ББК 65.011.3я73 УДК 336.741/.77(075.8) Р 98 Гриф присвоен Министерством образования и науки Украины (Письмо № 14/18.2–1...
32 downloads
181 Views
6MB Size
Report
This content was uploaded by our users and we assume good faith they have the permission to share this book. If you own the copyright to this book and it is wrongfully on our website, we offer a simple DMCA procedure to remove your content from our site. Start by pressing the button below!
Report copyright / DMCA form
ББК 65.011.3я73 УДК 336.741/.77(075.8) Р 98 Гриф присвоен Министерством образования и науки Украины (Письмо № 14/18.2–1526 от 15.07.2002 г.)
Рецензенты: Дмитриева С. И., – доктор экон. наук, проф. (Проректор ОНУ им. Мечнико; ва И.И., директор ИПО ОНУ); Сокирко Е.А. – Начальник Управления корпоративного банкинга Райфайзен банк «Аваль».
Рябинина Людмила Николаевна Р 98 Деньги и кредит: учебное пособие. – К.: Центр учебной литературы, 2008. – 602 с. ISBN 978;966;364;677;0 В учебном пособии излагаются общетеоретические фундаментальные вопросы де; нег, кредита, ссудного капитала и ссудного процента в различных теориях и взглядах, в том числе и современных украинских экономистов. Всесторонне излагаются вопросы де; нежной массы, механизма ее увеличения в стране, денежные агрегаты и денежный муль; типликатор. Рассматриваются основы организации денежного оборота в стране, безна; личные расчеты, типы денежных систем и денежные реформы, проводимые на территории Украины. В учебном пособии всесторонне освещены вопросы создания и организации денежного рынка, денежной и кредитной систем Украины. Учебное пособие написано в полном соответствии с программой курса «Деньги и кредит», сопровождается рядом иллюстраций в виде схем, рисунков, таблиц и цветных вставок, позволяющих лучше усвоить материал предмета. Рекомендовано для студентов экономических факультетов высших учебных заведений, асприрантов, преподавателей, научных и практических работников, инте; ресующихся теорией и практикой функционирования в рыночной экономике таких экономических категорий как деньги, кредит и банки. ISBN 978;966;364;677;0
© Л. Н. Рябинина, 2008 © Центр учебной литературы, 2008
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
1. . . . . . . . . . . . . .
11
2. ! ! !. . . . . . . . . 2.1. . . . . . . . . . 2.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. !
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. " " # . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. $ ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. $ ! " # . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. $ " # . . . . . . 2.8. % # . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19 19 30 37 40 60 76 89 98
: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. & ' . . . . . . . . . . . . . . 3.2. ' . . . . . . . . . . . . . 3.3. & ' - 3.4. ( ' " & . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. ' , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106 106 109 124 128 139
: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 3
4. " " # , $ $ % . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. & ' & . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. ) ! ! ' & ' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. ! #
. . . . 4.4. ' & 4.5. * " - ' & . . . .
146 146 150 161 170 173
: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 5. , $ % $ #&! & . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. & " " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. ! & " " . . . . . . . . . . . 5.2.1.
. . . . . . . 5.2.2. ! , "! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.3. # 5.2.4. $ % &! . . . . 5.3. + &/ , " ' ! / &: & " " . . . . . . . . . 5.4. ) & " ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
179 179 185 186 192 195 231 232 236
: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 6. ' , , $&, $ (% %
' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. « » ' " &
" " " . — (.: ? , 1949, . 1, C. 76. «...)
& /...» — ( >. — >. — (.: ? , 1949, . 1, C. 42. 2
11
"
; " ( !), /. % ; ! & , & / ( "
; «... !, & & / & ...»1). > ' , /& ,
" , ( & ) /"
"
& ' , & /, ! ' , & / . ' ,
" . & , ' ! (
& ) ' . )" , '
( ' ) . J , " "/ . — (.: ? , 1949, . 1, C. 42.
12
&
' ) & / — ( . — cauri, . — cowrie cawry), & ; .
, " ' ! ( ; 2—3 ). J , " " ' " ** P (Q B ), , , > " & D "
; , & & / & .
14
) , " ! & ! " , , ;, ;
, ! " ' . , / , " ' , " & , & , , # , ! & " ,
/ & . ) # -& & & " ! — ( &). ; # ; K. )., «)
' — - " !
' . =,
-
!
' / / — / ( - ) / — " /. &: & : & , !, " & 3 (bomor), (smhaise), 1 = 2 !. & # /
; , : & 3 3 2 &, 1 &, = = ½ 12 , 6 , ! = = 3 . - ' ? & & , ', /. ' (' M ( ) " " & . > ; K" . . ! * — " *I . «… , — & . ( " , " " & # " ...»2 ( . K.).
K ( & ) & ; ' , " ' / ; , " & & ' " & . ) # , & & & , " . " '
& , &, " , . " & " & " ", , , , ' " / ;&,
" , & , /" , ;/ , " ;&. , " &
, " , # &/, ; " ' & ,
, . !, #
&/ "
, " &: / # . , " , , & . ) # &
!/ ' /, " &: ' # " - "
. ' , 1 , " % " ! & ' , ,
& " & & . = & , / / & . J , " " , ; " & # " , " " , ; / , ** .
. " , 1953 . C %/# " : «" , , &7 , ! & , / " »3 ( '. (. >.). " , " «
! & / »4, . . . " 1
6
(. #. — " . — , 1913, .2. " # D. . % , " "
& ( , " & ; , & # / ), ' ' " . , . % , " D. , " " ! ! " &: !
& , " # , " " " & & ! . " " ! & . $; , ; # " . , " , " ' , " , ' & / ! , .$; ; , " " " , " " « & », / : MV = PY,
(2.1.1)
M — " & , V — & , P — & / ! , Y — " ' . 23
) & " ' " 1, . $; ; , " ! " [ ! " & . " "
« &'» , "; , " . $; '
«= » &: " , "/
, "
" ' , "
" . , "
— # " ! /" , , , / & . , ' , & , / & . ) D Q! ( $ " " " <
" ! . " ! & /, & — " ( ), ' ' , &: ! . ) # "
&' & / 1. ( , ; # " , /" / &: ' ' 2 ' ! &
# . , — # ; # " , ; / / . / / ' ( > . ! #, . 1. — (.: ? , 1949, C. 130.
27
& & ' . >
" " /" , "
" " ' . G ' " ,
, " & , ' (& "
, , " " , ' , / ). , " , " , ; ; ,
, & . " , " ( &) ,
, " " >. ( / " . , , , «… " , ' ' & " »1, D. , . % . , // , . % ,
, ", "
; & " ( & " ), &/ " " " . " , %
, " "2 «… ' /"
" »3. J , " , ' , , , / " , " & . (. & >. ( & , " " & " & # 1. , / ' »3. )" , & «… "/, ' , " ,
; " "…»4. +" , , & /, & /, «… "
; , !, &
& / & »5. > < III IV, (/" , ;
), & /, & & !, «... &
, " ' ; , , »6 (
B. %.).
, , ; ,
& /, " , < IV, /, , 1
; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 75. = ' , C. 76. = ' , C. 42. 4 ; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 44. 5 = ' , C. 42. 6 = ' , C. 45. 2 3
31
, ' &/ /, & . " ' & ' , " ,
- ,
"
; ( !). )" , # ! (< Q), " , " !& , . . & ' '; !, "
>. ( ', " «…> " 7 . & . , " / & " " , , $, — # ' ! ! ' " / ,
, !
" ,
, ! ( ; ) , & . , ' / ! ' & , !
' ' ! , & /, " ! ' ! . ! (!), ; ( ), " , - , " , , - , " ( , , " ). & & ' / ,
, & /, ' 34
,
. ' ", & & ; , " & , ( " , " 1), ' (, & , '; & / , " & ! , " , ,
, & ;. G ' , & / &2,
(. . 2.4.1). , & ' & / ! ( & " & & ) & " . & , , ! & , ; 3. ) # , ' / (, «... &
' ' ,
"
, . 1. — (.: ? , 1949, C. 132.
35
(, ",
' ), & ! , & &
, , / " , &
;& ! . ) ' — & , & . F ' ( , " «...(
" & !. + # , / , — &',1 "/ ' , . 1. — (.: ? , 1949, C. 133. 3 < & — ( ) , / " ' , >. ( .
36
+" & ; & , & 1, ,
, . ) # " " , & & & & (& ) ( ). G ' & , # . /" " & , .
, , . , & & &', ! ( & , ) " , ;
" ,
. ) " " ( ! " * ), , " ,
& & & . ) # &
& ' & & ( ! !). 2.3. K ' , ;
;
/ & , "
& ' & & (& ), " "
; !/ ' & , ' ;& . =
, " ** , ;
& — & , ; ** . A., = . ., = 7 (. ., $ . , CB . ., '! . . . 3 A. ., 6 A. A. — // , 1983, Y 7. 4 (" * . — = . — >.: , 1998, C. 75; , , & / ) . B; . . — (.: $ , 1998, C. 17 .
40
, / & & # . ) #
«... , 7+ " + /, ! % % »1 ( B. %.). 7+ " / 2 $ # ! — , '" ! " ( & # ), , "
# " , / & , ' , . ;& " & & & , / , , " # " / / & , 1919, C. 31, ( " B. %). 2 ' , "
! ' & .
43
- , , " & «... ; & # »1 ;& ! , " & ; ' # ! & " , & ,
, & "
& .
, " & "
& / & & 4 ! " & . , " ' & / & & , ; 1
= 7 (. — / ' // ? // (F(, 1972, Y 8, C. 109. 2 K &
/ # . 3 >
'
! ! '. 4 > & ! & # "
& " " & ' & , & " & — " .
44
& , ' "
— & ( ! , ), ' ; & & ; & . K >. ( , " «+ "
, & , : /&
' " …»1 (. . ,
B. %.). F
' " / " / , " " ! — $ — $ . # , " " " ! " # , ' & , & ' & . ( ' , & ' & / " /
/ (. 2.4.1). > . 2.4.1, & , ( ), ' & / & & ; & , " ' ' & & . > ' , < ' & , $, ( ($ $ $# $# , !
( ) , " ' & . " ' & & /"/ , " ( , ) " , & ( ) , , . , & ( & ; & ) ' & , " & -# & & &
" & , ';
;& ! , & & ( & ). # & & -# " . G ' & ( & ; & ), , ,
& '. # " &
& -# &
— ";
& 1
; 6. — >, . III. — (.: ) , 1970, C. 444.
45
& & &';
/ & ' & , ';
& ' " / & & . )" , ', , / & , / & ,
" , " ' & ' & ( / & , , ' , /
, " & ).
%. 2.4.1. " & ' & 46
D & — # & , 1, & — .
, — # - . J , " # / , -# , # & . K # / !
& . , / & < 2 «... ! ...»3, , . . «... , " , & . (
, " «...+' (& — B. %.) ; , / " , " , " , ' " »3 ( B. %.). J , ' & ! , / & , / , ( " ).
, & . ; , ; /, ' >. (
, " «...K ( , ' & ) , , , ; — »4 ( >. (.).
, , " ! ' & & , , , , ,
, 1
. . — !" ' . — (.: $ , 1969, C. 208. * ;. . — : , . 1. — (.: ? , 1949, C. 135. 4 ; 6. — > " # . — (.: ? , 1949, C. 110. 2 3
48
! . ) ' & — # $. " , , — & 1. ) # , " $ ($ $, $ " " $ ' # #, $, $ , ". ! & — " ' " ) ,
' & / , (& )? # , , "
! ' & 2. )" — - # , ; ;& ! & , ( ) & , &/ & / . ; !
& & ' & ' /3. " " " , ' & . 2.4.2. > . 2.4.2, , < , &, ' , & /, & , &" , ! , & . & ( ), &" , ; & / , , & ,
,
( ) / , / & . F & ! ' ! $ ( & / & !) 1
bank note ( . — & ). ' , " & . ) / , ' & , ' , " ' & , ' & , . 2 3
49
" ( ) ! ' (D ), .
%. 2.4.2. " "
G & ,
/
& , ' & '
& & ' & & (" & ' ' ). > . 2.4.2, ' & & ! .
& , , $ . F & , " /& & . ) # , " — # ! - , & /, & , & "/ " .
, & ' & & &! , & ; '/ -# " " & -# , ! . ' & & & & "
, / ! ( / & ) ' & . , & "
& ,
& / / & ( / 50
), & ' & . , & ' & , & , , /. J , " & ( ) " ( ) & & 1. ) # , , & / (! /) / ! ' , / ' & . «...= & ! , — (. . = -+ , — /" , " ! . (, — ' , "
; , !, &
& / & , —
; , / »1. ) & ( )
& /" , " &/ & / & "/
& .
, & !, " & & / " & . , & , & . , . > ' , " & ( ),
,
/ , . . !, # ( " ) & " " , , # , ! . G ' , / , & , & ( ) ,
, 2 ! & & / (! /), / (/ & / ' & ). ( ' / & / (! /)
". & & (! ) , " '/ !, ( , &' ) & / " . ) # & " ' / & / " 1
6. ; 6. — >, . 1. — (.: ? 1949, C. 42. = & / «… .» — ( >. — >, . 1. — (.: ? 1949, C. 42. 2
53
, " , # (. 2.4.3).
%. 2.4.3. " & , & ( ) ' &
%", . 2.4.3, /"/ , " & , '/ ' / & . G ' &' (& ' & ), / & ,
& /
. ( & ( -/ ), ' , ' «… …»1,
& , ' ' & , / ' ,
' . ' ; " ' , " $ -, ! ' ( ! ' '), $(' , . . $, $ ( . = ! ; , # , " & ! & «… "
»2 ( /" & & , "
).
' ! ( & ;& ! ) " / & (
" ,
' & , ! , ' / !). ( ' /
, ". , " , "
& . 1 2
; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 43. = ' , C. 110.
56
" ' / /"/ / . - , ' (. 2.4.2 — 2.4.3), — & . - , - ' , # & ( ) , - ' - , # & , " & " B * . - , (
1 ), ' ( & ) ' - " & & " , ; , , " & , & ! . G
' ( & , ! ), ' " " ' & & . !, ' & ( &! ) & , # ' & "/ / / & ( / 2) ' & &! , , ,
, & ( ). G ' , ' & " " & . +
, - " & — M
; , ;
, . 1. — (.: ? , 1949, C. 105.
61
> " (, " , & * " ( ) " *, # ! ! ' .1 ! " , & '
' !, . . ;& — ;& ! . ) # ;& ! «... / . (, — «...> ;& ! , / " . (6, ; 1 G
/ ! , & & . 2 ; 6. — >, .1. — (.: ? , 1949, C. 105. 3 = ' , C. 104. 4 ", ;& ! ,
" / ! /. 5 ; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 104. 6 ; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 107.
62
, ' & . , ;& ! . (, — ( — B. %.) ' , " & & "
& ! , " ; ;& ! , / # " »4. "
. 2.5.2, — # , ;, , ;& ! ( " , ' ! ), , , — ( " " " , ' ). > . 2.5.2, ;& ! " (Z),
' ! , " , ' . 1
( & , "
# ?, , ; ; ' . (, «... / &
" " , ;& ! — . — >. — (.: ? , 1949, . 1, C. 104—105. 4 ; 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, . 104.
64
%. 2.5.2. ! '
/ ( " '
).
, ! ( 65
" ), ! ( () — #
; 1. ,
' ! (1 QD) &
1,5 " (Z), " ,
15 30 , ! , ( ) ( ) ,
& 10 20 ( ' !). , , , ' = Y = Z ' ( ) — ' & ( &
, " ' !. (, — & ' , " 1 ) « » " 2000 . & 140000 . — , 2002, Y 5, C. 54. 2 ; « ! » ($ " & ! / 1/6 " , ($ (775,5 ). ' & 1976—1980 . ! " ! , ! 35 QD / !/. QD 1978— 1979 . 500 . — , 2002, Y 3, C. 53. 3 ( >. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 142.
73
, . . ; / < ; . = ! & , # / ! ; " " . & / ; , " . < ; " ».1 , " , . 1. — (.: ? .1949, C. 150. 2
75
(. ' " ) — .
' & ( ) & , /& — " ! , ' & & . F , " ! , ; .: , 1998, 2, < 3. F. . . , &
' - . — B.: ) . ( ! /! %!7 , , — . , &7 " ( ), & / , ( , " " . 2.6.2. . 2.6.2, , " ' & & . ( , / , ;
' , .
, ( ) ' & !. (, " < & & ,
, & . " ( ' ;& ! , ) / . ) # < ' «... " ! , & & " /, , & ' ' ! < & & <
»2. 1 2
; . 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 131. ; . 6. — >, . 1. — (.: ? , 1949, C. 131.
90
, & & , & / ( ) — & , & & ( 1). # " 1929—1933 ., ( , ) / & ; , " , ; & & & , (& " " — & & ' ! & ). )
, # " 1974— 1975 . " 2
. % ; & & . ) (& ), & " . " " , " & & .
, ' & " — & , ' , & " < " & . " & ( "" ) & & #1 K < : , . K & "
' & " .(, & ! , & , ' . , & & , ' & & ' & . ) & , & , , & /" , " & & & . ) ' , / & , & & & /,
& / & ( ) , . 2 * ! , ' , %, ' , . — ) & # " // . — 2001, Y 10, C. 5. 3 =. . & " . , " " , , & ' & . 4 6 * . ;. — // . — 2002, Y 6, C. 44.
92
, &! ' & , . . * % . & " « » ( ), / " " & . = & , / < : " / & " / ( /). " ( ' & ! ), # ! & , /
" / / ' / ( ; ) ;/ ' & . + " , # " & , / " / & ;/ ' ,
; '
/ " & ( ! ) # , " ! & . , " - # . , .: >FJ, 2006, C. 27; > D. (. — // , 2002, Y 6, C. 44. 5 / ) . (. . — >.: >FJ, 2006, C. 25.
93
, - # . , .: >FJ, 2006, C. 29—30; , +. . — = : >-& ;, 2000, C. 36; & / ) C .$. — (.: «+ &'» T=, 1995, C. 70, 78— 79; Q D.. — ' / ' : # " // , 2000, Y 4, C. 51. 2 * ;. . — : , # " " .: , 1998, C. 82. J , " ' " # , " " , ! , ';
(1929-1933 .), " « / " ». 2
98
. (
", " , & & / , / «... "
; !, & & / & ...»1.
, ' ! , '/ ! ' , & / .
% , . 1. — (.: ? , 1949, C. 42.
100
' &
. ) & ! ! ,