چهارده يادداشت در مورد نماز

‫ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺷﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ »ﻣﺮآﺰ ﻓﺮهﻨﮕﻰ درﺳﻬﺎﻳﻰ از ﻗﺮﺁن« در ﺳﺎل ‪ ،٧٥‬ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺣﺠّﺖاﻻﺳﻼمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﻗﺮاﺋﺘﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺷﺮان ﻣﺤﺘﺮم ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺼﺤﻴﺢ و‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﻦ ﻣﺮآﺰ واﻗﻊ ﺷﺪ و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠﱠﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣﺠﻠّﺪات اوّﻟﻴﻪ »ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر« ﭘﺲ از‬ ‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻰ و وﻳﺮاﺳﺘﺎرى در ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺸﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫آﺘﺎب »ﻳﻜﺼﺪ و ﭼﻬﺎدﻩ ﻧﻜﺘﻪ درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز« ﻧﻴﺰ آﻪ ﺑﺎرهﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺘﺎد اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻃﻰّ ﻣﺮاﺣﻞِ ﺑﺎزﻧﮕﺮى‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﭘﺎورﻗﻰهﺎ و وﻳﺮاﺳﺘﺎرى ﻧﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﺮآﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪ آﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻰ ﻣﺎ را از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات و ﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﻧﻤﻮدﻩ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻰ‪:‬‬ ‫ﺗﻬﺮان ‪ -‬ﺻﻨﺪوقﭘﺴﺘﻰ ‪ ١٤١٨٥ / ٥٨٦‬ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎم ﺣﻀﺮتﺁﻳﺖاﻟﻠﱠﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪاى رهﺒﺮﻣﻌﻈﻢاﻧﻘﻼباﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﺑﻪ اوّﻟﻴﻦ اﺟﻼس »اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز«‬ ‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠّﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻤﻌﻰ از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺑﺮاى »اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز« ﻳﻜﻰ از ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ و ﺿﺮورىﺗﺮﻳﻦ آﺎرهﺎﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺮ ﭘﺎداﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺛﻤﺮﻩ و ﻧﺸﺎﻧﻪى‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺻﺎﻟﺤﺎن اﺳﺖ‪ .‬و در رﺗﺒﻪى ﺑﻌﺪ از ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ »زآﻮة« ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫و رﻳﺸﻪ آﻦ آﺮدن ﻓﻘﺮ‪ ،‬وﻧﻴﺰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻮق دادن ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰهﺎ وﺑﺎزداﺷﺘﻦ از‬ ‫ﺑﺪىهﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬ ‫»اﻟﺬﻳﻦ ان ﻣﻜﻨﺎهﻢ ﻓﻰ اﻻرض اﻗﺎﻣﻮااﻟﺼﻠﻮة و اﺗﻮا اﻟﺰآﻮة و اﻣﺮوا ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و ﻧﻬﻮا ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪«...‬‬ ‫اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫اﻟﻬﻰ ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﺘﻮن دﻳﻦ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد و هﻤﻪ آﺲ ﺑﺎ رازهﺎ و‬ ‫اﺷﺎرﻩهﺎى ﺁن ﺁﺷﻨﺎ و از ﺑﺮآﺎت ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد‪ ،‬درﺧﺸﺶ ﻣﻌﻨﻮﻳّﺖ و ﺻﻔﺎىِ ذآﺮ اﻟﻬﻰ هﻤﻪ ﺁﻓﺎق‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را روﺷﻦ و ﻣﺼﻔّﺎ آﻨﺪ و ﺗﻦهﺎ و ﺟﺎنهﺎ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ و در ﭘﻨﺎﻩ ﺁن ﻃﻤﺄﻧﻴﻨﻪ و اﺳﺘﺤﻜﺎم‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬رآﻦ اﺻﻠﻰ دﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻠﻰﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ را در زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻴﺎت ﻃﻴّﺒﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن در ﺳﺎﻳﻪ ﺣﺎآﻤﻴّﺖ دﻳﻦ ﺧﺪا‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ دلِ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻳﺎدِ ﺧﺪا زﻧﺪﻩ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ آﻤﻚ ﺁن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﻤﻪ ﺟﺎذﺑﻪهﺎى ﺷﺮّ و ﻓﺴﺎد ﻣﺒﺎرزﻩ آﻨﻨﺪ و هﻤﻪ ﺑُﺖهﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ و‬ ‫دﺳﺖ ﺗﻄﺎول هﻤﻪ ﺷﻴﻄﺎنهﺎى دروﻧﻰ و ﺑُﺮوﻧﻰ را از وﺟﻮد ﺧﻮد ﻗﻄﻊ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ذآﺮ و ﺣﻀﻮر داﺋﻤﻰ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺑﺮآﺖ ﻧﻤﺎز ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬و ﻧﻤﺎز در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ذﺧﻴﺮﻩ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪﻧﻰ در‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩﺋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺁدﻣﻰ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن ﻧﻔﺲ ﺧﻮد آﻪ او را ﺑﻪ ﭘَﺴﺘﻰ و زَﺑﻮﻧﻰ ﻣﻰآﺸﺪ‪ ،‬و ﺷﻴﻄﺎنهﺎى‬ ‫ﻗﺪرت آﻪ ﺑﺎ زَر و زُور‪ ،‬او را وادار ﺑﻪ ذﻟّﺖ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ و در هﻤﻪ ﺣﺎل دارد‪.‬‬ ‫هﻴﭻ وﺳﻴﻠﻪﺋﻰ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗﺮ و داﺋﻤﻰﺗﺮ از ﻧﻤﺎز ﺑﺮاى ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪىﺗﺮﻳﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ راﺑﻄﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﺪا را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻤﺎز ﺁﻏﺎز ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻠﻮت‬ ‫اﻧﺲ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺤﺒﻮب را در ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ذآﺮ و راز را هﺮﮔﺰ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ و هﺮ آﻪ ﺑﺎ ﺁن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮد ﺟﻠﻮﻩ و درﺧﺸﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮى در ﺁن ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫آﻠﻤﺎت و اذآﺎر ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ ﺧﻼﺻﻪﺋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﻌﺎرف دﻳﻦ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﻄﻮر ﻣﻜﺮّر‬ ‫و ﭘﻰ در ﭘﻰ ﺁن را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﻣﻰﺁورد‪ .‬ﻧﻤﺎزى آﻪ ﺑﺎ ﺗﺪﺑّﺮ در ﻣﻌﺎﻧﻰ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺳَﻬﻮ و ﻏِﻔﻠﺖ ﮔﺰاردﻩ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن را روزﺑﺮوز ﺑﺎ ﻣﻌﺎرف اﻟﻬﻰ ﺁﺷﻨﺎﺗﺮ و ﺑﻪ ﺁن دﻟﺒﺴﺘﻪﺗﺮ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﻧﻮراﻧّﻴﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬و رازهﺎ و رﻣﺰهﺎى ﺁن و درسهﺎﺋﻰ آﻪ در ﺁن ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬و اﺛﺮ ﺁن در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮد و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻨﺪان ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﺸﻮد در ﻣﻘﺎﻟﻰ آﻮﺗﺎﻩ از ﺁن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﻴﺨﺒﺮى ﭼﻮن‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﻋﻤﺎق ﺁن ﺧﺒﺮى ﺁورد‪.‬‬ ‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻗﺎﺻﺮ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ‪ ،‬و ﺑﺨﺼﻮص‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ آﻪ اآﻨﻮن ﺑﺎر اﻣﺎﻧﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ را ﺑﺮ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎز را ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرﺗﻰ ﻻﻳﺰال ﺑﺪاﻧﻨﺪ و در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺒﻬﻪﺋﻰ آﻪ اﻣﺮوز ﭘﻴﺶ روى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻩ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ذآﺮ ﺧﺪا و اﻣﻴﺪ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ او‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺶ از هﻤﻴﺸﻪ و ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬و ﻧﻤﺎز ﺁن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺟﻮﺷﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ‬ ‫و اﻋﺘﻤﺎد و ﻗﺪرت ﻣﻌﻨﻮى را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺣﻀﻮر و ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزى آﻪ از ﻳﺎد و ذآﺮ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎزى آﻪ ﺁدﻣﻰ در ﺁن ﺑﺎ ﺧﺪاى ﺧﻮد‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻪ او دل ﻣﻰﺳﭙﺎرد‪ ،‬ﻧﻤﺎزى آﻪ واﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼم را ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﻰﺁﻣﻮزد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﺎزى اﻧﺴﺎن را از ﭘﻮﭼﻰ و ﺑﻰ هﺪﻓﻰ و ﺿﻌﻒ ﻣﻰرهﺎﻧﺪ و اُﻓﻖ زﻧﺪﮔﻰ را در‬ ‫ﭼﺸﻤﺶ روﺷﻦ ﻣﻰﺳﺎزد و ﺑﻪ او هﻤّﺖ و ارادﻩ و هﺪف ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬و دلِ او را از ﻣﻴﻞ ﺑﻪ آﺠﺮوى و‬ ‫ﮔﻨﺎﻩ و ﭘﺴﺘﻰ ﻧﺠﺎت ﻣﻰدهﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﺎز در هﻤﻪ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻣﻴﺪان ﻧﺒﺮد و در‬ ‫ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶهﺎى زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬اوﻟﻮﻳّﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﻤﻰدهﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣُﺤﺘﺎج اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻋﺮﺻﻪهﺎى ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎجﺗﺮ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁن اﺳﺖ آﻪ در آﺎر ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻧﻤﺎز آﻮﺗﺎهﻰهﺎى زﻳﺎدى ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻤﺎز هﻨﻮز‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫دوش داﻧﺸﻮران و ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ هﻤﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬از آﻮدك دﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺗﺎ ﭘﮋوهﺸﮕﺮ دورﻩهﺎى ﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ ﻓﺮاﺧﻮر ذهﻦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در راﻩ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻧﻤﺎز و رازهﺎى ﺁن ﻗﺪمهﺎﺋﻰ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪهﺎﺋﻰ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻰ‬ ‫ﻋُﺮﻓﺎى ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺳﺎﻟﻜﺎن وادى ﻣﻌﺮﻓﺖ اَﺳﺮاراﻟﺼّﻠﻮة ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺁﻣﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻋﻤﺎق اﻳﻦ‬ ‫اﻗﻴﺎﻧﻮس هﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﭘﻴﻤﻮدﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻓﺼﻞ ﻣُﻬﻤّﻰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣُﻌﺮّﻓﻰ ﻧﻤﺎز در هﻤﻪ ﺳﻄﻮح ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬رﺳﺎﻧﻪهﺎ و ﺑﺨﺼﻮص‬ ‫ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻤﺎز را ﻣﻌﺮّﻓﻰ و ﻳﺎدﺁورى آﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﺟﺎ و هﻤﻴﺸﻪ در رادﻳﻮ و‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻧﻤﺎز در اوﻟﻮﻳّﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺷُﻮق اﻳﻤﺎن و ﻋَﻄَﺶِ ﻳﺎدِ ﺧﺪا در دﻟﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ‪ .‬در‬ ‫آﻼسهﺎى دروسِ دﻳﻨﻰ ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎهﻬﺎ درس ﻧﻤﺎز ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد را ﺑﺎزﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و ﺳﺨﻨﺎن ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ و‬ ‫اﻓﻜﺎر ﺑﻠﻨﺪ در ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻰ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻓﺮاهﻢ و در ﻣﻌﺮض ذهﻦ ودل داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶﺁﻣﻮزان ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻤﺎز و ﺗﺤﻠﻴﻞ رازهﺎ و رﻣﺰهﺎى ﺁن‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن هﻨﺮ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ هﻤﮕﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ هﺮ آﺲ ﺑﻘﺪر‬ ‫ﻇﺮﻓﻴّﺖ ﺧﻮد از ﺁن ﻣُﺘﻤﺘّﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬آﺘﺎبهﺎ و ﺟﺰوﻩهﺎ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ و از دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ﻣُﺤﻘّﻘﺎن و ﻋﺎﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺳِ ْﻠﻚِ ﺗﺤﺮﻳﺮ در ﺁﻳﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻳﻪ آﺎرهﺎى هﻨﺮى و ادﺑﻰ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻓَﺼﻠﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺁﺳﺎن آﺮدن اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬در هﻤﻪ ﻣﺮاآﺰ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻣﺪارس‪،‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ‪ ،‬آﺎرﺧﺎﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎهﻬﺎ‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎﻩهﺎى ﻗﻄﺎر‪ ،‬ادارات دوﻟﺘﻰ و اﻣﺜﺎل ﺁن‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩهﺎى ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎ ﭘﺎآﻴﺰﻩ و ﻣﺮﺗّﺐ و رﻏﺒﺖاﻧﮕﻴﺰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز در وﻗﺖ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﮔﺰاردﻩ ﺷﻮد‪ .‬در هﺮ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﺑﺰرﮔﺎن ﺁن ﺑﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﻘﺪم ﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻤﻼً اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزاﻧﻨﺪ و ﺧﻼﺻﻪ در هﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺮآﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎز و ﺷﺘﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺤﺴﻮس ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪّﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻬﺎت وادﻋﻴﻪى زاآﻴﻪى ﺣﻀﺮت وﻟﻰ اﻟﻠّﻪ اﻻﻋﻈﻢ‬ ‫روﺣﻰ ﻓﺪاﻩ آﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ هﺪفهﺎى واﻻى ﻧﻤﺎز ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮد و از ﺑﺮآﺎت ﺁن ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻻزم ﻣﻰداﻧﻢ از ﻓﺮاهﻢ ﺁورﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ و هﻤﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ وﻗﻮف ﺑﺮ اهﻤﻴّﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬در‬ ‫راﻩ اﻗﺎﻣﻪ ﺁن ﺗﻼش ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً از ﺟﻨﺎب ﺣﺠﺔاﻻﺳﻼم ﺁﻗﺎى ﻗﺮاﺋﺘﻰ آﻪ دﻟﺴﻮزاﻧﻪ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ در‬ ‫اﻳﻦ راﻩ ﮔﺎم ﺑﺮﻣﻰ دارﻧﺪ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜّﺮ آﻨﻢ و ﻗﺒﻮل ﺣﻀﺮت ﺣﻖّ ﺗﻌﺎﻟﻰ را ﺑﺮاى اﻳﻦ آﻮﺷﺶهﺎى‬ ‫ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ و رﺣﻤﺔ اﻟﻠّﻪ‬ ‫»ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى«‬

‫‪١٣٧٠/٧/١٦‬‬

‫ﻣﻘﺪّﻣﻪ ﻣﺆﻟّﻒ‬ ‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠّﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‬ ‫اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ اﻟﺬى ﺟﻌﻞ اﻟﺼﻠﻮة ﻗﺮﺑﺎنآﻞﺗﻘﻰّ وﺟﻌﻠﻬﺎ ﻋﻠَﻢ دﻳﻨﻪ ووﺟﻪ دﻳﻨﻪ و اﺣﺪ ارآﺎن دﻳﻨﻪ واﻟﺼّﻠﻮة‬ ‫واﻟﺴّﻼم ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺼﻠّﻴﻦ ﻣﻦاوّل اﻟﺪهﺮ اﻟﻰﺁﺧﺮﻩ ﺳﻴّﻤﺎ اﻓﻀﻠﻬﻢ ﻣﺤﻤّﺪﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ وﻋﻠﻰ‬ ‫اوﺻﻴﺎﺋﻪ ﺳﻴّﻤﺎ اوّﻟﻬﻢ ﻋﻠﻰّﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ اﻟﺬى ﻗﺘﻞ ﻓﻰ ﺣﺎل ﺻﻠﻮﺗﻪ وﺁﺧﺮهﻢ اﻟﻤﻬﺪىّ اﻟّﺬى ﻳﺼﻠّﻰ‬ ‫اﻟﻤﺴﻴﺢ ﺧﻠﻔﻪ ﻳﻮم ﻇﻬﻮرﻩ واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺎداﻟﻠّﻪ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ اﻟّﺬﻳﻦ ان ﻣﻜﻨّﺎهﻢ ﻓﻰ اﻻرض اﻗﺎﻣﻮا‬ ‫اﻟﺼﻠﻮة‪.‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻢ آﻪ اﻳﻦ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺟﺰوﻩاى اﺳﺖ آﻪ درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ در ﺳﻄﺢ‬ ‫آﻼسهﺎى اﺑﺘﺪاﻳﻰ و ﻳﻜﻰ در ﺳﻄﺢ راهﻨﻤﺎﻳﻰ و ﺳﻮﻣﻰ در ﺳﻄﺢ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و ﭼﻬﺎرﻣﻰ ﺑﺮاى‬ ‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﻜﺮ آﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﻣﺎ داد و ﺑﺎ هﻤﻜﺎرى‬ ‫هﻤﻪ ﺑﺮادران در ﺳﺎل هﻔﺘﺎد‪ ،‬در ﺣﺪود هﺸﺘﺎد درﺻﺪ ﻣﺪارس راهﻨﻤﺎﻳﻰ و دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻰ آﺸﻮر ﺑﺪون‬ ‫اﺟﺒﺎر ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رهﺒﺮى ﭘﻴﺎم ﻣﻬﻤّﻰ دادﻧﺪ و رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮرى و هﻴﺌﺖ وزرا و‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش و اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ و‬ ‫ﺟﻤﻌﻰ از ﺷﻌﺮا و ﺗﺠﺎر و ﻋﺪّﻩ زﻳﺎدى از ﻃﻼب و ﻓﻀﻼ در اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﻣﻘﺪّس آﻪ هﻴﭻ اﻧﮕﻴﺰﻩاى ﺟﺰ‬ ‫رﺿﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺁن ﻧﺒﻮد ﺷﺮآﺖ آﺮدﻧﺪ و هﻤﻜﺎرى و اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻮﺑﻰ از ﺳﻮى ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص آﻪ ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ ﺑﻌﻀﻰ از اﺋﻤﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻌﻪ در ﻃﻮل هﻔﺘﻪ هﺮ روز ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﻣﺪارس رﻓﺘﻪ و ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮى آﻪ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ و زﻣﺎن ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ اﻗﺎﻣﻪ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﺷﺪ و ﺳﺮﻋﺖ و اﺳﺘﻘﺒﺎل از ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﭘﺎ را از ﻣﺪارس آﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻓﺮاﺗﺮ و ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎ آﺸﻴﺪ و‬ ‫ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎى ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎ ﭘُﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص آﻪ ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎﻻى ﻧﻴﺮوهﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻰ‬ ‫ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺷﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از وزارﺗﺨﺎﻧﻪهﺎ و آﺎرﺧﺎﻧﻪهﺎ و ﺷﺮآﺖهﺎ هﻨﮕﺎم اذان ﺑﻪ ﺟﻨﺐ و‬ ‫ﺟﻮش ﺗﺎزﻩاى اﻓﺘﺎدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﺮدم و ﺁﻣﺎدﮔﻰ و زﻣﻴﻨﻪهﺎى ﻗﺒﻠﻰ و ﺑﻮدن اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻣﻌﻨﻮى‬ ‫و ﺗﻼش ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺪون ﺑﺎزىهﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺁﺛﺎر و ﺑﺮآﺎت اﻳﻦ آﺎر ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﺁﮔﺎهﻰهﺎﺋﻰ ﻓﺮاﺗﺮ از ﭼﻨﺪ آﺘﺎب و ﺟﺰوﻩ دارد‪.‬‬

‫در ﺳﺎل هﻔﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻤﺎز در رأس ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﺗﻤﺎم اﺳﺘﺎنهﺎ و ﺑﺴﻴﺎرى از‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنهﺎ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎز ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ آﻪ دﺳﺖاﻧﺪرآﺎر اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎ هﻤﻜﺎرى اﺋﻤّﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاران و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻰ و ﻃﻼب و ﻓﻀﻼ و ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ و‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖهﺎى ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﺴﺎل ﮔﺬﺷﺖ وﻟﻰ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ از دور ﻧﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻤﻮل‬ ‫ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و اﻳﻦ ﺟﺰوﻩ را آﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪ و ﭼﻬﺎردﻩ ﻧﻜﺘﻪ از ﻗﺮﺁن و ﺣﺪﻳﺚ درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و‬ ‫ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺁن ﺑﻘﻴﻪ در آﺘﺎبهﺎﻳﻢ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ هﻤﻪ ﻋﺰﻳﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ در‬ ‫ﺳﺎل هﻔﺘﺎد در ﻻﺑﻼى ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰهﺎ‪ ،‬و ﻣﺮاﺟﻌﺎﺗﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن داﺷﺘﻪام ﭘﻴﺪا آﺮدﻩام‪ ،‬وﻟﻰ در ﻧﻈﺮ دارم‬ ‫اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻓﻴﻘﻢ دهﺪ ﺗﺎ هﺰار ﻧﻜﺘﻪ در ﭼﻨﺪ ﻣﺠﻠّﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﻣﮕﺮ اﺳﺮار ﻧﻤﺎز در هﺰار ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد؟!‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﻗﺮاﺋﺘﻰ‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺗﻤﺎم ادﻳﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در ﺁﺋﻴﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ هﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﻮدﻩ آﻪ ﻗﺮﺁن از زﺑﺎن او‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ‪» :‬واوﺻﺎﻧﻰ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة«) ﻣﺮﻳﻢ‪ (٣١ ،‬وﻗﺒﻞ از او‬ ‫ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻮدﻩ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﺧﻄﺎب ﻣﻰآﻨﺪ‪» :‬اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة ﻟﺬآﺮى«) ﻃﻪ‪ (٢٤ ،‬و ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﺳﻰ ﭘﺪر زن‬ ‫او ﺣﻀﺮت ﺷﻌﻴﺐ ﺑﻮدﻩ آﻪ ﻧﻤﺎز داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻳﺎ ﺷﻌﻴﺐ اﺻﻼﺗﻚ ﺗﺄﻣﺮك«) هﻮد‪ (٨٧ ،‬و ﻗﺒﻞ از هﻤﻪ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﻮدﻩ آﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﺧﻮد و ذرﻳّﻪاش ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪» :‬ربّ اﺟﻌﻠﻨﻰ ﻣﻘﻴﻢ‬ ‫اﻟﺼﻠﻮة و ﻣﻦ ذرﻳّﺘﻰ«) اﺑﺮاهﻴﻢ‪(٤٠ ،‬‬ ‫و اﻳﻦ ﻟﻘﻤﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫»ﻳﺎ ﺑﻨﻰّ اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة و أﻣﺮﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻧﻪ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ«) ﻟﻘﻤﺎن‪(١٧ ،‬‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻣﻦ ﻧﻤﺎز را ﺑﭙﺎ دار و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در آﻨﺎر ﻧﻤﺎز ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ زآﺎت ﻣﻰﺷﻮد وﻟﻰ از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻧﻮﺟﻮان ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻮل‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ در آﻨﺎر ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺟﺎى زآﺎت ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وﻧﻬﻰ ازﻣﻨﻜﺮ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﻴﭻ ﻋﺒﺎدﺗﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﻧﻤﺎز ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺪارد‬ ‫در هﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﭘﻨﺞ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ دارﻳﻢ ودر هﺮﻧﻤﺎزى ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ اذان واﻗﺎﻣﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دو‬ ‫ﻧﺪاى ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﺟﻤﻌﺎً‪:‬‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ »ﺣﻰّ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮة«‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ »ﺣﻰّ ﻋﻠﻰ اﻟﻔﻼح«‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ »ﺣﻰّ ﻋﻠﻰ ﺧﻴﺮاﻟﻌﻤﻞ«‬ ‫و دﻩ ﻣﺮﺗﺒﻪ »ﻗﺪ ﻗﺎﻣﺖ اﻟﺼّﻠﻮة« ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮاد از »ﻓﻼح« و »ﺧﻴﺮاﻟﻌﻤﻞ« در اذان هﻤﺎن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ در هﺮ‬ ‫ﺷﺒﺎﻧﻪ روز هﻔﺘﺎد ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ آﻠﻤﻪ »ﺣﻰّ« ﺑﻪ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﺳﻮى ﻧﻤﺎز ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﺮاى‬ ‫اﻧﺠﺎم هﻴﭻ ﻋﺒﺎدﺗﻰ اﻳﻦ هﻤﻪ هﻴﺎهﻮ و ﺗﺸﻮﻳﻖ وارد ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آﻪ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اذان را‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ و ﺑﺎ ﺻﺪاى زﻳﺒﺎ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫اذان‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻜﻮت اﺳﺖ‪ ،‬اذان‪ ،‬ﻳﻚ دورﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى و ﺗﻔﻜّﺮات ﻧﺎب اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اذان‪ ،‬ﺳﺮود ﻣﺬهﺒﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻰ آﻮﺗﺎﻩ و ﭘﺮﻣﺤﺘﻮا‪،‬‬ ‫اذان‪ ،‬هﺸﺪار ﺑﻪ ﻏﺎﻓﻼن اﺳﺖ‪ ،‬اذان‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﺟﻮّ ﻣﺬهﺒﻰ اﺳﺖ و اذان‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺣﻴﺎت ﻣﻌﻨﻮى‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز در رأس هﻤﻪ ﻋﺒﺎدات اﺳﺖ‬ ‫در اﻳﺎم وﻳﮋﻩ ﻣﺜﻞ ﺷﺐ ﻗﺪر‪ ،‬اﻋﻴﺎد اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬و هﺮ ﺷﺐ و روزى آﻪ داراى ﻓﻀﻠﻴﺖ و ارزﺷﻰ اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﺮاى ﺁن دﻋﺎ و ﻣﺮاﺳﻤﻰ ﻣﺨﺼﻮص وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﺐ ﻣﺒﻌﺚ‪ ،‬ﺷﺐ ﻣﻴﻼد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺷﺐ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ هﻢ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮان اﻳّﺎم ﻣﻘﺪّﺳﻰ را ﭘﻴﺪا آﺮد آﻪ در‬ ‫ﺁن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﭘﺮ ﺗﻨﻮّعﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﺟﻬﺎد وﺣﺞ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﻤﺎز ﺻﺪهﺎ ﻧﻮع اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ آﺘﺎب ﻣﻔﺎﺗﻴﺢاﻟﺠﻨﺎن ﻋﻼّﻣﻪ ﻣﺤﺪّث ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان اﻧﻮاع‬ ‫ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒّﻰ را آﻪ ﺑﺮاى ﻣﻜﺎن و زﻣﺎنهﺎى ﺧﺎص وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮور ﻧﻤﻮد آﻪ اﻟﺒﺘّﻪ در ﻳﻚ‬ ‫آﺘﺎب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒّﻰ« ﺟﻤﻊﺁورى و ﻋﺮﺿﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و هﺠﺮت‬ ‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪا! ذرﻳّﻪ ﺧﻮدم را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺸﻚ و ﺑﻰﺁب و ﮔﻴﺎﻩ ﻗﺮار دادم‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز‪» .‬رﺑّﻨﺎ‬ ‫اﻧّﻰ اﺳﻜﻨﺖ ﻣﻦ ذرﻳّﺘﻰ ﺑﻮاد ﻏﻴﺮ ذى زرع رﺑّﻨﺎ ﻟﻴﻘﻴﻤﻮااﻟﺼﻠﻮة«) اﺑﺮاهﻴﻢ‪(٣٧ ،‬‬ ‫ﺁرى‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺑﻨﺎ آﻨﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﺞ دﻋﻮت ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺳﻮى آﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻃﻮاف ﺑﻪ دور آﻌﺒﻪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ‬ ‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﺟﻠﻮﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ!‬

‫ﺗﺮك ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻳﻜﻰ از ادﻳﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن در ﻗﺮﺁن ﺁﻣﺪﻩ‪» ،‬ﺻﺎﺑﺌﻴﻦ« هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻳﺤﻴﻰ ﮔﺮاﻳﺶ دارﻧﺪ وﺑﺮاى‬ ‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮى ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز و ﻣﺮاﺳﻢ وﻳﮋﻩاى دارﻧﺪ و هﻨﻮز در ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﮔﺮوهﻰ از ﺁﻧﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ‪ ،‬رهﺒﺮى داﻧﺸﻤﻨﺪ وﻟﻰ ﻣﻐﺮور داﺷﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎرهﺎ ﺑﺎ اﻣﺎم رﺿﺎﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺘﮕﻮ آﺮد‪ ،‬وﻟﻰ زﻳﺮ‬ ‫ﺑﺎر ﻧﻤﻰرﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻳﻜﻰ از ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺘﺪﻻﻟﻰ آﺮد آﻪ او ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اآﻨﻮن روح ﻣﻦ‬ ‫ﻧﺮم ﺷﺪﻩ ﺣﺎﺿﺮم ﻣﻜﺘﺐ ﺗﻮ را ﺑﭙﺬﻳﺮم‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺪاى اذان ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎم رﺿﺎﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺟﻠﺴﻪ را‬ ‫ﺗﺮك آﺮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻓﺮﺻﺖ ﺣﺴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰﺁﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اوّل ﻧﻤﺎز!‬ ‫او آﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﻬّﺪ را از اﻣﺎم دﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪاش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﺶ را ﺗﻜﻤﻴﻞ آﺮد و اﻳﻤﺎن‬ ‫ﺁورد‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٤٩‬ص ‪(١٧٥‬‬

‫ﻧﻤﺎز اوّل وﻗﺖ وﺳﻂ ﺟﻨﮓ‬ ‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻰدﻳﺪ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﺎهﻰ در وﺳﻂ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻠﻮ ﺁﻣﺪ و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﺎز اوّل وﻗﺖ از دﺳﺘﻢ ﻧﺮود‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻵن ﺷﻤﺎ در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬ ‫از ﻧﻤﺎز اوّل وﻗﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﻔﻠﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ‪ ).‬ﺳﻔﻴﻨﺔاﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص‪(٤٤‬‬

‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺧﻮاب از ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫روزى رﺳﻮل اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ دﻳﺪﻧﺪ اﻣﺮوز ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ‬ ‫اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﻋﻠﻰ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﭼﺮا او در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺮآﺖ‬ ‫ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ؟!‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻰ دﻳﺸﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻣﻨﺎﺟﺎت داﺷﺖ و ﺻﺒﺢ از ﺧﺴﺘﮕﻰ ﻧﻤﺎزش را در‬ ‫ﻣﻨﺰل ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﻘﺪارى ﺑﺨﻮاﺑﺪ وﻟﻰ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺻﺒﺢ را از‬ ‫دﺳﺖ ﻧﺪهﺪ‪.‬‬ ‫ﺁرى‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻰ آﻪ ﻣﻘﺪّﻣﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻨﺎﺟﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺣﺎل ﺟﻤﺎﻋﺖ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﻧﻪ در ﺧﻔﺎ‬ ‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم روز دوّم ﻣﺤﺮم وارد آﺮﺑﻼ و روز دهﻢ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪّت اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮت هﺸﺖ روز ﺑﻮد و ﻣﺴﺎﻓﺮى آﻪ آﻤﺘﺮ از دﻩ روز ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻧﻤﺎزش ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز دو رآﻌﺘﻰ دو دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻮل ﻧﻤﻰآﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در هﻨﮕﺎم ﺧﻄﺮ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫اﻟﺴﻼم ﻧﻴﺰ روز ﻋﺎﺷﻮرا ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪهﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺖ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮش را در ﺧﻴﻤﻪ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻨﺎ داﺷﺖ در ﻣﻌﺮآﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬دو ﻧﻔﺮ از ﻳﺎراﻧﺶ ﺟﻠﻮ ﻧﻤﺎز ﺣﻀﺮت اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﺳﻰ ﺗﻴﺮ را ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﻤﺎز ﺁﺷﻜﺎرا ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﻧﻪ در ﺧﻴﻤﻪ‪.‬‬ ‫ﺁرى‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ آﺸﺎﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ در هﺘﻞهﺎ‪ ،‬ﺷﺮآﺖهﺎ‪ ،‬ﭘﺎركهﺎ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎﻩهﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎ و رﺳﺘﻮرانهﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ در ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎن و در ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻧﻤﺎز اﻗﺎﻣﻪ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا هﺮ ﭼﻪ از ﺟﻠﻮﻩ دﻳﻦ آﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻠﻮﻩ ﻓﺴﺎد اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ آﺎﺳﺐهﺎ اوّل وﻗﺖ آﻨﺎر ﻣﻐﺎزﻩ ﺧﻮد اذان ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺪ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺟﻤﻊﺗﺮ ﺧﻮاهﻨﺪ‬ ‫آﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎر وﻣﻬﻨﺪس ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﻳﺪ اهﻞ ﻧﻤﺎزﺑﺎﺷﺪ‬ ‫در ﺁﻳﻪ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬اﻧّﻤﺎ ﻳﻌﻤﺮ ﻣﺴﺎﺟﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ ﺁﻣﻦ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ واﻟﻴﻮم اﻻﺧﺮ و اﻗﺎم‬ ‫اﻟﺼﻠﻮة« ﻓﻘﻂ آﺴﺎﻧﻰ ﺣﻖّ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺁﺑﺎد آﺮدن ﻣﺴﺎﺟﺪ را دارﻧﺪ آﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ داﺷﺘﻦ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز‬ ‫ﺟﺰا‪ ،‬اهﻞ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎاهﻼن ﺣﻖّ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺴﺎﺟﺪ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﻳﻚ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪّس اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻇﺎﻟﻤﻰ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺳﺎزد ﺷﻤﺎ ﺑﻪ او آﻤﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﺮاب و ﻗﻤﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮاب و ﻗﻤﺎر ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺟﺴﻤﻰ‪ ،‬روﺣﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﺪﻧﺒﺎل دارد‪ ،‬اﻣّﺎ ﻗﺮﺁن درﺑﺎرﻩ ﺁﺛﺎر‬ ‫اﻳﻦ دو ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»و ﻳﺼﺪّآﻢ ﻋﻦ ذآﺮاﻟﻠﱠﻪ و ﻋﻦ اﻟﺼﻠﻮة«) ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ (٩١ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ آﻴﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻰآﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را از‬ ‫ﻳﺎد ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ از ﻣﻴﺎن دهﻬﺎ ﺧﻄﺮ و ﺿﺮرى آﻪ ﺷﺮاب دارد‪ ،‬روى ﺿﺮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ وﻣﻌﻨﻮى ﺁن ﺗﻜﻴﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﺪن آﻴﻨﻪ وﺿﺮر ﻣﻌﻨﻮى ﻏﻔﻠﺖ از ﻳﺎد ﺧﺪا و ﻧﻤﺎز‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺮزﻧﺪان و ذرّﻳﻪ‬ ‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬دﻋﺎهﺎى ﺑﺴﻴﺎرى را از ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣّﺎ ﺗﻨﻬﺎ در دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺁن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاى‬ ‫ﻧﺴﻞ و ذرّﻳﻪاش دﻋﺎ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰ رهﺒﺮى اﻣّﺖ و دﻳﮕﺮى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ربّ‬ ‫اﺟﻌﻠﻨﻰ ﻣﻘﻴﻢ اﻟﺼﻠﻮة و ﻣﻦ ذرﻳّﺘﻰ«) اﺑﺮاهﻴﻢ‪(٤٠ ،‬‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ و ذرﻳّﻪام را از ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧﺪﮔﺎن ﻧﻤﺎز ﻗﺮار دﻩ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺣﻀﺮت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻋﺎ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﻜﺮد و ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁرزو ﻗﻴﺎم و هﺠﺮت آﺮد‪،‬‬ ‫ﺁوارﮔﻰهﺎﺋﻰ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺖ‪.‬‬

‫اوّﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‬ ‫»اﻟّﺬﻳﻦ ان ﻣﻜﻨّﺎهﻢ ﻓﻰ اﻻرض اﻗﺎﻣﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) ﺣﺠﺮ‪(٤١ ،‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺁﻧﺎﻧﻨﺪ آﻪ ﭼﻮن ﻗﺪرت را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ اوّﻟﻴﻦ آﺎرﺷﺎن اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺪا ﻧﻜﻨﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮددهﻰ آﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻓﻜﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺎ ﭘﺮورش ﻣﺘﺨﺼﺺّ وﻓﻜﺮ دوﻟﺖ‬ ‫ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻪ اوّﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮآﺖ ﺧﻮدﺷﺎن و هﻢ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﺮدم‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺗﻌﻄﻴﻠﻰ ﻧﺪارد‬ ‫»و اوﺻﺎﻧﻰ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة واﻟﺰآﺎة ﻣﺎ دﻣﺖ ﺣﻴّﺎ«) ﻣﺮﻳﻢ‪(٣١ ،‬‬ ‫هﺮ ﻳﻚ از دﺳﺘﻮرات اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻰ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺟﻬﺎد ﺑﺮاى ﺑﻴﻤﺎر و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ واﺟﺐ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬روزﻩ ﺑﺮ ﻣﺮﻳﺾ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻤﺲ و زآﺎت و ﺣﺞ‪ ،‬ﺑﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺤﺮوم واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎدﺗﻰ آﻪ ﺑﺮ هﻤﻪ اﻓﺮاد و اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻣﺮد و زن‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ و ﻏﻨﻰ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﻴﻤﺎر واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺮگ ﺣﺘّﻰ ﻳﻚ روز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاى زنهﺎ در هﺮ ﻣﺎﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺧﺎﺻّﻰ وﺟﻮد دارد(‬

‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﺮدمدارى‬ ‫»ﻗﻮﻟﻮا ﻟﻠﻨﺎس ﺣﺴﻨﺎ و اﻗﻴﻤﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) ﺑﻘﺮﻩ‪(٨٣ ،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺧﻮب ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺨﻦ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮب ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻋﻤﻼً ﻧﻤﺎز را ﺗﺒﻠﻴﻎ آﻨﻴﻢ و ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ اﺧﻼق و ﺳﻴﺮﻩ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻩاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻋﻘﻠﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ آﻔّﺎرى آﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﺪال و ﺑﺤﺚ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻴﻜﻮ ﺟﺪال آﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اوّل ﺧﻮﺑﻰهﺎى‬ ‫ﺁﻧﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﺑﻌﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ واﺟﺐ ﺑﻌﺪ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‬ ‫»اﻟّﺬﻳﻦ ﻳﺆﻣﻨﻮن ﺑﺎﻟﻐﻴﺐ و ﻳﻘﻴﻤﻮن اﻟﺼﻠﻮة«) ﺑﻘﺮﻩ‪(٢ ،‬‬ ‫در اﺑﺘﺪاى ﻗﺮﺁن و ﺁﻏﺎز ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺐ آﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﻌﺎد و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ اﺻﻞ ﻋﻤﻠﻰ آﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟّﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻘﺪّم ﺑﺮ آﺴﺐ و آﺎر‬ ‫»رﺟﺎل ﻻ ﺗﻠﻬﻴﻬﻢ ﺗﺠﺎرة وﻻ ﺑﻴﻊ ﻋﻦ ذآﺮ اﻟﻠّﻪ«) ﻧﻮر‪(٣٧ ،‬‬ ‫ﻗﺮﺁن از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ هﻨﮕﺎم اذان‪ ،‬آﺎر و آﺴﺐ را رهﺎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را رهﺎ آﻨﻴﺪ‪» :‬و ذروااﻟﺒﻴﻊ« وﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﺎر و درﺁﻣﺪ ﺑﺮوﻳﺪ‪» :‬ﻓﺎﻧﺘﺸﺮوا ﻓﻰ اﻻرض واﺑﺘﻐﻮا ﻣﻦ ﻓﻀﻞ اﻟﻠﱠﻪ«) ﺟﻤﻌﻪ‪ ٩ ،‬ﺗﺎ ‪(١٠‬‬

‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺷﻬﻴﺪ اﻳﺮان ﻣﺮﺣﻮم رﺟﺎﺋﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ آﺎر دارم‪ ،‬ﺑﻪ آﺎر ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻧﻤﺎز دارم‪.‬‬

‫ﻣﺮدم و ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺑﺎ هﻤﻪ اهﻤﻴّﺘﻰ آﻪ ﻧﻤﺎز در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ و اوﻟﻴﺎ دارد‪ ،‬اﻣّﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺁن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬ﻋﺪّﻩاى اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ وﻧﻤﺎز ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪» :‬ﻓﻼ ﺻﺪّق و ﻻﺻﻠّﻰ«) ﻗﻴﺎﻣﺖ‪(٣١ ،‬‬ ‫ب‪ :‬ﻋﺪّﻩاى ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻤﺎز دﻳﮕﺮان ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪» :‬اراﻳﺖ اﻟﺬى ﻳﻨﻬﻰ ﻋﺒﺪاً اذا ﺻﻠّﻰ«) ﻋﻠﻖ‪(٤٠ ،‬‬ ‫در ﺷﺄن ﻧﺰول ﺁﻳﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺑﻮﺟﻬﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ هﻨﮕﺎﻣﻰ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺳﺠﺪﻩ‬ ‫ﻣﻰرود ﺑﺎ ﻟﮕﺪ‪ ،‬ﮔﺮدن ﺣﻀﺮت را در هﻢ ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم او را دﻳﺪﻧﺪ آﻪ رﻓﺖ وﻟﻰ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﺮدى؟!‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﭼﻨﻴﻦ آﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻨﺪﻗﻰ از ﺁﺗﺶ دﻳﺪم آﻪ در ﭘﻴﺶ روى ﻣﻦ ﺷﻌﻠﻪور ﺷﺪ‪ ).‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ذﻳﻞ ﺁﻳﻪ(‬ ‫ج‪ :‬ﻋﺪّﻩاى ﻧﻤﺎز را ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪» :‬و اذا ﻧﺎدﻳﺘﻢ اﻟﻰ اﻟﺼﻠﻮة اﺗﺨﺬوهﺎ هﺰواً«) ﻣﺎﺋﺪﻩ‪(٥٨ ،‬‬ ‫د‪ :‬ﻋﺪّﻩاى ﺑﻰﻧﺸﺎط ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪» :‬واذا ﻗﺎﻣﻮا اﻟﻰ اﻟﺼﻠﻮة ﻗﺎﻣﻮا آُﺴﺎﻟﻰ«) ﻧﺴﺎء‪(١٤٢ ،‬‬ ‫ﻩ ‪ :‬ﻋﺪّﻩاى ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﮔﺎهﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪» :‬ﻓﻮﻳﻞ ﻟﻠﻤﺼﻠّﻴﻦ اﻟّﺬﻳﻨﻬﻢ ﻋﻦ ﺻﻠﻮﺗﻬﻢ ﺳﺎهﻮن«)‬ ‫ﻣﺎﻋﻮن‪ ٤ ،‬ﺗﺎ ‪(٥‬‬ ‫و‪ :‬ﻋﺪّﻩاى ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﻧﻤﺎز آﻢ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪» :‬و اذا رأوا ﺗﺠﺎرة او ﻟﻬﻮاً اﻧﻔﻀّﻮا اﻟﻴﻬﺎ و‬ ‫ﺗﺮآﻮك ﻗﺎﺋﻤﺎ«) ﺟﻤﻌﻪ‪ (١٠ ،‬هﺮﮔﺎﻩ ﻟﻬﻮ و ﺗﺠﺎرﺗﻰ دﻳﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺁن رواﻧﻪ ﺷﺪﻩ و ﺗﻮ را در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻩاى واﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮاﺋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﺒﻪهﺎى ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮد آﻪ آﺎرواﻧﻰ ﺗﺎزﻩ وارد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﺧﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻃﺒﻞ زدن آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم از ﭘﺎى‬ ‫ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺗﺠﺎرت و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﺣﻀﺮت را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺬر ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز‬ ‫ت ﻟﻚ ﻣﺎ ﻓﻰ ﺑَﻄﻨﻰ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﻧﺬر ﺧﺪﻣﺖ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدر ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧَﺬر ُ‬ ‫ﻣُﺤﺮّراً«) ﺁلﻋﻤﺮان‪(٣٥ ،‬‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﻦ ﻧﺬر آﺮدم آﻪ ﻓﺮزﻧﺪم را ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪّس از هﺮ آﺎر ﻣﻌﺎف و ﺁزادش آﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻏﺖ آﺎﻣﻞ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪّس ﺧﺎدم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻜﻦ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺘﻮﻟّﺪ ﺷﺪ و دﻳﺪ دﺧﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﻦ دﺧﺘﺮ ﺁوردم و دﺧﺘﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﭘﺴﺮ ﺑﻪ راﺣﺘﻰ ﺧﺎدم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻧﺬرش‬ ‫ﻋﻤﻞ آﺮد‪ ،‬و ﻣﺮﻳﻢ ﺧﺎدم ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز در ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬ ‫»واﻣﺮ اهﻠﻚ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة واﺻﻄﺒﺮ ﻋﻠﻴﻬﺎ«) ﻃﻪ‪(١٣٢ ،‬‬ ‫اوّﻟﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ اوﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ هﻤﺴﺮ وﻓﺮزﻧﺪ اﻧﺴﺎن ﮔﺎهﻰ‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ آﻨﺪ وﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮى دﻳﻦ و‬ ‫ﻧﻤﺎز دﻋﻮت آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ و اﺛﺮ ﻧﻜﺮد ﺁﻧﺎن را رهﺎ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻠﻮى‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬واﺟﻌﻞ اﻓﻀﻞ اوﻗﺎﺗﻚ ﻟﻠﺼﻠﻮة«) ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ‪ (٥٣‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﻗﺖ ﺧﻮدت را ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻗﺮار ﺑﺪﻩ‪.‬‬ ‫و ﺑﺪان ارزش ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎى ﺗﻮ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎز ﺗﻮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»واﻋﻠﻢ انّ ﺟﻤﻴﻊ اﻋﻤﺎﻟﻚ ﺗﺒﻊ ﻟﺼﻠﻮﺗﻚ«‬

‫دﻋﻮت ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬ ‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﻮى ﺣﻖّ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از وﻇﺎﻳﻒ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف و آﺎر‬ ‫ﻧﻴﻚ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﻋﻮت‪ ،‬هﻢ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﻰﺷﻮد و هﻢ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﺑﺎرز در ﺻﻒ اوّل ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدم‬ ‫هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻟﺒﺎس ﺧﻮب و ﺑﻮى ﺧﻮش ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﺎدﻩ و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺜﻞ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا را ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻴّﺖهﺎى ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ در دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛّﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺷﻬﺎدت‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز آﺘﻚهﺎ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در زﻧﺪان ﺷﺎﻩ و اﺳﺮا‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻴﺮ ﺧﻮردﻧﺪ ﻣﺜﻞ زُهﻴﺮ آﻪ روزﻋﺎﺷﻮرا ﺟﻠﻮ اﻣﺎمﺣﺴﻴﻦ اﻳﺴﺘﺎد ﺗﺎ اﻣﺎم ﻧﻤﺎزش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ در راﻩ ﻧﻤﺎز ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﻬﺪاى ﻣﺤﺮاب‪ :‬ﺁﻳﺔ اﻟﻠﱠﻪ اﺷﺮﻓﻰ اﺻﻔﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬دﺳﺘﻐﻴﺐ‪،‬‬ ‫ﺻﺪوﻗﻰ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻰ و ﻗﺎﺿﻰ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻰ‪.‬‬ ‫وﺑﻌﻀﻰ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻰﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم‪.‬‬

‫ﺗﺮك ﻧﻤﺎز و دوزخ‬ ‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎرهﺎ ﻣﻴﺎن اهﻞ ﺑﻬﺸﺖ و اهﻞ دوزخ ﮔﻔﺘﮕﻮ رخ ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺮﺧﻰ از ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻜﻰ از ﺁن ﺻﺤﻨﻪهﺎ‪ ،‬اهﻞ ﺑﻬﺸﺖ از ﻣﺠﺮﻣﺎن ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ‬ ‫دوزخ رواﻧﻪ آﺮد؟ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ را ﻣﻰﺷﻤﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻪ اوّﻟﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻧﺒﻮدن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪» :‬ﻟﻢ ﻧﻚ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻤﺼﻠّﻴﻦ«) ﻣﺪّﺛﺮ‪(٤٣ ،‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬آﻠﻴﺪ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات‬ ‫در اهﻤﻴّﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺑﺲآﻪ در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎدات دﻳﮕﺮ هﻢ ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﺮدود ﺷﻮد‪ ،‬آﺎرهﺎى دﻳﮕﺮ هﻢ ردّ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٨٢‬ص ‪(٢٣٦‬‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮش ﻋﺒﺎدات دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻘﺶ آﻠﻴﺪى ﺁن را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺁﻧﻜﻪ اﮔﺮ ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ راﻧﻨﺪﮔﻰ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ هﺮ ﻣﺪرك و آﺎرت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻣﻌﺘﺒﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮى هﻢ اراﺋﻪ دهﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺠﻮّز راﻧﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺁن‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﺪارك‪ ،‬ﺑﻰ اﺛﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﻮّز ﻋﺒﻮر از ﺻﺮاط‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ وﺑﺪون ﺁن هﻴﭻ ﻋﺒﺎدﺗﻰ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ آﻼم و ﺁﺧﺮﻳﻦ وﺻﻴّﺖ‬ ‫در ﺑﻌﻀﻰ رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻢ اوّﻟﻴﻦ ﺳﻔﺎرش اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻮدﻩ) وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ،٣‬ص ‪ (٢٦‬و هﻢ‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ وﺻﻴّﺖ اوﻟﻴﺎ‪ ).‬ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج‪ ،١‬ص ‪(١٧٣‬‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﻰ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺣﻀﺮت در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪهﺎى ﻋﻤﺮ ﻣﺒﺎرك ﺧﻮد ﭼﺸﻢ ﺑﺎز‬ ‫آﺮدﻩ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﻢ را ﺟﻤﻊ آﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرى آﻨﻨﺪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٤٧‬ص ‪(٢‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻮد‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ هﺮ آﺲ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﻘﺎم و ارزش او ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ آﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰد او ﭼﻪ ﻣﻘﺎﻣﻰ دارد‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٧٥‬ص ‪ (١٩٩‬اﮔﺮ اذان ﻧﻤﺎز ﻧﺰد ﺗﻮ ﺑﺰرگ و ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ اﺣﺘﺮام دارى و اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﺮﻣﺎن او ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺑﻮدى‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ارزﺷﻰ ﻧﺰد او ﻧﺪارى‬ ‫و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺗﺮا از ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز اوّﻟﻴﻦ ﺳﺆال در ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ اوّﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰى آﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻮرد ﺳﺆال و ﺣﺴﺎب ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪،‬‬ ‫ج ‪ ،٧‬ص ‪(٢٦٧‬‬ ‫ﺁرى‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ واﺟﺐ ﺑﺮ هﺮ ﻣﻜﻠّﻔﻰ ﻗﺒﻞ از روزﻩ و ﺧﻤﺲ و زآﺎت و ﺣﺞ و‪ ...‬ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ‬ ‫آﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻴﺰ در اوّﻟﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬از اوّﻟﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺳﺆال ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻳﺎد ﺧﺪاﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة ﻟﺬآﺮى«) ﻃﻪ‪ (١٤ ،‬ﺑﺮاى ﻳﺎد ﻣﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دار‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ذآﺮى اﺳﺖ زﺑﺎﻧﻰ وﻗﻠﺒﻰ‪ ،‬ﺑﺎ روﺷﻰ ﻣﺨﺼﻮص و ﺷﻴﻮﻩاى اﺑﺘﻜﺎرى آﻪ اﻋﻀﺎى ﺑﺪن از ﻣﻮى ﺳﺮ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﻮك ﭘﺎ در ﺁن ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم وﺿﻮ‪ ،‬هﻢ روى ﺳﺮ را ﻣﺴﺢ ﻣﻰآﻨﻴﻢ و هﻢ روى ﭘﺎ را‪ ،‬هﻨﮕﺎم‬ ‫ﺳﺠﺪﻩ هﻢ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﻬﺎدﻩ ﻣﻰﺷﻮد هﻢ اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻧﻤﺎز هﻢ زﺑﺎن ذآﺮ او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‬ ‫هﻢ دل ﺑﻪ ﻳﺎد اوﺳﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﺷﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻤﺮ در رآﻮع ﺧﻢ ﺷﻮد‪ ،‬دﺳﺖهﺎ هﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫»اﻟﻠﱠﻪاآﺒﺮ« ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺮدن‪ ،‬ﺻﺎف ودر رآﻮع آﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل در ﻧﻤﺎز هﻤﻪ اﻋﻀﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮى در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﻳﺎد ﺧﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺸﻜّﺮ‬

‫ﻳﻜﻰ از اﺳﺮار ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﺸﻜّﺮ از وﻟﻰ ﻧﻌﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬واﻋﺒﺪوا رﺑّﻜﻢ اﻟّﺬى ﺧﻠﻘﻜﻢ واﻟّﺬﻳﻦ‬ ‫ﻣﻦ ﻗﺒﻠﻜﻢ«) ﺑﻘﺮﻩ‪(٢١ ،‬‬ ‫ﻋﺒﺎدت آﻨﻴﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرى را آﻪ ﺷﻤﺎ و ﻧﻴﺎآﺎن ﺷﻤﺎ را ﺁﻓﺮﻳﺪ‪ ،‬هﺴﺘﻰ ﺷﻤﺎ و هﻤﻪ از اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﻮرﻩ آﻮﺛﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬اﻧّﺎ اﻋﻄﻴﻨﺎك اﻟﻜﻮﺛﺮ ﻓﺼﻞّ« ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ »آﻮﺛﺮ« دادﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻴﺮ زﻳﺎد ﻋﻄﺎ آﺮدﻳﻢ‬ ‫ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﺷﻜﺮاﻧﻪ ﻋﻄﺎﻳﺎى ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دار‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻜﺮﮔﺰارى اﺳﺖ آﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺁن را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻩ و ﺗﻤﺎم اﻧﺒﻴﺎ و اوﻟﻴﺎ هﻢ ﺁن‬ ‫ﺷﻴﻮﻩ را ﺑﻪ آﺎر ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﺗﺸﻜّﺮى اﺳﺖ ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬زﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬داﺋﻤﻰ و ﺳﺎزﻧﺪﻩ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﻣﻌﺎد‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﻚ دارﻧﺪ‪» :‬انآﻨﺘﻢ ﻓﻰرﻳﺐ ﻣﻦ اﻟﺒﻌﺚ«) ﺣﺞ‪(٥ ،‬‬ ‫‪ -٢‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ‪» :‬ﻳﻈﻨّﻮن اﻧّﻬﻢ ﻣﻼﻗﻮا اﻟﻠﱠﻪ«) ﺑﻘﺮﻩ‪(٤٦ ،‬‬ ‫‪ -٣‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻳﻘﻴﻦ دارﻧﺪ‪» :‬و ﺑﺎﻻﺧﺮة هﻢ ﻳﻮﻗﻨﻮن«) ﻧﻤﻞ‪(٣١ ،‬‬ ‫‪ -٤‬ﮔﺮوهﻰ ﻣﻨﻜﺮ ﻗﻴﺎﻣﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪» :‬و آﻨﺎ ﻧﻜﺬب ﺑﻴﻮم اﻟﺪّﻳﻦ«) ﻣﺪّﺛﺮ‪(٤٦ ،‬‬ ‫‪ - ٥‬ﮔﺮوهﻰ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ وﻟﻰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪» :‬ﻧﺴﻮا ﻳﻮماﻟﺤﺴﺎب«) ص‪(٢٦ ،‬‬ ‫ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى رﻓﻊ ﺷﻚ اﺳﺘﺪﻻل آﺮدﻩ و از ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ وﮔﻤﺎن دارﻧﺪﮔﺎن ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ اﺳﺖ و از ﻣﻨﻜﺮان‪،‬‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ آﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﻜﺎر ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ و ﺑﺮاى ﮔﺮوﻩ ﭘﻨﺠﻢ داﺋﻤﺎً ﺗﺬآّﺮاﺗﻰ دادﻩ آﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻢ ﺷﻚزداﻳﻰ ﻣﻰآﻨﺪ و هﻢ ﻏﻔﻠﺖهﺎ را ﺑﻪ »ﻳﺎد« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬در ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻮم‬ ‫اﻟﺪّﻳﻦ« در هﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺣﺪاﻗﻞ دﻩ ﺑﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺗﺬآّﺮ‬ ‫ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و راﻩﻳﺎﺑﻰ‬ ‫ﻣﺎ در هﺮ ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »اهﺪﻧﺎ اﻟﺼﺮط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ« از ﺧﺪاوﻧﺪ راﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎن هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﻜﺮ ﺗﺎزﻩاى دارد‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﺎن و ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﻃﺎﻏﻮتهﺎ و وﺳﻮﺳﻪﮔﺮان‬ ‫وﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ و ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﻃﺮحهﺎﺋﻰ را دارﻧﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىهﺎﺋﻰ‬

‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﺰ ﺑﺎ اﻣﺪاد اﻟﻬﻰ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ هﻤﻪ راﻩ آﻪ از هﻮﺳﻬﺎ ﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ و راﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫»اهﺪﻧﺎ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ«‪ ،‬را ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪:‬‬ ‫راﻩ ﺧﺪا و اوﻟﻴﺎى ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎ و اﻧﺤﺮاف دور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ آﻨﻨﺪﻩ ﺁن ﻣﺮا دوﺳﺖ دارد و ﻧﻴﺎزم را ﻣﻰداﻧﺪ‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻟﻢ هﻤﺎهﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ در ﺁن راﻩ ﺑﻤﻴﺮم ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮم‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻠﻢ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن در ﺁن دﭼﺎر ﺷﻚ وﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻰ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫راهﻰ اﺳﺖ از هﻤﻪ راﻩهﺎ ﺻﺎفﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ و روﺷﻦﺗﺮ‪.‬‬ ‫وﺑﺎﻻﺧﺮﻩ راﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬راﻩ اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺻﺎﻟﺤﺎن وﺻﺪﻳّﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎى راﻩ ﺣﻖّ وﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺁن ﻣﺸﻜﻞ و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ وﺣﺮآﺖ وﭘﺎﻳﺪارى در‬ ‫ﺁن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻣﺪاد اﻟﻬﻰ دارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‬ ‫هﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ آﻠﻤﻪ ﻣﺤﺮاب ﺁﺷﻨﺎ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ در ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ درﺑﺎرﻩ ﻣﺤﻞّ ﻧﻤﺎز زآﺮﻳّﺎﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺁﻣﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪» .‬هﻮ ﻗﺎﺋﻢ ﻳﺼﻠّﻰ ﻓﻰ اﻟﻤﺤﺮاب«) ﺁلﻋﻤﺮان‪(٣٩ - ٣٨ ،‬‬ ‫ﻣﺤﺮاب در ﻟﻐﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺤﻞّ ﺣﺮب وﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻤﺎز وﺣﻀﻮر در ﻣﺤﺮابِ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻗﻴﺎم ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺑﺎ‬ ‫اﺑﻠﻴﺲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن هﺮ روز ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﻣﺤﻠﻰ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد آﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﻣﺤﻞ ﺟﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺎ هﻮسهﺎ و‬ ‫ﺷﻴﻄﺎنهﺎ و ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‪ ،‬اﻟﻘﺎى اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮى در ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد؟‬ ‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ آﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮهﻨﮓ ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻣﺤﺮابهﺎ را ﺗﺰﻳﻴﻦ ﻣﻰآﻨﻨﺪ وﮔﻞﺑﻮﺗﻪهﺎى آﺎﺷﻰآﺎرىهﺎ‪،‬‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ را درﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ آﺮدﻩ وﺑﻪ ﺟﺎى ﻓﺮار ﺷﻴﻄﺎن ﺟﻮﻻﻧﮕﺎﻩ او ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روزى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺮدﻩ را از ﺟﻠﻮ دﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺮدار‪ ،‬زﻳﺮا ﮔﻞِ روى اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﺮا از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬ ‫وﻟﻰ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺧﺮج ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺤﺮاب را ﺑﺎ اﻧﻮاع آﺎﺷﻰ ﺗﺰﻳﻴﻦ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭼﺮا ﺑﻪ‬ ‫اﺳﻢ ﺷﻌﺎﺋﺮ ﻣﺬهﺒﻰ و هﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎرى‪ ،‬از ﻣﺘﻦ اﺳﻼم دور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ؟ اﺳﻼم هﺮ ﭼﻪ ﻋﻤﻴﻖ وﻟﻰ ﺑﻰ‬

‫ﺁﻻﻳﺶ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﻮد ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺬب‬ ‫آﺮدﻩاﻳﻢ و اﮔﺮ ﺑﻮدﺟﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت را ﺻﺮف ﻧﻴﺎزهﺎى ﺿﺮورى ﺟﻮاﻧﺎن آﻨﻴﻢ ﭼﻘﺪر ﺟﺬب ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد؟‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﻮﺣﻴﺪ‬ ‫»اﻧّﻨﻰ اﻧﺎ اﻟﻠﱠﻪ ﻻاﻟﻪ اﻻّ اﻧﺎ ﻓﺎﻋﺒﺪﻧﻰ واﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة ﻟﺬآﺮى«) ﻃﻪ‪(١٤ ،‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ﻧﻤﺎز و ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮى ﻧﻤﺎز ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ و ﻧﻤﺎز روح ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﺎ را‬ ‫زﻧﺪﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺁﻏﺎز ﻣﻰﺷﻮد و در هﺮ رآﻌﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﺎن ﺳﻮرﻩ‪ ،‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از رآﻮع و هﺮ‬ ‫ﺳﺠﺪﻩ و در ﭘﺎﻳﺎن هﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ اﻟﻠّﻪ اآﺒﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ .‬در ذآﺮ رآﻮع و ﺳﺠﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠّﻪ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ و در رآﻌﺖ ﺳﻮم وﭼﻬﺎرم »ﻻاﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﱠﻪ« ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ آﻪ هﻤﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﺻﻴﻘﻞدادن روح ﺗﻮﺣﻴﺪ و‬ ‫ﺟﻠﻮﻩ دادن روح اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻳﺪن از ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ‬ ‫»ﻓﺨﻠﻒ ﻣﻦﺑﻌﺪهﻢ ﺧﻠﻒ اﺿﺎﻋﻮا اﻟﺼﻠﻮة واﺗّﺒﻌﻮا اﻟﺸﻬﻮات«) ﻣﺮﻳﻢ‪(٥٩ ،‬‬ ‫ﭘﺲ از اﻧﺒﻴﺎ ﮔﺮوهﻰ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ آﻪ ﻧﻤﺎز را ﺿﺎﻳﻊ آﺮدﻧﺪ و از ﺷﻬﻮات ﭘﻴﺮوى ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺿﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز را ﻣﻄﺮح آﺮدﻩ و ﺳﭙﺲ در دام ﺷﻬﻮات ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ را‪ .‬ﭼﻮن ﻧﻤﺎز‬ ‫رﻳﺴﻤﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺘﺎدن در وادى ﺗﺒﺎهﻰ ﺣﺘﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻮن‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻦ ﺑﻨﺪ ﺗﺴﺒﻴﺢ‪ ،‬آﻪ هﻤﻪ داﻧﻪهﺎ در اﺛﺮ ﺁن ﭘﺨﺶ و ﮔﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎد ﺗﺎ ﺷﻬﺎدت ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮ ادﻳﺎن‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٤٠‬ﺳﻮرﻩ ﺣﺞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬ ‫»وﻟﻮﻻ دﻓﻊ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻨﺎس ﺑﻌﻀﻬﻢ ﺑﺒﻌﺾ ﻟﻬﺪّﻣﺖ ﺻﻮاﻣﻊ و ﺑﻴﻊ و ﺻﻠﻮات و ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻳﺬآﺮ ﻓﻴﻬﺎ اﺳﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺒﺮﻧﺪ و ﺟﻠﻮ ﻣﻔﺴﺪﻳﻦ را ﺑﺎ ﻗﺪرت و ﺟﻨﮓ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎ و‬ ‫ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎﻩهﺎى ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﺮاب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺻَﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺻُﻮﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻋﺒﺎدت در ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ )دِﻳﺮ( ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺑﺮاى ُزهّﺎد ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﺑِﻴَﻊ ﺟﻤﻊ ﺑﻴﻌﺔ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻋﺒﺎدت ﻧﺼﺎرى اﺳﺖ آﻪ هﻤﺎن آﻠﻴﺴﺎ و آِﻨﻴﺴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﻠﻮات‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺻﻠﻮة‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻋﺒﺎدت ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺁن را ﻣﻌﺮّب ﺛﻠﻮﺛﺎ در زﺑﺎن ﻋﺒﺮى داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‬ ‫و ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻞ ﻋﺒﺎدت ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮن دادن‪ ،‬از ﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدات ﺣﻔﺎﻇﺖ آﺮد‪.‬‬

‫ﻃﻬﺎرت و ﺳﻼﻣﺖ ﻗﻠﺐ‬ ‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻃﻬﺎرت ﻇﺎهﺮى‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ و ﺗﻴﻤﻢ‪ ،‬ﺷﺮط اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻮل و‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻬﺎرت ﺑﺎﻃﻨﻰ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎرهﺎ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﭘﺎآﻰ دل اﺷﺎرﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻠﺐ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ راﻩ‬ ‫دارد‪ .‬ﻗﻠﺒﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن ﺷﻚ و ﺷﺮك وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ﻇﺎهﺮى دارد و ﺑﺎﻃﻨﻰ و ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻴﻢ اﮔﺮ درﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻇﺎهﺮ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻜّﻮى ﭘﺮواز ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻋﺸﻖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﺧﻼص و ﻣﺤﺒّﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى ﺑﺎ ﺣﺎل ﺧﺸﻮع‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى دور از ﻏﺮور و ﻋُﺠﺐ و رﻳﺎ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى ﺳﺎزﻧﺪﻩ و ﻣﺤﺮّك‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى از ﻗﻠﺒﻰ ﺑﻰهﻮى و ﺑﻰﻣﺮض‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزى آﻪ ﭘﺮﺗﻮى از ﺁن را ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﻢ و ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ و ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻚ رآﻌﺖ ﺁن را ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‬ ‫در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮش ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺻﺪاﻗﺖ‬ ‫آﺴﻰ آﻪ دﻳﮕﺮى را دوﺳﺖ دارد ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ او را هﻢ دوﺳﺖ دارد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺪّﻋﻰ‬ ‫ﺧﺪاﺧﻮاهﻰ و ﺧﺪادوﺳﺘﻰاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻋﻼﻗﻪاى ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺪارﻧﺪ در ادّﻋﺎى ﺧﻮد ﺻﺪاﻗﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻣﻼك و‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻬّﺪى اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن در اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻤﺎز ﻣﻨﺎﻓﻖ هﻤﭽﻮن ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫اﻋﻤﺎﻟﺶ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻧﻴّﺖ‬ ‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ و ﺧﺸﻮع در ﻧﻤﺎز آﻪ ﺳﻔﺎرش اﺳﻼم و از ﻋﻼﻣﺎت ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ و اهﻤﻴّﺖ ﺁن ﺗﺎ‬ ‫ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﻧﻤﺎزى ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻧﺸﻮد ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﺷﻮد و از ﻧﻤﺎز هﻤﺎن ﻣﻘﺪارى ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل‬

‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ آﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس از ﻧﻈﺮ‬ ‫ﭘﺎآﻰ و ﻧﻮ ﺑﻮدن‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﻄﺮ و وﻗﺎر و ﺁراﻣﺶ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻰ آﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫اﻟﺴﻼم آﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻨﺰل ﻋﺮوس ﻣﻰروى! اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫زﻳﺒﺎﺋﻰهﺎ دارم‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص زﻧﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﻪ هﺮ ﻧﺤﻮ ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺎراﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ آﻪ زﻳﻮرهﺎﻳﻰ ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﺳﺎدﻩ و اﻧﺪك هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘُﺮ ﺳﻮد‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓﺎذآﺮوﻧﻰ اَذآﺮآﻢ«) ﺑﻘﺮﻩ‪ (١٥٢ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮا ﻳﺎد آﻨﻴﺪ ﻣﻦ هﻢ ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﻣﻰآﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﺎد ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺳﻮدى ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ ﻳﺎد او از ﻣﺎ‪ ،‬ﻟﻄﻔﺶ را ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻟﻐﺰش ﻣﺎ را‬ ‫ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬دﻋﺎى ﻣﺎ را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ را ﺣﻞ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻒ او ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ ارزش دارد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ در ﻧﻤﺎز آﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬آﺎﻻى ﭘﺮارزﺷﻰ را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺁراﻣﺶ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻠﻰ آﻪ دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ وﺻﻨﻌﺖ اﻣﺮوز ﺁن را ﺣﻞ ﻧﻜﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺁراﻣﺶ روﺣﻰ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ روز ﺁﻣﺎر‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرىهﺎى رواﻧﻰ‪ ،‬و ﻣﺼﺮف ﻗﺮص اﻋﺼﺎب زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺁراﻣﺶ ﻧﻤﻰدهﺪ ﺟﺰ ﻳﺎد‬ ‫ﺧﺪا و اﻳﻤﺎن و اُﻧﺲ و ﻋﺸﻖ و ﺗﻮآّﻞ ﺑﻪ او‪.‬‬ ‫ﺁرى ﻧﻤﺎز ﻳﺎد ﺧﺪاﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا دلهﺎ ﺁراﻣﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادى را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ آﻪ داراى ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺎل و ﻋﻠﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣّﺎ ﺁراﻣﺶ ﻻزم را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬ ‫اﻓﺮادى ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ هﺴﺘﻰ داراى ﻗﻠﺒﻰ ﺁراﻣﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪ و ﺑﻴﻨﺶ و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺧﺎﺻّﻰ دارﻧﺪ آﻪ ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻦ را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و ﺑﺮاى ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﻄﻘﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁرى ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪاوﻧﺪ دلهﺎ ﺁرام ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎد ﺧﺪا هﻤﺎن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬آﻤﺒﻮد اﻣﺮوز ﺑﺸﺮ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﺨﺼﺺّ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دل ﺁرام اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﺮﻋﻮنهﺎ و اﺑﺮﻗﺪرتهﺎ دل ﺁرام دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﺎرونهﺎ‪ ،‬و ﻧﻪ‬ ‫اﺑﻮﻟﻬﺐهﺎ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﭼﻨﺪ ﭼﻬﺮﻩ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ رهﺒﺮى را آﻪ ﻣﺎ در زﻣﺎن ﺧﻮدﻣﺎن داراى دلﺁرام دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰﻗﺪس ﺳﺮﻩ ﺑﻮد آﻪ روز‬ ‫‪ ١٢‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬وﻗﺘﻰ در هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﻰ دارﻳﺪ؟‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﻴﭻ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ هﻨﻮز ﻧﻈﺎم ﺷﺎهﻨﺸﺎهﻰ ﺳﺮِ ﭘﺎ ﺑﻮد و اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻰ هﻮاﭘﻴﻤﺎ دادﻩ ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬

‫در وﺻﻴّﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺷﺖ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻰ ﺁرام ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻣﻰروم‪ .‬اﻳﻦ دل ﺁرام از زور و ﭘﻮل و‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ آﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺁن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺣﺪود ‪ ١٥‬ﺳﺎل آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪّس ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ دﻻﺋﻠﻰ ﻗﺒﻠﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮى آﻌﺒﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آﺮد‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻰ ﺑﺮاى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ آﻪ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻗﺒﻠﻰ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺣﻜﻤﻰ دارد؟‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ آﻪ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻗﺒﻠﻰ ﺷﻤﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش ﻧﻤﺎزهﺎى ﺷﻤﺎ را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻜﻦ ﺁﻳﻪاى آﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد‪» :‬وﻣﺎآﺎن اﻟﻠّﻪ ﻟﻴﻀﻴﻊ اﻳﻤﺎﻧﻜﻢ«) ﺑﻘﺮﻩ‪ (١٤٣ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻤﺎن ﺷﻤﺎ را‬ ‫ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎزهﺎﻳﺘﺎن از ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫اﻳﻤﺎﻧﺘﺎن ﺿﺎﻳﻊ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬آﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻤﺎن و ﺗﺮك ﻧﻤﺎز ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺮك‬ ‫اﻳﻤﺎن‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺑﺰرﮔﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫اوّﻟﻴﻦ آﻠﻤﻪ واﺟﺐ در ﻧﻤﺎز »اﷲ اآﺒﺮ« اﺳﺖ و آﺴﻰ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدش ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را آﻮﭼﻚ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ دﻳﺪ‪.‬‬ ‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺳﻮار هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر آﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻰروﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪهﺎى ﺑﺰرگ وﻣﺤﻠّﻪهﺎ و ﺷﻬﺮهﺎ‬ ‫ﻧﺰد ﺁﻧﺎن آﻮﭼﻚ ﻣﻰﺷﻮد و هﺮ ﭼﻪ ﭘﺮواز ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ آﻮﭼﻚﺗﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬ ‫آﺴﻰ هﻢ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰد او ﺑﺰرگ ﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ و ﻗﺪرتهﺎ و ﻣﺎل و ﻣﻘﺎمهﺎ ﻧﺰد او ارزش‬ ‫ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺑﻴﺎن ﺻﻔﺎت ﻣﺘّﻘﻴﻦ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»ﻋﻈﻢ اﻟﺨﺎﻟﻖ ﻓﻰاﻋﻴﻨﻬﻢ ﻓﺼﻐﺮ ﻣﺎدون ذﻟﻚ ﻓﻰ اﻧﻔﺴﻬﻢ«) ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪(١٩٣‬‬ ‫ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ در ﭼﺸﻢ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ او هﺮ ﭼﻪ و هﺮآﺲ ﺑﺎﺷﺪ آﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮﻩ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻧﺰد ﻣﺎ آﻢ ارزش ﺷﺪ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁن آﻢ ﻣﻰﺷﻮد و ﻗﻬﺮاً ﺑﺮاى ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم ﺁن اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ‬ ‫و ﺧﻼف ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫از ﺳﺨﻨﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰﻗﺪس ﺳﺮﻩ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ »ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ هﻴﭻ ﻏﻠﻄﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﻮ‬ ‫ﺧﺎﻟﻰ و ﺷﻌﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﺴﻰ آﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ آﻪ ﺧﺪا ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺰدش آﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮﻩ‬ ‫ﻣﻰآﻨﺪ و هﺮ ﺣﺎدﺛﻪاى ﭘﻴﺶ او ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت زﻳﻨﺐ آﺒﺮىﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﻋﺼﺮ ﻋﺎﺷﻮرا ﮔﻔﺖ‪» :‬رﺑّﻨﺎ ﺗﻘﺒّﻞ ﻣﻨّﺎ هﺬا اﻟﻘﻠﻴﻞ« ﺧﺪاوﻧﺪا! اﻳﻦ اﻧﺪك را‬ ‫از ﻣﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ آﺮﺑﻼ و ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻰ آﺴﻰ آﻪ ﺧﺪا را ﺑﺰرگ ﺑﺒﻴﻨﺪ‬ ‫ﺁن ﺣﺎدﺛﻪ را هﻢ آﻮﭼﻚ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫و در ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺎآﻢ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﻨﻰاﻣﻴّﻪ آﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ در آﺮﺑﻼ ﭼﻪ دﻳﺪﻳﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺎ رأﻳﺖ اﻻّ ﺟﻤﻴﻼ« ﻣﻦ ﺟﺰ‬ ‫زﻳﺒﺎﺋﻰ ﭼﻴﺰى ﻧﺪﻳﺪم‪.‬‬ ‫ﺁرى در دﻳﺪ ﻋﺎرﻓﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ وزﻳﺒﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﺧﻼص‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﺷﺮط ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدن ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﺣﺮآﺖ ﻳﺎ آﻠﻤﻪاى از واﺟﺒﺎت ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﻧﻤﺎز را ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد و اﮔﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎز ﻳﺎ زﻣﺎن ﺁن را ﺑﺮاى‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺎﻟﺘﻰ آﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ او‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺒﺎدت ﺑﻮدن ﻧﻤﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻗﺼﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﺋﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ از ﻟﺤﻈﻪ ورود ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن در ﻻﺑﻼى ﺁن هﻤﻪ زرق و ﺑﺮقهﺎ و ﺟﺎذﺑﻪهﺎى زﻳﺎد اﮔﺮ هﺮ روز ﺑﺘﻮاﻧﺪ از‬ ‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ دل ﺗﻬﻰ آﻨﺪ و رﻳﺴﻤﺎن ﻣﻌﻨﻮى روح ﺧﻮد را ﺑﺎ ذات ﻣﻘﺪّس او ﮔﺮﻩ زﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﺎ او ﺧﻠﻮت آﻨﺪ‬ ‫آﻪ راﻩ ﻧﻔﻮذ ﻏﻴﺮ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ارزش ﻣﻬﻤﻰ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »اﻳّﺎك ﻧﻌﺒﺪ و اﻳّﺎك ﻧﺴﺘﻌﻴﻦ« ﺑﻪ ﻋﺒﻮدﻳّﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ اﻋﺘﺮاف ﻣﻰآﻨﻴﻢ واﻳﻦ‬ ‫اﺧﻼص را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﻨﺠﺶ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬و اﻧّﻬﺎ ﻟﻜﺒﻴﺮة اﻻّ ﻋﻠﻰ اﻟﺨﺎﺷﻌﻴﻦ«) ﺑﻘﺮﻩ‪ (٤٥ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاى‬ ‫اﻓﺮاد ﺧﺎﺷﻊ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﺮﮔﺎﻩ اﺣﺴﺎس آﺮدﻳﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ روح ﺧﺸﻮع ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﻧﺪارﻳﻢ و رﻓﺘﻦ ﺧﺸﻮع زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ و آﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺳﺠّﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در دﻋﺎى ﺳﺤﺮ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن آﻪ ﻧﺎﻣﺶ دﻋﺎى اﺑﻮﺣﻤﺰﻩ ﺛﻤﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺟﺎتهﺎى ﺧﻮد ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﻧﻤﺎز را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻰآﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﺮا هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﻧﺸﺎط ﻧﺪارم؟‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮا از درﮔﺎﻩ ﺧﻮد راﻧﺪﻩاى!‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻳﺎوﻩ ﮔﻮﺋﻰهﺎ ﺗﻮﻓﻴﻘﻢ آﻢ ﺷﺪﻩ!‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮا ﺻﺎدق ﻧﻤﻰداﻧﻰ!‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ رﻓﻴﻖ ﺑﺪ در ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ‪...‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﻧﻤﺎز ﻋﻼﻣﺖ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬درﮔﺎﻩ ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‬ ‫اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﻄﻔﻰ ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻟﻄﻔﺸﺎن ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻧﻤﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ هﺰار ﻣﻨّﺖ ذرّﻩاى ﻣﺤﺒّﺖ دارﻧﺪ و اﮔﺮ ﻟﻄﻔﻰ آﻨﻨﺪ از ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮدﺷﺎن آﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣّﺎ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻄﻔﺶ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﺑﺎب ﻟﻄﻒ او هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ روى هﻤﻪ ﺑﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬دﻋﻮت ﺑﻪ ورود هﻢ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬از ورود دﻳﮕﺮان در ﻣﺪار ﻟﻄﻔﺶ ﺷﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ - ٥‬ﻣﺮدم را ﺑﺪون هﺪﻳﻪ و رﺷﻮﻩ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫‪ -٦‬راﺑﻄﻪ ﺑﺎ او و ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮى از اﻟﻄﺎف او ﻧﻪ زﻣﺎن ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﻧﻪ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻪ واﺳﻄﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﻧﻪ راﺑﻄﻪ‬ ‫و ﻧﻪ هﻴﭻ ﺷﺮﻃﻰ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺻﺪاﻗﺖ ﻗﻠﺒﻰ آﺎﻓﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﻐﺰش ﺧﻮد اﻗﺮار آﻨﻴﻢ و ﺑﻪ درﮔﺎﻩ‬ ‫او رو ﺁورﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﻜﺮارى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻖ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺼﻮّر ﺑﻌﻀﻰ آﻪ ﻧﻤﺎز را ﺗﻜﺮار ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻧﺮدﺑﺎن ﺗﺮﻗﻰ اﺳﺖ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر‬ ‫ﻗﻠﺐ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻰروى‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ در ﻇﺎهﺮ رآﻮع و ﺳﺠﻮدهﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻰﺷﻮد وﻟﻰ در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫هﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻠّﻪهﺎى ﻧﺮدﺑﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻳﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﺗﻜﺮارى‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨﺪ آﻠﻨﮕﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى ﺣﻔﺮ ﭼﺎﻩ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻠﻨﮓ‬ ‫زدن در ﻇﺎهﺮ ﺗﻜﺮارى اﺳﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ در واﻗﻊ هﺮ آﻠﻨﮕﻰ آﻪ ﻣﻰزﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻰروﻳﺪ وﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ‬ ‫ﺁب ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻇﺎهﺮ ﻧﻤﺎز ﺗﻜﺮارى اﺳﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ در واﻗﻊ ﻋﻤﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن و ﭘﺮواز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻃﺒﻴﻌﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﻮﺟّﻪ ﻗﻠﺒﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﺮدم و ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮى از ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺁﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎﻩ آﺮد ﺗﺎ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺗﺎ ﻗﺒﻠﻪ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁب ﺗﻮﺟّﻪ آﺮد ﺗﺎ‬ ‫ﭘﺎك و ﻣﻄﻠﻖ و ﺣﻼل و ﺗﻤﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك دﻗّﺖ آﺮد ﺗﺎ ﺑﺮاى ﺳﺠﺪﻩ و ﺗﻴﻤﻢ ﺷﺮاﺋﻂ ﻻزم را داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺳﺤﺮهﺎ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰآﺮد و ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﺮد و‬ ‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬رﺑّﻨﺎ ﻣﺎ ﺧﻠﻘﺖ هﺬا ﺑﺎﻃﻼ« ﭘﺮوردﮔﺎرا! اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﺧﻠﻖ ﻧﻜﺮدى‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﺷﺐ‬ ‫ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﻓﻜﺮ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﻜﻰ از راﻩهﺎى ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘّﻪ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻏﺮق ﺷﺪن در ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺁﻳﻪ و ﻋﻼﻣﺖ و ﻓﻠﺶ ﺑﺮاى‬ ‫ﻋﺒﻮر اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻮﻗﻔﮕﺎﻩ و ﻏﺮﻗﺎب‪ ،‬ﺁب درﻳﺎ ﺑﺮاى ﺁن اﺳﺖ آﻪ آﺸﺘﻰ روى ﺁن ﺑﺮود‪ ،‬ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺁب ﺗﻮى‬ ‫آﺸﺘﻰ وارد ﺷﻮد و هﻤﻪ را ﻏﺮق آﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺮاى ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن از ﻧﻮرش ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮد ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮرش ﺧﻴﺮﻩ ﮔﺮدد و آﻮر ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ادب‬ ‫در اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ آﻪ در ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ادب ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬دﺳﺖهﺎ روى رانهﺎ‪ ،‬ﺑﺪن ﺁرام‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩهﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺳﺠﺪﻩ‪ ،‬ﻟﺒﺎسهﺎ ﻧﻮ و ﺗﻤﻴﺰ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﻮى ﺧﻮش و ﻣﻌﻄّﺮ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ هﺴﺘﻴﻢ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺟﻠﻮ‬ ‫و ﻋﻘﺐ ﻧﻴﻔﺘﻴﻢ و ﺧﻮد را هﻤﺎهﻨﮓ دﻳﮕﺮان و ﻣﺮدم آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎم اﻣﺎم را ﻧﮕﻬﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از او آﺎرى اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻧﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ رآﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﻮد ﻧﺮوﻳﻢ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺣﺘّﻰ ﻗﺒﻞ از آﻼم اﻣﺎم‪ ،‬ذآﺮ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞهﺎ روﺣﻴﻪ ادب و اﻃﺎﻋﺖ را در اﻧﺴﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ ادﺑﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫ارزشهﺎﻳﻰ ﭼﻮن‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒّﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ و ادب در ﺑﺮاﺑﺮ آﺴﻰ آﻪ اهﻠﻴّﺖ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻤﻠّﻖ و ﻧﻪ‬ ‫ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ‪.‬‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ‪ :‬آﺴﻰ آﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد ﺣﻀﺮت رﺳﻮلﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﻮﻳﺎ آﻼﻏﻰ ﻧﻮك ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج‪ ،٣‬ص ‪(٢٥‬‬

‫ﻧﻤﺎز و زﻧﺪﻩ آﺮدن ارزﺷﻬﺎ‬

‫از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖورزى و ﻋﺪاﻟﺖ ﮔﺴﺘﺮى اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ ﻋﺪاﻟﺖ و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴّﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دو ﺷﺮط ﻣﻬﻢ ﺑﺮاى اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺮدم اﻣﺎﻣﺖ ﺷﺨﺼﻰ را ﻗﻠﺒﺎً ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ او ﺧﻮدش را هﻤﭽﻨﺎن اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺪهﺪ ﻧﻤﺎزش ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در ﺻﻒ اوّل ﻧﻤﺎز ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺎت‬ ‫وآﻤﺎﻻﺗﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ آﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﺧﻮد ﻳﻚ ﻧﻮع زﻧﺪﻩآﺮدن ارزشهﺎى ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫هﺮﮔﺮوﻩ آﻪ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻘﻮى ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﺗﺮ وﻣﺤﺘﺮمﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز از ﮔﻬﻮارﻩ ﺗﺎ ﮔﻮر‬ ‫هﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟّﺪ ﻧﻮزاد‪ ،‬اذان ﮔﻔﺘﻦ در ﮔﻮش او ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ و ﻧﻴﺰ هﻨﮕﺎم دﻓﻦ ﻣﺮدﻩ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﻋﺒﺎدﺗﻰ از ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻮﻟّﺪ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻼزم اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬درﻣﺎن ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬واﺳﺘﻌﻴﻨﻮا ﺑﺎﻟﺼﺒﺮ واﻟﺼﻠﻮة«) ﺑﻘﺮﻩ‪ (٤٥ ،‬از ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻰ و ﻧﻤﺎز آﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﺣﻀﺮتﻣﺤﻤّﺪﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﺮﻓﺘﺎر‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮزش ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺖ واﻟﺪﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎز در رواﻳﺎت از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢّ واﻟﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را از ﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن‬ ‫آﻠﻤﺎﺗﻰ از ﻗﺒﻴﻞ »ﻻاﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﱠﻪ« ﺁﺷﻨﺎ آﻨﻨﺪ و آﻢآﻢ او را ﺁﻣﺎدﻩ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬واﻣﺮ اهﻠﻚ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة و اﺻﻄﺒﺮ ﻋﻠﻴﻬﺎ«) ﻃﻪ‪ (١٣٢ ،‬ﺑﻪ اهﻞ ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺑﺪﻩ وﭘﺸﺘﻜﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺁن در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬و آﺎن ﻳﺄﻣﺮ اهﻠﻪ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة«) ﻣﺮﻳﻢ‪ (٥٥ ،‬او اهﻞ ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰداد‪.‬‬ ‫ﻟﻘﻤﺎن هﻢﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﺎز ﻣﻰآﺮد‪» :‬ﻳﺎﺑﻨّﻰاﻗﻢاﻟﺼﻠﻮة«) ﻟﻘﻤﺎن‪(١٧ ،‬‬

‫ﻋﻮاﻗﺐ اﻋﺮاض از ﻳﺎد ﺧﺪا و ﻧﻤﺎز‬

‫ﻧﻤﺎز ذآﺮ ﺧﺪاﺳﺖ وآﺴﻰآﻪ از ذآﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﺮاضآﻨﺪ زﻧﺪﮔﻰ ﻧﻜﺒﺖﺑﺎرى دارد‪» :‬ﻣَﻦاﻋﺮض ﻋﻦذآﺮى‬ ‫ﻓﺎنّﻟﻪ ﻣﻌﻴﺸﺔ ﺿﻨﻜﺎ«) ﻃﻪ‪(١٢٤ ،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎرى اهﻞ ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ وﻟﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درون ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﺮى زد ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺁﻳﺎ ﺻﻔﺎ وﺁراﻣﺶ ﻻزم را دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ در ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﭼﻘﺪر‬ ‫دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻰﺑﺎزﻧﺪ؟ ﺑﺎﻗﻰ اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺎ ﭼﻪ دﻳﺪى ﻣﻰﻧﮕﺮﻧﺪ؟ ﺗﻘﻮى و ﻋﺪاﻟﺖ‬ ‫ﭼﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎهﻰ ﻧﺰدﺷﺎن دارد؟ روﺣﺸﺎن ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮد ﭼﻘﺪر اﻃﻤﻴﻨﺎن دارﻧﺪ؟‬ ‫اﺿﻄﺮاب وهﻴﺠﺎنهﺎى رواﻧﻰ‪ ،‬ﺗﺰﻟﺰل ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﺿﻌﻒ اﻋﺼﺎب‪ ،‬ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻏﺮﺑﺖ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ از‬ ‫درون‪ ،‬ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ‪ ،‬ﺁﻣﺎر ﺟﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻓﺮار ﻓﺮزﻧﺪان از ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺁﻣﺎر ﻃﻼق‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ‪ ،‬ﺗﺮس و‪...‬‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻰ ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز؟‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﻮآّﻞ‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﺑﺎرهﺎ ﺁﻳﻪ ﻣﺒﺎرآﻪ »ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ« را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى و ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺮف »ﺑﺎء« در ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ رﻣﺰ اﺳﺘﻤﺪاد و ﺗﻮآّﻞ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﺎد او ﺷﺮوع آﺮدن ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻗﺪرت او آﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻪ او ﺗﻮآّﻞ آﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﺎد او ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﻬﺮ او و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اوﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و روح ﺑﺰرگ‬ ‫اﻧﺴﺎن در ﻧﻤﺎز ﺧﺪاوﻧﺪى را ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﺗﻤﺎم هﺴﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫رﺣﻤﺖهﺎ و ﺑﺮآﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﺴﻰ آﻪ ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎى ﺧﻮد را ﻧﺜﺎر اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﻘﺪّس ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻰآﻨﺪ هﺮﮔﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﺮاى هﺮ ﭼﻴﺰ ﭘﺴﺖ و ﺟﺰﺋﻰ و در ﺑﺮاﺑﺮ هﺮ ﻗﺪرت ﻧﺎﭼﻴﺰى ﺳﺘﺎﻳﺶ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﺑﺎﻧﻰ آﻪ ﺛﻨﺎﮔﻮى ﺧﺎﻟﻖ هﺴﺘﻰ ﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺛﻨﺎﮔﻮﻳﻰ هﺮ ﻧﺎﻻﻳﻘﻰ ﻧﻤﻰدهﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ‬ ‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﺴﻰ آﻪ وﺻﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از داﻣﻦ‬ ‫زهﺮاﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻳﺰﻳﺪ را ﻧﺨﻮاهﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺁرى ‪ ...‬ﺳﺘﺎﻳﺶ او ﻧﻪ دﻳﮕﺮان‪،‬‬ ‫ﺛﻨﺎى او ﻧﻪ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‪،‬‬ ‫ﺛﻨﺎى او ﺑﺮاى ربّاﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺶ‪،‬‬ ‫اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ ﺑﻮدﻧﺶ‪،‬‬

‫ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻮم اﻟّﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺶ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮان ﭼﻪ و آﻪ هﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﻰ دارﻧﺪ آﻪ ﻣﻦ ﺛﻨﺎﮔﻮى ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻢ؟ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫ﻣﻰداﻧﺪ اﮔﺮ ﻇﺎﻟﻤﻰ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﻮد ﻋﺮش ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﻣﻰﺁﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺛﻨﺎى او‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎن روح ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰدهﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺛﻨﺎى دﻳﮕﺮان ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﻢ و اﻳﻦ‬ ‫روح ﺑﺰرگ را از ﻧﻤﺎز و ﺣﻤﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﺗﺤﺼﻴﻞ آﺮد‪.‬‬ ‫ﺣﻴﻒ آﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪﻳﻢ و ﻣﺰﻩ ﻧﻤﺎز را ﻧﭽﺸﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻟﮕﻮﭘﺬﻳﺮى‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »ﺻﺮاط اﻟﺬﻳﻦ اﻧﻌﻤﺖ ﻋﻠﻴﻬﻢ« از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ آﻪ اﻟﮕﻮى ﻣﺎ را آﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﺑﺪﻩ‬ ‫آﻪ ﻣﻮرد ﻟﻄﻒ ﺗﻮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬در راﻩ ﺗﻮ ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺘﻪ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‬ ‫آﺮدﻧﺪ و از ﺗﻮ ﺟﺪا ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻳﻪ ‪ ٦٩‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻌﻤﺖ دادﻩ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﻧﺒﻴﺎ و ﺷﻬﺪا و‬ ‫ﺻﺪﻳّﻘﻴﻦ و ﺻﺎﻟﺤﺎن‪.‬‬ ‫ﺁرى ﻧﻌﻤﺖ واﻗﻌﻰ هﻤﺎن اﻳﻤﺎن و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﮔﺎم در راﻩ رﺿﺎى او ﺑﺮداﺷﺘﻦ و در راﻩ او ﻓﺪا ﺷﺪن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﻣﺎدّى ﻧﺼﻴﺐ ﺣﻴﻮاﻧﺎت هﻢ ﻣﻰﺷﻮد »ﻣﺘﺎﻋﺎً ﻟﻜﻢ وﻻﻧﻌﺎﻣﻜﻢ«) ﻧﺎزﻋﺎت‪ (٣٣ ،‬ﻣﻘﺎم‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ارزش ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺁﮔﺎهﻰ‬ ‫ﻗﺮﺁن درﺑﺎرﻩ ﺗﺴﺒﻴﺢ وﻧﻤﺎز ﺳﺎآﻨﺎن ﺁﺳﻤﺎنهﺎ وﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»آﻞ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﺻﻠﻮاﺗﻪ و ﺗﺴﺒﻴﺤﻪ«) ﻧﻮر‪ (٤١ ،‬ﻧﻤﺎز ﺁﻧﻬﺎ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻟﻰ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»ﻻﺗﻘﺮﺑﻮا اﻟﺼﻠﻮة و اﻧﺘﻢ ﺳُﻜﺎرى ﺣﺘّﻰ ﺗﻌﻠﻤﻮا ﻣﺎ ﺗﻘﻮﻟﻮن«) ﻧﺴﺎء‪ (٤٣ ،‬در ﺣﺎل ﻣﺴﺘﻰ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در رواﻳﺎت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻋﺒﺎدت ﻋﺎﻟﻢ از ﻋﺎﺑﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﺳﻼم ﺑﻪ ﺗﺠّﺎر ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ‪» :‬اﻟﻔﻘﻪ ﺛﻢ اﻟﻤَﺘﺠَﺮ«) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،١٠٣‬ص ‪ (١١٧‬اوّل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻼل و‬ ‫ﺣﺮام را ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻳﺪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺗﺠﺎرت ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬در ﺁﻣﻮزش ﻧﻤﺎز هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ آﻨﻴﻢ اﺳﺮار ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺗﻌﻠﻴﻢ دهﻴﻢ ﺗﺎ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺟﻬﺎد‬ ‫دﺳﺘﻮرات اﺳﻼم از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻧﻴﺴﺖ وﻟﺬا ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻻﺗﺼﻞّ ﻋﻠﻰ اﺣﺪ ﻣﻨﻬﻢ ﻣﺎت اﺑﺪاً وﻻ‬ ‫ﺗﻘﻢ ﻋﻠﻰ ﻗﺒﺮﻩ«) ﺗﻮﺑﻪ‪ (٨٤ ،‬ﺑﻪ ﺟﻨﺎزﻩ ﻓﺮارﻳﺎن از ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻰآﻨﻢ در اﻳّﺎم دﻓﺎع ﻣﻘﺪّس‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ وﺻﻴّﺖ آﺮد آﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪم ﻣﺮا دﻓﻦ ﻧﻜﻨﻴﺪ‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺁن دو دﺳﺘﻪاى آﻪ ﺑﺎ هﻢ ﻗﻬﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺷﺘﻰ آﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺟﻮان از ﺧﻮن ﻣﻘﺪّس ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﺻﻼح‬ ‫ذاتاﻟﺒﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪم راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻓﻼن ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻳﺎ ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزﻩ ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﺁﺗﺶ ﻓﺘﻨﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ و آﻴﻨﻪهﺎ را ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ آﺎر و ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺷﺐهﺎ ﺧﻮاب اﺳﺖ و‬ ‫ﻓﻌّﺎﻟﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬از اﻳﻦ رو از ﻋﺸﺎء ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﻤﺎزى واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻰ ﻧﻴﺎز ﻣﻌﻨﻮى اﻧﺴﺎن در روز ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﻮسهﺎ‪ ،‬ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩهﺎ‪ ،‬ﺣﻴﻠﻪهﺎ و ﺗﻤﺎم ﭘﺮﺗﮕﺎﻩهﺎ در روز ﺟﻠﻮﻩ دﻳﮕﺮى دارﻧﺪ و ﻟﺬا اوّل روز و ﺁﺧﺮ‬ ‫روز ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد وﺑﺮاى وﺳﻂ روز ﺳﻔﺎرش وﻳﮋﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة ﻃﺮﻓﻰ اﻟﻨﻬﺎر«) هﻮد‪(١١٤ ،‬‬ ‫دو ﻃﺮف روز )ﺻﺒﺢ و ﺷﺐ( ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دار‪.‬‬ ‫»ﺣﺎﻓﻈﻮا ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮات و اﻟﺼﻠﻮة اﻟﻮﺳﻄﻰ«) ﺑﻘﺮﻩ‪(٢٣٨ ،‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎزهﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ آﻨﻴﺪ‪ .‬و ﻣﺜﻞ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﮔﺮﻣﻰ هﻮا را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺗﺮك‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﺮار ﻧﺪهﻴﺪ‪.‬‬ ‫و از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ روزهﺎى ﺟﻤﻌﻪ و ﻋﻴﺪ اﻳّﺎم ﻓﺮاﻏﺖ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺴﺎد در اﻳّﺎم ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻟﻄﺎﻓﺖ و ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى آﻪ روح دﺧﺘﺮ دارد و ﻏﺒﺎر و ﻓﺴﺎد در روحهﺎى ﻟﻄﻴﻒ زودﺗﺮ‬ ‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎز دﺧﺘﺮان از ‪ ٩‬ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫و هﺮﮔﺎﻩ ﻣﺸﻜﻞ اﺿﺎﻓﻪاى ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» .‬واﺳﺘﻌﻴﻨﻮا‬ ‫ﺑﺎﻟﺼﺒﺮ واﻟﺼﻠﻮة«‬ ‫ﺑﻪ هﺮﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻧﻤﺎز ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ آﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزهﺎ وزﻣﺎنهﺎ و ﻇﺮاﻓﺖهﺎى روﺣﻰ‬ ‫ورواﻧﻰ دارد‪) .‬واﻟﻠﱠﻪاﻟﻌﺎﻟﻢ(‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﺪّى ﻣﺤﻜﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ‬ ‫هﺮﺟﺎ ﻧﻤﺎز ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ داﺷﺖ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺴﺎط ﺧﻮد را ﺟﻤﻊ ﻣﻰآﻨﺪ و هﺮآﺠﺎ رﺷﺘﻪ ﻧﻤﺎز ﭘﺎرﻩ ﺷﺪ هﻤﻪ‬ ‫آﻤﺎﻻت ﻣﺘﻔﺮق ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬انّ اﻟﺼﻠﻮة ﺗﻨﻬﻰ ﻋﻦاﻟﻔﺤﺸﺎء واﻟﻤﻨﻜﺮ«) ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ (٤٥ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﻧﻤﺎز از ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﻜﺮ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻟﺒﺎس و ﻣﻜﺎﻧﺶ ﺣﺮام ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻧﺶ ﻧﺎﭘﺎك و ﻟﻘﻤﻪاش ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫او ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدن ﻧﻤﺎزش ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﺮى ﻣﺮاﻗﺒﺖهﺎﺋﻰ از ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ روح ﻗﺪﺳﻰ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻰدهﺪ آﻪ از ارﺗﻜﺎب ﺁﻟﻮدﮔﻰهﺎ ﺷﺮم دارد‪.‬‬ ‫آﺠﺎ دﻳﺪﻩاﻳﺪ آﺴﻰ از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻗﻤﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺮاآﺰ ﻓﺴﺎد ﺑﺮود؟‬ ‫آﺠﺎ دﻳﺪﻩاﻳﺪ آﺴﻰ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ و ﺑﺮاى دزدى ﭘﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﮔﺬارد؟‬ ‫وﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻮد هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺴﺎد و ﭘﻴﺮوى از اﻧﻮاع ﺷﻬﻮات ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓﺨﻠﻒ ﻣﻦ ﺑﻌﺪهﻢ ﺧﻠﻒ اﺿﺎﻋﻮااﻟﺼﻼة واﺗّﺒﻌﻮا اﻟﺸّﻬﻮات«) ﻣﺮﻳﻢ‪(٥٩ ،‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻣﺤﻮر زﻣﺎنﺑﻨﺪىهﺎ‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٥٨‬ﺳﻮرﻩ ﻧﻮر ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻮﻧﻬﺎﻻﻧﻰ آﻪ هﻨﻮز ﺑﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩاﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬هﺮﮔﺎﻩ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ‬ ‫وارد اﺗﺎق واﻟﺪﻳﻦ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬در ﺳﻪ وﻗﺖ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ وارد ﺷﻮﻳﺪ‪ :‬اوّل‪ :‬ﻗﺒﻞاز ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‪ ،‬دوّم‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ‬ ‫وﺳﻮّم‪ :‬هﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﺒﺎسهﺎى ﺧﻮد را ﺑﺮاى اﺳﺘﺮاﺣﺖ در ﻣﻰﺁورد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪى اﺟﺎزﻩ ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ و ﻋﺸﺎء ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺳﺎﻋﺎت ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻣﻼﻗﺎت ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻳﺎ ﻋﺸﺎ ﻳﺎﻗﺒﻞ از‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻤﺎز را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻮ ﮔﻨﺎهﺎن‬ ‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬در آﻨﺎر ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»انّ اﻟﺤﺴﻨﺎت ﻳﺬهﺒﻦ اﻟﺴّﻴّﺌﺎت«) هﻮد‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ١١٤‬‬ ‫هﻤﺎﻧﺎ آﺎرهﺎى ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﺎن را ﻣﺤﻮ ﻣﻰآﻨﺪ و از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬دو رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻩ و از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻓﻴﺖ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬اﺛﺮ ﺁن ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺤﻮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ).‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ‪( ٢٩٩‬‬ ‫از رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻴﺎن دو ﻧﻤﺎز واﻗﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ).‬ﺷﺮح اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ج ‪ ١٠‬ص ‪( ٢٠٦‬‬ ‫ﺁرى ﮔﻨﺎﻩ آﻪ در اﺛﺮ ﻏﻔﻠﺖ از ﻳﺎد ﺧﺪا ﺳﺮ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدت آﻪ ﻣﺎﻳﻪ اﻧﺲ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬زدودﻩ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻐﻔﺮت‪ ،‬ﺟﺎى ﻣﻌﺼﻴﺖ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺷﻴﻮﻩ ﺁﻣﻮزش ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم‬ ‫ﺷﻴﻮﻩ ﺗﺪرﻳﺠﻰ در ﺁﻣﻮزش وﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩاى اﺳﺖ آﻪ در اﺳﻼم ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رواﻳﺎت ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﺳﻼم دﺳﺘﻮر ﻣﻰدهﺪ‪ :‬آﻮدك را ﺳﻪ ﺳﺎل ﺁزاد ﺑﮕﺬار‪ ،‬ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ »ﻻ اﻟﻪ‬ ‫اﻻّ اﻟﻠﱠﻪ« را ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻩ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ آﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل و هﻔﺖ ﻣﺎﻩ و ﺑﻴﺴﺖ روز ﺷﺪ‪ ،‬دوّﻣﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪاى آﻪ ﻣﻰﺁﻣﻮزى »ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل‬ ‫اﻟﻠﱠﻪ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﻠﻮات ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﻮزش دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﻰ‪ ،‬آﻪ آﻮدك ﻗﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ دﺳﺖ راﺳﺖ و ﭼﭗ را ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬او را رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻗﺮار دﻩ و ﺑﻪ‬ ‫او ﺳﺠﺪﻩ ﺑﻴﺎﻣﻮز‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎز و رآﻮع و ﺳﺠﻮد را ﺁﻣﻮزش ﺑﺪﻩ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل هﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﺻﻮرت را ﺑﻪ او ﺑﻴﺎﻣﻮز‪.‬‬ ‫و در ﺳﺎل ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻤﺎز را ﺟﺪّى ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﮔﺮ ﺳﺮآﺸﻰ آﺮد‪ ،‬ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻨﺒﻴﻪﺁﻣﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪).‬‬ ‫وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ١٥‬ص ‪( ١٩٣‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻳﺎد ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰى آﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ ﺁن ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺧﺎك آﺮﺑﻼ و ﺗﺮﺑﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﻨﮕﺎم ﺳﺠﺪﻩ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﻣﻘﺪّﺳﺶ را ﺑﺮ ﺧﺎك آﺮﺑﻼ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاى هﻤﺮاﻩ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺗﺮﺑﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻴﺰ رواﻳﺎﺗﻰ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻦ ﺁن ﻣﺜﻞ ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ اﺳﺖ و ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ ﻣﻬﺮ ﺁن ﺳﺒﺐ آﻨﺎر رﻓﺘﻦ ﭘﺮدﻩهﺎ و ﻗﺮب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ذات ﻣﻘﺪّس ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ٣‬ص ‪( ٦٠٨‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻳﺎد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬ ‫در هﺮ دو رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺸﻬﺪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ در ﺁن ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ و رﺳﺎﻟﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤّﺪ‬ ‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ اﻗﺮار ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫هﺮ روز در ﭘﻨﺞ وﻗﺖ اﻳﻦ اﻗﺮار و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻧﺒﻮّت ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن راﻩ را ﮔﻢ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺘﺐ و‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺁن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺻﻠﻮات ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و در اﻳﻦ اﻗﺮار و ﺻﻠﻮات در ردﻳﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬ ‫ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬انّ اﻟﻠﱠﻪ و ﻣﻼﺋﻜﺘﻪ ﻳﺼﻠّﻮن ﻋﻠﻰ اﻟﻨﺒﻰ«) اﺣﺰاب‪ (٥٢ ،‬ﺧﺪا و ﻣﻼﺋﻜﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺻﻠﻮات ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﻔﺮﺳﺘﻴﻢ؟ ﻣﮕﺮ او ﻣﺎ را ﻧﺠﺎت ﻧﺪاد؟ ﺳﻼم ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬ ‫آﻪ ﻣﺎ را ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬روح اﻧﺴﺎن را ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‬ ‫در ﺳﻮرﻩ ﻣﻌﺎرج ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬اذا ﻣﺴّﻪ اﻟﺸّﺮ ﺟﺰوﻋﺎ و اذا ﻣﺴّﻪ اﻟﺨﻴﺮ ﻣَﻨﻮﻋﺎ اﻻّ اﻟﻤﺼﻠّﻴﻦ اﻟّﺬﻳﻨﻬﻢ ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺻﻠﻮاﺗﻬﻢ داﺋﻤﻮن«) ﻣﻌﺎرج‪ ٢٠ ،‬ﺗﺎ ‪(٢٢‬‬ ‫اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻠﺨﻰهﺎ و ﺷﺮور ﺑﻰ ﺻﺒﺮ اﺳﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﺬّتهﺎ و ﺧﻮﺑﻰهﺎ ﺗﻨﮓﻧﻈﺮ و ﺑﺨﻴﻞ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰاراﻧﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺮاﻗﺒﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁرى ارﺗﺒﺎط داﺋﻤﻰ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﺪرت ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬روﺣﻴّﻪ ﺗﻮآّﻞ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻩ و اﻧﺴﺎن را‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدى ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺁﺛﺎر ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻏﺎﻓﻼﻧﻪ و‬ ‫ﻣﻮﺳﻤﻰ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺳﻼم‬ ‫هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن در هﺮ آﺠﺎى زﻣﻴﻦ آﻪ هﺴﺖ هﺮ روز ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم هﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ ﺳﻼم آﻨﺪ‬ ‫»اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻨﺎ و ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺎداﻟﻠﱠﻪ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ« ﺳﻼم ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪا‪،‬‬ ‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران هﺮﮔﺰ‪،‬‬ ‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان هﺮﮔﺰ‪،‬‬ ‫ﺳﻼم ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﻋﺒﺎد ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪا‪.‬‬ ‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻜﺘﺐ ﺣﻖّ »ﻋﺒﺎداﻟﻠﱠﻪ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ«‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻰ ﻣﺎ را در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﻜﻰ »ﻏﻴﺮ اﻟﻤﻐﻀﻮب ﻋﻠﻴﻬﻢ« ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰآﻨﺪ وﻳﻜﻰ »اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻨﺎ و‬ ‫ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺎداﻟﻠﱠﻪ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ«‬ ‫ﺁرى آﺴﻰ آﻪ هﺮ روز ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺳﻼم آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻴﻠﻪ ﻧﻤﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ ،‬آﻼﻩ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎن ﻧﻤﻰﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻣﺮدم‬ ‫اﺻﻞ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻤﺎزﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻣﺮدم و از ﻣﺮدم ﺑﻮدن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬در آﻨﺎر ﻣﺮدم ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﺘﻴﺎز‪،‬‬ ‫از هﺮ ﻧﮋاد و اﻗﻠﻴﻢ و در هﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدى‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺪون اﻣﺎم ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون رهﺒﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻳﻜﺴﺎن اﻣﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاى ﮔﺮوﻩ ﺧﺎص‪ .‬ﻓﻘﻴﺮ و ﻏﻨﻰ و زﺷﺖ و زﻳﺒﺎ در آﻨﺎر هﻢ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎزات ﭘﻮچ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺎم در ﻧﻤﺎز اﺷﺘﺒﺎﻩ آﺮد ﻣﺮدم ﺑﻪ او هﺸﺪار‬ ‫ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﻣﺎم واﻣّﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺿﻌﻴﻒﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم را ﺑﻜﻨﺪ و ﻧﻤﺎز را ﻃﻮل ﻧﺪهﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد درﺳﻰ اﺳﺖ آﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىهﺎ و ﺣﺮآﺖهﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ اﻗﺸﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮدم‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از اﻣﺎم ﺟﻠﻮ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و اﻳﻦ درس دﻳﮕﺮى اﺳﺖ آﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﻈﺎم و ادب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ از اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ‬ ‫ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺰرﮔﻰ ﺳﺮ زد و ﻣﺮدم ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آﻨﺎر رود‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮدم و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻓﺎﺳﻖ ﺳﭙﺮد‪.‬‬ ‫در ﻧﻤﺎزﺟﻤﺎﻋﺖ هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎدﻩ و ﺳﺠﺪﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﺁرى ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮى و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴّﺖ اﻣﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى ارث‬ ‫آﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﺮ آﺴﻰ در آﻤﺎﻻت ﺑﺮﺗﺮ ﺷﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻗﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻰ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ در دﻧﻴﺎ دوﻟﺖهﺎ ﺑﺎ ﺻﺮف ﺑﻮدﺟﻪهﺎى ﺳﺮﺳﺎمﺁورى ﺑﺮاى اﻣﺮ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻮﺷﺶ‬ ‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﺳﻼم ﻃﺮح ﻧﻤﺎزﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم در ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺎ وﺿﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫ﺑﺮاى ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪهﺎى دﺷﻤﻨﺎن و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ راﻩ ﺣﻞهﺎ ﺑﺮاى ﺧﻨﺜﻰ‬ ‫آﺮدن ﺁن و ﺷﻨﻴﺪن ﺁﺧﺮﻳﻦ اﺧﺒﺎر و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ درﺳﺖ از زﺑﺎن اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﺳﻮاد و ﺑﺎ ﺗﻘﻮى و‬ ‫اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻰ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺗﻔﻘّﺪ از ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻳﺎد ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻧﻰ آﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ و ﺣﻀﻮر و‬ ‫ﻏﻴﺎب ﺳﺎدﻩ و ﺑﻰﺗﺸﺮﻳﻔﺎت و دﻋﺎى دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ ﺑﺮاى ﺣﻞّ ﻣﺸﻜﻼت و اﺳﺘﻤﺪاد از ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و رهﺒﺮى‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ هﻤﺎﻧﻨﺪ هﺮ اﺟﺘﻤﺎع دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ رهﺒﺮ و اﻣﺎم دارد‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎب اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ آﻤﺎﻻت‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻘﻮى‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖهﺎ و اهﻠﻴّﺖهﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺗﻤﺮﻳﻨﻰ اﺳﺖ آﻪ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر هﺮ رهﺒﺮى ﻧﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم و ﺧﺪاﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺎﺳﻖ را واﺳﻄﻪ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادى آﻪ در ﮔﻨﺎﻩ و ﻓﺴﺎد ﻏﻮﻃﻪورﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻧﻤﺎزى ﺁﺷﻨﺎ آﻨﻨﺪ آﻪ از ﻓﺤﺸﺎ وﻣﻨﻜﺮ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﻨﺪ؟ ﺁرى اﻣﺎمِ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن وارﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮاد و ﺑﺎ ﺗﻘﻮى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ اﻣﺎم ﻣﻦ‪ ،‬راﺑﻂ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ؟ ﺑﻪ هﺮ رﻳﺴﻤﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﭼﻨﮓ زد و ﺑﺎ هﺮ ﻧﺮدﺑﺎﻧﻰ آﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺁرى اﻧﺘﺨﺎب اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮدم را هﺮ روز ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﻣﺎﻣﺖ و رهﺒﺮى ﻣﻰاﻧﺪازد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ رهﺒﺮى ﺑﺮاى ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ در ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰهﺎﻳﻰ ﻻزم دارد ﭘﺲ رهﺒﺮى اﻣﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آﺴﻰ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ آﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻤﺎن و ﻋﺪاﻟﺖ او اﻃﻤﻴﻨﺎن دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ ﻗﻬﺮاً ﺁن اﻣﺎم ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻣﺮاﻋﺎت رﻓﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺁرى آﺴﻰ آﻪ ﺧﻮد را اﻣﺎم دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از دﻳﮕﺮان ﺑﻪ‬ ‫اﺻﻼح ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻰ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖهﺎ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى اﺻﻼح اﻓﺮاد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺤﺮّك‬

‫اﺳﻼم از ﻣﺮدم ﺗﺤﺮك و هﻴﺠﺎن ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر »ﻋﺠّﻠﻮا ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة« و »ﻓﺎﺳﻌﻮا اﻟﻰ ذآﺮ اﻟّﻠﻪ«)‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ (٩ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺻﺪاى ﻣﻘﺪّس اذان در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺤﺮّك و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﺎﺻﻰ را‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آﺎرهﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻔﺮقهﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ وﺣﺪت‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖهﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ذآﺮ و ﻳﺎد ﺧﺪا ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ واﻗﻌﻰ آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻳﺎد ﺧﺪا ﺷﺪ دل او ﺗﻜﺎن ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﻣﺜﺎل آﺴﻰ آﻪ ﺻﺪاى اذان را‬ ‫ﺑﺸﻨﻮد و ﺑﻰﺗﻮﺟّﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺎل آﻮدآﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺻﺪاى ﭘﺪر را ﺑﺸﻨﻮد و اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻧﻈﻢ‬ ‫در زﻣﺎنﺑﻨﺪى اوﻗﺎت ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮدن ﺻﻒهﺎى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬در ﺑﺎ هﻢ ﺳﺠﺪﻩ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ ﻗﻴﺎم آﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ ﺳﻜﻮت آﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ دﻋﺎ آﺮدن‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﻋﻘﺐ ﻧﻴﻔﺘﺎدن‪ ،‬ﻗﺒﻞ از وﻗﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪن و ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺧﺎرج از وﻗﺖ ﻧﺴﭙﺮدن‪ ،‬در هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻴﻤﺎى ﻧﻈﻢ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﻳﺪ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﺟﻬﺖ و ﺧﻂّ ﺧﻮد را روﺷﻦ آﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘّﻪ ﻗﺒﻠﻪ و ﺟﻬﺖ او را ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮدش و ﻧﻪ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻠﻪ‪ ،‬رﻣﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از دﻳﮕﺮان اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ »اهﻞ ﻗﺒﻠﻪ« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ هﺮ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺗﻔﻜّﺮ و از هﺮ ﻧﺴﻞ و ﻧﮋادى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺖ واﺣﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم هﺮ ﻟﺤﻈﻪ دل ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮﺋﻰ ﻣﻰآﺸﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺪ دل از هﻤﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬آﺴﻰ آﻪ‬ ‫ﺟﺴﻢ ﺧﻮد را رو ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا آﺮد ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺁن را ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﻗﻠﺐ و روح ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﺟّﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫آﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻠﻪ ﻣﺎ آﻌﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪاى آﻪ ﺑﺮاى ﻣﺮدم و ﻋﺒﺎدت ﺑﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪاى آﻪ هﻤﻪ اﻧﺒﻴﺎ دورش‬ ‫ﻃﻮاف آﺮدﻩاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪاى آﻪ اﺑﺮاهﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪهﺎﻳﺶ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻩ و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ در آﻨﺎرش ﺑﻪ آﺎرﮔﺮى ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪاى آﻪ ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم و ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ درهﺎﻳﺶ ﺑﺎز اﺳﺖ و هﻴﭻ آﺴﻰ در ﺁﻧﺠﺎ ﺣﻖّ ﺗﻌﺮّض‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻣﻘﺪّس و از ﻣﻠﻚ هﺮ آﺲ ﺁزاد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻧﻈﺎﻓﺖ‬

‫اوّﻟﻴﻦ واﺟﺐ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ از ﺧﻮاب‪ ،‬وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﺻﻮرت‬ ‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ آﻪ در ﻃﻮل روز ﺑﺮاى هﺮ ﻧﻤﺎز ﺗﻜﺮار ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺷﺎداﺑﻰ ﻧﻤﺎزﮔﺰار‬ ‫ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺒﺎس و ﺑﺪﻧﺶ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ذرّﻩاى ﺁﻟﻮدﮔﻰ و ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﻳﺎ ﻟﺒﺎس او ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪) .‬ﻏﻴﺮ از ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ(‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰارى آﻪ ﻣﻰداﻧﺪ هﺮ رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﻣﺴﻮاك‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ هﻔﺘﺎد رآﻌﺖ اﺳﺖ ﻣﺴﻮاك را ﺗﺮك ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰارى آﻪ ﻣﻰداﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺎل ﺟﻨﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻏﺴﻞ ﻣﻰاﻓﺘﺪ و ﻏﺴﻞ او را ﺑﻪ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻤّﺎم ﻣﻰاﻧﺪازد و وﺟﻮد ﺣﻤﺎم راﺑﻄﻪ او را ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ زﻳﺎد ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و وﻗﻒ‬ ‫ﻓﻜﺮ و ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺴﺠﺪﺳﺎزى وﻗﺮار دادن ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت ﺑﺮاى ﺁن را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰﺁورد‪.‬‬ ‫ﺻﺪهﺎ هﺰار ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ و ﻣﻐﺎزﻩ و ﻣﺰرﻋﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﻒ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺷﺪﻩ آﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺻﺪﻗﻪ‬ ‫داﺋﻤﻰ و ﻳﻚ ﺣﺮآﺖ اﻟﻬﻰ و ﺧﺪﻣﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺷﻌﺎع ﻧﻤﺎز و ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺮدم ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻗﻒ ﭼﺮاﻏﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى ﻓﺮداى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬وﻗﻒ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﺪاوم ﻣﺎﻟﻜﻴّﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﻒ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ و ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻧﺘﺨﺎب دوﺳﺖ‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺮآﺎت ﻣﺴﺠﺪ و ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﻴﺪا آﺮدن دوﺳﺖ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ).‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٨٣‬ص ‪(٣٥١‬‬ ‫اﻧﺴﺎن در زﻧﺪﮔﻰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺧﻮد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دوﺳﺖ دارد و ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻰ دوﺳﺖ در زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮ آﺴﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮآﺰ دوﺳﺖﻳﺎﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰروﻧﺪ ﺑﺮاى ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﺣﻴﻠﻪهﺎ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰهﺎ را آﻨﺎر ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪو‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب آﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ اهﻞ ﻧﻤﺎز ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎ او دوﺳﺖ ﺷﻮﻳﻢ؟ او آﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻗﻬﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ‬ ‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬او آﻪ اﻟﻄﺎف ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮا هﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬او آﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ وﻓﺎدار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن دارى ﺑﺎ ﺗﻮ وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﺪ؟‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻧﺘﺨﺎب هﻤﺴﺮ‬ ‫در اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ آﻪ اﮔﺮ آﺴﻰ اهﻞ ﻣﺴﺠﺪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و وﺣﺪت و‬ ‫اﻣّﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﺬر ﭘﺸﺖ ﭘﺎ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﺎﻳﻜﻮت آﻨﻴﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﻤﺴﺮ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪ‬ ‫هﻤﻴﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺎﺟﺪ را ﭘﺮ آﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺟﻮاﻧﺎن آﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ رهﺎ آﺮدن ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺮد ﻋﻤﻠﻰ ﺁﻧﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﻮد هﺮﮔﺰ ﻣﺴﺎﺟﺪ را رهﺎ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻣﺪاد ﺑﻪ ﻣﺮدم‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﺑﺮآﺎت ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬اﻣﺪادﮔﺮى اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ رواﻧﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺮدم در ﻣﻴﺎن ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و در ﺁن ﻣﻜﺎن ﻣﻘﺪّس ﺁن را ﺣﻞ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ اﻳﻦ آﺎر از زﻣﺎن رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻗﺮﺁن ﺻﺤﻨﻪاى را ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ‬ ‫ﻓﻘﻴﺮى وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ و از ﻣﺮدم اﺳﺘﻤﺪاد آﺮد‪ .‬آﺴﻰ ﺑﻪ او ﺗﻮﺟّﻬﻰ ﻧﻜﺮد و ﻓﻘﻴﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺣﺎل ﺧﻮد را ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز ﺑﻮد ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻘﻴﺮ اﺷﺎرﻩ آﺮد و او ﺟﻠﻮ ﺁﻣﺪ و ﺣﻀﺮت در ﺣﺎل رآﻮع اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻪ او داد‪ ،‬ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ آﻪ‪ :‬رهﺒﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و آﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ آﻪ در ﺣﺎل رآﻮع اﻧﻔﺎق‬ ‫و ﺑﻪ ﻓﻘﺮا رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﺮدم ﺁﻳﻪ را ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ درﺑﺎرﻩ ﭼﻪ آﺴﻰ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻣﻮرد ﺁﻳﻪ ﺷﺨﺺ ﻋﻠﻰﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻣﺪادرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪهﺎى ﺟﻨﮓ و آﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻘﺮاء از ﻣﺴﺠﺪ و در ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺮآﺎت ﻧﻤﺎز ﺑﻮدﻩ و‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان هﻢ از ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮآﺎﺗﻰ دارد آﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﺣﻖّ ﺁن ادا ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ ﻧﻤﺎز و اﻧﻔﺎق‪ ،‬ﻧﻤﺎز و زآﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎز وﻗﺮﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬در آﻨﺎر هﻢ ﺁﻣﺪﻩ و در ﺣﺪﻳﺚ هﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻧﻤﺎز آﺴﻰ آﻪ زآﺎت ﻧﺪهﺪ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺒﺎس وﻣﻜﺎن وﺁﺑﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﻏﺴﻞ و وﺿﻮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻰﺷﻮد ﺣﻼل و ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر اﺳﻼم‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ واﮔﺮ دﮔﻤﻪ ﻳﺎ ﻧﺨﻰ از ﻟﺒﺎس ﻳﺎ ﻗﻄﺮﻩاى از ﺁﺑﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻣﺼﺮف ﻣﻰﺷﻮد از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻣﺸﺮوع‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎى ﻣﺎ ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻘﻤﻪاى را آﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺁرى هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﺮاى ﭘﺮواز‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﭘﺮواز ﻣﻌﻨﻮى اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻟﻘﻤﻪ ﺣﻼل‬ ‫ﻻزم دارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺸﻜﻴﻼت‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮاى اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ آﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اداﻣﻪ دهﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﭘﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮ او در ﻧﺰدﻳﻜﻰ او هﺴﺘﻨﺪ در هﻤﺎن ﺣﺎل اﻣﺎﻣﺖ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﻰﮔﻴﺮد و اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻬﻢ رﻳﺰد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﻧﻈﺎم ﭼﻨﺎن ﭘﺎﻳﻪﮔﺬارى و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺷﻮد آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮدى رﻓﺖ ﻧﻈﺎم از هﻢ ﻧﭙﺎﺷﺪ و ﺗﺸﻜﻴﻼت هﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢّ‪،‬‬ ‫ﺗﺪاوم راﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﻴﺸﻮا ﻋﺬرى ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻣﺤﺒّﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎون و ﻣﺤﺒّﺘﻰ آﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺴﺠﺪىهﺎﺳﺖ ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺴﺠﺪىهﺎ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دو ﺳﻪ روز ﻧﻴﺎﻣﺪ اﺣﻮاﻟﺶ را ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮﻳﺾ‬ ‫اﺳﺖ ﻋﻴﺎدﺗﺶ ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻠﻰ دارد ﺣﻞ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪىهﺎ اﺣﺴﺎس ﻏﺮﺑﺖ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﺴﻰ آﻪ هﻴﭻ ﻓﺮزﻧﺪ وﺑﺮادرى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻰ ﺳﺮوآﺎرش ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﻰآﻨﺪ هﻤﻪ‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺮادر و ﻓﺮزﻧﺪش هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎرهﺎ دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻳﻚ ﻣﺴﺠﺪىِ ﺳﺎدﻩ آﻪ از دﻧﻴﺎ ﻣﻰرود ﻣﺠﺎﻟﺲ او ﭘﺮ‬ ‫روﻧﻖ‪ ،‬ﻣﻐﺎزﻩهﺎ ﺑﺮاى او ﺑﺴﺘﻪ و ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزﻩ او ﺷﻠﻮغ و ﺑﺎ ﺷﻜﻮﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻗﻠﺒﻰ و ﻣﺤﺒّﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺴﺠﺪى در ﺧﻮد ﻳﻚ دﻟﮕﺮﻣﻰ اﺣﺴﺎس ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را در ﻏﻢ و ﺷﺎدى ﺧﻮد ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻰداﻧﺪ و‬ ‫هﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﻋﻮاﻃﻒ ﮔﺮم از دوﺳﺘﺎن ﻣﺴﺠﺪى را ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﭼﻴﺰى ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺁﺑﺮو‬ ‫آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ آﺎر ﺧﻼف ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺮدم او و ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺶ را‬ ‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ هﻤﻴﻦ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ هﺠﺮت آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻼف ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ‬ ‫ﻗﺒﻠﻰ را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺷﺮآﺖ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ و اﺳﻼم و ﻣﺮدم ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻣﺴﺠﺪى ﺳﻴﻤﺎﺋﻰ از‬ ‫ﺗﻘﻮى ﻣﻰﺳﺎزد آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺣﺘّﻰاﻟﻤﻘﺪور ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﻼف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻰداﻧﺪ آﻪ آﺎر ﺧﻼف‪ ،‬ﺁﺑﺮوى‬ ‫ﻣﺬهﺒﻰ او را ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻗﺪﺳﻰ و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴّﺖ را از ﺗﻨﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﻰﺁورد‪ ،‬وﻟﻰ اﻓﺮادى آﻪ از ﻣﺮدم و‬ ‫اﺳﻼم و ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮﻳﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻼف آﺎرى ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺨﺘﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬او ﻋﻨﻮان ﻣﺬهﺒﻰ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻩ ﺗﺎ‬ ‫ﻏﻢ از دﺳﺖ دادﻧﺶ را ﺑﺨﻮرد‪.‬‬ ‫ﺁرى‪ ،‬آﺴﻰ آﻪ ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﺧﻮدش روى زﻣﻴﻦ ﺁﻟﻮدﻩ ﻧﻤﻰﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﺻﻼح ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ در آﻨﺎر اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻧﺎ ﻻ ﻧﻀﻴﻊ اﺟﺮ اﻟﻤﺼﻠﺤﻴﻦ«) اﻋﺮاف‪ (١٧٠ ،‬ﻣﺎ ﭘﺎداش‬ ‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد ﻧﻤﺎز اﮔﺮ درﺳﺖ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد واﺣﻜﺎم و ﺷﺮاﻳﻂ ﻇﺎهﺮى وﺑﺎﻃﻨﻰ ﺁن ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺻﻼح ﻣﻰرود‪ .‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار در واﻗﻊ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﺼﻠﺢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎدت ﺑﺎ ﮔﻮﺷﻪﮔﻴﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اﺻﻼح ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﺎﺳﺪ را از ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮش را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن هﻢ در آﻨﺎر آﻌﺒﻪ در ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻣﻘﺪّس ﻣﻜّﻪ‪ ،‬وﻟﻰ رهﺒﺮى اﻟﻬﻰ را ﻧﭙﺬﻳﺮد ﻧﻤﺎزش ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﻣﺮوز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ وﻟﻰ رهﺒﺮاﻧﺸﺎن اﻓﺮاد ﺗﺮﺳﻮ و واﺑﺴﺘﻪ و دﺳﺖ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ و ﺑﺪون ﻣﻼكهﺎى اﻟﻬﻰاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ زﺑﺎن از ﺧﺪاوﻧﺪ راﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻋﻤﻞ ﺑﻴﺮاهﻪ‬ ‫ﻣﻰروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻣﺸﻮرت‬ ‫در ﺳﻮرﻩ ﺷﻮرى آﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ را ﻣﻰﺷﻤﺮد ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬واﻗﺎﻣﻮا اﻟﺼﻠﻮة و اﻣﺮهﻢ ﺷُﻮرى ﺑﻴﻨﻬﻢ«‬ ‫آﺎر ﺁﻧﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﻮرت اﺳﺖ و اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺸﻮرﺗﻰ در هﺮ ردﻩاى آﻪ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﻮرت ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻬﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮاى ﺷﺮآﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا و‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﻮدﺟﻪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارى ﺻﺮف ﭘﺮ آﺮدن ﺻﻨﺪوقهﺎى رأى ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﭘﺮ‬ ‫آﺮدن ﻣﺴﺠﺪ هﻢ آﻤﻰ ﺳﻮز و ﺗﻼش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎزﺟﻤﺎﻋﺖ در ﺟﺒﻬﻪ‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ١٠٢‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! هﺮﮔﺎﻩ در ﻣﻴﺎن رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدى ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دار‪ ،‬وﻟﻰ‬ ‫ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﻣﺴﻠّﺢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬اوّﻻً هﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ اﻗﺘﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻗﺘﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ‬ ‫ﻣﺴﻠّﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ورآﻌﺖ دوّم را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻤﺎم آﺮدﻩ وﺑﺮوﻧﺪ ﺟﺎى دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ وﺁن دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ‬ ‫در رآﻌﺖ دوّم ﺑﻪ ﺗﻮ اﻗﺘﺪا آﻨﻨﺪ آﻪ هﻢ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﺸﻮد و هﻢ از دﺷﻤﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﺸﻮد و هﻢ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزان اﺳﻼم ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷﻴﻔﺖ و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪن ﻧﻴﺮوهﺎ ﭼﻨﺎن‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ رآﻌﺖ دوّم ﺑﺮﺳﻨﺪ ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﺑﺎزان ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﺑﺎ وﺿﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﺣﻜﺎم ﻧﻤﺎز‬ ‫در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و اﻳﻨﻜﻪ در ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬دو رآﻌﺘﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬آﻪ در ﺁن اهﻤﻴّﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺳﺮﻋﺖ آﺎر و‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ و رﻓﻊ ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﺮدن از دﺷﻤﻦ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻳﻨﺖ ﻣﺴﺠﺪ‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻟﻤﺎل واﻟﺒﻨﻮن زﻳﻨﺔ اﻟﺤﻴﺎة اﻟﺪﻧﻴﺎ«) آﻬﻒ‪ (٤٦ ،‬ﻣﺎل وﻓﺮزﻧﺪ زﻳﻨﺖ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺬوا زﻳﻨﺘﻜﻢ ﻋﻨﺪآﻞّ ﻣﺴﺠﺪ«) اﻋﺮاف‪ (٣١ ،‬هﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰروﻳﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫زﻳﻨﺖ هﻢ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻊ اﻳﻦ دو ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ آﻪ هﻢ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺁﺷﻨﺎ آﻨﻴﻢ و هﻢ ﻣﻘﺪارى ﭘﻮل هﻤﺮاﻩ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺒﺮﻳﻢ ﺗﺎ اﮔﺮ ﻓﻘﻴﺮى ﺗﻘﺎﺿﺎ آﺮد‪ ،‬آﻤﻜﺶ آﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘّﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺗﻤﻴﺰ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺑﻮى ﺧﻮش و‬ ‫داﺷﺘﻦ وﻗﺎر و ﺁراﻣﺶ و اﻧﺘﺨﺎب اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻻﻳﻖ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺼﺪاق زﻳﻨﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺷﺮط ﺑﺮادرى و اﺧﻮّت اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫در ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻌﺮّﻓﻰ آﻔّﺎر و ﻣﺸﺮآﻴﻦ و ﻧﻘﺸﻪهﺎى ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓﺎن ﺗﺎﺑﻮا واﻗﺎﻣﻮا اﻟﺼﻠﻮة‬ ‫و اﺗﻮا اﻟﺰآﺎة ﻓﺎﺧﻮاﻧﻜﻢ ﻓﻰ اﻟﺪﻳﻦ«) ﺗﻮﺑﻪ‪ (١١ ،‬ﻟﻜﻦ اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ آﺮدﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ و زآﻮة ﻣﺎل ﺧﻮد‬ ‫را ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺑﺮادران دﻳﻨﻰ ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻳﻜﻰ از ﺷﺮﻃﻬﺎى ﺑﺮادر اﻳﻤﺎﻧﻰ ﺷﺪن‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻌﺮّﻓﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ آﺴﻰ آﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺑﺎزى ﻣﻰﮔﻴﺮد دوﺳﺘﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ‬ ‫دو ﻧﻔﺮ از ﻣﺸﺮآﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم رﻓﺎﻋﻪ و ﺳﻮﻳﺪ اﻇﻬﺎر اﺳﻼم آﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺟﺰء ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪:‬‬ ‫»ﻳﺎ اﻳﻬﺎ اﻟﺬﻳﻦ ﺁﻣﻨﻮا ﻻﺗﺘﺨﺬوا اﻟﺬﻳﻦ اﺗﺨﺬوا دﻳﻨﻜﻢ هﺰواً وﻟﻌﺒﺎ‪ ...‬اوﻟﻴﺎء‪ ...‬اذا ﻧﺎدﻳﺘﻢ اﻟﻰ اﻟﺼﻠﻮة اﺗﺨﺬوهﺎ‬ ‫هﺰواً و ﻟﻌﺒﺎ«) ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ ٥٧ ،‬ﺗﺎ ‪(٥٨‬‬ ‫اى ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ! آﺴﺎﻧﻰ آﻪ دﻳﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎزى ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﺪهﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎن آﻪ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز )اذان( ﺳﺮ ﻣﻰدهﻴﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﺑﺎزى ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ دو ﺁﻳﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن دﻳﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎزى ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن اذان را ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎزى ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ اذان و ﻧﻤﺎز ﻋُﺼﺎرﻩ و ﭼﻬﺮﻩ دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎرك ﻧﻤﺎز ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫»رﺑّﻨﺎ ﻟﻴﻘﻴﻤﻮا اﻟﺼﻠﻮة ﻓﺎﺟﻌﻞ اﻓﺌﺪة ﻣﻦ اﻟﻨﺎس ﺗﻬﻮى اﻟﻴﻬﻢ«) اﺑﺮاهﻴﻢ‪(٣٧ ،‬‬ ‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ذرﻳّﻪام را در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻮهﺴﺘﺎﻧﻰ و ﺑﻰﺁب و ﮔﻴﺎﻩ ﺳﻜﻮﻧﺖ‬ ‫دادﻩام ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﻠﻮب ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮق ﺑﺪﻩ‪.‬‬ ‫ﺁرى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ هﺮ ﺳﻮى و دﻳﺎرى هﺠﺮت آﺮدﻩ و از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﺳﺘﻘﺒﺎل‬ ‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻜﻮر از زﺣﻤﺎت ﺁﻧﺎن ﺗﺸﻜّﺮ ﻣﻰآﻨﺪ ودﻟﻬﺎى ﻣﺮدم را ﺑﻪﺳﻮى ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬ ‫اﻣّﺎ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺣﺮآﺘﻰ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ از ﻧﺴﻞ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺰاوار ﺟﻠﺐ‬ ‫ﻗﻠﻮب ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫هﻴﭻ ﻋﻤﻠﻰ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ هﻤﻪ ﮔﻮاﻩ وﺷﺎهﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﺨﺺ رﺳﻮل اآﺮم و اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم و ﺗﻤﺎم اﺻﺤﺎب و ﻳﺎران و ﺗﻤﺎم ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎرﻩهﺎ‪ ،‬ﺑﺎمهﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪهﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬رادﻳﻮهﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنهﺎ‪ ،‬ﻗﺎرّﻩهﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﻬﺮهﺎ‪ ،‬روﺳﺘﺎهﺎ‪ ،‬ﻣﺮدهﺎ و زنهﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮهﺎ و ﺟﻮانهﺎ و هﺮ آﺲ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم اذان و اﻗﺎﻣﻪاى‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻬﺎدت دادﻩ آﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪» :‬ﺣﻰّ ﻋﻠﻰ ﺧﻴﺮاﻟﻌﻤﻞ«‬

‫هﻴﭻ آﺎر ﺧﻴﺮى اﻳﻦ هﻤﻪ ﮔﻮاﻩ و ﺣﻠﻘﻮم و ﻧﺎﻟﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮاى ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺶ ﺑﻜﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻪ‬ ‫ﮔﻮاهﻰ دادﻩاﻧﺪ آﻪ ﻧﻤﺎز رﺳﺘﮕﺎرى اﺳﺖ‪» .‬ﺣﻰّ ﻋﻠﻰ اﻟﻔﻼح«‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺷﻬﺮﺳﺎزى‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﺟﻌﻠﻮا ﺑﻴﻮﺗﻜﻢ ﻗﺒﻠﺔ واﻗﻴﻤﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) ﻳﻮﻧﺲ‪(٨٧ ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ وهﺎرون ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺴﻜﻦ ﺑﻨﻰاﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺣﻞ آﻨﻴﺪ و ﺑﺮاى ﻗﻮم ﺧﻮد ﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮار دهﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ را از ﭘﺮاآﻨﺪﮔﻰ و زﻧﺪﮔﻰ ﻃﻔﻴﻠﻰ ﻧﺠﺎت دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻪدار ﺷﺪن اﺣﺴﺎس دﻓﺎع از وﻃﻦ هﻢ در ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫زﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻜﻦ در ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻬﺮﺳﺎزى‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪهﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮى ﻗﺒﻠﻪ ﻗﺮار دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز آﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﺮان ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻬﺮهﺎﻳﻰ آﻪ ﻣﻬﻨﺪس ﺁن ﺷﻴﺦﺑﻬﺎﻳﻰ ﺑﻮدﻩ آﻮﭼﻪهﺎ و ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎ ﻃﻮرى اﺳﺖ آﻪ‬ ‫ﻗﺒﻠﻪهﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﺪون اﻧﺤﺮاف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)اﻟﺒﺘّﻪ ﻣﻌﻨﺎى دﻳﮕﺮى هﻢ ﺑﺮاى ﻗﺒﻠﻪ در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ »اﻗﻴﻤﻮا اﻟﺼﻠﻮة« هﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻟﻬﻰ از ﻧﻤﺎزﮔﺰاران‬ ‫اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﺮدﻧﺪ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺎﺑﺮهﻨﻪ را از دور‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮان ﺗﺎ ﻣﺎ دور ﺗﻮ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪:‬‬ ‫»واﺻﺒﺮ ﻧﻔﺴﻚ ﻣﻊ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺪﻋﻮن رﺑّﻬﻢ ﺑﺎﻟﻐﺪوة واﻟﻌﺸﻰّ«‬ ‫اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺑﺎ آﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎش آﻪ ﺻﺒﺢ و ﻋﺼﺮ ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻳﻌﻨﻰ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اهﻞ ﻧﻤﺎزﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻗﺮﺁن‬ ‫زﻧﺪﻩ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﺒﺐ زﻧﺪﻩ ﺷﺪن ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا هﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ آﻪ در ﻧﻤﺎزهﺎى هﻔﺪﻩ‬ ‫رآﻌﺘﻰ ﺧﻮد روزى دﻩ ﺑﺎر ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﺳﻮرﻩهﺎى ﻗﺮﺁن را‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﻼوت دو ﺳﻮرﻩ از ﻗﺮﺁن در هﺮ رآﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪن ﻗﺮﺁن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﻗﺮﺁن و ﻧﻤﺎز ﺑﺎرهﺎ در آﻨﺎر هﻢ ﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ‪:‬‬ ‫»ﻳﺘﻠﻮن آﺘﺎب اﻟﻠﱠﻪ و اﻗﺎﻣﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) ﻓﺎﻃﺮ‪(٢٩ ،‬‬

‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺗﻼوت ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﻳﻤﺴّﻜﻮن ﺑﺎﻟﻜﺘﺎب واﻗﺎﻣﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) اﻋﺮاف‪(١٧٠ ،‬‬ ‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن ﺗﻤﺴّﻚ آﺮدﻩ و ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﺎرا ﺑﻪ ﻧﻤﺎزدﻋﻮت ﻣﻰآﻨﺪ وﻧﻤﺎز ﻣﺎ راﺑﺎ ﻗﺮﺁن ﺁﺷﻨﺎ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺷﺒﺎهﺘﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬ ‫ﻧﺎم ﻳﻜﻰ از ﺳﻮرﻩهﺎى ﻗﺮﺁن‪» ،‬ﺻﺎﻓّﺎت« اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اوّﻟﻴﻦ ﺁﻳﻪ ﺁن ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ آﻪ در ﺻﻒّ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﺪ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻗﺮﺁن از ﺻﻔﻮف ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﺁﻣﺎدﻩ اﻃﺎﻋﺖ ﺑﻮدن ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎم ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﺳﻮرﻩهﺎى ﻗﺮﺁن‪» ،‬ﺻَﻒ« ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ آﻪ در ﺁن هﻢ از رزﻣﻨﺪﮔﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ ﺻﻔﻮف ﻓﺸﺮدﻩ‬ ‫در راﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎد ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو واژﻩ »ﺻَﻒ« و »ﺻﺎﻓّﺎت« آﻪ ﻧﺎم دو ﺳﻮرﻩ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻮﺟّﻬﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و اﻧﻀﺒﺎط دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﻧﻴﺰ در ﺻﻔﻮف ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺒﺎهﺘﻰ ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ در ﺻﻔﻮف ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﻗﺮار‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺮﺁن‬ ‫در ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﻗﺮﺁن آﻪ ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ از ﻧﻤﺎز اﺳﺖ »ﻳﻘﻴﻤﻮن اﻟﺼﻠﻮة« ﻣﺘّﻘﻴﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎ ﻣﻰدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در آﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ از ﻧﻤﺎز ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ »ﻓﺼﻞّ ﻟﺮﺑّﻚ واﻧﺤﺮ« اآﻨﻮن آﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ آﻮﺛﺮ و ﺧﻴﺮ‬ ‫زﻳﺎد دادﻳﻢ ﭘﺲ ﺑﺮاى ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان و ﺷﺘﺮى ﻧﺤﺮ ﻧﻤﺎ‪.‬‬ ‫هﻢ در اوّﻟﻴﻦ ﺳﻮرﻩاى آﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و هﻢ در ﺁﺧﺮﻳﻦﺳﻮرﻩ ﻗﺮﺁن ﻧﻤﺎز ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ روزﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»واﺳﺘﻌﻴﻨﻮا ﺑﺎﻟﺼﺒﺮ و اﻟﺼﻠﻮة«) ﺑﻘﺮﻩ‪ (٤٥ ،‬از ﺻﺒﺮ و ﻧﻤﺎز اﻣﺪاد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻣﺮاد از ﺻﺒﺮ را روزﻩ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ زآﺎت‪» :‬ﻳﻘﻴﻤﻮن اﻟﺼﻠﻮة و ﻳﺆﺗﻮن اﻟﺰآﺎة«) ﺗﻮﺑﻪ‪(٧١ ،‬‬

‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺣﺞ‪» :‬واﺗﺨﺬوا ﻣﻦ ﻣﻘﺎم اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﺼﻠّﻰ«) ﺑﻘﺮﻩ‪(١٢١ ،‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﻬﺎد‪» :‬و اذا آﻨﺖ ﻓﻴﻬﻢ ﻓﺎﻗﻤﺖ ﻟﻬﻢ اﻟﺼﻠﻮة«) ﻧﺴﺎء‪ (١٠٢ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬ ‫ﻇﻬﺮ ﻋﺎﺷﻮرا ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و در ﺳﻴﻤﺎى رزﻣﻨﺪﮔﺎن در ﻗﺮﺁن ﺟﻤﻠﻪ »اﻟﻌﺎﺑﺪون اﻟﺤﺎﻣﺪون«) ﺗﻮﺑﻪ‪ (١١٢ ،‬را‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ :‬ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻳﺎ ﺑﻨّﻰ اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة وأﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻧﻪ‬ ‫ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ«) ﻟﻘﻤﺎن‪(١٧ ،‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪» :‬اﻣﺮ رﺑّﻰ ﺑﺎﻟﻘﺴﻂ واﻗﻴﻤﻮا اﻟﺼﻠﻮة«) اﻋﺮاف‪(٢٩ ،‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﻼوت ﻗﺮﺁن‪» :‬ﻳﺘﻠﻮن آﺘﺎب اﻟﻠﱠﻪ واﻗﺎﻣﻮااﻟﺼﻠﻮة«) ﻓﺎﻃﺮ‪(٢٩ ،‬‬ ‫ﻧﻤﺎز هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت‪»:‬واﻣﺮهﻢ ﺷﻮرى ﺑﻴﻨﻬﻢواﻗﺎﻣﻮااﻟﺼﻠﻮة«) ﺷﻮرى‪(٣٨ ،‬‬

‫ﻧﻤﺎز و رﺣﻤﺖ‬ ‫در ﻧﻤﺎز آﻤﺘﺮ آﻠﻤﻪاى ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ واژﻩ »رﺣﻤﺖ« ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁﻏﺎز ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ و ﺳﻮرﻩ ﭘﺲ از ﺁن‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪» :‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ«‪ ،‬ﺑﻌﺪ از »اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ« ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪» :‬اﻟﺮّﺣﻤﻦ‬ ‫اﻟﺮّﺣﻴﻢ«‪ ،‬ﭘﺲ در هﺮ رآﻌﺖ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻋﺒﺎرت »اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ« را ﺑﻜﺎر ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ آﻪ در واﻗﻊ ﺷﺶ ﺑﺎر‬ ‫آﻠﻤﻪ رﺣﻤﺖ را ﺗﻜﺮار آﺮدﻩاﻳﻢ و در هﻔﺪﻩ رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬دﻩ رآﻌﺖ ﺁن را ﺑﺎ ﺣﻤﺪ و ﺳﻮرﻩ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﺷﺼﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻟﻐﺖ »رﺣﻤﺖ« هﺮ روز ﺷﺼﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ و ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﻪ ﺟﻮش ﻣﻰﺁورد و اﮔﺮ رﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﺟﻮش ﺁﻣﺪ آﻤﻚهﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺒّﺖهﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺎونهﺎ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧﻮاهﻰهﺎ و‬ ‫ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖهﺎ ﺛﻤﺮﻩ ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻣﺮدﻣﻰ آﻪ ﺗﻌﺎون و رﺣﻤﺖ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴّﺖ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ رﺣﻤﺖهﺎى وﻳﮋﻩاى را ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺑﺮاﺋﺖ‬ ‫در ﻧﻤﺎز از ﻏﻀﺐ ﺷﺪﮔﺎن و ﮔﻤﺮاهﺎن ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻰﺟﻮﺋﻴﻢ و ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪» :‬ﻏﻴﺮاﻟﻤﻐﻀﻮب ﻋﻠﻴﻬﻢ و ﻻاﻟﻀﺎﻟّﻴﻦ«‬ ‫در ﻗﺮﺁن اﻓﺮاد واﻗﻮاﻣﻰ ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻓﺮﻋﻮنهﺎ‪ ،‬ﻗﺎرونهﺎ‪ ،‬اﺑﻮﻟﻬﺐهﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎى‬ ‫ﺑﻰﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن رﺑﺎﺧﻮار و ﺗﻦﭘﺮور آﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪرو داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻧﻴﺎﭘﺮﺳﺖ و ﻗﺎﻧﻮنﺗﺮاش رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرﻩ اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮوﻩهﺎ‪ ،‬آﻠﻤﻪ ﻏﻀﺐ و ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﮔﺮوﻩهﺎ و اﻓﺮادى ﮔﻤﺮاﻩ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﺁﻧﺎن را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻗﻬﺮ ﺧﻮدش ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺴﺒﻴﺢ‬ ‫در رآﻮع و ﺳﺠﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﺳﻪ ﺑﺎر »ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ« ﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر »ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﻰ اﻻﻋﻠﻰ و ﺑﺤﻤﺪﻩ« در‬ ‫ﺳﺠﺪﻩ ﻳﺎ »ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﻰ اﻟﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺤﻤﺪﻩ« در رآﻮع ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﮕﺬار ﻻاﻗﻞ از ذرّات ﺧﺎك‪ ،‬ﺷﻦ‪ ،‬ﺟﻤﺎدات‪ ،‬ﮔﻴﺎهﺎن و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻋﻘﺐ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮﺁن هﻤﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰ در ﺣﺎل ﺗﺴﺒﻴﺢ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ؟! »ﻳﺴﺒّﺢ ﻟﻠّﻪ ﻣﺎ ﻓﻰ اﻟﺴﻤﻮات و ﻣﺎ ﻓﻰ اﻻرض«) ﺟﻤﻌﻪ‪،‬‬ ‫‪(١‬‬ ‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮى او ﻧﻪ ﺑﻨﻰ ﺁدﻣﻨﺪ و ﺑﺲ‬ ‫هﺮ ﺑﻠﺒﻠﻰ آﻪ زﻣﺰﻣﻪ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺴﺎر آﺮد‪ .‬ذرات هﺴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮﺁن ﻣﺎ‬ ‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ هُﺪهُﺪ ﻧﺰد ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺁﻣﺪ و از ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ -‬ﭘﺮﺳﺘﻰ ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪاى آﻪ رهﺒﺮى‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ را زﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ ﻧﺎﻟﻪ آﺮد! اﮔﺮ هُﺪهُﺪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺷﺮك را ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ و ﺑﺪى ﺁن را درك ﻣﻰآﻨﺪ‬ ‫و زن و ﻣﺮد را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻰدهﺪ و ﮔﺰارش ﺁن را ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ دارد ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫اﻟﻠﱠﻪ هﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻗﺮﺁن ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻮرﭼﻪاى ﺑﻪ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻮرﭼﮕﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻻﻧﻪهﺎى ﺧﻮد ﺑﺮوﻳﺪ آﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻠﻴﻤﺎن و ﻟﺸﻜﺮ او هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ دارد ﻣﻮرﭼﻪاى آﻪ ﻧﺎم اﻓﺮاد‬ ‫را ﻣﻰداﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ هﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻧﺎمهﺎى ﻧﻤﺎز ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٧٨‬ﺳﻮرﻩ اﺳﺮاء آﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻧﻤﺎز اﺷﺎرﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻗﻢ اﻟﺼﻠﻮة ﻟﺪﻟﻮك اﻟﺸﻤﺲ اﻟﻰ‬ ‫ﻏﺴﻖ اﻟﻠّﻴﻞ و ﻗﺮﺁن اﻟﻔﺠﺮ انّ ﻗﺮﺁن اﻟﻔﺠﺮ آﺎن ﻣﺸﻬﻮدا« از اوّل ﻇﻬﺮ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ) دﻟﻮك ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اوّل ﻇﻬﺮ آﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻏﺮب ﻣﺎﻳﻞ ﻣﻰﺷﻮد و »ﻏﺴﻖ اﻟﻠﻴﻞ« ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ( ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ وﻋﺼﺮ وﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد و ﻣﺮاد از »ﻗﺮﺁن اﻟﻔﺠﺮ« هﻤﺎن ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ رواﻳﺎت‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺷﺐ و روز ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﺁن ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدهﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى »ﺻﻠﻮة اﻟﻔﺠﺮ«‬ ‫ﻋﺒﺎرت »ﻗﺮﺁن اﻟﻔﺠﺮ« ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﭘﺎآﻰ‬

‫»ﻳﺎ اﻳّﻬﺎ اﻟّﺬﻳﻦ ﺁﻣﻨﻮا اذا ﻗُﻤﺘﻢ اﻟﻰ اﻟﺼﻠﻮة ﻓﺎﻏﺴﻠﻮا وﺟﻮهﻜﻢ و اﻳﺪﻳﻜﻢ اﻟﻰ اﻟﻤَﺮاﻓﻖ واﻣﺴﺤﻮا ﺑﺮؤﺳﻜﻢ‬ ‫و ارﺟﻠﻜﻢ اﻟﻰ اﻟﻜﻌﺒﻴﻦ‪ ...‬ﻣﺎ ﻳﺮﻳﺪ اﻟﻠّﻪ ﻟﻴﺠﻌﻞ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻣﻦ ﺣَﺮج وﻟﻜﻦ ﻳﺮﻳﺪ ﻟﻴُﻄﻬّﺮآﻢ و ﻟﻴﺘﻢّ ﻧﻌﻤﺘﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻟﻌﻠّﻜﻢ ﺗﺸﻜﺮون«) ﻣﺎﺋﺪﻩ‪(٦ ،‬‬ ‫ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى وﺿﻮ وﻏﺴﻞ وﺗﻴﻤﻢّ ﺁﺛﺎرى را ﺑﻴﺎن آﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪» -١‬ﻟﻴﻄﻬّﺮآﻢ« ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را ﭘﺎك آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪» -٢‬ﻟﻴﺘﻢّ ﻧﻌﻤﺘﻪ ﻋﻠﻴﻜﻢ« ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻌﻤﺘﺶ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻌﻠّﻜﻢ ﺗﺸﻜﺮون ﺗﺎ ﺷﻤﺎ ﺷﻜﺮﮔﺰار ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪» -٤‬واﻟﻠﱠﻪ ﻳﺤﺐ اﻟﻤﻄﻬّﺮﻳﻦ«) ﺗﻮﺑﻪ‪ (١٠٨ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎآﺎن را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭘﺎآﻰ ﻇﺎهﺮى اﻳﻦ هﻤﻪ ﺁﺛﺎر دارد‪ ،‬ﭘﺎآﻰ دل از ﻧﻔﺎق‪ ،‬رﻳﺎ‪ ،‬ﺷﺮك‪ ،‬ﺷﻚ‪ ،‬ﺑﺨﻞ‪ ،‬ﺣﺮص وﺳﺎﻳﺮ ﺁﻓﺎت ﭼﻪ‬ ‫ﺁﺛﺎرى ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎآﻰ ﻣﻌﻨﻮى ﺑﻪ ﻗﺪرى ارزش دارد آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ و‬ ‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ در ﻣﺴﺠﺪى ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ آﻪ در ﺁن ﻣﺮداﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪» .‬ﻓﻴﻪ‬ ‫رﺟﺎل ﻳﺤﺒّﻮن ان ﻳﺘﻄﻬﺮوا«) ﺗﻮﺑﻪ‪(١٠٨ ،‬‬

‫ﻧﻤﺎز هﻤﺘﺎى رهﺒﺮى اﺳﺖ‬ ‫در ﻗﺮﺁن دوﺑﺎر آﻠﻤﻪ »و ﻣﻦ ذرّﻳﺘﻰ« ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ هﺮ دوﺑﺎر از زﺑﺎن ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎر زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻌﺪ از ﺁزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رهﺒﺮى رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻮراً از ﺧﺪا‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ ذرﻳّﻪ ﻣﻦ هﻢ رهﺒﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ در ﺟﻮاب ﺷﻨﻴﺪ ﻇﺎﻟﻢ رهﺒﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد )اﮔﺮ از ذرﻳﻪ ﺗﻮ‬ ‫ﻇﻠﻤﻰ ﺳﺮ زﻧﺪ رهﺒﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ( ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در دﻋﺎﺋﻰ آﻪ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز داﺷﺖ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و ﻣﻦ‬ ‫ذرﻳّﺘﻰ« ﻳﻌﻨﻰ ﺧﺪاوﻧﺪا ذرﻳّﻪ و ﻧﺴﻞ ﻣﺮا ﻧﻴﺰ از ﺑﺮ ﭘﺎ آﻨﻨﺪﻩﮔﺎن ﻧﻤﺎز ﻗﺮار ﺑﺪﻩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻧﻤﺎز در ﻧﺰد‬ ‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻘﺎم رهﺒﺮى و هﻤﺘﺎى ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻟﺒﺎس‬ ‫در رواﻳﺎت اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻟﺒﺎس ﻣﺨﺼﻮص داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺷﺮﻓﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ و ﺟﻤﻌﻪ را ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻤﺎز ﺑﺎران‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ آﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را واروﻧﻪ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﺬﻟّﻞ وﺧﺸﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﻮرهﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻳﻚ ﺳﺮى ﺁداب و ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻳﻚ ﭘﺮواز‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ آﻪ ﺑﺪون ﺁﻣﺎدﮔﻰهﺎى هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺁداب وﺷﺮاﻳﻂ و اﺣﻜﺎم ﻧﻤﺎز را‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﻧﺸﺎﻧﻪ اهﻤﻴّﺖ ﺁن داﻧﺴﺖ وﺁن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺁداب رﺳﻤﻰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت وﻳﮋﻩ ﺗﺸﺒﻴﻪ آﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎم رﺿﺎﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻟﺒﺎﺳﻰ را آﻪ در ﺁن ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ »دﻋﺒﻞ« ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ آﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻓﺮارى دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻨﻰﻋﺒﺎس ﺑﻮد ودر ﺳﻦ ﺣﺪود ‪ ٩٠‬ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬ ‫ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰﻩ دادﻧﺪ وﻣﺮدم ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻗﻢ ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪا ﺁن ﻟﺒﺎس ﭘﻮلهﺎ دادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ دﻋﺒﻞ ﺁن را‬ ‫ﻧﻔﺮوﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ‬ ‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ دﻋﺎهﺎﻳﻰ آﻪ در ﻗﻨﻮت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬هﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﺟﻤﻠﻪ »اهﺪﻧﺎ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ« از‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖهﺎ را آﻪ ﻧﻌﻤﺖ هﺪاﻳﺖ اﺳﺖ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ .‬هﻢ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻳﻚﺳﺮى دﻋﺎ‬ ‫وارد ﺷﺪﻩ وهﻢ در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻤﺎز‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل هﺮ آﺲ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اهﻞ دﻋﺎ وﻧﻴﺎﻳﺶ هﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘّﻪ دﻋﺎ آﺮدن هﻢ ﺁداﺑﻰ دارد‪ ،‬اوّل ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻤﺠﻴﺪ آﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﮔﻮﺷﻪاى از ﻧﻌﻤﺖهﺎى او‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﺳﻼم و ﻋﻘﻞ و ﻋﻠﻢ و وﻻﻳﺖ و ﻗﺮﺁن را ﻧﺎم ﺑﺮد و از او ﺗﺸﻜّﺮ آﺮد‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺻﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻌﺪ ﺑﺪون ﺁن آﻪ آﺴﻰ ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬ﻳﺎدى از ﺧﻄﺎهﺎى ﺧﻮد آﺮد و از او ﻋﺬر‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺻﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎد و دﻋﺎ آﺮد ﺁن هﻢ دﻋﺎ ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم و واﻟﺪﻳﻦ و آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺣﻖّ‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪاى از ﺗﻮﺻﻴﻒ وﺣﻤﺪ ﺧﺪا وﺑﻴﺎن ﻧﻌﻤﺖهﺎى او و ﻃﻠﺐ هﺪاﻳﺖ و رﺣﻤﺖ اوﺳﺖ و ﺑﺎ‬ ‫»دﻋﺎ« ﭘﻴﻮﻧﺪى ﻋﻤﻴﻖ دارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﺎص ﺁن در ﻣﻴﺎن ﻋﺒﺎدات‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ١٦٢‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى داﻧﺸﻤﻨﺪان واﻗﻌﻰ‪ ،‬ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻰِ ﻧﻤﺎز‪ ،‬زآﺎت و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬اﻣّﺎ هﻨﮕﺎم ﻧﺎم ﺑﺮدن از اﻳﻦ ﻋﻨﺎوﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻨﻮانِ ﻧﻤﺎزﮔﺰار را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»اﻟﺮاﺳﺨﻮن ﻓﻰ اﻟﻌﻠﻢ‪«...‬‬ ‫»اﻟﻤﻘﻴﻤﻴﻦ اﻟﺼﻠﻮة«‬ ‫»اﻟﻤﺆﺗﻮن اﻟﺰآﺎة«‬

‫»اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ«‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر آﻠﻤﻪ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎز ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬واﻟﻤﻘﻴﻤﻮن« ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫»راﺳﺨﻮن« و »ﻣﺆﻣﻨﻮن« هﻤﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻰ »ﻣﻘﻴﻤﻴﻦ« ﮔﻔﺘﻪ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺼﺪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز دارم‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫»انّ ﺻﻼﺗﻰ و ﻧﺴﻜﻰ«) اﻧﻌﺎم‪ (١٦٢ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻠﻤﻪ » ُﻧﺴُﻚ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز‬ ‫هﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺎم ﻧﻤﺎز را ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻰﺑﺮد ﺗﺎ اهﻤﻴّﺘﺶ را ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٧٣‬ﺳﻮرﻩ اﻧﻌﺎم ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬ ‫»اوﺣﻴﻨﺎ اﻟﻴﻬﻢ ﻓﻌﻞ اﻟﺨﻴﺮات و اﻗﺎم اﻟﺼﻠﻮة« ﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎ آﺎرهﺎى ﺧﻮب و ﺑﺮ ﭘﺎ داﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎز را وﺣﻰ‬ ‫آﺮدﻳﻢ و ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ ﺟﺰء آﺎرهﺎى ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ ﻧﺎم ﺁن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در آﻨﺎر ﺧﻴﺮات ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ و اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻮﺟّﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺨﺎﻃﺮ اهﻤﻴّﺖ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ اوّﻟﻴﻦ ﺷﺮط اﻳﻤﺎن‬ ‫»ﻗﺪ اﻓﻠﺢ اﻟﻤﻮﻣﻨﻮن اﻟﺬﻳﻨﻬﻢ ﻓﻰ ﺻﻼﺗﻬﻢ ﺧﺎﺷﻌﻮن«) ﻣﺆﻣﻨﻮن‪ ١ ،‬ﺗﺎ ‪(٢‬‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن ﺧﺸﻮع دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ آﻪ در ﻣﻜﺘﺐ اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎرى ﺣﺘﻤﻰ از ﻣﻌﻨﻮﻳّﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻣﻜﺘﺐ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‬ ‫رﺳﺘﮕﺎرى ﺣﺘﻤﻰ از زور وﻗﺪرت اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻋﻮن ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰزد آﻪ »ﻗﺪ اﻓﻠﺢ اﻟﻴﻮم ﻣﻦ اﺳﺘﻌﻠﻰ«) ﻃﻪ‪،‬‬ ‫‪(٦٤‬‬ ‫اﻣﺮوز هﺮ آﻪ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد او رﺳﺘﮕﺎر ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل هﺮ آﺴﻰ هﺮ ﻧﻮع آﺎر ﺧﻴﺮ و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز آﻮﺗﺎهﻰ‬ ‫آﻨﺪ رﺳﺘﮕﺎر ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻧﺸﺎط‬ ‫ﻗﺮﺁن از ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﺎد ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ آﺴﺎﻟﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‪:‬‬ ‫»و اذا ﻗﺎﻣﻮا اﻟﻰ اﻟﺼﻠﻮة ﻗﺎﻣﻮا آُﺴﺎﻟﻰ«) ﻧﺴﺎء‪(١٤٢ ،‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺁﻳﻪ ‪ ٥٤‬ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺑﻪ از اﻧﻔﺎق ﺑﺪون ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺷﺪّت اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻻﻳﺄﺗﻮن اﻟﺼﻠﻮة اﻻّ و هﻢ آُﺴﺎﻟﻰ و ﻻﻳﻨﻔﻘﻮن اﻻّ و هﻢ آﺎرهﻮن« دﻟﻴﻞ ﺁن هﻢ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ :‬هﺪف از‬ ‫ﻋﺒﺎدت و اﻧﻔﺎق رﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ و ﺷﺮط ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺁن ﻋﻼﻗﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺗﺐ و درﺟﺎت اهﻞ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎ ﺧﺸﻮع ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪» :‬واﻟﺬﻳﻨﻬﻢ ﻓﻰ ﺻﻠﻮﺗﻬﻢ ﺧﺎﺷﻌﻮن«) ﻣﺆﻣﻨﻮن‪ (٢ ،‬ﺧﺸﻮع‪ ،‬ادب‬ ‫ﺟﺴﻤﻰ و روﺣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﺳﻮل اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ دﻳﺪ آﻪ ﺷﺨﺼﻰ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺑﺎ رﻳﺶ ﺧﻮد ﺑﺎزى ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ‬ ‫او روح ﺧﺸﻮع داﺷﺖ‪ ،‬هﺮﮔﺰ اﻳﻦ آﺎر را ﻧﻤﻰآﺮد‪ ).‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺎﻓﻰ(‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺮاﻗﺒﻨﺪ‪» :‬و هﻢ ﻋﻠﻰ ﺻﻠﻮﺗﻬﻢ ﻳﺤﺎﻓﻈﻮن«) اﻧﻌﺎم‪٩٢ ،‬؛ ﻣﻌﺎرج‪(٣٤ ،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ آﺎر را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﺎز رهﺎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪» :‬رﺟﺎل ﻻ ﺗﻠﻬﻴﻬﻢ ﺗﺠﺎرة وﻻ ﺑﻴﻊ ﻋﻦ ذآﺮ اﻟﻠﱠﻪ«) ﻧﻮر‪ (٣٧ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺗﺠﺎرت داﺋﻤﻰ و ﻧﻪ ﺑﻴﻊ ﻣﻮﻗّﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﺁﻧﻬﺎ از ذآﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﺑﻪ ﺳﻮى ﻧﻤﺎز ﺣﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪» :‬ﻓﺎﺳﻌﻮا اﻟﻰ ذآﺮاﻟﻠﱠﻪ«) ﺟﻤﻌﻪ‪(٩ ،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس را ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻣﻰﭘﻮﺷﻨﺪ‪» :‬ﺧﺬوا زﻳﻨﺘﻜﻢ ﻋﻨﺪ آﻞ ﻣﺴﺠﺪ«) اﻋﺮاف‪(٣١ ،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻋﺸﻖ ﺛﺎﺑﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز دارﻧﺪ‪» :‬اﻟﺬﻳﻨﻬﻢ ﻋﻠﻰ ﺻﻠﻮﺗﻬﻢ داﺋﻤﻮن«) ﻣﻌﺎرج‪(٢٣ ،‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮاد دوام ﺑﺮ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒّﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺮاد از »ﻋﻠﻰ ﺻﻼﺗﻬﻢ‬ ‫ﻳﺤﺎﻓﻈﻮن«) ﻣﻌﺎرج‪ (٣٤ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﺎزهﺎى واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺳﺤﺮﺧﻴﺰى دارﻧﺪ‪» :‬ﻓﺘﻬﺠّﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻓﻠﺔ ﻟﻚ«) اﺳﺮاء‪(٧٩ ،‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ را از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﻴﺰ‬ ‫وﻗﺮﺁن ﺑﺨﻮان‪ .‬ﻣﻔﺴّﺮان اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ را اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺷﺐ را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪» :‬ﻳﺒﻴﺘﻮن ﻟﺮﺑﻬﻢ ﺳﺠﺪاً و ﻗﻴﺎﻣﺎ«) ﻓﺮﻗﺎن‪(٦٤ ،‬‬ ‫و ﺑﻌﻀﻰ ﺳﺠﺪﻩاى هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﺷﻚ دارﻧﺪ‪» :‬ﺳﺠﺪاً و ﺑﻜﻴّﺎً«) ﻣﺮﻳﻢ‪(٥٨ ،‬‬ ‫)ﺧﺪاﻳﺎ! ﺷﺮﻣﻨﺪﻩام آﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮدم ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را ﻃﻰ ﻧﻜﺮدﻩام(‪.‬‬ ‫اى ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻋﺰﻳﺰ! ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﻦ آﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‬ ‫ﻃﺒﻖ ﺁﻳﺎت ورواﻳﺎت‪ ،‬آﺎرهﺎى اﻧﺴﺎن در ﺑﺮزخ وﻗﻴﺎﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻣﺠﺴّﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آﺎر ﺧﻮب در ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫ﻧﻴﻜﻮ و آﺎر زﺷﺖ در ﻗﺎﻟﺐ زﺷﺖ‪ .‬زﺷﺘﻰ و زﻳﺒﺎﻳﻰ آﺎرهﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻤﺎز ﺧﻮب را ﻓﺮﺷﺘﻪ در ﻗﻴﺎﻓﻪ زﻳﺒﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺣﻔﻈﻚ اﻟﻠﱠﻪ آﻤﺎ‬ ‫ﺣﻔﻈﺘﻨﻰ« ﺧﺪا ﺗﺮا ﺣﻔﻆ آﻨﺪ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺣﻔﻆ آﺮدى‪ .‬وﻟﻰ ﻧﻤﺎزى آﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ و دﺳﺘﻮراﺗﺶ‬ ‫اﻗﺎﻣﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎرﻳﻚ ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺿﻴّﻌﻚ اﻟﻠﱠﻪ آﻤﺎ ﺿﻴّﻌﺘﻨﻰ«‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺿﺎﻳﻊ آﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺿﺎﻳﻊ آﺮدى‪ ).‬اﺳﺮاراﻟﺼﻠﻮة اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ‪ ،‬ص ‪ ٦‬ﺗﺎ ‪(٨‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎم دﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻤﺎم دﻳﻦ در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز در ﺗﻤﺎم دﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن دارد‪:‬‬ ‫اﺻﻮل دﻳﻦ )ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮّت و ﻣﻌﺎد( در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روزﻩ در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪) .‬ﺗﺮك ﺧﻮردن وﺁﺷﺎﻣﻴﺪن ﺑﺮﺧﻰاﻣﻮر دﻳﮕﺮ(‬ ‫ﻧﻤﺎز در ﺣﺞ اﺳﺖ‪) ،‬ﻧﻤﺎز ﻃﻮاف وﻧﻤﺎز ﻧﺴﺎء( وآﻌﺒﻪ‪ ،‬ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎز‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز در ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪) .‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮف(‬ ‫ﺧﻤﺲ و زآﺎت ﻣﻘﺪّﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻼك ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل و وﻻﻳﺖ ﺷﺮط ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻮﻟّﻰ و ﺗﺒﺮّى ﺷﺮط ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺗﻤﺎم‬ ‫اﻋﻤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬در ﻧﻤﺎز و ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﻣﺮاﻋﺎت ﺿﻌﻔﺎ‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻮى ﻳﻤﻦ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬هﻨﮕﺎم ﻋﺰﻳﻤﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻧﺤﻮﻩ ﻧﻤﺎز ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان آﻪ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮ‬ ‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺮﺁﻧﺎن رﺣﻤﺖﺁر‪ ).‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ‪) (٥٣‬ﻗﻨﻮت ورآﻮع و ﺳﺠﺪﻩهﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﺮﻣﺮدم‬ ‫ﻓﺸﺎر اﺳﺖ(‬

‫ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮدن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ زهﺮاﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم از ﭘﺪرش رﺳﻮل ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ هﺮ آﺲ ﻧﻤﺎز را‬ ‫ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎرد‪ ،‬در دﻧﻴﺎ و در ﻗﺒﺮ وﺑﺮزخ و در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻰﺷﻮد از ﻗﺒﻴﻞ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﺑﺮآﺖ از ﻋﻤﺮ و ﻣﺎل او ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﺻﺎﻟﺤﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻰدهﺪ و آﺎرهﺎﻳﺶ ﺑﻰﭘﺎداش ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻧﻪ دﻋﺎﻳﺶ ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﻪ ﻣﺸﻤﻮل دﻋﺎى ﺧﻮﺑﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺮگ ﺑﺎ ﻋﻄﺶ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ و ذﻟﻴﻼﻧﻪ ﻣﻰﻣﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ - ٥‬اﻧﻮاع ﻓﺸﺎرهﺎ وﺑﻼهﺎ در ﻗﺒﺮ وﺑﺮزخ ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -٦‬در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺣﺴﺎب و ﻋﺬاب ﺳﺨﺖ داﺷﺘﻪ و از ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺮوم اﺳﺖ‪ ) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٨٣‬ص ‪(٢١‬‬