤﺮاف از ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ (7) ،‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘـﻲ‪ (8) ،‬ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (9‬ﺟﺎﺑﺠــﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻛﻠﻴــﺪي و )‪ (10‬اﻧﺘﻘــﺎل داﻧــﺶ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي‪ Gillin (2003) ،‬و ‪ Carmel and Agrawal 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪EDS‬‬ ‫‪Computer Sciences Corp.‬‬ ‫)‪Software Engineering Instituteʹs Software Capability Maturity Model (SW‐CMM‬‬ ‫‪Davidson (2004) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4-‬‬

‫‪1028‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮاون و ﻳﺎﻧﮓ‪ ،1‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺳـﻨﺘﻲ‪ ،‬دو ﺳـﻨﺎرﻳﻮي دﻳﮕـﺮ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري در آﻳﻨﺪه ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬اﻳﺠـﺎد ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮك )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﺒـﺎدﻻت‪،‬‬ ‫درﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻲﺑﺴﺘﺮﻫﺎي‪ 2‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ( و ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري و ﻣﺮاﻛـﺰ داده اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻠﻮز داتﻛﺎم‪) 3‬ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺪاﻳﺎي ﻧﻘﺪي( ﻧﻴﺎزﻫﺎي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ اِﺳ ـﺘُﺮِﻳﺞ ﻧِــﺖورﻛــﺰ‪) 4‬ﻳــﻚ اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪه ﺧــﺪﻣﺎت ذﺧﻴــﺮهﺳــﺎزي( واﮔــﺬار ﻧﻤــﻮد‬ ‫)‪ .(Wilkinson,  2000‬ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺧـﺪﻣﺎت ‪ outsourcing‐center.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪،2003‬‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺎس ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﻓﻨـﺎوري واﮔـﺬار ﻣـﻲﮔـﺮدد‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﺒـﺮه ﺧـﻮد را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﻧﻮﻇﻬـﻮر را ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮي اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي دﻳﮕﺮان را ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻜـﺮي ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري و ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ .‬ﻣﻔﻬـﻮم‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ 5‬ﺳـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه از ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ داده ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫)ﺧﺎرج از ﺳـﺎزﻣﺎن( و ﻣﺮﻛـﺰي‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت و راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري را از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛـﻪ دادهﻫـﺎي ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺤﻠـﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ داده ﺧـﺎرج از ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده را ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ(‪ .6‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪،‬‬ ‫ﺷﻜﻠﻲ از ﺑﺮونﺳﭙﺎري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Brown and Young (2000) ‬‬ ‫‪Backbone‬‬ ‫‪Flooz.com ‬‬ ‫‪Storage Networks ‬‬ ‫‪Application Service Provider (ASP) ‬‬ ‫‪Utility Computing ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1029‬‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري در ﺣﺎل رواج اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻄﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬ﻓُﻜﺎﺳـﻲ‪،1‬‬ ‫رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اراﺋﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬در ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻟـﻲ‪ 2‬ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ روﻳﻜـﺮد اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬آﻳﻨﺪه ﺑﺮونﺳﭙﺎري اﺳﺖ‪ .‬وي ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از اراﺋﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را اراﺋﻪ ﻛﺮد و راﻫﺒﺮد ﻣﺘﺤﺪي را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 14‬و )‪ Walsh (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ .‬ﻳـﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،3‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪهاي‬ ‫اﺳــﺖ ﻛــﻪ از راه دور‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴــﻞ ‪ ،CRM ،ERP‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ دﻳــﻮار آﺗــﺶ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﻜﻪ و ﻏﻴﺮه را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﻈـﺎرت‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪MSP .‬ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳﺖ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ ASP‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪MSP .‬ﻫﺎ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬روﺷـﻲ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ارزان‪ ،‬آﺳـﺎن و ﺑـﺪون‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ و ﺗﻮﻗﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻈﺎرت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ‪MSP‬ﻫﺎ ﺑﺮ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣﺠﺒـﻮر ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮدرآﻣﺪزا‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ‪ ،MSP‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻛﺎر را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﺪ‬ ‫)ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در دﻧﻴﺎي ‪ASP‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺮّات اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ و اﺧﻴﺮاً در دﻧﻴﺎي ‪MSP‬ﻫﺎ ﻧﻴـﺰ رخ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ(‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ وﻗﻔﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرش اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد را در دﺳﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮاي زﻳﺮ را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﻟﻮﻳﺎ‪ ،4‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫در ﻧﻈــﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳــﺪ‪ :‬در ﺑﻬــﺎر ﺳــﺎل ‪ ،1996‬رﻗﺒــﺎي ﺑﺎﻧــﻚ ﺗﺠــﺎرت ﺳــﻠﻄﻨﺘﻲ ﻛﺎﻧــﺎدا‪ 5‬در اﺟــﺮاي‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ در ﺣـﺎل از دﺳـﺖ دادن ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫‪Focacci et al. (2003) ‬‬ ‫‪Lee et al. (2003) ‬‬ ‫)‪Management Service Provider (MSP‬‬ ‫‪Palvia (2002) ‬‬ ‫‪Canadian Imperial Bank of Commerce (CIBC) ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5-‬‬

‫‪1030‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻮد و ﺗﺨﺼﺺ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﺧـﺪﻣﺎت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫آي ﺑﻲ اِم ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ وآيﺑﻲاِم در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺧـﺎﻧﮕﻲ را در ‪6‬‬ ‫ﻣﺎه اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ 200‬ﻫﺰار ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار‬ ‫ﺧﻮد را از ﻧﻮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻫـﺮ ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ داﺳـﺘﺎن آﺷـﻨﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘـﻲ و ﻛﻤﺒـﻮد ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣــﺎﻫﺮ ﺳﻴــﺴﺘﻢ در زﻣﻴﻨــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ /‬ﺷــﺒﻜﻪ داﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﻫﻤﮕــﻲ ﺑــﻪ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ و ﮔــﺴﺘﺮش ﺷــﺪﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﺟـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻠﻴـﺪي و ﺣﻴـﺎﺗﻲ را‬ ‫در وﺳﻌﺘﻲ ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ادﻋﺎي ﮔﺮوه ﮔﺎرﺗﻨﺮ‪ ،1‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻋـﺮض ﺳـﻪ ﺳـﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎرﺳﺘﺮ رﻳﺴﺮچ‪ 2‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ‪ 90‬درﺻﺪ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﺎ‬ ‫از ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ در ﺣﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از آن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪.(Palvia, 2002‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘـﻲ و‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ‬ ‫اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ Hirschheim and Lacity, 2000 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻃﺮﻓﺪاران ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻋﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺳـﺮاﻳﺪاري در ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮونﺳﭙﺎري از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 2-13‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- Gartner Group ‬‬ ‫‪2- Forrester Research ‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1031‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-13‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫• اﺟﺘﻨﺎب از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﻨﮕﻴﻦ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ آزاد ﺷﺪن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫• ﺑﻬﺒﻮد ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪.‬‬ ‫• ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺎﻳﺪه در اﺛﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﻴﺎس و اﺷﺘﺮاك ﻣﻜﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار و ﭘﺮﺳﻨﻞ‪.‬‬ ‫• ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻀﺎي ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ اداري‪.‬‬ ‫ﻓﻨﻲ‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬ ‫• آزادي ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻊﺗﺮي از ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ‪.‬‬ ‫• ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‪.‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻓﻨﻲ‪.‬‬ ‫• ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫• ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﺟﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪.‬‬ ‫• ﻣﺤﻮل ﻛﺮدن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻬﻴﻪ( و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‪.‬‬ ‫• ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام و ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫• ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺎﻣﻌﻲ از ﻣﻬﺎرتﻫﺎ در زﻣﺎن ﻧﻴﺎز‪.‬‬ ‫• ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎرﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫• ﺗﻌﺮﻳﻒ روﺷﻦ و دﻗﻴﻖ ﺳﻄﻮح ﺧﺪﻣﺎت )ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫• ﺑﻬﺒﻮد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪.‬‬ ‫• ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‬ ‫• ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪.‬‬ ‫• ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اداره اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐﻫﺎي‪ 1‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬

‫‪1- IT peaks and valleys ‬‬

‫‪1032‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪ ،‬ﻗﺎﺋﻠﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫‪ Cramm,  2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي وﺟﻮد ﻧﻈﺮات ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﻮده ﻳﺎ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤﻮﻧﺰ‪ ،1‬ﺧﻄﺮات زﻳـﺮ‬ ‫را در ﻣﻮرد ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن از ﻛﺎر؛ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻋﻤـﺪاً ﻛـﻢ ﻛـﺎري‬ ‫ﻧﻤﻮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﻮل ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎﻣﻞ را ﻃﻠـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺻـﺪور‬ ‫ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻛﺎر واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدن ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫در اﺑﺘﺪا و ﺳﭙﺲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻛﻤﺘﺮ دارﻧﺪ‪  (.‬‬ ‫• دزدﻳـﺪن ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﻛﺎر؛ ﻫﻨـﮕﺎﻣﻲ رخ ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷﻨــﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ راﻫﺒـﺮدي را‬ ‫ﺑﺮاي ﻣـﺸﺘﺮي ﺧﺎﺻـﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده و ﺳـﭙﺲ آن را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ وارد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﺷﺪه و ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ او رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ؛ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي وارد ﻗـﺮاردادي‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮوﺷﻨﺪه در ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣـﺎﻟﻲ ﻗـﺮارداد را‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﻳﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺎﺑﻞ درﻳﺎﻓﺖ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧـﺸﺪه ﻳـﺎ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺷـﺪن‬ ‫ﻣﺪت ﻗﺮارداد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻄﺮات ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺦ ﺑﻮدن ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺮونﺳـﭙﺎري‪ ،‬ﻧﻘـﺾ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻗﺮارداد ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻳﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ او در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻋﺪم ﻛﻨﺘـﺮل ﺑـﺮ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻓﻘﺪان‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ روﺣﻴـﻪ و ﺑﻬـﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و رﺷـﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﻛﻨﺘـﺮل ﺷـﺮوط و‬ ‫ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻗﺮارداد‪  .‬‬ ‫از دﻳﮕﺮ رﻳﺴﻚﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻋﺪم در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎرﺗِﻞ ﻣﻲ‪ ،2‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن زﻳـﺮ را ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ (1) :‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد )‪ (2‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت از‬ ‫‪1- Clemons (2000) ‬‬ ‫‪2- Barthelemy (2001) ‬‬

‫‪ 4-13‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري‬

‫‪1033‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ داﺧﻠﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه )‪ (3‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ )‪ (4‬ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠـﻲ‪ 1‬ﭘﺲ از ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺗـﺎ ﺣـﺪي ﻗﺎﺑـﻞ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﻄﺮات و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪ASP‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﻣﺠﺪداً ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ .‬ﭼﻬﺎر زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻤﺪه رﻳـﺴﻚ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ارﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪ (1) :‬ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه )‪ (2‬ﻋـﺪم‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت در ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در زﻣﺎن ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي )‪ (3‬ﻃـﻮﻻﻧﻲﺗـﺮ ﺷـﺪن زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه )‪ (4‬اداﻣﻪ دادن اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻓﻨﻲ و )‪ (5‬ﻏﻔﻠﺖ از ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ )‪ .(Rubin,  2003‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي زﻳﺮ را در‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻄﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﭘـﺮوژه را درك ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻓﺮﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ درك زﻳـﺎدي از ﭘــﺮوژه‪ ،‬از ﺟﻤﻠــﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ‪ ،‬روش‬ ‫اﺟــﺮاي آن و ﻣﻨﺒــﻊ ﻛــﺴﺐ ﻣﻨــﺎﻓﻊ اﻗﺘــﺼﺎدي ﻣــﻮرد اﻧﺘﻈــﺎر‪ ،‬داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻳــﻚ ﻣﺸﺨــﺼﻪ‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻮﻓﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻣـﺎ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺮونﺳـﭙﺎري را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﺪ‬ ‫)‪  .(Clemons, 2000‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ اﺟـﺰاء ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي رﻳﺴﻚ ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﻛﺎﻫﺶ داده و اﻳﻦ اﻣﻜـﺎن‬ ‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﺿﻌﻒ ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ راﻫﺒﺮد ﺧﺮوج‬ ‫را اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪  .(Clemons, 2000‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺸـﻮقﻫﺎﻳﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻃﺮح ﻣﺸﻮقﻫﺎ در ﻗﺮارداد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ اﻧـﺪازهﮔﻴــﺮي ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﻄﻠـﻮب ﺷــﻮد‬ ‫)‪  .(Clemons, 2000‬‬ ‫‪1- In‐House IT ‬‬

‫‪1034‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .4‬ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪ .‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑـﺮونﺳﭙــﺎري اﻏﻠـﺐ ﺑـﺮاي دورهﻫـﺎي‬ ‫ﭘﻨـﺞ ﺗﺎ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣﺤـﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘــﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋـﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣـﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از ﺑﻨـﺪﻫﺎي ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ‪5‬‬ ‫ﺳ ــﺎل ﺑــﻪ ﻧﻔ ــﻊ ﻣــﺸﺘﺮي ﻧﺒﺎﺷﻨ ــﺪ‪ .‬در ﺻــﻮرت اﻧﻌﻘــﺎد ﻳــﻚ ﻗــﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣــﺪت ﺑﺎﻳــﺪ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه در ﻣﻮرد ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲﻫـﺎي ﺿـﺮوري در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)‪  .(Marcolin and McLellan, 1998‬‬ ‫‪ .5‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻓﺮﻋـﻲ را ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل داردﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن ﺑﻌﻀﻲ ﺧﺪﻣﺎت را‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ واﮔـﺬار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗـﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘـﺮل ﻗﺮاردادﻫــﺎي ﻓﺮﻋــﻲ‬ ‫از ﺟﻤﻠــﻪ اﻧﺘﺨــﺎب ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن و ﻫﺮﮔﻮﻧــﻪ ﺗﻮاﻓﻘــﺎت ﻓﺮﻋــﻲ را ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي ﺑﺪﻫــﺪ‬ ‫)‪  .(Marcolin and McLellan, 1998‬‬ ‫‪ .6‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻧﻜـﺮده و ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ را واﮔﺬار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺷـﺒﻜﻪ( اﻳـﻦ‬ ‫راﻫﺒﺮد را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛِﺮَم‪ 1‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻬﻤـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 20‬ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در اﺑﻌـﺎد‬ ‫وﺳﻴﻊ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل‬ ‫رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬داﺳﺘﺎنﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎري را در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ 2‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه و زوﻳـﺮان‪ 2‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺪاول ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً‬ ‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴـﺴﺖ )ﺷـﺎﻳﺪ ﺣـﺪود‬ ‫‪ 10‬درﺻﺪ( و ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﻫﻨـﻮز ﺟـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺆال را ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﻪ آﻳـﺎ واﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻧﻤﻮدن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮ روي ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد و اﺟﺮاي آن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1- Cramm (2001) ‬‬ ‫‪2- Zviran et al. (2001) ‬‬

‫‪ 5-13‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪1035‬‬

‫‪ 5-13‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ وب ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺣـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬــﻲ‪ ،‬ﺑﻬــﺮهوري و ﺳــﻮدآوري را اﻓﺰاﻳــﺶ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي درك ﻣﻨﻄــﻖ اﻗﺘــﺼـﺎدي اﻳــﻦ‬ ‫ﻣﺴـﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ اﺑﺘـﺪا ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 8-13‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨـﻲﻫـﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﻴﺮدﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻋﺎدي )اﻟﻒ(‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺮ واﺣﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﺑﺎر )ﻣﺜﻼً اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ( و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺮوع ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ )ب(‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘـﺪار ﻣﺤﺼـﻮل‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫﻤﭽﻨــﺎن اداﻣـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷـﺪ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ در ﻣﻘـﺪار ﻣﺤـﺼﻮل‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﺪاوﻣﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 9-13‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﻴﺮدﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي را ﺟﺎﺑﺠـﺎ ﻛﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﺘﺮ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴـﺪ )از ‪ L1‬ﺑـﻪ ‪ L2‬در ﻗـﺴﻤﺖ اﻟـﻒ(‪ ،‬ﻧـﺰول ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻣﻮر اداري‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-13‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪  .‬‬ ‫‪1- Administrative Cost ‬‬

‫‪1036‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-13‬اﺛﺮات اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺷـﻮار ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در‬ ‫اﺑﺘﺪاي ﻓﺼـﻞ اﺷـﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اراﺋﻪ ﻃﺮح ﻛﺎري دارد‪ .‬ﻳـﻚ ﻃـﺮح ﻛـﺎري ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬اﺳـﺎس‬ ‫ﻻزم را ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﻋﻤﻠـﻜﺮد واﻗﻌـﻲ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠــﻮب‪ ،‬ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮح ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤ‪‬ﻲ ﻣﺎﻟﻲ و ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ اﺟـﺮاي ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴﺸﺘـﺮ در ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔـﺎده از ﻣﻌﻴـﺎرﻫﺎي ﻛﻤ‪‬ــﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟـﻚ ﺗﺮوﻧﻴﻜـﻲ )‪،Sterne (2002) ،Straub et al. (2002a and 2002b‬‬ ‫)‪ Tjan (2001‬و )‪ Turban et al. (2006‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ آن دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ وﺳـﻴﻊ‬ ‫آن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮاي ﺧﺮﻳـﺪاران‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و ﺟﺎﻣﻌـﻪ در ﺑـﺮ دارد‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺑـﺎزدﻫﻲ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ ،W13.17‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ )ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪ Devaraj  and  kohli,  2002 ،‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﺑـﺎ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲﻫـﺎﻳﻲ در‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ ﻧﻴﺰ دﺷﻮار اﺳـﺖ؛ ﭼـﻪ رﺳـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪-‬ﻓﺎﻳﺪه )ﻧﻈﺮات ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺰﻧﺒﺮگ‪ 1‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮﻛﺰ آﻣﺎر اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه را‬ ‫در آدرس ‪ census.gov/epdc/www/ebusins.htm‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺣﺎل اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺪرت ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬در ﻋــﻮض‪ ،‬اﻛﺜــﺮ ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮيﻫــﺎ ﺑــﺮاي ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در‬ ‫‪1- Thomas Mesenbourg ‬‬

‫‪ 6-13‬ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1037‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎ ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ راﻫﺒـﺮدي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ارزشﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬رﺳﻜﻴﻦ‪ ،1‬ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ دﺷـﻮاري‬ ‫آن‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W13.18‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬روشﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎبﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﮔﺎه را اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ .(plumtree.com ،‬اﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از ارزﻳﺎﺑــﺎن ﺧــﺎرج از ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨــﺪ آيديﺳــﻲ ﻣﺘــﺪاول اﺳــﺖ‪ ،‬در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ آن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار داد‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن وﺟﻮد ﻧﮕﺮش ﺟﺎﻧﺒﺪاراﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺟـﺎﻣﻌﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ Vullkan (2003) ،‬و )‪ Kohli et al. (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 6-13‬ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ از ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘـﺮل اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﻗﺘﺼﺎدي اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺮوژهﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دﺷﻮار اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻛﺎرﻫﺎ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﭘـﻴﺶ ﻧﺮوﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺎدي در ﺑﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻘﺎﺻـﺪ اﺻـﻠﻲ )وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﻘﻮل( دﺳﺖ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫را اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت راز در ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫‪1- Raskin ‬‬

‫‪1038‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﻧﻴـﺴﺖ و ﺷﻜـﺴﺖ ﻣﺰﺑـﻮر‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات اﻗﺘـﺼﺎدي ﻋﻤـﺪهاي‬ ‫ﻧﺪارد ﻳﺎ در ﺻﻮرت داﺷـﺘﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮات اﻗﺘـﺼﺎدي‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﺧـﺎرج از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻴﺰي درﺑﺎره اﻳـﻦ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎ ﻧﻤـﻲداﻧـﻴﻢ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣـﻮرد ﻧﺎﻳـﻚ در ﻓـﺼﻞ ‪ 1‬و ﻣـﻮارد‬ ‫‪ ERP‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،7‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از دهﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺧﺴﺎرت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺪﻳﺪاً‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﭘـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﻤﮕﺎن رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﻮرد ﺷﻜـﺴﺖ وﺳـﻴﻊ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ ،1-13‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋـﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮودﮔﺎه ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W13.19‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﻌﺎدي ﻓﺮاﺗـﺮ از ﻳـﻚ اﻧـﺪازه ﻣﻌـﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎز ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪" .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻳﻚ‪ ،‬ﻳﻚ‪ ،‬ده" ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ "اﮔﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳـﺎل‬ ‫ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ آن ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ده ﻧﻔـﺮ ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارد‪ ،‬ﭘﺲ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ".‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ راﻫﺒﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﺮد ﻳﺎ ﺑﺪون آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاري ﻳـﺎ اﺟـﺎره ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺷـﺪه و ﻫـﻢ ﻛـﺎراﻳﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ اﺟﺎره ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻤﻦﺗﺮﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑـﺰرگ و ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫)ﺑﻪ وﻳﮋه آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ واﺣﺪ در درون ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺮ و ﻛـﺎر دارﻧـﺪ( ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﻧﺮماﻓﺰاري ﺳ‪‬ﭗ اِيﺟﻲ‪ ،1‬ﺧﺎﻧﻮادهاي از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و در‬ ‫ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ را ارﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ در ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﺺ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺎص‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫـﻮا‬ ‫ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ‪SME‬ﻫـﺎ و ﻏﻴـﺮه ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ از ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺧـﻮب‪ ،‬رﻳـﺴﻚ ﺷﻜـﺴﺖ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1- SAP AG ‬‬

‫‪ 6-13‬ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1039‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-13‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‬ ‫ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺰرگ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ )ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮده ﻧﺎم آن ﻓـﺎش‬

‫ﻛﺎﻣﻞ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ذﻳﻨﻔﻌﺎن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻧﺸﻮد(‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺟﺪﻳﺪي را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آن‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫ﻛﻪ در ‪ 6‬ﻫﻔﺘﻪ اول ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬اﺻﻼً ﻛﺎر ﻧﻜﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣـﺎه‬

‫ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛـﺎري از ﺻـﺮف زﻣـﺎن ﻻزم ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﻋﺒﺎرات "ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻛـﺎري ﻛـﻪ ﻗـﺮار ﺑـﻮد‬

‫ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺑـﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ" و "ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑـﻮدن"‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺎدن ﭘﺮوژه‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﮔﺮدﻳـﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت وﺳـﻴﻌﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬

‫‪ .2‬ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ و ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺮاردادي‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﺷﺪ ﻛﻪ از روﻳﻪﻫـﺎي اﺻـﻮﻟﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺑــﺎ ﻣﺨــﺎرج ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴــﻮن ﭘﻮﻧــﺪ ﺑــﻴﻦ داﻧــﺸﮕﺎه و‬

‫ﭘﺮوژه‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻧﺸﺪه و ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺣـﺪاﻗﻞ دو ﺳـﺎل‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺪون‬

‫وﻗـــﺖ ﻻزم اﺳـــﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪاي از ﻏﻔﻠـــﺖﻫـــﺎ و ﻣﻌﺎﻳـــﺐ‬

‫اﻳﻦ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫـﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ را در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬

‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﻛـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺷـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا‬

‫ﻣﺤﺘﻮاي آن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻛﺎرﻫﺎ و وﻇﺎﻳﻒ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻛﺎﻣﻼً ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪  .‬‬

‫ارﺗﺒــﺎط ﺑﻮدﻧــﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠــﺎ دو ﻣــﻮرد از ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ از‬

‫آﻣﻮﺧﺘــﻪﻫــﺎ‪ :‬اﻧﺘﻈــﺎر ﻣــﻲرود ﻛــﻪ ﻳــﻚ داﻧــﺸﮕﺎه‪،‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎري‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘـﻮل ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬

‫‪ .1‬ﻣﺨﺎرج ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺪارﻛﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫از اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺗﺒﻌﻴــﺖ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺗــﺪارﻛﺎت‪ ،‬ﺧــﻮد‪،‬‬

‫ﺣــﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑــﺪون ﺗــﻼش ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻳــﺎ‬

‫ﭘﺮوژهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺻـﻮل اوﻟﻴـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژه‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ آن‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮاي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﺳﺮرﻳﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ در ﻛـﻞ‬ ‫ﭘﺮوژه ﺑﻮد‪  .‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Laurie (2003‬‬

‫آﻣﻮﺧﺘــﻪﻫــﺎ‪ :‬از ﺑﻮدﺟــﻪﺑﻨــﺪي ﺑــﺮاي ﻫﺰﻳﻨــﻪ اﻳــﻦ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از روشﻫﺎي ذﻛﺮ ﺷـﺪه‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻳﺎﺑﻲ اوﻟﻴـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫در اﻳــﻦ ﻓــﺼﻞ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﺮاي ﺗﻮﺟﻴــﻪ اﻗﺘــﺼﺎدي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﺑﺨــﺸﻲ از ﻃــﺮح ﻛــﺎري ﻣــﻲﺑــﻮد ﻛــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ ﻧــﺸﺪ‪ .‬در‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود؟ ﭼﺮا ﻣـﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﺮوژه‬

‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﭘـﺮوژه‪ ،‬ﻳـﻚ ﻃـﺮح ﻛـﺎري‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫‪1040‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﻗﺘﺼﺎد وب‬

‫در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺎ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ در ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن آن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،1916‬دﻳﻮﻳﺪ ﺳ‪‬ﺮﻧُﻒ‪ 1‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺧﻮد را ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫اَﻣﺮِﻳﻜﻦ ﻣﺎرﻛﻮﻧﻲ‪ 2‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ ارزان ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻤـﻮده و آن را ﺑـﻪ ﺑـﺎزار ﻣـﺼﺮف‪،‬‬ ‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ در ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺨﺶ رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت راﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎري ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ رادﻳﻮ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺰرگﺗـﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‪ ،‬ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺳ‪‬ﺮﻧُﻒ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺨـﺎﻃﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺳﺮاﻧﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ درآﻣﺪزاﻳﻲ وﺟـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ وب در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎدآور رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري در روزﻫﺎي اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻇﻬﻮرﺷﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اوﻟﻴﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ازاي ﻫـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫)‪ Choi and Whinston, 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎزار وب‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺣـﺪود ‪ 60‬درﺻـﺪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﻨﺰل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﻣﺤـﻞ ﻛـﺎر‪ ،‬ﻣـﺪارس‪،‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺎر ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ورود آداﭘﺘﻮرﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪-‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد ﻛـﻪ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﺑـﺪون‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ‪ 300‬دﻻر‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ ،2003‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺳـﻴﻤﭙﻴﻮﺗﺮ و دﻳﮕــﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻇﺮﻳــﻒ‪ 3‬ﺗـﺎ ﺣــﺪود ‪ 2000‬دﻻر ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓــﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روﻧــﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﺗﺼﺎل ﺟﻬﺎﻧﻲ" ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪي‬ ‫‪1- David Sarnoff ‬‬ ‫‪2- American Marconi Company ‬‬ ‫‪3- Thin Computer ‬‬

‫‪ 6-13‬ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1041‬‬

‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻫﻤـﺮاه ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزدهﻫﺎي ﺻﻌﻮدي‬

‫ﺑﺮاﻳﺎن آرﺗﻮر‪ ،1‬اﻗﺘﺼﺎددان داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﺎﻧﻔﻮرد‪ ،‬از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻃﺮﻓﺪاران ﺗﺌﻮري اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎزده‬ ‫ﺻﻌﻮدي‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي وب و دﻳﮕﺮ اﺷﻜﺎل ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او ﻛـﺎر‬ ‫را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم آﺷﻨﺎ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ اﺳـﺖ و دﻳﮕـﺮي ﺑـﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻤﺮﻛـﺰ دارد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻣﻮادﻏـﺬاﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻔـﺖ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ( ﺷـﺎﻣﻞ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﺑﺎزده ﻧﺰوﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﻴﺎس ﺻﻌﻮدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺳـﻮدآوري ﻛﻤﺘـﺮي را ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫آرﺗﻮر اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اوﻟﻴﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧـﺴﺨﻪﻫـﺎي اﺿـﺎﻓﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺳـﻮدآوري ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ از‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲرود‪ .‬ﺷـﻜﻞ ‪ 10-13‬ﺗﻔـﺎوت ﺑـﻴﻦ ﺑـﺎزده ﺻـﻌﻮدي و ﻧﺰوﻟـﻲ را ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﺳﻮدﻫﺎ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻣﺤـﺼﻮل ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ راﻫﺒﺮي ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻮدآوري ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬دو ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮي دارﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﻴﺸﺮو در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي‬ ‫از ﻛﺎرﺑﺮان را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دوم‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪ ﺷـﺪن‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻛﺜﺮ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺳـﺮاغ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﻲروﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬از رﻗﺒﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور در ﺑـﺎزار ﺧـﻮد ﻗـﻮي و‬ ‫ﻗﻮيﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1- Brian Arthur (1996) ‬‬ ‫‪2- Increasing Returns ‬‬ ‫‪3- Lock‐in effect ‬‬

‫‪1042‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-13‬ﺑـﺎزدﻫﻲ ﻓﺰاﻳﻨـﺪه‬ ‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻛﺎﻫﻨﺪه‪  .‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺮاي ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪ .‬آرﺗﻮر راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W13.20‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎزار از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را دارد ﻛـﻪ اﻗﺘـﺼﺎد ﻳـﻚ ﺻـﻨﻌﺖ را ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﻣﺘﺤﻮل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر داﻳﺮهاﻟﻤﻌﺎرف ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬ﻓـﺮوش ﻛﻤـﻲ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ آن‪ ،‬ﻣـﺪارس و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪﻫـﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺤـﺼﻮل ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺣﺠﻴﻢ و ﺑﺰرگ )ﻛﻪ در‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﺟﻠﺪ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ(‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺣﻤـﻞ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺑـﺮد‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪروزآﻣﺪرﺳـﺎﻧﻲ ﻣـﻨﻈﻢ و ﻓـﻀﺎي‬ ‫ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮوش ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺧﺎﻧﮕﻲ را ﻛﺎﻫﺶ داده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫دو اﺗﻔﺎق ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ وﺿﻊ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫـﺪ‪ .‬اول‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري ﺳـﻲديﺧـﻮان ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺻـﺪ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ذﺧﻴﺮه ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺗﺎ ذﺧﻴﺮه ﺳﺎﻳﺮ دادهﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻮن و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬دوم‪ ،‬از اواﺳﻂ دﻫﺔ ‪ ،90‬ﺳﻲديﺧﻮان ﺟﺰء اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻛﺜـﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎﻳﻲ ﮔـﺸﺘﻪ‬ ‫ﻛﻪ در ﺑـﺎزار ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن داﻳـﺮهاﻟﻤﻌـﺎرف‪ ،‬ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮ روي ﺳﻲدي ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﻜﺎﻳﺖ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺳﻲدي داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺪا‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي آﺳﺎن و اَﺑ‪‬ﺮﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣـﺮﺗﺒﻂ در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪1043‬‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ‪ ،‬اﻧﺪازه ﺑﺎزار اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑـﻪ وﻳـﮋه زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ داﻳـﺮهاﻟﻤﻌـﺎرف‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﻣﻜﺎن ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ آﺳﺎن و ﺑﺪون ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻓﺮﺿﻲ ﻛـﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W13.21‬‬

‫ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري و اﻗﺘﺼﺎد آن را از ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‬ ‫دﻧﻴﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ را ﺑـﺎ ﺷﻜـﺴﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ ﺳـﺎزد )‪.(Watson and Haley, 1998‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺮ آﮔﺎه و ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  :‬‬ ‫‪ .1‬رﺷﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪاوم‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺮاﺷﻪ رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪه‪ ،1‬ﻫﺮ دو ﺳﺎل ﻳﻜﺒﺎر‪ ،‬دوﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آن‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرت ﻛﻪ داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ‬ ‫را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ را‬ ‫ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺧـﻮد را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻧﻤـﻮده و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺛﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻐﻴﻴــﺮ وﺿــﻌﻴﺖ از ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤــﻮس ﺑــﻪ ﺳــﻮي ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس‪ .‬در ﭘــﺮوژهﻫــﺎي‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻳﺪي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺗﺨﻤـﻴﻦ دﻗﻴـﻖ ارزش ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس‬ ‫ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاي واﻗﻌﻲ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳـﺪ اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬وارد ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫‪1- Microprocessor chip ‬‬

‫‪1044‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .3‬ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي اﺻـﻼﺣﺎت‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻻﻧـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﺧـﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻧﻤـﻮده و آن را‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﭘـﻮﻟﻲ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﺧﺘـﺼﺎص‬ ‫دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﮕﻴﺰه را ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﻔﻴـﺪ‪ ،‬از ﺑـﻴﻦ ﺑﺒـﺮد‪ .‬راه ﺣـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ آن ﺟﻬﺖ دادن ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬در راﺳﺘﺎي اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬رﻳﺴـﻚ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ذاﺗـﺎً ﭘﺮﺧﻄﺮﺗـﺮ از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در‬ ‫دﻳﮕﺮ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻄﺢ رﻳﺴﻚ را ﻗﺒـﻞ از اﺟـﺮاي ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻣﻴــﺰان دﺧﺎﻟــﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﺗﻜﻨﻴــﻚﻫــﺎي ﺧــﺎص‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﻫﺮ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و رﻳﺴﻚ ذاﺗﻲ آن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻛﻞ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪﻫﺎي ﻗـﺮارداد‬ ‫ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري در زﻣــﺎن ﻣﻨﺎﺳــﺐ و ﻃــﻲ ﻣــﺪت ﻗــﺮارداد‪ ،‬ﺑــﻪ ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﻧﺤــﻮ در ﺟﻬــﺖ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي او ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ آن ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ )ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ( ﻳﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻘﺶ ﭘﺮ رﻧﮕﻲ در ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺶ دارد‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺗﺤﺖ ﻳﻚ‬ ‫اﻟﮕﻮي ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬داراي ﺑﺎزده ﻧﺰوﻟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺪام اﻟﮕﻮ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ و راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪1045‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﻗﺪرت ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ده ﺳﺎل ﺑﺎ‬

‫ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎي ﺑــﺴﻴﺎري از رﺿــﺎﻳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻧﺮخ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ و ﻫـﺮ ‪ 18‬ﻣـﺎه دو‬

‫ﻣــــﺸﺘﺮي ﮔﺮﻓﺘــــﻪ ﺗــــﺎ ﺑــــﻪ ﺗﻌﻮﻳــــﻖ اﻧــــﺪاﺧﺘﻦ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاريﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﺷــﺎﻣﻞ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ /‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻟﺤــﺎظ ﻛــﺮدن ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس در‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻲﺷﻤﺎري ﭘﻮل را ﺻـﺮف‬

‫ﻛﻤ‪‬ﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﻣﻄـﺮح در‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬

‫اﻳــﻦ ﺗﻮﺟﻴــﻪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻛــﺮد ﻳــﺎ ﻧﺎدﻳــﺪه ﮔﺮﻓــﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺨــﺎرج ﺑﺎﻋــﺚ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑﻬــﺮهوري ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﻳــﺎ ﻣﻠــﻲ‬

‫روشﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣـــﻲﺷـــﻮد‪ ،‬دﺷـــﻮار اﺳـــﺖ‪ .‬ﺗـــﻀﺎد ﺑـــﻴﻦ اﻧـــﺪازه‬

‫روشﻫﺎي ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻘﺪار ﺧﺮوﺟـﻲ‪،‬‬

‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﺷـﻮد و ﻋﻠـﺖ‬

‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان ﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ روشﻫـﺎ را اﻣﺘﺤـﺎن‬

‫آن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛــﺮد‪ :‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ ارزش‪ ،‬اﻗﺘــﺼﺎد اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎ‪،‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳــﻖ اﺻــﻮل‪ ،‬ارزﻳــﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨــﻪ واﻗﻌــﻲ‪،‬‬

‫ﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻛــﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ‪ ،‬ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻛــﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ و‬

‫ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن و ﻫﺰﻳﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻢﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ از ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﺳـﺖ‪ .‬ارزش اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺮاي ﻧﻈـﻢدادن‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬

‫ﻣﺸﻜﻞ اﺻـﻠﻲ در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻓﻨـﺎوري‬

‫روﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ رﻓﺘـﺎرﮔﺮا‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﺧﻮﺑﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺎرا و اﺛـﺮﺑﺨﺶ از‬

‫دادن ﺑﻌﻀﻲ از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺧـﺎص ﻧﻴـﺰ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬

‫ﺷــﻴﻮهﻫــﺎي ﻣــﺎﻟﻲ ﺳــﻨﺘﻲ را ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﺮاي ارزﻳــﺎﺑﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫـﺪ و اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ در‬

‫ﺳــﺎزد ﻛــﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺧــﻮد را ﺑــﺮ روي‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﻮارد‪ ،‬روشﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ارزش‪،‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻣﺤﻚزﻧﻲ ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺰﻳﻨـﻪ ﺣﻘﻴﻘـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﺑـﺮاي‬

‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1046‬‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ داده و رﻳﺴﻚ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻧﻴﺰ‬

‫ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي‬

‫در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺗﺠــــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــــﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳــــﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــــﻲ‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﻃﺮﻳـﻖ ﻛـﻪ در‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮﺗﻔﻮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣـــﻲﺳـــﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـــﻴﻦ ﺑـــﺴﻴﺎري از ﻣﺤـــﺼﻮﻻت‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺘﻌـﺪدي در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ اﻗﺘـﺼﺎد ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻏﻴﺮدﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺳـﺮﺑﺎر ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ و‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬وﺟــﻮد دارﻧــﺪ‪ .‬ﺷﻜــﺴﺖﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪ اداري ﻛﻤﺘـــــﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ و ﺑـــﺮاي ﻣــﺸﺘــﺮي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺿـﻌﻴﻒ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه‬

‫ارﺳـﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔــﺎﻫﻲ اوﻗــﺎت ﻧﻴــﺰ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﻣﻨﺤﻨــﻲﻫــﺎي اﻗﺘــﺼﺎدي ﻣﺘﻔــﺎوت‪ ،‬ﻓﻘــﺪان‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﺿــﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬

‫دادهﻫــﺎي زﻳﺮﺑﻨــﺎﻳﻲ و ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻣﻜــﺮر و ﻏﻴــﺮه‪ ،‬از‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .10‬اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .2‬ﺑﻬﺮهوري را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .11‬اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎي ﻛّﻤــﻲ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را‬

‫‪ .3‬ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣـﺪ‪ ،‬داراي‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .4‬ﺳﻪ اﺳﺘﺪﻻل اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮرد ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮهوري را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋــﺎت را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻧﻤــﻮده و ﺑﻌــﻀﻲ از‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .13‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ اﺻﻮل ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .14‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .15‬روش ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .16‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .17‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ رﻓﺘﺎرﮔﺮا را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .7‬ﻫﺰﻳﻨـــﻪ ﻛــﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ ﭼﻴــﺴﺖ؟ ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻛــﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ‬

‫‪ .18‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .8‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس و ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .19‬ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .20‬ﭘﻨﺞ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .21‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪1047‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬اﺛــﺮات ﻛﻠــﻲ اﻓــﺰاﻳﺶ داﺋﻤــﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و‬

‫‪ .8‬اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس در ﺗﺤﻠﻴــﻞﻫــﺎي ارزش ﺧــﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠــﻲ‬

‫‪ .2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻗﺪرت ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬وﺟــﻮد دارﻧــﺪ را‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬ﭼـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮي ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮده و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻧﻈـﺮات ﻣﻮﺟـﻮد در ﻣـﻮرد‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ دارد؟ ‪ ‬‬

‫وارد ﻧﻜﺮدن ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎ در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .3‬ﺑـــﺮاي دﺳـــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـــﻪ اﻓـــﺰاﻳﺶ ﺑﻬـــﺮهوري ﺣﺎﺻـــﻞ از‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﭼﺮا اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮهوري در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .9‬زﻳﺮﺳ ـﺎﺧﺖ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﭼﻴــﺴﺖ و ﭼــﺮا ﺗﻮﺟﻴــﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن دﺷﻮار اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﻴﺮدﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .11‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫‪ .5‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤﻲ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫رﻓﺘﺎرﮔﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ دﻗﻴﻘﻲ‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬

‫را ﺑﺮاﺳــﺎس ﺗﺨﻤــﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان از آﻧﻬﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ﻛـﺎرﺑﺮان ﺑﺎﺑـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري‬

‫‪ .12‬ﻧﻈــﺮات ﻣــﻮاﻓﻘﻴﻦ و ﻣﺨــﺎﻟﻔﻴﻦ ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﻓﻨــﺎوري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪاي درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ اﺗﻔـﺎﻗﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ راه ﺣﻞﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري را‬

‫اﺳﺖ رخ دﻫﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .7‬دﻻﻳﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫اداﻣﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت داﺧﻠـﻲ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .13‬اﻗﺘــﺼﺎد اﻃﻼﻋــﺎت را ﺑــﺎ روش ﻛــﺎرت اﻣﺘﻴــﺎز ﻣﺘــﻮازن‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .14‬ارزش ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﺑــﺮونﻣــﺮزي را ﻣــﻮرد ﺑﺤــﺚ ﻗــﺮار‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﻌﺎﻳﺐ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ رﺷﺪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎي ﺳـﺨﺖاﻓـﺰاري‬

‫ﺷﻤﺎ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و آن را ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ دو ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر( ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫رﻗﻴﺐ در ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮﻳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬دو‬

‫‪ .2‬ﻳﻚ روش اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨﺪي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬

‫ﭘﻮﻳﺸﮕﺮ وب ﻳﺎ دو ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﺳﻌﻪ درﮔﺎه ﺷﺮﻛﺖ(‪.‬‬

‫‪1048‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .3‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺰرگ دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻳـﺪ‪ ،‬در ﻣـﻮرد‬

‫ﻧﻴـــﺮوي ﻛـــﺎر‪ ،‬ﻛـــﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـــﻪﻫـــﺎي ﻣـــﻮاد اوﻟﻴـــﻪ و‬

‫روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮاي درﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﺨﺸﻮدﮔﻲﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺑـﺮد و اﻳﻨﻜـﻪ‬

‫ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 5‬ﺳﺎل‪ ،‬روﺑﺎتﻫـﺎ را‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﭼـﻪ اﺣـﺴﺎﺳﻲ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ دارﻧـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﺪ و اﻧﺘﻈـﺎر ﻧـﺪارد ﻛـﻪ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ارزش اﺳﻘﺎﻃﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃـﻲ ‪ 5‬ﺳـﺎل‬

‫‪ .4‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ ibm.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ‪ 100‬ﻫﺰار دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛـﻞ‬

‫آيﺑــــﻲاِم‪ ،‬ﺑﺎزﮔــــﺸﺖ ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ را در ﻣﺤــــﻴﻂ وب‪،‬‬

‫ﻳﺎ ‪ 50‬ﻫﺰار دﻻر اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ را در‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ دﻻر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻲ آي اُ وﻳﻮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ )‪(CIOview.com‬‬

‫ﻳﻚ دﻻر ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در زﻣـﺎن ﺣـﺎل‪ ،‬ارزش دارد‪.‬‬

‫و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫اﮔـﺮ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﮔــﺸﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧــﻮد را ‪ %15‬ﺗﺨﻤــﻴﻦ‬

‫)در ‪ ibm.com‬و در ‪ .(CIOview.com‬ﮔﺰارﺷــﻲ را در‬

‫ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ دﻻر ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﺮض ﻳﻚ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ‪ 1/15‬دﻻر‬

‫ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮدن ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺰاري‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از دو ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ‪ 1/32 ،‬ﺷـﻮد‬

‫‪ .5‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼــﻚ‪ 50 ،‬ﻫــﺰار دﻻر در ﺗﺠﻬﻴــﺰات‬

‫و اﻟﻲآﺧﺮ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ "ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻨﺰﻳﻞ"‬

‫روﺑﺎﺗﻴﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار در ﺳـﺎل‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ آﻧﻬـﺎ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺻــﻔﺮ ﺑــﺎ ﻋﻼﻣــﺖ ﻣﻨﻔــﻲ ﻧــﺸﺎن داده ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳــﺎن‬

‫ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن وﺟـﻮه ﻧﻘـﺪ را ﺑﻌـﺪ از اﻳـﻦ ﺗﻨﺰﻳـﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬از ﺳﺎل اول ﺗﺎ ﺳﺎل‬

‫ﻧﻤﻮده و در ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‪ 20 ،‬ﻫﺰار دﻻر اﺳﺖ ﻛـﻪ در اﺛـﺮ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در‬

‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺤــﺚﻫــﺎ و ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖﻫــﺎي زﻳــﺎدي در ﺑــﻴﻦ ﻣﺘﺨﺼــﺼﻴﻦ‬

‫‪ .2‬ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﮔـﺮوه‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦﺣـﺴﺎب وﻳـﮋه ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در راﺑﻄـﻪ ﺑﺎ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري وﺟـﻮد‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣـﺴﺎبﻫـﺎي‬

‫دارد‪ .‬ﮔـﺮوه را ﺑﻪ دو ﺑﺨـﺶ ﺗﻘﺴﻴـﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺷﺮﻛﺖ آيﺑﻲاِم‪ ،‬ﭘﻴﭙﻞ ﺳﺎﻓﺖ‪ ،‬اوراﻛِﻞ و ﻏﻴﺮه(‪.‬‬

‫از راﻫﺒـﺮد ﺑﺮونﺳﭙﺎري در ﻣﻘﻴـﺎس وﺳـﻴﻊ‪ ،‬دﻓـﺎع ﻛﻨـﺪ و‬

‫ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫دﻳﮕـــﺮي ﺑــﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﻛــﺎر ﺧــﻮد را ﺑــﺎ‬

‫رﻓﺘــﻪ در اﻳــﻦ ﻋﻤﻠﻴــﺎت را ﻓــﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷــﻲ از‬

‫ﺟﻤـﻊآوري ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﺟﺪﻳــﺪ از ‪cio.com,  google.com‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﺑﺰارﻫـﺎ ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ :‬اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ؟‬

‫‪1049‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ google.com‬و ‪ itgovernance.com‬ﺷﻮﻳﺪ و‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ 2‬را اﻧﺠــﺎم دﻫﻴــﺪ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘـﻮازن‪،‬‬

‫)‪ ،(rms.net/self‐test.htm‬ﺗــــــﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴــــــﺪ ﻓﺮاﻳﻨــــــﺪ‬

‫ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭘﻴـﺪا‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد را ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﮔﺰارش ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﮔـﺎرﺗﻨﺮ ﮔـﺮوپ )‪،(gartnergroup.com‬‬

‫‪ .5‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ plumtree.com‬ﺷــﺪه و ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ آﻧﻬــﺎ‬

‫ﻳـــﺎﻧﻜﻲ ﮔـــﺮوپ )‪ (yankeegroup.com‬و ﺳــــﻲآياُ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ را در ﻣـﻮرد درﮔـﺎهﻫـﺎ‬

‫)‪ ،(cio.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻـﺮ اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﺗﺤﻠﻴـﻞ را ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮده و ﮔﺰارﺷـﻲ از ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ در آن‪ ،‬ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد دارد؟ ‪ ‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .6‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ sap.com‬ﺷـﺪه و از ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺣـﺴﺎب ﻃـﺮح‬

‫‪ .3‬وارد وبﺳﺎﻳﺖ آيديﺳﻲ )‪ (idc.com‬ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ آﻧﻬــﺎ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑﺎزﮔــﺸﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ را در ﻣــﻮرد‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﺳـﺎﻳﺮ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ 3‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﺮوژه ‪ IT‬ﻓﺮﺿﻲ )ﻳﺎ واﻗﻌـﻲ( اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ Searchcio.techtarget.com‬ﺷــــﻮﻳﺪ و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي راﻳﮕﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬

‫‪ .4‬از ﺳ ــﺎﻳﺖ "ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ" )‪(rms.net‬‬ ‫‪1‬‬

‫دﻳــﺪن ﻛﻨﻴــﺪ و ﺧﻮدآزﻣــﺎﻳﻲ ارزﻳــﺎﺑﻲ روﻳﻜــﺮد ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫از اﺑﺰارﻫﺎ را ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد داﻧﻠﻮد ﻛﻨﻴﺪ و اﺟﺰاء اﺻـﻠﻲ‬ ‫آن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ :‬اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ؟‬ ‫روﻳﻜ ــﺮد ﺳﻨﺘ ــﻲ ﻛــﻪ در ﻣــﻮرد ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻣﻨﺎﻓـﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي در‬

‫ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ را ﺑﻌـﺪ از ﭘﺎﻳـﺎن ﭘـﺮوژه اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و ﻣﻨﺎﻓــﻊ ﺑـﺎﻟﻘﻮه آن‪ ،‬ﻣـﻮرد‬

‫ﺗﻌـــﺪادي از ﺷـ ــﺮﻛﺖﻫـــﺎ‪ ،‬روﻳﻜـــﺮد دوم را در راﺑﻄـــﻪ ﺑـــﺎ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺳﺎل ‪ 1997‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻣﺘﻮﺳــﻂ در ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﻣﻄﻤــﺌﻦ ﺟﺪﻳــﺪ ﺑــﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖ اﻳﺠــﺎد‬

‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1- Resource Management System‬‬ ‫‪2- IT Investment Management Approach Assessment Self‐Test‬‬ ‫‪3- Casebuilder calculator ‬‬

‫‪1050‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺟﺎدز‬

‫از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ در اﻧـﻮاع وﺳـﻴﻌﻲ از‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﺳﺨﺖاﻓﺰاري و ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪيﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ را ﺑﺮﻃـﺮف‬

‫واﻗﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر و ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ ﭼـﺎپ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺴﻴﺎر واﺿـﺢ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬از‬

‫اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺮﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ و از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺠﻠـﻪ ﺗـﺎﻳﻤﺰ‪ 3‬را‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬

‫ﭼﺎپ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﻳﭽﺎرد وارِن‪ 4‬ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ )اﻳﻨﺘﺮاﻧﺘﻲ(‪ ،‬ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ "ﺟﺎدز ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺻـﺒﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻧﮕﻬـﺪاري ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،...‬اﻣﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ آﻧﻘـﺪر‬

‫ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﻛﻤــﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬در ﻋــﺮض ‪ 15‬ﻣـﺎه‪ ،‬ﺗﻌــﺪاد‬

‫ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺻﺮف زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪،‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮد را از ‪ 3‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ‪ 10‬ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ داد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ".‬ﺟﺎدز‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را اﺑﺘﺪا‬

‫ﻧﻴﺪﻫﻢ اﻳﻨﺘﺮاﻛﺘﻴﻮ‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﺗـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑـﺮآورده‬

‫ﻧﻴــﺪﻫ‪‬ﻢ‪ 6‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ واﻗــﻊ در داﻻس اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﺷـﺮﻛﺖ ﺟــﺎدز‪ 1‬ﻛــﻪ در اﺳﺘﺮاﺳـﺒﻮرگ در اﻳﺎﻟــﺖ وﻳﺮﺟﻴﻨﻴــﺎ‬

‫ﺳﺎزد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎري داﺧﻠﻲ را ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟـﺎدز در دﻫـﺔ ‪ ،90‬ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ رﺳﻤﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬اﻧﺪازه اﻳﻦ ﭘﻨﻬﺎي ﺑﺎﻧﺪ را ﺣـﺪود‬ ‫‪ %900‬اﻓﺰاﻳﺶ داد‪.‬‬

‫اﻟﻲ ﻟﻴﻠﻲ و ﺷﺮﻛﺎ‬

‫دﻓﺎﺗﺮي در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﺮﻳﻜﺎ دارد‪ .‬ﻧﻴﺪﻫ‪‬ﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ اﺳﻨﺎد ﻣﺰاﻳـﺪه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑــﺮاي ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻣــﺸﺎﺑﻪ را ﻣﻔﻴـﺪ ﻣـﻲداﻧﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن و ﺳﭙﺲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺟﺎﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر دﺷـﻮاري ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﻮرد راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻨـﺎوري ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫داﺧﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪.‬‬

‫اِﻟﻲ ﻟﻴﻠﻲ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ داروﺳـﺎزي ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻧﻴــﺪﻫﻢ‪ ،‬از ﺋــﻲدياس ﺑــﺮاي ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻛﻤــﻚ‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛـﺰي آن در اﻳﻨـﺪﻳﺎﻧﺎ ﭘـﻮﻟﻴﺲ‪ 5‬واﻗـﻊ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1996‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻳﻜـﻲ از دﻓـﺎﺗﺮ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ دارد‪ ،‬در‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘﺎﻳﮕـﺎه آزﻣﺎﻳـﺸﻲ آﻏـﺎز ﻛـﺮد‪ .‬ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‬

‫ﺳﺎل ‪ 1993‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷــﺒﻜﻪ داﺧﻠــﻲ و ﺧــﺎرﺟﻲ ﭘﻴﭽﻴــﺪهاي را در ﺳــﻄﺢ‬

‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن داراﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري "ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ" ﺑـﻮد‪،‬‬

‫‪Juddʹs‬‬ ‫‪Strasburg, Virginia ‬‬ ‫‪Time magazine ‬‬ ‫‪Richard Warren ‬‬ ‫‪Indianapolis ‬‬ ‫‪Needham‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ :‬اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ؟‬

‫‪1051‬‬

‫ﻧﻴﺪﻫـﻢ ﻗﺒـﻞ از ﺷـﺮوع ﭘــﺮوژه‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻔـﺼﻞ ﻣـﺎﻟﻲ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﻓﺮوش ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪ ﻧـﺼﻒ ﺳـﻬﻤﻴﻪ ﻓـﺮوش اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻧﺪاد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺪﻳـﺮان ﺷﺮﻛﺖ )دﻳﻮﻳـﺪ ﻛﻴﻨـﮓ( ﻣـﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬

‫ﺷﺮوع ﻛـﺎر ‪ 280‬ﻫـﺰار دﻻر ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﺨـﺎرج ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‪،‬‬

‫"در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اوﻟـﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒـﻪاي ﻛـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫ﻛﻤﺘــﺮ از ‪ 400‬ﻫــﺰاردﻻر ﺗﺨﻤــﻴﻦ زده ﺷــﺪ و ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ‬

‫ﺟﺪﻳــﺪي را ﺟــﺬب ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﺟﺒــﺮان ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺧــﻮد را آﻏــﺎز‬

‫ﺳﺎﻟﻴـﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﭘﻴـﺶﺑﻴﻨـﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮ‬

‫ﺧﻮاﻫــﺪ ﻧﻤــﻮد‪ ،‬زﻳــﺮا آن ﻛﺎرﻣﻨــﺪ ﺑــﻪ راﺣﺘــﻲ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﻓﺮوش ﺷـﺮﻛﺖ ) ﺑ‪‬ﺮي دِﻣ‪‬ﻚ(‪ 6‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ‬

‫ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ"‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ...‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛَﺪِﻧﺲ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﺎ ﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻋﺪاد واﻗﻌﻲ ﺗﺎ آن ﺣـﺪ ﺑـﺎﻻ‬

‫ﻛَﺪِﻧﺲ‪ 1‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺸﺎوره واﻗﻊ در ﺳ‪‬ﻦ ﺧﻮزه‪ 2‬ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ داﺷﺖ ﺑﻬـﺮهوري ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻓـﺮوش‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﻲ و آﻣﻮزش ﻓﺮوش‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻟﻮﺗﻮس ﻧﻮﺗﺰ‪ 3‬را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌـﺪاً‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺸﺎور ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ را ﺗﻮﺳـﻌﻪ داد‪ .‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ آﻣـﻮزش ﻓـﺮوش ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﻛـﺎر ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻛـﺮد‪ ،‬ﭘـﺮوژه ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺸﻨﺎل دِﻳﺘــﺎ‪ 4‬ﻛــﻪ ﻳــﻚ ﺑﻨﮕــﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ"‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Korzenioski (1997) and the cited companies’ Web sites.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬ﺷﻴﻮه "اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ" ﻛﺠﺎ و ﺗﺤﺖ‬ ‫ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ در ﭼﻪ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ و در ﻛﺠـﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ از ﻓﻨـﺎوري و دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ روﻳﻜـﺮد "اﺑﺘـﺪا ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛَـﺪِﻧﺲ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ" ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﺪت ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠـﻲ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ "ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﭘﺮوژه"‪ 5‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬اﻳﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد؟ در ﭼـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ )و ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ(‪،‬‬

‫روش‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﺑﺮاﺳﺎس دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﻬﻤﻴﻪ ﻛﺎﻣﻞ‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ آيديﺳـﻲ‬

‫ﺷﺪ؟ )ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻼً اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟( ‪ ‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪ .3‬اﻧﺠــﺎم ﭘــﺮوژهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ از ﻳــﻚ ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﺎﻟﻲ ﻛﺎﻣــﻞ‬

‫‪Cadence ‬‬ ‫‪San Jose ‬‬ ‫‪Lotus Notes ‬‬ ‫‪International Data Corp. ‬‬ ‫‪ʺAfter‐the‐factʺ financial analysis ‬‬ ‫‪Barry Demak ‬‬

‫‪1‬‬‫‪2‬‬‫‪3‬‬‫‪4‬‬‫‪5‬‬‫‪6-‬‬

‫‪1052‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ رﻳﺴﻚﻫـﺎﻳﻲ را در ﺑـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫‪ .5‬آﻳﺎ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ روﻳﻜﺮد "اﺑﺘﺪا ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬

‫داﺷﺖ؟ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻳـﻦ رﻳـﺴﻚﻫـﺎ را‬

‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ"‪ ،‬ﺑــﺎ ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﺎﻟﻲ و اﺳــﺘﻔﺎده از ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ رﻓﺘﺎرﮔﺮا ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺮ اﺳﺎس ارﻗﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘـﺮوژه ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ ﻛَـﺪِﻧﺲ‬ ‫دﻳﺰاﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ 1‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮده‬

‫‪ .6‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺪﻫ‪‬ﻢ را ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ 2‬رﺑﻂ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ ﭘﺮوژه اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬ ‫دوره ﺣﻴﺎت ﭘﺮوژه را ‪ 5‬ﺳﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﻛُﻦ ﺑﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﺰﻳـﺖﻫـﺎي‬ ‫رﻗﺎﺑﺘﻲاش ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اداري و ﻓﺮوش ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﻛُﻦ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ واﻗﻊ در ﻓﻨﻼﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﻛُﻦ‪ ،‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪20‬ﻫﺰار ﭘﻠﻜﺎن ﺑﺮﻗﻲ و آﺳﺎﻧﺴﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده و‬

‫را ﺑــﺎ اﻧــﻮاع ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻏﻴﺮاﺳــﺘﺎﻧﺪارد و داﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫آﻧﻬﺎ را در ﺑﻴﺶ از ‪ 40‬ﻛﺸﻮر ﻧﺼﺐ ﻧﻤﻮده و ﺧﺪﻣﺎت ﻻزم را‬

‫ﻣـﻲﻛــﺮد‪ .‬ﻫــﻴﭻﻳــﻚ از زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣـﺪود ‪ 30‬درﺻـﺪ از ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻛُـﻦ‪ ،‬در‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ اﺗـﺼﺎل ﻳـﺎ ﺳـﺎزﮔﺎري‬

‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻚ راﻫﺒﺮد‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬راﻫﺒﺮد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛُﻦ در ﺧﻄﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳـﺎزي را در ﭘـﻴﺶ ﮔﺮﻓـﺖ و ﺑـﻪ زودي درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ‬

‫راه ﺣﻞ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳـﻦ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛُﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺤـﻴﻂ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را اﺟﺮا و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻳـﻦ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ارزشاﻓـﺰاي ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬

‫را ﻧﻴﺰ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎرش در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﭘﻠﻜـﺎن‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺮﻗﻲ و آﺳﺎﻧﺴﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻧﻘـﺶ آﻧﻬـﺎ در‬

‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛُﻦ ﻗﺒﻼً ﺑﺎ‬

‫‪1- Cadence Design System ‬‬ ‫‪2- Repository Knowledge base ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﻛُﻦ ﺑﺎ ﺑﺮون ﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲاش ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1053‬‬

‫واﮔــﺬاري ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢ ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫اﻣﻨﻴﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اچﭘـﻲ ﻧﻴـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎﻳﻨﺲ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑـﻮد‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ايامﺳﻲ‪ 1‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر داﻣﻨﻪ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري ﺑـﺴﻴﺎر وﺳـﻴﻊﺗـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ 5 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻃـﺮحﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮد و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‬

‫ﻛﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ و‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ دو ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﻮده و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در‬

‫ﺳﭗ اِيﺟﻲ از آﻟﻤـﺎن‪ ،‬و ﻫﻴﻮﻟـﺖ ﭘﻜـﺎرد ‪ ‬از اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬

‫ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻛــﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬دادهﻫــﺎي‬

‫وارد ﺷﺮاﻛﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻼدرﻧﮕــﻲ را در زﻣﻴﻨــﻪ ﻓــﺮوش ﻣﺤــﺼﻮل‪ ،‬ﺳــﻮدآوري و‬

‫ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛــﻪ در ﻓـﺼﻞ ‪ 7‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳــﭗ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ‪ ERP‬در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻮﻗﻪ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘـﻪ و ﺟﻬـﺎن‪ ،‬در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪ 72‬ﻣﺎژول ﻧﺮماﻓـﺰاري ‪) SAP  R/3‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ اﻧﺒـﺎر‬

‫ﻛُﻦ ﺑﺮﺧﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﺧـﻮد‬

‫داده( را در ﻛُﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ ‪ SAP‬در ‪ 16‬ﻛـﺸﻮر‪،‬‬

‫ﻧﮕــﻪ ﻣــﻲدارد ﺗــﺎ ﺑﺘﻮاﻧــﺪ ﻓﻌﺎﻻﻧــﻪ ﺷــﺮﻛﺎي ﺧــﻮد در اﻣــﺮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و داراي‪ 4300‬ﻛﺎرﺑﺮ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻴﻢ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻼﻗـﺎت ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺳـﭗ و اچﭘـﻲ ﺑـﺎ‬

‫اچﭘـــﻲ‪ ،‬ﺑـــﻪ ﻣﻨﻈـــﻮر ﻓـــﺮاﻫﻢ ﻧﻤـــﻮدن و ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻜﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﺖاﻓﺰاري ﻛﻪ ‪ SAP‬ﺑﺮ روي آن اﺟﺮا ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده از دو ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪،‬‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻪ ﻛُﻦ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺮ‬

‫ﺳﺎده ﻧﺒﻮد‪ .‬آيﺑﻲاِم و اوراﻛﻞ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺮماﻓﺰار و‬

‫ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫ﺳﺨﺖاﻓـﺰار را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫﻤﻜـﺎري ﺑـﺎ دو ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬

‫‪ 0/02‬درﺻﺪ ﻓﺮوش اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ و‬

‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻓــﺮاد‪ ،‬ﺣــﺬف ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺘــﺮل ﺑﻬﺘــﺮي ﺑــﺮ روي‬

‫اچﭘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺮور ﻳﻮﻧﻴﻜﺲ ﻛُﻦ را در ﺳﻪ ﻣﺮﻛﺰ داده‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ دارد و در ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫـﺎي ﻛـﺎري‪،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻳﻜﻲ در آﺗﻼﻧﺘﺎ ﺑـﺮاي آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ‪،‬‬

‫اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮﺗﺮ اﺳــﺖ و ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠــﺪد آن‪،‬‬

‫دﻳﮕﺮي در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﺮاي آﺳﻴﺎ و آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻮرد در ﺑﺮوﻛﺴﻞ‬

‫ﺳـــﺮﻋﺖ ﺑﻴـــﺸﺘﺮي ﻣـــﻲﮔﻴـــﺮد‪ .‬اراﺋـــﻪدﻫﻨـــﺪﮔﺎن ﺧـــﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﺮاي اروﭘﺎ(‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺧـﻮد‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺷﺪه ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ در ‪ %99/5‬درﺻـﺪ از‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از‬

‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ در دﺳﺘﺮس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺑﻮدن‬

‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬از ﺷﺒﻜﻪ ‪ Open view‬و ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺪ در ﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- EMC ‬‬

‫ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬13 ‫ﻓﺼﻞ‬

1054

‫ )رﺟـﻮع ﺑ ـﻪ ﺳ ـﺎﻳﺖ در‬rsleads.com/208cn‐254 ‫ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از‬:‫ﻣﻨ ـﺎﺑﻊ‬

2 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫( و‬2003 ‫ ﻓﻮرﻳـﻪ‬13 ‫ﺗـﺎرﻳﺦ‬

‫ ﭼـﻪ ﻣـﻮاردي‬،‫ ﻣﺤﺮكﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺮونﺳـﭙﺎري در ﻛُـﻦ‬.1

ʺThe  Elevation  of  IT  Outsourcing 

.Partnershipʺ (2002)

  ‫ﺑﻮدﻧﺪ؟‬   ‫ ﭼﺮا ﻛُﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؟‬.2   ‫ ﭼﻴﺴﺖ؟‬،‫ ﺑﻌﻀﻲ از رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬.3 ‫ ﻛُﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ؟‬.4

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Arthur, W. B., ʺIncreasing Returns and the New World  of Busi ‐ness,ʺ Harvard Business Review, July–August  1996. 

CIO.com, ʺROI Analysis Tools,ʺ Nucleuse Research Inc.,  nucleu‐seresearch.com (accessed July 2004).  Clemons, E. K., ʺThe Build/Buy Battle,ʺ CIO Magazine, 

Barthelemy, J., ʺThe Hidden Costs of IT Outsourcing,ʺ 

Dec. 1, 2000. 

MIT Sloa n Management Review, spring 2001. 

Clermont, P., Cost‐Benefit Analysis: ITʹs Back in  Fashion, No w Letʹs Make It Work. Information Strategy:  The Executiveʹs Journal, winter 2002. 

Benaroch, M., ʺManagement Information Technology  Investmen t Risk: A Real Options Perspective,ʺ Journal of  Management Information Systems, Fall 2002. 

Benaroch, M., and R. J. Kauffman, ʺA Case for Using  Real Options Pricing Analysis to Evaluate Information  Technology Project Invest ‐ments,ʺ Information Systems  Research, 10(1), March 1999. 

Blum, R., Network and System Management TCO. Murray  Hill, NJ: Lucent Technologies, 2001.  Broadbent, M., and P. Weill, ʺManagement by Maxim:  How Busi ‐ness and IT Managers Can Create IT  Infrastrucures,ʺ Sloan Management Review, Spring 1997.  Brown, R. H., and A. Young, ʺScenarios for the Future of  Out ‐sourcing,ʺ GartnerGroup, December 12, 2000.  Brynjolfsson, E., and L. M. Hitt, ʺBeyond the  Productivity Para ‐dox,ʺ Communications of the ACM,  August 1998. 

Coopee, T., ʺBuilding a Strong Foundation,ʺ Network  World, January 31, 2000.  Corbett, M. F., ʺTaking the Pulse of Outsourcing,ʺ  Firmbuilder.co m (Data and Analysis from the 2001  Outsourcing World Summit), December 6, 2001.  Cramm, S. H., ʺThe Dark Side of Outsourcing,ʺ CIO  Magazine, November 15, 2001.  Cushing, K., ʺProcter & Gambleʹs 3bn HP Deal Shows  Mega IT Out ‐sourcing Is Still Tempting Some,ʺ  Computer Weekly, April 22, 2003.  

Davamanirajan, P., et al., ʺAssessing the Business Value  of Information Technology in Global Wholesale  Banking: Case of Trad e Service,ʺ Journal of  Organizational Computing and Electronic Commerce,  January–March 2002. 

Carmel, E., and R. Agrawal, ʺThe Maturation of  Offshore Sourcing of Information Technology Work,ʺ  MIS Quarterly Executive, June 2002. 

David, J. S. et al., ʺManaging Your IT Total Cost of  Ownership,ʺ Communications of the ACM, January 2002. 

Choi, S. Y., and A. B. Whinston, The Internet Economy: 

Meta ‐Groupinc., 2004, http://www2.cio.com/analyst/  report2224.html. 

Technology and Practice. Austin, TX: SmartEcon, 2000. 

Davidson, D., ʺTop 10 Risks of Offshore Outsourcing,ʺ 

1055

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Dekker, R., and R. de Hoog, ʺThe Monetary Value of  Knowledge Assets: A Micro Approach,ʺ Expert Systems  with Applications, Vol. 18, 2000.  DePalma, D., ʺMake the Business Case for Global  Expansion,” e‐Business Advisor, April 1, 2001. 

Devaraj, S., and R. Kohli, The IT Payoff. New York:  Financia l Times/Prentice Hall, 2002. 

Green, S., Profit on the Web. Auckland, New Zealand:  Computer‐lime, 2002.  Gunasekaran, et al., ʺA Model for Investment  Justification in In ‐formation Technology Projects,ʺ  International Journal of Informatio n Management, March  2001.  Hamilton, S., ʺIntel Research Expands Mooreʹs Law,ʺ 

Devaraj, S., and R. Kohli, ʺInformation Technology 

Computer, January 2003. 

Payoff Parado x and System Use: Is Actual Usage the  Missing Link?ʺ Managemen t Science, 49(3), 2003. 

Harmozi, A., et al., ʺOutsourcing Information  Technology: Assess ‐ing Your Options,ʺ SAM Advanced  Management Journal, autumn 2003. 

DiNunno, D., ʺMeasuring Return of IT Projects,ʺ CIO  Magazine, September 25, 2002.  Dixit, A. K., and Pindyck, R. S., ʺThe Options Approach  to Capita l Investment,ʺ Harvard Business Review, May– June 1995.  Dutta, S., and J. F. Manzoni, Process Re‐engineering,  Organizational Change, and Performance Improvement  (Insead Global Managemen t Series). Boston: McGraw‐ Hill, Irwin, 1999.  Farrell, D., ʺIT Investments that Pay Off,ʺ Special Report  of Harvard Business School to Search CIO.com, November  26, 2003.  Ferrin, B. G., and R. E. Plank, ʺTotal Cost of Ownership  Models: An Exploratory Study,ʺ Journal of Supply Chain  Management, Summer 2002.  Fine, C. H., et al., ʺRapid‐Response Capability in Value‐ Chain Design,ʺ MIT Sloan Management Review, Winter  2002. 

Fisher, A., ʺA Waste of Money?ʺ Financial Times, October  25, 2001. Focacci, L., et al., ʺUsing Application Service  Providers: Yes or No?ʺ Strategic Change, 2003.  Gaulke, M., ʺRisk Management in TI Projects,  Information Systems Control Journal, November– December 2002. 

Gerlach, J., et al., ʺDetermining the Cost of IT Services,ʺ  Communications of the ACM, September 2002. 

Gitlin, P., ʺOffshore Outsourcing Becoming ʹInʹ Thing 

Hirschheim, R., and M. Lacity, ʺInformation Technology  Insourc‐ing: Myths and Realities,ʺ Communications of the  ACM, February 2000.  Hitt, L. M., and E. Brynjolfsson, ʺProductivity, Business  Profitabil ‐ity, and Consumer Surplus: Three Different  Measures of Information Technology Value,ʺ MIS  Quarterly, June 1996.  Intel Corp., ʺBuilding the Foundation for Anytime,  Anywhere Computing,ʺ white paper #251290–002, Intel  Information Technology Publication, June 13, 2002.  Irani, Z., and P. E. D. Love, ʺThe Propagation of  Technology Management Taxonomies for Evaluating  Investments in Information Systems,ʺ Journal of  Management Information Systems, Winter 2000– 2001.  ITAA (Information Technology Association of America),  ʺSkill s Study 2000 Bridging the Gap: Information  Technology Skills for a New Millennium,ʺ  uen.org/techday/html/technology.html, April 2000.  Kaplan, R. S., and D. Norton, The Balanced Scorecard, rev.  ed. Boston, MA: Harvard Business School Press, 2000; e‐ book.  

Kaplan, R. S., and D. Norton, the Balanced Scorecard.  Boston. MA: Harvard Business School Press, 1996.  Keen, P. G. W., ʺValue Analysis: Justifying DSS,ʺ  Management Information Systems Quarterly, March 1981. 

King, J., ʺUser Beware,ʺ Computerworld, March 18, 2002. 

for CIOs,ʺ CIO News & Analysis, June 24, 2003. 

Kohli, R., et al., ʺIT Investment Payoff in E‐Business 

Gray, P., and H. Watson, ʺPresent and Future Directions 

Environments: Research Issues,ʺ Information Systems  Frontiers, September 2003. Korzenioski, P., ʺIntranet Bets  Pay Off,ʺ InfoWorld, January 13, 1997.

in Data Warehousing,ʺ Database, summer 1998. 

‫ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬13 ‫ﻓﺼﻞ‬ Kudyba, S., and D. Vitaliano, ʺInformation Technology  and Corporate Profitability: A Focus on Operating  Efficiency.ʺ Information Resources Management Journal,  January–March 2003.  Kumar, R. L., ʺUnderstanding DSS Value: An Options  Perspective,ʺ Omega, June 1999. 

1056

Moore, G. E., ʺMooreʹs Law,ʺ CIO, January 1, 1997.  Mukhopadhyay, T., et al., ʺAssessing the Impact of  Information Technology on Labor,ʺ Decision Support  Systems, Vol. 19, 1997.   Olazabal, N. G., ʺBanking: the IT Paradox,ʺ The  McKinsey Quarterly, January–March 2002. 

Laurie, J., ʺWhy Projects fail,ʺ JISC InfoNet  (jiscinfonet.ac.uk), Northumbria University, Newcastle  Upon Tyne, UK. 

Palvia, S., ʺIs E‐Commerce Driving Outsourcing to Its  Limits?ʺ Journal of IT Cases aJ Applications, January 2002. 

Lawson, R., et al., ʺAutomating the Balanced Scorecard,ʺ 

Paton, D., and D. Troppito, ʺEye on ROI: ROI Review,ʺ  DM Review, March 2004. 

CMA Management, February 2004. 

Lee, J. N., et al., ʺIT Outsourcing Evaluation—Past,  Present and Future,ʺ Communications of the ACM, May  2003. 

Legrenzi, C., ʺThe 2nd Edition of the European Survey  on the Eco ‐nomic Value of IT,ʺ Information Systems  Control Journal, May–June 2003.  Lewis, B. C., and T. A. Byrd, ʺDevelopment of a  Measure for IT Infrastructure Construct,ʺ European  Journal of Information Systems, June 2003.  Li, H., et al., ʺThe IT Performance Evaluation in the  Construction Industry,ʺ Proceedings, 33rd Hawaiian  International Conference on Systems Sciences (HICSS),  Maui, HI, January 2000. 

Li, X., and J. D. Johnson, ʺEvaluate IT Investment  Opportunities Using Real Options Theory.ʺ Information  Resources Managemen t Journal, July–September 2002, pp.  32–47. 

Peffers, K., and T. Saarinen, ʺMeasuring the Business  Value o f IT Investments: Inferences from a Study of a  Senior Bank Executive.ʺ Journal of Organizational  Computing and Electronic Commerce January–March 2002.  Plumtree Corp., ʺMyAPlus.com: A Return‐on‐ Investment Stud y of Portals,ʺ A Meta Group White Paper,  November 12, 2001.   Pountain, D., ʺAmending Mooreʹs Law,ʺ Byte, March  1998.   Qing, H. U., and R. Plant, ʺAn Empirical Study of the  Casual Rela ‐tionship Between IT Investment and Firm  Performance,ʺ Information Resources Management Journal,  July–September 2001.   Quinn, J. B., ʺStrategic Outsourcing: Leveraging  Knowledge Capa ‐bilities,ʺ Sloan Management Review,  summer 1999. 

Raskin, A., ʺThe ROIght Stuff,ʺ CIO Web Business 

Lin, W. T., and B. M. Shao, ʺRelative Sizes of 

Magazine, February 1, 1999. 

Information Technology Investments and Productivity  Efficiency: Their Linkage and Empirical Evidence,ʺ  Journal of AIS, September 2000. 

Rayport, J., and B. J. Jaworski, E‐Commerce. New York:  McGraw‐Hill, 2001. 

Lucas, H. C., Information Technology and the Productivity  Paradox: Assessing the Value of Investing in IT. New York:  Oxford University Press, 1999. 

Marcolin, B. L., and K. L. McLellan, ʺEffective IT  Outsourcing Arrangements,ʺ Proceedings, 31st HICSS,  January 1998. 

McAdam, J. P., ʺSlicing the Pie: Information Technology  Cost Recovery Models,ʺ CPA Journal, February 1996. 

McKay, J., and P. Marshall, Strategic Management of e‐ Business. Milton, Australia: Wiley, 2004. 

Read, C., et al., eCFO: Sustaining Value in the New  Corporation. Chich ‐ester, U.K.: Wiley, 2001.  Reichheld, F., and P. Schefter, ʺE‐loyalty—Your Secret  Weapon o n the Web,ʺ Harvard Business Review, July– August 2000.  Renkema, T. J. W., The IT Value Quest: How to Capture the  Business Value of IT‐Based Infrastructure. Chichester,  England: Wiley, 2000.   Roberts, A., “Project Aquarius: Measuring the Impact of  Technology,” Management Services, 2003. 

1057

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Ross, J. W., and C. M. Beath,” Beyond the Business  Case: Ne w Approaches to IT Investment,” MIT Sloan  Management Review, Winter 2002. 

Swamy, R., ʺStrategic Performance Measurement in the  Ne w Millennium,ʺ CMA Management, May 2002. 

Rothfeder, J., “Supply and Demand: Software Pricing,” 

Score ‐card?ʺ balancedscorecard.org/basics/bscl.html  (accessed July 2004).  

eWeek, February 26, 2004. 

Rubin, H. A., “How to Measure IT Value,” CIO Insight,  May 1, 2003.   Rubin, R., “Outsourcing Imperative: Do or Die,”  Optimize, 2003.   Ryan S. D., and M. S. Gates, “Inclusion of Social  Subsystem Issue s in IT Investment Decisions: An  Empirical Assessment,” Informatio n Resources  Management Journal, January–March 2004.   Sap.com (accessed June 27, 2003).  Sawhney, M., “Damn the ROI, Full Speed Ahead,” CIO  Magazine, July 15, 2002.  Seddon, P., et al., “Measuring Organizational IS  Effectiveness: An Overview and Update of Senior  Management Perspectives,” The Data BASE for Advances  in Information Systems, Spring 2002.  

Seitz, N. E., Capital Budgeting and Long‐Term Financing  Decisions, 2nd ed. Cincinnati: South‐Western Publishing,  1995. 

Soh, C., and L. M. Markus, “How IT Creates Business  Value: A Process Theory Synthesis,” Proceedings of the  16th International Conference on Information Systems,  December 1995. 

Standish Group, “Chaos,” Standish Research Paper,  ٛ tandish‐group.com/visitor/chaos.htm, 1995. 

The Balanced Scorecard Institute, ʺWhat Is the Balanced 

ʺThe Elevation of IT Outsourcing Partnership: With  HP/SAP Trained Staff, Koneʹs Global Strategy In Top  Level,ʺ Communication News, August 2002. 

Tjan, A. K., ʺPut Your Internet Portfolio in Order,ʺ  Harvard Business Review, February 2001.  Turban, E., et al., E‐Commerce 2006. Upper Saddle River,  NJ: Prentice Hall, 2006.  Van Grembergen, W. V., et al., “Linking the IT Balanced  Scorecard to the Business Objectives at a Major  Canadian Financial Group,” Journal of Information  Technology Cases and Applications, 2003.   Varon, E., “R. O. Iowa,” CIO Magazine, June 1, 2003.   Vijavan, J., “The New TCO Metric,” Computerworld,  June 18, 2001.   Violino, B., “Return on Investment Profiles: The  Intangible Benefits of Technology Are Emerging as the  Most Important of All,” Information Week, June 30, 1997.  Vulkan, N., The Economics of e‐Commerce. Princeton, NJ:  Princeton University Press, 2003.  Walsh, K. R., “Analyzing the Application ASP Concept:  Technologies, Economics, and Strategies,”  Communications of the ACM, August 2003. 

Sterne, J, Web Metrics. New York: Wiley, 2002. 

Wang, A. L., and D. Shiang, “SAP Business Case  Builder,” An ID C Case Study (sponsored by SAP),  IDC.com, May 2002. 

Steyaert, J. C., “Measuring the Performance of  Electronic Government Services,” Information and  Management, January–February 2004. 

Watson, H. J., and B. J. Haley, “Managerial  Considerations,” Communications of ACM, September  1998. 

Strassmann, P. A., The Squandered Computer. New 

Wheatley, M., “Chargeback for Good or Evil; Charging  Users for I T Costs Can Rein in Budgets and Bring Rigor  to Planning, but It Ca n Also Turn You into an  Unpopular Bean Counter,” CIO, March 1, 2003. 

Canaan, CT: Information Economics Press, 1997. 

Straub, D. W., et al., “Measuring e‐Commerce in Net‐ Enable d Organizations, Information Systems Research,  June 2002a.  Straub, D. W., et al., ʺToward New Metrics for Net‐ Enhance d Organizations,ʺ Information Systems Research,  September 2002b.  

Wilkinson, S., “Phone Bill, Electricity Bill… Storage Bill?  Storage Utilities Attract New Economy Companies with  Pay‐as‐you‐G o Service,” Earthweb.com, October 24, 2000. 

‫ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬13 ‫ﻓﺼﻞ‬ Willcocks, J., “Managing Information Technology  Evaluation —Techniques and Processes,” in R. G.  Galliers and B. S. H. Baker (eds.), Strategic Information  Management: Challenges and Strategies in Managing  Information Systems. Oxford: Butterworth Heinemann,  1994.

1058

Zviran, M., et al., “Building Outsourcing Relationships  Across the Global Community: The UPS‐Motorola  Experience,” Journal of Strategic Information Systems,  December 2001. 

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪14‬‬

‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬ ‫‪ 2-14‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬ ‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ‪ ‬‬ ‫‪ 4-14‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري و اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣـﻼكﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬

‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ‪ ‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻼكﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﺗﺤـﺼﻴﻞ را ﺷـﺮح‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 6-14‬اﺗــﺼﺎل ﺑــﻪ ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده و ﺷــﺮﻛﺎي ﺗﺠــﺎري‪:‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ ‬‬

‫ﻧﻘﺶ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 7-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ‪ ‬‬ ‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎري ‪ ‬‬ ‫‪ 9-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‬ ‫‪ .2‬ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮماﻓﺰار را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي را ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري را درك ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﺰوم ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري و روشﻫـﺎي اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري را ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1059‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‬ ‫اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ‪ (sterngold.com) 1‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺮن اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻮاد دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷـﻜﻲ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﺮﻋﻲ ﻛﻮﻛﺴ‪‬ﻦ ﮔﺮوپ ﭘﻲالﺳﻲ در ﻟﻨﺪن‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛـﺰي اﺳـﺘﺮنﮔﻠـﺪ در‬ ‫اﺗِﻞ ﺑ‪‬ﺮو‪ 3‬در ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ ﻗﺮار دارد؛ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ داراي ‪ 90‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ دﻓﺎﺗﺮي ﻧﻴـﺰ‬ ‫در اروﭘﺎ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ دارد‪.‬‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 4000‬ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ‪ 350،000‬ﺗـﺎ ‪400،000‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺷـﺎﻏﻞ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻓﻪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻔﺎرشﻫﺎ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻓﻌﺎت از ﺳﻮي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻜﺮاري ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬در ﻫﻤـﺎن روز ﺑﺮاﻳـﺸﺎن ارﺳـﺎل ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻣﻜﺎن ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ آﺳﺎن را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ و ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬وبﺳـﺎﻳﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮوش ﺑﻮد‪ .‬اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﮔﺰﻳﻨـﻪ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨـﺪ‪ (1) :‬ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ )‪ (2‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻞ ﻓﻨﺎوري ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻣﻜـﺎن ﻛـﺎﻫﺶ زﻣـﺎن ﺑـﻪ ﺑﺎزاررﺳـﺎﻧﻲ ‪ ‬را‬ ‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد و ﻓﻨﺎوريﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﻜﺎن ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺮ ﻣﺰﻳـﺖ اﺻـﻠﻲ ﺧـﻮد را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺮنﮔﻠـﺪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻓـﺮد در زﻣﻴﻨـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬راه ﺣـﻞ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﺨﺪام ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪1060‬‬

‫‪1‐  Stern gold ‬‬ ‫‪2‐  London‐based Cookson Group PLC ‬‬ ‫‪3‐  Attleboro‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‬

‫‪1061‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺳﺆال اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻳﻚ ﻛﺎري ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﺑـﻪ اﻗــﺪام ﺳــﺮﻳﻊ‪ ،‬اﻣــﺎ دﻗﻴـﻖ را درك ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از ﺑﺮرﺳــﻲﻫـﺎ و ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪﻫــﺎي ﻃــﻮﻻﻧﻲ ﺑــﺎ‬ ‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران ﺑــﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ ﺷــﻮرﺑﺮﻳﺞ‪ 1‬ﺑــﺮاي ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﺳــﭙﺲ ﻣﻴﺰﺑــﺎﻧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺗﺠــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎدر )ﻛﻮﻛـﺴ‪‬ﻦ ﮔـﺮوپ( ﻣـﻮرد ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬ ‫ﺷﻮرﺑﺮﻳﺞ روﻳﻜﺮد اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺋﻲ ﻣﺘﻮدوﻟﻮژي دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻴﻢ‬ ‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗـﻴﻢ‪ ،‬ﻛـﺎر ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ ﺷﺮوع ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﻫـﺪاف و‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨﺪي اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﭘـﺮوژه ﺑﺎﻳـﺪ ﻗﺒـﻞ از زﻣـﺎن‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺠﺎري ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﻧﺸﺎن‬ ‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺳﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ﺑﻌﺪي‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺎم در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ‬ ‫واﺳﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪) 3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﻚ( و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي آن ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ‪) 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪(2‬‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺎده ﻧﺒﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻴﺶ از ‪ 4000‬ﻣﺤﺼﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﻛﺎرﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻣﻮﺗـﻮر ﺟـﺴﺘﺠﻮﻳﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎهﻫـﺎي دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷـﻜﻲ( ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫واﻗــﻊ ﺷــﻮد‪ .‬ﻫــﺮ ﮔــﺮوه از ﻣــﺸﺘـﺮﻳﺎن‪ ،‬داﻧــﺶﻫــﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫــﺎ و ﻋــﺎدات ﺧﺮﻳــﺪ ﻣﺘﻔــﺎوﺗﻲ داﺷــﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ و ﺷﻮرﺑﺮﻳﺞ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول را در ﻛﻤﺘﺮ از ﺳـﻪ‬ ‫ﻣﺎه ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را در ﺑﺮ داﺷﺖ‪ .‬اوﻻً ﺑﺮاي آﻧﻜـﻪ ﺑﺨـﺶ ﻣـﺎﻟﻲ‪،‬‬ ‫اﻧﺒﺎر و اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرشﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻧﺤـﻮ ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫‪Surebridge Inc. ‬‬ ‫‪E‐Methodology ‬‬ ‫‪Front‐end Ordering System ‬‬ ‫‪Back‐Office System ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1062‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺧـﺪﻣﺎت ﻳـﻚ ﻣـﺸﺎور اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﭘﺮوژه اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤـﺖﮔـﺬاري ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺸﺨﺺ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒدﻫﻲ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪهاي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻔﺎرشدﻫـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺨــﺶ اﺟﺮاﻳــﻲ‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫــﺎي ﻧﺎﺷــﻲ از وارد ﻛــﺮدن دﺳــﺘﻲ دادهﻫــﺎ‪ .‬ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻗﺒــﻞ از‬ ‫ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟـﻮدي اﻧﺒـﺎر‪ ،‬ﺑﻼدرﻧـﮓ ﻣﻄﻠـﻊ ﺷـﺪه و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ردﻳـﺎﺑﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺨﻔﻴﻒﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺎﺻﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ورود‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﭼﻘﺪر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎ‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻼدرﻧﮓ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ارﺳﺎل ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻴـﻚﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮي را دارد ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت و اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ ﻓـﺮوش‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،1‬را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺎز‪ 2‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪) 2004‬دو ﺳﺎل ﭘﺲ از راهاﻧﺪازي( اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫• اﺳﺘﺮنﮔﻠﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ ﺣﻤﻞ راﻳﮕﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻮد و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺘﺮي ﭘﺎﻳﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ داد‪  .‬‬ ‫• ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮل )ﻛﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺳﺎده اﺳﺖ( ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻓﺮوش ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛـﺎراﻳﻲ و ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي اداري را‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻜﺲ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺴﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Cross‐sell and up‐sell products and services ‬‬ ‫‪2‐  Permission marketing  ‬‬

‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1063‬‬

‫• ﺣﻀﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﻓﻨﺎوري اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ )از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﺳﺘﺮنﮔﻠـﺪ ﺻـﺎﺣﺐ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ و ﺷﻮرﺑﺮﻳﺞ ﺗﻨﻬﺎ آن را اﺟﺮا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ(‪  .‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﺗﻤﺎم ﻣﺮﺣﻠﻪ اول را در ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻪ ﻣﺎه‪ ،‬اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻛـﺎر در داﺧـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬دو ﺗـﺎ ﺳـﻪ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﻃـﻮل‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ اﺳـﺘﺮنﮔﻠـﺪ را ﻗـﺎدر ﺳـﺎﺧﺖ ﺗـﺎ در ﺻـﻨﻌﺖ ﺧـﻮد‪ ،‬ﭘﻴـﺸﮕﺎم ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ ﺟﻬﺖ ﺣﻀﻮر در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Craig (2003‬و ‪) sterngold.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﺟﻮﻻي ‪.(2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آﻏﺎز ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﮔﺰﻳﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮونﺳﭙﺎر ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از آن‪،‬‬ ‫ﺗﻴﻤﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻔﺎرش ﺑﺎ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ )اﻧﺠـﺎم ﺳـﻔﺎرش‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ( ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻲآﻣـﻮزﻳﻢ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﮕﺎم ﺑـﻮدن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ آوردن ﻋﻨﻮان "ﺗﺤـﺼﻴﻞ"‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن و داﺷـﺘﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ را در ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻳﻢ‪:‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎره ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪه اﺳـﺖ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﻣﺘﻌﺪدي را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬روش واﺣﺪي ﺑـﺮاي ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ :‬ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻧﻤـﻮد )از‬

‫‪1064‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﮕﺮي ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ اﺟﺎره ﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳـﻦ دو‪ .‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي دﻳﮕـﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﺘﺪاول ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﺟﺰاء از ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳــﺐﺗــﺮﻳﻦ آﻧﻬــﺎ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘــﻲ ﻳــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ واﺣــﺪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ داراي اﺟﺰاﺋــﻲ از‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ را ﻣـﻲﻃﻠﺒـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ‪ Java ،HTML‬ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ زﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ازاي دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﻧـﺎﭼﻴﺰي‪ ،‬از اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري )‪(ASPs‬‬

‫اﺟﺎره ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و ﺑﺮق‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻴـﺎز ﺧﺮﻳـﺪاري ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺑـﺰرگﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﮔﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ و‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫـﺎي داده‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ‪(Xia and Lee, ‬‬

‫)‪.2004‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺞ ﮔﺎم اﺻﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪1-14‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺎمﻫﺎ‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :1‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺧﺎص آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘـﻖ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺠـﺪداً‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺨﺶ ‪ 8-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 13‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮدد ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮد ﻻزم‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و ﻛـﺎرﺑﺮان را دارد و ﻣﻨـﺎﻓﻊ آن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻳﺶ را‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردن‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻧﮕﻬﺪاري آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻻزﻣﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ اﺳﺖ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺧـﺎص ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺟـﺪول زﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻮدﺟـﻪ و‬

‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1065‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬اﻳـﻦ ﮔـﺎم در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬و در ﺑﺨـﺶ ‪2-14‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ Kendall and Kendall (2005) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن )و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻣـﺸﺎوران( اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ ﮔﺎمﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :2‬اﻳﺠـﺎد ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ -‬روﻳﻜـﺮد ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫـﺪف‬ ‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃـﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬و ‪ 12‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ذﻫﻨﻲ ﻧﺤـﻮه ﺗﺤﻘـﻖ اﻫـﺪاف اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳـﻂ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﺮح دﻗﻴـﻖ اﻳـﻦ ﮔـﺎم‪ ،‬در ﺑﺨـﺶ اول راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-14‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫‪1066‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﮔﺎم ‪ ،2‬ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي راﻫﺒﺮدي )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ ﻛﻤﻴﺘـﻪ‬ ‫راﻫﺒﺮدي( ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﭘﺮوژه ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﻳﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﺷـﺪه و ﭘـﺮوژه‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :3‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 6‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪:‬‬ ‫• ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن )اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد(‪  .‬‬ ‫• واﮔﺬار ﻛﺮدن ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪  .‬‬ ‫• ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻧﺼﺐ آن )ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ( ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪  .‬‬ ‫• اﺟﺎره ﻧﺮماﻓﺰار از ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﻳـﺎ اﺟـﺎره آن از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺮدازش‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪  .‬‬ ‫• ورود ﺑﻪ ﺷﺮاﻛﺖ ﻳﺎ اﺗﺤﺎدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮ را ﺑﺪﻫﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺰاﻳﺪه‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ )ﻣﺰاﻳﺪه ﻣﻌﻜﻮس( ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮردﻧﻴﺎز را ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻓﻮق‪  .‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ 3-14‬و ‪ 4-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﺘﺨﺎب در ﺑﻴﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 5-14‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬در‬ ‫اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬آﻣـﺎده ﻧـﺼﺐ و ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ روﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل زﻳـﺎد ﻧﺎﭼـﺎر ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑـﻮد‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻻزم ﻣﻲﺷﻮد ﺑـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ )ﺑﺨﺶ ‪.(5-14‬‬

‫‪ 1-14‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1067‬‬

‫ﮔﺎم ‪ :4‬ﻧﺼﺐ‪ ،‬اﺗﺼﺎل و ﻏﻴﺮه‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﻳﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﺗـﺼﺎل‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ ،6-14‬ﺗﺤﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻃـﻲ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻋﻜـﺲاﻟﻌﻤـﻞﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬از ﻫﻤـﻪ آزﻣـﺎﻳﺶﻫـﺎي ﻻزم‪ ،‬ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪ ﺑﻴـﺮون‬ ‫آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬در ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﺗﻐﻴﻴـﺮ‪ ،‬آﻣـﻮزش و ﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‪ ،‬ﻣﻄـﺮح ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫)‪ Whitten et al., 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :5‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻧﮕﻬـﺪاري ﻫـﻢ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﮔﺮدﻧﺪ )‪ .(Kendall and Kendall, 2005‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﻣﻨﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬آن را در ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﺪادهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﻛﺎﻣﻞ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻛِﻨﺪال و ﻛِﻨﺪال‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درﺳـﺘﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺗـﺎ ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﺗﻴﻤـﻲ ﭘـﺮوژهاي ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﻧﻴـﺰ از اﻫﻤﻴـﺖ ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﻓـﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﻫﻤﻜﺎري ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﺣﺎﺻـﻞ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺷﻤﺎ از آن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮو ﻣﻲﭘﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮوژهﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ office.microsoft.com/project‬و ‪ (primavera.com‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ دورهاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎ و‬ ‫اﺑﺰار اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﻳـﻚ ﭘـﺮوژه‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻧﻴـﺎز‬ ‫‪1‐  Kendall and Kendall (2005) ‬‬

‫‪1068‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ در ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 7-14‬و ‪ 9-14‬ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﻛَﻨﺘﺮ و واﻟﺶ‪ 1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬اﻛﻨﻮن ﺑـﻪ ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫درﺑﺎره ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ )‪ 3 ،1‬و ‪ (4‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ 2-14‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت )ﮔﺎم ‪(1‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،12‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻧﮕﺎه ﻛﻼن ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛـﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬را ﺷﺮح دادﻳﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص ﻳﺎ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ وﻳـﮋه را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻚ ﺗﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﻴـﺰ وارد ﺷـﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻼن‪ ،‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ داده‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺟﺪﻳﺪ در ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،2‬ﻟﺤـﺎظ ﻣـﻲﮔـﺮدد )ﻓـﺼﻞ‬ ‫‪ .(12‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺑﺎﻧﻚ ﺳﻮﺋﺪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-14‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮارد ذﻳﻞ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬درﺧﻮاﺳﺖ از ﺟﺎﻧﺐ دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ آر اُ آي آﻳـﻮا در ﻓـﺼﻞ ‪ 13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(؛‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺿﺮورت ﭘﻴﺮوي از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﺎزرﺳﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ‬ ‫راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ واﺣﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي )دﺳـﺘﻮرات( ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺮدرآﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Carroll (2004) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺮ ﺳﻮد‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘ‪‬ﺮ ﺳـﻮد ﺑﮕﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه‬ ‫اﮔﺮ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي آﻧﻬﺎ دﺷﻮار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬روﻳﻜـﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ را ﺑـﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.1‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺮوژه‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮﺧﻲ از روشﻫﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﻓـﺼﻞ ‪ 13‬را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪودي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﭼﻨـﺪ ﭘـﺮوژه را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن آﻏـﺎز ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ )‪ Xia and Lee, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Kanter and Walsh (2004) ‬‬ ‫‪2‐  Application portfolio ‬‬

‫‪ 2-14‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت )ﮔﺎم ‪(1‬‬

‫‪1069‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-14‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﺳﻮﺋﺪ را وادار‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺳﻨﺘﺮاﻻ اﺳﺘﻮدي اﺳﺘﺎدزﻧﻤﺪن‪ ،1‬ارﮔﺎن ﺑﺎﻧﻜﺪاري دوﻟﺖ ﺳﻮﺋﺪ‬

‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺳﺮورﻫﺎﻳﻲ ﺣﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ راه ﺣـﻞ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دادن وام و ﻛﻤﻚ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﻪ داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧـﻮﻋﻲ وﺻـﻠﻪ ﭘﻴﻨـﻪ ﺑـﻮد و در ﻫﻔﺘـﻪﻫـﺎي ﺑﻌـﺪي‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬

‫ﺗﺤــﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠــﻲ را ﺑــﺮ ﻋﻬــﺪه دارد‪ ،CSN .‬ﺳــﺎﻻﻧﻪ ‪2/5‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺿﻌﻒ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد وبﺳﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ وام ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﭘـﺎي ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﺮاي درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ژوﺋـﻦ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻋﺘﺮاض ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑـﺎ ﺷـﺮوع ﺗـﺮم ﺟﺪﻳـﺪ داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ ﻧﺎﻣﺘﺠـﺎﻧﺲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ از‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺧﻂ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭼﻬﺎر ﺗـﺎ ﭘـﻨﺞ ﺑﺮاﺑـﺮ‬

‫ﻣــﻴﻦﻓــﺮﻳﻢﻫــﺎي آيﺑــﻲام ﺗــﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﻳــﻮﻧﻴﻜﺲ‪ 3‬و‬

‫ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺎهﻫﺎ ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬وبﺳـﺎﻳﺖ ‪ CSN‬از ﻛـﺎر اﻓﺘـﺎد‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﺟــﺮاﻛﻨﻨــﺪه ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ وﻳﻨــﺪوز ‪ NT‬را در ﺑــﺮ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن اﻳـﻦ‬

‫ﻣــﻲﮔﺮﻓــﺖ‪ ،‬راه ﺣﻠــﻲ ﻛــﻪ ﺑﺘﻮاﻧــﺪ ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﺑــﺴﺘﺮ را‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ‪،‬‬

‫وام ﺟﺪﻳــﺪ و ﻛﻤــﻚﻫــﺎي ﺗﺤــﺼﻴﻠﻲ و ﺑﺎزﭘﺮداﺧــﺖ آﻧﻬــﺎ‪،‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﮔـﺴﺘﺮش و داراي اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑـﺎز‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﺳـﻄﺢ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي‬

‫ﻋﻤﻞﭘﺬﻳﺮي دروﻧﻲ‪ 4‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌـﺎت در آﻏﺎز ﻳﻚ ﺗـﺮم را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗـﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬ﻫـﺪاﻳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻣﺤﻠﻲ آيﺑﻲام‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ راه ﺣﻞﻫـﺎي‬

‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وبﺳﺎﻳﺖ را ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤـﻮده و‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎ ‪ CSN‬ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺻﻮﺗﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑـﻴﻦ ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎ و‬

‫را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬اورﺟﺎن ﻛﺎرﻟﺴﻮن‪ ،2‬ﻣﻌﻤﺎر ارﺷـﺪ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،5‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت وب‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻣـﺸﻜﻞ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در وب اﺳﻔﻴﺮ آيﺑﻲام‪ 6‬ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺣﺠــﻢ ﻛــﺎري را ﺗــﺸﺨﻴﺺ داده و ﺗــﻼش ﻧﻤــﻮدﻳﻢ ﺗــﺎ آن را‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﭘﺮاﻛﻨــﺪه ‪ CSN‬اﻣﻜــﺎن ﻣﺒﺎدﻟــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺪون‬

‫)‪Centrala Studie Stodsnamnden (CSN‬‬ ‫‪Orjan Carlsson‬‬ ‫‪UNIX‐based applications ‬‬ ‫‪Interoperability  ‬‬ ‫‪Cross‐platform, program‐to‐program Communication‬‬ ‫‪IBM WebSphere‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪1070‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ اﻧﺴﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗـﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ را ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي‬

‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺎﻧﺎلﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻳـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي‬

‫ﻛــﺮد ﻛــﻪ واﺑــﺴﺘﮕﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﻪ اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﺟﺪﻳﺪ را آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛـﻞ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺻـﻮﺗﻲ‬

‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ را ﺗﺎ ﺣـﺪ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ CSN .‬در‬

‫را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺧـﺪﻣﺎت وب‪،‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗــﺎ ﺣــﺪ زﻳــﺎدي‬

‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺻﻮﺗﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وﻳﻨـﺪوز ‪ NT‬اﻣﻜـﺎن‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛﺎرﻛﺮد ﺟﺪﻳﺪ را ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ و در‬

‫اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬

‫دﻓﻌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬وارد ﺑﺎزار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري‬

‫)ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ( ‪ CSN‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت وب اﺳـﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت وب‪ CSN ،‬را ﻗـﺎدر‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ درك ﺑﻮده و ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ )ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺻﻮﺗﻲ( و درﮔﺎه ﺧـﻮد‪،‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﺮي را ﺑﺮاي ‪ CSN‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎت ﻣﺮﺑـــﻮط ﺑـــﻪ وﺿـــﻌﻴﺖ ﺣـــﺴﺎب داﻧـــﺸﺠﻮﻳﺎن و‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮده‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘـﺮي اراﺋـﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻟﺴﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬اﻛﻨﻮن و در آﻳﻨﺪه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ".‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﻟـﺴﻮن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت وب‪،‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺎز را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ راه‬

‫‪http://www‐3.ibm.com/software/success/cssdb.nsf/CS/ ‬‬ ‫‪LEOD‐5KKTRX?OpenDocumentdSite=admain (November ‬‬ ‫‪25, 2003) ‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از ﻛﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ‪ CSN‬ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪ؟‬

‫ﻳــﻚ واﺳــﻂ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻧــﺎلﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ‪،‬‬

‫اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﭼﻪ ﻣﻮاردي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﺷـﺮﻳﻚ ﻛـﺎري‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺘﻌﺪدي را ﭘﻮﺷـﺶ دﻫـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ را اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ؟‬

‫ﺣﻠﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬از‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎي ﻣﺤﺪود ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اول ﻻزم اﺳﺖ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎرﺑﺮان و اﻳﻨﻜـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ ،‬ﻣـﺸـﺨﺺ ﮔـﺮدد(‪ .‬دوم اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ از ﻧﻘﻄـﻪﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳـﺎزﻣﺎن در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ رﻗﺒـﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد )ﻓـﺼﻞ ‪ 12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬

‫‪ 2-14‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت )ﮔﺎم ‪(1‬‬

‫‪1071‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺑـﻮدن ﻳـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺧـﺎص در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را در‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎ‪ ،‬درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺑـﺴﻴﺎري را در ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣــﺴﺘﻠﺰم ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﺑﺎﺷــﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺑﺨـﺶﻫــﺎي ‪ 7-14‬و ‪ 9-14‬و ‪ El  Sawy,  2001‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬واﺑـﺴﺘﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬وارد و ﭘﭙﺎرد‪ 1‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣـﻮرد اﻧﺘﺨـﺎب ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ارزشﻫـﺎي راﻫﺒـﺮدي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ارزشﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﺧﻲ از دورهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﻪ آن‪،‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻫـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ را‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺮﺣﻲ ﺑﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮدي‬ ‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي ﻳﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص‬

‫ﭘﻴﺶ از ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردن ﻳﻚ ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﺑﻔﻬﻤـﻴﻢ ﺳـﺎزﻣﺎن ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر )ﻓﺮاﻳﻨـﺪي‬ ‫ﻛﺎري( ﺧﻮد را در ﺣﻮزهاي ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ درون و ﺑﺮون ﺗﺪارﻛﺎت را در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫در راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ 2‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ روش‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و دادهﻫﺎ و ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان و اﻫﺪاف وﻳﮋه آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﺷﻜﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺟﺪول زﻣﺎنﺑﻨـﺪي )ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ( و ﻧﻘـﺎط ﻋﻄـﻒ )ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻزﻣﻨﺪ(‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﻓـﻮري‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ اﺟﺎره آن را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻏﻴـﺮ از‬ ‫‪1‐  Ward and Peppard (2002) ‬‬ ‫‪2‐  System analysis ‬‬

‫‪1072‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﭘﻮل )ﺑﻮدﺟﻪ(‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺗﺠﻬﻴﺰات )در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺎ‪ ،‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣـﺮﺗﺒﻂ دوﻟﺘـﻲ‪،‬‬ ‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻻزم در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫از دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.2‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را در ﻣـﻮرد ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻋﻄﻒ و داراﻳﻲﻫﺎ و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬ﻣﺒﻨـﺎي ﮔـﺎم ‪ 2‬ﻛـﻪ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﮔـﺎم‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ در راﻫﻨﻤـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪ ،6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎره و ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ )روﻳﻜﺮد‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار(‬

‫اﺟﺰاء اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣـﻲﺗـﻮان در ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺮﻓﻪاي اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪ "ﺧﺮﻳﺪ" ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻗـﺖ ﻣـﺪﻧﻈﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﻮد ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﮔـﺮدد ﻛـﻪ ﻛﻠﻴـﻪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه‪ ،‬در ﺑـﺴﺘﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه‪ ،‬وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬در ﻏﻴـﺮ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬را‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣﻮﺟـﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺨﺶ ‪ 6-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺻﻮرﺗﻲ ﺟﺬاب اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬اﻣﻜـﺎن اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻳـﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﻢ در ﻣـﻮاردي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻي‬ ‫اﺳﺘﻬﻼك ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻي ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﺰﻳـﺖﻫـﺎ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-14‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫‪1073‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-14‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﮔﺰﻳﻨﻪ »ﺧﺮﻳﺪ«‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﮔﺰﻳﻨﻪ »ﺧﺮﻳﺪ«‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﮔﺰﻳﻨﻪ »ﺧﺮﻳﺪ«‬ ‫• اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـــﻲ از ﻧــﺮماﻓـــﺰارﻫﺎي آﻣـــﺎده‪ ،‬در دﺳﺘـــﺮس‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬

‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬دﻗﻴﻘـﺎً ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ را ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ‪  .‬‬

‫• ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺎﺧﺖ آن‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ زﻳـﺎدي‬ ‫در وﻗﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫• اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺷﻮار ﻳـﺎ ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﻳــﺎ اﺣﺘﻤــﺎل دارد ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي آن ﻣــﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴــﺮات‬

‫• ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻞ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪  .‬‬

‫ﻋﻈﻴﻤﻲ در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴـﺐ و ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ اﺻﻼﺣﺎت ﻧﺮماﻓﺰار و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫• ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ و ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﺗﻨﻬــﺎ ﺗﻮﺻــﻴﻪﻫــﺎﻳﻲ اراﺋــﻪ‬ ‫ً‬ ‫آن ﻧﺨﻮاﻫــﺪ داﺷــﺖ )‬

‫ﺻﺮﻓﺎ ﻳﻚ‬ ‫ً‬ ‫• ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﭘﺮﺳﻨﻞ‪،‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد(‪  .‬‬

‫ﭘﺮوژه را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬داﺋﻤﺎً ﻧﺮماﻓﺰار را ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻗﻴﻤـﺖ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑـﺴﻴـﺎر ﻛﻤﺘــﺮ از دﻳﮕـﺮ ﺣـﺎﻻت ﻣﻤــﻜﻦ‬

‫• ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺧﺮﻳـﺪاري ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺤــﺼﻮﻟﻲ را رﻫــﺎ‬ ‫ﻛﺮده ﻳﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺟﺎره ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪ "اﺟﺎره" در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳـﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ )ﻛـﻪ در اداﻣـﻪ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ(‪ ،‬ﺻـﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در زﻣـﺎن و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ را در ﺑـﺮ دارد‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي اﺟﺎره ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎً ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ )در ﻣﻮرد ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺻﺤـﺖ دارد(‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺘﺪاوﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي اﺟﺎره ﺷﺪه‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ )اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﮔﺰﻳﻨـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺪاري زﻳﺎدي از ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻳـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاري آن‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎره ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ از ﺧﺮﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﺟـﺎره ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﺑﺮ روي ﺑﺨﺶ ﻧﺮماﻓﺰار را ﺗﻘﺒﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺬاب‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺟﺎره ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ را ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ راه ﺣﻞﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﭘﻴﺶ از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1074‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن داراي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ(‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬آن را اﺟـﺎره ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻬـﺎرت و‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي راﻫﺒــﺮدي ﺑﻤﺎﻧﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ را از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺧــﺎرﺟﻲ اﺟــﺎره ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ )ﻳــﺎ‬ ‫ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ(‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺎزار ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع اﺟﺎرهدﻫﻨﺪﮔﺎن‪ .‬اﺟﺎره ﻛﺮدن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دو روش‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ .‬روش اول‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‪ ،‬از ﻳــﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎر‪ 1‬اﺟــﺎره ﺷــﺪه و در ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧــﺼﺐ ﮔــﺮدد‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫اﺟﺎرهدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺮاردادي را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري و‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺘـﺪاول‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ روش‪ ،‬اﺟـﺎره‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬روش دوم‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬روز ﺑـﻪ روز‪،‬‬ ‫ﻃﺮﻓﺪاران ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓـﺰاري را در ﺑﺨـﺶ ‪ 4-14‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘـﺮدازش‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲِ زدن ﻳـﻚ ﻻﻣـﭗ در‬

‫ﭘﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ ﻫﺪف ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪) 2‬ﻳﺎ ﭘﺮدازش ﻋﻨﺪاﻟﻤﻄﺎﻟﺒﻪ(‪ 3‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 2‬و ﻧﮕـﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪ 1-14‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﺪه اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻗﺪرت ﭘﺮدازش و ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﻧﺎﻣﺤﺪودي اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺘﻮان آن را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﻣﻜﺮراً ﺗﺨﺼﻴﺺ داد و ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﺮاي آن‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ازاي ﻫﺮ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت "ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ" اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺋﻤﺎً ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﺎري و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‬ ‫و ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Outsourcer  ‬‬ ‫‪2‐  Utility Computing  ‬‬ ‫‪3‐  On‐demand Computing  ‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫‪1075‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ردﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪،‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ از ﺳـﻪ‬ ‫ﻻﻳﻪ اﺑﺰار و دو ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎت ارزش اﻓﺰا ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﺟﺎﻣﻊ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻪ اﺑﺰار ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ در ﺳــﻄﺢ ﺧــﺪﻣﺎت ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻣﺤــﻮر‪ .1‬اﻳــﻦ اﺑﺰارﻫــﺎ ﻛــﺎر اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﮔﺰارشدﻫﻲ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺟـﺰاء ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎري را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺤﻮر‪ .2‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬از ﭘﻴﻜﺮﺑﻨــﺪي اوﻟﻴــﻪ ﺗــﺎ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻄﺎﻫــﺎ و ردﻳــﺎﺑﻲ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﻫــﺎ را‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺠﺎزيﺳﺎزي‪ .3‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ اﻣﻜﺎن آن ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳـﺎزي‬ ‫و ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺑﺰارﻫـﺎ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﭼـﺎرﭼﻮب و اراﺋـﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪﻣﻨﺒﻌﻲ )ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺼﻮﻳﺮ( را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ )ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮ( ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-14‬ﭘﺮدازش اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪  .Here, 2003 :‬‬ ‫‪1‐  Policy‐based service‐level‐management tools ‬‬ ‫‪2‐  Policy‐based resource‐management tools‬‬ ‫‪3‐  Virtualization tools‬‬

‫‪1076‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-14‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪» :‬ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻌﺪي«‬ ‫ﺗــﺼﻮر ﻛﻨﻴــﺪ ﺟﻤﻌــﻪ اﺳــﺖ و ﺷــﻤﺎ ﺗــﺎزه ﻓﻬﻤﻴــﺪهاﻳــﺪ ﻛــﻪ‬

‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي ﺿـﺪ‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺘﺎن ﺑﺮاي ﮔﺬراﻧﺪن ﺗﻌﻄﻴﻼت‪ ،‬ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻠﻮﻟــﻪ )ﻣﻘــﺎوم در ﺑﺮاﺑــﺮ ﻣــﺸﻜﻼت ﺳــﺨﺖاﻓــﺰاري(‪ ،‬ﻛــﺎﻣﻼً‬

‫اﻛﻨﻮن وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺗﻤـﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬آيﺑﻲام اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪10 ،‬‬

‫آﻧﻬﺎ را در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻄﻴﻼت آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻴﻠﻴــﺎرد دﻻر ﺑــﺮاي اﺑﺘﻜــﺎرات ﭘــﺮدازش ﻋﻨﺪاﻟﻤﻄﺎﻟﺒــﻪ ﺧــﻮد‪،‬‬

‫ﺑﺮق ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴـﺎز دارﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اچﭘــﻲ ﻧﻴــﺰ ﻣﻌﻤــﺎري ﻣﺮﻛــﺰ داده اﺷــﺘﺮاك‬

‫ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ را ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﻴﻦ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 7‬روز ﻃﻮل‬

‫ﻋﻤــﻮﻣﻲ‪ 1‬ﺧــﻮد را ﻣﻌﺮﻓــﻲ ﻛــﺮد و ﺳــﺎن ﻃــﺮحﻫــﺎي ﻣﺮﻛــﺰ‬

‫ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﺮق اﺿﺎﻓﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ واﻗﻌﻴـﺖ اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺠﺎزيﺳﺎزي دادهﻫﺎي ‪ N1‬ﻣﺨﺼﻮص ﺧـﻮد را دارد‪ .‬ﺳـﺎن‪،‬‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﻬﺮي‪ ،‬در ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫اِچﭘﻲ و آيﺑﻲام اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻫﻢ در رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬

‫وﺟﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ را ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛـﺮده و‬

‫اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﻮﻳﺪ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ در اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻤﺎ از ﺳِـﺮورﻫﺎ‬ ‫رخ دﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﺑـﺎ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي ﻓـﺮم ﻛﺎﻏـﺬي را ﭘـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴــﺪ و اﺣﺘﻤــﺎﻻً در ﻋــﺮض ﭼﻨــﺪ روز‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﻇﺮﻓﻴــﺖ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‪ .‬ﭘﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً ﻫـﻢ در‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻣﺪلﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖﮔـﺬاري ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻠﻴــﺪي از ﻗﺒﻴــﻞ ﺧــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﭘــﺮدازش ﮔــﺮهاي‪ 2‬و ﺗــﺄﻣﻴﻦ‬ ‫‪3‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎ ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨـﺎوري‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑـﻪ‬

‫رﺷﺪ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ در ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫آﻳﻨﺪهاي دارﻧﺪ ﻛـﻪ در آن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﭘـﺮدازش ﺑـﻪ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اَﺑ‪‬ﺮ ﭘﺮدازﺷﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬

‫اﻧﺪازه اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮق‪ ،‬آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬

‫ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ ﺟﺪﻳﺪي ﺑـﺮاي ﻣﺮاﻛـﺰ داده ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﻣـﺪلﻫـﺎي‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﭘـﺮدازش در‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده و ﻳـﻚ‬

‫زﻣــﺎن ﻧﻴــﺎز‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺧﻮاﻫﻴــﺪ داﺷــﺖ )دﻗﻴﻘـﺎً ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺮق(‪.‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎزﭘﺮدازش ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻧﺎﭼﻴﺰي‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﺑﺎزار ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻛﻨـﻮن ﻣﻔﻬـﻮم‬

‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Utility Data Center architecture ‬‬ ‫‪2‐  Grid Computing ‬‬ ‫‪3‐  Provisioning ‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫‪1077‬‬

‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻌﺪي اﺳـﺖ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﭘـﺮدازش‬

‫ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬

‫اﺷــﺘﺮاك ﻋﻤــﻮﻣﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻄــﺎف ﻻزم در ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﺑﺰرگ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮدﻛﻔـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‪ .‬ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ )ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫"ﭘﺮدازش ﻋﻨﺪاﻟﻤﻄﺎﻟﺒـﻪ" ﻧﻴـﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد( ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت داغ ﺟﻮاﻣﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮي روز اﻓـﺰون‪ ،‬در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫راهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﻴﺰان ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺗﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻮاع ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻳـﻦ دو ﺣﺎﻟـﺖ‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي‪ 1‬ﻛـﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺟﻬـﺖ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺣﺠـﻢ ﺑـﺎﻻي ﻧﻴﺎزﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ داﺧﻠﻲ ﺷﻮد‪ ،‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Zimmerman (2003) and from Neel (2002‬‬

‫ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻨﻮز ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪهاي روﺑﺮوﺳﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﺎﻧﻊ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺨﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻮدن اﺑﺰار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻊ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧـﻮد را از دﻳـﺪﮔﺎه ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﻨـﺎوﻳﻦ و ﻋﺒـﺎرت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ )و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪه(‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭘـﺬﻳﺮش‬ ‫اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮزﻳـﻊ آن ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ را ﺗـﺴﺮﻳﻊ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ utilitycomputing.itworld.com ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻮم ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎ "ﺗﻮﻟﻴﺪ" داﺧﻠﻲ آن اﺳـﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺑﺮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ اﺟﺎره داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن دارد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ و‬ ‫زﻣﺎن ﻻزم را ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻳﺰ‬ ‫ﺧﻮد از رﻗﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺮﻳﺪاري ﻳﺎ اﺟﺎره ﺷـﺪه‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮد را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰي اﺳﺖ زﻳـﺮا ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن دارﻧﺪ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﺗﺨﺎذ روﻳﻜﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺧـﻮد را ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ )‪ Briggs, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Hybrid deployment model‬‬

‫‪1078‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ‪ .‬دو روﻳﻜﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺳـﺎﺧﺖ از‬ ‫ﻣﺒﺪأ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﺟﺰاء‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺳﺎﺧﺖ از ﻣﺒﺪأ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﻛـﻪ‬ ‫اﺟﺰاء آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﮔـﺮان ﻗﻴﻤـﺖ و ﻛﻨـﺪ اﺳـﺖ اﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﺟﺰاء‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻛـﺎرآزﻣﻮده ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮد‪ ،‬از اﺟﺰاء اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﺳﺮور وب اﻣﻦ(‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از زﺑﺎنﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺟـﺎوا‪،‬‬ ‫وﻳﮋوال ﺑﻴﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﭘِﺮل‪  (1‬و روالﻫﺎي ﺷـﺨﺺ ﺛﺎﻟـﺚ‪ ،2‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ )ﻳـﺎ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ را ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ واﮔﺬار ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﺟﺰاء را در ﻛﻨـﺎر ﻫـﻢ ﻗـﺮار‬ ‫داده و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ(‪ .‬از ﻧﻘﻄـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺆﻟﻔـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫اﻧﻌﻄﺎف را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ارزانﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ آﻏﺎز ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺑﻲﻣـﻮرد‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺣﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻬﺎرت ﻻزم را دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﮔﺰﻳﻨﻪ "ﺧﺮﻳﺪ" را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داده و ﺳﻔﺎرﺷـﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده از اﺟــﺰاء‪ ،‬راﻫﻨﻤــﺎي ﻓﻨــﺎوري ‪ 6‬و‬ ‫)‪ Ravichandran (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫در ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺧﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺘﺪوﻟﻮژيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺮح آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﺮﺧــﺔ ﺣﻴــﺎت ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎ‪ .‬ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﻋﻈــﻴﻢ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﻪ وﻳــﮋه‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﭼﺮﺧـﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان اﺑﺰارﻫﺎي ‪ CASE‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬در راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫‪ 2-6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪1‐  Perl ‬‬ ‫‪2‐  Third‐ party ‬‬ ‫)‪3‐  Systems Development Life Cycle (SDLC‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫‪1079‬‬

‫روش ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ .‬در روش ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،1‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود؛ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻃﻲ ﺗﻜﺮارﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺎزﺧﻮر ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬اﺻﻼح ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻤـﺪه‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﺑـﻪ وﻳـﮋه‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ روﻳﻜﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ (1) :‬ﻓﻘـﺪان اﻃﻼﻋـﺎت ﺻـﺮﻳﺢ و‬ ‫روﺷﻨﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ‪ SDLC‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬دادهﻫﺎي روﺷـﻨﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬وﺿـﻮح ﻛـﺎﻓﻲ را ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﻧﺪارﻧـﺪ )‪ (2‬زﻣـﺎن‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ زﻳـﺎدي دارد و آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣـــﻲﺧﻮاﻫﻨـــﺪ در ﺑـــﺎزار‪ ،‬ﭘﻴـــﺸﮕﺎم ﺑﺎﺷـــﻨﺪ )‪ (3‬ﻫﻤـــﻮاره‪ ،‬ﻣـــﺸﺎرﻛﺖ ﻛـــﺎرﺑﺮان )ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن( در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﻤـﺎم و ﻛﻤـﺎل‪ ،‬ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ از‬ ‫رﻗﺒﺎﻳﺶ ﺣﻀﻮر ﺑﺮﺧﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺴﺖ و اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮد و ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎزﺧﻮر ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬روﻳﻜﺮد ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﻴـﺐ و ﻧﻘـﺺ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ رﻳـﺴﻚ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬وارد در ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و اﺻﻼح ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﺎرﺑﺮان ﻫﺮﮔﺰ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻄﺮي ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎﻣﻼً ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺷـﻮد‪ ،‬زﻳـﺮا ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻴـﺐ دﻳﮕـﺮ اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮات ﺧﺎص‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺑـﺎزﺧﻮر‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻛﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼح‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺑﺎزﺧﻮر ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ در ﺧـﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن ﻛﻠﻴﻚﻫﺎ‪ 3‬و ﻓﺮمﻫﺎي ﺑـﺎزﺧﻮر ﺑـﺮﺧﻂ ﺑـﺮاي درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻈـﺮات ﺗﻌـﺪاد ﺑﻴـﺸﺘﺮي از‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺴﻚ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ )ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﻮرد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ( اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‐  Prototyping methodology ‬‬ ‫‪2‐  Idiosyncratic design ‬‬ ‫‪3‐  Click trail ‬‬

‫‪1080‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫در روزﻫﺎي اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﭘﺮدازش‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮد را در ﻳﻚ اﺗـﺎق ﺑـﺎ ﻫـﻮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺷﺪه )ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ(‪ ،‬ﺑﺎ درﻫﺎي ﻗﻔﻞ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲداد)اﻛﺜﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ داﺷﺘﻨﺪ(‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺎ آن در ﺗﻤﺎس ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﺒـﺎرت‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳـﺴﺎن‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮرﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و واردﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن دادهﻫـﺎ‪ .‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ارزانﺗﺮ و ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﮔﺸﺘﻪ و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در راﺳﺘﺎي ازدﻳﺎد ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻛﺎر وارد ﻛﺮدن دادهﻫﺎ را‪ ،‬ﺧﻮد اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻴﻦ دو اداره رد و ﺑﺪل ﺷﻮد و ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش را از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دور دﺳﺖ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮد ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و در ﻣﺤـﻞ ﻛـﺎر ﺧـﻮﻳﺶ‪ ،‬ﭼـﺎپ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺣﻮزه ﻛﺎري ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﻣﻮزش داده و‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺶ زﻳـﺎدي از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻋﻈـﻴﻢ و‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺮدازش ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬روز ﺑـﻪ روز در ﺣـﺎل‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋـﺎم‪ ،‬ﺳـﻮدﻣﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬داراي ﻣﻬـﺎرت‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻻزم اﻋﻤﺎل ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ اﻓﺘـﺎد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻛﺎر ﺧﻮد ﺻﺮف ﻧﻤـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﺻﻮل اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‪،‬‬ ‫)‪ Regan and O’Conner (2002‬و )‪ Sutcliffe and Mehandjiev (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.4‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‪ .‬در دﻫـﻪﻫـﺎي ‪ 80‬و ‪90‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫‪1‐  Client/ Server applications ‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫‪1081‬‬

‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﺎن و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻣـﻲﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜـﻢ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻣﺤـﻮر‪ 1‬ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﻮر‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨـﺪ و در‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ در ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده و‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻳﻚ روش اﺑﺘﻜﺎري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎر ‪ ،2-14‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮدازش‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧـﺎص ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ورود ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ‪،‬‬ ‫ﺧــﻮد را ﺑ ـﻪ ﻳــﻚ ﺑــﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ وارد ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ‬ ‫ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگﻫــﺎي ﺧــﻮد را در ﺑــﺎزار ﻳــﺎﻫﻮ ﻗــﺮار دﻫــﺪ‪ .‬ﺑﺎزدﻳــﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن از ﻓﺮوﺷــﮕﺎه ﻳــﺎﻫﻮ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﻀﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎﻫﻮ ﻣﻲﭘﺮدازد )در اﻳﻦ ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳـﺎﻫﻮ ﻣﻴﺰﺑـﺎﻧﻲ درﮔـﺎه‬ ‫ﻓﺮوش ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد(‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺰاﻳﺪه ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ وارد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬از اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬راه دﻳﮕﺮ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺒـﺎدﻻت‬ ‫‪ B2B‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  User Driven  ‬‬ ‫‪2‐  Application driven ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1082‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-14‬‬ ‫اَﻧﺴِﺖ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و آيﺑﻲام در ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫اَﻧﺴِﺖ اﺳﺘـﺮاﻟﻴﺎ‪ ،1‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ‪،‬‬

‫و اﻧــﺪازه آيﺑــﻲام‪ ،‬داراي اﻳــﻦ ﻓﻮاﻳــﺪ اﺳــﺖ‪ :‬دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻪ‬

‫ﺷـــﺮﻛﺖ آيﺑـــﻲام ﮔﻠﻮﺑـــﺎل ﺳِﺮوﻳـ ـﺴِﺰ اﺳـــﺘﺮاﻟﻴﺎ را ﺑـــﺮاي‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اراﺋﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ؛ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬

‫اَﻧﺴِﺖ )‪ (ansett.com.au‬ﻛﻪ در ﻣِﻠﺒـﻮرن واﻗـﻊ اﺳـﺖ‪ ،‬داﻣﻨـﻪ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ؛ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟـﻪ در ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫وﺳﻴﻌـﻲ از ﺧﺪﻣـﺎت ﺧﻄـﻮط ﻫـﻮاﻳﻲ داﺧﻠﻲ را ﭘﻮﺷـﺶ داده‬

‫ﺷﺪن اﻣﻜﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘـﺮدازش ﻛـﺎرﺑﺮ‬

‫و ﺑـﻪ ژاﭘــﻦ‪ ،‬ﻫﻨــﮓﻛﻨـﮓ‪ ،‬ﺗـﺎﻳﻮان‪ ،‬ﺑــﺎﻟﻲ‪ 2‬و ﻓﻴﺠــﻲ‪ ،3‬ﻧﻴــﺰ‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ اَﻧﺴِﺖ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺗﺮ و ﺑﺎ‬

‫ﭘـﺮواز دارد‪.‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان‪.‬‬

‫ﻫﺎل ﭘﺮﻳﻨﮕِﻞ‪ ،4‬ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﭘﺮﻳﻨﮕِﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت اَﻧﺴﺖ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫دارد ﻛﻪ اَﻧﺴِﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻼً از ﺳﻄﺢ ﺧـﺪﻣﺎت ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ اراﺋـﻪ‬

‫آيﺑﻲاِم ﮔﻠﻮﺑﺎل ﺳِﺮوﻳﺴِﺰ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﺷﺪه در آن زﻣﺎن ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘـﻪ و اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳﺎﺳـﻲ ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺧﻄﻮط را ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪ و در‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﻛﺎﻣـﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﭘـﺮدازش‬

‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬

‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد"‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﺳـﺎﺑﻘﺎً ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن داﺧﻠﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫آﻗﺎي ﺑﻠﻴﮓ‪ 6‬ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ ﺑﺨﺶ ﺧـﺪﻣﺎت ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ و‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‪ ،‬آيﺑﻲام ﮔﻠﻮﺑﺎل ﺳﺮوﻳﺴﺰ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ اﻇﻬـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬

‫آﻗﺎي ﭘﺮﻳﻨﮕِﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي‬

‫"ﺑﻬﺒـﻮد اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ و ارﺗﻘـﺎء ﺑﻬـﺮهوري‬

‫ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﺎرج از ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻛـــﺎرﺑﺮ ﻧﻬـ ــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑـــﻪ زﻣﻴﻨـ ــﻪ اﺻـــﻠﻲ ﺗﻤـ ــﺮﻛﺰ ﺑـــﺴﻴﺎري از‬

‫ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ 5‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً‬

‫ﺷﺮﻛـﺖﻫﺎي اﺳﺘــﺮاﻟﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬از اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺎ‬

‫در اَﻧﺴِﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﻧـﺸﺎن‬

‫ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﻪ اَﻧﺴِﺖ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪهاﻳـﻢ‪،‬‬

‫داد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬در ﺣﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ"‪.‬‬

‫‪Ansett Australia ‬‬ ‫‪Bali‬‬ ‫‪Fiji‬‬ ‫‪Hal Pringle ‬‬ ‫)‪End‐User Computing (EUC‬‬ ‫‪Mr. Bligh‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 3-14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد )ﮔﺎم ‪(3‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬اَﻧـﺴِﺖ اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣﺰﻳـﺖ ﻫـﺎي‬ ‫راﻫﺒﺮدي را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ و‬

‫‪1083‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫‪Sachdeva (2000) ‬‬ ‫)‪Ansett.com.au (accessed December 2003‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد؟‬ ‫ﭼﺮا ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرﮔـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اَﻧـﺴِﺖ‪ ،‬از ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺣﻀـﻮر در ﻣﺸﺎرﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎص‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﻫﻤﻜـﺎريﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻣـﺸﺎرﻛﺖﻫـﺎي ﺧـﺎص‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ را ﺗﺴﻬﻴـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﭼﻬــﺎر ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫در ﻫﻨـﮓﻛﻨـﮓ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣـﺸﺘﺮك را ﺗﻮﺳـﻌﻪ دادﻧـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮﻛـﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺷﺮﻛﺘــﻲ ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣــﻮرد ﻧﻴـﺎز آﻧﻬـﺎ را دارد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗـﻴﻢ را‬ ‫ﺗﺸﻜﻴـﻞ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﻨﺴِﺮﺳﻴﻮم‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬وارد ﻳـﻚ ﻗـﺮارداد ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪) 2‬ﻓـﺼﻞ ‪ (4‬ﺷـﻮد‪ .‬ﮔﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم )ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﮔﺮوﻫـﻲ از ﭘﻴـﺸﮕﺎﻣﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ( اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﻌـﺎل در ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ را داراﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ .‬روﻳﻜﺮد ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻧﺤـﻮ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﺮف ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑـﻪ ﺑﺎزاررﺳـﺎﻧﻲ و ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻼكﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ ،‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 5-14‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﭘـﻴﺶ از‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﻪ روﻧﺪ اﺧﻴﺮ ﺑﺮونﺳﭙﺎري و ﻓﺮاﻫﻢآورﻧـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪1‐  Joint Venture  ‬‬ ‫‪2‐  Public Exchange  ‬‬

‫‪1084‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 4-14‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري و اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ ﻳــﺎ ﻣﺘﻮﺳــﻄﻲ ﻛــﻪ ﭘﺮﺳــﻨﻞ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﺑﻮدﺟــﻪ ﻛﻤﺘــﺮي‬ ‫دارﻧــﺪ از ﺧــﺪﻣﺎت ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران ﺧــﺎرج از ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑﻬــﺮه ﻣــﻲﺑﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺷــﻮاﻫﺪ ﻧــﺸﺎن‬ ‫ﻣــﻲدﻫــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران‪ ،‬در ﺷــﺮاﻳﻂ ﺧــﺎص ﺑــﺮاي ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺑــﺰرگ ﻧﻴــﺰ ﮔﺰﻳﻨــﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎران ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺐ‬ ‫ﺧــﺪﻣﺎت ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد )ﻓــﺼﻞ ‪ .(13‬ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري را اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﺪون ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫اوﻟﻴــﻪ ﺑــﺎﻻ‪ ،‬ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ اﻃﻼﻋــﺎت را آزﻣــﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي داﺧﻠــﻲ ﺧــﻮد را‬ ‫ﺣﻔﺎﻇــﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ ﻳــﺎ از ﻣﺘﺨﺼــﺼﻴﻦ ﻛﻤــﻚ ﺑﮕﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻛــﻞ ﻳــﺎ ﺑﺨــﺸﻲ‬ ‫از ﻛﺎرﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﺑــﺮ ﻋﻬــﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬آﻧﻬــﺎ‬ ‫ﻗﺎدرﻧــﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﻳــﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻧﻮﻳــﺴﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ و ﻛــﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي‪ ،‬ﺑﻬــﺮهﺑــﺮداري و‬ ‫ﻧﮕﻬــﺪاري را ﻧﻴــﺰ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧــﺪ‪ .‬ﻣﻨــﺎﻓﻊ و ﻣــﺸﻜﻼت ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري‪ ،‬در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪W14.5‬‬

‫ﻣﻄــﺮح ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﺑﺮﻗــﺮاري ارﺗﺒــﺎط ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣﻔﻴــﺪ ﺑﺎﺷــﺪ‬ ‫)‪ Kishore et al., 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺘﻌﺪدي از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﺠﺎد و ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬از آيﺑـﻲاِم ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫اوراﻛﻞ‪ ،‬داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران و ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ‪ .‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺋـﻲدياس‪ ،2‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‬ ‫از ﺧﺪﻣﺎت را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و ﻣـﺸﺎوران ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴـﺰ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ اَﻛﺴِﻨﭽﺮ( ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮونﺳﭙﺎري را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﻲ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺑــﺰرگ ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻬــﺖ ﭘﻮﺷــﺶ ﻛﺎﻣــﻞ‬ ‫راهﺣﻞﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ روز ﺑﻪ روز ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮد‬ ‫‪1‐  Outsourcing  ‬‬ ‫‪2‐  EDS ‬‬

‫‪ 4-14‬ﺑﺮون ﺳﭙﺎري و اراﺋﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮم اﻓﺰاري‬

‫‪1085‬‬

‫را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اِمﺳﻲآي‪ ،1‬در ازاي ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧـﻪاي‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ روﻧﺪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﻫﻨﺪ و ﭼـﻴﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ارزانﺗﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎﻳﻲ را ﻧﻴﺰ در ﺑـﺮ‬ ‫دارد )”‪ cio.com, “The 10 most important issues in 2003‬و ‪ Overby, 2003‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜــﻲ از ﻣﺘ ــﺪاولﺗــﺮﻳﻦ اﻧــﻮاع ﺑــﺮونﺳﭙ ــﺎري‪ ،‬اﺳﺘﻔ ــﺎده از اراﺋــﻪدﻫﻨ ــﺪﮔﺎن ﺧــﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨـﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓـﺰاري‪ 2‬ﻓﺮوﺷﻨـﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺰاء ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺴﺘﻪ در ﻣﻲآورد و در ﻛﻨﺎر آن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ )‪ Kern and Kreijger, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻋﻤـﺪه ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨـﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري و ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه ﺧﺪﻣــﺎت‬ ‫ﻧﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨـﻜﻪ ﺳـﺮورﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در ﻣﺤـﻞ ﻣﺸﺘـﺮي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺤـﻞ ﻣﺘﻤـﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه اﻧﺠـﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙــﺲ دﺳﺘــﺮﺳﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫـﺎ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارزشاﻓـﺰا ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻳـﻚ واﺳـﻂ ﻣﺮورﮔـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪،‬‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ASP ،‬ﻣﺠﻤــﻮﻋﻪ ﻛـﺎﻣﻠﻲ از ﺧـﺪﻣﺎت را ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫـﺪ‪ :‬ﻣﻘﻴـﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨـﺪ؛ ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷـﻮد؛‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴـﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺳِـﺮورﻫﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺑﻬﻴﻨـﻪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ )ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد( ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧـﻪاي را ﺑـﻪ‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺷـﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دﺳـﺘﻤﺰد‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﺎت ﻣ‪‬ﻚ ﻧﻴﻠﻲ‪) 3‬ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎن‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﻴﺴﺘِﻤﺰ‪ (4‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2005‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺣـﺴﺎﺑﮕﺮ‬ ‫‪MSI‬‬ ‫‪Application Service Provider (ASP) ‬‬ ‫‪Scott McNealy  ‬‬ ‫‪Sun Microsystems ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1086‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻤﻲﺧﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ را از ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬ ‫اﺟﺎره ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد )ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ‪ ،CIO‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪  .(2000‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري در ﭘﺮدازش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳـﺖ ﻧﻴـﺰ ﻓﻌـﺎل ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،ERP‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳ‪‬ﭗ و اوراﻛﻞ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰار را ﻧﻴـﺰ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آيﺑﻲام‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﻮﺷﻴﻴﺘﺰ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺟﺎره از اراﺋﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ .‬اﺟـﺎره از اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و ﻣﺘﻮﺳـﻄﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ و‬ ‫اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ زﻣﺎنﺑﺮ و ﮔﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺟـﺎره‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ از اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻣﺨﺎرج ﻣﺘﻌﺪدي )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر( در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ در ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻣﻮزش ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮد‪ ،‬از ﻫﻤﺎن ‪ ،ASP‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري دﻳﮕـﺮي را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ و ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاي ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺠﺪدي ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ زﻣـﺎن ﺑـﻪ ﺑﺎزاررﺳـﺎﻧﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص‬ ‫ﺑــﺮاي آن دﺳــﺘﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬اﺛــﺮﺑﺨﺶ ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﻣــﺴﺎﺋﻞ زﻣــﺎن‪،‬‬ ‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ‪ ،‬در آﻧﻬﺎ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫و رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎره از اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬ﻣﻌـﺎﻳﺒﻲ ﻧﻴـﺰ دارد‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻧﮕﺮان ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ ASP‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻜِﺮﻫﺎ‪ ،‬دزدﻳﺪه ﺷﺪن اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ و ﺣﻤﻠﻪ وﻳﺮوسﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﺧﺮﻳﺪاري ﺷـﺪه‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳـﺮﻋﺖ اﺗـﺼﺎل‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺗـﺎ ﺧﻠﻠـﻲ در ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻧﮕـﺮدد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﺠﻴﻢ و ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺧﻂ ‪ T1‬ﻳﺎ ﻳﻚ ‪ ADSL‬ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 4-14‬ﺑﺮون ﺳﭙﺎري و اراﺋﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮم اﻓﺰاري‬

‫‪1087‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-14‬ﻣﻼكﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ روﻳﻜﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫• ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ‪ ‬‬

‫• اﻣﻜﺎن اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس‬

‫• ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪ ‬‬

‫• ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ‪ ‬‬

‫• ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ ‬‬

‫• ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﺤﻮﻻت ﻓﻨﺎوري و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي آن ‪ ‬‬

‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺨﺖاﻓﺰاري و ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ ‬‬

‫• ﻣﻘﻴﺎسﮔﺬاري )ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ( ‪ ‬‬

‫• دﺷﻮاريﻫﺎي ﻧﺼﺐ؛ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ‪ ‬‬

‫• اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬‬

‫• ﺧﺪﻣﺎت ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬‬

‫• ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ ‬‬

‫• ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺳﻮاﺑﻖ آن ‪ ‬‬

‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬‬

‫• ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ‬

‫• اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺪل ‪ ASP‬ﺑـﺴﻴﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑـﺎزار ﻛـﺎر از راه دور و اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪،‬‬ ‫درآﻣﺪ اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻌﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮ از اﺗﺼﺎل و اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳـﺪي را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳـﺴﻪ‬ ‫ﺟﺎﻟﺒﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﺣـﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دارد‪ ،‬ﻛﻨـﺴﺮﺳﻴﻮم ﺻـﻨﻌﺖ ‪ 1ASP‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻋـﻀﺎي آن‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اِيﺗﻲاَﻧﺪﺗﻲ‪ ،2‬ﺳﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻜﺲ ﺳﻴﺴﺘﻤﺰ‪ ،‬اِرﻧﺴﺖ اَﻧﺪ ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬وِرﻳﺰون‪ ،3‬آيﺑﻲام‪،‬‬ ‫ﻣﺎرﻳﻤﺒﺎ‪ ،4‬ﺷﺎرپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﺰ‪ ،‬ﺳﺎن ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﻴﺴﺘﻤِﺰ‪ ،‬ﻳﻮﻳﻮاِنﺋﻲﺗﻲ‪ 5‬و وِرﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻼكﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪6‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﺪهاي ﻛﻪ ﭘﻴﺶروي ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب روﺷﻲ )ﻳﺎ روشﻫـﺎﻳﻲ(‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻼكﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ‬ ‫در ﺟﺪول‪ 2-14‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﺗﻀﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴـﺮد ﻛـﻪ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣـﻼكﻫـﺎي ﻣـﺬﻛﻮر در ﺟـﺪول‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ASP Industry Consortium  ‬‬ ‫‪AT&T ‬‬ ‫‪Verizon ‬‬ ‫‪Marimba‬‬ ‫‪UUNET ‬‬ ‫‪Verio ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1088‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-14‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺼﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ از ﺧﺎرج ﺷﺮﻛﺖ )ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ اﺟﺎره(‬ ‫• ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• زﻣﺎن ﺻﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﻲ را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﺧﻮﺑﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮد‪.‬‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮﻛﺖ دﻳﮕـﺮي ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻛﺎري ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‪.‬‬ ‫• ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠـﻮب‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﺠﺎد اﺻﻼﺣﺎت ﻻزم‪ ،‬دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬داﻧﺶ ﻛـﺎﻓﻲ را در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺮماﻓﺰار و ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻜﺮد آن‪ ،‬ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫• ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻧﻴـﺴﺖ و از ﺗـﺄﺧﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﺻـﻮرت‬ ‫ﻟﺰوم‪ ،‬آن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ را راﺣﺖﺗﺮ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻧﮕﻬـﺪاري ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ IT‬ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل‪.‬‬ ‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬واﺳـﻂﻫـﺎي ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬آزاد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫• ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را وادار ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـــﻮر ﺳﻴـﺴﺘﻤـﺎﺗﻴﻚ‪،‬‬ ‫ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻣﺮاﺣــﻞ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺳﺎﺧﺘــﺎر ﻳﺎﻓﺘــﻪ را ﻃـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫• اﺣﺘﻤـــﺎل از ﻗﻠـــﻢ اﻓﺘـــﺎدن ﻣـــﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬـــﻢ در ﺟﻤـــﻊآوري‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮاط در ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻲﻋﻼﻗﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﮔﺬار از اﻳﺪهﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬زﻣﺎن زﻳـﺎدي‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮان در ﺷﺮح ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫـﺎي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮم اﻓﺰار و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬

‫‪1089‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-14‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺼﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ‬ ‫• ﺑﻪ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫• اﺣﺘﻤــﺎل دارد در ﻣــﻮرد ﺗﻌــﺪاد زﻳــﺎدي از ﻛــﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻋﻤﻠــﻲ‬

‫• ﻣﺸﺎرﻛﺖ واﻗﻌﻲ ﻛﺎرﺑﺮان را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﻛـﺎري ﺑـﻴﻦ ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن و ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛـﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﭘـﺲ از ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﺷـﺪن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را رواج ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫• در ﻣــﻮرد ﻣــﺸـﻜﻼت ﺑ‪‬ــﺪ ﺗﻌـــﺮﻳﻒ ﺷــﺪه‪ ،‬ﺧــﻮب ﻋﻤـــﻞ‬

‫• ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻞ و ﻗﺎﺑﻞ ﻧﮕﻬـﺪاري ﺑـﻮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ روش را‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ 3-14‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺑﺮاي ﺷﺮح روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪(.‬‬ ‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬ ‫و ﻧﺮماﻓﺰار‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬زﻣـﺎن‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ و ﻣﻬـﺎرت‬ ‫ﻓﻨﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻳـﺎ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫اﻣﺮوزي را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓـﺰار‬ ‫و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎروي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،1‬ﺷﺶ ﮔﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻧﺮماﻓﺰار و ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪1‐  Martin et al. (2000) ‬‬

‫‪1090‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﮔﺎم ‪ :1‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻟﻴـﺴﺖﻫـﺎي اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻼت ﻓﻨﻲ و ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﺧﺒﺮه در ﺣﻮزه ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻫﻤﺘﺎﻳﺎن ﻓﻌﺎل در ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼكﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪاي وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺰ ﺗﻌـﺪاد ﻣﺤـﺪودي از‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻳﺎ ﺷﻬﺮت آﻧﻬﺎ زﻳﺮ ﺳﺆال اﺳﺖ‪ ،‬را ﺣـﺬف ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣـﻞ‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻼكﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ‪ .‬دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ و ﺣـﺴﺎسﺗـﺮﻳﻦ ﻛـﺎر در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻗﻴﻘﻲ از ﻣﻼكﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬ ‫و ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣـﻮرد از زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻼكﻫـﺎي دﻗﻴـﻖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬ ‫و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي اراﺋﻪ ﺷﺪه و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪه از ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ درﺧﻮاﺳﺖ ﻃﺮح‪ 1‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺮد؛ ﻣـﺴﺘﻨﺪي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد و از آﻧﻬﺎ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده‬ ‫و در آن‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﺧﻮد را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻃﺮح‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻫـﺪاف‬ ‫و ﺗﻮﻗﻌﺎت از ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ در آن اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻼكﻫﺎي ﻛﻠﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻃـﺮحﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي و ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‪ .‬در درﺧﻮاﺳﺖ ﻃﺮح ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻛـﺎرﺑﺮان ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري و اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻤﺎس ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮب ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ‬ ‫ﺷﺮح دﻫﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺤﻞ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از وروديﻫـﺎ و‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي داده ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Request for Proposal (RFP)  ‬‬

‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮم اﻓﺰار و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬

‫‪1091‬‬

‫ﮔﺎم ‪ :3‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫـﺎي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺑـﻪ ‪ ،RFP‬ﺣﺠـﻢ‬ ‫وﺳﻴﻌﻲ از اﻃﻼﻋﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫ﺑــﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﺷــﺮﻛﺖ )ﻫﻤــﺎنﻃــﻮر ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪيﻫــﺎي ﻣــﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣــﺸﺨﺺ ﺷــﺪ( و‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎز ﻛﻠﻲ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ وزﻧﻲ ﺑﺮاي اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﻣـﻼك‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻼكﻫﺎ ﺑﺎ وزن ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي )ﻓﺮﺿﺎً ﺑﻴﻦ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪(10‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺲ از آن رﺗﺒﻪﻫﺎ در وزنﻫـﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‪ ،‬ﺿـﺮب ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪ ،‬ﻟﻴـﺴﺖ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮع اﻣﺘﻴﺎزات را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :4‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺑﺴﺘﻪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺬاﻛﺮاﺗﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي رﻓـﻊ‬ ‫اﺧﺘﻼفﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺮاي ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي آن ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮدازش ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻧﻈـﺮات‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛـﺎر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد و ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ را‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬روشﻫـﺎي اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺘﻌـﺪدي‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺟـﺪول ‪ 4-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻌــﻀﻲ از ﻣــﻼكﻫــﺎ‪ ،‬در ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W14.8‬اراﺋــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎﻟﻲ از اﻧﺘﺨــﺎب‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎرﻛﻴﺲ و ﺳﺎﻧﺪرج‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣــﺎنﻫــﺎي ﺑــﺴﻴـﺎري ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎ را ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻛــﺮده و ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي ﺧــﻮد را ﻣﻨﺘــﺸـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ eweek.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺠﻼت ﺗﺠﺎري دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت دورهاي‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺣﺮﻓـﻪاي و‬ ‫‪2‬‬

‫ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺧﻮدﺟــﻮش ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻣﺆﺳــﺴﻪ ﺳــﺎﻓﺖوِر ﺗــﺴﺘﻴﻨﮓ )‪metagroup.com,(sti.com‬‬

‫‪ technologyevaluation.com,‬و ‪ Knowledgestorm.com‬ﻧﻴﺰ ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ و رﺗﺒﻪﺑﻨﺪيﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Sarkis and Sundarraj (2003) ‬‬ ‫‪2‐  Software Testing Institute (STI) ‬‬

‫‪1092‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-14‬ﻣﻼكﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﺎرﺑﺮدي‬ ‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ )ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه(‬ ‫• ﺳﻴﺎﺳﺖ ارﺗﻘﺎء و ﻫﺰﻳﻨﻪ آن‬ ‫• ﺷﻬﺮت ﻓﺮوﺷﻨﺪه و در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن آن ﺑﺮاي ﻛﻤﻚرﺳﺎﻧﻲ‬ ‫• داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه )وبﺳﺎﻳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‬ ‫• اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫• ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ واﺳﻂ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﭘﺬﻳﺮش ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫• در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‬ ‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺨﺖاﻓﺰاري و ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﻻزم‬ ‫• آﻣﻮزش ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ(‬ ‫• اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫• )ﺳﺮﻋﺖ( ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫• ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫• ﻋﻤﻞﭘﺬﻳﺮي دروﻧﻲ و ﻛﺎر ﺑﺎ دادهﻫﺎ‬ ‫• ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬ ‫• ﺣﺪاﻗﻞ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﻔﻲ )ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ(‬

‫ﮔﺎم ‪ :5‬ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد‪ .‬ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد ﺑـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺮماﻓـﺰار و ﻫـﻢ ﻧـﻮع و ﻣﻘـﺪار ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺮار اﺳـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺮﺟﻌـﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در ﺻـﻮرت‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن اﺳﺘﻨﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﻴﻖ آن ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮات را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﺗﺴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ‪،‬‬ ‫ﺣــﻀﻮر اﻓــﺮاد ﻛــﺎرآزﻣﻮده و ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺣﻘــﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ داراي‬

‫‪ 5-14‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧﺮم اﻓﺰار و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬

‫‪1093‬‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را در ﻣﺬاﻛﺮات و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮاردادﻫـﺎ ﻳـﺎري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﺑﺎﻳـﺪ از اﺑﺘـﺪا در ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب‪ ،‬ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ از روش ‪RFP‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻜﻞ و اراﺋﻪ ﻣـﺘﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد آن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎم ‪ :6‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪،1‬‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺑﻴﻦ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن آن‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻧﻘﺎط ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴـﺖ و‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﻮارد اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻻزم ﺑﺮاي‬ ‫دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ اﻫــﺪاف را ﺗﻮﺳـﻌﻪ و اراﺋـﻪ دﻫــﺪ‪ .‬ﻳـﻚ روﻳﻜـﺮد ﻛــﺎرا ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻢ اﻳﺠـﺎد ﻫﻤﻜـﺎري ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ روشﻫﺎي زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ (1) :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ وﻇـﺎﻳﻒ ﺷـﺮﻛﺎ؛ )‪(2‬‬ ‫اراﺋﻪ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و )‪ (3‬اﻳﺠﺎد اﻣﻜـﺎن ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ‬ ‫اِﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل ﻻزم ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در داﺧﻞ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ )ﻓﺼﻞ ‪ 15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ذﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺗﻮﺳــﻌﻪ داﺧﻠــﻲ وبﺳــﺎﻳﺖ ﻳــﺎ ﺑــﺮون ﺳــﭙﺎري آن؟ ﺑــﺴﻴﺎري از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ ﻗﺎدرﻧــﺪ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮد را اداره ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﺑـﺮ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺒﺎدرت ﻣﻲورزﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﻛﻠﻴـﺪي‬ ‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﻮد و ﺑـﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮ آن اﻋﻤـﺎل ﮔـﺮدد ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪﺗـﺮ‪،‬‬

‫)‪1‐  Service Level Agreements (SLAs‬‬

‫‪1094‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻫــﻴﭻ‪ ،‬ﺷــﺮوع ﻛــﺮده و ﺑــﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي ﻛﺎﻣــﻞ دﺳــﺖ ﻳﺎﺑﻨــﺪ‪ ،‬از ﺳــﻮي ﺑــﺴﻴﺎري از‬ ‫اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻮدن اﻳـﻦ اﻳـﺪه‪ ،‬در‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻋﺠﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ذﻫﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻏﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻤﺎم ﭘﺮوژه را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻣﻨﻴﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ﻃﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ دﻗﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﻣﻨﻴـﺖ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري ﻧﻴـﺰ در اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇــﺖ از ﺣــﺮﻳﻢ ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن اﻟﺰاﻣــﻲ اﺳــﺖ و ﻣــﺴﺄﻟﻪ ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ اﺳــﺘﻔﺎده از‬ ‫دادهﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻴﻚ و ﺳﺎﻳﺮ دادهﻫﺎ‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• راه ﺣﻞﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺒﺮه ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻨﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ‪ ،‬از ﻣﺤﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روشﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرج‬ ‫از ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎره‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ 6-14‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي )ﮔﺎم ‪(4‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت داﺧﻠـﻲ‪ ،‬زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ )ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ERP ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن( ﻣﺘﺼـﻞ ﺷـﻮﻧﺪ )‪ Coffee, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺎ ﻳـﺎ ﻣﺒـﺎدﻻت ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬اﺗـﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨـﺪ )ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 6‬و ‪7‬‬ ‫‪ Brobst, 2002‬و‪ Rogers, 2003‬را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ 6-14‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي داده و ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي )ﮔﺎم ‪(4‬‬

‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‬

‫‪1095‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫وﻗﺘــﻲ ﺳــﻔﺎرش ﻳــﻚ ﻣــﺸﺘﺮي را درﻳﺎﻓــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬ﻣــﻲﺧﻮاﻫﻴــﺪ ﻓــﻮراً ﺑﺪاﻧﻴــﺪ آﻳــﺎ ﻛــﺎﻻي‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﻔﺎرشدﻫـﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤـﺎلﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺗﺼﺎﻟﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺮورﮔـﺮ وب ﻣﺠﻬـﺰ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻓﺮوﺷﻨﺪه دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬دادهﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﻲ را‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮده و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺎﺳـﺦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ اﻳـﻦ ﺳـﺮور ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮور ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان واﺳﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮرد ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫ﻛﺎري ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ اﺗـﺼﺎﻟﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ‪،EDI‬‬ ‫‪ /EDI‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ XML ،‬و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در راﺳﺘﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد و ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﺗﺼﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺑﺨﺶ اﺟﺮاﻳﻲ و ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗـﺼﺎل‪ ،1‬ﺳـﺎزﮔﺎري‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3-14‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪  .‬‬

‫‪1‐  Connectivity  ‬‬

‫‪1096‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-14‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﻴﻨﻜﻮﻟﻦ ﻓﺎﻳﻨﻨﺸﻴﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻟﻴﻨﻜﻮﻟﻦ ﻓﺎﻳﻨﻨﺸﻴﺎل‪ ،1‬ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻري‬

‫ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎي درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ‬

‫ﺑﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﻬﺪاري زﻳﺮﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫راه ﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ Service  Broker‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬

‫ﻣﺸﺎوران ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺧﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑﺎ واﺳﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﺎرﺑﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫در ﺻـﻨﻌﺖ ﺑﻴﻤـﻪ در اﻛﺜـﺮ ﻣــﻮارد‪ ،‬اﮔـﺮ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺑــﻪ‬

‫آن را ‪ Servlet‬ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪،‬‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺧﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳـﺎ ﻓﺮﻣـﻲ را از ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫ﺳﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳـﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻬـﺎر ﻣـﺎه ﻛـﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻧـﺼﺐ‬

‫ﻳﻚ ﻛـﺎرﮔﺰار‪ ،‬داﻧﻠـﻮد ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻛﻠﻴـﻚ‬

‫‪ Servlet‬در ﺳــﺮور ﻳــﻚ ﺷــﺮﻳﻚ‪ ،‬ﭘﻮﺷــﺸﻲ ﻛــﻪ ﻣﺤﺘ ــﻮا و‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻴﻤﻪ ﻣـﻲﺑـﺮد‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ در آن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷـﺪه و ﻇـﺎﻫﺮ‬

‫و در آﻧﺠﺎ رﻣﺰ ﻋﺒـﻮر ﻳـﺎ ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮي ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪاي را وارد‬

‫و ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﻨﻜُﻠﻦ ﻓﺎﻳﻨﻨﺸﻴﺎل ﺑﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ در ﭼﻨـﻴﻦ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ‬

‫‪ Servlet‬در ﻳــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت وب‪ ،‬ﺑــﺴﻴﺎري از‬

‫"ﻳﻜــﻲ از اﻧﺘﺨــﺎبﻫــﺎ" ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺗــﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓــﺖ ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺣﺎﻟـﺖ ﻋـﺎدي‪ ،‬ﺷـﺮﻳﻚ ﻛـﺎري ﻧﺎﭼـﺎر‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺰاران داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ‬

‫اﺳﺖ آﻧﻬﺎ را اداره ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از اﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮود و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻣﻜـﺎن ورود‬

‫ﻣــﻮارد ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از ﺗﺄﻳﻴــﺪ‪ ،‬اﻣــﻀﺎي دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‪ ،‬رﻣــﺰ ﻋﺒــﻮر و‬

‫ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺘﺶ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺎم ﻛﺎرﺑﺮ و رﻣﺰ ﻋﺒﻮر‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺘـﻮا را‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻔﺤﺎت‪ .3‬ﺑﺮاي ورود ﻣﺤﺘـﻮا ﻳـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻴﺰ از ﻃﺮﻳﻖ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ وارد ﻧﻤﻮدن ﻳﻚ ﺧﻂ ﻛﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر اﺻﻼً ﺳﺎده ﻧﺒـﻮد‪ .‬اراﺋـﻪ ﻣﺤﺘـﻮاي ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ در‬

‫در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻤﻪﮔـﺬاري ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﻗﺎﻟﺐ ‪ ،HTML‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻲداد ﻇﺎﻫﺮ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎﻳﺖ ﺷـﺮﻛﺎ‪،‬‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﺎﭼــﺎر ﻧﺒﻮدﻧــﺪ ﺑــﺮاي ﻛــﺴﺐ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺳــﺎﻳﺖ‬

‫ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬روﻳﻜﺮد ﺧـﺪﻣﺎت وب ﺻـﺮف ﻧﻴـﺰ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧﺒـﻮد‪،‬‬

‫ﺷﺮﻛﺎﻳﺶ را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫زﻳﺮا اﻛﺜﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺑﺮاي ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺷﺮﻳﻚ ﻛﺎري ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ‪XML/SOAP‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﻛﺪام ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺎري را‬

‫را ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي آن‬

‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ؟ ﭼﺮا ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﺮﻳﻚ‬

‫دﺳﺘﻪ از ﺷﺮﻛﺎ ﻛﻪ ﻣﺎﻳـﻞ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬زﻳﺮﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ‪ 2‬را ﻧﮕﻬـﺪاري‬

‫ﻛﺎري‪ ،‬داراي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Brandel (2004‬‬

‫‪1‐  Lincoln Financial ‬‬ ‫‪2‐  Subsite  ‬‬ ‫‪3‐  Page rendering ‬‬

‫‪ 7-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫‪1097‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل آن‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ﻛﻪ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.9‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮي از اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‪ ،‬ﻣـﺼﻮرﺳﺎزي‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي وبﺳﺎﻳﺖ ﺷﺮﻛﺎ اﺳﺖ؛ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ‪ 3-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬اﺗـﺼﺎل‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺮ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت وب ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت‪،‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 6‬و )‪ Casati (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 7-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬ ‫در ﻣﻴﺎن واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ )ﻓﺼﻞ ‪ ،(1‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛــﺎري‪ ،‬ﺗﻮﺟــﻪ زﻳــﺎدي را از ﺳــﻮي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑــﻪ ﺧــﻮد ﺟﻠــﺐ ﻛــﺮده اﺳــﺖ )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‬ ‫‪ Evangelista and Burke, 2003‬و ‪ Rajaram and Corbett, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( )ﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲرود(‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري را ﺑﺮرﺳـﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺤﺮكﻫﺎي آن ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧـﻮع ورودي را ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺎري را‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ اﺟـﺎره ﻧـﺮماﻓــﺰار‪،‬‬ ‫در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار را ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻫﺴﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮده و آن را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪﻫﻴﻢ )ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺎﻳﻚ را ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴﺎورﻳـﺪ(‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮده و ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻄﻮر؟ ﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻧﺮماﻓﺰار را‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺘﺪاول اﻳﻦ دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،ERP ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺎده و ﻣﺆﺛﺮﻛﺮدن زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎده و ﻣﺆﺛﺮﻛﺮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻻزم‬

‫‪1098‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﺳﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ از زﻧﺠﻴــﺮه ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﻞ زﻧﺠﻴﺮه ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻣﻲﺷـﻮد )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ارﺑـﻴﺲ در ﻓـﺼﻞ ‪1‬‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮة ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره اﺳﺖ(‪  .‬‬ ‫• ﺷـﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﺧﺼـﻮﺻﻲ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ روﻧـﺪ اﺳﺘﻔــﺎده‬ ‫از ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ اﺗـﺼـﺎل ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﺑـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﺨـﺶ‬ ‫اﺟﺮاﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫ﻃـﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ در ﻣـﻮرد ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫در ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺰاﻳﺪه ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت دﺳـﺘﻲ‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل وارد ﻛﺮدن دادهﻫﺎ( ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﮔـﺮان ﻗﻴﻤـﺖ‪ ،‬ﻛﻨـﺪ‪ ،‬و ﭘـﺮ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﻬﺒﻮد اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﻮدن ‪ 800‬ﻧﻔﺮ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻠﺰم ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﻧﺠـﺎم ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﻌـﺮﻓﻲ روشﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺧﺮﻳﺪ )ﺳﻔﺎرشدﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎ(‬ ‫اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷـﺪن ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺮﺧﻂ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬از ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻃﺮاﺣﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎ‬ ‫و ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان روشﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﻧﺎم ﺑـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از اﺻﻼﺣﺎت ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺪاوم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪهاي در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ Barua et al., 2001‬و‬ ‫‪ Salladurai, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري اﺳـﺖ‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪.(11‬‬

‫‪ 7-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫‪1099‬‬

‫• ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ راه ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري اﺳـﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ در‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣـﻮارد‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻣﻔﻴـﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﺎﻛﺎراﻣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎي ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫• ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎ ﻳــﺎ ﻫﻤﻜــﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴــﺮ وﺿــﻌﻴﺖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮارد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺳﻔﺎرﺷـﻲﺳـﺎزي و ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺮك دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﻜﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺨﺎري در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.10‬ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴـﺶ از اﻳﻦ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻃــﺮاﺣﻲ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻛـﺎري‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫‪1‬‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد؛ روﺷﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﺳﺎﺳـﻲ و‬

‫زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ را اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻛﺎﻣـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ )‪ .(Hammer and Champy, 2001‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻛـﺮد و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ را در ﺑـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ )ﺑـﻪ ﺟـﺎي اﻳﻨﻜـﻪ ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﺷـﻮد(‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﺪﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ Sarker and Lee, 1999‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و ﻇﻬﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ‬ ‫را ﻛﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي از ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣﻨﻔـﺮد ﺗـﺎ ﮔﺮوﻫـﻲ از‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﻤﺔ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( و ﺣﺘﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن )‪ El Sawy, 2001‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت‬ ‫)‪1‐  Business Process Reengineering (BPR‬‬

‫‪1100‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺻﻮل الﺳﺎوي‪ 1‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W14.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ ،9-14‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،2‬روش ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري )ﻓﺼﻞ ‪ (3‬و روشﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ روش ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ )اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﻓﺮاد( را از ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺤﻮر ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬

‫ﻛﺎري ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻟِـﻪ ﺑﻼﻧـﺪ‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ BPM‬را در ﻋﻤﻠﻜﺮد رﺳﺘﻮران ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز واﻗـﻊ در ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﺠـﺎ ﻣـﻮرد ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ زﻣﺎﻧﺒﻨـﺪي‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻮد؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻮﻓﻖ دﻳﮕﺮي در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬وﺟـﻮد داﺷـﺘﻨﺪ‬ ‫)ﺷﺮﻛﺖ اِﺳﺘﻒوِر‪ ،4‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻣﺸﺎور ﻧـﺮماﻓـﺰار ‪ ،BPM‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر راﻳﮕـﺎن و‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ در ﻛﻨﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي‪ ،‬در ﺳﺎﻳﺖ ‪ staffware.com‬اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ Fingar (2003) ،‬و )‪ Perry (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺟﺎﻣﻊ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در ﺑﺨـﺶ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪان ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬ ‫ﺳــﺎلﻫــﺎي ﺳــﺎل اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑــﺮاي اﻓــﺰاﻳﺶ ﺑﻬــﺮهوري ﻛﻴﻔﻴــﺖ از ﻃﺮﻳــﻖ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫از ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﺸﻜﻼت و ﺳـﭙﺲ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﺑﺮاي راه ﺣﻞﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺟﻬﺖ رﻓﻊ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮد ﺟﺪﻳـﺪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﺑﺘﺪا روشﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد و ‪ ،BPR‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦ راه ﺣﻞﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ روﻳﻜـﺮدي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫‪El Sawy Principles ‬‬ ‫)‪Business Process Management (BPM‬‬ ‫‪Le Blond (2003) ‬‬ ‫‪Staffware‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫‪1101‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ اﺳﺘﻘﺮاﻳﻲ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧـﻮآوري ﻧﻴـﺰ ﻧﻴـﺎز دارد زﻳـﺮا ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺑﮕﺮدد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ از وﺟﻮد آﻧﻬﺎ آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﺤـﺪودﻛﻨﻨـﺪه روشﻫـﺎي ﻛـﺎري را از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﺟﺪول ‪ ،5-14‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫و ‪ BPR‬ﺗﺤﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﭼﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﭼﻪ دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﭼـﺸﻢ‬ ‫ﻣــﻲﺧــﻮرد )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ MacIntosh,  2003 ،‬و ‪ Khan,  2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﻧﻘــﺶ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺣﻴـﺎﺗﻲ اﺳـﺖ و ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬روز ﺑﻪ روز در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(Salladurai, 2002‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت )ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺨﺎري"(‪ ،‬ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺠﺰا اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﻛـﺎرﻛﺮد‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣـﺸﻜﻞ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي‪ ،‬در ﺗﻬﻴـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻄﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳــﻚ ﺑﺎﻧــﻚ ﺑﺨﻮاﻫــﺪ وام ﻣــﺴﻜﻦ ﺑﻴــﺸﺘﺮي را ﻋﺮﺿــﻪ ﻛﻨــﺪ ﺗــﺎ از ﻣﺒــﺎﻟﻎ ﺑــﺎﻻي‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﭘﺲاﻧﺪاز‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻧـﻚ ﺑﻔﺮﺳـﺘﺪ‪ .‬وي‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ارﺳﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وام ﻣﺴﻜﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﻳﺎ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي درﺻـﺪ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ارزش ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد وام ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ؛ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺧﻮﺑﻲ در ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭼﻜـﻲ‬ ‫ﺧﻮد دارﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﺪك ﻳﺎ ﺑﺪون اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ(؛ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﭙﺮده‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ در ﺣﺴﺎب ﭘﺲاﻧﺪاز ﺧﻮد دارﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶﻗﺴﻂ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻳـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﺑﻘﺔ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ در ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺴﻂﻫﺎي وام ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻓﺎﻳﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬راه اﻗﺘـﺼﺎدي و ﺳـﺎدهاي ﺑـﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي‬ ‫آﻧﻬــﺎ وﺟــﻮد ﻧــﺪارد‪ .‬اﺳــﺘﻔﺎده از روشﻫــﺎي اﺑﺘﻜــﺎري ﭼــﻮن اﻧﺒﺎرﻫــﺎي داده ﻳــﺎ ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه ﺑـﺴﻴﺎر ﻫﺰﻳﻨـﻪﺑـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ و ﻛﺎرﻫﺎي دﻓﺘﺮي ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﺑﺎﻧﻚ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪.‬‬

‫‪1102‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-14‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻗﺎﻋﺪه ﻗﺪﻳﻤﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻣﺪاﺧﻠﻪﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻗﺎﻋﺪه ﺟﺪﻳﺪ‬

‫در ﻫﺮ زﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻪ‬

‫ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪،‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻓﺮاد ﺗﺎزهﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬

‫ﻣﺨﺎﺑﺮات و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪/‬‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﻫﻢ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪.‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺨﺸﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻫﺮ ﻓﺮد‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺣﻮزة ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮي‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻗﺎدرﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت را از ﻫﺮ‬

‫ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ارﺳﺎل‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و‬

‫ﺣﻤﻞ‪ ،‬وب‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻟﻘﻮه‪،‬‬

‫دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺗﻤﺎس روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺮون‬

‫ﺗﻤﺎس ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫از راه دور روﻣﻴﺰي‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‬

‫ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت دورهاي اﺻﻼح‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻻ‪،‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪،‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﺮوه‪،‬‬

‫اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪،‬‬

‫و ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ و زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺻﺮف ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫‪ ،CAD/CAM‬اﺑﺰارﻫﺎي ‪،CASE‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ )ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه( ﺑﻪ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ JIT ،‬و‬

‫ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺪك‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪.‬‬

‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫‪1103‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-14‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻗﺎﻋﺪه ﻗﺪﻳﻤﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻣﺪاﺧﻠﻪﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻗﺎﻋﺪه ﺟﺪﻳﺪ‬

‫زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﺗﺎ‬

‫‪ ،CAD/CAM‬ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‪،‬‬

‫زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزاررﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي آن وﺟﻮد دارد )زﻣﺎن ﺑﻪ‬

‫ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺮدازش ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺘﻦ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﺳﺎﻧﻲ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎر ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﻴﺮوي‬

‫روﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﭘﺮداز‪،‬‬

‫ﻛﺎر در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺰ‬

‫ﻛﺎر در آﻧﻬﺎ اﻧﺪك اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﺊﮔﺮا‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه و‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪  M.Hammer and J. Champy, Re‐engineering the Corporation (New York: Harper Business, 2001‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﮕـﺬرد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ از‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮﺳـﺪ؛ ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻗﻴـﻖﺗـﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﻣـﻮرد ﺑﺎزارﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن و در ﻣﺒﺎدﻻت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي داﺧﻠﻲ و درﭘﻲ آن ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑـﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-14‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﺑﺘﻜﺎراﺗﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬از‬

‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺎس واﺣﺪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣـﺪﻳﺮ ﻣـﻮرد‪ 1‬ﻳـﺎ ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻨـﺪه‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ 2‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﺘﺒﺎر در آيﺑﻲاِم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎس واﺣﺪ را درﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻔﺖ روز ﻃﻮل ﻣـﻲﻛـﺸﻴﺪ و ﻫـﺸﺖ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻬﻴﺔ ﻳﻚ ﭘﺮوﻧﺪة ﻛﺎﻏﺬي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎﻳﻲ از ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫)ﺑﺨﺶ ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬اﻣـﻮر ﻣـﺎﻟﻲ و ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻓﺮوش( ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Case Manager ‬‬ ‫‪2‐  Deal structurer ‬‬

‫‪1104‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-14‬‬ ‫وي دﺑﻠﻴﻮ ﻣﻜﺰﻳﻜﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ روي آورد‬ ‫و‪‬ﻟﻜﺲوﻳﮕـﻦ آو ﻣﻜﺰﻳﻜـﻮ‪ (vw.com.mx) 1‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ رﻗﺎﺑـﺖ‬

‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻓـﺮوش‬

‫ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد و ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘـﺄﺛﺮ از ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪ ﺗﺠـﺎرت‬

‫ﺧـــﻮد را ﻣﺠــﺪداً ﻃﺮاﺣــﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫آزاد آﻣﺮﻳﻜــﺎي ﺷــﻤﺎﻟﻲ‪ 2‬را ﭘــﻴﺶرو داﺷــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻓﻨــﺎوري‬

‫روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑـﺪان ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬روي آورد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1996‬وي داﺑﻠﻴﻮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،SAPR/3‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ERP‬را راهاﻧﺪازي ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SAP R/3‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1998‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﺮاي‬

‫ﺳــﻔﺎرش ﻗﻄﻌــﺎت‪ ،‬از ﻗﺒﻴــﻞ ﺳــﻔﺎرش ﺑــﻪ ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن‪،‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎر و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرﻓـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺒﺎرﺳـﺎزي‪ ،‬ﺳـﻔﺎرشﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي و‬

‫ﺷــﺒﻜﻪ ﺧــﺎرﺟﻲ ﺑــﺮاي ﺳــﺎده و ﻣــﺆﺛﺮ ﻛــﺮدن ﺳــﻔﺎرشدﻫــﻲ‬

‫ﺻــﺪور ﺻﻮرﺗﺤــﺴﺎب را ﻫﻤﺎﻫﻨــﮓ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺪﻛﻲ ﺗﻮﺳﻂ واﺳﻄﻪﻫـﺎﻳﺶ در ﻣﻜﺰﻳﻜـﻮ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎژولﻫﺎي ‪ ،SAP R/3‬زﻣـﺎن رﻓـﺖ و‬

‫ﻛﺮد‪ .‬دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ آﻏﺎز اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻧﺎﺷـﻲ از‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺪﻛﻲ را از ‪ 10‬روز ﺑـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪ ﻧﻔﺘﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢ وي داﺑﻠﻴﻮ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻴﺘِﻞ‪) 3‬ﻳﺎ‬

‫از ‪ 5‬روز ﻛﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﻫﻤــﺎن »ﻧﻴــﻮ ﺑﻴﺘــﻞ«(‪ ،4‬در اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه و ﻛﺎﻧــﺎدا ﺑــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ وﺿـﻌﻴﺖ‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ در ﻣﻜﺰﻳﻜﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ زﻳـﺮا ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر و‬

‫ﺳﻔﺎرشﻫﺎي ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬آﻧﺠﺎ ارزانﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از‬

‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ‪ ،‬ﺑــﻪ اﻓــﺮاد در ﻫــﺮ ﺳــﻄﺤﻲ از‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻜﺰﻳﻜﻮ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻧـﺼﺐ و اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬از ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ در ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ SAP‬ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻧﺒـﺎداري ﻛﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘـﻢ‪ ،‬ﺑﺨـﺶﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨـﺶﻫـﺎ‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑـﺮاي ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺷـﻮد‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬

‫را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻜﭙــﺎرﭼﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺷﺒــﻜﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ‪،‬‬

‫ﺗــﺸﻮﻳﻖ ﻛــﺮد ﻛــﻪ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﺟﺮﻳــﺎن ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎ ﺑــﻪ ﺗﺨﻤــﻴﻦ‬

‫اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﻛﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻃﻲ ﺳﻪ ﺳـﺎل اول‬

‫ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬وي داﺑﻠﻴــﻮ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ‪SAP‬‬

‫ﺣﺪود ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪Volkswagen of Mexico (VW) ‬‬ ‫)‪The North American Free Trade Agreement (NAFTA‬‬ ‫‪Beetle ‬‬ ‫‪New Beetle ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 8-14‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وي داﺑﻠﻴـﻮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﻧﺪ؟ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﻪ ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬

‫‪1105‬‬

‫ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از )‪ PC Week (1998‬و ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺗﻲ واﻗـﻊ در‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ )‪.vw.com.mx, (1999‐2002‬‬

‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟‬

‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﺠﺪداً ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻨـﺪه ﻣﻌـﺎﻣﻼت‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻫﺎي ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ اﻣﻮر‪ ،‬دﺳﺘﻲ دارد‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻧﻔﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺬﻛﻮر را اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﻻزم را در اﺧﺘﻴﺎر ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻨﺪه ﻗﺮار ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬او را‬ ‫در ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم از ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬وارد ﻛــﺮدن اﻋـﺪاد در ﻳـﻚ ﻣـﺪل ارزﻳــﺎﺑﻲ و‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻋﺒﺎرات اﺳﺘﺎﻧﺪارد از ﻣﺘﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ 1‬ﻳﻚ ﻓﺎﻳﻞ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ دﺷﻮار‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﻣﺪت ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ‪7‬‬ ‫روز ﺑﻪ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻓﻨﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻣـﺴﺘﻠﺰم‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻞ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻗﺒﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎراﻳﻲ ﻻزم را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان "ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد اﺑﺰارﻫـﺎ"‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠـﺪد و ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺎري‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد و ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان از‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮده و ﺑـﺮاي‬ ‫اﻫﺪاف دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‐  Boilerplates ‬‬ ‫‪2‐  Retooling ‬‬

‫‪1106‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار وﻳﮋه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ الﺳﺎوي‪ ،1‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫وﻳﮋة ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻠﻴﺪي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري را ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳـﺸﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺷﻴﺎي ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪاي در ﻳﻚ ﻣﺤﻮر زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺼﻮﻳﺮي اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬زﻣﺎنﻫﺎ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤـﻮدار ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا اﺷـﻴﺎء ﺑـﺮ روي‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮده و دادهﻫﺎ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه آﻧﻬـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫دﻳﮕﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻼدرﻧﮓ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه را در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎري و ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻣﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜـﺎنﻫـﺎ‬ ‫را ﻧﻴﺰ دارد ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪ و ﻣﻘﺎﻳـﺴﺔ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ‪ BPR‬ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻬﻮدي ﺑـﻮده و ﻳـﺎدﮔﻴﺮي آﻧﻬـﺎ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫آﺳﺎن اﺳﺖ‪ 10 .‬ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ،BPR‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎري‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W14.13‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣـﻊﺗﺮﻳﻦ ﺑﺴﺘـــﻪﻫﺎي وﻳـــﮋه ‪ ،BPR‬ﻛـﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي ﺑـﺴﻴـﺎري ﻣـﻲﺷــﻮد‪،‬‬ ‫‪ ،BPR Workflow‬ﻣﺤـﺼﻮل ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﻠُﻮﺳـﺎﻓﻜﺲ‪) 2‬ﻛـﻪ اﻛﻨـﻮن ﺑﺨـﺸﻲ از آيﺑـﻲام وب‬ ‫اﺳﻔﻴﺮ اﺳﺖ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ دﻗﻴﻖ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ و ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎرﺑﺮدي‪El Sawy (2001) ،‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ‪ BPR  Workflow‬در ﺑﺮﺧـﻲ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ‪ ERP‬ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺟﻌﺒـﻪ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ‪ BPR‬را ﻳﺎﻓﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Oracle 9i،‬و ‪ SAP R/3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﻌﺘﻘ ــﺪﻧﺪ ﻛــﻪ ‪ BPR‬را ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ اﺑﺰارﻫــﺎي ‪ CASE‬ﻧﻴــﺰ ﻣــﻲﺗــﻮان اﻧﺠــﺎم داد‬ ‫)راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ ،(6‬اﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ‪ CASE‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﺗﻌـﺪاد‬ ‫اﻧﺪﻛﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ‪ BPR‬ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧـﺪ و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از اﺑﺰارﻫـﺎي ﺟﺮﻳـﺎن ﻛـﺎر اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻧﻴـﺰ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﺮﻳـﺎن ﻛـﺎر ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﻧﺮماﻓـﺰارﻫﺎي ‪ BPR‬ﺳﻔـﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺎﻣـﻞﺗﺮ از اﺑﺰارﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴـﺎري از ﭘﺮوژهﻫـﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘـﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻧﻴـﺴـﺖ و اﺑﺰارﻫــﺎي ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﻳـﺎ وﻳـﮋه‬

‫‪1‐  El Sawy (2001) ‬‬ ‫‪2‐  Holosofx ‬‬

‫‪ 9-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫‪1107‬‬

‫ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻓﻌــﺎﻟﻴﺖ ‪ ،BPR‬ﻛـﺎرا و اﺛـﺮﺑﺨﺶ ﻫـﺴﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از اﺑـﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤـﻮﻣﻲ و ﺗﻚﻣﻨﻈـﻮره ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪W14.14‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 9-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،1‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ 2‬و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،3‬ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻪ ﻣﻮرد از آﻧﻬﺎ را در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ :‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﻳـﺎ ﺗﻌـﺪاد اﻧـﺪﻛﻲ از‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‪ 4‬و ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪدﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﻳﺎ‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﻛﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺣﺴﺎبﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ در ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﻮرد‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر‪ 5‬اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W14.15‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﻮرد‪،‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات را در ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎده ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺎن‪ ،6‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠـﺪد ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻛﭙﺴﻮلﻫﺎي ﻫﻮا را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺖ و اﺑﺰارﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‬

‫زﻣﺎن ﭼـﺮﺧﻪ‪ ،7‬اﺷﺎره ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ از آﻏـﺎز ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗﺎ اﺗﻤﺎم آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﻣﺴـﺄﻟﻪ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪ .‬زﻣﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻋﻨـﺼﺮ اﺳﺎﺳـﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣﺰﻳـﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ زﻣـﺎن ﭼﺮﺧـﻪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از اﻫـﺪاف اﺻـﻠﻲ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻣﺤـﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.16‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Redesign ‬‬ ‫‪Restructuring  ‬‬ ‫‪Reengineering ‬‬ ‫‪Cycle Time ‬‬ ‫‪Ford Motor Company  ‬‬ ‫)‪Khan (2000‬‬ ‫‪Cycle Time  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1108‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت داﺋﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﻤﻮدي آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اِﻣﺮوزي‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﻮد؟ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻨﻴﺎدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺎه‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻮل ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ رود‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻌﻠﻖ ﭘﺎﺳﺦ "ﻧﻪ" ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از ﭼﻨﺪﻳﻦ "ﻣﻨﺒـﻊ ﻛـﺎرﻛﺮدي" ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي زﻣﺎنﺑﺮ و ﻧﺎاﻣﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد؟ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ و‬ ‫ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﻤﺎس واﺣﺪ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ "ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺨﺎري" را ﺣـﻞ ﻛﻨـﺪ )ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي را ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ،4-14‬ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺠﺪداً ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در آن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ واﺣﺪ ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻣﺪﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن"‪ 1‬ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻤﺎم ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜﻲ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ و ﺗﻤـﺎم ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﺸﺘﺮي را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي ﺗﻤـﺎم ﺣـﺴﺎبﻫـﺎﻳﺶ ﻳـﻚ ﺻﻮرﺗﺤـﺴﺎب درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ "ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﻦ"‪ 2‬ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺣـﺴﺎبﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠـﺎ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ وام اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎ‬ ‫داده ﭘﺎﺳﺦ داده و ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﺷــﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑــﺮاي ﻧﻘﻄــﻪ واﺣــﺪ ﺗﻤــﺎس اﺳــﺖ‪ .‬در اﻳــﻦ ﺳــﺎﺧﺘﺎر‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺘﺼـﻞ ﺑﻪ ﺷﺒـﻜﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻛِـﻲ و از ﻛﺠـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻤـﺎس ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴـﻪ دادهﻫـﺎي وي دﺳﺘــﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺧﺪﻣـﺎﺗﻲ ﻋﺎﻟـﻲ را ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘـﺮﻳﺎن اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛــﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﻮاساياي‪،3‬‬ ‫‪1‐  Account manager ‬‬ ‫‪2‐  My accounts‬‬ ‫‪3‐  USAA ‬‬

‫‪ 9-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫‪1109‬‬

‫اﺗﻴـﺲ اﻟﻮﻳﺘﻮر‪ 1‬و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻫﻤﻪ داراي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎﻳﻲ در ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در‬ ‫ﻫﻤﺔ ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻠﻔﻦ ﺗﻤﺎس راﻳﮕﺎن و ﻳﻚ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﻨﺎوري ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻫـﺮ زﻣـﺎن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت او )ﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖ اﺗﻴﺲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺑﺮ( ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎسﻫﺎ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊ در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي را‪،‬‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ 11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﺶ از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺨﺼﻲ و ﺳﻔﺎرﺷﻲ را اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه‬ ‫در ﻣــﻮرد ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي رِزرو ﺟــﺎ در ﻫﺘــﻞﻫــﺎ ﻳــﺎ ﺧﻄــﻮط ﻫــﻮاﻳﻲ و ﻧﻴــﺰ در‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮونﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 4-14‬ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Otis Elevator ‬‬

‫‪1110‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻣﺤـﺪود ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ‪ 70‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻳﺎ اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺨﺶ دوﻟﺘـﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫دوﻟﺖ ﻓﺪرال آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﺣﺎل اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫـﺎي ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫـﻲ ﻣﺠـﺪد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W14.17‬اﺟﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوژهاي ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻓﺪرال آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬

‫ﻃــﻲ دﻫــﺔ ‪ ،90‬ﻣﺜــﺎلﻫــﺎي ﺑــﺴﻴـﺎري از ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎ و ﺷﻜــﺴـﺖﻫــﺎي ‪ BPR‬وﺟــﻮد داﺷــﺖ‬ ‫)‪.(Grant, 2002, El Sawy, 2001‬‬ ‫ﺷﻜﺴـﺖﻫﺎ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻲآراُاِسﺳﻲآي‪ ،1‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري و ﻧﻴـﺰ دﻻﻳـﻞ ﺷﻜـﺴﺖ آن‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﻲ را از ﺻـﺪﻫﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫آورد‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻲﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در )‪ (prosci.com‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻـﻪ دﻳﮕـﺮي‬ ‫از ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻋﻮاﻣــﻞ ﺷﻜــﺴﺖ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻛـــﺎري‪ ،‬در آدرس‬ ‫‪ managingchange.com/bpr/bprcult/4bprcult.htm‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧـﺮخ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ را ﺑﻴﻦ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ‪ ،‬اﻋـﻼم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻧـﺖ‪ 2‬ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 70‬درﺻـﺪ از‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺎ ﺷﻜـﺴﺖ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از دﻻﻳـﻞ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻋـﺪم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻي ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﺠـﺪد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻓﻘـﺪان ﻣـﺸﺎرﻛﺖ و رﻫﺒـﺮي‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ذﻳﻨﻔﻌﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺿﻌﻴﻒ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑـﻮدن ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد اﻧﮕﻴﺰه ﻛﺎﻓﻲ و ﻓﻘﺪان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫دﻗﻴﻘﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ‪ ،BPR‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺳ‪‬ـﺮﻛﺮ و ﻟـﻲ‪ 3‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻫﻨﮕـﺴﺖ و ورﻳـﺪ‬

‫‪4‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃـﻼع ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎرة ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي ‪ BPR‬و ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﺑﻪ الﺳﺎوي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ‪ .BPR‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﻧـﺮخ ﺑـﺎﻻي ﺷﻜـﺴﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪،‬‬ ‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣـﻮرد وﺟـﻮد دارﻧـﺪ؛ ﺑـﻪ وﻳـﮋه زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫‪PROSCI ‬‬ ‫‪Grant (2002) ‬‬ ‫‪Sarker and Lee (1999) ‬‬ ‫‪Hengst and Vreed (2004) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪1111‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺷﻜـﺴﺖﻫـﺎي ‪ ،BPR‬اﻧﻌﻜـﺎس وﺳـﻴﻌﻲ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﻳـﻦ روش‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺠـﻼت ﺻـﻨﻔﻲ و‬ ‫آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻮاﻫﺪي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛـﻪ ‪ BPR‬در ﺑﺨـﺶ دوﻟﺘـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .(MacIntosh, 2003).‬ﺧﻮﻧﮓ و رﻳﭽﺎرد ﺳﻮن‪ 1‬ﮔﺰارﺷـﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ‪ BPR‬در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﺪاري و ﻣﺎﻟﻲ در ﻣـﺎﻟﺰي‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و ﻣﻬﻨﺘـﻲ و‬ ‫دﺷﻤﺎخ‪ ،2‬اﺑﺘﻜﺎرات ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ‪ BPR‬را در ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﺑـﺰرگ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳـﻴﻤﺎن در ﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ )ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W14.18‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري و ﺣﺘـﻲ ﻛـﻞ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣﻞ و ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪاي‬ ‫ﻓﻨﻲ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃـﺮز ﻓﻜـﺮ درﺳـﺖ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮان ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳـــﻌﻪ‪ ،‬ﻣـــﺸﺎرﻛﺖ ﻛـــﺮده و ﻛﻠﻴـــﻪ ﻣﺮاﺣـــﻞ آن را درك ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪ‪ .‬آﻧﻬـــﺎ ﺑﺎﻳـــﺪ در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻳـﺎ ﺧﺮﻳـﺪ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﺘﺪوﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﺮاﺣﻞ آن ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1998‬در‬ ‫ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ ،Nagano  Olympics‬آيﺑـﻲام در آﺧـﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈـﺎت درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻃﺮﻓﺪار ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ در وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ دو‬

‫ﻛﺮه اﺷﺎره ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻋﺘﺮاض دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ از داﻳﺮهاﻟﻤﻌﺎرف و‪‬رﻟﺪ ﺑـﻮك‬

‫‪3‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد را رﻧﺠﺎﻧﺪ‪ .‬آيﺑﻲاِم‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺣﺬف ﻛـﺮده‬ ‫‪1‐  Khong and Richardson (2003) ‬‬ ‫‪2‐  Mohanty and Deshmukh (2001) ‬‬ ‫‪3‐  World Book Encyclopedia ‬‬

‫‪1112‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫و ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﺮد‪" :‬دﻓﻌﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي آن ﻛـﻪ اول اﻗـﺪام‬ ‫ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ اﺑﺘـﺪا ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﮔـﺴﺘﺮدهاي ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد‪ ".‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬دﺷﻮاريﻫﺎي ﺧﺎص ﺧـﻮد را دارﻧـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲﻛـﻪ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺎل ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎرﺑﺮان‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد‪ ،‬از‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي آن و اﻳﻨﻜﻪ ﻛـﺪام ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ اﺛـﺮﺑﺨـﺶﺗﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠـﻊ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﺗﺤــﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳــﻮي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮان و ﻃﺮاﺣﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻨﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،‬اﻃـﻼع‬ ‫دارﻧﺪ و در ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﻴﻨـﺎن در ﻣـﻮرد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪ را‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺎرﺑﺮان و ﺗﺨﺼﺺ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻮﺳـﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‪ .‬ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي اﺑﺰارﻫـﺎ و ﻓﻨـﻮن ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻻزم را ﻟﺤﺎظ ﻛـﺮده و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي و آزﻣﺎﻳﺶ را ﺑﻪ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬اِﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻲﺟﻬـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪن ﻧـﻮآوري‪،‬‬ ‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﻀﻤﻴـﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬در ﻛﻮﺗـﺎهﻣـﺪت و ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‪ ،‬ﺣـﺎﺋﺰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺷـﺪن ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﺗﻮﺳـﻌﻪ و اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫﺎي آن ﺷﻮد‪ .‬ﺗـﻼش ﺑﺮاي ﺗﺤﻘـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻣﺎنﺑﻨﺪي دﻗﻴﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت روﺣـﻲ در ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﺣﺘــﻲ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﺑـﺪﺗﺮ‬ ‫ﺷــﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘــﺮل ﻻزم‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻂ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد اﻳــﺰو ‪ 19000‬اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ اﺳــﺖ )ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.19‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺸﻜﻼت رﻓﺘﺎري‪ .‬اﻓﺮاد‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده و ﻣﻌﻤـﻮﻻً‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮه‬ ‫ﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻋﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮهاي‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻨﻲ‬ ‫را ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫‪1‐  ISO 9000‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪1113‬‬

‫اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از ﻣﺎژولﻫﺎي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬از‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻜﺮر‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻣﻼً اﻳـﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ را ﻣﺤﻘـﻖ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺪداً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﺪهاي را در ﺑـﺮ دارد اﻣـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻜﺮر آن ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﻴﺰان رﻳﺴﻚ‪ .‬اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬رﻳـﺴﻚﻫـﺎﻳﻲ را در ﺑـﺮ دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺮﺗﺮ از ﻣﻮﻋﺪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬رﻳـﺴﻚ ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬ ‫دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ رﻳـﺴﻚﻫـﺎ )‪ Scott  and  Vessey  (2002‬و‬ ‫)‪  .Levine (2004‬‬ ‫‪ .9‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﺑـﺴﻴﺎري از دﻻﻳـﻞ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ روشﻫـﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﻧﺠﺎم داد‪  .‬‬ ‫‪ .10‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﻌﺮﻓﻲ اﺑﺘﻜـﺎراﺗﻲ ﺟﻬـﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﻣﻮردي و ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺿـﺎﺑﻄﻪاي‪ ،(1‬ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ وﻇـﺎﻳﻒ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮدن ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮان و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬اﻓـﺮاد ﺣﺎﺿـﺮ در آن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﺑﻮد ﺧﻮد را ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺣـﺲ ﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬ ‫‪1‐  Interdisciplinary teams ‬‬

‫‪1114‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠﺪد زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻳـﺎ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺎري‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫دارد ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻌﺪﻳﻞ‪ ،‬ﺣﻔـﻆ ﻳـﺎ ﺟﺎﺑـﻪﺟـﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ ﻣـﺪﻳﺮ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮد را در ﺟﺮﻳﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ؟ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣ‪‬ـﺴِﻨﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻔﻆ آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﺷﺘﺮاك ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازﺷﻲ ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ(‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻓـﺮاد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ را ﺑﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده در ﺑﺨـﺶ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺷــﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﻧــﺪ و اﺣﺘﻤــﺎل دارد ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﻛــﺎر‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬زﻳــﺮا ﭼﻨــﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜﺮي ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ :‬ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎﻣﻲ‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻳـﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻳـﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ در اﻛﺜـﺮ ﻣـﻮارد‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‪ 1‬اﻳﻔﺎء ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺘـﺎً ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اﻛﺜـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ‪ SCM‬و ‪ ،BPR‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﺗﺤـــﺼﻴﻞ ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي اﻃﻼﻋـــﺎت‪ ،‬ﺷـــﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴـــﻪ‬

‫اﻳﺠـــﺎد ﻣﻌﻤــــﺎري ﻓﻨـــﺎوري اﻃﻼﻋـــﺎت؛ اﻧﺘﺨـــﺎب‬

‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪:‬‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ؛ آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‬

‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎره ﻳـﺎ ﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫـﺪف از ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ؛ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎت و ﻧﮕﻬـﺪاري‬

‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬اﻳﺠــﺎد )ﻳــﺎ ﺧﺮﻳــﺪ( ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ و‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫راهاﻧﺪازي آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎ )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي( ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻲﺗـﻮان‬

‫دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬

‫ﺑــﻪ ﭘــﻨﺞ ﮔــﺎم ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﻛــﺮد‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي و ﺗﻮﺟﻴــﻪ؛‬

‫ﺣــﻞ ﻳــﻚ ﻣــﺸﻜﻞ ﻛــﺎري(‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺗﻮﺟﻴــﻪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ـﺎً‬

‫‪1‐  Supportive ‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪1115‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻫـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫ﺷﻮد )اﻳـﻦ اﻳـﺪه اﺻـﻠﻲ ﭘـﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻧﻴـﺴﺖ‪،‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻳﺎ‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪.‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪه و دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﭘﺮوژهﻫـﺎ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬از ﺷـﺶ ﮔـﺎم‪،‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﺴﺎس و ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬

‫ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ :‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑــﺎﻟﻘﻮه‪،‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻼكﻫـﺎي ارزﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬اﺟـﺎره و‬

‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻘـﺪ‬

‫ﺳــﺎﺧﺖ )ﺗﻮﺳــﻌﻪ داﺧﻠــﻲ( ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳــﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ‬

‫ﻗﺮارداد و اﻣﻀﺎي ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫـﺎﻳﻲ در ﻣـﻮرد ﺳـﻄﺢ‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﺸﺎرﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎص و اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزارﻫﺎ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫ﻳﺎ ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻳﺎ دوﻟﺘﻲ(‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬

‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ داﺧﻠــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻢ را ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫در ﻣــﻮرد اﻧﺘﺨــﺎب ﮔﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﺗﻮﺳــﻌﻪ و اﻧﺘﺨــﺎب‬

‫‪ ،SDLC‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﺳـﺎﻳﺮ روشﻫـﺎ و ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‬

‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳـﺎ‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ )ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﺮد ﻳﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ( اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده و‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬

‫ﻏﻴﺮه در داﺧـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻼكﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي را در‬

‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺮﻛﺎء ﻧﻴﺰ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻼكﻫﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬

‫ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺳــﺎزﮔﺎري و اﻣﻨﻴــﺖ‪ ،‬اﺗــﺼﺎل را‬

‫ﺗﻨﺎﻗﺾ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ و ﻗﻴﻤـﺖ(‪.‬‬

‫دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑـﺮاي‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ ﻻزم اﺳــﺖ ﻣﻄﻤــﺌﻦ ﺷــﻮﻧﺪ ﻛــﻪ ﻛﻠﻴــﻪ‬

‫رﻓﻊ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼكﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺤﺎظ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ را‬

‫ﻣﻌﺮﻓـــﻲ ﻓﻨـــﺎوري ﺟﺪﻳـــﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـــﻦ اﺳـــﺖ ﻣـــﺴﺘﻠﺰم‬

‫ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳــﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻳــﺎ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ‬

‫اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻋﻼوه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﻄﺒـﺎق‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري را اﺟـﺎره ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺎره ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫـﺮ ﻣـﺎه‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐـﻲ‬

‫روش ﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮق( ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1116‬‬

‫ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛــﺎري و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي‬

‫ﻛــﺮدن داﻣﻨــﻪ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠـــﺪد‪ ،‬ﺑــﻪ‬

‫ﻛﺎري و ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖآﻣﻴــﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻗـﺎدر اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻼح‪ ،‬ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﻈـﻴﻢ و دﺷـﻮاري اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﺳﺎدهﺗـﺮ از‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ درﺳـﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧـﺸﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ در اﺑﻌﺎد وﺳﻴﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪود‬

‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﭘﻨﺞ ﮔﺎم ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺮده و ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬﺖ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭼـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎﺗﻲ را‬ ‫در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد؟ اﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .5‬دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .14‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻌﺎﻳﺐ اراﺋﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري را‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .15‬ﭘﻨﺞ ﻣﻼك ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬ﭘﻨﺞ ﻣﻌﻴﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﭘﻨﺞ ﮔﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬ ‫را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .18‬درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻃﺮح را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﺗﻮﺳﻌﻪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .19‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﺎ اﺟﺎره ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .20‬ﺳﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ داﺧﻠﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .21‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫‪ .10‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻛــﺎرﺑﺮ ﻧﻬــﺎﻳﻲ را ﺷــﺮح داده و ﻣﺰاﻳــﺎ و‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي آن را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﺮماﻓﺰار را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﭼــﻪ ﻧــﻮع ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري‪ ،‬اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟‬ ‫‪ .13‬در ﻣﻮرد اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .22‬ﭼﺮا اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ دارد؟‬ ‫‪ .23‬اﺳﺎﺳﺎً ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻳﺠﺎد‬ ‫اﺗﺼﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .24‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬

‫‪ .25‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺮك ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .26‬ﻣﺸﻜﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺨﺎري را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .27‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪1117‬‬

‫‪ .29‬زﻣﺎن ﭼﺮﺧـﻪ را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻛـﺎﻫﺶ اﻳـﻦ زﻣـﺎن را‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .30‬ﭼــﺮا ﻣــﻮارد ﺷﻜــﺴﺖ ﭘــﺮوژهﻫــﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ زﻳﺎد اﺳﺖ؟‬

‫‪ .28‬ﻧﻘــﺶ ﻛﻤﻜــﻲ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬در ﻣﻮرد ﻣﺰاﻳﺎي ﮔﺰﻳﻨﻪ اﺟـﺎره ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﺑــﻪ ﭼــﻪ دﻟﻴــﻞ درك ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗﺤــﺼﻴﻞ ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬داراي‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﮔﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ ﺗﺤــﺼﻴﻞ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ )ﺟﺪول ‪ 1-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺟـﺬاﺑﻴﺖ آﻧﻬـﺎ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‬ ‫)راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ را ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻏﺎزﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﻣﺮور ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫روﻳﻜﺮدي ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .7‬ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ ‪ ،BPR‬ﺣﺎﻟـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺳــﺖ‪ ،‬در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺮﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﺮﺧﻲ از دﻻﻳﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﻳـﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻛـﺎرﻛﺮدي در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .9‬ارﺗﺒـﺎط ﺑﻴـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳــﺰي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت )ﻓـﺼـﻞ‬ ‫‪ (12‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه )ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ( را ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬در ﻣــﻮرد راﺑﻄــﻪ ﺑــﻴﻦ ﺗﺤــﺼﻴﻞ ﺳﻴــﺴﺘﻢ و ﺳــﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‬ ‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .11‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در‬

‫‪ .6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻛــﺎري‪ ،‬از اﻫﻤﻴــﺖ ﺧﺎﺻــﻲ‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺧﻮد آن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﺠـﺪد‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؟‬

‫اﺑﺰارﻫﺎ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫‪1118‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ ecommerce.internet.com‬ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻗـﺴﻤﺖ‬

‫‪ .3‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛــﺎري ﻣﻮﺟــﻮد در داﻧــﺸﮕﺎه ﻳــﺎ‬

‫ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺤﺼـﻮل را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺮور اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺳـﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺧـﻮد را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬دو ﻓﺮاﻳﻨـﺪ را ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫راه ﺣـﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑﺮاي ﻧـﺮماﻓـﺰار را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻮارد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺟﺰاء اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﭘﺮوژه‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي اﻳــﻦ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺠــﺪد‪ ،‬از ‪10‬‬

‫‪ .2‬اﺑﺘـﻜﺎرات ﭘﺮدازش اﺷـﺘﺮاك ﻋﻤـﻮﻣﻲ ‪On‐Demand‬‬

‫از آيﺑــﻲام‪ Adaptive  Enterprise ،‬از اچﭘـــﻲ‪ ،‬و‬

‫اﺻﻞ ال ﺳﺎوي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W14.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺧﻼق ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ Triole Utility‬از ﻓﻮﺟﻴﺘﺴﻮ‪ 1‬را ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑـﺮ ﭼﻴـﺴﺖ؟ راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ارزﻳـــﺎﺑﻲ ﻛـــﺎرﻛﺮد ﻳـــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪ‪ ،‬ﺑﺨـــﺸﻲ از ﻓﺮاﻳﻨـــﺪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﻧﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روش ﺑﺮاي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي )ﮔﺎم ‪ (1‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ وبﺳـﺎﻳﺖ را ﻛـﻪ‬

‫ﻣﻲرود را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و آن را‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از ﺧﺮﻳﺪاران را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫ﺑﻪ ﻛﻼس‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﻲدي ﻳـﺎ‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‪ ،‬ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺧـﻮد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ( و اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ را ﺑﻴﻦ ﺗﻴﻢﻫـﺎ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﻮﻇﻬـﻮر‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﻴـﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ از اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي اراﺋــﻪ ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛــﺎرﻛﺮد‬

‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺷــﺮح دﻫﻴــﺪ و ﺳــﺨﺖاﻓــﺰار‪،‬‬

‫وب ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺧﻮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﺮ ﺗﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺳﺎﻳﺖ ﺧﻮد را از‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺧﻮد را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻛـﻼس را ﻣﻠـﺰم ﻛﻨﻴـﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫‪ .2‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﻳﺪ و ﻫﺮ ﮔﺮوه از ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‪،‬‬

‫ﻣﺤﻠﻲ )داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ( ﺑﺎزدﻳﺪ‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀـﺎي ﺗﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ اﻋـﻀﺎي ﺗـﻴﻢ ﭘـﺮوژه‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ را‬

‫ﻣــﺼـﺎﺣﺒﻪ ﻛﻨﻨــﺪ ﺗــﺎ ﭘﺎﺳــﺦ ﺳ ــﺆاﻻت ذﻳــﻞ را درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬روشﻫــﺎي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳــﻂ ﻫــﺮ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Fujitsu ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫اﻟﻒ( اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺶ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫‪1119‬‬

‫پ( اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ت( از ﭼﻪ روﻳﻜﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﭘـﺮوژه‪ ،‬در ﺻـﻮرت‬

‫ب( آﻳــﺎ ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋــﺎت ﺧﺎﺻــﻲ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده‬ ‫اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ‬

‫وﺟﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ث( اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ ibm.com/software‬ﺷـــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤـــﺼﻮل‬

‫)‪ .(rms.net/self_test.htm‬ﻓﺮاﻳﻨـــﺪ ﺗـــﺼﻤﻴﻢﮔﻴـــﺮي‬

‫‪ WebSphere‬را ﺑﻴﺎﺑﻴـــﺪ‪ .‬ﻣـــﺎﺟﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴـــﺖ اﺧﻴـــﺮ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﻫﻤـﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ در‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار را ﺗـﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬اﺳﺘﻮر ﻓﺮاﻧﺖ‪ ،4‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﻴﺸﮕﺎم ﻧﺮماﻓﺰار ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫اﻳﻦ ﺣﺪ ﭘﺮﻃﺮﻓﺪار ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬وارد وبﺳـــــــﺎﻳﺖﻫـــــــﺎي ﮔـــــــﺮوه ﮔـــــــﺎرﺗﻨﺮ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ )‪ .(storefront.net‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬در‬

‫)‪ ،(gartnergroup.com‬ﮔــــــــــــﺮوه ﻳــــــــــــﺎﻧﻜﻲ‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ﺧـﻮد اﻧـﻮاع ﻣﻐـﺎزهﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬

‫)‪ (yankeegroup.com‬و ﺳـــﻲآياُ )‪ (cio.com‬ﺷـــﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮﻳـﺪاران اﻳﺠـﺎد ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳــﺎﻳﺖ‬

‫آﺧــﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺪﻣﺎت‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺑﺮونﺳﭙﺎري را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮده و ﮔﺰارﺷـﻲ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪  .‬‬

‫از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﻟﻒ( ﻧﻤﺎﻳﺶ اﺳﺘﻮر ﻓﺮاﻧﺖ ‪ 5/0‬ﻳﺎ اﺳـﺘﻮر ﻓﺮاﻧـﺖ ‪ 6/0‬را‬

‫‪ .3‬وارد وبﺳــــﺎﻳﺖ آيديﺳــــﻲ‪ (idc.com) 1‬ﺷــــﻮﻳﺪ و‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫را در ﻣﻮرد درﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺳـﺎﻳﺮ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫اﺟــﺮا ﻛﻨﻴــﺪ ﺗــﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ اﻳــﻦ ﻛــﺎر‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ اﻧﺠــﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ب( اﺳــﺘﻮر ﻓﺮاﻧــﺖ ‪ 5/0‬ﭼــﻪ وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎﻳﻲ را اراﺋــﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ؟‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬از وب ﺳﺎﻳﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ )‪(rms.net‬‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺧﻮدآزﻣﺎﻳﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ روﻳﻜـﺮد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻨـــﺎوري اﻃﻼﻋـــﺎت‪ 3‬را درﻳﺎﻓـــﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـــﺪ‬

‫پ( آﻳﺎ اﺳﺘﻮر ﻓﺮاﻧﺖ ‪ 5/0‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي ﺑـﺰرگﺗـﺮ را‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ را؟‬ ‫ت( اﺳﺘﻮر ﻓﺮاﻧﺖ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت دﻳﮕـﺮي را ﺑـﺮاي‬

‫‪IDC‬‬ ‫‪Resource Management Systems ‬‬ ‫‪IT investment Management Approach Assessment Self‐Test ‬‬ ‫‪StoreFront ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1120‬‬

‫ﺧﻠﻖ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ؟ اﻳـﻦ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎﻳﻲ را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬

‫‪ .8‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ gensym.com‬ﺷــــﻮﻳﺪ و ﻣﺤــــﺼﻮﻻت‬

‫‪ .6‬در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را‬

‫ﻣــﺪلﺳــﺎزي آﻧﻬــﺎ را ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ‬

‫در ﻣﻮرد ﻧﻘـﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬

‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ از ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ ﻣﺠــﺪد ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي‬

‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻛﺎري‪ ،‬و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ و ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ را داﻧﻠﻮد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﺧﺒــﺮي ﻋﻼﻗﻤﻨــﺪ ﺑــﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛــﺎري را ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ‬

‫‪ .9‬وارد ﺳــﺎﻳﺖ ‪ xelus.com/index.asp‬ﺷــﻮﻳﺪ و ﺑﺮرﺳــﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺮم اﻓـﺰار ﺷـﺮﻛﺖ زﻟـﻮس‪ 1‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‬ ‫ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‪ 2‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﺰرگ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﺟـﺎﻣﻌﻲ ﺑـﺎ ﻧـﺎم‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﻪ اﺑﺰارﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮاي‬

‫‪) ،Enterprise  Web‬ﻣﺤــﺼﻮل ﺷــﺮﻛﺖ ﭘــﻼمﺗــﺮي‪ (3‬را‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛـﺎراﻳﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ درﮔـﺎه ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر و ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺎي‬

‫ﺳــﺮور ﻣﺤﺘــﻮا و ﻳــﻚ ﺳــﺮور ﻫﻤﻜــﺎري‪ 4‬ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺴﺘﻪ ﻣﺰﺑــﻮر‬

‫ﺗﺠﺎري ﺧﻮد ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑـﺮآورده ﺳـﺎﺧﺖ و ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﭘﺎﻳــﻪاي ﺑــﺮاي ﺳــﺎﺧﺖ‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﻛﺘﺸﺎف ﻧﻔﺖ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻠﻴـﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهوري و ﺳﻮدآوري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻧﻴﺎز داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻗـﺪرت‬

‫درﮔــﺎه‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗــﻲ ﺑﻨﻴــﺎدي در روش ﻛــﺎر ﭘــﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‪ ،‬از‬

‫ﻫﻤﻜﺎري داده و دﻳﺪي ﺑﻪروز از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬

‫اﻣﻜﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎرﻛﻨﺎن راه دور در ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫‪Xelus Corporation ‬‬ ‫‪Pioneer ‬‬ ‫‪Plumtree ‬‬ ‫‪Collaboration server‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‬

‫‪1121‬‬

‫ﺗﺎ اﻳﺠﺎد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎرت ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫ﺻــﺮﻓﻪﺟــﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻــﻞ از ﻣﻘﻴــﺎس ﺑﻴــﺸﺘﺮي اﻳﺠــﺎد ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔـﺎز‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را ﺳـﺎده ﻣـﻲﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺪﻣﺎت وﺑـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ وب ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ را از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ رﻫﺎ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي وﻳﮋه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺳﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎز‬ ‫ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫روي ﺳــﺮورﻫﺎي ﻣﺘﻔــﺎوت اﺟــﺮا ﻣــﻲﺷ ـﻮﻧﺪ و ﺑــﻪ زﺑــﺎنﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺑـﺎز ﺧـﺪﻣﺎت وب‬ ‫ﭘﻼمﺗﺮي ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي وب ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫راﻫﻜﺎري ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ از درﮔﺎه و ﻓﻨﺎوريﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري اراﺋـﻪ‬ ‫ﻛﺮده و ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ و ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘـﺮوژه در ﺑـﺮ داﺷـﺖ‪،‬‬ ‫اﻧﺪك ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳـﺮورﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه اﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ از ﺳﻪ ﺟﻬﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﻧـﺪ‪ :‬اول اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي وب ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬دادهﻫـﺎ و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺘﺮك ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑـﺎزده داراﻳـﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮي ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﭘﻮﻳـﺎ ﻫﻤﺒﻨـﺪ‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎز ﻛﺮدن دادهﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻣﻜﺎن ﻧﻈﺎرت ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫داﺷــﺒﻮردﻫﺎ‪ ،‬ﻛــﺴﺐ داﻧــﺶ در ﻣﺤــﻴﻂﻫــﺎي ﻣﺘﺤ ـﺪ و اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرت اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺘﻮازن اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﭘــﺎﻳﻮﻧﻴﺰ ﺷــﺮﻛﺖ ﭘــﻼمﺗــﺮي را ﺑــﻪ ﻋﻠــﺖ ﻛﺎرﻛﺮدﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر و ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آن در ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﻮﻧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ اﺟﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺗﻌـﺪاد ﻛـﺎرﺑﺮان‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻼمﺗﺮي‪.Plumtree.com :‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﭼﺮا ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻼمﺗﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ارﺗﺒﺎط دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﭘﻮﻳـﺎ‪ 2‬ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫‪ .4‬ﭼﺮا ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﺮور ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻴﺎز داﺷﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺣﻞ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ ﺧﺪﻣﺎت وب ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬

‫‪ .6‬ﻛﺪام ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺣﻞ ﺷﺪ؟‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬

‫‪1‐  Assemble‬‬ ‫‪2‐  On‐ the‐ fly ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1122‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﺠﺎري ﺑﻼدرﻧﮓ اﻳﺠﺎد ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺳـﻮم‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣــﻚ دوﻧﺎﻟــﺪز )‪ (mcdonalds.com‬ﺷــﺮﻛﺘﻲ ‪ 15/4‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد‬

‫اﻳﻨﻜﻪ وﺟﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻢ ﻣﻬﺎرت و ﺧﺮوج از ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﺎﻻ‪،‬‬

‫دﻻري اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از‪ 30،000‬رﺳـﺘﻮران در ‪ 121‬ﻛـﺸﻮر‬

‫آﻣﻮزش ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺟﺪﻳـﺪ را ﺿـﺮوري ﻣـﻲﺳـﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎن دارد ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 46‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺸﺘﺮي را ﭘـﺬﻳﺮاﻳﻲ‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬درك روش ﺗﻬﻴﻪ ﻏﺬا ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑـﻮد را‬

‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﻫﻤــﻪ‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ درﮔﻴــﺮ ﭘــﺎرهاي ﻣــﺸﻜﻼت‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اول اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺘﻴﺎزات ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز در ﺷﺎﺧﺺ رﺿـﺎﻳﺖ‬

‫راه ﺣﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 2‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎي اﺻـﻠﻲ آن‪ ،‬وﻧـﺪﻳﺰ‪ ،3‬ﺑﺮﮔـﺮ‬

‫ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ در ﻃﻮل ‪ 5‬ﺳـﺎل ﻣﻴـﺰان‬

‫ﻛﻴﻨﮓ‪ ،4‬ﭘﻴﺘﺰا ﻫﺎت‪ 5‬و ﺟﻮﺟﻪ ﺳﻮﺧﺎري ﻛﻨﺘﺎﻛﻲ‪ 6‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑـﻮد‪.‬‬

‫‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺧـﻮد را در‬

‫ﺷﻜﺎﻳﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن درﺑﺎره ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻨﻮي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬

‫ﻗﺎﻟﺒﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻼدرﻧـﮓ و دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬

‫و ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه آن ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﺬﻛﻮر را ʺ‪ ʺInnovate‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻧــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻲ ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻣﻨـﻮي ﺧـﻮد را‬

‫ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖﺗﺮﻳﻦ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در‬

‫ﺑﺎ ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي "ﺳـﺎﻟﻢ" ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﮔـﺴﺘﺮش دﻫـﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜـﻪ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮد‪ .‬دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﺠﺎد اﺑﺰاري‬

‫دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﻣـﻚ‬

‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ )ﻛﻴﻔﻴﺖ( ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮة ﻏـﺬاي ﻓـﻮري‬

‫دوﻧﺎﻟﺪز در دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي آن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دﺳـﺘﻪاي ﭘـﺮدازش‬

‫را ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳـﺪ در اﺳـﺮع‬

‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ ﺑـﻪ آن ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ را‬

‫وﻗﺖ از آﻧﭽﻪ در ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ دادهﻫﺎ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪه‬

‫"‪ "Innovate‬ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ ﺷــﺒﻜﻪاي ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب از‬

‫و ﻣﻴــﺎن ﻣــﺪﻳﺮان ﺗﻮزﻳــﻊ ﻣــﻲﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼــﻪ ﻣــﻚ دوﻧﺎﻟــﺪز‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺨـﺶ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫دادهﻫﺎي ﻓﺮوش را ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻧﻪ ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﻛﻠﻴــﺪي ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ ﻣﺘــﺼﻞ ﻣــﻲﺷ ـﻮد‪ .‬اراﺋــﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳـﻚ دﻫـﻪ ﻗـﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻼدرﻧﮓ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫‪McDonald’s ‬‬ ‫‪American Customer Satisfaction Index (ASCI) ‬‬ ‫‪Wendyʹs ‬‬ ‫‪Burger King ‬‬ ‫‪Pizza Hut ‬‬ ‫‪Kentucky Fried Chicken ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1123‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮده و در ﺣﺪ اﻣﻜـﺎن ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺑﻼدرﻧـﮓ‬

‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ از ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺰﺑـﻮر‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺎﻃﻞ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎﺷﺪ روي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻓـﺮوش ﺛﺒـﺖ ﮔـﺮدد‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﻲ ﻳﻜـﺴﺎن‬

‫)ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﭘـﻮل‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻚ دوﻧﺎﻟـﺪز ﺑـﻪ اﻳـﻦ اﻣﻴـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺻﻨﺪوق در ﺟﻴـﺐ ﺧـﻮد ﻣـﻲﮔـﺬارد( ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ را ﺑﺪﻫـﺪ‬

‫ﻣﺎﻟﻚ اﺧﻄﺎر ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﻓﺮوش ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻫﺮ ﻳﻚ‬ ‫از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ را ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣـﻮاد ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﻴــﺎن ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ و ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن را ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤ ـﻮده و‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻫـﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛـﺰي ‪ Innovate‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫‪ ERP‬اوراﻛــﻞ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻣـﻴﻦﻓـﺮﻳﻢ ﺷـﺮﻛﺖ آيﺑـﻲام و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪ در ‪ 7‬روز ﻫﻔﺘـﻪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﺻــﻮرت ‪ 24‬ﺳــﺎﻋﺘﻪ ﺗﻤــﺎﻣﻲ رﺳــﺘﻮرانﻫــﺎي ﺷــﺮﻛﺖ را ﺑــﻪ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 300‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺻـﻠﻲ و ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در اداره ﻣﺮﻛﺰي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻫﺮ روز در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺻﺒﺢ و ‪2‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻴﮓﻣﻚ ﻳﺎ ﻛـﻮارﺗﺮ ﭘﺎﻧـﺪرز‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬اراﺋـﻪ آﻣـﻮزش ﻛﺎرﻛﻨـﺎن از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ وب را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﺑﻌـــﺪ از ﮔﺬﺷـــﺖ ‪ 2‬ﺳـــﺎل‪ ،‬ﻣـــﻚ دوﻧﺎﻟـــﺪز ‪ 170‬ﻣﻴﻠﻴـــﻮن‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﺮف ﻛﺮده ﺑﻮد را از دﺳـﺖ‬ ‫داد‪ ،‬ﭼــﺮا ﻛــﻪ ‪ Innovate‬را ﺣﺘــﻲ ﻗﺒــﻞ از ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻣﺘﻮﻗــﻒ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﺮﮔـﺰ در ﻓﻨـﺎوري ﭘﻴـﺸﮕﺎم‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻤﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻬﺎرت ﻛـﻢ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در اﺟـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺳﻄــﺢ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮوع ‪ ،Innovate‬ﻣﺪﻳـﺮان ارﺷـﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫آﺳﺎﻧﻲ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري ﻣﺮﻛـﺰي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري را درك‬ ‫ﻧﻜﺮده و آن را ﺟـﺰء اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺷـﺮﻛﺖ ﻗـﺮار‬ ‫دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪز‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣـﻮاردي ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ در اﻳــﻦ ﺳــﻄﺢ ﺑــﻪ ﺗﺤﻠﻴــﻞ و ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪  .Barrett and Gallagher (2003‬‬

‫ﻣــﻚ دوﻧﺎﻟــﺪز اﻣﻴــﺪوار ﺑــﻮد ﻛــﻪ ﻛــﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن‬ ‫اﻧﺤﺼﺎرﻳﺶ را ﻧﻴﺰ آﺳـﺎن ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴــﻚ ﺑــﻪ ﺛﺒــﺖ ﺳــﻮاﺑﻖ درﺟــﻪ ﻃــﺒﺦ ﺟﻬــﺖ ﮔﺰارﺷــﺎت‬

‫‪ .1‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛــﻼن و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻏﺬا ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاي اداره ﻏـﺬا و دارو ارﺳـﺎل ﺷـﻮد‪،‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز داﺷﺖ ﻛﺪام ﺑﻮدﻧﺪ؟‬

‫ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬14 ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ اﮔﺮ ﻣﻚدوﻧﺎﻟﺪز از ﺑﻴﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻣﺮوز اﻧﺘﺨﺎب ﻛـﺮده‬.5 ‫( را ﺑـﻪ‬2 ‫ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻌﻤﺎري اﻃﻼﻋﺎت اوراﻛـﻞ )ﻓـﺼﻞ‬،‫ﺑﻮد‬

  ‫ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﺷﺖ؟‬.2 Innovate ‫ ﻣــﺸﻜﻞ ﻋﻤــﺪهاي ﻛــﻪ ﺑﺎﻋــﺚ ﺷﻜــﺴﺖ در‬.3

  ‫ ﭼﻴﺴﺖ؟‬،‫ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ ﻣﻌﻤﺎري‬.‫ﺟﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮد‬ ‫ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬.‫ﺟﺪﻳﺪ را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﺪ‬ .‫ ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬،‫ﺑﺮاي ﻣﻚدوﻧﺎﻟﺪز ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‬

1124

‫ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ در آن ﺑـﺎ‬1-14 ‫ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻜﻞ‬.4 ‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ؟‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ Barrett, L., and S. Gallagher, ʺMcBusted,ʺ Baseline (July  2, 2003).  

Coffee, P., ʺData Integration Is ITʹs Frontier,ʺ eWeek, 

Barua, A., et al., ʺDriving E‐Business Excellence,ʺ MIT 

Craig, G., ʺOld Dental Manufacturer Adopts New IT  Tricks,ʺ Outsourcing Magazine, November–December  2003. 

Sloan Management Review, 43(1), 2001. 

Benaroch, M., ʺManaging Information Technology  Investment Risk: A Real Options Perspective,ʺ Journal of  MIS, 19(2), Fall 2002.  

February 23, 2004. 

Brandel, M., ʺLincoln Financial Syndicates Content with  Web Ser ‐vices,ʺ Computerworld, March 15, 2004. 

Database, ʺ5‐Minute Briefing: Data Integration,ʺ  Database: Trends and Application,  dbta.com/5_minute_briefing/3–10–03.html (accessed  December 2003). 

Briggs, R. O., ʺInformation Systems Design—Theory 

Devaraj, S., and R. Kohli, The IT Payoff.‐ Measuring 

and Methodology,ʺ Special issue, JMIS, spring 2004. 

Business Value of Information Technology Investments.  Upper Saddle River, NJ: Financial Times Prentice Hall,  2002. 

Broadbent, M., and P. Weill, ʺManagement by Maxim:  How Business and IT Managers Can Create IT  Infrastructures,ʺ Sloan Management Review, Spring 1997.  Brobst, S., ʺEnterprise Application Integration and  Active Data,ʺ TDWI Flashpoint (Newsletter), dw‐ institute.com, September 11, 2002. 

El Sawy, O., The BPR Workbook. New York: McGraw‐ Hill, 1999. El Sawy, O., Redesigning Enterprise Processes for  E‐Business. New York: McGraw‐Hill, 2001. 

Carroll, C. T., ʺStructured Project Requests for Control, 

Evangelista, A. S., and L. A. Burke, ʺWork Redesign and  Performance Management in Times of Downsizing,ʺ  Business Horizons, 46(2), 2003. 

Analysis an d Training,ʺ Information Strategy—The  Executive Journal, Summer 2004.  

Gerlach, R., et al., ʺDetermining the Cost of IT Services,ʺ 

Casati, F., et al., ʺBusiness‐Oriented Management of  Web Services,ʺ Communications of the ACM, October  2003. 

CIO.com, cio.com/archive (040103)strategy.html (accessed  July 2003).  CIO Magazine, November 2000. 

Communications of the ACM, 45(9), September 2002. 

Grant, D., ʺA Wilder View of Business Process  Reengineering,ʺ Association for Computing Machinery, 45,  2) 2002.  Gunasekaran, A., et al., ʺA Model for Investment  Justification i n Information Technology Products,ʺ  International Journal of Information Management, March  2001. 

1125

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Hammer, M., and J. Champy, Re‐engineering the  Corporation. New York: Harper Business, 2001.  Hengst, M. D., and G. D. Vreede, ʺCollaborative  Business Engineering: A Decade of Lessons from the  Field,ʺ Journal of Management Information Systems, 2004.  Here, T., ʺUtility Computing,ʺ Analyst Views, February  2003. ‐analyst views.  com/data/web/av/JSP/AnalystContent?SummitStrategies_  20030207.jsp.  Kanter, J., and J. J. Walsh, ʺToward More Successful  Project Management,ʺ Information Strategy—The  Executive Journal, Summer 2004. 

Kaplan, R. S., and D. P. Norton, The Balanced Scorecard:  Translating Strategy into Action. Boston: Harvard  Business School Press, 1996. Enhanced edition (e‐book),  2001. 

Kendall, K. E., and J. E. Kendall, Systems Analysis and  Design, 6th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall,  2005.  Kern, T., and T. Kreijger, ʺAn Exploration of  Application Service Provision Outsourcing Option,ʺ  Proceedings of 34th HICSS, Maui, January 2001.  Khan, M. R. R., ʺBPR of an Air Cargo Handling  Process,ʺ International Journal of Production Economics,  January 2000.  Khong, K. W., and S. Richardson, ʺBPR in Malaysian  Banks and Finance Companies,ʺ Managing Service  Quality, January 2003.   Kishore, R., et al., ʺA Relationship Perspective on IT  Outsourcing,ʺ Communications of the ACM, December  2003. 

LeBlond, R., ʺBPM: Look Under the Hood,ʺ CIO Asia,  March 2003, cio‐asia.com. 

Levine, R., ʺRisk Management Systems: Understanding  the Needs,ʺ Information Strategy—The Executive Journal,  Summer 2004. 

Macintosh, R., ʺBPR: Alive and Well in the Public  Sector,ʺ International Journal of Operations and Production  Management, 23(3/4), 2003.  

Martin, E. W., et al., Managing Information Technology.  Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2000. 

Mohanty, R. P., and S. G. Deshmukh, ʺReengineering of  Material s Management System: A Case Study,ʺ  International Journal of Production Economics, 70(3), 200].  Overby, S., ʺBringing I.T. Back Home,ʺ CIO Magazine,  March 1, 2003, cio.cont/archive/030103/home.htntl  (accessed January 2004).  PC Week, 1998.  Perry, R., ʺThe Future of BPM,ʺ ebizQ (ebizQ.net), April  19, 2004. Plumtrec Software Inc., plumtree.corn, October  14, 2003. 

Rajaram, K., and C. J. Corbett, ʺAchieving  Environmental an d Productivity Improvements  Through Model‐based Process Re ‐design,ʺ Operations  Research, 50(5), 2002.  Ravichandran, T., ʺComponent‐Based Software  Development, ʺ Special issue. Data Base, Fblazesoft.com,  February 2003.  Regan, E. A., and B. N. OʹConnor, End User‐Information  Systems, 2nd ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall,  2002.  Rogers, S., InterSystems Ensemble: Integration for Today Is  Rapidly Changing Enterprise, special report. Framingham,  MA: IDC, 2003.   Sachdeva S., ʺOutsourcing Strategy Helps Ansett  Australia Streamline Its Business,ʺ IBM Success Story,  2000, ibm.com/services / successes/ansett.html (accessed  January 2004).  Salladurai, R., ʺAn Organizational Profitability,  Productivity, Performance (PPP) Model: Going Beyond  TQM and BPR,ʺ Total Qual‐ityManagement, 13(5), 2002.  Sarker, S., and A. S. Lee, ʺIt‐Enabled Organizational  Transformation: A Case Study of BPR Failure at  TELECO,ʺ Journal of Strategic Information Systems, Vol. 8,  1999.  Sarkis, J., and R. P. Sundarraj, ʺEvaluating  Componentized Enterprise Information Technologies: A  Multiattribute Modeling Approach,ʺ Information Systems  Frontiers, 5(3), 2003. 

Smith, H., and P. Fingar, Business Process Management  (BPM): The Third Wave. Tampa, FL: Meghan‐Kiffar, 2003. 

‫ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬14 ‫ﻓﺼﻞ‬

Sterlicchi, J., and E. Wales, ʺCustom Chaos: How Nike  Just Did I t Wrong,ʺ Business Online (BolWeb.com), June  2001.  Sutcliffe, A., and N. Mehandjiev (eds.), ʺEnd User  Computer,” Special Issue, Communications of the ACM,  September 2004.  

Ward, J., and J. Peppard, Strategic Planning for  Information Systems, 3/e, New York: Wiley, 2002. 

1126

Whitten, J., et al., Systems Analysis and Design Methods,  6th ed. New York Irwin/ McGraw‐Hill, 2003.  Xia, W., and G. Lee, ʺGrasping the Complexity of IS  Development Projects,ʺ Communications of the ACM, May  2004.

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪15‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪ 2-15‬ﻣﻌــﺎون ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ دﭘﺎرﺗﻤــﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫دﺷﻮاريﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت را درﻳﺎﺑﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳــﻴﺐﭘــﺬﻳﺮي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت و ﺟــﺮاﺋﻢ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ‪ ‬‬

‫ﻧﻘﺶ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎط آن ﺑـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ را درك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ‪ ‬‬

‫آﺳــﻴﺐﭘــﺬﻳﺮي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬روشﻫــﺎي ﺣﻤﻠــﻪ و‬ ‫ﺻﺪﻣﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ را درﻳﺎﺑﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻤﺮار ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﺣﻮادث ‪ ‬‬

‫روشﻫﺎي اﺻﻠﻲ دﻓﺎع از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ‪ ‬‬ ‫‪ 8-15‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‬ ‫‪ .2‬زاﻳﻮﻧﺰ ﺑ‪‬ﻦﻛُﺮﭘ‪‬ﺮﻳﺸﻦ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ وب و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ را ﺷـﺮح‬ ‫دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﻣﻨﻴﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ را درك ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1127‬‬

‫ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﻫﺰارة ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫در اول ژاﻧﻮﻳﺔ ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﺧﻴﺎل ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن راﺣﺖ ﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺸﻜﻞ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 12000‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ در ﺣـﺪود ‪ 6‬ﻫﻔﺘـﻪ‬ ‫ﭘﺲ از آﻏﺎز ﻫﺰاره ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺧـﺮابﻛـﺎران ﻣـﻮرد‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ‪ 6‬ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻬﺮهﻫـﺎي‬ ‫دوﻣﻴﻨﻮ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻳﺎﻫﻮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻣﺪت ﺳـﻪ ﺳـﺎﻋﺖ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺋﻲ ﺑِـﻲ‪ ،2‬آﻣـﺎزون‪ ،3‬ﺋـﻲﺗﺮﻳـﺪ‪ 4‬و ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﻋﻤـﺪة دﻳﮕـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ و‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن از روﺷﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻧﻤـﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت‪ 5‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ارﺳـﺎل‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳـﺎﻳﺖ ﺿـﺮﺑﻪ وارد‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣـﺴﺪود ﻧﻤـﻮده‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن را ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺑﻴﺎورد ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺳﺎﻳﺖ را از ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻻزم اﺳـﺖ ﻓـﺮد ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫‪ DoS‬را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ )ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن در دﺳﺘﺮس اﺳـﺖ(‪،‬‬ ‫وارد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺑﺪون ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ و ﻧﺎﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰاري را در آﻧﺠﺎ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻫــﺪف را اﻧﺘﺨــﺎب ﻧﻤﺎﻳــﺪ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺑــﺪون ﻣﺤــﺎﻓﻆ را راﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ ﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﻣﻜــﺮراً‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺪف ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬دﻗﻴﻘـﺎً ﻣﺜـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ آﻧﻘﺪر ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﻧﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ آن ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮل ﻣﻲﻛـﺸﺪ ﺗـﺎ ﺳـﺎﻳﺖ ﻣـﻮرد ﺣﻤﻠـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪه را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺘﻲ از آﻧﻬﺎ را ﻣﺴﺪود ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺧﺴﺎرت آﻧﻘﺪر ﻋﻈﻴﻢ ﺑـﻮد )ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﺑـﻪ ازاي ﻫـﺮ ﻳـﺎﻧﻜﻲ ﮔـﺮوپ؛‬ ‫‪ Panko,  2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛـﻪ در ﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 9‬ﻓﻮرﻳـﻪ‪ ،‬دادﺳـﺘﺎﻧﻲ ﻛـﻞ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻣﺘﻌﻬـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬

‫‪1128‬‬

‫‪The Y2K problem ‬‬ ‫‪eBay ‬‬ ‫‪Amazon ‬‬ ‫‪E*Trade ‬‬ ‫‪Denial of Service (DoS) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﻫﺰارة ﻧﻮﻳﻦ‬

‫‪1129‬‬

‫ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن زﻣﺎن زﻳـﺎدي ﻃـﻮل‬ ‫ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺗﻮرﺑﺎن در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫"در ‪ 4‬ﻣﻲ ‪ ،2000‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻛﺮدم‪ ،‬ﻓﻮراً ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪم‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﭘﻴﺎمﻫﺎ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗـﺮ دﻳـﺪم ﻛـﻪ در ﺣـﺪود ‪20‬‬ ‫ﭘﻴﺎم‪ ،‬داراي ﻋﻨـﻮان "دوﺳـﺘﺖ دارم" ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑﻴـﺸﺘـﺮ آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ از داﻧـﺸﻜﺪه‪ ،‬دﺑﻴـﺮان و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻨـﮓﻛﻨﮓ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬آن روز‪ ،‬روز ﺗﻮﻟـﺪ ﻣـﻦ ﻧﺒـﻮد و ﻫـﻴﭻ دﻟﻴﻠـﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎمﻫـﺎي "ﻣﺤﺒـﺖآﻣﻴـﺰ" در ﻳـﻚ روز ﺑـﺮاي ﻣـﻦ ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ذﻫﻨﻢ ﺧﻄﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺎم را ﺑﺎز ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮم ﻗﻀﻴﻪ از ﭼـﻪ‬ ‫ﻗﺮار اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺳـﭙﺲ وﻳـﺮوس "ﻣِﻠﻴـﺴﺎ"‪ 1‬و اﻳـﻦ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﭘﻴـﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻮﻛﻲ را ﺑﺎز ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم‪ .‬ﮔﻮﺷﻲ ﺗﻠﻔﻦ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﭘﻴﺎم‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ زدم‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ آن ﭘﻴﺎمﻫﺎ را ﺑـﺎز ﻧﻜـﻨﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﺤﺘـﻮي ﻳـﻚ وﻳـﺮوس‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻫﺴﺘﻨﺪ"‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺗﻮرﺑﺎن‪ ،‬از وﻳﺮوس رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰاران ﻛﺎرﺑﺮ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺎم "دوﺳﺘﻲ" را ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و وﻳﺮوس اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟـﺐ ﺗﻮﺟـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻬـﺎﺟﻢ‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر ﻛﻪ از ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را در ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ زﻳﺮ‬ ‫ﭘﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ زِﺗﺮ و ﻣﻴﺎﺗﻜﻮوﺳﻜﻲ‪ ،2‬ﺧﺴﺎرت وارده‪ 8/7 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺧﺒﺮي ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 11‬ﻣﻲ ‪ ،2000‬و )‪.Zetter and Miastkowski (2000‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ دو ﺟﻴﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻋﻈﻴﻢ وﻳﺮوﺳﻲ و ﺻﺪﻫﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد )‪ Richardson,  2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬دﻓﻌـﺎت و ﺷـﺪت اﻳـﻦ ﺣﻤـﻼت و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Melissa ‬‬ ‫‪2‐  Zetter and Miastkowski (2000) ‬‬

‫‪1130‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و دادهﻫﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺣﻤـﻼت‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روشﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻧﻮاع روشﻫﺎي ﺣﻤﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﻓﺎع در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫دﺷﻮار و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎﺟﺮاي وﻳـﺮوس "ﻣﺤﺒـﺖآﻣﻴـﺰ" ﻧـﺸﺎن داد‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﺔ اﻳﻦ دﻻﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫از آﻧﭽﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣـﺪاوم‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ و در ﺻﻮرت از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫را ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت در‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي وب‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داﺷـﺖ‪ .‬در آﺧـﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﺮحﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺧﻄـﺮات ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮهوري و‬ ‫ﻛﻤﻚ در ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ و رﺿـﺎﻳﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺣﺘـﻲ ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن‪ ،‬ﺷــﺪﻳﺪاً ﺑــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت واﺑــﺴﺘﻪ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت آﻧﻬﺎ اﻫﻤﻴﺖ راﻫﺒﺮدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨـﻮع ﺑـﻮده و در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه داراﻳـﻲﻫـﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري و ارﺗﺒﺎط از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ﺑﺨـﺶ‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪1131‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪) 1‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت( و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،2‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺤـﺼﻴﻞ‪،‬‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را در ﺑﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد )‪ Luftman,  2004‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣﻴـﺰان داراﻳـﻲﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺎﻫﻴﺖ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ‪ IRM‬آﻏﺎز ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪ ،‬ﺧـﺘﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Sambamurthy et al., 2001 ،‬و ﻓﺼﻞ ‪12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ ،‬اﺗﺨـﺎذ ﮔـﺮدد اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ ﮔـﺰارش دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮاﺑﻖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻲ ﻃـﺮف اﺳـﺖ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫وﺿﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ ﻣـﺴﺌﻮل ﻳـﺎ ﻣـﺪﻳﺮ ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰارشدﻫﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺻﻮرت‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ (1):‬ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه )‪ (2‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري )‪ (3‬ﻣﻌﺎون اﺟﺮاﻳﻲ )‪ (4‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ "ﻣﻌﺎون"‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻫﻤﻴﺖ ﺣـﻮزة‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را‪ ،‬ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،3‬ﻣــﻲﺧﻮاﻧﻨــﺪ ﻛــﻪ ﻣــﺸﺎﺑﻪ ﻣﻌــﺎون ﻣــﺎﻟﻲ‪ 4‬و ﻣﻌــﺎون ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ‪ 5‬اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺗﻨﻬــﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻨﻮان را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬دﻳﮕـﺮ ﻋﻨـﺎوﻳﻦ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫ﻣﻌﺎون ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫ﮔﺰارش ﺑِﻜِﺮ‪ ،6‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻋﻨـﻮان ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖﻫﺎ ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ردهاي ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ آن ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﻋـﺎﻟﻲ را از ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬راﺑﻄﺔ ﮔﺰارشدﻫـﻲ‪ 7‬ﺑﺨـﺶ ﺧـﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻘﻄـﻪ ﺗﻤﺮﻛـﺰ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ را ﻣـﻨﻌﻜﺲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﺨـﺶ‬ ‫‪Information Services Department ‬‬ ‫‪Information Resources Management (IRM) ‬‬ ‫‪Chief Information Officer (CIO) ‬‬ ‫‪Chief Financial Officer (CFO) ‬‬ ‫‪Chief Operating Officer (COO) ‬‬ ‫‪Becker (2003) ‬‬ ‫‪Reporting Relationship ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1132‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺣﻮزة ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﮔﺰارش دﻫﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺗـﺪارﻛﺎت وﺟـﻮد دارد‪ .‬در‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺘﺸﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪1‬‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را وﺳﻴﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎم و ﺟﺎﻳﮕﺎه دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻧﺎم دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در آﻏﺎز اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭘﺮدازش دادهﻫﺎ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ 2‬و در ﻧﻬﺎﻳــﺖ ﺑــﻪ ﺑﺨــﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت )ﺑﺨــﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت(‪ 3‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻨﻲ ﭼﻮن ﺑﺨﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺷﺮﻛﺖ و ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺷﻌﺒﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻚ آو اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 4‬و ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﻳﻨﮓ‪.(5‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد را ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﻛـﺮده و ﻳـﻚ ﺷـﻌﺒﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺟـﺪاﮔﺎﻧﻪ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﺎﻧﺘـﺎس اِﻳﺮوِﻳـﺰ‪ ،6‬از اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻳﻚ ﺑﺨـﺶ ﻳﺎ ﺷﻌﺒﻪ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻜـﺮ‪ ،‬ﻃـﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪاي‪ ،‬ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزدﻫﻲ را از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ و ﺳـﺎﺧﺘﺎر داﺧﻠـﻲ آن ﻧﻴـﺰ ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫دارد‪ .‬اَﮔﺮوال و ﺳ‪‬ﻤﺒﺎﻣﻮرﺗﻲ‪ ،7‬ﻃﻲ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻜـﻲ از روشﻫـﺎي زﻳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ :‬ورود ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻋﺮﺻﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻧـﻮآوري‬ ‫‪Data Processing (DP) ‬‬ ‫‪Management Information Systems (MIS) ‬‬ ‫‪Information Systems Department ‬‬ ‫‪Bank of America  ‬‬ ‫‪Boeing Corp ‬‬ ‫‪Qantas Airways ‬‬ ‫‪Agarwal and Sambamurthy (2002) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪1133‬‬

‫و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺣﺠـﻢ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻛﺎرﻫﺎ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ واﺣـﺪ ﻣﺮﻛـﺰي ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ درك دﻗﻴﻖ روش ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ Texaco‬در ‪ Hirschheim et al., 2003‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻌﺪاً ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎط ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪل ﺑﺎزﺧﻮر ‪ IRM‬را در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.1‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان‬

‫وﺟﻮد ﻳﻚ ارﺗﺒﺎط ﺧﻮب ﺑﻴﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﻫـﻢ رﺿـﺎﻳﺖﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻞ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﭘﺮدازش ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‪ ،‬ﺿـﻌﻔﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬در درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت از ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺣـﺲ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ )ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺤـﻮه اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ Murrays,  2004 ،‬و‬ ‫‪ Jiang et al., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻌـﺪد‪ ،‬ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎريﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺿﻌﻒ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي اﺳﺎﺳـﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن ﺷﺨـﺼﻴﺖ‪ ،‬روش‬ ‫ادراك‪ ،‬ﺳﻮاﺑﻖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ( وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎريﻫﺎ دﺧﻴـﻞ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل از ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎري‪ ،‬در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-15‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-15‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪه‪ ،‬ﺳـﺎﺑﻘﺎً ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﺪاول ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎور ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﻮا و‬ ‫ﻓﻀﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﻳــﻚ ﺧﺮﻳــﺪ ﺑــﺰرگ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴــﺰات ﻏﻴﺮاﺳــﺘﺎﻧﺪاردي را ﺧﺮﻳــﺪاري ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬زﻳــﺮا ﺧﺮﻳــﺪﻫﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺴﺐ اﺟﺎزه از ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻧـﺪارد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ از ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺳﺆال ﺷﺪ‪" :‬اﮔﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣـﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺗﺨﻠـﻒ ﺷـﻤﺎ از‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻄﻮر؟" او ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺮا‬ ‫اﺧﺮاج ﻛﻨﻨﺪ؟" ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ در ﺣﺎل ﺑﻬﺒﻮد اﺳﺖ‪ Ragsdale, 2004) .‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1134‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-15‬‬ ‫اداره ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻨﺴﻮﺗﺎ‪ ،‬از روﻳﻪﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺨﻄﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫اداره ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ ﻣﻴﻨــﺴﻮﺗﺎ‪ (dot.state.mn.us) 1‬از ﻳــﻚ‬

‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬اداره ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﻴﺒﺮﻳـﺪ را ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻫﻴﺒﺮﻳـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ‬

‫ﮔﺮﻓــﺖ و ﺗــﺮاﻛﻨﺶﻫــﺎي ﻣــﺎﻟﻲ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه را ﺑــﺎ ﭘﻮﺷــﺶ‬

‫اﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺟﺎدهاي ﺑﺎ زﻣﺎن و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻛﻤﺘـﺮ و دﻗـﺖ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛـﺮد‪ .‬از‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ‪ 3‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮاي‬

‫آن ﭘﺲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اداره ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛـﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ‪ 2‬ﻧﻔـﺮ ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ و ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ دﻗـﺖ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم وﻇﺎﻳﻔـﺸﺎن ﻻزم اﺳـﺖ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺖ در ﻧـﺼﻒ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﻮرد آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬

‫زﻣﺎن ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪  .‬‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺆال ﺷﺪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ‬

‫زﻣــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺑﺨـــﺶ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت اﻳــﺎﻻت‬

‫رﻓﺘــﺎري داﺷــﺘﻪاﻧــﺪ‪ ،‬رﺋــﻴﺲ اداره ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺳــﺎدﮔﻲ‬

‫ﻣﻴﻨـــﺴﻮﺗﺎ‪ ،‬اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ را ﺑـــﺮاي ﺧﺮﻳـــﺪاري ﺗﻤـــﺎﻣﻲ‬

‫ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑﺨـﺶ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻧﻬﺎد اﻳﺎﻟﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻌﻲ داﺷﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣـﺎ‬

‫اداره دﭼــﺎر ﻣــﺸﻜﻞ ﺷــﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬ ـﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪاري ﻣــﺎرك ﺗﺠــﺎري‬

‫را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪازد‪ ،‬ﭼـﺮا‬

‫ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ آيﺑﻲام ﺑـﺪون وارد ﺷـﺪن‬

‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣـﺎ در اداره ﺧـﻮد ﺑـﺎ آن‬

‫ﺑﻪ روﻳﻪﻫﺎي وﻳﮋه‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧـﻂ ﻗﺮﻣـﺰ و ﻋـﺪم ﺗﻤﺎﻳـﻞ‬

‫روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎري از ﺳﻮي اداره ﺣﻤﻞ‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣـﻮج ﺑﺰرﮔـﻲ از ﻛﻼﻓﮕـﻲ را ﺑـﻪ‬

‫و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﭼﻪ رﻳﺴﻚﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل دارد؟‬

‫وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻮﺟﻮد را ﺣﻞ ﻧﻤﻮد؟‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر روﻳﻜﺮد زﻳﺮ را ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ ﻏﺮق ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻ اﻗـﺪاﻣﻲ اﻧﺠـﺎم ﻧﺪﻫﻴـﺪ؛ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.2‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻤﺎق‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﭘـﺮدازش ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ و‬ ‫‪1‐  Minnesota ‬‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪1135‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻤﻮدن رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ را وادار ﺑـﻪ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪.3‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮﻳﺞ‪ .‬ﻣﺸﻮقﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﻳـﺴﻚﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪.4‬‬

‫اراﺋﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﺮدازﺷـﻲ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ واﻛﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ و ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬در اﺧﺘﻴـﺎر‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ رواﺑﻂ دﭘﺎرﺗﻤﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪/‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺨـﺸﻲ ﻓﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻛﺎرﺑﺮان را درك ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫)اراﺋﻪدﻫﻨﺪه( و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪه )ﻛﻴﻔﻴ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻴ‪‬ـﺖ( وﺟـﻮد دارد )‪ Jiang et al., 2002‬و‪  Murrays, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫دﻟﻴــﻞ ﻋﻤــﺪة دﻳﮕــﺮ وﺟــﻮد رواﺑــﻂ ﻏﻴﺮدوﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺑــﻴﻦ ﺑﺨــﺶﻫــﺎ در ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ‪،‬‬ ‫دﺷﻮاريﻫﺎي ﻣﻄﺮوﺣﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 13‬در ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺖ )‪.(Seddon et al., 2002‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬از ﺳـﻪ‬ ‫ﻧﻮع راﻫﺒﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺮﻛـﺰ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫)ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒﺮي‪ .‬ﻛﻤﻴﺘـﺔ راﻫﺒـﺮي‪ ،1‬ﺷـﺎﻣﻞ ﮔﺮوﻫـﻲ از ﻣـﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺮدﻫﻢ آﻣﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ اوﻟﻮﻳﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫‪1‐  Steering Committee ‬‬

‫‪1136‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ )ﻧﻤﻮﻧـﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻣــﺴﻴﺮ‪ .‬در اﻳﺠــﺎد ﭘﻴﻮﻧــﺪ ﺑــﻴﻦ راﻫﺒــﺮد ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و راﻫﺒــﺮد ﺷــﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ )‪ Willcocks and Sykes, 2000‬و‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬در داﺧﻞ آن را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺳﺮوﻛﺎر دارد‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎرﮔﺰﻳﻨـﻲ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻛﻠﻴــﺪي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻃـﻲ ﻳـﻚ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻣـﺸﺎوره و‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﺑﺮونﺳﭙـﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬ ‫اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫• ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آزاداﻧﻪ ﺑﻪ ﮔـﺮدش‬ ‫درآﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• ارزﻳﺎﺑﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي ﺳـﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻛﻨــﺪ و ﺑــﺮ ﺗﺤﻘــﻖ آﻧﻬــﺎ ﻧﻈــﺎرت ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﻋﻘــﺪ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒـﺮي‪ ،‬ﺗﺎ ﺣـﺪ زﻳــﺎدي ﺑـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛــﻼن ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺴﺘـﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي رﺳـﻤﻲ ﻛـﻪ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻫـﻢراﺳـﺘﺎ ﺑـﻮدن‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﻫـﺪاف ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ رﻳـﺴﻚ و ﺗﺨـﺼﻴـﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮد‬

‫)‪ .(Cilli, 2003‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﻼن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ 1-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  IT governance ‬‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪1137‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬روز ﺑـﻪ روز ﻣﻬﻤﺘـﺮ و ﭘﻴﭽﻴـﺪهﺗـﺮ‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻧﻈﺎرت و ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را‬

‫ﺗﺨــﺼﻴﺺ آﻧﻬــﺎ )ﺑــﻪ ﺑﻴــﺎن دﻳﮕــﺮ ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺗﺨــﺼﻴﺺ‬

‫درك ﻛﺮده و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘـﻨﺞ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺣﻴـﺎﺗﻲ‪ ،‬در اﻳـﻦ‬

‫ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت( و ارزﻳــﺎﺑﻲ ارزش ﻳــﻚ‬

‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣــﻲﺑﺎﺷ ــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ‬

‫‪ .1‬ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﻧﻤﻮدن راﻫﺒـﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ راﻫﺒـﺮد‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر )ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬ ‫‪ .2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻫـﺪاف و راﻫﺒـﺮدﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ واﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن )ﻓﺼﻞ ‪(12‬‬

‫ﻋ ــﻼوه‪ ،‬ﻫﻤــﺎن ﻃــﻮر ﻛــﻪ ﻣﺪﻳ ــﺮﻳﺖ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﺑــﺎ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺧﺮﻳـﺪ ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارد‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫‪ .3‬ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﻓﺼﻞ ‪(13‬‬

‫رواﺑــﻂ‪ ،‬ﻣﻜــﺎﻧﻴﺰمﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﭘﻴﻤــﺎنﻫــﺎي راﻫﺒــﺮدي‪،‬‬

‫‪ .4‬ﻓــﺮاﻫﻢ ﻛــﺮدن ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﭘﻴــﺎدهﺳــﺎزي‬

‫ﺷــﺮاﻛﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري‪ ،‬ﻛــﺴﺐ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈــﺮه‪،‬‬

‫راﻫﺒﺮد و اﻫﺪاف را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 15‬و ‪(16‬‬

‫ﻣﺸـﺎرﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎص )ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫‪ .5‬ﺗﺄﻛﻴــﺪ ﺑــﺮ اﺗﺨــﺎذ ﻳــﻚ ﭼــﺎرﭼﻮب ﻛﻨﺘــﺮل ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت( و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺻﺪور ﻣﺠـﻮز را در ﺑـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و اﺟﺮاي آن )ﻓﺼﻞ ‪  (15‬‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد )‪.(Luftman et al., 2004, p.269‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري‬

‫از ﻧﻈــﺮ ﻣﺆﺳــﺴﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛــﻼن ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻇﻬﺎرات ﻻﻓﺘﻤ‪‬ﻦ‪:1‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ ،(itgi.org‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟﺰء ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ از‬

‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﻣــﺪل ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻲ ﺑــﺮاي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮده و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آن‪ ،‬ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻫﻴﺄت ﻣـﺪﻳﺮه و‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳـﺎزﻣﺎن در ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳـﺖ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ‬

‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روش ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪،‬‬

‫از اﺟــﺰاء آن‪ ،‬وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﻣﺆﺳــﺴﻪ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛــﻼن ﻓﻨــﺎوري‬

‫ارزﻳــﺎﺑﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي اوﻟﻴــﻪ ﻛــﺎري و رﻳــﺴﻚﻫــﺎ‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻲ آﻣﻮزﺷﻲ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻘﺶ اﻳﻦ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫اوﻟﻮﻳـــﺖﺑﻨـــﺪي ﭘـــﺮوژهﻫـــﺎ‪ ،‬ﺳـــﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜـــﺮد و‬

‫و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي آن )ﺷـﺎﻣﻞ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ(‪،‬‬

‫‪1‐  Luftman et al. (2004) ‬‬ ‫‪2‐  IT Governance Institute  ‬‬

‫‪1138‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ )‪Board Briefing on IT Governance‬‬

‫ﻗﺒﻴﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ اﻣﻨﻴﺘﻲ )ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫را در ﺳﺎﻳﺖ ‪ itgi.org‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺷــﺪ(‪ ،‬ﺑﺨــﺸﻲ از ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﺗــﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﻻﻓﺘﻤﻦ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد از وﻇﺎﻳﻒ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از ﺑﻮدﺟﻪ و آﻣـﻮزش ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ ﻓﻨﺎوري و ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫رﻳﺴﻚ‪ ،‬از وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘـﻪ راﻫﺒـﺮي و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ از‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،1‬ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ رﺳـﻤﻲ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ و اﻳﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﻄﺢ ﺧـﺪﻣﺎت را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪاي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻳﻦ ﻗـﺮارداد‪ ،‬ﻗﻴـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ اﻳﺠـﺎد و‬ ‫اﺟﺮاي ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤـﺪه ﭘـﺮدازش ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر رود‪ :‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اﻓﺮاد‪ ،‬دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و روﻳﻪﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت ﭘﺮدازﺷـﻲ‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎي ﭘﺮدازﺷـﻲ را ﻣـﻲﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ و ﺑﻘﻴـﻪ را ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ارﺟـﺎع‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮد در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺰان و ﻧﻮع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧـﻮد‪ ،‬آزاد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ آزادي در اﻧﺘﺨـﺎب‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده و آن را ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داده و اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬داراي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اول اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ روﺷﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ‪" ،‬ﺳﺮدرﮔﻤﻲ"‪ 2‬را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺧﺮاب ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ ﻣـﺴﺌﻮل ﺗﻌﻤﻴـﺮ آن اﺳـﺖ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜـﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ و اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬و ﺳـﻮم اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ را ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫‪1‐  Service‐Level Agreements (SLAs) ‬‬ ‫‪2‐  Finger Pointing  ‬‬

‫‪ 1-15‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪1139‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﺮدازﺷﻲ ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﭘﺮدازﺷﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳـﻄﺢ ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃـﻼﻋﺎت و ﻫـﻢ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑـﺮان‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﻫـﺴﺘﻨـﺪ )‪ White, 2004‬و ‪Luftman et al., 2004‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮔﺬراﻧﺪن ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪ (1) :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺧﺪﻣﺎت‪ (2) .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺮدازش در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳـﻄﻮح‪ (3) .‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ )‪ Jiang et al., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ (4) .‬اﺟـﺮاي ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت‪ .‬ﻛِﺴﻨِﺮ‪ ،1‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ (5) :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺎﻟﻚ ‪) SLA‬ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺑﺨـﺸﻲ‬ ‫ﻛﻪ ‪ SLA‬را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ(‪ (6) .‬ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از ‪ (7) SLA‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪(8) ،‬‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ‪ SLA‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز و )‪ (9‬ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﻬﻮر اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺟﻬﺖ ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣـﻲﺷـﻮد )‪) (Adams,  2000‬ﺑـﺮاي ﻣـﺮور‬ ‫اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ ‪SLA‬ﻫﺎ‪ Diao et al., 2002 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت‪) 2‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻨﻲ ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﺪاد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ آيﺑـﻲاِم‬ ‫ﻛﺎﻧﺎدا‪ 4‬در دﻫﺔ ‪ ،70‬ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻓﺰاﻳﻨﺪة درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻠﻨﺒﺎر ﺣﺠﻢ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻮﻗﻪ در ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪ و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه و‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ /‬ﺷــﺒﻜﻪ داﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺑــﻮده و در ﻧــﺼﺐ‪ ،‬آﻣــﻮزش‪ ،‬رﻓــﻊ ﻣــﺸﻜﻼت و دﻳﮕــﺮ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲﻫﺎي ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺧـﺎص و‬ ‫اراﺋﻪ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧـﻮد را‪ ،‬ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑـﺴﺎزﻧﺪ‪،‬‬ ‫‪Kesner (2002)  ‬‬ ‫‪Information Center (IC) ‬‬ ‫‪IS help Center ‬‬ ‫‪IBM Canada ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1140‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳـﻦ ﻣﺮﻛـﺰ در‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔـﺮاﻳﺶ ﺧﺎﺻـﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﮔـﺮاﻳﺶ ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫آﻣﻮزشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و در روﺷـﻲ ﻛـﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان در ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﻤﻜﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و آﻧﻬـﺎ ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ ﺧـﻮد در اﻗﺘـﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ]ﺑـﺎ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ[‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ر‪‬ﻛﺎرت ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺿﺮورت را ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺮورتﻫﺎ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ ،W15.3‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‬ ‫ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﻘـﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤـﻲ را‬ ‫اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﺶ روز ﺑﻪ روز ﭘﺮ رﻧﮓﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود‪ ،‬در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮل ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪد‬ ‫و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑـﻪﻛـﺎر ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻋﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎل‪ Sambamurthy et al. (2001) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-15‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ دﻳﮕـﺮ واﺣـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ :‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪﻳﺮان‪.‬‬

‫‪1‐  Rockart et al., 1996 ‬‬

‫‪ 2-15‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﺎون‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1141‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﻬﻤﻲ از ﺗﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ )‪.(Ross and Feeny, 2000‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﺔ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ اﻳـﻦ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد و ﺟﺎﻳــﮕﺎه ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻬﻤﺘــﺮي ﺑـﺮاي آن‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آورد )‪ Ball, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﺣـﻮادث‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و اﻫﻤﻴﺖ آن را ﺑﻴﺸﺘﺮ درك ﻛﺮدﻧﺪ )‪.(Luftaman et al., 2002‬‬ ‫ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻫـﻢراﺳـﺘﺎ ﻛـﺮدن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ راﻫﺒـﺮد‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ آن‪ ،‬اﺟﺮاي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راهﻛﺎرﻫـﺎ و ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻬﺒﻮد آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻘـﺶﻫـﺎ‪ ،‬اﻣـﺮوزه ﺑـﺎ ﭼﻨـﺪﻳﻦ وﻇﻴﻔـﻪ راﻫﺒـﺮدي‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ رﻫﺒﺮي ﻗﻮي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ در ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬رواﺑﻂ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺣـﺪ‬ ‫زﻳﺎدي ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮده و ﻣﻌـﺎون اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از اﻋـﻀﺎي ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬ ‫ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﻓﻖ و اﺛـﺮﺑﺨﺶ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Roberts, 2004 ،‬و ‪ Potter, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ از‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﺮوه در ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي راﻫﺒـﺮدي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر را‬ ‫ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد‪ .‬اﻋﻀﺎي آن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ و ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه‪ ،‬ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬دارد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨﺪه ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ ﻣﻌــﺎون داﻧــﺶ‪ 1‬ارﺗﺒــﺎط ﺗﻨﮕــﺎﺗﻨﮕﻲ دارد )‪ CKO‬را در ﻓــﺼﻞ ‪ 9‬ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬ﻣﻌــﺎون‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻌﺎون داﻧﺶ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺳﻤﺖ را ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪهاي ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻘـﺶ رو ﺑـﻪ ﮔـﺴﺘﺮش ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.4‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‐  Chief Knowledge Officer (CKO) ‬‬

‫‪1142‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﻋﺼﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‬

‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ راس و ﻓﻴﻨﻲ‪ ،1‬ﻻﻓﺘﻤﻦ و اِرل‪ ،2‬ﻧﻘﺶ اﻃﻼﻋﺎت در ﻋﺼﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬از ﺳﻪ ﻋﺎﻣـﻞ ﻣﺘـﺄﺛﺮ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﻓﻨـﺎوري و ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ آن در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛــﺖﻫـﺎ‪ ،‬از ﻣــﺪلﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺘـﺪاول‪ ،‬ﺟـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫)‪ Willcocks and Sykes, 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬در ﺣﺎل‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻧﮕﺮش ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎ و رﻳـﺴﻚﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻣﻄﻠـﻊﺗـﺮ از ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬از وي ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫وﻳــﮋه اﺻــﻠﻲﺗــﺮﻳﻦ آﻧﻬــﺎ )اِچﭘــﻲ‪ ،‬ﺳﻴــﺴﻜﻮ‪ ،‬آيﺑــﻲاِم‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺳــﺎن‪ ،‬اﻳﻨﺘــﻞ و‬ ‫اوراﻛﻞ( ﺗﻔﻜﺮ راﻫﺒﺮدي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻘﺶﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ ﻫـﺸﺖ روش‬ ‫زﻳﺮ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ (1) :‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬روز ﺑﻪ روز ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ آﻳﻨﺪة راﻫﺒﺮدي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ (2) .‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت )ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﺣﺎﺿﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن( ﺑﺎﻳﺪ درك ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺼﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ درﺑـﺎره ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﺳﺖ ﺗﺎ درﺑـﺎره ﻓﻨـﺎوري‪ (3) .‬ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺴﺌﻮل‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي روزاﻓﺰون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖ وب‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﺧﻄﺮات روزاﻓﺰون از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ اﺳـﺖ‪ (4) .‬ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺮﺳﻴﻢﻛﻨﻨﺪه ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ راﻫﺒـﺮد ﻛـﺎري را ﺟﻬـﺖ‬ ‫داده‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را در وب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫‪1‐  Ross and Feeny (2000) ‬‬ ‫‪2‐  Luftman et al. (2004) and Earl (1999‐2000) ‬‬

‫‪ 2-15‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪1143‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ را ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫)‪(5‬ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺑﺤﺚ و ﺟﺪل ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗـﺮار دادن ﻣﺤﺘـﻮاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺎرت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺷـﻮد‪ (6) .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آوردن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪﺑﻨﺪي ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺮﺧﻮردﮔﻲ از ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻮد؛ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫آن‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ (8) .‬ﻣﻌﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛـﺸﻒ ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﭘﺮدازﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎر و ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ را رﻫﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫـﺸﺖ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮاﻗﻊ رﻛﻮد اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻓﺸﺎر زﻳﺎدي را ﺑﺮ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت وارد‬ ‫ﻣﻲآورد )‪ Leidner et al., 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻌـﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آن ﻣﻮاﺟـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق‬ ‫ﺑــﺴﻴﺎر ﺑــﺎﻻﻳﻲ درﻳﺎﻓــﺖ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ )ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺑــﻴﺶ از ﻳــﻚ ﻣﻴﻠﻴــﻮن دﻻر در ﺳــﺎل در‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ(‪ ،‬اﻣﺎ رﻳﺰش اﻓﺮاد اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳـﺖ )‪ Earl,  1999/  2000‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬روز ﺑﻪ روز در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﭘﺮ رﻧﮓﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻌـﺎون‬ ‫ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ردهﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮي ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺟﻠﺴﺔ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺑﺰرگ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘـﺎب‪ ،‬در‬ ‫آن ﺣﻀـﻮر داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬــﻲ از درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي ﻋـﺎدي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺬاﻛﺮات ﻃـﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ر‪‬د ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﻤﺎن ﺟﻠﺴﺔ درﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮي ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﭼﻨـﺪ دﻗﻴﻘـﻪ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ رﺷﺪ ﭘﺮدازش اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ آﻳﻨـﺪه دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن داﺧﻠـﻲ‪ ،‬زﻳـﺮ ﺳـﺆال ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﻮرﻧِﺮ‪ -‬رﻳـﭻ و ﻧِﻠـﺴﻮن‪،1‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻋﻤﺪه در ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻛﺎرﻛﺮد دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻣـﻲﻛـﺸﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن در ﻣﻴﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮار دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪1‐  Horner‐Reich and  Nelson (2003) ‬‬

‫‪1144‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ﻛﺴﺐ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ داﻓﻲ‪ ،1‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮ ﻋـﺎﻣﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري را‬ ‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ و ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑـﺮاي ﻋـﺼﺮ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﻻزم ﺑﺮاي ﺷـﻜﻮﻓﺎﻳﻲ را دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺋـﻲ ﻣﺎرﻛﺘـﺮ‪" : 2‬ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ را دوﻣﻴﻦ ﺣﻮزة ﻣﻬﻢ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬ ‫ﻃﻲ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ".‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-15‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪.Horner‐Reich and Nelson, 2003 :‬‬

‫‪1‐  Duffy (1999) ‬‬ ‫‪2‐  E Marketer Daily (May 12, 2003) ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1145‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑـﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و دادهﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد و‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫از ﻧﻘﺎط آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﺮﺧﻲ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرات ﻛﻠﻴﺪي اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ را ﺑـﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺟـﺪول ‪ ،1-15‬ﻣـﺮوري‬ ‫اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت دارد‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1-15‬اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑﺨﺶ اﻳﻤﻨﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫اﺻﻄﻼح‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬

‫ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﺴﺨﺔ اﺿﺎﻓﻲ از دادهﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ اﻣﻨﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫رﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺪﻫﺎي در ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﭘﺲ از ارﺳﺎل‪.‬‬

‫ﻛﺪﮔﺬاري‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺪﻫﺎي در ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﭘﻴﺶ از ارﺳﺎل آﻧﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺻﺪﻣﻪ‬

‫‪Ã‬‬

‫آﺳﻴﺐ‪ ،‬زﻳﺎن ﻳﺎ ﺧﺴﺎرﺗﻲ ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤﻞ اﻳﺮاد‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ )ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺪت زﻣﺎن آن ﻣﺤـﺪود ﻳـﺎ ﺳـﻄﺢ آن‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ( در ﺻﻮرت اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫روﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺪارك دﻳـﺪه‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ )دادهﻫﺎ(‬

‫‪Ã‬‬

‫رﻳﺴﻚ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ )ﻳﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات(‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺧﻄﺮات ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﮔﺮدد‪.‬‬

‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﻄﻤﻪاي ﻛﻪ از ﺑﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد )در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪي‬

‫ﺑﺪاﻓﺰار‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺻﺤﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨـﺎن دادهﻫـﺎ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻴـﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻤﺎﻣﻴـﺖ اﺟـﺰا و‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﻮء را از ﺳﻮي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﻲ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1146‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫اﺧﺘﻼل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﻴﺸﺘـﺮ ﻣﺮدم از ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻄـﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻃﻼع دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ ﺑـﺴﻴﺎر دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮادث زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﺧﺘﻼﻻت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .1‬در ‪ 12‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺷﺮﻛﺖ اﺳﭙﻴﺖ ﻓﺎﻳﺮ ﻧﺎوﻟﺘﻴﺰ‪ ،1‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﺣﻤﻠﺔ ﻛﺎرت‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري ﺑﺎ ﻧﺎم "ﺑﺮوت ﻓﻮرس"‪ 2‬ﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ روز ﻋﺎدي‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻟـﻮسآﻧﺠﻠـﺲ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ‪ 5‬ﺗـﺎ ‪30‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در آن ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري اِﺳـﭙﻴﺖ ﻓـﺎﻳِﺮ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ آﻧﻼﻳﻦ دِﻳﺘﺎ‪ 140،000 ،3‬ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺗﻘﻠﺒﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري را ﭘﺮدازش ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ‬ ‫از آﻧﻬــﺎ ﻣﻌــﺎدل ‪ 5/07‬دﻻر ﺑــﻮد‪ .‬از ﺑــﻴﻦ آﻧﻬــﺎ‪ 62،000 ،‬ﻣ ـﻮرد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴــﺪ ﺷــﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤــﻮع ارزش‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪه در ﺣـﺪود ‪ 300،000‬دﻻر ﺑـﻮد‪ .‬اِﺳـﭙﻴﺖ ﻓـﺎﻳﺮ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﺻـﻮرت ﺣـﺴﺎب ﺑـﺮﺧﻂ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ‪ 5/07‬دﻻري ﺷـﺪ و ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻤـﺎس ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اﻧﺠـﺎم ﺣﻤـﻼت‬ ‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري "ﺑﺮوت ﻓﻮرس" ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻬﺎرت ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ‪ 4‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻫـﺰاران ﻫﺰﻳﻨـﺔ‬ ‫ﻛﻮﭼـﻚ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﻲآورﻧﺪ و ﺗﻌـﺪادي از ﺷـﻤﺎرهﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼـﺎدﻓﻲ ﺑﺮ ﻣﻲدارﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﺗﺮﻓﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﺰرگﺗـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‪money.cnn.com/2003/02/18/technology/creditcards/index.htm. ،‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .2‬در ژاﻧﻮﻳـﺔ ‪ ،2003‬ﻳـﻚ ﻧﻔـﻮذﮔﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺷﺨـﺼﻲ )ﺷـﻤﺎرة ﭘﺎﺳـﭙﻮرت‪ ،‬ﺳـﻦ‪،‬‬ ‫آدرس ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﻏﻴﺮه( ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر روﺳﻴﻪ‪،‬‬ ‫وﻻدﻳﻤﻴﺮ ﭘﻮﺗﻴﻦ را دزدﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ روي ﺳﻲدي در ﻗﺒﺎل ‪ 15‬دﻻر ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺎم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﻳـﺎ آدرس ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺟﺮاﺋﻤـﻲ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺮﻗﺖ ﻫﻮﻳﺖ‪ 5‬ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ از اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﺧﻠـﻖ ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻌﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ از آن ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻘﻠﺐﻫﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﺷﻮد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺟﻌﻠﻲ(‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل در‬ ‫‪Spitfire Novelties Corp ‬‬ ‫‪“Brute Force” Credit Card attack ‬‬ ‫‪Online Data Corporation ‬‬ ‫‪Hackers ‬‬ ‫‪Identity Theft ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1147‬‬

‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺮﻗﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻧﻪ ﻓﺮوش آن‪ ،‬ﻫﻴﭽﻴﻚ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒـﻮد )‪Walsh, 2003‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .3‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺮب )اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻳﺮوسﻫﺎ و ﻛﺮمﻫﺎ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﻞﺗﺮي ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ( در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑﻴـﺪاد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از‬ ‫رﺧﺪادﻫــﺎي ﺳــﺎل ‪ 2003‬را ﺑﻴــﺎن ﻣــﻲﻛﻨــﻴﻢ‪ ،SQL  Slammer :‬ﻳــﻚ ﻛــﺮم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ داراي‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺧﻮد ﺗﻜﺜﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺮم‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺧﻮب ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از دادهﻫﺎ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ژاﻧﻮﻳﺔ ‪ ،2003‬ﺳـﺮﻋﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي در ﻛـﺮة ﺟﻨـﻮﺑﻲ‪ ،‬ژاﭘـﻦ‪،‬‬ ‫ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ آورد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺮم‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕـﺮ از ‪Code  Red‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را در ﺟﻮﻻي ‪ 2001‬ﻛﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ‪ 18‬ﻣﻲ ‪ ،2003‬وﻳﺮوس ﺟﺪﻳﺪي‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺎﻣـﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ از ﺑﺨـﺶ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را در ‪ 89‬ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داد‪ .‬در ژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻳـﻚ وﻳـﺮوس‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎ ﻧـﺎم ‪ ،w32/Bugbear‬اﻗـﺪام ﺑـﻪ دزدﻳـﺪن اﻃﻼﻋـﺎت ﺣـﺴﺎب وﻳـﺰا‪ 1‬ﻧﻤـﻮد‬ ‫)‪ ʺBugbear worm steats…,ʺ 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .4‬در ‪ 15‬ﻣﺎرس ‪ ،2003‬ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻮﺳـﺘﻮن‪ 2‬ﻧﻔـﻮذ‬ ‫ﻛﺮد و ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪ 55،000‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و ﻛﺎرﻣﻨﺪ را دزدﻳﺪ‪ .‬او ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻓﺮدي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻜﺎب ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺟﺮم ﻓﺪرال ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮرد ﻣﺬﻛﻮر ﻫﻨﻮز در ﻣﺮﺣﻠـﺔ دادﮔـﺎه اﺳـﺖ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻣـﺪﺗﻲ زﻧـﺪان‬ ‫ﺑﺮاي آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .5‬در ‪ 29‬ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﺻﺪﻫﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز در ژاﭘﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺔ اﻧﺮژي ﻫﺴﺘﻪاي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺸﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ دﭼـﺎر‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در ادارات ﭘﺴﺖ ازﻛﺎر اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎي زﻟﺰﻟـﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ اراﺋﻪ دادﻧﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫"ﺳﺎل ﻛﺒﻴﺴﻪ" وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ "‪)"00‬دو ﺻـﻔﺮ( ﺧـﺘﻢ‬ ‫‪1‐  VISA‬‬ ‫‪2‐  The University of Houston ‬‬

‫‪1148‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ روز اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ‪ 4‬ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه در‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ژاﭘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ‬ ‫را ﺑﻪ وﺟﻮدآورد‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .6‬ﺑﺮاي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺮﻛـﺰ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫واﻗﻊ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻫﺎرﺗﻔﻮرد‪ ،1‬ﻛﺎﻧِﻜﺘﻴﻜﺖ‪ ،2‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭘﻴﺎم "ﺑﺎ ﻋﺮض ﺗﺄﺳﻒ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﺗﺮاﻛﻨـﺸﻲ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ" ﻣﻲداد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻴﻦ‪ ،‬دﺳـﺘﮕﺎه ﺷـﻤﺎرة ﻛـﺎرت و ﺷـﻤﺎرهﻫـﺎي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺰاران ﻣﺸﺘﺮي را ﻛﻪ در ﺗﻼشﻫـﺎي ﺑﻴﻬـﻮده آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي درﻳﺎﻓـﺖ ﭘـﻮل‪ ،‬وارد ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ‪ 8‬ﻣﻲ ‪ ،1993‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻌﻴﻮب ﻫﻤﭽﻨﺎن در آن ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد‬ ‫اداﻣﻪ ﻣﻲداد‪ ،‬ﺳﺎرﻗﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري از ﺷـﺒﻜﺔ ﺧـﻮدﭘﺮداز ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺘﻪ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴـﻚ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك را‬ ‫آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎرتﻫﺎي ﺟﻌﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎرهﻫـﺎي دزدي از ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻫﺎرتﻓﻮرد رﻣﺰﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 100،000‬دﻻر از ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻲﮔﻨﺎه‬ ‫رﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز را وادار ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻨﻲ آن‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ :‬اﻳﺠﺎد رﺧﻨﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺛﺒﺖ ﺷﻤﺎره ﻛﺎرتﻫﺎ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻛﺪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .7‬ﻣﺪﻳﺮ ﭘـﺬﻳﺮش داﻧـﺸﮕﺎه ﭘﺮﻳﻨـﺴﺘﻮن‪ 3‬اﻋﺘـﺮاف ﻛـﺮد ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪ 2002‬ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻴﻞ‪ ،4‬ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ ﺟﺎ زدن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎي داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫دادهﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑـﺎر‬ ‫وارد ﺳﺎﻳﺖ ﻳﻴﻞ ﺷﺪه و دادهﻫﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ را در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬او ﺑﺮاي وارد ﺷـﺪن‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ و ﺷﻤﺎره ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .8‬در ﺳﺎل ‪ ،1994‬ﻳﻚ ﻧﻔﻮذﮔﺮ روس )ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪان زﺑـﺎن اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ ﺑﻠـﺪ ﻧﺒـﻮد( وارد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮه ﺳﻴﺘﻲ ﺑﻨﻚ‪ 5‬ﺷﺪ و ﺑﺎ وﺻـﻞ ﻛـﺮدن آن ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎبﻫـﺎﻳﻲ در‬ ‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺳﺮﻗﺖ ﻛﺮد‪ .‬از آن زﻣﺎن ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬ﺳـﻴﺘﻲ ﺑ‪‬ﻨـﻚ‪،‬‬ ‫‪Hartford  ‬‬ ‫‪Connecticut  ‬‬ ‫‪Princeton University ‬‬ ‫‪Yale University  ‬‬ ‫‪Citibank ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1149‬‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﻳﻚ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر ﮔـﺮدش ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ دارد‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ داد و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ را ﻣﻠﺰم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از وﺳﺎﻳﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪي اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒﻮر ﺟﺪﻳﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .9‬در ‪ 30‬آورﻳﻞ ‪ ،2000‬ﺗﺎﻻر ﺑﻮرس ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﻠﺞ ﺷﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻌﺪ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫـﺸﺖ ﺳـﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺠـﺪداً ﻛـﺎر ﺧـﻮد را ﺷـﺮوع ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺨﻨﮕﻮي ﺑﻮرس اﻇﻬﺎر داﺷﺖ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻛﻪ اراﺋﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻨﮕـﺎه را ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬در اﺛﺮ دادهﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷـﺪ‪ .‬او ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد اراﺋـﻪ ﻧﻜـﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا در آﺧـﺮﻳﻦ روز ﺳـﺎل ﻣـﺎﻟﻲ و ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﭘﺲ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺑﻮرس اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫داﻳﺮه ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ 1‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﻋﻼم ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺟـﺪي ﻣـﺴﺄﻟﻪ را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و اﺿﺎﻓﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺮ اﻳﺠـﺎد ﺳـﺮﻳﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺿـﺮوري‪ ،‬ﭘﺎﻓـﺸﺎري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ از اﻳـﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ درس ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﺗـﺎ ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﻮد ﻛـﻪ از ﻛـﺎر اﻓﺘـﺎدﮔﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .10‬در ‪ 21‬ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم اِﺳﻜﺎت ﻟِﻮﻳﻦ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 144‬ﻣﻮرد از اﺗﻬﺎﻣﺎت‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه و ﺗﻘﻠﺐ در دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ‪ .‬او ﻣﺘﻬﻢ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ اَﻛﺰﻳﻮن‪ ،3‬ﻧﻔﻮذ ﻛـﺮده اﺳـﺖ؛‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آوردن ﻳﻚ ﻣﮕﺎﺑﺎﻳﺖ داده )ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از آدرسﻫـﺎي ﻟﻴـﺴﺖ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ اﻓـﺮاد را‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ( و ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‪ 7 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻪ اَﻛﺰﻳﻮن ﺿﺮر زد‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ‪ .11‬در اول آﮔﻮﺳﺖ ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻫـﺰاران ﭘـﺮواز اَﻣِـﺮﻳﻜﻦ‬ ‫اِﻳﺮﻻﻳﻨﺰ و ﻳﻮ اِس اِﻳﺮوﻳﺰ را ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 3‬ﺳـﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ ﻧـﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺋـﻲدياِس‪ ،4‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻋﻠـﻞ اﻳﺠـﺎد اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‪ ،‬ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫)ﺧﺒﺮﮔﺰاري آﺳﻮﺷﻴﺘﺪ ﭘِﺮس‪ ،‬اول آﮔﻮﺳﺖ ‪.(2004‬‬ ‫‪British Financial Services Authority ‬‬ ‫‪Scott Levine ‬‬ ‫‪Acxion Corp. ‬‬ ‫‪EDS Corporation  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1150‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ و دو ﻣﻮرد ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺷـﺪه در ﻧﻤﻮﻧـﻪ آﻏـﺎزﻳﻦ ﻓـﺼﻞ )ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫‪ cybercrime.gov‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻋﻠﻞ ﻣﺸﻜﻼت اﻣﻨﻴﺘﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﻟﻄﻤﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺠـﺎي ﺟﻬـﺎن وارد ﺷﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘـﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش‪ ،‬ﻫﻨـﻮز ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫زﻳــﺎدي ﺗــﺎ اﻣﻨﻴــﺖ ﻛﺎﻣــﻞ دارد )‪ ،Austin  and  Darby,  2003‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑــﺮﺧﻂ ‪ W15.2‬و‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي ‪ 2003‬و ‪ 2004‬اِف ﺑـﻲ آي؛ ‪ Richardson, 2003‬و ‪Gordon et al., 2004‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﺟﺰاي ﺑﺴﻴﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣﺨـﺎﻃﺮات و ﺗﻬﺪﻳـﺪﻫﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2-15‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪهاي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت وﺟـﻮد دارد را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺣﻤـﻼت ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ )ﻛﻪ ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫ﺳﻲاِسآي‪ /‬اِفﺑﻲآي آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ رﻳﭽﺎردﺳﻮن‪ ،1‬ﮔﺰارش داده اﺳﺖ‪ ،‬از آن رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺗﻠﻔﻨﻲ )‪ 18‬درﺻﺪ( ﻳﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ )‪ 78‬درﺻـﺪ( ﺻـﻮرت‬ ‫ﭘﺬﻳﺮد )ﺑﺮاي ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﺳﻴﺐﭘـﺬﻳﺮيﻫـﺎي اﻣﻨﻴـﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ)‪ 20‬ﻣـﻮرد از اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ(‪،‬‬ ‫‪ sons.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ ﺳﻲويﺋﻲِ )ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻴﺘِـﺮ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬آﻣـﻮزش و‬ ‫ﺗﻮﺻـــﻴﻪﻫـــﺎﻳﻲ ﭘﻴﺮاﻣـــﻮن آﺳـــﻴﺐﭘـــﺬﻳﺮي و اﻓـــﺸﺎي اﻃﻼﻋـــﺎت را اراﺋـــﻪ ﻣـــﻲدﻫـــﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ ،(cve.mitre.org/about/terminology.html‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي و اﻓﺸﺎ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪:‬‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻛﻠﻲ‪ 4‬ﺣﺎﻟﺘﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﻲ )ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻬﺎﺟﻢ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺑﺮ دﻳﮕﺮي اﺟﺮا ﻛﻨﺪ؛ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫ﺑﻪ دادهﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﻢ اﺟﺎزه دﻫﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ او اﺟـﺎزه‬ ‫دﻫﺪ ﺗﺎ در اﺛﺮ ﺣﻤﻠﻪ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت را رد ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Richardson, 2003 ‬‬ ‫‪Common Vulnerabilities and Exposure (CVE) ‬‬ ‫‪Mitre Corp. ‬‬ ‫‪Universal Vulnerability ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1151‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-15‬ﺣﻮزهﻫﺎي ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻲﺣﻔﺎﻇﻲ‪ 1‬ﺣـﺎﻟﺘﻲ در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷـﻲ )ﻳـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ( اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻬـﺎﺟﻢ اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؛ ﺑﻪ او اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺗـﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﭘﻨﻬـﺎن‬ ‫ﺳﺎزد؛ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎرات را دﻗﻴﻘـﺎً ﺑـﺮآورده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ اﻣـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ‬ ‫دﺳﺘﻜﺎري ﺷﻮد؛ دروازه اﺻﻠﻲ ورود ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ و دادهﻫـﺎ اﺳـﺖ و ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در اﻳﻨﺠــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از واژه آﺳــﻴﺐﭘــﺬﻳﺮي ﺷــﺎﻣﻞ ﺑــﻲ ﺣﻔــﺎﻇﻲ ﻧﻴــﺰ ﻫــﺴﺖ )ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﻬﺪﻳــﺪات‬ ‫ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي(‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺳﻲويﺋﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑﻴﺶ از ‪ 5000‬ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﻣﺸﻜﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ را‬ ‫‪1‐  Exposure ‬‬

‫‪1152‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮد )‪ Mitre,  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬وﻳﺘﻤ‪‬ﻦ‪ 1‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ‪ 12‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي و ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻲﺳﻴﻢ وارد ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻳـﻚ‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖ وﺟــﻮد دارد ﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ در ﻣﻌــﺮض ﺑﺮﺧــﻲ ﺗﻬﺪﻳــﺪﻫﺎ ﻗــﺮار ﮔﻴﺮﻧــﺪ و در واﻗــﻊ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺰاران روش ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻳﺎ آﺳـﻴﺐ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪات ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دو دﺳﺘﺔ ﻋﻤﺪي و ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي‪ .‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪:‬‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﺧﺘﻼﻻت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در اﺛﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧﻄﺎﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت رخ دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻳﺎ ورود دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺪور ﻣﺠﻮز و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻛﺜـﺮ‬ ‫)در ﺣﺪود ‪ 55‬درﺻﺪ( ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺖ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮات زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺷﺎﻣﻞ زﻣﻴﻦﻟﺮزه‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ )ﻫﻤﭽـﻮن ﮔﺮدﺑـﺎد‪ ،‬ﺑـﺮف‪،‬‬ ‫ﺷــﻦ‪ ،‬رﻋــﺪ و ﺑــﺮق و ﻃﻮﻓــﺎن(‪ ،‬ﺳــﻴﻞﻫــﺎ‪ ،‬اﺧــﺘﻼل ﻧﻴــﺮو ﻳــﺎ ﻧﻮﺳــﺎﻧﺎت ﺷــﺪﻳﺪ آن‪ ،‬آﺗــﺶﺳــﻮزي‬ ‫)ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ اﺗﻔﺎق(‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻮا‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻨﻚﻛﻨﻨﺪه آب ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷﻲ از آﺗﺶﺳﻮزي‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮأم ﺑﺎ آﺗـﺶ‪ ،‬از ﻗﺒﻴـﻞ دود‪ ،‬ﮔﺮﻣـﺎ و آب ﻧﻴـﺰ ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﺧـﺴﺎرت ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮادﺛﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﻌﻤـﻮل ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﻣﺨﺘـﻞ ﻛـﺮده و ﺧﻠـﻖ ﻣﺠـﺪد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي دادة ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬دورهﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﮔﺰاﻓﻲ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳـﺎﺧﺖ ﺿـﻌﻴﻒ ﻳـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬رخ دﻫﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼﻻت ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ دﻳﮕـﺮي از ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺮاﺑﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ در ﻓﺮودﮔﺎه‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ 2-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Whitman (2003) ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1153‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 2-15‬اﺧﺘﻼﻻت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﻴﺮ در اﻓﺘﺘﺎح ﻓﺮودﮔﺎه ﺷﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮودﮔﺎه ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري در ﻫﻨﮓﻛﻨـﮓ در‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﺳﺘﻮرانﻫﺎ و ﻫﺘـﻞﻫـﺎ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺳـﺪ‬

‫‪ 6‬ﺟﻮﻻي ‪ 1998‬اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و آﻣـﺎده‬

‫ﮔﺸﺘﻪ و ﺧﺴﺎرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ وارد ﺷـﺪ‪.‬در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬

‫ﻧﺒﻮدن ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻫﺮج و ﻣﺮج در ﻓﺮودﮔﺎه‬

‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎه دِﻧـﻮِر‪ 1‬ﻛـﻪ در ‪ 1995‬اﻓﺘﺘـﺎح ﮔﺮدﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮان و ﺑﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﻳـﻦ آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬

‫اﺧﺘﻼﻻت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دﭼﺎر ﻣـﺸﻜﻞ ﺷـﺪه ﺑـﻮد )ﻓـﺼﻞ ‪ 14‬را‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ اﺷﻜﺎل ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﻮارد ﺛﺒـﺖ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ(‪ .‬در ﻣــﺎﻟﺰي ﻧﻴــﺰ‪ ،‬در اول ﺟــﻮﻻي ‪ 1999‬ﻛــﻪ ﺑﺨــﺶ‬

‫ﺷﺪه ﻣﻮﺟﻮدي را ﭘﺎك ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒـﻮد‬

‫ﺟﺪﻳﺪي اﻓﺘﺘـﺎح ﺷـﺪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟـﺎﻣﻊ‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﺎل ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻜﺎل ﻧـﺮماﻓـﺰاري دﻳﮕـﺮي‬

‫ﻓﺮودﮔﺎه در ﻫﻤﺎن روز ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬از ﻛﺎر اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮواز را از روي ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘـﺎك ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬

‫در ﺗﻤـــﺎﻣﻲ اﻳـــﻦ ﻓﺮودﮔـــﺎهﻫـــﺎ‪ ،‬ﻣـــﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺣﻤـــﻼت‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻣـﺴﺎﻓﺮان ﻧﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﭘﺮوازﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﭘﻴـﺪا‬

‫ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻤﺪي داﺧﻠـﻲ ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎر ﻣـﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫اﺷﻜﺎﻻت ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺿـﻌﻴﻒ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫ﮔﻢ ﺷﺪن ‪ 10،000‬ﭼﻤﺪان ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ ﺗـﺎزه و درﻳـﺎﻳﻲ‬

‫ﻓﻘﺪان ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪات ﻋﻤﺪي‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪه در ﻣـﻮرد ﺟـﺮاﺋﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻤﺪي ﻧﻴﺰ دﭼﺎر آﺳﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ‬ ‫آﻣﺎر ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،(gocsi.com) 2‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﺧﺘﻼﻻت‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺣـﺪود ‪ 30‬درﺻـﺪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻜﻼت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺧـﺴﺎرتﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﭼﻨـﻴﻦ اﻗـﺪاﻣﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻬﺪﻳﺪات ﻋﻤـﺪي ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺳـﺮﻗﺖ دادهﻫـﺎ؛‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدة ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ از دادهﻫﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺘﻜﺎري وروديﻫﺎ(؛ ﺳـﺮﻗﺖ زﻣـﺎن ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣِـﻴﻢ ﻓـﺮﻳﻢ؛‬ ‫دزدي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ؛ دﺧﺎﻟﺖ ﻋﻤﺪي در ﻛﺎر ﺑﺎ دادهﻫﺎ‪ ،‬وارد ﻛﺮدن‪ ،‬ﭘـﺮدازش‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ آﻧﻬﺎ؛ اﻋﺘﺼﺎﺑﺎت ﻛﺎرﮔﺮي؛ اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت ﻳﺎ ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲﻫﺎ؛ وارد آوردن ﺧـﺴﺎرات‬ ‫ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي؛ ﺧﺮاﺑـﻲﻫـﺎي ﻧﺎﺷـﻲ از وﻳـﺮوسﻫـﺎ و ﺣﻤـﻼت ﻣـﺸﺎﺑﻪ؛ و اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎدهﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺗﻘﻠـﺐﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺣﻤـﻼت‬ ‫‪1‐  Denver ‬‬ ‫‪2‐  Computer Security Institute ‬‬

‫‪1154‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺗﺮورﻳــﺴﺘﻲ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ را ﻫــﺪف ﻗــﺮار ﻧﻤــﻲدﻫﻨــﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻮاردي ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺣﺎدﺛﻪ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ در ﻧﻴﻮﻳـﻮرك و‬ ‫واﺷﻨﮕﺘﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻬﺪﻳﺪات ﻋﻤﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ ﻛـﻞ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬از اﻣﻜـﺎن ﺣﻤـﻼت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ دﻳﮕـﺮ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫واﻫﻤﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﻃﺒﻖ آﻣﺎر ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )‪ ،(gocsi.com‬در ﺳـﺎل ‪ 1997‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 64‬درﺻـﺪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ارﻗﺎم در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1998‬ﺗﺎ ‪ ،2003‬ﺣﺘﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 96‬درﺻﺪ رﺳﻴﺪ )‪ .(Per Richardson, 2003‬ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﺷﺪت‬ ‫و ﺗﻨﻮع ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﺧﻴﺮاً‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ اﺟﻤـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳـﺎت‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )‪ Loundy  (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ و ﺑﺮاي آﻣﺎر اِفﺑﻲآي ﺑﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2002‬ﺗﺎ ‪،2004‬‬ ‫ﺑﻪ )‪ Richardson (2003‬و )‪ Gordon et al. (2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ .‬ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮي از ﺑﺴﻴـﺎري ﺟﻬﺎت ﺷـﺒﻴﻪ ﺟـﺮاﺋﻢ‬ ‫ﻋﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺗﻔـﺎق ﺑﻴﻔﺘﻨـﺪ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﺣﺎﻟـﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دزدﻳﺪه ﻳـﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ ﺷـﻮد ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ وﻳﺮوس‪ ،‬دادهﻫﺎ را وﻳﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻛـﻪ در آن اﻣﻜـﺎن‬ ‫ارﺗﻜﺎب ﺟﺮم ﻳﺎ ﺗﻘﻠﺐ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺰار ﻳﺎ وﺳـﻴﻠﻪاي ﺑـﺮاي ﺣﻤﻠـﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻏﻠﻂ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ اﻓـﺮاد را در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ﻳﺎ اﻏﻔﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺰار ﺑﻮرس‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮدن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ او ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي دارد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺎن را ﺗﺎ ‪ 60‬درﺻـﺪ در ﻫـﺮ ﻣـﺎه اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪ 50 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬ ‫دﻻر دزدي ﻛﺮد‪ .‬ﺟﺮاﺋﻤﻲ ﻛﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ )ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺪان ﺧﻮاﻫﻴـﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ(‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫـﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دﺳﺘـﻪﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺮاﺋﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ )ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ( ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺧﻮدي ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﻣﺠﻮز‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻔـﻮذﮔﺮ ﻛﻠﻤـﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1155‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺮور اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻧﻔﻮذ و ﺣﻔﺎﻇـﺖﻫـﺎي ﻻزم در ﺑﺮاﺑـﺮ آن‪ Fadia  (2002) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ ﻣﺠﺮم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﻮذﮔﺮان ﻛﻼه ﺳﻔﻴﺪ‪ 1‬ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﺧﻼﻗـﻲ ﻧﻔـﻮذ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺴﺖ ﻧﻔﻮذ را روي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻧﻘـﺎط ﺿـﻌﻴﻒ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻔـﻮذﮔﺮان ﻛـﻼه ﺳـﻴﺎه‪ 2‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻗﻔﻞﺷﻜﻦ‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺮم ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻗﻔـﻞ ﺷـﻜﻦ‪ ،‬ﻧﻔـﻮذﮔﺮ ﺑ‪‬ـﺪﺧﻮاﻫﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫ﻧﻔـﻮذﮔﺮان و ﻗﻔـﻞﺷﻜـﻦﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓـﺮاد ﺧـﻮدي ﺑـﻲﺧﺒـﺮ را ﻧﻴـﺰ در ﺟـﺮاﺋﻢﺷـﺎن‬ ‫وارد ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬در ﻳــﻚ راﻫﺒــﺮد ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،4‬ﻣﺠــﺮﻣﻴﻦ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻳــﺎ‬ ‫ﺟﺎﺳﻮسﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻋﺘﻤﺎدي را ﺑﺎ اﻓﺮاد داﺧـﻞ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎس ﻳﺎ اﻣﺘﻴﺎز دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ ،‬دﺳﺖ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺮﻳﺢ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از آن‪ Damle (2002) ،‬و ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W15.6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮدي ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼـﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺷـﺮح ﺣـﺎﻟﻲ ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ داﺷـﺘﻪ و از‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮﺧﻮر دارﻧﺪ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ آﻧﻜﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺮﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺠﺮم ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد داﺧـﻞ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﻃﺒــﻖ ﻧﻈــﺮ رﻳﭽﺎردﺳــﻮن‪ ،‬ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ ﺣﻤــﻼت ﺑــﻪ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪:‬‬ ‫ﻧﻔــﻮذﮔﺮان ﻣــﺴﺘﻘﻞ )‪ 82‬درﺻــﺪ(‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻧﺎراﺿــﻲ )‪ 78‬درﺻــﺪ(‪ ،‬رﻗﺒــﺎي آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ )‪40‬‬ ‫درﺻﺪ(‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ )‪ 28‬درﺻﺪ( و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ )‪ 25‬درﺻﺪ(‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻘﻠـﺐﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻓﺮاد در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد ]ﺗﻨﻬﺎ[ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺟﺮاﺋﻢ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪White‐hat Hacker ‬‬ ‫‪Black‐hat Hacker ‬‬ ‫‪Cracker ‬‬ ‫‪Social engineering ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1156‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻲﻧﻬﺎﻳـﺖ آﺳـﺎﻧﻲ را ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺟﺮاﺋﻢ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ 1‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﺮاﺋﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻼق ﺻـﺪﻫﺎ روش و‬ ‫"ﺷﮕﺮد" ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ از ﻣﺮدم ﺑﻲﮔﻨﺎه اﺧﺎذي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون ﭘﺮداﺧـﺖ ﭘـﻮل‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﺗﺤﻮﻳـﻞ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬از ﻣـﺮدم ﺳـﻮء‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت دوﻟﺘﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻓﺎش ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ‪ 1‬ژاﻧﻮﻳـﻪ ﺗـﺎ ‪ 30‬آورﻳـﻞ ‪،2003‬‬ ‫ﻣﺠﺮﻣﻴـ ــﻦ اﻳﻨﺘـ ــﺮﻧﺘﻲ از ‪ 89،000‬ﻧﻔـــﺮ ﺑﻴـ ــﺶ از ‪ 176‬ﻣﻴﻠﻴـــﻮن دﻻر ﻛﻼﻫﺒـــﺮداري ﻛﺮدﻧـــﺪ‬ ‫)‪ .(Sullivan,  2003‬در ﭘﻲ آن‪ ،‬دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻞ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 16‬ﻣِـﻲ ‪ 2003‬اﻋـﻼم ﻛـﺮد‬ ‫ﻛﻪ ‪ 135‬ﻧﻔﺮ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﺸﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﻊﺗـﺮﻳﻦ ﺟـﺮاﺋﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﺳﺮﻗﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ آن‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي از ﺗﻘﻠﺐﻫﺎي ﺑﺮونﻣﺮزي ﻧﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻗﺖ ﻫﻮﻳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﺣﺎل رﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻗﺖ ﻫﻮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃـﻲ آن‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺮم )ﺳﺎرق ﻫﻮﻳـﺖ(‪ ،‬ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺷـﺨﺺ دﻳﮕـﺮي ﺟـﺎ ﻣـﻲزﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﺎرق‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﻣﻠﻲ و ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري اﻓﺮاد ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ دﺳﺖ ﻣﻲزﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت( ﻛـﻪ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ آن‪ ،‬ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻮﻳﺘﺶ رﺑـﻮده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳــﺖ‪ ،‬ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻴــﺰان اﻋﺘﺒــﺎرش اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ و راﻫﻜــﺎرﻫــﺎي ﻛــﺎري‪،‬‬ ‫‪ idthief.com‬و)‪ Buell and Sandhu (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ .2‬اﻣﺮوزه ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ وﺟـﻮد داردﻛـﻪ در آن‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻤﻼت ﮔﺴﺘﺮده ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺮب‪ ،‬ﻓﻠـﺞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺪف ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟـﺖ و‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ )‪ Elbirt, 2003/2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻜﻞ از ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﺮورﻳـﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺣﻤـﻼت ﺗﺮورﻳـﺴﺘﻲ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺷﺎره دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﻼت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻠﻲ را‬ ‫‪1‐  Cybercrimes ‬‬ ‫‪2‐  Cyberwar‐ Warefare ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1157‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﻫﻴﺄت ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ از زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎي ﺣﻴـﺎﺗﻲ رﻳﺎﺳـﺖ ﺟﻤﻬـﻮري اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه‪ ,1‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻃﺮحﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ را در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﺄت‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﮔﺰارش ‪ CIPB‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻛﻠـﻲ در ﻣـﻮرد اﻣﻨﻴـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت؛‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از داراﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻣﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺨﺮب ﺑـﻮدن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ ﻓﻨﺎوري و ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺣﻖ ﻧﻈﺎرت ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ و ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮدن آن‪ ،‬ﺗﺨـﺼﻴﺺ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻣﻨﻴـﺖ ﻓﻨـﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و روﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮرﻳﺘﻲ )ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت و ﺑﺤـﺚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪ cdt.org/security/critinfra‬را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﺮورﻳـﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ‪Verton and Brownlow, 2003‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( در ﺑﺨﺶ ‪ 8-15‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻼت ﭘﺮدازﺷﻲ‬

‫روشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي ﻧﻴﺰ ﻇﻬﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺑﻴﻦ روشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼت ﭘﺮدازﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻲاِسآي‪ /‬اِفﺑﻲآي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨــﻮان ﺷــﺎﻳﻊﺗــﺮﻳﻦ )درﺻــﺪ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ( ﺣــﺎﻻت اﺷــﺎره ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (Richardson,  2003‬وﻳﺮوس )‪ 82‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﺳـﻮء اﺳـﺘﻔﺎدة اﻓـﺮاد داﺧﻠـﻲ از دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )‪ 80‬درﺻﺪ(‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد داﺧﻠﻲ )‪ 45‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﺳﺮﻗﺖ ﻟَـﭗ ﺗـﺎپ‬ ‫)‪ 59‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻧﻤـﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت‪ 42) 2‬درﺻـﺪ(‪ ،‬ﻧﻔـﻮذ ﺑـﻪ درون ﺳﻴـﺴﺘﻢ )‪36‬‬ ‫درﺻﺪ(‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ )‪ 21‬درﺻﺪ( و دزدي اﻃﻼﻋﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ )‪ 21‬درﺻﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺣﻤﻼت ﻋﻤﺪي ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬دو‬ ‫روﻳﻜﺮد اﺳﺎﺳﻲ وﺟﻮد دارد‪ :‬دﺳﺘﻜﺎري دادهﻫﺎ و ﺣﻤﻼت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻜﺎري در دادهﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﻜﺎري در دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﻤﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وارد‬ ‫ﻛﺮدن دادهﻫﺎي ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻳـﺎ ﮔﻤـﺮاهﻛﻨﻨـﺪه در ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺣـﺬف دادهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺷﺎره دارد‪ .‬اﻳﻦ روش اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰ وام و ﭘﺲاﻧﺪاز‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ داروﻫﺎي ﻫﻤﺴﺮش‪ 5000 ،‬دﻻر را‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل داد و ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳـﻦ اﻧﺘﻘـﺎل را ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺑـﺪﻫﻲ ﺳـﺎﺧﺘﮕﻲ و‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  U.S. Presidential Critical Infrastructure Protection Board (CIPB) ‬‬ ‫)‪2‐  Denial of Service attack (DOS‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1158‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-15‬روشﻫﺎي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫روش‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬

‫وﻳﺮوس‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﺮم‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺳﺐ ﺗﺮوا‬

‫‪Ã‬‬

‫‪Salami Slicing‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ )ﻳﺎ دادهﻫﺎ( وارد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﻣـﺸﻜﻞ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻮرات‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دادهﻫﺎ را ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛـﺮده ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ و ﻧﻴﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎزي ﻛﻪ درون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و آﻧﻘﺪر "ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ" ﺗﺎ اﺗﻔﺎق ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛـﻢ ﭘـﻮل را از ﺗﻌـﺪادي از ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‬ ‫ﺑﺮﻣﻲدارد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﺮ راه ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬

‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫روش اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ "ﭘﺎك ﻛﺮدن"‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ را از ﺳـﺮ راه ﺑـﺮدارد ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﺎ دادهﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﻠﻪ‬

‫‪3‬‬

‫‪Ã‬‬

‫روﺷﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻛﺪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬وارد ﻛـﺮدن دﺳـﺘﻮرات‬ ‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ‬را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻤﺐ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪4‬‬

‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺷﻨﻮدﮔﺮ‬

‫‪5‬‬

‫ﻓﺮﻳﺐ دادن‬

‫‪6‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻮء ﻣﻌﻮﻗﻪ را راه ﻣﻲاﻧﺪازد‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻪ ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ را درﻫﻢ ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر دادهﻫﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒﻮر ﻳﺎ ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺟﻌﻞ ﻳﻚ آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺻﻔﺤﻪ وب ﺑﺮاي ﻓﺮﻳﺐ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺟﻬﺖ اراﺋـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻮل‪.‬‬

‫رﻣﺰﺷﻜﻦ‬

‫‪7‬‬

‫ﺷﻤﺎرهﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ‬

‫‪8‬‬

‫‪Ã‬‬

‫رﻣﺰ ﻋﺒﻮري ﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒﻮر را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ )ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻫﺰاران ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﻓﺮاد ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﻣ‪‬ـﻮدِم را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ از اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Superzapping ‬‬ ‫‪Zap ‬‬ ‫‪Trap door ‬‬ ‫‪Logic Bomb  ‬‬ ‫‪Sniffer  ‬‬ ‫‪Soofing ‬‬ ‫‪Password Cracker  ‬‬ ‫‪War Dialing ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1159‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-15‬روشﻫﺎي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫روش‬ ‫درﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ورود اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﻔﻬﻤﻴـﺪ و ﻳﻜـﻲ را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ از درﻳﭽﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اَﭘﻠﺖﻫﺎي ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ‬

‫‪2‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺟﺎوا ﻛـﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷـﻤﺎ ﺳـﻮء اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻠﺘـﺎن را ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﻌﻠﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬

‫ﺣﻤﻠﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ .‬ﺣﻤﻠﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ 3‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﺮﻣـﺎن ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻓﻨﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﺟـﺮمﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﻲ و‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺪف ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻤﻠﻪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺟـﺪول‬ ‫‪ 2-15‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﻪ وﻳـﺮوسﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻛﺜﺮﺗـﺸﺎن و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺛﺮات آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫وﻳﺮوسﻫﺎ‪ .‬ﺷﻨـﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻌﻤـﻮلﺗﺮﻳﻦ روش ﺣﻤـﻠﻪ‪ ،‬وﻳـﺮوس اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫دﻟﻴﻞ وﻳـﺮوس ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣﻲﺷـﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺪون اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺻــﺎﺣﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻄﻠـﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺼـﻞ ﻛﻨـﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪ 3-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔـﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬وﻳﺮوس ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻣـﻲﺷــﻮد و ﺑـﻪ آن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫آﺳﻴﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﺮوﻧـﻮ‪ 93 ،4‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪﻫﺎي وﻳﺮوﺳﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫـﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺪود ‪ 243،845‬دﻻر ﻣﺘﻀـﺮر ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻳﺮوس ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً در‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮي ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘـﺮ در ﺣـﻮادث ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪،‬‬

‫‪Back doors ‬‬ ‫‪Malicious applets  ‬‬ ‫‪Programming attack ‬‬ ‫‪Bruno (2002) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1160‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان در دﺳﺘـﺮس ﺑﻮدن ﻧﺮماﻓـﺰارﻫﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺒﻜـﻪﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮد‪،‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وﻳﺮوسﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﺮاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از ﻣﻌﺮوفﺗﺮﻳﻦ وﻳﺮوسﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ‪،Michelangelo‬‬ ‫‪ Chernobyl ،Pakistani  Brain‬و ‪ Jerusalem‬را ﻧــﺎم ﺑــﺮد )ﺑــﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌــﺔ ﺗﺎرﻳﺨﭽــﺔ‬ ‫وﻳﺮوسﻫﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ‪ Zetter and Miastkowski, 2000‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﻳﺮوس ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺠﺎز ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ اﺳﺐ ﺗﺮوا )ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻔﻮذي( ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻄﺮات اﻣﻨﻴﺘﻲ‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺎم از اﺳـﺐ ﺗـﺮوا در اﻓـﺴﺎﻧﺔ ﻳﻮﻧـﺎن ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﻄﺮﻧـﺎكﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺳﺐ ﺗﺮوا آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓـﺮد دﻳﮕـﺮي‪ ،‬اﻣﻜـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ و ﻛﻨﺘـﺮل ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺐﻫﺎي ﺗﺮوا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺮوسﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ‪14‬‬ ‫ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ وﻳﻜﻠﻲ دات ﻛـﺎم‪" ،1‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ آزاداﻧـﻪ ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي ﺗـﺮوا‪ 2‬در‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ" را ﮔﺰارش داد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ‪ Backdoor  CGT‬ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﺪﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را در‬ ‫ﻫﺰاران ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗﺮار ﻣﻲداد‪.‬‬

‫ﺷــﻜﻞ ‪ 3-15‬ﻧﺤــﻮه ﮔــﺴﺘﺮش‬ ‫وﻳﺮوس ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪  .‬‬

‫‪1‐  Computerweekly.com ‬‬ ‫‪2‐  Trojan‬‬

‫‪ 3-15‬آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪1161‬‬

‫وﻳـﺮوس دﻳﮕـﺮي ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ”‪ ،“Bin  Laden’s  Suicide‬ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺧﻮدﻛُـﺸﻲ اُﺳـﺎﻣﻪ ﺑـﻦﻻدن را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲداد و ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﻓﺎﻳﻠﻲ را ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻛـﺪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳـﺎس اﺧﺒـﺎر اِيﺑـﻲﺳـﻲ آﻧﻼﻳـﻦ ﻧﻴـﻮز‪ 1‬در ‪ 24‬ژوﻻي ‪ ،2004‬اﻳـﻦ‬ ‫وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺶ از ‪ 30،000‬ﮔﺮوه ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﻳـﻞ ﺟﻌﻠـﻲ ﺑـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺐ ﺗﺮوا را اﺟﺮا ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ اﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮح اﻣﻨﻴﺖ در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ وﻳﺮوسﻫﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺒـﺎرزه‬ ‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧـﻪ آﻏـﺎزﻳﻦ اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻧﻤـﻮدن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت را ﺷﺮح دادﻳﻢ‪ .‬در ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤـﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻬـﺎﺟﻢ از ﻳـﻚ ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﺪف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫آن را دﭼﺎر اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر‪ 2‬ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻧﻔﻮذﮔﺮان اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﮕﺎن در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻃﺮﻳـﻖ ﻳﻚ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪه‪ ،3‬ﻣﻬـﺎﺟﻢ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎي ﺑﻲﺧﺒﺮ‪ ،‬دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي از‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺨﺼﺼﻲ ‪ DDoS‬را در آﻧﻬﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ 4‬ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺘﻈــﺮ دﺳﺘـﻮري ﺑﺮاي ﺷـﺮوع ﺣﻤـﻠﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ دﺳﺘــﻮر داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜــﺔ ﺗﻮزﻳــﻊ‬ ‫ﺷﺪه ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺳـﺘﺎدن درﺧﻮاﺳــﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫـﺪف را ﺷـﺮوع‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﺳﺘﻌــﻼمﻫـﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻳـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻮرات ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎص ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪5‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ DDoS‬در آﻧﻬﺎ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻣـﻲﺷـﻮد را زاﻣﺒـﻲ ]آدم ﻛـﻮﻛﻲ‪،‬‬

‫‪ABC Online News (July 24, 2004) ‬‬ ‫‪Overloading‬‬ ‫‪Distributed Denial of Service (DDoS) ‬‬ ‫‪Load ‬‬ ‫‪Zombies‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪1162‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣ ــﺮدة ﻣﺘﺤ ــﺮك[ ﻣ ـﻲﻧﺎﻣﻨ ــﺪ )‪ .(Karagiannis,  2003‬زاﻣﺒ ــﻲﻫــﺎ ﻣﻌﻤــﻮﻻً در ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و دوﻟﺘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣ‪‬ﻮدِمﻫﺎي ﻛـﺎﺑﻠﻲ و ‪ ،DSL‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﮕﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ وﺻﻞ ﺷﺪه و ﻣﺪتﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ رﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي زاﻣﺒـﻲ‬ ‫ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻤﻠﻪﻫﺎي ‪ DoS‬ﭼﻴﺰ ﺗﺎزهاي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1996‬ﻳﻚ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧـﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﻚ ﺣﻤﻠﺔ ‪ ،DoS‬از اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 6000‬ﻛـﺎرﺑﺮ و ‪1000‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺧﻴﺮ از ﺣﻤﻠﺔ ‪ ،DoS‬ﺣﻤﻠﻪاي‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺻـﻨﻌﺖ ﺿـﺒﻂ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،1‬ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻳﺘﺶ )‪ (riaa.org‬از ‪24‬‬ ‫ژاﻧﻮﻳﺔ ‪ 2003‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﻫﻔﺘـﻪ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻼشﻫﺎي اﻳﻦ اﺗﺤﺎدﻳﻪ در ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﺎﻳﻞ‪ 2‬ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﻣﺘﻮن و اﺑﺰارﻫﺎي راﻳﮕﺎن ﺗﻬـﺎﺟﻢ و‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )اﻏﻠـﺐ ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛـﺎﻓﻲ وﻗـﺖ دارد(‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﻣﻬـﺎﺟﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ SearchSecurity.com .‬در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 16‬ژوﺋﻦ ‪ 2004‬ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ وﺳـﻴﻊ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ‪ DDoS‬را ﺑـﻪ آﻛﺎﻣـﺎي‪ 3‬ﮔـﺰارش داد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮي اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓِﺪﻛﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و ﮔﻮﮔـﻞ(‬ ‫را دﭼﺎر اﺷﻜﺎل ﻛﺮد‪  .‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴـﺰ ‪ DoS‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻋﻤـﻼً ﺑﻘـﺎي ﻳـﻚ ﺳـﺎﻳﺖ ﺗﺠـﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻣﻮرد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺎﻧﻜﻮ‪ 4‬ﻣـﻮردي‬ ‫را ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺣﻤـﻼت ‪ ،DoS‬ورﺷﻜـﺴﺖ ﺷـﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ افﺑﻲآي اراﺋـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ ،‬در اﺛـﺮ ‪ ،DoS‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﺳـﺎﻳﺮ اﻧـﻮاع‬ ‫ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻀﺮر ﺷﺪهاﻧﺪ )‪.(Gordon et al., 2004‬‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣ‪‬ﻮدِم‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪5‬‬

‫ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ از ﻣ‪‬ﻮدِم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣ‪‬ـﻮدِمﻫـﺎ در دو ﻧـﻮع‬ ‫‪Recording Industry Association of America (RIAA) ‬‬ ‫‪File Sharing ‬‬ ‫‪Akamai‬‬ ‫‪Panko (2004) ‬‬ ‫‪Who are on the road ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1163‬‬

‫ﻣﺠﺎز و ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣ‪‬ﻮدِمﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬ﻧﻮع دوم زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣ‪‬ﻮدِم ﻣ‪‬ﺠﺎز در دﺳـﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي آن دﺷـﻮار‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣ‪‬ﻮدِمﻫﺎي ﻣﺠﺎز ﺻﺮﻓﺎً دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺤﺪودي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﻮدِمﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺧﻄﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔـﻮذ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﻣﻬﺎﺟﻤـﺎن آﺳـﺎن اﺳـﺖ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﺔ ﺷﺮﻛﺖ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣ‪‬ﻮدِمﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻠﻮد ﻛﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫داراي وﻳﺮوس ﻳﺎ "درﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ" در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﻫﺎي ﻣﺨﻔـﻲ‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذﮔﺮان اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ روشﻫـﺎي ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﻣ‪‬ـﻮدِم‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ )‪ White (1999‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﻓﺮاد ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫﺎﻳـﺸﺎن را ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﺣﻤﻼت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺮور زﻣـﺎن ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫)‪ .(Gordon et al., 2004‬در اﺑﺘﺪا ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻣﻠﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ آﻧﭽﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ )ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ‪ ،Panko, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﺪهاي از ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫دوﻟﺖ ﻓﺪرال در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺟﺮاﺋﻢ و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫"ﺟـﺮم" ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻧﻘـﺾ ﻗﺎﻧـﻮن اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺠــﺮﻣﻴﻦ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ زﻳـﺮ ﭘـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴـﻦ ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﻼﻫﺒـﺮداري‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴـﻦ وﻳــﮋه ﺗﺨﻠﻔــﺎت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻧﻴـﺰ زﻳـﺮ ﭘــﺎ ﮔــﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﮔــﺰارش اِفﺑـﻲآي‪،‬‬ ‫ﺧـﺴـﺎرت ﻳـﻚ ﺳﺮﻗــﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺘــﻮﺳﻂ ‪ 3000‬دﻻر ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺧـﺴﺎرت ﺟــﺮاﺋﻢ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺣﺪوداً ‪ 23،000‬دﻻر اﺳﺖ؛ اﻣـﺎ ﺧـﺴـﺎرت ﻳـﻚ ﺟـﺮم ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺣـﺪود‬ ‫‪ 600،000‬دﻻر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 3-15‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻘﺮرات ﻛﻠﻴﺪي ﻓﺪرال آﻣﺮﻳﻜﺎ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺨﻠﻔــﺎت ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻛــﺮده اﺳــﺖ )ﺑــﺮاي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد اﻳــﻦ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫‪ epic.org/security‬و ‪ Volonino and Robinson, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪1‐  Authorized and not Authorized ‬‬ ‫‪2‐  Rogue Modems ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1164‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-15‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻠﻴﺪي دوﻟﺖ ﻓﺪرال آﻣﺮﻳﻜﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻛﻠﻴﺪي‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺪرال‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎل ‪1974‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻗــﺎﻧﻮن دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺟﻌﻠــﻲ و ﻛﻨﺘــﺮل ﺟــﺮاﺋﻢ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫‪Ã‬‬

‫دوﻟﺖ را از ﺟﻤﻊآوري ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺪﻓﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎر روﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻠﺐ در ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ را ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﻣﺼﻮﺑﻪ اﻛﺘﺒﺮ ‪(1984‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻘﻠﺐ و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﺎل ‪1986‬‬

‫‪Ã‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗـﺎﻧﻮن ﺣــﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺳــﺎل‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻟﻴﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺪون اﺟـﺎزه ﻣﺤـﺎﻛﻢ ﻗـﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻨـﻮع‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1986‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﺎل ‪1987‬‬

‫‪Ã‬‬

‫رﻋﺎﻳﺖ اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد‪ ،‬اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺳﺎل ‪1988‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺎل ‪1994‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ارﺳﺎل ﻋﻤﺪي وﻳﺮوسﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗــﺎﻧﻮن ﺣﻔﺎﻇــﺖ از زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ ﻣﻠــﻲ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺳــﺎل‬

‫‪Ã‬‬

‫از اﻃﻼﻋﺎت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1996‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﮔِﺮَم‪ -‬ﻟﻴﭻ‪ -‬ﺑﻠﻴﻠِﻲ‪ ،1‬ﺳﺎل ‪1999‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻬﺒﻮد اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳﺎل ‪2000‬‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ دادهﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ و ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه را‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي ﺧﺒـﺮ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻴﺶ ﻣﻮرد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎﺗﺮﻳﻮت‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﻣﺰاﺣﻤﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻘﻠﺐ ﻛﺎﺑﻠﻲ‬

‫‪Ã‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻛﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻼﻫﺒﺮداري را ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺻﻼح ﺷﺪه و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧـﻮنﮔﺬاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اِفﺑﻲآي‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ ﺣﻔﺎﻇـﺖ از‬ ‫زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫــﺎي ﻣﻠــﻲ‪ 3‬را ﺗــﺸﻜﻴﻞ داده اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻫﻤﻜــﺎري دوﺟﺎﻧﺒــﻪ ﺑــﻴﻦ دوﻟــﺖ و ﺑﺨــﺶ‬ ‫ﺧﺼـﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﺎﻇﺖ از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺨـﺎﺑﺮات‪ ،‬اﻧـﺮژي‪،‬‬ ‫‪1‐  Gramm‐Leach‐Bliley Act ‬‬ ‫‪2‐  Patriot Act ‬‬ ‫‪3‐  National Infrastructure Protection Center (NIPC) ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1165‬‬

‫ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜــﺪاري و ﺗــﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒــﺎر و ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻓــﻮرﻳﺘﻲ و دوﻟﺘــﻲ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬اِفﺑــﻲآي‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺗﻬﺎﺟﻤـﺎت ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ 1‬را ﻧﻴـﺰ ﺗـﺸﻜﻴﻞ داده ﻛـﻪ ﻣﻮﻇـﻒ ﺑـﻪ ﺷﻨـﺎﺳــﺎﻳﻲ و‬ ‫ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻮارد ﺳﺮﭘﻴﭽـﻲ از ﻗـﺎﻧﻮن ﻛﻼﻫﺒـﺮداري و ﺳـﻮء اﺳـﺘﻔﺎدهﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ 2‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌـﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻬﺎﺟﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد‪،‬‬ ‫ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﻋﻤﺪه ﺷـﺒﻜﺔ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺗﺠـﺎوز ﺑـﻪ ﺣـﺮﻳﻢﻫـﺎي ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺟﺎﺳــﻮﺳﻲ ﺻﻨﻌﺘــﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺮاﺋﻢ ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﻴﻢ واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ 3‬واﻗﻊ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣِﻠﻮن‪ (cert.org) 4‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ‪ ،CERT‬از ﺳـﻪ ﺗـﻴﻢ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣـﻮادث‪ ،5‬ﺗـﻴﻢ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮي‪ ،6‬ﺗـﻴﻢ ﺗﺤﻠﻴـﻞ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫آرﺗﻴﻔﻜﺘﺰ‪ .7‬ﺗﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ روﻳﺪاد‪ ،‬ﮔﺰارش ﺣﻤﻼت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و اﻃﻼﻋﺎت و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ وﻗـﺎﻳﻊ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه را ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ ،‬اراﺋــﻪ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺗــﻴﻢ ﻛﻨﺘــﺮل آﺳــﻴﺐﭘــﺬﻳﺮي‪ ،‬ﮔــﺰارشﻫــﺎﻳﻲ را در ﻣــﻮرد‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮيﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫـﺎ را ﺗﺄﻳﻴـﺪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳـﻦ آﺳـﻴﺐﻫـﺎ آﮔـﺎه ﺷـﺪه و اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﻻزم ﺑﺮاي روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻴﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﺮ ﻛـﺪﻫﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺣﻤﻼت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ )ﻣﺜﻞ وﻳﺮوسﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي( ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺪﻫﺎ و راهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺸﻨﺪ و آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬وارد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻣﻨﻴـﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )‪،(gocsi.com‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻳﺎن ﺳﺎﻻﻧﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧـﻮع آن‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ‪ 200‬ﺗـﺎ ‪ 400‬درﺻـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎل ‪ 1999‬ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ از اﻃﻼﻋـﺎت؛ ﻛـﺎري ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺸﻜﻼت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫‪Regional Computer Intrusion Squads ‬‬ ‫‪The Computer Fraud and Abuse Act ‬‬ ‫‪Computer Emergency Response Team (CERT) ‬‬ ‫‪Carnegie Mellon University ‬‬ ‫‪Incident Handling Team ‬‬ ‫‪Vulnerability Handling Team ‬‬ ‫‪The Artifact Analysis Team ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1166‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم داده و ﺑﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎ و اﺧﺘﻴـﺎرات در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ Talleur, 2001‬و ‪ Atlas and Young, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﮔﺮوه از اﺟﺰاء ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﮔـﺮدد‪:‬‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ )‪ Doughty, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از روﻳﻜﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ روﻳﻜـﺮد‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﺎﻣﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﺘﻮان ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺣﻔﺎﻇـﺖ از داراﻳـﻲﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬دال‪ ،1‬اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد را ﺑـﺎ ذﻛـﺮ ﺷـﺶ وﻳﮋﮔـﻲ ﻋﻤـﺪه آن‪ ،‬ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻫﻢراﺳﺘﺎﻳﻲ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎي اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﺪت در ﺣﺎل اﺟﺮا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﭘﻴﺶﻓﻌﺎل‪ .2‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻤﺎﻧﻴﺪ؛ آﻣﺎده و ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧـﻪ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‬ ‫و ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻻزم را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺄﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ آزﻣﺎﻳﺶ و ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﻮد ﺗـﺎ از ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﻨﺎﺳـﺐ آن‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫• رﺳﻤﻲ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ رﺳﻤﻲ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-15‬ﻳﻚ ﻣـﺪل اﻣﻨﻴـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ دال ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه اﺳـﺖ را ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟـﺎﻣﻊ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد از اﺟﺰا و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ را ﺑﻴﺎن ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬داﻓﺘﻲ‪ 3‬ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي را ﺑﺮاي ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬اراﺋـﻪ داده اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘـﺔ‬ ‫اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻣﻨﻴـﺖ را ﺑﺮﻋﻬـﺪه دارد؛ ﻣﻌـﺎون اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫)‪ Robinson, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1‐  Doll et al. (2003) ‬‬ ‫‪2‐  Proactive ‬‬ ‫‪3‐  Daughty (2003) ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1167‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪4-15‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ اﻣﻨﻴــﺖ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ .‬ﻣﻨﺒـــﻊ‪:‬‬

‫‪.Doll et al., 2003‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل و آﮔﺎﻫﻲ‬

‫آﮔﺎﻫﻲ از ﺧﻄﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و درك راه ﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺿﺮوري اﺳـﺖ )‪ cert.org‬و ‪ sans.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫آﺳﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ ارزان‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت اﺻﻠﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻃﻼﻋﺎت در ﺟﺪول ‪ 4-15‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮاي ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ دﻓـﺎﻋﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛـﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن دارد‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻫـﺮ ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻈـﺎرت ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬وﻇﻴﻔﺔ ﺗﻚ ﺗﻚ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ )‪ ،Pooley, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ وارد ﻛﺮدن ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ )ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي دﻓـﺎﻋﻲ( ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺣﻮادث ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﺮﭼـﻪ ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ ﻣـﺸﻜﻼت‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد و ﺟﺒﺮان آﺳﻴﺐﻫﺎ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺸﻜﻼت ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ )اﻳﻦ‪ ،‬روﻳﻜـﺮد ﻛـﺎراﻳﻲ اﺳـﺖ(‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را در زﻣﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﻧﮕﻬﺪاري آن‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘـﺔ ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ دﻓﺎع‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺣﺎدث ﺷﺪن ﺟ‪‬ﺮم‪ ،‬دﻓﺎع ارزﺷﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪1168‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-15‬دﺷﻮاريﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫• ﺻﺪﻫﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه وﺟﻮد دارﻧﺪ و داﺋﻤﺎً ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮدازﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺎﻟﻚ داراﻳﻲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ‪ ،‬از دور ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل وﻳﺮوسﻫﺎ(‪ ،‬داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان درس‬ ‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫• ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻓﺮاد دوﺳﺖ دارﻧﺪ روﻳﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ روﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬دﺷﻮار و دﺳﺖ‬ ‫و ﭘﺎ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪهاي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮاي ارﺗﻜﺎب ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺣﺪاﻗﻞ داﻧﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪،‬‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روشﻫﺎي ﻧﻔﻮذ را ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﮕﺎن از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺨﺎﻃﺮات‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻮادث اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺗﻘﺒﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻤﻠﻪاي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺖ زﻳﺮا ارزﻳﺎﺑﻲ ارزش ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ ﻓﺮﺿﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻓﺎﻋﻲ ﺧﻮب‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ آﮔـﺎﻫﻲ اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻋﻀﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﺗﻬﺪﻳـﺪات اﻣﻨﻴﺘـﻲ آﮔـﺎه ﺑـﻮده و داﺋﻤـﺎً ﺟـﺮاﺋﻢ و ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎوران اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﺔ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،Wiederkehr,  2003 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺗـﺎﻟﻴﻮر‪ ،1‬در‬ ‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬آﻣﻮزش آﮔﺎﻫﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻨــﻮع ﺗﻬــﺪﻳﺪات اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰمﻫـﺎي دﻓـﺎﻋﻲ زﻳـﺎدي ﻧﻴـﺰ ﻣﻮﺟـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻛﻠﻴﻪ اﺟﺰاء ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه داده‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬ ‫‪1‐  Talleur (2001) ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1169‬‬

‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺑﻌـﺪي‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ راﻫﺒـﺮدﻫـﺎي دﻓـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺗﺪاﻓﻌﻲ‪:‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟‬

‫ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺗﺪاﻓﻌﻲ و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪف و ﻧـﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ‪ -‬ﻓﺎﻳـﺪه ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫دارد‪ .‬اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ راﻫﺒﺮدﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﺑﺎزداﺷﺘﻦ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ را از ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز دارﻧﺪ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از آن اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً زﻣﺎﻧﻲ اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﺳﻴﺐ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ )‪ Scalet, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺨﺎﻃﺮات‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ و ﻣﻌﻘـﻮل‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﺸﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت آﺳـﻴﺐﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻘـﺪر‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آن آﺳﺎنﺗﺮ اﺳـﺖ و آﺳـﻴﺐﻫـﺎي ﻛﻤﺘـﺮي وارد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي وﻳﮋة ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ را‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن آﺳﻴﺐ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ راﻫﺒﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳـﺎﻧﺪن )ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮدن( داﻣﻨـﺔ‬ ‫آﺳﻴﺐ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﺮوز ﻳﻚ اﺧﺘﻼل اﺳﺖ )ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻴﺐ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ اﺧﺘﻼل‪ 1‬ﻛﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬آن را در ﺣـﺎﻟﺘﻲ ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎل ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﻋﻴﺐ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺎﻻ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﺷﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ Kelly, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت آﺳـﻴﺐدﻳـﺪه را ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از روشﻫـﺎي ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺗﻌـﻮﻳﺾ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮ آﻧﻬﺎﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ Kelly (2004) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﺼﺤﻴﺢ‪ .‬اﺻﻼح ﻋﻮاﻣﻞ آﺳﻴﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ وﻗﻮع ﻣﺠﺪد ﻣﺸﻜﻞ ﮔﺮدد‪  .‬‬

‫‪1‐  Fault Tolerant ‬‬

‫‪1170‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪5-15‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻣﻬﻢ‪.‬‬

‫‪ .6‬آﮔﺎﻫﻲ و ﺗﺒﻌﻴﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ از ﺧﻄـﺮات و ﺗﻬﺪﻳـﺪات آﮔـﺎه ﺷـﻮﻧﺪ و از‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻗﻮاﻋﺪ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻫﺮ راﻫﺒﺮد دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از اﻳﻦ اﻫـﺪاف‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮد‪ .‬در ﺑﺤـﺚ ﻣـﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي دﻓـﺎﻋﻲ ﺑـﻪ دو دﺳـﺘﺔ اﺻـﻠﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 1‬و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ .2‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 5-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨـﺪﻳﻦ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺪون درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺳﺨﺖاﻓﺰار و ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ داده‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻘﻞ از ﻧـﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻆﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در دو ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي‪ ،‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ اﻳﻦ دو ﮔـﺮوه از ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫‪1‐  General Controls ‬‬ ‫‪2‐  Application Controls ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪1171‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي دﺳﺘﺮﺳـﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي اﻣﻨﻴـﺖ داده‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬ ‫)ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ( و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي اداري‪ ،‬اﻧﻮاع اﺻﻠﻲ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺴﻬﻴﻼت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ از داراﺋـﻲﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ داده‪،‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬دﻓﺘﺮﭼﻪﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ دﻳﻮار دﻓـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ و‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺎﺧﺖ آن‪ ،‬از ﻫﻤـﻪ آﺳـﺎنﺗـﺮ اﺳـﺖ و از ﺳﻴـﺴﺘﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺣـﻮادث و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻬﺪﻳﺪات اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺮﻛﺰ داده‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل و ﺿﺪآب ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺪانﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آﺗﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ آبﭘﺎش‪،‬‬ ‫ﭘﻤﭗﻫﺎي آب و ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻣﻨﺎﺳﺐ زﻫﻜـﺸﻲ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻔـﺎء ﺣﺮﻳـﻖ ﮔـﺎز ﻫـﺎﻟﻮن‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راه ﺣﻞ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺎﺗﺮيﻫﺎي اﺿﻄﺮاري ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺧﺎﻣﻮشﺷﻮﻧﺪه‪ 2‬ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﺔ ﻣﻄﺒﻮع ﻛﻪ ﺑـﻪ درﺳـﺘﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﺪه و ﺑـﻪﺧـﻮﺑﻲ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺸﺪار ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻤﺖﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﺔ دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺳـﺮﻗﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺳـﻴﺎر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ از دﺳﺖ دادن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ از دﺳـﺖ رﻓـﺘﻦ‬ ‫دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺟﺎﻟﺐ و ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺗﻮﺳﻂ ‪ targus.com‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Panko, 2004 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻛـﺎرﺑﺮان ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻳـﺎ ﻛـﻞ آن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روش‪ ،‬اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ دﻳـﻮار دﻓـﺎﻋﻲ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬

‫‪1‐  Fire‐enveloping Halon gas systems ‬‬ ‫‪2‐  Shutoff and Backup Batteries ‬‬

‫‪1172‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺧﻮديﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز و ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺠـﻮز داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬اﺻـﻮﻻً ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 3‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ اﺳـﺖ‪ (1) :‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧــﻪ‪ (2) ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ (3) ،‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ ﻳﻜــﺴﺮي دﺳــﺘﻮرات‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎزات‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و دادهﻫﺎي ﺧﺎص در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﻨﺘـﺮل دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣِﻴﻦﻓﺮﻳﻢﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ‪ ،‬وﺳـﺎﻳﻞ ﺳـﻴﺎر و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ دﻳـﻮارهﻫـﺎي آﺗـﺶ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫روﻳﻪﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮي را ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻨﺎﺳﺔ ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد‪ 1‬ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﻴﻮة ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮان ﺧﻮاﻫـﺎن‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬ ‫• ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﺑﺮ آن را ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ رﻣﺰ ﻋﺒﻮر‪  .‬‬ ‫• ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﺑﺮ آن را دارد‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ژﺗﻮن‪  .2‬‬ ‫• ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻀﺎ‪ ،‬ﺻﺪا‪ ،‬اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﻳﺎ اﺳﻜﻦ ﺷﺒﻜﻴﻪ )ﭼﺸﻢ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ 3‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫ﻳﺎ رﻓﺘﺎري ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ Alga, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴـﺖﺳﻨﺠﻲ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل زﻳـﺴـﺖﺳـﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷﻴــﻮة ﺧﻮدﻛـﺎر ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻳﺎ رﻓﺘﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد را ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭘﻴﺶ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ "اﻣﺘﻴﺎز ﻗﻴﺎﺳﻲ" را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺸـﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬دادهﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ و از ﭘﻴﺶ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 6-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺪاول ﺗـﺮﻳﻦ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪1‐  Unique User‐Identifier (UID) ‬‬ ‫‪2‐  Token  ‬‬ ‫‪3‐  Biometric ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1173‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-15‬ﻧﺤﻮه ﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬رﺳﻢﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﺑﺎن‪.‬‬

‫• ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﻬﺮه‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬از ﭼﻬﺮة ﺷﻤﺎ ﻋﻜﺲﺑﺮداري ﻛـﺮده و آن را ﺑـﺎ ﻋﻜـﺴﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﭼﻬﺮة ﺷﻤﺎ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬اﻳﻦ روش در ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮان در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﺑﺠﺰ در ﻣﻮرد دوﻗﻠﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫• اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ اﺟﺎزة دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ )اﺳـﻜﻦ اﻧﮕـﺸﺖ( او‬ ‫ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺣﺎوي اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﻓﺮد ﻣﺠﺎز ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﺗـﺎ او را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻨـﺪ(‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ اﻛﻨـﻮن ﺑﺨـﺸﻲ از‬ ‫وﻳﻨﺪوز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺛـﺮ اﻧﮕـﺸﺖ ﺳـﻮﻧﻲ‪ 1‬را‬ ‫ﻣﻲداد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﺳﺎل ‪ ،2004‬ارﺳﺎل ﻟﭗﺗﺎپﻫـﺎي ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻤﺴﻲ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ‪ 2‬را آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ Synaptics.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺷﻜﻞ دﺳﺖ‪ .3‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ اﺳﺖ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺗﻔـﺎوت‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ دورﺑﻴﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬از دﺳـﺖ ﻛـﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻋﻜـﺲ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ از دﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮل و ﻛﻠﻔﺘـﻲ اﻧﮕـﺸﺖﻫـﺎ( ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪1‐  Sony’s fingerprint recognition device  ‬‬ ‫‪2‐  Fingerprint‐Scanning touchpads  ‬‬ ‫‪3‐  Hand geometry ‬‬

‫‪1174‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫• اﺳﻜﻦ ﻋﻨﺒﻴﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري از ﻗﺴﻤﺖ رﻧﮕﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫)‪ iriscan.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻦ روش ﺑﺪون ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫از ﭼﺸﻢ ﻋﻜﺴﺒﺮداري ﺷﺪه و آن را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• اﺳﻜﻦ ﺷﺒﻜﻴﻪ‪ .‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ رﮔﻬـﺎي ﺧـﻮﻧﻲ ﺷـﺒﻜﻴﻪ در اﻧﺘﻬـﺎي‬ ‫ﭼﺸﻢ اﺳﻜﻦ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺷﺒﻜﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪  .‬‬ ‫• اﺳﻜﻦ ﺻﺪا‪ .‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺻﺪاي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺎ اﻟﮕﻮي ﺻﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺿﺒﻂ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• اﻣﻀﺎء‪ .‬اﻣﻀﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﺔ اﻣﻀﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬اﻳـﻦ روش‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎرت‪ -‬ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ 1‬را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺿﺮﺑﺔ ﻛﻠﻴﺪ‪ .2‬ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﺻـﻔﺤﺔ ﻛﻠﻴـﺪ وارد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ آن ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫روشﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﻣﺎﺳﻨﺠﻲ ﭼﻬﺮه‪ 3‬ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي زﻳــﺴﺖﺳــﻨﺠﻲ اﻛﻨــﻮن داﺧــﻞ ﺑــﺴﻴﺎري از ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﺳــﺨﺖاﻓــﺰاري و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﮔﻨﺠﺎﻧـﺪه ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ اﺟﻤـﺎﻟﻲ و ﻣﻘﺎﻳـﺴﺔ‬ ‫ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎ‪ Jain  et  al.  (1999  and  2000) ،‬و )‪ Alga  (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي‬ ‫زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ :‬در ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬دﻗﻴﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ اﻓـﺮاد‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ Caulfield, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ داده‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣﻔﺎﻇـﺖ داده در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻓـﺸﺎي ﺗـﺼﺎدﻓﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﻋﻤﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز و ﻳﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺗﺨﺮﻳﺐﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‪ ،‬ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،4‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ارﺗﺒﺎﻃﻲ داده‪ /‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ /‬ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬و روﻳﻪﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣﻨﻴـﺖ داده‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻧﻜـﺎت‬ ‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮕﻲ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﻲ داده و ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ داده‪.‬‬ ‫‪Photo‐card ID system ‬‬ ‫‪Keystroke dynamics ‬‬ ‫‪Facial thermography ‬‬ ‫‪Security access control programs ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1175‬‬

‫دو اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ در اﻣﻨﻴﺖ داده ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪:‬‬ ‫• ﺣﺪاﻗﻞ اﻣﺘﻴﺎز دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ .‬ﺻﺮﻓﺎً اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان "آﻧﭽـﻪ ﻻزم اﺳـﺖ ﺑﺪاﻧـﺪ" ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• ﺣﺪاﻗﻞ اﻓﺸﺎ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎس دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﺔ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ آن را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛـﺎر ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﭘـﺮدازش‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه و اﻧﺘﻘـﺎل داده‪ ،‬ﺑـﻪ آن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ داده‪ 1‬وﺿﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻳﺎ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ داده‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﺪي ﻳـﺎ ﺗـﺼﺎدﻓﻲ اﺗﻔـﺎق ﻧﻴﻔﺘـﺪ‪ ،‬وﺟـﻮد دارد و در واﻗـﻊ ﺣﻔﺎﻇـﺖ از داده ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺷـﺒﻜﻪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺷﺒﻜﻪ روز ﺑﻪ روز ﭘ‪‬ﺮ اﻫﻤﻴﺖﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺨﺶ ‪ ،5-15‬ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي اداري‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎ اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﻓﻨـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﺪور رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 5-15‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي از ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎ را ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺗﻠﻘـﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ .‬اﺷﻜﺎل در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﭘ‪‬ـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪاي‬ ‫را ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ دﻻﻳﻞ آن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫـﺎ ﻳـﺎ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻲدﻗﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن آزﻣﻮنﻫـﺎ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨـﺪي ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي آزﻣﻮن و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي‪ ،2‬و اﻋﻤﺎل اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Data integrity ‬‬ ‫‪2‐  Configuration Management ‬‬

‫‪1176‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-15‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي اداري‬ ‫• اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬آﻣﻮزش و ﻧﻈﺎرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫• ﺗﻘﻮﻳﺖ وﻓﺎداري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫• ﻟﻐﻮ ﺳﺮﻳﻊ اﻣﺘﻴﺎزﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﺧﺮاﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫• اﻟﺰاﻣﻲ ﻛﺮدن ﺗﻐﻴﻴﺮ دورهاي ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒﻮر(‬ ‫• ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي )ﺟﻬﺖ ﺳﺎدهﺗـﺮ ﻛـﺮدن ﻣﻤﻴـﺰي و ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن(‬ ‫• ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻗﻴﻮد اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻳﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻋﺪم ﺷﺮارت ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻠﻴﺪي‬ ‫• ﺗﻔﻜﻴﻚ وﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕـﺮ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎي ﺣـﺴﺎس ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﻴﻦ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬در ﺣﺪي ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻋﻤﺪي ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي دورهاي ﺗﺼﺎدﻓﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ .‬دﻓﺘﺮﭼﻪﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ‪ 1‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻳﻜـﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ اﻳﺠـﺎد ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا درك آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕـﺎرش دﻗﻴـﻖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪروز ﻛﺮدن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي و ﺗﺴﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﻣـﺴﺘﻨﺪﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣــﻞ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪ‪ 2‬را ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﺑ‪‬ــﺮوز ﻣــﺸﻜﻼت‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪  .‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و روﻳﻪﻫﺎي ﻣﺼﻮب‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در راﺳــﺘﺎي ﺑﻮدﺟــﻪ ﺗﺨــﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘــﻪ‪ ،‬زﻣــﺎنﺑﻨــﺪي‪ ،‬اﻗــﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘــﻲ و ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﭘﺮدازﺷـﻲ و‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬دادهﻫـﺎ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺘﻮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ را‬ ‫‪1‐  Manuals  ‬‬ ‫‪2‐  Intelligent agents ‬‬

‫‪ 4-15‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪1177‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻲ از ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه اﺻـﻠﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪:‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي ورودي‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﭘـﺮدازش داده و ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑـﺮد و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ از‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ورودي‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ورودي‪ ،1‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ داده‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان دﻗﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن و ﺳﺎزﮔﺎري دادهﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ورودي‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ دارﻧﺪ و از ﺑ‪‬ﺮوز وﺿﻌﻴﺖ "ورودي ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻏﻠـﻂ‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد"‪ 2‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ورودي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن‪ .‬اﻗﻼم ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮل ﻣﺸﺨﺼﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻣﺜﻼً ﺷﻤﺎره ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ 3‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫‪ 9‬رﻗﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬آدرسﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮ‪ ،‬اﻳﺎﻟﺖ و ﻛﺪﭘﺴﺘﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻗﺎﻟﺐ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪاردي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣﻔـﻆ ﺷـﻮد‬ ‫)ﻣﺜﻼً ﻛﺪ ﭘﺴﺘﻲ ﺑﻌﺪ از آدرس ﻣﻲآﻳﺪ(‪  .‬‬ ‫‪ .3‬داﻣﻨﻪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ دادهﻫﺎ در ﻳﻚ داﻣﻨﻪ ﺧﺎص ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬داﻣﻨـﻪ ﻛﺪﭘـﺴﺘﻲ‬ ‫ﺑﻴﻦ ‪ 00000‬و ‪ 99999‬اﺳﺖ و ﺳﻦ ﻳـﻚ اﻧـﺴﺎن ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺜﻼً از ‪ 120‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺳﺎﻋﺘﻲ در ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ‪ 50‬دﻻر ﺗﺠﺎور ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﺎزﮔﺎري‪ .‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ‪ 2‬ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در دادهﻫﺎي ﺳﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺮدﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﭘﺮدازﺷﻲ‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﭘﺮدازﺷـﻲ‪ ،4‬ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ دادهﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬ ‫ﭘﺮدازش‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪدرﺳﺘﻲ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺠﺎز‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﺧﺎﺻـﻲ را داده و ﺑـﺮ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Input controls ‬‬ ‫‪Garbage‐In, Garbage‐Out ‬‬ ‫‪Social Security number ‬‬ ‫‪Processing controls ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1178‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،1‬ﺻﺤﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺒـﺎر‪ ،‬ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻮدن و ﺳـﺎزﮔﺎري‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮدازش ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣﻤﻴـﺰي و اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬ ‫اِﺷﻜﺎلﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل در ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ و ﻋﻠﻞ ﺑ‪‬ﺮوز ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ را ﺑـﺮاي ﺣـﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ‪ 2‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺠﺎز ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮﺧــﻲ از ﺣــﻮادث ﻛــﻪ در ﺑﺨــﺶ ‪ 3-15‬ﺷــﺮح داده ﺷــﺪ‪ ،‬ﺑــﻪ آﺳــﻴﺐﭘــﺬﻳﺮي اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ و‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ اﺷﺎره داﺷـﺖ )‪ Sivasailam et al., 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻜﻪﺑﻨﺪي‪ 3‬ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ ﻣـﺴﺎﺑﻘﻪاي اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻴﺎن "ﻗﻔﻞﺳﺎزان"‪ 4‬و "ﻗﻔﻞ ﺷﻜﻦﻫﺎ"‪ .5‬ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻔﻞﺳﺎزان در ﻣﻮﺿﻊ ﻗﺪرت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫آﻳﻨﺪة اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎ از ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺷـﺒﻜﺔ دﻳﮕـﺮ ارﺳـﺎل ﮔﺮدﻧـﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‪ ،‬ﻛـﺎر ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺷـﺒﻜﻪ را دﺷـﻮار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺎﻳﺪ ﻫـﻴﭻﮔـﺎه‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﺧﻨﻪاي اﻳﺠﺎد ﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي درك داﻣﻨـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﻴﻪاي اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪ 2004‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ از ﻣﺮورﮔـﺮ‬ ‫‪ Internet  Explorer‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻔﻮذﮔﺮان ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب و رﻣﺰ ﻋﺒﻮر‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪) ecommercetimes.com ،‬ﺑﺨـﺶ اﺧﺒـﺎر‪ 28 ،‬ژوﺋـﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﺎل ‪ (2004‬و ‪ cert.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از ﻓﻨـﻮن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻔـﻮذﮔﺮان‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وب‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 3-15‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W15.9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﻳﻞ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻤـﺪه اﻣﻨﻴﺘـﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ را ﺷـﺮح ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﻓﺼﻮل ‪ 4‬و ‪ 5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Output controls ‬‬ ‫‪Output ‬‬ ‫‪Networked ‬‬ ‫‪Lock makers ‬‬ ‫‪Lock pickers ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1179‬‬

‫ﻣﻚ ﻛﺎﻧِﻞ‪ ،1‬اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را ﺑـﻪ ﺳـﻪ ﻻﻳـﻪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬اﻳﻤﻨـﻲ ﻣـﺮزي‬

‫‪2‬‬

‫)دﺳﺘـﺮﺳﻲ(‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ‪ 3‬و ﺻـﺪور ﻣﺠـﻮز‪ .4‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻻﻳـﻪﻫـﺎ‪ ،‬در ﺷـﻜﻞ ‪7-15‬‬ ‫ﻧﺸـﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر دﻗﻴـﻖ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺮ اﻗـﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﭘـﺎﻧﻜﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻻﻳﺔ اﻣﻨﻴﺘﻲ در ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪WebShield ،‬‬

‫ﻣﺤــﺼـﻮل ﻣ ــﻚﻛــﺎﻓﻲ‪ Firewall/VPN  Appliance ،5‬ﻣﺤــﺼـﻮﻟﻲ از ﺳﻴﻤ ــﻦﺗِ ـﻚ‪ 6‬و‬ ‫‪ Slewe and Hoogenboom, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺤـــﺼﻮﻻت و روشﻫـــﺎي اﻣﻨﻴﺘـــﻲ ﺑـــﺴﻴﺎري ﺑـــﺮاي ﺣﻔﺎﻇـــﺖ از اﻳﻨﺘﺮﻧـــﺖ‪ ،‬وﺟـــﻮد‬ ‫دارﻧــﺪ‪ .‬در ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﺑﻌــﺪي‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺧﻼﺻــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﺮح ﻣــﻮارد اﺻــﻠﻲ آﻧﻬــﺎ‪ ،‬ﺧــﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻲ ﻣﺮزي‬

‫ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ اﻳﻤﻨـﻲ ﻣـﺮزي‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 7-15‬ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ دﻳﻮارهﻫـﺎي آﺗـﺶ‬

‫‪7‬‬

‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-15‬ﺳﻪ ﻻﻳﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻣﻚﻛﺎﻧﻞ )‪.(2002‬‬ ‫‪McConnell (2002) ‬‬ ‫‪Border security ‬‬ ‫‪Authentication ‬‬ ‫‪Authorization ‬‬ ‫‪McAfee ‬‬ ‫‪Symantec ‬‬ ‫‪Firewalls ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1180‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗﺶ‪ .‬ﻧﻔﻮذ‪ 1‬ﭘﺪﻳﺪهاي رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘﻨﺘـﺎﮔﻮن ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده اﻳﻤﻦ ﺗﻠﻘـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺑـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ 250،000‬ﻧﻔـﻮذ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ )‪ .(Los Angeles Times, 1998‬ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﺑـﺮاي ﺻـﻨﻌﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ دارد‪ .‬ﻧﻔـﻮذ‪ ،‬ﭼﻨـﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺘﺪاوﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 80،000‬وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﻪ آن اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬دﻳـﻮارهﻫـﺎي آﺗـﺶ‪،‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮﻳﻦ روش ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪة ﻧﻔﻮذ ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ Fadia, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫دﻳﻮاره آﺗﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 2‬را‬ ‫ﺑﻴﻦ دو ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬اِﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺪي ﺑﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﻳﻤﻦ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ 98‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬از دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗﺶ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(Gordon et al., 2004‬دﻳـﻮاره آﺗـﺶ‪ ،‬از دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺎﻃﻌﻲ ﻛﻪ راه ﻋﺒﻮر را ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ دﻳـﻮارة آﺗـﺶ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ درﺑﺎرة اﺟﺎزة ﻋﺒـﻮر‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻳﻮارة آﺗﺶ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗـﺶ را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨــﻮان ﺟـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ذﺧﻴـﺮة اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛـﻪ ﺑﺎزدﻳـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﺟـﺎزة ورود ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺧـﻮد را در ﻣـﻮرد ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎ و ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺗﻌﻤﻴـﺮ اﻳـﺮاد‪ 3‬را داﻧﻠـﻮد ﻛﻨﻨـﺪ و ﻏﻴـﺮه‪.‬‬ ‫دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗـﺶ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ وﻳـﺮوسﻫـﺎﻳﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬وﻳﺮوسﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﭘﻨﻬــﺎن ﺷـﺪن در ﭘﻴﻮﺳـﺖ ﭘـﺴـﺖﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗﺶ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد دﻳـﻮارهﻫـﺎي آﺗـﺶ‪،‬‬ ‫‪ Panko, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺮوس‪ .‬وﻳﺮوسﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ )ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ ،2004‬ﺑـﻴﺶ از ‪120،000‬‬ ‫ﻧـﻮع آن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﺷــﺪ( و ﺑــﻪ ﮔــﺰارش اﻧﺠﻤــﻦ ﺑــﻴﻦاﻟﻤﻠﻠــﻲ اﻣﻨﻴــﺖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪) 4‬ﺑــﻪ ﮔــﺰارش‬ ‫‪Hacking ‬‬ ‫‪Access‐control policy ‬‬ ‫‪Bug‐fixes ‬‬ ‫‪International Computer Security Association ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1181‬‬

‫‪ ،(statonline, 2003‬اﻳﻦ رﻗﻢ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﺳـﺆال اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ وﻳﺮوسﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻨــﺪ؟ در ﺟــﺪول ‪ 6-15‬و )‪ ،Zenkin  (2001‬ﺑﺮﺧــﻲ از اﻳــﻦ روشﻫــﺎ ﺑﻴــﺎن ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ روش ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ 99‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺿﺪ وﻳﺮوس اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺮﻛﺖ ‪ .(symantec.com‬اﻟﺒﺘـﻪ‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺿﺪ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﺑﺮاﺑﺮ وﻳﺮوسﻫﺎﻳﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺣﻤﻠـﻪ ﻛـﺮده‬ ‫و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ وﻳـﺮوسﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ در اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ وﻳﺮوسﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗـﺮ‪ 3-15‬ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺟﺎﻣﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 6-15‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﻳﺮوسﻫﺎ‬ ‫راهﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ورود‬ ‫• وﻳﺮوسﻫﺎ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬از دﻳﻮارﻫـﺎي آﺗـﺶ‬ ‫ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• وﻳﺮوس ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺮ روي ﺳِـﺮور ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺑﺮان در ﺧﻄﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺪام ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﻣـﺴﺘﻨﺪات داﻧﻠـﻮد ﺷـﺪه را ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﺳﻜﻦ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت روزاﻧـﻪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد؛ ﻧـﺴﺨﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده ﺗﻬﻴـﻪ ﮔـﺮدد ﺗـﺎ ﺑﺘـﻮان دادهﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ؛ ﻣﻤﻴﺰي داﺋﻢ ﻛﺎرﻫﺎ‪.‬‬

‫• ﻓﻼﭘــﻲ آﻟــﻮده؛ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺳــﺮور ﻣﺤﻠــﻲ در ﻣﻌــﺮض ﺧﻄــﺮ؛‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺮ روي ﺳﺮور ﻗـﺮار‬

‫• از آزﻣﺎﻳﺶﻛﻨﻨﺪه وﻳﺮوس ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﻼﭘﻲﻫـﺎ در داﺧـﻞ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻳﺮوسﻫﺎ را ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺎر ﻳﺎ از راه دور‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ را ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﻄﺮ آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• وﻳﺮوس ﻗﺒﻼً ردﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ را ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرﮔﺬاري و ﭘﺲ از داﻧﻠﻮد‪ ،‬اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑـﻪ‬ ‫دﻓﻌﺎت ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﺷﺮوعﻛﻨﻨﺪه‪ 1‬ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻴﻢﻛﻨﻨـﺪه ﺳـﺎﻟﻢ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ‪.Nance (1996, updated 2003), p.171‬‬

‫‪1‐  Starter disk  ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1182‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 3-15‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از وﻳﺮوسﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن آﺛﺎر ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ وﻳـﺮوسﻫـﺎ‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﺔ زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﺿـﺪ وﻳـﺮوس ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧـﺼﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ب( زﻳﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬در‬ ‫ﺻــﻮرت اﻳﺠــﺎد اﺧــﺘﻼل در ﺳﻴــﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤــﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان وﻳــﺮوس اِﺳــﻜﻨﺮﻫﺎي دروازه‪ 1‬ﻧﻴــﺰ‬

‫پ( ﺧﺴﺎراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻢ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺷـﻤﺎ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ McAffee  VirusScan‬و‬

‫در اﺛﺮ ارﺳـﺎل ﻳـﻚ وﻳـﺮوس‪ ،‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ‬

‫‪  .(Norton AntiVirus‬‬

‫ﺛﺎﻟﺚ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫‪ .2‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬دﻳﺴﻚ ﺳﺨﺖ را اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻼﭘﻲ دﻳﺴﻚﻫﺎ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را ﻣـﺴﺪود‪ 2‬و‬ ‫اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .10‬ﺧﺴﺎرات را ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪  :‬‬

‫اﻟﻒ( دﺳـــﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـــﺎي دﻗﻴﻘـــﻲ در ارﺗﺒـــﺎط ﺑـــﺎ‬ ‫وﻳﺮوس ﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬

‫‪ .4‬دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد را ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺻﺎدر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺧﺪﻣﺎت ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪ .5‬از ﺗﻤﺎﻣﻲ دادهﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ و ﺑـﻪ دﻓﻌـﺎت‪،‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ورودي را اﺳﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻧﺴﺨﺔ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺑــﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳــﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ ﺑﻴﮕﺎﻧــﻪ اﻋﺘﻤــﺎد‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .7‬ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﻳـﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻧﻤـﻮدن ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎ‪،3‬‬ ‫اﺳﻜﻦ وﻳﺮوسﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ وﻳـﺮوسﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺣﻤﻠـﺔ وﻳـﺮوس‪ ،‬رﻳـﺴﻚ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪.(yahoomail ،‬‬ ‫ب( ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ وﻳــﺮوسﻳــﺎﺑﻲ و ﻛﻨﺘــﺮل آن‪ ،‬از‬ ‫ﻳــﻚ اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪه ﺧــﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ ،‬ﻛﻤــﻚ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري‬ ‫را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ارﺗﻜﺎب ﺑﻪ ﺟﺮم‬ ‫را ﺑﺮاي ﺧﻮديﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺮده و رﻳـﺴﻚ را ﺑـﻪ‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫پ( ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ از ﺷـﻤﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬

‫دارﻧﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪  :‬‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ /‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻀﺮر‬

‫اﻟﻒ( ﺧﺴﺎرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻣﺜﻼً زﻣﺎن ﺻـﺮفﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬

‫از ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﺘﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ )آن را ﺑﻨـﺪ‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ(‪.‬‬

‫"ﻗﻮه ﻗﻬﺮﻳﻪ"‪ 4‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ(‪.‬‬ ‫‪Gateway Virus Scanners  ‬‬ ‫‪Write‐protect ‬‬ ‫‪Laplinking or synchronizing  ‬‬ ‫‪“Force Majeure” clause  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1183‬‬

‫ت( ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺧـﻮد آﻣـﻮزش دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬

‫پ( ﻣﻬﺎر و ﻛﻨﺘﺮل‪ .‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧـﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴـﻪ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺴﺖﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺎي‬

‫ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻮاﻫﺪ را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒـﻮر را‬

‫ﺗﺠﺎريﺗﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬را اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴـﺪ و رﻳـﺴﻚ اداﻣـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬

‫‪ .11‬ﻣﺆﺳـــﺴﺔ اِساِياِناِس‪ (sans.org) 1‬ﻳـــﻚ ﺷـــﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ آﻣﻮزﺷـﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫ت( رﻳﺸﻪ ﻛﻨـﻲ‪ .‬ﻋﻠـﺖ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛـﺮده و از ﺑـﻴﻦ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬

‫ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻓﺎع را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑـــــــﻴﺶ از ‪ 100،000‬ﻋـــــــﻀﻮ دارد‪ .‬اِساِياِناِس‪،‬‬

‫ث( ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫رﻫﻨﻤﻮدﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي واﻛــﻨﺶ در ﺑﺮاﺑــﺮ ﻳــﻚ ﺣﻤﻠــﺔ‬

‫ج( ﭘﻴﮕﻴــﺮي‪ .‬ﮔــﺰارش ﭘﻴﮕﻴــﺮي ﺷــﺎﻣﻞ ﺟﺰﺋﻴــﺎﺗﻲ از‬

‫وﻳﺮوﺳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  :‬‬

‫آﻧﭽﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫اﻟﻒ( آﻣﺎدﮔﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ را ﭘﺎﻳﻪرﻳﺰي ﻛﺮده و ﻓﺮﻣـﻲ را‬ ‫ﻃﺮاﺣــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ ﻛــﻪ وﻗﺘــﻲ وﻳﺮوﺳــﻲ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‬ ‫ﮔﺸﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ از آن آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬از ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي زﻳــﺮ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ اﻃﻼﻋــﺎت و ﮔــﺎه‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪  :‬‬ ‫‪pgp.com‬‬

‫‪cert.org ‬‬

‫‪antivirus.com ‬‬

‫ب( ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ .‬ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ را ﺟﻤﻊ آوري‬

‫‪rsa.com ‬‬

‫‪ncsa.com ‬‬

‫‪symantec.com ‬‬

‫ﻛــﺮده‪ ،‬آﻧﻬــﺎ را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻧﻤــﻮده و ﻣﻘﺎﻣــﺎت را در‬

‫‪tis.com‬‬

‫‪iss.net ‬‬

‫‪mcafee.com ‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ‪.(cert.org‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻬﺎﺟﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬دﺷـﻮار اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻫﺮﭼﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﻣـﺸﻜﻮك‪ ،‬ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﻚ اﺑﺰار ﻣﻬﺎﺟﻢﻳﺎب‪ ،2‬در ﻣﺤﻞ ورود اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ )ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﻳﻚ دﻳﻮارة آﺗﺶ( ﻗﺮار داده ﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺪف‪ ،‬ردﻳـﺎﺑﻲ ﺳـﺮﻳﻊ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ Caddx ،‬از ﺷـﺮﻛﺖ ‪ Caddx  Controls‬و‬ ‫‪ IDS‬از ﺷﺮﻛﺖ ‪ .(Cisco‬ﻣﻬﺎﺟﻢﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ آﻣـﺎري ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﻴِﺮﻣ‪‬ﻦ‪ 10 ،3‬روش ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛـﺮده و ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ روشﻫﺎ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﺰاﺣﻤـﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ sans.org ،dshield.org ،‬و ‪ acm.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  SANS ‬‬ ‫‪2‐  Intrusion Detecting Device  ‬‬ ‫‪3‐  Biermann et al. (2001) ‬‬

‫‪1184‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺧـﺪﻣﺎت‪ .‬ﭘـﺲ از ﺣﻤﻠـﺔ ‪ DoS‬ﻛـﻪ در ‪6‬‬ ‫ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺮوه وﻳـﮋه از‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن در "ﮔﺮوه ﺿﺮﺑﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ"‪ 1‬ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي واﻛـﻨﺶ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻤﻠﻪﻫﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺑﻼدرﻧـﮓ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺑﻮد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎن دادهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ(‪.‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﺣﻤﻠﻪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻬـﺎﺟﻤﻴﻦ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ دﺳـﺘﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ردﻳﺎﺑﻲ ﺣﻤﻠﻪ‪ 2‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ وﻳﺮوﺳﻲ‪،‬‬ ‫‪ DoS‬ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻤﻠﻪﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﻣﻴﺰﺑـﺎن‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬـﺎﺟﻤﻴﻦ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﺗﻼﺷـﻨﺪ ﻫﻮﻳـﺖ ﺧـﻮد را ﭘﻨﻬـﺎن‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮ روشﻫﺎي ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ زاﻣﺒـﻲﻫـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ و ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ آدرس ‪ IP‬ﻧﺎدرﺳـﺖ؛ ‪ Panko, 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‬ ‫ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﻟﻲ و ﺷـﻴﻠﺪز‪ 3‬ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ردﻳـﺎﺑﻲ ﺧﻮدﻛـﺎر‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ را ﻧﻴﺰ در ﭘﻲ دارد )ﻣﺜﻼً اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ دادهﻫﺎﻳﻲ را از ﻟﺤﺎظ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲﺗـﻮان‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد(‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﺳﺎزي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺠﺎزي‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ روش ﻋﻤﺪه اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺮزي ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑـﻪ‬ ‫آن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺠﺎزي‪ 4‬اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ‪ VPN‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﻪ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ داراي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺳﺖ و در ﺑﻴﻦ رﻗﺒﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑـﺎ ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از ﻛﺪﮔـﺬاري‪ ،5‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ و ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،VPN .‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻄﻮط اﺟـﺎرهاي ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫـــﺎي ﻓﻨـــﺎوري در وبﺳـــﺎﻳﺖ‬

‫ﺳﻨﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﺮور دﺳﺘﺮﺳﻲ از راه دور‪ 6‬ﻛﻪ ارﺗﺒـﺎط ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد )راﻫﻨﻤـﺎي ﻓﻨـﺎوري ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﮔـﺰارش ﭘﺮاﻣِﺜـﻮم ﺗﻜﻨـﺎﻟﻮﺟﻴﺰ‪ ،7‬ﺑـﺎ‬ ‫‪Internet Engineering Task Force (IETF) ‬‬ ‫‪Attack traceback ‬‬ ‫‪Lee and Shields (2002) ‬‬ ‫)‪Virtual Private Network (VPN‬‬ ‫‪Encryption ‬‬ ‫)‪Remote Access Server (RAS‬‬ ‫‪Prometheum Technologies (2003) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1185‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ VPN‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راه دور ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪50‬‬ ‫درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ )در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ‪ 60‬ﺗـﺎ ‪ 80‬درﺻـﺪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺮﺳــﺪ(‪ .‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗﻮﻧــﻞ زدن ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ ﭘﺮوﺗﻜــﻞ‪ 1‬ﺑــﺮاي ﻛﺪﮔــﺬاري‪ ،‬ﻣﺤﺮﻣــﺎﻧﮕﻲ و‬ ‫ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ‪ ،‬ﺗــﻀﻤﻴﻦ ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ )‪ .(McKinley,  2003‬ﺑــﺮاي ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺑﻴــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد‬ ‫‪VPN‬ﻫﺎ‪ Fadia (2002) ،Garfinkel (2002) ،‬و)‪ McKinley (2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﻮﻳﺖ‬

‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﻮﻳﺖ در ﺣﻮزه اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻗﺪاﻣﺎت اﺗﺼﺎل ﺗﻠﻔﻨـﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺣﻔﺎﻇﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان‬ ‫ﻣﺠﺎز را ﻣﻠﺰم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎرة ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷﺨـﺼﻲِ از ﻗﺒـﻞ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه‪ 2‬ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ وارد‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ رﻣـﺰ ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪ ﻓـﺮد و ﺗﻐﻴﻴـﺮ آن ﺑـﻪ دﻓﻌـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ PIN ،‬و رﻣﺰ ﻋﺒﻮر را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻳﻚ ﮔﺎم ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺧـﺎص را‬ ‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﻮﻳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد؟ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‪ ،‬اﺛﺒـﺎت ﻫﻮﻳـﺖ اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ 7-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺪف‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ او اﺟـﺎزه اﻧﺠـﺎم‬ ‫آﻧﻬﺎ را دارد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺟـﺎي ﻓـﺮد دﻳﮕـﺮي ﺟـﺎ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻋﻄﺎي ﻣﺠﻮز ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي او ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﺗﺄﻳﻴـﺪ‪ ،‬داراي ﭘـﻨﺞ ﻋﻨـﺼﺮ اﺻـﻠﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ (1) :(Smith,  2002‬ﻓـﺮد ﻳـﺎ‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮد؛ )‪ (2‬وﻳﮋﮔﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻳﺎ ﮔﺮوه را از دﻳﮕـﺮان ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ )‪ (3‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ؛ )‪ (4‬ﻳﻚ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﺗﺄﻳﻴـﺪ؛ )‪ (5‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻓـﺮد )ﮔـﺮوه( ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ا ﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪  .‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺄﻳﻴﺪ دو ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ 3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻮيﺗﺮي اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﻲداﻧﺪ )رﻣﺰ ﻋﺒـﻮر‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺆال( را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻓﺮد دارد )ژﺗﻮن‪ ،‬وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ(‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Protocol tunneling ‬‬ ‫‪2‐  Personal Indentification Number (PIN) ‬‬ ‫‪3‐  Two‐Factor Authentication ‬‬

‫‪1186‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻛﺎرت دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻳﻚ ژﺗﻮن اﻧﻔﻌﺎﻟﻲ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ورود ﺑﻪ اﺗﺎقﻫﺎي ﺧـﺎص‬ ‫ﻳﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ژﺗﻮنﻫﺎي ﻓﻌﺎل‪ ،‬وﺳـﺎﻳﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ‪ ،PIN‬رﻣﺰ ﻋﺒﻮر ﻳﻜﺒﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛﻠﻴـﺪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ )‪ Panko,  2004 ،PKI‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( داراي‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﻄﺎي ﻣﺠﻮز‬

‫اﻋﻄﺎي ﻣﺠﻮز ﺑﻪ ﺻﺪور ﻣﺠﻮز اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﺸﺨـﺼﻲ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﻳـﺎ ﮔـﺮوهﻫـﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻮﻳﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﻓﺮاد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﭘـﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮ را ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ وي در ﻣﺤﺪودة ﻣﺠﺎز ﺧﻮد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ و ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎز او‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از وب و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﻛﺪﮔﺬاري‪ .‬ﻛﺪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﺘﻦ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻳﺎ اﻋﺪاد ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻧﺪن و درﻫﻢ رﻳﺨﺘـﻪ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻮر ﺧﺎﺻﻲ ﻗﺎﺑﻞ رﻣـﺰﮔـﺸﺎﻳﻲاﻧـﺪ‪ .‬رﻣﺰﮔـﺬاري ﺳـﻪ ﻫـﺪف را‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ )ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه و ﮔﻴﺮﻧﺪة ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﻛﻨﺘﺮل )ﻣﺎﻧﻊ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻳﺎ ﭘﻴﻐﺎم ﻣﻲﺷﻮد(‪،‬‬ ‫)‪ (3‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ )ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد ﻣﻲﮔﺮدد(‪.‬‬ ‫ﻛﺪﮔﺬاري در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻳﻜﻲ از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺪﮔﺬاري داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ اداره‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻛُﺪﮔﺬاري ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺗﺰرﻳﻖ داده ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ‪ 3‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺪ ﮔﺬاري ﺷﻮد‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي دادة ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ دادهﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ داده واﻗﻌﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫‪1‐  Passive token ‬‬ ‫‪2‐  Data Encryption Standard ‬‬ ‫‪3‐  Traffic Padding  ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1187‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي وِري ﺳـﺎﻳﻦ‪ 1‬و وﻳﺰا‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﻮاﻫﻲ دﻳﺠﻴﺘﺎلِ ﻛُﺪﮔﺬاري ﺷﺪه‪ 2‬را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑـﺪون اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬دارﻧﺪﮔﺎن ﻛﺎرت‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬ ‫از ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺧﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺠﺎزي‪ 3‬ﻧـﺎم دارد )ﻓـﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫وِريﺳﺎﻳﻦ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري ﺧﺮﻳـﺪار را ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻧﻤـﻮده و ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس‪ ،‬ﮔـﻮاﻫﻲ ﺻـﺎدر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺎرة ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻛُﺪﮔﺬاري‪ Young (2003) ،verisign.com ،sra.co ،‬و )‪ Panko (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ‪ .‬ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻣﺘﺪاول در ﻣﻮرد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬رﻓﻊ ﻋﻴﺐ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﻨﺪه ﻛﺎﺑﻞ‪ ،4‬ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻴـﺐ ﻣﻤﻜـﻦ در ﻛﺎﺑـﻞ ‪ LAN‬را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﺳﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﭘﺮوﺗﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﺣـﻴﻦ اﻧﺘﻘـﺎل در ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮان از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮهاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ دادهﻫـﺎي ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮان را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ‪LAN‬‬

‫را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﻨﺪه و ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ(‪.‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل داده‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل داده‪ ،5‬ﻛﺪﮔﺬاري ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺳﺘﻜﺎري دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪" .‬اﻧﺘﻘـﺎل داده" ﺑـﻪ ﻣﺤﺘـﻮاي ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫـﺎ‪ 6PGP ،‬اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ را ﺧﻠﻖ و ﻛﺪﮔﺬاري ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي راﻳﮕﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ‪ pgp.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺷﺒـﻜﻪ ﻋﺴﻞ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣﻬـﺎﺟﻤﻴﻦ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را در دام ﺑﻴﻨﺪازﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻠـﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛـﻮزه ﻋﺴـﻞ‪ 7‬ﻧﺎم دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺒﻴﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫‪VeriSign  ‬‬ ‫‪Encrypted digital certification systems ‬‬ ‫‪Virtual Credit Card ‬‬ ‫‪Cable tester ‬‬ ‫‪Payload Security  ‬‬ ‫‪Pretty Good Privacy (PGP) ‬‬ ‫‪Honeypot  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1188‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫واﻗﻌﻲ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻔـﻮذﮔﺮان را ﺟـﺬب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒـﻜﻪاي از ﻛﻮزهﻫﺎي ﻋﺴﻞ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻋـﺴﻞ‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﮔﺮان‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻜﻴﻮر ﻧﺖورﻛﺰ‪ (snc‐net.com) 2‬ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛـﺮد‬ ‫ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺴﻞ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ دام درون ﺷﺒﻜﻪ‪ .‬اﻳﺪه اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻔـﻮذﮔﺮان را ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺧـﻮد ﺟـﺬب ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﻮد از ﭼـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳـﺮﻳﻊ آﻧﻬـﺎ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ Piazza  (2001) ،‬و‬ ‫‪ honeynet.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼـﻲ ﺷﻤــﺎ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘـــﺮﻧﺖ ﻣﺘـﺼــﻞ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از آن ﻣﺤﺎﻓﻈـــﺖ ﺷـﻮد‬ ‫)‪ .(Luhn and Spanbauer, 2002‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬راه ﺣﻞﻫـﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺿـﺪ وﻳـﺮوس‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (Norton Antivirus 2002‬و ﻳـﻚ دﻳـﻮاره آﺗـﺶ ﺷﺨـﺼﻲ‪ ،‬ﺿـﺮوري ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ وﻳﻨﺪوز ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻳـﻚ دﻳـﻮارة آﺗـﺶ ﻣﺠـﺎﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻳـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 50‬دﻻر از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ دﻳﻮاره آﺗﺶ ﻣ‪‬ـﻚﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺟﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ Sullivan (2003) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ در ﻣﻨـﺰل از ﻳـﻚ ﻣـﺴﻴـﺮﻳـﺎب‪ 3‬ﻳـﺎ دروازه‪ 4‬اﺳﺘﻔــﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇــﺖ داﺧﻠــﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ اﻣﻨﻴــﺖ آن را ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋــﻼوه‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ در ﺑﺮاﺑــﺮ‬ ‫ﻧﻬﺎناﻓﺰارﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻬـﺎناﻓـﺰار‪ 5‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي‬ ‫راﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ داﻧﻠـﻮد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ رﻓﺘـﺎرﻫﺎي اﻳﻨﺘـﺮﻧﺘﻲ ﺷﻤﺎ را ردﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛــﺮده و آﻧﻬــﺎ را ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﺳِــﺮور ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﮔــﺰارش ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫)‪ Pest Control (pestcontrol.com‬و )‪ Spy Blocker (spyblocker‐software.com‬ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻣﻔﻴــﺪ واﻗــﻊ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻳــﻚ اﺑــﺰار ﺿــﺪ ﻫﺮزﻧﺎﻣــﻪ‪ 6‬ﻧﻴــﺎز دارﻳــﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫‪.(SpamKiller, spamkiller.com‬‬

‫‪Honeynet ‬‬ ‫‪Secure Networks ‬‬ ‫‪Router ‬‬ ‫‪Gateway ‬‬ ‫‪Stealthware ‬‬ ‫‪Antispam ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 5-15‬اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ در وب‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫‪1189‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ Internet Security‬ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ از ‪ McAFee‬ﻳﺎ ‪.(Symantec‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻴﻨﺖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﺧﻄﺮات ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺠﺎرت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴﺰي‪ ،‬از ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع در ﻓـﺼﻞ ‪ 5‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﺧﻴـﺮاً ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛُـﺪﻫﺎي ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ‪ 1‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﺗﺄﻳﻴـﺪ و ﻛُﺪﮔـﺬاري‪،‬‬ ‫ﻋﺒﻮر ﻛﻨـﺪ )‪ Ghosh and Swaminatha, 2001‬و ‪ .(Biery and Hager, 2001‬اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎر وﻳﺮوسﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‪ ،‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 2004‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﻬﻴـﻪ ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﺠﺎري ﺟﺎﻣﻌﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﻣِﺒﻴـﻮس ﮔـﺎرد را در ‪Symbal.com‬‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼـﻞ‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻫﻤﻴـﺖ اﻣﻨﻴـﺖ ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد؟ ﻛﺪام ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﺑﻴـﺸﺘﺮي دارﻧـﺪ؟‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺳﻲاِسآي‪ /‬اِفﺑﻲآي )‪ 99 ،(Richardson, 2003‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ از‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺿﺪ وﻳﺮوس‪ 92 ،‬درﺻـﺪ از ﻛﻨﺘـﺮل دﺳﺘﺮﺳـﻲ‪ 98 ،‬درﺻـﺪ از دﻳﻮارﻫـﺎي آﺗـﺶ‪91 ،‬‬ ‫درﺻﺪ از اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ 73 ،‬درﺻﺪ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ورود ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‪ 69 ،3‬درﺻـﺪ از‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻛُﺪ ﮔﺬاري ﺷﺪه‪ 58 ،‬درﺻﺪ از ورود ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﺪﮔـﺬاري ﺷـﺪه‪ 47 ،4‬درﺻـﺪ از‬ ‫رﻣﺰﻫﺎي ﻋﺒﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺠﺪد و ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 11‬درﺻـﺪ از ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از اﻗـﺪاﻣﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣﻮارد ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﭼﻨـﺪان ﻣﺘـﺪاول ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ )ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬روز ﺑـﻪ روز در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺷـﻜﻞ‬ ‫‪ 8-15‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﻮاع ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻋﻤﺪه دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻤـﻮداري ﻧـﺸﺎن‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Malicious code ‬‬ ‫‪MebiusGuard ‬‬ ‫‪Intrusion detection ‬‬ ‫‪Encrypted Login ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1190‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺷـــﻜﻞ ‪ 8-15‬ﻣﻜـــﺎﻧﻴﺰمﻫـــﺎي‬ ‫دﻓﺎﻋﻲ‪ :‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ‪.‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‬ ‫ﺣﻮادث ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻫﺸﺪاري رخ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺮاﺳﻤ‪‬ﻦ‪،1‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ وﻗﺎﻳﻊ‪ ،‬آﻣﺎده ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ در ﻫﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻃﺮح اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان ﻃـﺮح ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﭘـﺲ از ﺣـﻮادث‪ 3‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫‪1‐  Strassman (1997) ‬‬ ‫‪2‐  Business Continuity Plan (BCP) ‬‬ ‫‪3‐  Disaster Recovery Plan ‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ وﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‬

‫‪1191‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر از ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ ﻋﻤﺪه ﺑﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻋـﺎدي‬ ‫را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮاﺑﻲ ﻫﻤﻪ )ﻳﺎ اﻛﺜﺮ( ﺗﺴﻬﻴﻼت ﭘﺮدازﺷﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻟﻄﻤﺎت ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي را‬ ‫در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺪون اراﺋـﻪ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﻗـﺎﻧﻊﻛﻨﻨـﺪة ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و ﭘـﻴﺶﮔﻴـﺮي از ﺣـﻮادث‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬دﺷﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑﺤـﺮان ﭘـﻴﺶ از وﻗـﻮع ﺣﺎدﺛـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺴﺎرات وارده را ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﻨﺪ )‪ .(Gerber and Feldman, 2002‬ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﻃـﺮح‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 9-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﻤﺮار‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‪ ،‬زﻧﺠﻴـﺮهاي از وﻗـﺎﻳﻊ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻃـﺮح اﺳـﺘﻤﺮار ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر را ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺗﺮﻣﻴﻢ آن‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮارد زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻧﻈﺮﻳـﺎت اﺻـﻠﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻫﺪف از ﻃﺮح اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اداﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از وﻗـﻮع ﻳـﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ در آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻳﻦ ﻃـﺮح‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎرﻛﺮدي در ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-15‬ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺪاوم ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آيﺑﻲام‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪IBM, Business Continuity and Recovery Services, January 2000, produced in Hong Kong. Courtesy of IBM. ‬‬

‫‪1192‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﻔﺎﻇﺖ داراﻳﻲ‪ 1‬ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از داراﻳﻲﻫﺎ در ﺣﻴﻄـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮدي ﻣـﺪﻳﺮان‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺗﺮﻣﻴﻢ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎ از‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫• ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎﻻت اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪروز اﺳﺖ )‪ Lam, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫• ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺿﺮورﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و روﻳﻪﻫﺎي ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻃـﺮح‪،‬‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫• اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ‪ ،‬اﺛـﺮﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻤﻴﺰان و ﺑﺎزرﺳﺎن را راﺿﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪  .‬‬ ‫• اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻜﺎن اﻣﻨﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﺮدد؛ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻳﻲ از آن ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻠﻴﺪي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻳﺎ در ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻃـﺮح ﻣـﺬﻛﻮر ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت دورهاي ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻴﺰي ﺷﻮد‪  .‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴـﻖﺗـﺮ ‪ 4-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫روشﻫـﺎ را ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ در )‪ Rothstein (2002) ،Volonino and Robinson (2004‬و‪ ‬‬

‫)‪ Luftman et al. (2004‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و ﺗﻜﻤﻴـﻞ آن‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮل ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮﻳﻦ راهﻫﺎي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺸﻜﻞ از دﺳﺖ دادن دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻬﻴﺔ ﻧﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬

‫‪2‬‬

‫از آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﻤﺎم ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺨﺔ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ را ﻧﻴﺰ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻛﻞ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ داده ﻧﻴـﺰ ﻧـﺴﺨﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪.‬‬ ‫‪1‐  Asset Protection ‬‬ ‫‪2‐  Back up ‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ وﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‬

‫‪1193‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 4-15‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺑﺴﻴﺎري در ﻣﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي اﺳـﺘﻤﺮار‬

‫• ﻳﻚ ‪ BCP‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ )ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ راه ﺣﻞ‬

‫ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﻟَــﻢ‪ 1‬ﻳــﻚ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﭼﺮﺧــﻪاي ‪8‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ(‪  .‬‬

‫• ﻳﻚ ‪ BCP‬ﻏﻴﺮﻛﺎرﺑﺮدي )ﻣﺜﻼً‪ ،‬زﻣﺎن و ﺑﻮدﺟـﻪ ﻛـﺎﻓﻲ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴـﺎﺳﺘﻲ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮد ﻛـﻪ در ﻣﺮﻛـﺰ‬

‫ﻧﺪارد(‪  .‬‬

‫ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣـﻞ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻃﺮح ﻣـﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫•‬

‫ﺑــﺎ در ﻧﻈــﺮ ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﺣــﺎﻻت ﻣﻤﻜــﻦ‪ ،‬در ﻣــﻮرد ﻫــﺮ ﻳــﻚ از‬

‫• ‪ BCP‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ )اﻓـﺮاد‪،‬‬

‫ﺣﻮادث اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺷـﻮد )ﻣـﺜﻼً ﺧﺮاﺑـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و از ﺟﺰﺋﻴﺎت‬

‫ﻧﻔـــﻮذ ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺣﻤـــﻠﻪ ﺗﺮورﻳــﺴﺘﻲ(‪ .‬اﺧــﺘﻼﻻت‪ ،‬از‬

‫آن‪ ،‬آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ(‪  .‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﺷﺎن ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در آﺧﺮ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎط ﺿـﻌﻒ ‪BCP‬ﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﻳﻚ ‪ BCP‬ﻧﺎﻗﺺ )ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ را ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫ﻧﺪﻫﺪ(‪.‬‬

‫‪ BCP‬اﻓﺮاﻃﻲ )ﻣﻌﻤﻮﻻً وﻗﺖﮔﻴﺮ و ﭘ‪‬ﺮﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ(‪  .‬‬

‫• ﻓﻘﺪان ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﺪه )ﺑـﻪ روﺷـﻨﻲ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮة وﻗـﺎﻳﻊ ﺿـﺮوري ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ(‪  .‬‬

‫• ‪ BCP‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺪه )ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روي ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺧﻮب‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑﺮﺳـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن‪،‬‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﻃﺮح اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ‪:‬‬ ‫‪.Lam (2002), Fig.1‬‬

‫‪1‐  Lam (2002) ‬‬

‫‪1194‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫• ‪ BCP‬ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ )ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻳـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻻزم را ﻧﺪارد(‪  .‬‬

‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻗﺮار اﺳﺖ‬

‫• ‪ BCP‬ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ )اﻳـﻦ ﻃـﺮح‪ ،‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﭼﻄﻮر؟(‪.‬‬

‫• ﻓﻘﺪان ﺗﻔﻜﺮ واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ )ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد(‪  .‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Lam (2002) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻬﻴﺔ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي داده‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤـﻪ از اﻫﻤﻴـﺖ ﺗﻬﻴـﻪ ﻧـﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن از‬ ‫ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي داده ﻣﻄﻠﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺠﺎم آن ﺳـﺮ ﺑـﺎز ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ و زﻣﺎنﺑ‪‬ﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﺎر وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ دادهﻫﺎ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ Ontrack.com ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫‪ EasyRecovery‬و ‪ File  repair‬را در اﻳــﻦ ارﺗﺒــﺎط‪ ،‬اراﺋــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ‪،10mega.com ،‬‬ ‫‪ QuickSync‬را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ‪ Officerecovery.com‬ﻧﻴﺰ ‪ Office recovery‬را اراﺋﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺣـﺬف دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﺔ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺴﺦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي داده‪ Spector  (2002) ،‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴـﻪ ﻧـﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺨـﺰن اﻟﺤـﺎﻗﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‪ 1‬و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ 2‬را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪ 4‬و ‪.(Hunton, 2002‬‬ ‫ﺗﻬﻴﺔ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از ﻣﺮاﻛﺰ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ .‬ﺟﻬﺖ آﻣﺎده ﺑـﻮدن ﺑـﺮاي ﺣـﻮادﺛﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ‪11‬‬

‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ 3‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺎرﺟﻲ اﻣـﺎﻛﻦ‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ 4‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ دادة ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﻛﺎﻣﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي درك اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل زﻳﺮ را درﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ :‬در ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﻇﻬﺮ ‪ 17‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ ،1989‬ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﺔ ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ﭼﺎرﻟﺰ اِﺳﻜﻮاب اَﻧﺪﻛﺎﻣﭙﻨﻲ‪ 5‬ﻛﺎﻣﻼً آﻣﺎده‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬در ﻛﻤﺘﺮ از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث ﻓﻌﺎل ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ و‬ ‫ﻧﻮارﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ‪ 17‬اﻛﺘﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي اﺟـﺎرهاي ﺑـﻪ ﻛﺎرﻟـﺴﺘﺎت‬ ‫‪Network Attached Storage (NAS) ‬‬ ‫‪Storage Area Networks (SAN) ‬‬ ‫‪Backup Location ‬‬ ‫‪Hot‐site ‬‬ ‫‪Charles Schwab and Company ‬‬ ‫‪Carlstadt ‬‬

‫‪6‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ وﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‬

‫‪1195‬‬

‫واﻗــﻊ در ﻧﻴﻮﺟﺮﺳــﻲ‪ 1‬ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠــﺎ‪ ،‬ﻣﺮﻛــﺰ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑﺎزﻳــﺎﺑﻲ ﭘــﺲ از ﺣــﻮادث‬ ‫ﻛﺎﻣﺪﻳﺴﻜﻮ‪ 2‬ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮداي آن روز‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋـﺎدي ﺧـﻮد‬ ‫را از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣ‪‬ﻨـﺖ ﮔُﻤِـﺮي ﺳِـﻜﻴﻮرﻳﺘﻴﺰ‪ 3‬ﻫـﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ‪ 18‬اﻛﺘﺒﺮ‪ ،‬روز ﺑﻌﺪ از زﻟﺰﻟـﻪ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن ﻧﺎﭼـﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬از ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣ‪‬ﻨﺖ ﮔُﻤِﺮي در ﻋـﺮض ﻳـﻚ روز‪ ،‬درآﻣـﺪي‬ ‫در ﺣﺪود ‪ 500‬ﻫﺰار دﻻر را از دﺳﺖ داد‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ 4‬ﺧﺎرﺟـﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻀﺎي اداري‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻛﻒﺑﻨﺪي ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳﻪ و ﺳﻴﻢﻛـﺸﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ در ﻣﻮاﻗـﻊ اﺿـﻄﺮاري‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر ﺧﺴﺎرت ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪه ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺣﻮادث را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬اِﻣﭙـﺎﻳِﺮ ﺑ‪‬ﻠـﻮﻛِﺮاس‬ ‫اَﻧﺪﺑﻠﻮﺷﻴﻠﺪ‪ 5‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 2-15‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ از ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺟـﺎﻣﻊ‪ ،‬ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻛﺮِي رﻳـﺴﺮِچ‪ 6‬ﻳﻜـﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺰرگ اَﺑ‪‬ـﺮﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )ﻛـﻪ اﻛﻨـﻮن ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﮔَﺮﻓﻴﻜﺰ‪ 7‬اﺳﺖ(‪ ،‬ﻳﻚ ﻃـﺮح اﻣﻨﻴـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار داد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻈﺎرت ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰي‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ 8‬ﻫـﻢ وﺿـﻌﻴﺖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﻫـﻢ اﺧـﺘﻼﻻت ﻣﻮﺟـﻮد را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ روي ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻃﺒﻘﺎت‪ 9‬ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ رﻧﮓ ﻋـﻮض ﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬رﻧـﮓ ﺳـﺒﺰ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎدي اﺳﺖ و رﻧﮓ ﻗﺮﻣـﺰ ﻧـﺸﺎندﻫﻨـﺪه وﺟـﻮد ﻳـﻚ اﺷـﻜﺎل اﺳـﺖ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﺸﻤﻚ ﻧﻴﺰ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻟـﺰوم ﻧﻤـﺎﻳﺶ داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻋﻼن ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 1000‬ﻫﺸﺪار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫـﺸﺪارﻫﺎ در ﻛﻤﺘـﺮ از ﻳـﻚ ﺛﺎﻧﻴـﻪ‬ ‫ﺣﺘﻲ اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دور دﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪New Jersey ‬‬ ‫‪Comdisco Disaster Recovery Service ‬‬ ‫‪Montgomery Securities ‬‬ ‫‪Cold‐site ‬‬ ‫‪Empire Blue Cross and Blue Shield ‬‬ ‫‪Cray Research ‬‬ ‫‪Silicone Graphics, Inc ‬‬ ‫‪Graphic Display ‬‬ ‫‪Floor‐plan Graphics ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬ ‫‪8‐ ‬‬ ‫‪9‐ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1196‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-15‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ از ﺣﺎدﺛﻪ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ در اﻣﭙﺎﻳﺮ ﺑ‪‬ﻠﻮﻛﺮاس‪ /‬ﺑ‪‬ﻠﻮﺷﻴﻠﺪ‬ ‫اِﻣﭙــﺎﻳِﺮ ﺑ‪‬ﻠــﻮﻛﺮاس اَﻧــﺪ ﺑ‪‬ﻠﻮﺷــﻴﻠﺪ )‪4/7 ،(empireblue.com‬‬

‫ارﺷﺪ ﺳﺮور در آﻟﺒﺎﻧﻲ‪ -‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،3‬ﺳـﺮﻳﻌﺎً ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﻤﺎلﺷـﺮﻗﻲ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه را ﺗﺤـﺖ‬

‫ﻛﻪ ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ در آﻟﺒـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻴﻤﺔ ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪ ﻛـﺎر ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻧـﺸﻮد و‬

‫ﺷﻌﺐ ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻠـﻮﻛﺮاس‪ /‬ﺑﻠﻮﺷـﻴﺪ‪ (bcbs.com) 1‬ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﺑﺎرة ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻓـﺎﺗﺮ ﻣﻮﻗـﺖ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬

‫ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﺠـﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ 2‬را ﺑـﻪ ﺧـﻮد اﺧﺘـﺼﺎص داد‪.‬‬

‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬درﺳـﺖ‬

‫داراﻳﻲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ واﻗـﻊ در ﻣﺤـﻞ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬

‫ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﺧﻮد در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ‪ 250‬ﺳﺮور‬

‫ﭘﺮوﺗﻜــﻞ ﺑﺎزﻳــﺎﺑﻲ ﭘــﺲ از ﺣــﻮادث‪ ،‬ﻛــﻪ در ﺷــﻜﻞ‬

‫و ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎس ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ وب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ‪ 9‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛـﺮد‪.‬‬

‫و ‪ 2‬ﻣــﺸﺎور در ﺣﻤﻠــﺔ ﺗﺮورﻳــﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺟــﺎن ﺧــﻮد را از دﺳــﺖ‬

‫ﺗﻤﺎسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﺸﺘﺮي در ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﺠـﺎرت‬

‫دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دﭼﺎر وﻗﻔﻪ ﻧـﺸﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ واﻗﻊ در آﻟﺒﺎﻧﻲ و ﻻﻧﮓ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﺮا‪.‬‬

‫آﻳﻠﻨــﺪ‪ 4‬ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣــﻲﺷــﺪ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑــﻪ وبﺳــﺎﻳﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد‪،‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ وﻗﻔﻪاي ﻧﺸﺪ؛ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﻳﻚ‬

‫ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن و ﻓﻀﺎي اﺿﺎﻓﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري‬

‫ﺳــﺎﻋﺖ ﭘــﺲ از ﺣﻤﻠــﻪ‪ 150 ،‬ﺳــﺮور‪ 500 ،‬ﻟــﭗﺗــﺎپ و ‪500‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺷﺮﻛﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬

‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻛﺎري‪ ،‬ﺳﻔﺎرش داده ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات از‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻣﺠﻬـﺰ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‪ .‬ﭼﻬـﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬

‫دﺳــﺖ رﻓﺘــﻪ در ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺠــﺎرت ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﮔﺮدﻧــﺪ‪ .‬در‬

‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬روي ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠﻲ آن ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻤـﺎس‬

‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧﺎرج از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،5‬ﻣﺮﻛـﺰ دادة اﺻـﻠﻲ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـــﻲ‪ ،‬روزاﻧـــﻪ ‪ 50،000‬ﺗﻤـــﺎس را اداره ﻣـــﻲﻛﻨﻨـــﺪ‪ .‬و‬

‫ﺻﺪﻣﻪ ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد و ﻧﻮارﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـــﻲ‪ ،‬ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﻋﻈـــﻴﻢ ﺑﻴﻤﺎرﺳـــﺘﺎنﻫـــﺎ و‬

‫دادهﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛـﻪ از ﺑـﻴﻦ‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ را ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬

‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪ و ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ دادة اﺻﻠﻲ ﺧﺎرج از ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Blue Cross/ Blue Shield Association‬‬ ‫‪World Trade Center (WTC) ‬‬ ‫‪Albany, New York ‬‬ ‫‪Long Island ‬‬ ‫‪Off‐facility sites ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 6-15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ وﻛﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‬

‫‪1197‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺳـﺎﺧﺖ اﺟـﺰاء اﺿـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬

‫اِﻣﭙــﺎﻳِﺮ‪ ،‬ﭘــﺲ از اﻳــﻦ ﺗﺠﺮﺑــﻪ‪ ،‬ﺣﺘــﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮ از ﻗﺒــﻞ‪ ،‬از‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻓﻌﺎت‪ ،‬ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﺣﻮادث ﻣﺨﺘﻠﻒ را آزﻣـﺎﻳﺶ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑـﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ‪ 5‬دﻓﺘـﺮ‬

‫ﻛﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﻮﻗــﺖ در ﻣ‪‬ﻨﻬ‪ ‬ـﺘَﻦ‪ 1‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد و از ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ وﻳــﺪﻳﻮﻳﻲ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ و ﻓﻨﺎوري ﻣﻮﺟﻮد در آن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،2‬اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﻳﻖ وب‪ 3‬و ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲﺑـﺮ‬

‫ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬آﻣﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻪﭼﻴـﺰ‪ ،‬ﻧـﺴﺨﺔ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺮورﻫﺎ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗـﻼش ﺑـﺪون وﻗﻔـﻪ‬

‫‪4‬‬

‫‪ IP‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از )‪.Levin (2002‬‬

‫ﺗﻴﻢ ‪ 300‬ﻧﻔﺮه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ در ﻋـﺮض‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬درﺑﺎره ﻓﺎﻳـﺪة ﻓﻨـﺎوري اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در‬

‫ﭼﻨﺪ روز‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳـﻪ روز ﭘـﺲ از ﺣﻤﻠـﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺣﻮادث‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ آن ﺑﺮ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺠﺎزي راهاﻧﺪازي ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﻗﺎدر‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻳﻚ ﺣﺎدﺛـﻪ‪ ،‬اﻓـﺮاد از‬

‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻨﺰل اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ؟‬

‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘـﺲ از ﺣـﻮادث‬ ‫ﺑﻠﻮﻛﺮاس‪.‬‬

‫‪Manhattan ‬‬ ‫‪Internet‐based videoconferencing ‬‬ ‫‪Webcasting ‬‬ ‫‪IP‐based phones ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1198‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜﺎﻟﻲ در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W15.10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺣـﻮادث‬ ‫ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳــﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫روشﻫﺎي ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﺔ وﻳـﮋة )‪ Computers and Security (2000‬را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در آﺧﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮاﺳﻴﻞ‪ ،1‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر و ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺘﻜﺎرات‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫زﻳﺎدي از اﻓﺮاد را در ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ ﻧﻤـﻮده و وﺳـﺎﻳﻞ ﺳـﻴﺎر ﻗﺎدرﻧـﺪ ﺧـﺪﻣﺎت را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب از ﺣﺎدﺛﻪ‪ .‬اﺟﺘﻨﺎب از ﺣﺎدﺛﻪ‪ 2‬روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺪة اﺻﻠﻲ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﻮادث ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب )از ﻗﺒﻴﻞ‬ ‫آﺗﺶﺳﻮزي و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎم ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺪون وﻗﻔﻪ ﺑﺮق‪ 3‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎنﻫﺎي ﻗﻄﻊ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮق ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬ ‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ در ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰي ﻛـﻪ‬ ‫اِﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﻴﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌـﺪد‬ ‫ﻣﻄﺮح در ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻮرد را در اﻳﻨﺠﺎ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫـﻴﻢ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ و روﻧﺪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻛﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺻﻠﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد ﻳـﺎ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ در ﺣـﺎل اﺟـﺮا‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻﺗﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد‪ :‬آﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ؟ آﻳـﺎ‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬـﺎ ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﻴﻨـﺎن اﺳـﺖ؟ آﻳـﺎ اﺧﺘﻼﻟـﻲ در اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬رخ داده‬ ‫اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از وﻗـﻮع ﻣﺠـﺪد آن‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ؟ اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Brassil (2003) ‬‬ ‫‪2‐  Disaster Avoidance ‬‬ ‫‪3‐  Uninterrupted Power Supply (UPS) ‬‬

‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬

‫‪1199‬‬

‫ﺳﺆاﻻت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻇﺮان ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﻲﻏﺮض‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻇﺮان‪ ،‬وﻇﻴﻔﺔ ﻣﻤﻴـﺰي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ Stone and Marotta, 2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻤﻴﺰي‪ ،1‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ و ﺑﺮرﺳـﻲ دورهاي ﮔـﺰارشﻫـﺎ و روﻳـﻪﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و ﺣـﺴﺎﺑﺪاري ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻃـﻼق‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ آﻣﻮزش دﻳﺪه ﻣﻤﻴـﺰي‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﻣﺤـﻴﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻻﻳﺔ دﻳﮕﺮي از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه از ﺟـﺮاﺋﻢ )‪ ،(Wells, 2002‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﮔـﺰارش ﮔـﻮردن‪ 82 ،2‬درﺻـﺪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰيﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﻤﻴﺰ و ﻣﻤﻴﺰي‪  .‬دو ﻧـﻮع ﻣﻤﻴـﺰ )و ﻣﻤﻴـﺰي( وﺟـﻮد دارد‪ :‬داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ‪ .‬ﻣﻤﻴـﺰ‬ ‫داﺧﻠﻲ‪ 3‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،4‬ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻤﻴﺰ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰ داﺧﻠﻲ‪ ،‬وروديﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﭘﺮدازش و ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﺑﻘﺎً ﻣﻤﻴـﺰي ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻤﻴﺰي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎه ﺣـﺴﺎﺑﺪاري‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ رﺳﻤﻲ‪ 5‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﻛﺎر ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻤﻴـﺰان رﺳـﻤﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ 6‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد )‪ isaca.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬داﻣﻨﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻘـﻂ ﻧﻜـﺎت ﺿـﺮوري‬ ‫آن را در اﻳﻨﺠــﺎ ﻣﻄــﺮح ﻣــﻲﻛﻨــﻴﻢ‪ .‬در ﻣﻤﻴــﺰي ﺑــﻪ ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻣﺨــﺎﻃﺮات ﺑــﺎﻟﻘﻮه و ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻤﻴـﺰي ﺑـﺮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻧﮕﻬـﺪاري‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻴـﺖ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري‪،‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ ﭘـﺲ از ﺣـﻮادث‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ و ﺿﻤﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨـﻪ و‬ ‫‪Audit ‬‬ ‫‪Gordon et al. (2004) ‬‬ ‫‪Internal auditor ‬‬ ‫‪External auditor ‬‬ ‫‪Certified Public accounting ‬‬ ‫‪Certified Information Systems Auditors (CISA) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪1200‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺑﻬﺮهوري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣﻤﻴﺰﻫـﺎ در اﻧﺠـﺎم وﻇﺎﻳﻔـﺸﺎن‬

‫وﺟﻮد دارد‪ SAS  No.55 .‬راﻫﻨﻤﺎي ﺟـﺎﻣﻌﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺆﺳـﺴﺔ رﺳـﻤﻲ ﺣـﺴﺎﺑﺪاران‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 1‬و ‪ ،isaca.org‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻤﻴـﺰان داﺧﻠـﻲ‪ 2‬در اورﻻﻧـﺪو‪،‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ را در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪ در ﻣﻤﻴﺰي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ Frownfelter‐Lohrke and Hunton, 2002 ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎزرﺳﺎن ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ را ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫آﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻛﺎﻓﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ وﺟﻮد دارد؟ ﭼﻪ ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﻛﻨﺘــﺮﻟﻬﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫ﭼﻪ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻻزم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﺟﺮا ﺷﺪهاﻧﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ روﺷﻨﻲ از ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫آﻳﺎ روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ اِﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ وﺟﻮد دارد؟‬ ‫آﻳﺎ روﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮔﺰارشدﻫـﻲ و اﻗـﺪاﻣﺎت اﺻـﻼﺣﻲ و ﺗـﺼﺤﻴﺢ در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﺗﺨﻄﻲ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ وﺟﻮد دارد؟‬ ‫ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻴﺰان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻃﺮحﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫﺎي‬ ‫اﻣﻨﻴـﺖ داده و ﻃـﺮح اﺳﺘﻤـﺮار ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر )‪ ،(Von‐Roessing,  2002‬وﺟـﻮد ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫راﻫﺒﺮدي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺮاي ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻣﻨﻴـﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬وﺟـﻮد‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﮔﺎﻫﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﮔﺰارشدﻫﻲ رﺧﺪادﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪.‬‬

‫دو ﻧﻮع ﻣﻤﻴﺰي ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻴـﺰي ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬ﻣﻤﻴـﺰي‬ ‫اِﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ 4‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺟﺮا ﺷﺪه و ﻛﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري در ارﺗﺒـﺎط‬ ‫‪American Institute of Certified Public Accountants ‬‬ ‫‪Institute of Internal Auditors ‬‬ ‫‪Operational audit  ‬‬ ‫‪Compliance audit ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬

‫‪1201‬‬

‫اﺳﺖ )‪ Sayana, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ از ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﺟـﺮاي ﻣﻤﻴـﺰي‪ ،‬ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W15.11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي وب و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﻮرﮔﺎن و وﻧﮓ‪ ،1‬ﻣﻤﻴﺰي ﻳﻚ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳـﺖ‪ .‬رﻳـﺴﻚ ﺣﻘـﻮﻗﻲ‪،‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي وب ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ ﻣﺤﺘـﻮاي‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺮاد را ﺑﺮﻧﺠﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪) ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ(‪ ،‬در ﺗﻌـﺎرض ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻫﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻼوه ﺑﺮ وبﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرشﮔﻴﺮي‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺳﻔﺎرشﻫﺎ و ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻤﻴـﺰي ﺷـﻮﻧﺪ )‪ Blanco,  2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻣﻤﻴﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ Woda (2002) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ اﻣﻨﻴﺖ‪ .‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳﻚ ﻣﻤﻴﺰي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي‬ ‫ارزﻳــﺎﺑﻲ اﻣﻨﻴــﺖ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ وﺿــﻌﻴﺖ آن ﺑــﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﺳــﺖ‪ .‬ﻳﻜــﻲ از ﻣﺘــﺪاولﺗــﺮﻳﻦ‬ ‫اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ BS7799 ،‬و اﺻــﻼﺣﻴﻪ آن‪) ISO17799 ،‬ﻛــﻪ ﺑــﺮاي ﺻــﺪور ﮔــﻮاﻫﻲ ﺑــﻪ ﻛــﺎر‬ ‫ﻣﻲرود( اﺳﺖ‪ ،ISO17799 .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‪،‬‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ و ﺳﺎﻳﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آن‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺴـﻪ‪ 2‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻠﻴﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺬﻛﻮر در ‪ BS7799‬ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺳـﻄﺢ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪل ﺑﻠﻮغ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎ‪ ،3‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺎﻻ اﺻﻼح ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ در‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺧﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎريﺷﺎن‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ال اﺳﺘﻴﺖ‪) 4‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺰرگ ﺑﻴﻤـﻪ در آﻣﺮﻳﻜـﺎ(‬ ‫اﺳــﺖ ”‪ “COBIT  and  IT  Governance  Case  Study:  Allstate‬را در ﺳــﺎﻳﺖ‬ ‫‪ itgi.org,  2004‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻤــﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻴــﺰي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛﻨﺘــﺮلﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻫﻤﻜﺎري را ﺑﻪ ﻫﻢ رﺑﻂ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛﺎﻣـﻞ ارزﻳـﺎﺑﻲ اﻣﻨﻴـﺖ و رﻳـﺴﻚ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ )‪ Volonino and Robinson (2004‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Morgan and Wong (1999) ‬‬ ‫‪Tse (2004) ‬‬ ‫‪Capability Maturing Model (CMM) ‬‬ ‫‪Allstate  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1202‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‬

‫آﻣﺎدﮔﻲ دﻓـﺎﻋﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫـﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻬـﺪﻳﺪ ﻣﻤﻜـﻦ‪ ،‬اﻗﺘـﺼـﺎدي ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫اﻣﻨﻴـﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﺮاﻳﻨــﺪي را اﻳﺠــﺎد ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻃـﻲ آن ﺑﺘـﻮان ﺗﻬﺪﻳــﺪﻫﺎ را‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻣﺎده ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻤﺘﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮارد ﺧﺎص‪ ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﺳـﻲاِسآي‪ /‬اِفﺑـﻲآي‬ ‫‪ (Gordan et al., 2004) 2004‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻛﺜـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ اﻗﺘـﺼﺎدي را‬ ‫در ﻣﻮرد ﻣﺨـﺎرج اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨــﺪ )ﺑﻴـﺸﺘـﺮ ‪ .(ROI‬اﻗـﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘــﺮﻟﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺮط‬ ‫وﺟـﻮد ﺗـﻮازن ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻛﻨﺘــﺮلﻫـﺎ و ﻧﻴــﺎز ﺑـﻪ ﻛﺎﻫــﺶ ﻳـﺎ از ﺑﻴــﻦ ﺑـﺮدن ﺗﻬــﺪﻳﺪﻫﺎ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺎﺳﺎً ﻳـﻚ روﻳﻜـﺮد ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ رﻳـﺴـﻚ‪ 1‬ﺑـﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲآﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎب اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪،Hiles,  2002‬‬ ‫‪ Volonino and Robinson, 2004‬و ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اﻛﺜﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ را ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻓﻌـﺎل و ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﻮارد در ﺷـﻜﻞ ‪ 10-15‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‬ ‫آورده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت دﻗﻴﻖﺗﺮ از ﻃﺮح راﻫﺒﺮدي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳـﺴﻚ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫داوﺗﻲ‪ 2‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W15.12‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳـﺴﻚ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ‪ ،DSS‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ را ارﺗﻘﺎء داد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﺎده ﺷﺪه آن‪ ،‬در زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺧﺴﺎرت ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر = ‪  P1 × P2 × L‬‬ ‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬ ‫‪ = P1‬اﺣﺘﻤﺎل ﺣﻤﻠﻪ )ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت(‬ ‫‪ = P2‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدن ﺣﻤﻠﻪ )ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﻀﺎوت(‬ ‫‪ = L‬ﺧﺴﺎرت وارده در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬ ‫دﻻر ‪  P1 = 0/02 ، P2 = 0/10 ، L = 1،000،000‬‬ ‫آﻧﮕﺎه ﺧﺴﺎرت ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪  :‬‬ ‫دﻻر ‪P1 × P2 ×L = 0/02 × 0/1 × 1،000،000 = 2000‬‬ ‫‪1‐  Risk Management ‬‬ ‫‪2‐  Doughty (2002) ‬‬

‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬

‫‪1203‬‬

‫ﺷـﻜﻞ ‪ 10-15‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رﻳﺴﻚ‪.‬‬

‫ﻣﻴـﺰان ﺧﺴــﺎرت‪ ،‬ﻣﻤـﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺪت زﻣـﺎن از ﻛـﺎر اﻓﺘــﺎدﮔﻲ ﺳﻴـﺴﺘـﻢ‪ ،‬ﺑـﺴﺘـﮕﻲ‬ ‫داﺷﺘــــﻪ ﺑﺎﺷ ــﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ــﻲ‪ ،‬زﻣ ــﺎن را ﻧﻴ ــﺰ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﺗﺤﻠﻴ ــﻞ‪ ،‬اﺿــــﺎﻓﻪ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ )ﺑــﺮاي ﻣﺜ ــﺎل‬ ‫‪ Volonino and Robinson 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺳــﭙﺲ ﺧــﺴﺎرت ﻣــﻮرد اﻧﺘﻈــﺎر‪ ،‬ﺑــﺎ ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از آن ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ارزش‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬـﺎ در اﻧﺠـﺎم ﭘـﺮدازشﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ در اراﺋﻪ ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ و ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﺮاي رﺗﺒـﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻴﺰان اﻣﻨﻴـﺖ ﻻزم اﺳـﺖ؟ ﻣﺮﻛـﺰ ﻣﻠـﻲ اﻣﻨﻴـﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ وزارت دﻓـﺎع آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪،1‬‬ ‫رﻫﻨﻤﻮدﻫــﺎﻳﻲ را در ﻣــﻮرد ﺳــﻄﻮح اﻣﻨﻴﺘــﻲ ﻣﻨﺘــﺸﺮ ﻧﻤــﻮد‪ .‬دوﻟــﺖ از اﻳــﻦ دﺳــﺘﻮراﻟﻌﻤــﻞﻫــﺎ در‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ در آن ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ از اﻣﻨﻴﺖ را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﻄﺢ‪ ،‬در ﻓﺎﻳـﻞ ﺑـﺮﺧﻂ ‪ W15.13‬در وبﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪1‐  The National Computer Security Center (NCSC) of the U.S. Department of Defense ‬‬

‫‪1204‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻛﺘﺎب آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﭘـﺮوژه ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻄﺢ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣـﻮرد ﻣﻴـﺰان اﻣﻨﻴـﺖ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫ﺿـﻤﺎﻧﺖ ﺗﻠﻘـﻲ ﻧﻤـﻮد )‪ Kolodzinski, 2002‬و ‪ Gordon et al., 2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ Volonino and Robinson (2004) ،‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‬

‫اﺧﻴﺮاً ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣـﺎﺟﺮاي وﻳـﺮوس‬ ‫"دوﺳﺘﺖ دارم" در ﻣِﻲ ‪ 2000‬در ﺻﺪر اﺧﺒﺎر روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و درﮔﺎهﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻗـﺮار‬ ‫‪1‬‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬دﻳﮕﺮ وﻳﺮوسﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ ،2004‬ﺣﺪود ‪ 98‬درﺻﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ وﻳـﺮوسﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزه ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از روﻧﺪﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺮح داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ .‬ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻤـﻮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از آﺳـﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﻋﻴﺐ‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﺗﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﺧــﻮد اداﻣــﻪ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺴﻴﺎري از ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ‪ ،‬ﻗــﺎﺑﻠﻴﺘﻲ را‬ ‫درﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ﻛﻪ دادهﻫﺎ ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺮ روي ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ دﻳـﺴﻚ ذﺧﻴـﺮه‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺻﻮرت ﻣﻌﻴﻮب ﺷﺪن ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ دﻳﺴﻚ‪ ،‬دادهﻫﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎركﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ داراي ﻳـﻚ ﺑـﺎﺗﺮي‬ ‫داﺧﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬داراي ‪ 10،000‬ﺗﺎ ‪ 20،000‬ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺪون ﺧﺮاﺑﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ‪ 100‬ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر دﭼﺎر ﺧﺮاﺑـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻت رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ‪ 100،000‬ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ دﭼﺎر‬ ‫ﺧﺮاﺑﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫اﻣﺮي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺧﻮد درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷﺪن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑـﺮاي اداﻣـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در‬ ‫‪1‐  “I Love You” Bug ‬‬ ‫‪2‐  Fault Tolerance ‬‬

‫‪ 7-15‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﻣﻨﻴﺖ‪ :‬ﻣﻤﻴﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬

‫‪1205‬‬

‫ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﭘـﺮدازش ﮔـﺮهاي در ﻓـﺼﻞ ‪ 2‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺧﻮد درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،1‬روز ﺑﻪ روز اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪهآل‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺒﻞ از ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻻت را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده و آﻧﻬـﺎ را ﺗـﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻓﻮراً اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ و‪‬ن‪ ،2‬آيﺑﻲاِم ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺠﺎم ﭘﺮوژهاي ﺑﺎ ﻧﺎم ﭘﺮدازش ﺧﻮدﻛﺎر‪ 3‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺪف‬ ‫آن‪ ،‬ﺧﻮدﻛﻔﺎ ﻛﺮدن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﺪة اﺻﻠﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮد درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه آيﺑﻲاِم‪ ،‬اِﻟﻴﺰا‪ 4‬ﻧﺎم دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ اَﺑ‪‬ﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎ ﻧـﺎم ﺑ‪‬ﻠـﻮ اِﺳـﻜﺎي در ﻣﺮﻛـﺰ ﻣﻠـﻲ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ 5‬ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫)‪ Pescovitz (2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺧـﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻈـﺎر ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ اﺳـﺖ و ﺗﻨﻬـﺎ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ زود ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻬﺎﺟﻢ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻬـﺎﺟﻢ در ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص درﻣﻮرد اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه و دادهﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺗﻬـﺎﺟﻢ‪ ،6‬اﺧﺘـﺼﺎﺻﺎً ﺑـﺮاي ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﻲ و ﻣﻌﻤـﺎري‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ /‬ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪه‪ 7‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳــﻜﺮد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان را در‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒـﻜﻪ اﻳﺴﺘـﮕﺎه ﻛﺎري ﺑﺎ ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘـﻪ آﻧﻬﺎ در ﻫﻤﺎن ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي ﻣـﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺷﻨـﺎﺳــﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﺨﻠﻔـﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻬـﺎﺟﻢﻫﺎ را ردﻳﺎﺑﻲ ﺧـﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ردﻳﺎﺑﻲ ﺗﻬـﺎﺟﻢ‪ ،‬در ﻣﺆﺳـﺴﺎت دوﻟﺘـﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ وزارت ﻧﻴـﺮو و ﻧﻴـﺮوي درﻳـﺎﻳﻲ‬ ‫‪Self‐healing computer ‬‬ ‫‪Van (2003) ‬‬ ‫‪Automatic computing ‬‬ ‫‪Eliza ‬‬ ‫‪National Center for Atmospheric Research in the U.S. ‬‬ ‫‪Intrusion‐detecting system ‬‬ ‫‪Client/ server ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬ ‫‪7‐ ‬‬

‫‪1206‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه( و ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺑــﺰرگ ﺑــﺴﻴﺎري )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪،Rockwell  International‬‬ ‫‪ Citicorp‬و ‪ (Tracor‬ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮي را ﻧﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از‬ ‫روﻳﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻧﺎدﻳـﺪه اﻧﮕﺎﺷـﺘﻦ اﻟﺰاﻣـﺎت اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارﻧـﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺰرگ ﻫﻮاﻓـﻀﺎ در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ‪ 20‬ﺗـﺎ ‪ 40‬ﻫـﺰار ﺗﺨﻄـﻲ‬ ‫ﮔﺰارش ﻣﻲﺷﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻲ را ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در ﻣﻤﻴﺰي و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻘﻠﺐ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ را‬ ‫ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺑﺘـﺪاﻳﻲ را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ و دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫‪ Sheridan, 2002‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺻـﻮت و‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻮﺟﻴﺘﺴﻮي‪ 1‬ژاﭘﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺷﻮارهاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺧﻄﻮط ﻛﻒ دﺳﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻋﻴﺐ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﺣﻮادث‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻜﻼت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و اراﺋﻪ راه ﺣﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮ ﺳﺆاﻻت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه در ﻣﻮرد ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺸﻜﻞ را‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه از داﻧﺶ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ راه ﺣﻠـﻲ را ﺑـﺮاي ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ اِﮔ ـﺰِك اِﻛــﺴﭙﺮِس‪ ،(e‐exec.co.uk) 2‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺧﺒــﺮة‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‪ 3‬را ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Self‐Assessment‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ از ﻧﻈﺮ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬روﻳﻪﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪1‐  Fujitsu ‬‬ ‫‪2‐  Exec Express ‬‬ ‫‪3‐  Intranet‐based business recovery Planning Expert Systems ‬‬

‫‪ 8-15‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‬

‫‪1207‬‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬از ﻓﻨﺎوري ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨــﺼﻲ در ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻣﺤﻠــﻲ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻧﻤــﻮد‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻣﺜــﺎلﻫــﺎﻳﻲ در اﻳــﻦ ﻣــﻮرد‪،‬‬ ‫‪ cryptocard.com‬و ‪ hidcorp.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫)‪ Azari,  2003‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮدم ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﺗﺨﻄﻲ از آزادي ﺑﻴﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻘﻮق‬ ‫ﻣﺪﻧﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬رِدا‪ 1‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﮔﺎرﺗِﻨﺮ ﮔﺮوپ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﻛﺮده ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﭘـﺲ از ﺣﻤـﻼت‬ ‫ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2001‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 26‬درﺻـﺪ از آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه دادة‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻠﻲ‪ 2‬ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ را ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ردﻳـﺎﺑﻲ ﺧﻮدﻛـﺎر‪ ،3‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗـﻲ و ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ )‪.(Lee and Shields, 2002‬‬ ‫‪ 8-15‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‬ ‫در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 10‬و ‪ ،11‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ دادهﻛﺎوي و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ در ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ و در ﺑﺨﺶ ‪ ،3-15‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ‪ 4-15‬ﺗـﺎ ‪ 6-15‬ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪﻧﺪ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ از روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺪارﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﺎﺳﺎزي ﺑﻤﺒﻲ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن(‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﺑﺮﺧـﻲ از اﻗـﺪاﻣﺎت آﻧﻬـﺎ ﻋﻠﻴـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ ﻳـﺎ از ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻳﺎ اﻧﺠﺎم آن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي را ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺟﺬب‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‬ ‫)ﻓﺼﻞ ‪ (10‬و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Reda (2002) ‬‬ ‫‪2‐  National ID Database  ‬‬ ‫‪3‐  Automated traceback Programs ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1208‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-15‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﺮح‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺪلﺳﺎزي دوﺑ‪‬ﻌﺪي و ﺳﻪ ﺑ‪‬ﻌﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ از‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﭼﻬﺮه‪ ،‬ﻛﻒ ﭘﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺒﻴﻪ‪ ،‬اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ و ﺻﻮت‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ )ﻳﺎ اﻓﺮادي ﻛـﻪ در ﻟﻴـﺴﺖ ﻣـﺸﻜﻮك‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ( را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش از ﻗﻴﻮد ﺣﺴﻲ‪ ،‬ﻫﻮش ﻋﺎﻃﻔﻲ‪ ،‬اﺷـﻌﻪ ﻣـﺎدون ﻗﺮﻣـﺰ‪ ،‬رادار و اَﺑ‪‬ـﺮ‬ ‫ﻃﻴﻒﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫از روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﺘﻌﺪدي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻫـﻮش ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺎﺷـﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي‬

‫اﻟﮕـﻮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ آﻣــﺎري‪ ،‬ﻓﻨــﻮن اﺣﺘﻤــﺎﻻت( ﺑــﺮاي اﺳــﺘﺨﺮاج ﻣﻌﻨــﻲ و ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻴــﺪي از دادهﻫــﺎي )ﻏﻴــﺮ(‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﺪل اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ )رده ﺑﻨﺪي‪ 1‬و ﻫﺴﺘﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ (2‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻧﺤﻮي و ﻋﻤﻠﻜﺮد دروﻧﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع داده ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬ ‫رﺳﺎﻧﻪ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي )دﻳﺴﻚ‪ ،‬ﻧﻮري‪ ،‬ﻧﻮار( و درون ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده را ﺗـﻀﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﻴﺎناﻓﺰار اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋـﺪم ﺣﺘﻤﻴـﺖ و ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺟ‪‬ﺴﺘﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ زﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ داﻧﺶ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬاري آن‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻃﺮح و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺑﺮدادهﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎر‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ وﻗﺎﻳﻊ و‬

‫وﻗﺎﻳﻊ ﺳﺎده و ﭘﻴﭽﻴﺪه را زﻳﺮﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن را ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان )ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ( اﻃـﻼع‬

‫اﻋﻼم آﻧﻬﺎ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎرت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺳﺎس اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮردي‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎرﺑﺮ اِﻋﻤﺎل ﮔﺮدد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ واﻗﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷـﺪ‪ ،‬اﻋـﻼم آن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺳﺎده )ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻳﻚ ﻫﺸﺪار‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﺗﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ )ﺗﻐﺬﻳـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ(‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ‬

‫‪3‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهاي و ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺎت ‪ ،GPS‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬دادهﻫﺎي‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﻴﻦ و ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬روي ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﺼﻮر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﺟـﺎﻣﻌﻲ از ﻛـﻞ ﺟﻬـﺎن‬ ‫را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪1‐  Toxonomy ‬‬ ‫‪2‐  Ontology ‬‬ ‫‪3‐  Geospatial ‬‬

‫‪ 8-15‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‬

‫‪1209‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-15‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﺮح‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻓﻴﻠﺘﺮﻛﺮدن‬

‫ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻪﺳﺎزي‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﮔـﺮدآوري‪،‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺗﻮزﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت داراي ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﺮ‬ ‫ﺗﻌﺪاد از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ردهﺑﻨﺪي اﻗـﻼم ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑﺮاﺳـﺎس ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﺟﺴﺘﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪي ﻛﻠﻲ را در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﺮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣﺼﻮرﺳﺎزي ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻗـﻼم ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻃﻼﻋـﺎت را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‬

‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻲ را ﺑﺮاي ﺟـﺬب‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻧﺘﻘـﺎل داﻧـﺶ و ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻛـﺎري و ﺧـﺪﻣﺎت وب را‬ ‫در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﻬـﻢ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﺧـﺪﻣﺎت وب‪،‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺮدازشﮔﺮهاي ﺧﺪﻣﺖﮔﺮا‪ ،‬ﻣﺎژولﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﺟـﺰاء‪ ،‬ﻓﻨـﻮن ‪ PZP‬و ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳﺮورﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ‪PDA‬ﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺎوا‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻧﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﺪلﺳﺎزي ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﺎﻧﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از وب ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺮاي اﻟﮕﻮﺳـﺎزي و آﺷـﻜﺎرﻛﺮدن )از ﻃﺮﻳـﻖ ﺧـﺪﻣﺎت وب(‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜﺮي‪ ،‬داﻧﺶ ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي و درك ﺿﻤﻨﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رﻓﺘﺎرﻫﺎ‪ ،‬وﻗﺎﻳﻊ و ﺣﻤﻠﻪﻫﺎي ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ آﻳﻨﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻜﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﻓﻨﻮن ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري‪.‬‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮدن‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻼﺻﻪﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ از آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻮارد ﺧﺒﺮي ﺑﺎ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع را ﺻﺮف‬ ‫ﻧﻈﺮ از ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﺗﻜﺮار آن در دادهﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﻛﺎﻣﻞﺗـﺮ و ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲﺗـﺮي )ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺷﺒﺎﻫﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﻳﺎ دﻗﻴـﻖ( را در ﻣﺨـﺎزن اﻃﻼﻋـﺎت )ﻏﻴـﺮ( ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و ﺑـﺎ‬ ‫زﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ )ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻮﺟﻮد در ﺳِـﺮورﻫﺎي ﻓﺎﻳـﻞ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺳﺮورﻫﺎي وب(‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻫﺴﺘﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ردهﺑﻨﺪي و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻋﺒﺎرات و اﺧﺘﺼﺎرات‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧـﻮاع‬

‫ﻋﺒﺎرات ﺑﺮﻃﺮفﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮ درك ﻣﻌﻤﻮل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ از ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻤﺎت در ﻳﻚ ﻣﺘﻦ ﺧﺎص‪،‬‬

‫ﻋﺪم ﺗﺠﺎﻧﺲ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻓﻊ ﻋﺪم ﺗﺠﺎﻧﺲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي وب ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫‪1‐  Context Development ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1210‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-15‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﺮح‬

‫ﭘﺮدازش وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‬

‫ﺗﺤﻠﻴـﻞ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺮاج و ارﺗﻘـﺎء دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ )ﻛــﺎﻫﺶ ﺻـﺪاﻫﺎي ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد رﻧـﮓ و ﺗﻤﺮﻛــﺰ‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ وﺿﻮح در ﻧﻮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه( رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺑﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫)ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺸﻜﻮك ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ(‬

‫ﻣﺼﻮرﺳﺎزي‬

‫اراﺋﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭼـﺸﻢاﻧـﺪازﻫﺎﻳﻲ از اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ زﻣـﺎن و اﺑﺰارﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻜﺎو‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮان و ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪن و ﻣـﺼﻮرﺳﺎزي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ )ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﻳﺎ وﻗﺎﻳﻊ( ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن اﻟﮕﻮﻫـﺎ‪ ،‬رواﺑـﻂ و ﻣـﻮارد‬ ‫ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ دادهﻫﺎ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎري‬

‫اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛـﺎري ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﻮﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺑﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺛﺒـﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻛـﺎرﺑﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪.Popp et al. (2004) :‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ وﻳـﮋهاي‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از)‪ :(Popp et al., 2004‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﻫﻤﻜـﺎري‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ؛ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﺮﺟﻤﻪ زﺑـﺎنﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ؛ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻟﮕـﻮ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ دادهﻛـﺎوي( و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬در ﻓـﺼﻞﻫـﺎي ‪ 10‬و ‪ 11‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W15.14‬ﺗﺼﻮﻳﺮي از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اﺑﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺟـﺪول ‪7-15‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ )‪،Yen  (2004) ،Lawrence  (2004‬‬ ‫)‪ Volonino and Robinson (2004‬و )‪ Newell (2004‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺰارش دﻫـﺪ؟ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺑـﻪ درﺟـﺔ‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﮔـﺮ‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪1211‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣـﻮزه ﻛـﺎرﻛﺮدي ﺧﺎﺻـﻲ ﮔـﺰارش دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﻌﻴﺾ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ در اراﺋﻪ اوﻟﻮﻳـﺖﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺣﻮزه ﻛﺎرﻛﺮدي ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﮔـﺰارشدﻫـﻲ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺎز دارد؟ اﻳﻦ ﺳﺆال ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ در ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬دادن ﻳﻚ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﺪون اﺧﺘﻴﺎرات ﻻزم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي آن‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬درﺧﻮاﺳﺖ از ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮاي ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑـﺪون دادن اﺧﺘﻴـﺎرات ﻻزم و ﻋﻨـﻮان ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺨﺮب اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ دﺷﻤﻨﺎن آن‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ و دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺣـﺴﺎس اﺳـﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از دﭘﺎرﺗﻤـﺎنﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل از اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده و ﻧﺎﻛﺎرا اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻮي‬ ‫از ﻫﻤﻜﺎري و دوﺳﺘﻲ را ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮔﺰارشدﻫﻲ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺑﺮﺧﻲ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﻲ ﮔﺰارش دﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در ﻣـﻮرد اﺷـﺨﺎص ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آﻧﻬﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣـﻮزهﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺒـﻜﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟــﻲ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺑﻴﺸﺘـﺮي ﻣﻄـﺮح ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﻃﻤﻴﻨـﺎن از اﻳﻨـﻜﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ در ﻗﺒـﺎل‬ ‫ﻫﺮ ﻧﻮع اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻪ ﻛﺴـﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ داﺷﺘـﻪ و ﭘﺎﺳﺨـﮕﻮﺳﺖ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻣﻨﻴﺘﻲ را‬ ‫درك ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑـﺴﻴـﺎري از ﺳﺎزﻣــﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻋﻤــﺪهاي از‬

‫‪1212‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﻨ ــﺎﺑﻊ اﻃ ــﻼﻋﺎﺗﻲ در دﺳــﺖ ﻛــﺎرﺑﺮان ﻧﻬ ــﺎﻳﻲ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨ ــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮان ﺣــﻮزهﻫــﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﺎﻳﺪ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺳـﺎﻳﺮ وﻇـﺎﻳﻒ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫داراﻳﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﮔﺎﻫﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ وﻳـﮋه اﮔـﺮ‪ ،‬ﺷـﺪﻳﺪاً ﺑـﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﻴﺎس ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺣـﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬ﭘﻴﺮوي از ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﺎر اﺿـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ آن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺟـﺎ ﺑﻴﻔﺘـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻤﻴﺰي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﻴﻤـﻪ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻴـﺰي ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ ﺻـﺮﻓﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت در ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬داراي ﭼﻨﺪﻳﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را ﻣﻲﭘـﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ و‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﺑِﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛﺴﻠﻲ‪ .2‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻲاِسآي‪ /‬اِفﺑﻲآي )‪،(Gordon et al., 2004‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﺑﻴﻨﺰ‪-‬آﻛﺴﻠﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤـﺪهاي را ﺑـﻪ وﻳـﮋه در ﺣـﻮزه ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻣﺨﺎﺑﺮات ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارد )ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬ ‫‪1‐  Security Awareness Programs ‬‬ ‫‪2‐  Sarbanes‐Oxley  ‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫‪1213‬‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫آن دﺳﺘﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬داراي اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‪،‬‬

‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺣﻤـﻼت آﺳـﻴﺐﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ و‬

‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن و ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﻣﺠﺮﻣــﺎن‪ ،‬ﺧــﻮدي ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣــﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕــﺎن )ﻧﻈﻴــﺮ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻔﻮذﮔﺮان‪ ،‬ﻗﻔﻞﺷﻜﻦﻫﺎ و ﺟﺎﺳﻮسﻫﺎ( ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨــﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ دﭘﺎرﺗﻤــﺎن‬

‫ﺻﺪﻣﺎت ﺑﺰرﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﺪه‬

‫وﻳــﺮوس‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪاي ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳــﺖ ﻛــﻪ در ﻳــﻚ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻲﺷـﻮد و آن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ را وادار‬

‫ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دادهﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬

‫ﺳــﻄﺢ ﺧــﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﻣــﺸﻜﻼت ﺑــﻴﻦ ﺑﺨــﺶ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻳﺮوسﻫﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺳﺮاﺳـﺮ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ ﮔﺰارش دﻫـﻲ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ روﻳـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻔﺎظﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻳـﺎ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫اراﺋﻪ ﮔﺰارش‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﻨﺘـﺮل ﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي‪،‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎزدارﻧــــﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳــــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻳــــﺎﺑﻲ و ﺗــــﺼﺤﻴﺢ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘـﺶ ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘـ ــﺮلﻫـــﺎي ﻋﻤـــﻮﻣﻲ ﺷـــﺎﻣﻞ اﻣﻨﻴـــﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜـــﻲ‪،‬‬

‫داده‪ ،‬ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار و ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي دﺳﺘﺮﺳــﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي اﻣﻨﻴــﺖداده‪،‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺨﺎﻃﺮات داﺧﻠﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻣـﻮرد‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت )ﺷﺒﻜﻪ( و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘـﻲ‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛـﺎرﺑﺮان از‬

‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﺪي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ آﻧﻬـﺎ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺛـﺮ‬

‫ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺎﻟﻘﻮة ﺑـﺴﻴﺎري وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬

‫اﻧﮕﺸﺖ و ﻧﻮع ﺻﺪا(‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧــﻲ از آﻧﻬــﺎ‪ ،‬ﻣــﺸﺎﺑﻪ ﺟــﺮاﺋﻢ ﻣﺘــﺪاول )اﺧــﺘﻼس‪،‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي وﻳﮋه ﻧـﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً درون ﻧـﺮماﻓـﺰار‬

‫ﺧﺮاﺑﻜﺎري‪ ،‬ﻛﻼﻫﺒﺮداري‪ ،‬دزدي‪ ،‬ورود ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ ،‬و‬

‫ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ از دادهﻫــﺎ در ﻫﻨﮕــﺎم ورود‪،‬‬

‫ﺳﺮﻗﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش و ﺧﺮوج‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1214‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻛﺪﮔﺬاري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬روش ﻣﻔﻴﺪي ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬

‫دادهﻫﺎي در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻫــﺮ ﮔﻮﻧــﻪ ﺗﻬﺪﻳــﺪ ﻣﻤﻜــﻦ‪ ،‬ﺑــﺴﻴﺎر ﺳــﺨﺖ و ﭘﺮﻫﺰﻳﻨــﻪ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ از‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ از ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ /‬ﻓﺎﻳـﺪه‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺗﻌﺪاد و ﻧﻮع ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي‬

‫دﻳﻮارﻫﺎي آﺗﺶ‪ ،‬از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﺧﻠﻲ در‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاﺑــﺮ ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫـﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ وﻟــﻲ ﻗــﺎدر ﺑــﻪ‬

‫ﻳــﻚ ﻣﻤﻴــﺰي دﻗﻴــﻖ داﺧﻠــﻲ و ﺧــﺎرﺟﻲ ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از وﻳﺮوسﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺻــﺪﻫﺎ ﻣﻮﺿــﻮع را در ﺑــﺮ ﻣــﻲﮔﻴــﺮد و‬

‫ﻛﻨﺘــﺮل دﺳﺘﺮﺳــﻲ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴــﺪ ﻫﻮﻳــﺖ و ﺻــﺪور ﻣﺠــﻮز‪،‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ از اﺑﺰارﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬از‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ‬

‫دادهﻛﺎوي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ و‬

‫از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ را در ﻣﺒــﺎرزه ﺑــﺎ ﺗﺮورﻳــﺴﻢ و ﺗﺮورﻳــﺴﻢ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻬﻴﺔ ﻧـﺴﺨﺔ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن از دادهﻫﺎ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﺣﻮادث اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﻣﺮاﺟﻊ ﮔﺰارشدﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫‪ .2‬ﭼﺮا دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﮔﺰارش ﻣﻲداده اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻫﻤﻜﺎري دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻧﻘﺶﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺮاﺣــﻞ ﻫــﺸﺘﮕﺎﻧﻪ ر‪‬ﻛــﺎرت را ﻧــﺎم ﺑﺒﺮﻳــﺪ )ﻓﺎﻳــﻞ ﺑــﺮﺧﻂ‬ ‫‪ W15.3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻛﻤﻴﺘﺔ راﻫﺒﺮي ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻘﺶ آن ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ )اﻣﺪاد( اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭼﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .9‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن‬ ‫را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .10‬ﺟﺮم ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .11‬ﭼﻬﺎر دﺳﺘﺔ ﻋﻤﺪة ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .12‬ﺟﺮم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬

‫‪ .13‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ و ﻗﻔﻞﺷﻜﻦﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .14‬در ﻣﻮرد وﻳﺮوس و اﺳﺐ ﺗﺮوا ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪1215‬‬

‫‪ .22‬ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑـﻞ وﻳـﺮوسﻫـﺎ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .15‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘﻲ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ 1‬را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .23‬دﻳﻮاره آﺗﺶ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد آن ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .16‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .24‬ﻛﺪ ﮔﺬاري را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .17‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و ﺗـﺼﺤﻴﺢ را‬

‫‪ .25‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ اﺳﺘﻤﺮار ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .26‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﺑﺎزﻳــﺎﺑﻲ ﭘــﺲ از ﺣــﻮادث را ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺮده و‬

‫‪ .18‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ را ﺷـﺮح دﻫﻴـﺪ؛ ﭘـﻨﺞ ﻣـﻮرد از‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .27‬اﻣﺎﻛﻦ ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .19‬ﺗﻔــﺎوت ﺑــﻴﻦ ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي ﻋﻤــﻮﻣﻲ و ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي وﻳــﮋه‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .28‬ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .29‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﺑﻪ اﺧﺘـﺼﺎر‬

‫‪ .20‬ﺗﻔــﺎوت ﺑــﻴﻦ ﻛــﺎرﺑﺮان ﻣﺠــﺎز و ﻛــﺎرﺑﺮان ﺗﺄﻳﻴــﺪ ﺷــﺪه‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .30‬ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭘـﻨﺞ اﺑـﺰار ﻓﻨـﺎوري‬

‫‪ .21‬ﻣﺘﻮﻗــﻒ ﻧﻤــﻮدن ﺧــﺪﻣﺎت را ﺷــﺮح دﻫﻴــﺪ و ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ را ﻧـﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻛـﺪام‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﮔﺰارش دﻫﺪ و ﭼﺮا؟‬ ‫‪ .2‬ﻛﺪام ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬در ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻌﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت و ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫آن ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﭼﺮا ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺧـﺎص‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﻨـﺰل ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪ ،‬دﻳـﻮاره آﺗـﺶ از ﭼـﻪ ﻣـﻮاردي ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .7‬ﻫــﺪف ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي زﻳــﺴﺖﺳــﻨﺠﻲ ﭼﻴــﺴﺖ؟ ﭼــﺮا اﻳــﻦ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ‪ ،‬راﻳﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .8‬در ﻣــﻮرد ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻣﻤﻴــﺰي ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺿﻴﺢ داده و ارﺗﺒﺎط آن را ﺑﺎ ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻨﺘﻲ و‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬ﭼـــﺮا ﺗﺄﻳﻴـــﺪ ﻫﻮﻳـــﺖ و ﺻـــﺪور ﻣﺠـــﻮز در ﺗﺠـــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪1‐  Corporatewide Security System ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1216‬‬

‫‪ .10‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻓﺎﻗـﺪ ﻃـﺮح‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث را ﺑﻴﻤﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .11‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﺮا ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬

‫‪ .14‬ﭼــﺮا اﻧﻌﻘــﺎد ﻣﻮاﻓﻘــﺖﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺳــﻄﺢ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﺎ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻻزم اﺳﺖ؟ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت ﺑـﺎﻟﻘﻮه در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄـﺮ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻫـﺮ ﺗﻬﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺧﻄـﺮ‬

‫‪ .15‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬

‫وﻗﻮع ﻫﺮﻛﺪام از ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ و ارزﻳـﺎﺑﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﮕـﺮي ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎ و‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري آﻧﻬﺎ‪  .‬‬

‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .12‬اﺧﻴﺮاً ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ در ﺟﻨـﮓ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ از وﻳﺮوسﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان آن را‬ ‫اﺟﺮا ﻛﺮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .13‬ﭼﻘﺪر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫داﻧﺶ ﺟﺎﻣﻌﻲ از ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ .16‬ﭼﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي را در اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .17‬ﭼــﺮا ﺟــﺮاﺋﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﺑــﺮون ﻣــﺮزي ﺑــﻪ ﺳــﺮﻋﺖ در ﺣــﺎل‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ؟ در ﻣﻮرد راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺳ‪‬ـﺮﺑﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛـﺴﻠﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮي‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت دارد‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ ،W15.4‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺎﻻت ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ب( ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗـﺴﻬﻴﻼت ﺷـﻤﺎ را‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛـﺮده و‬

‫ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 15،000‬دﻻر ﺑﻴﻤـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﻧﻘﺶﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﻛﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫آﻧﻬــﺎ را ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻛــﺮده و در ﻣــﻮرد ﭘــﺬﻳﺮﻓﺘﻦ آن‪،‬‬

‫آن اﺿــﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻛــﺪاﻣﻴﻚ از ﻧﻘــﺶﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد در‬

‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻛﺪاﻣﻴﻚ اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .3‬دزدي ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎي ﻟـﭗﺗﺎپ در ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺘـﻞﻫـﺎ‬ ‫و ﻓﺮودﮔــﺎهﻫــﺎ‪ ،‬روز ﺑــﻪ روز ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬اﻧــﻮاع‬

‫‪ .2‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﺣﺘﻤـﺎل وﻗـﻮع زﻟﺰﻟـﻪ در ﻟـﻮسآﻧﺠﻠـﺲ در‬

‫ﺣﻔﺎﻇــﺖﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ :‬اﺑﺰارﻫــﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ‬

‫ﻳــﻚ روز‪ %0/07 ،‬اﺳــﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎل آﺳــﻴﺐدﻳــﺪن ﻣﺮﻛــﺰ‬

‫)ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،(targus.com ،‬ﻛﺪﮔـﺬاري )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ زﻟﺰﻟﻪ ‪ 5‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮﻛﺰ‬

‫‪ (networkassociates.com‬و ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ )ﺑـﻪ‬

‫آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺴﺎرت ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/6‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل در ‪ .(ebay.com‬در ﻣــﻮرد اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻞ و‬

‫دﻻر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫راه ﺣــﻞﻫـﺎي آن‪ ،‬اﻃــﻼﻋﺎت ﺑﻴـﺸﺘـﺮي ﻛـﺴـﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺧﺴﺎرت ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر را ﺑﺮﺣـﺴﺐ دﻻر ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻫﺮ روش را ﺑـﻪ اﺧﺘـﺼﺎر ﺷـﺮح‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫‪1217‬‬

‫‪ .4‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه ﻣـﻲﺗـﻮان در ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﭘﺮوﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎي‬

‫ب( وﻟﻮﻧﮕﺎﻧـــﮓ ﻳـــﺎ ﻫـــﺮ ﺷـــﺮﻛﺖ دﻳﮕـــﺮي‪ ،‬ﺑـــﺮاي‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از وﻗﻮع ﭘﻴﺶآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ در آﻳﻨﺪه‪،‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑــﻪ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان ﺧــﻮد اﻃــﻼع دﻫــﺪ ﻛــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده آﻧﻬــﺎ از‬

‫‪ .6‬ﺣﻔـــﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑــﺮ ﻣﺘـــﻮﻗﻒ ﻧﻤــﻮدن ﺧــﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺳــﺎده‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﻧﻈـﺮ اﺳـﺖ؟‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎ و روﻳﻜﺮدﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺟـﻮد را ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬

‫ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ داﻧﻠـﻮد ﻛــﺮدن ﻧـﺮماﻓـﺰار از ﺳــﺎﻳﺖ ‪nipc.gov‬‬

‫‪ .5‬ﺧـﺎﻧﻢ اِم ﺳـﻴﻪ‪ 1‬در ﺷــﺮﻛﺖ وﻟﻮﻧﮕﺎﻧـﮓ ﮔـﺮوپ‪ ،2‬ﻳــﻚ‬

‫ﺷــﺮوع ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ‪ sans.org ،cert.org‬و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻮﭼﻚ )در ﭘـﺎﻟﻮ آﻟﺘـﻮ‪ ،3‬ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ(‬

‫‪ ciac.llnl.gov‬ﺳ‪‬ﺮ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ از ﻣﺸﺘـﺮي‪ ،‬ﻛﺎر ﻣـﻲﻛــﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫او در اواﺧــﺮ ﺳــﺎل ‪ ،1987‬اﺧــﺮاج ﺷــﺪ‪ .‬در اواﻳــﻞ ﺳــﺎل‬

‫‪ .7‬ﺳﺎزﻣ ــﺎﻧﻲ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴــﺴﺖ و ﭘﻨ ــﺞ ﻫــﺰار ﭘﻴــﺎم درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫‪ ،1988‬وﻟـﻮﻧﮕﺎﻧﮓ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺒﺎﻧﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ دﻳـﻮار آﺗـﺸﻲ در آﻧﺠـﺎ وﺟـﻮد‬

‫ﻳﻚ ﻣ‪‬ـﻮدِم ﺑـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎﻳﺶ وارد ﺷـﺪه و ﻓﺎﻳـﻞﻫـﺎ را‬

‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻧﻴﻤـﻲ از ﻧﻔﻮذﻫـﺎ ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و از آﻧﻬﺎ ﻛﭙﻲﺑـﺮداري ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﻠﻴــﺲ‪،‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴـ ــﺖ اﻧﺠـــﺎم ﻣـــﻲﺷـــﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـ ــﺔ ﻫـــﺮ ﻧﻔـــﻮذ‬

‫ﻃﻲ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎسﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﺎﻧﻢ ﺳـﻴﻪ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖآﻣﻴــﺰ‪ ،‬ﺧــﺴﺎرﺗﻲ در ﺣــﺪود ‪ 130،000‬دﻻر ﺑــﻪ‬

‫ﺻــﻮرت ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺑــﻮد‪ ،‬ردﻳــﺎﺑﻲ ﻛــﺮد و ﻧــﺴﺨـﻪﻫــﺎﻳﻲ از‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫اﻃـﻼﻋﺎت ﺑﺎ ارزش ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري را ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد‪.‬‬

‫ﻳﻚ دﻳـﻮار آﺗـﺶ ﻣﻨﺎﺳـﺐ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﺔ‬

‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛُﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧـﺎﻧﻢ ﺳـﻴﻪ‪ ،‬در روز‬

‫‪ 66،000‬دﻻر ﺗﻬﻴــﻪ ﻛــﺮد و ﻫﺰﻳﻨــﺔ ﻧﮕﻬــﺪاري آن ‪5000‬‬

‫ﺑﺮ ﻛﻨــﺎري او ﺑﺎﻃـﻞ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫دﻻر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ آن‪ ،‬ﺣﺪود ﺳﻪ ﺳﺎل ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬

‫ﺣﺪس ﻣـﻲزﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ ﺳـﻴﻪ ﻛـﺪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ‬

‫زده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﻮذي ﺑﺘﻮاﻧـﺪ از دﻳـﻮار‬

‫دﻳﮕــﺮي را ﺑــﻪ دﺳــﺖ آورده ﺑﺎﺷــﺪ )ﻣﻨﺒــﻊ‪ :‬ﺑﺮاﺳــﺎس‬

‫آﺗــﺶ ﻋﺒــﻮر ﻛﻨــﺪ‪ 0/0002 ،‬اﺳــﺖ‪ .‬در ﭼﻨــﻴﻦ ﺣ ـﺎﻟﺘﻲ‪،‬‬

‫‪  .(BusinessWeek, August 1, 1988, p.67‬‬

‫ﺧﺴﺎرت وارد در ﺣﺪود ‪ 100،000‬دﻻر )‪ 30‬درﺻﺪ( ﻳـﺎ‬

‫اﻟﻒ( ارﺗﻜــﺎب ﺟــﺮم‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺻــﻮرت ﮔﺮﻓــﺖ؟ ﭼــﺮا‬

‫‪ 200،000‬دﻻر )‪ 50‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ ﺻـﻔﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﺔ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؟ )ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮض ﻣﺮﺗﺒﻂ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري دﻳﻮار آﺗﺶ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 20،000‬دﻻر اﺳﺖ‪  .‬‬

‫را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫اﻟﻒ( آﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻮار آﺗﺶ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ؟‬

‫‪1‐  Ms. M. Hsieh ‬‬ ‫‪2‐  Wollongong Group ‬‬ ‫‪3‐  Palo Alto ‬‬

‫‪1218‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ب( ﻳــﻚ دﻳــﻮار آﺗــﺶ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺘﻪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ اﺣﺘﻤــﺎل ‪99‬‬

‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و ﻓﻨﺎوري‪ (cdt.org) 2‬ﺑﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ اﻋﺘـﺮاض‬

‫درﺻﺪ اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ‪ 84،000‬دﻻر ﻗﻴﻤـﺖ و‬

‫ﻛــﺮد و ﻣــﺪﻋﻲ ﺷــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﻛــﺎر‪ ،‬ﺗﺠــﺎوز ﺑــﻪ ﺣــﺮﻳﻢ‬

‫ﻋﻤــﺮ ﻣﻔﻴــﺪ ﺳــﻪ ﺳــﺎل و ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻧﮕﻬــﺪاري ﺳــﺎﻻﻧﻪ‬

‫ﺧـــﺼﻮﺻﻲ اﺳـــﺖ‪ .‬در ﻣـــﻮرد وﺿـــﻌﻴﺖ اﻳـــﻦ ﭘـــﺮوژه‬

‫‪ 16،000‬دﻻر‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎي دﻳـﻮار‬

‫)‪ (FIDNet‬ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛﻨﻴــﺪ و ادﻋﺎﻫــﺎي ﻣﺮﻛــﺰ را ﻣــﻮرد‬

‫آﺗﺶ اول‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﻮد؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .8‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ،2000‬دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬

‫‪ .9‬ﺣﻮادث ذﻛـﺮ ﺷـﺪه ﺑﺨـﺶ ‪ 3-5‬را ﻣـﺮور ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻛـﺪام‬

‫ﺷﻨﺎﺳـــﺎﻳﻲ ﺗﻬـــﺎﺟﻢ داﺧﻠـــﻲ‪ (fidnet.gov) 1‬را ﺑـــﺮاي‬

‫ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺴﺘﻨﺪ از وﻗــﻮع ﻫــﺮ ﻳــﻚ از آﻧﻬــﺎ‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داد‪ .‬ﻣﺮﻛـﺰ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﻪ وﻳﮋه ﺣﺎدﺛﻪ ‪(7‬؟‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬ﻛﻼس را ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪ ﮔـﺮوه ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ و از ﻫـﺮ ﮔـﺮوه‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ( و ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ از ﻳﻚ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزدﻳـﺪ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﻛﻼس اراﺋـﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪ :‬ﻳـﻚ‬

‫را اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ در آن ﻣـﺸﻜﻼت را ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده و‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ؛ ﺑﺤـﺚ در ﻣـﻮرد ﻣﻌـﺎون‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻳﻦ ﺑﺨﺶ و ﻣﺮﺟﻊ ﮔـﺰارشدﻫـﻲ او؛‬

‫ﺑﺎزار از ﻛﺪام ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪  .‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣـﻮرد ﻛﻤﻴﺘـﺔ راﻫﺒـﺮي )ﺳـﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬وﻇـﺎﻳﻒ‬

‫‪ .3‬ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي ﺻـﻮرت‬

‫ﻧﮕﺎرش(؛ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣـﻮرد ﻣﻮاﻓﻘـﺖﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳـﻄﺢ‬

‫ﮔﺮﻓﺘـــﻪ در اﻣﻨﻴـــﺖ ﻓﻨـــﺎوري اﻃﻼﻋـــﺎت و ﺗﺠـــﺎرت‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت اﻳـــﻦ ﺑﺨـــﺶ و ﮔﺰارﺷــﻲ در ﻣـــﻮرد درﺟـــﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﻼﺗﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ‪ CIO.com‬ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺷﺮﻛﺖ‪  .‬‬

‫ﺻــﻮرت راﻳﮕــﺎن در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻗﺎﺑــﻞ دﺳﺘﺮﺳــﻲ اﺳــﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻫﺮ ﮔﺮوه را ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اول ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬

‫ﻓﺮوﺷــــﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و ﻣﻮﺗﻮرﻫــــﺎي ﺟــــﺴﺘﺠﻮﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــــﺪ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت‬

‫‪ techdata.com‬و ‪ google.com‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫آﻧﻬﺎ را در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬در ﻣــﻮرد ﺣﻤﻠــﺔ ﻣِﻠﻴــﺴﺎ‪ 3‬در ﺳــﺎل ‪ 1999‬ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛﻨﻴــﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨــﺶ دوم ﻫــﺮ ﮔــﺮوه‪ ،‬از ﻳــﻚ ﻓﺮوﺷــﮕﺎه ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻳﺎ ﻣﻄﻠﺒﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬

‫ﭼـــﻪ ﺧـــﺴﺎراﺗﻲ را وارد ﻣـــﻲﻧﻤﺎﻳـــﺪ‪ .‬ﺗـــﻼشﻫـــﺎي‬

‫‪1‐  Internal Intrusion Detection Network ‬‬ ‫‪2‐  The Center for Democracy and Technology ‬‬ ‫‪3‐  Melissa attack ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬

‫‪1219‬‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﻮادث ﻣﺸﺎﺑﻪ در آﻳﻨﺪه‬

‫ﻗــﺪﻳﻤﻲﺗــﺮ )‪ Melissa‬و ”‪ (“I  Love  You‬را ﻣــﻮرد‬

‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎي ﻣﻴـﺎن وﻳـﺮوسﻫـﺎي ﺳـﺎل‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ روشﻫﺎي ﭘﻴﺶﮔﻴﺮاﻧﻪاي ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫‪ Bugbear, Slammer) 2003‬و‪ (...‬و وﻳـــﺮوسﻫــــﺎي‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻣﻨﻴﺘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫‪ ‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮﺧـــﻲ وبﺳـــﺎﻳﺖﻫـــﺎي ﺟـــﺴﺘﺠﻮي ﻛـــﺎر )ﻧﻈﻴـــﺮ‬

‫وارد ﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬در ﻣــﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻣﺮاﻛــﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎﺗﻲ‬

‫‪ brassring.com‬و ‪ (headhunter.com‬را ﺟــــــﺴﺘﺠﻮ‬

‫ﻓﺮوﺷـــﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـــﻪ ﻛﻨﻴـــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـــﻴﻦ‪ ،‬ﻧـــﺮماﻓـــﺰار‬

‫ﻛﺮده و ﺿـﻤﻦ ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﺷـﻐﻠﻲ ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫‪ VirusScan‬را از ﻣﻚﻛـﺎﻓﻲ داﻧﻠـﻮد ﻛـﺮده و دﻳـﺴﻚ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎي ﺷـﻐﻠﻲ و‬

‫ﺳﺨﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫داﻣﻨــﻪ ﺣﻘــﻮق آﻧﻬــﺎ را ﺑﺮرﺳــﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑــﻪ‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒﺮي‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣﻮرد اﻣﻨﻴـﺖ‬

‫‪ google.com‬و ‪ cio.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در‬

‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اراﺋــﻪ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ )ﮔــﺮوهﻫــﺎي ‪،google.com‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﻘﺶ و دﺳـﺘﻤﺰد وي‬

‫‪ maous.comp.virus ، alt.comp.virus ، groups‬و‬

‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .(comp.virus‬ﺑﻪ ﺗﻚ ﺗﻚ اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫـﺎ وارد ﺷـﻮﻳﺪ و‬

‫‪ .2‬وارد ﺳـــﺎﻳﺖ ‪ scambusters.org‬ﺷـــﺪه و ﺑﺒﻴﻨﻴـــﺪ اﻳـــﻦ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را درﻣﻮرد آﺧﺮﻳﻦ وﻳﺮوسﻫﺎي ﻛﺸﻒ ﺷـﺪه‪،‬‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼــﻪ ﻛﺎرﻫــﺎﻳﻲ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫــﺪ؟ در ﻣــﻮرد‬

‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻼﻫﺒـــﺮداريﻫـــﺎ از ﻃﺮﻳـــﻖ ﭘـــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ و‬

‫‪ .7‬وﺿـﻌﻴﺖ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎي وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺴﺐ ﻧﻤـﻮده‬

‫ﻧﻤﻮﻧـــﺔ ﻣﻮﺟـــﻮد در ‪ sensar.com‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـــﺪ‪ .‬در ﻣـــﻮرد‬

‫و از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﮔﺰارش ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي زﻳـﺴﺖﺳـﻨﺠﻲ‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ‪ comdisco.com‬وارد ﺷﺪه و آﺧﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .8‬ﺑــــﻪ ‪ v:l.nai.com/vil/default.asp.‬وارد ﺷــــﻮﻳﺪ‪ .‬در‬

‫‪ .4‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ epic.org/privacy/tools.html‬ﺷﺪه و اﻳﻦ‬

‫ﻣــﻮرد وﻳــﺮوسﻫــﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﺑﺪﺳــﺖ آورﻳــﺪ‪ .‬ﻣﻜــﺎﻓﻲ‬

‫اﺑﺰارﻫﺎ را ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ‪ :‬ﻛﺪﮔـﺬاري وب‪،‬‬

‫)‪ (mcafee b2b.com‬ﭼﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬

‫ﻛﺪﮔﺬاري دﻳﺴﻚ‪ ،‬و دﻳﻮارهﻫـﺎي آﺗـﺶ ‪ .PC‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬

‫ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ وﻳﺮوسﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ؟ ‪ ‬‬

‫دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺟﻬـﺖ ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر روﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪ .9‬ﺷــﻤﺎ ﻳــﻚ ﺧــﻂ ‪ DSL‬در ﻣﻨﺰﻟﺘــﺎن ﻧــﺼﺐ ﻛــﺮدهاﻳــﺪ و‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﻮاره آﺗﺶ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻳـﺎ‬

‫‪ .5‬ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺿــﺪ وﻳــﺮوس ﻋﻤــﺪه‬

‫ﺧﻴـــــﺮ‪ .‬ﺑـــــﻪ ﺳـــــﺎﻳﺖﻫـــــﺎي ‪،securitydogs.com‬‬

‫)‪ ،mcafee.com ،symantec.com‬و ‪(antivirus.com‬‬

‫‪ macafee.com‬ﻳـــﺎ ‪ symantec.com‬وارد ﺷـــﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳـــﻪ‬

‫‪1220‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﻣﻮرد از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻛـﺪاﻣﻴﻚ را‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴـــﺪ‪ .‬ﺑـــﻪ ‪ waregone.com‬و ‪ skynamic.com‬ﻧﻴـــﺰ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫـﺪ ﻳـﻚ‬

‫‪ .10‬از ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺧﻮب )ﻧﻈﻴـﺮ ‪ google.com‬ﻳـﺎ‬

‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ آﺳﺎن اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪ (findarticles.com‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘـﺎﻻت‬

‫‪ .13‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ ncsa.com‬ﺷﺪه و در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ "اﻧﮕﻴـﺰه‬

‫را در ﻣــﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي ﺣــﻮادث‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻴــﺪ‪ .‬ﮔــﺰارش‬

‫ﻧﻔــﻮذﮔﺮان از اﻗﺪاﻣﺎﺗــﺸﺎن ﭼﻴــﺴﺖ" اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﻛــﺴﺐ‬

‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺲ از ﺣﻮادث‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .14‬وارد ﺳــــﺎﻳﺖ ‪ biopay.com‬و ﺳــــﺎﻳﺖﻫــــﺎي ﺳــــﺎﻳﺮ‬

‫‪ .11‬اﺳﺘﻔـ ــﺎده از ﻛـــﺎرتﻫـــﺎي ﻫﻮﺷـــﻤﻨﺪ ﺑـــﺮاي ذﺧﻴـــﺮة‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ ﺷـﺪه و آن دﺳـﺘﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ ﻣﺸﺨﺼـﺎت ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻣﺰ ﻋﺒـﻮر‬

‫از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن ﻛﻪ ﺑـﺮاي اﻋﻤـﺎل ﻛﻨﺘـﺮل دﺳﺘﺮﺳـﻲ در‬

‫و ﻣﺎﻧﻨـــﺪ آن‪ ،‬در ﺣـــﺎل اﻓــﺰاﻳﺶ اﺳــﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ‬

‫ﺟـــﺴﺘﺠـﻮ ﻛـــﺮده و ﮔـــــﺰارﺷﻲ در ﻣـــﻮرد آﺧـ ــﺮﻳﻦ‬

‫از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪه آﻧﻬﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺤــﻮﻻت اراﺋـــﻪ دﻫﻴــﺪ )ﺑـﺮاي ﻣﺜـــﺎل‪ ،‬ﺳﺎﻳــﺖﻫـﺎﻳﻲ‬

‫‪ .15‬ﺑــﻪ ﺳــﺎﻳﺖ ‪ cybercrime.gov‬وارد ﺷــﻮﻳﺪ و ﭘــﻨﺞ واﻗﻌــﻪ‬

‫ﻧﻈﻴـــــــــﺮ ‪،microsoft.com/windows/smartcards‬‬

‫ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﺮاف ﻛـﺮدهاﻧـﺪ را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬از‬

‫‪ gemplus.com ،litronic.com‬ﻳﺎ ‪ scia.org‬را اﻣﺘﺤـﺎن‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫‪ .16‬وارد ‪ cert.org‬ﺷﻮﻳﺪ و ﮔﺰارﺷﻲ از ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن و‬

‫‪ .12‬وارد ﺳﺎﻳﺖ ‪ 2600.com‬ﺷـﺪه و ﻣﺠﻠـﺔ ‪ 2600‬را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬

‫روش ﻋﻤﻠﻜﺮد آن‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‬

‫‪  ‬‬

‫ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‪ 1‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧـﺮده ﻓـﺮوش ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣﻨـﺰل در‬

‫ﻛــﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕــﺮ ﻧﻴــﺰ ﮔــﺴﺘﺮش ﻣــﻲﻳﺎﺑﻨــﺪ( و ‪ 50،000‬ﻧــﻮع‬

‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل ﮔـﺴﺘﺮش‬

‫ﻣﺤﺼﻮل در ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺧﻂ‬

‫ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ )ﻫﺮﺳــﺎل‪ ،‬ﺣــﺪود ‪ 200‬ﻓﺮوﺷــﮕﺎه ﺟﺪﻳــﺪ ﺗﺄﺳــﻴﺲ‬

‫را آﻏﺎز ﻛﺮد ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 1500‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه )ﻛﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬

‫ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﺮاﺳﺘﺎ ﻛﺮدن ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺧﻮد و‬

‫در اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه و ﻛﺎﻧــﺎدا واﻗــﻊ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و اﻛﻨــﻮن‪ ،‬ﺑــﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻣـﺪل ﺧـﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫‪1‐  Home Depot ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺑﺎ ﻧﺎم ﺗﻴﻢ وﻳﮋه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎ‪ 1‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻴﻢ در ﻣـﻮرد ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎ و ﻫـﻢ ﺑـﺎ‬

‫‪1221‬‬

‫• دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ ﻧـﺰد‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻧﻬﺎﻳﻲ‪  .‬‬

‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫• ﭘﻴﺮوي از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ‪  .‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ داﻣﻨﻪ ﮔـﺴﺘﺮدهاي از ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و راﻫﺒـﺮدي را‬

‫• ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﻣــﺎﻟﻲ ﻛﻠﻴــﺪي )ﺗﺤﻠﻴــﻞﻫــﺎي ﻫﺰﻳﻨــﻪ‪-‬‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘـﺮوژهﻫـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻣﺤـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬از ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺒﺮهاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬

‫ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻏﻴﺮه(‪  .‬‬ ‫• ﺷﻨﺎﺳـــﺎﻳﻲ و اﺳـــﺘﻔﺎده از ﻧﻘـــﺎط ﺑـــﺎزﺧﻮر ﻛﻠﻴـــﺪي در‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭘﺮوژه‪  .‬‬

‫واﻗﻊ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﻴﻢ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻫﺮﻳـﻚ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬

‫• ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ ‬‬

‫ﭘﺮوژه‪ ،‬از ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ و ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬

‫• ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳﺠﺎد ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺟﺮﻳـﺎن ﻛـﺎري ﻫﻤﺰﻣـﺎن در‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺮوژه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺗﻴﻢ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮوژه‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﭘـﺲ از آن‬ ‫ﻣﻨﺤــﻞ ﺷــﺪه و اﻋــﻀﺎي آن ﺑــﻪ ﻋــﻀﻮﻳﺖ ﺗــﻴﻢﻫــﺎي دﻳﮕــﺮ‬ ‫درﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻴﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ‪ SPST‬ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻌﺎون ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣﻴـﺎن ﻛـﺎرﺑﺮان ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ‪ ،SPST‬راﺑﻄﺔ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪاي را اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﺪة اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬ ‫ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓـﻖﻧﻈـﺮ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳـﺮ ﻣﺮزﻫـﺎي اداري ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ‪  .‬‬ ‫• ﺗﺮوﻳﺞ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻗﺎﻳﻊ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑــﻞ ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﭘﺬﻳﺮ‪  .‬‬ ‫• اﻳﺠﺎد ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﻮح ﻣﻤﻜﻦ ﭘﺎﻳﺪاري ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪  .‬‬ ‫• اﺳـــﺘﻔﺎده ﮔـــﺴﺘﺮده از ﻛـــﺪﻫﺎ و اﺳـــﺘﻔﺎده ﻣﺠـــﺪد از‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و اﺟﺰاء ‪ ‬‬ ‫• ﺑــﻪﻛــﺎرﮔﻴﺮي زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ ﮔــﺴﺘﺮده و ﭘﺎﻳﮕــﺎه ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻮم دﻳﭙﺎت ‪ ‬‬ ‫در اﻳـــﻦ ﺷـــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳـــﻚ ﻛﻤﻴﺘـــﺔ راﻫﺒـــﺮي ﺗﺠـــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‪  .‬‬

‫ﻣﻌﺎون ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‪ ،‬و ﻣﻌـﺎون ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ در ارﺗﺒـﺎط‬

‫• اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي ﭘﺮوژهﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‪  .‬‬

‫اﺳــﺖ‪ SPST .‬ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ ﺑــﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻜــﻲ ﺑــﺎ دﭘﺎرﺗﻤــﺎنﻫــﺎي‬

‫• ﭘﺮﻛﺮدن ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ اﻳـﺪه ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر و ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻗﻴﻖ آن‪  .‬‬ ‫• ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن‪.‬‬

‫ﻣﺮﻛـــﺰ داده‪ ،‬در اﺧﺘﻴـــﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴـــﺖﻫـــﺎي ﻏﻴـــﺮ از ﺗﺠـــﺎرت‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‐  Special Projects Support Team (SPST) ‬‬

‫‪1222‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪ ،SPST‬در آﮔﻮﺳﺖ ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﺗﺠـﺎرت‬

‫ﺑﺮﺧﻂ و ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻮم دﻳﭙﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ داد ﺗﺎ وبﺳـﺎﻳﺘﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻓﻨـﺎوري‬

‫ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻣﻠﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﺴﺎزد ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘـﺮوژه‪ ،‬در‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫آورﻳــﻞ ‪ 2001‬ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﺷــﺪ )اﻳــﻦ ﻛﺎﺗــﺎﻟﻮگ ﺷــﺎﻣﻞ ﺑــﻴﺶ از‬ ‫‪ 400،000‬ﻣﺤﺼﻮل از ‪ 11،000‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺳﺖ(‪ .‬اﻳـﻦ ﭘـﺮوژه‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪  .Alberts (2001) and from Homedepot.com (2003) :‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻫـﻮم دﻳﭙـﺎت ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬

‫ﻋﻼوه‪ ،‬از ﺧﺪﻣﺎت ﻗﺮاردادي ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫از ﺳﺎل ‪ SPST ،2001‬داﺋﻤﺎً ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎرت‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮﺧﻂ ﻫﻮمدﻳﭙﺎت اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪ SPST‬ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻓَﺮاﺑﺨﺸﻲ اﻳﻦ ﺗﻴﻢ‪ ،‬دﻟﻴﻠﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ‪،SPST‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﮔـﺰارش ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻳﺪهآل ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻋﻠﻤﻜﺮد ﭘﻮﻳـﺎ و در ﺣـﺎل‬

‫اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﺗﺮﻳـﺴﻲ‪ 1‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﮔﺰارشدﻫﻲ ﺑﻪ دو رﺋﻴﺲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣــﻲرود‪ .‬اﻳــﻦ ﺳــﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎ‪ ،‬ﻧﻘــﺎط ﻗــﻮت و ﺿــﻌﻒ‬

‫‪ .3‬در اﻳــﻦ ﻧﻤﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻫﻤﻜــﺎري ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﻧﻴـﺰ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اﻳﻦ ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن آﻣـﻮزش‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬ﭼﺮا ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮاﻳﻨﺪ در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد؟‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ در زاﻳﻮﻧﺰ ﺑ‪‬ﻦﻛُﺮﭘ‪‬ﺮﻳﺸﻦ‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ زاﻳﻮﻧﺰ‪) 2‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ دﻓﺘـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل از اﻟﺰاﻣـﺎت‬

‫ﻣﺮﻛﺰي آن در ﺳـﺎﻟﺖ ﻟِﻴـﻚ ﺳـﻴﺘﻲ‪ ،3‬در اﻳﺎﻟـﺖ ﻳﻮﺗـﺎ‪ 4‬واﻗـﻊ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳ‪‬ﺮﺑﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛﺴﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫اﺳﺖ( ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 400‬ﺷﻌﺒﻪ را در ﻫﺸﺖ اﻳﺎﻻت‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ‬

‫ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و اﻣﻨﻴـﺖ‬

‫ﺟﺎﻣﻊ و در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫‪Matrix Structure  ‬‬ ‫‪Zions ‬‬ ‫‪Salt Lake City ‬‬ ‫‪Utah ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ در زاﻳﻮﻧﺰ ﺑ‪‬ﻦﻛُﺮﭘ‪‬ﺮﻳﺸﻦ‬

‫زاﻳﻮﻧﺰ‪ ،‬ﺳﻪ ﻫﺪف را ﺑﺮاي ﭼـﺎرﭼﻮب ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻛﺮدن ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ رﻳـﺴﻚ و‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﺧــﺪﻣﺎت اراﺋــﻪ ﺷــﺪه ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي و ارزش‬ ‫ﺳﻬﺎمدار‪  .1‬‬

‫‪1223‬‬

‫وﻳﮋه ﻛﺎرﺑﺮ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻫﺸﺪاردﻫﻲ‪ ،‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰان ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺳﻂ ﻣﻤﻴـﺰي داﺧﻠـﻲ‪ 3‬و ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﺪه اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر را ﺑــﻪ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘــﺬﻳﺮي در ﻗﺒــﺎل‬ ‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‪ ،‬ارزﻳــﺎﺑﻲ و ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳــﺴﻚﻫــﺎي اﻣﻨﻴﺘــﻲ ﺧــﻮد‪،‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻘـــﻖ اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔـــﻲ از اﻟﺰاﻣــﺎت ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ‬

‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ اﺑﺰار راﻫﻲ را ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻤﻴﺰي‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﮔﻮاﻫﻲ ﻛﻨﺘﺮل داﺧﻠﻲ ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺳ‪‬ﺮﺑِﻴﻨﺰ‪-‬‬

‫ﺑﺮاي رﻳﺴﻚﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ‬

‫آﻛﺴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ 404‬و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي رﻳـﺴﻚ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ در‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑـــﺎزِل دو‪ 2‬آﻣـــﺪه اﺳـــﺖ )ﺑـــﺎزِل دو‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪاي از‬

‫زاﻳﻮﻧﺰ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫اﺳﺘـﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﺑﺮاي اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴــﺮي‬

‫• ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫و ﺗـــﺮاﻛﻨﺶﻫـــﺎي ﺑﺎﻧﻜـــﺪاري ﺑـــﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـــﻲ اﺳـــﺖ؛‬

‫ﻛﻪ رﻳﺴﻚ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ اﻧـﻮاع رﻳـﺴﻚ را در ﺑ‪‬ـﺮ‬

‫‪ bis.org/publ/bcbsca.htm‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪  .‬‬

‫ﮔﻴﺮد‪  .‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﺎﻣـﻞ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ‬

‫• ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ از اﺑﺰارﻫــﺎي رﻳــﺴﻚ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ از ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻛﻠﻴـﺪي رﻳـﺴﻚ‪،‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪيﻫـﺎي اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن دادهﻫﺎي از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ آن‪،‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎورهﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬

‫ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ دادهﻫﺎ‪  .‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي دوﻟـﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺟﻮاﻣـﻊ و‬

‫• ﻃﺮاﺣــﻲ ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﺑــﻪ ﮔﻮﻧــﻪاي ﻛــﻪ درك آن‬

‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺣﺮﻓﻪ اي ﻣﻤﻴﺰي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬

‫آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻣﻮزش را ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺮده و اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻤﻴﺰي داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪهاي را در اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﻳﻔـﺎء‬

‫از آن را آﺳﺎﻧﺘﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬

‫ﻛﺮد و ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ داﺷﺖ‪.‬‬

‫• ﻓــﺮاﻫﻢ ﻛــﺮدن ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﮔــﺰارشدﻫــﻲ اﻧﻌﻄــﺎفﭘــﺬﻳﺮ و‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬

‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﻋـﻀﺎي ﻫﻴـﺄت‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬روش رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي و اﻣﺘﻴﺎزدﻫﻲ ﺑﻪ رﻳـﺴﻚﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮه ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮان رده ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﮔـﺰارشدﻫـﻲ‪ ،‬دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  ShareHolder Value ‬‬ ‫‪2‐  Basel II‬‬ ‫‪3‐  Internal audit Interface ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪1224‬‬

‫• اﻳﺠـــﺎد ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﻫـــﺸﺪار ﺧﻮدﻛـــﺎر‪ ،‬ﺟﻬـــﺖ ارﺗﻘـــﺎء‬

‫ﻣﻮردﻧﻴــﺎز ﺑــﺮاي ﭘﺮﻛــﺮدن ﺧــﻼء ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎ و )‪ (4‬ﺗــﻀﻤﻴﻦ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃــﺎت‪ ،‬ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑــﻪ ﻣــﺴـﺎﺋﻞ ﺣﻴــﺎﺗﻲ و ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ و ﭘﺎﻳـﺪاري‪ .‬اﻋـﻀﺎي واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫ﺑﻮدن‪  .‬‬

‫ﻧﻈــﺮات و اﻃﻼﻋــﺎت ﺧــﻮد را در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻫــﺮ ﻳــﻚ از اﻳــﻦ‬

‫• اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑـﻮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚﻫـﺎي ﻛﻠﻴـﺪي و‬

‫اﺳـــﺘﻔﺎده از آن را در ﭼﻨـــﺪﻳﻦ ﻣﻘﻄـــﻊ و ﻣﻮﻗﻌﻴـــﺖ‪،‬‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺛﺮﺑﺨﺶ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ )ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬

‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺣـﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ‪ Stone and Marotta, 2003‬اراﺋـﻪ‬

‫• اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮدن ﺗﺄﻣﻴﻦ دادهﻫﺎ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪  .‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨـﺎﻳﻲ را ﺗـﺸﻜﻴﻞ دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬

‫اﻳــﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﺎ ﺑــﻴﺶ از ‪ 350‬ﻛــﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑــﻞ‬

‫اﺑﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ زاﻳﻮﻧﺰ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زاﻳـﻮﻧﺰ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﻗﺎﺑﻠﻴــﺖﻫــﺎي ﻫــﺸﺪار‬

‫ﭘِﺮاوﻳﺪوس ﺳﺎﻓﺖ وِر ﺳ‪‬ﻠـﻮﺷِﻨﺰ‪ 1‬را ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي داﺧﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫را ﺑﻪ اﺑﺰاري اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛـﺮده ﻛـﻪ ﻣﻤﻴﺰﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ از‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺪل ﭼﺎرﭼﻮب ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي‬

‫آن ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟﻮد و ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ رﻳـﺴﻚﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ coso.org) 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( ﻛـﻪ روﻳﻜـﺮدي اﺛـﺮﺑﺨﺶ و‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫ﺳﺎده را ﺑﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ و ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬

‫ﻣﺠﻤﻌﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻦ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬

‫ﻣﺒﺘﻨــﻲ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﻣــﺪل ﺑــﺎ ﻓﻠــﺴﻔﻪ زاﻳــﻮﻧﺰ ﻣﺒﻨــﻲ ﺑــﺮ اﻳﻨﻜــﻪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻣﻤﻴﺰﻫﺎ ﻓﺎش ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‬

‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺧـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬

‫و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣـﻮارد ﻏـﺎﻓﻠﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒـﻖ روش ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻣـﺪل‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬

‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﺪ‪.‬‬

‫آوردن ﻳﻚ دﻳﺪ واﺣﺪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ از ﻣـﻮارد ﻣﻬـﻢ ﺑـﻲﺣﻔـﺎظ‪،‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب‪ ،‬زاﻳﻮﻧﺰ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻـﻠﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ (1) :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮان ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻌﺎﻻﻧـﻪ‬ ‫در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر و رﻳـﺴﻚﻫـﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ )‪ (2‬ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ زاﻳـﻮﻧﺰ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﻨﮕـﺎه‪،‬‬

‫ﻛﺮدن و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻘﺎط ﻗـﻮت ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎ )‪ (3‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻗـﺪاﻣﺎت‬

‫اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ رﻳــﺴﻚ را ﻛــﻪ زﻣــﺎﻧﻲ ﺟــﺪا از ﻫــﻢ و‬

‫‪1‐  Providus Software Solutions ‬‬ ‫‪2‐  Interantional Control‐integrated Framework model ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

1225

‫ در ﻣﻮرد اﻳﺪه "اﻧﺘﻘـﺎل" ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ارزﻳـﺎﺑﻲ رﻳـﺴﻚ ﺑـﻪ‬.2

‫ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ واﺣـﺪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب‬،‫ﻏﻴﺮﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮدﻧـﺪ‬

‫ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻄﺮح‬.‫ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬،‫ﻛﺎرﺑﺮان‬

‫ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎزد رﻳـﺴـﻚ‬

  .‫ رﺑﻂ دﻫﻴﺪ‬1-15 ‫ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ‬

‫را ﺑﻬﺘــﺮ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤــﻮده و اراﺋــﻪ ﺧ ــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘـﺮي را‬ .‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‬

‫ ﻓﺎﻳﺪه ﺟﻬﺖ‬-‫ ﻫﻴﭻ اﻗﺪاﻣﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬.3   ‫ ﭼﺮا؟‬.‫ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ‬،‫ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

.Stone and Marotta, 2003 ‫ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬:‫ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻤﻴﺰان داﺧﻠﻲ را ﻳـﺎري‬.4   ‫دﻫﺪ؟‬ ‫ آﻳـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬.‫ رﺑﻂ دﻫﻴـﺪ‬7-15 ‫ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‬.5

2 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬14 ‫ آﻏﺎز اﻳﻦ ﭘﺮوژه را ﺑﺎ آﻧﭽـﻪ در ﻓـﺼﻞ‬.1 ‫ ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و درﺑــﺎره ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي‬،‫ﻣﻮﺿـﻮع آﻣﻮﺧﺘﻴــﺪ‬

‫اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زاﻳﻮﻧﺰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻴﺪ؟‬

.‫ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‬،‫ﺧﻮد‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ABC Online News (July 24, 2004).  Adams, S., ʺEffective SLAs Define Partnership Roles,ʺ  Communications News, June 2000, comnews.com (accessed  August 2003). 

Agarwal R., and V. Sambamurthy, ʺPrinciples and  Models for Organizing the IT function,ʺ MIS Quarterly  Executive, March 2002. 

Alberts, B., ʺHome Depotʹs Special Projects Support  Team Power s Information Management for Business  Needs,ʺ Journal of Organization Excellence, winter 2001.  Alga, N., ʺIncreasing Security Levels,ʺ Information  Systems Control Journal, March—April 2002.  Associated Press, news item (August 1, 2004).  Atlas, R. I., and S. A. Young, ʺPlanting and Shaping  Security Success,ʺ Security Management, August 2002.  Austin R.D., and C. A. R. Darby, ʺThe Myth of Secure  Computing,” Harvard Business Review, June 2003.  Ball, L. D., ʺCIO on Center Stage: 9/11 Changes 

Biermann E., et al., ʺA Comparison of Intrusion  Detection Systems,ʺ Computers and Security, Vol. 20,  2001.  Biery K., and D. Hager, ʺThe Risks of Mobile  Communication,” Security Management, December 2001.  Blanco L., ʺAudit Trail in an E‐Commerce  Environment,ʺ Information Systems Control Journal,  September—October 2002.  Brassil, R. A., ʺThe Changing Realities of Recovery:  How Onsite and Mobile Options Have Revolutionalized  the Business Continuity Industry,ʺ Information Systems  Control Journal, March—April 2003.   Bruno L., ʺOut, Out Damned Hacker!ʺ Red Herring,  January 2002.   ʺBugbear Worm Steals Credit Card and Password  Details,ʺ Information Management and Computer Security,  June 2003. 

Buell, D. A., and R. Sandhu, ʺIdentity Management,ʺ  IEEE Internet Computing, November—December 2003. 

Everything,ʺ In ‐formation Systems Management, Spring  2002. 

2.0, September 2002. 

Becker, D., ʺEqual Rights for CIOs,ʺ CNET News.Com, 

Cilli, C., ʺIT Governance: Why a Guideline?ʺ Information 

June 16, 2003.  

Caulfield, B., ʺThe Trouble with Biometrics,ʺ Business 

Systems Control Journal, May—June 2003. 

‫ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬15 ‫ﻓﺼﻞ‬

Computers and Security, special issue, 19(1), 2000.  Computerweekly.com, article 131966 (July 14, 2004).  Damle, P., ʺSocial Engineering: A Tip of the Iceberg,ʺ  Information Systems Control Journal, March—April 2002.  Diao Y., et al., ʺUsing Fuzzy Control to Maximize 

1226

Horner‐Reich, B., and K. M. Nelson, ʺIn Their Own  Words: C1 O Visions about the Future of In‐house IT  Organizations,ʺ Data Base, Fall 2003.  Hunton, J. E., ʺBack Up Your Data to Survive a  Disaster,ʺ Journal of Accountancy, April 2002. 

Profits in Service Level Agreement, IBM Systems Journal,  XYZ, 2002. 

Jain, A., et al., ʺBiometric Identification,ʺ 

Doll, M. W., et al., Defending the Digital Frontier. New 

Jain, A., at al. (eds.), Biometrics: Personal Identification in  Networked Security. New York: Kluwer, 1999. 

York: Wiley, 2003. 

Communications of the ACM, February 2000. 

Doughty, K., ʺBusiness Continuity: A Business Survival  Strategy, Information Systems Control Journal, January— February 2002.  

Jiang, J. J., et al., ʺMeasuring Information Systems 

Doughty, K., ʺImplementing Enterprise Security,ʺ 

January 1, 2003, pcmag.com/article2/0,4I49,768385,00.asp  (accessed August t 2003). 

Information Systems Control Journal, May—June 2003. 

Duffy, D., ʺChief Executives Who Get IT,ʺ CIO, July 15, 

Service Quality,ʺ MIS Quarterly, June 2002. 

Karagiannis, K., ʺDDoS: Are You Next?ʺ PC Magazine, 

1999.  

Kelly, D. A., ʺAlways Available,ʺ Oracle Magazine,  March—April l 2004. 

Earl, M. J., ʺBlue Survivors (the CIOʹs),ʺ CIO, December 

Kern, H., ʺ10 Commandments for Building the Ideal IT 

15, 1999 —January 1, 2000. ecommercetimes.com, news  item (June 28, 2004). 

Elbirt, A. J., ʺInformation Warfare: Are You at Risk?ʺ  IEEE Technology and Society Magazine, Winter 2003/2004. 

Fadia, A., Network Security: A Hackerʹs Perspective.  Boston, MA: Premier Press, 2002.  Frownfelter—Lohrke, C., and J. E. Hunton, ʺNew  Opportunities for Information Systems Auditors,ʺ  Information Systems Control Journal, May—June 2002. 

Garfinkel, S., Web Security, Privacy and Commerce.  Sebastopal, CA: OʹReilly and Associates, 2002.  Gerber, J. A., and E. R. Feldman, ʺIs Your Business  Prepared for the Worst?ʺ Journal of Accountancy, April  2002. 

Ghosh, A. K., and T. M. Swaminatha, ʺSoftware  Security and Privacy Risks in Mobile E‐Commerce,ʺ  Communications of the ACM, February 2001. 

Gordon, L. A., et al., 2004 CSI/FBI Computer Crime and  Security Survey. San Francisco: Computer Security  Institute, 2004. 

Hiles, A., Enterprise Risk Assessment and Business Impact  Analysis. Rothstein Assoc., 2002. 

Hirschheim, R., et al., ʺThe Evolution of the Corporate  IT Functio n and the Role of the CIO at Texaco,ʺ Data  Base, Fall 2003. 

Organization,ʺ Search CIO. corn, September 30, 2003. 

Kesner, R. M., ʺRunning Information Services as a  Business: Managing IS Commitments within the  Enterprise,ʺ Information Strategy: The Executive Journal,  summer 2002.  Kolodzinski, O., ʺAligning Information Security  Imperatives wit h Business Needs,ʺ The CPA Journal,  July 2002, lucacom/cpajournal/ 2002/0702/nv/nvlO.htm  (accessed August 2003).  Lam, W., ʺEnsuring Business Continuity,ʺ IT Pro, June  2002. 

Lawrence, S., ʺDetecting Bioterrorism,ʺ eWeek, June 7,  2004.  

Lee, S. C., and C. Shields, ʺTechnical Legal and Societal  Challenge s to Automated Attack Traceback,ʺ IT Pro,  May—June 2002.  Leidner, D. E., at al., ʺHow CIOs Manage IT During  Economic Decline: Surviving and Thriving Amid  Uncertainty,ʺ MIS Quarterly Executive, March 2003.  Levin, C., ʺThe Insurance Plan that Came to the  Rescue,ʺ P Magazine, January 29, 2002.  Los Angeles Times, April 24, 1998.  Loundy, D. L., Computer Crime, Information Warfare and  Economic Espionage. Durham, N.C: Carolina Academic  Press, 2003. 

1227

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Luftman, J. N., et al., Managing the Information  Technology Resources. Upper Saddle River, NJ: Pearson  Education, 2004.  Luhn, R., and S. Spanbauer, ʺProtect Your PC,ʺ PC  World, July 2002. 

Reda, S., ʺBrave New World of Biometrics,ʺ Stores, May  2002.   Richardson, R., 2003 CSI/FBI Computer Crime and  Security Survey. San Francisco: Computer Security  Institute (gocsi.com), 2003.  

first Century,ʺ Supplement to Computer, February 2002. 

Roberts, B., ʺSide by Side,ʺ HR Magazine, March 2004.  Robinson, C., ʺThe Role of a Chief Security Officer,ʺ CIO 

McKinley, E., ʺVPN Provides Rent‐A‐Center with a 

Asia, April 2003 (cio‐asia.com). 

Multitude o f Positive Changes,ʺ Stores, May 2003. 

Rockart, J. F., et al., ʺEight Imperatives for the New IS  Organization,ʺ Sloan Management Review, Fall 1996. 

McConnell, M., ʺInformation Assurance in the Twenty‐

Mitre, ʺCVE List Exceeds 5,000 Security Issues,ʺ  September 9, 2002, cve.mitre.org/news/(accessed July 20,  2003). 

Through IT Assets,ʺ Sloan Management Review, Fall 1996. 

Morgan, J. P., and N. A. Wong, ʺConduct a Legal Web 

Ross, J. W., and D. F. Feeny, ʺThe Evolving Role of the 

Audit, ʺ e‐Business Advisor, September 1999. 

Ross, J. W., et al., ʺDevelop Long‐Term Competitiveness 

Information Strategy, Summer 2004. 

CIO,ʺ in R. Zmud (ed.), Framing the Domain of IT  Management. Cincinnati, OH: Pinnaflex Educational  Resources, 2000. 

Nance, B., ʺKeep Networks Safe from Viruses,ʺ Byte, 

Rothstein, P. J., Develop a Disaster Recovery/Business 

November 1996, p. 171. Updated June 2003. 

Continuity Plan, Brookfield, CT: Rothstein Assoc., 2002. 

Newell, A., ʺCybersecurity Warning Service Launches,ʺ 

Sambamurthy, V., et al., ʺManaging in the Digital Era,ʺ  in G. Dick ‐son and G. DeSanctis, Information Technology  and the Future Enterprise. Upper Saddle River, NJ:  Prentice Hall, 2001.  

Murrays, J. P., ʺJudging IT Department Performance,ʺ 

PCWorld, January 28, 2004. 

Panko, R. R., Corporate Computer and Network Security.  Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2004.  Pantry, S., and P. Griffiths, A Complete Guide for  Preparing and Implementing Service Level Agreements, 2nd  Ed. London: Library Association Publishing, 2002. 

Pescovitz, D., ʺHelping Computers Help Themselves,ʺ  IEEE Spectrum, September 2002. 

Piazza, P., ʺHoneynet Attracts Hacker Attack,ʺ Security  Management, November 2001. 

Pooley, J., ʺBlocking Information Passes,ʺ Security  Management, July 2002. 

Popp, R., et al., ʺCountering Terrorism through  Information Technology,ʺ Communications of the ACM,  March 2004. 

Potter, R. E., ʺHow CIOs Manage Their Superior 

Sans.org, ʺThe Twenty Most Critical Internet Security  Vulnerabilities,ʺ SANS Institute, sans.org/top20 (accessed  April 2003).   Sayana, S. A., ʺAuditing General and Application  Controls,ʺ In ‐formation Systems Control Journal,  September—October 2002.   Scalet, S. D., ʺImmune Systems,ʺ CIO, June I, 2003.  Seddon, P. B., et al., ʺMeasuring Organizational IS  Effectiveness, ʺ Data Base, Spring 2002. 

Sheridan, R. M., ʺWorking the Data Mines,ʺ Security  Management, April 2002.  Sivasailam, N., et al., ʺWhat Companies Are(nʹt) Doing  about We b Site Assurance,ʺ IT Pro, May—June 2002. 

Expectations,” Communications of the ACM, August 2003. 

Slewe, T., and M. Hoogenboom, ʺWho Will Rob You on 

Prometheum Technologies, ʺHow Does a Virtual 

the Digital Highway?ʺ Communications of the ACM, May  2004. 

Private Network (VPN) Work?ʺ April 2003,  prometheum.com/m_vpn.htm (accessed August 2003). 

Smith, R., Authentication: From Password to Public Keys. 

Ragsdale, J., ʺIT Relationship Management: Position 

Boston: Addison Wesley, 2002. 

Defined, Bu t Where Are the Tools?ʺ Research Paper  #0,7211,34352,00, Forrester Research, May 4, 2004. 

South China Morning Post, news item, Hong Kong, May  21, 1999. 

‫ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬15 ‫ﻓﺼﻞ‬

Spector, L., ʺHow to Avoid Data Disaster,ʺ PC World,  June 2002.   Statonline, ʺTechnology Facts and Links,ʺ  statonline.com/technologies/ facts.asp (accessed August  2003). 

1228

Walsh, N. P., ʺStolen Details of 6 Million Phone Users  Hawked o n Moscow Streets,ʺ The Guardian, January 27,  2003.  Wells, J. T., ʺOccupational Fraud: The Audit as a  Deterrent,ʺ Journal of Accountancy, April 2002. 

Stone, D. L., and D. L. Marotta, ʺLeveraging Risk  Technology,ʺ Internal Auditing, December 2003. 

White, G. B., ʺProtecting the Real Corporate Networks,ʺ  Compute r Security Journal, 1(4), 1999. 

Strassman, P., ʺWhat Is the Best Defense? Being  Prepared,” Computer World, March 31, 1997. 

White, D., ʺSLA Strategies from the Buyerʹs 

Sullivan A., ʺU.S. Arrests 135 in Nationwide  Cybercrime Sweep,” Yahoo!News, provided by Reuters,  May 16, 2003. 

Sullivan, B., ʺHow to Protect Your Home Network,ʺ  Technology and Science, msnbc.com/news/875670 (accessed  September 29, 2003).  

Talleur, T., ʺCan Your Organization Survive a  Cybercrime?ʺ e‐Business Advisor, September 2001. 

Tse, D., ʺSecurity Assessment Model for Information  Security Practices,ʺ Proceedings, 8th PACIS Conference,  Shanghai, China, July 7 —11, 2004.  Van, J., ʺSelf Healing Computers Seen as Better Fix,ʺ  Chicago Tribune, January 2, 2003.  Verton, E., and J. Brownlow, Black Ice: The Invisible  Threat of Cyber‐terrorism. New York: McGraw‐Hill, 2003.  Volonino, L., and S. R. Robinson, Principles and Practice  of Information Security. Upper Saddle River, NJ: Prentice  Hall, 2004.  Von‐Roessing, R., Auditing Business Continuity: Global  Best Practices, Brookfield, CT: Rothstein Assoc., 2002. 

Perspective,” Outsourcing Magazine, January— February  2004. 

Wiederkehr, B., ʺIT Security Awareness Programme,ʺ  Information Systems Control Journal, May—June 2003. 

Willcocks, L. R, and R. Sykes ʺThe Role of the CIO and  IT Function in ERP,ʺ Communications of the ACM, April  2000.  Woda, A., ʺThe Role of the Auditor in IT Governance,ʺ  Information Systems Control Journal, Vol. 2, 2002.  Yen, J., ʺEmerging Technologies for Homeland  Security,ʺ Special Issue, Communications of the ACM,  March 2004. 

Young, A., ʺThe Future of Cryptography,ʺ IT Pro, July— August 2003.  Zenkin, D., ʺGuidelines for Protecting the Corporation  Against Viruses,ʺ Computers and Security, August 2001.  Zetter, K., and S. Miastkowski, ʺViruses: The Next  Generation, ʺ PC World, December 2000. 

‫ﺑﺨﺶ ‪5‬‬

‫‪ .12‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺰﻳﺖ راﻫﺒﺮدي‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .14‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ .15‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ .16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪16‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪ 1-16‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪ ‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد ‪ ‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺳﺮﺷـﺎر ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ‪ ‬‬ ‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ ‪ ‬‬

‫ﺑﺮﺧــﻲ از ﺗــﺄﺛﻴﺮات ﻋﻤــﺪه ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﺑــﺮ اﻓــﺮاد‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﺑــﺎ از ﺑــﻴﻦ رﻓــﺘﻦ ﻣﻮاﻧــﻊ ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ و ﻓــﻀﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ را ﻛﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر و زﻧـﺪﮔﻲ اﻓـﺮاد ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬درك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﻓـﺮاد را وادار ﺑـﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ 6-16‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ‪ ‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪ .1‬ﭼﻮﻳﺲ ﭘﻮﻳﻨﺖ‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻛﺎر و‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان درك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫درﺑﺎرة ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻲ و رواﺑـﻂ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫‪1229‬‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓﻴﻠﻢ‬

‫«‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫ﻧﺴﻞ اﻧﺪر ﻧﺴﻞ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺪه ﺑﺰرگ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﻜﺎن ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻟﺬت‬ ‫ﺑﺮدن از آﺧﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻓﻴﻠﻢ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي ﺳـﺮﻋﺖ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪،‬‬ ‫اﻳــﻦ اﻳــﺪهﻫــﺎ را ﺑــﻪ ﭼــﺎﻟﺶ ﻣــﻲﻛــﺸﺪ‪ .‬اﻣــﺮوزه‪ ،‬ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴــﺎن ﻓــﻴﻠﻢ‪ ،‬آﺧــﺮﻳﻦ ﻓــﻴﻠﻢﻫــﺎ را روي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎلﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬زﻳﺎنﻫﺎي ﺟﺰﺋـﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‪ 1‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺑﺮﺗﺮ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ )دزدي ﻣﺤﺘﻮاي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ( ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﭙـﻲﺑـﺮداري از ﻧﻮارﻫـﺎي‬ ‫وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ و ديويديﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدم اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭘﺨﺶ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ دﺷﻮاريﻫﺎي ﻓﻨﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻜﺜﻴﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓـﻴﻠﻢ اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ درﮔﺴﺘﺮه ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺸﺎن اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬اﻛﺜـﺮ اﺳـﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ‪ Napster.com‬و ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي وب و ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮاي ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﻗﺎﭼﺎق ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻮد را از ﺧﻄﺮات اﻳﻦ روﻧﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً در اﻣﺎن دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳـﻦ ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬داﻧﻠـﻮد ﻳـﻚ ﻓـﻴﻠﻢ ديويدي ‪ 5‬ﮔﻴﮕﺎﺑـﺎﻳﺘﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮدمﻫـﺎي ‪56‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﺑﺎﻳﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اداﻣﻪ ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬اﻟﮕـﻮرﻳﺘﻢﻫـﺎي ﻓـﺸﺮدهﺳـﺎزي وﻳـﺪﻳﻮ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫـﺶ اﻧﺪازه ﻓﻴﻠـﻢﻫﺎ ﺗﺎ ‪ 650‬ﻣﮕﺎﺑﺎﻳﺖ را ﻓﺮاﻫــﻢ ﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ رﺷـﺪ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ اﺗﺼﺎﻻت اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬داﻧﻠﻮد و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﭘﻬﻦﺑﺎﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻳـﻚ ﻓـﻴﻠﻢ را در ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 8‬ﺳـﺎﻋﺖ داﻧﻠـﻮد ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤـﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،2‬اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 50‬ﻓـﻴﻠﻢ ﻣﻬـﻢ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻗﺒــﻞ از اﻳﻨﻜــﻪ در ﺳــﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﺑــﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ درآﻳﻨــﺪ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻏﻴﺮﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﭙــﻲ و ﭘﺨــﺶ ﺷــﺪﻧﺪ ‪ ‬‬ ‫)‪.(Ripley, 2004‬‬

‫‪1230‬‬

‫‪1‐  Piracy‬‬ ‫‪2‐  Motion Picture Association of America (MPAA) ‬‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓﻴﻠﻢ‬

‫‪1231‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢ ﺿﺮﺑﻪاي ﻧﻤﻲزﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در‬ ‫ﻋﻮض‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ‪ ‬را ﺑﺮاي آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻟـﺬت ﺑـﺮدن از آﻧﻬـﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ ﻓﻴﻠﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬زﻳﺎنﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓﻴﻠﻢ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 2003‬را ﻣﺘﺠﺎوز از ‪ 3/5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮآورد ﻛﺮد و اﻳﻦ رﻗﻢ در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺗﺎ ﺳـﻘﻒ‬ ‫‪ 5/4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﺷـﺪ )‪ .(Ripley,  2004‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓﻴﻠﻢ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨـﻮي‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘـﻮل و‬ ‫ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ در ﺗﻨﻈـﻴﻢ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ را ﻣﻄـﺮح ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺬر از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﻲ را ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎدهﺗﺮ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬اﺑﻌﺎدي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫«‬

‫راه ﺣﻞ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻓـﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣـﻞ اﺳـﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓـﻴﻠﻢ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻨﺒـﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي رﺳـﺎﻧﻪاي ﺑـﺮاي ﺷـﻜﻞدﻫـﻲ‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ در راﺳﺘﺎي ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻓـﻴﻠﻢ ﺗـﻼش ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺒﺎرزه ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬ ‫"ﻓﻴﻠـﻢﻫﺎ ارزﺷﺶ را دارﻧﺪ"‪ ،1‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎري از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ اﻳـﺎﻟﺘﻲ‬ ‫ﻛﻪ از ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺿﺒﻂ ﻓـﻴﻠﻢ در ﺳـﻴﻨﻤﺎ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻧﺠﻤـﻦ ﻓـﻴﻠﻢ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﻓـﻴﻠﻢ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ اﺷـﺘﺒﺎه‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ﻫـﺴﺖ‬ ‫)‪.(McBride, 2004‬‬ ‫در ﮔﺎم دوم‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﻛﭙﻲ و ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‬ ‫را دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﺳـﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻓﻠﺰﻳﺎبﻫﺎ و ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺿﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻴﻠﻢ را در ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬ ‫از ﻗﺎﭼﺎق ﭘﻴﺶﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎ و ﻓﻴﻠﻢ اﺻﻠﻲ ﻳﺎري ﻛﺮد )‪ .(Ripley, 2004‬ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ را‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺬاﺷـﺘﻦ دورﺑـﻴﻦﻫـﺎي ﻣﺨﻔـﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎرﺗﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﻜﺲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ و‬ ‫دﻗﻴﻖ ﻟﻨﺰ دورﺑﻴﻦﻫﺎي دﺳﺘﻲ را در ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪ )‪.(McBride, 2004‬‬

‫‪1‐  Movies. They’re worth it. ‬‬

‫‪1232‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﭙﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﻜﺜﻴﺮ ديويدي و ﺳـﺎﻳﺮ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و وﻳﺪﻳﻮﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﻣﺸﻜﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ و ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي از ﻛﺎراﻧـﺪازي و‬ ‫ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﺪﻫﺎي ﺿﺪﻛﭙﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧـﺪ )‪ .(Delaney,  2004‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻛﭙـﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢ ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﭙﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز‪ ،‬از ﺗﻪﻧﻘﺶﻫﺎﻳﻲ‪ 1‬در ﻋﻜﺲﻫﺎ و زﻧﺠﻴـﺮة ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫)‪ .(Ripley,  2004‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓـﻴﻠﻢ ﺑـﺮاي ﻛﻨـﺪ ﻛـﺮدن اﻧﺘـﺸﺎر ﺑـﺮﺧﻂ ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺎﭼﺎق‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺮار دادن ﻫﺰاران ﻓﺎﻳﻞ ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ در ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي اﺷـﺘﺮاك ﻓﺎﻳـﻞ ﭘﺮداﺧﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه را از ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺳﺎزد )‪.(Ripley, 2004‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﻜﺜﻴﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮدن‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎ و ﺳـﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ 10 .‬ﭘﺮوﻧـﺪه‬ ‫ﺣﻘـﻮﻗﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،2003‬ﺗﺤﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺪرال ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ 1461 ،‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ اﻳـﺎﻟﺘﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻓـﻴﻠﻢ ﻣـﺘﻬﻢ ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫)‪.(McBride and Orwall, 2004‬‬

‫«‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫ﻓﻨ ــﺎوري ﻣــﻮرد اﺳﺘﻔ ــﺎده اﺳــﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓــﻴﻠﻢ‪ ،‬اﻗــﺪام ﺑــﻪ ﺗﻜﺜﻴ ــﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠ ــﺎز را ﺳــﺨﺖﺗــﺮ و‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي ﺷﻜـﺴﺖ ﻣـﻮاﻧﻌﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻴﻠﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺷﻜـﺴﺘﻦ‬ ‫ﻛﺪﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﭙﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ ﻋـﺎﻟﻲ از اﻳـﻦ روﻧـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬ ‫ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﺪود ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬ ‫ﻫﺰاره‪ ،2‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺿﺒﻂ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻛﭙـﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز را اﺟﺒـﺎري‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﺿﺒﻂ وﻳﺪﻳﻮﻫﺎ روي دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺳـﺨﺖ‬ ‫اﺷﺎره ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﺮاﻧـﺴﻮي‪ ،‬آرﭼـﻮز اساي‪ ،3‬اﺟـﺎزه داد ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺿﺒﻂ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ ﻛـﻪ از ﻣـﺘﻦ ﻗـﺎﻧﻮن ﻓﻌﻠـﻲ‬ ‫‪1‐  Watermarks ‬‬ ‫‪2‐  Digital Millennium Copyright Act ‬‬ ‫‪3‐  Archos SA‬‬

‫‪ 1-16‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪1233‬‬

‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز را دور ﻣـﻲزﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Delaney, 2004‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﭘﻴﮕﺮد ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ از ﻋﻼﻗـﻪ اﻓـﺮاد از‬ ‫داﻧﻠﻮدﻛﺮدن و ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻜﺮده اﺳـﺖ‪ .‬داﻧﻠـﻮد ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎ‬ ‫روي ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻧﻈﻴــﺮ ﺑــﻪ ﻧﻈﻴــﺮ ﻣﺜــﻞ ‪ BitTorrent ،Kazaa‬و ‪ Gnutella‬اداﻣــﻪ دارد‬ ‫)‪.(ʺOnline movie piracy ... ʺ, 2004‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬

‫‪McBride  and  Orwall  (2004),  Delaney  (2004),  McBride  (2004)  and  “Online  Movie ‬‬ ‫)‪Piracy …” (2004‬‬

‫«‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎ‬ ‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺴﺒﺐ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻓـﻴﻠﻢ و ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻧﻴـﺴﺖ )ﺑـﻪ ﻓﺎﻳـﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ‪ W16.1‬ﺑـﺮاي ﺑﺤـﺚ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺷﮕﺮف‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﺪﻳﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎري و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺣﻘﻮق اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬آزادي اﻧﺪﻳـﺸﻪ و ﮔﻔﺘـﺎر‪،‬‬ ‫ﺳــﺮﻗﺖ اﻣــﻮال و ﻛﻼﻫﺒــﺮداري‪ ،‬ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳــﺪي در ﺟﻮاﻣــﻊ ﻣــﺪرن ﻧﻴــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ وﺟــﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺣـﻮزه و ﻣﻴـﺰان اﻳـﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫اﺿــﺎﻓﻪ ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺳــﺆاﻻﺗﻲ درﺑــﺎرة رﻓﺘﺎرﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﺘﻘﺎﺑــﻞ رﻓﺘﺎرﻫــﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻢ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﺮاوان دﻳﮕﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت روي اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫‪ 1-16‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ درﺑﺎرة ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري ﺑﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺗـﺎزه ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬در دﻫـﺔ ‪ 30‬ﻗـﺮن‬ ‫ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮان اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ را درﺑﺎره ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺣﺪود ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 70‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶﺗﺮآﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﺎﺗﻠﺮ‪ 1‬در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﺎ ﻧﺎم‬ ‫اِرِون‪] 2‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻌﻜﻮس واژة ‪ Nowhere‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ[ ﻛﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1872‬ﺑـﻪ ﭼـﺎپ رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧـﻲ‬

‫‪1‐  Samuel Butler ‬‬ ‫‪2‐  Erehwon  ‬‬

‫‪1234‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺧﻮد درﺑﺎره ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺨﺘﻞﻛﻨﻨﺪة ﻓﻨﺎوري روي زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﺮدم را ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاي را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ و ﻫﻮﺷـﻴﺎراﻧﻪ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ رد ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ و ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم داراي ﻓﻨـﺎوري "ﺛـﺎﺑﺘﻲ"‪ 1‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪاي از ﭘـﻴﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﻣﻴـﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ در آﻏـﺎز‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ در اواﺳـﻂ ﻋـﺼﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﻣـﺎ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ درآن زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﺮدﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺸﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﻜﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﻨﺎوري را رد ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ آن را‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻣﺎ ﻗﺒـﻮل دارﻳـﻢ ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري‪،‬‬ ‫ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﻏﻨــﻲﺳــﺎزي ﺑــﺴﻴﺎري از ﺟﻨﺒــﻪﻫــﺎي زﻧــﺪﮔﻲ اﻓــﺮاد‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ و‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ درﮔﻴﺮ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﺗـﺄﺛﻴﺮات آن روي ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﺷـﺨﺎص و ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻋـﻀﻮي از‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ رﻓـﻊ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ و‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺸﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮش و‬ ‫اﺟﺮاي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒـﺖ اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻫـﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣـﺪ ﻣﻬـﻢ ﻣﻨﻔـﻲ ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﺎً درﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﺷﻮاﻫﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ اﺛﺮات ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬از ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮ ﺳـﻄﻮح اﺳـﺘﺨﺪام‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑـﻮدن و‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻣــﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬــﻢﺗــﺮ‪ ،‬ﭘﺮﺳــﺶﻫــﺎﻳﻲ از اﻳــﻦ دﺳ ـﺖ اﺳــﺖ‪ :‬آﻳــﺎ ﺗﻜﺜﻴــﺮ ﻓﻨــﺎوري‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗــﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔــﺸﺖﻧﺎﭘــﺬﻳﺮ در ﺟﺎﻣﻌــﻪ‪ ،‬آنﮔﻮﻧــﻪ ﻛــﻪ آن را ﻣــﻲﺷﻨﺎﺳــﻴﻢ‪ ،‬ﻣــﻲﮔــﺬارد؟ آﻳــﺎ اﻧــﺴﺎنﻫــﺎ از‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ از وﺟـﻮد ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻫـﺮ روز‬ ‫‪1‐  Frozen ‬‬

‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‬

‫‪1235‬‬

‫ﻧﻘﺶﻫﺎي ﻣﻬﻢﺗﺮي در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻀﺮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؟ ﭼﻪ ﻛـﺴﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و‬ ‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻓﻨﺎوريﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ؟ آﻳـﺎ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ ﺑـﺮ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻨﺎوري دارد؟‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﻲﺷﻤﺎر ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﺮ ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎره ﻧﺤﻮه از‬ ‫ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ ﻓـﻀﺎﻳﻲ و ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺳﺮﺷـﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ در اﺟﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي "اﻧﺴﺎﻧﻲ" و ﻓـﺸﺎر ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﺮاي ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﻧﻈـﺮ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ارزش ﺧﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺨﻦ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺪام از اﻳﻦ روﻧﺪﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻨـﺎوري اﺳـﺖ و ﺗـﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ژرف ﺑـﺮ ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬ ‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪﺗﺮﻳﻦ وﻗﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در آن ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻌﻲ را ﻛﻪ در ﻣﻜﺎنﻫـﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ‬ ‫زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎط داده ﭘـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن را در ﮔﺴﺘﺮه ﺧـﻮد دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ را ﻗـﺎدر ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺗـﺎ اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪي و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺧﻮد را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي‪ 1‬اﺳﺖ )ﻛـﻪ ﻣﻮاﻧـﻊ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ را ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺳﺎزد( و ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺘﺎب ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺗﺤـﺼﻴﻞ‬ ‫ﻛﺮده و ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻫﻨﺪ و ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮي ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴﺎزﺷـﺎن را‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎ و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬روﻧﺪﻫﺎي ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻃﺒﻴﻌـﻲ در‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﭘـﺮدازش دﻋـﺎوي ﺑﻴﻤـﻪ‪ ،‬ﻧـﺴﺨﻪﺑـﺮداري از ﺳـﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬

‫‪1‐  Globalization ‬‬

‫‪1236‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن رو ﺑـﻪ ﮔـﺴﺘﺮش اﺳـﺖ‬ ‫)‪.(“The Remote Future”, 2004‬‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺟﺮاي ﻛﺎرﻫﺎ را از راه دور ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‬ ‫ﻛﻪ روزي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﻋﻴﻨـﻲ اﻳـﻦ ﻣـﻮرد آن ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬درﻣﺎن و ﺟﺮاﺣﻲ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﭘﺰﺷﻜﺎن در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﺮاﺣﻲ‬ ‫از راه دور ﺑﻴﻦ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ را روي ﺑﻴﻤﺎري در اﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﺟـﺮا ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﻞ ﺑﺮداﺷـﺘﻦ ﻛﻴـﺴﻪ ﺻـﻔﺮاي ﺑﻴﻤـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﺑـﺎزوي ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛـﻪ از راه دور ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺟﺮاﺣﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ‪ .‬ﻛﺎﺑـﻞ ﻓﻴﺒﺮﻧـﻮري ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﺮﻧﺲ ﺗﻠﻜـﺎم‪ ،1‬ارﺗﺒـﺎط ﭘـﺮ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺎن دو ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛـﻪ ﺗـﺼﺎوﻳﺮ ﺗﺨـﺖ ﺟﺮاﺣـﻲ ﺑـﺎ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫اﺧﺘﻼف زﻣﺎﻧﻲ ‪ 150‬ﻣﻴﻠﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻓﺮاروي ﭼﺸﻢ ﺟﺮاﺣﺎن ﻗﺮار داﺷـﺖ‬ ‫)‪.(Johnson, 2002‬‬ ‫از دﻳﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ از ﺑـﻴﻦ‬ ‫رﻓﺘﻦ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻠﻲ ﻛﺎراﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﻄﺢ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد ﻧﻴﺰ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎري از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻤﺘــﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳــﻮد ﻣــﻲﺑﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫ﭘﺮوﻛﺘﻞاﻧﺪﮔﻤﺒﻞ ﺑﺎ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ ﺑـﻪ ﻛﺎﺳـﺘﺎرﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻴﭙـﻴﻦ و اﻧﮕﻠـﻴﺲ‪1 ،‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺶ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﻤﻮد )‪.(La Londe, 2004‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻧﻴـﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻋﺪهاي از ﻣﺮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ زﻳـﺎن ﮔﺮوﻫـﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧـﺴﻜﺎم‪) 2‬ﻻﺑـﻲ ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن( ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده اﺳـﺖ اﺷـﺘﻐﺎل در ﺻـﻨﻌﺖ "ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت" در اﻳـﻦ ﻛـﺸﻮر‪ ،‬از ﺳـﻄﺢ ‪ 770،000‬در ﺳـﺎل ‪ 2004‬ﺑـﻪ رﺷـﺪي ﻣﻌـﺎدل ‪2‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴـﻮن در ﺳـﺎل ‪ 2008‬دﺳـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ )‪ .(“The Remote Future”, 2004‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن و اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ از دﺳﺖ رﻓـﺘﻦ ﻣـﺸﺎﻏﻞ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻓﺪرال اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬

‫‪1‐  France Telecom ‬‬ ‫‪2‐  Nasscom ‬‬

‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‬

‫‪1237‬‬

‫و ﺑﺴﻴﺎري از دوﻟﺖﻫﺎي اﻳﺎﻟﺘﻲ در ﺣﺎل ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ را از‬ ‫اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺑﺎ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎز ﻣﻲدارد )‪.(Schroeder, 2004‬‬ ‫ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺣﺠــﻢ دادهﻫــﺎي ﺣــﺴﺎس ﻛــﻪ در ﺧــﺎرج از ﻣﺮزﻫــﺎ ﭘــﺮدازش ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮونﺳـﭙﺎري ﺳـﺆاﻻﺗﻲ درﺑـﺎره ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ و ﺣﻔـﻆ ﻣﺤﺮﻣـﺎﻧﮕﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ 1‬در ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﻣﺒﺪأ دادهﻫﺎ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻛﺸﻮري ﻛﻪ دادهﻫﺎ در آن ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺧـﺘﻼف ﻓﺎﺣـﺸﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻪاي ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻧﺎراﺿﻲ ﭘﺎﻛـﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻗـﺮار دادن ﺳـﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺑﻴﻤـﺎران‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ روي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﺳﺎزد )‪.(Mintz , 2004‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬رواج‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻬﻢ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 1-16‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪاﻧـﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر از راه دور‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﻬﻦ ﺑﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي ﺧـﺼﻮﺻﻲ اﻳﻤـﻦ و ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻛﺎر از راه دور‪ ،2‬ﻳﺎ ﻛﺎر ﺧﺎرج از دﻓﺘـﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮآوردﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،2010‬ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬ ‫دو روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از روزﻫﺎي ﻛﺎري ﻫﻔﺘﻪ را در ﺧﺎرج از ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺳﭙﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪ ،‬وﺟﻮد ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ‪ 5‬روز ﻫﻔﺘـﻪ‬ ‫را از راه دور ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻛﺎر از راه دور ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و‬ ‫دﻓﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰي را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد )‪.(Cole et al., 2003‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺎر از راه دور آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣﻜـﺎن ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻣﻜﺎن اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و زﻣـﺎن رﻓـﺖ و آﻣـﺪﻫﺎي روزاﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ ﻛـﺎر را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر از راه دور ﺑﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻛﻤﻚ ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪي ﻛﻪ ‪ 40‬دﻗﻴﻘﻪ در روز را ﺻﺮف رﻓـﺖ و‬ ‫آﻣــﺪ ﺑــﻪ ﻣﺤــﻞ ﻛــﺎر ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ در ﺧﺎﻧــﻪ ﻛــﺎر ﻛﻨــﺪ ﺑــﻴﺶ از ‪ 160‬ﺳــﺎﻋﺖ در‬ ‫‪1‐  Privacy Standards ‬‬ ‫‪2‐  Telecommute ‬‬

‫‪1238‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪1-16‬‬ ‫ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺮﻧﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮو‪ ،1‬ﭘﻴﺸﺮو اﺑﺰارﻫﺎي ﺿﺪ وﻳﺮوس ﺷﺒﻜﻪ و‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺣﻀﻮر دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑﻼدرﻧـﮓ ﺑـﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬

‫اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻓﻮري و ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ از راه دور‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ را ﻣﺠﺒـﻮر‬

‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑـﻪ آن ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬

‫ﭼﻨــﺪ ﻣﻠﻴﺘــﻲ ﺷــﺮﻛﺖ‪ ،‬ﭼــﺎﻟﺶﻫــﺎي ﺧــﺎص ﺧــﻮد را اﻳﺠــﺎد‬

‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﻪ در‬

‫ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬اِوا ﭼــﻦ‪ ،4‬ﻣﻌــﺎون ﻓﻨــﺎوري ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﺮﻧــﺪ ﻣــﺎﻳﻜﺮو‬

‫ﺳﺎل ‪ 1988‬در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﭼﻨـﺪ ﻣﻠﻴﺘـﻲ‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ "ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻮﺧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ آﻣﻴﺰهاي از‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺎﻟﻲ آن در ﺗﻮﻛﻴﻮ‪ ،‬ادارات ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫‪ C++‬و اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬

‫ﻣﺤــﺼﻮل آن در ﺗــﺎﻳﻮان و ادارات ﻓــﺮوش آن در ﺳــﻴﻠﻴﻜﻮن‬

‫ﺑــﻪ ﺗــﺎزﮔﻲ ﺗــﻴﻢﻫــﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳــﻲ آﻟﻤــﺎﻧﻲ و ژاﭘﻨــﻲ‪ ،‬ﺑــﺮروي‬

‫و‪‬ﻟﻲ‪ 2‬واﻗﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﻛﺰ واﻛﻨﺶ ﺑـﻪ وﻳـﺮوس ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑـﺎزار ﻛـﺮه ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬

‫در ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ واﻗﻊ اﺳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺒﺎرزه و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي‬

‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ درﺑﺎره ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در ﻛﺮه ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آن در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ژاﭘﻦ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻮان‪ ،‬آﻟﻤﺎن و ﭼـﻴﻦ‬

‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ"‪.‬‬

‫ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﺮﻧـﺪ ﻣـﺎﻳﻜﺮو ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ ﺑﻮدن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي‬

‫ﺧﻮد ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪات وﻳﺮوسﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺮﻧـﺪ ﻣـﺎﻳﻜﺮو ﺑﺨـﺸﻴﺪه اﺳـﺖ‪ .‬دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎي‬

‫ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻴﻢﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را در‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ از ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟﻬـﺎن ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﻴﻮ ﭼﺎﻧـﮓ‪،3‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺛﺒـﺖ اﺧﺘـﺮاع و ﺟـﻮاﻳﺰ ﻣﺘﻌـﺪدي دﺳـﺖ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺷـﺶ‬

‫ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻫﻴـﺄت ﻣـﺪﻳﺮه و ﻣـﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﺮﻛﺰ واﻛﻨﺶ ﻛﻪ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬وﻳـﺮوسﻫـﺎ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اوﻟﻴﻦ واﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺮات وﻳﺮوﺳﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻳﻢ"‪.‬‬

‫و اﻏﻠﺐ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖﻛﻨﻨﺪه را ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ زودﺗﺮ از ﭘﻴﺸﺘﺎز‬

‫ﺑــﺎ اﻳﻨﻜــﻪ ‪ 1800‬ﻛﺎرﻣﻨــﺪ ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﺮﻧــﺪ ﻣــﺎﻳﻜﺮو ﺑــﻪ‬

‫ﺑﺎزار )ﺷـﺮﻛﺖ ﺳﻴﻤﺎﻧﺘــﻚ(‪ 5‬ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻗـﺮاردادن‬

‫زﺑــﺎنﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﺻــﺤﺒﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و در ﻣﻨــﺎﻃﻖ زﻣــﺎﻧﻲ‬

‫دﻓــﺎﺗﺮ ﻣﺮﻛــﺰي ﻓــﺮوش در ﺑــﺎزار ﮔــﺴﺘﺮده اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه‪،‬‬

‫‪Trend Micro Inc. ‬‬ ‫‪Silicon Valley‬‬ ‫‪Steve Chang‬‬ ‫‪Eva Chen ‬‬ ‫‪Symantec Corp. ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‬

‫‪1239‬‬

‫ﻣﺎﻳﻜﺮو ﺗﺮﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﺣﺪود ‪ %70‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد در‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﺮﻧﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮو ﭼـﻪ‬

‫ﻓﻬﺮﺳـﺖ ‪ 500‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﺮﺗـﺮ ﻣﺠﻠــﻪ ﻓﻮرﭼـﻮن ﺟـﺎي ﮔﻴــﺮد و‬

‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ دﻳﮕـﺮ دارد؟‬

‫درآﻣﺪ ﺧﻮد را از ‪ 241‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﺑـﻪ ‪454‬‬

‫ﻛﺪام اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﺧـﻮد و‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪.Hamm (2003), Rombel (2003), Carroll (2000) and trendmicro.com (2004‬‬

‫ﺳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﭼﻬﺎر ﻫﻔﺘﻪ ﻛﺎر ﺗﻤﺎم وﻗـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻛـﺎر در‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل دارﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ در ﻣﻨـﺰل ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬ ‫آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻬﻤﺘﺮي در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﻨﺎر ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﻛﺎر از راه دور ﺑﻪ اﺗﺎﻗﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از رﺧﺘﺨﻮاب ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬ﻧﻮآوري و اﻧﺮژي اﺗﻤﺎم ﻛﺎر در ﻣﺤﻴﻂ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫از دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﺎر از راه دور اﺳـﺖ )‪ .(Garrett, 2003‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻛـﺎر از راه دور‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻌﺎﻣﻼت روزاﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻛـﺎري وﺟـﻮد دارﻧـﺪ از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر از راه دور ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻧﺰواي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫ﺟـﺪي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ را ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل دارد )‪.(Nie,  2001  and  Garrett,  2003‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎر از راه دور اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ آﻣﺪن در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖﻫـﺎي ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫)در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد( و ﺗﺮﻓﻴﻊ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﻣـﺪﻳﺮان را‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﺮف ﻛﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﺷﺪ ﻛﺎر از راه دور‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره اﻓﺰون ﺑﻮدن ﻣﺰاﻳﺎ ﺑـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آن و ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺑﻮدن اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﺮدي و ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺧﺎص ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ 24 ،‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ روز ﻫﻔﺘﻪ و ‪ 365‬روز‬ ‫ﺳﺎل را ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺸﺎر آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎري ﺳﺨﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻔﺖﻫﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻳـﺎ روزﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺛـﺮ ﻣﻌﻜـﻮس ﺑﺮﺟـﺎي ﮔـﺬارد‪) .‬ﺑـﺮاي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﻛﺎر از راه دور ﺑﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W16.2‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي و ﻛﺎر از راه دور‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ دو ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ رﻓـﻊ ﻣﻮاﻧـﻊ زﻣـﺎن‪ ،‬ﻓـﻀﺎ و‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﻮه زﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛـﺎر و‬

‫‪1240‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺑﺎزي ﻣﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﻛﻪ ﻫﻢ در ‪ ‬ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از آن ﻟﺬت ﺑﺮد و ﻫـﻢ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ را در ﺑﺮ دارد ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ آن ﻏﻠﺒـﻪ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻬﻤـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﻐﻞ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮﺳﻨﻞ دارد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺪرت‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﻐﻞ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬

‫اﻧﻘﻼب ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎري در ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬اﺧﺘﻴـﺎر‪ ،‬ﻗـﺪرت‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮاي‬ ‫ﺷﻐﻞ و ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات در‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1-16‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﻋــﺼﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ )‪ Kleiner,  2000‬را ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ(‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮان‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﺘﺮي در اﺗﺨﺎذ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫)‪ Dalton,  1999‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺟـﺎﻣﻌﻲ از رﻫﺒـﺮي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ در‬ ‫ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ )‪ Nevins and Stumpf (1999‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮات اﻳﻦ اﻣﺮ از ﻳﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود و ﻛﻞ ﺻﻨﺎﻳﻊ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي و ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﻮدآوري‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﭼﻮن ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻣﻼك‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺟﺎره اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺑﺴﻴﺎري ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ را دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ آﺛﺎر )‪ Mora (2002‬و )‪ Huang (2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ ،2-16‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﺳﺆاﻻت ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺛﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ و آﻣﻮزش ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﻣـﺸﺎﻏﻠﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ از ﭼـﺎﻟﺶ‬ ‫را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗـﻮان از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي ﺷﺨـﺼﻲﺳـﺎزي و‬ ‫ﻏﻨﻲﺳﺎزي ﻣﺸﺎﻏﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ورود ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﺑﻲﻣﻌﻨﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ دﻳﮕﺮي از دﻳﺪﮔﺎه ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن و ﻣﺎﺷﻴﻦ )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻫـﺮ دو‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ( ﭼﻪ اﺻﻮﻟﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد؟ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﺨﺼﻴﺺ‪ ،‬ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫و ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ در ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺑـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﻧﻊ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‬

‫‪1241‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﻐﻞ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ‬

‫اﺛﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﻴﻄﻪ ﻛﻨﺘﺮل را اﻓﺰوده )ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري را اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫ﻣﺴﻄﺢﺗﺮ‬

‫داده و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻓﻨﻲ را )ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه(ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﺳﻄﻮح ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛـﺎري و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﺟـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣـﺴﻄﺢﺗـﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕـﺰﻳﻨﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺎرﻣﻨﺪان دﻓﺘﺮي و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣﺘﺨﺼـﺼـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬

‫ﻳﻘﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﻘﻪ آﺑﻲ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﻘﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﻘﻪ آﺑﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ رﺷـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﻪ ﻛﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫رﺷﺪ ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي وﻳﮋه‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻣﻜـﺎن اﻳﺠـﺎد ﻣﺮاﻛـﺰ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬دواﻳـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻳﺎ داﻳﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗـﺄﺛﻴﺮي‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ وي ﮔﺰارش دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺳﺎزي اﺧﺘﻴﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ روﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و ﻣﺴﻄﺢﺗﺮ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒـﺮه وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﻳﺞ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻗﺪرت و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬

‫داﻧﺶ ﻗـﺪرت اﺳـﺖ و ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت و داﻧـﺶ را ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻛـﺴﺐ ﻗـﺪرت‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺰاع ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ )ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ‬ ‫رﻗــﺎﺑﺘﻲ( و دوﻟــﺖ در ﺟﺮﻳــﺎن ﺑﺎﺷــﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳــﺎﻓﺖ در ﻣﻘﺎﺑــﻞ وزارت دادﮔــﺴﺘﺮي(‪ .‬در ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫ﻣﻜﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ زﻣﺎم ﻗﺪرت‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان را از دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎز دارد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖﻫﺎي ﭼﻴﻦ و اﻳﺮان(‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﻐﻠﻲ و‬

‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻴـﺰان رﺿـﺎﻳﺖ ﺷـﻐﻠﻲ‪ ،‬ﭘـﺎداش‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ و ﺑﻬـﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در ارﺗﺒـﺎط اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺗﻘﺎﺑـﻞﻫـﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد )‪ Routt, 1999‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪1242‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ‬

‫اﺛﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺗﺮﻗﻲ ﺷﻐﻠﻲ‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧـﻮد را در ﻃـﻮل ﺳـﺎلﻫـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ‬

‫ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗـﺮي روﺑـﻪرو ﻣـﻲﺳـﺎﺧﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي را ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻧﻈﺎرت‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻣﻜﺎن ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ رﺳﻤﻲﺗﺮ و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ روﻳـﻪﻫـﺎ و ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ )ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﻛﻤ‪‬ﻲﺗﺮ( و ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي درآﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺑـﻪﺧـﺼﻮص درﺑـﺎره داﻧـﺸﻮران و‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راه دور ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺮك ﺷﻐﻠﻲ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻮان اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﺮك ﺷﻐﻠﻲ را دارد‪ .‬ﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ techjourney.com‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﻐﻠﻲ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﭼﻘـﺪر ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪ ،monster.com‬ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻋﻼم ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ و اراﺋﻪ رزوﻣﻪﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺷـﻐﻠﻲ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺮخ ﺧﺮوج از ﺧﺪﻣﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑﺎﻋــﺚ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖﻫــﺎي ﻣﻬﻤــﻲ در ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ اﻧــﺴﺎنﻫــﺎ در ﺟﻤــﻊآوري‪،‬‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي‪ ،‬ﭘﺮدازش و اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻮي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت از دﻫﻪﻫﺎي ﭘﻴﺶ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﺎل ‪ ،1957‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻇﺎﻳﻒ اوﻟﻴﻪﺷـﺎن ﺷـﺎﻣﻞ ﻛـﺎر ﺑـﺎ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺷـﺪ از ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮد‪ ،‬وارد ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺪ )‪.(Porat, 1977‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب ﺑﻪ وﻗـﻮع ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ارﺗﺒﺎط از راه دور‪ ،‬در ﻛﻨﺎر رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر ﻓﺮاﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از اﻃﻼﻋﺎت را در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺮورﻫﺎي وب از ‪ 23500‬در اواﺳـﻂ ﺳـﺎل ‪ ،1995‬ﺑـﻪ ‪38/1‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن در اواﻳﻞ ﺳﺎل ‪ ،2002‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ )‪ .(Kessler,  2003‬ﺗﻌـﺪاد ﺻـﻔﺤﺎت وب ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1243‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤـﻮم در ﺳـﺎل ‪ ،2004‬ﺑـﻪ ‪ 4/3‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد ﺑـﺎﻟﻎ ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ (Google, 2004‬و‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪ دﻳﮕﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ در‬ ‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻨﺪ از ‪ 597‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑﻪ ‪ 963‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ در ﺳـﺎل ‪ 2006‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‬ ‫)‪ .(Kessler,  2003‬ﺑـﻪ ﻣـﺪد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت )از ﺧﺒﺮﻫـﺎي‬ ‫ﻟﺤﻈﻪاي در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ارزش ﺳﻬﺎم‪ ،‬اﺳﻨﺎد دﻓﺘﺮي و ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ( دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت در ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ در ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺑـﺎ ارزش اﺳـﺖ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﺮاي اﻓﺮاد و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اراﺋﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ رو ﺑﻪ رﺷﺪ داده و اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻤﺎن ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎﻣﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻃﻼﻋـﺎت‪ 1‬ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از ﻛﻤﺒﻮد داده در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻋـﻮض ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺮدازش و ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬از ﻣﻴـﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﻣـﺴﺘﻨﺪات‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬وﻗﺖﮔﻴﺮ و ﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﮔﺰارش دادهاﻧﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻮم زﻣﺎن ﻛﺎري ﻛﺎرﻛﻨﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ )‪.(Turocy et al., 2002‬‬

‫ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻏﻨـﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﭘـﻴﺶ ﺑـﺮدن ﭼﻨـﺪ ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻫﺮ ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر دﻳﮕـﺮي ﻣـﺸﻐﻮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻢ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﻲ و ﻫﻢ ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻏﺎﻟﺒـﺎً در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﺟﻠﺴﺎت ﻳﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺑـﺎ ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﻣـﺸﻐﻮل ﮔـﺸﺖزﻧـﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺗﺒﺎدل ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻓﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(Berman,  2003‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎلﻫـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ اﺷـﻜﺎل‬ ‫"ﺣﻀﻮر ﻏﺎﻳﺐ"‪ ،2‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑـﻴﻦ ﻓـﺮدي‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Information Overload‬‬ ‫‪2‐  Absent Presence ‬‬

‫‪1244‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺨﺶﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﮔﺎنﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﻴـﺰ اﺣـﺴﺎس ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در‬ ‫آﻏﺎز ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺑـﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺟﻤـﻊآوري داده‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﺎﻫﻮارهاي ﺑﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ زﻳﺎد و ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﭼﻨﺪﻛﺎره ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﻔـﻮذ ﺑـﻪ ﻣﻮاﻧـﻊ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷـﺘﻪ از اﻳـﻦ‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﭘﺮ ﺳﺮﻋﺘﻲ را ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻋﻈﻴﻤﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮده و از اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮدازش دادهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﺿﻮح‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻴﺰان اﻃﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس ارﮔﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻫﻢ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ آن را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘـﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮي ﻣﻮﺟـﻮد و ﺗﺤﻠﻴﻠــﮕﺮان اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬از رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺠﻢ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دادهﻫﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟـﺐ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪن ﻣـﺸﻜﻞ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑـﺎر‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪ و اُاِﺗﻴﻨـﮕﺮ‪" ،1‬ﻗﻄﻌـﺎً اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻤﻼت ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻫﻨﮕﻔـﺖ‬ ‫دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳــﻲ ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه ﺑــﻮد وﺟــﻮد داﺷــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔــﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻋﻘـﺐﺗـﺮ از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫دادهﻫﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ"‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠـﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﻨــﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘــﺪﻧﺪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑـﺎر اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻪ وﺟــﻮد آﻣـﺪه ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺧـﻮد ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺣــﻞ ﺷــﻮد‬ ‫)‪ .(Turocy et al., 2002‬اﺑﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﻪ ﻗﻄﻌـﺎت ﻣـﻮﺟﺰ و ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان را ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻮل ‪ 10‬ﺗـﺎ ‪ 12‬ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داده‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و داﻧـﺸﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺧﻼﺻـﻪﺳـﺎزي و ردهﺑﻨـﺪي ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان روشﻫـﺎي‬ ‫اﺻﻠـﻲ ﻛﺎﻫـﺶ ﺣﺠـﻢ اﻃـﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﭼـﺎر ﻣﺤــﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﺟـﺪي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  MacDonald and Oettinger (2002) ‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1245‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻧﻤـﺎﻳﻲ از ﻳـﻚ "ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠـﻲ"‪ 1‬اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﻣﻬـﻢ و‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻃﻼﻋﺎت را ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ را ﻣﺨﺪوش ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺆﺛـﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ را ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﺪون ﺧﻄﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد را از آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اوﻟﻴـﻪ ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻤﻴـﺰ دﻫﻨـﺪ‬ ‫)‪.(DeSouza et al., 2004‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑـﺎر اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ اﺛـﺮات ﻣﻨﻔـﻲ اﻳـﻦ ﭘﺪﻳـﺪه را ﺑـﺎ روش‬ ‫"ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪﻫﺎي ﺑﺪون ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ"‪ 2‬ﻳﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﺮدن ﻣﻴﺰان ﮔـﺸﺖ و‬ ‫ﮔﺬار اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ )‪.(Berman, 2003‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎ اداﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ روز اﻓﺰون اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﺟﻮاﻣـﻊ‪،‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ‪ ،‬ﻣﻌﻴـﺎري ﺗـﺎ ﺣـﺪي ذﻫﻨـﻲ از‬ ‫ﻣﻄﻠــﻮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻋﻴﻨﻴــﺖ و ﻳﻜﭙﺎرﭼــﮕﻲ اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫــﻢ دادهﻫـﺎ و ﻫــﻢ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﺎﻣـﻞ‪،‬‬ ‫دﻗﻴﻖ و ﺑﻪروز ﺑﻮدن و "ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻲ" ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ را دارا ﺑﺎﺷـﻨﺪ )‪(Ojala, 2003‬‬

‫)ﺑﺤﺚ درﺑﺎرة ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت در ﻓﺼﻞ ‪ 10‬را ﻧﻴﺰ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫﺎي ﺳـﺎده ﺣﻘــﺎﻳﻖ‪ 4‬و اﻃــﻼﻋﺎت ﻛـﻪ اﻳـﻦ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ را ﻧﺪاﺷﺘــﻪ ﺑﺎﺷﻨــﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴـﺎر‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃــﻼﻋﺎت ﺑـﻪ ﺣــﺪي اﻫﻤﻴــﺖ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿــﺮ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه درﺧـﻮري در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻗـﺎﻧﻮنﮔـﺬاري دوﻟﺘـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻻﻳﺤـﻪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴــﺖ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺼﻮب ﺳــﺎل ‪ 52001‬و ﻻﻳﺤــﻪ ﺳــﺮﺑﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛــﺴﻠﻲ ﻣــﺼﻮب ﺳــﺎل ‪،62002‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺳـﻬﺎﻣﻲ ﻋـﺎم‬ ‫وﺿـﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ )‪ .(Loshin, 2004‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﻮاد ﻻﻳﺤـﻪ ﺳـﺮﺑﻴﻨﺰ‪ -‬آﻛـﺴﻠﻲ‪،‬‬

‫‪Big Picture ‬‬ ‫‪E‐mail‐free Wednesdays ‬‬ ‫‪Information quality ‬‬ ‫‪Facts  ‬‬ ‫‪The Data Quality Act 2001 ‬‬ ‫‪Sarbanes‐Oxley Act 2002 ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪1246‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻣﺪﻳ ــﺮان ﻋﺎﻣــﻞ و ﻣﻌ ــﺎوﻧﺎن ﻣﺎﻟ ــﻲ را ﻣــﺴﺌـﻮل ﻛﻴﻔﻴ ــﺖ اﻃ ــﻼﻋﺎت ﻣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑــﻪ‬ ‫ﺳﻬـﺎﻣﺪاران ﺧﻮد اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻳـﺎ ﭘﺮوﻧـﺪهﻫــﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻤﻴـﺴﻴـﻮن اوراق ﺑﻬـﺎدار ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗـﺎﻧﻮن ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻴﻔﻴﺖ داده و اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺛﺒـﺖ ﺗﺄﻛﻴـﺪ دارد‬ ‫)‪.(Logan and Buytendijk, 2003‬‬ ‫ﻣﺸـﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻣـﺸـﻜﻼت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت در ﻫﻨــﮕﺎم ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﻳﺎﻓﺘــﻦ اﻃﻼﻋـﺎت در‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﭼﻪ در ﺻـﻔﺤﻪﻫـﺎي وب ﻋﻤـﻮﻣﻲ و ﭼـﻪ در ﭘﺎﻳــﮕﺎهﻫـﺎي داده ﺗﺨﺼـﺼـﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ و‪‬رﻣـﻦ‪ ،1‬ﺑﻴﻦ ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻃﻼﻋـﺎت ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫در اﻳﻨﺘـﺮﻧﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ آﻧﭽـﻪ را ﻣـﻲﺟﻮﻳﻨـﺪ‪ ،‬از ﻣﻴـﺎن اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠــﻒ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺬف ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻼﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻼي ﺟـﺎن ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻧـﺸﺮﻳﺎت ادواري "ﻛﺎﻣـﻞ"‪ ،2‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮارد‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ را ﻛﻪ در ﻧـﺴﺨﻪ ﭼـﺎﭘﻲ آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﺣـﺬف ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻗﺪﻳﻤﻲﺗـﺮ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛﺎﻣﻞ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋـﺎت داراي ﻧﻘﻄﻌـﻪ‬ ‫ﺿﻌﻒﻫﺎي ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺰارش ﺷﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺳـﻬﻮي ﻳـﺎ‬ ‫ﻋﻤﺪي‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪  .(Ojala, 2003‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻋﺪهاي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺪرن اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻞ اﻓﺰاﻳﺶ "ﭘﺎرازﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت"‪ 3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺨـﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪ‪ ،4‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﭘﺨﺶ ﺑﻲروﻳﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞﻫـﺎي ﭘﺎرازﻳـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ اﻓـﺮاد را آزار‬ ‫‪Wurman (2000) ‬‬ ‫‪Full‐Text ‬‬ ‫‪Information Noise ‬‬ ‫‪Spamming‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1247‬‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ‪ 70 ،‬درﺻﺪ از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺑﺮاز ﻛﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ "ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻮدن را ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ" )‪.(Davies, 2004‬‬ ‫در ﻓـﻮرﻳﻪ ‪ ،2004‬ﭘﻴـﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ ﺗﺠﺎري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬دو ﺳﻮم ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎ‬ ‫را ﺑــﻪ ﺧــﻮد اﺧﺘــﺼــﺎص دادﻧــﺪ‪ ،‬ﻛــﻪ اﻳــﻦ رﻗــﻢ دو ﺳــﺎل ﭘــﻴﺶ از آن ﺗﻨﻬــﺎ ‪ 7‬درﺻــﺪ ﺑــﻮد‬ ‫)‪ .(”Spam ...”, 2004‬اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ اراﺋﻪ دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ آﺳﻴﺐ ﺟﺪي ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮورﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺣﺠﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺄﺧﻴﺮ در ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﮔـﺮدد‪ .‬در‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﺗﺠﺎري از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧـﺎص ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻧﻴـﺰ‪،‬‬ ‫ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠـﺎد ﺗـﺄﺧﻴﺮ در ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻣـﻲﮔـﺮدد )‪ .(Davies,  2004‬ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﻬـﺮهوري‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬آﺳـﻴﺐ دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ وارد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻨﻔﻲ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﺠـﺎري ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﻪ‪ ،‬از ﻫﻤـﺎن اﺑﺘـﺪا ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻬـﻢ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻛـﻪ درﺑـﺎره ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻻﻳﺤﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 1‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻤﻮل ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ زﻳـﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ و آزار ﺟـﺪي‬ ‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل درآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺒﺎدرت‬ ‫ﻣﻲورزﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎم ﺣـﺎوي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﺎم ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪه را ﺑـﻪ روﺷـﻨﻲ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﻘﻴﻘـﻲ ﻣـﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ را در ﭘﻴـﺎم ﻟﺤـﺎظ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬درﻳﺎﻓـﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﺎﺗﻤﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ از ﻫﻤـﺎن ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪه را داﺷـﺘﻪ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬وي را ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻻﻳﺤـﻪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﺪود ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻻﻳﺤﻪ ﺿﺪ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ ﺟﺪﻳﺪي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺨﺺ ﺑـﺮ وﻳﮋﮔـﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد و ارﺳﺎل ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﺠﺎري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗـﻮان از اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑـﻪ‬ ‫آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨـﺸﺄ ﻳـﺎ ﻣﻘـﺼﺪ ﻣـﻮردﻧﻈﺮ آن ﭘﻴـﺎم‪ ،‬ﺗﺨﻠـﻒ ﻣﺤـﺴﻮب‬ ‫‪1‐  Electronic Mailbox Protection Act ‬‬

‫‪1248‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪ .(Fiedler,  2004‬اﻣﺎ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺮ دردﺳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮنﮔـﺬاري‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري دوﻟـﺖﻫـﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﻧﻴـﺎز دارد )‪ .(Davies,  2004‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺤﺜﻲ درﺑﺎره ﻻﻳﺤﻪ ﻛﻦ‪ -‬اﺳﭙﻢ‪ ،1‬ﻓﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻂ ‪ W16.3‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺑﺮاي‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻨﻲ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ آﻏـﺎز ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻓﻴﻠﺘـﺮ ﭘـﺴﺖﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺑﺮاي ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن دﺷﻮارﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ راه ﺣﻞﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺿـﺪ ﻫﺮزﻧﺎﻣـﻪ واﻛـﻨﺶ‬ ‫ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﺮد ﻧﻮآوريﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺿﺪ‬ ‫ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ اداﻣﻪ دارد‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬

‫اﮔﺮﭼــﻪ ورود ﺑــﻪ ﻋــﺼﺮ ﻧــﻮﻳﻦ‪ ،‬اﻃﻼﻋــﺎت را ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻣﻨﺒﻌــﻲ ﻏﻨــﻲ در آورده اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻳﻜـﺴﺎن ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻋـﺪهاي‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﻛﻤﻴـﺎب‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻛﻪ آﻧﺎن را در ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺴﺒﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺗﻔﺎوت در ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﻓﻨﺎوري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪﻧـﺪ و آﻧـﺎن ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻲﺑﻬﺮهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺻﻄﻼح ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ 2‬ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳـﺎس ﮔﺰارشﻫﺎي ﺳﺎزﻣـﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤـﺪ و اﺗﺤـﺎدﻳﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،3‬ﺑـﻴﺶ از ‪90‬‬ ‫درﺻﺪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 15‬درﺻـﺪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺟﻬﺎن را در ﺧﻮد ﺟﺎي دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،2001‬ﺷـﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك ﺑـﻴﺶ از ﻛـﻞ ﻗـﺎره‬ ‫آﻓﺮﻳﻘﺎ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ وب داﺷﺖ‪ .‬وِﻧﻜﺎت‪ 4‬ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد ﻛﻪ ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﻮاره در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬـﺎن‬ ‫از ﺷﻜﺎف درآﻣﺪي ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ 96‬درﺻـﺪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 15‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ درون ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑـﺎ ﻣﻴـﺰان ﺗﺤـﺼﻴﻼت‪ ،‬ﺛـﺮوت و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮﻫـﺎي ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪-‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ارﺗﺒﺎط زﻳﺎدي دارد‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 31 ،‬درﺻـﺪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺼﻴﻼت‬ ‫‪Can‐Spam ‬‬ ‫‪Digital Divide  ‬‬ ‫‪International Telecommunication Union (ITU) ‬‬ ‫‪Venkat (2002) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1249‬‬

‫زﻳﺮ دﻳﭙﻠﻢ دارﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ‪ 53‬درﺻﺪ دارﻧﺪﮔﺎن دﻳﭙﻠﻢ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫آﻣﺎر درﺑﺎره ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ 86‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄـﻪ ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻴـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮار وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﺧﺎﻧﻮارﻫـﺎي ﺑـﺎ درآﻣـﺪ ﻣﻌـﺎدل ‪15،000‬‬ ‫دﻻر ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ‪ 88‬درﺻـﺪ اﻓـﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫‪ 100،000‬دﻻر در ﺳﺎل درآﻣﺪ دارﻧﺪ از ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪.(Nie, 2001‬‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي و اﻳﺎﻟﺘﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺗﻼﺷﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻـﻠﻪ را در ﻛـﺸﻮر ﺑـﺎ ﺗـﺸﻮﻳﻖ‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻣﻮزش و زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎ ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬وزارت‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﮔﺰارش داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺪارس ﻣﺠﻬﺰ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ از ‪ 50‬درﺻـﺪ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1995‬ﺑﻪ ‪ 99‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 2001‬رﺳـﻴﺪه و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪ ،‬ﻣﻜـﺎن‪ ،‬اﻧـﺪازه ﻳـﺎ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻧﺎﭼﻴﺰي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(Kessler, 2003‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﻛـﻢ ﻛـﺮدن ﺷـﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ در‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﺗﻌـﺪادي از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻴـﺰ ﺳـﻮدآوري دارد‪ .‬ﻫﻴﻮﻟـﺖ‪ -‬ﭘﻜـﺎرد‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮدازش و ارﺗﺒﺎط ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔـﺮي‬ ‫اﺳــﺖ ﻛــﻪ در ﻛــﺸﻮرﻫﺎي در ﺣــﺎل ﺗﻮﺳــﻌﻪ زﻧــﺪﮔﻲ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﺑﺘﻜــﺎر ﺷــﺮﻛﺖ در "ﺷــﻤﻮل‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ"‪ ،1‬ﺑــﺮاي آن ارزش اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ اﻳﺠــﺎد ﻛــﺮده و ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﻧــﺎم ﺗﺠــﺎري‪ ،‬ﻓــﺮوش و‬ ‫ﺳـﻮدآوري آن را ﻧﻴـﺰ ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨـﺸﻴﺪه اﺳـﺖ )‪.(“Beyond the digital divide,” 2004‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻣﻴﺪوارﻛﻨﻨﺪهاي از ﺗﻼشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻛﺮدن ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد در‬ ‫ﺣﺎل ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ دﻳﺘﺎ‪ 2‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑـﺎزار ﺳـﺨﺖاﻓـﺰار آﺳـﻴﺎ و‬ ‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻴﻪ )ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ژاﭘﻦ( در ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ ‪ ،2001-2006‬ﺑـﺎ ﻧـﺮخ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ‪ 17/2‬رﺷـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ رﻗﻢ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ‪ 7‬درﺻﺪ اﺳﺖ )‪.(Graham‐Hackett, 2003‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ اﻓﺮاد‬

‫ﻣﻴﺰان رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﺑـﺎﻟﻘﻮهاي ﺑـﺮ رﺿـﺎﻳﺖ ﺷـﻐﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲﺳﺎزي‪ ،3‬اﺿﻄﺮاب اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ دارد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎري‬

‫‪1‐  E‐inclusion  ‬‬ ‫‪2‐  International Data Corporation  ‬‬ ‫‪3‐  Dehumanization‬‬

‫‪1250‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت "ﻏﻨﻲﺗﺮ" ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﻜﺮاريﺗﺮ ﮔﺸﺘﻪ و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﻛﻤﺘـﺮ راﺿـﻲ ﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در اواﻳـﻞ دﻫـﺔ ‪70‬‬ ‫ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬آزادي ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان در ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي را ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮده و ﺑـﻪ ﻧﺎرﺿـﺎﻳﺘﻲ آﻧﻬـﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲﺳﺎزي ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲﺳﺎزي و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮت رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از اﻧﺘﻘـﺎداﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺪﻳﻤﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻏﻴﺮﻓﺮدي و اﻣﻜﺎن ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس از دﺳﺖ دادن ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮد و ﻏﻴﺮاﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺷـﺪن‪ ،‬ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻛﺎﻫﺶ داده ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ ،‬اﻓـﺮاد‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ "ﻋﺪد" ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴـﺰ ﻫﻤـﻴﻦ اﺣـﺴﺎس را‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وب دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﻨﻌﻄﻔﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻓﺮاد اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ آرا و داﻧﺶ ﺧﻮد را وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ در ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺗـﺎ اﻧـﺴﺎن‬ ‫ﻣﺤﻮر و ﻛﺎرﺑﺮﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺛﺮ ﻣﻨﺰويﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از اﺗﺎقﻫـﺎي ﺧﺎﻧـﻪ ﺧـﻮد ﻛـﺎر ﻳـﺎ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺮوز ﺑﺮﺧﻲ اﺛﺮات ﺳﻮء رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ وﺟـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺑﻪ وب ﻣﻌﺘﺎد ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ در ﻣﺪرﺳـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻞﻛﺎر ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻧﻴـﺰ ﻣـﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻣﻮزش از راه دور ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن در ﺧﺎﻧﻪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻋﺪهاي ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗـﻲ و ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1251‬‬

‫اﺿﻄﺮاب اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪ 1‬اﺳـﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺎآراﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼﻓﮕﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺑﺮ آﻣﺪن از ﻋﻬﺪه‬ ‫ﺣﺠﻢ دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ وارد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ .‬اﺿـﻄﺮاب اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫اﺷﻜﺎل دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬از دﻳﮕﺮ اﺷﻜﺎل اﻳـﻦ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺣـﺲ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي وب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪروز ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺣﺲ ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺒﻮدن ﻳـﺎ دﻳـﺮ ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﺷﺪن اﺳـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺣـﺎﻟﺘﻲ ﻛـﻪ از ﺧـﻮد ﻣـﻲﭘﺮﺳـﻴﺪ‪" :‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ دﻳﮕـﺮان اﻳـﻦ را ﭘـﻴﺶ از ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؟"(‪ .‬ﺷﻜﻞ ﺳﻮم اﺿﻄﺮاب اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬از اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﺷﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﺗﻌـﺪاد‬ ‫زﻳﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮﺧﻂ(‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب ﻧﺎﺷـﻲ از اﺿـﺎﻓﻪﺑـﺎر اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﻛــﻢﺧــﻮاﺑﻲ ﻣﻨﺠــﺮ ﺷــﻮد )ﺑــﺮاي ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ راه ﺣــﻞﻫــﺎ ﺑــﻪ وبﺳــﺎﻳﺖ‬ ‫‪ Sleepfoundation.org‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮ و‪‬رﻣﻦ‪ ،2‬ﺑﻴﻦ ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ وب را در ﭘﻲ اﻃﻼﻋـﺎت ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﻧﺒﻮه دادهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴـﺎن دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﻴـﺎن ﺣﻘـﺎﻳﻖ و‬ ‫داﻧﺶ را ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ اﺿـﻄﺮاب ﻣـﻲاﻓﺰاﻳـﺪ‪ .‬و‪‬رﻣـﻦ‪ 3‬راﻫﻜﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫اﺿﻄﺮاب اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺴﺘﺮهاي از روشﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﺗﺎ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻬﺘﺮ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ و اﻳﻤﻨﻲ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺤﻴﻂ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ اﻓﺮاد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬اﺛـﺮ‬

‫ﺳﻪ ﻣﻮرد را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﺗﻨﺶ ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت از ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـﺪ‪،‬‬ ‫)ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ‪ Wall Street Journal, April 9, 1996, p.1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻛﺎري‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﺣﺠﻢ ﻛﺎر ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﻨﺶ ﻛـﺎري‪ 4‬ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن در اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻮد رﺳﺎﻧﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎر ﻛﺎري را اﻳﺠـﺎد ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص آﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫‪Information Anxiety  ‬‬ ‫‪Wurman (2000)  ‬‬ ‫‪Wurman (2001)  ‬‬ ‫‪Job Stress ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫‪1252‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻛـﻪ ﺧﺒــﺮﮔﻲ ﻛــﺎر ﺑــﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮ را ﻧﺪارﻧــﺪ وﻟــﻲ ﻣﺠﺒﻮرﻧــﺪ از آن اﺳــﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‪ ،‬اﺣــﺴﺎس‬ ‫اﺳﺘﻴﺼﺎل ﻧﻤﻮده و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﻲ درﺑـﺎره ﺷـﻐﻞ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷـﺎن آﻏـﺎز ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻬﺮهوري ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﻛﺎري ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﺎ اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﺣـﺴﺎس‬ ‫را ﺗﺨﻔﻴﻒ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ .‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫـﺎي ﻧﻤﺎﻳـﺸﮕﺮ وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،1‬ﺧﻄـﺮ در‬ ‫ﻣﻌﺮض ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻓﺮاد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻃﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻼﻣﺖ آﻧﻬـﺎ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫دارد را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﻣﻴﻨـﺎلﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ در زﻧﺎن ﺑﺎردار را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ اﺛﺮات‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﻄﻌﻲ در ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﺪﻣﺎت ﻋﻀﻼﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺎت ﺗﻜﺮاري‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺧﻄـﺮات ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺑـﺮاي ﺳـﻼﻣﺖ و‬ ‫اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺪﻣﺎت ﻋﻀﻼﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺎت ﺗﻜﺮاري‪ 2‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﻤـﺮدرد و اﻟﺘﻬـﺎب ﻋـﻀﻼﻧﻲ در‬ ‫ﻣﭻﻫﺎ و اﻧﮕﺸﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎرﺿﻪ ﺗﻮﻧﻞ ﻣ‪‬ﭻ‪ ،3‬ﻳﻜﻲ از اﺷﻜﺎل دردﻧﺎك ﺻﺪﻣﺎت ﻋـﻀﻼﻧﻲ ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫از ﺣﺮﻛﺎت ﺗﻜﺮاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﭻﻫﺎ و دﺳﺖﻫﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲﮔـﺬارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﺎرﺿـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت از ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴﺪ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻮم‪ 4‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ دﭼـﺎر‬ ‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺎت ﺗﻜﺮاري در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1999‬ﺗﺎ ‪ 2001‬ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ‪ .‬ﻃﺮاﺣﺎن از ﻣـﺸﻜﻼت ﺑـﺎﻟﻘﻮه اﺳـﺘﻔﺎده ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﺪت از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ آﮔﺎﻫﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺗﻼﺷﻨﺪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎر ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻬﺘﺮي ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻢ ارﮔﻮﻧﻮﻣﻲ‪) 5‬ﻋﻠﻢ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎري ﺑـﺎ اﻓـﺮاد(‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻃﺮاﺣﺎن را راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي ارﮔﻮﻧﻮﻣﻴـﻚ ﺑـﺮ اﻳﺠـﺎد ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻪ اﻳﻤﻦ‪ ،‬روﺷﻦ و راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺿﺪ‬ ‫ﺗﺸﻌﺸﻊ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺻـﻨﺪﻟﻲﻫـﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﺑـﺪن‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﻤﺮدرد ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ‪ 1-16‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪Video Display Terminals (VDTs) ‬‬ ‫‪Repetitive strain (Stress) injuries ‬‬ ‫‪Carpal tunnel syndrome ‬‬ ‫‪Kome (2001) ‬‬ ‫‪Ergonomics ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 3-16‬اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪1253‬‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫‪ 1-16‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ارﮔﻮﻧﻮﻣﻴﻚ و ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‬ ‫ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺑﺴﻴـﺎري ﺑﺮاي ﺑﻬﺒــﻮد ﺷــﺮاﻳﻂ ﻛـﺎري ﻛـﺴـﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ذﻳﻞ ﺑﺮﺧﻲ راه ﺣﻞﻫﺎي ارﮔﻮﻧﻮﻣﻴـﻚ‬

‫ﻛــﻪ اﻏﻠــﺐ اوﻗــﺎت ﺧــﻮد را ﭘــﺸﺖ ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣــﻲﮔﺬراﻧﻨــﺪ‪،‬‬

‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻣﭻ‬

‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻛﻤﺮ‬

‫زﻳﺮﭘﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﭼﺸﻢ )ﺑﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ(‬

‫‪1254‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴـﺮات‪ .‬ارﺗﺒـﺎط ﻣﻴـﺎن اﻓــﺮاد و ﻛﺎﻣﭙﻴــﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑـﻪ ﻗــﺪري زﻳـﺎد اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﻣﻘـﺎﻻت ﺑﺴﻴﺎري درﺑﺎره آن ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮوري اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑـﺮ اﻳـﻦ رواﺑـﻂ در ﻛﺘـﺎب ﻛـﺎﻧﺘﺮ‪ 1‬آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻧـﺸـﺎن داده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻫﻤـﻪ‬ ‫اﺑﻌﺎد زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري و ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺤـﺼﻴﻞ‪ ،‬ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫دوﻟﺘﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ را ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻓﺮدي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪(Agarwal,  2000) ،‬‬

‫را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﻛﻨﻨﺪه اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺪاوم ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و ﻓﻨﻮﻧﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕـﺰﻳﻦ اﻧﺴﺎن و ﻧﻴـﺮوي ﻛﺎر دﺳﺘﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨـﺎوري اﻃــﻼﻋﺎت اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻋﻬﺪهدار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رﺑﺎﺗﻴﻚ ﻣﺜﺎﻟﻲ واﺿﺢ از ﺣﺬف‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺧـﻮدﭘﺮداز‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺪا‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در اﻧﺠﺎم اﻣﻮر اداري و دﻓﺘـﺮي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬اﻣﺮوزه ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻳﻘـﻪ ﺳـﻔﻴﺪ را ﻫـﻢ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اداﻣـﻪ ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻣﺎﺷـﻴﻦ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎزار ﻛﺎر و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﻧﺴﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫دﭼﺎر ﺗﺤﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ 2‬ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻄﻠـﻮب زﻧـﺪﮔﻲ اﻃـﻼق ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از رﺑﺎتﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻧﺎراﺣﺖﻛﻨﻨـﺪه ﻳـﺎ ﺧﻄﺮﻧـﺎك‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از راهﻫـﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬از ﭼﻨﺪ دﻫـﺔ ﭘـﻴﺶ‪ ،‬رﺑـﺎتﻫـﺎ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬رﺑﺎتﻫﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﻧﻴﻤـﻪ ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي در ﻣـﺰارع‬ ‫‪1‐  Kanter (1992) ‬‬ ‫‪2‐  Quality of life ‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1255‬‬

‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ راﻳﺞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺮدم را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣـﻲﺑﺨـﺸﻨﺪ‪ .‬ﻧـﻮﻋﻲ رﺑـﺎت در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن داﻧـﺸﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ در ﺳـﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴـﺴﻜﻮ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﭘﺎ ارﺗﻔﺎع دارد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در راﻫﺮوﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛـﺮده‬ ‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﺮود‪ ،‬داروﻫﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﺧـﻮن را در ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ )‪ .(Stone,  2003‬رﺑـﺎتﻫـﺎي ﻣﺘﺨﺼـﺼﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز اﻓـﺮاد ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم اﻣـﻮر‬ ‫ﺧﺎﻧﻪداري ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻢﻛـﻢ ﺗﺠـﺎري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬رﺑـﺎتﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺎروﺑﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﻟﻮازم ﻣﻨﺰل و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاﻧﻊ در ﻫﺮ اﺗﺎق ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﺰاران ﺧﺎﻧﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ رﺑﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﻜﺎن ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧـﺪﮔﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎن ﺳﺮﺑﺎزان را ﻧﻴﺰ ﻧﺠﺎت ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﭘﻨﺘـﺎﮔﻮن ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺗﻬﻴـﻪ وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﺧﻮدﻛـﺎر و‬ ‫رﺑﺎتﻫﺎي زﻧﺒﻮرواره ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺎه ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ ،2004‬دارﭘﺎ‪ ،1‬ﺑﺎزوي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ وزارت دﻓﺎع اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي ﻣﻴﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﺧﻮدﻛـﺎر در ﻣـﺴﻴﺮ ﭘﺮﭼـﺎﻟﺶ ‪ 150‬ﻣـﺎﻳﻠﻲ در ﺻـﺤﺮاي ﻣﻮﺟـﺎوه‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﺮﮔـﺰار ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻴـﺰده ﺧـﻮدرو ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر اﻧﺴﺎن و ﺑـﺎ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫از راه دور ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را ﻃﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺑﻘﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﺑﺮﻧـﺪه ﭘﺎﻳـﺎن ﻳﺎﻓـﺖ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮدروﻳـﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻠﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد ﻃـﻮﻻﻧﻲﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﺴﻴﺮ‬ ‫)‪ 12‬ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ( را ﭘﻴﻤـﻮد )‪ .(“Robots, start your engines,” 2004‬اﻳـﻦ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي‬ ‫اوﻟﻴﻪ ﻧﺸـﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖﻫـﺎي ﻣﻬﻤـﻲ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم اﺳـﺖ ﺗـﺎ رﺑـﺎتﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﻧﺎآﺷﻨﺎ را ﻛﻨﺘــﺮل ﻧﻤـﻮده و ﻛﺎﻣــﻼً ﺧــﻮدﻛﺎر ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬وزارت‬ ‫دﻓﺎع اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﺴـﺎﺑﻘﻪ دﻳﮕﺮي را ﺑﺮاي ﺳﺎل ‪ 2006‬ﺗـﺪارك دﻳـﺪه و اﻧﺘﻈـﺎر آن ﻣـﻲرود‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2015‬ﻳﻚ ﺳـﻮم ﺧﻮدروﻫـﺎي ﺟﻨﮕـﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ راﻧﻨـﺪه ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫)‪.(“Science and Technology …,” 2004‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ در ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻪ ﺷـﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﺸﻬﻮر اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻲ از‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ "ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي" ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﺻﺮﻓﺎً در ﻗﻠﻤﺮو اﻧﺴﺎنﻫـﺎ ﻣﺤـﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺴﺘﺮه ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1‐  DARPA ‬‬ ‫‪2‐  Mojave Desert ‬‬

‫‪1256‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎنﻫﺎ وﺿﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻋﻤﻠـﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻣﻮﻓـﻖ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻋﻬﺪه ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣـﺴﻴﺮ ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻘـﺼﺪ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺷﺒﻜﻪاي از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻜـﺎنﻳـﺎﺑﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻮدروﻫﺎي ﻣﺪرن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ راﻧﻨﺪه اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﺟﻬﺖﻳـﺎﺑﻲ را ﺑـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﺴﭙﺎرد‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻳﻤﻨﻲ و آﺳﺎﻳﺶ را ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(Kageyama, 2000‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮهاي ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در ﭘـﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲﻫـﺎي ﻣﺎﺷـﻴﻦ در اﻧﺠـﺎم ﻛـﺎر‬ ‫"اﻧﺴـﺎﻧﻲ" ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬ ‫ﻋﻮارض ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻣﻴﺰان داروي ﻣﺼـﺮﻓﻲ و اﺛﺮات داروﻫـﺎ ﺑـﺮﻫﻢ‪ ،‬ﻗـﻀﺎوت ﭘﺰﺷـﻚ را ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺗﻌﺪاد و ﺷﺪت ﺧﻄﺎﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﻴﻤـﺎران ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺎرﺗـﻨﺮز ﻫﻠـﺚﻛِـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻤﺰ‪ 1‬ﮔـﺰارش داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﺎﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك‪ 55 ،‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫)‪  .(Melymuka, 2002‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻲ رﺑﺎتﻫﺎ در ﺳـﻄﺢ ‪) R2D2‬رﺑـﺎت ﺟﻨـﮓ ﺳـﺘﺎرﮔﺎن( اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه رﺑﺎتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻧﺎآﺷـﻨﺎ را اداره‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪري ﺻﺒﺮ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ رﺑـﺎتﻫـﺎ در‬ ‫ﺣــﺪي اﺳــﺖ ﻛــﻪ وﻇــﺎﻳﻒ ﻋﻤﻠــﻲ را اﻧﺠــﺎم دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل‪ ،‬داﻧــﺸﮕﺎه ﻛــﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻠــﻮن‬ ‫ﺗﺮاﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎري ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺟﺮﻳـﺐ زﻣـﻴﻦ ﻛـﺸﺎورزي را در داﻳـﺮهاي در‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺖﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﭘﺮدازش ﺗﺼﺎوﻳﺮ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫زﻣﻴﻦﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺸﺪه را ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري ﻗـﺮار داد‪ .‬رﺑـﺎتﻫـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺼﻮص در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎر ‪ 2-16‬ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‐  Partners HealthCare Systems Inc.‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1257‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪2-16‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺎري رﺑﺎتﻫﺎ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻛﺎﺑـﻞ ﻫـﺎي ﻓﻴﺒﺮﻧـﻮري‪ .‬ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺟﻬـﺎن ﺑـﺎ‬

‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺣﻔـﺎري‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري ﺑﺎ ﻛﺎﺑﻞﻫـﺎي ﻣـﺴﻲ ﻳـﺎ‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي اﻳﻦ روش در آﻟﺒﻮﻛﻮرﻛـﻮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در ﻣﻜﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ از آن ﻛﺎﺑـﻞﻛـﺸﻲ‬

‫در اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻣﻜﺰﻳﻜﻮ‪ ،2‬اوﻣﺎﻫﺎ در اﻳﺎﻟـﺖ ﻧﺒﺮاﺳـﻜﺎ‪ 3‬و اﻳﻨـﺪﻳﺎﻧﺎ‬

‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋـﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘـﺎل ﮔـﺎم ﻣـﻲﻧﻬﻨـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬

‫ﭘﻮﻟﻴﺲ در اﻳﺎﻟﺖ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ‪) 4‬در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ (2001‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮﻧﻮري ﺷﻴﻮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺻﺪا‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ رﺑﺎتﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؟‬

‫و داده ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد )راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﺎوري ‪4‬‬

‫رﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺿـﺪ آب ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻴﻨـﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛـﺎر در‬

‫را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ رو ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺠــﺎري ﻓﺎﺿــﻼب آﻧــﺎن را ﻧﺎراﺣــﺖ ﻧﻤــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬روﺑــﺎتﻫــﺎ‬

‫ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﺷــﻬﺮﻫﺎ ﻣــﻲداﻧﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺟــﺬب و ﺣﻔــﻆ‬

‫ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ و در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬در ﻛـﺎر‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﺑﺮﺗـﺮ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬

‫ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮﻧﻮري درون ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮ از‬

‫ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻬﻴﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ‬

‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫اﺳﺖ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ را ﺑﺎرﻫـﺎ دﻳـﺪه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﺷﺮﻛﺖ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬

‫ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن را ﺣﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد ﺻـﺪاﻫﺎي‬

‫ﻛﻪ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮﻧﻮري ﺑﺎ رﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺰاﺣﻢ‪ ،‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ‬

‫اﻧــﺪازه روش ﻗــﺪﻳﻤﻲ دارد‪ .‬ﻣﺰﻳــﺖ ﻣﻬــﻢ آن اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون اﻳﺠﺎد ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺑـﺮاي زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻛـﺎر را‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮدم اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻔﺘـﻪﻫـﺎ‬

‫‪ 60‬درﺻﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن رﺑﺎتﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻤﻴـﺰﻛﺮدن اﻳﺴﺘـﮕﺎهﻫﺎي ﻗﻄﺎر در ژاﭘـﻦ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬

‫ﻛﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫زﺑﺎﻟﻪ در اﻳﺴﺘـﮕﺎهﻫﺎي ﻗﻄﺎر در ژاﭘـﻦ و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻛﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺘﺮع ﻓﻨﺎوري ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪،‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻠﻨــﺪ ﻛﺎر ﻧﻈﺎﻓﺖ را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨﺪ؛ ﻣﻘــﺎﻣﺎت ﻣـﺴﺌﻮل در‬

‫ﺳﻴﺘﻲ ﻧﺖ ﺗﻠﻪﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻴﻜﻴﺸﻦ‪ (citynettelecom.com) 1‬اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻲ واﮔﺬاري ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺑﻪ رﺑﺎتﻫﺎ ﺑﺮآﻣـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬از ﻣـﺎه‬

‫اﻳﺪه ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮاي ﻛـﺎر‬

‫ﻣــﻲ ﺳــﺎل ‪ ،1993‬ﺷــﺮﻛﺖ ﻗﻄــﺎر ﻣﺮﻛــﺰي ژاﭘــﻦ‪ 5‬و ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫‪City Net Telecommunication ‬‬ ‫‪Albuquerque, New Mexico ‬‬ ‫‪Omaha, Nebraska ‬‬ ‫‪Indianapolis, Indiana ‬‬ ‫‪Central Japan Railway Company ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪1258‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺳـــﻴﺰوﻛﻮ‪ 1‬ﻛـــﻪ در ﺗﻮﻟﻴـــﺪ ﻣﺎﺷـــﻴﻦآﻻت ﻓﻌﺎﻟﻴـــﺖ دارد‪ ،‬از‬ ‫رﺑﺎتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري زﺑﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ راهآﻫـﻦ اﻇﻬـﺎر ﻛـﺮده‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬ ‫‪New York Times (March 6, 2001);  ‬‬ ‫‪ Wall Street Journal (November 21, 2000); ‬‬ ‫‪“Robots Used to Clean Train Station in …,” (1993). ‬‬ ‫‪“The Robot Revolution Is on the Way” (2000) ‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ رﺑﺎتﻫﺎي ﻓﻌﺎل در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺰﻛﻮ در ﻣﺮﻛـﺰ ژاﭘـﻦ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻗﺎدرﻧـﺪ ﻛـﺎر ‪ 10‬ﻛـﺎرﮔﺮ را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬اﮔﺮ رﺑﺎتﻫﺎ ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺪ ﻣﺆﺛﺮﻧـﺪ‪،‬‬

‫رﺑــﺎتﻫــﺎ ‪ 1/5‬ﻣﺘــﺮ ﭘﻬﻨــﺎ و ‪ 1/2‬ﻣﺘــﺮ ارﺗﻔــﺎع دارﻧــﺪ‪ .‬ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ واﮔﺬاري ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ رﺑﺎتﻫﺎ ﺑـﺮ ﻣﻴـﺰان ﺑﻴﻜـﺎري‬

‫راهآﻫﻦ و ﺳﻴﺰوﻛﻮ ‪ 70‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎ‬

‫ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ اﮔﺮ رﺑﺎتﻫـﺎ ﺳـﺮ رﺷـﺘﻪ اﻣـﻮر را ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻣـﻮر دﻳﮕـﺮ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؟‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎروﻛﺮدن و ﺷﺴﺘﺸﻮي زﻣﻴﻦﻫﺎ ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫـﺎي ﭘـﺴﺖ‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ را درﻳﺎﻓﺖ و ارﺳﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﭘﺮدازش ﻛـﺮده و وﻇـﺎﻳﻒ ﺗﻜـﺮاري و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻻ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎ را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺸﺎﻏﻞ‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺗﺎ ‪ 17‬در ﻣﻜﺎنﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي ﺑـﻪ ﻣـﺸﺎﻏﻞ ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺘﻪ در ﻫـﺮ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش‪ ،‬درﺟﻪاي ﺧﺎص از اﻧﻌﻄـﺎف ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اوﻗـﺎت‬ ‫ﻓﺮاﻏﺖ را‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﻞ زﻣﺎن ﻓﺮاﻏﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻛﺎر‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮان ﻓﺰاﻳﻨﺪه آن ﺑﺮاي ﺗﻜﺮار ﻧﻘﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻛـﺎرﮔﺮان‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻛﺎر ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺗﺮس از ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﻛـﺎرﮔﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﻴﻜـﺎري‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬رﺑﺎتﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﺗﻮﻣﺎﺳـﻴﻮن اداري ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻳﻘﻪ آﺑﻲ و دﻓﺘﺮي رﻗﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ذﻛـﺮ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻳﻘﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﻧﻴﺰ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺼﻮن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ ﭼـﺎﻟﺶ‬ ‫‪1‐  Sizuko ‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1259‬‬

‫ﺧﻮد را ﺑﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ آﻏﺎز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ در اﻧﮕﻠﻴﺲ رﺑﺎت داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آزﻣـﺎﻳﺶﻫـﺎي‬ ‫ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺳﺎده را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﺑﺎت ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮﺿـﻴﻪﻫـﺎﻳﻲ را درﺑـﺎره‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ژنﻫﺎي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮده‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي اﻣﺘﺤﺎن آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﻮده‪ ،‬از ﺗﺠﻬﻴﺰات آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺗﺤﻠﻴﻞ و‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ رد ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد رﺑـﺎت ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻮد )‪.(Begley, 2004‬‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﻛﺘﺒﻲ و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ از ﺳﻮي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﻳﺎ ﺻــﺪا ﻣﻮاﺟــﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻨـﻲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ دﻗـﺖ‪ ،‬وﺿـﻮح‪ ،‬ﺷﻴــﻮاﻳﻲ و ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ ﺗﺮﺟﻤـﻪﻫـﺎي اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺻﻞ ﭘﻴﺎم را ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻛـﺮده و اﺻـﻮل ﻣﻬـﻢ ﻗﻮاﻋـﺪ و دﺳـﺘﻮر زﺑـﺎن را‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪) .(Schwartz, 2004‬ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ذﻳـﻞ را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬ ‫ﺑــــﺮﺧﻂ ﻣﻼﺣﻈــــﻪ ﻛﻨﻴــــﺪ‪ google.com/language_tools ،Online‐translator.com :‬و‬ ‫‪(world.altavista.com‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﮔـﺴﺘﺮش ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري و ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫وروديﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﺎن ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Challenger, 2000‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺮﻳﻔﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ در ﺻﺪد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺸﺎﻏﻞ آﻧﻬﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﺑـﺴﺘﻪﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ وﻗـﺎﻳﻊ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺗﻬﻴﻪ ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎ ﺳــﺎﺑﻘﺎً ﺗﻮﺳــﻂ ﺣﻘﻮﻗــﺪاﻧﺎن ﺗــﺎزهﻛــﺎر و دﺳــﺘﻴﺎران ﺣﻘــﻮﻗﻲ ﺻــﻮرت ﻣــﻲﭘــﺬﻳﺮﻓﺖ‬ ‫)‪ .(Challenger, 2000‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤـﻲرود ﻛـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در آﻳﻨـﺪه‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻨﺎرﻳﻮﻳﻲ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻓﻖ زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ داﻧﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن از ﻗﻠﻤﺮو داﺳﺘﺎنﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ ﺗﺨﻴﻠـﻲ ﺧـﺎرج ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬در ﻣـﺎه ﻣـﺎرس ﺳـﺎل ‪،2003‬‬

‫‪1260‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺑﻮﻳﻴﻨﮓ ‪ X‐45‬ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺑـﺪون ﺳﺮﻧـﺸﻴﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺮوازي آزﻣﺎﻳـﺸﻲ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ )‪.(Stone, 2003‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﺎﻏﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻄﺮح اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﮕـﺮان‬ ‫دورﻧﻤﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﻛﺎراﺗﺮ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در ﭘﻲ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮان اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈـﻪ از دﺳـﺖ‬ ‫رﻓﺘﻦ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﻮح اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺳـﺎده اﻧﮕﺎراﻧـﻪ و ﻧـﺎﻗﺺ از‬ ‫زﻧﺠﻴﺮة وﻗﺎﻳﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از واﺿﺢﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري در اﻳﺠـﺎد ﻣـﺸﺎﻏﻞ ﺟﺪﻳـﺪ در ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬در آن دﺳﺘﻪ ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺟﺪﻳـﺪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻇﻬﻮر ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛـﺎراﺗﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻛﻤﻴﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛـﺎراﻳﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﻮح ﻗﻴﻤﺖ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ واﻛـﻨﺶ ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮوﺟﻲ‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﻧـﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داد ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﺪام ﻛـﺎرﮔﺮان ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎ در زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿـﺎ واﻛـﻨﺶ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬از دﻳﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﻛـﻼن‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻛﻞ اﺷﺘﻐﺎل را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ )‪.(Soete, 2001‬‬ ‫دادهﻫﺎي ﺗﺠـﺮﺑﻲ از اﻳﻦ ﺗﺌــﻮري ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ :‬ﺳﻄــﺢ ﻛـﻞ اﺷـﺘﻐﺎل در اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم از ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻴﻮن در ﺳـﺎل ‪ 1948‬ﺗـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ 135‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 2000‬اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘـﻲ در دﻫـﻪﻫـﺎي ‪ 80‬و ‪ 90‬ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻜﺒﺎره ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺮخ رﺷﺪ اﺷﺘﻐﺎل ﻛﺎﻫﺸﻲ ﻧﺸﺎن ﻧـﺪاد‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﺮخﻫﺎي ﺑﻴﻜﺎري ﺑـﺎ دورهﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي در ارﺗﺒـﺎط اﺳـﺖ و‬ ‫ﺣــﺎﻛﻲ از اﺣﺘﻤــﺎل ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ ﺗﻌــﺪاد زﻳــﺎدي از ﻛــﺎرﮔﺮان ﻧﻤــﻲﺑﺎﺷــﺪ‬ ‫)‪ .(Handel,  2003‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در ﻣﺤــﻴﻂ ﻛــﺎر ‪ 3-16‬ﻳﻜــﻲ از ﺗــﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨــﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1261‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪3-16‬‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟﺎزه دﻫﻴـﺪ در ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﺧـﻮد‬

‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد‪ .‬در اﻳـﺴﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫اﻗﻼﻣﻲ را ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺪتﻫﺎ‬

‫ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﻜﻨﺎس و ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗـﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﭘﻴﺶ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در دﻫـﺔ ‪ ،80‬ﻓﻨـﺎوري ﻻزم ﺑـﺮاي‬

‫ﻗﺒﻮل ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري وﻛﺎرتﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷـﺪه‬

‫ﭘﻴﺎدهﺳـﺎزي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺧـﻮدﭘﺮداز وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬

‫ﺑــﻮد ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن اﺟــﺎزه ﻣــﻲداد ﺑﻬــﺎي ﺧﺮﻳــﺪ ﺧــﻮد را‬

‫وﺟﻮد‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزدارﻧﺪهاي ﺑﺎﻻ و ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اداﻣـﻪ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ اﻣﻴـﺪوارﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺳـﺎل‬

‫ﺗﻜﺎﻣــﻞ و ﺑﻠــﻮغ ﻓﻨــﺎوري‪ ،‬ﭘﺮداﺧــﺖ ﺳﻠـــﻒ ﺳﺮوﻳـــﺲ ﺑــﻪ‬

‫‪ ،2002‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﺑﻬــﺮهﺑـــﺮداري ﮔـــﺴﺘﺮدهاي از واﺣـــﺪﻫﺎي‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺟﺬاب ﺑﺮاي ﺳﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮاروﺑﺎر ﻓﺮوﺷﻲﻫـﺎ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬وال‪ -‬ﻣﺎرت در اﻛﺜـﺮ‬

‫و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬در زﻣـﺴﺘﺎن ﺳـﺎل ‪،1997‬‬

‫ﺳــﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫــﺎ و ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎي ﻣﺤﻠــﻲ ﺟﺪﻳــﺪ ﺧــﻮد از‬

‫وال‪-‬ﻣﺎرت ﺟﺰو ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻠﻒ ﺳﺮوﻳﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد‬

‫را در ﻓﺎﻳﺘﻮﻳﻞ اﻳﺎﻟﺖ آرﻛﺎﻧﺰاس‪ 1‬و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛـﺖﻫـﺎي‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري ﺟﺪﻳـﺪ‬

‫ﻣﻨﺘﺨﺐ آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺠﻬــﺰ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺴﺘﻪ ﺑــﻪ اﻧــﺪازه و ﺣﺠــﻢ ﻓــﺮوش‪ ،‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫آﭘﺘﻴﻤﺎل رﺑﺎﺗﻴـﻜﺲ‪ 2‬واﻗﻊ در ﻣﻮﻧﺘﺮال ﻛﺎﻧﺎدا‪ 3‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﻫﺸﺖ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ در‬ ‫ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺗﺪارك ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ دﺳﺘـﮕﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺗﻮﻗـﻒ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻧـﻮار ﻧﻘﺎﻟـﻪ‪،‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ دﻻﻳﻠـﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن را ﺑـﻪ‬

‫ﻳــﻚ ﺑﺎرﻛــﺪﺧﻮان‪ ،‬ﻳــﻚ ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ ﻟﻤــﺴﻲ و ﻳــﻚ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد‬

‫اﻋـــﻼمﻛﻨﻨـــﺪه ﺻـــﻮﺗﻲ ﺑـــﻮد ﻛـــﻪ ﻣـــﺸﺘﺮﻳﺎن را در ﻛﻨـــﺎر‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي دﻳﺪاري‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻨﻴﺪاري ﻧﻴﺰ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﺴﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ ﺳـﻠﻒ ﺳـﺮوﻳﺲ‪ 25 ،‬درﺻـﺪ‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﺗﺪارك دﻳﺪه ﺷﺪه‬

‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺎﺟﻪﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻓﻀﺎ اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﺗﺮازوﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ وزن اﻗﻼم‬

‫ﺑــﻪ ﻣﻐــﺎزهداران اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫــﺪ در ﻓــﻀﺎي ﻣــﺸﺎﺑﻬﻲ ﺗﻌــﺪاد‬

‫اﺳــﻜﻦ ﺷــﺪه و اﻗﻼﻣــﻲ ﻛــﻪ در ﭘﺎﻛــﺖﻫــﺎي ﺧﺮﻳــﺪ ﻗــﺮار‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Fayetteville, Arkansas‬‬ ‫‪2‐  Optimal Robotics ‬‬ ‫‪3‐  Montreal, Canada ‬‬

‫‪1262‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺑـﺮ ‪ 4‬ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻧﻈـﺎرت‬

‫از ﺧـــــﺮﻳﺪاران(‪ ،‬آﻧﻬـــﺎ ﻛـــﻢﻛـــﻢ ﺟﺎﻳـــﮕﺰﻳﻦ ﻛﺎرﻣﻨـــﺪان‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﭘﺮداﺧـﺖ‬

‫ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در زﻣـﺎن‬

‫را ﺑﺎز ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ‬

‫و راﺣﺘــﻲ ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي ﭘﺮداﺧــﺖ ﺧﻮدﻛــﺎر اذﻋــﺎن دارﻧــﺪ و‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرت ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي ﺻـﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ‪ 80،000‬ﺗـﺎ‬

‫اﻏﻠــﺐ ﻣــﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻛﺎﻫ ــﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده از اﻳــﻦ‬

‫‪ 100،000‬دﻻري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭼﻬﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘـﺲ‬

‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ و ﻛـﺎراﻳﻲ‬

‫از ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﻣﺎه ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﺮاي ﺻـﻨﺪوقداري ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن از ﺻــﻒﻫــﺎي ﻛﻮﺗــﺎه‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ﺳــﺮﻳﻊﺗــﺮ و‬

‫آﻣﺪن اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻛـﺎرش را از دﺳـﺖ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﻲﻣﻌﻨـﺎ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻓﺮوش ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺮرﺳـﻲ‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖ ايﺳﻲﻧﻴﻠﺴﻦ‪ 61 ،1‬درﺻﺪ از‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‪:‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦدﻫﻨـﺪﮔﺎن از ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ ﺧﻮدﻛـﺎر اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ‪ %32‬دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎ را "ﻋـﺎﻟﻲ" و ‪%52‬‬

‫‪King (2004),  ‬‬ ‫‪McCartney (1999),  ‬‬ ‫‪ʺSelf‐checkout gets mixed bag of resultsʺ (2003), ‬‬ ‫‪ʺSelf‐checkoutʹs ʹexplosiveʹ growth . . .ʺ (2004).‬‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را اﻣﺘﺤـﺎن ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬اذﻋـﺎن داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎﻳﻲ اﺣﺘﻤـﺎﻻً‬

‫ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﺠــﺪد از ﻣﺎﺷــﻴﻦﻫــﺎي ﭘﺮداﺧــﺖ ﺧﻮدﻛــﺎر‬

‫ﺑﻴــﺸﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻨـــﺎﻓﻊ را از ﺳﻴــﺴﺘـﻢﻫــﺎي ﭘﺮداﺧــﺖ ﺧﻮدﻛــﺎر‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪاي ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؟ ﭼﻪ ﻓﻨــﺎوريﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي ﻣـﻲﺗــﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕــﺰﻳﻦ‬

‫از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﺧﻮدﻛـﺎر ﻓـﺮوش ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ از وﺟـﻮد آﻧﻬـﺎ در‬

‫ﺗﻌــﺪاد زﻳــﺎد ﻛــﺎرﮔﺮان ﻣــﺸﻐﻮل در ﻓﺮوﺷــﮕﺎهﻫــﺎ ﺷــﻮد؟ در‬

‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮدﻧـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا آﻧﻬـﺎ ﻣـﺴﻴﺮ ﻣﻌﻤـﻮل را ﺑـﺮاي‬

‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن از ﺑﺮﭼـﺴﺐﻫـﺎي ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن "ﻗﺪﻳﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪ" ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﻗﻠﻢ ﻛـﺎﻻ در ﻓﺮوﺷـﮕﺎه اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬

‫آﻧﻬﺎ را "ﺧﻮب" ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ %30 ،‬از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﺧﻮدﻛـﺎر ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫در اراﺋﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﻨﺪوقدارﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ )ﺑﺎ اﻧـﺪﻛﻲ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨ ــﺪ دﺳﺘ ــﮕﺎهﻫــﺎي ﺧ ــﻮدﻛﺎر ﭘﺮداﺧ ــﺖ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮ روي اﻗﺘـﺼﺎد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ ﻣﺜﺒـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺷﻐﻠﻲ‪ 2‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮي ﻣﺨﺘـﻞﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﻓﺮدي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺐ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺗﺎزه و اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ‪،‬‬ ‫‪1‐  ACNielsen ‬‬ ‫‪2‐  Job displacement ‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1263‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻋﺪهاي دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺻـﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء رﻓﺎه و ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰ روﺷـﻦ اﺳـﺖ؛ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﻲﺷﻤﺎري را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ و اﺣﺘﻤـﺎل ﺣـﺬف ﻛﻠـﻲ ﻣـﺸﺎﻏﻞ ﻣﻌﻴﻨـﻲ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺟﺪا از ﺗﺄﺛﻴﺮات ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺮ اﻓﺮاد و ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫و اﻧﺴﺎن‬

‫ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺪاوم ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻓـﺮاد زﻣـﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از زﻧـﺪﮔﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺗﻌﺎﻣـﻞ رو در رو ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬داﻣﻨﻪ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در اﻣـﺮ ﺗﺤـﺼﻴﻞ‪،‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اراﺋﻪ دوره ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻣﻜﻤـﻞ و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﺘﺪاول اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮ در ﻛﻼسﻫﺎي درس ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺸﺨـﺼﻲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﺤـﺼﻴﻠﻲ در ﻣﻘـﺎﻃﻊ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن )ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎرداﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ و ﺣﺘﻲ دﻛﺘﺮا( را ﺗـﺪارك ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻂ و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎي دﻳﮕـﺮ از ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷـﺪن ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد و ﺗﻌﺎﻣﻼت اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬ ‫دﻳﺘﺎ ﺑﺮآورد ﻛﺮده ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ ،2003‬اﻓﺮاد و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺣﺠﻢ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺧﻄﻲ ﺑﺎ ارزش ﺑﻴﺶ از‬ ‫‪ 1/4‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر داﺷﺘﻪاﻧﺪ )‪ (Rudy, 2003b‬ﻛﺘـﺎب‪ ،‬ﻛﻔـﺶ‪ ،‬ﺧـﻮار و ﺑـﺎر‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪ ،‬دارو‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻴﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪﺗﺮ از ﭘـﻴﺶ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ و ارﺗﺒــﺎط ﺑـﺎ ﻛﺎرﻣﻨــﺪان ﺑــﻪ ﺣــﺪاﻗﻞ ﻣـﻲرﺳــﺪ‪ .‬ﮔــﺴﺘﺮش دﺳــﺘﮕﺎهﻫــﺎي‬ ‫ﺧﻮدﭘﺮداز‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪﮔﺮي‪ ،‬روﻧﺪي ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﺧـﻮد ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺻـﺪا‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺮدازش زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮاﻧـﺪن ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣـﺎً ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻠﻔﻦ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺮﺳﻨﻞ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1264‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺣﺮﻓﻪاي درﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﭘـﺴﺖ ﺻـﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳﺰﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺧﻮدﻛﺎر و دﺳﺘﻴﺎران دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺨﺼﻲ در ﺣـﺎل ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﺷﺪن ﻣﻨﺸﻴﺎن اداري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪاي دﻳﮕﺮ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً در ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎري وﺟﻮد داﺷﺖ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﺌـﺎﺗﺮ ﺧـﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺿـﺒﻂﻛﻨﻨـﺪهﻫـﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ و وﻳـﺪﺋﻮي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ در ﺧﻠـﻮت ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ و ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ رواج ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي ﺗﻤـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺪت ﻣﺪﻳـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اوﻟﻴﺎء‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن و رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﺧﻮد را از ﻋﻮاﻗﺐ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺑـﺮ‬ ‫روي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﺑﺮاز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي از ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ اﻳـﻦ روﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ اﻧـﺴﺎنﻫـﺎ در‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻬﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮرس ﺳﻬﺎم ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،1‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﻌـﺪود ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺳـﻬﺎﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪل ﻣﺒﺎدﻻت دﺳﺘﻲ ﺳﻨﺘﻲ در ﺗﺎﻻرﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻫـﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‬ ‫ﻣــﺸﺎرﻛﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ را ﺣﻔــﻆ ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬اﻏﻠــﺐ ﺑﺎزارﻫــﺎي ﺳــﻬﺎم دﻳﮕــﺮ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻧــﺰدك‪،2‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓـﺪاران ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺬف ﻻﻳﻪﻫﺎي رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺿﺮوري‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ‬ ‫ﻛﺎراﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺛﺒﺎتﺗﺮ و ﺷﻔﺎفﺗﺮ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﺳﻨﺎد ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ دﺳـﺘﻲ‪،‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺻﺮار ﻣﻲورزﻧﺪ ﻛـﻪ ﻗـﻀﺎوت و داوري اﻧـﺴﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﻮرس ﺳـﻬﺎم‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎن ﺣﻔﻆ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ وﻳـﮋه‬ ‫آن و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﺎوت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟـﻪ اﺳـﺖ‬ ‫)‪.(Greifeld, 2003‬‬

‫‪1‐  New York Stock Exchange (NYSE) ‬‬ ‫‪2‐  NASDAQ‬‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1265‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻣﺜﺎل ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻬﺎم ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ در ﺗﻌـﺎﻣﻼت ﻣﻴـﺎن دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻧﻔـﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻧﻘﺶ واﺳـﻄﻪ را ﺑـﺎزي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﭘـﺴﺖ ﺻـﻮﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬وﺑﻼگﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ ﻓـﻮري و ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ در ﻣﻴـﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﻮآوراﻧﻪ از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠـﺎزي‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﮔﺮوﻫـﻲ از ﻣـﺮدم ﺑـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ ﻋﻼﻳـﻖ ﻣـﺸﺘﺮك ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺠﺎزي ﻣـﻮازي ﺟﻮاﻣـﻊ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻣﻌﻤـﻮل ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﻤـﺴﺎﻳﮕﺎن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻪ‪ ،‬ﻛﻠﻮپﻫﺎ ﻳﺎ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت رو در رو ﻣﻼﻗﺎت‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬از اﺑﺰارﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي ارﺗﺒـﺎط و‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺪل ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري از ﺟﻮاﻣـﻊ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮري ﺑﺮﺧﻂ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ )آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻛـﺎﻣﻼً ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺮﺧﻂ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ(‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻫﺰاران ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﺎرﺑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ GeoCities ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﺷﺨﺼﻲ راﻳﮕﺎن اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﺳﺎل ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻋـﻀﻮ ﺟـﺬب ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل ‪ 2002‬ﺗﻌـﺪاد‬ ‫اﻋــﻀﺎي آن ﺑــﻪ ﺑــﻴﺶ از ‪ 45‬ﻣﻴﻠﻴــﻮن ﻧﻔــﺮ ﺑــﺎﻟﻎ ﺷــﺪ )‪ .(geocities.yahoo.com‬اﻳــﻦ ﻳﻜــﻲ از‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﺎﻣﻼً ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻔـﺎوت‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﻴﺮﺑﺮﺧﻂ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪودﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺠـﺎزي را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﻛـﺮد‪ .‬راﻳـﺞﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺗﻮﺳـﻂ آرﻣـﺴﺘﺮاﻧﮓ و ﻫﺎﮔـﻞ‪ 2‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﭼﻬﺎرﮔﻮﻧـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻣـﻊ ﻋﻼﻳـﻖ‪ ،‬ﺟﻮاﻣـﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ )ﻳـﺎ رواﺑـﻂ( و ﺟﻮاﻣـﻊ‬ ‫ﻓﺎﻧﺘﺰي‪) .‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي دﻳﮕﺮ ‪ Hummel and Lechner, 2002‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ( ﻣﺜﺎلﻫﺎي اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ در ﺟﺪول ‪ 3-16‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ 4-16‬ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎزي ﺑﺎزي را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  Virtual Community ‬‬ ‫‪2‐  Armstrong and Hagel (1996) ‬‬

‫‪1266‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-16‬اﻧﻮاع ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺠﺎزي‬ ‫ﻧﻮع ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ‬

‫ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﺧﺮﻳــﺪ و ﻓــﺮوش )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ .(ausfish.com.au‬ﺗﺮﻛﻴــﺐ درﮔــﺎه‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺎ زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ ﻣﺒﺎدﻟــﻪ اﻋــﻀﺎء اﻳــﻦ ﻧــﻮع ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن‪ .‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ ﻳـﻚ ﺣـﻮزه‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺧﺎص )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي(‪.‬‬

‫ﻫﺪف ﻳﺎ ﻋﻼﻗﻪ‬

‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻨﻬـﺎ ﺗﺒـﺎدل اﻃﻼﻋـﺎت درﺑـﺎره ﻣﻮﺿـﻮع ﻣـﻮرد‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺑﺎ ﻣﺎﺗﻠﻲ ﻓـﻮل‬ ‫)‪ (fool.com‬ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺸﻮرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫‪ Geocities.yahoo.com‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻼﻗـﻪ را در‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎ دارد‪.‬‬

‫رواﺑﻂ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‬

‫اﻋﻀﺎء ﺣﻮل ﺗﺠﺎرب ﺧﺎص زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫‪ ivillage.com‬ﺑﻪ زﻧﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻣـﻊ ﺣﺮﻓـﻪاي ﻧﻴـﺰ در اﻳـﻦ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ‪ isworld.org‬ﺑﺮاي اﺳـﺎﺗﻴﺪ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻓﺎﻧﺘﺰي‬

‫اﻋﻀﺎء‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﺷـﺘﺮاك ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﺎلﻫـﺎ‪:‬‬ ‫ﺗﻴﻢ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﺧﻴﺎﻟﻲ در ‪espn.com‬؛ ﺑﻴﺶ از ‪ 80،000‬ﻋـﻀﻮ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴـﺎ‬ ‫)‪ (games.swirve.com/utopia‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻗﺮون‬ ‫وﺳﻄﺎي اﻳﺎﻻت در ﻳﻚ ﺑﺎزي ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮه ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از )‪ Armstrong and Hagel (1996‬و )‪.Hagel and Armstrong (1997‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ و ﺗﻨﻮع ﺗﻌﺎﻣﻼت اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد در ﭼﻨﺪ دﻫﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬آﻧﭽــﻪ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﺎﻣﻼً روﺷــﻦ ﻧﺒﺎﺷــﺪ ﺗــﺄﺛﻴﺮي اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﻳﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي دارد‪ .‬آﻳـﺎ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ اﺷـﻐﺎل زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﺰوي ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﻳﻲ اﻧﺴﺎنﻫـﺎ را ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻬﺘﺮ و زﻣﺎن آزاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﺪ؟‬

‫‪ 4-16‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‬

‫‪1267‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪4-16‬‬ ‫ﻧﺖ ﻓﺎن‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎزي ﺑﺎزي‬ ‫ﻧﺖ ﻓﺎن‪ (netfun.com) 1‬ﻳﻚ وب ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻔﺮﻳﺤـﺎت ﺑـﺮﺧﻂ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1994‬ﭘﺎﻳـﻪﮔـﺬاري ﺷـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪،1996‬‬

‫ﻣﺮز ﺳﻮدآوري رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز‪ ،‬ﻧـﺖ ﻓـﺎن ﺷـﺮﻛﺘﻲ واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫‪5‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺷﺎﺧﺺ ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﻳﺒﺮﺳﻴﺘﻲ‪ 2‬را راهاﻧﺪازي ﻛـﺮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﭼﺌﻮﻧﮓ ﻛﻨـﮓ )ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﺑـﺎ ﺳـﻬﺎﻣﻲ ارزﺷـﻤﻨﺪ در‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺑـﺎ ﻧـﺼﺐ ﺳﺎﻳﺒﺮﺳـﻴﺘﻲ ﺑـﺮ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺧـﻮد‬

‫ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻣﻮﺟﻮد در وب ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫ﻧـﺖ ﻓـﺎن در ﺻﻨﻌــﺖ ﺑـﺎزيﻫـﺎي ﭼﻨـﺪ ﻧﻔـﺮه ﺑﺮﺧــﻂ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺒﺮﺳﻴﺘﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻮارد دﻳﮕـﺮي ﭼـﻮن‬

‫ﭼﻴــﻦ ﻓﻌــﺎل اﺳــﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼــﻪ ﻋﻮاﻣــﻞ زﻳــﺎدي در اﻳــﻦ ﺑــﺎزار‬

‫اﺗﺎق ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ ،‬ﺗـﺎﺑﻠﻮي اﻣﺘﻴـﺎز و ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي ﻫﻤﺒـﺎزيﻫـﺎي‬

‫ﺣــﻀﻮر دارﻧــﺪ و ﺑــﺴﻴﺎري از آﻧﻬــﺎ ﺑــﺎزيﻫــﺎي راﻳﮕــﺎن اراﺋــﻪ‬

‫ﺑﺮﺧﻂ را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ ﻳـﻚ واﺳـﻂ ﺳـﻪ‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻﻛﺪام از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ ﺑـﺎزيﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﭼﻴﻨـﻲ‬

‫ﺑﻌﺪي واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي‪ 3‬ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑـﺎزي و ﺳـﺎﻳﺮ اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬

‫)ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ‪ (mah‐jongg‬ﻣﺘﻤﺮﻛـــﺰ ﻧﻴـــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـــﺎزار ﺑـــﺰرگ‬

‫وب ﺳﺎﻳﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪  .‬‬

‫ﻃﺮﻓﺪاران ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧـﻂ ﭼﻴﻨـﻲ در ﺗﻤــﺎم ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﻫـﺪف‬

‫ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎء ﻃﻲ دو ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ 180،000‬ﻧﻔـﺮ رﺳـﻴﺪ‪ .‬در‬

‫ﻧﺖ ﻓﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود ‪ 1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑـﺮ‬

‫ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ زﻳﺎن ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻣـﻲداد‪ .‬در‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ دوﺳﺘﺪاران ﺑﺎزيﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎل ‪ ،1997‬ﻣﻴﺰان زﻳﺎن ﺑﻪ ‪ 2/56‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑـﺎﻟﻎ ﮔﺮدﻳـﺪ و‬

‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺖ ﻓﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ اراﺋـﻪ ﺑـﺎزي ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫‪4‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪه ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫ﻣﺎﻟﻚ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺪل درآﻣﺪي آن را از ﺷﻜﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ اﺗـﺎقﻫـﺎي ﮔﻔﺘﮕـﻮ‪ ،‬ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﻋﻀﻮﻳﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در‬

‫ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻي‬

‫ﺣﺪود ‪ %90‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺣـﺪود ‪ 10،000‬ﻧﻔـﺮ رﺳـﻴﺪ و‬

‫وﻓﺎداري ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎزيﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻤـﻚ‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ دوﺑﺎره اوج ﮔﺮﻓﺖ و در ﺟﻮﻻي ﺳﺎل ‪2003‬‬

‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺪل درآﻣـﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 45،000‬ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺖ ﻓﺎن از آورﻳﻞ ﺳﺎل ‪2002‬‬

‫ﻣﺪل ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻛــﺮد‪ .‬در ﺳــﺎل ‪ ،1998‬ﭘﮕــﻲ ﭼــﺎن‬

‫‪Net Fun ‬‬ ‫‪CyberCity ‬‬ ‫‪Three‐dimensional (3D) virtual reality interface ‬‬ ‫‪Peggy Chan‬‬ ‫‪Cheung Kong Ltd. ‬‬ ‫‪MultiPlayer Online Games (MPOG) ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬ ‫‪6‐ ‬‬

‫‪1268‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Lee (2002) :‬و )‪.netfun.com (2003‬‬

‫درآﻣﺪي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ (.‬آﻳﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ :‬ﭼـﺮا ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣـﺪل ﻫـﺎي درآﻣـﺪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﺪلﻫـﺎي‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﭼﺮا آري ﻳﺎ ﭼﺮا ﻧﻪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدآورﺗﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎي اﻳـﻦ ﺳـﺆاﻻت‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻲ را اﺟﺮا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺤـﺪودﺗﺮ ﺑـﺮ ﺗـﺄﺛﻴﺮات اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺷﮕﻔﺖآور‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ ‪180‬‬ ‫درﺟﻪ ﺧﻼف ﻫﻢ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﻛـﻪ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ از زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ﺧﺎﻧﻮاده و ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺎرج از ﺧﺎﻧﻪ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﻳـﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ در ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي ﺑـﻴﻦ ﻓـﺮدي ﻛـﻪ ﭘـﺴﺖ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺬﺷـﺘﻪ درﮔﻴـﺮ رواﺑـﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪه و رواﺑﻂ ﺧﻮد ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺘﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﻴﻖ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮرﻣﻦ ﻧﺎي‪ 1‬از داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﻨﻔﻮرد اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ اﻓﺮاد ﺟﻮانﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهﺗﺮ‪ ،‬درﺟﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮي‬ ‫از ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﻳﻲ را از ﺧﻮد ﺑﺮوز دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ )ﻛـﻪ ﻣـﺼﺪاق ﺷـﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ(‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺟﺎﻣﻌﻪﮔﺮاﺗﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ )‪.(Nie, 2001‬‬ ‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﻛـﻪ ﺑﺮاﻳـﺸﺎن ارزش زﻳـﺎدي دارد‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ و ارﺗﻘﺎء ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫آﻳﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺪا ﻛـﺮدن ﺳـﺎﻳﺮ ارزشﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪1‐  Norman Nie ‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1269‬‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم در ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارزﺷﻲ اﻓﺮاد ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗـﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠـﻮب و ﻣﻮردﭘـﺬﻳﺮش ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓـﺘﻦ ﻳـﻚ ارزش ﺑـﻪ ﺑﻬـﺎي ارزش‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺟﺪي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ :‬ﻛﺪام ﻳﻚ از ارزشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرض ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﻣﻘﺪم ﺷﻤﺮده ﺷﻮد؟ آﻳﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ ﻳﻚ اﺻﻞ‪ ،‬از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻳﻚ اﺻﻞ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪه را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻏﻴـﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌـﺪدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ارزش اﻧـﺴﺎﻧﻲ را ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﻣـﻲﻛـﺸﺪ و آﻧﻬـﺎ را دوﺑـﺎره ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑـﺮ ﺑﺮﺧـﻲ ارزشﻫـﺎ ﻛـﻪ در ﺟﻮاﻣـﻊ ﻣـﺪرن‪ ،‬ﻣﻬـﻢ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دارد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ارزشﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺣﻖ آزادي ﺑﻴـﺎن و‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﻴﺰ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ داراﻳـﻲﻫـﺎي ﻣﻌﻨـﻮي و اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘـﻮل را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﻨﻴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬در ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ارزشﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌـﺎرض اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤـﺖﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺎد ﻓﻨـﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﺣﻤـﻼت ﺗﺮورﻳـﺴﺘـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤـﺪه در ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ از دﺳﺖ رﻓـﺘﻦ ﺟـﺎن ﻫـﺰاران ﻧﻔـﺮ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻮاﻗﺐ ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴـﺖ ﻛـﻞ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ و‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﺸﺎن در ﺑﺮ دارد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎﻳـﺎت ﺧـﺸﻮﻧﺖآﻣﻴـﺰ و ﺣﻠﻘـﻪﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫ﺷﺪه ﺗﺒﻪﻛﺎران‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ درد و رﻧـﺞ ﺑﺴﻴﺎري ﺑـﺮ ﻫـﺰاران ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺗﻬﺪﻳـﺪي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺖ و اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﺟـﺮاﺋﻢ ﻳﻘـﻪ ﺳﻔﻴــﺪ‪ ،‬از ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﺷــﻜﻨﻲﻫــﺎي ﺣــﺴﺎﺑﺪاري ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ اﺧــﺘﻼس ﻛــﻪ اﻣﻨﻴــﺖ ﻣــﺎﻟﻲ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاران و ﻛﺎرﻛﻨــﺎن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣـﻲاﻧﺪازﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ ﻣـﻲﺧﻮرﻧـﺪ‪ .‬ﻓﺮوﭘﺎﺷـﻲ ﻏـﻮل اﻧـﺮژي‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺮون‪ 1‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ امﺳـﻲآي‪ -‬ورﻟـﺪﻛﺎم‪ 2‬و اﻧﺤـﻼل ﺷـﺮﻛﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﺣـﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‬ ‫آرﺗـﻮر اﻧـﺪرﺳﻦ‪ ،3‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از زﻳﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘـﻮه ﺣﺎﺻـﻞ از ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪  .‬‬

‫‪1‐  Enron ‬‬ ‫‪2‐  MCI‐WorldCom ‬‬ ‫‪3‐  Arthur Andersen‬‬

‫‪1270‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪي از ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و اﻓـﺮاد‬ ‫را دﭼﺎر ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ‪ ،‬دزدي و ﺗﺨﺮﻳﺐ دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻮﻗﻒ‬ ‫ﻧﻤﻮدن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺮمﻫﺎ و وﻳﺮوسﻫﺎ و ﺟﺮاﺋﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺘﻌـﺪد‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ارﮔﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ را ﺑـﻪ ﺧﻄـﺮ ﻣـﻲاﻧﺪازﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺷـﻮراي‬ ‫ﻣــﺸﻮرﺗﻲ ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﻛﻼﻫﺒــﺮداري اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ 1‬ﮔــﺰارش ﻣــﻲدﻫــﺪ ﻛــﻪ زﻳــﺎنﻫــﺎي ﻧﺎﺷــﻲ از‬ ‫ﻛﻼﻫﺒﺮداريﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 40‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗـﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ رو در رو ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫)‪ .(Rombel, 2004‬آﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻳﻚ وﻳﺮوس ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ ،Code Red‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪ ﺑـﺎﻟﻎ‬ ‫ﺑﺮ ‪ 1/2‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮآورد ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(Rudy,  2003a‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳـﺸﻲ‬ ‫از ﺟﺮاﺋﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ اﻓـﺮاد ﺻـﻮرت ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد ﻛـﻪ دزدي ﻫﻮﻳـﺖ و ﻛﻼﻫﺒـﺮداري‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري از راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳـﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه در ﺳـﺎل ‪ 2003‬ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي ﺗﺠﺎرت‪ ،2‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ دزدي ﻫﻮﻳﺖ‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ )‪.(Coleman, 2004‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻼحﻫﺎي ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ 3‬ﺷﺪه ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺟﻨﺎﻳـﺎت و ﺳـﺎﻳﺮ ﺗﻬﺪﻳـﺪات اﻣﻨﻴﺘـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﻢﻳﺎب ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴـﺪ‪ ،4‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬ ‫زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ و دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫وﻗﻮع ﺟﺮاﺋﻢ ﻳﻘﻪﺳﻔﻴﺪ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ )‪ .(Cole et al., 2003‬ﺑﺎ ﺑﻬـﺮهﮔﻴـﺮي از‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻮك و ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن ﭼﻨﺪ اﻳـﺎﻻت و ارﮔـﺎن را‬ ‫در ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ارﮔﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺮي ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳـﺮﻋﺖ واﻛـﻨﺶ ﺧـﻮد ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‪ 5‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دادهﻫﺎي ارﮔﺎنﻫﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺸﺨـﺼﻲ را از اﻳﺎﻟـﺖﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪Internet Fraud Prevention Advisory Council  ‬‬ ‫‪Federal Trade commission ‬‬ ‫‪Electronic Surveillance  ‬‬ ‫‪Keystroke Logging‬‬ ‫‪Matrix ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1271‬‬

‫ﻳﻜــﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﻓﻨــﺎوري ﺑــﺮاي ﻛــﺎﻫﺶ ﺟــﺮاﺋﻢ در ﻃــﻮل ﻣــﺴﺎﺑﻘﺎت ﺳــﻮﭘﺮ ﺑــﺎول‬

‫‪1‬‬

‫)ﺑﻮﻟﻴﻨـﮓ( در ﺗﺎﻣﭙـﺎ در اﻳﺎﻟـﺖ ﻓﻠﻮرﻳـﺪا‪ ،2‬در ژاﻧﻮﻳـﻪ ﺳـﺎل ‪ 2001‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪ‪ .‬دورﺑـﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 100،000‬ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﻛﻪ وارد اﺳﺘﻮدﻳﻮم ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ را ﺛﺒـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻃـﻮل‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻫﺰاران ﻋﻜﺲ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎران ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه و اﻓـﺮاد ﻣـﺸﻜﻮك ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮارد ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد ﻋﻜﺲﺑﺮداري ﻧﺸﺪه و ﺗـﺼﺎوﻳﺮ در ﻣـﺪﺗﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻜﺲﺑﺮداري اﺟـﺎزهاي ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻧـﺸﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎﻳﻲ را از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻗـﺼﺪ ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜـﺎران‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وزارت دﻓــﺎع اﻳــﺎﻻتﻣﺘﺤــﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺿــﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﺗﺮورﻳــﺴﺘﻲ ﻛــﻪ "آﮔ ـﺎﻫﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎﻣﻞ"‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي از ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را ﺑـﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺣﺎﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﺪارك ﭘﻠـﻴﺲ‪ ،‬ﮔـﺰارش ﺳـﻔﺮﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨـﺶﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳـﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤـﺎت ﺗﻠﻔﻨـﻲ‪ ،‬ﭘﻴـﺎمﻫﺎي ﻓﻮري‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫و ﺳـﺎﻳﺮ اﻧﻮاع دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳــﮕﺎهﻫـﺎي داده دوﻟﺘــﻲ و ﺗﺠـﺎري ذﺧﻴــﺮه ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴـــﺴﺘـﻢ ﻣـــﻲﺗﻮاﻧـــﺪ ردﭘـــﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﺗﺮورﻳـــﺴﺖﻫـــﺎي ﺑـــﺎﻟﻘﻮه را ﺗـــﺸﺨﻴﺺ دﻫـــﺪ‬ ‫)‪ .(MacDonald, 2004‬واﺿـﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ‪ ،‬ارﺗﻘـﺎء اﻳﻤﻨـﻲ و اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﻠـﺖﻫﺎ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت درﺑـﺎره از دﺳـﺖ‬ ‫رﻓﺘﻦ ﺣﺮﻳﻢﻫﺎي ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ در ﭘـﻲ دارد‪ ،‬ﻫـﺸﺪار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺣـﻖ ﺑـﻪ ﺣـﺎل ﺧـﻮد ﺑـﻮدن و‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ از ﻣﺰاﺣﻤﺖﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮل را ﺑﻪ ﻛﻠﻲ زﻳﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﮕﺮاﻧـﻲﻫـﺎ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺎري ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(Farmer and Mann, 2003‬در‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﭼﻬﺎر ﻣﻴﻠﻴﻮن دورﺑﻴﻦ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ارﮔـﺎنﻫـﺎي واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻬﺮداريﻫـﺎ‬ ‫‪1‐  Super Bowl ‬‬ ‫‪2‐  Tampa, Florida ‬‬ ‫‪3‐  Total Information Awareness (TIA)  ‬‬

‫‪1272‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم را ﺧـﺎرج از ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ و ﻣﺤـﻞ ﻛﺎرﺷـﺎن ﻣـﻲﭘﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻟﻨﺪن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻳﻚ روز ﺣﺪود ‪ 300‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻮﺳﻂ دورﺑﻴﻦﻫﺎ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(Shenk,  2003‬وزارت دﻓﺎع اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺎدﮔﻲ ﺧﻮد ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻠﻲ زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ "ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ"‪ 1‬را اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ از ﻓﻨﺎوري ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﻬﺮه و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺳـﻄﺤﻲ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(“With any Luck …,” 2002‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ زﻣﺎن و ﻣﻴﺰان اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره ﻳﻚ ﻓـﺮد‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺳـﺎﺑﻘﺎً ﻣﻨﻔـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ واﺣﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺮوح را ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ(‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻋﻤﺪه درﺑﺎره ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻤﺒﻮد اﻋﺘﺒﺎر اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ‬ ‫و اﺣﺘﻤﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺨﺮب از اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪهاﻧـﺪ‬ ‫)‪ .(Farmer and Mann, 2003‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻟﻨﺪن ﭘﻴـﺎدهﺳـﺎزي ﺷـﺪه ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻮزه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺟﺪﻳـﺪ و ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧـﺸﺪه‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ دورﺑﻴﻦﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ و ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮري ﻛﺎراﻛﺘﺮﻫـﺎ ﺑـﻮد‬ ‫و در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﻼكﻫﺎي ﺧﻮدرو و وﺿﻊ "ﻣﺎﻟﻴﺎت ازدﺣـﺎم" ﺑـﺮ ﺧﻮدروﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﺷﻬﺮ وارد ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در اﺧﺘﻴﺎر ﭘﻠﻴﺲ‬ ‫و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ از ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﻬﺮه ﺑﺮاي ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﺟﻨﺎﻳﺘﻜـﺎران و‬ ‫ﺗﺮورﻳﺴﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ )‪.(Farmer and Mann, 2003‬‬ ‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ آزاديﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 2‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﻣـﺪاﻓﻊ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻫـﺸﺪار‬ ‫دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮد و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ در ﺧﻮاﻫﻨـﺪ آﻣـﺪ‪ .‬ﻓﻌـﺎﻻن دﻓـﺎع از ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﻟﻐﻮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﮔﺎﻫﻲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎﻣﻞ و ﻣﺤﺪود ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﮔـﺴﺘﺮه‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ارﮔﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺮي ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺗﻼشﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﻪ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘﻴﺶﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ 3‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي ﻛﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻫﻮاﻳﻲ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻼش ﺑـﺮاي ﮔـﺴﺘﺮش اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫‪1‐  Human ID at a Distance  ‬‬ ‫‪2‐  The American Civil Liberties Union ‬‬ ‫‪3‐  Computer‐Assisted Passenger Pre‐Screening System II (Capps II) ‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1273‬‬

‫)‪ .(MacDonald,  2004‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ درﺑـﺎره اﻳﻨﻜـﻪ آﻳـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﻣﻨﻴـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺻﺪﻣﺎت وارده ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﺟﺒﺮان ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪ ،‬ارزشﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬ ‫ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ .‬ﺑـﻪ ﻟﻄـﻒ وﺟـﻮد وبﺳـﺎﻳﺖ ‪ ،Fundrace.org‬اﻓـﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺒـﺎرزاﺗﻲ ﻫﻤـﺴﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬دوﺳـﺘﺎن ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺖ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻋﻤﻮم ﻗﺮار دارد )ﻧـﺎمﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻧﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﻏﻞ و ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ(‪ .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺮﻛﺰي‪ 1‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫رﻣﺰﮔﺬاري ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ وارد‬ ‫ﻛﺮدن ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻣﺒﺎرزات اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ را اﻋﻼم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺑـﺮ اﺳـﺎس دادهﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺴﺘﺠﻮﻳﻲ آﻧﻬﺎ را در دﺳﺘﺮس داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد از اﻳﻦ واﻫﻤﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن آﻧﻬﺎ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ آﻧﻬـﺎ آﮔـﺎه ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد آزار ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫دﻳﮕﺮان از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎي آﻧﻬﺎ از ﻣﻴﺰان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ آﻧﻬﺎ و درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه آن ﻣﻄﻠـﻊ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﻳﺘﻲ ﻣﺎ را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ درﺑﺎره ﻣﻔﻬﻮم اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﺄﻣـﻞ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫)ﺳﻪ وبﺳﺎﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬ ‫‪ politicalmoneyline.com ،opensecrets.org‬و ‪ .(fec.gov‬ﺑﺮاي ﻣـﺸﺎﻫﺪه اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫درﺑﺎره وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺑﻪ ‪ McNichol, 2004‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫آزادي ﺑﻴﺎن‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺎﻧﺴﻮر‬

‫آزادي ﺑﻴﺎن ﻳﺎ ﺣﻖ ﻓﺮد در اﺑﺮاز آﻧﭽﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﻲ از ارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻘـﻮق در‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از زﻣـﺎن ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ اﺻـﻼﺣﻴﻪ ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه در ﺳـﺎل ‪ ،1789‬ﻛﻨﮕـﺮه از ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﻫـﺮ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛـﻪ "آزادي ﺑﻴـﺎن را ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﺳﺎزد" ﻣﻨﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻇﻬﻮر ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ اﺻـﻼﺣﻴﻪ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ و ﺗﻨﻮع ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﭘﻴـﺮوزي ﺑـﺮاي آزادي ﺑﻴـﺎن داﻧـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫‪1‐  Federal Election Commission ‬‬

‫‪1274‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻣﻬﻢ درﺑﺎره ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ "ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ" را‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬دوﻟﺖ ﭼﻴﻦ از اﻳـﻦ واﻫﻤـﻪ دارد ﻛـﻪ آزادي ﺑﻴـﺎن و‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن آزاد اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺣﺰب ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﭼﻴﻦ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﭼﻴﻦ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﺑﻪ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺟﻤﻌﻴـﺖ ‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد ﻧﻔـﺮي آن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ و اﻗﺘـﺼﺎدي ﻣﻠـﺖ ﻣﻌﺘـﺮف‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻴﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺣﻔـﻆ ﭘﺎﻳـﺪاري ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫دﻗﻴﻘﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد )‪.(Qiang, 2003‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﭼﻴﻦ از ﻳﻚ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻨﺎوري ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم "دﻳﻮاره‬ ‫آﺗﺶ ﺑﺰرگ"‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 500،000‬وبﺳـﺎﻳﺖ "ﻣـﻀﺮ"‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوﻟﺖ ﭼﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫و ﻣﻜﺎﻟﻤـﺎت اﺗـﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘـﮕﻮ را ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳـﻦ‪ ،‬دوﻟـﺖ ﭼﻴــﻦ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫‪ 60‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را در ﺳـﻄﺢ ﻛـﺸﻮر ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻣﻨﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻠﻲ‪ 2‬و ﺑﻴﺶ از ‪ 30،000‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم آﻧﭽﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺑﺮﺧــﻂ ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﻨﺪ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻈﺎرتﻫﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﺎﻓﻲﻧﺖﻫﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪه و ﻋﺪه ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ اﺗﻬـﺎم‬ ‫ﺑﺎزدﻳﺪ از وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي "ﺑﺮاﻧـﺪاز" ﻳﺎ اﻧﺘﺸـﺎر ﺑﺮﺧﻂ اﻃﻼﻋﺎت "ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ" ﺑﺎزداﺷـﺖ ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫)‪ .(Qiang, 2003‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻼشﻫﺎي دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻧﺴﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑـﻮده‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﭼﻴﻨﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻨﻮعﺗﺮي از اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﺑﺮاز دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺳـﺪ آزادي ﺑﻴـﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش آن ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ )‪(Qiang, 2003‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺮاد در ﺟﻮاﻣﻊ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻳﻚ رژﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻠﻄﻪﺟﻮ را ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫‪1‐  Great Firewall ‬‬ ‫‪2‐  The Surveillance Center for National Information Security ‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1275‬‬

‫اﻓﺮادي ﺧﺎص از اﻧﻮاع دﻳﮕﺮي از ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻻﻳﻞ ﻣﻮﺟﻬﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎﻧﺴﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺤﺚاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻮدﻛﺎن‪ 1‬ﻣﺼﻮب ﺳـﺎل ‪ ،2001‬ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻛﻮدﻛـﺎن از‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻣﻠﺰم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫ﺟﻬﺖ اﺣﺮاز ﺷﺮاﻳﻂ درﻳﺎﻓﺖ ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ ﻓﺪرال‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ﻓﻴﻠﺘـﺮﻛﻨﻨـﺪه ﻧـﺼﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﺪه ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻛﻮدﻛﺎن از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در واﻗـﻊ‪،‬‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺸﺮﻳﺎت دورهاي و ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮرد ﺳﻮءﻇﻦ ﻏﺮﺑﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺣــﺎل‪ ،‬اﻧﺠﻤــﻦ ﻛﺘﺎﺑﺨــﺎﻧﻪﻫــﺎي آﻣــﺮﻳﻜﺎ‪ 2،‬اﻋــﻀـﺎي ﺑــﺎ ﺳﺎﺑﻘــﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨــﺎﻧﻪﻫــﺎ و‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي آزاديﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎﻳﻲ را درﺑﺎره ﻧﻘﺾ اﺻﻼﺣﻴﻪ اول ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ درﺑـﺎره‬ ‫ﺣﻖ آزادي ﺑﻴﺎن و ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺮوع ﻛـﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧﻘـﺺ‬ ‫ﻣﻮﺟــﻮد در ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﻓﻴﻠﺘــﺮﻛﻨﻨــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬اﺑــﺮاز ﻛــﺮدهاﻧــﺪ )‪ .(Swartz,  2003‬اﻧﺠﻤــﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ را در ﻳﻚ دادﮔﺎه ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ زﻳﺮﺳـﺆال‬ ‫ﺑﺮد‪ .‬در ژاﻧـﻮﻳﻪ ﺳـﺎل ‪ ،2003‬دادﮔﺎه ﻋـﺎﻟﻲ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه‪ ،‬ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻗـﺎﻧﻮن ﻣـﺬﻛﻮر ﺑـﺎ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ اﺟﺎزه داد ﺗﺎ در ﺻـﻮرت ﺗﻘﺎﺿـﺎي اﻋـﻀﺎي ﺑﺰرﮔـﺴﺎل‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ را ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ )‪ .(Kenney,  2003‬ﺑـﺮآورد ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺪود ‪ 10‬درﺻـﺪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛـﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ )‪ .(Swartz, 2003‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ را ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪،‬‬ ‫دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت رخ داده‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ اﻓﺮاد و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس‬ ‫و اﺷــﻴﺎء ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺗﻮﻟﻴــﺪ داراﻳــﻲﻫــﺎي ﻣﻌﻨــﻮي‪ 3‬ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣــﻲﭘﺮدازﻧــﺪ‪ .‬ﻧــﺮماﻓﺰارﻫــﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻛﺘﺐ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻻت ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻫﺰاران ﺷـﻜﻞ دﻳﮕـﺮ از ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﻣـﺪرن ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪،‬‬

‫‪1‐  Children’s Internet Protection Act ‬‬ ‫‪2‐  American Library Association (ALA) ‬‬ ‫‪3‐  Intellectual property ‬‬

‫‪1276‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت روشﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ آن ﻣـﻲﺗـﻮان از‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮده و ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻣﻜﺎن ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻌﺪي ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي را ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ )‪.(Strickland, 2003‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻌﻠﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن داراﻳﻲ ﻣﻌﻨﻮي ‪ ‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ آن دارد ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس وﺿﻊ ﺷﺪه‪ ،‬در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت دﮔﺮﮔـﻮن ﮔﺮدﻳـﺪه‬ ‫ﻛــﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐ اﺳــﺖ )‪ .(Strickland,  2003‬ﻇــﺎﻫﺮاً ﻻزم اﺳــﺖ ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ ﺳــﺎدهاي ﭼــﻮن‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻗﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘﻮل دﮔﺮﺑﺎره ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼـﻮن ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ارﮔﺎنﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎ در ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺮاي ﺟﺎﻣﻌـﻪاي ﻛـﻪ ﺣـﻮل ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻣﻌﻨـﻮي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ آن ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺻﺮﻓﺎً اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮ‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد و ﻫﺮ ﺗﻮاﻓﻖﻧﺎﻣﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﻖ اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ‪،‬‬ ‫"ﻣﺠﺎز" ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴـﻦ ﻣﻌﻴﻨـﻲ ﻛﻪ ﭘﻴـﺶ از اﻧﻔﺠـﺎر ﻓﻨـﺎوري اﻃـﻼﻋﺎت ﺗﺼــﻮﻳﺐ ﺷـﺪهاﻧﺪ را ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴـﻢ ﺑﺮاي داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨـﻮي در ﻋﺼـﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﻧﻮارﻫـﺎي ﻛﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻄـﻲ از ﻻﻳﺤـﻪ ﺣﻖ اﻧﺤﺼــﺎري ﻧﺸـﺮ‪ 1‬ﻣـﺼـﻮب ﺳــﺎل ‪1976‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ )‪ .(Hinduja,  2003‬ﻻﻳﺤﻪاي ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً درﺑـﺎره ﺗﻜﺜﻴـﺮ و ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ‪ MP3‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﻻﻳﺤـﻪ ﺿﺒﻂ ﺧﺎﻧﮕﻲ‬ ‫ﺻـﺪا‪ 2‬در اﻳﻦ راﺑﻄـﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻻﻳﺤـﻪ‪ ،‬دﻳﺴـﻚ ﺳﺨـﺖ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ وﺳــﻴﻠﻪ ﺿــﺒﻂ ﻧﻤــﻲﺷﻨﺎﺳــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر رﺳــﻴﺪﮔﻲ ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﮔﻮﻧــﻪ ﻣــﺴﺎﺋﻞ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﭼﻮن ﻻﻳﺤﻪ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺳـﺮﻗﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ 3‬ﻣـﺼﻮب ﺳـﺎل ‪ 1997‬و‬ ‫ﻻﻳﺤﻪ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎر ﺗﻜﺜﻴـﺮ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﻫـﺰاره ﻣـﺼﻮب ﺳـﺎل ‪ 1998‬را ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ رﺳـﺎﻧﺪهاﻧـﺪ‬ ‫)‪.(Strickland, 2003‬‬ ‫‪1‐  Copyright Act ‬‬ ‫‪2‐  Audio Home Recording Act‬‬ ‫‪3‐  No Electronic Theft Act ‬‬

‫‪ 5-16‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را وادار ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارزﺷﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪1277‬‬

‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻄﻲ از ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ و ﻧﺮماﻓﺰار از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻧﻈﻴﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ از راﻳـﺞﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران دزديﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ در ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺧـﻮد‬ ‫ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﻖ اﺛﺮ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد )‪،(Hinduja, 2003‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺮﻓﻪ اﺻﻠﻲ آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﺎرﻫـﺎي ﺧﻼﻗﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬از‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺿﺒﻂ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 1‬و اﻧﺠﻤﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ در‬ ‫ﺻﻒ اول ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ )‪.(Strickland, 2003‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻞ دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ دو ﺳﺆال دﻳﮕﺮ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬ ‫از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺧﺴﺎرات ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷـﺪه از ﺟﺎﻧـﺐ ﺻـﺎﺣﺒﺎن‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ در زﻣﺎن وﻗﻮع دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ در دادﺧـﻮاﻫﻲﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﻪ اﺷﺘﺮاكﮔﺬاري ﻓﺎﻳﻞ ﻣﺜﻞ ﻧﺎﭘﺴﺘﺮ‪ 2‬و اﻳﻤﺴﺘﺮ‪ ،3‬دادﮔﺎه اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺷﻔﺎف ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از روي ﻋﻤﺪ دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮي ﺗﺨﻠﻔـﺎت‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻛـﻪ در آن اﺳـﺘﺮﻳﻢﻛَـﺴﺖ ﻧِـﺖو‪‬رﻛـﺰ‬

‫‪4‬‬

‫)ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮرﻓﻴﻮز‪ (5‬ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻧﻈﻴـﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﻴـﺮي ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺿﺪ دزدي ﻣﻌﺘﺒﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﺗﻚ ﺗﻚ ﻛﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ اﻋﻤـﺎل ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺟـﺰء ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در دزدي اﻧﺘـﺸﺎراﺗﻲ‬ ‫ﻣﺤــﺴﻮب ﻧﻤــﻲﮔﺮدﻧــﺪ )‪ .(Strickland,  2003‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ دﻳﮕــﺮي از ﻣﺘﻬﻤــﻴﻦ دزدي‬ ‫اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﺷﺎﻣﻞ اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭼﻮن ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺆﺳـﺴﺎت‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻳﺎ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ دارﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﺰاران دادﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﺣﻘـﻮق اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ را ﺑـﺪون‬ ‫ﻣﺠﻮزﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﻠﻮد ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣـﺴﺌﻮل‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(Strickland, 2003‬‬ ‫ﻳﻚ روﻳﻜـﺮد ﻣﺘﻔـﺎوت در ﻛﻨﺘـﺮل دزدي اﻧﺘـﺸﺎراﺗﻲ‪ ،‬ﺳـﭙﺮدن ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز ﺑﻪ ﺧﻠـﻖﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ ﻣﻌﻨــﻮي اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻴــﺰمﻫـﺎي ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫‪Recording Industry Association of America (RIAA) ‬‬ ‫‪Napster  ‬‬ ‫‪Aimster ‬‬ ‫‪StreamCast Networks ‬‬ ‫‪Morpheus‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬ ‫‪5‐ ‬‬

‫‪1278‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻣﺘﻌـﺪد و ﺳﻴـﺴﺘـﻢﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘــﻮق دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‪ ،1‬روشﻫـﺎي ﻣﻨــﺎﺳﺒﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺤـﺪود ﻛﺮدن دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮريﻛـﻪ‬ ‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬دزدان اﻧﺘﺸﺎرات ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ روشﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي از‬ ‫ﻛــﺎر اﻧــﺪاﺧﺘﻦ ﻳــﺎ دور زدن ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از دزدي اﻧﺘــﺸﺎراﺗﻲ ﺗــﺪﺑﻴﺮ ﻛﻨﻨــﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﻛﻪ راه ﺣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘـﻮق دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺑـﺮ ﻣﻔﻬـﻮم اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘـﻮل‬ ‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳـﻨﺘﻲ ﺣﻘـﻮق اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﺎر داراي ﺣـﻖ اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ را ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻫـﺪاف ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ ﻳـﺎ‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ و ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛـﺴﺐ ﺳـﻮد از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﮕـﺸﺘﻪ و از ارزش آن ﻛﺎﺳـﺘﻪ‬ ‫ﻧـــﺸﺪه‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴـــﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪ )‪ .(Hinduja‐2003‬ﺳﻴـــﺴﺘﻢﻫـــﺎي ﻣـــﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘـــﻮق دﻳﺠﻴﺘـــﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻤﻴﻴﺰ ﺑﻴﻦ دزدي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘﻮل ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻣﻮاد ﺣﻖ اﻧﺤـﺼﺎري ﻧـﺸﺮ را‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﺪﻫﻨﺪ و ﺑـﺪﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ آﻧﻬـﺎ را در ﺗﻮﺳـﻌﻪ آﻛﺎدﻣﻴـﻚ‪ ،‬ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﭘﻴــﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ آﻣــﻮزش و ﺗــﺪرﻳﺲ ﺣﺎﺻــﻞ ﻣــﻲآﻳــﺪ را ﻣﺤــﺪود ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ‬ ‫)‪.(Russell, 2003‬‬ ‫‪ 6-16‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﺒﺤﺚ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ زﻳـﺎدي ﺑـﺎ ﺟﺎﻣﻌﻴـﺖ‬ ‫دارد‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ را از ﻃﺮق ﺑﻲﺷـﻤﺎر دﻳﮕـﺮي ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي را ﻛﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﺮ‬ ‫روش زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺎزي ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪ و ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ را ﺑﺮاي اﻓﺮاد و ﺟﻮاﻣﻊ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر اﺳﺎﺳﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒـﻞ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻨﺪ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﻓﻨـﺎوري‪،‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻋﻼوه‬ ‫ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻫﺮ ﻓﻨﺎوري ﻓﻘﻂ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻳﺎ زﻳﺎنﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﻴﭽﻴﺪهاي از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‐  Digital Right Management (DRM) systems‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬

‫‪1279‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻛـﻞ ﻛﺘـﺎب ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در ﺧـﻼء رخ‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ ﺟﺪاﻳﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ از ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺪرن ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺘﻘـﺎﺑﻼً ﺑﺎ ﺟﻨﺒـﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻣﺤﻴـﻂ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ -‬اﻗﺘـﺼـﺎدي ﻣﺮﺗﺒــﻂ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻗﻄـﻊ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت در زﻧـﺪﮔﻲ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠــﺎري و ﻛــﺎرﻛﺮد ﺟﻮاﻣــﻊ را ﻣــﻨﻌﻜﺲ ﻣــﻲﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻫﻤــﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴــﺮات در ﺟﺎﻣﻌــﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را اﻳﺠـﺎد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﮔـﺴﺘﺮش ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﺗﺮﻏﻴـﺐ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫«‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي‪ .‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻛـﺎراﻳﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﻴﻦ ﻏﻴﺮاﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع و‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮ اﻧﺪازه و روﺣﻴﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن از راه دور‪ .‬ﻛﺎر از راه دور‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺧـﺎرج‬ ‫از ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎط رﺳـﻤﻲ ﻣـﻨﻈﻢ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣـﺆﺛﺮ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻛـﺎر ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻴﺎز دارد‪  .‬‬ ‫‪ .3‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت‪ .‬در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺧﺎرج از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺬب ﻛﺎرﻣﻨـﺪان اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺠــﻢ اﻧﺒــﻮه اﻃﻼﻋــﺎت ﺣﺎﺻــﻞ‪ ،‬ﺑــﺮ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن و ﺑﻬــﺮهوري آﻧﻬــﺎ ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔــﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ .‬ﺑﺎ اداﻣﻪ اﺗﻜﺎء ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺠﻢﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮﺧـﻮردار ﻣـﻲﮔـﺮدد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪1280‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺧﻴﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻳﺤﻪ ﺳﺮﺑﻴﻨﺰ‪-‬آﻛﺴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣﻞ را‬ ‫ﺷﺨﺼﺎً ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺻﺤﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ اﻋﻼم ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﻲداﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ .‬در ﻫـﺮ ﺣﺮﻓـﻪاي )ﻳﻘـﻪ آﺑـﻲ و ﻳﻘـﻪ ﺳـﻔﻴﺪ(‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ در ﺣﺎل ﻛﺴﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي "اﻧﺴﺎﻧﻲ" ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﻜﺎري ﮔﺴﺘﺮده در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺰاﺣﻢ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬـﺎ ﻳـﺎ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران و زﻳﺮدﺳﺘﺎن را ﺑﻴﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .6‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺟﺮاﺋﻢ ﻳﻘﻪ ﺳـﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎن را‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﺸﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﻗﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ رﻧﺠﺶ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ‬

‫)ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ اﺷﺎره دارد(‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﺮ اﻓـﺮاد‪،‬‬

‫ﺣﺠــﻢ وﺳــﻴﻊ دادهﻫــﺎ و اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﻛــﻪ در ﻋــﺼﺮ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﺟﻮاﻣـﻊ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲﮔـﺬارد‪ .‬ﻫـﺮ ﻓﻨـﺎوري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه از ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺟـﺬب و ﭘـﺮدازش‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻬﺎد را‪ ،‬در ﺟﻬﺎت ﻣﺜﺒـﺖ ﻳـﺎ ﻣﻨﻔـﻲ‪،‬‬

‫اﻓﺮاد ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪ و دﻳﮕﺮ اﺷـﻜﺎل ﭘﺎرازﻳـﺖ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻓﻘــﻂ ﻣــﺸﻜﻞ را ﺣــﺎدﺗﺮ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ‬

‫ﺟﻬـــﺎﻧﻲﺳـــﺎزي و ﻛــﺎر از راه دور‪ ،‬ﻛــﺎر اﻓـــﺮاد و‬

‫اﻓــﺰاﻳﺶ ﻛﻤﻴــﺖ اﻃﻼﻋــﺎت‪ ،‬ﺑﺤــﺚ ﻛﻴﻔﻴــﺖ آن ﻧﻴــﺰ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن‪ ،‬ﻛـﺎر‬

‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎن و در ﻫـﺮ ﮔﻮﺷـﻪ از دﻧﻴـﺎ اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺗﻮزﻳــﻊ ﻧــﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ ﺷــﻜﺎف‬

‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر‬

‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺷـﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺗـﺎﺑﻊ‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺘــﻮاي ﺷــﻐﻠﻲ و ﻣﺎﻫﻴــﺖ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ و‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫ﻧﻈﺎرت از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي‬

‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد و ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬

‫‪1281‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺤﺪودي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫وﻇﺎﻳﻒ ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮه و ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺒـﻮد ﻣـﻲﺑﺨـﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓـﺮاد ﻳﻘـﻪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑـﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬

‫ﺳــﻔﻴﺪ و ﻳﻘــﻪ آﺑــﻲ را از ﻛــﺎر ﺑﻴﻜــﺎر ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﭼﻨــﻴﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻌﺎﻣﻼت رو در رو ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗــﻲ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﺮاي ﻳــﻚ ﻛﺎرﻣﻨــﺪ‪ ،‬اﻳﺠــﺎد‬

‫اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻓـﺮدي و ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﺰاﺣﻤــﺖ ﺑــﺴﻴﺎري ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ وﺟــﻮد‪ ،‬در ﺳــﻄﺢ‬

‫دﻳﮕﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن‪ ،‬ﻛـﺎراﻳﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﺜﻞ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ و ﻣـﺼﺮف ﺑـﺎﻻﺗﺮ را‬

‫اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬آزادي ﺑﻴـﺎن و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬

‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ از‬

‫از ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﻴﺰ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻣﻌﻨـﻮي‬

‫ﺑﻴﻜﺎري در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫و اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﻌﻘــﻮل‪ ،‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ارزش ﺳــﻨﺘﻲ را ﺑــﻪ‬

‫رﺑﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر و دﻳﮕـﺮ ﺗﺠﻠـﻲﻫـﺎي‬

‫ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮور‬ ‫‪ .1‬ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ اﻓﺮاد‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬دو اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺖ و دو اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺒﺐ ﻣﺸﻜﻼت اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺷـﻮد؟‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺮد؟‬ ‫‪ .4‬ﭼﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺿـﺮوري‪ ،‬ﻧـﺸﺎندﻫﻨـﺪه ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻي‬ ‫دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .5‬ﭼﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﻮاﻧﻴﻦ وﻳﮋه ﻛﺸﻮرﻫﺎ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫ﺑﻲاﺛﺮ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .6‬ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي اﻧﺠﻤـﻦ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪﻫـﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﻛﻮدﻛـﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺠﻴﺮة روﻳﺪادﻫﺎ در ﺑﺎزار ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ را‬ ‫ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .9‬در ﭼــﻪ ﻧــﻮع ﺣﺮﻓــﻪﻫــﺎﻳﻲ اﻓــﺮاد ﺑــﺎ رﻗﺎﺑــﺖ ﻣﺎﺷــﻴﻦﻫــﺎ و‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .10‬ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮدي ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﺑـﺎﻻي ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺳﻪ ﻣﺜﺎل از ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﺑـﺎتﻫـﺎ‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .13‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘﻮق‬ ‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1282‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ‬ ‫‪ .1‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻛﭙـﻲ و ﺗﻮزﻳـﻊ ﻣﻄﺎﻟـﺐ داراي ﺣـﻖ‬

‫ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺟﻨــﺴﻴﺖ‪ ،‬ﺳــﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒــﻲ و دﻳﮕــﺮ اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اﻧﺤﺼﺎري ﻧﺸﺮ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﺗﺨﻄـﻲ ﮔـﺴﺘﺮده از‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را وارد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻧـﺎم‬

‫ﺣــﻖ اﻧﺤــﺼﺎر ﺗﻜﺜﻴــﺮ ﭼــﻪ ﺗــﺄﺛﻴﺮي ﺑــﺮ ﺗﻬﻴــﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن و‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳـﻦ دادهﻫـﺎ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه و ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺑﻬﺒــﻮد ﺗــﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮي‬

‫‪ .2‬در ﭘﻲ ﺣﻤﻼت ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ارﮔﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن از اﻳـﻦ‬

‫اﻓﺮاد در ﭘﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان راه‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ اﺟﺎزهاي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺣــﻞﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺮاي اﻓــﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴــﺖ ﺑﺮآﻣﺪﻧــﺪ‪ .‬آﻳــﺎ ﺗــﺼﻮر‬

‫آﻳﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ اﻣﻨﻴـﺖ و ﻧﻴـﺰ‬

‫‪ .6‬درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺣﺮﻓﻪ ﻓﻌﻠﻲ ﺷﻤﺎ )ﻳﺎ ﺷـﻐﻞ‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬

‫ﻓﺮﺿﻲ آﻳﻨﺪه ﺷﻤﺎ( اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎ ﻛـﺎر ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬

‫دﻳﮕﺮي ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬

‫‪ .3‬ﻳﻚ روز ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ و‬

‫‪ .7‬ﮔﺮوهﻫـﺎي ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮﺻﻲ از ﻣـﺮدم ادﻋـﺎ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻛﻠﻴﻪ زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺘﻲ داﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣـﻞ داﺷـﺘﻪاﻳـﺪ را‬

‫دﻳﮕﺮان ﻧﻈﺮي ﺧﻼف آن دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از اﻳـﻦ‬

‫ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬درﺑــﺎره اﻳﻨﻜــﻪ آﻳــﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧــﻪ ﺗﻌــﺎﻣﻼت‬

‫دو را ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻤﺎ را در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﻓـﺮاد اﻓـﺰاﻳﺶ داده ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎ را از آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .4‬اﮔﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﻮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﻜﺎن ﻛـﺎر از راه‬ ‫دور ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدادﻳـﺪ در ﺧﺎﻧـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ در ﻣﺤﻴﻂ اداره ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﻮﻳﺪ؟ ﭼﺮا؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .5‬ﻛﺎرﻣﻨـــﺪان ﻓﺮوﺷـــﮕﺎهﻫـــﺎي ﺳـــﻮن اﻳﻠـــﻮن‪ 1‬دادهﻫـــﺎي‬

‫‪ .8‬درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋـﺎت ﻳـﻚ ﻣـﺸﻜﻞ در‬ ‫ﻛــﺎر ﻳــﺎ ﺗﺤــﺼﻴﻼت ﺷﻤﺎﺳــﺖ‪ ،‬ﺑﺤــﺚ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳــﺎس‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد ﭼﻪ راه ﺣـﻞﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن دﺷﻮار اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﺷــﻤﺎ ﺗﻤﺎﻳــﻞ دارﻳــﺪ ﻛــﻪ ﻳــﻚ وبﺳــﺎﻳﺖ ﺷﺨــﺼﻲ‬

‫ﺑﺪون ﺗﺨﻄﻲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﻣﻲﺗـﻮان اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد و‬

‫راهاﻧﺪازي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬

‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺎزه اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲدﻫﺪ )ﻣﺜﻞ آرم ﻫﺎ‪،‬‬

‫ﻣﺜــﻞ ‪ ،elexica.com‬ﮔﺰارﺷــﻲ ﻣﺨﺘــﺼﺮ از ﻣــﻮادي ﻛــﻪ‬

‫ﻋﻜـﺲﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻴﻤﻴـﺸﻦ و ﻛﻠﻴـﭗ ﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ( ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‐  7‐Eleven ‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬

‫‪1283‬‬

‫‪ .2‬ﻳﻚ روش ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﻨﻲ در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت اﺿـﺎﻓﻪ‬

‫ﻧﻈــﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺣــﺮﻳﻢ ﺧــﺼﻮﺻﻲ ﺷــﻤﺎ را ﻣﺨﺘــﻞ ﻛــﺮدهاﻧــﺪ؟‬

‫ﺑﺎر اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎ ﺑـﺮ رﻓﺘـﺎر ﺷـﻤﺎ‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي اﻣﺘﺤــﺎن ﻳــﻚ روز را ﺑــﺪون اﺳــﺘﻔﺎده از‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ؟ ‪ ‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻳـﺎ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬

‫‪ .5‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎي روزاﻧـﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﻣـﺪت ﻳـﻚ‬

‫ﭘﻴــﺎمﻫــﺎي ﻣﺘﻨــﻲ ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤــﺮاه ﺳــﭙﺮي ﻛﻨﻴــﺪ و‬

‫ﻫﻔﺘـﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳـﺎ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺰارش ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ دﻳﮕﺮي ﺻـﺮف ﻛـﺮدهاﻳـﺪ را ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻛﺎر از راه دور در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺎر ﻳـﺎ‬

‫زﻣــﺎﻧﻲ را ﻛــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي ﻣﺨــﺎﺑﺮاﺗﻲ )ﻣﺜــﻞ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷـﻲ ﺗـﺎن ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ از‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺳـﺘﺎدن‬

‫ﻣﺰاﻳــﺎي اﻳﻨﮕﻮﻧــﻪ ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎي ﻛــﺎر از راه دور اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻓﻮري و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ( ﺻﺮف ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮان‬

‫ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮي در زﻧـﺪﮔﻲ ﺷـﻤﺎ‬

‫ﻛﺮدهاﻳﺪ را ﻧﻴـﺰ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻴـﺰان را ﺑـﺎ ﻣﻴـﺰان‬

‫داﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻨﻤـﻮدهاﻳـﺪ‪،‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻـﺮف ﺗﻌﺎﻣﻼت رو در رو ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻛـﺮدهاﻳـﺪ‬

‫ﻋﻠﺖ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬اﻛﻨــﻮن درﺑــﺎرة اﻳﻨﻜــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻓﻨــﺎوري‬

‫‪ .4‬ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫــﺎي داﻧــﺸﮕﺎه ﻳــﺎ ﺷــﺮﻛﺖ ﺧــﻮد را در ﻣــﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪ .1‬در ﮔــﺮوهﻫــﺎي ﻛﻮﭼــﻚ‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت اﺧﺘﻴــﺎري ﻳــﻚ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﺿﺒﻂ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت ﻳــﺎ ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت )ﻣﺜــﻞ ﭘــﺴﺖ‬

‫از ﺳﺮﻗﺖ ﻓﻴﻠﻢ را ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬درﺑـﺎره اﻳـﻦ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ‪ ،‬روﺑــﺎتﻫــﺎ‪ ،‬ﻫــﻮش ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ و‬

‫روشﻫــﺎ در ﮔــﺮوه ﺑﺤــﺚ ﻛﻨﻴــﺪ و ﺗــﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳــﺪ‬

‫ﻏﻴﺮه( را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬

‫ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ روشﻫﺎ در ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺳﺮﻗﺖ ﻓـﻴﻠﻢ‬

‫اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﺑﺮ روي اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ‬

‫ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه‬

‫‪ .3‬دوﻟﺖ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهاي از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد آﻳﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺧـﺎﻟﺺ ﻓﻨـﺎوري ﻣﺜﺒـﺖ ﻳـﺎ‬

‫ﺑﻪ ﻛﻮدكآزاري ﺑﻮدهاﻧـﺪ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ )ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ درﺑـﺎره ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫داده ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺎﻣﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺘﻬﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﮔـﺮوه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ در دﺳﺘﺮس ارﮔـﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ ﺑـﺴﻴﺎري ﻗـﺮار‬

‫درﺑﺎره ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮﺳﺪ‪  .‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘــــﻪ ﻛــــﻪ در ﻣــــﻮاردي از ﻗﺒﻴــــﻞ ﺗﻘﺎﺿــــﺎﻫﺎي‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺘﺪاي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ درﺑﺎره ﺑﻌـﻀﻲ روشﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬

‫ﻓﺮزﻧﺪﺧﻮاﻧــﺪﮔﻲ و ﺗــﺼﻤﻴﻤﺎت ﺷــﻐﻠﻲ در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ‬

‫‪1284‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ اﻓــﺮاد زﻳــﺎدي ﺑــﻪ اﻳــﻦ ﻓﻬﺮﺳــﺖ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ ﻣﻨﺪرﺟﺎت آن ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺮون اﻓـﺸﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣـﺘﻬﻢ و ﻛـﻮدﻛﺶ ﻛـﻪ در دادﮔـﺎه ﺗﺒﺮﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪه و ﻧﺎﻣﺸﺎن از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺣـﺬف ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬از دوﻟـﺖ‬

‫ب( ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺎره ﻧـﺎمﻫـﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﺷـﻤﻮل‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد؟‬ ‫پ( ﺧﺴﺎرت ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي آزاردﻫﻨﺪﮔﺎن )در ﺻـﻮرت‬ ‫وﺟﻮد( ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ‬

‫ت( آﻳﺎ دوﻟﺖ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ را ﻟﻐﻮ‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻼس ﺑﻪ دو ﮔﺮوه‪ ،‬در اﻳﻦﺑـﺎره ﺑﺤـﺚ‬

‫ﻛﻨــﺪ؟ ﻋﻠــﺖ ﻟﻐــﻮ ﻳــﺎ ﻋــﺪم ﻟﻐــﻮ آن از ﻧﻈــﺮ ﺷــﻤﺎ‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪:‬‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( آﻳﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﻣﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﺮوﻧــﺪهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻧﺎﻣــﺸﺨﺺ اﻋــﻼم ﺷــﺪهاﻧــﺪ در‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ دو ﺷـﺮﻛﺖ ﭼـﻪ ﻧـﻮع ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫)‪ (aclu.org‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺖ را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﺮونﻣﺮزي را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳـﺪ‬

‫را ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺗﻮﺳـﻌﻪ و‬

‫ﻛﻪ ﭼﻄﻮر اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن را‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬وبﺳـــﺎﻳﺖ اﺗﺤﺎدﻳـــﻪ آزاديﻫـــﺎي ﻣـــﺪﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜـــﺎ‬

‫‪ .2‬وبﺳﺎﻳﺖ آژاﻧﺲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ دﻓﺎﻋﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺠﺎزي زﻳﺮ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪  :‬‬ ‫‪geocities.yahoo.com ‬‬ ‫‪fool.com ‬‬ ‫‪ivillage.com ‬‬ ‫‪startrek.com ‬‬ ‫‪espn.com‬‬

‫را در آدرس ‪ darpa.mil.‬ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻟﻴــﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي‬ ‫‪ DARPA‬را ﻣـــﺮور ﻛﻨﻴـــﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪاي ﻛـــﻪ در ﭘـــﻲ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺎ روﺑـﺎتﻫـﺎ ﻳـﺎ دﻳﮕـﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ اﺳﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ ‪ ‬‬ ‫‪ .3‬وبﺳــﺎﻳﺖﻫــﺎي وﻳﭙــﺮو ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮﺟﻴﺰ‪ (wipro.com) 3‬و‬ ‫اﻳﻨﻔﻮﺳﻴﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮﺟﻴﺰ ‪ (infosys.com) 4‬را ﻣـﺮور ﻛـﺮده‬

‫‐‬ ‫‐‬ ‫‐‬ ‫‐‬ ‫‐‬

‫ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳـﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋـﺎت ﻣﺠـﺎزي ﻣﻠﺤـﻖ ﺷـﻮﻳﺪ و در‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي آن ﺷــﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻴــﺎت ﺧــﻮد را‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪American Civil Liberties Union  ‬‬ ‫‪Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) ‬‬ ‫‪Wipro Technologies  ‬‬ ‫‪Infosys Technologies  ‬‬

‫‪1‐ ‬‬ ‫‪2‐ ‬‬ ‫‪3‐ ‬‬ ‫‪4‐ ‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :1‬ﭼﻮﻳﺲ ﭘﻮﻳﻨﺖ‪ :‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﻣﻦﺗﺮ ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﻤﺎ؟‬

‫‪1285‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪1‬‬ ‫ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ‪ :‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﻣﻦﺗﺮ ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﻤﺎ؟‬ ‫ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ‪ ،1‬ﻛـﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣﺮﻛـﺰي آن ﺧـﺎرج از آﺗﻼﻧﺘـﺎ در‬

‫دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري ﺑﻌـﻀﻲ دادهﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ از‬

‫اﻳﺎﻟﺖ ﺟﻮرﺟﻴﺎ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﺸﺘﺎز اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ارﮔﺎن دوﻟﺘﻲ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ارﮔـﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ‬

‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫ﻓﺪرال‪ ،‬اﻳﺎﻟﺘﻲ و ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻛﻼﻫﺒـﺮداري‬

‫دِرِك اﺳــﻤﻴﺖ‪ ،2‬ﻣــﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘــﺪ‬

‫را ﻛﺎﻫﺶ داده و رﻳﺴﻚ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﺻﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﺷﺮﻛﺖ "اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺳﺎﻟﻢﺗﺮ و‬

‫ﮔﺮدآوري‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻓﺮوش اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره اﻓﺮاد اﺳﺖ‪  .‬‬

‫اﻣــﻦﺗــﺮ" ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑــﻞ اﻧﻜــﺎري‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺣﺠــﻢ زﻳــﺎدي از دادهﻫــﺎ را از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺑــﺴﻴﺎر‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﺷــﺮﻛﺖ و ﺗﻮاﻧﻤﻨــﺪيﻫــﺎي دادهﻛــﺎوي‪ ،‬آن را در‬

‫ﮔﺴﺘﺮده ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪارك ﺗﻮﻟـﺪ‪ ،‬اﺳـﻨﺎد ازدواج‪،‬‬

‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮمﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬

‫رﻳﺴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ ﺑـﻪ ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬

‫ﺧـﻮدرو‪ ،‬ﭘﺮوﻧــﺪهﻫــﺎي آﻣﻮزﺷــﻲ‪ ،‬دادهﻫــﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ ﺧﺎﻧــﻪ‪،‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ از دادهﻫﺎي ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ ﺑـﺮاي‬

‫ﻓﺮمﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﻤﻪ و ﻛﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي‬

‫ﺻﺪور ﺑﻴﻤﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ؛ ﻣـﺪﻳﺮان داراﻳـﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﺟﻨﺎﻳﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺴﺘﺎﺟﺮﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﺗﻜﻴﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻤﻊآوري ﮔـﺸﺘﻪ‪ ،‬از دﻳﮕـﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺧﺮﻳـﺪاري‬

‫ﺗﻌــﺪاد روزاﻓﺰوﻧــﻲ از ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ ﺑــﺮاي اﻧﺠــﺎم ﺑﺮرﺳــﻲﻫــﺎي‬

‫ﺷﺪه ﻳﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﺗﻲ ﺑﻪ ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ رﺟﻮع ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ‪ ،‬ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ ﺣــﺪود ‪ 19‬ﻣﻴﻠﻴــﺎرد ﭘﺮوﻧــﺪه‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﺎ آژاﻧـﺲﻫـﺎي‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 65‬ﭘﺮوﻧـﺪه ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬

‫دوﻟﺘﻲ دارد ﻛﻪ در اﻣﻮري از ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜـﺎران ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬

‫ﻓﺮد آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻓﺮادي ﻛﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺳﺮﺑﺎز ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫آﻣﺎده ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي دادهﻛـﺎوي ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺧـﻮد‬

‫ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ واﺑــﺴﺘﻪ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬افﺑــﻲآي‪ ،‬وزارت دﻓــﺎع‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري ﺷﺮح ﺣﺎﻟﻲ از ﻫﺮ ﺷﺨﺺ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬

‫وزارت اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اداره داراﻳﻲ‪ ،‬اداره ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻋﻈﻴﻤــﻲ ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ‬

‫ﭼﻨــﺪﻳﻦ اداره دوﻟﺘــﻲ دﻳﮕــﺮ ﺟــﺰء ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ‬

‫ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﮔﺮدآوري و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻤﻼت ‪ 11‬ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ ﺑـﺮاي‬

‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ آژاﻧﺲ دوﻟﺘﻲ دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺰاران ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﺸﻜﻮك ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﻳﺎ اﻓـﺮاد‬

‫‪1‐  ChoicePoint ‬‬ ‫‪2‐  Derek Smith‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪1286‬‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ اداره اﻣﻨﻴـﺖ ﺗﺮاﺑـﺮي و ﺳـﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋـﺎت اﻳﺎﻟـﺖ‬

‫ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ را "ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن" ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ وﺳﻴﻊﺗﺮي از‬

‫ﻣﺘﺤﺪه ﭘﻴﻮﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻳﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﻛـﺴﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻳﻜــﻲ از ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻧﮕــﺮانﻛﻨﻨــﺪه درﺑــﺎره ﻋﻤﻠﻴــﺎت‬

‫ﻣﺴﺌﻮل ﺻﺤﺖ دادهﻫﺎي ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷـﺨﺺ ﺛـﺎﻟﺜﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ‪ ،‬ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻛــﻪ دادهﻫــﺎ را ﺗﻬﻴــﻪ ﻛــﺮده ﻳــﺎ ﻛــﺎرﺑﺮ ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ دادهﻫــﺎ را‬

‫ﻣﺎده اﻟﺤﺎﻗﻴﻪ ﭼﻬـﺎرم ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﺣﻘـﻮق‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫ارزﺷـــﻤﻨﺪي را ﻣﺒﻨـــﻲ ﺑـــﺮ اﻣﻨﻴـــﺖ "در ﺑﺮاﺑـــﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘـــﺎت و‬

‫در ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ‪ ،‬ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻓﻌــﺎل‬

‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ" ﺑـﺮاي ﺷـﻬﺮوﻧﺪان در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي دﻳﮕــﺮي را ﺑــﺮاي ﮔــﺴﺘﺮش ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي داده‪،‬‬

‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﺎﺑﻘﺎً ﺑــﻪ ‪ ‬ﻣﻨﻈــﻮر ﺣﺮاﺳــﺖ از اﻳــﻦ ﺣﻘــﻮق‪ ،‬ﻗﻮاﻋــﺪ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺗﻮان ﺑـﺎزار ﺟـﺬب ﻛـﺮده‬

‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﻲ ﺟﺪي در ﺑﺮاﺑﺮ آژاﻧﺲﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻗـﺮار داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧـﻮد را در ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﺳـﺎل‬

‫اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ ﻣـﺮز ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﻮدن ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت را‬

‫‪ ،2003‬ﺑﻴﻦ ‪ 100‬ﺷﺮﻛﺖ داراي ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ رﺷـﺪ ﻓﻨـﺎوري در‬

‫ﻛﻢرﻧﮓ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﮔﺰارش ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪ‬

‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺎ اداﻣـﻪ ﮔـﺴﺘﺮش ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ‬

‫ﻳﻚ "ﺗﺤﻘﻴﻖ" اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﺮﻳـﺪ ﻣﺤـﺼﻮل از ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه؟‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌـﺪد دﻳﮕـﺮ‬

‫آﻳــﺎ ﭼــﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨــﺖ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺗﺎﻳﻴــﺪ ﻣــﺸﺮوﻋﻴﺖ اﻃﻼﻋــﺎت‬

‫اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺷـﺪه ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارد؟ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﺳـﻄﺢ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻗﺒﻮﻟﻲ از ﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﺆاﻻت ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫ﻣــﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬــﻢ دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴــﺖ اﻃﻼﻋــﺎت ﺟﻤــﻊآوري و‬ ‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﭼـﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪،1998‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ Harris (2004) :‬و ‪) choicepoint.com‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﻣﻲ ‪(2004‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬ ‫‪ .1‬ﭼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﻻزم اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ 8000‬ﻧﻔﺮ از ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻓﻠﻮرﻳﺪا ﺧﻄـﺮ ﻣﺤﺮوﻣﻴـﺖ از ﺣـﻖ‬

‫‪ .2‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﮔﺎﻫﻲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬

‫رأي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ ﺑﻪ اﺷـﺘﺒﺎه آﻧﻬـﺎ را ﻣﺠﺮﻣـﺎن‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ وزارت دﻓﺎع آﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ‬

‫ﻣﺤﻜﻮم اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد رو‬

‫دارد؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﻪ رﺷﺪي از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ و ارﮔـﺎنﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ دادهﻫـﺎي‬ ‫ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨـﺖ و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آن اﺗﻜـﺎ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ "ﺧﻄﺮﻧﺎك" ﻋﻨـﻮان ﺷـﺪن ﻳـﻚ ﻓـﺮد ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺟﺪي اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻓـﺮدي ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎً‬

‫‪ .3‬ﺳﺮﻗﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﭼﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ در ﻛﺎرﺑﺮد دادهﻫﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻮﻳﺲﭘﻮﻳﻨﺖ دارد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .4‬آﻳﺎ ﺑﻴﻦ اﻧﮕﻴﺰه ﺳﻮد اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ و اﻟﺰام اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‬ ‫از اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻀﺎدي وﺟﻮد دارد؟‬

‫‪1‐  Total Information Awareness program‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ :2‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫‪1287‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﺔ ‪2‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬ ‫ﻣــــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﺗﻔﺮﻳﺤــــﻲ در اﺳــــﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑــــﺮاي ﺳــــﺎﻛﻨﻴﻦ و‬

‫• دﺳﺘﻮرﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ ﭘﺨﺖ ﻣﺎﻫﻲ ‪ ‬‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﻴﻦاﻟﻤﻠﻠــﻲ ﺑــﺴﻴﺎر ﺟــﺬاب اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻴﺶ از‬

‫• اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺒـﺮي و ﻓﻬﺮﺳـﺖﻫـﺎي‬

‫‪ 700،000‬ﻧﻔــﺮ اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣــﻨﻈﻢ ﺑــﻪ ﻣــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي‬ ‫ﻣـــــﻲﭘﺮدازﻧـــــﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷـــــﮕﺎه ﻣـــــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي اﺳـــــﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫‪1‬‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ‪ ‬‬ ‫• ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت و ﻫﺪاﻳﺎي راﻳﮕﺎن ‪ ‬‬

‫)‪ ،(http://www.ausfish.com.au‬ﻓﺮوﺷــﮕﺎه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬

‫• ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ارﮔﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻣـﺎﻫﻴﮕﻴﺮي‪،‬‬

‫ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1994‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺳـﺎﻳﺖ‬

‫دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣـﺎﻫﻴﮕﻴﺮي )در اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ‬

‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ راهاﻧـﺪازي ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ درﺑـﺎره ﻣـﺎﻫﻴﮕﺮي‬

‫ﺟﻬﺎن( و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي روزاﻧﻪ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ و ﮔﺰارﺷـﺎت‬

‫ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲداد‪ .‬در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﺬر و ﻣﺪ درﻳﺎ ‪ ‬‬

‫ﻳــﻚ درﮔــﺎه ﻣــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻳﺎﻓــﺖ و اﺟﺘﻤــﺎع ﺧﺎﺻــﻲ را‬

‫• ﺳﺎﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي راﻳﺞ ‪ ‬‬

‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫• ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ‪ ‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﺎزدﻳﺪ از ﺳﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻳـﻚ درﮔـﺎه‬ ‫ﺣﺎوي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﺮاي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺎﻫﻴﮕﻴﺮي‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت )ﭼﻮب‪ ،‬ﻗﺮﻗـﺮه‪،‬‬ ‫ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﻗﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳـﻲديﻫـﺎي‬

‫• ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ راﻳﮕﺎن ‪ ‬‬ ‫• ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺻﻔﺤﺎت وب ‪ ‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣﺰاﻳﺪه ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﺗﺪارك دﻳﺪه و ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي( و ﺧــﺪﻣﺎت )ﻧﻘــﺸﻪﻫــﺎي ﻣــﺎﻫﻴﮕﻴﺮي و ﺗﻮرﻫــﺎي‬

‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻧــﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼــﻚ اﺳــﺖ و ﻣﺠﻤــﻮع درآﻣــﺪ‬

‫ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻌﻄﻴﻼت(‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ذﻳـﻞ را ﻧﻴـﺰ ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﺳـﺎﻻﻧﻪي آن ﻣﻌـﺎدل ‪ 500،000‬دﻻر اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧــﻪ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوام ﻳﺎﺑﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﺳﺆال‬

‫• راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ‪ ‬‬

‫را ﻣﻲﺗﻮان در اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺧـﺪﻣﺎت ارزش اﻓـﺰوده ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬

‫• ﮔﺎﻟﺮي ﻋﻜﺲ از ﻣﺮدم و ﺻﻴﺪﺷﺎن ‪ ‬‬

‫ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻴﺶ از ‪ 8/3‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬

‫• اﺗﺎقﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ -‬ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ‪ ‬‬

‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺎه از ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﺟـﺬب ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫• راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﻗﺎﻳﻖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺑﺰار ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي و ﻏﻴﺮه‬

‫ﺣﺪود ‪ 1‬درﺻﺪ از آﻧﻬﺎ از ﺳﺎﻳﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‪،‬‬

‫)‪1‐  Australian Fishing Shop (AFS‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪1288‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎﻳﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي آن ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ .‬دﻳﮕـﺮ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺟﺎﻟـﺐ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻫﺪﻓﮕﻴﺮي ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳـﻮد‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﻛﺎﻧﺎداﻳﻲ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻲآﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي و ﺗﻮرﻫـﺎي ﻣﺨـﺼﻮص ﺗﻌﻄـﻴﻼت را‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪) ausfish.com.au :‬دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﺟﻮﻻي ‪ 2003‬و ﻣﻲ ‪.(2004‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬ ‫‪ .1‬ﭼﺮا ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮي اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؟ ‪ ‬‬ ‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑـﻮدن آن اﻳﺠـﺎد درآﻣـﺪ را ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣـــﻮرد ﻣﺤـــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺷـــﺮﻛﺖ ﺑـــﻪ ﻋﻨـــﻮان ﻳـــﻚ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ‪ ‬‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ارﺟﺎع ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؛‬

‫‪ .3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪ .4‬ﻣﺰاﻳــﺎي اراﺋــﻪ ﺧــﺪﻣﺎت ارﺟــﺎﻋﻲ ﭼﻴــﺴﺖ؟ ﻣﻌﺎﻳــﺐ آن‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻔﺎرﺷﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑـﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪ ‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﺎت را از ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫‪ .5‬ﺧـ ــﺪﻣﺎت اراﺋـ ــﻪ ﺷـ ــﺪه در وبﺳــــﺎﻳﺖ ‪ AFS‬را ﺑـــﺎ‬

‫ﻛﺮده و ﻣﺠـﺪداً ﺑـﺴﺘﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و از ﻃﺮﻳـﻖ ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﺧ ــﺪﻣﺎت ﺷ ــﺮﻛﺖﻫــﺎي دﻳﮕ ــﺮ در ﺳﺎﻳ ــﺮ ﻛــﺸــﻮرﻫﺎ‬

‫ﺗﺤﻮﻳــﻞ ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ارﺳــﺎل ﻣــﻲدارد‪ .‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺗــﺴﻬﻴﻞ‬

‫ﻣﺎﻧﻨــــﺪ‪ daytickets.co.uk ،fishing‐boating.com :‬و‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺑـﻪ‬

‫‪ http://www.fishinginnewzealand.com‬ﻣﻘﺎﻳــــﺴﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫‪Berman, D., ʺPortals: Technology Has Us So Plugged ‬‬ ‫‪Into Data We Have Turned Off,ʺ Wall Street Journal, ‬‬ ‫‪November 10, 2003, p. B1.  ‬‬ ‫‪ʺBeyond the Digital Divide,ʺ The Economist, 370(8366), ‬‬ ‫‪March 13, 2004. ‬‬

‫‪Carroll, M., ʺColor Mc Global, Says Trend Micro CTO,ʺ ‬‬ ‫‪Electronic Engineering Times, Issue 1107, April 3, 2000, p. ‬‬ ‫‪163. ‬‬ ‫‪Challenger, J. A., ʺ24 Trends Reshaping the Workplace,ʺ ‬‬ ‫‪The Futurist, 34(5), September–October 2000, p. 35. ‬‬

‫‪Cole, C. L., S. F. Gale, S. Greengard, P. J. Kiger, C. ‬‬ ‫‪Lachnif, T. Raphael, D. P. Shuit, and J. Wiscombe, ʺFast ‬‬

‫‪Agarwal, R., ʺIndividual Acceptance of Information ‬‬ ‫‪Technology,” in R. Zmud, ed., Framing the Domain of IT ‬‬ ‫‪Management. Cincinnati, OH: Pinnaflex Educational ‬‬ ‫‪Resources, 2000. ‬‬ ‫‪Armstrong, A. G., and J. Hagel, ʺThe Real Value of ‬‬ ‫–‪Online Communities,ʺ Harvard Business Review, May‬‬ ‫‪June 1996. ‬‬

‫‪Australian Fishing Shop, http://ausfish.com.au (accessed ‬‬ ‫‪July 200 3 and May 2004). ‬‬ ‫‪Begley, S., ʺThis Robot Can Design, Perform, and ‬‬ ‫‪Interpret a Genetic Experiment,ʺ Wall Street Journal, ‬‬ ‫‪January 16, 2004, p. A7.  ‬‬

1289

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Forward: 25 Trends that Will Change the Way You Do  Business,ʺ Workforce, 82(6), June 2003, p. 43. 

Under ‐standing Conflict in Distributed Teams,ʺ  Organization Science, 14(6), 2003, pp. 615‐632. 

Coleman, T., ʺIdentity Theft Investigation and 

Hinduja, S., ʺTrends and Patterns Among Online 

Penalties,ʺ FDCH Congressional Testimony, House Judiciary  Committee, March 23, 2004.  

Software Pirates,ʺ Ethics and Information Technology, 5(1),  2003, p. 49.  

ʺCorporate Data Sheet,ʺ Trend Micro Incorporated,  trendmicro.com (accessed 2004). 

Huang, J., ʺA New Blueprint for Business Architecture,ʺ  Harvard Business Review, April 2001. 

Dalton, G., ʺE‐Business Revolution,ʺ Information Week,  June 7, 1999.  

Hummel, J., and U. Lochner, ʺSocial Profiles of Virtual  Communities,ʺ Proceedings of the 35th Hawaii International  Conference on System Sciences, 2002. 

Davies, C., ʺSpam—the Death of E‐Commerce,ʺ Supply  Chain Europe, February 2004, pp. 46–47. 

Johnson, D., ʺThe Telesurgery Revolution,ʺ The Futurist, 

Delaney, K. J., ʺHand‐Held Device for DVD Movies 

36(1), January—February 2002, p. 6. 

Raises Legal Is ‐sues,ʺ Wall Street Journal, January 7, 2004,  p. B1. 

Kageyama, Y., ʺCyber Cars Hit Streets,ʺ Associated Press 

DeSouza, K., T. Hensgen, and Y. Awazu, ʺLost in the 

Kanter, J., Managing with Information, 4th ed. Englewood 

Big Picture, ʺ Across the Board, 41(1), January–February  2004. 

Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1992. 

Farmer, D., and C. C. Mann, ʺSurveillance Nation,ʺ  Technology Re ‐view, 106(4), May 2003. 

Fiedler, D., ʺAustralian Spam Act Goes Into Effect,ʺ  Internet Week, April 9, 2004.  Garrett, D., ʺIn or Out: The Pros and Cons of Home  Offices,ʺ Certification Magazine, October 2003, pp. 52–55. 

Geocities, http://geocitiesyahoo.com (accessed 2002).   Google, google.com (accessed April 2004).  Graham‐Hackett, M., ʺStandard & Poorʹs Industry  Surveys: Computers: Hardware Industry Trends,ʺ  Standard & Poorʹs, Jun e 2003. 

Greifeld, R., ʺMan, Machines, Markets,ʺ Wall Street  Journal, December 23, 2003, p. A I4. 

Hagel, J., III, and A. G. Armstrong, Net Gain: Expanding  Markets through Virtual Communities. Boston: Harvard  Business School Press, 1997. 

Hamm, S., ʺBorders Are So 20th Century,ʺ Business  Week, issue 3850, September 22, 2003. 

Handel, M., ʺComplex Picture of Information  Technology and Employment Emerges,ʺ SRI  International, July 2003. 

release, Jul y 26, 2000. 

Kenney, B., ʺALA Leaders/Staff Meet on CIPA: A Time t  o Regroup,ʺ Library Journal, 128(15), September 15, 2003,  p. 16.   Kessler, S. H., ʺStandard & Poorʹs Industry Surveys:  Computers: Consumer Services and the Internet:  Industry Trends,ʺ Standard t Poorʹs, September 2003. 

King, R., ʺStores Stocking Up on Self‐Help: Modern  Checkout Means Shorter Lines,ʺ Times‐Picayune, May 2,  2004.  Kleiner, A., ʺCorporate Culture in Internet Time,ʺ  Strategy‐Business (Booz‐Allen & Hamilton Quarterly),  strategy‐business.com, First Quarter, 2000.  Kome, P., ʺNew Repetitive Strain Rules May Be  Challenged,ʺ Womenʹs eNews, January 29, 2001,  womensenews.org/articlecfm? aid=421 (accessed September  2003). 

La Londe, B., ʺFrom Outsourcing to ʺOffshoringʺ—Part  1,ʺ Supply Chain Management Review, 8(2), March 2004,  p.6.  Lee, M. K. O., ʺInternet Retailing in Hong Kong, China,ʺ  Electronic Commerce B2C Strategies and Models. Singapore:  Wiley, 2002.  

March 2004, p. 30. 

Logan, D., and F. Buytendijk, ʺThe Sarbanes—Oxley Act  Will Impact Your Enterprise,ʺ Gartner Inc., March 20,  2003. 

Hinds, P. J., and D. E. Bailey, ʺOut of Sight, Out of Sync: 

Loshin, D., ʺIssues and Opportunities in Data Quality 

Harris, S., ʺPrivate Eye,ʺ Government Executive, 36(4), 

‫ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬،‫ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‬16 ‫ﻓﺼﻞ‬ Management Coordination,ʺ DM Review, April 2004, pp.  14—16. 

Threats,ʺ New Media Age, April 15, 2004, p. P4. 

MacDonald, H., ʺThe ʹPrivacyʹ Jihad,ʺ Wall Street 

Telecommunication Policy, U.S. Department of  Commerce, Washington, D.C., 1977. 

Journal, April 1, 2004, p. A14. 

MacDonald, M., and A. Oettinger, ʺInformation  Overload: Managing Intelligence Technologies,ʺ Harvard  International Review, Fall 2002, pp. 44—48. 

1290

Porat, M. U., ʺThe Information Economy,ʺ Office of 

Qiang, X., ʺCyber Speech: Catalyzing Free Expression  and Civil Society,ʺ Harvard International Review, Summer  2003, pp. 70—75.  

McBride, S., ʺThe Hunt for Movie Pirates. Hollywood  Tests New Tricks, Including Spying on Audience to Find  Camcorders in Crowd,ʺ Wall Street Journal, April 12,  2004, p. B l. 

Ripley, A., ʺHollywood Robbery,ʺ Time, 163(4), January  26, 2004, p. 56.  

McBride, S., and B. Orwall, ʺMovie Industry Steps Up 

ʺRobots Used to Clean Train Station in Japan,ʺ Sunday  Times (Singapore), June 6, 1993. 

Drive Against Pirates,ʺ Wall Street Journal, January 27,  2004, p. B1.  

McCartney, J., ʺSelf‐Scanning Tests at Wal‐Mart,  Supermarket s Register Approval,ʺ Shopping Center  Today, November 1, 1999.  

McNichol, T., ʺStreet Maps in Political Hues,ʺ New York  Times, Ma y 20, 2004, p. 1. 

ʺRobots, Start Your Engines,ʺ The Economist, 370(8366),  March 13, 2004, p. 4.  

Rombel, A., ʺJapan: Trend Micro Adapts to Meet  Evolving Security Threats,ʺ Global Finance, 17(2),  February 2003, p. 12.  Rombel, A., ʺSecurity and Fraud Become Top Tech  Issues,ʺ Global Finance, April 2004, pp. 40—42.  Routt, C., ʺThe Jobs They Are A‐Changing,ʺ The Banker, 

Melymuka, K., ʺKnowledge Management Helps Cut 

December 1999. 

Errors by Half, ʺ Computerworld, July 8, 2002,  computerworld.com/databasetopics/data/story/0,10801,725 I  3,00.htm/ (accessed July 2003). 

Rudy, J., ʺStandard & Poorʹs Industry Surveys:  Computers: Soft ‐ware: Current Environment.ʺ Standard  & Poorʹs, April 2003a.  

Mintz, S., ʺThe Ethical Dilemmas of Outsourcing,ʺ CPA  Journal, 74(3), March 2004, p. 6.  Mora, M., ʺManagement and Organizational Issues for  Decision Making Support Systems,ʺ Information  Resources Management Journal, special issue, October— December 2002.  Net Fun, netfun.com (accessed 2003).  Nevins, M. D., and S. A. Stumpf, ʺ21st Century  Leadership: Re ‐defining Management Education,ʺ  Strategy‐Business (Booz‐Alle n & Hamilton Quarterly),  strategy‐business.com, Third Quarter, 1999.   New York Times (March 6, 2001).  Nie, N. H., ʺSociability, Interpersonal Relations, and the  Internet: Reconciling Conflicting Findings,ʺ American  Behavioral Scientist, 45(3), November 2001, p. 420.  Ojala, M., ʺInformation Quality Matters,ʺ Online, 27(6),  November—December 2003, p. 43.   ʺOnline Movie Piracy on the Up Despite Legal Action 

Rudy, J., ʺStandard & Poorʹs Industry Surveys:  Computers: Soft ‐ware: Industry Trends.ʺ Standard &  Poorʹs, April 2003b.  Russell, C., ʺFair Use Under Fire,ʺ Library Journal,  128(13), August 2003, p. 32.  Sabre, Inc., sabre‐holdings.com (accessed May 2004).  Schroeder, M., ʺStatesʹ Efforts to Curb Outsourcing  Stymied,ʺ Wall Street Journal, April 16, 2004, p. A4. 

Schwartz, K. D., ʺFighting a War of Words,ʺ Government  Executive, 36(4), March 2004, p. 62.   ʺScience and Technology: None Shall Have Prizes;  Wacky Races, ʺ The Economist, 370(8367), March 20, 2004,  p. 109.   ʺSelf‐Checkout Gets Mixed Bag of Results,ʺ DSN  Retailing Today, 42(22), November 24, 2003, p. 10.   ʺSelf‐Checkoutʹs ʹExplosiveʹ Growth: An Interview with  Norma n Tsang, IBM Worldwide Self‐Checkout  Executive,ʺ Chain Store Age, February 2004, p. 27. 

1291

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

Shenk, D., ʺWatching You,ʺ National Geographic, 204(5),  November 2003, p. 2. 

ʺThe Remote Future,ʺ The Economist, 370(8363),  February 21, 2004, p. 14. 

Soete, L., ʺICTs, Knowledge Work and Employment: 

ʺThe Robot Revolution Is on the Way,ʺ International  Herald Tribune, September 18, 2000. 

The Challenges to Europe,ʺ International Labour Review,  140(2), 2001, p. 143.   ʺSpam Makes Up Two‐Thirds of All Email Worldwide,ʺ  New Media Age, March 11, 2004, p. 12. 

Turocy, P., J. Phillips, and B. Anders, ʺNo More  Information Over ‐load,ʺ Information Week, December 16,  2002, pp. 50–51. 

Stone, B., ʺReal‐World Robots,ʺ Newsweek, 141(12), 

Vcnkat, K., ʺDelving into the Digital Divide,ʺ IEEE 

March 24, 2003, p.42. 

Spectrum, February 2002. 

Strickland, L. S., ʺCopyrightʹs Digital Dilemma Today: 

Wall Street Journal (November 21, 2000).  

Fair Use or Unfair Constraints? Part I: The Battle Over  File Sharing,ʺ Bulletin of the American Society for  Information Science and Technology, 30(1), October– November 2003, p. 7. 

ʺWith Any Luck, It Wonʹt Work,ʺ Fortune, 146(13),  December 30, 2002, p. 204. 

Swartz, N., ʺShould Libraries Censor Patronsʹ Surfing?ʺ  Information Management Journal, 37(3), May–June 2003,  p.6. 

Wurman, R. S., Information Anxiety 2. Indianapolis:  Macmillan, 2001.  Wurman, R. S., ʺRedesign the Data Dump,ʺ Business 2.0  Ibusiness2.cont), November 28, 2000.

‫‪1292‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 16‬ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪ ‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪Affinity portals  ‬‬

‫‪Applications portfolio‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺒﺪ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﺮوژهﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬

‫درﮔﺎهﻫﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ :‬دروازهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛـﻪ ﮔﺮوﻫـﻲ‬

‫ﺷﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫از ﻋﻼﻳﻖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪.‬‬

‫‪Alliance strategy‬‬ ‫‪Artificial Intelligence (AI) ‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺗﺤﺎد‪ :‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ :‬زﻳﺮﺷﺎﺧﻪاي از رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛـﻪ‬

‫در ﺷــﺮاﻛﺖﻫــﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻤــﺎنﻫــﺎ‪ ،‬ﻣــﺸﺎرﻛﺖﻫــﺎي ﺧــﺎص ﻳــﺎ‬

‫ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻤﺎدﻳﻦ و ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪.‬‬ ‫‪Analytical processing‬‬

‫‪Artificial Neural Network (ANN) ‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻋـﺼﺒﻲ ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‪ :‬ﻳـﻚ ﻓﻨـﺎوري ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‪ :‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ذﺧﻴﺮهﺷﺪهاي‬

‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﺎزد ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻐـﺰ اﻧـﺴﺎن‬

‫ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان از ﻃﺮﻳﻖ دادهﻛﺎوي‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳــﺎر )‪ ،(DSSs‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﻬﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (EISs‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي وب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ آن‬

‫‪Asynchronous communication‬‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻣﺎن‪ :‬ارﺳﺎل و درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ‬

‫‪Application controls‬‬

‫ﻛــﻪ ﻣﻴــﺎن ارﺳــﺎل و درﻳﺎﻓــﺖ‪ ،‬ﺗــﺎﺧﻴﺮ زﻣــﺎﻧﻲ وﺟــﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ :‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﺰﻣﺎن‪.‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وﻳﮋهاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Application program‬‬

‫‪Attack traceback‬‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺣﻤﻠـﻪ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﻓـﺮد ﻳـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣـﺴﺆول‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از دﺳﺘﻮرﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬

‫ﺣﻤﻼت وﻳﺮوﺳﻲ‪ DoS ،‬ﻳﺎ ﺣﻤﻠﻪ دﻳﮕﺮي را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳـﻚ زﺑـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻧﻮﻳـﺴﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬و ﻫـﺪف آن‬

‫و ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از وﻇﻴﻔﻪاي ﺧﺎص ﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻳـﺎ‬ ‫‪Auction‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳـﺪه‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه از‬

‫‪Application Service Provider (ASP)  ‬‬

‫ﺳــﻮي ﺧﺮﻳــﺪاران ﭘﻴــﺸﻨﻬـﺎدﻫﺎي ﻣﺘــﻮاﻟﻲ ﻗﻴﻤــﺖ درﻳﺎﻓــﺖ‬

‫اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺮماﻓﺰاري‪ :‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬

‫ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻨـﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﺎ ﺳﻔﺎرﺷﻲ( را ﺑﺮ اﺳـﺎس اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﭘـﻮﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺸﻨﻬـﺎدﻫﺎي ﻗﻴﻤــﺖ‬

‫ﺑﻪ ازاي ﻫـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻳـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧـﻪ روي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫ﺗﻌﻴﻴـﻦ ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫و ‪1 -‬‬

‫‪ - 2‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Audit (of ISs) ‬‬

‫‪Behavior‐oriented chargeback‬‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﻓــﺖ ﻫﺰﻳﻨــﻪ رﻓﺘــﺎرﮔﺮا‪ :‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺣــﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛــﻪ‬

‫ﻣﻤﻴﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ و آزﻣـﺎﻳﺶ ﻣـﻨﻈﻢ‬

‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫــﺎي ﺧــﺪﻣﺎت ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت را ﻃــﻮري ﺗﻨﻈــﻴﻢ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬وروديﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ و ﭘﺮدازش آﻧﻬﺎ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺗـﺸﻮﻳﻖ‬

‫)‪Auto Identification Center (Auto‐ID‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﻛﺎر‪ :‬ﻫﻤﻜﺎري ﻣـﺸﺘﺮك ﺑـﻴﻦ ﻣﺮاﻛـﺰ‬

‫واﻗﻌﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد‬ ‫‪Benchmarks‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺷﻴﺎء‪.‬‬

‫ﻣﺤﻚ‪ :‬ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ در اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﻫـﺎي‬

‫)‪Automatic crash notification (ACN‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬

‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﺣﻮادث‪ :‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫‪Best‐practice benchmarks‬‬

‫ﺧﻮدﻛﺎر ﭘﻠﻴﺲ را از ﻣﺤﻞ ﺗﺼﺎدم اﺗﻮﻣﻮﺑﻴﻞﻫـﺎي ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺤﻚزﻧﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﻴﻮه‪ :‬روشﻫـﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻄﻠﻊ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫اﻛﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛـﺎرا در اﺟـﺮا و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎي‬

‫ﻫﻨﻮز ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﻳﺸﻲ را ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت از آن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪B‬‬

‫‪Biometric controls‬‬

‫ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي زﻳــﺴﺖﺳــﻨﺠﻲ‪ :‬ﻛﻨﺘــﺮلﻫــﺎي اﻣﻨﻴﺘــﻲ ﻛــﻪ‬

‫‪Balanced‐scorecard method‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ اﺳـﺎس وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﻇـﺎﻫﺮي ﻳـﺎ‬

‫روش ﻛــﺎرت اﻣﺘﻴــﺎز ﻣﺘــﻮازن‪ :‬روﺷــﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﻧﻈــﺮ ﺑــﻪ‬

‫رﻓﺘﺎري ﻣﺜﻞ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﻳﺎ ﺻﻮت را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤﻲ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫‪Blog‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر داﺧﻠﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و‬

‫ﺑـﻼگ‪ :‬وبﺳـﺎﻳﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤــﻮم آزاد اﺳـﺖ؛‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺖ ﻛﻠـﻲ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ و ﭘـﺮوژهﻫـﺎ را ارزﻳـﺎﺑﻲ‬

‫و در آن ﻣﺎﻟﻜﻴـــﻦ اﺣــﺴـﺎﺳﺎت ﻳــﺎ ﻋﻘﺎﻳــﺪ ﺧــﻮد را ﺑﻴــﺎن‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪Banners‬‬ ‫)‪Blogging (Weblogging‬‬

‫ﻋﻼﺋــﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ‪ :‬ﺗﺎﺑﻠﻮﻫــﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﻛــﻪ‬

‫وﺑﻼگﻧﻮﻳﺴﻲ‪ :‬ﻓﻨﺎورياي ﻛـﻪ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺑـﺮاي‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻳـﻚ ﭘﻴـﺎم ﻣﺘﻨـﻲ ﻳـﺎ ﮔﺮاﻓﻴﻜـﻲ ﻛﻮﺗـﺎه ﺑـﺮاي‬

‫اﻧﺠﺎم اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺨﺼﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Batch processing‬‬

‫‪Bluetooth‬‬

‫ﺑﻠﻮﺗـﻮث‪ :‬ﻓﻨـﺎوري ﺗﺮاﺷﻪاي ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺻﺪا و دادهﻫـﺎ‬

‫ﭘﺮدازش دﺳﺘﻪ اي‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﻛـﻪ وروديﻫـﺎ را در‬

‫را ﺑــﺎ اﻧــﺮژي ﭘﺎﻳﻴــﻦ‪ ،‬داﻣﻨــﻪ ﻛﻮﺗــﺎه و ﻓﺮﻛــﺎﻧﺲ رادﻳــﻮﻳﻲ‬

‫ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺎﻳﻞ ﭘﺮدازش ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺮ‬

‫دوﺳﻮﻳﻪ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﭼﻨـﺪﻳﻦ دﺳـﺘﮕﺎه ﺑـﻲﺳـﻴﻢ اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫روي ﻛﻞ آن ﭘﺮدازش اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺮدازش ﺑﺮﺧﻂ )ﻳﺎ‬

‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ( ﻣﻐﺎﻳﺮت دارد‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Business model‬‬

‫و ‪3 -‬‬

‫‪Brick‐and‐ mortar Organizations‬‬

‫ﻣﺪل ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ :‬روﺷﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﺳـــﺎزﻣﺎنﻫـــﺎي ﺣﻘﻴﻘـــﻲ‪ :‬ﺳـــﺎزﻣﺎنﻫـــﺎﻳﻲ ﻛـــﻪ در آن‬

‫درآﻣﺪي را ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤــﺼـﻮﻻت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨ ــﺪﻫﺎ و ﻋﺎﻣــﻞ اراﺋــﻪ ﻫﻤﮕــﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ‬

‫)‪Business Performance Management (BPM‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ :‬روﺷـﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﻨﺠﺶ‬

‫‪Bullwhip effect‬‬

‫ﻋﻤﻠﻜـــﺮد ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـــﻞ آن از ﻃﺮﻳـــﻖ ﻣﻘﺎﻳـــﺴﻪ ﺑـــﺎ‬

‫اﺛﺮ ﺷﻼﻗﻲ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ در ﺳﻔﺎرشﻫﺎ در ﺑـﺎﻻ و ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺒﻮد آن‪.‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮه‪.‬‬

‫‪Business pressures‬‬

‫‪Business Activity Monitoring (BAM) system‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﻛﺎري‪ :‬ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺟﻤﻠـﻪ رﻗﺎﺑـﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ :‬ﻳﻚ اﺑﺰار ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن ﻓـﺸﺎر وارد ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻛﻪ ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺪﻳﺮ را از ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻋﻨﻮان ‪ driver‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻣـﺸﻜﻼت ﻣﻄﻠـﻊ ﻧﻤـﻮده‪ ،‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬ ‫‪Business process‬‬

‫ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﺤﻞ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻛﺴـﺐ و ﻛـﺎر‪ :‬ﻣﺠﻤــﻮﻋﻪاي از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫـﺎ ﻛـﻪ‬

‫‪Business architecture‬‬

‫ﻳــﻚ ﻳــﺎ ﭼﻨــﺪ ورودي را ﮔﺮﻓﺘــﻪ و ﻳــﻚ ﺧﺮوﺟــﻲ اﻳﺠــﺎد‬

‫ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺎزﻣﺎن‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ‪ ،‬ﭼــﺸﻢاﻧــﺪازﻫﺎ‪ ،‬اﻫــﺪاف و‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎزﻣﺎن و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫‪Business case‬‬

‫)‪Business Process Management (BPM‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ :‬روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ‬

‫ﻃﺮح ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر )ﻳﺎ ﻛـﺎر(‪ :‬ﺳـﻨﺪ ﻣﻜﺘـﻮﺑﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻣﺠــﺪد ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﺟﺮﻳــﺎن ﻛــﺎري را‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده ‪ ‬و روشﻫﺎﻳﻲ را ﻣﺠﺪداً ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳـﻪ‬

‫ﺧﺎص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻠﻲ ﺑـﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اوﻟﻴـﻪ و‬

‫ﮔﺮوه ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﻓﺮد ﺑﺎ ﻓﺮد‪،‬‬

‫اﺟﺮاي آن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻓﺮد‪  .‬‬ ‫)‪Business Process Reengineering (BPR‬‬

‫‪Business Continuity plan‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺪاوم ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺟـﺎﻣﻌﻲ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫روﺷــﻲ ﺑــﺮاي ﻣﻌﺮﻓــﻲ ﻳــﻚ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺑﻨﻴــﺎدي و اﺳﺎﺳــﻲ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت را در ﺑﺮاﺑـﺮ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر وﻳـﮋه‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ‬

‫ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪Business Systems Planning (BSP) model‬‬

‫‪Business intelligence‬‬

‫ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪي ﻛﺴـﺐ و ﻛﺎر‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺮاي‬

‫ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪ :‬ﻣـﺪل‬

‫ﺟﻤــ ــﻊآوري‪ ،‬ذﺧﻴـ ــﺮه‪ ،‬ﺗﺠـ ــﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـ ــﻞ و اﻳﺠـ ــﺎد‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ‪ IBM‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي‬

‫دﺳﺘـﺮﺳﻲ ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﺎزﻣﺎن‪  .‬‬

‫‪ - 4‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪C‬‬

‫و ﻃﺒﻘﺎت داده ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ و‬

‫‪Centralized Computing‬‬

‫ﭘــﺮدازش ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ‪ :‬ﻣﻌﻤــﺎري ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎت ﻛــﻪ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Business‐to‐Business EC (B2B‬‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل و ﭘﺮدازش ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ )ﭘﺮدازﻧــﺪهي ﻣﺮﻛــﺰي( ﻣــﻲدﻫــﺪ ﺗــﺎ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮي‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮدازﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــــﻲ ﻛــــﻪ در آن ﺧﺮﻳــــﺪاران و ﻓﺮوﺷــــﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫‪Channel conflict‬‬

‫اﺧﺘﻼف در ﻛﺎﻧﺎل ﺗﻮزﻳـﻊ‪ :‬ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Business‐to‐Business‐to‐Consumers (B2B2C) EC‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘـﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪:‬‬

‫ﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻂ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارد‪  .‬‬

‫ﻳﻚ ﻧـﻮع ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ در آن ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﺤﺼـــﻮﻻت ﺧــﻮد را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣــﺎن دﻳﮕـﺮي ﻣـﻲﻓﺮوﺷــﺪ‬

‫)‪Channel systems (in marketing‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻮاد و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫درﮔﻴــﺮ در ﻓﺮاﻳﻨــﺪ درﻳﺎﻓــﺖ ﻣﺤــﺼﻮل ﻳــﺎ ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﺮاي‬

‫اﻣــﺎ ﻣﺤــﺼــﻮل ﻳــﺎ ﺧـــﺪﻣﺎت ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘـﺮي ﺗﺤـــﻮﻳﻞ داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Business to consumers (B2C) EC‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد‪ :‬ﻳـﻚ ﻧـﻮع ﺗﺠـﺎرت‬ ‫‪Charge back‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳـﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻣﺨـﺎرج ﻓﻨـﺎوري‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در آن ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺧﺮﻳﺪاران اﻓﺮاد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Business‐to‐employee (B2E) EC‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت از زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ :‬ﻳـﻚ ﻧـﻮع‬

‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫وﻳﮋه ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ آن‬ ‫‪Chat room‬‬

‫ﺗﺎﻻر ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ :‬ﺻﻔﺤﻪ وﺑﻲ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻼدرﻧـﮓ‬ ‫)ﮔﭗ ﺑﺰﻧﻨﺪ( ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻜﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻣﺠﺎزي‪.‬‬ ‫)‪Chief Information Officer (CIO‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﺨﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫در ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺰرگ‪ ،‬ﻗﺎﺑــﻞ ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﺑــﺎ ﻳــﻚ ‪،CEO‬‬ ‫‪ ،COO‬ﻳﺎ ‪ ،CFO‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﻪ ‪ ‬ﻋﻨـﻮان ﻣﻌـﺎون ﻓﻨـﺎوري ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪Buy‐side marketplace‬‬

‫ﺑﺎزار ﻃـﺮف ﺧﺮﻳـﺪ‪ :‬ﻣـﺪﻟﻲ از ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻳـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻــﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي دﻳﮕــﺮ ﺧﺮﻳــﺪاري‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Collaboration‬‬

‫و ‪5 -‬‬

‫)‪Chief Knowledge Officer (CKO‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري‪ :‬ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫ﻣﻌــﺎون داﻧــﺶ‪ :‬ﺳﺮﭘﺮﺳــﺘﻲ ﻛــﻪ وﻇﻴﻔــﻪ آن اداره ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ )‪ (KM‬ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪Collaborative commerce (c‐commerce‬‬

‫‪Click‐and‐mortar organizations‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﺘﺮك‪ :‬ﻳـﻚ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ در آن‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دو ﺑﻌﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫و دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Commercial (public) portals‬‬

‫‪Clickstream data‬‬

‫درﮔــﺎهﻫــﺎي ﺗﺠــﺎري )ﻋﻤــﻮﻣﻲ(‪ :‬دروازهاي ﺑــﻪ ﺳــﻮي‬

‫دادهﻫﺎي ﻣـﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴـﻚ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮا را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﺘﻔـﺎوت اراﺋـﻪ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮان در وبﺳــﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﺧﻮدﻛــﺎر و ﺑــﺎ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬درﮔﺎه ﻫﺎي ﺗﺠـﺎري ﭘﺮﻃﺮﻓـﺪارﺗﺮﻳﻦ درﮔـﺎهﻫـﺎ در‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ روش ﻛﻮﻛﻲﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪.msn.com, yahoo.com‬‬

‫آﻣﺪه وﺗﺒﻠﻴـﻎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده آن را ﻛﺎوش ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪Communities of Practice (COPs‬‬

‫‪Clickstream data warehouses‬‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ از اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ‬

‫اﻧﺒﺎرﻫــﺎي داده ﻣــﺴﻴﺮ ﻛﻠﻴــﻚ‪ :‬اﻧﺒــﺎر دادهاي ﻛــﻪ ﺗــﻮان‬

‫ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺸﺘﺮك‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي‬ ‫‪Competitive advantage‬‬

‫ﻏﻴﺮ وب ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر در ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ‬را دارد‪.‬‬

‫ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ :‬ﻣﺰﻳﺘـﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ رﻗﻴـﺐ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫‪Client‬‬

‫ﻛﻼﻳﻨــﺖ‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ :‬ﻛــﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺜــﻞ ﻳــﻚ‬

‫ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‪.‬‬ ‫‪Competitive forces model‬‬

‫ﻣﺪل ﻧﻴﺮوﻫﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ :‬ﻳـﻚ ﭼـﺎرﭼﻮب ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫اﺑﺪاع ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘـﻨﺞ ﻧﻴـﺮو را در ﺑـﺎزار‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Client/ Server architecture‬‬

‫ﺷــﺮح ﻣــﻲدﻫــﺪ‪) ،‬ﻣﺜــﻞ ﻗــﺪرت ﭼﺎﻧــﻪزدن ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن( و در‬

‫ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ :‬ﻧــﻮﻋﻲ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤــﺎري ﺗﻮزﻳــﻊ ﺷــﺪه ﻛــﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ ﻛــﺎرﺑﺮ‬

‫)‪Computer‐Based Information System: (CBIS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫)‪Computer‐Integrated Manufacturing: (CIM‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ )ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه(‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻳـﺎ داده را از ﭘﺮدازﺷـﮕﺮ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه )ﺳﺮور( درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫)‪Code Division Multiple Access (CDMA‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛـﺪ‪ :‬ﭘﺮوﺗﻜـﻞ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﻛـﺮدن ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻛﺜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ 2/5G‬و ‪ 3G‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪،MRD ،CAM ،CAD‬‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛﺪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬

‫‪ JIT‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪  .‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﺠﺰا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 6‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Consumer‐to‐Business (C2B) EC‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻔﺎوت‬ ‫را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ درﮔـﺎهﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬

‫ﺗﺠـــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـــﻜﻲ ﻓــﺮد ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺧﺎرج ﺷﺮﻛﺖ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در آن اﻓﺮاد ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺸﺨـﺼﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت دارﻧﺪ و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻳﻦ‬

‫‪Cost‐benefit analysis‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﻳﺪه‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ آﻳـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت )اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺷـﺎﻣﻞ ﻧـﻮع‬ ‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس آن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد( از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن اﻓﺰون ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻣﺜـﻞ‪:‬‬ ‫‪  .Priceline.com‬‬ ‫‪Consumer‐to‐ Consumer (C2C) EC‬‬

‫ﻓــﺮد ﺑــﺎ ﻓــﺮد‪ :‬ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛــﻪ درآن اﻓــﺮاد‬

‫ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Cost Leadership Strategy‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﻫﺒـﺮي ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ :‬ﻧـﻮﻋﻲ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي رﻗـﺎﺑﺘﻲ در‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﻓـﺮاد ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﻨﺪ‬ ‫)ﻛﺎرﻫﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬ ‫‪Context awareness‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ در ﻳـﻚ‬

‫آﮔﺎﻫـــﻲ از زﻣﻴـــﻨﻪ‪ :‬ﻛــﺴـﺐ ﻣﻴــﺰان ﮔــﺴﺘـﺮدهاي از‬

‫ﮔﺮوه ﺻﻨﻌﺘﻲ‪.‬‬ ‫‪Cracker‬‬

‫ﻗﻔﻞ ﺷﻜﻦ‪ :‬ﻧﻔﻮذﮔﺮ ﺑﺪﺧﻮاه‪.‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒـﻲ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘــﺮ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘـﺮي‬ ‫ﻧﻴﺎز دارد و اﻳﻨـﻜﻪ ﭼﻪ ﻣﺤـﺼـﻮﻻت ﻳـﺎ ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ اﺣﺘﻤــﺎﻻً‬ ‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Critical response activities‬‬ ‫‪Contextual computing‬‬

‫واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬

‫ﭘﺮدازش ﻣﺘﻨﻲ‪ :‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛـﺎرﺑﺮ‪،‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﻓـﺸﺎرﻫﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬

‫در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﭘﺮدازش‪.‬‬

‫اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫‪Cookie‬‬ ‫)‪Critical Success Factors (CSFS‬‬

‫ﻛﻮﻛﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣـﺘﻦ ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه در ﻓﺎﻳـﻞ دﻳـﺴﻚ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ :‬ﻣـﻮارد ﻣﻌـﺪودي ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺳـــﺨﺖ ﺑـــﻪ ﻣﻨﻈـــﻮر ﺛﺒـــﺖ ﺳـــﻮاﺑﻖ ﺑﺎزدﻳـــﺪ ﻛـــﺎرﺑﺮان از‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻘﺎ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ‪.‬‬

‫‪Cross‐border data transfer‬‬

‫‪Cooperative processing‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل داده ﻓﺮاﻣﺮزي‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن دادهﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ ﻓﺮاﺗـﺮ از‬

‫ﭘﺮدازش ﻳﺎريرﺳﺎن‪ :‬ﺗﻴﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ در دو ﻳـﺎ‬

‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﻲ‪.‬‬

‫ﭼﻨــﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ ﭘﺮاﻛﻨــﺪه ﻗــﺮار دارﻧــﺪ و ﻛــﺎر‬

‫)‪Customer Relationship Management (CRM‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪ :‬ﺑﻪ ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ ارزش‬

‫ﻣﺸﺨﺼﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Corporate portal‬‬

‫اراﺋــﻪ ﺷــﺪه ﺑــﻪ ﻣــﺸﺘﺮي در ﻃــﻮل ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺗﻌــﺎﻣﻼت ﭼــﻪ ﺑــﻪ‬

‫درﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬درﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﻳـﻚ وبﺳـﺎﻳﺖ‬

‫ﺻﻮرت ﺳﻨﺘﻲ ﻳـﺎ ﺑـﺮﺧﻂ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪ .‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺻـﻔﺤﻪ اﺻـﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Data conferencing‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ دادهاي‪ :‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دوري ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت دو ﺳﻮﻳﻪ و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺗﻮﺟﻪ دارد‪.‬‬

‫آن اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻮت و‪ /‬ﻳﺎ وﻳﺪﺋﻮ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮ روي ﻣﺴﺘﻨﺪات را ﻃـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﺋﻲ ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬

‫و ‪7 -‬‬

‫‪Cyberbanking‬‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻣﺠﺎزي‪ :‬اﻧﻮاع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻧﻚ اﻧﺠﺎم ﺷـﻮﻧﺪ در‬

‫‪Data integrity‬‬

‫ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﻳﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ دادهﻫﺎ‪ :‬دﻗﺖ‪ ،‬ﺻﺤﺖ و اﻋﺘﺒﺎر دادهﻫﺎ‪.‬‬

‫‪Cybercrime‬‬ ‫‪Data item‬‬

‫اﻗﻼم داده‪ :‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اﺷﻴﺎء‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ‬

‫ﺟــﺮم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻏﻴــﺮ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮ روي‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫و ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺛﺒﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ذﺧﻴﺮه ﺷﺪهاﻧـﺪ؛ اﻣـﺎ‬

‫‪Cybersquatting‬‬

‫ﻫﻨــﻮز ﺑــﺮاي اﻧﺘﻘــﺎل ﻣﻌﻨــﻲ ﺧﺎﺻــﻲ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧــﺸﺪهاﻧــﺪ‪.‬‬

‫اﻃﺮاق اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬ﺛﺒﺖ داﻣﻨﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑـﻪ اﻣﻴـﺪ اﻳـﻦ ﻛـﻪ در‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋـﺪد‪ ،‬اﻟﻔﺒـﺎ‪-‬ﻋـﺪدي‪ ،‬ﺷـﻜﻞ‪ ،‬ﺻـﺪا ﻳـﺎ‬

‫آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Cyberterrorism‬‬ ‫‪Data mart‬‬

‫ﺑﺎزارﻫــﺎي داده‪ :‬زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋــﻪاي از اﻧﺒــﺎر داده ﻛــﻪ ﺑــﺮاي‬

‫ﺗﺮورﻳﺴﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺪﻓـﻲ ﺧـﺎص ﻳـﺎ ﻣﻮﺿــﻮع داده اﺻـﻠﻲ ﺑـﻪ وﺟــﻮد آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Cyberwar‬‬

‫ﺟﻨﮓ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬ﺟﻨﮕﻲ ﻛﻪ در آن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫‪Data mining‬‬

‫داده ﻛــﺎوي‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺟــﺴﺘﺠﻮ ﺑــﺮاي ﺑــﻪ دﺳــﺖ آوردن‬

‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻤﻠﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺨﺮب از‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺎ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم در ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده ﺑـﺰرگ‬

‫‪Cycle time reduction‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘـﺮدازش ﻋـﺼﺒﻲ ﻳـﺎ اﺳـﺘﺪﻻل‬

‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭼﺮﺧﻪ زﻣﺎن‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي‬

‫ﻣﻮردي‪.‬‬

‫ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل؛ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫)‪Data quality (DQ‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪  .‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ داده‪ :‬ﺳﻨﺠﺶ ﺻﺤﺖ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط‪،‬‬

‫‪D‬‬

‫ﺑــﻪ ﻣﻮﻗــﻊ ﺑــﻮدن‪ ،‬ﻛﺎﻣــﻞ ﺑــﻮدن و دﻳﮕــﺮ ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي دادهﻫﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Data‬‬ ‫‪Data tampering‬‬

‫داده‪ /‬داده ﻫﺎ‪ :‬ﺣﻘﺎﻳﻖ و اﻃﻼﻋﺎت ﺧـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬

‫دﺳﺘﻜﺎري دادهﻫﺎ‪ :‬وارد ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻂ ﻳـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و‬

‫ﭘــﺮدازش ﺷــﺪه و ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت دﻗﻴــﻖ و ﻣﺮﺑــﻮﻃﻲ ﺗﺒــﺪﻳﻞ‬

‫ﺣﺬف دادهﻫﺎي ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻌﻤﺪي‪.‬‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 8‬و‬

‫‪Data visualization‬‬

‫)‪Denial of Service (DoS‬‬

‫ﻋﺪم اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﺣﻤﻠﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﻤﻠﻪﻛﻨﻨـﺪه‬

‫ﻣﺼﻮرﺳﺎزي داده ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠـﺴﻢ داده ﻫـﺎ‪ :‬اراﺋـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮي‬

‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﺴﺘﻪ داده ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﺪف ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬

‫دادهﻫــﺎ و اﻃﻼﻋــﺎت ﺗﻮﺳــﻂ ﮔﺮاﻓﻴــﻚ‪ ،‬اﻧﻴﻤﻴــﺸﻦ ﻳــﺎ ﻫــﺮ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪرﺳﺎﻧﻪاي دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫‪Desktop purchasing‬‬

‫‪Data warehouse‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪ روﻣﻴـﺰي‪ :‬روﺷـﻲ در ﺗـﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ‬

‫اﻧﺒــﺎر داده‪ :‬ﻣﺨﺰﻧــﻲ از دادهﻫــﺎي ﻗــﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿــﻮﻋﻲ و‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎي ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻳـﻚ ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ ﺟـﺎﻣﻊ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬

‫داﺧﻠــﻲ ﺑــﺮ روي ﺳــﺮور ﺧﺮﻳــﺪار ﺟﻤــﻊ ﺷــﺪه و ﺗﻮﺳــﻂ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Differentiation strategy‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ ﺑــﺎ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺘﻔــﺎوت را در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑــﺎ رﻗﺒــﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Data workers‬‬

‫داده ورزان‪ :‬ﻛﺎرﻛﻨــــﺎن دﻓﺘ ــﺮي ﻛــﻪ از ﻧــﺮماﻓ ــﺰارﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳــﺮﻳﺖ ﻣــﺴﺘﻨﺪات‪ ،‬ﺟﺮﻳــﺎن ﻛــﺎر‪ ،‬ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ از اﻃـﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔـﺎده ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و‬ ‫ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Digital cities‬‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ :‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫در آن داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و ﻋﻼﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮك ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺮدازﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Digital divide‬‬

‫ﺷﻜﺎف دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ :‬ﺷﻜﺎف در ﻓﻨـﺎوري ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﻠﻲ و در ﻓﻨﺎوري وب ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻓﻨـــﺎوري اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑﻬـــﺮهﻣﻨﺪﻧـــﺪ و ﻛـــﺴﺎﻧﻲ ﻛـــﻪ از آن‬ ‫ﺑﻲﺑﻬﺮهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Database‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داده‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از اﻗـﻼم داده ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Decision room‬‬

‫اﺗــﺎق ﺗــﺼﻤﻴـﻢ‪ :‬ﺗﺮﺗﻴﺒــﻲ رودررو ﺑــﺮاي ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗــﺼﻤﻴﻢﻳـــﺎر ﮔﺮوﻫــﻲ ﻛـــﻪ در آن ﭘﺎﻳﺎﻧــﻪﻫـــﺎ در اﺧﺘﻴـــﺎر‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪Decision Support System: (DSS‬‬

‫‪Digital economy‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﻣﺪلﻫﺎ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ :‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮي ﺑـﺮاي اﻗﺘـﺼﺎد اﻣـﺮوزه ﻛـﻪ‬

‫و دادهﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜـﺎري‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻳﺎد ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Dehumanization‬‬

‫‪Digital rights management (DRM) systems‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬

‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲﺳﺎزي‪ :‬ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ در آن اﻓﺮاد در زﻣﺎن ﻛﺎر ﺑﺎ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ از ﻛﭙﻲ ﻛﺮدن ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨـﻮي‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻮﻳـﺖ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪9 -‬‬

‫‪Directory‬‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺸﻜﻮك دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ارﺳﺎل ﻣﻘﺪار‬

‫راﻫﻨﻤﺎ‪ :‬ﻳﻚ اﻣﻜﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ‬

‫زﻳﺎدي ﺑﺴﺘﻪ داده ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻫﺪف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Document management‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪات‪ :‬ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ﻣـﺴﺘﻨﺪات دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‬

‫از ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪاي از ﭘﻴﻮﻧــﺪﻫﺎ ﺑــﻪ ﺻــﻔﺤﺎت وب ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻃــﻮر‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Disaster avoidance‬‬

‫ﺷﺪه در ﻃﻮل ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫)‪Document Management System (DMS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﻨﺎد‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘـﺮل ﺧﻮدﻛـﺎر اﺳـﻨﺎد‬

‫اﺟﺘﻨﺎب از ﻓﺎﺟﻌﻪ‪ :‬روﺷﻲ در ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻳـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻓﺎﺟﻌﻪاي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Disaster recovery plan‬‬

‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻃﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﻴﺎت آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫‪Domain name‬‬

‫ﻧﺎم داﻣﻨﻪ‪ :‬ﻳﻚ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻧـﺎم‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ از ﺣﻮادث‪ :‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺪاوم ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Disintermediation‬‬

‫ﺷـــﺮﻛﺖ ﻳـــﺎ ﺳـــﺎزﻣﺎن را ﭘـــﻴﺶ از ‪ org ،com‬و‪ ...‬اراﺋـــﻪ‬

‫واﺳﻄــــﻪزداﻳـــﻲ‪ :‬ﺣـــﺬف واﺳﻄـ ــﻪﻫـــﺎ در ﺗﺠـــﺎرت‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ؛ از ﺑـــﻴﻦ ﺑـــﺮدن ﻻﻳـــﻪﻫـــﺎي واﺳـــﻄﻪ ﻣﻴـــﺎن‬

‫‪E‬‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران‪.‬‬ ‫‪Distance learning‬‬

‫‪E‐business‬‬

‫ﻛـــﺴـﺐ و ﻛـــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪ :‬ﺷـــﺮﻛﺘﻲ ﻛـــﻪ ﺑﻴـــﺸﺘﺮ‬

‫ﻳــﺎدﮔﻴﺮي از راه دور‪ :‬ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻳــﺎدﮔﻴﺮي ﻛــﻪ در آن‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫـــﺎي ﻛـــﺴـﺐ و ﻛـــﺎر ﺧـــﻮد را ﺑـــﻪ ﺻــــﻮرت‬

‫ﻣﻌﻠﻤﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬

‫‪Distributed computing‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﻣﻞ‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ :‬ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺮون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ روي اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﺮدازش ﺧـﻮد را‬

‫و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎري واژه اﺧﻴـﺮ را ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺮدازش را در راﺳﺘﺎي ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﭘـﺮدازش‬

‫ﺻــﻮرت ﻣﺘــﺮادف ﺑــﺎ ﻛــﺴﺐ و ﻛــﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬

‫‪Distributed processing‬‬ ‫)‪eCRM (electronic CRM‬‬

‫ﭘــﺮدازش ﺗﻮزﻳــﻊ ﺷــﺪه‪ :‬ﻣﻌﻤــﺎري ﭘﺮدازﺷــﻲ ﻛــﻪ ﻛــﺎر‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣـﺸﺘﺮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﭘﺮدازش را ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ‬

‫ﻣﺮورﮔﺮﻫـــﺎي وب‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧـــﺖ و دﻳﮕـــﺮ ﻧﻘـــﺎط ﺗﻤـــﺎس‬

‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ )ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ( ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‪  .‬‬

‫)‪Distributed Denial of Service (DDoS‬‬ ‫‪802.11b ‬‬

‫اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردي ﻛـــﻪ ﺗﻮﺳـــﻂ ﺳـــﺎزﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳـــﺎن ﺑـــﺮق و‬

‫ﻋﺪم اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه‪ :‬ﺣﻤﻠﻪ ‪ DoS‬ﻛـﻪ در آن‬ ‫ﺣﻤﻠــﻪ ﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻏﻴﺮﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑــﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎي‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 10‬و‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـــﻚ )‪ (IEEE‬ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـــﻪ‪ ،‬و اﻣـــﺮوزه اﻛﺜـــﺮ‬

‫رﻣﺰﮔﺬاري ﻋﻤﻮﻣﻲ وﻳﮋه ﺑﻪ ﻓﺮدي ﺧﺎص‪.‬‬ ‫)‪Electronic checks (e‐checks‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻚ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﭼﻚﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي‪  .‬‬

‫‪E‐government‬‬

‫دوﻟﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي‬

‫)‪Electronic Commerce (e‐commerce, EC‬‬

‫اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺎي‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮوش‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل ﻳـﺎ‬

‫ﻛﺎري و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ و ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬

‫ﻣﺒﺎدﻟـــﻪ ﻣﺤـــﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧـــﺪﻣﺎت ﻳـــﺎ اﻃﻼﻋـــﺎت از ﻃﺮﻳـــﻖ‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ؛ ﺗﺠـﺎرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫‪E‐learning‬‬

‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺑﺮﺧﻂ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Electronic credit cards‬‬

‫ﻛﺎرت ﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ :‬ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﭘﺮداﺧﺘـﻲ‬

‫وب‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت )ﻳـﺎ در ﻛـﻼسﻫـﺎي درس‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ در ﻛﻼسﻫﺎي درس ﻣﺠﺎزي در ﺧﺎﻧﻪ(‪.‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﺮﺧﻂ ﺑﺎ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛـﺎرتﻫـﺎي‬

‫‪Electronic banking‬‬

‫اﻋﺘﺒــﺎري ﻣﻌﻤــﻮﻟﻲ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﭘﺮداﺧــﺖ در ﻃــﻮل ‪ 30‬روز( را‬

‫ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻣﺠـﺎزي‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪.(Cyberbanking‬‬ ‫‪Electronic bartering‬‬

‫)‪EDI (electronic data interchange‬‬

‫ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دادهﻫﺎ‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫ﻣﺒـﺎدﻟﻪ ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﺒﺎدﻻت ﻛﺎﻻ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻣــﺴﺘﻨﺪات روزﻣــﺮه را ﺑــﻴﻦ ﺷــﺮﻛﺎي ﻛــﺎري‬

‫ﺑﺪون ﺗﺮاﻛﻨـﺶ ﭘـﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬ ‫)‪Electronic Fund Transfer (EFT‬‬

‫)‪Electronic Benefits Transfers (EBT‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮه‪ :‬اﻧﺘﻘـﺎل وﺟـﻮه‪ ،‬ﺑﺮداﺷـﺖ ﻫـﺎ و‬

‫اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از‬

‫اﻋﺘﺒﺎرات‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﭘﺮداﺧﺖﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ دوﻟﺖ ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن دﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ ﺣـﺴﺎبﻫـﺎي ﺑـﺎﻧﻜﻲ‬

‫ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻧﻬﺎ‪  .‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪Electronic cash (e‐cash‬‬

‫‪Electronic mall‬‬

‫ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از ﭼﻨـﺪ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه ﺗﺤـﺖ‬

‫ﭘﻮل ﻧﻘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪه ﻛـﻪ‬

‫ﻳﻚ آدرس اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘـﻮل‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻛـﺎرتﻫـﺎي ﭘـﻮل‬ ‫‪Electronic market‬‬

‫ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪ اي از ﺗﻌـﺎﻣﻼت و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻛـﻪ‬

‫ارزش اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪Electronic Certificates‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﺮداﺧﺖﻫـﺎ‬

‫ﮔﻮاﻫﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ :‬ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ )ﻳـﺎ‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳــﺎزﻣﺎن( ﺛﺎﻟــﺚ ﻣــﻮرد اﻃﻤﻴﻨــﺎن ﺑــﺮ ﺗﻌﻠــﻖ ﻳــﻚ ﻛﻠﻴــﺪ‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫)‪Enhanced Messaging Service (EMS‬‬

‫و ‪11 -‬‬

‫)‪Electronic retailing (e‐tailing‬‬

‫ﺧــﺪﻣﺎت ﭘﻴــﺎمرﺳــﺎﻧﻲ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺘﻪ‪ SMS :‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﺑــﺎ‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻓﺮوش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺘﻘﺎل و ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻧﻴﻤﻴﺸﻦ ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﻮﭼـﻚ و‬

‫ﺧﺪﻣﺎت در ﻣﻐﺎزهﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬

‫آﻫﻨﮓﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه‪.‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﻣﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و‪ /‬ﻳﺎ ﺣﺮاج ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫‪Enterprisewide computing‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘـــﺮدازش ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﻣﻌﻤـــﺎري ﺳـــﺮوﻳﺲدﻫﻨـــﺪه‪/‬‬

‫‪Electronic storefront‬‬

‫ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه ﻛــﻪ دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺳــﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﻐـﺎزه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻜﻲ‪ :‬وبﺳﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ واﺣــﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫آدرس اﻳﻨﺘــــﺮﻧﺘﻲ ﻣﺘﻌﻠــــﻖ ﺑـــﻪ آن‪ ،‬ﻛـــﻪ ﺳﻔــــﺎرﺷﺎت را‬

‫)‪Enterprise Resource Planning (ERP‬‬

‫ﻣﻲﭘﺬﻳـﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‪ :‬ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‪،‬‬

‫‪Electronic surveillance‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺳﺎزﻣﺎن را ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬

‫ﻧﻈﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻂ ﻳـﺎ ﺑـﺮون ﺧـﻂ؛ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻧﺠـﺎم‬

‫‪Enterprise software‬‬

‫ﻧﺮماﻓـﺰار ﺳـﺎزﻣﺎن‪ :‬ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪاي ﻛـﻪ ﭘـﺮدازش‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي آن ‪ SAP R/3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺜﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ(‪.‬‬ ‫‪Email agent‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻛــــﺎرﺑﺮان را از ﻃﺮﻳــــﻖ ﻣــــﺴﻴﺮﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺣــــﺬف ﻛــــﺮدن‪،‬‬

‫‪Enterprise system‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎن‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺑﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ و در ﻳــﻚ ﺷــﺒﻜﻪ وﺳــﻴﻊ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺟــﺮا ﻣــﻲﺷــﻮد‪.‬‬

‫اوﻟﻮﻳــﺖﮔــﺬاري ﻳــﺎ ﺑﻠــﻮك ﻛــﺮدن ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫)‪Employee Relationship Management (ERM‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪Enterprise web‬‬

‫وب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي وب ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ وب ﺑﺮاي ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪.‬‬ ‫‪Encryption‬‬

‫ﻛﻞ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Enterprisewide Information System (EIS‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ )‪(Enterprise  system‬‬

‫ﻛﺪﮔﺬاري‪ :‬در ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻦ دادهﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮريﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪End‐user computing‬‬ ‫‪E‐planning‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻳـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‪ ‬ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان اﺻﻠﻲ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎي‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﻧﻬﺎ‪  .‬‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 12‬و‬

‫‪Electronic exchanges‬‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﭘﺮداﺧﺘــﻪ‪ ،‬و اﻛﺜــﺮاً ﺑــﻪ ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎي‬

‫ﺑﻮرس ﻣﺒﺎدﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﺑﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬

‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ داده ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺳﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي‬

‫ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب‪ ،‬ﻛــﻪ ﺧﺮﻳــﺪاران و ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻮﻳﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪E‐procurement‬‬

‫)‪Executive Information System (EIS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﺗــﺪارﻛﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‪ :‬ﺧﺮﻳــﺪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﺧﺎص ﺑـﺮاي ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Ergonomic‬‬

‫ﻛﺎر ﭘﮋوﻫﻲ‪ :‬داﻧﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر اﻓﺮاد‪.‬‬ ‫)‪Executive Support System (ESS‬‬

‫‪E‐supply chain‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎﻣﻊ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬زﻧﺠﻴـﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻨﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ارﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻧﺮماﻓـﺰار ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ وب ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫)‪Expected Value (EV‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ارزش ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ :‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﺿـﺮب ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻤﻜﻦ در اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪E‐tailers‬‬

‫ﺧـــﺮدهﻓﺮوﺷـــﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ‪ :‬ﺧـــﺮدهﻓﺮوﺷـــﻲﻫـــﺎي‬

‫)‪Expense Management Automation (EMA‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ؛ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﻓــﺮد )‪ (B2C‬در‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ داده ورودي و‬

‫ﻣﻐــﺎزهﻫــﺎي ﺑــﺮﺧﻂ‪ .‬ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻔﺮ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺢ را اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪Expert System (ES‬‬

‫‪Ethics‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺒﺮه‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ از ﻣﺘـﺪوﻟﻮژيﻫـﺎي‬

‫اﺧﻼﻗﻴﺎت‪ :‬ﺷﺎﺧﻪاي از ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬

‫اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻳﺎ داﻧﺶ درﺣﻮزهﻫﺎي ﺧﺎص ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ درﺳﺖ ﻳﺎ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫و ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Explicit Knowledge‬‬

‫)‪E‐wallets (digital wallets‬‬

‫ﻛﻴــﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ )ﻛﻴــﻒ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ(‪ :‬ﻳــﻚ ﺟــﺰء‬

‫داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ‪ :‬داﻧﺸﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺪف‪ ،‬ﻣﻨﻄـﻖ و داﻧـﺶ ﻓﻨـﻲ‬

‫ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ در آن ﻛـﺎرﺑﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ ﻛـﺎرت‬

‫ﻣﻲﭘﺮدازد )دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬روﻧﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻨﺪ و‬

‫اﻋﺘﺒﺎري و ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را در آن ذﺧﻴﺮه ﻛـﺮده و ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬

‫ﻏﻴﺮه(‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﻚ ﻣﺠﺪداً اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Exposure‬‬

‫‪Exception reporting‬‬

‫اﻓـــﺸﺎ‪ :‬ﻣـــﻮﻗﻌﻴﺘﻲ در ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﭘـــﺮدازش ﻛـــﻪ ﻣـــﺼﺪاق‬

‫ﮔﺰارش اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺰارش دﻫﻲ ﻛـﻪ در‬

‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻛﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎي‬

‫آن ﺗﻮﺟﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺗـﺎ‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫درﺻﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه ﻳﺎ از ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪13 -‬‬

‫‪Extranet‬‬

‫و ﻛﻠﻲ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪاي اﻳﻤﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺎي ﻛﺎري اﺟﺎزه‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪.‬‬ ‫)‪Frequency Division Multiple Access (FDMA‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧــﻪ ﺑــﺎ ﺗﻮزﻳــﻊ ﻓﺮﻛــﺎﻧﺲ‪ :‬ﭘﺮوﺗﻜــﻞ‬

‫دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻪ ﻗــﺴﻤﺘﻲ از ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي داﺧﻠــﻲ ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ‪ 1G‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫‪F‬‬

‫ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد؛ ‪ ‬و ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﺮاي‬

‫‪Fault tolerance‬‬

‫ارﺗﺒﺎط اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Frontline decision making‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺧـﻂ ﻣﻘـﺪم‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨـﺪي ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ آن‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Functional Management Information System ‬‬ ‫)‪(Functional MIS‬‬

‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤـﻞ ﻋﻴـﺐ‪ :‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اداﻣـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫رﺿﺎﻳﺘﺒﺨﺶ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﻘﺺﻫﺎ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫)‪Financial Value Chain Management (FVCM‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮه ارزش ﻣﺎﻟﻲ‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﺎرﻛﺮدي‪ :‬ﻧـﻮﻋﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫‪Firewalls‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﻛـﺎرﻛﺮدي از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫دﻳﻮارهﻫﺎي آﺗﺶ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪  .‬‬

‫داﺧﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﺮﺳـﻲﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫‪Fuzzy Logic‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﻄــﻖ ﻓــﺎزي‪ :‬روش اﺳــﺘﺪﻻﻟﻲ ﻛــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ از ﻋﻬــﺪه‬

‫‪Flaming‬‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎت ﻏﻴـــﺮ ﺣﺘﻤـــﻲ ﻳـــﺎ ﻧـــﺎﻗﺺ ﺑﺮآﻳـــﺪ‪ .‬ﻳﻜـــﻲ از‬

‫ﭘﺨﺶ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي آﺗـﺸﻴﻦ‪ :‬ﻓﺮﺳـﺘﺎدن ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﻧﺎﺷـﻨﺎس‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺒﺮه‪  .‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦآﻣﻴﺰ و ﺧﺸﻤﻨﺎك‪ ‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬ ‫‪Forward auction‬‬

‫‪G‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺪه‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺮاﺟﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن از آن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫‪General Controls‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ :‬ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻫـﺪف آن‬

‫ﻛﺎﻧﺎل ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮﻧﺪه ﻣﺰاﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫دﻓﺎع از ﻳﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺧﺎص‪.‬‬

‫‪4G‬‬

‫ﻧﺴﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪Genetic Programming‬‬

‫‪Four‐Stage model of planning‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ژﻧﺘﻴﻚ‪ :‬روش ﺣـﻞ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺧﻮدﻛـﺎر ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻣــﺪل ﭼﻬــﺎر ﻣﺮﺣﻠــﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪ :‬ﻣــﺪل ﻛﻠــﻲ‬

‫ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻫـﺰاران ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﻬﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺻـﻠﻲ‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 14‬و‬

‫‪Grid computing‬‬

‫ﭘـــﺮدازش ﮔــــﺮهاي‪ :‬اﺳﺘﻔــــﺎده از ﺷﺒـــﻜﻪﻫــﺎ ﺑــﺮاي‬ ‫ﺑﻬـﺮهﺑﺮداري از ﭼﺮﺧـﻪﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺑﺪون اﺳﺘﻔـﺎده ﻫﻤــﻪ‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌـﻲ‪ ،‬ﻗـﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪Geographical Information System (GIS‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮﻫﺎي ﻳــﻚ ﺷﺒــﻜﻪ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻳﺠــﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴـــﺖﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪،‬‬

‫ﭘـﺮدازش ﻗـﺪرﺗﻤﻨـﺪ‪  .‬‬

‫ﻛــﻪ دادهﻫــﺎي ‪ GSP‬را ﺑــﺮاي ﻧﻤــﺎﻳﺶ در ﻧﻘــﺸﻪ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ‬

‫)‪Group Decision Support System (GDSS‬‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﮔﺮوﻫـﻲ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ و ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫‪Global information systems‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎﻓﺘﻦ راه ﺣـﻞﻫـﺎي ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﻤـﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛـﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺑـﻪ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫)‪Global Positioning System (GPS‬‬

‫‪Group purchasing‬‬

‫ﺧﺮﻳــﺪ ﮔﺮوﻫــﻲ‪ :‬ﺟﻤــﻊآوري ﺳــﻔﺎرشﻫــﺎي ﺧﺮﻳــﺪ از‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﻲ ﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺧﺮﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪.‬‬

‫از ﻣــﺎﻫﻮاره ﻛــﺎرﺑﺮان را ﻗــﺎدر ﻣــﻲﺳــﺎزد ﺟﺎﻳﮕــﺎه ﺧــﻮد در‬

‫‪Group Support Systems (GSSs) ‬‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري ﮔـﺮوهﻫـﺎ را‬

‫‪Globalization‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي‪ :‬از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ارﺗﺒﺎط و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي(‪.‬‬ ‫‪Groupware‬‬

‫ﺟﺪاﻳﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺮوهاﻓﺰار‪ :‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ از ﻛـﺎر اﻓـﺮاد در‬

‫‪Government‐to‐Business (G2B) EC‬‬

‫ﮔﺮوه ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﺮوه را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻘﺎﻳﺪ‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دوﻟــﺖ ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬارﻧﺪ‪  .‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ دوﻟﺖﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ‬ ‫‪Growth strategy‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Government‐to‐Citizens (G2C) EC‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي رﺷﺪ‪ :‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي رﻗـﺎﺑﺘﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺎزار‪،‬‬

‫ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دوﻟــﺖ ﺑـﺎ ﺷــﻬﺮوﻧﺪان‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪  .‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ ﻛــﻪ ﻳــﻚ دوﻟــﺖ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻓﻨــﺎوري ﺗﺠــﺎرت‬

‫‪H‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ )‪ ،(EC‬ﺑــﺮاي ﺷــﻬﺮوﻧﺪان ﺧــﻮد ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ را‬ ‫‪Hackers‬‬

‫ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ‪ :‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ‬

‫‪Government‐to‐Government (G2G) EC‬‬

‫ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ دوﻟــﺖ ﺑــﺎ دوﻟــﺖ‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Honeynets‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺴﻞ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪاي از ﻛﻮزهﻫﺎي ﻋﺴﻞ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﻛـــﻪ در آن واﺣـــﺪﻫﺎي دوﻟﺘـــﻲ ﺑـــﺎ دﻳﮕـــﺮ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪15 -‬‬

‫‪Honeypots‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻨﻲ و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Information economics‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬روﺷﻲ در ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻛـﻪ‬

‫ﻛــﻮزه ﻋــﺴﻞ‪ :‬ﺗﺮﻓﻨــﺪﻫﺎي ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪهاي ﻛــﻪ ﻣﺜــﻞ‬ ‫ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫــﺎي واﻗﻌــﻲ ﻛــﺎر ﻣــﻲﻛﻨﻨـﺪ اﻣــﺎ ﻛــﺎر آﻧﻬــﺎ ﺟــﺬب‬ ‫ﻧﻔﻮذﮔﺮﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Hotspot‬‬

‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را در ﻳـﻚ ﻣﺘـﺪوﻟﻮژي اﻣﺘﻴـﺎزدﻫﻲ در ﺑـﺮ‬

‫ﻧﻘﻄــﻪ داغ‪ :‬ﻧﻘﻄــﻪ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗﻌــﺪادي از‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪Information infrastructure‬‬

‫زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋــﺎت‪ :‬آراﻳــﺶ ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ ﺳــﺨﺖاﻓــﺰار‪،‬‬

‫ﻛــﺎرﺑﺮان ﻣﻮﺟــﻮد در ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼــﻚ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ )ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﭘﺎ(‪.‬‬

‫ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي داده‪ ،‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ و ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫‪I‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬ ‫‪Information overload‬‬

‫ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اراﺋـﻪ دادهﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻴﺶ از‬

‫‪Increasing returns‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ :‬ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻪ ﺑـﻪ رﺷـﺪ ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫ﺳﻮدآوري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪.‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮآﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪Information portal‬‬

‫درﮔﺎه اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﺻﻄﻼح ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑـﺮاي ﻧﻘﻄـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫واﺣﺪ در ﻣﺮورﮔﺮ وب ﺑﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬

‫‪Inference engine‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻨﺘﺎج‪ :‬اﺟﺰاي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧﺒـﺮه ﻛـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮد‬ ‫اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Information‬‬

‫داﺧﻞ ﻳﺎ ﺧﺎرج ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬ﻣﺤﺘﻮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺤﺪود ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Information quality‬‬

‫اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬دادهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑــﺮاي‬ ‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺣﺎوي ﻣﻌﻨﻲ و ارزش ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺻـﺤﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺪاول ﺑﻮدن و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت‪.‬‬ ‫‪Information requirement analysis‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮردﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻛـﺎر آﻧﻬـﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 2‬از ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪.‬‬ ‫)‪Information Resources Management (IRM‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻨﻴـﺖ و‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫‪Information anxiety‬‬

‫ﺗﺸﻮﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﮕـﺮان ﻛﻨﻨـﺪه ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻋـﺪم‬ ‫ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ در روﻳــﺎروﻳﻲ ﺑﺎﻛﻴﻔﻴــﺖ ﻳــﺎ ﻛﻤﻴــﺖ اﻃﻼﻋــﺎت و‬ ‫دادهﻫﺎ در زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬ ‫‪Information architecture‬‬

‫ﻣﻌﻤــﺎري اﻃﻼﻋــﺎت‪ :‬ﻳــﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻣﻨﻄﻘــﻲ‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﺑــﺎﻻ از‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ و ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻳــﺎ ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪.‬‬ ‫‪Information center‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑـﻪ‬

‫‪ - 16‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Information superhighway‬‬

‫‪Intellectual property‬‬

‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻓﻜﺮي‪ :‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎي ﻧـﺎﻣﻠﻤﻮس ﻣﺜـﻞ‪ ،‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪،‬‬

‫ﺷﺎﻫﺮاه اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻠﻲ ﺟﻬﺖ اﻳﺠـﺎد‬

‫ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎ‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﻪ اﻣـﺮوزه ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫‪Intelligent agents‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ رﻓﺘـﺎر و آﻣـﻮزش‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪Information System (IS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن را از‬ ‫‪Intelligent systems‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺮدآوري‪ ،‬ﭘﺮدازش‪ ،‬ذﺧﻴـﺮه‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ داده و اﻧﺘـﺸﺎر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺠﺎري ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺒﺮه و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪.‬‬

‫)‪Information Technology (IT‬‬ ‫‪Internet‬‬

‫ﻓﻨـــﺎوري اﻃـــﻼﻋﺎت‪ :‬اﺟـــﺰاء ﻓﻨــﺎوري ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ :‬ﺷﺒﻜﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧـﻮدﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬

‫اﻃﻼﻋـــﺎت )ﺗﻌــــﺮﻳﻒ ﻣﺤــــﺪود(؛ ﻳـــﺎ ﻣﺠﻤــــﻮﻋﻪاي از‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺳﻴـــﺴﺘـﻢﻫـــﺎي ﭘـــﺮدازش در ﻳـــﻚ ﺳـــﺎزﻣﺎن )ﺗﻌـــﺮﻳﻒ‬

‫دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪارس و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن را ﺑـﻪ‬

‫ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ(‪.‬‬

‫ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Information technology architecture‬‬ ‫‪Internet economy‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪.‬‬ ‫)‪Internet telephony (Voice‐over IP‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ )اﻧﺘﻘﺎل ﺻﺪا از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ(‪ :‬ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫ﻓﻨــﺎوري ﻛــﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤــﻪﻫــﺎي راه دور را از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ و‬ ‫ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ راه دور ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Internet of things‬‬

‫اﻳﻨﺘـــﺮﻧﺖ اﺷﻴـــﺎء‪ :‬ﺷﺒ ــﻜﻪاي ﻛــﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ را ﺑــﺮاي‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ ﻳـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻ از‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬روي وب ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Innovation strategy‬‬

‫اﺳـــﺘﺮاﺗﮋي اﺑـــﺪاﻋﻲ‪ :‬اﺳـــﺘﺮاﺗﮋي رﻗـــﺎﺑﺘﻲ در ﻣﻌﺮﻓـــﻲ‬ ‫ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﻗــﺮاردادن وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪ در ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﺧــﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟــﻮد و ﻳــﺎ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬ ‫راهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪.‬‬ ‫‪Intangible benefits‬‬

‫ردﻳﺎﺑﻲ ﺗـﻚ ﺗﻚ ﻛﺎﻻﻫﺎ از ﻣﻴﺎن زﻧﺠﻴﺮة ﺗـﺄﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺷـﻴﺎء‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ :‬ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﺨﺘﻲ ﻣـﻲﺗـﻮان ارزش‬

‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Internet Relay Chat (IRC‬‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮي آﺳـﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﮔﻔﺘﮕـﻮي‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ اﺟـﺎزة دﻳـﺪن ﮔﻔﺘﮕـﻮي‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛـﺮد‪) .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل اﻧﻌﻄـﺎف ﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ(‪.‬‬ ‫)‪Intellectual capital (intellectual assets‬‬

‫داراﻳﻲ ﻣﻌﻨﻮي‪ :‬داﻧﺶ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪17 -‬‬

‫‪Internet 2‬‬

‫در زﻣــﺎن ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز‪ ،‬در ﻣﺤــﻞ ﻛــﺎر وارد ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻫﺰﻳﻨــﻪ اﻧﺒــﺎرداري‪ ،‬وﻗﻔــﻪ و اﺳــﺮاف را ﺑــﻪ ﺣــﺪاﻗﻞ‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ‪ :2‬اﺑﺘﻜــﺎر دوﻟــﺖ آﻣﺮﻳﻜــﺎ ﻛــﻪ از اﺑــﺪاﻋﺎت‬

‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ ﻛـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ‬

‫‪K‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Key‐word banner‬‬

‫)‪Interorganizational Information Systems (IOSs‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻛﻠﻴـﺪواژه‪ :‬ﻋﻼﻣـﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي اﻃﻼﻋــﺎت ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي‬

‫ﻫﻨﮕﺎم درﺧﻮاﺳﺖ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﺔ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ‪ ‬از ﻣﻮﺗـﻮر‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Knowledge‬‬

‫‪Intrabusiness (interorganizational) commerce‬‬

‫داﻧـﺶ‪ :‬دادهﻫــﺎ و ﻳـﺎ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺮاي رﺳــﺎﻧﺪن ﻓﻬــﻢ‪،‬‬

‫ﺗﺠــﺎرت درون ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﺑــﻴﻦ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ(‪ :‬ﺗﺠــﺎرت‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬آﻣﻮزشﻫﺎي اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻬـﺎرت‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑـﻴﻦ‬

‫و ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺶ ﻳﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎر(‪  .‬‬ ‫‪Intranet‬‬

‫‪Knowledge audit‬‬

‫ﻣﻤﻴــﺰي داﻧــﺶ‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ داﻧــﺶ ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن‪،‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ داﺧﻠـﻲ‪ :‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺻﺎﺣﺐ داﻧـﺶ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺟﺮﻳـﺎن آن)اﮔـﺮ ﻛـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬

‫ﭘﺮوﺗﻜــﻞﻫــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﺑــﺎ ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘــﻲ ﻣﺜــﻞ‬

‫دارد( در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬

‫ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪IT governance‬‬

‫‪Knowledge base‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺣﻘﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و روﻳـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪﻫـﺎي رﺳـﻤﻲ‬

‫ﻛــﻪ در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻳــﻚ ﻣــﺸﻜﻞ ﺧــﺎص در ﻳــﻚ ﺟــﺎ‬

‫ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺑـﺮاي ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟﻬـﺖ ﻫـﻢ راﺳـﺘﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدن ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻳﺴﻚ‬ ‫‪Knowledge discovery‬‬

‫و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺸﻒ داﻧـﺶ‪ :‬ﺑـﻪ ﻛـﺸﻒ داﻧـﺶ در ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﻫـﺎي داﻧـﺶ‬

‫‪IT planning‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪه از‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫)‪Knowledge discovery in databases (KDD‬‬

‫ﻛﺸﻒ داﻧﺶ در ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﺎي داده‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج داﻧـﺶ‬ ‫از ﺣﺠــﻢ ﺑــﺎﻻي دادهﻫــﺎ در ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده )ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل در‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده(‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دادهﻛﺎوي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Knowledge Management‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ :‬روﻧﺪي ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‪،‬‬

‫زﻳﺮﺑﻨــﺎي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت و ﺳــﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ در‬ ‫ﺳﻄﺢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪J‬‬ ‫)‪Just‐In‐Time (JIT‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﻪ ﻣﻮاد و ﻗﻄﻌـﺎت‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 18‬و‬

‫‪Legacy systems‬‬

‫اﻧﺘﺨـــﺎب‪ ،‬ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺘـــﺸﺎر و اﻧﺘﻘـــﺎل اﻃﻼﻋـــﺎت و‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻗــﺪﻳﻤﻲ‪ :‬ﺳﻴــﺴﺘﻢﻫــﺎي ﻗــﺪﻳﻤﻲﺗــﺮ ﻛــﻪ در‬

‫ﻣﻬﺎرتﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺣﺎﻓﻈـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ دارﻧﺪ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫﻨـﻮز‬

‫ﻳﺎري ﻧﻤﻮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪ درون‬

‫ﻗــﺎدر ﺑــﻪ ﺑــﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫــﺎ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻣﻜــﺎن دارد ﻧﻴــﺎزي ﺑــﻪ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات آﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺮاي روﻳﺎروﻳﻲ ﺑـﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Knowledge management suites‬‬

‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ :‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫)‪Location‐based Commerce (l‐commerce‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر‪ :‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر ﻛﻪ اﻓﺮاد‬ ‫را در ﻣﻜﺎنﻫﺎ و زﻣﺎنﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻫﺪفﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Lock‐in effect‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻣﻠﻲ از اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان‪ ‬از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻮآوري اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪Knowledge Management System (KMS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي‪ :‬ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ از ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻣﺤـﺼﻮل‬

‫داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﺑﻨﮕﺎه را ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺑﻬﺴﺎزي ﻛـﺮده و ﺑـﻪ‬

‫رﻗــﺎﺑﺘﻲ دﻳﮕــﺮ ﻛــﻪ ﻧﺎﺷــﻲ از ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ ﻳــﺎدﮔﻴﺮي ﻧﺤــﻮه ﺑــﻪ‬

‫آن ﺳﺮﻋﺖ ﻣـﻲﺑﺨـﺸﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃـﺮاف ﻣﺨـﺰن و ﻳـﺎ‬

‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻔﺎوت ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Knowledge repository‬‬ ‫‪Lotus Notes Domino‬‬

‫ﻳــﻚ ﺑــﺴﺘـﻪ ﮔــﺮوهاﻓـــﺰار ﻛــﻪ اﺑﺰارﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـــﻲ ﻣﺜــﻞ‬

‫ﻣﺨﺰن داﻧﺶ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از داﻧـﺶ‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﺑﺮﺧﻂ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪Knowledge Workers‬‬

‫و اﺷـــﺘﺮاك ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪ را ﺑـــﺮاي ﻛـــﺎر ﮔﺮوﻫـــﻲ در اﺧﺘﻴـــﺎر‬

‫داﻧــﺸﻮر‪ :‬اﻓــﺮادي ﻛــﻪ اﻳﺠــﺎد و اﺳــﺘﻔﺎده از داﻧــﺶ‪ ،‬ﺑﺨــﺶ‬

‫ﻣﻲﮔﺬارد‪  .‬‬

‫ﻣﻬﻤﻲ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﺎري آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪M‬‬

‫‪Knowware‬‬

‫داﻧﺶاﻓﺰار‪ :‬ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Management by Maxim‬‬

‫‪L‬‬

‫ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺎﻛـﺴﻴﻢ‪ :‬روﺷـﻲ ﻛـﻪ را ‪ ‬ﺑـﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫اﻟﺰاﻣــﺎت زﻳﺮﺑﻨــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ راﻫﺒﺮدﻫــﺎ و اﻫــﺪاف ﺷــﺮﻛﺖ‬

‫‪L‐commerce‬‬

‫ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ دارﻧــﺪ‪ ،‬ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔــﺬاري در زﻳﺮﺑﻨــﺎي ﻓﻨــﺎوري‬

‫ﺗﺠـ ــﺎرت ﻏﻴﺮﺳﻴـ ــﺎر‪ :‬رﺟـ ــﻮع ﺷـ ــﻮد ﺑـــﻪ ﺗﺠـ ــﺎرت‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎنﻣﺤـﻮر‪.‬‬

‫)‪Management Information Systems (MISs‬‬

‫‪Leaky Knowledge‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬

‫داﻧﺶ ﺳﻴﺎل‪ :‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ‬

‫اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت روزﻣﺮه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ را ﺑﻌﺪ از ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﺮك ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪M‐commerce‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪ :‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻴﺎر‪.‬‬

‫و ‪19 -‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺣﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪M‐wallet‬‬

‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺳﻴﺎر‪ :‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺳﻴﺎر‪.‬‬

‫)‪Management service provider (MSP‬‬

‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ :‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪهاي ﻛـﻪ ﺑـﺎ در‬ ‫‪Metadata‬‬

‫ﻳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺷـﺘﺮاك‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را از راه‬

‫اﺑﺮداده‪ :‬دادهﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎ و اﺧﺘـﺼﺎرات اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫دور ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪،CRM ،ERP‬‬

‫درﺑﺎره دادهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻳــﻮارهﻫــﺎي آﺗــﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺗﺠــﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ‬ ‫‪Metasearch engines‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ(‪.‬‬

‫اﺑﺮﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟـﺴﺘﺠـﻮ‪ :‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻧﻤﺎﻳـﻪﺳـﺎزي وﻳـﮋه ﻛـﻪ‬

‫)‪Management support systems (MSSs‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‪ :‬ﻓﻨـﺎوري ﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬

‫ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎي ﻣﻄــﺮح ﺷـﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻛﺎرﺑــﺮان‪ ،‬ﻳﻜﭙــﺎرﭼﻪ‬

‫ﻛﻼن ﺟﻬﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣـﺪﻳﺮان‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر‪،‬‬

‫ﻣﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﻳـﺎر‬ ‫‪Metcalfe’s Law‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺖﻛﺎﻟﻒ‪ :‬اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ارزش رﺷـﺪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﺑﺮان اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪Manufacturing Resource Planning (MRP II‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ :‬ﻳﻚ ﻣـﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي ﻛـﻪ‬ ‫‪Metric‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻤﻲ‪ :‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺨﺺ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻲ را ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻣﻮاد ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬ ‫‪Metric benchmarks‬‬

‫)‪Marketing Transaction Database (MTD‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﺗﺮاﻛﻨـــﺶ ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ‪ :‬ﻳــﻚ ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده‬

‫ﻣﺤﻚزﻧﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤـﻲ‪ :‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﻛﻤـﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل درآﻣــﺪ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻨﺠــﺎﻳﺶ رﻳﺰﭘﺮدازﻧــﺪه و‬ ‫ﻏﻴﺮه(‪.‬‬

‫‪Mass customization‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ اﻧﺒﻮه‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌﺪاد زﻳـﺎدي از ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬

‫)‪Mobile commerce (m‐commerce, m‐business‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺳـﻴﺎر‪ :‬ﻫـﺮ ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪Mobile computing‬‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺮﻛﺖ ‪  .(Dell‬‬ ‫)‪Material Requirements Planning (MRP‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ :‬ﻳـﻚ ﻣـﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫)ﻣﻌﻤـــﻮﻻً ﻛﺎﻣﭙﻴـــﻮﺗﺮي ﺷــﺪه( ﻛــﻪ ﻣﺤــﺼﻮل‪ ،‬ﺧﺮﻳــﺪ و‬

‫ﭘــﺮدازش ﺳــﻴﺎر‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ در ﻳــﻚ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ(‬

‫ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد‪  .‬‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 20‬و‬

‫‪Mobile handset‬‬

‫‪Moore’s Law‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر‪ :‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺘﻲ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ‪ :‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻴﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬

‫ﻫﺮ ‪ 18‬ﻣﺎه‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬

‫ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ )ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ‪ (PDA‬و ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎر )ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮﺷﻲ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﺎر ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Mobile portal‬‬

‫‪Multidimensional database‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕــﺎه داده ﭼﻨﺪﺑﻌــﺪي‪ :‬ﻣﺨــﺎزن داده ﺗﺨﺼــﺼﻲ ﻛــﻪ‬

‫درﮔﺎه ﺳﻴﺎر‪ :‬دروازهاي ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺳـﻴﺎر‬

‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي را ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﺎﺣﻴـﻪﻫـﺎي‬

‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘـﻮا و ﺧـﺪﻣﺎت را ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻓﺮد ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪.‬‬

‫ﺳﻴﺎر ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Mobile wallet (m‐wallet‬‬

‫‪Multidimensionality‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻞ داده از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮرﺳـﻲ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻋﺎﻣـﻞ‪:‬‬

‫ﻛﻴﻒ ﭘﻮل ﺳﻴﺎر‪ :‬ﻓﻨـﺎوري ﻛـﻪ دارﻧـﺪﮔﺎن ﻛـﺎرت را ﻗـﺎدر‬

‫اﺑﻌﺎد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎﻧﺎلﻫـﺎ(‪،‬‬

‫ﻣﻲﺳـﺎزد ﺗﺎ ﺧـﺮﻳﺪ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻴـﻚ از وﺳﻴـﻠﻪ ﺳﻴـﺎر ﺧﻮد‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺣﺠﻢ ﻓﺮوش و ﺳﺮ ﺷﻤﺎري( و زﻣﺎن‪.‬‬

‫اﻧﺠـﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻴـﻒ ﭘﻮل ﺑﻲﺳﻴـﻢ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬

‫)‪Multimedia Messaging Service (MMS‬‬

‫اﺳﺖ‪  .‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﻲ ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻧﻪاي‪ :‬ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﭘﻴـﺎمرﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺎﻧﻪ ﻗﻮي را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪Model (in decision making‬‬

‫ﻣﺪل )در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي(‪ :‬ﻳﻚ اراﺋﻪ ﺳﺎده ﻳﺎ ﺧﻼﺻﻪاي از‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي ﻣﺠـﺎزي‬

‫‪N‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫)‪Natural Language Processor (NLP‬‬

‫)‪Model‐based Management System (MBMS‬‬

‫ﭘﺮدازشﮔﺮ زﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ :‬ﻳـﻚ واﺳـﻂ ﻛـﺎرﺑﺮ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺪل‪ :‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻧـﺮماﻓـﺰاري‬

‫داﻧــﺶ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻛــﺎرﺑﺮ اﻣﻜــﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤــﻪ ﺑــﺎ ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار‪ ،‬ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺪل‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Network effects‬‬

‫‪Model marts‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺪل‪ :‬اﻧﺒﺎرﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ داﻧـﺶ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ‬

‫ﺗﺄﺛﻴـﺮات ﺷﺒﻜﻪ اي‪ :‬ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اي ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﭘﻴـﺸﺘﺎز‬

‫ﺑﺨﺸﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي‬

‫ﻳــﻚ ﺻــﻨﻌﺖ‪ ،‬از ﭘﺎﻳﮕــﺎه ﺑــﺰرگ ﻛــﺎرﺑﺮان و ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫ﻛــﺸﻒ داﻧــﺶ ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺗــﺼﻴﻤﺎت ﮔﺬﺷــﺘﻪ اﻳﺠــﺎد‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓـﺖ‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي داده‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Model warehouses‬‬ ‫‪Network storage devices‬‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﺪل‪ :‬اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ داﻧﺶ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ذﺧﻴﺮه ﺷﺒﻜﻪ اي‪ :‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ذﺧﻴـﺮه اي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي ﻛـﺸﻒ داﻧـﺶ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ( ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﺪه و‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺼﻴﻤﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داده‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪1G‬‬

‫ﻧﺴﻞ اول‪ :‬ﻧﺴﻞ اول ﻓﻨﺎوري ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ آﻧـﺎﻟﻮﮔﻲ ﺑـﻮده‬

‫و ‪21 -‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺑﺮاي اﺷﺘﺮاك داده در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪Networked computing‬‬ ‫)‪Online Analytical Processing (OLAP‬‬

‫ﭘــﺮدازش ﺷــﺒﻜﻪاي‪ :‬زﻳﺮﺑﻨــﺎي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻛــﻪ‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻂ‪ :‬ﭘﺮدازش و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده در ﺣﻴﻦ‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑـﺮاي ﭘـﺮدازش ﺗﻮزﻳـﻊ ﺷـﺪه را ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫اﻧﺠﺎم ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪.‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه‬

‫‪Online processing‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺑﺮﺧﻂ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ وﻗـﻮع‬

‫داده ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤـﻮده و ﺑـﺎ ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ‪ ،‬روي آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪون وﻗﻔﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Neural computing‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻋﺼﺒﻲ‪ :‬ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺑـﻪ اراﺋـﻪ داﻧـﺶ و‬

‫)‪Online Transaction Processing (OLTP‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﺮدازش ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺠﻢ‬

‫ﭘﺮدازش ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﺮﺧﻂ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﻛـﻪ‬

‫ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬

‫ﺑﺮاﺳــﺎس ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺮوﻳﺲدﻫﻨــﺪه‪ /‬ﺳــﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧــﺪه‪ ،‬ﺑــﻪ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺟـﺎزه ورود ﺑـﻪ ‪ ،TPS‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Niche strategy‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺪف‪ :‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب ﻳـﻚ‬

‫‪Operational data store‬‬

‫ﻣﺨﺰن داده ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ‪ :‬ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده ﻛـﻪ داده ﻫـﺎي‬

‫ﺑﺨــﺶ ﻣﺤــﺪود )ﺑــﺎزار ﻫــﺪف( و ﺑﺮﺗــﺮ ﺑــﻮدن در ﻛﻴﻔﻴــﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ در آن ﺑﺎزار‪.‬‬

‫ﺻﺤﻴﺢ را ﺑـﺮاي ﻋﻤﻠﻴـﺎت‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺣـﺴﺎس و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬

‫‪O‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Optimization‬‬

‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ :‬روﻳﻜﺮدي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ راه ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻪ در ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫‪Object technology‬‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺷﺊ ﻣﺤﻮر‪ :‬ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار را ﻣﻤﻜـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ واﺣـﺪﻫﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاري ﮔﺸﺘﻪ و ﻳﺎ دوﺑـﺎره ﻣـﻮرد‬

‫‪Organizational (institutional) Decision Support ‬‬ ‫)‪System (ODSS‬‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ ،‬و ﺷــﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻧﻮﻳــﺴﻲ ﺷــﺊﮔــﺮا‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻳـﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺷـﺒﻜﻪاي ﻛـﻪ‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺷﺊﮔﺮا و ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰا و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑـﺮاي وﻇـﺎﻳﻒ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬

‫ﺑﺮ ﺷﺊﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ و اﻧﻔﺮادي ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Organizational knowledge base‬‬

‫‪Offshore outsourcing‬‬

‫ﺑــﺮونﺳــﭙﺎري ﺑــﺮونﻣــﺮزي‪ :‬اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﺮوﺷــﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از داﻧـﺶ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ و ﻳـﺎ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮان ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬

‫‪ - 22‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Outsourcing‬‬

‫‪Personal portals‬‬

‫درﮔــﺎهﻫــﺎي ﺷﺨــﺼﻲ‪ :‬دروازهﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ ﻛــﻪ‬

‫ﺑﺮونﺳﭙﺎري‪ :‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪه وﻳـﮋه ﺑـﺮاي اﺷـﺨﺎص را ﻣـﻮرد ﻫـﺪف‬

‫از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺎرﺟﻲ )ﺑﻴﺮون از ﺷﺮﻛﺖ(؛ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫آن از ﻃﺮﻳﻖ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ‪  .‬‬ ‫‪Person‐to‐person payment‬‬

‫‪P‬‬

‫ﭘﺮداﺧــﺖﻫــﺎي ﻓــﺮد ﺑــﻪ ﻓــﺮد‪ :‬ﺷــﻜﻠﻲ از ﭘــﻮل ﻧﻘــﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮه ﺑﻴﻦ دو ﻓﺮد‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ﻳـﻚ‬

‫)‪Partner‐Relationship Management (PRM‬‬

‫ﻓﺮد و ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﺪون اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬

‫ﻣﺪﻳـﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺎ‪ :‬اﺳﺘـﺮاﺗﮋي ﻛـﺎري ﻛـﻪ ﻧﻴــﺎز‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﺠـﺎد راﺑﻄﻪاي ﻃــﻮﻻﻧﻲ ﺑـﺎ ﺷــﺮﻛﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺑـﺎ‬ ‫‪Pervasive computing‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﭘﺮدازش ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻛـﻪ در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﻃـﺮف ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮ اﺳـﺖ را درك‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮدازش در اﺷـﻴﺎء اﻃـﺮاف ﻣـﺎ ﺗﻌﺒﻴـﻪ‬

‫‪Pattern recognition‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻟﮕﻮ‪ :‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨـﺪي ﻳـﻚ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪Piracy‬‬

‫دزدي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ :‬دزدي ﻣﺤﺘﻮاي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪.‬‬

‫ﻣــﻮرد در ﻳــﻚ ﮔــﺮوه از ﭘــﻴﺶ ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺷــﺪه‪ ،‬ﺑــﺎ ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﺮوه‪.‬‬

‫‪Pop‐under‬‬

‫‪Peer‐to‐Peer (P2P) architecture‬‬

‫ﭘﻨﺠـﺮه ﻫـﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎﺗﻲ زﻳـﺮﻳﻦ‪ :‬ﺗﺒﻠﻴﻐــﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ از ﺷـﺒﻜﻪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫ﺧـﻮدﻛﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎن ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪه و در زﻳـﺮ ﭘﻨﺠـﺮه ﻓﻌـﺎل‬

‫ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻓﺎﻳﻞﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻧـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮور ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬ ‫‪Permission marketing‬‬

‫‪Pop‐up ad‬‬

‫ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ زﺑﺮﻳﻦ‪ :‬ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠـﺎز‪ :‬روﺷـﻲ از ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﻪ از اﻓـﺮاد ﺑـﺮاي‬

‫ﺑﺎ ﻳـﻚ ﻓﺮﻣـﺎن ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪه و در روي ﭘﻨﺠـﺮه ﻓﻌـﺎل ﻧﻤﺎﻳـﺎن‬

‫ﻗﺒــﻮل داوﻃﻠﺒﺎﻧــﺔ ﭘﻴــﺎمﻫــﺎي ﭘــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻂ اﺟﺎره ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪Personal Digital Assistant (PDA‬‬

‫‪Portals‬‬

‫درﮔــﺎهﻫــﺎ‪ :‬دروازهﻫــﺎي اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ وب ﺑــﻪ‬

‫دﺳﺘﻴﺎر دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺨﺼﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻲﺳـﻴﻢ دﺳـﺘﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ در ﭘﺮدازش ﺷﺒﻜﻪاي‪.‬‬

‫ﻛﻮﭼﻚ‪  .‬‬ ‫‪Practice approach‬‬

‫)‪Personal Information Manager (PIM‬‬

‫روﻳﻜﺮد ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ :‬روﻳﻜﺮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ ﻛﻪ اﻛﺜـﺮ داﻧـﺶ‬

‫ﻣــﺪﻳﺮاﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨــﺼﻲ‪ :‬ﻳــﻚ ﺑــﺴﺘﻪ ﻧــﺮماﻓــﺰاري ﺑــﺮاي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﻨﻬـﺎن ﻓـﺮض ﻛـﺮده و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺪﻳﺮان‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Programming attack‬‬

‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده ﻏﻴﺮ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ از ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي‬

‫ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ در اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاري اﻳﻦ داﻧـﺶ‪ ،‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﺮمﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬وﻳﺮوسﻫـﺎ و رد‬ ‫ﺣﻤﻼت ﻋﺪم اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫و ‪23 -‬‬

‫‪Price‐ to‐performance ratio‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻣﻴﻠﻴــﻮنﻫــﺎ دﺳــﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ در ﻫــﺮ ﺛﺎﻧﻴــﻪ‪ ،‬ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻗــﺪرت‬

‫‪Project planning‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﭘﺮوژه‪ :‬ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛــﺎرﺑﺮدي ﺧــﺎص را ﻣــﻲﺗــﻮان از ﻃﺮﻳــﻖ آن ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪،‬‬ ‫زﻣﺎنﺑﻨﺪي و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤـﻮد؛ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 4‬از ﻣـﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪.‬‬ ‫‪Primary activities‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻـﻠﻲ‪ :‬در ﻣـﺪل زﻧﺠﻴـﺮة ارزش ﭘـﻮرﺗﺮ‪ ،‬آن‬ ‫دﺳﺘﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣـﻮاد‪،‬‬ ‫ﭘﺮدازش‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺳـﭙﺲ ﺗﺤﻮﻳـﻞ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي‬

‫‪Public exchange‬‬

‫ﺗﺎﻻر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮرس‪ :‬ﻳﻚ ﺑـﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺧﺮﻳﺪار اﺳﺖ و ورود ﺑﻪ آن ﺑﺮاي‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻣﺜﻞ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Process approach‬‬

‫ﻫﻤــﻪ اﻣﻜــﺎنﭘــﺬﻳﺮ اﺳــﺖ‪ .‬اﻏﻠــﺐ ﺗﻮﺳــﻂ دﻳﮕــﺮ ﺑﺎزارﻫــﺎي‬

‫روﻳﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨـﺪي‪ :‬روﻳﻜـﺮد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﺮﻳﺪاري و راهاﻧﺪازي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﻨﺘـﺮلﻫـﺎي رﺳـﻤﻲ‪،‬‬

‫‪Publishing portals‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫درﮔﺎه ﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ‪ :‬دروازه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﮔــﺮوهﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺎ ﻋﻼﻳــﻖ ﺧــﺎص در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪهاﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻦ دروازهﻫﺎ اﻧﺪك اﺳﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺑﺮﺧﻂ ﮔﺴﺘﺮدهاي را در ﻳﻚ ﻓـﻀﺎي ﺧـﺎص‬

‫‪Process‐centric integration‬‬

‫ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﻣﺤــﻮر‪ :‬راه ﺣــﻞﻫــﺎي ﻳﻜﭙــﺎرﭼﮕﻲ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﺪه از ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﮕﺮش ﻣﻴﺎناﻓﺰار ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪Product Lifecycle Management (PLM‬‬

‫‪Q‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ :‬ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻛـﻪ‬ ‫‪Quality of life ‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ :‬ﻣﻌﻴﺎري ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر در دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ رﺳﻴﺪهاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪R‬‬ ‫)‪Radio Frequency Identification (RFID‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ‪ :‬واژة ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي آن دﺳﺘﻪ از‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗـﺪارﻛﺎت وﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را در‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫وب‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫‪Productivity paradox‬‬

‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻬﺮه وري‪ :‬ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي‬ ‫ﻛــﻼن ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت در اﻗﺘــﺼﺎد و ﻣﻴــﺰان ﻧــﺴﺒﺘﺎ ﻛــﻢ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻬﺮهوري‪.‬‬

‫‪ - 24‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Reverse auction‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺪه ﻣﻌﻜﻮس‪ :‬ﻣﺰاﻳﺪهاي ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺮﻳـﺪار ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ‬

‫ﻓﻨــﺎوريﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ از اﻣــﻮاج رادﻳــﻮﻳﻲ ﺑــﺮاي ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺗﻚ ﺗﻚ اﻗﻼم‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳــﻚ ﺳــﺎزﻣﺎن اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺧﺮﻳــﺪ ﺧــﺪﻣﺘﻲ ﻳــﺎ ﻣﺤــﺼﻮﻟﻲ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﻮده و ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺒـﺎﻟﻎ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Random banner‬‬

‫ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﺗﻔﺎﻗﻲ‪ :‬ﻋﻼﺋـﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫اﺗﻔﺎﻗﻲ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Reverse engineering‬‬

‫‪Real options ‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻜﻮس‪ :‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ‪ :‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري ﻧﻬﻔﺘـﻪ در‬

‫ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي آﻣـﺎدﮔﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻛﻼن؛ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳـﻦ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺎري و آﻳﻨﺪه ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ آﻳﻨـﺪه را در ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻮدآوري‬ ‫‪RFID‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪  .‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ‪ :‬ﺑـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ رادﻳـﻮﻳﻲ‬ ‫رﺟﻮع ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Reintermediation‬‬

‫واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺠـﺪد‪ :‬زﻣـﺎﻧﻲ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ ﻛـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫‪Risk management‬‬

‫واﺳﻄﻲ ﻣﺜﻞ دﻻلﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺨـﺼﺺ و ﺧـﺪﻣﺎت ارزش اﻓﺰاﻳـﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‪ :‬روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ رﻳﺴﻚ ﺑـﺎﻟﻘﻮهاي را ﻛـﻪ‬

‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕـﺎم اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠـﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﭘﺮوژه و ﻣﺸﻜﻼت آن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد را ﻣﺸﺨﺺ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﺬف ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ رﻳﺴﻚ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﺳﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪Request for Proposal (RFP‬‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ :‬ارﺳﺎل اﺳﻨﺎد ﺑﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﮔـﺎن‬

‫‪S‬‬

‫ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺑﺮاي دﻋﻮت آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ اراﺋـﺔ ﻃﺮﺣـﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت و‬

‫‪Sales automation software‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻧﺎن را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻓﺮوش‪ :‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻬﺮهوري ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﻛﺮدن ﻛﺎر ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪Resource‐Based View (RBV‬‬

‫ﻧﮕﺮش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬اﻟﮕﻮي ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬

‫‪Sales‐force automation‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ داراي ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻧﻴﺮوي ﻓﺮوش‪ :‬ﻧﺮماﻓﺰار و ﺳﺨﺖاﻓـﺰاري ﻛـﻪ‬

‫را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎن‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺣﻴﻦ ﻛﺎر و اﻏﻠﺐ ﺑـﻲﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻬـﺖ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﻛﺮدن ﺑﻌﻀﻲ از وﻇﺎﻳﻔﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Resource allocation‬‬ ‫‪SAP R/3‬‬

‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺨﺖاﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮماﻓـﺰار‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮﺟـﺴﺘﺔ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن )از ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫داده‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼت‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬

‫‪(SAP  AG‬؛ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻛـﻪ‬

‫اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم از ﻣﺪل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺶ از ‪ 70‬ﻣﺪل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪25 -‬‬

‫‪Scenario planning‬‬

‫از ﺑـــﺎزار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـــﻲ ﺧـــﺼﻮﺻﻲ ﺧـــﻮد و ﻳـــﺎ از ﺑـــﺎزار‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻨﺎرﻳﻮ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺘـﺪوﻟﻮژي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Semantic web‬‬

‫وب ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﺔ ﮔﺴﺘﺮدهاي از وب ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻨﺎي‬

‫ﻳــﻚ ﻣﺤــﻴﻂ ﻧــﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑــﺎ ﺳــﻨﺠﺶ ﺳــﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ؛‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎﻻت‪.‬‬ ‫‪SCM software‬‬

‫ﻣﻬـــﻢﺗـــﺮي ﻣـــﻲﻳﺎﺑﻨـــﺪ و دادهﻫـــﺎ ﺑـــﺮاي اﺗﻮﻣﺎﺳـــﻴﻮن‪،‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺠﺪد در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪Sensitivity analysis‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬

‫ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑـﺎرة ﺑﺨـﺶﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮة‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Scoring methodology‬‬

‫ورودي ﺑﺮاي ﻳﻚ راه ﺣﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪.‬‬ ‫‪Server‬‬

‫ﺳﺮور‪ :‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑﻪ‬

‫ﻣﺘـﺪوﻟﻮژي اﻣﺘﻴﺎزﺑﻨـﺪي‪ :‬ﻣﺘـﺪوﻟﻮژي ﻛـﻪ ‪ ‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ را ﺑـﺎ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص وزن و اﻣﺘﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ وزن ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺮوﻳﺲﮔﻴﺮﻧﺪه روي ﺷﺒﻜﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Service‐level Agreements (SLAs‬‬

‫ﻣﻮاﻓﻘــﺖﻧﺎﻣــﻪ ﺳــﻄﺢ ﺧــﺪﻣﺎت‪ :‬ﻣﻮاﻓﻘــﺖﻫــﺎي رﺳــﻤﻲ‬

‫‪Screen sharing‬‬

‫اﺷﺘﺮاك ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ :‬ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ ﺑﺮاي دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‪،‬‬

‫)ﻗﺮاردادﻫﺎي( ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺎر ﺑـﻴﻦ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ و‬

‫اﻣﻜﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه و اﻋﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات روي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﻣﻘﺪور ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫‪Screenphone‬‬

‫)‪Short Messaging Service (SMS‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه‪ :‬ﻓﻨﺎوري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﻜـﺎن ﻓﺮﺳـﺘﺎدن‬

‫ﺗﻠﻔﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ :‬ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ رﻧﮕـﻲ‪،‬‬

‫ﭘﻴﺎم ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺘﻨﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﮔﻮﺷﻲﻫﺎي ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﺻــﻮرت اﻣﻜــﺎن ﺻــﻔﺤﻪ ﻛﻠﻴــﺪ‪ ،‬ﻟﻴــﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ و‬

‫‪Simulation‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻴــﻪﺳﺎزي‪ :‬ﺗﻜﻨﻴــﻜﻲ ﺑﺮاي اﺟـﺮاي آزﻣﺎﻳـﺶﻫﺎ ﻛـﻪ از‬

‫‪Search engines‬‬

‫ﻣـﺪل ﺳﻴﺴﺘـﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﺮاي ﺗﻘﻠﻴــﺪ از واﻗﻌﻴــﺖ اﺳﺘــﻔﺎده‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ :‬ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎي ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬

‫ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫را ﻣﻴﺎن ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺻﺪﻫﺎ ﺻﻔﺤﺔ وب ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Self‐healing computers‬‬

‫‪Smart appliances‬‬

‫ﻟﻮازم ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﻟﻮازم ﺧـﺎﻧﮕﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺧﻮد درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ :‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي از راه ﺷـﺒﻜﻪ ﺧـﺎﻧﮕﻲ و ﻳـﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬

‫ﻣــﺸﻜﻼت ﺧــﻮد را ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮده و ﻗﺒــﻞ از اﻳــﻦ ﻛــﻪ ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮاب ﺷﻮد آن را رﻓﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Smart card‬‬

‫ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﻛـﺎرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺣـﺎوي ﻳـﻚ رﻳﺰﭘﺮدازﻧـﺪه‬

‫‪Sell‐side marketplace‬‬

‫ﺑﺎزار ﻃﺮف ﻓﺮوش‪ :‬ﻣﺪل ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬

‫‪ - 26‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Spamming‬‬

‫)ﺗﺮاﺷـﻪ( اﺳﺖ و اﻳـﻦ رﻳﺰﭘــﺮدازﻧﺪه ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ذﺧﻴـﺮه ﺣﺠـﻢ‬

‫ﻧﺸﺮ ﻫﺮزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ :‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﺴﺎن ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﺪون‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬـﻲ از اﻃـﻼﻋﺎت )ﺷﺎﻣـﻞ ﻣﺒــﺎﻟﻎ ذﺧﻴـﺮه ﺷﺪه ﻫﻢ‬

‫اﺟﺎزه از درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه‪.‬‬

‫ﻣــﻲﺷ ــﻮد( را ﺑــﻪ ﻛــﺎرت ﻣــﻲدﻫ ــﺪ و ﭘ ــﺮدازش را اﺟــﺮا‬ ‫‪Speech recognition‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺪا‪ :‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻛﻠﻤـﺎت‬ ‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪Smart terminal‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﻳـﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻛـﻲﺑـﺮد‪ ،‬ﺻـﻔﺤﻪ‬ ‫‪Speech understanding ‬‬

‫ﻧﻤــﺎﻳﺶ و دراﻳــﻮ ﻓــﺸﺮده ﺑــﻮده و ﻗــﺎدر ﺑــﻪ اﻧﺠــﺎم وﻇــﺎﻳﻒ‬

‫ﻓﻬـﻢ ﻛـﻼم‪ :‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴـﻮﺗﺮ در ﻓﻬـﻢ ﻣﻌﻨـﻲ ﺟﻤــﻼت‪،‬‬

‫ﻣﺤﺪود ﭘـﺮدازش اﺳـﺖ و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل ﻗـﺪرت ﭘـﺮدازش‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗـﺸﺨﻴـﺺ ﺻــﺮف ﺗــﻚﺗــﻚ ﻛﻠﻤــﺎت ﻣﻐــﺎﻳﺮت‬

‫ﻣﺮﻛﺰي آن‪ ،‬ﻳﻚ ﻣـﻴﻦ ﻓـﺮﻳﻢ ﻣﺮﻛـﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪ از‬

‫دارد‪  .‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺪان ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪Spyware‬‬

‫‪Smartphone‬‬

‫ﺗﺠــﺴﺲاﻓــﺰار‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪاي ﻛــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺣﻤﺎﻳــﺖ‬

‫ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ :‬ﮔﻮﺷـﻲ ﻫﻤﺮاﻫـﻲ ﻛـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﺗـﺼﺎل ‪ ‬ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد )ﺗﺒﻠﻴﻎاﻓﺰار(‪.‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎر را دارد‪.‬‬ ‫‪Stages of IT growth‬‬

‫‪Social engineering‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ 6 :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‪،‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ :‬دور زدن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻳـﺐ‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻟﻮن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺸﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﺟﺮا و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬از زﻣـﺎن‬

‫ﺑﻲ ﺿﺮر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺗﺎ ﺑﻠﻮغ آنرا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Social software‬‬ ‫‪Stealthware‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰار اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ :‬ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ از ﻓﻌـﻞ و اﻧﻔﻌـﺎﻻت‬

‫ﻧﻬــﺎناﻓــﺰار‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﭘﻨﻬــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ در زﻣــﺎن داﻧﻠــﻮد‬

‫ﺣﻘﻴﻘــﻲ اﻧــﺴﺎن ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﺪ و ﺷــﺎﻣﻞ ﮔــﺮوهاﻓــﺰار‪،‬‬

‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي راﻳﮕﺎن وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎرﺑﺮ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﻫـﺎي او‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﺳﺎﻳﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫را ردﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮور ﺑﺎزارﻳﺎب ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Softbots‬‬

‫رﺑﺎتﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري‪ :‬رﺑﺎتﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫‪Steering committee‬‬

‫ﻛﻤﻴﺘﻪ راﻫﺒﺮي‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﻛﻠﻴـﺪي‪،‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ و ﺑـﻪروزرﺳـﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻟﻮﻳـﺖﻫـﺎي‬

‫‪Software agents‬‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و از اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺶ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﻳﻜـﺴﺮي از‬

‫اﻃﻼﻋــﺎت ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮي ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﺳــﺎزﻣﺎن اﺳــﺖ‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨــﺎن‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي روزاﻧﻪ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻛﺎرﺑﺮاﻧـﺸﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫و ‪27 -‬‬

‫‪Sticky knowledge‬‬

‫ﺗﺪارﻛﺎت داﺧﻠﻲ در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻮزﻳـﻊﻛﻨﻨـﺪه و ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﻔﺎرش‪ ،‬ﻧﻈـﺎرت و ﺻـﺪور‬

‫داﻧﺶ ﻣﺎﻧﺎ‪ :‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮ داﻧﺶ ﭘﻨﻬﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫اﺳﺖ اﺳﺘﺨﺮاج آن از ﻣﻨﺒﻌﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪Supply chain team‬‬

‫ﺗﻴﻢ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎﻣﻨﺪان ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ اﻣﻮر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺎر‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﻛــﺴﻲ ﻛــﻪ ﺑﻴــﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ در اﻧﺠــﺎم آﻧــﺮا دارد‪،‬‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪Support activities‬‬

‫‪Stored‐value money card‬‬

‫ﻛــﺎرت ﭘــﻮل ارزش اﻧﺒﺎﺷــﺘﻪ‪ :‬ﺷــﻜﻠﻲ از ﭘــﻮل ﻧﻘــﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺛﺎﺑﺘﻲ را از ﻣﻴﺎن ﺣﺠـﻢ ﻣﺒـﺎﻟﻎ از ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻫﺮﺑﺎر ﻛـﻪ ﻛـﺎرت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬ ‫‪Strategic information technology planning ‬‬ ‫)‪(SITP‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒـﺎﻧﻲ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫـﺎي ﻛـﺴـﺐ و ﻛـﺎري‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ :‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤـﺎً ارزﺷـﻲ را ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣـﻮرد‬

‫ﻳــﻚ ﺳــﺒﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﻛــﺎرﺑﺮدي اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ‬

‫ﻧﻈــﺮ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬اﺿــﺎﻓﻪ ﻧﻤــﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬وﻟــﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي‬

‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ‪ SIS‬ﻛـﻪ ﻣﺰﻳـﺖ‬

‫اﺻﻠ ــﻲ ﻛــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ اﻓــﺰاﻳﺶ ارزش ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘــﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫رﻗﺎﺑﺘﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪Subscription (service) computing‬‬ ‫‪Symbolic processing‬‬

‫ﭘــﺮدازش )ﺧــﺪﻣﺖ( آﺑﻮﻧﻤــﺎﻧﻲ‪ :‬ﻧــﻮﻋﻲ از ﭘــﺮدازش‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ‪ :‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳـﻤﺒﻮلﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎي اﻋـﺪاد‪،‬‬

‫اﺷﺘﺮاك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻗﻄﻌﺎت ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه ﻣﺠﺰا‪،‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻠﻲ )اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ( ﺟﻬـﺖ ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت و‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘﺮ ﭘـﺮدازش را ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬

‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪Synchronous (real‐time) communication‬‬

‫)‪Supplier Relationship Management (SRM‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻫﻤﺰﻣﺎن )ﺑﻼدرﻧﮓ(‪ :‬اﻧﺘﻘـﺎل و درﻳﺎﻓـﺖ ﭘﻴـﺎم ﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎﺷـﺮﻛﺎ‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن‪.‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Supply chain‬‬

‫‪T‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﭘﻮل و ﺧـﺪﻣﺎت از‬ ‫‪Tacit knowledge‬‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮادﺧﺎم و از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻧﺒﺎرﻫﺎ ﺑـﻪ‬

‫داﻧﺶ ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ :‬داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در داﻣﻨﻪ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬اداراﻛـﻲ‬

‫ﻧﻘﻄــﺔ ﺗﻮزﻳــﻊ و ﻣــﺸﺘﺮي‪ .‬اﻳــﻦ ﭼﺮﺧــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎ و‬

‫و ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﻮده و ﺑـﻪ‬

‫ﭘﺮدازشﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺨﺘﻲ رﺳﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪Supply Chain Management (SCM‬‬ ‫)‪Telecommuting (teleworking‬‬

‫ﻛﺎر از راه دور‪ :‬ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺧﺎرج از ﺷﺮﻛﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻤﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﻃــﻮل ﭼﺮﺧــﺔ ﺗــﺄﻣﻴﻦ رخ ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ ،‬از ﺗــﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺑــﻪ‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪ - 28‬و‬

‫‪Teleconferencing‬‬

‫)‪Transaction Processing Systems (TPSs‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘـﺮدازش ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬

‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري اﺻـﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺜـﻞ ﺧﺮﻳـﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢآوردن اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺎدلﻧﻈﺮ ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺻــﺪور ﺻــﻮرت ﺣــﺴﺎب و ﭘﺮداﺧــﺖ ﺣﻘــﻮق را ﭘــﺮدازش‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪  .‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Telematics‬‬ ‫‪Trojan horse‬‬

‫ارﺗﺒــﺎط ﺑــﻴﻦ ﺳﻴــﺴﺘﻤﻲ‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪﺳــﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫــﺎ و‬

‫اﺳﺐ ﺗﺮاوا‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﭘﻨﻬـﺎن‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎه از‬

‫ﻛﻪ رﻳﺴﻚ اﻣﻨﻴﺘﻲ درﺑﺮ دارد‪.‬‬

‫اﺻﻮل ﺳﻨﺠﺶ از راه دور‪.‬‬ ‫‪Text mining‬‬

‫‪Turing test‬‬

‫آزﻣـــﻮن ﺗﻮرﻳﻨـــﮓ‪ :‬ﺑـــﻪ ﻧـــﺎم رﻳﺎﺿـــﻲ دان اﻧﮕﻠﻴـــﺴﻲ‬

‫ﻣــﺘﻦﻛــﺎوي‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻛــﺎرﺑﺮدي ﺗﺤﻠﻴــﻞ دادهﻛــﺎوي ﺑــﺮاي‬

‫آﻻنﺗﻮرﻳﻨــﮓ ﻧﺎﻣﻴــﺪه ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬آزﻣــﻮﻧﻲ ﻛــﻪ ﺟﻬــﺖ‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات و ﻓﺎﻳﻞﻫﺎي ﻣﺘﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و ﻳﺎ ﻛﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺠﺶ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‪،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫‪3G‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ﻓﻨﺎوري دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺑـﻲ ﺳـﻴﻢ‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ‪ ‬ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ‬

‫ﻛﻪ از رﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻣﺜﻞ وﻳـﺪﻳﻮﻛﻠﻴﭗ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ دﻳـﺪه ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪Time Division Multiple Access (TDMA‬‬ ‫‪2G‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ زﻣـﺎن‪ :‬ﭘﺮوﺗﻜـﻞ ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻓﻨﺎوري ﻧﺴﻞ دوم‪ :‬ﻧﺴﻞ دوم ﻓﻨﺎوري دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﻪ‬

‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻌـﻀﻲ از ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻓﻨـﺎوري ﻧـﺴﻞ دوم‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه و ﻣﻘـﺎﻃﻊ زﻣـﺎﻧﻲ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ را ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮان‬ ‫‪2.5 G‬‬

‫ﻓﻨﺎوري ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﻣﺤﺪود ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روي ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Total Benefits of Ownership (TBO‬‬

‫ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﻛــﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ‪ :‬ﻳــﻚ روش ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﺑــﺎزده‬

‫‪U‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﻠﻤـﻮس‬ ‫‪Utility computing‬‬

‫ﭘــﺮدازش اﺷﺘـــﺮاك ﻋﻤـــﻮﻣﻲ‪ :‬ﻗــﺪرت ﭘـــﺮدازش و‬ ‫ﻇﺮﻓﻴـــﺖ ذﺧﻴــﺮه ﻧﺎﻣﺤــﺪود ﻛــﻪ ﻣﺜــﻞ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮﻳــﺴﺘﻪ‪ ،‬آب‪،‬‬

‫و ﻧــﺎﻣﻠﻤﻮس؛ و ﻛــﻢ ﻛــﺮدن ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴــﺖ‪ .‬ﻛــﻞ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ -‬ﻛﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ= ﺑﺎزده‪.‬‬ ‫)‪Total Cost of Ownership (TCO‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻦ و‪ ...‬در ﭘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ :‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔـﺎده اﺳـﺖ و ﻣﺒﻨـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﻪ ازاي ﻫـﺮ‬

‫و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻛﻨﺘﺮل‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪V‬‬

‫‪Virtual collaboration‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠـﺎزي‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻨـﺎوري دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪ ،‬ﻃﺮاﺣــﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻌﻪ‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك‪.‬‬

‫و ‪29 -‬‬

‫‪Value analysis‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ارزش‪ :‬روﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس را ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ و آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻗﺒﻞ از ﺗﻌﻬﺪ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪Virtual community‬‬

‫‪Value chain model‬‬

‫ﮔــﺮوه ﻣﺠــﺎزي‪ :‬ﮔﺮوﻫــﻲ از ﻣــﺮدم ﻛــﻪ داراي ﻋﻼﻳــﻖ‬

‫ﻣﺪل زﻧﺠﻴـﺮة ارزش‪ :‬ﻣـﺪﻟﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺎﻳﻜـﻞ ﭘـﻮرﺗﺮ‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ و از اﺑﺰارﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻞ ارﺗﺒﺎط‬

‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺮز‬

‫و ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮد‪ ،‬ارزش اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫)‪Virtual Corporation (VC‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎزي‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺷـﺮﻳﻚ‬

‫‪Value system‬‬

‫از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻳـﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارزش‪ :‬در ﻣﺪل زﻧﺠﻴﺮة ﭘﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل و ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬

‫اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻳﺎ داﺋﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪاران )ﻫﻤﻪ ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮة ارزش ﺧﻮد(‪  .‬‬ ‫)‪Vendor‐Managed Inventory (VMI‬‬

‫‪Virtual credit card‬‬

‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺠﺎزي‪ :‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار‬

‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‪ :‬راﻫﺒـﺮدي‬

‫اﺟﺎزه ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎره ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و رﻣـﺰ ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺷـﻤﺎره‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن و ﺗـﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺠـﺎز ﺑـﺮاي‬

‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري را ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ از اﻳـﻦ‬

‫ﻧﻈــﺎرت ﺑــﺮ ﺳــﻄﺢ ﻣﻮﺟــﻮدي‪ ،‬ﺗﻬﻴــﻪ دوﺑــﺎره ﻣﻮﺟــﻮدي در‬

‫ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬

‫ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ‬ ‫‪Virtual factory‬‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧــﻪ ﻣﺠــﺎزي‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﻣــﺸﺘﺮك ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻣــﺪل‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪه از ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪Virtual group (team‬‬

‫ﺳﻔﺎرش ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪  .‬‬ ‫)‪Video teleconferencing (Videoconferencing‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ از راه دور )ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ(‪ :‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫از راه دور ﻛﻪ اﻣﻜﺎن آن ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪان اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوه ﻣﺠﺎزي‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻛـﻪ اﻋـﻀﺎﻳﺶ در ﻧﻘـﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Viral marketing‬‬

‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ وﻳﺮوﺳﻲ‪ :‬ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ »دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن« ﺑﺮﺧﻂ‪  .‬‬

‫‪Virtual meetings‬‬

‫‪Virtual close‬‬

‫ﻣﻼﻗﺎت ﻣﺠﺎزي‪ :‬ﺟﻠﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ اﻋـﻀﺎي آن در‬

‫ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺴﺎب ﻣﺠـﺎزي‪ :‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺑـﺴﺘﻦ‬

‫ﻣﻜــﺎنﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ و اﻏﻠــﺐ در ﻛــﺸﻮرﻫﺎي ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎﻳﺶ )ﮔﺰارشﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري( در ﻫـﺮ زﻣـﺎن‪ ،‬در‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‪.‬‬

‫‪ - 30‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪Virtual organizations‬‬

‫)‪Voice Portal (vortal‬‬

‫درﮔــﺎه ﺻــﻮﺗﻲ‪ :‬وبﺳــﺎﻳﺘﻲ ﺑــﺎ واﺳــﻂ ﺷــﻨﻴﺪاري ﻛــﻪ ﺑــﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﺤـﺼﻮل‪،‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨــﺪ و ﻋﻮاﻣــﻞ ﺗﺤﻮﻳــﻞ‪ ،‬ﻫﻤــﻪ دﻳﺠﻴﺘــﺎﻟﻲ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑــﺎ‬

‫‪Voice synthesis‬‬

‫ﻋﻨﻮان‪ Pure‐Play‬ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﺻﻮت‪ :‬ﻓﻨـﺎورﻳﻲ ﻛـﻪ ﺧﺮوﺟـﻲﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮت ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﻮﺗﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Virtual reality‬‬

‫واﻗﻌﻴـــﺖ ﻣﺠـــﺎزي‪ :‬ﻓﻨـــﺎوري ﺗﻌـــﺎﻣﻠﻲ ﻓﻌـــﺎﻟﻴﺖﻫــﺎي‬ ‫‪Voice‐over IP‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘـﮕﻲ ‪ 3‬ﺑﻌـﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮ اﻳـﻦ اﺣـﺴﺎس را ﻣـﻲدﻫـﺪ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺻﺪا از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻠﻔـﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ رﺟـﻮع‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در دﻧﻴـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫وﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬ﺣﻀﻮر دارد‪  .‬‬ ‫)‪Vulnerability (in Security‬‬

‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي )در ﻣﺒﺤﺚ اﻣﻨﻴﺖ(‪ :‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷـﺪن ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻄﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه‪،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﺪي ﻳﺎ اﺗﻔﺎﻗﻲ‪.‬‬

‫)‪Virtual Reality Markup language (VRML‬‬

‫زﺑﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔـﺬاري واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي‪ :‬ﻳـﻚ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮاي واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪W‬‬

‫‪Virtual universities‬‬ ‫‪Wearable devices‬‬

‫داﻧــﺸﮕﺎهﻫــﺎي ﻣﺠــﺎزي‪ :‬داﻧــﺸﮕﺎهﻫــﺎي ﺑﺮﺧﻄــﻲ ﻛــﻪ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻲ‪ :‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﭘـﺮدازش ﺑـﻲ ﺳـﻴﻢ ﺳـﻴﺎر‬

‫داﻧــﺸﺠﻮﻳﺎن از ﺧﺎﻧــﻪ و ﻳــﺎ ﻫ ـﺮ ﻣﺤﻠــﻲ ﺧــﺎرج از داﻧــﺸﮕﺎه‬

‫ﭘﻮﺷــﻴﺪﻧﻲ ﺑــﺮاي ﻛﺎرﻛﻨــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ در ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎنﻫــﺎ و ﺳــﺎﻳﺮ‬

‫ﻛﻼسﻫﺎﻳﺸﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از آﻧﻬﺎ ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه‬

‫‪Virus‬‬

‫وﻳـﺮوس‪ :‬ﻧـﺮماﻓــﺰاري ﻛـﻪ ﺧـﻮد را ﺑــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي دﻳﮕــﺮ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Web conferencing‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ :‬ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ وﻳـﺪﻳﻮﻳﻲ از راه دور ﻛـﻪ‬

‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺮماﻓـﺰار و داده آﺳـﻴﺐ رﺳـﺎﻧﺪه ﻳـﺎ‬ ‫آنرا را ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄـﻮط ﺗﻠﻔـﻦ(‪.‬‬

‫)‪Visual Interactive Modeling (VIM‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺮاي ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻔﺮ و ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻫـﺰاران ﻧﻔـﺮ‬

‫ﻣﺪﻟــﺴﺎزي ﺗــﺼﻮﻳﺮي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ‪ :‬اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗــﺼﻮﻳﺮﻫﺎي‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﺮ روي‬ ‫‪Web economy‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪Web mining‬‬

‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫)‪Visual Interactive Simulation (VIS‬‬

‫ﺷــﺒﻴﻪﺳــﺎزي ﺗــﺼﻮﻳﺮي ﺗﻌــﺎﻣﻠﻲ‪ :‬ﻳــﻚ ﻧــﻮع ﻣﺪﻟــﺴﺎزي‬

‫وبﻛﺎوي‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي از روشﻫﺎي دادهﻛﺎوي ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﻋﻤـﻞ ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي در آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﻨﻲدار و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪.‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫واژهﻧﺎﻣﻪ‬ ‫)‪Wireless Application Protocol (WAP‬‬

‫و ‪31 -‬‬

‫‪Web Services‬‬

‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ :‬ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻣـﺎژوﻻر و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺟﻬﺖ ارﺗﺒـﺎط‬

‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه و ﻛـﺎرﺑﺮان‬

‫ﺑــﺎ ﺳــﺮور ﻧــﺼﺐ ﺷــﺪه روي ﺷــﺒﻜﻪ ﺳــﻴﺎر ﺑــﺮاي دﺳﺘﺮﺳــﻲ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪاي را اﻧﺘﺨﺎب و ﻳﺎ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺮاي اﺷـﺘﺮاك دادهﻫـﺎ و‬

‫‪Wireless mobile computing‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ را ﻓﻌﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺳﻴﺎر‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از وﺳـﺎﻳﻞ ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﺎر‬

‫‪Web‐based DSS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢﻳﺎري ﻛـﻪ‬

‫در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪  .‬‬ ‫)‪Wireless Encryption Protocol (WEP‬‬

‫ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻛﺪﮔﺬاري ﺑﻲ ﺳﻴﻢ‪ :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴـﺖ داﺧﻠـﻲ در‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎه و ﻳﻚ ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ را رﻣﺰﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫)‪Wireless fidelity (Wi‐Fi‬‬

‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ وب ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻳﺎ اﻧﺘـﺸﺎر و اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Web‐based Management Support Systems ‬‬ ‫)‪(MSSS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪.‬‬

‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺑــﺎز ﺗﻮﻟــﺪ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ‪ :‬اﺳــﺘﺎﻧﺪاردي ﻛــﻪ در اﻛﺜــﺮ‬

‫‪Web‐based system‬‬

‫ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎي ﻣﺤﻠــﻲ ﺑــﻲﺳــﻴﻢ اﻣــﺮوزه اﺟــﺮا ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬اﻳــﻦ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وب‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ روي اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﻳـﺎ‬

‫اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳــﺎن ﺑــﺮق و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴــﻚ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣﺜـﻞ ﻣﻮﺗـﻮر‬

‫)‪ (IEEE‬ﺑــﻪ وﺟــﻮد آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان ‪ 802.11b‬ﻧﻴــﺰ‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Weblogging‬‬ ‫)‪Wireless LAN (WLAN‬‬

‫وﺑﻼگ ﻧﻮﻳﺴﻲ‪ :‬ﺑﻪ وﺑﻼگ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺪون ﻛﺎﺑﻞ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ‬

‫)‪Whiteboard (electronic‬‬

‫ﻓﺮﺳــﺘﺎدن و درﻳﺎﻓــﺖ داده از ﻃﺮﻳــﻖ ﻣــﻮجﻫــﺎي ﻫــﻮاﻳﻲ در‬

‫واﻳــﺖ ﺑــﺮد )اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜــﻲ(‪ :‬ﺑﺨــﺸﻲ از ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﻳﺶ‬

‫ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ اﻣـﺮ ﻧﻮﺷـﺘﻦ و ﻳـﺎ‬ ‫)‪Wireless 911 (e‐911‬‬

‫اورژاﻧﺲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اراﺋـﻪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺎت‬

‫ﻛﺸﻴﺪن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻳـﻚ ﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫روي ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اورژاﻧﺴﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺑﻲﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫)‪Wireless wide area networks (WWANs‬‬

‫‪Wireless access point‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻲﺳـﻴﻢ‪ :‬ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪهاي ﻛـﻪ ﺑـﺎ آﻧـﺘﻦ‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻲ ﺳـﻴﻢ‪ :‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﺮاي‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎر )ﻟﭗﺗﺎپ ﻳـﺎ ‪ (PDA‬را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠـﻲ‬

‫ﭘﺮدازش ﺳﻴﺎر‪.‬‬

‫ﺳﻴﻤﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 32‬و‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪X‬‬

‫‪Workflow‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ :‬ﺣﺮﻛﺖ اﻃﻼﻋـﺎت و ﺟﺮﻳـﺎن آن در ﻣﺮاﺣﻠـﻲ‬

‫)‪XML (extensible Markup Language‬‬

‫زﺑﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري ﻗﺎﺑﻞ ﮔـﺴﺘـﺮش‪ :‬ﻧـﺴﺨـﺔ ﺳـﺎده ﺷـﺪة‬ ‫زﺑــﺎن ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﺗﻮﺻــﻴﻒ داده ;‪ SGML‬ﻛــﻪ ﺑــﺮاي ﺑﻬﺒــﻮد‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪،‬‬ ‫ازﻃﺮﻳــﻖ ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻣﻌﻨــﺎي داده در اﺳــﻨﺎد ﻛــﺎري اﺳــﺘﻔﺎده‬

‫ﻛﻪ روﻧﺪﻫﺎي ﻛﺎر ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪Workflow systems‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ :‬اﺑﺰارﻫـﺎي اﺗﻮﻣﺎﺳـﻴﻮن ﭘـﺮدازش‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻪ ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت را اﺗﻮﻣﺎﺗﻴـﻚ ﻛـﺮده و ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ دﺳﺖ داﻳﺮه ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪World Wide Web (www, the web‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ :‬ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛـﻪ‬

‫‪Z‬‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪Zombies‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ از ﻛﺎر اﻓﺘﺎده‪ :‬دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در آن ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﻋﺪم اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﻛـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Workflow management‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر‪ :‬ﺧﻮدﻛﺎرﺳـﺎزي ﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎي ﻛـﺎر‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻨﺎد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس روﻧـﺪﻫﺎ و‬ ‫ﻗــﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻨﺘــﺮل ﺷــﺪه ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬از ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬