Ηλίθιοι Λευκοί

Μ Α Ϊ Κ Λ

Μ Ο Υ Ρ

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ και άλλες θλιβερές δικαιολογίες για την κατάσταση της Αμερικής!

ΜΕΤΆΦΡΑΣΗ Ερρίκος Μπαρτζινοπουλος Νικόλας Νίτσας

Α Ι Ω Ρ Α

Επιμέλεια: Ελευθερία Κοψιδά Προσαρμογή εξωφύλλου: Γιώργος Κανέλλος Σελιδοποίηση: ΘΥΜΕΛΗ Επιμέλεια έκδοσης: Άρης Λασκαράτος 1η έκδοση: Μάιος 2003 8η έκδοση: Απρίλιος 2004 ISBN: 960- 7872-13-4

Τίτλος πρωτοτύπου: Stupid White Men © Michael Moore © για την ελληνική γλώσσα, εκδόσεις ΑΙΩΡΑ - Άρης Λασκαράτος

Εκδόσεις ΑΙΩΡΑ Αραχώβης 49, 106 81 Αθήνα τηλ.: 210 3839000, φαξ: 210 3839039 [email protected]

«Είναι απίστευτο που νίκησα. Μετείχα στις εκλογές έχοντας αντίπαλο την ειρήνη, την ευημερία και την υπευθυνότητα». ΤΖΟΡΤΖ Γ. ΜΠΟΥΣ, 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 μιλώντας στον Σουηδό πρωθυπουργό Γκόραν Πέρσον και αγνοώντας ότι εξακολουθούσε να λειτουργεί μια τηλεοπτική κάμερα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ...

9

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

11

ΕΝΑ Ένα πολύ αμερικάνικο πραξικόπημα

25

ΔΥΟ Αγαπητέ Τζορτζ

60

ΤΡΙΑ Ουάου ο Ντάου!

83

ΤΈΣΣΕΡΑ Σκοτώστε τον ασπρουλιάρη! ΠΕΝΤΕ Ηλίθιο έθνος ΕΞΙ Ωραίος πλανήτης! Δεν μένει κανείς εδώ;

95 130 167

ΕΠΤΑ Το τέλος των ανδρών

192

ΟΧΤΩ Είμαστε και οι Πρώτοι!

212

ΕΝΝΕΑ Μία μεγάλη ευτυχισμένη φυλακή

244

ΔΕΚΑ 0 θάνατος των Δημοκρατικών

261

ΕΝΤΕΚΑ Η προσευχή του λαού

283

ΔΩΔΕΚΑ Ταλαχάσι ολέ

291

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

317

ΠΗΓΕΣ

323

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

345

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ

348

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ...

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου Ηλίθιοι Λευκοί βγήκε από το τυπογραφείο στις 10 Σεπτεμβρίου του 2001. Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, όμως, ο συγγραφέας (κάτοικος ο ίδιος του Μανχάταν) ζήτησε από τον εκδοτικό οίκο ReaganBooks HarperCollins να καθυστερήσουν την κυκλοφορία του για λίγες εβδομάδες. Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ενόσω ο εκδοτικός οίκος προχωρούσε στην έκδοση βιβλίων σε μνήμη των θυμάτων του τρομοκρατικού χτυπήματος, ενημέρωσε τον Μάικλ Μουρ ότι «λόγω αλλαγής του πολιτικού κλίματος» το βιβλίο δεν επρόκειτο να κυκλοφορήσει, εκτός εάν δεχόταν να αφαιρέσει το κεφάλαιο «Αγαπητέ Τζορτζ», να κάνει σημαντικές αλλαγές σε αρκετά άλλα και να πληρώσει 100.000 δολλάρια για την ανατύπωση του! Ο συγγραφέας αρνήθηκε να συμβιβαστεί και τα 50.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης, προς μεγάλη του απογοήτευση, παρέμεναν στην αποθήκη με μόνη προοπτική την πολτοποίηση. Λίγες μέρες αργότερα ο Μάικλ Μουρ στη διάρκεια μιας ομιλίας του στο New Jersey αναφέρθηκε στην περιπέτεια του

10

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

με τον εκδοτικό οίκο και διάβασε στο κοινό το κεφάλαιο που του είχε ζητηθεί να αφαιρέσει. Δεν ήξερε όμως ότι στο ακροατήριο βρισκόταν μια βιβλιοθηκάριος η οποία όταν γύρισε σπίτι της έστειλε ένα e-mail σε συναδέλφους της σε άλλες βιβλιοθήκες της χώρας καταγγέλλοντας το γεγονός. Μετά από λίγες ημέρες, ο Μουρ έλαβε ένα τηλεφώνημα από τη HarperCollins που τον ρωτούσαν «τι στην οργή είχε πει στον κόσμο», αφού ο εκδοτικός οίκος δεχόταν καθημερινά οργισμένα e-mails από βιβλιοθηκάριους απ' όλη τη χώρα! Μπροστά στον κίνδυνο να κατηγορηθεί για λογοκρισία, εφόσον το γεγονός είχε πλέον δημοσιοποιηθεί, ο εκδότης αναγκάστηκε να κυκλοφορήσει το βιβλίο. Το βιβλίο έγινε αμέσως ανάρπαστο. Έφτασε στην ένατη ανατύπωση μέσα σε πέντε μέρες. Παρέμεινε στη λίστα των μπεστ σέλερ της εφημερίδας The New York Times επί επτά μήνες και έγινε παγκόσμια επιτυχία.

Η περιπέτεια του βιβλίου Ηλίθιοι Λευκοί αναφέρεται στην εισαγωγή της αγγλικής έκδοσης.

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Ορισμένοι πιστεύουν ότι όλα άρχισαν τη νύχτα της 7ης Νοεμβρίου του 2000, όταν ο Τζεμπ Μπους έδωσε στον αδερφό του, Τζορτζ Γ. Μπους Τζούνιορ, ένα πρόωρο χριστουγεννιάτικο δώρο: την πολιτεία της Φλόριντας. Για άλλους, αυτούς στους οποίους η τύχη χαμογελούσε επί μία δεκαετία, το σημείο καμπής εμφανίστηκε όταν ο Dow Jones παρουσίασε τις μεγαλύτερες ετήσιες απώλειες εδώ και είκοσι χρόνια περίπου. Για τους περισσότερους, πάντως, η στιγμή που τελείωσε το γλέντι ήταν τη νύχτα που αντιληφθήκαμε ότι η ζωή όπως την ξέραμε είχε πλέον γίνει τόσο απόμακρη όσο και το βλέμμα του νέου «Προέδρου». Όποια κι αν ήταν όμως η ακριβής στιγμή που όλα άρχισαν να καταρρέουν μπροστά στα μάτια σας, δεν έχει καμιά σημασία. Το μόνο που έχει σημασία είναι ότι εμείς όλοι, συλλογικά, ως Αμερικανοί, γνωρίζουμε ότι κάποιος κατέβασε τους διακόπτες στο ολονύχτιο πάρτι μας. Ο Αμερικανικός Αιώνας; Τελείωσε. Καλώς ήλθατε στον Εφιάλτη του 21ου Αιώνα. Ο ένοικος του Λευκού Οίκου δεν είναι εκλεγμένος.

12

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Η Καλιφόρνια δεν μπορεί να βρει αρκετό ηλεκτρισμό για να λειτουργήσει τους αποχυμωτές της ή να εκτελέσει τους κατάδικους της. Κοστίζει λιγότερο να στείλεις τον εαυτό σου πακέτο στην άλλη άκρη της πόλης, παρά να οδηγήσεις ως εκεί. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν υπογράψει μια νέα συμφωνία πάνω που αχρηστεύσαμε τα τελευταία πυρηνικά καταφύγια. Οι εταιρείες νέας τεχνολογίας χρεοκόπησαν, καθιστώντας την επένδυση στο NASDAQ το ίδιο ασφαλή όσο και το μπαρμπουτι σε κάποια κρυφή μπαρμπουτιέρατου Ρίνο. Τα τελευταία δυο χρόνια έφεραν τις περισσότερες απολύσεις από την εποχή που η Αναγέννηση του Ρέιγκαν κατέστρεψε τη χώρα. Έχεις περισσότερες πιθανότητες να βγεις ραντεβού με τη μις Αμερική παρά να καταφέρεις να συνδεθείς με τη Northwest στο Ντιτρόιτ μια συνηθισμένη μέρα. Πώς είπατε; Θέλεις να μιλήσεις με κάποιον στην «εξυπηρέτηση καταναλωτών»; ΧΑ ΧΑ ΧΑ! Πάτα το «4» και αποχαιρέτα την υπόλοιπη μέρα σου. Κι όμως είσαι πολύ τυχερός! Κάνεις δυο δουλειές όπως και η γυναίκα σου, κι έχεις βάλει και τον μικρό Τζίμι να δουλεύει στα McDonalds, για να καταφέρετε να ξεχρεώσετε το καινούργιο σπίτι στον δεντροφυτεμένο δρόμο, με το φρεσκοκομμένο γκαζόν και τον λευκό ξύλινο φράχτη, και —κοίτα, να ο Σποτ που τρέχει να υποδεχτεί τον παππού καθώς μπαίνει στο γκαράζ— και τον επόμενο μήνα θα πληρώσεις την τελευταία δόση εκείνου του φοιτητικού δανείου που είχες πάρει πριν από είκοσι χρόνια, αλλά τότε... ΞΑΦΝΙΚΑ, η εταιρεία σου ανακοινώνει ότι μεταφέρεται στο Μεξικό — χωρίς εσένα! Ο εργοδότης της γυναίκας σου αποφάσισε ότι δεν τη χρειάζεται πια γιατί ο νέος διευθυντής προσωπικού της εταιρείας πιστεύει ότι ένα άτομο μπορεί άνετα να κάνει τη δουλειά τριών. Ο μικρός Τζίμι κόλλησε μια άγνωστη ασθένεια από κάτι που έφαγε έξω και ο υπεύ-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

13

θυνος της ασφαλιστικής εταιρείας σου λέει ότι δεν μπορούν να καλύψουν την εγχείρηση του Τζίμι, αλλά ευχαρίστως θα τον περιθάλψουν ως εξωτερικό ασθενή αν είσαι διατεθειμένος να ταξιδεύεις στην Τιχουάνα δυο φορές την εβδομάδα γιατί, ξέρεις, μόλις έχτισαν κάτι καινούργια εξωτερικά ιατρεία λίγο έξω από τα σύνορα, χάρη στο ελεύθερο εμπόριο βέβαια, το οποίο μπορεί να είναι ή και να μην είναι υπεύθυνο για το σκουλήκι που βρέθηκε στο μισοφαγωμένο McNugget του Τζίμι - α, συγγνώμη αλλά μόλις τηλεφώνησαν από την τράπεζα και θα 'θελαν πίσω την καινούργια σου Celica επειδή δεν πλήρωσες μια δόση! Αλλά μην ανησυχείς, όταν πας στην Τιχουάνα για ν' αφήσεις τον Τζίμι, μπορείς να τραβήξεις λίγο παρακάτω και να κάνεις αίτηση για να ξαναπάρεις την παλιά δουλειά σου, εκεί όπου όλοι οι «συνεργάτες» διαθέτουν δική τους παράγκα και τους προσφέρεται κι ένα δωρεάν πρόγευμα με μπουρίτο όταν φτάνουν για να πιάσουν δουλειά στις πέντε τα ξημερώματα. Συγνώμη, βέβαια, αν ονειρευόμουν, αλλά δεν φαίνονταν όλα πολύ καλύτερα μόλις ένα χρόνο πριν; Δεν ζούσαμε τη «μεγαλύτερη οικονομική μεγέθυνση στην ιστορία μας»; Δεν είχε αφήσει πίσω της η κυβέρνηση πενήντα πέντε χρόνια ελλειμμάτων και δεν καυχιόταν για ένα «χρηματικό πλεόνασμα», αρκετά μεγάλο για να επισκευάσει κάθε δρόμο, γέφυρα και δόντι στην Αμερική; Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και των υδάτινων πόρων βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών, η εγκληματικότητα το ίδιο, οι εφηβικές εγκυμοσύνες είχαν περιοριστεί, και όλο και περισσότερα παιδιά αποφοιτούσαν από το λύκειο και το κολέγιο. Οι ηλικιωμένοι ζούσαν περισσότερο, μπορούσες να τηλεφωνήσεις στο Κατμαντού με δώδεκα σεντς το λεπτό και το Ίντερνετ έφερνε ολόκληρο τον κόσμο (εκτός από τα δύο δισεκατομμύρια περίπου που ζουν χωρίς ηλεκτρικό) πιο κοντά. Οι Παλαιστίνιοι έτρωγαν το ψωμί τους παρέα με τους Ισραηλινούς, οι καθολικοί μοιράζονταν την μπίρα τους με τους προτεστάντες στη Βόρεια Ιρλανδία. Ναι, η

14

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ζωή γινόταν πολύ καλύτερη - και το νιώθαμε όλοι. Οι άνθρωποι ήταν φιλικότεροι, οι άγνωστοι στο δρόμο ήταν πρόθυμοι να σε βοηθήσουν, και οι παρουσιαστές στα τυχερά παιχνίδια έκαναν ευκολότερες ερωτήσεις για να έχουμε περισσότερους εκατομμυριούχους. Και ξαφνικά κάτι έγινε. Οι επενδυτές έχασαν εκατομμύρια στο χρηματιστήριο. Η εγκληματικότητα αυξήθηκε για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία. Οι απολύσεις έφτασαν σε αστρονομικά επίπεδα. Αμερικανικά σύμβολα όπως η Montgomery Ward και η TWA εξαφανίστηκαν. Ξαφνικά έπρεπε να εισάγουμε δυόμισι εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο - την ημέρα! Οι Ισραηλινοί ξανάρχισαν να σκοτώνουν Παλαιστίνιους, και οι Παλαιστίνιοι τους ανταπέδωσαν τη χάρη. Περί τα μέσα του 2001, τριάντα επτά χώρες ανά τον κόσμο βρίσκονταν σ' εμπόλεμη κατάσταση. Η Κίνα έγινε ο νέος μας εχθρός - πάλι. Τα Ηνωμένα Έθνη μας πέταξαν έξω από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Ευρωπαϊκή Ένωση μας επιτέθηκε για την καταπάτηση της συνθήκης ΑΒΜ με την επαναλειτουργία του «Πολέμου των Άστρων». Ήταν δύσκολο, πολύ δύσκολο, να βρεις μια καλή ταινία- εκατομμύρια Αμερικανοί 1 σταμάτησαν να παρακολουθούν καλωδιακή τηλεόραση και όλοι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί έπαιζαν τις ίδιες ανοησίες. Κοντολογίς, εντελώς ξαφνικά όλα γύρω φάνηκαν να καταρρέουν. Άσχετα αν η αιτία είναι η παραπαίουσα οικονομία, τα μειωμένα ενεργειακά αποθέματα, η ασταθής παγκόσμια ειρήνη, η εργασιακή ανασφάλεια, η απουσία υγειονομικής περίθαλψης ή το άχρηστο ψηφοδέλτιο που μας έδωσαν για να εκλέξουμε Πρόεδρο, έχει καταστεί πια εξωφρενικά σαφές στους περισσότερους Αμερικανούς ότι τίποτα δεν λειτουργεί σωστά. Τα λάστιχα Firestone δεν λειτουργούν σωστά, ούτε τα Ford Explorers που τα χρησιμοποιούν λειτουργούν σωστά — κάτι που σημαίνει ότι εσύ δεν λειτουργείς καθόλου γιατί βρίσκεσαι νεκρός, αποκεφαλισμένος και πεσμένος σ' ένα χαντάκι έξω από τα Dunkin Donuts.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

15

To 911 δεν λειτουργεί. Το 411 δεν λειτουργεί. Τα κινητά τηλ έ φ ω ν α δεν λειτουργούν κι όταν συμβεί να λειτουργούν, βρίσκονται στο χέρι κ ά π ο ι ο υ μαλάκα στο διπλανό τραπέζι π ο υ τσακώνεται με το χρηματιστή του ενώ εσύ προσπαθείς να τελειώσεις το δείπνο σου. Η ελευθερία επιλογής ανήκει πια στο παρελθόν. Έ χ ο υ μ ε απομείνει με έξι εταιρείες στα μέσα ενημέρωσης, έξι αεροπορικές εταιρείες, δυόμισι κατασκευαστές αυτοκινήτων και ένα ραδ ι ο φ ω ν ι κ ό τραστ. Οτιδήποτε χρειαστείς, θα το βρεις στα WalMart. Μ π ο ρ ε ί ς να διαλέξεις ανάμεσα σε δ ύ ο πολιτικά κόμματα π ο υ λένε τα ίδια πράγματα, ψ η φ ί ζ ο υ ν τα ίδια πράγματα και χρηματοδοτούνται α π ό τους ίδιους ακριβώς πλούσιους χ ο ρ η γούς. Μ π ο ρ ε ί ς να επιλέξεις να φορέσεις διακριτικά χ ρ ώ μ α τ α και να κρατήσεις το στόμα σου κλειστό ή να επιλέξεις ένα μπλουζάκι με τον Μέριλιν Μάνσον και να σε αποβάλουν από το σχολείο. Κριστίνα Αγκιλέρα ή Μπρίτνεϊ Σπίαρς, WB ή U P N , Φλόριντα ή Τ έ ξ α ς - δεν υπάρχει πια καμιά διαφορά, φίλοι μου, όλα είναι ίδια, όλα ίδια, όλα ίδια... Π ώ ς φτάσαμε ως εδώ; Δύο απλές λέξεις: Ηλίθιοι Λευκοί. Σκεφτείτε το λίγο: οι αδελφοί Μ π ο υ ς , π ο υ κληρονόμησαν το ισχνό πολιτικό μυαλό του μ π α μ π ά κ α και το μοίρασαν στα δύο. Ο Ντικ Τσένι, ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, ο Σπένσερ Έ ι μ π ρ α χ α μ και οι υπόλοιποι π ο υ ο Μ π ο υ ς ανάστησε για να τον στηρίξουν. Οι διευθυντές των πεντακοσίων μεγαλύτερων εταιρειών, οι μάγοι πίσω από το Χόλιγουντ και τα πεντακόσια καλωδιακά κανάλια· διάβολε, ο μέσος Αμερικανός π ο υ βλέπει ότι το καινούργιο αυτοκίνητο του καταναλώνει το γαλόνι στα δεκαπέντε μίλια, και σκέφτεται «δεν είναι κι άσχημα!» την ίδια ώ ρ α π ο υ η τ ρ ύ π α του όζοντος μεγαλώνει πάνω από το κεφάλι του. Ακριβώς, ολόκληρος ο πλανήτης αντιμετωπίζει μια άγρια επίθεση - και είμαι σίγουρος ότι έχει αρχίσει να αντεπιτίθεται. Μ ι α μέρα τον περασμένο Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο , στο Σικάγο, η θερμό-

16

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

κρασία έφτασε τους 21 βαθμούς και τι έγινε; Όλοι έλεγαν α! μα είναι υπέροχα! Τριγύριζαν στους δρόμους με σορτς και γέμιζαν την παραλία κατά μήκος της λίμνης Μίσιγκαν για να κάνουν ηλιοθεραπεία. «Τον λατρεύω αυτόν τον καιρό, νεαρέ μου», μου είπε μια κυρία στο δρόμο. Τον λατρεύεις; Για πες μου τότε — αν ο ήλιος ανέτειλε ξαφνικά αύριο τα μεσάνυχτα, τι θα 'λεγες; «Α, είναι πανέμορφο! Το λατρεύω. Περισσότερο φως!» Όχι, βέβαια. Θα είχες φρικάρει απίστευτα. Θα ούρλιαζες ότι η Γη βρίσκεται εκτός ελέγχου και κατευθύνεται προς τον Ήλιο με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Αμφιβάλλω αν θα έτρεχε κανείς στις παραλίες για να μη χάσει αυτές τις παραπανίσιες ακτίνες. Φυσικά, ίσως τα πράγματα να μην είναι τόσο άσχημα: θα μπορούσε να είχε εκτοξεύσει κάποιος χίλιες πυρηνικές κεφαλές εναντίον του Μιλγουόκι και το εκτυφλωτικό φως που βλέπεις στο βορρά να είναι μια ατομική έκρηξη. Όπως και να 'χει, όμως, θα έλεγες τόσα Πάτερ Ημών και Κύριε Ελέησον που μπορεί και να γλίτωνες δέκα χρόνια από την ποινή σου στο καθαρτήριο. Γιατί, λοιπόν, πιστεύουμε ότι μια θερμοκρασία 21 βαθμών τον ψυχρότερο μήνα του χρόνου, σε μια από τις ψυχρότερες πόλεις της Αμερικής, αποτελεί χαρμόσυνο γεγονός; Θα 'πρεπε να απαιτούμε συγκεκριμένες ενέργειες από τους αντιπροσώπους μας και την άμεση τιμωρία των υπευθύνων γι' αυτές τις κλιματολογικές αλλαγές. Πρόκειται για κάτι που δεν είναι σωστό, φίλοι μου: κάτι πηγαίνει φοβερά στραβά. Κι αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε την ψόφια μολυσμένη αγελάδα στην άκρη του αυτοκινητόδρομου. Ήξερε την απάντηση, αλλά τη σκοτώσαμε πριν προλάβει να μας την πει. Αλλά ας μην ανησυχούμε για τη Μητέρα Γη - έχει αντέξει πολύ χειρότερα. Αφήστε τους οικολόγους να χάσουν εκείνοι τον ύπνο τους - εμείς παραείμαστε απασχολημένοι προσπαθώντας να βγάλουμε λεφτά!

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

17

Α, τα λεφτά. Η γλυκιά μπόχα της, επιτυχίας. Πριν από δυο γρόνια μιλούσα με κάποιον σ' ένα μπαρ, που έτυχε να είναι χρηματιστής. Με ρώτησε για τις «επενδύσεις» μου. Του είπα ότι δεν είχα ούτε μία μετοχή. Έμεινε άναυδος. «Εννοείς ότι δεν διαθέτεις χαρτοφυλάκιο για να διαχειρίζεσαι τα χρήματα σου;» «Δεν νομίζω ότι είναι καλή ιδέα να έχω τα χρήματα μου σε χαρτοφυλάκιο», του απάντησα, «ούτε σε βαλίτσα, ούτε και κάτω από το στρώμα. Αποταμιεύω ό,τι μπορώ σ' ένα μέρος που ονομάζεται "τράπεζα", όπου και διαθέτω αυτό που οι παλιοί ονόμαζαν "λογαριασμό ταμιευτηρίου"». Δεν το βρήκε διασκεδαστικό. «Εσύ χάνεις», μου είπε. «Και είσαι κι ανεύθυνος. Κάπου είχα διαβάσει ότι έβγαλες πολλά λεφτά από την πρώτη σου ταινία, έτσι δεν είναι; Ξέρεις πόσα θα είχες σήμερα αν τα είχες επενδύσει στο χρηματιστήριο πριν από δέκα χρόνια; Περίπου τριάντα εκατομμύρια». Τριάντα εκατομμύρια; Δολάρια; Δικά μου; Ααααααααα! Μα που είχα το μυαλό μου; Ξαφνικά μ' έπιασε ναυτία κι ένιωθα έτοιμος να ξεράσω όλες τις αρχές μου και τα πιστεύω μου. Ζήτησα συγνώμη και βγήκα έξω. Λίγο καιρό μετά απ' αυτό το γεγονός, ο χρηματιστής εκείνος κατάφερε να βρει τη διεύθυνση του σπιτιού μου και άρχισε να μου στέλνει εβδομαδιαίες «αναλύσεις αγοράς» κι άλλο προπαγανδιστικό υλικό, με την ελπίδα ότι θα του έδινα τα χρήματα που μαζεύω για τις σπουδές των παιδιών μου προκειμένου να τα τζογάρει στο καζίνο που ονομάζεται «Wall Street». Ε, λοιπόν, τα φυλλάδια της Investment Opportunities σταμάτησαν να 'ρχονται. Τους τελευταίους δεκαοχτώ μήνες, η τιμή της Microsoft έχει πέσει από τα 120 στα 40 δολάρια, της Dell από τα 50 στα 16. Ο δείκτης NASDAQ έχει χάσει σχεδόν το 40% της αξίας του, και οι μέσοι Αμερικανοί, που παρασύρθηκαν στην τρέλα να παίξουν στην αγορά με τις ισχνές οικονομίες

18

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τους, έχουν χάσει δισεκατομμύρια. Κάθε σκέψη για «πρόωρη συνταξιοδότηση» που ίσως να κάναμε, έχει πια χαθεί, θα είμαστε τυχεροί αν μας επιτρέψουν να εργαζόμαστε μόνο σαράντα ώρες τη βδομάδα όταν φτάσουμε στα ογδόντα δύο ή όταν αρχίσουμε να έχουμε ακράτεια. Φυσικά, όχι όλοι μας. Υπάρχουν σχεδόν πενήντα έξι χιλιάδες νέοι εκατομμυριούχοι στη χώρα - και τα κατάφεραν όπως και οι εγκληματίες. Έφτιαξαν τις περιουσίες τους επειδή είχαν ήδη ένα ικανοποιητικό αρχικό ποσό και το επένδυσαν σ' εταιρείες οι οποίες πλούτισαν απολύοντας εργαζομένους, εκμεταλλευόμενες παιδιά και φτωχούς σε άλλες χώρες κι απολαμβάνοντας μεγάλες φορολογικές εκπτώσεις. Γι' αυτούς η απληστία δεν ήταν απλά καλιά, ήταν υποχρεωτική. Στην πραγματικότητα, κατάφεραν τόσο καλά να δημιουργήσουν ένα κλίμα απληστίας που και η ίδια η λέξη κατάντησε ντεμοντέ. Τώρα λέγεται ΕΠΙΤΥΧΙΑ! και, ναι, γράφεται μόνο με κεφαλαία. Σύντομα κυριολεκτικά κανένας δεν αμφισβητούσε όλη αυτή τη λαιμαργία ως εσφαλμένη ή χυδαία· κατάντησε τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας που όταν αυτός ο τύπος από το Τέξας κατάντησε ανεξέλεγκτα άπληστος κι άρπαξε μια εκλογική αναμέτρηση που δεν κέρδισε, εμείς υποχωρήσαμε και του τη δώσαμε — δεν ήταν άπληστος, στο κάτω κάτω, ήταν απλώς έξυπνος. Όπως και τα παρακινδυνευμένα σχέδια των εταιρειών βιοτεχνολογίας που επιδιώκουν να διαφθείρουν το γενετικό υλικό των κορν φλέικς σου δεν είναι τρελά ή άπληστα — είναι πρόοδος. Όπως και ο γείτονας σου ο οποίος θέλει να αγοράσει το μεγαλύτερο τζιπ που έχει κατασκευαστεί ποτέ, δεν είναι άπληστος — απλώς θέλει περισσότερη ιπποδύναμη! Αυτός ο Ηλίθιος Λευκός Ιός είναι τόσο ισχυρός ώστε έχει προσβάλει ακόμη και άτομα όπως ο Κόλιν Πάουελ, η υπουργός Εσωτερικών Γκέιλ Νόρτον, και η σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Κοντολίζα Ράις. Και έχει δημιουργήσει μια βαριά μπόχα - μια μεγάλη εθνική μπόχα που την αισθάνεσαι όπου κι

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

19

αν πας. Μ α ς έχει διαποτίσει τόσο βαθιά που αμφιβάλλω αν θα κατορθώσουμε ποτέ να τη βγάλουμε από πάνω μας. Φυσικά, όλοι προσπαθούμε να ξεχάσουμε τη στιγμή που η πολιτισμική αυτή μετάλλαξη έφτασε στο απόγειο της κι επικράτησαν οι Δυνάμεις του Κακού. Εγώ, όμως, ξέρω τι είναι, κι εσείς ξέρετε τι είναι, ακόμη κι ένας βλάκας ξέρει τι είναι. Είναι εκείνες οι κλεμμένες εκλογές. Οι εκλογές που τις έκλεψαν, τις απήγαγαν, τις άρπαξαν μέσα από τα χέρια και τις καρδιές του αμερικανικού λαού. Δεν υπάρχει απολύτως ΚΑΜΙΑ ΑΜΦ Ι Σ Β Η Τ Η Σ Η για το ποιος πήρε τις περισσότερες ψ ή φ ο υ ς κι ελάχιστα είναι τα ερωτήματα π ο υ απομένουν σχετικά με τις απάτες που έγιναν στη Φλόριντα· κι ό μ ω ς αυτός π ο υ θα κάνει δηλώσεις σήμερα το βράδυ στις ειδήσεις δεν θα είναι αυτός που κέρδισε. Ναι, όλοι προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι δεν έγινε δα και τίποτα φοβερό -ξεπεράστε το, μας λένε— αλλά τα γεγονότα εκείνων των τριάντα έξι ημερών μάς ταρακούνησαν σκληρά, έκλεψαν την περηφάνια μας, πλήγωσαν βαθιά την εμπιστοσύνη μας. Παραπατάμε με μελαγχολικό ύ φ ο ς κι αναρωτιόμαστε πότε άραγε θ' ανακουφιστούμε. Θα έχω και του χρόνου τη δουλειά μου; Τι θα γίνει με τη σύνταξη μου; Μ π ο ρ ώ να επιζήσω τρώγοντας μόνο παγάκια; Δ Ε Ν ΣΕ Υ Π Ο Λ Ο Γ Ι Ζ Ο Υ Ν ! Δύσκολα το χωνεύεις. Κι ακόμα δυσκολότερα συνειδητοποιείς ότι όλα αυτά που σου έλεγαν πάντα να κάνεις —να ψηφίζεις, να υ π α κ ο ύ ς τους νόμους, να ανακυκλώνεις τα μπουκάλια της μ π ί ρ α ς - ούτε κι αυτά έχουν καμία αξία. Θα μπορούσες να κλείσεις τις κουρτίνες και να κατεράσεις το τηλέφωνο, επειδή εσύ και οι συμπατριώτες σου Αμερικανοί αναδειχτήκατε άχρηστοι. Με λύπη μας σας πληροφορούμε ότι οι υπηρεσίες σας ως πολίτη δεν μας είναι πια απαραίτητες. Έτσι βασιλεύει η σύγχυση και οι σεισμικές δονήσεις της εθνίκης αναταραχής έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές. Η

20

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

γκρίνια δεν υποχωρεί, αλλά μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του τηλεοπτικού δικτύου Fox News, οχτώ μήνες μετά τις εκλογές, στα μέσα του 2001, σχεδόν το 60% των Αμερικανών ΔΕΝ είχε ξεπεράσει τον τρόπο με τον οποίο ο Μπους κατέλαβε τον Λευκό Οίκο. Είμαστε ακόμα «θυμωμένοι». Είναι, όμως, πολύς ο χρόνος για να διατηρούμε ακόμη αυτή την επιθετική, εχθρική διάθεση έναντι του Ηγέτη μας. Μια τόσο ανεξέλεγκτη διάθεση -που δεν κατευνάζεται με φτηνά κόλπα- είναι μια διάθεση που μπορεί ν' αλλάξει την ιστορία. Εκατομμύρια Αμερικανοί, απ' όλα τα σημεία του πολιτικού φάσματος, αισθάνονται ανασφαλείς, αναστατωμένοι, θυμωμένοι. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη φυλακή. Η κρατούσα άποψη στη χώρα είναι ότι το σκάφος της Πολιτείας έχει ξεμείνει από καύσιμα και στο τιμόνι δεν βρίσκεται κανένας· άλλωστε, ο διορισμένος καπετάνιος δεν διορίστηκε από κανέναν — και είναι, σύμφωνα με δική του ομολογία, τελείως ανίκανος. Οι σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικάνοι ελπίζουν ότι ο Μεγάλος Ντικ Τσένι θα καταφέρει να επιζήσει από καμιά δεκαριά εμφράγματα ακόμη και ν' αντέξει αρκετά ώστε να μπορέσει να επιβλέψει το βιασμό και τη λεηλασία όλων των περιοχών δυτικά της Γουιτσιτά. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται είναι ότι έχει ήδη προκαλέσει ανακοπή καρδιάς στην υπόλοιπη χώρα. Στο μεταξύ, αυτός και η συμμορία του δουλεύουν υπερωρίες για να ισοπεδώσουν ό,τι προλάβουν από το σύνταγμα, το περιβάλλον και τα αποδειχτικά στοιχεία του Ταλαχάσι πριν πέσουν στα χέρια της αστυνομίας. Κι αν υπάρχει κάτι για το οποίο είμαι σίγουρος, αυτό είναι ότι προβλέπεται χαμός. Ο αμερικανικός λαός θα κλείσει το μηχάνημα που διατηρεί στη ζωή την κυβέρνηση αυτή μέχρι να πεις «Τζακ Κεβόρκιαν». Πριονίστε, λοιπόν, ό,τι προλάβετε, κυρία Νόρτον — απ' ό,τι άκουσα τα δέντρα ξαναφυτρώνουν! Ρίξτε τις βόμβες σας, κύριε

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

21

Ράμσφελντ και στρατηγέ Πάουελ - δεν έχουμε άλλους λοχίες 1 ΜακΒέι για να παρασημοφορήσετε! Σκάψτε παντού για πετρέλαιο, κύριε Έιμπραχαμ, θα σας βάλουμε να μαντρώσετε τα γουρούνια τους πετρελαιάδες στο γιωτ κλαμπ του Γκρόσε Πόιντ προτού καν το καταλάβετε! Σε λίγο τα ποντίκια θα εγκαταλείψουν το βυθιζόμενο σκάφος. Οι υπόλοιποι θα καθίσουμε αναπαυτικά και θ' απολαύσουμε την παράσταση, ενώ θ' αναρωτιόμαστε πώς θα καταφέρουμε να πληρώσουμε την επόμενη δόση για το στεγαστικό και 2 που θα καλυφτούμε όταν τα απομεινάρια του Αντονίν Σκάλια θ' αρχίσουν να πέφτουν πάνω μας - σαν παγωμένη χειμωνιάτικη μπόρα. Μα - για στάσου! ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΔΕΝ ΒΡΕΧΕΙ ΤΟ ΓΕΝΑΡΗ! Έτσι οικοδομείται ο πανικός. Τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να κάνουν ότι δεν βλέπουν αν δεν θέλουν και οι ειδήμονες μπορούν να συνεχίζουν να προσπαθούν να πουλάνε τα ψέματα τους, επαναλαμβάνοντας τα τόσο συχνά που αρχίζουν να μοιάζουν με αληθινά. Αλλά τα εκατομμύρια των Αμερικανών δεν πρόκειται να την ξαναπατήσουν. Το χρηματιστήριο δεν περνάει απλώς μια «φυσιολογική διακύμανση». Το «γενετικά μεταλλαγμένο μοσχαρίσιο κρέας» δεν έχει τίποτα το ευεγερτικό. Η τράπεζα δεν θέλει να «συνεργαστεί μαζί σου» για να σε βοηθήσει να ορθοποδήσεις. Ο τεχνικός της καλωδιακής δεν έρχεται «μεταξύ 8 π.μ. και 5 μ.μ.» — ή και οποιαδήποτε άλλη ώρα, άλλωστε. Είναι όλα ένα μάτσο μαλακίες, από την αρχή μέχρι το τέλος, και όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε τόσο πιο γρήγορα θ' ανακτήσουμε τη χώρα μας. Σήμερα πήγα το καινούργιο μου αυτοκίνητο, με μόλις 4000 μίλια στο κοντέρ, στο συνεργείο της αντιπροσωπίας απ' όπου το αγόρασα. Για ποιο λόγο; Μία στις δύο φορές που βάζω μπρος, το αυτοκίνητο δεν ξεκινάει. Έχω αντικαταστήσει τη μίζα, την μπαταρία, την ασφάλεια, το τσιπάκι του υπολογιστή. Αλλά τίποτε απ' αυτά δεν έχει λύσει το πρόβλημα.

22

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Όταν είπα όλα αυτά στον υπεύθυνο εξυπηρέτησης πελατών, με κοίταξε μ' ένα περιφρονητικό, βαριεστημένο βλέμμα. «Α, αυτοί οι καινούργιοι σκαραβαίοι, δεν παίρνουν μπροστά, αν δεν τους χρησιμοποιείς καθημερινά». Ήμουν σίγουρος ότι δεν είχα ακούσει καλά. Έτσι τον ξαναρώτησα ποιο ήταν το πρόβλημα. «Ξέρετε», είπε, κουνώντας συγκαταβατικά το κεφάλι του, «αυτά τα καινούργια Volkswagen λειτουργούν με υπολογιστή κι αν το σύστημα δεν έχει διαβάσει κάποια δραστηριότητα —δηλαδή, αν δεν το βάζετε μπροστά και δεν το οδηγείτε καθημερινάτότε ο υπολογιστής υποθέτει ότι η μπαταρία είναι νεκρή, ή κάτι τέτοιο, και "κλειδώνει" ολόκληρο το σύστημα. Δεν μπορείτε εσείς ή κάποιος γνωστός σας να κατεβαίνει στο γκαράζ και να το βάζει μπροστά μια φορά τη μέρα;» Δεν ήξερα τι να πω. «Αν δεν το βάζετε μπροστά κάθε μέρα, τότε θα πεθάνει» — μα πού είμαστε, στο 1901; Είναι αλαζονικό να έχω την απαίτηση τ' αυτοκίνητο, για το οποίο ξόδεψα 20.000 δολάρια, να παίρνει μπροστά κάθε φορά που βάζω το κλειδί στη μίζα; Δεν είναι πια πολλά τα σίγουρα πράγματα που έχουν απομείνει στον κόσμο στις μέρες μας: ο ήλιος εξακολουθεί να δύει στη δύση, ο Πάπας εξακολουθεί να κάνει τη Μεσονύχτια Λειτουργία την Παραμονή των Χριστουγέννων και ο Στρομ Θάρμοντ εξακολουθεί να επανέρχεται στη ζωή κάθε φορά που υπάρχει μια πρώην Πρώτη Κυρία για ν' αρπάξει. Είχα την εντύπωση ότι θα μπορούσα να στηρίζομαι τουλάχιστον σ' αυτό το τελευταίο άρθρο πίστης: ένα ολοκαίνουργιο αυτοκίνητο παίρνει πάντα μπροστά — τελεία! «Όπως και το ενενήντα πέντε τα εκατό των πελατών στους οποίους έχετε πουλήσει αυτούς τους νέους σκαραβαίους», είπα, «μένω στο Μανχάταν. Γνωρίζετε κανένα στο Μανχάταν που να οδηγεί κάθε μέρα το αυτοκίνητο του;» «Ναι, κύριε, καταλαβαίνω. Κανένας στην πόλη δεν οδηγεί κάθε μέρα το αυτοκίνητο του. Όλοι χρησιμοποιούν το μετρό!

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

23

Λεν ξέρω καν το λόγο για τον οποίο πουλάνε τέτοια αυτοκίνητα στην πόλη. Είναι πραγματικά ντροπή. Προσπαθήσατε να επικοινωνήσετε με την εταιρεία; Στο μεταξύ δεν υπάρχει κάποιο παιδί στην πολυκατοικία σας που να μπορεί να το βάζει μπροστά για ένα ή δύο λεπτά τη μέρα;» Κι έτσι έχω βρεθεί μ' ένα αυτοκίνητο που δεν παίρνει μπροστά σε μια χώρα που τίποτα δεν λειτουργεί, όλα είναι σκατά, και κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί κοιτάζει την πάρτη του. Η επιβίωση των πλουσιότερων - δεν υπάρχουν πια σωσίβια για σένα, ούτε για σένα ούτε για σένα! Πρέπει να υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος...

ΕΝΑ

Ένα πολύ αμερικάνικο πραξικόπημα

ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΜΗΝΥΜΑ ΥΠΟΚΛΑΠΗΚΕ ΑΠΟ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΤΗΝ 1/9/01 ΚΑΙ ΩΡΑ 06:00, ΑΠΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ: Είμαι πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η κυβέρνηση μας ανατράπηκε. Ο εκλεγμένος Πρόεδρος μας εξορίστηκε. Ηλικιωμένοι καλοντυμένοι λευκοί που πίνουν μαρτίνι έχουν καταλάβει την πρωτεύουσα του έθνους μας. Είμαστε υπό πολιορκία. Είμαστε η εξόριστη κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν είμαστε λίγοι. Ανάμεσα μας υπάρχουν περισσότεροι από 154 εκατομμύρια ενήλικες και 80 εκατομμύρια παιδιά. Συνολικά 234 εκατομμύρια άτομα που ούτε ψήφισαν ούτε αντιπροσωπεύονται από το καθεστώς που βρίσκεται στην εξουσία. Ο Αλ Γκορ είναι ο εκλεγμένος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Έλαβε 539.898 ψήφους παραπάνω από τον Τζορτζ Γ. Μπους. Δεν κάθεται, όμως, στο Οβάλ Γραφείο απόψε. Αντίθετα, ο εκλεγμένος Πρόεδρος μας τριγυρίζει χωρίς κάποιο σκο-

26

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

πό ή αποστολή τη χώρα κι εμφανίζεται μόνο για να δίνει διαλέξεις για φοιτητές. Ο Αλ Γκορ νίκησε. Αλ Γκορ, ο εξόριστος πρόεδρος. Ζήτω ο πρόεδρος μας Αλμπέρτοοοοο Γκοοοοοοοορ! Ποιος είναι, λοιπόν, αυτός ο κύριος που μένει στον Λευκό Οίκο; Θα σας πω εγώ ποιος είναι: Είναι ο Τζορτζ Γ. Μπους, «Πρόεδρος» των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Αρχικλέφτης. Μέχρι τώρα οι πολιτικοί περίμεναν να φτάσουν πρώτα στην εξουοία και μετά καταντούσαν απατεώνες. Αυτός όμως βιαζόταν. Και τώρα είναι ένας καταπατητής ομοσπονδιακής γης, ένας καταληψίας του Οβάλ Γραφείου. Αν σας έλεγα ότι βρισκόμαστε στη Γουατεμάλα, θα το πιστεύατε αμέσως, ανεξάρτητα από τις πολιτικές σας πεποιθήσεις. Επειδή όμως το πραξικόπημα αυτό τυλίχτηκε με την αμερικανική σημαία, και παραδίδεται σε συσκευασία της επιλογής σας, κόκκινη, λευκή ή μπλε, πιστεύουν ότι θα καταφέρουν να γλιτώσουν. Γι' αυτό το λόγο, και εκ μέρους 234 εκατομμυρίων Αμερικανών ομήρων, έχω ζητήσει από το NATO να κάνει ό,τι έκανε στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο, να κάνει ό,τι έκανε η Αμερική στην Αϊτή, ό,τι ο Λι Μάρβιν οτην ταινία Και οι δώδεκα ήταν καθάρματα: Στείλτε τους Πεζοναύτες! Εξαπολύατε τους πυραύλους Σκουντ! Φέρτε μας το κεφάλι του Άντονιν Σκάλια. Απεύθυνα προσωπική έκκληση στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν ν' ακούσει το αίτημα μας. Δεν είμαστε πια ικανοί ν' αυτοκυβερνηθούμε ή να διεξαγάγουμε ελεύθερες και τίμιες εκλογές. Χρειαζόμαστε παρατηρητές των Ηνωμένων Εθνών, δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, ψηφίσματα των Ηνωμένων εθνών! Γαμώτο, χρειαζόμαστε τον Τζίμι Κάρτερ! Καταφέραμε τελικά να μην είμαστε καλύτεροι από μια υπανάπτυκτη μπανανία. Αναρωτιόμαστε, γιατί άραγε να ξυπνάμε

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

27

κάθε πρωί και να μας βγαίνει ο κώλος για να παράγουμε προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν ως μοναδικό στόχο να κάνουν τη χούντα και τους συνεργάτες της στην Επιχειρηματική Αμερική (ένα ξεχωριστό, αυτόνομο τσιφλίκι, εντός των Ηνωμένων Πολιτειών, που του έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης) πλουσιότερους; Γιατί να πληρώνουμε εμείς τους φόρους που χρηματοδοτούν το πραξικόπημα τους; Γιατί να ξαναστείλουμε τα παιδιά μας στη μάχη, να δώσουν τη ζωή τους για να υπερασπιστούν τον «τρόπο ζωής μας» — όταν το μόνο που θα υπερασπίζονται είναι ο τρόπος ζωής των διάφορων γκριζομάλληδων που κρύβονται στα αρχηγεία που έχουν καταλάβει δίπλα στον ποταμό Πότομακ; Χριστέ μου! Δεν το αντέχω άλλο! Ας μου δώσει κάποιος το παγκόσμιο τηλεκοντρόλ! Θέλω να ξαναβρεθώ σ' εκείνο το παραμύθι που έλεγε ότι ήμουν πολίτης μιας δημοκρατικής χώρας με αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και στα Happy Meals3. To παραμύθι που μου έλεγαν όταν ήμουν μικρός έλεγε πως με υπολόγιζαν, πως ήμουν ίσος με τους συμπολίτες μου — και ότι σε κανένα μας δεν θα μπορούσαν να φερθούν διαφορετικά ή άδικα, ότι κανένας μας δεν θα μπορούσε ν' ασκήσει εξουσία πάνω σε άλλους χωρίς τη συναίνεση τους. Η θέληση του λαού. Αμερική η Όμορφη. Η Πατρίδα που αγαπώ. Καθώς πέφτουν... οι τελευταίες αχτίδες... του λυκόφωτος. Ω, 4 πες μου, μπορείς να δεις ; Φάνηκαν οι Βέλγοι κυανόκρανοι; Βιάσου! Το πραξικόπημα ξεκίνησε πολύ πριν από τις απάτες της ημέρας των εκλογών. Το καλοκαίρι του 1999 η Κάθριν Χάρις, μία επίτιμη Ηλίθια Λευκή, που ήταν ταυτόχρονα μια από τις προέδρους της προεκλογικής εκστρατείας του Τζορτζ Γ. Μπους και υπουργός της κυβέρνησης της Πολιτείας της Φλόριντας, υπευθυνη για τη διεξαγωγή των εκλογών, πλήρωσε τέσσερα εκατομμύρια δολάρια στην εταιρεία Database Technologies προκειμένου

28

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

να αφαιρέσει από τους εκλογικούς καταλόγους της Φλόριντας οποιονδήποτε «ύποπτο» για διάπραξη κακουργήματος στο παρελθόν. Το έκανε με τις ευλογίες του κυβερνήτη της Φλόριντας, τον αδερφό του Τζορτζ, Τζεμπ Μπους — η γυναίκα του οποίου συνελήφθη προσπαθώντας να εισαγάγει παράνομα στη χώρα, χωρίς να πληρώσει φόρους, κοσμήματα αξίας 19.000 δολαρίων. Αλλά εδώ είναι Αμερική! Διώκουμε τους παραβάτες του νόμου μόνο αν δεν είναι πλούσιοι ή παντρεμένοι με μέλος της οικογένειας Μπους. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Φλόριντας, τα άτομα που έχουν διαπράξει ποινικά αδικήματα απαγορεύεται να ψηφίσουν. Και δυστυχώς (αν και είμαι σίγουρος ότι το δικαστικό σύστημα της συγκεκριμένης πολιτείας ήταν πάντα άμεμπτο και αμερόληπτο) αυτό σημαίνει ότι το 31% των ενήλικων μαύρων ανδρών της Φλόριντας δεν μπορούν να ψηφίσουν επειδή κάποια καταδίκη λερώνει το ποινικό τους μητρώο. Η Χάρις και ο Μπους γνώριζαν ότι αφαιρώντας τα ονόματα πρώην κατάδικων από τους εκλογικούς καταλόγους, θα κρατούσαν μακριά από τις κάλπες χιλιάδες μαύρους πολίτες. Στη Φλόριντα, οι μαύροι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Δημοκρατικοί — και είναι σίγουρο ότι ο Αλ Γκορ πήρε στις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 2000 πάνω από το 90% των ψήφων τους. Εννοούμε το 90% των μαύρων στους οποίους επιτράπηκε να ψηφίσουν. Στο πλαίσιο μιας τεράστιας απάτης, η Πολιτεία της Φλόριντας, η Χάρις, ο Μπους και η παρέα τους δεν αφαίρεσαν μόνο χιλιάδες μαύρους πρώην κατάδικους από τους εκλογικούς καταλόγους, αλλά αφαίρεσαν και χιλιάδες μαύρους πολίτες οι οποίοι δεν είχαν διαπράξει παρανομία ποτέ στη ζωή τους— καθώς και χιλιάδες πολίτες που είχαν διαπράξει πταίσματα και είχαν κάθε νόμιμο δικαίωμα να ψηφίσουν. Πώς έγινε αυτό; Το γραφείο της Χάρις είπε στην Database

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

29

-μια εταιρεία με ισχυρούς δεσμούς με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα— να χρησιμοποιήσει τα ευρύτερα δυνατά κριτήρια για τη διαγραφή αυτών των ψηφοφόρων. Τα υποχείρια της Χάρις συνέστησαν στην επιχείρηση να συμπεριλάβει ακόμη και άτομα με ονόματα «παρόμοια» μ' εκείνα των πραγματικών κακοποιών. Απαίτησαν από την Database να ελέγξει άτομα με την ίδια ημερομηνία γέννησης γνωστών εγκληματιών ή με παρόμοιους αριθμούς Κοινωνικής Ασφάλισης· μια ταύτιση κατά 80% των πληροφοριών αυτών, συνιστούσε η εκλογική υπηρεσία, ήταν αρκετή για να προσθέσει η Database έναν ψηφοφόρο στη λίστα των αποκλεισμένων. Οι εντολές αυτές προκάλεσαν σοκ ακόμα και στη φιλική προς τον Μπους Database. Σήμαιναν ότι χιλιάδες νόμιμοι ψηφοφόροι κινδύνευαν να βρεθούν στη λίστα αποκλεισμού από τις εκλογές του Νοεμβρίου, απλώς και μόνο επειδή το όνομα τους έμοιαζε με κάποιου άλλου ή επειδή είχαν την ίδια ημερομηνία γέννησης με κάποιον άγνωστο ληστή τραπεζών. Η Μαρλίν Θόρογκουντ, διευθύντρια προγραμματισμού της Database, έστειλε ένα e-mail στον'Εμετ «Μπάκι» Μίτσελ, δικηγόρο της εκλογικής υπηρεσίας της Χάρις, με το οποίο τον προειδοποιούσε ότι «αν ακολουθήσουμε τη διαδικασία που προτείνετε, είναι πιθανό να προκύψουν ψευδή στοιχεία», μ' άλλα λόγια, λανθασμένες ταυτοπροσωπίες. Δεν πειράζει, είπε ο γερο-Μπάκι. Η απάντηση του ήταν κατά λέξη: «Προτιμούμε να συμπεριλάβουμε περισσότερα ονόματα στη λίστα αποκλεισμού, έστω κι αν μερικά είναι λανθασμένα, και ν' αφήσουμε την ευθύνη των τελικών αποφάσεων στους επιτρόπους [των εκλογών σε κάθε κομητεία], παρά να επιτρέψουμε σε λάθος άτομα να ψηφίσουν». Η Database έκανε ό,τι της είπαν. Και, σύντομα, 173.000 καταγεγραμμένοι ψηφοφόροι της Φλόριντας διαγράφηκαν οριστικά από τους εκλογικούς καταλόγους. Στη μεγαλύτερη κομητεία της πολιτείας, το Μαϊάμι-Ντέιντ, το 66% από τους ψηφοφόρους που αποκλείστηκαν ήταν μαύροι. Στην κομητεία

30

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

της Τάμπα, το 54% των ψηφοφόρων από τους οποίους αφαιρέθηκε το δικαίωμα να ψηφίσουν στις 7 Νοεμβρίου 2000 ήταν μαύροι. Αλλά οι αλχημείες στα μητρώα της Φλόριντας φαίνεται ότι δεν ήταν αρκετές για τη Χάρις και το τμήμα της. Οχτώ χιλιάδες επιπλέον πολίτες διαγράφηκαν οριστικά από τους εκλογικούς καταλόγους επειδή η Database χρησιμοποίησε έναν εσφαλμένο κατάλογο που προμηθεύτηκε από άλλη πολιτεία — μια πολιτεία η οποία ισχυριζόταν ότι όλα τα ονόματα του καταλόγου ήταν πρώην καταδικασθέντες για κακουργήματα, που είχαν στο μεταξύ μετακομίσει στη Φλόριντα. Αποκαλύφθηκε ότι οι αναφερόμενοι στον συγκεκριμένο κατάλογο είχαν εκτίσει τις ποινές τους και είχαν επανακτήσει τα εκλογικά τους δικαιώματα. Και υπήρχαν και ονόματα ατόμων που είχαν διαπράξει μόνο πταίσματα — όπως τροχαίες παραβάσεις. Ποια ήταν n Πολιτεία αυτή που πρόσφερε χείρα βοηθείας στον Τζεμπ και τον Τζορτζ στέλνοντας αυτό τον ψεύτικο κατάλογο στη Φλόριντα; Το Τέξας. Η όλη υπόθεση μύριζε από μακριά, αλλά τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης την αγνόησαν. Χρειάστηκε να την ερευνήσει σε βάθος το BBC, προβάλλοντας στις βραδινές του ειδήσεις δεκαπεντάλεπτα ρεπορτάζ που αποκάλυπταν όλες τις βρόμικες λεπτομέρειες και καταλόγιζαν τις ευθύνες για την απάτη στο άμεσο περιβάλλον του Κυβερνήτη Τζεμπ Μπους. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό να χρειάζεται να μαθαίνουμε την αλήθεια για τις εκλογές μας από μια χώρα που βρίσκεται 5.000 μίλια μακριά. (Τελικά, οι Los Angeles Times και η Washington Post δημοσίευσαν το θέμα, αλλά δεν προκάλεσε την ανάλογη προσοχή.) Η επίθεση στα εκλογικά δικαιώματα των μειονοτήτων της Φλόριντας πήρε τέτοιες διαστάσεις, ώστε επηρέασε ακόμη και άτομα όπως η Λίντα Χάουελ. Η Λίντα έλαβε ένα γράμμα που την ενημέρωνε ότι ήταν κατάδικος - και επομένως τη συμβού-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

31

λευε να μην κάνει τον κόπο να εμφανιστεί σ' εκλογικό κέντρο τη μέρα των εκλογών, γιατί θα της απαγορευόταν να ψηφίσει. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι η Λίντα δεν ήταν πρώην κατάδικος — στην πραγματικότητα ήταν η υπεύθυνη διεξαγωγής των εκλογών στην κομητεία Μάντισον της Φλόριντας! Μαζί με άλλους τοπικούς εκλογικούς υπεύθυνους προσπάθησε να πείσει την πολιτεία να ρυθμίσει το πρόβλημα, αλλά οι εκκλήσεις τους έπεσαν στο κενό. Τους δηλώθηκε ότι όποιος διαμαρτυρόταν για τον αποκλεισμό του από την ψηφοφορία θα 'πρεπε να υποβληθεί σε δαχτυλοσκόπηση και να περιμένει ν' αποφασίσει μετά η Πολιτεία αν είναι κακοποιός ή όχι. Στις 7 Νοεμβρίου του 2000, καθώς οι μαύροι πολίτες της Φλόριντας προσέρχονταν στα εκλογικά τμήματα σε πρωτοφανείς αριθμούς, πολλοί συνάντησαν πάνω από τις κάλπες την ίδια ωμή άρνηση: «Δεν μπορείτε να ψηφίσετε». Σε ορισμένες μάλιστα γειτονιές στο κέντρο των πόλεων, οι δρόμοι γύρω από τα εκλογικά τμήματα ήταν αποκλεισμένοι από αστυνομικούς, οι οποίοι δεν επέτρεπαν στα μέλη του «καταλόγου εγκληματιών» της Κάθριν και του Τζεμπ να ψηφίσουν. Εκατοντάδες νομοταγείς πολίτες που θέλησαν ν' ασκήσουν το συνταγματικό τους δικαίωμα να ψηφίσουν, κυρίως μαύροι και ισπανόφωνοι, αποπέμφθηκαν - και όσοι διαμαρτύρονταν απειλήθηκαν με σύλληψη. Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα ο Τζορτζ Μπους έλαβε 537 ψήφους περισσότερους από τον Αλ Γκορ στη Φλόριντα. Μπορούμε άραγε να υποθέσουμε ότι, αν ψήφιζαν οι χιλιάδες εγγεγραμμένοι μαύροι και ισπανόφωνοι ψηφοφόροι που αποκλείστηκαν από τις κάλπες, η διαφορά αυτή θα ανατρεπόταν - και ο Μπους θα έχανε τις εκλογές; Αναμφίβολα. Τη νύχτα των εκλογών, όταν έκλεισαν οι κάλπες, επικρατούσε μεγάλη σύγχυση σχετικά με την καταμέτρηση των ψήφων στη Φλόριντα. Τελικά την απόφαση την πήρε ο υπεύθυνος εκλογικής κάλυψης του τηλεοπτικού καναλιού Fox News. Αποφάσισε ότι το Fox θα έβγαινε στον αέρα και θ' ανακοίνωνε ότι ο

32

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Μπους κέρδισε τη Φλόριντα, άρα και τις εκλογές. Κι έτσι κι έγινε. Τυπικά το Fox ανακήρυξε νικητή τον Μπους. Αλλά στο Ταλαχάσι η καταμέτρηση δεν είχε ολοκληρωθεί ακόμα· το Associated Press επέμενε ότι οι δύο υποψήφιοι βρίσκονταν ακόμα πολύ κοντά, κι αρνήθηκε να ακολουθήσει την ανακοίνωση του Fox. Όχι, όμως, και τα άλλα δίκτυα. Άρχισαν να τρέχουν σαν τρελά μόλις δόθηκε το σύνθημα από το Fox, φοβούμενα μήπως και δώσουν την εντύπωση ότι καθυστερούν ή ότι έχουν χάσει την είδηση — παρόλο που οι ρεπόρτερ τους στη Φλόριντα επέμεναν ότι οι δύο υποψήφιοι βρίσκονταν ακόμα πολύ κοντά. Αλλά ποιος χρειάζεται τους δημοσιογράφους, όταν παίζεις το «ακολουθήστε τον πρώτο» — κι ο πρώτος, στην περίπτωση αυτή, ήταν ο Τζον Έλις, ο υπεύθυνος της κάλυψης των εκλογών για λογαριασμό του Fox. Ποιος είναι ο Τζον Έλις; Είναι πρώτος ξάδεpφoς του Τζορτζ και του Τζεμπ Μπους. Από τη στιγμή που ο Έλις έκανε την αρχή και όλοι οι υπόλοιποι ακολούθησαν, δεν υπήρχε δρόμος επιστροφής - και τίποτε δεν ήταν καταστροφικότερο για τις πιθανότητες νίκης του Γκορ από την ξαφνική αίσθηση ότι ΑΥΤΟΣ ήταν ο κακός της υπόθεσης, ζητώντας επαναμετρήσεις, αποσύροντας την αναγνώριση της ήττας του και αναμειγνύοντας δικαστήρια, δικηγόρους και αγωγές. Η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια όλων αυτών των γεγονότων ο Γκορ βρισκόταν μπροστά —είχε τις περισσότερες ψήφους- κάτι που ποτέ δεν ανέφεραν τα τηλεοπτικά δίκτυα. Η στιγμή που δεν θα ξεχάσω ποτέ από εκείνη τη νύχτα των εκλογών ήταν λίγο νωρίτερα εκείνο το βράδυ, όταν τα δίκτυα είχαν αρχικά -και σωστά- προβλέψει ότι την πολιτεία της Φλόριντας θα την κέρδιζε ο Γκορ. Οι κάμερες γύρισαν σ' ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Τέξας. Εκεί βρισκόταν ο Τζορτζ μαζί με τον πατέρα του, τον πρώην Πρόεδρο, και τη μητέρα του, Μπάρμπαρα. Ο γέρος έδειχνε εξαιρετικά ψύχραιμος, παρόλο που τα πράγματα για το γιόκα του δεν εξελίσσονταν καλά. Ένας δήμο-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

33

σιογράφος ζήτησε από τον νεαρό Μπους τη γνώμη του για το αποτέλεσμα. «Δεν... αποδέχομαι τίποτα για τη Φλόριντα», πέταξε, σχεδόν ακατανόητα, ο Τζούνιορ. «Ξέρω ότι έχετε όλες τις προβλέψεις, αλλά οι ψήφοι ακόμη καταμετρούνται... Τα τηλεοπτικά δίκτυα βιάστηκαν πολύ και οι άνθρωποι που καταμετρούν τις ψήφους έχουν διαφορετική άποψη...». Ήταν μια περίεργη στιγμή σ' εκείνη την τρελή νύχτα της κάλυψης των αποτελεσμάτων. Οι Μπους, με τα άνετα χαμογελά τους, έμοιαζαν με οικογένεια γάτων που μόλις είχαν στριμώξει στη γωνία μερικά καναρίνια σαν να ήξεραν κάτι που εμείς αγνοούσαμε. Και ήξεραν. Ήξεραν ότι ο Τζεμπ και η Κάθριν είχαν κάνει τη δουλειά τους πριν από μήνες. Ήξεραν ότι ο ξάδελφος Τζον έλεγχε τα πράγματα στο εκλογικό κέντρο του Fox. Κι αν όλα τα άλλα αποτύγχαναν, υπήρχε πάντα η ομάδα στην οποία μπορούσε να βασιστεί ο μπαμπάκας: το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών. Όπως όλοι ξέρουμε, αυτό ακριβώς έγινε τις επόμενες τριάντα έξι μέρες. Οι δυνάμεις της αυτοκρατορίας αντεπιτέθηκαν, και αντεπιτέθηκαν ανελέητα. Ενώ ο Γκορ ασχολιόταν βλακωδώς με την επανακαταμέτρηση των ψήφων σε δύο τρεις κομητείες, η ομάδα του Μπους κυνηγούσε το άγιο δισκοπότηρο - τις ψήφους όσων είχαν ψηφίσει στο εξωτερικό. Πολλές από τις ψήφους αυτές θα προέρχονταν από το στρατό, ο οποίος παραδοσιακά ψηφίζει Ρεπουμπλικάνους, και θα έδιναν τελικά στον Μπους το προβάδισμα που δεν θα είχε πάρει, αν δεν στερούσε το δικαίωμα ψήφου από χιλιάδες μαύρους και Εβραίες γιαγιάδες. Ο Γκορ το γνώριζε αυτό και προσπάθησε να βεβαιωθεί ότι ία ψηφοδέλτια θα υποβάλλονταν στον μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο πριν θεωρηθούν έγκυρα. Φυσικά, η πρακτική αυτή ερχόταν σε αντίθεση με την έκκληση «ας μετρήσουν όλες οι ψήφοι» που είχε κάνει όταν ζητούσε τις επανακαταμετρήσεις. Είχε, όμως, και τον εκλογικό νόμο της Φλόριντας, που είναι πολύ

34

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

σαφής στο θέμα αυτό, με το μέρος του. Προβλέπει ότι τα ψηφοδέλτια όσων απουσιάζουν στο εξωτερικό είναι έγκυρα μόνο αν έχουν δοθεί, υπογραφεί και ταχυδρομηθεί από ξένη χώρα μέχρι και τη μέρα των εκλογών. Αλλά την ώρα που ο Τζιμ Μπέικερ5 έλεγε το ποιηματάκι του -«Δεν είναι δίκαιο να αλλάξουμε τους νόμους και τους κανονισμούς σχετικά με την καταμέτρηση ή την επανακαταμέτρηση των ψήφων, όταν η μία πλευρά φαίνεται να διαπιστώνει ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να πάρει τις ψήφους που χρειάζεται»- αυτός και οι υπάλληλοι του έκαναν ακριβώς τα αντίθετα. Σύμφωνα με έρευνα των New York Times τον Ιούλιο του 2001, από τα 2490 ψηφοδέλτια του εξωτερικού που καταμετρήθηκαν, τα 680 θεωρήθηκαν αμφίβολης εγκυρότητας και ακυρώθηκαν. Ο Μπους κέρδισε τις ψήφους του εξωτερικού σε αναλογία 4 προς 5. Σύμφωνα με το ποσοστό αυτό, 544 από τις ψήφους υπέρ του Μπους έπρεπε να θεωρηθούν άκυρες. Κάνατε το λογαριασμό; Ξαφνικά το «προβάδισμα νίκης» των 537 ψήφων του Μπους μεταβάλλεται σ' ένα παγερό -7. Πώς έγινε, λοιπόν, κι όλες εκείνες οι ψήφοι κατέληξαν να προσμετρηθούν στον Μπους; Λίγες ώρες μετά τις εκλογές, το εκλογικό επιτελείο του Μπους εξαπέλυσε την επίθεση του. Το πρώτο βήμα ήταν να βεβαιωθούν ότι θα έφταναν όσο το δυνατόν περισσότερα ψηφοδέλτια. Υπάλληλοι των Ρεπουμπλικάνων έστελναν e-mail απελπισίας σε πλοία του ναυτικού ζητώντας να ξεθάψουν ψηφοδέλτια που ενδεχομένως είχαν παραπέσει. Ζήτησαν ακόμη και από τον υπουργό Άμυνας Γουίλιαμ Σ. Κοέν (που ήταν Ρεπουμπλικάνος) να πιέσει τις διάφορες στρατιωτικές μονάδες στο εξωτερικό. Αρνήθηκε, αλλά δεν είχε καμιά σημασία: χιλιάδες ψηφοδέλτια άρχισαν να καταφτάνουν — μερικά μάλιστα είχαν υπογραφεί μετά τη μέρα των εκλογών. Τώρα, το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να φροντίσουν ώστε όσο το δυνατόν περισσότερες απ' αυτές τις ψήφους να με-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

35

τρήσουν υπέρ του Μπους. Και τότε ήταν που άρχισε η πραγματική νοθεία. Σύμφωνα με τους Times, η Κάθριν Χάρις είχε σχεδιάσει να στείλει ένα υπόμνημα στις εκλογικές επιτροπές που βρίσκονταν υπό την επίβλεψη της, με το οποίο θα διευκρίνιζε τη διαδικασία για την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων από το εξωτερικό. Στο υπόμνημα αυτό συμπεριλαμβανόταν η υπενθύμιση ότι σύμφωνα με τον πολιτειακό νόμο, όλα τα ψηφοδέλτια έπρεπε να έχουν «ταχυδρομηθεί ή υπογραφεί» ως τη μέρα των εκλογών. Όταν φάνηκε ότι το προβάδισμα του Μπους εξανεμιζόταν, αποφάσισε να μη στείλει το υπόμνημα. Αντίθετα, έστειλε ένα σημείωμα που έλεγε ότι τα ψηφοδέλτια «δεν είναι απαραίτητο να έχουν ταχυδρομηθεί μέχρι ή πριν» την ημερομηνία των εκλογών. Χμμμμ. Τι την έκανε ν' αλλάξει γνώμη — και το νόμο; Ίσως να μην το μάθουμε ποτέ, μια και τα αρχεία του υπολογιστή της, που αποκάλυπταν τι έγινε, διαγράφηκαν μυστηριωδώς - μια πιθανή παραβίαση των νόμων της Φλόριντας. Τώρα, που το πουλάκι πέταξε πια, η Χάρις παρέδωσε τους σκληρούς δίσκους του υπολογιστή της στα μέσα ενημέρωσης για να τους ελέγξουν — αλλά μόνο αφού τους «έριξε μια ματιά» ο σύμβουλος της για θέματα πληροφορικής. Η κυρία αυτή σχεδιάζει τώρα να θέσει υποψηφιότητα για το Κογκρέσο. Πόσο πιο ξεδιάντροποι μπορεί ν' αποδειχτούν αυτοί οι άνθρωποι; Οπλισμένοι με την ευλογία της υπουργού Εσωτερικών, οι Ρεπουμπλικάνοι εξαπέλυσαν μια ολομέτωπη εκστρατεία, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα ευρύτερα δυνατά κριτήρια για την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων. «Ίση εκπροσώπηση», σε στυλ Φλόριντα, σήμαινε ότι οι κανόνες που καθόριζαν την αποδοχή ή απόρριψη ενός ψηφοδελτίου από το εξωτερικό εξαρτιόταν από την κομητεία από την οποία ήσουν. Ίσως αυτό να εξηγεί γιατί σε κομητείες που κέρδισε ο Γκορ, μόνο 2 από τα 10 ψηφοδέλτια με ασαφείς σφραγίδες ταχυδρομείου θεωρήθηκαν έγκυρα, ενώ όπου προβλεπόταν να νικήσει ο Μπους,

36

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

καταμετρήθηκαν τελικά τα 6 από τα 10 αμφισβητούμενα ψηφοδέλτια. Όταν οι Δημοκρατικοί διαμαρτυρήθηκαν ότι τα ψηφοδέλτια που δεν ανταποκρίνονταν στους κανόνες δεν θα 'πρεπε να μετρήσουν, οι Ρεπουμπλικάνοι ξεκίνησαν μια σφοδρή εκστρατεία δημοσίων σχέσεων, προκειμένου να μας πείσουν ότι οι Δημοκρατικοί προσπαθούσαν να εξευτελίσουν τους άντρες και τις γυναίκες που διακινδύνευαν τις ζωές τους για τη χώρα μας. Ένας Ρεπουμπλικάνος δημοτικός σύμβουλος ήταν χαρακτηριστικός στην υπερβολή του: «Αν δεχτούν σφαίρα ή θραύσμα από βόμβα τρομοκρατών, το θραύσμα αυτό δεν θα έχει σφραγίδα ταχυδρομείου ή αριθμό καταχώρησης». Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Στιβ Μπάγιερ από την Ιντιάνα κατάφερε να εξασφαλίσει (πιθανόν παράνομα) τα τηλέφωνα και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις του στρατιωτικού προσωπικού και· να συγκεντρώσει έτσι δηλώσεις οργής και πίκρας για περιπτώσεις απόρριψης ψήφων «αντρών και γυναικών που πολεμάνε για μας». Ακόμη και ο Νόρμαν Σβάρτσκοπφ έριξε το βάρος του υποστηρίζοντας ότι «είναι μια πολύ δυσάρεστη μέρα για την πατρίδα μας», όταν οι Δημοκρατικοί αρχίζουν να προσβάλλουν στρατιώτες ψηφοφόρους. Όλη αυτή η πίεση πάνω στους διστακτικούς, άβουλους Δημοκρατικούς τελικά απέδωσε. Λύγισαν. Μιλώντας στην εκπομπή Meet the Press ο υποψήφιος αντιπρόεδρος Τζο Λίμπερμαν υποστήριξε ότι οι Δημοκρατικοί θα 'πρεπε να πάψουν να προκαλούν προβλήματα και να μην ασχολούνται με τα εκατοντάδες στρατιωτικά ψηφοδέλτια που συνυπολογίζονταν, παρόλο που δεν είχαν «σφραγίδα ταχυδρομείου». Ο Λίμπερμαν, όπως και πολλοί άλλοι αυτής της νέας γενιάς των Δημοκρατικών, θα 'πρεπε να είχαν αγωνιστεί για αρχές αντί να ασχολούνται με τη δημόσια εικόνα τους. Γιατί; Μα επειδή, όπως ανακάλυψαν οι New York Times: * 344 ψηφοδέλτια δεν συνοδεύονταν από στοιχεία που θα

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

37

μπορούσαν να αποδείξουν ότι είχαν ταχυδρομηθεί πριν από τη Μέρα των Εκλογών. * 183 ψηφοδέλτια είχαν σφραγίδα ταχυδρομείου από το εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών. * 96 ψηφοδέλτια δεν συνοδεύονταν από επαρκή πληροφοριακά στοιχεία. * 169 ψηφοδέλτια προέρχονταν από ψηφοφόρους που δεν ήταν γραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ή οι φάκελοι τους δεν ήταν σωστά υπογεγραμμένοι ή προέρχονταν από ανθρώπους που δεν είχαν ζητήσει ψηφοδέλτια. * 5 ψηφοδέλτια έφτασαν μετά την 17η Νοεμβρίου που αποτελούσε την τελευταία προθεσμία. * 19 ψηφοφόροι ψήφισαν δυο φορές — και μέτρησαν και οι δύο ψήφοι. Σύμφωνα με το νόμο της Φλόριντας όλα αυτά τα ψηφοδέλτια ήταν άκυρα κι όμως μέτρησαν όλα. Πόσο δυνατότερα μπορώ να το φωνάξω; Ο Μπους δεν νίκησε! Ο Γκορ νίκησε. Το θέμα δεν είναι οι διάτρητες καρτέλες ή έστω η κραυγαλέα καταπίεση της αφροαμερικανικής κοινότητας και των εκλογικών της δικαιωμάτων. Ήταν μια απλή υπόθεση παραβίασης του νόμου, εξακριβωμένη, με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν στο Ταλαχάοι. χωρίς να επιδέχονται την παραμικρή αμφισβήτηση — κι όλα αυτά έγιναν σκόπιμα για να δοθούν οι εκλογές στον Μπους. Το πρωί του Σαββάτου, 9 Δεκεμβρίου 2000, το Ανώτατο Δικαστηριο πληροφορήθηκε ότι οι επανακαταμετρήσεις στη Φλόριντα, παρά τα όσα είχε κάνει το στρατόπεδο του Μπους για να στήσει τις εκλογές, απέβαιναν υπέρ του Γκορ. Ως τις 2 μ.μ. τα νεπίσημα αποτελέσματα έδειχναν ότι ο Γκορ έφτανε τον

38

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Μπους - «υπολείπεται μόνο 66 ψήφους, κι ανεβαίνει!» όπως ανακοίνωσε την είδηση ένας λαχανιασμένος δημοσιογράφος. Ήταν καθοριστικής σημασίας για τον Μπους να μην ακουστούν οι λέξεις «ο Αλ Γκορ προηγείται» στην αμερικανική τηλεόραση. Με τα περιθώρια να στενεύουν απελπιστικά, έκαναν αυτό που έπρεπε να κάνουν. Στις 2:45 το απόγευμα το Ανώτατο Δικαστήριο σταμάτησε την επανακαταμέτρηση. Μέλη του Δικαστηρίου ήταν η διορισμένη από τον Ρέιγκαν Σάντρα Ντέι Ο' Κόνορ και ο διορισμένος από τον Νίξον αρχιδικαστής Γουίλιαμ Ρένκουιστ. Έχοντας περάσει και οι δύο τα εβδομήντα, έλπιζαν να συνταξιοδοτηθούν υπό ρεπουμπλικανική κυβέρνηση, έτσι ώστε οι αντικαταστάτες τους να συμμερίζονται τη συντηρητική ιδεολογία τους. Τη νύχτα των εκλογών, η Ο' Κόνορ ακούστηκε να γκρινιάζει σ' ένα πάρτι στην Τζόρτζταουν ότι δεν θα μπορούσε ν' αντέξει άλλα τέσσερα —ή οχτώ— χρόνια. Ο νεότερος Μπους ήταν η μοναδική της ελπίδα να εξασφαλίσει μια ευχάριστη συνταξιοδότηση στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την πολιτεία της Αριζόνας. Στο μεταξύ, δύο άλλοι δικαστές με ακροδεξιές αντιλήψεις αντιμετώπιζαν πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων. Η γυναίκα του δικαστή Κλάρενς Τόμας, η Βιρτζίνια Λαμπ Τόμας, εργαζόταν στο Ιδρυμα Heritage, ένα από τα κυριότερα συντηρητικά think tank στην Ουάσιγκτον μόλις είχε προσληφθεί από τον Τζορτζ Γ. Μπους για να τον βοηθήσει να στελεχώσει την επικείμενη κυβέρνησή του. Και ο Γιουτζίν Σκάλια, γιος του δικαστή Αντονίν Σκάλια, εργαζόταν ως δικηγόρος στην Gibson, Dunn & Crutcher - τη νομική εταιρεία που είχε αναλάβει την εκπροσώπηση του Μπους στο Ανώτατο Δικαστήριο! Αλλά ούτε ο Τόμας, ούτε ο Σκάλια διέκριναν κάποια σύγκρουση συμφερόντων και αρνήθηκαν να αυτοεξαιρεθούν από την υπόθεση. Στην πραγματικότητα, όταν αργότερα συγκλήθηκε το Δικαστήριο, ο ίδιος ο Σκάλια, εξέδωσε τη διαβόητη, τώρα πια, εξήγηση του λόγου για τον οποίο έπρεπε να σταματήσει η

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

39

καταμέτρηση. «Η καταμέτρηση των ψήφων αμφίβολης νομιμότητας, απειλεί, κατά τη γνώμη μου, να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον ενάγοντα [Μπους] και στη χώρα, θέτοντας εν αμφιβάλω την, κατ' αυτόν [τον Μπους], νομιμότητα της εκλογής του». Με άλλα λόγια, αν αφήσουμε να καταμετρηθούν όλες οι ψήφοι και αποβούν υπέρ του Γκορ, και ο Γκορ κερδίσει, τότε αυτό θα μειώσει την ικανότητα του Μπους να κυβερνήσει όταν τον εγκαταστήσουμε ως «Πρόεδρο». Πράγματι: αν τα ψηφοδέλτια αποδείκνυαν ότι ο Γκορ είχε νικήσει —κάτι που τελικά θα γινόταν— τότε υποθέτω ότι αυτό θα επηρέαζε τα αισθήματα των πολιτών σε σχέση με τη νομιμότητα της προεδρίας του Μπους. Για την απόφαση του, και προκειμένου να δικαιολογήσει τη νοθεία, το Δικαστήριο επικαλέστηκε το άρθρο περί ίσης προστασίας της 14ης Τροποποίησης — της ίδιας τροποποίησης που επανειλημμένα είχαν απορρίψει όταν την επικαλούνταν επί χρόνια οι μαύροι οι οποίοι ζητούσαν να σταματήσουν οι φυλετικές διακρίσεις. Υποστήριξε ότι λόγω των διαφορετικών μεθόδων επανακαταμέτρησης, οι ψηφοφόροι κάθε περιφέρειας δεν είχαν την ίδια αντιμετώπιση και κατά συνέπεια τα δικαιώματα τους παραβιάζονταν. (Περίεργο, αλλά μόνο τα διαφωνούντα μέλη του δικαστηρίου ανέφεραν ότι ο απαρχαιωμένος εκλογικός εξοπλισμός που υπήρχε κυρίως στις φτωχές και μειονοτικές γειτονιές της Φλόριντας είχε δημιουργήσει μια τελείως διαφορετική —και πολύ περισσότερο ενοχλητική— ανισότητα στο σύστημα.) Τελικά ο Τύπος κατάφερε να πραγματοποιήσει τις δικές του καταμετρήσεις, κάνοντας ό,τι μπορούσε για να καταλαγιάσει η λαϊκή αναταραχή. Ο βασικός τίτλος της Miami Herald τόνιζε: «Επανεξέταση των ψηφοδελτίων διαπιστώνει ότι η νίκη του Μπους θ' άντεχε στη διά χειρός επανακαταμέτρηση». Αλλά αν διάβαζες ολόκληρο το ρεπορτάζ, κάπου θαμμένη βρισκόταν η εξής παράγραφος: «Το προβάδισμα του Μπους θα είχε εξαφα-

40

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

νιστεί αν η επανακαταμέτρηση είχε διεξαχθεί με βάση τα ιδιαίτερα περιοριστικά κριτήρια που υποστήριζαν ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι... Η επανεξέταση διαπίστωσε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό αν όλες οι εκλογικές επιτροπές σε όλες τις κομητείες είχαν εξετάσει κάθε ψηφοδέλτιο... [Με βάση] το σύνολο των κριτηρίων [δηλαδή αυτά που θα επιδίωκαν να εκφράσουν την αληθινή βούληση ΟΛΩΝ των πολιτών], ο Γκορ θα είχε νικήσει με διαφορά 393 ψήφων... Σε ψηφοδέλτια όπου υπήρχε κάποιο πρόβλημα εξαιτίας του μηχανήματος ή της ικανότητας των ψηφοφόρων να τα χρησιμοποιήσουν... ο Γκορ θα είχε νικήσει με διαφορά 299 ψήφων». Δεν ψήφισα τον Αλ Γκορ, αλλά νομίζω ότι κάθε τίμιος άνθρωπος θα συμπέραινε ότι η θέληση του λαού της Φλόριντας ήταν με το μέρος του. Είτε ήταν η σκανδαλώδης πρακτική στην καταμέτρηση των ψήφων, είτε ο αποκλεισμός χιλιάδων μαύρων πολιτών που νόθευσε το αποτέλεσμα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Γκορ ήταν η επιλογή του λαού. Ίσως δεν υπάρχει χειρότερο παράδειγμα συνολικής στέρησης του δικαιώματος κάθε ψηφοφόρου να καταμετρηθεί σωστά η ψήφος του από την περίπτωση της κομητείας του Παλμ Μπιτς. Πολλά έχουν ειπωθεί για το «ψηφοδέλτιο πεταλούδα», το οποίο διευκόλυνε να ψηφίσει κανείς λάθος υποψήφιο, επειδή τα ονόματα των υποψηφίων και τα σημεία διάτρησης ήταν ασύμμετρα τοποθετημένα σε αντικριστές σελίδες. Τα μέσα ενημέρωσης υπογράμμισαν με έμφαση ότι το ψηφοδέλτιο είχε σχεδιαστεί από μία από τις εκλογικούς επιτρόπους της κομητείας, μέλος του Δημοκρατικού κόμματος, και μετά είχε εγκριθεί από το τοπικό συμβούλιο, όπου οι Δημοκρατικοί είχαν την πλειοψηφία. Με ποιο δικαίωμα διαμαρτυρόταν ο Γκορ από τη στιγμή που το κόμμα του ήταν υπεύθυνο για τον λανθασμένο σχεδιασμό του ψηφοδελτίου; Αν κάποιοι είχαν ασχοληθεί περισσότερο, θα είχαν ανακαλύψει ότι ο ένας από τους δύο «Δημοκρατικούς» της επιτροπής -

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

41

η σχεδιάστρια του ψηφοδελτίου Τερέζα Λε Πορ - είχε διατελέσει ενεργό μέλος των Ρεπουμπλικάνων. Μεταβλήθηκε σε Δημοκρατική το 1996. Στη συνέχεια και μόλις τρεις μήνες μετά την άνοδο του Μπους στην εξουσία, παραιτήθηκε από Δημοκρατική και αυτοπροσδιορίστηκε Ανεξάρτητη. Κανένας από τα μέσα ενημέρωσης δεν σκέφτηκε να ερευνήσει τι πραγματικά συνέβαινε. Έτσι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Palm Beach Post, περισσότεροι από 3000 ψηφοφόροι, κυρίως ηλικιωμένοι και Εβραίοι, που νόμιζαν ότι ψήφιζαν τον Γκορ, βρέθηκαν να τρυπάνε λάθος τρύπα — υπέρ του Πατ Μπιουκάναν6. Ακόμα και ο Μπιουκάναν βγήκε στην τηλεόραση και δήλωσε ότι με τίποτα δεν θα τον ψήφιζαν αυτοί οι Εβραίοι ψηφοφόροι.

Στις 20 Ιανουαρίου του 2001, ο Τζορτζ Γ. Μπους βρέθηκε μαζί με τη χούντα του στα σκαλιά του Καπιτωλίου, στάθηκε μπροστά στο δικαστή Ρένκουιστ και έδωσε τον όρκο που δίνουν οι Πρόεδροι στην τελετή ανάληψης των καθηκόντων τους. Ήταν μια κρύα και βροχερή μέρα στην Ουάσινγκτον. Μαύρα σύννεφα έκρυβαν τον ήλιο και η διαδρομή της παρέλασης, κατειλημμένη συνήθως από δεκάδες χιλιάδες πολίτες μέχρι και τον Λευκό Οίκο, ήταν αλλόκοτα άδεια. Είκοσι χιλιάδες διαδηλωτές αποδοκίμασαν τον Μπους σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής κρατώντας πλακάτ που κατηγορούσαν τον Μπους ότι έκλεψε την εκλογή. Αυτοί οι μουσκεμένοι απ' τη βροχή διαδηλωτές ήταν η συνείδηση του έθνους. Η λιμουζίνα του Μπους δεν μπορούσε να τους αποφύγει. Αντί για επευφημούντα πλήθη υποστηρικτών, τον υποδέχτηκαν καλοί άνθρωποι που είχαν κινητοποιηθεί για να θυμίσουν στον παράνομο αυτόν κυβερνήτη ότι δεν είχε κερδίσει τις εκλογές κι ότι ο λαός δεν θα το ξεχνούσε ποτέ. Στο σημείο όπου παραδοσιακά οι Πρόεδροι, από την εποχή

42

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

του Τζίμι Κάρτερ, σταματούσαν τις λιμουζίνες τους και κατέβαιναν για να περπατήσουν τα τέσσερα τελευταία τετράγωνα (σαν μια υπενθύμιση ότι δεν είμαστε ένα έθνος που κυβερνάται από βασιλιάδες αλλά από... ίσους), το τριπλά θωρακισμένο αμάξι του Μπους, με τα φιμέ τζάμια -αυτό που προτιμούν οι μαφιόζοι σε όλο τον κόσμο— σταμάτησε απότομα. Οι φωνές του πλήθους δυνάμωσαν — «ΖΗΤΩ Ο ΚΛΕΦΤΗΣ». Έβλεπες τη Μυστική Υπηρεσία και τους συμβούλους του Μπους να στέκονται κάτω από την παγωμένη βροχή, προσπαθώντας να σκεφτούν τι να κάνουν. Αν ο Μπους έβγαινε και περπατούσε, θα αντιμετώπιζε τις αποδοκιμασίες, τις λοιδορίες και τα αυγά των διαδηλωτών για το υπόλοιπο της διαδρομής του. Η λιμουζίνα έμεινε σταματημένη σ' εκείνο το σημείο για πέντε περίπου λεπτά. Η βροχή συνεχιζόταν. Αυγά και τομάτες «βομβάρδισαν» το αμάξι. Οι διαδηλωτές προκαλούσαν τον Μπους να βγει και να τους αντιμετωπίσει. Ξαφνικά, το αυτοκίνητο του Προέδρου ξεκίνησε σαν αφηνιασμένο. Η απόφαση είχε ληφθεί — το πόδι στο γκάζι και μακριά απ' αυτό το πλήθος όσο το δυνατό γρηγορότερα. Οι πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας που έτρεχαν δίπλα στο αυτοκίνητο του Προέδρου έμειναν πίσω, τα λάστιχα του αυτοκινήτου εκτόξευαν βρομόνερα στους ανθρώπους που βρίσκονταν εκεί για να προστατεύσουν τον επιβάτη του. Ήταν ίσως ό,τι ωραιότερο έτυχε να παρακολουθήσω ποτέ στην Ουάσιγκτον — ένας διεκδικητής του αμερικανικού θρόνου αναγκασμένος να βάλει την ουρά στα σκέλια και να το σκάσει τρέχοντας μακριά από χιλιάδες Αμερικανούς πολίτες οπλισμένους μόνο με την Αλήθεια και τα συστατικά μιας αξιοπρεπούς ομελέτας. Από τη στιγμή που το Αμερικανικό Ψέμα τράπηκε σ' έντρομη φυγή, έτρεξε να βρει καταφύγιο στην αλεξίσφαιρη εξέδρα μπροστά από τον Λευκό Οίκο. Πολλά μέλη της οικογένειας Μπους και άλλοι καλεσμένοι είχαν ήδη φύγει για να προσπαθήσουν να στεγνώσουν. Αλλά ο Τζορτζ παρέμεινε εκεί και χαίρε-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

43

τούσε περήφανα τις παρελαύνουσες μπάντες, που περνούσαν με τα όργανα αχρηστευμένα από τη βροχή. Κάθε τόσο περνούσε ένα κονβέρτιμπλ, μεταφέροντας μουσκεμένο κάποιον από τις ελάχιστες διασημότητες που ο Μπους είχε πείσει να τον τιμήσουν - τον Κέλσεϊ Κράμερ, τον Ντριου Κάρεϊ, τον Τσακ Νόρις. Στο τέλος της παρέλασης ο Μπους στεκόταν μόνος στην εξέδρα, μουσκεμένος, ακόμα και οι γονείς του τον είχαν εγκαταλείψει για να προστατευτούν από τη βροχή. Ήταν ένα αξιολύπητο θέαμα το δύστυχο πλούσιο αγοράκι που είχε έρθει δεύτερο εμφανίστηκε για να πάρει το βραβείο του, αλλά δεν υπήρχε κανένας για να το χειροκροτήσει. Και ακόμα πιο λυπημένοι ήμασταν εμείς, τα 154 εκατομμύρια Αμερικανοί που δεν τον είχαμε ψηφίσει. Σ' ένα έθνος 200 εκατομμυρίων ψηφοφόρων, θα έλεγα ότι μάλλον αποτελούμε την πλειοψηφία. Κι όμως, τι άλλο θα μπορούσε να σκέφτεται ο Μπους εκτός από «Εγώ ν' ανησυχώ;» Υπήρχαν πολλοί μισθοφόροι έτοιμοι να εγκατασταθούν στον Λευκό Οίκο και να κινήσουν τα νήματα για λογαριασμό του Προέδρου-μαριονέτα τους. Με τους παλιόφιλους του μπαμπά που είχαν ανακληθεί στην Ουάσιγκτον για να βάλουν ένα χεράκι, ο Τζόρτζι μπορούσε να στρογγυλοκαθίσει στο γραφείο του και να πει στον κόσμο ότι τους «εκπροσωπούσε». Οι καλλιτέχνες που κινούσαν τις μαριονέτες είχαν πάρει τις θέσεις τους και η επιχείρηση διακυβέρνησης του κόσμου μπορούσε άνετα ν' αφεθεί σ' αυτούς. Και ποιοι είναι αυτοί οι καλοί πατριώτες, οι ακρογωνιαίοι λίθοι της χούντας του Μπους; Εκπροσωπούν τα «μετριοπαθή και ανιδιοτελή» στρώματα της επιχειρηματικής Αμερικής και τα στοιχεία τους παρατίθενται στη συνέχεια. Αυτή η λίστα θα βοηθήσει τις δυνάμεις του NATO και των Ηνωμένων Εθνών να τους συλλάβουν όταν έρθουν για ν' αποκαταστήσουν την τάξη και τη δημοκρατία. Ευγνώμονες πολίτες θα παραταχτούν στους δρόμους και τις λεωφόρους για να χειροκροτήσουν την άφιξη τους.

44

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Προσωπικά, δεν θα ικανοποιηθώ με τίποτα λιγότερο από τηλεοπτικές δίκες-σόου και την άμεση εκτόπιση τους σε μια πραγματική μπανανιά. Ο Θεός να ευλογεί την Αμερική!

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ 0Ι ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΕΣ Αναπληρωτής Πρόεδρος /«Αντιπρόεδρος»: ΝτικΤσένι Δεν είμαι ακόμα σίγουρος από πού προέρχεται το «συμπονετικό» κομμάτι του «συμπονετικού συντηρητισμού»,7 αλλά γνωρίζω που φωλιάζει ο συντηρητισμός. Επί έξι περιόδους ο Ντικ Τσένι εκπροσωπούσε στο Κογκρέσο το Γουάίόμινγκ και είχε να παρουσιάσει ένα απλησίαστο ρεκόρ συντηρητικών τοποθετήσεων μεταξύ και των 435 μελών του Κογκρέσου. Ο Τσένι καταψήφισε: την Τροποποίηση Ίσων Δικαιωμάτων, τη χρηματοδότηση του προσχολικού προγράμματος Head Start, το ψήφισμα του Κογκρέσου που καλούσε τη Νότιο Αφρική να απελευθερώσει τον Νέλσον Μαντέλα και τάχτηκε και κατά της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης των αμβλώσεων, ακόμη και σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας. Και υπάρχει και συνέχεια. Ο Τσένι είχε βάλει το χεράκι του σε όλες τις πρόσφατες κυβερνήσεις των Ρεπουμπλικάνων, περιλαμβανομένης και της κυβέρνησης του Ρίτσαρντ Νίξον, όπου ήταν αναπληρωτής σύμβουλος του Λευκού Οίκου, υπό τον Ντον «Ράμι» Ράμσφελντ. Αντικατέστησε τον Ράμσφελντ στην κυβέρνηση Φορντ, στη θέση του διευθυντή προσωπικού του Λευκού Οίκου. Διετέλεσε υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση του πατέρα Τζορτζ Μπους και οδήγησε τη χώρα σε δύο από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές εκστρατείες της πρόσφατης ιστορίας της: την εισβολή στον Παναμά και τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Στο μεσοδιάστημα των καθεστώτων Μπους, ο Τσένι ήταν διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Halliburton Industries,

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

45

μιας εταιρείας πετρελαϊκών υπηρεσιών που έχει δοσοληψίες με αυταρχικά καθεστώτα όπως της Βιρμανίας και του Ιράκ. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2000, ο Τσένι αρνήθηκε ότι η εταιρεία του είχε οποιαδήποτε επιχειρηματική σχέση με τον Σαντάμ Χουσεΐν. Τον Ιούνιο του 2001, όμως, η Washington Post αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα δύο από τις θυγατρικές της Halliburton έκαναν δουλειές με το Ιράκ. Φαντάζεστε τι γλέντι θα είχαν κάνει οι Ρεπουμπλικάνοι αν είχαν ανακαλύψει κάτι παρόμοιο για τον Κλίντον ή τον Γκορ; Και η Αλάσκα δεν είναι το μόνο μέρος που μας έχει προτείνει ο Τσένι να σκάψουμε για πετρέλαιο: η Halliburton έχει υπογράψει μια τεράστια συμφωνία για να βοηθήσει στην ανάπτυξη των υπεράκτιων πετρελαιοπηγών της Cantarell στον Κόλπο του Μεξικού. Όταν έθεσε υποψηφιότητα για την αντιπροεδρία, ο Τσένι δεν έδειξε καμιά διάθεση να πουλήσει τις μετοχές της Halliburton. Ίσως γιατί ήξερε ότι οι καλύτερες μέρες δεν είχαν έρθει ακόμα.

Υπουργός Δικαιοσύνης: Τζον Άσκροφτ Ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη του δικαστικού μας συστήματος τάχτηκε ενάντια σε όλες τις αμβλώσεις, ακόμα και σε περιπτώσεις βιασμού η αιμομιξίας· είναι αντίθετος στην παροχή εργασιακής προστασίας στους ομοφυλόφιλους· έχει υπερψηφίσει τον περιορισμό του δικαιώματος της έφεσης σε περιπτώσεις επιβολής της θανατικής ποινής (και αργότερα παραβρέθηκε σε επτά εκτελέσεις ως κυβερνήτης) και είναι ένθερμος υποστηρικτής των δρακόντειων νόμων κατά των ναρκωτικών. Για τις προσπάθειες του, ωστόσο, ο Άσκροφτ έλαβε σημαντικές χορηγίες από τις εταιρείες AT&T, Monsanto, και Enterprise Rent-A-Car. Η φαρμακευτική εταιρεία ScheringPlough πρόσφερε για τον προεκλογικό αγώνα του 50.000 δολά-

46

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ρια - πιθανώς για να τον ευχαριστήσει για το νομοσχέδιο που είχε εισηγηθεί ώστε να παραταθεί η πατέντα της εταιρείας για το αντιαλλεργικό χάπι Claritin. (Το νομοσχέδιο τελικά απορρίφτηκε.) Όλη αυτή η χρηματοδότηση από τη βιομηχανία φαρμάκων ίσως να εξηγεί και το λόγο για τον οποίο ο Άσκροφτ έχει καταψηφίσει την πρόταση να συμπεριληφθούν τα συνταγογραφημένα φάρμακα στο πρόγραμμα Medicare. Ένας ακόμη χρηματοδότης της εκστρατείας του ήταν η Microsoft, η οποία του πρόσφερε 10.000 δολάρια, μέσω της κοινής με την Εθνική Ρεπουμπλικανική Επιτροπή της Γερουσίας, επιτροπή εξεύρεσης πόρων. Ευτυχώς γι' αυτούς δεν κατάφερε να εκλεγεί στη Γερουσία, οπότε θα μπορούσε πλέον να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο υπουργείο Δικαιοσύνης - με άλλα λόγια, να παρακολουθεί αδρανής ενόσω ο ηλεκτρονικός γίγαντας, που πρόσφατα απαλλάχθηκε από την επιβληθείσα δικαστικά υποχρέωση να διασπάσει την εταιρεία στα δυο, κάνει ό,τι θέλει. Ο Άσκροφτ έχει πιο ακραίες απόψεις (αν είναι δυνατόν κάτι τέτοιο) από τη National Rifle Association σε ό,τι αφορά στον έλεγχο των όπλων. Η πρώτη ενέργεια στην οποία προέβη υπέρ των όπλων ως υπουργός Δικαιοσύνης ήταν η ανακοίνωση ότι εντός είκοσι τεσσάρων ωρών από την αγορά ενός όπλου και τον έλεγχο του μητρώου του αγοραστή, όλοι οι σχετικοί φάκελοι θα καταστρέφονται από το υπουργείο Δικαιοσύνης (κι έτσι η κυβέρνηση δεν θα διαθέτει κανένα αρχείο των κατόχων όπλων ή του είδους των όπλων που κατέχουν).

Υπουργός Οικονομίας: Πολ 0' Νιλ 8 Αυτός ο θερμός υποστηρικτής της ολοκληρωτικής κατάργησης της φορολογίας των επιχειρήσεων διετέλεσε, πριν περιληφθεί στην κυβέρνηση Μπους, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Alcoa, της μεγαλύτερης εταιρείας κατασκευής προϊόντων

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

47

αλουμινίου στον κόσμο (και μια από τις εταιρείες που ρυπαίνουν περισσότερο το Τέξας). Η Alcoa δεν διαθέτει πια την Επιτροπή Πολιτικής Δράσης, την Political Action Committee (PAC), αλλά παρεμβαίνει πολιτικά μέσω της νομικής εταιρείας Vinson & Elkins. Η συγκεκριμένη εταιρεία, η τρίτη μεγαλύτερη χορηγός της προεκλογικής εκστρατείας του Μπους, κατάφερε να βρει μια τρύπα στους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του Τέξας, που επέτρεψε στην Alcoa να εκλύει 60.000 τόνους διοξειδίου του φωσφόρου ετησίως. Η Alcoa συνεισέφερε αρκετά και στις τσέπες του υπουργού. Ο Ο'Νιλ πούλησε πρόσφατα τις μετοχές της Alcoa που είχε -κι αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσοστό τού αξίας 62 εκατομμυρίων δολαρίων χαρτοφυλακίου του- αλλά το έπραξε καθυστερημένα, αφού τις είδε πρώτα ν ανεβαίνουν κατά 30% στη διάρκεια της θητείας του. Ως υπουργός, ο Ο' Νιλ δήλωσε πρόσφατα ότι η Κοινωνική Ασφάλιση και το πρόγραμμα παροχής φαρμάκων Medicare δεν είναι απαραίτητα. Ίσως λόγω της σύνταξης των 926.000 δολαρίων που εισπράττει ετησίως από την Alcoa.

Υπουργός Γεωργίας: Αν Βένεμαν Όπως και πολλοί άλλοι στο επιτελείο του Μπους, η υπουργός Γεωργίας Αν Βένεμαν διαθέτει μακρύ ιστορικό συμμετοχής σε ρεπουμπλικανικές κυβερνήσεις. Εργάστηκε για τον Ρόναλντ Ρέιγκαν και για τον μπαμπά Μπους και αργότερα διετέλεσε διευθύντρια του Τμήματος Τροφίμων και Γεωργίας της Καλιφόρνιας, υπό τον Κυβερνήτη Πιτ Ουίλσον. Στην Καλιφόρνια ενθάρρυνε πολιτικές που βοήθησαν τις γιγαντιαίες αγροτικές επιχειρήσεις να συνθλίψουν τα μικρά οικογενειακά αγροκτήματα και έτσι τώρα, για παράδειγμα, μόλις τέσσερις εταιρείες επεξεργάζονται το 80% του μοσχαρίσιου κρέατος που παράγεται στην Αμερική. Είναι από τα φτωχότερα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (με

48

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

περιουσία μόνο 680.000 δολαρίων) και συμπλήρωνε το εισόδημα της συμμετέχοντας στο διοικητικό συμβούλιο της Calgene της πρώτης εταιρείας που προώθησε γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα στην αγορά. Η Calgene εξαγοράστηκε από τη Monsanto - τη μεγαλύτερη εταιρεία βιοτεχνολογίας στις ΗΠΑ. Η Monsanto εξαγοράστηκε αργότερα από τη Pharmacia. H Monsanto που συνεισέφερε 12.000 δολάρια στην προεδρική εκστρατεία του Μπους, προσπαθεί να εμποδίσει την εισαγωγή νομοθεσίας, η οποία θα καθιστά υποχρεωτική την αναγραφή γενετικά μεταλλαγμένων συστατικών στις ετικέτες των τροφίμων. Η Βένεμαν συμμετείχε επίσης στο International Policy Council on Agriculture, Food and Trade, που χρηματοδοτείται από μεγάλες εταιρείες τροφίμων όπως η Nestle και η Archer Daniels Midland.

Υπουργός Εμπορίου: Ντον Έβανς Πριν συμμετάσχει στην κυβέρνηση Μπους, ο Έβανς ήταν πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας πετρελαιοειδών και φυσικού αερίου Tom Brown, Inc., αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Έβανς συμμετείχε επίσης στο διοικητικό συμβούλιο της TMBR/Sharp Drilling. Ως χρηματο-οικονομικός υπεύθυνος της προεκλογικής εκστρατείας του Μπους κατάφερε να συγκεντρώσει το ποσό ρεκόρ των 190 εκατομμυρίων δολαρίων. Η National Oceanic and Atmospheric Administration —που έχει υπό την εποπτεία της τις ακτές της χώρας— υπάγεται στις αρμοδιότητες αυτού του πετρέλαια.

Υπουργός Αμύνης: Ντον Ράμσφελντ Ο Ντον Ράμσφελντ είναι ένα παραδοσιακό ρεπουμπλικανικό γεράκι. Διετέλεσε σύμβουλος στον Λευκό Οίκο υπό την προε-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

49

δρία του Νίξον, όπου και εργάστηκε μαζί με τον Ντικ Τσένι. Ενώ υπηρετούσε ως υπουργός άμυνας και αργότερα ως διευθυντής προσωπικού του Φορντ, ο Ράμσφελντ κατάφερε, σχεδόν μόνος του, να ακυρώσει τη συνθήκη Salt II με τη Σοβιετική Ένωση. Είναι σταθερά αντίθετος σε κάθε έλεγχο των οπλικών συστημάτων, και αποκάλεσε τη συνθήκη για τους Αντιβαλλιστικούς Πυραύλους «μακρινό παρελθόν» κατά τη διάρκεια της ακρόασης στην αρμόδια επιτροπή της Γερουσίας για την έγκριση του διορισμού του το 2001. Υποστηρικτής επί χρόνια των προγραμμάτων άμυνας «Πόλεμος των Άστρων», ο Ράμσφελντ ήταν το 1998 υπεύθυνος της επιτροπής υπολογισμού της απειλής που αντιμετώπιζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες από βαλλιστικούς πυραύλους. Ο Ράμσφελντ ισχυρίστηκε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θ' αντιμετωπίσουν τέτοια απειλή από «κράτη παρίες» οε πέντε χρόνια (στο μισό χρόνο απ' αυτόν που πρόβλεψε σχετικά η CIA). Όταν δεν προωθούσε βόμβες Β-1 ή πυραύλους MX, ο Ράμσφελντ ήταν διευθύνων σύμβουλος της φαρμακευτικής εταιρείας G.D. Searle (η οποία τώρα ανήκει στη Pharmacia) και της General Instrument (η οποία ανήκει τώρα στη Motorola). Πριν γίνει υπουργός στην κυβέρνηση Μπους, συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο πολλών εταιρειών, μεταξύ των οποίων ήταν η Kellogg's, n Sears, n Allstate και η Tribune Company (που εκδίδει τη Chicago Tribune, τους Los Angeles Times και έχει στην ιδιοκτησία της μια αλυσίδα τηλεοπτικών σταθμών συμπεριλαμβανομένου του Channel 11 της Νέας Υόρκης).

Υπουργός Ενέργειας: Σπένσερ Έιμπραχαμ Ως γερουσιαστής του Μίσιγκαν, ο Έιμπραχαμ είχε ένα τόσο έντονο αντι-περιβαλλοντικό ιστορικό, ώστε ο Συνασπισμός Ψηφοφόρων για την Προστασία του Περιβάλλοντος (League

50

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

of Conservation Voters) τον βαθμολόγησε με μηδέν. Αντιτάχτηκε στην έρευνα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ήθελε να καταργηθεί ο ομοσπονδιακός φόρος στη βενζίνη και πίστευε ότι η εξόρυξη πετρελαίου στην Αλάσκα είναι μια καλή ιδέα. Μάλλον γι' αυτό το λόγο ψήφισε το 2000 να καταργηθεί το υπουργείο, του οποίου ηγείται σήμερα. Ο Έιμπραχαμ έλαβε περισσότερα χρήματα από αυτοκινητοβιομηχανίες —700.000 δολάρια— από κάθε άλλο υποψήφιο. Ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούς του ήταν η Daimler Chrysler, που συμμετέχει στον εμπορικό συνασπισμό Coalition for Vehicle Choice, o οποίος προσπαθεί να εμποδίσει την εισαγωγή αυστηρότερων κανονισμών κατανάλωσης καυσίμων. Φέτος η Daimler Chrysler σχεδιάζει να φέρει στην αγορά ένα ακόμη μεγαλύτερο 4x4 που θα καταναλώνει 1 γαλόνι στα 10 μίλια. Κανένα πρόβλημα: όταν ήταν γερουσιαστής, ο Έιμπραχαμ ψήφισε εναντίον της καθιέρωσης αυστηρότερων κανονισμών για την κατανάλωση καυσίμων από τα 4x4.

Υπουργός Υγείας και Υπηρεσιών: Τόμι Τόμσον Ο άνθρωπος που θα έχει πιθανότατα τον κυριότερο ρόλο στις διαπραγματεύσεις με τις καπνοβιομηχανίες δεν θα έχει ιδιαίτερο πρόβλημα να είναι αντικειμενικός. Άλλωστε, απλώς και μόνο επειδή ο Τόμσον ήταν σύμβουλος του Washington Legal Fund, την εποχή που το συγκεκριμένο ίδρυμα κατέθετε δικογραφίες εκ μέρους όσων προωθούσαν το κάπνισμα — ή επειδή ως κυβερνήτης έλαβε περίπου 72.000 δολάρια από τη Philip Morris για τα έξοδα της εκστρατείας του, ή επειδή η Philip Morris πλήρωσε τα έξοδα αρκετών ταξιδιών που έκανε ο Τόμσον στο εξωτερικό για να προωθήσει το ελεύθερο εμπόριο — δεν είναι λόγος να υποψιαστεί κανείς ότι δεν θα καταφέρει να παραμείνει ουδέτερος στο συγκεκριμένο ζήτημα. Κρίμα, όμως, που πούλησε πρόσφατα τις μετοχές της Phillip Morris που είχε,

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

51

έναντι ποσού από 15 ως 50 χιλιάδες δολάρια- καθώς τα επόμενα χρόνια προβλέπονται ιδιαίτερα ανθηρά για τις μεγάλες καπνοβιομηχανίες. Όπως και για τους κατασκευαστές σχοινιών για κρέμασμα. Ο Τόμι Τόμσον είναι αυτό που λένε «υποστηρικτής της ζωής», βάζοντας όσο το δυνατόν περισσότερα εμπόδια στο δικαίωμα των γυναικών στην έκτρωση. Ως κυβερνήτης του Ουισκόνσιν απαίτησε από τις γυναίκες να ζητούν τις συμβουλές κοινωνικού λειτουργού και να περιμένουν τρεις ημέρες πριν υποβληθούν στην επέμβαση.

Υπουργός Εργασίας: Ελέιν Τσάο Η Τσάο εργάστηκε κυρίως στον μη κερδοσκοπικό τομέα, με την United Way και την Peace Corps, αλλά συμμετείχε και στα διοικητικά συμβούλια των Dole Food, Clorox, και των εταιρειών παροχής υπηρεσιών υγείας C.R.Βard (που παραδέχτηκε το 1990 ότι κατασκεύαζε ελαττωματικούς καθετήρες για την καρδιά και πραγματοποιούσε παράνομα πειράματα) και της γιγαντιαίας Hospital Corporation of America. Συμμετείχε επίσης και στο διοικητικό συμβούλιο της Northwest Airlines. Είναι παντρεμένη με τον συντηρητικό γερουσιαστή Μιτς ΜακΚόνελ.

Υπουργός Εσωτερικών: Γκέιλ Νόρτον Η Γκέιλ Νόρτον ακολουθεί ήδη τα βήματα του μέντορα και προκατόχου της Τζέιμς Γουάτ. Ξεκίνησε τη νομική της καριέρα στο Mountain States Legal Foundation, ένα συντηρητικό think tank, που ιδρύθηκε από τον Γουάτ, ασχολείται με περιβαλλοντικά ζητήματα και χρηματοδοτείται από μεγάλες πετρελαϊκές εται-

52

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ρείες. Σε στενή συνεργασία με το συγκεκριμένο ίδρυμα, η Νόρτον βοήθησε την πολιτεία της Αλάσκας να αμφισβητήσει το νόμο του υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με την αλιεία. Έχει δηλώσει ότι ο νόμος για τα Απειλούμενα Είδη (Endangered Species Act) είναι αντισυνταγματικός και έχει γράψει νομικά άρθρα κατά του νόμου για την προστασία του περιβάλλοντος (National Environmental Protection Act). Ως δικηγόρος της Brownstein, Hyatt & Farber αντιπροσώπευσε την Delta Petroleum και άσκησε πολιτικές πιέσεις εκ μέρους της NL (πρώην National Lead), την οποία και υπερασπίστηκε σε αγωγές σχετικά με την έκθεση παιδιών σε βαφές μολύβδου. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος του Συνασπισμού Ρεπουμπλικάνων Δικηγόρων, ειδικευμένων σε θέματα Περιβάλλοντος, ο οποίος χρηματοδοτείται από τη Ford Motor Company και την ΒΡ Amoco.

Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας: Κοντολίζα Ράις Για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στο διοικητικό συμβούλιο της Chevron, δόθηκε τ' όνομα της σ' ένα πετρελαιοφόρο χωρητικότητας 130.000 τόνων. Η Ράις ήταν επίσης διευθύντρια των εταιρειών Charles Schwab και Transamerica, ενώ συμμετείχε και στην ομάδα Εθνικής Ασφάλειας του πρεσβύτερου Μπους.

Υπουργός Εξωτερικών: Κόλιν Πάουελ Όταν δεν έκανε πολέμους, ο Πάουελ συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών Gulfstream Aerospace και AOL. H Gulfstream κατασκευάζει τζετ για τα αφεντικά του Χόλιγουντ αλλά και για ξένες κυβερνήσεις, όπως του Κουβέιτ και της Σαουδικής Αραβίας. Την εποχή που βρισκόταν στην AOL, η εταιρεία συγχωνεύτηκε με την Time Warner και η αξία των μετοχών

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

53

του Πάουελ αυξήθηκε κατά τέσσερα εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια περίοδο ο γιος του Πάουελ, Μάικλ, ήταν το μοναδικό μέλος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών (Federal Communication Commission-FCC), που υποστήριξε ότι η συγχώνευση των εταιρειών έπρεπε να γίνει χωρίς περαιτέρω έρευνες. Ο γιος του Πάουελ έγινε στη συνέχεια πρόεδρος της FCC από τον Τζορτζ Γ. Μπους- η δουλειά του περιλαμβάνει την επίβλεψη των δραστηριοτήτων της AOL/Time Warner. Θα επιβλέπει επίσης και την εφαρμογή των κανόνων της μονοπωλιακής τεχνολογίας «instant messaging» της AOL. Υπουργός Μεταφορών: Νόρμαν Γ. Μινέτα Απομεινάρι της κυβέρνησης Κλίντον, ο μοναδικός «Δημοκρατικός» της κυβέρνησης Μπους, έχει κι αυτός τις δικές του διασυνδέσεις με επιχειρήσεις. Την εποχή που ήταν γερουσιαστής, αντιπροσωπεύοντας τη Silicon Valley, εισέπραξε χορηγίες για την εκστρατεία του από τις Northwest Airlines, United Airlines, Greyhound, Boeing και Union Pacific. Όταν τελείωσε η θητεία του, εργάστηκε στη Lockheed Martin. Πού αλλού, λοιπόν, θα έβρισκε καλύτερα, αν όχι στο συγκεκριμένο υπουργείο, όπου θα μπορεί να «επιβλέπει» όλες τις παραπάνω εταιρείες;

Προσωπάρχης του Λευκού Οίκου: Άντριου Χ. Καρντ Τζούνιορ Ο Καρντ, πριν αφήσει τη θέση του για να συμμετάσχει στο επιτελείο του Μπους, δρούσε στο πολιτικό παρασκήνιο για λογαριασμό της General Motors. Διετέλεσε, επίσης, διευθύνων σύμβουλος της ανενεργού πια American Automobile Manufacturers Association (Ένωση Αμερικανικών Αυτοκινητοβιομηχανιών), η οποία ασκούσε πολιτικές πιέσεις εναντίον της καθιέρωσης αυστηρότερων κανονισμών σχετικά με την εκπομπή ρύπων των αυ-

54

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

τοκινήτων και βρισκόταν σε αντιπαράθεση, για εμπορικά ζητήματα, με την Ιαπωνία. Ο Καρντ κατέθεσε στο Κογκρέσο κατά του Νομοσχεδίου για τα Δικαιώματα του Επιβάτη, για λογαριασμό του U.S. Chamber of Commerce Lobbying Group. Συνεισέφερε προσωπικά από 1000 δολάρια στις αποτυχημένες προεκλογικές εκστρατείες του Τζον Άσκροφτ και του Σπένσερ Έιμπραχαμ.

Διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού: Μιτς Ντάνιελς Τζούνιορ Ο Ντάνιελς ήταν πρώην αντιπρόεδρος της φαρμακευτικής εταιρείας Eli Lilly. Από τη σημερινή θέση του θα επιβλέπει τη σύνταξη του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένων και των κονδυλίων (αν θα υπάρχουν) για τα συνταγογραφημένα φάρμακα μέσω του προγράμματος Medicare - παροχή που η Eli Lilly και άλλες φαρμακευτικές εταιρείες πιέζουν να μη γίνει. Ο Ντάνιελς διαθέτει, επίσης, μετοχές αξίας 50 έως 100 χιλιάδων δολαρίων στις εταιρείες General Electric, Citigroup και Merck. Οι πιθανότητες να συμπεριλάβει και τον επόμενο χρόνο η κυβέρνηση κονδύλιο για τα συνταγογραφημένα φάρμακα προς τους ηλικιωμένους είναι περίπου όσες και οι πιθανότητες να αυτοπυρποληθώ στην Τάιμς Σκουέαρ.

Ανώτερος Σύμβουλος του Προέδρου: Καρλ Ρόουβ Επί χρόνια φίλος και υποστηρικτής του Μπους, ο Ρόουβ ήταν κάποτε σύμβουλος της Philip Morris. Επί πέντε χρόνια, και ενώ εργαζόταν ως σύμβουλος του Κυβερνήτη του Τέξας Μπους, η καπνοβιομηχανία τον πλήρωνε 3000 δολάρια το μήνα, προκειμένου να έχει εσωτερική πληροφόρηση των εξελίξεων σχετικά

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

55

με τις εκλογές και τους υποψήφιους. Από τη στιγμή που ο Ρόουβ έπιασε δουλειά στον Λευκό Οίκο, βάλλεται ασταμάτητα με την κατηγορία ότι χρησιμοποιεί τη θέση του ως μοχλό προώθησης συμφερόντων των εταιρειών στις οποίες είναι μέτοχος. Πρόσφατα επικρίθηκε για τις συναντήσεις του με στελέχη της Intel που είχαν ως αντικείμενο μια ενδεχόμενη συγχώνευση, ενώ την ίδια στιγμή διατηρούσε μετοχές της Intel (μέρος του συνολικού του χαρτοφυλακίου, αξίας μεταξύ 1 και 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων). Η συγχώνευση τελικά πραγματοποιήθηκε δύο μήνες μετά τις συναντήσεις και ο Ρόουβ πούλησε τις μετοχές του ένα μήνα αργότερα.

Σκιώδης Σύμβουλος του Προέδρου: Κένεθ Λ. Λέι Ο Λέι είναι επικεφαλής της Enron9, της μεγαλύτερης εταιρείας εμπορίας ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες και μια από τους κυριότερους χορηγούς της προεδρικής εκστρατείας του Μπους. Ο Λέι χρησιμοποίησε τη στενή σχέση του με τον Μπους, προκειμένου να πιέσει τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ρύθμισης της Ενέργειας να επιταχύνει την απορύθμιση της αγοράς. Προφανώς ο Λέι παρέδωσε στον Μπους κατάλογο με ευνοούμενους του που ήταν υποψήφιοι για θέσεις κλειδιά της επιτροπής. Η ενεργειακή κρίση της Καλιφόρνιας ήταν μια από τις βασικές αιτίες της εντυπωσιακής ανάπτυξης της Enron, που έγινε γρήγορα μια εταιρεία 100 δισ. δολαρίων. Ο Μπους και ο Τσένι στηρίζονται για συμβουλές στον Λέι και ορισμένοι από τους υποψήφιους για διορισμό στην κυβέρνηση πρέπει να «εξεταστούν» πρώτα απ' αυτόν και μετά να πάρουν τη δουλειά. Όπως βλέπετε, φίλοι και γείτονες, είναι ένα καθεστώς που σκοπεύει να τα οικονομήσει — και δεν θα εγκαταλείψουν την εξουσία χωρίς μάχη. Σκοπός τους είναι να συνδυάσουν την οικονο-

56

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

μική και τη (νεοαποκτηθείσα) πολιτική δύναμη για να εξουσιάσουν τη χώρα και να βοηθήσουν τους φίλους τους να γίνουν ακόμη πλουσιότεροι. Αυτούς τους Ηλίθιους Λευκούς πρέπει να τους σταματήσουμε. Έχω ενημερώσει τον Κόφι Ανάν για τα διάφορα σημεία όπου θα βρουν και θα συλλάβουν οι στρατιώτες των Ηνωμένων Εθνών όλους αυτούς. Κύριε Ανάν, σας ικετεύω. Έχετε παρέμβει σε άλλες χώρες για λιγότερο σοβαρά αδικήματα. Μην αγνοείτε το δράμα μας. Σας ικετεύουμε: Σώστε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής! Αξιώστε να γίνουν νέες, τίμιες εκλογές. Δώστε στη χούντα διορία σαράντα οκτώ ωρών για να συμφωνήσει - κι αν δεν συμφωνήσει, τότε αντιμετωπίστε τους μ' έναν εντυπωσιακό βομβαρδισμό-σόου, αλά αμερικάνικα!

ΠΩΣ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ Εμείς, οι πολίτες, μπορούμε να ξεκινήσουμε έναν αγώνα που θ' ανατρέψει τελικά τη χούντα του Μπους και του Τσένι — διαθέτοντας μόνο δύο ώρες τη βδομάδα. Και να πώς: 1. Επικοινωνείτε σε εβδομαδιαία βάση με τους εκπροσώπους σας και βάλτε τρεις φίλους σας να κάνουν το ίδιο. Γερουσιαστές, μέλη του Κογκρέσου και άλλοι εκλεγμένοι αξιωματούχοι ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ τα τηλεφωνήματα, τα γράμματα και τα τηλεγραφήματα που δέχονται. Κάθε μέρα παίρνουν στα χέρια τους τα αντίγραφα των μηνυμάτων των ψηφοφόρων τους. Αφιερώστε λίγα λεπτά κάθε εβδομάδα και γνωστοποιήστε τους τις σκέψεις σας. Η λαϊκή κατακραυγή μπορεί να σταματήσει το πολιτικό πρόγραμμα του Μπους — και ακόμα και μερικές εκατοντάδες γράμματα μπορούν ν' αποτελέσουν κατακραυγή. Αρκετά από τα σχέδια του Μπους έχουν μπει ήδη στο ρά-

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

57

φι εξαιτίας της λαϊκής αποδοκιμασίας. ΑΠΟΔΙΔΕΙ! Όλοι γκρινιάζουμε υπερβολικά1 γιατί, λοιπόν, να μην αξιοποιήσουμε την γκρίνια; Διαλέξτε ένα θέμα που σας απασχολεί και κάντε σήμερα κάτι από τα παρακάτω: α. Καλέστε το 202-224-3121 - το τηλεφωνικό κέντρο του Καπιτωλίου. Απλά πείτε τους τον ταχυδρομικό σας κώδικα και θα σας συνδέσουν με τον εκπρόσωπο σας. β. Γράψτε στη διεύθυνση: Office of Senator [Όνομα], United States Senate, Washington DC 20510 ή Office of Representative [Όνομα], United States House of Representatives, Washington DC, 20515. γ. E-mail: Για τους γερουσιαστές επισκεφθείτε τη διεύθυνση www.senate.gov/contacting/index_by_state.cfm- για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων www.house. gov/ writerep/ δ. Στείλτε ένα τηλεγράφημα: μπορείτε να τηλεφωνήσετε στην Western Union ή να επισκεφτείτε το site της: www.westernunion.com 2. Μην αφήνετε τον Μπους σε ησυχία. Αν μάθετε ότι ο Τζούνιορ έρχεται στην πόλη σας, οργανώστε μαζί με φίλους μια διαμαρτυρία. Υπενθυμίστε στα μέσα ενημέρωσης ότι ο Μπους δεν κυβερνά με τη θέληση του λαού. Φωνάξτε. Χλευάστε. Με πινακίδες, θέατρο δρόμου, εικονικές δίκες — δείξτε του ότι δεν υπάρχει ασφαλές καταφύγιο από την Αλήθεια. 3. Πιέστε τους Δημοκρατικούς να κάνουν τη δουλειά τους. Προφανώς ο ευκολότερος τρόπος να ανατραπεί το πραξικόπημα είναι να κάνει η «αντιπολίτευση» τον αγώνα τον καλό. Αλλά δεν θα είναι εύκολο: σήμερα οι Δημοκρατικοί διαθέτουν ελάχιστο χρόνο σε όσους δεν μπορούν να

58

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

πληρώσουν τα δείπνα των χιλίων δολαρίων που οργανώνουν. Ιδού, λοιπόν, πώς μπορεί να ξεκινήσει ένα μικρό πρόγραμμα αλλαγής της συμπεριφοράς τους: * Δεσμευθείτε: Επισκεφθείτε το site μου www. michaelmoore.com και υπογράψτε το κείμενο που καλεί τους Δημοκρατικούς να υψώσουν το ανάστημα τους στον Μπους και τον Τσένι και γρήγορα — γιατί διαφορετικά θ' αγωνιστούμε για να χάσουν του χρόνου την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, κατεβάζοντας Πράσινους σε αμφίρροπες εκλογικές μάχες όπου ο υποψήφιος των Δημοκρατικών δεν είναι παρά ένας μεταμφιεσμένος Ρεπουμπλικάνος. * Ανακαταλάβετε το Δημοκρατικό Κόμμα στην περιοχή σας. Στις περισσότερες κομητείες τις αποφάσεις του Δημοκρατικού κόμματος τις παίρνουν ελάχιστοι, γιατί οι περισσότεροι πολίτες δεν θα σκέφτονταν καν να εμφανιστούν. Πηγαίνετε στην επόμενη συνεδρίαση του κόμματος στην πόλη ή την κομητεία σας και πάρετε μαζί και δέκα φίλους σας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ομάδα σας θα αποτελεί την πλειοψηφία. Χρησιμοποιήστε τους κανονισμούς και τους κομματικούς νόμους της πολιτείας (τους οποίους συχνά μπορείτε να βρείτε και στο Διαδίκτυο) και πάρτε τον έλεγχο. 4. Πρέπει να κατέβεις υποψήφιος. Ακριβώς - ΕΣΥ, που διαβάζεις τώρα αυτό το βιβλίο. Είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξουν κάποτε τα πράγματα. Αν οι φυσιολογικοί και αξιοπρεπείς άνθρωποι δεν διεκδικούν κυβερνητικά αξιώματα, τότε ανοίγει ο δρόμος για τα καθάρματα. Γιατί να κλαψουρίζουμε για τους απατεώνες πολιτικούς τη στιγμή που εμείς οι ίδιοι αρνιόμαστε να κάνουμε τη δουλειά

ΕΝΑ ΠΟΛΥ Α Μ Ε Ρ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Π Ρ Α Ξ Ι Κ Ο Π Η Μ Α

59

τους; Ήρθε η ώρα να μπεις κι ΕΣΥ στο χορό - και πρέπει να γίνει από τον επόμενο χρόνο. Μπορείς να θέσεις υποψηφιότητα για σχολικός σύμβουλος, δημοτικός σύμβουλος, οικονομικός υπεύθυνος της πολιτείας, υπεύθυνος αποχέτευσης, γραμματέας της πόλης ή της κομητείας σου, αντιπρόσωπος της πολιτείας, πολιτειακός γερουσιαστής, μέλος του πολιτειακού εκπαιδευτικού συμβουλίου, κυβερνήτης, μέλος του Κογκρέσου, γερουσιαστής των ΗΠΑ, ακόμα και μπόγιας - ή για ένα σωρό άλλα αξιώματα. Αυτό που οπωσδήποτε πρέπει να κάνεις, είναι να θέσεις υποψηφιότητα για περιφερειακός εκλέκτορας. Κάθε εκλογική περιφέρεια στην Αμερική εκλέγει τους κομματικούς εκλέκτορες· ίσως να είναι το χαμηλότερο αξίωμα, αλλά αποτελεί και τη βάση στην οποία στηρίζεται το σύστημα. Οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι συμμετέχουν στα εθνικά κομματικά συνέδρια που εκλέγουν τους προεδρικούς υποψήφιους, πρέπει να είσαι ανάμεσα τους. Και δεν το λέω απλώς - θα το κάνω κιόλας, φέτος, και θα πείσω δώδεκα φίλους μου να θέσουν υποψηφιότητα στις δικές τους περιφέρειες. Χρειάζεται να συγκεντρωθούν αρκετές υπογραφές για να μπει τ' όνομα σου στο ψηφοδέλτιο, και τα προσόντα ποικίλλουν. Αλλά είναι τόσο λίγοι αυτοί που ψηφίζουν στις προκριματικές —και πολλές περιφέρειες καταντάνε να μην έχουν καν υποψήφιους— ώστε για να εκλεγείς δεν έχεις παρά να βάλεις υποψηφιότητα. Πήγαινε, λοιπόν, στο εκλογικό συμβούλιο ή στη γραμματεία της κομητείας και πάρε μερικές αιτήσεις πριν περάσει η προθεσμία. Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε για να οργανώσουμε το αντιπραξικόπημα. Είτε το κάνεις ως Δημοκρατικός, είτε ως Πράσινος, είτε απλά ως ένας τσαντισμένος πολίτης, το σημαντικό είναι ν' αποφασίσεις να το κάνεις.

ΔΥΟ

Αγαπητέ Τζορτζ

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ «ΠΡΟΕΔΡΟ» ΤΖΟΡΤΖ ΜΠΟΥΣ Αγαπητέ κυβερνήτη Μπους, Εσύ κι εγώ είμαστε σαν μια οικογένεια. Η προσωπική μας σχέση πάει πολλά χρόνια πίσω. Κανένας μας δεν ενδιαφέρθηκε να τη δημοσιοποιήσει για προφανείς λόγους — κυρίως επειδή κανένας δεν θα το πίστευε. Αλλά εξαιτίας ενός καθαρά προσωπικού στοιχείου, κάτι που έκανε η οικογένεια Μπους, η ζωή μου επηρεάστηκε βαθύτατα. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να το παραδεχτούμε: ο ξάδελφος σου, ο Κέβιν, ήταν ο οπερατέρ στην ταινία Roger & Me. Την εποχή που σκηνοθετούσα την ταινία, δεν γνώριζα ότι η μητέρα σου και η μητέρα του Κέβιν ήταν αδελφές. Απλώς πίστευα ότι ο Κέβιν, τον οποίο γνώρισα όταν σκηνοθετούσε τη δικιά του ταινία στο Μίσιγκαν, ήταν ένας απ' αυτούς τους μποέμ καλλιτέχνες που ζουν στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Ο Κέβιν είχε γυρίσει μια σπουδαία ταινία, το Atomic Cafe, και αμέσως του ζήτησα να έρθει μαζί μου στο Φλιντ του Μίσιγκαν για να

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

61

με διδάξει σκηνοθεσία. Προς κατάπληξη μου ουμφώνησε, κι έτσι επί μια βδομάδα το Φλεβάρη του 1987 ο Κέβιν Ράφερτι και η Αν Μπόουλεν τριγύριζαν μαζί μου στο Φλιντ, δείννοντάς μου πώς λειτουργούν τα μηχανήματα και δίνοντας μου ανεκτίμητες συμβουλές για τον τρόπο σκηνοθεσίας ενός ντοκιμαντέρ. Χωρίς τη γενναιοδωρία του ξαδέρφου σου, δεν ξέρω αν το Roger & Me θα είχε ποτέ γυριστεί. Θυμάμαι τη μέρα που ο πατέρας σου ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντα του Προέδρου. Έκανα το μοντάζ της ταινίας σ' ένα παλιό, ετοιμόρροπο εργαστήριο στην Ουάσινγκτον και αποφάσισα να κατέβω να τον δω να ορκίζεται στα σκαλιά του Καπιτωλίου. Τα έχασα όταν είδα τον ξάδελφο σου, τον Κέβιν, το μέντορα μου, καθισμένο στην εξέδρα δίπλα σου! Θυμάμαι, επίσης, ότι κατηφόρισα στο εμπορικό κέντρο και είδα τους Beach Boys να παίζουν το «Wouldn't it Be Nice» σε μια δωρεάν συναυλία προς τιμήν του πατέρα σου. Πίσω στο εργαστήριο, ο φίλος μου ο Μπεν σιγοτραγουδούσε με πνιχτή φωνή στην οθόνη της μουβιόλας το ίδιο τραγούδι των Beach Boys πάνω από πλάνα του ρημαγμένου Φλιντ. Μετά από μήνες, όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, ο πατέρας σου, ο Πρόεδρος, ζήτησε ένα Σαββατοκύριακο να του σταλεί μια κόπια του Roger & Me στο Καμπ Ντέιβιντ για να το δει με την οικογένεια του. Ω, και να σας έβλεπα από μια γωνιά να παρακολουθείτε την καταστροφή και την απόγνωση που βρήκε την πόλη που γεννήθηκα — χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στις ενέργειες του κυρίου Ρέιγκαν και του πατέρα σου. Ξέρεις τι ήθελα πάντα να μάθω; Στο τέλος της ταινίας, την ώρα που ο βοηθός σερίφη πετάει στο δρόμο τα δώρα και το χριστουγεννιάτικο δέντρο του άστεγου παιδιού, επειδή η οικογένεια του χρωστούσε εκατόν πενήντα δολάρια για το νοίκι, δάκρυσε κανένας σας; Αισθάνθηκε κάποιος υπεύθυνος; Ή απλά όλοι σκεφτήκατε, «Ωραία πλάνα τράβηξες, Κεβ!» Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του '80. Μόλις είχες κόψει

62

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

το πιοτό κι έχοντας καταφέρει να ελέγξεις για μερικά χρόνια το πρόβλημα σου, προσπαθούσες να «βρεις τον εαυτό σου» με τη βοήθεια του μπαμπά - πότε με μια πετρελαϊκή επιχείρηση, πότε με μια ομάδα μπέιζμπολ. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι ποτέ δεν είχες ιην πρόθεση να γίνεις κι εσύ Πρόεδρος. Όλοι μας τυχαίνει να μπλέξουμε καμιά φορά με δουλειές που δεν θέλουμε - ποιος δεν το έχει πάθει αυτό; Για σένα όμως πρέπει να 'ναι διαφορετικά. Στο κάτω κάτω δεν είναι μόνο ότι δεν θέλεις να βρίσκεσαι εκεί· τώρα που είσαι εκεί, περιστοιχίζεσαι από την ίδια συμμορία γεροπαράξενων που εξουσίαζε τον κόσμο μαζί με τον μπαμπάκα σου. Απ' όλους αυτούς που περιφέρονται στον Λευκό Οίκο -τον Ντικ, τον Ράμι, τον Κόλιν- ούτε ένας δεν είναι δικός σου φίλος. Είναι οι ίδιες σκατόφατσες που καλούσε στο σπίτι ο μπαμπάς για ένα ποτήρι βότκα κι ένα καλό πούρο, ενώ θα κατάστρωναν τα σχέδια τους για να ισοπεδώσουν τους κατοίκους του Παναμά. Αλλά εσύ είσαι σαν κι εμάς — κοπανατζής, μέτριος φοιτητής, γλεντζές! Τι γυρεύεις με δαύτους; Αυτοί σε τρώνε ζωντανό και σε φτύνουν σαν χαλασμένο κομμάτι κρέας. Μάλλον δεν σου είπαν ότι οι φορολογικές περικοπές που σου έδωσαν να υπογράψεις ήταν μια απάτη για να πάρουν λεφτά από τη μεσαία τάξη και να τα δώσουν στους πλούσιους. Ξέρω ότι εσύ δεν έχεις ανάγκη από παραπανίσια λεφτά' είσαι βολεμένος για όλη σου τη ζωή, χάρη στον παππού Πρέσκοτ Μπους και τις ξύπνιες δουλειές του με τους ναζί πριν από και στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου*.

* Από τα τέλη της δεκαετίας του '30 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 40, ο Πρέσκοτ Μπους, πατέρας του Τζορτζ Μπους και παππούς του Τζορτζ Γ. Μΐΐους Τζούνιορ, ήταν ένας από τους εφτά διευθυντές της Union Banking Corporation. Οι ιδιοκτήτες της, ναζί βιομήχανοι, χρησι-

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

63

Αλλά όλοι αυτοί οι τύποι που σου έδωσαν το ποσό-ρεκόρ των εκατόν ενενήντα εκατομμυρίων δολαρίων για την προεκλογική σου εκστρατεία (τα δύο τρίτα των οποίων προήλθαν από κάτι παραπάνω από επτακόσια άτομα), τα θέλουν πίσω - και με τόκο. Θα σε κυνηγήσουν σαν ξαναμμένα σκυλιά, μέχρι να βεβαιωθούν ότι θα κάνεις ό,τι ακριβώς σου πουν. Μπορεί ο προκάτοχος σου να νοίκιαζε την κρεβατοκάμαρα του Λίνκολν στην Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, αλλά αυτό δεν είναι τίποτα· πριν καν το καταλάβεις, ο φίλος σου ο Τσένι, ο πραγματικός πρόεδρος, θα έχει δώσει τα κλειδιά της Δυτικής Πτέρυγας στους προέδρους της AT&T, της Enron και της ExxonMobil. Σε κατηγορούν ότι παίρνεις έναν υπνάκο στις 12:00 και ότι σταματάς να εργάζεσαι γύρω στις 4:30. Θα 'πρεπε απλά να τους πεις ότι διαμορφώνεις μια νέα αμερικανική παράδοση — σιέστα μετά το φαγητό και όλοι στο σπίτι από τις πέντε! Κάν' το και, πίστεψε με, θα μείνεις στην ιστορία σαν ο μεγαλύτερος Πρόεδρος μας. Πώς τολμάνε να λένε ότι δεν κάνεις τίποτα στο γραφείο; Δεν είναι αλήθεια! Δεν έχω δει πιο απασχολημένο Πρόεδρο από σένα. Είναι σαν να πιστεύεις ότι οι μέρες σου στην προεδρία είναι μετρημένες. Με τη Γερουσία ήδη στα χέρια των Δημοκρατικών και τη Βουλή να περιμένει τη σειρά της το 2002 — ε, δες το από την ευχάριστη πλευρά του, έχεις άλλα δυο χρόνια πριν όλοι αυτοί οι πληγωμένοι νικητές που ψήφισαν Γκορ σε διώξουν με τις κλοτσιές.

μοποιώντας ως ενδιάμεσο σταθμό μια ολλανδική τράπεζα, έστειλαν τρία εκατομμύρια δολάρια τα οποία κατέληξαν στην τράπεζα του Μπους. Ως ανώτερο στέλεχος, ο Μπους ήταν πολύ απίθανο να μη γνώριζε τη σύνδεση με τους ναζί. Όταν η κυβέρνηση τελικά μπλόκαρε τα περιουσιακά τους στοιχεία και η τράπεζα έκλεισε το 1951, ο Πρέσκοτ Μπους -και ο πατέρας του Σαμ Μπους- εισέπραξαν ενάμισι εκατομμύριο δολάρια.

64

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Ο κατάλογος των επιτευγμάτων σου -τους πρώτους μόλις μήνες σου στο Προεδρικό γραφείο— είναι απάνθρωπα εντυπωσιακός. Έχεις: * Μειώσει κατά τριάντα εννιά εκατομμύρια δολάρια τα ομοσπονδιακά κονδύλια προς τις βιβλιοθήκες. * Μειώσει κατά τριάντα πέντε εκατομμύρια δολάρια τα κονδύλια για τη χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στην ειδικότητα της παιδιατρικής. * Μειώσει τα κονδύλια για έρευνα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά πενήντα τα εκατό. * Καθυστερήσει την έγκριση των νέων μειωμένων ορίων για το «αποδεκτό» επίπεδο αρσενικού στο πόσιμο νερό. * Μειώσει τα κονδύλια για την έρευνα σε καθαρότερα και αποδοτικότερα αυτοκίνητα και φορτηγά, κατά είκοσι οχτώ τα εκατό. * Ακυρώσει τους κανονισμούς που έδιναν στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να αρνηθεί να συνάψει συμβάσεις με εταιρείες που παραβαίνουν την ομοσπονδιακή νομοθεσία, τη νομοθεσία για το περιβάλλον και τους κανονισμούς για την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. * Επιτρέψει στην υπουργό Εσωτερικών Γκέιλ Νόρτον να ζητήσει προτάσεις για την ανάπτυξη της υλοτομίας, τη διάνοιξη ανθρακωρυχείων και την εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου, σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί προστατευόμενες. * Αθετήσει την προεκλογική σου δέσμευση να επενδυ-

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖ0ΡΤΖ

65

σεις εκατό εκατομμύρια δολάρια το χρόνο για την προστασία των δασών. * Μειώσει κατά ογδόντα έξι τα εκατό το πρόγραμμα Community Access, μέσω του οποίου συντονιζόταν η περίθαλψη ατόμων χωρίς υγειονομική ασφάλιση στα δημόσια νοσοκομεία, στις κλινικές και στα άλλα κέντρα παροχής υπηρεσιών υγείας. * Απορρίψει πρόταση αύξησης της δημόσιας πρόσβασης στις πληροφορίες τις σχετικές με τα ατυχήματα σε χημικά εργοστάσια. * Περικόψει κατά εξήντα εκατομμύρια δολάρια τη χρηματοδότηση των στεγαστικών προγραμμάτων των οργανώσεων Girls and Boys Clubs of America. * Υπαναχωρήσει από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, το οποίο τελικά υπέγραψαν εκατόν εβδομήντα οχτώ χώρες. * Απορρίψει μια διεθνή συμφωνία για την υποχρεωτική εφαρμογή της συνθήκης απαγόρευσης του βιολογικού πόλεμου του 1972. * Μειώσει κατά διακόσια εκατομμύρια δολάρια τα διαθέσιμα κονδύλια για προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων. * Μειώσει τη χρηματοδότηση του κοινωνικού προγράμματος Childcare and Development, το οποίο προσφέρει υγειονομική περίθαλψη σε παιδιά από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, κατά διακόσια εκατομμύρια δολάρια. * Καταργήσει την ασφαλιστική κάλυψη για αντισυλλη-

66

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

πτικά χάπια σε ομοσπονδιακές υπαλλήλους (παρόλο που το Βιάγκρα εξακολουθεί να καλύπτεται). * Μειώσει κατά επτακόσια εκατομμύρια δολάρια τη χρηματοδότηση για τη συντήρηση ξενώνων του δημοσίου. * Περικόψει ένα δισεκατομμύριο δολάρια από τον προϋπολογισμό της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας. * Ανατρέψει κανονισμούς εργασιακών χώρων, που αποβλέπουν στην προστασία της υγιεινής και της ασφάλειας των εργαζομένων. * Εγκαταλείψει την προεκλογική σου δέσμευση περί ελέγχου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που συμβάλλουν τα μέγιστα στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. * Απαγορεύσει κάθε ομοσπονδιακή βοήθεια σε διεθνείς οργανισμούς οικογενειακού προγραμματισμού, οι οποίοι παρέχουν συμβουλές ή υπηρεσίες σχετικά με αμβλώσεις με δική τους χρηματοδότηση. * Προτείνει τον Dan Lauriski, πρώην στέλεχος μεταλλευτικής εταιρείας, για τη θέση του υφυπουργού Εργασίας, υπεύθυνου για θέματα υγιεινής και ασφάλειας στα ορυχεία * Διορίσει τη Λιν Σκάρλετ, η οποία αμφισβητεί την ύπαρξη του φαινομένου του θερμοκηπίου και αντιτίθεται στη θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών για την ατμοσφαιρική μόλυνση, στη θέση της υφυπουργού Εσωτερικών. * Εγκρίνει το αμφιλεγόμενο σχέδιο της υπουργού Εσωτερικών Γκέιλ Νόρτον να δημοπρατηθούν περιοχές κοντά στις ανατολικές ακτές της Φλόριντας προκειμένου

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

67

να προωθηθούν προγράμματα εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου. * Ανακοινώσει τα σχέδια σου να επιτρέψεις την εξόρυξη πετρελαίου στον εθνικό δρυμό Λιούις και Κλαρκ της Μοντάνας. * Απειλήσει να κλείσεις το γραφείο AIDS του Λευκού Οίκου. * Αποφασίσει να μην ξαναζητήσεις τη γνώμη του Αμερικανικού Δικηγορικού Συλλόγου για διορισμούς ομοσπονδιακών δικαστών. * Αρνηθεί την παροχή πανεπιστημιακών υποτροφιών σε φοιτητές που έχουν καταδικαστεί για μικροπαραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών (αν και καταδικασμένοι δολοφόνοι εξακολουθούν ν' απολαμβάνουν οικονομικής βοήθειας). * Διαθέσει μόνο το 3% του ποσού που ζητήθηκε από τους δικηγόρους του υπουργείου Δικαιοσύνης για τον συνεχιζόμενο νομικό αγώνα της κυβέρνησης εναντίον των καπνοβιομηχανιών. * Προωθήσει τα προγράμματα φορολογικών απαλλαγών, το 43% των οποίων καρπώνεται το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών. * Υπογράψει διάταγμα με βάση το οποίο γίνεται πιο δύσκολο για τους Αμερικανούς με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα να υποβάλουν αίτηση χρεοκοπίας, ακόμα και σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν τεράστια ιατρικά έξοδα. * Διορίσει τον πολέμιο των ποσοστώσεων για τους μαύ-

68

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ρους Κέι Κόουλ Τζέιμς στη θέση του διευθυντή του Γραφείου Διαχείρισης Προσωπικού. * Περικόψει 15,7 εκατομμύρια δολάρια από προγράμματα για την αντιμετώπιση κρουσμάτων κακοποίησης κι εγκατάλειψης παιδιών. * Προτείνει την κατάργηση του προγράμματος «Reading Is Fundamental», μέσω του οποίου παρέχονται δωρεάν βιβλία σε φτωχά παιδιά. * Προωθήσει την κατασκευή «μίνι-πυρηνικών», σχεδιασμένων για να πλήττουν στόχους θαμμένους βαθιά στο έδαφος— παραβιάζοντας τη Συνθήκη Πλήρους Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών. * Επιχειρήσει να ανατρέψεις τη νομοθεσία που απαγορεύει την υλοτομία και την κατασκευή δρόμων σε εξήντα εκατομμύρια εκτάρια εθνικών δρυμών. * Διορίσει τον Τζον Μπόλτον, ο οποίος έχει δηλώσει την αντίθεση του προς τα Ηνωμένα Έθνη και τις διεθνείς συνθήκες για τη μη εξάπλωση των πυρηνικών όπλων, στη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ελέγχου των Εξοπλισμών και Διεθνούς Ασφάλειας. * Διορίσει τη Λίντα Φίσερ, στέλεχος της Monsanto, στη θέση της αναπληρώτριας διευθύντριας του Γραφείου Περιβαλλοντικής Προστασίας. * Προτείνει τον Μάικλ ΜακΚόνελ, έναν από τους γνωστότερους πολέμιους του διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους, για τη θέση του ομοσπονδιακού δικαστή. * Προτείνει τον πολέμιο των πολιτικών δικαιωμάτων Τέρενς Μπόιλ για τη θέση του ομοσπονδιακού δικαστή.

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

69

* Αναβάλει το χρονικό όριο του 2004 που είχε τεθεί στις αυτοκινητοβιομηχανίες προκειμένου ν' αναπτύξουν ολοκληρωμένα σχέδια για αυτοκίνητα χαμηλής κατανάλωσης καυσίμων. * Τοποθετήσει τον Τζ. Στίβεν Γκάιλς, μεσάζοντα πετρελαιοβιομηχανιών, στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών. * Διορίσει τον Μπένετ Ράλεϊ, που έχει υποστηρίξει την κατάργηση του Διατάγματος για τα Απειλούμενα Είδη, στη θέση του βοηθού υπουργού Εσωτερικών, αρμόδιου για θέματα Επιστήμης και Υδάτων. * Επιδιώξει την απόρριψη αγωγής που κατατέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά της Ιαπωνίας από Ασιάτισσες, που υποχρεώθηκαν να εργαστούν ως σκλάβες-πόρνες στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. * Διορίσει στη θέση του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα τον Τεντ Όλσον, τον βασικό δικηγόρο σου στην εκλογική απάτη της Φλόριντας. * Προτείνει να διευκολυνθεί, ακόμα και με αποδυνάμωση των περιβαλλοντικών κανονισμών, η διαδικασία παραχώρησης άδειας για την κατασκευή διυλιστηρίων και πυρηνικών ή υδροηλεκτρικών φραγμάτων. * Προτείνει την πώληση μεγάλων εκτάσεων για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε προστατευόμενη περιοχή της Αλάσκας. Ουφ! Κουράστηκα και μόνο που δακτυλογράφησα αυτό τον κατάλογο! Πού βρίσκεις εσύ την ενεργητικότητα να κάνεις τόσα πολλά; (Ο μεσημεριανός ύπνος είναι το μυστικό, έτσι δεν είναι;)

70

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Φυσικά, πολλά από τα παραπάνω υποστηρίζονται κι από πολλούς Δημοκρατικούς (και θα πω και γι' αυτούς δυο λογάκια στη συνέχεια του βιβλίου). Αλλά για την ώρα, μ' ενδιαφέρεις εσύ. Θυμήσου - ποια ήταν η πρώτη σου πράξη ως «Πρόεδρος»; Θυμάσαι: πριν ακόμα μπεις στο αυτοκίνητο που θα σε μετέφερε στον Λευκό Οίκο για την ορκωμοσία, επέμεινες να φέρει κάποιος ένα κατσαβίδι και να βγάλει τις πινακίδες της λιμουζίνας, γιατί περιείχαν τη φράση: «Υποστηρίξτε την ανακήρυξη της Ουάσιγκτον σε ανεξάρτητη πολιτεία». Ήταν η μεγαλύτερη μέρα της ζωής σου, κι εσύ νευρίασες με τις πινακίδες; ΠΡΕΠΕΙ να χαλαρώσεις! Θαρρώ όμως ότι άρχισα ν' ανησυχώ για σένα πολύ πριν από εκείνη τη μέρα. Ορισμένες ενοχλητικές αποκαλύψεις σχετικά με τη συμπεριφορά σου ήρθαν στην επιφάνεια στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Τελικά ξεχάστηκαν, αλλά εξακολουθώ ν' αμφιβάλλω για την ικανότητα σου να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Σε παρακαλώ, μην το εκλάβεις αυτό ως κήρυγμα ή ηθικολογία — αυτά τ' αφήνουμε στον Τσένι! Είναι απλώς μια ειλικρινής προσπάθεια παρέμβασης από έναν στενό φίλο της οικογένειας. Ας γίνω σαφής: φοβάμαι ότι ίσως ν' αποτελείς απειλή για την εθνική μας ασφάλεια. Ίσως τα λόγια αυτά να φαίνονται κάπως σκληρά, αλλά δεν κάνω απερίσκεπτα αυτή τη δήλωση. Δεν έχει καμιά σχέση με τις μικροδιαφωνίες μας σχετικά με την εκτέλεση αθώων ανθρώπων ή με το μέγεθος του τμήματος της Αλάσκας που θα σκαφτεί για να στηθούν πετρελαιοπηγές. Και δεν αμφισβητώ τον πατριωτισμό σου — είμαι σίγουρος ότι θ' αγαπούσες οποιαδήποτε χώρα σου φερόταν τόσο καλά. Έχει μάλλον να κάνει με ορισμένες συμπεριφορές, τις οποίες πολλοί από εμάς που ενδιαφερόμαστε για σένα, έχουμε παρατηρήσει με τα χρόνια. Ορισμένες απ' αυτές τις συνή-

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

71

θειες εκπλήσσουν κάπως· άλλες δεν μπορείς να τις ελέγξεις1 και ορισμένες άλλες είναι, δυστυχώς, πολύ διαδεδομένες σ' εμάς τους Αμερικανούς. Επειδή έχεις το χέρι σου στο Κουμπί (ξέρεις, αυτό που θα μπορούσε ν' ανατινάξει τον κόσμο) κι επειδή οι αποφάσεις που παίρνεις έχουν τεράστιες και μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη σταθερότητα του κόσμου, θα ήθελα να σου κάνω τρεις συγκεκριμένες ερωτήσεις - και θα 'θελα να δώσεις σ' εμένα και στον αμερικανικό λαό τρεις ειλικρινείς απαντήσεις:

1. Τζορτζ, είσαι ικανός να γράφεις και να διαβάζεις σε επίπεδο ενήλικα; Εγώ και πολλοί άλλοι έχουμε την εντύπωση ότι, δυστυχώς, μπορεί να είσαι λειτουργικά αναλφάβητος. Δεν θα 'πρεπε να ντρέπεσαι γι' αυτό. Έχεις μεγάλη παρέα. Εκατομμύρια Αμερικανοί δεν μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν καλύτερα από ένα παιδί της τετάρτης δημοτικού. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που είπες, «μην αφήνετε πίσω κανένα παιδί» γνώριζες πώς αισθάνονται αυτά τα παιδιά. Αλλά επίτρεψέ μου να ρωτήσω το εξής: αν δυσκολεύεσαι να κατανοήσεις τα περίπλοκα κείμενα που παραλαμβάνεις ως Ηγέτης του σχεδόν Ελεύθερου Κόσμου, πώς μπορούμε να σου εμπιστευτούμε κάτι σαν τα πυρηνικά μυστικά μας; Όλα τα σημάδια της αγραμματοσύνης αυτής είναι προφανή - και φαίνεται ότι κανένας δεν σ' έχει προκαλέσει να μιλήσεις γι' αυτά. Η πρώτη ένδειξη ήταν το βιβλίο που κατονόμασες ως το αγαπημένο σου όταν ήσουν παιδί. Η πολύ πεινασμένη κάμπια, δήλωσες. Δυστυχώς, το βιβλίο αυτό εκδόθηκε μετά την αποφοίτηση σου από το κολέγιο.

72

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Έπειτα, υπάρχει το θέμα της βαθμολογίας σου στο κολέγιο, αν πράγματι αυτή ήταν η βαθμολογία σου. Πώς μπήκες στο Γέιλ, όταν άλλοι υποψήφιοι το 1964 είχαν καλύτερη βαθμολογία; Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν σου ζήτησαν να κατονομάσεις τα βιβλία που διάβαζες εκείνη την περίοδο, απάντησες παλικαρίσια - αλλά όταν ρωτήθηκες για το περιεχόμενο των βιβλίων, δεν ήξερες τι να πεις. Δεν είναι καθόλου περίεργο που οι συνεργάτες σου δεν σ' άφησαν να ξαναδώσεις συνέντευξη Τύπου δύο μήνες πριν από τις εκλογές. Οι επικοινωνιολόγοι σου έτρεμαν για τις ερωτήσεις που ίσως σου υποβάλλονταν — και τις απαντήσεις που μπορεί να έδινες. Ένα πράγμα είναι σαφές σε όλους - δεν μπορείς να σχηματίσεις κατανοητές προτάσεις στα αγγλικά. Στην αρχή, ο τρόπος που κατακρεουργούσες τις λέξεις και τις προτάσεις φαινόταν χαριτωμένος, σχεδόν γοητευτικός. Αλλά μετά από λίγο έγινε ανησυχητικός. Και σε μια συνέντευξη σου ανέτρεψες την πολιτική δεκαετιών της Αμερικής έναντι της Ταϊβάν, δηλώνοντας ότι είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε «ό,τι χρειαστεί» για να υπερασπίσουμε την Ταϊβάν, υπονοώντας ότι μπορεί και ν' αναπτύξουμε αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Για τ' όνομα του Θεού, Τζορτζ, ανατριχιάσαμε όλοι· πριν καν το καταλάβεις βρισκόμασταν σε κατάσταση συναγερμού. Αν πρόκειται να γίνεις Αρχιστράτηγος, πρέπει να είσαι σε θέση να μεταδώσεις τις διαταγές σου. Κι αν αυτά τα λαθάκια συνεχίσουν να συμβαίνουν; Ξέρεις πόσο εύκολο είναι να μετατραπεί μια μικρή γκάφα σε εφιάλτη για την εθνική μας ασφάλεια; Δεν είναι, λοιπόν, παράξενο που θέλεις ν' αυξήσεις τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου. Θα χρειαστούμε όλη τη δύναμη πυρός μας, όταν θα διατάξεις κατά λάθος να «καθαρίσουμε τους Ρώσους», ενώ αυτό που ήθελες να πεις

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

73

ήταν, «Θέλω να καθαρίσω τη ρώσικη σαλάτα από τη γραβάτα μου». Οι σύμβουλοι σου έχουν πει ότι δεν διαβάζεις (μήπως επειδή δεν μπορείς;) τα ενημερωτικά κείμενα που σου παραδίδονται και ότι τους ζητάς να σου τα διαβάσουν εκείνοι. Ως Πρώτη Κυρία, η μητέρα σου ήταν αφιερωμένη με πάθος στα προγράμματα εκμάθησης ανάγνωσης. Να υποθέσουμε ότι γνώριζε από πρώτο χέρι τη δυσκολία ανατροφής ενός παιδιού που δεν ήξερε να διαβάζει; Σε παρακαλώ, μην τα πάρεις προσωπικά όλα αυτά. Ίσως έχεις μαθησιακές δυσκολίες. Δεν είναι ντροπή. Περίπου εξήντα εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Και ναι, πιστεύω ότι ένας δυσλεξικός μπορεί να γίνει Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Αϊνστάιν ήταν δυσλεξικός· το ίδιο και ο Τζέι Λένο10. (Τελικά κατάφερα να συμπεριλάβω τον Αϊνστάιν και τον Λένο στην ίδια πρόταση! Βλέπεις; Η γλώσσα μπορεί να έχει και πλάκα.) Αλλά αν αρνείσαι να ζητήσεις βοήθεια για το πρόβλημα αυτό, φοβάμαι ότι ίσως ν' αποτελείς πολύ μεγάλο κίνδυνο για τη χώρα. Χρειάζεσαι βοήθεια. Χρειάζεσαι ένα πρόγραμμα καταπολέμησης της δυσλεξίας και όχι μια ακόμα σύσκεψη στο Οβάλ Γραφείο. Πες μας την αλήθεια, και θα έρχομαι να σου διαβάζω κάθε βράδυ πριν κοιμηθείς.

2. Είσαι αλκοολικός; Και αν ναι, πώς επηρεάζει αυτό την απόδοση σου ως Ηγέτη του έθνους; Και πάλι, δεν ηθικολογώ, ούτε θέλω να σε προσβάλω ή να σε κάνω να ντραπείς. Ο αλκοολισμός είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, επηρεάζει εκατομμύρια Αμερικανούς πολίτες, ανθρώπους που όλοι γνωρίζουμε και αγαπάμε. Πολλοί κα-

74

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ταφέρνουν να θεραπευτούν και να ζήσουν φυσιολογικά. Ένας αλκοολικός μπορεί να γίνει, και έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Θαυμάζω απεριόριστα οποιονδήποτε καταφέρνει να τα βγάλει πέρα μ' αυτή την εξάρτηση. Μας έχεις πει ότι δεν μπορείς ν' αντιμετωπίσεις το ποτό και ότι δεν έχεις αγγίξει σταγόνα αλκοόλ μετά τα σαράντα σου. Συγχαρητήρια. Μας έχεις πει, επίσης, ότι «έπινες πάρα πολύ» και ότι τελικά «συνειδητοποίησες ότι το αλκοόλ είχε αρχίσει να κατατρώγει την ενεργητικότητα σου και θα μπορούσε να αμβλύνει, τελικά, και τα συναισθήματα σου για τους άλλους». Μα αυτός είναι ο ορισμός του αλκοολικού. Είναι κάτι που δεν σε κάνει ακατάλληλο για Πρόεδρο, αλλά σου επιβάλλει ν' απαντήσεις σε μερικές ερωτήσεις, ιδιαίτερα όταν έχεις προσπαθήσει επί χρόνια να κρύψεις το γεγονός ότι το 1976 συνελήφθης να οδηγείς μεθυσμένος. Γιατί δεν χρησιμοποιείς τη λέξη αλκοολικός; Αυτό είναι, στο κάτω κάτω, το πρώτο βήμα για τη θεραπεία. Τι στηρίγματα έχεις εξασφαλίσει ώστε να είσαι σίγουρος πως δεν θα ξανακυλήσεις; Η δουλειά του Προέδρου είναι ίσως η πιο αγχώδης δουλειά στον κόσμο. Τι έχεις κάνει για να διασφαλίσεις ότι μπορείς ν' αντέξεις την πίεση και το άγχος που προέρχονται από το γεγονός ότι είσαι ο ισχυρότερος άνθρωπος του κόσμου; Πώς ξέρουμε ότι δεν θα το ρίξεις στο πιοτό όταν βρεθείς αντιμέτωπος με μια εθνική κρίση; Δεν είχες ξανακάνει παρόμοια δουλειά. Επί είκοσι χρόνια, απ' όσο ξέρω, δεν έκανες καμία δουλειά. Όταν σταμάτησες να «βολοδέρνεις», ο μπαμπάς σου σ' έβαλε στις πετρελαϊκές επιχειρήσεις όπου έκανες κάποιες επενδύσεις που απέτυχαν, κι έπειτα σε βοήθησε να αγοράσεις μια ομάδα μπέιζμπολ της πρώτης κατηγορίας, η οποία το μόνο που ζητούσε από σένα ήταν να κάθεσαι σ' ένα θεωρείο και να παρακολουθείς τα ματς.

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

75

Ως κυβερνήτης του Τέξας δεν μπορεί να είχες πολύ άγχος- δεν είχες και πολλά πράγματα να κάνεις. Είναι μια σχετικά τυπική εργασία. Πώς θα αντιμετωπίσεις, όμως, μια μη αναμενόμενη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια; Υπάρχει κάποιος χορηγός στον οποίο μπορείς να τηλεφωνήσεις; Δεν είσαι αναγκασμένος να μου απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις· απλώς πρέπει να μου υποσχεθείς ότι τις έχεις σκεφτεί κι έχεις βρει τις απαντήσεις. Ξέρω ότι είναι ένα πολύ προσωπικό θέμα, αλλά ο λαός δικαιούται να ξέρει. Γι' αυτούς που λένε, «Ω, έλα τώρα, είναι η προσωπική του ζωή - είναι κάτι που έγινε πριν από είκοσι τέσσερα χρόνια», έχω να πω το εξής: πριν από είκοσι οχτώ χρόνια με χτύπησε ένας μεθυσμένος οδηγός και μέχρι και σήμερα δεν μπορώ να τεντώσω τελείως το δεξί μου χέρι. Λυπάμαι, Τζορτζ, αλλά όταν βγαίνεις στην εθνική μεθυσμένος, δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με την ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ σου ζωή. Αλλά και με τη δική μου ζωή και τη ζωή της οικογένειας μου. Οι άνθρωποι της εκστρατείας σου προσπάθησαν να σε καλύψουν λέγοντας ψέματα στον Τύπο σχετικά με τη σύλληψη σου για το γεγονός ότι οδηγούσες υπό την επήρεια αλκοόλ. Είπαν ότι ο αστυνομικός σε σταμάτησε επειδή «οδηγούσες πολύ αργά». Αλλά ο αστυνομικός που σε συνέλαβε είπε ότι είχες βγει από το δρόμο. Και συνέχισες τα ψέματα όταν ρωτήθηκες για τις ώρες που πέρασες στη φυλακή. «Δεν έμεινα στη φυλακή», επέμεινες. Ο αστυνομικός είπε στο ρεπόρτερ της τοπικής εφημερίδας ότι σου έβαλε χειροπέδες και σε πήγε στο τμήμα όπου και κρατήθηκες για μιάμιση ώρα τουλάχιστον. Μήπως στ' αλήθεια δεν το θυμάσαι; Και δεν μιλάμε για μια απλή κλήση για παράνομο παρκάρισμα. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι επικοινωνιολόγοι σου ουσιαστικά υπαινίχτηκαν πως η καταδίκη σου για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ δεν ήταν τόσο σοβαρό θέμα όσο οι

76

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

ερωτικές παρασπονδίες του Κλίντον. Το να πεις ψέματα για μια σεξουαλική επαφή μεταξύ συναινούντων ενηλίκων, ενώ είσαι παντρεμένος, είναι λάθος, αλλά ΔΕΝ είναι το ίδιο με το να οδηγείς μεθυσμένος και να θέτεις σε κίνδυνο τις ζωές άλλων (συμπεριλαμβανομένης, Τζορτζ, και της ζωής της αδελφής σου, η οποία βρισκόταν μαζί σου στ' αυτοκίνητο εκείνο το βράδυ). ΔΕΝ είναι, επίσης, το ίδιο, παρ' όλα όσα έλεγαν οι υπερασπιστές σου στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, με την αυθόρμητη ομολογία του Αλ Γκορ ότι είχε καπνίσει χόρτο στα νιάτα του. Αν δεν οδήγησε μαστουρωμένος, οι πράξεις του δεν έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή άλλων, εκτός της δικής του - κι εκείνος μάλιστα δεν προσπάθησε να το κρύψει. Επιχείρησες να υποβαθμίσεις το γεγονός λέγοντας ότι συνέβη στα νιάτα σου. Αλλά ΔΕΝ ήσουν νέος, Τζορτζ, ήσουν τριαντάρης. Τη βραδιά που η καταδίκη σου αποκαλύφτηκε τελικά στο έθνος, λίγες μόλις μέρες πριν από τις εκλογές, ήταν οδυνηρό να σε βλέπω να κορδώνεσαι καθώς προσπαθούσες να περιγράψεις την «ανεύθυνη» πράξη σου, σαν μια απλή «νεανική απρέπεια» — είχες, λέει, πιει δυο τρεις μπίρες παραπάνω με την παρέα. Ειλικρινά αισθάνθηκα όπως οι οικογένειες μισού εκατομμυρίου ανθρώπων που έχουν σκοτωθεί από μεθυσμένους οδηγούς όπως εσύ, στα είκοσι τέσσερα χρόνια που πέρασαν από τη «μικρή περιπέτεια» σου. Δόξα τω Θεώ που συνέχισες να πίνεις μόνο για μερικά χρόνια ακόμα μετά «το μάθημα που πήρες». Σκέφτομαι, επίοης, τι πρέπει να πέρασε η γυναίκα σου, η Λόρα. Ήξερε πόσο επικίνδυνο πράγμα είναι η οδήγηση. Στα δεκαεφτά της είχε σκοτώσει ένα συμμαθητή και φίλο της, όταν δεν σταμάτησε σ' ένα «στοπ» και συγκρούστηκε με τ' αυτοκίνητο του. Ελπίζω ότι θα μπορέσεις να βρεις σ' εκείνην το κουράγιο που θα χρειαστείς όταν νιώσεις να σε καταβάλλουν οι πιέσεις της δουλειάς.

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

77

(Ό,τι κι αν κάνεις, μην καταφύγεις για βοήθεια στον Τσένι, έχει ήδη δύο συλλήψεις για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ στο μητρώο του, πριν από είκοσι πέντε χρόνια!) Τέλος, πρέπει να σου πω πόσο συντετριμμένος ένιωσα όταν, εκείνη την τρελή βδομάδα των εκλογών, κρύφτηκες πίσω από τις κόρες σου, προβάλλοντας αυτές ως δικαιολογία για την απόκρυψη της καταδίκης σου. Δήλωσες ότι ανησυχούσες μήπως η περιπέτεια σου αποτελέσει κακό παράδειγμα για εκείνες. Δεν έκανε και πολύ καλό αυτή η μυστικότητα σου, όπως αποδεικνύουν οι διάφορες συλλήψεις των διδύμων αυτό το χρόνο για κατοχή αλκοόλ. Από μια άποψη, θαυμάζω την επανάσταση τους. Σε παρακάλεσαν, σε ικέτεψαν, σου είπαν: «Σε παρακαλούμε, μπαμπά, μην κατέβεις για Πρόεδρος και καταστρέψεις τη ζωή μας». Αλλά εσύ το έκανες. Και τις κατέστρεψες. Και τώρα, όπως όλοι οι καλοί έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, σου το ξεπληρώνουν. Ίσως ο παρουσιαστής του Saturday Night Live να το έθεσε καλύτερα απ' όλους: «Ο Τζορτζ Μπους είπε ότι απέκρυψε την καταδίκη του για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, φοβούμενος τι μπορεί να σκεφτούν γι' αυτόν οι κόρες του. Είχε προτιμήσει να τον βλέπουν σαν έναν άνθρωπο με πάμπολλα αποτυχημένα επιχειρηματικά εγχειρήματα, ο οποίος τώρα εκτελεί ανθρώπους». Να τι προτείνω εγώ: Αναζήτησε βοήθεια. Γράψου στους Ανώνυμους Αλκοολικούς. Πάρε μαζί και τις κόρες σου. Θα σας υποδεχτούν και τους τρεις με ανοιχτές αγκάλες.

3. Τζορτζ, έχεις παρελθόν παρανομίας; Όταν ρωτήθηκες το 1999 αν έχεις κάνει χρήση κοκαΐνης, απάντησες ότι δεν είχες διαπράξει «κανένα αδίκημα τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια». Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα

78

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

διδαχτήκαμε από τις αμφιλεγόμενες απαντήσεις σου τα τελευταία οχτώ χρόνια, αυτή η δήλωση δεν θα μπορούσε παρά να οδηγήσει κάθε λογικό παρατηρητή να πιστέψει ότι πριν από τη χρονική εκείνη στιγμή τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Τι αδικήματα είχες διαπράξει πριν από το 1974, Τζορτζ; Πίστεψε με, δεν σε ρωτάω για να επιδιώξω την τιμωρία σου για οτιδήποτε έκανες. Φοβάμαι ότι αν κρύβεις κάποιο βαθύ, σκοτεινό μυστικό, ίσως στην πραγματικότητα να δίνεις ένα τρομερό όπλο σε οποιονδήποτε ξεσκεπάσει το μυστικό αυτό - είτε είναι μια ξένη δύναμη (όπως οι αγαπημένοι σου αυτό τον καιρό, οι Κινέζοι) είτε κάποια τοπική (όπως —διάλεξε κάποιον— ας πούμε τον Ρ. Τζ. Ρέινολντς11). Αν ανακαλύψουν το ιστορικό του αδικήματος ή των αδικημάτων σου, τότε θα σε κρατάνε με κάτι και θα είναι σε θέση να σ' εκβιάζουν. Αυτό σε καθιστά, Τζορτζ, απειλή για την εθνική ασφάλεια. Πίστεψε με, κάποιοι θ' ανακαλύψουν αυτό που κρύβεις — κι όταν το ανακαλύψουν, θα κινδυνεύσουμε όλοι. Έχεις καθήκον ν' αποκαλύψεις το χαρακτήρα του όποιου αδικήματος υπονοείς ότι μπορεί να έχεις διαπράξει. Μόνο αν το δημοσιοποιήσεις, θ' αποτρέψεις τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ως όπλο εναντίον σου - ή εναντίον μας. Επίσης, πρόσφατα, έθεσες ως όρο για οποιονδήποτε νέο ζητήσει υποτροφία από κολέγιο ν' απαντήσει σε μια ερώτηση που υπάρχει στο έντυπο της αίτησης και λέει: «Έχετε ποτέ καταδικαστεί για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών;» Αν έχουν καταδικαστεί, τότε δεν μπορούν να πάρουν φοιτητική βοήθεια - κάτι που σημαίνει ότι πολλοί απ' αυτούς δεν θα πάνε στο κολέγιο. (Ή, για να το θέσω αλλιώς, 12 σύμφωνα με τις νέες εντολές σου ο Σιρχάν Σιρχάν μπορεί να πάρει υποτροφία, ενώ ένα παιδί που κάπνισε λίγο χόρτο δεν μπορεί.)

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

79

Δεν είναι λίγο υποκριτική αυτή η ενέργεια σου; Θ' αρνιόσουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε χιλιάδες παιδιά που έκαναν ό,τι ακριβώς έκανες κι εσύ όταν ήσουν νέος; Φίλε μου, αυτό θέλει αρχίδια! Μια, λοιπόν, και θα εισπράττεις από εμάς 400.000 δολάρια το χρόνο μέχρι το 2004 -από τον ίδιο ομοσπονδιακό κουμπαρά που πληρώνει και τις πανεπιστημιακές υποτροφίες- νομίζω ότι θα πρέπει κι εσύ να απαντήσεις στην ίδια ερώτηση: «Έχεις καταδικαστεί ποτέ για πώληση ή κατοχή ναρκωτικών (μη περιλαμβανομένων του αλκοόλ ή του καπνού;)» Γνωρίζουμε, Τζορτζ, ότι έχεις συλληφθεί τρεις φορές. Εκτός από έναν ειρηνιστή-ακτιβιστή φίλο μου, δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν άλλον που να έχει συλληφθεί τρεις φορές στη ζωή του. Εκτός από την περίπτωση που οδηγούσες μεθυσμένος, σε συνέλαβαν μαζί με άλλα μέλη της αδελφότητας που ανήκες στο κολέγιο, επειδή κλέψατε, για πλάκα, ένα χριστουγεννιάτικο στεφάνι. Τι ήταν αυτή η ιστορία; Η τρίτη σύλληψη σου ήταν για απρεπή συμπεριφορά σ' έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Ε, αυτό πραγματικά δεν μπορώ να το καταλάβω. Όλοι φέρονται απρεπώς σ' έναν ποδοσφαιρικό αγώνα! Έχω πάει σε πολλά ματς και μου έχουν χύσει πολλές μπίρες στο κεφάλι, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχω δει κανένα να συλλαμβάνεται. Πρέπει να προσπαθήσεις πολύ για να ξεχωρίσεις μέσα σ' ένα πλήθος μεθυσμένων φιλάθλων. Τζορτζ, έχω μια θεωρία που εξηγεί γιατί και πώς σου συνέβησαν όλ' αυτά. Αντί να χρειαστεί να την κερδίσεις, η προεδρία σού δόθηκε, όπως και οτιδήποτε άλλο στη ζωή σου. Μόνο το χρήμα και το όνομα σου άνοιξαν όλες τις πόρτες. Χωρίς προσπάθεια ή σκληρή δουλειά, εξυπνάδα ή εφευρετικότητα, κληρονόμησες μια ζωή γεμάτη προνόμια.

80

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Έμαθες από μικρός ότι στην Αμερική το μόνο που πρέπει να κάνει κάποιος σαν κι εσένα είναι να δηλώσει παρών. Σε δέχτηκαν σ' ένα εξαιρετικό οικοτροφείο στη Νέα Αγγλία απλώς και μόνο επειδή τ' όνομα σου ήταν Μπους. Δεν χρειάστηκε να ΚΕΡΔΙΖΕΙΣ τη θέση σου. Σου την αγόρασαν. Όταν σε πήραν στο Γέιλ, έμαθες ότι μπορούσες να παρακάμπτεις αξιότερους μαθητές που είχαν εργαστεί σκληρά επί δώδεκα χρόνια για να καταφέρουν να γίνουν δεκτοί στο κολέγιο. Εσύ μπήκες επειδή τ όνομα σου ήταν Μπους. Με τον ίδιο τρόπο μπήκες στο Harvard Business School. Αφού τα έκανες σκατά επί τέσσερα χρόνια στο Γέιλ, πήρες τη θέση που ανήκε δικαιωματικά σε κάποιον άλλον. Αργότερα προσποιήθηκες ότι υπηρετούσες κανονικά τη θητεία σου στην Εθνοφυλακή του Τέξας. Αλλά κάποια μέρα, σύμφωνα με την Boston Globe, απλά έφυγες και δεν ξαναγύρισες στη μονάδα σου — επί ενάμιση χρόνο! Δεν χρειάστηκε να εκπληρώσεις τις στρατιωτικές σου υποχρεώσεις, επειδή τ' όνομα σου ήταν Μπους. Μετά από μερικά «χαμένα χρόνια», που δεν εμφανίζονται στο επίσημο βιογραφικό σου, σου προσφέρθηκαν διάφορες δουλειές από τον μπαμπά σου και άλλα μέλη της οικογένειας σου. Παρά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες σου στον επιχειρηματικό τομέα, εκείνοι ήταν πάντα διατεθειμένοι να σου προσφέρουν μια νέα ευκαιρία. Τελικά, έγινες συνεταίρος σε μια μεγάλη ομάδα μπέιζμπολ -άλλο ένα δώρο- αν και έβαλες μόνο το ένα εκατοστό των χρημάτων για την ομάδα. Και μετά εξαπάτησες τους φορολογούμενους του Άρλινγκτον στο Τέξας, και σου έδωσαν ένα ακόμα δωράκι — ένα νέο γήπεδο εκατομμυρίων για το οποίο εσύ δεν έβαλες σέντσι. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που νομίζεις ότι άξιζες την Προεδρία. Δεν την κέρδισες, ούτε την κατέκτησες — άρα πρέπει να σου ανήκει!

ΑΓΑΠΗΤΕ ΤΖΟΡΤΖ

81

Και τα βρίσκεις όλα καλώς καμωμένα. Γιατί όχι, άλλωστε; Αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα που έχεις γνωρίσει στη ζωή σου. Τη νύχτα των εκλογών, καθώς η πλάστιγγα έγερνε πότε από δω και πότε από εκεί σε ολόκληρη τη χώρα, δήλωσες στον Τύπο ότι ο αδερφός σου σε είχε διαβεβαιώσει ότι η Φλόριντα ήταν δική σου. Κι αν ένας Μπους έλεγε ότι έτσι ήταν, τότε έτσι ήταν. Αλλά δεν ήταν. Κι όταν κατάλαβες ότι η Προεδρία πρέπει να κερδηθεί με την ψήφο του λαού -ναι του λαού!- έγινες έξαλλος. Έστειλες τον «άνθρωπο για τις δύσκολες δουλειές», τον Τζέιμς Μπέικερ («Γάμα τους Εβραίους, δεν μας ψηφίζουν άλλωστε», ήταν η συμβουλή του στον μπαμπάκα σου το '92), να πει ψέματα στον αμερικανικό λαό και να τροφοδοτήσει τους φόβους του έθνους. Και όταν αυτό δεν έπιασε, κατέφυγες στο ομοσπονδιακό δικαστήριο και κατέθεσες αγωγή για να σταματήσει η καταμέτρηση των ψήφων. Αν ήσουν πραγματικά σίγουρος ότι είχες την ψήφο του λαού, δεν θα σε πείραζε να καταμετρηθούν όλα εκείνα τα ψηφοδέλτια. Αυτό που με ξαφνιάζει είναι ότι κατέφυγες στην κακιά ομοσπονδιακή κυβέρνηση για βοήθεια. Το σλόγκαν σου σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ήταν: «Ο αντίπαλος μου εμπιστεύεται την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Εγώ εμπιστεύομαι εσάς, το λαό!» Γρήγορα τη μάθαμε την αλήθεια. Δεν εμπιστεύτηκες καθόλου το λαό. Πήγες κατευθείαν στο ομοσπονδιακό δικαστήριο για να πάρεις το δωράκι σου. (Εμπιστευθείτε τα εκλογικά μηχανήματα, όχι το λαό!) Στην αρχή οι δικαστές της Φλόριντας δεν τσίμπησαν — και για πρώτη ίσως φορά στη ζωή σου κάποιος σου είπε όχι. Αλλά όπως ήδη είδαμε, οι φίλοι του μπαμπάκα στο Ανώτατο Δικαστήριο ανέλαβαν να φροντίσουν για όλα.

82

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Κοντολογίς, υπήρξες μέθυσος, κλέφτης, πιθανόν εγκληματίας, μη καταδικασθείς λιποτάκτης και μαμμόθρεφτο. Ίσως να θεωρείς τους χαρακτηρισμούς αυτούς σκληρούς. Εγώ, όμως, λέω ότι «η αλήθεια είναι σκληρή». Σε ό,τι έχεις ιερό, παραιτήσου αμέσως και τίμησε κάπως το τόσο σημαντικό για σένα οικογενειακό σου όνομα! Κάνε όλους εμάς που ξέρουμε ότι υπάρχουν αξιοπρεπή στοιχεία στην οικογένεια σου να αισθανθούμε περήφανοι ώστε ν' αναφωνήσουμε ότι δεν είναι όλοι οι Μπους ίδιοι. Δικός σου

ΤΡΙΑ

Ουάου ο Ντάου13!

Καθώς κάθομαι σ' ένα αεροδρόμιο του Μίσιγκαν, περιμένοντας την πτήση μου της American Airlines για το Σικάγο, ένας ένστολος κάθεται δίπλα μου και μου πιάνει κουβέντα. Μαθαίνω ότι είναι πιλότος της American Airlines — ή για ν' ακριβολογούμε της American Eagle, της θυγατρικής εταιρείας μικρών αποστάσεων της American Airlines, η οποία, όπως όλες οι παρόμοιες εταιρείες, προσθέτει και τζετ στο στόλο της για πτήσεις κάτω των δύο ωρών. Υποθέτω ότι έτσι η μητρική εταιρεία γλιτώνει πολλά χρήματα. Ο πιλότος που με πλησίασε δεν θα οδηγήσει το αεροπλάνο με το οποίο θα πετάξω. Ελπίζει να βρει μια άδεια θέση στην πτήση προς την άλλη πλευρά της λίμνης Μίσιγκαν. «Πληρώνετε όταν ταξιδεύετε για προσωπικούς λόγους;» ρώτησα. «Όχι», απάντησε. «Είναι η μοναδική παροχή που έχουμε». Τότε μου αποκάλυψε ότι ο αρχικός μισθός για έναν πιλότο της American Eagle είναι 16.800 δολάρια το χρόνο. «Τι;» ρώτησα, σίγουρος ότι είχα παρακούσει. «Δεκαέξι χιλιάρικα το χρόνο;»

84

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

«Ακριβώς», απάντησε ο κυβερνήτης. «Και είναι και πολλά. Στη θυγατρική μικρών αποστάσεων της Delta, ο αρχικός μισθός είναι 15.000 δολάρια· στην Continental Express είναι γύρω στα 13.000 δολάρια». «Δεκατρείς χιλιάδες; Για τον κυβερνήτη ενός επιβατικού αεροσκάφους; Πλάκα μου κάνεις;» «Όχι, δεν σου κάνω καμιά πλάκα. Και υπάρχουν και χειρότερα. Τον πρώτο χρόνο που δουλεύεις πιλότος, πρέπει να πληρώσεις για την εκπαίδευση και τις στολές σου. Αφού αφαιρεθούν τα έξοδα αυτά, σου απομένουν περίπου 9.000 δολάρια». Έκανε μια μικρή παύση για να μου δώσει το χρόνο να χωνέψω τα λόγια του. Και μετά πρόσθεσε: «Ακαθάριστα». «Δεν μπορώ να πιστέψω αυτό που ακούω». Ο τόνος της φωνής μου είχε τώρα δυναμώσει σε σημείο που οι γύρω μας είχαν αρχίσει ν' ακούνε τι λέγαμε. «Να το πιστέψεις», με διαβεβαίωσε. «Ένας από τους πιλότους μας πήγε τον προηγούμενο μήνα στο γραφείο κοινωνικής πρόνοιας και έκανε αίτηση για κουπόνια φαγητού. Δεν σου κάνω πλάκα. Με τέσσερα παιδιά και με το μισθό που παίρνει είχε όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις για βοήθεια. Το έμαθαν στα κεντρικά της American κι έβγαλαν μια ανακοίνωση που έλεγε ότι απαγορεύεται σε πιλότους να υποβάλουν αίτηση για κουπόνια φαγητού ή άλλου είδους βοήθεια - ακόμα και αν πληρούσαν τις προϋποθέσεις! Όποιος έκανε αίτηση θ' απολυόταν. »Έτσι ο φίλος μου περνάει τώρα από τα ειδικά κέντρα διανομής φαγητού πριν πάει σπίτι του. Εκεί δεν σου ζητάνε τίποτα που θα μπορούσε να φτάσει στ' αυτιά της American Airlines». Νόμιζα ότι τα είχα ακούσει πια όλα. Αλλά αυτή η ιστορία ήταν κάτι παραπάνω από τρομακτική. Δεν ήθελα να μπω στο αεροπλάνο. Βλέπετε, υπάρχει κάτι σ' εμάς τους ανθρώπους και στα βασικά ζωώδη ένστικτα επιβίωσης που διαθέτουμε - και ένα απ' αυτά τα ένστικτα, που μάλλον ανάγεται στην εποχή του ανθρώπου των σπηλαίων, λέει: Ποτέ μην μπεις σε αεροπλάνο

OYAOΥ Ο ΝΤΑΟΥ

85

που οδηγεί κάποιος ο οποίος βγάζει λιγότερα από τα παιδιά που δουλεύουν στην πιτσερία της γειτονιάς σου. Τελικά μπήκα στο αεροπλάνο, αλλά μόνο αφού έπεισα τον εαυτό μου ότι ο τύπος πρέπει να μου έκανε πλάκα. Πώς αλλιώς θα μπορούσα να διακινδυνεύσω έτσι τη ζωή μου; Την επόμενη βδομάδα όμως έκανα μερικά τηλεφωνήματα και μια μικρή έρευνα. Έντρομος διαπίστωσα ότι τα ποσά του πιλότου ήταν σωστά. Ενώ οι κυβερνήτες που εργάζονται για κάποια χρόνια σ' αυτές τις θυγατρικές βγάζουν καλά λεφτά (40.000 δολάρια το χρόνο!), οι πρωτοετείς ζουν σε πολλές περιπτώσεις κάτω από το όριο της φτώχιας. Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ θέλω οι άνθρωποι που με παίρνουν μαζί τους για να αψηφήσουμε την ισχυρότερη δύναμη της φύσης —τη βαρύτητα- να είναι ευτυχισμένοι, ικανοποιημένοι, καλοπληρωμένοι. Ακόμα και στα μεγάλα αεροσκάφη των σημαντικότερων αεροπορικών εταιρειών, οι αεροσυνοδοί -μια ακόμα ομάδα εργαζομένων, η εκπαίδευση των οποίων μπορεί μια μέρα ν' αποδειχτεί καθοριστική για τη σωτηρία της ζωής σας— ξεκινούν μ' ένα μισθό κάπου ανάμεσα στα δεκαπέντε και δεκαεφτά χιλιάδες δολάρια το χρόνο. Όταν βρίσκομαι στα 30.000 πόδια δεν θέλω οι πιλότοι ή οι αεροσυνοδοί να σκέφτονται πώς θα επανασυνδέσουν το ηλεκτρικό ή τη θέρμανση όταν γυρίσουν το βράδυ στο σπίτι ή ποιο μαγαζί θα πρέπει να ληστέψουν για να πληρώσουν το νοίκι τους. Και ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα για όσους χρησιμοποιούν αεροπλάνα; Να είστε ευγενικοί με τους ανθρώπους που συναντάτε στα γραφεία της πρόνοιας - ίσως να είναι αυτοί που θα οδηγήσουν το αεροπλάνο για να πάτε στο Μπάφαλο. Το πρώτο εξάμηνο του 2001, οι πιλότοι της Delta Connection είχαν κατέβει σε απεργία. Τα άπληστα καθάρματα του εργατικού σωματείου απαιτούσαν είκοσι χιλιάδες δολάρια αρχικό ετήσιο μισθό για τους πιλότους τους. Αλλά η Delta αρνήθηκε, και η στάση εργασίας συνεχίστηκε επί μήνες. Θα νομίζατε ότι λαμβάνοντας

86

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

υπόψη την αναπτυσσόμενη οικονομία —ειδικά για τους εύπορους που χρησιμοποιούν συχνά αεροπλάνα- δεν θα υπήρχε ιδιαίτερο πρόβλημα να δοθεί στους πιλότους ένας μισθός που θα τους επιτρέψει να συντηρούνται με κάτι παραπάνω από σκυλοτροφές. (Όταν ανέβαινα σε αεροπλάνο, συνήθιζα να κάνω το «τεστ μύτης» για να διαπιστώνω αν οι πιλότοι είχαν πιει · τώρα θα ψάχνω για πεταμένες κονσέρβες Friskies καθώς θα περνώ από το πιλοτήριο.) Μετά από πολλά παρακάλια για μερικά ψίχουλα, οι πιλότοι της Delta Connection πήραν τελικά τα είκοσι χιλιάδες δολάρια το χρόνο. Οι πιλότοι —και η συντριπτική πλειοψηφία του λαού— ακούνε το επιχείρημα ότι η οικονομία δεν πηγαίνει πολύ καλά, ότι υπάρχει μεγάλη κρίση, ότι δεν υπάρχουν πια κέρδη, ότι το χρηματιστήριο έχει πάρει την κάτω βόλτα κι ότι όσο κι αν κατεβάζει τα επιτόκια ο κύριος Γκρίνσπαν, τίποτα δεν φαίνεται να βοηθάει την κατάσταση. Σίγουρα διαθέτουν στοιχεία για να στηρίξουν τους ισχυρισμούς τους. Κατά μέσο όρο 403.000 Αμερικανοί κάνουν αίτηση για επίδομα ανεργίας κάθε βδομάδα. Εκατοντάδες εταιρείες ανακοινώνουν μαζικές απολύσεις. Χιλιάδες νεοεισερχόμενοι στο χώρο της νέας τεχνολογίας και του διαδικτύου έχουν χρεοκοπήσει. Οι πωλήσεις των αυτοκινήτων μειώνονται. Οι μικρέμποροι πέρασαν φρικτά Χριστούγεννα. Από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Καλιφόρνια όλοι σφίγγουν τα ζωνάρια τους. Και εμείς το έχουμε φάει το παραμύθι. Δεν υπάρχει ύφεση, φίλοι μου. Ούτε κρίση. Ούτε δύσκολοι καιροί. Οι πλούσιοι κολυμπούν στα λάφυρα που έχουν συσσωρεύσει τις δύο τελευταίες δεκαετίες και τώρα θέλουν να βεβαιωθούν ότι δεν θα 'ρθετε να γυρέψετε το κομμάτι σας από την πίτα. Οι πλούσιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να σας πείσουν ότι καλά θα κάνετε να μη ζητάτε το μερίδιο σας, γιατί - να, ξαφνικά, δεν υπάρχουν αρκετά για μοίρασμα! Κάθε βράδυ τα μέσα ενημέρωσης τα οποία τους ανήκουν αραδιάζουν τη μια θλιβερή

ΟΥΑΟΥ Ο ΝΤΑΟΥ

87

ιστορία μετά την άλλη, για την τελευταία εταιρεία του διαδικτύου που χρεοκόπησε, ή για το αμοιβαίο κεφάλαιο που τα έχασε όλα, ή για τον επενδυτή του NASDAQ που έμεινε ρέστος. Σήμερα ο Dow Jones έπεσε πάνω από τριακόσιες μονάδες. Η Lucent Technologies ανακοίνωσε άλλες δεκαπέντε χιλιάδες απολύσεις. Η συγχώνευση της United με την U.S. Airways ακυρώθηκε, η General Motors κλείνει την Oldsmobile, και υπάρχουν και φήμες ότι ακόμα και η σύνταξη σου δεν είναι ασφαλής. Αρκούντως τρομακτικά πράγματα, ε; Ω, είναι όλα αλήθεια. Δεν θα σου έλεγαν ψέματα. Τουλάχιστον όχι γι' αυτές τις μικρολεπτομέρειες που χρησιμοποιούν για να χειραγωγούν τους φόβους σου. Τι γίνεται όμως με το μεγαλύτερο ψέμα; Αυτό για το πόσο χάλια είναι σήμερα η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου; Εννοώ ότι σ' ένα επίπεδο μοιάζει να είναι αλήθεια. Αν ανήκεις στη μέση ή την κατώτερη τάξη, έχεις κάθε δικαίωμα να φοβάσαι. Γιατί; Επειδή όλοι αυτοί στην κορυφή φοβούνται ακόμα περισσότερο. Τρέμουν στην ιδέα ότι θα θελήσεις να συμμετάσχεις κι εσύ στο γλέντι τους. Φοβούνται ότι θα πεις: «Εντάξει, εξασφαλίσατε τα σκάφη σας και τα σπίτια σας στη νότια Γαλλία - τι θα γίνει τώρα μ' εμένα; Να πάρω κι εγώ κάτι για ν' αλλάξω την πόρτα του γκαράζ μου;» Το μόνο μεγαλύτερο από τους φόβους τους είναι η έκπληξη τους ότι κανένας σας δεν έχει αξιώσει μια αύξηση, ή περισσότερες μέρες διακοπών, ή μια πληρωμένη απ' αυτούς επίσκεψη στον οδοντογιατρό ή οποιοδήποτε μερίδιο από τον υπερβολικό πλούτο που έχει παραχθεί τα τελευταία δέκα χρόνια. Είναι δυνατόν ν' αρκείσαι ν' αφιερώνεις τέσσερις βραδιές τη βδομάδα για ν' αναρωτιέσαι ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος, αλλά μην απαντάς ποτέ «ΕΓΩ»; Τα αφεντικά των επιχειρήσεων περιμένουν ότι κάποια στιγμή θ' αντιδράσετε. Ναι, αυτοί που ελέγχουν τα πράγματα ξέρουν ότι είναι αναπόφευκτο· κάποια μέρα θα θελήσετε το μερίδιο σας. Κι επειδή αυτό δεν πρέπει ποτέ να συμβεί, έχουν βγει τα μεγάλα μαχαίρια

88

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

- κι αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν ένα προληπτικό χτύπημα για να μη διανοηθείτε καν να ξαναρίξετε το βλέμμα σας στις στοίβες με τα λεφτά τους. Γι' αυτό, λοιπόν, σας απολύουν ή διατείνονται ότι δεν πηγαίνουν καλά. Γι' αυτό αφαίρεσαν τη δωρεάν καφετιέρα από το γραφείο — όχι επειδή δεν αντέχουν να πληρώσουν τον τζάμπα καφέ, αλλά γιατί πρέπει να σας κάνουν πλύση εγκεφάλου. Σας θέλουν σε μια συνεχή κατάσταση άγχους, υποψίας και φόβου. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ! Ξεχάστε το γαλλικό σας — κοιτάξτε να σωθείτε! Τα αφεντικά θα πρέπει να ξεκαρδίζονται στα γέλια με όλα αυτά. Και τώρα θα με ρωτήσετε, πώς τα ξέρω όλ' αυτά; Είναι απλό, κυκλοφορώ ανάμεσα τους. Ζω στο νησί του Μανχάταν, μια λωρίδα γης πλάτους τριών μιλίων που είναι η πολυτελής κατοικία και επιχειρηματική σουίτα της αμερικανικής άρχουσας τάξης. Πολλά από τα βάσανα που υπομένετε ως Αμερικανοί προέρχονται απ' αυτό το κομμάτι της πανάκριβης γης που φωλιάζει ανάμεσα σε δύο μολυσμένα ποτάμια. Αυτοί που κανονίζουν τις ζωές σας ζουν στη γειτονιά μου. Περπατώ κάθε μέρα μαζί τους στους ίδιους δρόμους. Βλέπω τα παιδιά τους να τα μεγαλώνουν μετανάστριες από την Αϊτή, και τους παρακολουθώ να προσπερνούν τον Αόρατο Άνθρωπο που καθαρίζει τα μαρμάρινα πατώματα, χωρίς να του πουν μια λέξη, πάντα βιαστικοί να πάνε εκεί όπου έχουν να πάνε - πιθανότατα για να μειώσουν τα ασφαλιστικά σας προνόμια ή να καταργήσουν τη θέση εργασίας σας. Είναι υγιείς, καλοχτενισμένοι και διψασμένοι για αίμα — και το επόμενο θύμα τους μπορεί να είσαι εσύ! Τους ακούω να συζητάνε για το πόσο καλά τα έχουν καταφέρει - το νέο σπίτι στο Μπέρκσαϊρ, το ταξίδι που μόλις έκαναν στα Νησιά του Πάσχα. Δεν θα μπορούσαν να είναι ευτυχέστεροι. Όταν μετακόμισα στην πολυκατοικία όπου μένω, βρήκα να την κατοικούν καλλιτέχνες, θεατρικοί συγγραφείς και το μισό

ΟΥΑΟΥ Ο ΝΤΑΟΥ

89

καστ του Saturday Night Live. Υπήρχαν παίχτες χόκεϊ των Ρέιντζερς, ένας παλαίμαχος ποδοσφαιριστής, ένας οπερατέρ, μερικοί καθηγητές πανεπιστημίου και ορισμένοι ηλικιωμένοι. Τώρα πια έχουμε απομείνει μόνο εγώ, ένας παίχτης των Ρέιντζερς και ο τρελός φίλος μου ο Μπάρι, ο κινηματογραφιστής· όλοι οι άλλοι, απ' ό,τι φαίνεται, είτε είναι αρκετά πλούσιοι ώστε να μη χρειάζεται να εργάζονται, είτε αποκομίζουν τεράστια κέρδη από τα διάφορα σπίτια που έχουν σε φτωχογειτονιές, είτε ζουν από κάποιο επενδυτικό κεφάλαιο, είτε εργάζονται στη Γουόλ Στριτ, είτε είναι από άλλη χώρα (και ζουν εδώ στη Νέα Υόρκη για να επιβλέπουν τις οικογενειακές επενδύσεις στο εξωτερικό). Οι πεντακόσιες μεγαλύτερες επιχειρήσεις του Fortune είναι το ψωμί και το βούτυρο τους. Και βρίσκομαι εδώ για να σας πω ότι είναι ματσωμένοι και δεν κάνουν την παραμικρή περικοπή σε βάρος τους. Και αν δεν με πιστεύετε, τότε επιτρέψτε μου να σας παραθέσω ορισμένα ουδέτερα, αντικειμενικά στατιστικά στοιχεία για να διαπιστώσετε πόσο καλά την περνάνε όσοι βρίσκονται στην κορυφή. * Από το 1979 μέχρι σήμερα, το πλουσιότερο 1% της χώρας έχουν δει τις αποδοχές τους ν' αυξάνονται κατά 157%· εσείς που ανήκετε στο εισοδηματικά κατώτερο 20% ουσιαστικά βγάζετε εκατό δολάρια λιγότερα το χρόνο (αποπληθωρισμένα) απ' όσα βγάζατε στην αυγή της εποχής Ρέιγκαν. * Οι διακόσιες πλουσιότερες εταιρείες του κόσμου έχουν δει τα κέρδη τους να αυξάνονται κατά 362,4% από το 1983. Οι συνολικές πωλήσεις τους είναι τώρα μεγαλύτερες από το συνολικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν όλων των κρατών του κόσμου - εξαιρουμένων δέκα. * Μετά τις πρόσφατες συγχωνεύσεις των τεσσάρων μεγαλύ-

90

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τερων αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών, τα κέρδη τους έχουν εκτοξευθεί κατά 146% — στη διάρκεια μιας, όπως μας είπαν, «ενεργειακής κρίσης». * Για τον τελευταίο χρόνο για τον οποίο υπάρχουν στοιχεία, σαράντα τέσσερις από τις κορυφαίες ογδόντα δύο αμερικανικές εταιρείες δεν πλήρωσαν το καθιερωμένο ποσοστό του 35% του φόρου που πρέπει να πληρώνουν οι επιχειρήσεις. Στην πραγματικότητα, το 17% των εταιρειών δεν πλήρωσαν ΚΑΘΟΛΟΥ φόρους - και επτά απ' αυτές, συμπεριλαμβανομένης και της General Motors, έπαιξαν με τον φορολογικό κώδικα, μαγειρεύοντας τα έξοδα και τις φορολογικές πιστώσεις, μέχρι που η κυβέρνηση κατέληξε να τους οφείλει εκατομμύρια δολάρια! * Αλλες 1.279 επιχειρήσεις, με περιουσιακά στοιχεία πάνω από διακόσια πενήντα εκατομμύρια δολάρια, δεν πλήρωσαν καθόλου φόρους και δήλωσαν μηδέν εισόδημα για το 1995 (τον πιο πρόσφατο χρόνο για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία). Μας εξαπατούν με τόσους πολλούς τρόπους που αν τους κατέγραφα όλους, ίσως να με κατηγορούσαν για υποκίνηση σε στάση. Αλλά ποιος ασχολείται; Η Mercedes Benz, η οποία έχει αρνηθεί επανειλημμένα να συμμορφωθεί με τους αμερικανικούς κανονισμούς κατανάλωσης και ρύπων, τιμωρήθηκε με πρόστιμο γι' αυτή την παραβίαση του νόμου, αλλά συνέλαβε ένα μεγαλοφυές σχέδιο. Για τα έτη 1988 και 1989 η εταιρεία αφαίρεσε από τους φόρους της τα εξήντα πέντε εκατομμύρια δολάρια που είχε πληρώσει σε πρόστιμα ως «κανονικές δαπάνες λόγω... εμπορικών ή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων». Αυτό σημαίνει ότι εγώ κι εσείς πληρώσαμε εξήντα πέντε εκατομμύρια δολάρια για να μπορούν ένα μάτσο πλούσιοι να κυκλοφορούν με μεγάλα, πολυτελή αυτοκίνητα και να καταστρέφουν τα πνευμόνια

ΟΥΑΟΥ Ο ΝΤΑΟΥ

91

μας. Ευτυχώς η Εφορία κατάλαβε την απάτη και απέρριψε τον ισχυρισμό τους. Η πετρελαϊκή εταιρεία Halliburton ίδρυσε μια θυγατρική στα νησιά Κέιμαν στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει πετρέλαιο στα νησιά Κέιμαν. Ούτε υπάρχουν διυλιστήρια ή κέντρα διανομής. Τι έκανε, λοιπόν, εκεί η θυγατρική της Halliburton; Η κυβέρνηση ήταν, για προφανείς λόγους, καχύποπτη. Από το 1996 ως το 1998 δεκατέσσερις διαφορετικές φορολογικές αγωγές κατατέθηκαν κατά της Halliburton και των θυγατρικών της. Σε μια περίπτωση η κυβέρνηση υποστήριξε ότι η Halliburton χρησιμοποίησε τις θυγατρικές αυτές για ν' αποφύγει να πληρώσει φόρους τριάντα οκτώ εκατομμυρίων δολαρίων. Και δεν είναι οι μόνες επιχειρήσεις που θέλησαν να εξαπατήσουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Έξι μεγάλες αμερικανικές ασφαλιστικές έχουν τώρα την έδρα τους στις Βερμούδες, περιλαμβανομένων και των ασφαλιστικών γιγάντων Chubb, Hartford, Kemper, Liberty Mutual και άλλες. Η Accenture, πρώην Andersen Consulting, πρόσφατα «μετακόμισε» στις Βερμούδες για να μην πληρώνει φόρους. Πρόκειται, απλά, για μια μετακίνηση στα χαρτιά — εξακολουθούν να διατηρούν τα γραφεία τους σε όλη τη χώρα και όλοι πηγαίνουν το πρωί στη δουλειά τους και κάνουν ό,τι έκαναν πάντα για την Andersen. Μόνο η «έδρα» της μετακινήθηκε. Δεν θα σ' άρεσε κι εσένα να ξυπνήσεις αύριο το πρωί και να δηλώσεις ότι «μετακόμισες» στα Φίτζι, παρόλο που εξακολουθείς να βλέπεις την Τοπέκα έξω από το παράθυρο σου; Σύμφωνα με εκτιμήσεις του περιοδικού Forbes οι φορολογικοί παράδεισοι κοστίζουν στον μέσο Αμερικανό πάνω από δέκα δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο (και πρέπει εμείς να καλύψουμε τη διαφορά, είτε πληρώνοντας παραπάνω φόρους, είτε απολαμβάνοντας λιγότερες δημόσιες υπηρεσίες). Την επόμενη φορά που δεν θα έχετε αρκετά χρήματα να επισκευάσετε το

92

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

φούρνο ή ν' αντικαταστήσετε τον υπολογιστή, σκεφτείτε όλους αυτούς τους βολεμένους που σας έχουν βάλει να επαναλαμβάνετε ότι «η οικονομία δεν τα πηγαίνει και τόσο καλά τελευταία». Αντί όμως να μαζεύει τα χρήματα αυτά που κλέβονται από εμάς, πώς περνάει τελευταία τον καιρό της η Εφορία; Αποφάσισε να κυνηγήσει εσένα. Ακριβώς. Ύψωσε τη λευκή σημαία' εγκαταλείπουν τις προσπάθειες τους ν' αναγκάσουν τους πλούοιους να πληρώσουν τους φόρους τους. Η νέα πολιτική τους είναι να εστιάσουν τις προσπάθειες τους σ' εκείνους που βγάζουν τα λιγότερα. Σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας του Κονγκρέσου (General Accounting Office), οι φορολογικοί έλεγχοι σε όσους βγάζουν λιγότερα από είκοσι πέντε χιλιάδες δολάρια το χρόνο έχουν διπλασιαστεί, ενώ σ' αυτούς που βγάζουν παραπάνω από εκατό χιλιάδες δολάρια έχουν μειωθεί κατά 25%. Τι σημαίνει αυτό για τα δημόσια έσοδα; Είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά 26% του συνόλου των φόρων που πληρώνουν οι επιχειρήσεις, ενώ οι φόροι που πληρώνεις εσύ, ο μέσος Αμερικανός, αυξήθηκαν κατά 13% τουλάχιστον. Στη δεκαετία του '50, τα φορολογικά έσοδα από τις επιχειρήσεις αποτελούσαν το 27% των συνολικών εσόδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης· σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει κάτω από το 10%. Και ποιος πλήρωσε τη διαφορά; Εσύ και η δεύτερη δουλειά σου. Ένας από τους λόγους που ακούτε τόσα πολλά αυτό τον καιρό για το πόσο άσχημα πηγαίνει η οικονομία είναι ότι αυτοί που την έχουν άσχημα είναι τα αδέλφια και οι φίλοι όσων σας μεταδίδουν τις δυσάρεστες ειδήσεις. Σε αντίθεση με τον τεράστιο αριθμό απολύσεων του '80, τις οποίες αγνόησαν εντελώς όσοι τελείωσαν τα καλά πανεπιστήμια και έβγαζαν τα πολλά λεφτά, η μεγάλη σφαγή σήμερα αφορά κυρίως τα στελέχη επιχειρήσεων και τους επαγγελματίες. Αν απολυθούν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες από δαύτους, θα το μάθετε αμέσως. Για ποιο λόγο; Ε, να, γιατί είναι... είναι... είναι ΦΟΒΕΡΑ ΑΔΙΚΟ! Θέλω να πω,

ΟΥΑΟΥ Ο ΝΤΑΟΥ

93

αυτοί οι τύποι της υψηλής τεχνολογίας τα έκαναν όλα όπως έπρεπε! Έπαιξαν σύμφωνα με τους κανόνες, πρόσφεραν στην εταιρεία την καρδιά, την ψυχή και τον πρώτο γάμο τους. Έδωσαν το παρόν σε όλες τις μάχες, δεν έχασαν ούτε μία βραδινή σύσκεψη, συμμετείχαν σε όλα τα φιλανθρωπικά γκαλά του προέδρου και των φίλων του. Και ξαφνικά μια μέρα: «Μπομπ, αυτός είναι ένας σύμβουλος προσωπικού που προσλάβαμε για να σε βοηθήσει στην αλλαγή που σε περιμένει, την οποία θα θέλαμε να σου κάνουμε όσο το δυνατόν ευκολότερη. Σε παρακαλώ, παράδωσε τα κλειδιά σου και ο κύριος με το σήμα και το όπλο θα σε συνοδεύσει στο κουβούκλιο σου για να μαζέψεις τα προσωπικά σου αντικείμενα και να εγκαταλείψεις το κτήριο στα επόμενα δώδεκα λεπτά». Δεν υπάρχει κρίση. Κερδίζουν οι επιχειρήσεις λιγότερα από πέρυσι; Σίγουρα. Πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Στη δεκαετία του '90 τα κέρδη των εταιρειών ήταν εξωπραγματικά μεγάλα, μια ευκαιρία μοναδική στα χρονικά που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα. Συγκρίνετε τα κέρδη οποιασδήποτε χρονιάς μ' αυτά και θα είναι σαν να συγκρίνετε μήλα και πεσμένα φύλλα. Είδα έναν τίτλο εφημερίδας τις προάλλες που έλεγε ότι τα κέρδη της General Motors μειώθηκαν κατά 73% οε σχέση με πέρυσι. Ακούγεται άσχημα — αλλά η προηγούμενη χρονιά ήταν ένα όργιο κερδών. Ακόμα και με την πτώση του 73%, η GM τσέπωσε οκτακόσια εκατομμύρια δολάρια κέρδη στο πρώτο εξάμηνο του 2001. Χρεοκοπούν οι επιχειρήσεις του διαδικτύου; Φυσικά και χρεοκοπούν! Σπουδαία τα λάχανα, όμως! Αυτό συμβαίνει με κάθε νέα, πρωτοποριακή εφεύρεση - αναρίθμητοι επιχειρηματίες μπαίνουν στο παιχνίδι για να κάνουν την τύχη τους, και στο τέλος παραμένουν μόνο λίγοι μέτριοι αλλά αδίστακτοι. Είναι αυτό που ονομάζεται Κ-Α-Π-Ι-Τ-Α-Λ-Ι-Σ-Μ-Ο-Σ. Το 1919, είκοσι χρόνια μετά την ανακάλυψη του αυτοκινήτου, υπήρχαν εκατόν οχτώ κατασκευαστές αυτοκινήτων στις Ηνωμένες Πολι-

94

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

τείες. Δέκα χρόνια αργότερα, ο αριθμός αυτός είχε περιοριστεί στις σαράντα τέσσερις μεγάλες αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Στο τέλος της δεκαετίας του '50 ο αριθμός είχε πέσει στις οχτώ, και σήμερα διαθέτουμε συνολικά 2,5. Έτσι λειτουργεί το σύστημα μας. Αν δεν σας αρέσει, μπορείτε να μετακομίσετε στον... στην... διάβολε, πού μετακομίζει κανείς στις μέρες μας; Α, ναι, φυσικά - στις Βερμούδες!

ΤΈΣΣΕΡΑ

Σκοτώστε τον ασπρουλιάρη!

Δεν ξέρω τι συμβαίνει, αλλά κάθε φορά που βλέπω κάποιο λευκό να με πλησιάζει, αγχώνομαι. Η καρδιά μου αρχίζει να χτυπά δυνατά, κι αμέσως αρχίζω ν' αναζητώ μια οδό διαφυγής και τρόπους να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Τι γυρεύω σ' αυτό το σημείο της πόλης μετά τη δύση του ηλίου; Μα δεν είχε πάρει το μάτι μου τις ύποπτες συμμορίες λευκών που καραδοκούσαν σε όλες τις γωνίες, πίνοντας Starbucks και φορώντας τα χρώματα της συμμορίας τους1 τιρκουάζ της Gap ή μοβ του J. Crew; Τι ηλίθιος που είμαι! Τώρα ο λευκός πλησιάζει πιο κοντά, όλο και πιο κοντά -και τότε- ουφ! Με προσπερνάει χωρίς να με πειράξει, κι αναστενάζω από ανακούφιση. Οι λευκοί με τρομάζουν. Ίσως να είναι δύσκολο να το καταλάβετε -λαμβάνοντας υπόψη ότι κι εγώ είμαι λευκός- αλλά, βλέπετε, το χρώμα μου μού δίνει μια ιδιαίτερη αίσθηση. Για παράδειγμα, διαπιστώνω ότι είμαι πολλές φορές τρομακτικός κι επομένως ξέρω τι λέω. Πιστέψτε αυτό που σας λέω: αν βρεθείτε ξαφνικά περιστοιχισμένοι από λευκούς, καλύτερα να προσέχετε. Όλα μπορούν να συμβούν. Ως λευκοί, έχουμε παρασυρθεί και νομίζουμε ότι είναι

96

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ασφαλές να βρισκόμαστε μαζί με άλλους λευκούς. Μας έχουν διδάξει από τη γέννηση μας ότι πρέπει να φοβόμαστε τους ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα. Αυτοί είναι που θα σου κόψουν το λαιμό! Ωστόσο, καθώς ξανασκέφτομαι τη ζωή μου, βλέπω να προβάλλει ένα περίεργο αλλά αδιαμφισβήτητο μοντέλο. Όποιος μ' έχει βλάψει στη διάρκεια της ζωής μου - το αφεντικό που μ' απέλυσε, ο δάσκαλος που μ' έκοψε, ο λυκειάρχης που με τιμώρησε, το παιδί που με χτύπησε με μία πέτρα στο μάτι, το άλλο παιδί που με πυροβόλησε με το όπλο του, ο διευθυντής που δεν ανανέωσε το συμβόλαιο για την εκπομπή μου, TV Nation, o τύπος που με παρακολουθούσε επί τρία χρόνια, ο λογιστής που εξαιτίας του πλήρωσα διπλάσιους φόρους, ο μεθυσμένος που έπεσε πάνω μου με το αυτοκίνητο του, ο διαρρήκτης που μου έκλεψε το στέρεο, ο εργολάβος που με υπερχρέωσε, η κοπέλα μου που με παράτησε, η επόμενη κοπέλα μου που με παράτησε ακόμα πιο γρήγορα, ο πιλότος του αεροπλάνου στο οποίο βρισκόμουν και τρακάρησε μ' ένα φορτηγό στον αεροδιάδρομο (μάλλον θα είχε να φάει μέρες), ο άλλος πιλότος που αποφάσισε να πετάξει μέσα από έναν κυκλώνα, ο τύπος στο γραφείο που αφαίρεσε επιταγές από το μπλοκ των επιταγών μου και μου έκλεψε συνολικά δεκάξι χιλιάδες δολάρια — όλοι αυτοί ήταν λευκοί. Σύμπτωση; Δεν νομίζω! Ποτέ δεν μου έχει επιτεθεί μαύρος, ποτέ δεν μου έκανε έξωση μαύρος, ποτέ δεν μου έκλεψε την προκαταβολή μαύρος σπιτονοικοκύρης, ποτέ δεν είχα μαύρο σπιτονοικοκύρη, ποτέ δεν συναντήθηκα στο Χόλιγουντ με μαύρο στέλεχος, ποτέ δεν είδα μαύρο ατζέντη στο κινηματογραφικό/τηλεοπτικό πρακτορείο που με εκπροσωπεί, ποτέ δεν αρνήθηκε μαύρος στο παιδί μου να μπει στο πανεπιστήμιο της επιλογής του, ποτέ δεν ξέρασε πάνω μου μαύρος έφηβος σε συναυλία των Motley Criie, ποτέ δεν με σταμάτησε μαύρος μπάτσος, ποτέ δεν μου πούλησε σαράβαλο μαύρος πωλητής αυτοκινήτων, ποτέ δεν είδα μαύρο

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Ι Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

97

πωλητή αυτοκινήτων, ποτέ δεν μου αρνήθηκε μαύρος ένα τραπεζικό δάνειο, ποτέ δεν προσπάθησε μαύρος να θάψει την ταινία μου, και ποτέ δεν άκουσα μαύρο να λέει: «Σκοπεύουμε να καταργήσουμε δέκα χιλιάδες θέσεις εργασίας εδώ - καλημέρα σας!» Δεν νομίζω ότι είμαι ο μόνος λευκός που μπορεί να προβάλει αυτούς τους ισχυρισμούς. Κάθε άσχημη κουβέντα, κάθε απάνθρωπη πράξη, κάθε ταλαιπωρία και πόνος που έχω υποστεί στη ζωή μου είναι συνδεδεμένα μ' ένα λευκό πρόσωπο. Γιατί, λοιπόν, θα 'πρεπε να φοβάμαι τους μαύρους; Κοιτάζω γύρω μου τον κόσμο στον οποίο ζω - και δεν μ' αρέσει να λέω ιστορίες για μικρά παιδιά, αλλά δεν είναι οι Αφροαμερικανοί που έφεραν τον πλανήτη σ' αυτή την οικτρή, τρομακτική κατάσταση. Πρόσφατα ένας τίτλος στο επιστημονικό ένθετο των New York Times έθετε το ερώτημα «Ποιος κατασκεύασε την υδρογονοβόμβα;» Το άρθρο αναφερόταν σε μια διαμάχη που είχε ανακύψει μεταξύ εκείνων που διεκδικούν τον έπαινο για την κατασκευή της πρώτης βόμβας. Ειλικρινά δεν μ' ενδιαφέρει καθόλου — γιατί ήδη γνωρίζω τη μόνη σωστή απάντηση: «ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΛΕΥΚΟΣ!» Κανένας μαύρος δεν κατασκεύασε ή χρησιμοποίησε ποτέ βόμβα με σκοπό να αφανίσει χιλιάδες αθώους, είτε στην Οκλαχόμα, είτε στο Κολουμπάιν14, είτε στη Χιροσίμα. Όχι, φίλοι μου, ο λευκός είναι πάντα ο υπεύθυνος. Ας ρίξουμε μια ματιά στον σχετικό πίνακα: * Ποιος προκάλεσε τη μαύρη πανούκλα; Ένας λευκός. * Ποιος ανακάλυψε τα PBC, PVC, ΡΒΒ και τα τόσα άλλα χημικά που μας σκοτώνουν; Λευκοί. * Ποιοι ξεκίνησαν τους πολέμους στους οποίους έχει μετάσχει η Αμερική; Λευκοί.

98

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

* Ποιοι είναι υπεύθυνοι για τα προγράμματα του FOX; Λευκοί. * Ποιος ανακάλυψε το ψηφοδέλτιο-πεταλουδα; Ένας λευκός. * Ποιος είχε την ιδέα να ρυπάνει τον κόσμο με τη μηχανή εσωτερικής καύσης; Ένας ασπρουλιάρης, να ποιος. * Το Ολοκαύτωμα; Αυτός δυσφήμισε φοβερά τους λευκούς (γι' αυτό προτιμάμε να τον αποκαλούμε ναζί και τους συνεργάτες του Γερμανούς). * Τη γενοκτονία των Ιθαγενών Αμερικανών; Λευκός. * Τη δουλεία; Ασπρουλιάρης! * Μέχρι στιγμής, στη διάρκεια του 2001, αμερικανικές εταιρείες έχουν απολύσει πάνω από 700.000 ανθρώπους. Ποιος διέταξε τις απολύσεις; Λευκοί διευθύνοντες σύμβουλοι. * Ποιος μου κόβει συνέχεια τη σύνδεση στο Ίντερνετ; Κάποιος μαλάκας λευκός κι αν τον βρω, θα γίνει ένας νεκρός λευκός. Κατονομάστε το πρόβλημα, την ασθένεια, τα ανθρώπινα βάσανα, ή την απελπισία και τη δυστυχία εκατομμυρίων και στοιχηματίζω δέκα δολάρια ότι θα σας κατονομάσω την επόμενη κιόλας στιγμή ένα λευκό ένοχο. Κι όμως, τι βλέπω κάθε βράδυ στις ειδήσεις; Μαύρους που υποτίθεται ότι σκοτώνουν, βιάζουν, κλέβουν, μαχαιρώνουν, λεηλατούν, εξεγείρονται, πουλάνε ναρκωτικά, είναι νταβατζήδες, κάνουν πάρα πολλά παιδιά, πετάνε τα παιδιά τους από τα παράθυρα, είναι ορφανοί, άθεοι κι απένταροι. «Σύμφωνα με τις περιγραφές ο ύποπτος ήταν μαύρος... σύμφωνα με τις περιγραφές ο ύποπτος ήταν μαύρος... ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ

ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

99

Ο ΥΠΟΠΤΟΣ ΗΤΑΝ ΜΑΥΡΟΣ...» Σε όποια πόλη κι αν βρίσκομαι, οι ειδήσεις είναι πάντα οι ίδιες, ο ύποπτος είναι πάντα ο ίδιος απροσδιόριστος μαύρος. Απόψε βρίσκομαι στην Ατλάντα, και ορκίζομαι ότι το αστυνομικό σκίτσο του μαύρου ύποπτου στην τηλεόραση είναι ακριβώς το ίδιο με το σκίτσο του μαύρου ύποπτου που είχα δει χτες το βράδυ στο Ντένβερ και προχτές το βράδυ στο Λος Άντζελες. Σε όλα τα σκίτσα είναι συνοφρυωμένος, απειλητικός και φοράει το ίδιο καπελάκι! Μα είναι δυνατό να διαπράττει ο ίδιος μαύρος όλα τα εγκλήματα στην Αμερική; Πιστεύω ότι έχουμε εθιστεί τόσο πολύ απ' αυτή την εικόνα του μαύρου που φταίει για οτιδήποτε ώστε μας είναι αδύνατο να ξεπεράσουμε αυτή την πλύση εγκεφάλου. Στην πρώτη μου ταινία, το Roger & Me, μια λευκή γυναίκα στο γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας σκοτώνει ένα κουνελάκι χτυπώντας το μ' ένα ξύλο για να το πουλήσει για «κρέας» αντί για κατοικίδιο. Μακάρι να είχα ένα κέρμα για κάθε φορά που κάποιος μου είπε τα τελευταία δέκα χρόνια πόσο «αηδιασμένος» και «σοκαρισμένος» ένιωσε όταν είδε να θανατώνεται μ' αυτό τον τρόπο το «δύσμοιρο χαριτωμένο λαγουδάκι». Η σκηνή, είπαν, τους προκαλούσε αναγούλα. Ορισμένοι αναγκάστηκαν να κοιτάξουν αλλού ή να φύγουν από τον κινηματογράφο. Πολλοί αναρωτήθηκαν για ποιο λόγο περιέλαβα μια τέτοια σκηνή. Η ΜΡΑΑ (Motion Picture Association of America) αξιολόγησε την ταινία ως ακατάλληλη λόγω της σκηνής αυτής (κάτι που ανάγκασε την εκπομπή 60 Minutes να κάνει ένα ρεπορτάζ σχετικά με τη βλακεία του συστήματος αξιολόγησης). Δάσκαλοι μου γράφουν και μου λένε ότι χρειάστηκε ν' αφαιρέσουν τις σκηνές αυτές για να μη βρουν τον μπελά τους επειδή προβάλλουν την ταινία μου στους μαθητές τους. Αλλά σε λιγότερο από δύο λεπτά μετά τη σκηνή με την κυρία και το λαγουδάκι, περιέλαβα μια άλλη σκηνή στην οποία η αστυνομία του Φλιντ πυροβολεί και σκοτώνει ένα μαύρο άντρα που φορούσε μια μπέρτα του Σουπερμαν και κρατούσε ένα πλαστικό παιδικό όπλο. Ούτε μία φορά —ούτε μία— δεν ήρθε

100

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

κάποιος να μου πει: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έδειξες στην ταινία σου να πυροβολείται ένας μαύρος! Ήταν φρικτό! Αηδιαστικό! Δεν μπορούσα να κοιμηθώ για βδομάδες!» Ένας μαύρος ήταν, βλέπετε, όχι ένα μικρό χαριτωμένο λαγουδάκι. Δεν σοκάρει η κινηματογράφηση της δολοφονίας ενός μαύρου (τουλάχιστον όχι για το συμβούλιο της ΜΡΑΑ που δεν είδε τίποτα το άσχημο στη συγκεκριμένη σκηνή). Για ποιο λόγο; Επειδή ο πυροβολισμός εναντίον ενός μαύρου δεν σοκάρει πια — το αντίθετο μάλιστα. Και αυτό είναι φυσικό. Έχουμε εθιστεί τόσο πολύ να βλέπουμε μαύρους να σκοτώνονται —στις ταινίες και τις βραδινές ειδήσεις— ώστε φτάσαμε να το αποδεχόμαστε σαν δεδομένο. Σιγά το πρόβλημα, άλλος ένας νεκρός μαύρος. Έτσι κάνουν οι μαύροι - σκοτώνουν και σκοτώνονται. Συνηθισμένα πράματα. Είναι περίεργο ότι, παρόλο που τα περισσότερα εγκλήματα διαπράττονται από λευκούς, συνήθως ταυτίζουμε αυτό που θεωρούμε «έγκλημα» με πρόσωπα μαύρων. Ρωτήστε οποιονδήποτε λευκό ποιον φοβούνται ότι μπορεί να διαρρήξει το σπίτι τους ή να τους επιτεθεί στο δρόμο και, αν είναι ειλικρινείς, θα παραδεχτούν ότι το άτομο που έχουν στο μυαλό τους δεν τους μοιάζει καθόλου. Ο φανταστικός εγκληματίας που έχουν στο μυαλό τους μοιάζει με τον Χακίμ ή τον Καρίμ και όχι με τον μικρό φακιδιάρη Τζίμι. Πώς γίνεται να διαμορφώνει ο εγκέφαλος έναν τέτοιο φόβο, όταν όλα όσα βλέπει λένε το αντίθετο; Είναι καλωδιωμένοι οι εγκέφαλοι των λευκών έτσι ώστε να βλέπουν κάτι αλλά να πιστεύουν το αντίθετο για φυλετικούς λόγους; Αν έτσι έχουν τα πράγματα, μήπως υποφέρουν οι λευκοί από κάποια κοινή διανοητική ασθένεια; Αν κάθε φορά που έξω έλαμπε ο ήλιος και ήταν όμορφα και φωτεινά, ο εγκέφαλος σου έδινε εντολή να μείνεις μέοα γιατί σίγουρα έρχεται καταιγίδα, τότε ίσως θα ο ενθαρρύναμε να ζητήσεις ιατρική βοήθεια. Ποια διαφορά έχουν οι λευκοί που βλέπουν σε κάθε γωνία μαύρους μπαμπούλες;

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ Ι

ΙΟΙ

Προφανώς, όσες φορές κι αν αποδειχτεί ότι οι λευκοί είναι εκείνοι που πρέπει να φοβόμαστε, είναι κάτι που δεν καταγράφεται στο υποσυνείδητο μας. Κάθε φορά που βλέπεις στην τηλεόραση μια ακόμα περίπτωση χρήσης όπλου σε σχολείο, πάντα ένα λευκό παιδί είναι που έχει διαπράξει τη σφαγή. Κάθε φορά που συλλαμβάνουν ένα δολοφόνο κατά συρροή, είναι πάντα ένας τρελός λευκός. Κάθε φορά που ένας τρομοκράτης ανατινάζει ένα ομοσπονδιακό κτήριο ή κάποιος τρελός υποχρεώνει τετρακόσια άτομα να πιουν απορρυπαντικό ή ένας συνθέτης των Beach Boys «κάνει τα μάγια του» που κάνουν δεκάδες νυμφίδια να δολοφονήσουν «όλα τα γουρουνάκια» στο Χόλιγουντ Χιλς, ξέρετε ότι είναι κάποιο μέλος της λευκής φυλής που κάνει τα γνωστά κόλπα του. Γιατί λοιπόν δεν το βάζουμε στα πόδια σαν κυνηγημένοι κάθε φορά που βλέπουμε να μας πλησιάζει ένας ασπρουλιάρης; Γιατί δεν λέμε ποτέ στον λευκό υποψήφιο για δουλειά, «Λυπάμαι, αλλά δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις αυτή την περίοδο»; Γιατί δεν ανησυχούμε που οι κόρες μας παντρεύονται λευκούς; Και γιατί δεν προσπαθεί το Κογκρέσο ν' απαγορεύσει τους τρομακτικούς και προσβλητικούς στίχους του Τζόνι Κας («Πυροβόλησα έναν άνδρα στο Ρίνο / μόνο για να τον δω να πεθαίνει»), οι Dixie Chicks («Ο Ερλ έπρεπε να πεθάνει»), ή ο Μπρους Σπρίνγκστιν («... Σκότωσα τα πάντα στο διάβα μου / δεν μπορώ να πω ότι λυπάμαι για όσα έχουμε κάνει»). Γιατί όλοι ασχολούνται μόνο με τους στίχους της ραπ; Γιατί τα μέσα ενημέρωσης δεν δημοσιεύουν στίχους ραπ τραγουδιών σαν κι αυτούς και γιατί δεν λένε την αλήθεια; Πούλησα μπουκάλια θλίψης, και μετά διάλεξα ποιήματα και μυθιστορήματα. -Wu-Tang Clan

102

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Άνθρωποι, χρησιμοποιήστε το μυαλό σας για να βγείτε κερδισμένοι. -Ice Cube Μια φτωχή ανύπαντρη μητέρα στην πρόνοια... πες μου πώς τα κατάφερες. -Τupac Shakur

Προσπαθώ ν' αλλάξω τη ζωή μου, βλέπεις δεν θέλω να πεθάνω αμαρτωλός. -Master Ρ Οι Αφροαμερικανοί βρίσκονται στο χαμηλότερο σκαλί της οικονομικής κλίμακας από την εποχή που τους κουβαλούσαν εδώ αλυσοδεμένους - και ποτέ δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ' αυτή τη θέση ούτε για μια μέρα. Όλες οι άλλες μεταναστευτικές ομάδες που αποβιβάστηκαν σ' αυτή τη γη κατάφεραν να προοδεύσουν από τον πάτο στα μεσαία και ανώτερα επίπεδα της κοινωνίας μας. Ακόμα και Ιθαγενείς Αμερικανοί, που συγκαταλέγονται στους φτωχότερους των φτωχών, έχουν λιγότερα παιδιά που ζουν στη φτώχια απ' ό,τι οι Αφροαμερικανοί. Ίσως να πιστεύατε ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί για τους μαύρους σ' αυτή τη χώρα. Συνεκτιμώντας, εννοώ, τις προόδους που κάναμε σε σχέση με την εξάλειψη του ρατσισμού στην κοινωνία μας, θα πίστευε κανείς ότι το βιοτικό επίπεδο των μαύρων πολιτών θα έχει σημειώσει άνοδο. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στη Washington Post, τον Ιούλιο του 2001, έδειξε ότι το 40 ως 60% των λευκών θεωρούσαν ότι ο μέσος μαύρος περνούσε εξίσου καλά ή και καλύτερα από τον μέσο λευκό. Είναι όμως έτσι; Σύμφωνα με έρευνα των οικονομολόγων Ρίτσαρντ Βέντερ, Λόουελ Γκάλαγουέι και Ντέιβιντ Κλίνγκαμαν το μέσο εισόδημα ενός μαύρου Αμερικανού είναι ετησίως 61% μικρότερο από το μέσο εισόδημα ενός λευκού. Είναι η ίδια ποσοστιαία διαφορά που υπήρχε και το 1880! Τίποτα δεν άλλαξε εδώ και εκατόν είκοσι χρόνια.

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

103

Θέλετε περισσότερες αποδείξεις; Προσέξτε τα ακόλουθα: * Το 20% περίπου των νεαρών μαύρων μεταξύ δεκάξι και είκοσι τεσσάρων ετών δεν πηγαίνουν σχολείο ούτε εργάζονται - σε σύγκριση με το 9% μόλις των νεαρών λευκών. Παρά την «οικονομική άνθηση» της δεκαετίας του '90, το ποσοστό αυτό δεν έχει μειωθεί σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία. * Το 1993, τα νοικοκυριά λευκών είχαν επενδύσει τρεις φορές περισσότερα χρήματα σε μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια ή/και άλλους επενδυτικούς λογαριασμούς απ' ό,τι τα νοικοκυριά μαύρων. Από τότε, η αξία των μετοχών έχει υπερδιπλασιαστεί. * Οι μαύροι που έχουν υποστεί καρδιακό έμφραγμα έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε καθετηριασμό της καρδιάς, μια συνηθισμένη και ενδεχόμενα σωτήρια διαδικασία, ανεξάρτητα από τη φυλετική προέλευση των γιατρών τους. Συνολικά μαύροι και λευκοί γιατροί παραπέμπουν λευκούς ασθενείς για καθετηριασμό κατά 40% συχνότερα από μαύρους ασθενείς. * Οι λευκοί έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν επείγουσα απόφραξη αρτηριών σε περίπτωση εγκεφαλικού. * Οι μαύρες έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τις λευκές να πεθάνουν στη διάρκεια της γέννας. * Τα ποσοστά ανεργίας των μαύρων είναι περίπου διπλάσια σε σχέση μ' αυτά των λευκών από το 1954. Εξοργίζουν όλ' αυτά κάποιον άλλον εκτός από εμένα και τον αιδεσιμότατο Φάραχαν15 ;Σε τι οφείλουν αυτή τη μεταχείριση οι Αφροαμερικανοί, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι υπεύθυνοι

104

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

για ελάχιστη μόνο από τη δυστυχία που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας; Για ποιο λόγο είναι αυτοί που τιμωρούνται; Μακάρι να ήξερα. Πώς καταφέραμε, λοιπόν, εμείς οι λευκοί να τη σκαπουλάρουμε χωρίς να καταλήξουμε όλοι σαν τον Ρέτζιναλντ Ντένι16; Η εφευρετικότητα της λευκής φυλής! Κάποτε ήμασταν πραγματικά βλάκες, βλέπετε. Σαν ηλίθιοι, φορούσαμε το ρατσισμό μας στο μανίκι μας. Κάναμε διάφορα κραυγαλέα, όπως ν' αναρτούμε πινακίδες σε πόρτες αποχωρητηρίων που έλεγαν ΜΟΝΟ ΛΕΥΚΟΙ. Σε μια δημόσια βρύση κρεμούσαμε μια πινακίδα που έλεγε ΕΓΧΡΩΜΟΙ. Αναγκάζαμε τους μαύρους να κάθονται στο πίσω μέρος των λεωφορείων. Τους απαγορεύαμε να πηγαίνουν στα σχολεία μας ή να μένουν στις γειτονιές μας. Έκαναν τις χειρότερες δουλειές (αυτές που διαφημίζονταν σε αγγελίες ΓΙΑ ΝΕΓΡΟΥΣ ΜΟΝΟ) και διευκρινίζαμε ότι αν δεν ήσουν λευκός, θα έπαιρνες χαμηλότερο μισθό.

- ΚΟΨΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ -

Απόσπασμα από τη Δέκατη Τέταρτη Τροποποίηση Τμήμα 1: Όλα τα άτομα που έχουν γεννηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες ή έχουν λάβει την υπηκοότητα των Ηνωμένων Πολιτειών και υπόκεινται στη δικαιοδοσία τους, είναι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών και της πολιτείας όπου διαμένουν. Καμία πολιτεία δεν επιτρέπεται να εκδώσει ή να επιβάλει νόμο που θα περιορίζει τα προνόμια ή τις ασυλίες των πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών επίσης, καμία πολιτεία δεν θα στερήσει από οποιονδήποτε τη ζωή, την ελευθερία ή την ιδιοκτησία του χωρίς τη δέουσα νομική διαδικασία ούτε θα αρνηθεί σε οιονδήποτε υπάγεται στη δικαιοδοσία της την ίση προστασία των νόμων.

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ

105

Αυτός, λοιπόν, ο απροκάλυπτος, υπερβολικός διαχωρισμός μας έβαλε σε πολλούς μπελάδες. Κάποιοι θρασείς δικηγόροι προσέφυγαν στα δικαστήρια — επικαλούμενοι, αν είναι δυνατό, το ίδιο μας το Σύνταγμα! Υποστήριξαν ότι σύμφωνα με τη Δέκατη Τέταρτη Τροποποίηση κανένας δεν επιτρέπεται ν' αντιμετωπίζεται διαφορετικά εξαιτίας της φυλής του. Τελικά, μετά από μια μακρά διαδικασία με χαμένες δίκες, διαδηλώσεις και ταραχές, πήραμε το μήνυμα: αν δεν φερόμασταν έξυπνα, θα 'πρεπε να μοιραστούμε μαζί τους ένα κομμάτι της πίτας. Μάθαμε κάτι σημαντικό: αν θέλεις να είσαι επιτυχημένος ρατσιστής, κοίτα να βρεις τον τρόπο να φέρεσαι ρατσιστικά χαμογελώντας! Έτσι οι λευκοί ξύπνησαν και κατέβασαν τις πινακίδες, σταμάτησαν να λιντσάρουν τους μαύρους που ίσως σταματούσαν στο δρόμο να μιλήσουν στις γυναίκες μας, ψήφισαν μερικούς νόμους για προστασία πολιτικών δικαιωμάτων, και σταμάτησαν να λένε λέξεις όπως nigger (αράπης) δημόσια. Γίναμε ακόμα και αρκετά μεγαλόψυχοι ώστε να πούμε: «Φυσικά, μπορείτε να μένετε ακόμα και στη γειτονιά μας· τα παιδιά σας μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο των παιδιών μας. Γιατί όχι; Εμείς μόλις φεύγαμε, άλλωστε». Χαμογελάσαμε, χτυπήσαμε φιλικά τη Μαύρη Αμερική στην πλάτη — και μετά τρέξαμε σαν το διάβολο οτα προάστια. Τώρα τα πράγματα είναι για μας όπως ήταν πάντα στις πόλεις. Όταν βγαίνουμε να πάρουμε το πρωί την εφημερίδα μας, κοιτάζουμε αριστερά στο δρόμο και βλέπουμε λευκούς· κοιτάζουμε δεξιά και ξέρετε τι βλέπουμε; Κι άλλους λευκούς! Στην αγορά εργασίας εμείς οι λευκοί εξακολουθούμε να έχουμε τις καλύτερες δουλειές, διπλό μισθό, και μια θέση στις πρώτες σειρές του λεωφορείου για την ευτυχία και την επιτυχία. Κοιτάξτε πίσω στο διάδρομο όμως και θα δείτε τους μαύρους να βρίσκονται εκεί όπου ήταν πάντα, να μαζεύουν τα σκουπίδια μας, να μας σερβίρουν, να μας εξυπηρετούν πίσω από το ταμείο.

106

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Προκειμένου να δημιουργήσουμε μια κάλυψη γι' αυτές τις συνεχιζόμενες διακρίσεις, οργανώνουμε «σεμινάρια διαφορετικότητας» στους χώρους εργασίας και διορίζουμε «ειδικούς για τις σχέσεις στο αστικό περιβάλλον» για να μας βοηθήσουν να «συνδεθούμε με την τοπική κοινωνία». Όταν βάζουμε μια αγγελία για μια θέση εργασίας, περιλαμβάνουμε και τη φράση «Ο Εργοδότης προσφέρει Ίσες Ευκαιρίες». Μας κάνει να νιώθουμε όμορφα - και βγάζει και γέλιο γιατί ξέρουμε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πάρει μαύρος τη δουλειά. Μόνο το 4% των Αφροαμερικανών είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου (σε σχέση με το 9% των λευκών και το 15% των Αμερικανών ασιατικής καταγωγής). Διαμορφώσαμε έτσι το σύστημα ώστε να είναι σίγουρο ότι οι μαύροι θα πηγαίνουν στα χειρότερα δημόσια σχολεία και άρα δεν πρόκειται να γίνονται δεκτοί στα καλύτερα κολέγια, με αποτέλεσμα ν' ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για να περάσουν τη ζωή τους φτιάχνοντας μας καφέδες, επισκευάζοντας τις BMW μας και μαζεύοντας τα σκουπίδια μας. Φυσικά, μερικοί καταφέρνουν να ξεγλιστρήσουν — αλλά πληρώνουν κάτι παραπάνω γι' αυτό το προνόμιο: ο μαύρος γιατρός που οδηγεί την BMW του ταλαιπωρείται συνεχώς από τους μπάτσους· η μαύρη ηθοποιός του Μπρόντγουεϊ δεν μπορεί να βρει ταξί μετά το αποθεωτικό χειροκρότημα ο μαύρος χρηματιστής είναι ο πρώτος που απολύεται λόγω «ηλικίας». Το δικαιούμαστε εμείς οι λευκοί ένα βραβείο ευφυΐας για όλα αυτά. Μιλάμε για μία κοινωνία αποδοχής, γιορτάζουμε τα γενέθλια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, κατσουφιάζουμε όταν ακούμε ρατσιστικά ανέκδοτα· και ανακαλύψαμε κι έναν καινούργιο όρο -«τη λέξη από α»- για ν' αντικαταστήσουμε τη λέξη «αράπης». Πιστέψτε με, δεν θα βρείτε κανέναν από μας να ξεστομίζει μεγαλόφωνα τη λέξη αυτή — όχι πια! Η μοναδική φορά που είναι αποδεκτή είναι όταν τραγουδάμε κάποιο τραγούδι της ραπ - και, φίλε μου, πόσο λατρεύουμε ξαφνικά τη ραπ!

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Ι Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

107

Ποτέ δεν ξεχνάμε να αναφέρουμε ότι έχουμε κι ένα φίλο που είναι μαύρος... Συνεισφέρουμε στο United Negro College Fund, αναγνωρίζουμε το Μήνα Μαύρης Ιστορίας, και φροντίζουμε να βάλουμε τον μοναδικό μαύρο υπάλληλο μας στο γραφείο υποδοχής για να μπορούμε να πούμε: «Βλέπετε; Δεν κάνουμε διακρίσεις! Προσλαμβάνουμε μαύρους». Ναι, είμαστε μια πολύ πανούργα, ευρηματική φυλή - και μια χαρά τα έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα! Διαθέτουμε επίσης μια μεγάλη ικανότητα να διδασκόμαστε -και ν' αντιγράφουμε- από τη μαύρη κουλτούρα. Παίρνουμε κάτι, το βάζουμε στο λευκό μίξερ και το ιδιοποιούμαστε. Ο Μπένι Γκούντμαν το έκανε, ο Έλβις το έκανε, ο Λένι Μπρους το έκανε. Η Motown δημιούργησε έναν εντελώς νέο ήχο, και αργότερα δελεάστηκε και μετακόμισε στο Λος Άντζελες, όπου και αποσύρθηκε για να κάνει χώρο για τους Μεγάλους Λευκούς Ποπ Σταρς. Ο Έμινεμ παραδέχεται ότι χρωστάει πολλά στον Dr. Dre, τον Tupac, και τους Public Enemy. Οι Backstreet Boys και οι 'Ν Sync στον Σμόκι Ρόμπινσον, τους Miracles τους Temptations και στους Jackson Five. Οι μαύροι το ανακαλύπτουν, εμείς το σφετεριζόμαστε. Στην κωμωδία, στο χορό, στη μόδα, τη γλώσσα — λατρεύουμε τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται οι μαύροι. Χρησιμοποιούμε τις φράσεις τους και θέλουμε κι εμείς να τα δώσουμε όλα για να «γίνουμε σαν τον Μάικ»(Τζόρνταν). Φυσικά η ουσιαστική λέξη εδώ είναι το «σαν», γιατί ούτε η επιθυμία, ούτε η προσπάθεια αρκούν για να φτάσεις το πρότυπο σου. Στα επαγγελματικά αθλήματα (εκτός από το χόκεϊ) κυριαρχούν τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι Αφροαμερικανοί. Είμαστε τόσο γενναιόδωροι ώστε χαρίσαμε όλη τη σκληρή δουλειά, την προπόνηση και την προσπάθεια σε νεαρούς μαύρους, γιατί, ας το παραδεχτούμε, έχει πιο πολύ πλάκα να κάθεσαι στην αναπαυτική θέση σου τρώγοντας τσιπς και χαζεύοντας τους να κυνηγάνε την μπάλα. Κι αν νιώθουμε την ανάγκη να γυμναστού-

108

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

με, μπορούμε άνετα να ιδρώσουμε τηλεφωνώντας στον αθλητικό ραδιοφωνικό σταθμό και διαμαρτυρόμενοι για το πόσο «υπερβολικά αμειβόμενοι» είναι οι αθλητές αυτοί. Όταν βλέπουμε μαύρους να καταλήγουν με τόσα πολλά λεφτά, αισθανόμαστε λίγο... άβολα. Πού είναι οι υπόλοιποι σκουρόχρωμοι αυτή την εποχή, όταν δεν σουτάρουν βολές ή δεν μας σερβίρουν; Σπάνια τους βλέπω να εργάζονται στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο. Όταν φεύγω από τη Νέα Υόρκη και πηγαίνω στο Λος Άντζελες για να συναντηθώ και να συνεργαστώ με ανθρώπους της δουλειάς, κι από το αεροπλάνο με το οποίο ταξιδεύω ως το ξενοδοχείο που μένω, από την επίσκεψη μου στο πρακτορείο ταλέντων μέχρι τα στελέχη που συναντώ, από τα ποτά που πρέπει να πιω μ' έναν παραγωγό στη Σάντα Μόνικα μέχρι το δείπνο που απολαμβάνω με φίλους στο Γουέστ Χόλιγουντ, μπορεί να περάσουν μέρες χωρίς να συναντήσω έστω κι έναν Αφροαμερικανό, εκτός κι αν πρόκειται για κάποιον στον οποίο δίνω φιλοδώρημα. Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό; Για να περάσει η ώρα, παίζω πια ένα παιχνίδι μόνος μου, προσπαθώ να υπολογίσω πόση ώρα θα περάσει μέχρι να πάρει το μάτι μου κάποιο μαύρο ή μαύρη που δεν φοράει φόρμα εργασίας και δεν κάθεται σε κάποιο γραφείο υποδοχής (το κάνουν και στο Λος Άντζελες το κολπάκι με το Νέγρο στο γραφείο υποδοχής). Στη διάρκεια των τριών τελευταίων ταξιδιών μου στο Λος Άντζελες το παιχνίδι δεν σταμάτησε λεπτό: η καταμέτρηση μαύρων παρέμεινε στο μηδέν. Ότι θα μπορούσα να ζω επί μέρες στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αμερικής και να συναντώ μόνο λευκούς, Ασιάτες, και Λατίνους, αλλά κανένα μαύρο — ε, ΑΥΤΟ είναι κάτι το απίστευτο, η απόδειξη της ισχύος της δέσμευσης μας να είμαστε μια φυλετικά διαχωρισμένη κοινωνία. Σκεφτείτε πόση ενέργεια πρέπει να διοχετευτεί σε κάτι τέτοιο, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να ενοχλούμαι από μαύρους! Πώς κατάφεραν οι εκεί λευκοί να κρύψουν από τα μάτια μου το ένα εκατομμύριο μαύρους πολίτες του Λος Άντζελες; Απίστευτη ιδιοφυΐα!

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

109

Ξέρω ότι είναι εύκολο να διαλέγω το Λος Άντζελες. Αλλά μπορείς να βιώσεις την ίδια —δεν βλέπω μαύρους, δεν ακούω μαύρους- εμπειρία οτις περισσότερες περιοχές της Αμερικής. Και δεν είναι μόνο ο τηλεοπτικός ή ο κινηματογραφικός κόσμος. Θα με ξάφνιαζε αν είχαν αγγίξει μαύρα χέρια το χειρόγραφο αυτού του βιβλίου από τη στιγμή που έφυγε από το γραφείο μου (παρά μόνο για να το μεταφέρουν και να το παραδώσουν στον εκδότη στην άλλη πλευρά της πόλης). Έστω και για μία φορά θα ήθελα να δω έναν μαύρο να κάθεται δίπλα μου σ' ένα παιχνίδι των Νικς — ή έστω σε μια απόσταση είκοσι σειρών από μένα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση (εξαιρουμένων των παικτών και του Σπάικ Λι.) Έστω και για μία φορά, θα 'θελα να μπω σ' ένα αεροπλάνο και να το δω γεμάτο μόνο με μαύρους επιβάτες κι όχι μ' ένα τσούρμο παραπονούμενους λευκούς μαλάκες, που θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα ν' απαιτούν να κατεβάσω τα πόδια μου για να καθίσουν. Μη με παρεξηγήσετε. Δεν μισώ τον εαυτό μου. Δεν είναι η λευκή επιδερμίδα των άλλων που με κάνει ν' ανατριχιάζω από φόβο. Αυτό που μ' ενοχλεί είναι ότι οι φίλοι μου οι λευκοί κατάφεραν να βρουν ένα τρόπο να μετατρέψουν τους μαύρους σε λευκούς! Όταν πρωτάκουσα τον Κλάρενς Τόμας να μιλάει σκέφτηκα: «Για όνομα του Θεού, αρκετοί λευκοί δεν υπάρχουν ήδη;» Τώρα τα ραδιοκύματα είναι κατειλημμένα από μαύρους που πασχίζουν να προωθήσουν τα αιτήματα των λευκών. Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω από πού ξέθαψαν τα δίκτυα όλα αυτά τα άτομα. Είναι εναντίον των ποσοστώσεων για τους μαύρους (affirmative action), παρόλο που οι περισσότεροι απ' αυτούς πήγαν στο πανεπιστήμιο χάρη στις ποσοστώσεις. Βρίζουν τις μητέρες που ζουν από την Κοινωνική Πρόνοια, παρόλο που και η δική τους μητέρα έκανε το ίδιο, αγωνιζόμενη επί χρόνια μέσα στη φτώχια για να μεγαλώσει ο γιος της και να καταντήσει να υποτιμά και την ίδια και το είδος της. Μιλάνε εναντίον των ομοφυλόφιλων, παρόλο που το AIDS έχει ρημάξει τους μαύ-

110

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ρους ομοφυλόφιλους περισσότερο απ' οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Απεχθάνονται τον Τζέσε Τζάκσον, παρόλο που πέρασε χρόνια αντιμετωπίζοντας και διακινδυνεύοντας τη ζωή του για να έχουν αυτοί το δικαίωμα να καθίσουν σ' ένα εστιατόριο και να παραγγείλουν να φάνε, πόσο μάλλον να λένε και τη γνώμη τους. Δεν ισχυρίζομαι ότι η μαύρη Αμερική θα 'πρεπε να εκφράζεται με μια πολιτική φωνή, απλά μου προκαλεί αποστροφή το δηλητήριο που χύνουν αυτοί οι «συντηρητικοί». Είναι ό,τι θλιβερότερο μπορείς να δεις αυτοί οι εκπορνευόμενοι Μπαρμπα-Θωμάδες. Πόσο να πληρώνονται άραγε; Αναρωτιέμαι, όταν το κόκκινο φωτάκι της κάμερας σβήνει, λέει ποτέ ο Μπιλ Ο'Ράιλι, ή ο Κρις Μάθιους, ή ο Τάκερ Κάρλσον17 σ' αυτούς τους ξεπουλημένους, «Α, υπάρχει ένα σπίτι δίπλα στο δικό μου που πωλείται - πρέπει να μετακομίσεις εκεί!» ή «Α, η αδερφή μου είναι τώρα μόνη της, το ίδιο κι εσύ - τι λες;» Δεν ξέρω, ίσως και να το κάνουν. Ποιος ξέρει! Αναρωτιέμαι για πόσο καιρό ακόμα θα πρέπει να ζούμε με την κληρονομιά της δουλείας. Ακριβώς. Επιτέλους το είπα. ΔΟΥΛΕΙΑ. Σχεδόν ακούς τα βογκητά της λευκής Αμερικής κάθε φορά που θίγεις το γεγονός ότι ακόμα υποφέρουμε από τις συνέπειες ενός εγκεκριμένου και υποστηριζόμενου από την κυβέρνηση συστήματος δουλείας. Λυπάμαι, αλλά οι ρίζες των περισσότερων κοινωνικών ασθενειών μας βρίσκονται σ' αυτό το αρρωστημένο κεφάλαιο της ιστορίας μας. Οι Αφροαμερικανοί δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να έχουν το ίδιο δίκαιο ξεκίνημα που είχαμε εμείς οι άλλοι. Οι οικογένειες τους καταστράφηκαν προμελετημένα. Τους αφαιρέθηκε η γλώσσα, η κουλτούρα, ο πολιτισμός τους. Η φτώχια τους θεσμοποιήθηκε για να μαζεύουμε το βαμβάκι μας, να κάνουμε τους πολέμους μας, να διατηρούμε ανοιχτά τα εμπορικά μας όλη τη μέρα. Η Αμερική που γνωρίζουμε δεν θα είχε υπάρξει ποτέ χωρίς τα εκατομμύρια των σκλάβων που την έχτισαν και δημιούργησαν την ανθούσα οικονομία της — και χωρίς τα

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

Ill

εκατομμύρια των απογόνων τους που κάνουν και σήμερα την ίδια βρόμικη δουλειά για τους λευκούς. «Μάικ, γιατί αναφέρεις τη δουλεία; Κανένας μαύρος απ' αυτούς που ζουν σήμερα δεν υπήρξε ποτέ σκλάβος. Εγώ δεν υποδούλωσα κανέναν. Γιατί δεν παύεις να τα αποδίδεις όλα αυτά σε μια παλιά αδικία και να φροντίσεις να τους κάνεις ν' αναλάβουν τις ευθύνες των πράξεων τους;» Μα δεν μιλάμε για την αρχαία Ρώμη, φίλοι μου. Ο παππούς μου γεννήθηκε μόλις τρία χρόνια μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Ακριβώς, ο παππούς μου. Ο θείος του πατέρα μου γεννήθηκε πριν από τον Εμφύλιο. Και εγώ είμαι μόλις σαραντάρης. Φυσικά, τα μέλη της οικογένειας μου φαίνεται να παντρευόμαστε καθυστερημένα και ν' αποκτάμε τα παιδιά ακόμα πιο καθυστερημένα, αλλά το γεγονός δεν αλλάζει: απέχω μόλις δυο γενιές από την εποχή της δουλείας. Αυτό, φίλοι μου, ΔΕΝ είναι «πολλά χρόνια πριν». Για την τεράστια έκταση της ανθρώπινης ιστορίας, ήταν μόλις χτες. Μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε και ν' αναγνωρίσουμε ότι έχουμε, πράγματι, την ευθύνη να διορθώσουμε μια ανήθικη πράξη που εξακολουθεί να έχει επιπτώσεις ακόμα και σήμερα, δεν θα καθαρίσουμε ποτέ τον μεγαλύτερο λεκέ από την ψυχή της χώρας μας. Την επομένη της έναρξης των ταραχών στο Λος Άντζελες το 1992, όταν το μακελειό είχε επεκταθεί στις λευκές γειτονιές κοντά στο Μπέβερλι Χιλς και το Χόλιγουντ, οι λευκοί βρέθηκαν κάτω από έκτακτες συνθήκες επιβίωσης. Χιλιάδες λευκοί που ζουν στους λόφους πάνω από το Λος Άντζελες τράπηκαν οε φυγή. Χιλιάδες άλλοι έμειναν στα σπίτια τους κι έβγαλαν τα όπλα τους. Είχες την εντύπωση πως είχε ξεσπάσει ο φυλετικός Αρμαγεδώνας που πολλοί φοβόμασταν. Εργαζόμουν έξω από ένα γραφείο της Warner Bros, στο Κέντρο Ρόκφελερ, στη Νέα Υόρκη. Στο κτήριο κυκλοφόρησε η φήμη ότι έπρεπε να το εγκαταλείψουμε και να πάμε στα σπίτια μας μέχρι τη μία το μεσημέρι. Υπήρχε ο φόβος ότι ίσως οι μαύ-

112

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ροι της Νέας Υόρκης να προσβάλλονταν από «εξεγερσιακό πυρετό» και να εξαγριώνονταν. Στη μία ακριβώς βγήκα στο δρόμο κι αυτό που αντίκρισα πιστεύω (και ελπίζω) να μην το ξαναδώ - δεκάδες χιλιάδες λευκούς να τρέχουν στα πεζοδρόμια για να προλάβουν το επόμενο τρένο ή λεωφορείο και να εγκαταλείψουν την πόλη. Έμοιαζε με σκηνή από ταινία τρόμου, άνθρωποι σε συλλογικό πανικό να γεμίζουν το δρόμο, να κινούνται σαν ένας άνθρωπος, τρέμοντας για τη ζωή τους. Μέσα σε μισή ώρα οι δρόμοι είχαν ερημώσει. Άδειοι. Το θέαμα ήταν αλλόκοτο, ανατριχιαστικό. Η Νέα Υόρκη, στη μέση της μέρας, στη μέση της βδομάδας — κι έμοιαζε με ξημερώματα Κυριακής. Πήγα με τα πόδια σπίτι, στη γειτονιά μου. Δεν μ' απασχολούσε τίποτε άλλο πέρα από το γεγονός ότι είχε τελειώσει το μελάνι στο στυλό μου, και σταμάτησα στο βιβλιοχαρτοπωλείο απέναντι από το διαμέρισμα μου. Ήταν ένα από τα λίγα μαγαζιά που είχαν παραμείνει ανοιχτά (τα περισσότερα είχαν κλείσει και κατεβάσει τα ρολά). Πήρα δυο στυλό και λίγο χαρτί και πήγα στο ταμείο για να πληρώσω. Εκεί, πίσω από την ταμειακή μηχανή, στεκόταν ο ηλικιωμένος ιδιοκτήτης — μ' ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ στον πάγκο μπροστά του. Τον ρώτησα τι το ήθελε το μπαστούνι. «Για παν ενδεχόμενο», απάντησε, με τα μάτια καρφωμένα έξω στο δρόμο, για να βλέπει τι γινόταν. «Δηλαδή, για ποιο ενδεχόμενο;» τον ρώτησα. «Ξέρεις, για την περίπτωση που αποφασίσουν να ξεσηκωθούν κι εδώ». Δεν αναφερόταν στο ενδεχόμενο να πάρουν ένα αεροπλάνο οι εξεγερμένοι του Λος Άντζελες και να φέρουν εδώ τις Μολότοφ τους για να τις εκσφενδονίσουν στη Νέα Υόρκη. Αυτό που είχε στο μυαλό του -όπως και όλοι όσοι έτρεχαν να προλάβουν το τελευταίο τρένο για το σπίτι τους, στα λευκά προάστια— ήταν το γεγονός ότι το φυλετικό μας πρόβλημα ουσιαστικά δεν είχε λυθεί ποτέ και ότι η μαύρη Αμερική διακατέχεται από μια καταπιεσμέ-

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ

ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

113

νη οργή για την απίστευτη ανισότητα ανάμεσα στη ζωή των λευκών και στη ζωή των μαύρων αυτής της χώρας. Το μπαστούνι στον πάγκο μαρτυρούσε πολλά για τον βασικό, ανέκφραστο φόβο όλων των λευκών: ότι, αργά ή γρήγορα, οι μαύροι θα εξεγερθούν και θα πάρουν την εκδίκηση τους. Καθόμαστε όλοι πάνω σε μια φυλετική βόμβα και γνωρίζουμε ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι όταν τα θύματα της απληστίας μας έρθουν να μας βρουν. Αλλά γιατί να περιμένουμε να συμβεί αυτό; Θέλετε πραγματικά να επιτρέψετε να φτάσουν τα πράγματα σ' αυτό το σημείο; Δεν θα ήταν προτιμότερο να επιλύσουμε το πρόβλημα αντί να πρέπει να το βάλουμε στα πόδια για να σωθούμε την ώρα που θα καίγεται το σπίτι μας; Εγώ θα το προτιμούσα! Γι' αυτό κι έχω καταρτίσει ένα κατάλογο με απλές οδηγίες επιβίωσης που μπορεί να σας βοηθήσουν να τη γλιτώσετε. Αργά ή γρήγορα —το γνωρίζετε και το γνωρίζω— εκατομμύρια Ρόντνεϊ Κινγκς18 θα σας χτυπήσουν την πόρτα και αυτή τη φορά δεν θα είναι εκείνοι που θα φάνε το ξύλο. Αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να πάρουμε σοβαρά μέτρα για να διορθώσουμε το φυλετικό μας πρόβλημα, τότε μάλλον θ' αναγκαστούμε να ζούμε σε μια περιφραγμένη γειτονιά, οπλισμένοι με ημιαυτόματα και με μια ιδιωτική εταιρεία σεκιούριτι. Πόσο πλάκα θα έχει αυτό;

ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ Ι. Να προσλαμβάνεις μόνο μαύρους. Δεν ξαναπροσλαμβάνω λευκό. Φυσικά, δεν έχω τίποτα το προσωπικό εναντίον τους. Είναι αξιόπιστοι και σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι. Όσους έχω προσλάβει για τις ταινίες και τις τηλεοπτικές εκπομπές μου υπήρξαν άψογοι. Αλλά είναι λευκοί.

114

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Πώς μπορώ να γράφω τα όσα έχω ήδη γράψει σ' αυτό το κεφάλαιο, όταν ο ίδιος έχω κάνει ελάχιστα ή τίποτα για να διορθώσω το πρόβλημα στο χώρο μου; Ναι, σίγουρα, θα μπορούσα να βρω εκατοντάδες δικαιολογίες για το πόσο δύσκολο είναι να βρω Αφροαμερικανούς σ' αυτή τη δουλειά — και θα ήταν όλες αληθινές. Και λοιπόν; Ώστε είναι δύσκολο; Με απαλλάσσει αυτό από τις ευθύνες μου; Θα 'πρεπε να διαδηλώνω εναντίον του εαυτού μου! Δίνοντας δουλειά σε λευκούς -για πολλούς η πρώτη τους στο μέσο αυτό- τους βοήθησα να συνεχίσουν και να κάνουν επιτυχημένες καριέρες σε σόου όπως το Pollitically Incorrect, το Dharma and Greg, το The Daily Show with John Stewart, στο σόου του Ντέιβιντ Λέτερμαν και άλλα. Δώδεκα άλλοι πρώην υπάλληλοι μου έχουν δημιουργήσει τις δικές τους ανεξάρτητες ταινίες. Ένας έγινε διοικητικό στέλεχος στο Comedy Central και δυο άλλοι δημιούργησαν ένα σόου για το συγκεκριμένο δίκτυο. Ορισμένοι από τους μοντέρ εργάζονται στο ΗΒΟ, ένας απ' αυτούς έχει κάνει το μοντάζ σε πολλές από τις ταινίες του Ανγκ Λι (Τίγρης και Δράκος). Χαίρομαι για την εξέλιξη τους, αλλά υπάρχει ένα ερώτημα που μου βασανίζει το μυαλό: Τι θα είχε συμβεί αν είχα κάνει όλα αυτά τα χρόνια το ίδιο για εκατό μαύρους συγγραφείς, επιμελητές, παραγωγούς και οπερατέρ στις διάφορες δουλειές μου; Πού θα ήταν όλοι αυτοί σήμερα; Υποθέτω ότι θα χρησιμοποιούσαν το ταλέντο τους για να επηρεάσουν εκατό σόου και ταινίες, ότι η φωνή τους θα είχε ακουστεί καλύτερα. Και, λόγω αυτού, θα βρισκόμασταν όλοι σε καλύτερη θέση. Όσο περισσότερο το σκέφτομαι, τόσο διαπιστώνω ότι πολλοί λευκοί υπάλληλοι είναι σκέτος μπελάς. Αυτή τη στιγμή ο λευκός στο διπλανό γραφείο ακούει ένα cd των Eagles. Ο τύπος αυτός πρέπει να φύγει. Καμιά φορά είναι και εξοργιστικά τεμπέληδες — ιδιαίτερα όσοι έχουν μεγαλώσει με πολλά λεφτά και πήγαν στα καλύτερα σχολεία. Είναι αυτοί που πετάνε τα σκου-

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

115

πίδια τους στο πάτωμα, κάνουν μεγάλους, άσχημους λεκέδες στη μοκέτα κι έχουν γδάρει όλα τα έπιπλα. Αυτό το γενετικά κωδικοποιημένο αίσθημα του προνομιούχου τους ψιθυρίζει στο αυτί: «Κάποιος άλλος (κάποιος μαύρος;) θα τα μαζέψει». Μια άλλη υπάλληλος ήρθε σήμερα και μου ζήτησε άδεια την Παρασκευή για να πάει στο Χάμπτονς. Φυσικά - και μια και το αναφέραμε γιατί δεν παίρνεις άδεια και για την υπόλοιπη ζωή σου; Όλοι πρέπει να φύγουν. Από δω και πέρα, δεν θα ξαναδούλεψει εδώ ασπρουλιάρης. Υποθέτω ότι κάποια κυβερνητική υπηρεσία θα μ' επισκεφτεί εξαιτίας της απόφασης αυτής, μια και νομικά απαγορεύεται ν' αρνούμαι να προσλάβω μια ολόκληρη φυλή. Δεν με νοιάζει. Ας έρθουν! Μόνο να μη μου στείλουν κανέναν ασπρουλιάρη, γιατί θα τον βάλω να μου φέρνει τα χάμπουργκερ και να καθαρίζει την τουαλέτα μου. Αν, λοιπόν, είστε Αφροαμερικανός και θα θέλατε να εργαστείτε στα ΜΜΕ —ή εργάζεστε ήδη σ' αυτά αλλά δεν καταφέρατε ακόμα να προχωρήσετε πέρα από το γραφείο υποδοχής- σας προτρέπω να επικοινωνήσετε μαζί μου και να μου στείλετε το βιογραφικό σας. Ο μοναδικός λευκός υπάλληλος μας, στο γραφείο υποδοχής, θα χαρεί ν' απαντήσει σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σας. 2. Αν είσαι ιδιοκτήτης επιχείρησης, φρόντισε να δίνεις στους υπαλλήλους σου αξιοπρεπείς μισθούς, δημιούργησε έναν παιδικό σταθμό και βεβαιώσου ότι όλοι έχουν ιατρική ασφάλιση. Αυτή η συμβουλή επιβίωσης είναι για όσους θεωρείτε ότι είστε συντηρητικοί και φανατικοί οπαδοί του καπιταλισμού. Αν το να είσαι συντηρητικός σημαίνει ότι θέλεις να είσαι πρώτος, τότε έχω μια ριζοσπαστική, αλλά απλή ιδέα που θα σου εγγυηθεί μεγαλύτερα κέρδη, ένα παραγωγικότερο εργατικό δυναμικό και κανένα εργατικό πρόβλημα.

116

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Οι μαύροι πολίτες είναι δυοανάλογα οι φτωχότεροι πολίτες της χώρας. Αλλά αν δεν υπήρχαν αυτοί για να κάνουν όλη τη σκληρή δουλειά, η λευκή κοινωνία θα κατέρρεε. Θέλετε να εργάζονται ακόμα σκληρότερα; Θέλετε να σας βοηθήσουν να βγάλετε ακόμα πιο πολλά λεφτά; Να τι πρέπει να κάνετε: Βεβαιωθείτε ότι τα λεφτά που δίνετε στους υπαλλήλους σας είναι αρκετά για να έχουν δικό τους σπίτι, αξιόπιστο μεταφορικό μέσο, να είναι σε θέση να πάνε διακοπές και να στείλουν τα παιδιά τους στο κολέγιο. Πώς θα βγάζετε περισσότερα πληρώνοντας καλύτερα τους υπαλλήλους σας; Είναι απλό. Όσο περισσότερα δίνετε στους εργαζόμενους, τόσο περισσότερα ξοδεύουν. Να θυμάστε ότι δεν είναι μόνο υπάλληλοι σας — είναι και καταναλωτές σας. Όσο περισσότερο ξοδεύουν τα επιπλέον μετρητά τους στα προϊόντα σας, τόσο τα κέρδη σας μεγαλώνουν. Επίσης, όταν οι υπάλληλοι' σας έχουν αρκετά χρήματα, δεν ζουν συνεχώς με το φόβο της χρεοκοπίας, συγκεντρώνονται περισσότερο στη δουλειά τους — και είναι παραγωγικότεροι. Με λιγότερα προσωπικά προβλήματα και με λιγότερο άγχος θ' αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη δουλειά, που σημαίνει περισσότερα κέρδη για σας. Πληρώστε τους αρκετά για να μπορούν ν' αγοράσουν ένα αυτοκίνητο τελευταίας τεχνολογίας (δηλαδή, ένα αμάξι που να λειτουργεί) και σπάνια θα έρχονται καθυστερημένα στη δουλειά. Και γνωρίζοντας ότι θα είναι σε θέση να προσφέρουν μια καλύτερη ζωή στα παιδιά τους, όχι μόνο η διάθεση τους θα είναι θετικότερη, αλλά αυτό θα τους δώσει κι ελπίδα - κι ένα κίνητρο να εργαστούν σκληρά για την εταιρεία, γιατί όσο καλύτερα πηγαίνει η εταιρεία, τόσο καλύτερα ζουν και οι ίδιοι. Φυσικά, αν είστε σαν τις περισσότερες εταιρείες σήμερα

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΙΠΡΟΥΛΙΑΡΗΙ

117

-ανακοινώνετε τεράστιο αριθμό απολύσεων την ίδια στιγμή που δημοσιεύετε κέρδη ρεκόρ-, τότε έχετε ήδη καταστρέψει την εμπιστοσύνη και την πίστη των όσων υπαλλήλων σας έχουν απομείνει, οι οποίοι θα εργάζονται υπό καθεστώς φόβου. Η παραγωγικότητα θα πέσει. Αυτό θα επηρεάσει τις πωλήσεις. Θα υποφέρετε. Ρωτήστε, αν θέλετε, τους ανθρώπους στη Firestone: Η Ford διατείνεται ότι η συγκεκριμένη εταιρεία ελαστικών απέλυσε τους συνδικαλισμένους εργαζόμενους που δούλευαν χρόνια στην επιχείρηση και έφερε ανειδίκευτους απεργοσπάστες που τελικά κατασκεύασαν χιλιάδες ελαττωματικά λάστιχα - και μετά από διακόσιους τρεις νεκρούς πελάτες, η Firestone παραπαίει. Ανοίξτε στον τόπο εργασίας παιδικό σταθμό για τους εργαζόμενους με παιδιά ηλικίας δύο έως πέντε ετών. Ή δ η ακούω την πρώτη σας αντίδραση: «Δεν υπάρχει περίπτωση ν' ανεχτώ να τριγυρίζουν εδώ μέσα ένα σωρό κακομαθημένα - ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ Χ Ω Ρ Ο Σ ΕΡΓΑΣΙΑΣ!» Το καταλαβαίνω. Τα μικρά μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη αναστάτωση, ειδικά όταν τη στιγμή που προσπαθείς να κλείσεις μια μεγάλη συμφωνία μ' εκείνη τη γερμανική τράπεζα, περνάει δίπλα σου τρέχοντας η μικρή Λατόγια σέρνοντας τον Κασίμ από τα μαλλιά, σαν παιδικό ζωάκι. Αλλά να μια μεγαλύτερη αναστάτωση που πρέπει να λάβεις υπόψη σου: αν οι υπάλληλοι σας σπαταλάνε την ώρα τους στη δουλειά ανησυχώντας για τα παιδιά τους, δεν θα είναι τόσο παραγωγικοί όσο θα 'πρεπε. Έτσι είναι η ανθρώπινη φύση. Και οι ανύπαντρες μητέρες; Αυτές δεν έχουν καμία βοήθεια. Ό τ α ν κάποια πρέπει να σταματήσει τη δουλειά για να πάει να παραλάβει το άρρωστο παιδί της από την μπέιμπι σίτερ, ή πρέπει να φύγει αμέσως μόλις το ρολόι δείξει πέντε επειδή ο παιδικός σταθμός βάζει πρόστιμο σε όσες αργούν να πάρουν τα παιδιά τους, τότε

118

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να παρατήσουν αμέσως αυτό που κάνουν. Φαντάζεστε να μη χρειάζεται ν' αφιερώνουν οι υπάλληλοι σας χρόνο στα προβλήματα των παιδιών τους και ν' ασχολούνταν αποκλειστικά και μόνο με το πώς θα εργαστούν αποδοτικότερα για σας; Να μη χρειάζεται να χάνουν ώρες από τη δουλειά τους επειδή κάτι έπαθε η μπέιμπι σίτερ, αλλά να τους απασχολεί μόνο πώς θα βοηθήσουν να βγάλετε εσείς περισσότερα χρήματα; Ένας παιδικός σταθμός κοντά στο χώρο δουλειάς δεν κοστίζει πολλά - και οι περισσότεροι γονείς θα ήταν διατεθειμένοι να μοιραστούν μαζί σας το κόστος λειτουργίας τους, από τη στιγμή που θ' απαλλάσσονταν έτσι από την ανησυχία για τα μικρά τους. Σκεφτείτε πόσο χαλαρότεροι θα ήταν οι υπάλληλοι σας, γνωρίζοντας ότι τα παιδιά τους ήταν ασφαλή - και δίπλα! Α, θα ξεκωλώνονταν στη δουλειά, φίλε μου! Κι αυτό μεταφράζεται: Περισσότερα λεφτά για ΣΕΝΑ! Προσφέρετε σε όλους υγειονομική ασφάλιση και δώστε στους υπαλλήλους σας αναρρωτική άδεια μετ' αποδοχών όποτε τη χρειάζονται. Θα πρέπει να το εξηγήσω κι αυτό; Πόση αποδοτικότητα δεν θυσιάζεται κάθε χρόνο από υπαλλήλους που έρχονται να δουλέψουν άρρωστοι επειδή δεν έχουν αρκετά χρήματα για να πάνε στο γιατρό ή αποφεύγουν να το κάνουν μέχρι να βρεθούν στα πρόθυρα της κατάρρευσης; Μην έχοντας άλλη επιλογή, φέρνουν τους ιούς τους στη δουλειά - και τους μεταδίδουν σε όποιον τους πλησιάσει. Είναι επικερδέστερο να πληρώνετε υγειονομική ασφάλιση για τους εργαζόμενους σας, έτσι ώστε ν' αναρρώνουν γρήγορα άμεσα και να ξαναστρώνονται στη δουλειά τους σε κανονικό ρυθμό. Οι υγιείς εργαζόμενοι είναι παραγωγικοί εργαζόμενοι. Έχοντας υγειονομική ασφάλιση, παίρ-

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

119

νουν μια απογευματινή άδεια για μια επίσκεψη στο γιατρό, μια άμεση διάγνωση και θεραπεία και -κοιτάξτε!- επιστρέφουν στη δουλειά σε δύο μέρες, αντί να μένουν σπίτι μια ή δυο βδομάδες περιμένοντας να βελτιωθεί η κατάσταση. Τα καλά νέα είναι ότι όλα τα παραπάνω είναι προς το συμφέρον της τσέπης σου — δεν χρειάζεται να είσαι ένας πονόψυχος γενναιόδωρος αριστερός. Μπορείς να παραμείνεις όσο επιθετικός και άπληστος θέλεις - δεν μ' ενδιαφέρει. Αν αυτό σημαίνει ότι η ζωή θα βελτιωθεί για κάποιους από τα εκατομμύρια των Αφροαμερικανών που δουλεύουν σκληρά για ελάχιστα λεφτά, πενιχρά προνόμια και καμία ασφάλεια, τότε θα είμαι ευτυχισμένος.

3. Μην αγοράσεις περίστροφο. Τι νόημα έχει να υπάρχει ένα όπλο στο σπίτι; Αν είναι για κυνήγι, τότε είναι απλό: έχε το τουφέκι ή την καραμπίνα άδεια και κλειδωμένη στη σοφίτα μέχρι την κυνηγετική περίοδο. Αν, από την άλλη πλευρά, σκέφτεσαι ν' αγοράσεις περίστροφο για προστασία, θα σου δώσω μερικά στατιστικά στοιχεία. Είναι είκοσι δύο φορές πιθανότερο να πεθάνει κάποιο μέλος της οικογένειας σου από σφαίρα όπλου αν ήδη υπάρχει κάποιο όπλο στο σπίτι. Η ιδέα ότι η κατοχή όπλου είναι ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσεις «οικιακή ασφάλεια» είναι παραμύθι. Λιγότερο από ένα στα τέσσερα βίαια εγκλήματα διαπράττονται ενώ το θύμα βρίσκεται στο σπίτι του. Όταν χρησιμοποιούνται όπλα στη διάρκεια μιας διάρρηξης και ο ιδιοκτήτης βρίσκεται σπίτι του, τότε μόνο στο 2% των περιπτώσεων πυροβολείται ο εισβολέας. Στο υπόλοιπο 98%, οι ένοικοι πυροβολούν κατά λάθος κάποιο αγαπημένο πρόσωπο ή τον εαυτό τους — ή οι διαρρήκτες τους παίρνουν το όπλο και τους σκοτώνουν μ' αυτό.

120

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Παρ' όλα αυτά, έχουμε σχεδόν διακόσια πενήντα εκατομμύρια όπλα στα σπίτια μας. Στπν Αμερική οι λευκοί αγοράζουν και κατέχουν -άρα εισάγουν στην κοινωνία— την τεράστια πλειοψηφία των όπλων. Κάθε χρόνο κλέβονται περίπου 500.000 όπλα, κυρίως από τους ίδιους λευκούς στα προάστια. Και η τεράστια πλειοψηφία αυτών των όπλων καταλήγουν στα κέντρα των πόλεων, πωλούνται φτηνά ή ανταλλάσσονται με νόμιμα ή παράνομα αγαθά και υπηρεσίες. Αυτά τα λευκά όπλα έχουν προκαλέσει αναρίθμητους θανάτους και δυστυχίες στους Αφροαμερικανούς. Η ανταλλαγή πυροβολισμών είναι η πρώτη αιτία θανάτου για τους νεαρούς μαύρους. Οι μαύροι, ηλικίας από δεκαπέντε μέχρι είκοσι τεσσάρων ετών, έχουν τις εξαπλάσιες πιθανότητες να πυροβοληθούν και να πεθάνουν, σε σχέση με τους λευκούς της ίδιας ηλικιακής ομάδας. Κανένας Αφροαμερικανός δεν είναι ιδιοκτήτης εταιρείας όπλων. Κάντε μια βόλτα με το αυτοκίνητο στο τμήμα της πόλης σας που ζουν Αφροαμερικανοί: δεν υπάρχουν εργοστάσια όπλων εκεί. Με τιμές που κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες μέχρι αρκετές χιλιάδες δολάρια, οι περισσότεροι Αφροαμερικανοί δεν είναι σε θέση ν' αγοράσουν ένα Glock, μια Beretta, ένα Luger, ένα Colt, ένα Smith & Wesson. Κανένας μαύρος δεν είναι ιδιοκτήτης αεροπλάνου που μεταφέρει λαθραία αυτόματα όπλα στη χώρα. Όλα αυτά γίνονται από λευκούς. Αλλά αργά ή γρήγορα, χιλιάδες απ' αυτά τα νομίμως αγορασμένα όπλα καταλήγουν στα χέρια απελπισμένων ανθρώπων, που ζουν στη φτώχια και με τους δικούς τους φόβους. Η εισαγωγή όπλων σ' αυτό το ασταθές περιβάλλον —που εμείς οι λευκοί δεν κάνουμε τίποτα για ν' αποτρέψουμε— αποτελεί θανατική καταδίκη. Αρα αν είσαι λευκός και θα 'θελες να βοηθήσεις να μειωθεί η βασική αιτία θανάτων νεαρών μαύρων, να η απάντηση: Μην

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

121

αγοράσεις όπλο. Μην έχεις όπλο στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο σου. Όταν δεν υπάρχουν όπλα, σημαίνει ότι δεν θα κλαπούν όπλα για να πουληθούν στις φτωχογειτονιές των μαύρων. Εκεί όπου ζεις, ίσως η εγκληματικότητα να βρίσκεται στα ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα της. Χαλάρωσε, άραξε και φρόντισε να χαρείς την καλή ζωή που ένα άδικο σύστημα ζωής σου εξασφάλισε. Αν πραγματικά ενδιαφέρεσαι για την προστασία σου, πάρε ένα σκύλο. Οι κακοί αποφεύγουν να τα βάλουν μ' ένα άγριο ζώο με μυτερά δόντια που γαβγίζει. Δεν χρειάζεσαι όπλο. 4. Ξέχνα το προοδευτικό «ενδιαφέρον» για τους μαύρους. Είναι γεγονός. Οι μαύροι μας έχουν καταλάβει. Ξέρουν πως λέμε και κάνουμε πράγματα για να φαίνεται ότι έχει σημειωθεί πρόοδος. Μας βλέπουν να προσπαθούμε σκληρά να δείξουμε ότι δεν είμαστε προκατειλημμένοι. Αφήστε το. Δεν έχουμε σημειώσει καμία πραγματική πρόοδο. Παραμένουμε στενοκέφαλοι - και το ξέρουν. Κόψε τις μαλακίες για τους «μαύρους φίλους» σου. Δεν έχεις μαύρους φίλους. Ο φίλος είναι κάποιος που τον καλείς συχνά για φαγητό, πηγαίνεις διακοπές μαζί του, τον καλείς στη γαμήλια δεξίωση σου, πηγαίνεις μαζί του στην εκκλησία την Κυριακή, του τηλεφωνείς συχνά για να μοιραστείς μαζί του τα πιο κρυφά μυστικά σου. Αυτό είναι φίλος. Οι μαύροι «φίλοι» σου ξέρουν καλά ότι οι πιθανότητες ν' αφήσεις το παιδί σου στο σπίτι τους, στη γειτονιά τους, για να λείψεις ένα Σαββατοκύριακο, είναι όσες και οι πιθανότητες να τους προσκαλέσεις στο ταξίδι σου. Έχω ακούσει αριστερούς να λένε ηλίθια πράγματα όπως «Δεν υπάρχουν μαύροι στο σίριαλ Friends (Φίλοι)». Μ' αρέσει που δεν υπάρχουν μαύροι φίλοι στους Friends, γιατί στη ζωή

122

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τέτοιοι φίλοι δεν έχουν μαύρους φίλους. Είναι μια ειλικρινής, ρεαλιστική σειρά. Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος το παραμύθι ότι λευκοί και μαύροι είναι τώρα πια μέρος του μεγάλου πολυπολιτισμικού πάτσγουορκ που ονομάζεται Αμερική. Ζούμε στο δικό μας κόσμο, ζουν στο δικό τους. Κι έχουμε μάθει να αισθανόμαστε άνετα, είτε μας αρέσει είτε όχι. Δεν θα ήταν τόσο άσχημα αν αυτοί οι δύο κόσμοι συνυπήρχαν σ' ένα οικονομικά και κοινωνικά παράλληλο επίπεδο. Αν έτσι είχαν τα πράγματα, θα μπορούσαμε να συναναστρεφόμαστε και να συγχρωτιζόμαστε όποτε το θεωρούσαμε σκόπιμο - σαν ίσοι προς ίσους, όπως ήδη κάνουμε με άλλους λευκούς. Για παράδειγμα, δεν έχω κάποια ιδιαίτερη επιθυμία να βγαίνω έξω με μέλη της νεολαίας των Ρεπουμπλικάνων. Και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, γιατί θα τα καταφέρουν μια χαρά και χωρίς εμένα και η απόφαση μου να μη σχετίζομαι μαζί τους δεν επηρεάζει σε τίποτα το βιοτικό επίπεδο ή την ποιότητα ζωής τους. (Στην πραγματικότητα μάλλον τα βελτιώνει.) Δεν θα ήταν καλύτερα να μην ξεγελιόμαστε με την αυταπάτη ότι οι Αφροαμερικανοί είναι πλέον ενταγμένοι στην κοινωνία; Δεν θα ήταν εξυπνότερο να σηκώσουμε το πέπλο της ψευδαίσθησης που καλλιεργούμε στους Αφροαμερικανούς, ώστε να μη χάνουμε το χρόνο μας κοροϊδεύοντας εαυτούς και αλλήλους; Την επόμενη φορά που θα μιλήσεις με κάποιον από τους «μαύρους φίλους» σου, αντί να του πεις πόσο «φτιάχτηκες» με το καινούργιο cd του Jay-Z, γιατί δεν περνάς το χέρι σου γύρω από τους ώμους του και να του πεις: «Σ' αγαπάω, αδελφέ, το ξέρεις καλά, γι' αυτό πρέπει να σου πω ένα μικρό μυστικό που έχουμε εμείς οι λευκοί. Δεν θα τη βολέψετε ποτέ τόσο καλά όσο οι δικοί μας. Κι αν νομίζεις ότι η σκληρή δουλειά και η προσπάθεια να προσαρμοστείς θα σου αποφέρει μια θέση στο διοικητικό συμβούλιο όταν η μοναδική θέση που προορίζεται για μαύρο είναι ήδη κατειλημμένη — αν επιδιώ-

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

123

κεις, φίλε μου, ισότητα και πρόοδο, τότε δοκίμασε την τύχη σου στη Σουηδία». Όσο συντομότερα αρχίσουμε όλοι να μιλάμε έτσι, τόσο πιο ειλικρινής θα γίνει η κοινωνία στην οποία ζούμε.

5. Κοιτάξου στον καθρέφτη. Αν είσαι λευκός και θέλεις πραγματικά να βοηθήσεις ν' αλλάξουν τα πράγματα, γιατί δεν ξεκινάς από τον εαυτό σου; Αφιέρωσε λίγο χρόνο συζητώντας με τους λευκούς φίλους σου τι μπορείτε να κάνετε για να βελτιωθεί λίγο ο κόσμος για τους λευκούς και τους Αφροαμερικανούς. Φρόντισε να διακόψεις τον επόμενο λευκό που θ' ακούσεις να λέει κάποιο χαζό ρατσιστικό αστείο και επαναφέρε τον στην τάξη. Σταμάτα τις γκρίνιες για τις ποσοστώσεις υπέρ των μαύρων. Κανένας μαύρος δεν θα σου καταστρέψει τη ζωή, στερώντας σου τη δουλειά που «αξίζεις». Η πόρτα θα είναι πάντα ανοιχτή για σένα. Το μοναδικό καθήκον σου είναι να την κρατήσεις ανοιχτή και για εκείνους που έχουν λιγότερες ευκαιρίες, απλώς και μόνο επειδή δεν είναι λευκοί.

6. Μην παντρευτείς με ασπρουλιάρη/α. Αν είσαι λευκός ή/και δεν σ' αρέσει καμία από τις παραπάνω ιδέες, ή δεν τις θεωρείς πρακτικές, τότε υπάρχει πάντα ένας αλάνθαστος τρόπος για να βοηθήσεις να δημιουργηθεί ένας κόσμος που θα έχει αχρωματοψία — παντρέψου μαύρο/η και κάντε μερικά παιδιά! Κάνοντας έρωτα μεταξύ τους μαύροι και λευκοί —αντί οι λευκοί να γαμάνε συνεχώς τους μαύρους— θα μας εξασφαλίσουν τελικά ένα μονόχρωμο έθνος. (Και οι Ισπανόφωνοι και οι Ασιάτες μπορούν να μπουν στο παιχνίδι!) Τίνος είναι το παιδί; Όλων! Κι όταν θα έχουμε πια όλοι το ίδιο χρώμα, δεν θα υπάρχει

124

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

πια κανένας λόγος να μισούμε προκαταβολικά ο ένας τον άλλον - πριν καν γνωριστούμε.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΜΑΥΡΟΥΣ Ι. Πώς να οδηγείτε αν και είστε μαύροι: * Μειώστε τις πιθανότητες να γίνετε στόχος ρατσιστικής αντιμετώπισης, τοποθετώντας μια φουσκωτή λευκή κούκλα στη θέση του συνοδηγού. Οι μπάτσοι θα νομίσουν ότι είστε σοφέρ και θα σας αφήσουν ήσυχο. * Προσπαθήστε να μην προκαλείτε την προσοχή από τη στιγμή που είστε μαύροι και οδηγείτε. Φροντίστε να κρατάτε το τιμόνι με τα δύο χέρια. Δέστε τη ζώνη σας· ακόμα καλύτερα, δέστε όλες τις ζώνες, είτε υπάρχει άλλος στο αυτοκίνητο είτε όχι. Αφαιρέστε οποιαδήποτε αυτοκόλλητα του τύπου «Κορνάρισε αν είσαι κι εσύ μαύρος», αντικατάστησε τα με άλλα που λένε «Γουστάρω το χόκεϊ». * Αποφύγετε να νοικιάζετε ή να οδηγείτε αυτοκίνητο με πινακίδες του Νιου Χαμσάιρ, της Γιούτα ή του Μέιν— οι συγκεκριμένες πολιτείες δεν έχουν σχεδόν καθόλου μαύρους κατοίκους και φυσικά θα νομίσουν ότι οδηγείτε κλεμμένο όχημα ή κουβαλάτε ναρκωτικά ή έχετε όπλα. Τώρα που το ξανασκέφτομαι, οι μπάτσοι κάνουν τις ίδιες σκέψεις για τους μαύρους οδηγούς ακόμα και σε πολιτείες με σημαντικό μαύρο πληθυσμό. Καλύτερη ιδέα: πάρτε το λεωφορείο.

2. Πώς να ψωνίζετε αν και είστε μαύροι: * Αν θέλετε ν' αποφύγετε να σας ακολουθούν κατά πόδας οι καταστηματάρχες που θα υποθέτουν ότι κάτι θα βουτήξετε ή θα τους κολλήσετε κάποιο όπλο στο κεφάλι και θ' αδεία-

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ ΑΣΠΡΟΥΛΙΑΡΗ!

125

σετε το ταμείο, η λύση είναι απλή: κατάλογοι και ψώνια από το διαδίκτυο. Και το ωραίο της υπόθεσης; Δεν θα χρειάζεται ν' αφήσετε τις ανέσεις του σπιτιού σας - και τέρμα και η αναμονή για μια θέση στο πάρκινγκ του εμπορικού! * Αν χρειαστεί να μπείτε σε κατάστημα, προς Θεού αφήστε έξω το παλτό σας! Όλες οι τσέπες του θα ελεγχθούν οπωσδήποτε για κλεμμένα εμπορεύματα — πηγαίνετε γυρεύοντας να σας συλλάβουν! Και δεν χρειάζεται καν να το πω, ξεχάστε τα πορτοφόλια, τις τσάντες και τα σακίδια. Ακόμα καλύτερα, κάντε τα ψώνια σας γυμνοί. Μπορεί, φυσικά, να υποστείτε τον περιστασιακό έλεγχο των σωματικών κοιλοτήτων σας, αλλά αυτό είναι ένα μικρό τίμημα μπροστά στην άσκηση του θεόσταλτου δικαιώματος σας που έχετε ως μαύροι Αμερικανοί να ψωνίζετε και να συνεισφέρετε ετησίως στη λευκή οικονομία ένα μέρος από τα 572 δισεκατομμύρια δολάρια που έχετε στο πορτοφόλι σας.

3. Πώς να ψηφίζετε αν και είστε μαύροι: * Επειδή οι λευκοί έχουν νοθεύσει τις εκλογές μας, φροντίζοντας ώστε όλα τα παμπάλαια, ελαττωματικά εκλογικά μηχανήματα να καταλήγουν στις μαύρες συνοικίες της πόλης, μη φύγετε από το εκλογικό κέντρο αν δεν έχετε δει με τα μάτια σας το ψηφοδέλτιο σας με τους σταυρούς ακριβώς εκεί που θέλατε, να πέφτει στην κλειδωμένη κάλπη. Αν χρησιμοποιείτε εκλογικό μηχάνημα, ζητήστε από τους εκλογικούς αντιπροσώπους να το ελέγξουν αφού ψηφίσετε, για να βεβαιωθείτε ότι η ψήφος σας καταμετρήθηκε. Κουβαλήστε μαζί σας οποιαδήποτε εργαλεία πιστεύετε ότι μπορεί να χρειαστείτε για να καταγραφεί η ψήφος σας: μολύβι No 2, μαύρο μαρκαδόρο, βελόνα πλεξίματος (για να βεβαιωθείτε ότι το ψηφοδέλτιο θα τρυπηθεί πέρα για πέρα), πένσα, τα υπόλοιπα εργαλεία από την εργαλειοθή-

126

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

κη σας, μεγεθυντικό φακό, αντίγραφο των τοπικών εκλογικών νόμων, αντίγραφο του εκλογικού σας βιβλιαρίου, αντίγραφο του πιστοποιητικού γεννήσεως, αντίγραφο του απολυτηρίου της δευτέρας γυμνασίου, οποιοδήποτε άλλο έγγραφο αποδεικνύει ότι είστε ακόμα ζωντανός, μια βιντεοκάμερα για να τραβήξετε οτιδήποτε περίεργο συμβεί, ένα δημοσιογράφο της τοπικής εφημερίδας για να του δείξετε από πρώτο χέρι ότι δεν κάνατε πλάκα όταν του λέγατε ότι ο εξοπλισμός του εκλογικού κέντρου έχει έρθει από τη Βολιβία, μονωτική ταινία, σκοινί, κερί παραφίνης, καυστήρα αερίου, διαλυτικό λεκέδων, ένα δικηγόρο, έναν υπουργό κι έναν Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Απλώστε όλα αυτά μπροστά σας και υπάρχουν κάποιες πιθανότητες να καταμετρηθεί η ψήφος σας. * Στις εκλογές του 2002 ψηφίστε τον υποψήφιο των Δημοκρατικών ή των Πράσινων για το Κογκρέσο. Αν οι Δημοκρατικοί πάρουν πέντε μόνο θέσεις παραπάνω, τότε όχι μόνο θα ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά, λόγω αρχαιότητας, δεκαεννιά μαύροι θ' αναλάβουν την προεδρία επιτροπών ή υποεπιτροπών της Βουλής. Δεκαεννιά! Μιλάμε για κατάληψη της Βουλής των Αντιπροσώπων! Μην το πείτε σε πολλούς λευκούς αυτό — η ιδέα μιας «Μαύρης Βουλής» θα τους κάνει να χάσουν τον ύπνο τους!

4. Πώς να γελάσετε με την ψυχή σας αν και είστε μαύροι: * Προμηθευτείτε πινακίδες με την ένδειξη Μόνο Λευκοί που χρησιμοποιούνταν τη δεκαετία του '50. Όταν δεν θα σας βλέπει κανείς, κρεμάστε τις σε πόρτες επιχειρήσεων που δεν προσλαμβάνουν μαύρους. * Τοποθετήστε επιδεικτικά μία στην πρώτη σειρά της πρώτης θέσης την επόμενη φορά που θα μπείτε σε αεροπλάνο.

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

127

* Κρεμάστε μια στην είσοδο των γραφείων οποιασδήποτε ομάδας πρώτης εθνικής ή στις καλύτερες θέσεις σε οποιοδήποτε παιχνίδι του NBA. * Καρφώστε μια στο χορτάρι μπροστά από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, και όταν περάσει ο Κλάρενς Τόμας, σηκώστε τα χέρια σας και φωνάξτε: «Τι έγινε;»

S. Πώς να αναπνέετε αν και είστε μαύροι: Ίσως φτάσετε κάποια στιγμή σε σημείο που δεν αντέχετε άλλο οι παρενοχλήσεις, οι διακρίσεις, οι προσβολές, η απόλυτη αίσθηση ότι δεν ανήκετε σ' αυτό το έθνος όπου η έλλειψη ανοχής είναι βαθύτατα ριζωμένη. Ίσως αισθανθείτε ότι ήρθε η ώρα να φύγετε και να πάτε να εγκατασταθείτε σ' ένα μέρος όπου το να είσαι μαύρος δεν θα σε καθιστά μειοψηφία — ένα μέρος που θα το νιώθεις σαν πατρίδα.

ΚΟΨΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ

Απόσπασμα από τον Ομοσπονδιακό Νόμο για τα Εκλογικά Δικαιώματα του 1965 (συνιστάται να το πλαστικοποιήσετε και να το έχετε στο πορτοφόλι σας) Τμήμα 2: Κανένα κριτήριο ή προαπαιτούμενο ή κανόνας, πρακτική ή διαδικασία με σκοπό να αφαιρεθεί ή να περιοριστεί το δικαίωμα οιουδήποτε πολίτη των Ηνωμένων Πολιτειών με βάση τη φυλή του ή το χρώμα του δεν δύναται να εφαρμοστεί ή να επιβληθεί σε οποιαδήποτε πολιτεία ή πολιτική υποδιαίρεση αυτής.

128

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Στην Αφρική; Καλύτερα να το ξανασκεφτείτε. Να τι λέει η Διεθνής Αμνηστία για την Αφρική: «Οι ένοπλες συγκρούσεις, οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, τα βασανιστήρια, οι κακοποιήσεις και η ενδημική ατιμωρησία συνεχίζουν ν' αποτελούν πραγματικότητα στην αφρικανική ήπειρο». Και το 52% των κατοίκων στην υπo-σαχάρια Αφρική ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα. Το 1998 η μέση μηνιαία δαπάνη ήταν μόλις δεκατέσσερα δολάρια κατά κεφαλή. Είναι χειρότερο κι από το να ζεις στο Ντιτρόιτ. Το προσδόκιμο ζωής στην περιοχή είναι, στην καλύτερη περίπτωση, τα πενήντα εφτά χρόνια — αν ζεις στην Γκάνα. Αν βρίσκεσαι στη Μοζαμβίκη, ζεις ως τα βαθιά γεράματα των τριάντα επτάμισι χρόνων. Συνδυάστε τα παραπάνω με τις ατελείωτες ξηρασίες και λιμούς, κι ένα συντριπτικό ποσοστό του συνόλου των μολύνσεων (και θανάτων) από AIDS στον κόσμο και ξαφνικά διαπιστώνεις ότι είναι πολύ ευκολότερο να ξεθάψεις κάποιες παλιές γυμνές φωτογραφίες του Τρεντ Λοτ19 από κλαμπ μόνο για άντρες και να τον αναγκάσεις να παραιτηθεί. (Φωτογραφίες του Όριν Χατς, του Τομ Ντιλέι20 και άλλων είναι εξίσου καλές.) Η Άμι ΜακΚάμπελ μια από τις πολλές Αφροαμερικάνες που έχω προσλάβει από τη στιγμή που άρχισα να γράφω αυτό το κεφάλαιο (πέντε στις πέντε τελευταίες προσλήψεις μου ήταν μαύροι - έι, κατεβάστε το βιβλίο από το ράφι με τα χιουμοριστικά, δεν κάνω πλάκα!) προτείνει σε όσους θέλουν να επιστρέψουν στις «μαύρες ρίζες» τους μόνο ένα μέρος - την Καραϊβική! Λέει: «Τι λέτε για τα Μπαρμπάντος; Είναι ένας τροπικός παράδεισος, οι άνθρωποι είναι ειρηνικοί, το έγκλημα ανύπαρκτο. Το προσδόκιμο ζωής ξεπερνάει τα εβδομήντα. Το 80% του πληθυσμού προέρχεται από την Αφρική, επομένως θα αισθάνεστε σαν στο σπίτι σας. Μιλάνε και αγγλικά! Και ιδού το περίεργο - αρχηγός του κράτους μας θα είναι η βασίλισσα Ελισάβετ! Ουάου!»

ΣΚΟΤΩΣΤΕ ΤΟΝ Α Σ Π Ρ Ο Υ Λ Ι Α Ρ Η !

129

Καλό δεν ακούγεται; Θα ήταν, όμως, ακόμα καλύτερα αν μπορούσαμε να κάνουμε την Άμι και τους υπόλοιπους να νιώθουν ότι η πατρίδα τους είναι εδώ, στον τόπο όπου γεννήθηκαν. Είμαι ανοιχτός οε προτάσεις...

ΠΕΝΤΕ

Ηλίθιο έθνος

Αισθάνεστε ποτέ ότι ανήκετε σ' ένα έθνος ηλιθίων; Συνήθιζα να παρηγοριέμαι για την έκταση της βλακείας σ' αυτή τη χώρα επαναλαμβάνοντας στον εαυτό μου τα εξής: Ακόμα κι αν υπάρχουν διακόσια εκατομμύρια παντελώς ηλίθιοι σ' αυτή τη χώρα, απομένουν τουλάχιστον ογδόντα εκατομμύρια που θα καταλάβουν αυτά που λέω - κι αυτοί είναι περισσότεροι από τους κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ισλανδίας μαζί! Και μετά ήρθε η μέρα που βρέθηκα να μοιράζομαι το γραφείο μου με το τηλεπαιχνίδι του ESPN «Two-Minute Drill». Είναι ένα παιχνίδι που ελέγχει τις γνώσεις σου, όχι μόνο για το ποιος παίζει στην τάδε θέση και στην τάδε ομάδα αλλά και ποιος κατάφερε τι σ' ένα παιχνίδι του 1925 μεταξύ Νέας Υόρκης και Βοστόνης, ποιος ήταν ο ρούκι της χρονιάς στην παλιά American Basketball Association, και τι έφαγε για πρόγευμα ο 21 Τζέικ Γουντ το πρωινό της 12ης Μαΐου του 1967. Δεν γνωρίζω την απάντηση σε καμία από τις προηγούμενες ερωτήσεις - αλλά για κάποιο λόγο θυμάμαι το νούμερο της φανέλας του Τζέικ Γουντ: το 2. Γιατί συγκράτησα στη μνήμη μου αυτό το άχρηστο στοιχείο;

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

131

Δεν γνωρίζω, αλλά παρακολουθώντας όλο αυτό το πλήθος που περίμενε να περάοει από οντισιόν για το συγκεκριμένο παιχνίδι του ESPN, νομίζω ότι κάτι έμαθα σχετικά με την ευφυΐα και το αμερικανικό μυαλό. Ορδές τέτοιων ηλίθιων και μυαλοφυγόδικων στριμώχνονταν στο διάδρομο, αναμένοντας τη μεγάλη στιγμή, επαναλαμβάνοντας νοερά εκατοντάδες στατιστικές και γεγονότα και προκαλώντας ο ένας τον άλλον με ερωτήσεις στις οποίες δεν γνωρίζω πώς θα ήταν δυνατό ν' απαντήσει οποιοσδήποτε άλλος εκτός από το Μεγαλοδύναμο. Βλέποντας αυτούς τους γεμάτους τεστοστερόνη παλικαράδες, θα υπέθετες ότι ήταν ένα μάτσο αγράμματοι που δύσκολα θα κατάφερναν να διαβάσουν την ετικέτα σ' ένα μπουκάλι μπίρας. Στην πραγματικότητα είναι ιδιοφυΐες. Μπορούν να απαντήσουν και στις τριάντα δυσνόητες ερωτήσεις του παιχνιδιού σε λιγότερο από εκατόν είκοσι δευτερόλεπτα. Είναι λιγότερο από τέσσερα δευτερόλεπτα η ερώτηση - συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που μεσολαβεί μέχρι να διαβάσουν αργά τις ερωτήσεις οι διάσημοι αθλητές. Κάποτε άκουσα το γλωσσολόγο και πολιτικό αναλυτή Νόαμ Τσόμσκι να λέει ότι αν θέλετε απόδειξη ότι οι Αμερικανοί δεν είναι βλάκες, απλώς αναζητήστε οποιοδήποτε αθλητικό ραδιοσταθμό και ακούστε την απίστευτη απομνημόνευση στοιχείων. Είναι κάτι το εκπληκτικό - και αποτελεί μια ατράνταχτη απόδειξη ότι το αμερικανικό μυαλό ζει και βασιλεύει. Απλά τα ερεθίσματα που δέχεται δεν είναι τα ανάλογα. Η δική μας πρόκληση, είπε ο Τσόμσκι, είναι να βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε την πολιτική εξίσου συναρπαστική και ενδιαφέρουσα όσο και τα σπορ. Όταν το καταφέρουμε, τότε θα δείτε ότι οι Αμερικανοί δεν θα κάνουν τίποτε άλλο παρά να συζητάνε ποιος έκανε τι στον Π.Ο.Ε. (Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου). Αλλά πρώτα πρέπει να είναι σε θέση να διαβάζουν τα γράμματα Π.Ο.Ε. Υπάρχουν σαράντα τέσσερα εκατομμύρια Αμερικανοί που

132

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

δεν μπορούν να διαβάσουν καλύτερα από ένα παιδί της τετάρτης δημοτικού - ουσιαστικά, είναι αναλφάβητοι. Πώς έμαθα αυτό το στατιστικό στοιχείο; Φυσικά το διάβασα. Και τώρα το έχετε διαβάσει κι εσείς. Φτάσαμε, λοιπόν, στο σημείο ο μέσος Αμερικανός να ξοδεύει μόνο ενενήντα εννιά ώρες το χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων - σε σύγκριση με τις χίλιες τετρακόσιες εξήντα ώρες που διαθέτει για να βλέπει τηλεόραση. Έχω διαβάσει, επίσης, ότι μόνο το 11% των Αμερικανών πολιτών μπαίνει στον κόπο να διαβάσει σε μια ημερήσια εφημερίδα κάτι περισσότερο από τις γελοιογραφίες και τις αγγελίες μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Αν, λοιπόν, ζείτε σε μία χώρα όπου σαράντα τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να διαβάσουν και ίσως άλλα διακόσια εκατομμύρια μπορούν να διαβάσουν αλλά συνήθως δεν το κάνουν — τότε, φίλοι μου, ζούμε σ' ένα πολύ τρομακτικό μέρος. Ένα έθνος που όχι μόνο βγάζει αναλφάβητους απόφοιτους πανεπιστημίων ΑΛΛΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΑΔΑΕΣ ΚΑΙ ΗΛΙΘΙΟ, είναι ένα έθνος που δεν θα 'πρεπε να εξουσιάζει τον κόσμο — τουλάχιστον όχι ως τη στιγμή που η πλειοψηφία των πολιτών του θα είναι σε θέση να εντοπίσει το Κοσσυφοπέδιο (ή οποιοδήποτε άλλο μέρος έχει βομβαρδίσει) στο χάρτη. Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, τους ξένους το γεγονός ότι οι Αμερικανοί, που λατρεύουν να διασκεδάζουν με την ηλιθιότητα τους, «εξέλεξαν» για πρόεδρο έναν ηλίθιο, ο οποίος σπάνια διαβάζει οτιδήποτε —συμπεριλαμβανομένων και των ενημερωτικών αναφορών από τους συνεργάτες του— και πιστεύει ότι η Αφρική είναι κράτος και όχι ήπειρος. Ένας ηλίθιος ηγέτης ενός ηλίθιου έθνους. Στην ένδοξη πατρίδα μας της αφθονίας δεν έχουμε καμία αντοχή στην υπερφόρτωση των εγκεφαλικών μας κυττάρων με γεγονότα και αριθμούς, κάθε κριτική σκέψη ή κατανόηση οποιουδήποτε γεγονότος εκτός... αν πρόκειται για αθλητικά. Ο Αρχι-ηλίθιός μας δεν κάνει τίποτα για να κρύψει την

ΗΛΙΘΙΟ

ΕΘΝΟΣ

133

άγνοια του - αντίθετα καυχιέται γι' αυτήν. Στη διάρκεια του εναρκτήριου χαιρετισμού του προς την Τάξη του 2001 του Γέιλ, ο Τζωρτζ Μπους αναφέρθηκε περήφανα στο γεγονός ότι ήταν ένας μέτριος φοιτητής στο Γέιλ. «Και σ' εσάς, στους φοιτητές του C, λέω ότι κι εσείς μπορείτε να γίνετε Πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών!» Το γεγονός ότι χρειάζεσαι επίσης έναν πατέρα πρώην Πρόεδρο, έναν αδερφό κυβερνήτη μιας πολιτείας με χαμένα ψηφοδέλτια, κι ένα Ανώτατο Δικαστήριο γεμάτο με φιλαράκια του μπαμπά, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα πολύπλοκο για ν' αναφερθεί σε μια τόσο σύντομη ομιλία. Ως Αμερικανοί έχουμε μια αρκετά περήφανη παράδοση εκπροσώπησης μας από αδαείς υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Ο προταθείς από τον Πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ πρεσβευτής μας στην Κεϋλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα) δεν ήταν σε θέση να κατονομάσει τον πρωθυπουργό της χώρας ή την πρωτεύουσα της στη διάρκεια της ακρόασης για την επικύρωση του διορισμού του από τη Γερουσία. Κανένα πρόβλημα δεν υπήρξε - ο διορισμός του Μάξγουελ Κλαρκ επικυρώθηκε. Το 1981 ο προταθείς από τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Κλαρκ, παραδέχτηκε την απεριόριστη άγνοια του σε θέματα διεθνών σχέσεων κατά την ακρόαση επικύρωσης του διορισμού του. Ο Κλαρκ δεν είχε ιδέα πώς ένιωθαν οι σύμμαχοι μας στη Δυτική Ευρώπη για την εγκατάσταση πυρηνικών πυραύλων στο έδαφος τους και δεν γνώριζε τα ονόματα των πρωθυπουργών της Νότιας Αφρικής και της Ζιμπάμπουε. Κανένα πρόβλημα — και ο δικός του διορισμός επικυρώθηκε. Όλα αυτά άνοιξαν το δρόμο για τον Μικρό Μπους, ο οποίος δεν είχε συγκρατήσει τα ονόματα των ηγετών της Ινδίας και του Πακιστάν, δύο από τα επτά κράτη που κατέχουν την ατομική βόμβα. Και ο Μπους πήγε στο Γέιλ και στο Χάρβαρντ. Πρόσφατα, σε μια ομάδα πεντακοσίων πενήντα έξι τελειόφοιτων από πενήντα γνωστά αμερικανικά πανεπιστήμια (πχ. Χάρ-

134

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

βαρντ, Γέιλ, Στάνφορντ) δόθηκε ένα τεστ πολλαπλών απαντήσεων που αποτελούνταν από τριάντα τέσσερις ερωτήσεις «επιπέδου λυκείου». Αυτοί οι κορυφαίοι φοιτητές κατάφεραν να απαντήσουν μόνο στο 53% των ερωτήσεων. Και μόνο ένας απάντησε σωστά σε όλες. Ένα 40% των φοιτητών δεν γνώριζε πότε έγινε ο Εμφύλιος Πόλεμος - αν και οι επιλογές τους είχαν μεγάλο χρονικό εύρος: Α. 1750-1800 Β. 1800-1850 Γ. 1850-1900 Δ. 1900-1950 (Η απάντηση, παιδιά, είναι Γ.) Οι δύο ερωτήσεις στις οποίες οι τελειόφοιτοι απάντησαν σωστότερα ήταν πρώτον: Ποιος είναι ο Σνουπ Ντόγκι Ντογκ; (Το 98% απάντησαν σωστά.) Και δεύτερον: Ποιοι είναι ο Μπίβις και ο Μπάτχεντ; (Το 99% γνώριζαν.) Κατά τη γνώμη μου, η σειρά κινουμένων σχεδίων Beavis and Butthead αποτελούσε μια από τις καλύτερες στιγμές της αμερικανικής σάτιρας της δεκαετίας του '90 και ο Σνουπ και οι ράπερ φίλοι του έχουν πολλά να πουν για τις κοινωνικές ασθένειες της Αμερικής, γι' αυτό δεν θα αρχίσω να κατηγορώ κι εγώ το MTV. Με απασχολεί όμως ο λόγος για τον οποίο γερουσιαστές όπως ο Τζο Λίμπερμαν του Κονέκτικατ και ο Χέρμπερτ Κολ του Ουισκόνσιν κατηγορούν το MTV, όταν οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι για την τεράστια αποτυχία του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Μπείτε σε οποιοδήποτε δημόσιο σχολείο και πιθανότατα θα βρεθείτε μπροστά σε υπερχειλίζουσες από μαθητές τάξεις, ταβάνια που στάζουν και απογοητευμένους δασκάλους. Σε ένα από τα τέσσερα σχολεία θα βρείτε μαθητές να «μαθαίνουν» από σχολικά βιβλία που εκδόθηκαν τη δεκαετία του '80 ή και παλιότερα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι πολιτικοί ηγέτες -και όσοι τους ψηφίζουν- έχουν αποφασίσει ότι αποτελεί μεγαλύτερη προτεραιότητα η κατασκευή ενός ακόμα βομβαρδιστικού από τη μόρφωση των παιδιών μας. Προτιμούν να ακούν για την αθλιότητα μιας τηλεοπτικής σειράς ονόματι Jackass παρά για την αθλιότητα που οι ίδιοι επιδεικνύουν, αδιαφορώντας για τα

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΣΚΟΝΑΚΙ

Κατάλογος των ηγετών των πενήντα μεγαλυτέρων κρατών (κατά σειρά μεγέθους) Ι. ΚΙΝΑ Πρόεδρος Γιανγκ Ζεμίν

14. ΒΙΕΤΝΑΜ Πρόεδρος Τραν Ντουκ Λιονγχ

2. ΙΝΔΙΑ Πρόεδρος Κοσερίλ Ρομάν Ναραγινάν

15. ΑΙΓΥΠΤΟΣ Πρόεδρος ΜοχάμετΧόονι Μουμπαρακ

3. ΗΝΩΝΕΝΕΙ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ «Πρόεδρος» Τζορτζ Γ. Μπους

Κ. ΤΟΥΡΚΙΑ Πρωθυπουργός Ναζίπ Ερντογάν

4. ΙΝΔΟΝΗΙΙΑ Πρόεδρος Μεγκαβάτι Σουκαρνοπότρι

17. ΙΡΑΝ Αγιατολόχ Αλί Χοσεϊνί-Χαμενεΐ Πρόεδρος Μοχάμεντ Χατάμι

5. ΒΡΑΖΙΛΙΑ Πρόεδρος Φερνάρνχο Χενρικε Καρντόζο 6. ΡΟΣΙΑ Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν 7. ΠΑΚΙΣΤΑΝ Ιτρατηγός ΠερΒέζ Μουσάραφ 8. ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ Πρόεδρος Μπανχρουντόζα 9. ΙΑΠΩΝΙΑ Πρωθυπουργός Γιουνιχίρο Κοϊζούμι 10. ΝΙΓΗΡΙΑ Πρόεδρος Ολουσεγκούν Ομπασάνιο 11. ΜΕΞΙΚΟ Πρόεδρος Βιθέντε Φοξ 12. ΓΕΡΜΑΝΙΑ Καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ 12. ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ Πρόεδρος Γκλόρια ΜακαπαγκάλΑρόγιο

18. ΑΙΘΙΟΠΙΑ Πρόεδρος Γκίρμα Βοληετζόρτζις 19. ΤΑΪΛΑΝΔΗ Πρωθυπουργός Τακισίν Τσιναβάτ 20. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ 21. ΓΑΛΛΙΑ Πρόεδρος Ζακ Σιράκ 22. ΙΤΑΛΙΑ Πρωθυπουργός Ιίλβιο Μπερλουσκόνι 23. ΚΟΝΓΚΟ Πρόεδρος Τζόσεφ Καμπίλα 24. ΟΥΚΡΑΝΙΑ Πρόεδρος Λεονίντ Κούχμα 25. ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ Πρόεδρος Κιμ Ντάε-γιουνγκ 26. ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ Πρόεδρος Τχάμπο Μπέκι συνεχίζεται πίσω

6

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΣΚΟΝΑΚΙ

Κατάλογος των ηγετών των πενήντα μεγαλυτέρων κρατών (κατά σειρά μεγέθους) 27. ΒΙΡΜΑΝΙΑ Πρωθυπουργός Τχαν Σβε

39. ΑΦΓΑΝΙΣΤΆΝ Πρωθυπουργός Χαμίντ Καρζάι

28. ΙΣΠΑΝΙΑ Πρωθυπουργός Χοθέ Μαρία Αθνάρ

40. ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΆΝ Πρόεδρος Ισλόμ Καρίμοφ

29. ΚΟΛΟΜΒΙΑ Πρόεδρος Άντρες Παστρανά 30. ΠΟΛΩΝΙΑ Πρόεδρος Αλεξάντερ Κβανσιέβσκι 31. ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ Πρόεδρος 32. ΤΑΝΖΑΝΙΑ Πρόεδρος Μπίντζαμιν Γουίλιαμ Μκάπα 33. ΣΟΥΔΑΝ Πρόεδρος Αντιστράτηγος Ομάρ ελ Μπασίρ 34. ΚΑΝΑΔΑΣ Πρωθυπουργός Ζαν Κρετιέν 35. ΑΛΓΕΡΙΑ Πρόεδρος Αβδελαζίζ Μπουτεφλίκα 36. ΚΕΝΥΑ Πρόεδρος Ντανιέλ αράπ Μουά 37. ΜΑΡΟΚΟ Πρωθυπουργός Αμπντεραμάνε Γιουσούφι 38. ΠΕΡΟΥ Πρωθυπουργός Αλεχάντρο Τολέδο

6

41. ΝΕΠΑΛ Βασιλιάς Γκιανέπρα Πρωθυπουργός Σερ Μπαχαντούρ Ντέρμπα 42. ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ Πρόεδρος Χούγκο Τσάβεζ Φρίας 43. ΟΥΓΚΑΝΤΑ Πρόεδρος Αντιστράτηγος Γιοβέρι Μουσεβένι 44. ΙΡΑΚ Πρόεδρος Σαντάμ Χουσεΐν 45. ΡΟΥΜΑΝΙΑ Πρόεδρος Ιόν Ιλιέσκου 46. ΤΑΪΒΑΝ Πρόεδρος Σουί-μπιαν Τσεν 47. ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ Βασιλιάς Φαντ μπιν Αμπντ αλ-Αζίζ Σαούντ 48. ΜΑΛΑΙΣΊΑ Πρωθυπουργός Μαχαθίρ μπιν Μοχάμεντ 49. ΒΟΡΕΙΟΙ ΚΟΡΕΑ Πρόεδρος Κιμ Πονγκ Ιλ 50. ΓΚΑΝΑ Πρόεδρος Τζον Αγκιεκούμ Κουφοόρ

ΗΛΙΘΙΟ

ΕΘΝΟΣ

137

σχολεία μας και τα παιδιά μας και δικαιώνοντας τον τίτλο μας ως της Πιο Χαζής Χώρας στον Κόσμο. Δεν μ' αρέσει που τα γράφω όλα αυτά. Λατρεύω αυτή την κωλοχώρα και τους θεότρελους κατοίκους της. Αλλά όταν ταξιδεύω σε κάποιο ξεχασμένο χωριό της Κεντρικής Αμερικής, όπως έκανα στη δεκαετία του '80, κι ακούω από ένα μάτσο δωδεκάχρονα να μου εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την Παγκόσμια Τράπεζα, αισθάνομαι ότι κάτι λείπει από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το πρόβλημα μας δεν είναι μόνο ότι τα παιδιά μας δεν γνωρίζουν τίποτα, αλλά και οι ενήλικες που πληρώνουν τα δίδακτρα τους δεν πάνε πίσω. Αναρωτιέμαι τι θα είχε συμβεί αν κάναμε έναν έλεγχο στο Κογκρέσο για να δούμε πόσα γνωρίζουν οι εκπρόσωποί μας. Τι θα γινόταν αν δίναμε ένα κουίζ σε σχολιαστές που γεμίζουν τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα μας με τις ασταμάτητες ανοησίες τους; Πόσες σωστές απαντήσεις θα έδιναν; Πριν από λίγο καιρό, αποφάσισα να το διαπιστώσω. Ήταν ένα από εκείνα τα κυριακάτικα πρωινά που δεν έχεις τίποτε αξιόλογο να δεις στην τηλεόραση. Τη συγκεκριμένη Κυριακή, ίσως σαν τιμωρία επειδή δεν πήγα στην εκκλησία, αναγκάστηκα ν' ακούσω τον αρθρογράφο Φρεντ Μπαρνς (και τώρα εκδότη της δεξιάς Weekly Standard και συμπαρουσιαστή του προγράμματος του Fox News, The Beltway Boys) να μουρμουρίζει ασταμάτητα για την αξιολύπητη κατάσταση του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος, κατηγορώντας τους δασκάλους και το κακό συνδικαλιστικό τους σωματείο για τις φτωχές επιδόσεις των μαθητών. «Τα παιδιά αυτά δεν ξέρουν καν τι ήταν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια!» αναφώνησε, ενώ τα υπόλοιπα μέλη του πάνελ συγκατένευαν με θαυμασμό ακούγοντας τη μεγαλοπρεπή μουρμούρα του Φρεντ. Το άλλο πρωί τηλεφώνησα στον Φρεντ Μπαρνς στο γρα-

138

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

φείο του στην Ουάσινγκτον. «Φρεντ», του είπα, «πες μου τι ήταν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια». Άρχισε να ξεροβήχει και να κομπιάζει. «Ε, να, είναι... ξέρεις τώρα... καλά εντάξει, με κατάλαβες, δεν ξέρω τι είναι. Ευχαριστήθηκες τώρα;» Όχι, Φρεντ, καθόλου. Είσαι μια από τις κορυφαίες τηλεοπτικές αυθεντίες στην Αμερική, εμφανίζεσαι σε δικό σου εβδομαδιαίο σόου και σε πολλά άλλα. Διαδίδεις περήφανα τις «σοφίες» σου, περιφρονώντας τους άλλους για την άγνοια τους. Κι όμως εσύ και οι καλεσμένοι σου γνωρίζετε ελάχιστα ή και τίποτα. Σοβαρέψου, πάρε μερικά βιβλία και κλειδώσου στο δωμάτιο σου. Γέιλ και Χάρβαρντ. Πρίνστον και Ντάρτμουθ. Στάνφορντ και Μπέρκλεϊ. Πάρε πτυχίο από ένα από τα πανεπιστήμια αυτά κι έλυσες το πρόβλημα της ζωής σου. Τι έγινε που σύμφωνα με το τεστ που προανέφερα οι τελειόφοιτοι αυτών των καλών πανεπιστημίων δεν έχουν ακούσει ποτέ για το Νόμο για τα εκλογικά Δικαιώματα ή για τις πρωτοβουλίες του Λίντον Τζόνσον για μία κοινωνία χωρίς διακρίσεις και φτώχια. Τι τα χρειάζεσαι αυτά, όταν κάθεσαι στη βίλα σου στην Τοσκάνη παρακολουθώντας το ηλιοβασίλεμα και βλέποντας πόσο καλά τα πήγαν σήμερα οι μετοχές σου; Τι κι αν ούτε ένα από αυτά τα κορυφαία πανεπιστήμια δεν απαιτεί από τους αδαείς φοιτητές του να παρακολουθήσουν ένα μάθημα Αμερικανικής Ιστορίας για να πάρουν πτυχίο; Ποιος χρειάζεται την Ιστορία όταν πρόκειται να γίνει ο αυριανός άρχοντας του σύμπαντος; Ποιος νοιάζεται αν το 70% όσων αποφοιτούν από τα αμερικανικά πανεπιστήμια δεν ξέρουν μια ξένη γλώσσα; Αγγλικά δεν μιλάει πια ο υπόλοιπος κόσμος; Κι αν όχι, δεν ήρθε η ώρα να καταλάβουν ότι πρέπει να το κάνουν; Και ποιος σκοτίζεται αν από τα εβδομήντα προγράμματα αγγλικής λογοτεχνίας οε εβδομήντα μεγάλα αμερικανικά πανεπι-

Η Λ Ι Θ Ι Ο ΕΘΝΟΣ

139

Σημαντικές ημερομηνίες της Αμερικανικής Ιστορίας 19Ιουνίου 1865: «Juneteenth». Παρόλο που n Διακήρυξη της Απελευθέρωσης των Δούλων είχε απελευθερώσει τους σκλάβους πριν από δύο χρόνια, δεν το είχαν μάθει όλοι στο Νότο. Εκείνη την ημέρα στο Γκάλβεστον του Τέξας έφτασε ένας στρατηγός της Ένωσης και πληροφόρησε επίσημα τους σκλάβους για την ελευθερία τους. 29 Δεκεμβρίου 1890: Σφαγή στο Γούντεντ Νι (Πληγωμένο Γόνατο). Αμερικανικά στρατεύματα στάλθηκαν να συλλάβουν το Μεγάλο Πόδι (Big Foot), τον αρχηγό της ινδιάνικης φυλής Σιου, στο πλαίσιο μια τελευταίας προσπάθειας να καταπνίξουν τη μοναδική πια εξέγερση των Ινδιάνων. Μέλη της φυλής συνελήφθησαν, υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους και μεταφέρθηκαν σε καταυλισμό, περικυκλωμένο από αμερικανικά στρατεύματα. Το πρωινό της 29ης Δεκεμβρίου, οι στρατιώτες άνοιξαν πυρ και τριακόσιοι άοπλοι Σιου, περιλαμβανομένου και του Μεγάλου Ποδιού, σκοτώθηκαν. Ήταν η τελευταία μάχη στην 400ετή εκστρατεία γενοκτονίας των Ιθαγενών Αμερικανών. 18 Μαΐου 1896: Στη δικαστική διαμάχη Πλέσι κατά Φέργκιουσον το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε ότι η απόφαση να τοποθετούνται οι μαύροι σε δεύτερης κατηγορίας καταλύματα στα τρένα δεν αποτελεί παραβίαση της διάταξης περί ίσης προστασίας της Δέκατης Τέταρτης Τροποποίησης. Η απόφαση αυτή άνοιξε το δρόμο στην πολιτική του «χωριστά αλλά ίσοι», που οδήγησε στη θεσμοθέτηση του φυλετικού διαχωρισμού.

140

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

14 Απριλίου 1914: Η Σφαγή του Λάντλοου. Ανθρακωρύχοι του Κολοράντο που προσπαθούσαν επί χρόνια να συστήσουν συνδικαλιστικό σωματείο κατεβαίνουν σε απεργία. Μετά την εκδίωξη τους από τα σπίτια της εταιρείας στα οποία διέμεναν, οι απεργοί και οι οικογένειες τους έστησαν σκηνές σε δημόσια γη. Το πρωί της 14ης Απριλίου, μέλη της πολιτοφυλακής του Κολοράντο και απεργοσπάστες άνοιξαν πυρ εναντίον του καταυλισμού και έβαλαν φωτιά στις σκηνές, σκοτώνοντας είκοσι άτομα, κυρίως γυναίκες και παιδιά. 22 Μαρτίου 1947: Ο Πρόεδρος Τρούμαν εξέδωσε το Εκτελεστικό Διάταγμα 9835 για την εξακρίβωση της «διείσδυσης ανατρεπτικών στοιχείων» στην κυβέρνηση, εγκαινιάζοντας μια εποχή φόβου και παράνοιας για υποτιθέμενους κομμουνιστές, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε ανακρίσεις περισσότερα από έξι εκατομμύρια άτομα και ν' απολυθούν από τη δουλειά τους πεντακόσια ως «αμφίβολης νομιμοφροσύνης». 1 Δεκεμβρίου 1955: Μια ταλαιπωρημένη ράφτρα και ακτιβίστρια πολιτικών δικαιωμάτων από το Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, η Ρόζα Παρκς, αρνείται να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε λευκό επιβάτη. Αυτή η σιωπηλή διαμαρτυρία υπήρξε το έναυσμα για το μποϊκοτάζ στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι, που διήρκησε 381 μέρες και καθιέρωσε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ως ηγέτη του κινήματος. Το μποϊκοτάζ τελείωσε όταν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι νόμοι για τον φυλετικό διαχωρισμό στα μέσα μαζικής μεταφοράς ήταν αντισυνταγματικοί.

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

ΜΙ

30 Απριλίου 1975: Η πτώση της Σάίγκόν. Παρόλο που τα χερσαία στρατεύματα είχαν αποσυρθεί επισήμως από το Βιετνάμ δυο χρόνια νωρίτερα, η ημέρα αυτή αντιπροσωπεύει τη λήξη του σκληρού εκείνου πολέμου. Οι εβδομάδες χάους που προηγήθηκαν ενόψει της επικείμενης κατάληψης της εξουσίας από τους κομμουνιστές έφτασαν στην κορύφωση τους τη στιγμή που το τελευταίο αμερικανικό ελικόπτερο απογειώθηκε από την ταράτσα του κτηρίου της αμερικανικής πρεσβείας με τους λίγους πρόσφυγες που μπορούσε να μεταφέρει.

στήμια, μόνο στα είκοσι τρία υπάρχει υποχρεωτικό μάθημα για τον Σαίξπηρ; Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει τι σχέση έχουν ο Σαίξπηρ και τα αγγλικά; Τι να τα κάνουμε, άλλωστε, τα παλιά σκονισμένα θεατρικά έργα στον σημερινό κόσμο των επιχειρήσεων; Ίσως, βέβαια, απλώς να ζηλεύω επειδή δεν έχω πτυχίο πανεπιστημίου. Ναι, εγώ, ο Μάικλ Μουρ, παράτησα το πανεπιστήμιο. Επίσημα δεν το εγκατέλειψα ποτέ. Μια μέρα, στο δεύτερο έτος των σπουδών μου, έκανα γύρους στα διάφορα πάρκινγκ της πανεπιστημιούπολης του Φλιντ, αναζητώντας απελπισμένα μια θέση να παρκάρω. Δεν υπήρχε τίποτα - όλες οι θέσεις ήταν κατειλημμένες και κανένας δεν έφευγε. Μετά από μάταιους κύκλους μιας ώρας με τη Chevy Impala μου του '69, φώναξα από το παράθυρο: «Ως εδώ ήταν, τα παρατάω!» Γύρισα στο σπίτι μου κι ανακοίνωσα στους γονείς μου ότι δεν ήμουν πια φοιτητής. «Γιατί;» με ρώτησαν. «Δεν μπορούσα να βρω θέση να παρκάρω», απάντησα, αρ-

142

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

πάζοντας ένα αναψυκτικό και συνεχίζοντας την υπόλοιπη ζωή μου. Δεν έχω ξανακαθίσει σε θρανίο από τότε. Η απέχθεια μου για το σχολείο άρχισε κάπου στον δεύτερο μήνα της πρώτης δημοτικού. Οι γονείς μου —και ο Θεός να τους ευλογεί πάντα γι' αυτό- μου έμαθαν να διαβάζω και να γράφω από τα τέσσερα. Κι έτσι όταν μπήκα στο Δημοτικό του St. John's, έπρεπε να κάθομαι και να προσποιούμαι ότι ενδιαφέρομαι καθώς τα άλλα παιδάκια τραγουδούσαν «Άλφα, Βήτα, Γάμα, Δέλτα, Έψιλον, Ζήτα... έμαθα την αλφαβήτα!» Κάθε φορά που άκουγα αυτό το στιχάκι, μου ερχόταν να ουρλιάξω: «Σταματήστε επιτέλους αυτό το καταραμένο τραγουδάκι! Κάποιος να μου φέρει μια σοκολάτα!» Βαριόμουν απίστευτα. Οι καλόγριες, προς τιμήν τους, το κατάλαβαν και μια μέρα η αδερφή Τζον Κάθριν με φώναξε και μου ανακοίνωσε ότι είχαν αποφασίσει πως πρέπει να «πηδήσω» την πρώτη τάξη και να πάω στη δεύτερη. Όταν επέστρεψα σπίτι, ανακοίνωσα γεμάτος χαρά στους γονείς μου ότι είχα ήδη τελειώσει μια τάξη από τον πρώτο μήνα του σχολείου. Δεν έδειξαν να ενθουσιάστηκαν απ' αυτή τη νέα ένδειξη της ιδιοφυΐας μου. Αντίθετα, πέταξαν ένα «ΜΑ, ΤΙ...» και κλείστηκαν στην κουζίνα. Άκουγα τη μητέρα μου στο τηλέφωνο να εξηγεί στην ηγουμένη ότι δεν υπήρχε περίπτωση να παρακολουθήσει ο μικρός της Μάικλ μια τάξη με παιδιά μεγαλύτερα και ψηλότερα απ' αυτόν, γι' αυτό σας παρακαλώ, Αδελφή, ξαναβάλετε τον στην πρώτη τάξη. Ήμουν συντετριμμένος. Η μητέρα μου, μου εξήγησε ότι αν πηδούσα την πρώτη δημοτικού, τότε θα ήμουν πάντα το μικρότερο και πιο μικροκαμωμένο στην τάξη σε όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής μου (τελικά η ακινησία και τα φαστ φουντ τη διέψευσαν στο συγκεκριμένο ζήτημα). Δεν υπήρχε περίπτωση έφεσης στον πατέρα μου, ο οποίος άφηνε τις περισσότερες αποφάσεις σχετικά με τη μόρφωση μου στη μητέρα μου, που ήταν η αριστούχος του λυκείου της. Προσπάθησα να της εξη-

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

143

γήσω ότι αν με ξανάστελναν στην πρώτη δημοτικού, θα φαινόταν σαν να είχα μείνει στη δευτέρα από την πρώτη κιόλας μέρα - εκθέτοντας έτσι τον εαυτό μου στον κίνδυνο να με πλακώσουν στο ξύλο τα πρωτάκια που τα είχα αποχαιρετήσει με ένα εντυπωσιακό «Γεια χαρά, κορόιδα!» Αλλά αυτά δεν έπιαναν στη μαμά' και τότε έμαθα ότι το μόνο άτομο με μεγαλύτερη εξουσία από την ηγουμένη ήταν η μαμά Μουρ. Την επόμενη ημέρα αποφάσισα ν' αγνοήσω την απόφαση των γονέων μου να συνεχίσω να πηγαίνω στην πρώτη τάξη. Το πρωί, πριν από το πρώτο κουδούνι, όλοι οι μαθητές έπρεπε να παραταχτούν έξω από το σχολείο και στη συνέχεια να μπουν στο κτήριο ένας ένας. Ήσυχα αλλά αποφασιστικά πήγα και στάθηκα στη σειρά των παιδιών της δευτέρας τάξης και προσευχόμουν να τυφλώσει ο Θεός τις καλόγριες για να μη δουν σε ποια γραμμή βρισκόμουν. Το κουδούνι χτύπησε — και κανένας δεν με είχε εντοπίσει! Η σειρά της δευτέρας άρχισε να κινείται μαζί της κι εγώ. Ναι! σκέφτηκα. Αν καταφέρω να μπω στην τάξη της δευτέρας δημοτικού και να καθίσω στο θρανίο, τότε κανένας δεν θα μπορέσει να με βγάλει από εκεί. Ενώ ετοιμαζόμουνα να περάσω την πόρτα του σχολείου, ένιωσα ένα χέρι να με αρπάζει από το γιακά του παλτού μου. Ήταν η αδελφή Τζον Κάθριν. «Νομίζω ότι είσαι σε λάθος σειρά, Μάικλ», είπε κοφτά. «Είσαι πάλι στην πρώτη τάξη». Άρχισα να διαμαρτύρομαι: οι γονείς μου «δεν είχαν καταλάβει καλά», ή «δεν ήταν οι γονείς που τηλεφώνησαν», ή... Για τα επόμενα δώδεκα χρόνια, καθόμουν στην τάξη, έκανα τις εργασίες μου, και παρέμενα συνεχώς σκεπτικός, ψάχνοντας για τρόπους να την κοπανίσω. Ξεκίνησα μια σχολική εφημερίδα στην τετάρτη δημοτικού. Μου την έκλεισαν. Στη δευτέρα γυμνασίου, όχι μόνο ξεκίνησα και πάλι μια εφημερίδα, αλλά έπεισα και τις καλές Αδελφές να με αφήσουν να γράψω ένα θεατρικό έργο για να το ανεβάσει η τάξη μας στη γιορτή των Χριστουγέννων. Το έργο είχε θέμα τους αρουραίους της εκκλησίας

144

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

της ενορίας και την απόφαση των αρουραίων της χώρας να μαζευτούν στο εκκλησάκι του St. John για το ετήσιο «συνέδριο των αρουραίων». Ο παπάς αποφάσισε να μην επιτρέψει το ανέβασμα του έργου - και ξανάκλεισε την εφημερίδα. Είπαν, μάλιστα, σ' εμένα και στους φίλους μου ν' ανέβουμε στη σκηνή, να τραγουδήσουμε τρία χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ν' αποχωρήσουμε χωρίς να πούμε λέξη. Οργάνωσα τη μισή τάξη ν' ανεβεί στη σκηνή και να μην πει λέξη. Βρεθήκαμε, λοιπόν, στη σκηνή κι αρνηθήκαμε να τραγουδήσουμε τα κάλαντα, μια σιωπηλή διαμαρτυρία ενάντια στη λογοκρισία. Με το δεύτερο τραγούδι, τρομοκρατημένοι από τα βλοσυρά βλέμματα των γονέων που βρίσκονταν στο κοινό, οι περισσότεροι από τους διαμαρτυρόμενους άρχισαν να τραγουδάνε —και με το τρίτο τραγούδι, υπέκυψα κι εγώ, τραγούδησα την «Άγια Νύχτα»— αλλά υποσχέθηκα στον εαυτό μου να δώσω τη μάχη μου αργότερα. Το λύκειο, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι μια μορφή αρρωστημένης, σαδιστικής τιμωρίας των παιδιών από ενήλικους που θέλουν να τα εκδικηθούν επειδή δεν μπορούν πια να ζήσουν την ανέμελη, χωρίς ευθύνες ζωή που απολαμβάνουν οι νέοι. Ποια άλλη εξήγηση μπορεί να δοθεί γι' αυτά τα τρία βάναυσα χρόνια ταπεινωτικών σχολίων, σωματικής κακοποίησης και βεβαιότητας ότι είσαι ο μόνος που δεν κάνει σεξ; Από τη στιγμή που μπήκα στο λύκειο -και στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα- είχα ξεχάσει όλη την γκρίνια μου για την καταπίεση που είχα υποστεί από τις καλόγριες- ξαφνικά μου φαίνονταν άγιες. Τώρα πια κυκλοφορούσα στους διαδρόμους μιας φυλακής με παραπάνω από δύο χιλιάδες έγκλειστους. Ενώ οι καλόγριες είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στη διδασκαλία χωρίς να περιμένουν κάποια ανταμοιβή στον κόσμο αυτό, εκείνοι που διεύθυναν το δημόσιο λύκειο είχαν μια απλή αποστολή: «Κυνηγήστε αυτά τα μαλακισμένα σαν σκυλιά και μαντρώστε τα μέχρι να τους σπάσουμε το ηθικό ή να τα στείλουμε στο εργοστάσιο!» Κάνε αυτό, μην κάνεις το άλλο, βάλε μέσα το πουκάμι-

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

145

σό σου, σταμάτα να χαμογελάς, έχεις άδεια για να βρίσκεσαι έξω; ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ; ΤΙΜΩΡΙΑ! Μια μέρα γύρισα σπίτι από το σχολείο και διάβασα στην εφημερίδα: «Η 26η Τροποποίηση επικυρώνεται — δικαίωμα ψήφου στα δεκαοχτώ». Από κάτω υπήρχε ένας άλλος τίτλος: «Ο Πρόεδρος του σχολικού συμβουλίου συνταξιοδοτείται, προκηρύσσονται εκλογές». Τηλεφώνησα στα γραφεία της κομητείας. «Σε λίγες εβδομάδες κλείνω τα δεκαοχτώ. Αφού μπορώ να ψηφίσω, μπορώ να είμαι και υποψήφιος;» «Περιμένετε να δω», απάντησε η κυρία. «Δεν μου έχουν ξανακάνει τέτοια ερώτηση». Έψαξε κάτι χαρτιά κι επέστρεψε στο τηλέφωνο. «Ναι», μου είπε, «μπορείτε. Το μόνο που χρειάζεται για να μπει τ' όνομα σας στο ψηφοδέλτιο είναι να μαζέψετε είκοσι υπογραφές». Είκοσι υπογραφές; Αυτό είναι όλο; Δεν ήξερα ότι για να κατέβεις υποψήφιος χρειάζεται τόση λίγη δουλειά. Μάζεψα τις είκοσι υπογραφές, παρέδωσα την αίτηση μου και ξεκίνησα την προεκλογική εκστρατεία μου. Το πρόγραμμα μου; «Να απολυθούν ο λυκειάρχης και ο βοηθός του!» Πανικόβλητοι από τη σκέψη ότι ένας μαθητής του λυκείου θα έβρισκε ένα νόμιμο τρόπο να εκδιώξει τους διευθυντές που τον ταλαιπωρούσαν, πέντε «ενήλικες» της πόλης κατέθεσαν κι εκείνοι τις αιτήσεις τους κι έβαλαν το όνομα τους στο ψηφοδέλτιο. Φυσικά, το αποτέλεσμα ήταν να μοιραστούν οι ψήφοι των μεγαλύτερων στα πέντε — κι έτσι νίκησα, συγκεντρώνοντας τις ψήφους όλων των μαστούρηδων από τα δεκαοχτώ μέχρι τα είκοσι πέντε (που αν και δεν θα ξαναψήφιζαν ίσως στη ζωή τους, ηδονίζονταν με την ιδέα να στείλουνε τους πρώην δεσμοφύλακες τους στην κρεμάλα). Την επομένη της εκλογής μου προχωρούσα στο διάδρομο του σχολείου (μου έμενε μια ακόμα εβδομάδα ως μαθητής) και

146

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

συνάντησα το βοηθό του λυκειάρχη, έχοντας το πουκάμισο μου έξω από το παντελόνι. «Καλημέρα, κύριε Μουρ», μου είπε αμέσως. Την προηγούμενη ημέρα, το όνομα μου ήταν «Έι — Εσύ!» Τώρα ήμουν το αφεντικό του. Εννιά μήνες μετά την είσοδο μου στο σχολικό συμβούλιο, ο λυκειάρχης και ο βοηθός του είχαν ήδη «καταθέσει τις παραιτήσεις τους». Δυο χρόνια μετά, ο λυκειάρχης πέθανε από έμφραγμα. Γνώριζα αυτό τον άνθρωπο, το λυκειάρχη, πολλά χρόνια. Όταν ήμουν οχτώ χρονών, άφηνε εμένα και τους φίλους μου να κάνουμε πατινάζ και να παίζουμε χόκεϊ στην παγωμένη λιμνούλα πίσω από το σπίτι του. Ήταν ευγενικός και γενναιόδωρος, η πόρτα του σπιτιού του ήταν πάντα ανοιχτή σε περίπτωση που κάποιος από μας ήθελε να βάλει τα πατίνια του ή απλά κρύωνε και ήθελε να ζεσταθεί. Χρόνια μετά, μου ζήτησαν να παίξω μπάσο σ' ένα συγκρότημα, αλλά δεν είχα μπάσο. Με άφησε να δανειστώ το μπάσο του γιου του. Τα λέω αυτά για να θυμηθώ ο ίδιος ότι όλοι οι άνθρωποι είναι κατά βάθος καλοί, και για να θυμάμαι ότι κάποιος με τον οποίο, μεγαλώνοντας, είχα σημαντικές διαφορές, ήταν ένας άνθρωπος που πάντα πρόσφερε ένα φλιτζάνι ζεστή σοκολάτα σ' εμάς, τα παλιόπαιδα της γειτονιάς, όταν κρυώναμε. Οι δάσκαλοι είναι ο αγαπημένος σάκος του μποξ των πολιτικών. Όταν ακούς τα λόγια του Τσέστερ Φιν, πρώην υφυπουργού Παιδείας στην κυβέρνηση του πατέρα Μπους, νομίζεις ότι για όσα έχουν καταρρεύσει στην κοινωνία μας φταίνε μερικοί τεμπέληδες κι ανίκανοι δάσκαλοι. «Αν φτιάχνατε μια λίστα με τους Δέκα Μεγαλύτερους Δολοφόνους της αμερικανικής εκπαίδευσης, δεν είμαι σίγουρος ποιος θα έπρεπε να μπει επικεφαλής: το συνδικαλιστικό όργανο των καθηγητών ή το ίδιο το διδακτικό προσωπικό των σχολείων», είπε ο Φιν. Σίγουρα υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι και καθηγητές που είναι εντελώς άχρηστοι, και θα τους ταίριαζε περισσότερο μια δουλειά

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

147

τηλεφωνητή σ' εταιρεία τελεμάρκετινγκ. Αλλά η τεράστια πλειοψηφία αποτελείται από αφοσιωμένους παιδαγωγούς που έχουν διαλέξει ένα επάγγελμα, το οποίο τους αποδίδει λιγότερα χρήματα απ' όσα βγάζουν πολλοί μαθητές τους πουλώντας Έκσταση· και γι' αυτή τη θυσία εμείς θέλουμε να τους τιμωρήσουμε. Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ θα 'θελα να συμπεριφέρονται στους ανθρώπους που προσέχουν το παιδί μου περισσότερες ώρες της μέρας απ' ό,τι εγώ, με τρυφερότητα κι ενδιαφέρον. Είναι εκείνοι που «προετοιμάζουν» τα δικά μου παιδιά γι' αυτό τον κόσμο, οπότε γιατί να θέλω να τους φερθώ άσχημα; Κανονικά η συμπεριφορά της κοινωνίας θα 'πρεπε να ήταν κάπως έτσι: Δάσκαλοι, σας ευχαριστώ που αφιερώνετε τη ζωή σας στο παιδί μου. Μπορώ να κάνω κάτι, ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ, για να σας βοηθήσω; Χρειάζεστε ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ; Μπορείτε να βασιστείτε πάνω μου. Γιατί; Επειδή βοηθάτε το παιδί μου -ΤΟ ΜΩΡΟ ΜΟΥ— να μάθει και να μεγαλώσει. Όχι μόνο θα είστε ουσιαστικά υπεύθυνοι για την ικανότητα του να βγάλει το ψωμί του, αλλά η επιρροή σας θα συντελέσει πολύ στη διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο θα βλέπει τον κόσμο, των όσων θα ξέρει για τους άλλους, τη στάση ζωής του γενικότερα. Θέλω να πιστεύει ότι μπορεί να καταφέρει τα πάντα — ότι δεν υπάρχουν κλειστές πόρτες κι ότι κανένα όνειρο δεν είναι μακρινό. Σας εμπιστεύομαι ό,τι πολυτιμότερο έχω στη ζωή μου για επτά ώρες κάθε μέρα. Συνεπώς, είστε από τους σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή μου! Σας ευχαριστώ. Να, όμως, τι ακούν οι δάσκαλοι: * «Είναι ν' απορείς με δασκάλους που διατείνονται ότι θέτουν πάνω απ' όλα το συμφέρον των παιδιών — και μετά κοιτάζουν ν' αρμέξουν το σύστημα μέσω τεράστιων αυξήσεων» (New York Post, 26/12/00).

148

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

* «Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των κακών δασκάλων κυμαίνεται από 5% μέχρι 18% σε σύνολο 2,6 εκατομμυρίων» (Michael Chapman, Investor's Business Daily, 21/9/98). * «Οι περισσότεροι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί ανήκουν σε μια κλειστή κοινότητα μυημένων... οι οποίοι εφαρμόζουν διδακτικά συστήματα της μόδας αντί να αναζητούν πραγματικά αποτελεσματικές μεθόδους» (Douglas Carminen, Montreal Gazette, 6/1/01). * «Τα συνδικαλιστικά σωματεία των καθηγητών έφτασαν στο σημείο να υπερασπίζονται κακοποιούς και καθηγητές που έκαναν σεξ με μαθητές τους, καθώς κι αυτούς που απλώς δεν μπορούν να διδάξουν» (Peter Schweizen, National Review, 17/8/98). Πόση προτεραιότητα δίνουμε στην εκπαίδευση στην Αμερική; Περιλαμβάνεται, φυσικά, στον κατάλογο χρηματοδότησης — αλλά μόλις λίγο πιο πάνω από τους επιθεωρητές κρεάτων. Ο άνθρωπος που φροντίζει καθημερινά τα παιδιά μας εισπράττει κατά μέσο όρο 41.351 δολάρια ετησίως. Το μέλος του Κογκρέσου που η μοναδική φροντίδα του είναι με ποιον καπνοβιομήχανο θα βγει το βράδυ για φαγητό εισπράττει 145.100 δολάρια. Λαμβάνοντας υπόψη τα χαστούκια που δίνει καθημερινά η κοινωνία μας στους εκπαιδευτικούς, δεν είναι καθόλου περίεργο που διαλέγουν τόσο λίγοι αυτό το επάγγελμα. Η έλλειψη εκπαιδευτικών σ' εθνικό επίπεδο είναι τόσο μεγάλη, ώστε ορισμένα σχολεία έχουν αρχίσει να προσλαμβάνουν δασκάλους από το εξωτερικό. Στο Σικάγο προσελήφθησαν πρόσφατα εκπαιδευτικοί από 28 χώρες, περιλαμβανομένων της Γαλλίας της Κίνας και της Ουγγαρίας. Με την έναρξη του νέου εξαμήνου στη Νέα Υόρκη, επτά χιλιάδες παλαίμαχοι δάσκαλοι και καθηγητές θα έχουν συνταξιοδοτηθεί - και το 60% εκείνων που προσλήφθη-

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

149

καν για να τους αντικαταστήσουν δεν έχουν τα απαιτούμενα τυπικά προσόντα. Αλλά να τι μου αρέσει περισσότερο: εκατόν εξήντα τρία σχολεία στη Νέα Υόρκη ξεκίνησαν το σχολικό έτος 2000-2001 χωρίς διευθυντή! Καλά ακούσατε — σχολεία χωρίς κάποιο υπεύθυνο. Προφανώς ο δήμαρχος και το σχολικό συμβούλιο πειραματίζονται με τη θεωρία του χάους - πετάξτε πεντακόσια φτωχά παιδιά σ' ένα ετοιμόρροπο κτήριο και αφήστε τα υπόλοιπα στη φύση. Στην πόλη απ' όπου ελέγχεται ο περισσότερος πλούτος του πλανήτη, όπου υπάρχουν περισσότεροι εκατομμυριούχοι ανά τετραγωνικό μέτρο απ' όσες τσίχλες στα πεζοδρόμια, δεν καταφέρνουμε να βρούμε χρήματα για να αμείψουμε τον νέο εκπαιδευτικό με περισσότερα από 31.900 δολάρια ετησίως. Και εκπλησσόμαστε όταν δεν έχουμε αποτελέσματα. Και δεν παραμελούνται μόνο οι δάσκαλοι - τα αμερικανικά σχολεία κυριολεκτικά καταρρέουν. Το 1999 το ένα τέταρτο των αμερικανικών δημόσιων σχολείων ανέφεραν ότι η κατάσταση ενός τουλάχιστον από τα κτήρια τους ήταν απαράδεκτη. Το 1997 το σχολικό σύστημα της Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να καθυστερήσει την έναρξη του διδακτικού έτους για τρεις εβδομάδες γιατί το ένα τρίτο περίπου των σχολείων κρίθηκαν μη ασφαλή. Στο 10% περίπου των αμερικανικών δημόσιων σχολείων ο αριθμός των μαθητών υπερβαίνει κατά 25% τη χωρητικότητα των κτηριακών εγκαταστάσεων. Συχνά γίνονται μαθήματα στους διαδρόμους, στο προαύλιο, στο γυμναστήριο, στην καφετέρια· σ' ένα σχολείο που επισκέφτηκα γίνονταν μαθήματα ακόμα και στην αποθήκη του επιστάτη. Ούτως ή άλλως οι αποθήκες αυτές δεν χρησιμοποιούνται για την καθαριότητα - στο 15% σχεδόν των χιλίων εκατό δημόσιων σχολείων της Νέας Υόρκης δεν υπάρχουν μόνιμες καθαρίστριες, κι έτσι οι δάσκαλοι αναγκάζονται να σφουγγαρίζουν οι ίδιοι τα πατώματα και οι μαθητές να μη χρησιμοποιούν χαρτί τουαλέτας. Ήδη στέλνουμε τα παιδιά

150

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

μας στους δρόμους να πουλάνε σοκολάτες για να μπορέσει το σχολείο ν' αγοράσει μουσικά όργανα για την ορχήστρα - τι άλλο μας περιμένει; Πλύσιμο αυτοκινήτων για να βρεθούν χρήματα για χαρτί τουαλέτας; Μια ακόμη απόδειξη της σημασίας που αποδίδουμε στα βλαστάρια μας είναι ο αριθμός των δημόσιων και ιδιαίτερα των σχολικών βιβλιοθηκών που έκλεισαν ή μείωσαν τις ώρες λειτουργίας τους. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να βλέπουμε τα παιδιά μας ν' ασχολούνται με βιβλία! Προφανώς ο «Πρόεδρος» Μπους συμφωνεί: στον πρώτο προϋπολογισμό του εισηγήθηκε την περικοπή της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης των βιβλιοθηκών κατά τριάντα εννιά εκατομμύρια δολάρια, μια μείωση της τάξης του 19% περίπου. Την προηγούμενη μόλις εβδομάδα, η γυναίκα του, η πρώην βιβλιοθηκάριος Λόρα Μπους, ξεκίνησε μια εθνική εκστρατεία για τις αμερικανικές βιβλιοθήκες, αποκαλώντας τις «κοινοτικά θησαυροφυλάκια, φορτωμένα μ' έναν πλούτο πληροφοριών διαθέσιμο σε όλους». Η μητέρα του Προέδρου, η Μπάρμπαρα Μπους, είναι επικεφαλής του Ιδρύματος για την καταπολέμηση του Αναλφαβητισμού στην Οικογένεια. Όταν διαθέτεις από πρώτο χέρι εμπειρία αναλφαβητισμού μέσα στην ίδια την οικογένεια σου, φυσικό είναι ν' ασχοληθείς και με αγαθοεργίες. Για τα παιδιά που έχουν βιβλία στο σπίτι τους η απώλεια μιας βιβλιοθήκης είναι ένα θλιβερό γεγονός. Αλλά για τα παιδιά που προέρχονται από περιβάλλον όπου οι άνθρωποι δεν διαβάζουν, η απώλεια μιας βιβλιοθήκης είναι μια τραγωδία που ίσως τους εμποδίσει ν' ανακαλύψουν την απόλαυση του διαβάσματος — ή τη συλλογή πληροφοριών που θα καθορίσουν τη μοίρα τους. Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Κόζολ, επί δεκαετίες υποστηρικτή των μη προνομιούχων παιδιών, οι σχολικές βιβλιοθήκες «παραμένουν το μοναδικό παράθυρο σ' έναν κόσμο μη εμπορεύσιμων απολαύσεων και πειρασμών, που θα γνωρίσουν ποτέ τα παιδιά των φτωχών συνοικιών».

ΗΛΙΘΙΟ

ΕΘΝΟΣ

151

Τα παιδιά που στερούνται τη δυνατότητα πρόσβασης σε καλές βιβλιοθήκες δυσκολεύονται να αναπτύξουν την ικανότητα για έρευνα, απολύτως απαραίτητη στους σημερινούς χώρους δουλειάς που στηρίζονται όλο και περισσότερο στη ραγδαία εξέλιξη της πληροφορίας. Η ικανότητα διεξαγωγής έρευνας είναι «η πιο αναγκαία ίσως ικανότητα που πρέπει να κατέχουν [οι σημερινοί μαθητές]», λέει η Julie Walker, διευθύνουσα σύμβουλος της Αμερικανικής Ένωσης Σχολικών Βιβλιοθηκών. «Οι γνώσεις που αποκτούν στο σχολείο [οι μαθητές] δεν θα χους φανούν χρήσιμες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Πολλοί απ' αυτούς θ' αλλάξουν τέσσερις και πέντε δουλειές στη διάρκεια της ζωής τους. Η ικανότητα τους να συλλέγουν πληροφορίες είναι που θα έχει σημασία». Ποιος φταίει για την παρακμή των βιβλιοθηκών; Σε ό,τι αφορά στις σχολικές βιβλιοθήκες, μπορούμε να δείξουμε με το δάχτυλο τον Ρίτσαρντ Νίξον. Τη δεκαετία του '60 μέχρι και το 1974 οι σχολικές βιβλιοθήκες εισέπρατταν ειδική χρηματοδότηση από την κυβέρνηση. Αλλά το 1974 η κυβέρνηση του Νίξον άλλαξε τους κανόνες, ορίζοντας ότι οι ομοσπονδιακοί πόροι για την παιδεία πρέπει να κατανέμονται στις πολιτείες, οι οποίες θα διαθέτουν τα χρήματα όπως θέλουν. Ελάχιστες πολιτείες επέλεξαν να ξοδέψουν χρήματα σε βιβλιοθήκες και η κάτω βόλτα άρχισε. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το υλικό οε πολλές από τις σχολικές βιβλιοθήκες προέρχεται από τη δεκαετία του '60 και τις αρχές της δεκαετίας του '70, πριν διοχετευτούν αλλού τα κονδύλια. («Όχι, Σάλι, η Σοβιετική Ένωοη δεν είναι εχθρός μας. Η Σοβιετική Ένωση μας τελείωοε εδώ και δέκα χρόνια...») Η παρακάτω περιγραφή ενός δημοσιογράφου του Education Week το 1999 σχετικά με τη «βιβλιοθήκη» ενός δημοτικού σχολείου της Φιλαδέλφειας θα ταίριαζε σε μεγάλο αριθμό εξίσου παραμελημένων σχολείων:

152

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Ακόμη και τα καλύτερα βιβλία στη βιβλιοθήκη του Δημοτικού Σχολείου Τ.Μ. Pierce είναι παλιά, κουρελιασμένα και ξεθωριασμένα. Τα χειρότερα -ορισμένα στο τελευταίο στάδιο της αποσύνθεσης- είναι βρόμικα, μυρίζουν άσχημα κι αφήνουν κάτι σαν μούχλα στα χέρια και τα ρούχα. Καρέκλες και τραπέζια είναι παλιά, αταίριαστα ή σπασμένα. Δεν υπάρχει πουθενά υπολογιστής... Ξεπερασμένα στοιχεία και θεωρίες και προσβλητικά στερεότυπα αναδύονται από τις σελίδες εγκυκλοπαιδειών, βιογραφιών και μυθιστορημάτων. Μέσα στους τόμους αυτούς ο σπουδαστής μπορεί να βρει σχεδόν τα πάντα, εκτός από ακριβή στοιχεία για το AIDS ή άλλες σύγχρονες ασθένειες, για τις εξερευνήσεις της σελήνης και του Αρη ή τους τελευταίους πέντε Αμερικανούς προέδρους. Η απόλυτη ειρωνεία είναι ότι οι ίδιοι πολιτικοί που αρνούνται να χρηματοδοτήσουν επαρκώς το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι οι ίδιοι που τρελαίνονται όταν τα παιδιά μας βρίσκονται πίσω από τους Γερμανούς ή τους Ιάπωνες ή τα παιδιά σχεδόν κάθε άλλης χώρας με τρεχούμενο νερό και με οικονομία που δεν βασίζεται στις τσίχλες. Ξαφνικά ζητούν «να αποδοθούν ευθύνες». Ζητούν να λογοδοτήσουν και να ελεγχθούν οι δάσκαλοι. Και ζητούν να υποβάλλονται τα παιδιά μας σε συνεχή τεστ ξανά και ξανά και ξανά. Δεν υπάρχει κάτι το ιδιαίτερα άσχημο στην ιδέα της χρησιμοποίησης τυποποιημένων τεστ προκειμένου να προσδιοριστεί αν τα παιδιά σημειώνουν πρόοδο στη γραφή, την ανάγνωση και στα μαθηματικά. Αλλά πολλοί πολιτικοί και γραφειοκράτες της εκπαίδευσης έχουν δημιουργήσει μια εθνική μονομανία με τα τεστ, λες και ό,τι δεν πάει καλά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα θα διορθωθεί μ' ένα μαγικό τρόπο μόλις βελτιωθούν οι αποδόσεις στα συγκεκριμένα τεστ. Αυτοί που κανονικά θα 'πρεπε να υποβάλλονται σε τεστ (πέ-

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

153

ρα από τους φλυαρούντες «ειδικούς» των ΜΜΕ) είναι οι αποκαλούμενοι πολιτικοί ηγέτες. Την επόμενη φορά που θα δείτε το βουλευτή ή το γερουσιαστή σας, δώστε του το παρακάτω κουίζ — και θυμίστε του ότι ενδεχόμενες μελλοντικές αυξήσεις στο μισθό του θα εξαρτηθούν από τις επιδόσεις του. Ι. Ποιος είναι ο ετήσιος μισθός του μέσου ψηφοφόρου σου; 2. Ποιο είναι το ποσοστό παιδιών που παίρνουν χρήματα από προγράμματα πρόνοιας; 3. Πόσα είδη φυτών και ζώων βρίσκονται υπό εξαφάνιση; 4. Πόσο μεγάλη είναι η τρύπα του όζοντος; 5. Ποιες αφρικανικές χώρες έχουν μικρότερο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας από το Ντιτρόιτ; 6. Πόσες αμερικανικές πόλεις διαθέτουν ακόμα δύο ανταγωνιστικές εφημερίδες; 7. Πόσες ουγκιές έχει ένα γαλόνι; 8. Έχω μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνω από πυροβολισμό σε σχολείο ή από κεραυνό; 9. Ποια είναι η μοναδική πρωτεύουσα πολιτείας χωρίς McDonald's; 10. Περιγράψτε το θέμα της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας.

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ Ι. 28.548 δολάρια 2. 67% 3.11.046

154

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

4.10,5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια 5. Λιβύη, Μαυρίκιος, Σευχέλες 6.34 7. 128 ουγκιές 8. Έχεις τις διπλές πιθανότητες να πεθάνεις από κεραυνό παρά από πυροβολισμό σε σχολείο 9. Μονπελιέ, Βερμόντ 10. Η Ιλιάδα είναι αρχαίο ελληνικό έπος του Ομήρου σχετικά με τον Τρωικό Πόλεμο. Η Οδύσσεια είναι ένα άλλο έπος του Ομήρου που περιγράφει το δεκαετές ταξίδι της επιστροφής από την Τροία του Οδυσσέα, βασιλιά της Ιθάκης. Το πιθανότερο είναι ότι η ιδιοφυΐα που σας εκπροσωπεί στο νομοθετικό σώμα δεν θα καταφέρει ν' απαντήσει σωστά σε παραπάνω από τις μισές ερωτήσεις. Το καλό είναι ότι μπορείτε να τον ξαποστείλετε σ' ένα ή δυο χρόνια. Υπάρχει όμως μια ομάδα ανθρώπων σ' αυτή τη χώρα που δεν αρκείται να κατηγορεί τους καθηγητές — μια ομάδα που ενδιαφέρεται βαθιά για τους μαθητές και την είσοδο τους στον κόσμο των ενηλίκων. Θα έλεγε κανείς ότι ενδιαφέρονται πραγματικά γι' αυτό το κοινό των εκατομμυρίων νέων... ή, μάλλον, για τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύουν κάθε χρόνο. (Μόνο οι έφηβοι ξόδεψαν περισσότερα από εκατόν πενήντα δισεκατομμύρια δολάρια την περασμένη χρονιά.) Ναι, είναι οι Μεγάλες Εταιρείες, η γενναιοδωρία των οποίων προς τα σχολεία του έθνους μας αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα των υπηρεσιών που προσφέρουν αδιάλειπτα στην πατρίδα μας. Πόσο αφοσιωμένες είναι οι εταιρείες αυτές στα σχολεία των παιδιών μας;

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

155

Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου για την Ανάλυση της Εμπορευματοποίησης της Εκπαίδευσης (Center for the Analysis of Commercialism in Education - CACE) οι ανιδιοτελείς αγαθοεργίες τους έχουν σημειώσει τρομακτική αύξηση. Τα τελευταία δέκα χρόνια, σχολικά προγράμματα και δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται από εταιρικές χορηγίες έχουν αυξηθεί κατά 248%. Σε αντάλλαγμα των χορηγιών αυτών, τα σχολεία επιτρέπουν στις εταιρείες να συνδέουν τ' όνομα τους με διάφορα γεγονότα. Για παράδειγμα, η Eddie BaKer είναι χορηγός του τελικού γύρου του παιχνιδιού National Geography Bee. Βιβλία με διαφημίσεις του Calvin Klein και της Nike στα εξώφυλλα μοιράζονται στους μαθητές. Η Nike, όπως και άλλοι κατασκευαστές παπουτσιών, θέλοντας να αποκτήσει πρόσβαση στα αστέρια του αύριο, γίνεται χορηγός σε ομάδες μπάσκετ λυκείων σε γειτονιές του κέντρου των πόλεων. Η Pizza Hut έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα «Book-It» για να ενθαρρύνει τα παιδιά να διαβάζουν. Αν οι μαθητές συμπληρώσουν τον μηνιαίο στόχο διαβάσματος, επιβραβεύονται μ' ένα «πιστοποιητικό» και με κουπόνι για πίτσα. Στο εστιατόριο, ο διευθυντής τους συγχαίρει προσωπικά και τους δίνει ένα αυτοκόλλητο καθώς και το «πιστοποιητικό τους». Η Pizza Hut προτείνει στους διευθυντές των σχολείων να δημιουργήσουν ένα κατάλογο «Pizza Hut Book-It» των παιδιών που έχουν τιμηθεί από την εταιρεία και να τον αναρτήσουν στο σχολείο, σε σημείο ορατό απ' όλους. Οι εταιρείες General Mills και Campbell's Soup κατέστρωσαν ένα καλύτερο σχέδιο. Αντί να δίνουν δωρεάν βραβεία, έχουν και οι δύο προγράμματα επιβράβευσης των σχολείων για να πείθουν τους γονείς των παιδιών ν' αγοράζουν τα προϊόντα τους. Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Box Tops for Education» της General Mills, τα σχολεία παίρνουν δέκα σεντς για κάθε καπάκι προϊόντων της εταιρείας που θα στείλουν, και μπορούν να κερ-

156

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

δίσουν μέχρι και 10.000 δολάρια μέσα σ' ένα χρόνο. Δηλαδή 100.000 πωληθέντα προϊόντα της General Mills. To πρόγραμμα της σούπας Campbell «Labels for Education» δεν πάει πίσω. Ψαρεύει πελάτες με τη φράση «Προσφέρουμε στα παιδιά της χώρας ΔΩΡΕΑΝ σχολικό υλικό!» Τα σχολεία μπορούν να κερδίσουν έναν «δωρεάν» υπολογιστή Apple iMac με μόνο 94.950 ετικέτες σούπας. Η Campbell προτείνει στα σχολεία να θέσουν το στόχο μιας ετικέτας τη μέρα από κάθε μαθητή. Με τη συντηρητική εκτίμηση της Campbell, ότι κάθε μαθητής θα προσφέρει τη βδομάδα πέντε ετικέτες σούπας, το μόνο που χρειάζεται είναι πεντακόσια είκοσι οχτώ παιδιά για να εξασφαλιστεί αυτός ο δωρεάν υπολογιστής. Και δεν είναι μόνο αυτού του είδους οι χορηγίες που φέρνουν κοντά τα σχολεία και τις επιχειρήσεις. Στη δεκαετία του '90 υπήρχε μια απίστευτη αύξηση της τάξης του 1384% στις αποκλειστικές συμφωνίες μεταξύ σχολείων και εταιρειών αναψυκτικών. Διακόσες σαράντα σχολικές περιφέρειες σε τριάντα δύο πολιτείες έχουν υπογράψει αποκλειστικά συμβόλαια προώθησης των προϊόντων μιας από τις τρεις μεγάλες βιομηχανίες (Coca-Cola, Pepsi, Dr. Pepper). Ακόμα αναρωτιέστε γιατί υπάρχουν σήμερα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά από ποτέ άλλοτε; Ή περισσότερες νέες γυναίκες με έλλειψη ασβεστίου επειδή δεν πίνουν αρκετό γάλα; Και παρότι ο ομοσπονδιακός νόμος απαγορεύει την πώληση αναψυκτικών στα σχολεία πριν αρχίσει η ώρα του μεσημεριανού, σε ορισμένα σχολεία με πολλούς μαθητές το «μεσημεριανό» αρχίζει από το πρωί. Τεχνητά χρωματισμένο ανθρακούχο ζαχαρόνερο - το γεύμα των πρωταθλητών! (Το Μάιο του 2001 η Coca-Cola ενέδωσε στη δημόσια πίεση ανακοινώνοντας ότι θα προσθέσει στα αυτόματα μηχανήματα των σχολείων νερό, χυμούς και άλλα αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη και καφεΐνη, αλλά πλούσια σε ασβέστιο.) Υποθέτω ότι θα αντέξουν αυτές τις παραχωρήσεις, αν λάβουμε υπόψη τη συμφωνία τους με τη σχολική περιφέρεια του

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

157

Κολοράντο Σπρινγκς. Το Κολοράντο βρίσκεται στην πρωτοπορία σε ό,τι αφορά στις σχέσεις των σχολείων με τις εταιρείες αναψυκτικών. Η περιφέρεια του Κολοράντο Σπρινγκς θα εισπράξει 8,4 εκατομμύρια δολάρια σε διάστημα δέκα ετών από τη συμφωνία με την Coca-Cola - και ακόμα περισσότερα αν υπερβεί σε πωλήσεις τα 70.000 κιβώτια με προϊόντα της CocaCola ετησίως. Για να διασφαλίσουν, λοιπόν, τις πωλήσεις αυτές, οι αξιωματούχοι των σχολικών περιφερειών συνέστησαν στους διευθυντές να επιτρέπουν στους μαθητές απεριόριστη πρόσβαση στα αυτόματα μηχανήματα της εταιρείας και να τους επιτρέπουν να πίνουν Coca-Cola και μέσα στην τάξη. Αλλά η Coca-Cola δεν είναι η μόνη. Στην Κομητεία Τζέφερσον, στη σχολική περιφέρεια του Κολοράντο (όπου βρίσκεται και το Λύκειο Κολουμπάιν) η Pepsi συνεισέφερε 1,5 εκατομμύριο δολάρια για την κατασκευή ενός νέου γηπέδου. Ορισμένα σχολεία της κομητείας πρόσφεραν ένα μάθημα, μέρος του οποίου είχε σχεδιαστεί από την Pepsi, που ονομάστηκε «Η Εταιρεία Ανθρακούχων Αφεψημάτων». Οι μαθητές δοκίμαζαν Pepsi, ανέλυαν δείγματα της, παρακολουθούσαν μια βιντεοσκοπημένη περιήγηση εργοστασίου εμφιάλωσης και επισκέπτονταν το εργοστάσιο της στην περιοχή. Η σχολική περιφέρεια του Γουάλι, στο Τέξας, υπέγραψε το 1996 μια συμφωνία που μοίραζε τα δικαιώματα πώλησης αναψυκτικών στα σχολεία της ανάμεσα στην Coca-Cola και την Dr. Pepper. Κάθε εταιρεία κατέβαλε 31.000 δολάρια το χρόνο. Το 1998 η κομητεία άλλαξε γνώμη και υπέγραψε αποκλειστική συμφωνία δεκαπέντε χρόνων με την Coca-Cola που θα της απέφερε συνολικά 1,2 εκατομμύρια δολάρια. Η Dr. Pepper υπέβαλε μήνυση σε βάρος της κομητείας για παραβίαση συμβολαίου. Η σχολική περιφέρεια εξαγόρασε το συμβόλαιο της με την Dr. Pepper, πληρώνοντας εκατόν εξήντα χιλιάδες δολάρια και δαπάνησε άλλα είκοσι χιλιάδες δολάρια σε νομικά έξοδα. Και δεν είναι μόνο οι εταιρείες που ορισμένες φορές απο-

158

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

βάλλονται από τα σχολεία. Οι μαθητές που δεν συμμορφώνονται με το σχολικό επιχειρηματικό πνεύμα αντιμετωπίζουν τον ίδιο κίνδυνο. Όταν ο Μάικ Κάμερον φόρεσε ένα μπλουζάκι της Pepsi την «Ημέρα της Coca-Cola» στο Λύκειο Γκρινμπιέρ, της Τζόρτζια, αποβλήθηκε για μία μέρα. Η «Ημέρα της CocaCola» ήταν μέρος της συμμετοχής του σχολείου στον εθνικό διαγωνισμό «Συνεργαστείτε με την Coca-Cola», ο οποίος βραβεύει με δέκα χιλιάδες δολάρια το Λύκειο που θα έχει την καλύτερη ιδέα προώθησης εκπτωτικών κουπονιών της Coca-Cola. Οι υπεύθυνοι στο λύκειο Γκρινμπιέρ ισχυρίστηκαν ότι ο Κάμερον αποβλήθηκε επειδή «επέφερε αναστάτωση και προσπάθησε να αμαυρώσει την εικόνα του σχολείου», όταν έβγαλε το πουκάμισο που φορούσε αποκαλύπτοντας ένα κοντομάνικο με το σήμα της Pepsi, τη στιγμή που οι μαθητές ποζάριζαν για φωτογράφηση, σχηματίζοντας τη λέξη Coke. Ο Κάμερον είπε ότι το κοντομάνικο φαινόταν όλη τη μέρα, αλλά μέχρι τη φωτογράφηση δεν υπήρξε πρόβλημα. Κανένα πρόβλημα για το τμήμα μάρκετινγκ, η Pepsi έστειλε αμέσως στο μαθητή μια κούτα με κοντομάνικα και καπελάκια της Pepsi. Κι αν δεν αρκεί η μετατροπή των μαθητών σε κινούμενες διαφημίσεις, τα σχολεία και οι επιχειρήσεις μετατρέπουν ορισμένες φορές το ίδιο το σχολείο σε μια τεράστια φωτεινή διαφημιστική πινακίδα. Η χρησιμοποίηση του σχολικού χώρου, με τους πίνακες ανακοινώσεων, τις ταράτσες, τους τοίχους και τα διδακτικά βιβλία, για λογότυπα και διαφημίσεις επιχειρήσεων έχει αυξηθεί κατά 539%. Το Κολοράντο Σπρινγκς, που δεν ικανοποιήθηκε ξεπουλώντας την ψυχή του στην Coca-Cola, έχει γεμίσει τα σχολικά λεωφορεία με διαφημίσεις των Burger King, των Wendy's και άλλων μεγάλων εταιρειών. Επίσης μοιράστηκαν στους μαθητές δωρεάν καλύμματα βιβλίων και σχολικά προγράμματα με διαφημίσεις των Kellogg's Pop-Tarts και φωτογραφίες διασημοτήτων του FOX TV.

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

159

Όταν τα μέλη της ανεξάρτητης σχολικής περιφέρειας του Γκρέιπβαϊν-Κόλεϊβιλ του Τέξας αποφάσισαν ότι δεν θέλουν διαφημίσεις μέσα στις τάξεις, επέτρεψαν στην Dr. Pepper και τη 7-Up να ζωγραφίσουν τα λογότυπα τους στις ταράτσες δύο λυκείων. Τα δύο γυμνάσια, κάθε άλλο παρά συμπτωματικά, βρίσκονται κάτω από τους αεροδιάδρομους του αεροδρομίου του Ντάλας. Τα σχολεία δεν αναζητούν απλώς τρόπους για να διαφημίσουν ενδιαφέρονται και για τις απόψεις των μαθητών για διάφορα προϊόντα. Γι' αυτό, σε ορισμένα σχολεία, οι εταιρείες πραγματοποιούν έρευνες αγοράς μέσα στις αίθουσες, σε ώρες μαθήματος. Σύμφωνα με την Education Market Resources του Κάνσας, «τα παιδιά απαντούν ελεύθερα και άνετα σ' ερωτήσεις και ερεθίσματα» στο σχολικό περιβάλλον. (Φυσικά, αυτό υποτίθεται ότι έπρεπε να κάνουν στις τάξεις — αλλά με στόχο την ανάπτυξη τους και όχι για λογαριασμό κάποιας επιχείρησης.) Η αντικατάσταση του μαθήματος από τα ερωτηματολόγια μίας έρευνας μάρκετινγκ σίγουρα δεν είναι προς όφελος τους. Οι εταιρείες έχουν μάθει, επίσης, να πλησιάζουν αυτό το ειδικό κοινό με διάφορες χορηγίες εκπαιδευτικού υλικού. Η πρακτική αυτή, όπως και οι άλλες, έχει σημειώσει εκρηκτική αύξηση, κατά 1875%, από το 1990. Οι δάσκαλοι έχουν προβάλει ένα βίντεο της Shell Oil που μαθαίνει στους μαθητές ότι ο τρόπος για να έρθουν σ' επαφή με τη φύση είναι το αυτοκίνητο - αφού γεμίσουν πρώτα το ρεζερβουάρ του τζιπ τους σ' ένα πρατήριο της Shell. H ExxonMobil προετοίμασε σχέδια μαθημάτων σχετικά με την άγρια φύση στην περιοχή Πρινς Γουίλιαμ Σάουντ, την περιοχή της οικολογικής καταστροφής που προκλήθηκε από τη διαρροή πετρελαίου από το πλοίο «Βαλντέζ» της Exxon. Ένα βιβλίο μαθηματικών της τρίτης τάξης του δημοτικού έχει ασκήσεις αριθμητικής στις οποίες χρησιμοποιούνται καραμέλες Tootsie. Ένα μάθημα που χορηγείται από τη σοκολατοβιομηχανία Hershey και διδά-

160

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

σκεται σε πολλά σχολεία περιέχει και την «Ονειρεμένη σοκολατομηχανή» που περιλαμβάνει μαθήματα μαθηματικών, φυσικής, γεωγραφίας — και διατροφής. Σ' έναν αριθμό λυκείων, το μάθημα οικονομικών παρέχεται από την General Motors, η οποία συγγράφει και προσφέρει τα βιβλία καθώς και το περιεχόμενο του μαθήματος. Οι μαθητές μαθαίνουν από την General Motors τα αγαθά του καπιταλισμού και τον τρόπο διαχείρισης μιας εταιρείας - σαν την General Motors. Και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να εντυπώσεις στα μυαλά των παιδιών της χώρας το λογότυπο μιας επιχείρησης, αν όχι μέσω της τηλεόρασης, του Ίντερνετ και της σχολικής αίθουσας; Η ηλεκτρονική προώθηση προϊόντων, με την εταιρεία να προσφέρει προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλο εξοπλισμό στα σχολεία με αντάλλαγμα το δικαίωμα διαφήμισης στους μαθητές, έχει αυξηθεί κατά 139%. Ένα παράδειγμα είναι η επιχείρηση ZapMe! που προσφέρει στα σχολεία δωρεάν ένα εργαστήριο υπολογιστών και πρόσβαση σε προεπιλεγμένα σάιτ του Διαδικτύου. Σε αντάλλαγμα τα σχολεία πρέπει να υποσχεθούν ότι το εργαστήριο θα παραμένει ανοιχτό τουλάχιστον τέσσερις ώρες τη μέρα. Ποια είναι η κομπίνα; Το πρόγραμμα πλοήγησης στο Ίντερνετ της ZapMe προβάλλει συνεχώς διαφημίσεις - και η εταιρεία συγκεντρώνει πληροφορίες για τις συνήθειες των μαθητών στο Ίντερνετ, τις οποίες μπορεί στη συνέχεια να μεταπωλήσει σε άλλες επιχειρήσεις. Ίσως η χειρότερη περίπτωση ηλεκτρονικού μάρκετινγκ να είναι το τηλεοπτικό κανάλι Channel One. Οχτώ εκατομμύρια μαθητές σε δώδεκα χιλιάδες αίθουσες παρακολουθούν καθημερινά το Channel One, που εκπέμπει ειδήσεις του σχολείου και διαφημίσεις. (Ναι: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ.) Τα παιδιά διαθέτουν συνολικά έξι σχολικές ημέρες το χρόνο, παρακολουθώντας το Channel One στο 40% σχεδόν των αμερικανικών γυμνασίων

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

161

και λυκείων. Εκπαιδευτικός χρόνος που χάνεται μόνο σε διαφημίσεις; Μια ολόκληρη σχολική ημέρα ετησίως. Ναι, μπορεί οι γιατροί και οι εκπαιδευτικοί να συμφωνούν ότι τα παιδιά δεν χορταίνουν ποτέ να παρακολουθούν τηλεόραση. Και ίσως να υπάρχει χώρος στο σχολείο για κάποια τηλεοπτικά προγράμματα - διατηρώ τρυφερές αναμνήσεις από τηλεοπτικές μεταδόσεις στο σχολείο μου. Αλλά από τις ημερήσιες δωδεκάλεπτες προβολές του Channel One, μόνο το 20% του τηλεοπτικού χρόνου αφιερώνεται σε πολιτικές και οικονομικές ειδήσεις ή σε πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα. Και μένει ένα τεράστιο 80% για διαφημίσεις, αθλητικά, το δελτίο καιρού και διαφημιστικά σποτ του Channel One. Το κανάλι χρησιμοποιείται δυσανάλογα πολύ σε σχολεία κοινοτήτων με χαμηλές εισοδηματικές τάξεις και αυξημένη πληθυσμιακά μειονοτική σύνθεση, όπου τα κονδύλια για την εκπαίδευση είναι ελάχιστα και άρα ελάχιστα είναι τα χρήματα που διατίθενται σε σχολικά βιβλία και άλλο ακαδημαϊκό υλικό. Από τη στιγμή που οι περιφέρειες αυτές δέχονται τις χορηγίες των επιχειρήσεων, δεν θίγονται σοβαρά από την αδυναμία της κυβέρνησης να παράσχει τα ανάλογα κονδύλια. Για τους περισσότερους από εμάς, η μοναδική φορά που μπαίνουμε σ' ένα αμερικανικό λύκειο είναι για να ψηφίσουμε σε τοπικό επίπεδο. (Και αυτή είναι η απόλυτη ειρωνεία - η συμμετοχή στο ιερό τελετουργικό της δημοκρατίας μέσα στο ίδιο κτήριο όπου δύο χιλιάδες μαθητές ζουν υπό μορφή ολοκληρωτικής δικτατορίας.) Οι διάδρομοι είναι γεμάτοι από εξουθενωμένους μαθητές που περιφέρονται, ζαλισμένοι και σαστισμένοι, από αίθουσα σε αίθουσα κι αναρωτιούνται τι σκατά γυρεύουν εκεί. Μαθαίνουν να παπαγαλίζουν τις απαντήσεις που η πολιτεία θέλει να δίνουν, και οποιαδήποτε προσπάθεια να προωθήσουν την ατομικότητα τους κρίνεται ύποπτη. Επισκέφτηκα πρόσφατα ένα σχολείο και μερικά παιδιά με ρώτησαν αν είχα παρατηρήσει ότι όλοι οι μαθητές φορού-

162

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

σαν λευκά ή κάποιο άλλο ουδέτερο χρώμα. Κανένας δεν τολμάει να φορέσει μαύρα ή οτιδήποτε άλλο θα τον έκανε να ξεχωρίζει, διότι θα βρεθεί αμέσως στο γραφείο του διευθυντή όπου θα τον περιμένει η ψυχολόγος του σχολείου για να αναλύσει κατά πόσο το μπλουζάκι των Limp Bizkit σημαίνει ότι σκοπεύει να πυροβολήσει την κυρία Νέλσον, την καθηγήτρια της Γεωμετρίας. Κι έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να καταπιέζουν την προσωπικότητα τους. Μαθαίνουν ότι είναι καλύτερα να συμφωνείς με

Μήπως είστε μαθητής δολοφόνος; Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά τα οποία το FBI θεωρεί ως «παράγοντες κινδύνου» για μαθητές που είναι πιθανό να διαπράξουν βίαιες πράξεις. Μείνετε μακριά από κάθε μαθητή που εμφανίζει: * Δυσκολία προσαρμογής στα μαθήματα * Εξοικείωση με τα όπλα * Κατάθλιψη * Ροπή προς το αλκοόλ και τα ναρκωτικά * Αποξένωση * Ναρκισσισμό * Απρεπές χιούμορ * Απεριόριστη χρήση τηλεόρασης και Διαδικτύου Εφόσον αυτές οι ιδιότητες χαρακτηρίζουν όλους σας, εγκαταλείψτε αμέσως το σχολείο. Η κατ' οίκον διδασκαλία δεν είναι λύση, διότι θα πρέπει ν' αποφεύγετε και τον εαυτό σας.

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

163

τους υπόλοιπους για να τη βολεύεις. Μαθαίνουν ότι αν προκαλέσουν κάποιο κλυδωνισμό, θα βρεθούν εκτός σχολείου. Μην αμφισβητείς την εξουσία. Κάνε ό,τι σου λένε. Μη σκέφτεσαι, κάνε ό,τι σου πω. Α, και να έχεις μια καλή και παραγωγική ζωή ως ενεργό, προσαρμοσμένο μέλος της δημοκρατίας μας!

ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ Υπάρχουν πολλοί τρόποι για ν' αντισταθείς στο λύκειο σου — και να το απολαύσεις κιόλας. Το μυστικό είναι να μάθεις ποιοι είναι οι κανονισμοί και ποια τα δικαιώματα σου σύμφωνα με το νόμο και την πολιτική της σχολικής περιφέρειας. Αυτό θα σε βοηθήσει ν' αποφύγεις περιττούς μπελάδες. Και μπορεί να σου αποφέρει και ορισμένα απρόβλεπτα κέρδη. Ο Ντέιβιντ Σάνκουλα, ένας φοιτητής που με βοήθησε στη συγγραφή αυτού του βιβλίου, μου εξιστόρησε πώς όταν ήταν μαθητής στο λύκειο του Κεντάκι, αυτός και οι φίλοι του ανακάλυψαν έναν περίεργο πολιτειακό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο οι μαθητές δικαιούνται να απουσιάσουν από το σχολείο για να μετάσχουν στο πανηγύρι της πολιτείας. Προφανώς το νομοθετικό σώμα της πολιτείας ψήφισε τον συγκεκριμένο νόμο πριν από αρκετά χρόνια για να βοηθήσει κάποιο αγροτόπαιδο να πάει το υποψήφιο για βράβευση γουρούνι του στο τοπικό πανηγύρι χωρίς να τιμωρηθεί για την απουσία του απ' το σχολείο. Αλλά ο νόμος ίσχυε ακόμα και έδινε σε κάθε μαθητή, ανεξάρτητα από το λόγο που πρόβαλλε, το δικαίωμα να ζητήσει να λείψει από το σχολείο την ημέρα του πανηγυριού. Φανταστείτε, λοιπόν, το ύφος του διευθυντή όταν ο Ντέιβιντ και οι φίλοι του υπέβαλαν τα αιτήματα τους για να πάρουν άδεια — και δεν είχε δικαίωμα ν' αρνηθεί να τη δώσει.

164

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Ιδού μερικά ακόμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε:

Ι. Διακωμωδήστε την εκλογική διαδικασία Το μαθητικό συμβούλιο και οι εκλογές αποτελούν το μεγαλύτερο προπέτασμα καπνού που δημιουργεί το σχολείο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι πράγματι έχεις κάποιο λόγο στη διοίκηση του σχολείου. Οι περισσότεροι μαθητές που διεκδικούν αυτά τα αξιώματα είτε αντιμετωπίζουν σοβαρά αυτό που κάνουν — ή απλώς πιστεύουν ότι θα κάνει καλή εντύπωση στην αίτηση τους για το πανεπιστήμιο. Γιατί λοιπόν να μην κατέβεις κι εσύ; Κάν' το απλώς και μόνο για να γελοιοποιήσεις την ήδη γελοία διαδικασία. Φτιάξε δικό σου κόμμα, και δώσ' του μια γελοία ονομασία. Μοίρασε τρελές υποσχέσεις στην προεκλογική εκστρατεία: Αν εκλεγώ, θα καθιερώσω την αμοιβάδα ως τη σχολική μασκότ ή Αν εκλεγώ, θα επιμείνω να δοκιμάζει ο λυκειάρχης το σχολικό φαγητό πριν φάνε οι μαθητές. Υψώστε πανό με έξυπνα συνθήματα: «Ψηφίστε εμένα — έναν πραγματικά αποτυχημένο!» Αν εκλεγείς, μπορείς να αφιερώσεις την ενεργητικότητα σου προκειμένου να επιτύχεις πράγματα που θα τρελάνουν το διευθυντή αλλά και θα βοηθήσουν τους συμμαθητές σου (απαιτώντας δωρεάν προφυλακτικά, αξιολογήσεις των καθηγητών από τους μαθητές, λιγότερες εργασίες για το σπίτι ώστε να μπορείτε να κοιμάστε πριν από τα μεσάνυχτα κλπ.).

2. Οργανώστε μια Σχολική Λέσχη Έχετε κάθε δικαίωμα να το κάνετε. Ζητήστε από έναν καθηγητή που συμμερίζεται τις ιδέες σας να σας βοηθήσει. Η Λέσχη Ελεύθερης Επιλογής. Η Λέσχη Ελεύθερης Έκφρασης. Η Λέσχη κατά των Διακρίσεων. Κάντε όλα τα μέλη «πρόεδρο» της λέσχης, ώστε να μπορούν να το αναφέρουν στις αιτήσεις τους για

ΗΛΙΘΙΟ ΕΘΝΟΣ

165

το πανεπιστήμιο. Μια γνωστή μου μαθήτρια προσπάθησε να δημιουργήσει μια Φεμινιστική Λέσχη, αλλά ο διευθυντής δεν το επέτρεψε γιατί θα αναγκαζόταν να επιτρέψει και την ίδρυση Φαλλοκρατικής Λέσχης. Τέτοιου είδους ηλίθιες αντιλήψεις θα τις αντιμετωπίσετε, αλλά μην το βάλετε κάτω. (Διάβολε, αν βρεθείτε σ' αυτή τη θέση, πείτε εντάξει — και προτείνετε στο διευθυντή να πρωτοστατήσει ο ίδιος στην ίδρυση της Φαλλοκρατικής Λέσχης.)

3. Φτιάξτε δική σας εφημερίδα ή ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο Είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα σας. Αν φροντίσετε να μην είστε χυδαίοι, ή συκοφαντικοί, ή δεν τους δώσετε κάποιο λόγο να σας κλείσουν, μπορεί ν' αποδειχτεί ένας υπέροχος τρόπος για να γίνεται γνωστό ό,τι συμβαίνει στο σχολείο. Χρησιμοποιήστε χιούμορ. Οι μαθητές θα ξετρελαθούν.

4. Ασχοληθείτε με τα κοινά Να πηγαίνετε στις συνεδριάσεις του σχολικού συμβουλίου και να ενημερώνεστε για όσα συμβαίνουν στο σχολείο σας. Να αξιώνετε ν' αλλάξουν κάποια πράγματα, θα προσπαθήσουν να σας αγνοήσουν ή να σας κάνουν να υποστείτε μια πολύωρη, βαρετή συνεδρίαση πριν σας δώσουν το λόγο, αλλά είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν. Γράψτε στον εκδότη της τοπικής εφημερίδας. Οι ενήλικες δεν έχουν ιδέα για το τι συμβαίνει στο λύκειο σας. Ενημερώστε τους. Πιθανότατα θα βρείτε κάποιον να σας υποστηρίξει. Αυτά είναι πιθανό να προκαλέσουν κάποια αναστάτωση και ίσως χρειαστείτε βοήθεια. Αν το σχολείο σας επιχειρήσει να σας εκδικηθεί, επικοινωνήστε με την American Civil Liberties Union (Αμερικανική Ένωση για τα Δικαιώματα του Πολίτη). Απειλήστε με μηνύσεις — οι διευθυντές μισούν αυτή τη λέξη. Απλά να

166

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

θυμάστε: δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση από το ύφος του διευθυντή όταν έχετε το πάνω χέρι. Χρησιμοποιήστε το. Και μην ξεχνάτε: Κανένας δεν θα ενδιαφερθεί ποτέ για τη διαγωγή σaς, στο απολυτήριο!

ΕΞΙ

Ωραίος πλανήτης! Δεν μένει κανείς εδώ;

Θα 'θελα να ξεκινήσω αυτό το κεφάλαιο αποκαλύπτοντας μια από τις μεγαλύτερες, κατά τη γνώμη μου, απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα το περιβάλλον μας. Τον εαυτό μου. Ακριβώς - είμαι ένας κινούμενος οικολογικός εφιάλτης. Ας αρχίσουμε με το εξής: δεν ανακυκλώνω. Πιστεύω ότι η ανακύκλωση είναι σαν να πηγαίνεις στην εκκλησία - εμφανίζεσαι μια φορά τη βδομάδα, αισθάνεσαι καλά κι έχεις κάνει το καθήκον σου. Μετά μπορείς να επιστρέψεις στις χαρές της αμαρτίας! Αλλά ας ρωτήσω κάτι: γνωρίζετε πού πηγαίνουν όλες εκείνες οι εφημερίδες αφού τις αφήσετε στο κέντρο ανακύκλωσης ή πού καταλήγουν τα κουτάκια της σόδας αφού τα πετάξετε στους ειδικούς μπλε κάδους; Σε κάποια εγκατάσταση όπου θα ανακυκλωθούν; Πώς το ξέρετε; Έχετε ακολουθήσει ποτέ τα φορτηγά που παραλαμβάνουν τα ανακυκλώσιμα για να δείτε πού πηγαίνουν; Ενδιαφέρεστε; Σας φτάνει να διαχωρίζετε το γυαλί από το πλαστικό, το χαρτί από το αλουμίνιο — και ν' αφήνετε την υπόλοιπη δουλειά σε κάποιον άλλον;

168

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Ποτέ δεν θα πάψω να εκπλήσσομαι από την αφέλεια των ανθρώπων και την τυφλή υπακοή τους στην εξουσία. Αν το σήμα λέει Ανακύκλωση, εμείς κάνουμε το καθήκον μας και υποθέτουμε πως ό,τι βάλουμε εκεί μέσα θα ανακυκλωθεί. Αν ο κάδος είναι μπλε, τότε έχουμε μια εξασφαλισμένη εγγύηση ότι τα γυάλινα μπουκάλια που πετάμε θα συνθλίβουν, θα λιώσουν και θα μετατραπούν σε καινούργια μπουκάλια μπίρας. Για ξανασκεφτείτε το. Μια νύχτα, γυρίζοντας αργά στο σπίτι από τη δουλειά, είδα τους σκουπιδιάρηδες να εκσφενδονίζουν στο απορριμματοφόρο τις μπλε σακούλες που περιέχουν τα μπουκάλια μαζί με τα υπόλοιπα σκουπίδια. Ρώτησα το θυρωρό του κτηρίου μας αν ήταν φυσιολογικό αυτό. «Έχουν πολλά σκουπίδια να μαζέψουν», είπε. «Ορισμένες φορές δεν προλαβαίνουν να τα χωρίσουν όλα». Αναρωτήθηκα αν ήταν κάτι το έκτακτο ή η συνηθισμένη διαδικασία. Ιδού μερικά πράγματα που έμαθα: Στα μέσα της δεκαετίας του '90, Ινδοί οικολόγοι-ακτιβιστές ανακάλυψαν ότι η Pepsi δημιουργούσε ένα περίπλοκο πρόβλημα ρύπανσης στη χώρα τους. Χρησιμοποιημένα πλαστικά μπουκάλια της Pepsi που είχαν δοθεί για ανακύκλωση στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταφέρονταν στην Ινδία για να ανακυκλωθούν και να μετατραπούν σε νέα μπουκάλια της Pepsi ή άλλα πλαστικά δοχεία. Αλλά ο γενικός διευθυντής του εργοστασίου Futura Industry στα περίχωρα του Μάντρας, όπου εναποτίθενται τα περισσότερα απορρίμματα, παραδέχτηκε ότι πολλά απ' αυτά δεν ανακυκλώνονταν ποτέ. Και, το χειρότερο, τη στιγμή που αποκαλυπτόταν η αλήθεια για την ανακύκλωση, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θ' ανοίξει στην Ινδία εργοστάσιο κατασκευής πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης προς εξαγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, αφήνοντας τα τοξικά κατάλοιπα στην Ινδία. Έτσι ενώ η Ινδία αναλάμβανε το περιβαλλοντικό και υγειονομικό κόστος, οι καταναλωτές στις βίο-

ΩΡΑΙΟΙ ΠΛΑΝΗΤΗΣ! ΔΕΝ

ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

169

μηχανικές χώρες συνέχιζαν να χρησιμοποιούν πλαστικά προϊόντα χωρίς να υπόκεινται στις συνέπειες. Και όλα αυτά, ενώ εμείς οι καταναλωτές είμαστε ηθικά ικανοποιημένοι, σίγουροι ότι συμβάλλουμε στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της ανακύκλωσης. Σε μια άλλη περίπτωση, ένα περιοδικό του Σαν Φραντσίσκο συμφώνησε με μια εταιρεία ανακύκλωσης να παραλαμβάνει κάθε μήνα όλα τα απορρίμματα λευκού χαρτιού. Όταν ένας εργαζόμενος ακολούθησε μια μέρα το φορτηγό αποκομιδής, είδε το χαρτί που θεωρητικά έπρεπε ν' ανακυκλώνεται, να καταλήγει μαζί με χρησιμοποιημένες συσκευασίες McDonalds και ποτήρια από τα Starbucks. Το 1999 μια έρευνα σχετικά με την τύχη των απορριμμάτων του Κογκρέσου, αποκάλυψε ότι το 71% από τους 2670 τόνους χαρτιού που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο από το νομοθετικό σώμα δεν ανακυκλώνονται γιατί είναι ανακατεμένο με υπολείμματα φαγητού και άλλα μη ανακυκλώσιμα υλικά. Τον ίδιο χρόνο, περίπου 5000 τόνοι από γυάλινα μπουκάλια, αλουμινένια δοχεία, χαρτόνια και άλλα ανακυκλώσιμα σκουπίδια του Καπιτωλίου απλά ξεφορτώνονταν σε μια χωματερή. Αν το Κογκρέσο είχε ανακυκλώσει όπως έπρεπε τα συγκεκριμένα απορρίμματα, θα είχε κάνει στους φορολογούμενους οικονομία 700.000 δολάρια. Σε όλες τις περιπτώσεις ανακάλυπτα το ίδιο πράγμα. Καμιά πραγματική ανακύκλωση δεν γινόταν. Μας δούλευαν. Έτσι σταμάτησα ν' ανακυκλώνω. Κατέληξα στο συμπέρασμα πως όταν ανακύκλωνα, το μόνο που έκανα ήταν να διαλύω τις ενοχές μου. Από τη στιγμή που έκανα το μικρό καθήκον μου του διαχωρισμού χαρτιού-γυαλιού-μετάλλου, δεν χρειαζόταν να κάνω τίποτε άλλο για να σώσω τον Πλανήτη Γη. Όταν άφηνα τα μπουκάλια και τις εφημερίδες μου στους ανάλογους κάδους, μπορούσα να έχω καθαρή τη συνείδηση μου και ν' αφήσω σε κάποιον άλλον την υπόλοιπη δουλειά. Χωρίς να βλέπω,

170

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Πώς να κάνεις οικονομία στη βενζίνη * Κάνε οτοστόπ: Είναι τζάμπα, κάνεις νέες γνωριμίες και ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Πρόσθετο δώρο: μεγάλες πιθανότητες να συμμετάσχετε (σε δεύτερο ρόλο) στην εκπομπή Americas Most Wanted22 ή σε τηλεταινία με τίτλο Επικίνδυνη διαδρομή. * Ζήσε σε πόλη με αξιόπιστα μέσα μεταφοράς: Αλλά, σε παρακαλώ, μην έρθεις στη Νέα Υόρκη - είναι ήδη ασφυκτικά γεμάτη. Δοκίμασε κάποια άλλη πόλη με εκτεταμένο, αξιόπιστο δίκτυο όπως... όπως... εεε... καλά, ξέχνα το, έλα στη Νέα Υόρκη. Έχω ένα άδειο δωμάτιο, μπορείς να μείνεις σπίτι μου. * Κλέψε βενζίνη από αυτοκίνητα που είναι παρκαρισμένα στο αεροδρόμιο. Δεν πρόκειται να πάνε πουθενά. Κρίμα τόση βενζίνη να μένει αχρησιμοποίητη. Χώρια που αποτελεί και δημόσιο κίνδυνο: φαντάσου τι θα γίνει αν πέσει ένα αεροπλάνο πάνω στα χιλιάδες παρκαρισμένα αυτοκίνητα, που είναι γεμάτα με την εξαιρετικά εύφλεκτη βενζίνη. Απλώς πρόσεξε μην την καταπιείς όταν θα ρουφάς. * Φρόντισε να οδηγείς πίσω από φορτηγά για να μειώνεις την αντίσταση του αέρα. Ειδικοί της οδικής ασφάλειας ίσως σας αποθαρρύνουν, αλλά αποδίδει. Βάλε Τρίτη, χαλάρωσε κι απόλαυσε τη θέα. Μειονέκτημα: μπορεί να σε πλακώσει στο ξύλο σε κάποιο μοναχικό πάρκινγκ ένας φορτηγατζής με τατουάζ «Ξύσε με» στο μέτωπο του. * Κοίτα να εγκατασταθείς στο γραφείο ή στο χώρο δουλειάς σου. Καταργεί τόσο την καθημερινή μετακίνηση στο γραφείο,

ΩΡΑΙΟΣ

ΠΛΑΝΗΤΗΣ! ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

171

με την οποία σπαταλάς βενζίνη, όσο και την ενοχλητική μηνιαία καταβολή του ενοικίου. Πλεονέκτημα: θα εντυπωσιάσεις το αφεντικό σου αφού θα είσαι πάντα ο πρώτος που θ' αρχίζει τη δουλειά και ο τελευταίος που θα την αφήνει.

χωρίς να σκέφτομαι, χωμένος στο λαίμαργο για βενζίνη μίνιβάν μου. Ναι, έχω ένα μίνιβαν. Καίει περίπου 30% περισσότερο απ' όσο έλεγε η διαφήμιση, αλλά το λατρεύω αυτό το φορτηγάκι. Είναι ευρύχωρο, είναι σταθερό και η θέση του οδηγού βρίσκεται μισό μέτρο πάνω από τα άλλα αυτοκίνητα, με αποτέλεσμα όταν οδηγάς να βλέπεις τα πάντα. Γνωρίζω ορισμένους που ισχυρίζονται ότι εμείς οι Αμερικανοί έχουμε κακομάθει με τις χαμηλές, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, τιμές της βενζίνης, αφού εδώ την πληρώνουμε τρεις φορές φτηνότερα. Για μια στιγμή, όμως, εδώ δεν είναι Βέλγιο όπου μπορείς να οδηγήσεις από τη μια άκρη της χώρας στην άλλη σε λιγότερο από τριάντα πέντε λεπτά! Ζούμε σ' ένα τεράστιο κράτος. Πρέπει να μετακινούμαστε! Έχουμε πόλεις να επισκεφτούμε, πράγματα να κάνουμε. Ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι ωφελείται από την ικανότητα μας να μετακινούμαστε από το σημείο Α στο σημείο Β. Πώς αλλιώς θα κατάφερναν οι σκληρά εργαζόμενοι Αμερικανοί να πάνε από την πρωινή πρώτη τους δουλειά στη βραδινή δεύτερη —κάτι που είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη δημιουργία της παγκόσμιας οικονομίας— αν δεν έχουν αυτοκίνητο; Κατάγομαι, βλέπετε, από το Φλιντ του Μίσιγκαν — την Οχηματούπολη [Vehicle City], δεν πρέπει να την μπερδεύετε με την Αυτοκινητούπολη [Motor City: Ντιτρόιτ]. Βρισκόμαστε μία ώρα βορείως του Ντιτρόιτ και κάποτε η πόλη μου κατασκεύαζε όλες τις Μπιούικ του κόσμου. Δεν φτιάχνουν πια Μπιουικ εκεί.

172

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Μεγαλώνοντας εμποτισμένος με την κουλτούρα του αυτοκινήτου, φτάνεις να βλέπεις το αυτοκίνητο σου σαν προέκταση του εαυτού σου. Το αυτοκίνητο σου είναι το δωμάτιο όπου ακούς μουσική, η τραπεζαρία σου, το κρεβάτι σου, ο κινηματογράφος σου, το γραφείο σου, το αναγνωστήριο σου και το πρώτο μέρος όπου κάνεις οτιδήποτε σημαντικό στη ζωή σου. Όταν ενηλικιώθηκα, αποφάσισα ότι δεν ήθελα ένα αυτοκίνητο της General Motors — κυρίως επειδή πάθαιναν βλάβη συχνότερα κι από μένα. Έτσι αγόραζα Volkswagen και Honda και κυκλοφορούσα καμαρώνοντας. Αν κάποιος με ρωτούσε γιατί δεν «αγόραζα αμερικάνικα», τους έβαζα ν' ανοίξουν το καπό του αυτοκινήτου τους και τους έδειχνα την πινακίδα MADE IN BRAZIL στον κινητήρα τους, την ετικέτα MADE IN MEXICO στον ιμάντα του ανεμιστήρα και την επιγραφή MADE IN SINGAPORE στο ραδιόφωνο. Πέρα από την πινακίδα στο ταμπλό που υπονοούσε ότι ολόκληρο το αμάξι είχε κατασκευαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, ποιο ακριβώς τμήμα του αυτοκινήτου έδινε πραγματικά δουλειά σε κάποιον κάτοικο του Φλιντ; To Honda Civic μου δεν χάλασε ποτέ. Επί οχτώ χρόνια και 115.000 μίλια δεν το πήγα ποτέ στο συνεργείο για άλλο λόγο εκτός από το προγραμματισμένο σέρβις. Τη μέρα που πέθανε ήμουν άφραγκος, άνεργος, και είχα μείνει στη μέση της Pennsylvania Avenue, κάπου τέσσερα τετράγωνα από τον Λευκό Οίκο. Βγήκα έξω, το έσπρωξα στην άκρη, αφαίρεσα τις πινακίδες και του ευχήθηκα καλή τύχη. Δεν αγόρασα άλλο αμάξι επί εννιά χρόνια. Εργαζόμενος το περισσότερο διάστημα στη Νέα Υόρκη, δεν το χρειαζόμουν, χάρη στα λειτουργικά μέσα μεταφοράς της πόλης και τους αξιόπιστους ταξιτζήδες της. Αλλά επειδή περνούσα αρκετό χρόνο στο πατρικό μου στο Μίσιγκαν, κουράστηκα να νοικιάζω από την Avis και ενέδωσα, αγοράζοντας ένα μίνιβαν της Chrysler. Αυτό θα σας πω μόνο — δεν θα με ξαναδείτε να στρι-

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ!

ΔΕΝ

ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

173

μώχνομαι σαν σαρδέλα οδηγώντας αυτά τα μικρά κονσερβοκούτια! Η μηχανή εσωτερικής καύσης είναι ο κύριος υπεύθυνος για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σχεδόν οι μισές χημικές ενώσεις που μολύνουν τον αέρα μας προέρχονται απ' όλα αυτά που φτύνει η εξάτμιση σας — κι αυτή η ατμοσφαιρική μόλυνση προκαλεί περίπου 200.000 θανάτους το χρόνο. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου αυξάνει χρόνο με το χρόνο την παγκόσμια θερμοκρασία, κάτι που μπορεί να προκαλέσει αυξημένο κίνδυνο ξηρασίας σε ορισμένες χώρες και να έχει επικίνδυνες συνέπειες στη γεωργία και την υγεία. Αν δεν ανακαλύψουμε κάποιο τρόπο να μειώσουμε τη θερμοκρασία, βρισκόμαστε εξαιρετικά κοντά στη δημιουργία μιας φρικτής καταστροφής. Αλλά πρέπει να δείτε πώς τα βγάζει πέρα αυτό το μίνιβαν! Και είναι τόσο ήσυχα στο εσωτερικό - μέχρι να βάλω βέβαια τους Korn στο cd-player με το surround sound και τα οχτώ ηχεία. Μπορώ να οδηγώ επί τετρακόσια μίλια με τη μουσική στη διαπασών, το κλιματιστικό στο τέρμα, και το δορυφορικό τηλέφωνο μου έτοιμο να δεχτεί το εξαιρετικά σημαντικό τηλεφώνημα του Ρούπερτ Μέρντοχ για να μ' ευχαριστήσει για τη δουλειά που έκανα σ' αυτό το βιβλίο και να με ενημερώσει ότι η εκτέλεση μου έχει μετατεθεί για την Πέμπτη ώστε να μη συμπέσει με Τα πιο τρελά αμερικανικά βίντεο δολοφονιών σε σχολεία. Το Ντιτρόιτ έχει αποδείξει ότι διαθέτει την τεχνολογία για τη μαζική παραγωγή αυτοκινήτων που θα «καίνε» το γαλόνι στα σαράντα πέντε μίλια και φορτηγών και βαν που θα το «καίνε» στα τριάντα πέντε μίλια. Τη χρονιά που οι αυτοκινητοβιομηχανίες ανακοίνωσαν τη χαμηλότερη κατανάλωση βενζίνης —το 1987, στην περίοδο Ρέιγκαν- το μέσο αυτοκίνητο «έκαιγε» το γαλόνι στα είκοσι έξι μίλια. Αλλά μετά την οκταετία του οικολόγου Μπιλ Κλίντον —που υποσχέθηκε ότι στο τέλος της προεδρίας του τα αυτοκίνητα θα έκαιγαν το γαλόνι στα σαράντα μίλια— ο μέσος αριθμός μιλίων ανά γαλόνι βενζίνης μειώθηκε στα

174

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

24.7. Η General Motors διοργάνωσε μια μεγαλοπρεπή δεξίωση τη μέρα της ορκωμοσίας του Κλίντον το 1993. Φαντάζομαι ότι είναι αγένεια να στενοχωρείς τον οικοδεσπότη μιας δεξίωσης που γίνεται προς τιμήν σου. Το μεγαλύτερο δώρο του Κλίντον στις τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες ήταν η εξαίρεση των μεγάλων τζιπ από τους κανονισμούς κατανάλωσης των υπόλοιπων επιβατικών. Λόγω της συγκεκριμένης εξαίρεσης, αυτές οι ρουφήχτρες πετρελαίου καταναλώνουν ημερησίως 280.000 βαρέλια καυσίμων παραπάνω. Αυτή η αύξηση κατανάλωσης καυσίμων είναι ένας από τους λόγους που η κυβέρνηση του Μπους πιέζει ν' αρχίσει η εξαγωγή πετρελαίου από το Αρκτικό Εθνικό Πάρκο στην Αλάσκα. Σύμφωνα με τον Μπους, οι πετρελαιοπηγές αυτές θα μας δώσουν 580.000 βαρέλια την ημέρα, αρκετά για να διπλασιάσουμε τον αριθμό των 4x4 στους δρόμους μας. Σκεφτείτε, όμως, το εξής: αν ο Κλίντον είχε συμπεριλάβει και τα μεγάλα τζιπ στους κανονισμούς κατανάλωσης που πληροί το μίνιβάν μου (μιλάμε για μια βελτίωση μερικών μόνο μιλίων ανά γαλόνι) ο Μπους δεν θα είχε καμία δικαιολογία για να προχωρήσει στην εξόρυξη πετρελαίου από την Αλάσκα. Με όλα αυτά τα τεράστια τζιπ στο δρόμο, δεν μπορώ πια να δω πάνω από το αυτοκίνητο που βρίσκεται μπροστά μου. Είναι τόσο μεγάλα και απειλητικά, που σε κάνουν να νιώθεις λες κι έχεις απέναντι σου πρωτάρη οδηγό νταλίκας που έχει πάρει κρακ. Για ποιο λόγο υπάρχουν αυτά τα οχήματα; Αρχικά σχεδιάστηκαν για να δίνουν τη δυνατότητα οδήγησης στη μέση του πουθενά, εκεί όπου δεν υπάρχουν δρόμοι. Καταλαβαίνω, λοιπόν, τη χρησιμότητα τους στη Μοντάνα, αλλά τι σκατά κάνουν όλοι αυτοί οι γιάπηδες με τέτοια αυτοκίνητα στο κέντρο του Μανχάταν; Τον Ιούνιο του 2001, μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων ανακοίνωσε ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου ήταν υπαρκτό πρόβλημα και ότι συνεχώς χειροτέρευε. Στη μελέτη τους, η οποία ζητήθηκε από την κυβέρνηση του Μπους Β', η ομάδα

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ! ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

175

των έντεκα κορυφαίων επιστημόνων (στους οποίους περιλαμβάνονταν και ορισμένοι που αμφισβητούσαν στο παρελθόν το μέγεθος του προβλήματος) κατέληξε ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την αύξηση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα - και ότι εξαιτίας της θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον σοβαρά προβλήματα. Η δημοσιοποίηση της έρευνας έφερε τον Τζορτζ «Κοιμάμαι μια Χαρά» Μπους σε δύσκολη θέση. Ο ίδιος και άλλα μέλη της κυβέρνησης του είχαν αποφύγει να χρησιμοποιήσουν ως τότε τη φράση «υπερθέρμανση του πλανήτη» και είχε εκφράσει επανειλημμένα τις αμφιβολίες του για την άποψη ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση συνέβαλλε σημαντικά στην αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας. Ο Μπους εξόργισε, επίσης, τους ηγέτες των άλλων κρατών τον Ιούλιο του 2001 όταν απέρριψε το Πρωτόκολλο του Κιότο, μια συνθήκη που είχε αρχικά γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης εκατόν εξήντα κρατών (συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών) και συντάχτηκε για να περιορίσει τις διαστάσεις του προβλήματος. Αλλά τώρα οι ίδιοι οι επιστήμονες του Μπους λένε ότι η Γη οδεύει προς μια τεράστια καταστροφή. Ειλικρινά, δεν ξέρω: Ίσως ο Μικρός Τζορτζ να έχει κάποιο δίκιο ο' αυτό. Στο κάτω κάτω μ' αρέσει η ζέστη. Προερχόμενος από το Μίσιγκαν, τη χώρα του ανελέητου χειμώνα και του θέρους των τριών εβδομάδων, μ' αρέσει αυτό το περισσότερο «εύκρατο» κλίμα. Ρωτήστε όποιον θέλετε αν θα προτιμούσε μια ζεστή μέρα στην παραλία ή μια παγωνιά που κάνει τη γλώσσα σου να κολλάει στα δόντια σου και στοιχηματίζω ότι οι εννιά στους δέκα Αμερικανούς θα σπεύσουν να βάλουν τα γυαλιά ηλίου και το μαγιό τους. Τι πειράζει αν χρειάζεσαι αντηλιακό με δείκτη προστασίας 125; Το περασμένο καλοκαίρι, ωστόσο, συνέβη κάτι που μου φάνηκε συγκλονιστικό. Οι New York Times έγραψαν ότι για πρώτη φορά, απ' όσο είναι γνωστό, ο Βόρειος Πόλος... είχε λιώσει.

176

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Μια καραβιά επιστήμονες είχαν φτάσει με πλοίο μέχρι εκεί, στην άκρη του κόσμου — και δεν υπήρχε πάγος! Η είδηση προκάλεσε τέτοιο πανικό ώστε μετά από μερικές μέρες οι Times δημοσίευσαν μια επανόρθωση, προσπαθώντας να μας καθησυχάσουν: ο πάγος δεν είχε ακριβώς λιώσει, απλώς δεν ήταν τόσο συμπαγής. Θυμάμαι την τελευταία φορά που επιχειρήθηκε να διασκεδαστούν οι ανησυχίες του κόσμου — ήταν τη δεκαετία του '90, όταν μας είπαν για τον μεγάλο αστεροειδή που κατευθυνόταν προς τη Γη και θα συγκρουόταν μαζί της μέσα στην επόμενη εικοσαετία. Έσπευσαν και τότε να ανασκευάσουν την πληροφορία, αλλά θα 'πρεπε να ήξεραν ότι δεν ξεγελιόμαστε από τέτοιες διαψεύσεις. Οι ευρισκόμενοι στην εξουσία δεν θα μας αποκαλύψουν ποτέ τη στιγμή του τέλους, εξαιτίας του κινδύνου να δημιουργηθεί πανικός και να σταματήσει ο κόσμος να πληρώνει τις συνδρομές του. Η τελευταία Εποχή των Παγετώνων ήταν αποτέλεσμα μιας αλλαγής της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά εννιά μόνο βαθμούς. Προς το παρόν, έχουμε διανύσει τη μισή διαδρομή προς τα εκεί. Ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10,4 βαθμούς μέσα στον επόμενο αιώνα. Στη Βενεζουέλα τέσσερα από τα έξι μεγαλύτερα παγόβουνα της χώρας έχουν λιώσει από το 1972. Τα μυθικά χιόνια του Κιλιμάντζαρο έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Όταν χτίστηκε ο φάρος στο ακρωτήρι Χατέρας το 1870, απείχε χίλια πεντακόσια πόδια από την παραλία· τώρα η παλίρροια φτάνει σε απόσταση μόλις εκατόν εξήντα πόδια και ο φάρος χρειάστηκε να μετακινηθεί προς το εσωτερικό. Η τήξη των πολικών πάγων θα μπορούσε να προκαλέσει την άνοδο της στάθμης των ωκεανών κατά τριάντα πόδια, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση όλων των παράκτιων πόλεων - μαζί με ολόκληρη την πολιτεία της Φλόριντας (και τα εκλογικά της κέντρα). Δέχομαι ότι πόλεις όπως το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρκη θα επωφελούνταν από ένα καλό καθάρισμα, αλλά τρεις τό-

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ! ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

177

νοι αλμυρού νερού πάνω από το νησί του Μανχάταν δεν θα ήταν αυτό ακριβώς που είχα στο μυαλό μου. Μιλώντας για τη Φλόριντα, η συγκεκριμένη πολιτεία είναι

Πώς να επιζήσεις από την άνοδο της θερμοκρασίας * Εντόπισε κοινά καθημερινά αντικείμενα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως σωσίβια όταν λιώσουν οι πάγοι. Δώσε ιδιαίτερη προσοχή σε αντικείμενα κατασκευασμένα από συνθετικά υλικά, τα οποία είναι συνήθως ιδιαίτερα ανθεκτικά στο νερό. * Μην ξεχάσεις να κοιτάξεις και στην αυλή - εκείνες οι αδιάβροχες καρέκλες με τις ενσωματωμένες θήκες για ποτήρια θα επιπλέουν μια χαρά στον ωκεανό όπως και στην πισίνα του κήπου σας. Ποιος λέει ότι η καταστροφική τήξη των πάγων δεν μπορεί να έχει πλάκα; * Εξέτασε τοπογραφικούς χάρτες της περιοχής και εντόπισε τα σημεία με το μεγαλύτερο υψόμετρο, κατάγραψε τη συντομότερη διαδρομή. Κάνε ασκήσεις διαφυγής. * Επένδυσε σε εκδρομικούς σάκους και σ' εκείνες τις κίτρινες αδιάβροχες φωτογραφικές μηχανές. * Κάνε μαθήματα κολύμβησης. Τώρα! Πρόσεξε ιδιαίτερα τις οδηγίες για το ύπτιο. * Άλλαξε σχέδια διακοπών κι αντί για τη Φλόριντα πήγαινε στη Μοντάνα. Πες στα παιδιά σου να οργανώσουν τις πασχαλινές διακοπές τους στο Μποάζ αντί για την παραλία της Ντεϊτόνα.

178

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Τι καλό έβγαλε ο Νότος Για να εξισορροπήσω την εικόνα του Νότου, τον οποίο εμφάνισα ως τόπο ιδρωμένων μελών της Κου-ΚλουξΚλαν και φανατικών απολίτιστων θρησκόληπτων, μου ζητήθηκε να συντάξω έναν κατάλογο πραγμάτων για τα οποία είμαστε ευγνώμονες στο Νότο. Ιδού λοιπόν: * * * * * * * *

Χρωματιστές μπάλες Καλοί τρόποι Μουσική Κάντρι Μεσημεριανοί ύπνοι σε αιώρα Διαγωνισμοί ομορφιάς Μάικλ Τζόρνταν Πάλη με αλιγάτορες Ντίσνεϊλαντ

υπεύθυνη και γι' αυτή τη θλιβερή κατάσταση. Γιατί; Ρωτήστε τον κύριο Φρεόν. Πριν ανακαλυφτούν τα κλιματιστικά, η Φλόριντα και ο υπόλοιπος Νότος ήταν αραιοκατοικημένες περιοχές. Η ζέστη και η υγρασία ήταν ανυπόφορες. Κι εννοώ πως ούτε να κινηθείς δεν μπορείς με τέτοια ζέστη στο Τέξας. Ο αέρας είναι τόσο υγρός στη Νέα Ορλεάνη που μετά βίας αναπνέεις. Να γιατί οι άνθρωποι στο Νότο μιλάνε με τόσο ακατάληπτη προφορά. Με τόση ζέστη είναι αδύνατο ν' αρθρώσεις σωστά μια σειρά από φωνήεντα και σύμφωνα. Πιστεύω ότι αυτή η βάρβαρη, παραλυτική ζέστη είναι επίσης ο λόγος που καμία μεγάλη εφεύρεση, καμία νέα ιδέα και καμία συνεισφορά στην πρόοδο του πολιτισμού μας

δεν προήλθε ποτέ από το Νότο (με ορισμένες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις: Λίλιαν Χέλμαν, Ουίλιαμ Φόκνερ, Ρ. Τζ. Ρέινολντς). Όταν κάνει τέτοια ζέστη ποιος μπορεί να σκεφτεί, πόσο μάλλον να διαβάσει; Και τότε εφευρέθηκαν τα κλιματιστικά - και ξαφνικά μπορούσε να δουλέψει κανείς και στο Νότο. Ουρανοξύστες υψώθηκαν σε όλη την περιοχή — και οι βόρειοι, αηδιασμένοι από το χειμώνα, κατέβαιναν κατά κύματα. Ανακάλυψαν ότι μπορούσες

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ!

ΔΕΝ

ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

179

να πας στη δουλειά με το κλιματιζόμενο αυτοκίνητο σου, να εργάζεσαι όλη μέρα στο κλιματιζόμενο γραφείο σου, να μελετάς όλη μέρα στο κλιματιζόμενο πανεπιστήμιο σου. Και το βράδυ μπορούσες να γυρίσεις στο κλιματιζόμενο σπίτι σου για να σχεδιάσεις το μπάρμπεκιου του Σαββατοκύριακου. Πριν προλάβουμε να το καταλάβουμε, ο Νότος είχε αναπτυχτεί και έλεγχε τώρα τη χώρα. Σήμερα, η συντηρητική ιδεολογία που γεννήθηκε στη Συνομοσπονδία του Νότου κρατά το έθνος στο χέρι της. Επιβάλλοντας την ανάρτηση των Δέκα Εντολών σε δημόσιους χώρους· διδάσκοντας τη βιβλική θεωρία της δημιουργίας· επιμένοντας στις προσευχές στα σχολεία' απαγορεύοντας βιβλία. Υποδαυλίζοντας το μίσος για την ομοσπονδιακή (βόρεια) κυβέρνηση· ζητώντας μείωση του κράτους και των κοινωνικών παροχών διψώντας για πολεμικές εμπλοκές ανά πάσα στιγμή- και επιδιώκοντας να λύσει κάθε πρόβλημα μέσω της βίας - όλα αυτά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των εκλεγμένων νομοθετών του «Νέου» Νότου. Αν το καλοσκεφτείτε, οι Νότιοι τελικά κέρδισαν τον Εμφύλιο — μια αναμενόμενη από μακρού νίκη την οποία κέρδισαν παρασύροντας εκεί κάτω ηλίθιους Γιάνκηδες με την υπόσχεση ενός πανίσχυρου κλιματιστικού και ψυγείου με ενσωματωμένο μηχάνημα για παγάκια. Τώρα ο Νότος είναι που κυριαρχεί - κι αν δεν το πιστεύεις, ρίξε απλώς μια ματιά στις τέσσερις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Αν ήθελες να νικήσεις, θα 'πρεπε να έχεις γεννηθεί στο Νότο ή να τον έχεις υιοθετήσει για πατρίδα σου. Στην πραγματικότητα, στις τελευταίες δέκα προεδρικές εκλογές, ο νικητής (ή ο διορισμένος από το Ανώτατο Δικαστήριο) ήταν αυτός που πατούσε περισσότερο στο Νότο ή στη Δύση. Δεν μπορεί πια να εκλεγεί κάποιος από το βορρά για να ηγηθεί του έθνους. Τα κλιματιστικά είναι που τα έκαναν όλα αυτά. Και τώρα, έχοντας ανοίξει την πόρτα στο συντηρητισμό, ετοιμάζονται να εξαγάγουν και τους θερμούς νότιους ανέμους σε όλο τον κόσμο

180

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

—κάνοντας πραγματικότητα την τρύπα στο στρώμα του όζοντος. Η τρύπα βρίσκεται πάνω από την Ανταρκτική- και είναι δυόμισι φορές μεγαλύτερη από την Ευρώπη! Το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα μας προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και να μας σκοτώσει. Η τρύπα που ανοίξαμε προκαλείται από χλωροφθοράνθρακες, χημικά που συνήθως χρησιμοποιούνται σε κλιματιστικά, ψυγεία καθώς και ως προωστήρες σε σπρέι. Όταν τα χημικά αυτά απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και συναντούν κύματα φωτός υψηλής ενέργειας, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, σχηματίζονται ενώσεις που καταστρέφουν το όζον. Τι εκλύει τους περισσότερους χλωροφθοράνθρακες; Τα κλιματιστικά των αυτοκινήτων - ένας από τους πιο αγαπημένους ταξιδιωτικούς συντρόφους των Αμερικανών. Κάτι που μου θυμίζει ένα ακόμα (κυριολεκτικά) αναντικατάστατο αξεσουάρ των μοντέρνων νεαρών Αμερικανών: το εμφια-

Πώς να είσαι σίγουρος ότι το νερό που πίνεις είναι ασφαλές * Άσκησε πίεση στο Κογκρέσο ν' ανακηρύξει το εμφιαλωμένο νερό σ' επίσημο ποτό του έθνους. * Απαίτησε την επαναχάραξη και σύνδεση του δικτύου ύδρευσης της πόλης με τις πηγές που χρησιμοποιούν οι εταιρείες των εμφιαλωμένων. Αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τοποθετηθούν σωλήνες κάτω από τον Ατλαντικό για να μεταφερθεί αγνό νερό από τις Άλπεις, ας γίνει κι έτσι. Έχουμε ήδη περάσει τηλεφωνικά καλώδια κάτω από τον ωκεανό — γιατί όχι και μερικούς υδροσωλήνες...

ΩΡΑΙΟΙ ΠΛΑΝΗΤΗΣΙ

ΔΕΝ

ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

181

λωμένο νερό. Γιατί να πίνετε δωρεάν νερό από βρύση όταν μπορείτε να κάνετε το ίδιο ακριβώς πράγμα, πληρώνοντας 1,20 δολάρια το μπουκάλι — και να σας μένει κι ένα πλαστικό μπουκάλι που θα προσποιηθείτε ότι θα ανακυκλώσετε αργότερα; Δεν έπινα πάντα εμφιαλωμένο νερό στη Νέα Υόρκη. Στην πραγματικότητα, πίστευα τον παλιό μύθο που έλεγε ότι το νερό της Νέας Υόρκης είναι από τα καθαρότερα στον κόσμο. Το νερό, όπως είχα μάθει, συλλέγεται και αποθηκεύεται σε είκοσι δύο ανοιχτές δεξαμενές στην περιοχή του Κάτσκιλς και του ποταμού Χάντσον και μεταφέρεται στην πόλη μέσω ενός ιδιαίτερα προηγμένου συστήματος. Όλα φαίνονταν άψογα. Αλλά μια νύχτα, σ' ένα πάρτι στο σπίτι ενός φίλου, ένας γνωστός μου είπε: «Πηγαίνουμε στο εξοχικό μας στη δεξαμενή του Κρότον όποτε μας δίνεται η ευκαιρία». «Πώς γίνεται να έχετε σπίτι δίπλα στο πόσιμο νερό μας;» ρώτησα. «Δεν είναι ακριβώς πάνω στη δεξαμενή. Είναι στην άλλη πλευρά του δρόμου». «Θέλεις να πεις ότι περνάει λεωφόρος γύρω από το νερό που πίνουμε; Και τι γίνεται με τα σκουπίδια από το δρόμο, τα χυμένα λάδια, τα ξύσματα από τα λάστιχα και τα παρόμοια;» «Αποστειρώνουν τα πάντα μόλις φτάσει το νερό στη Νέα Υόρκη», απάντησε. «Μα δεν μπορείς ν' αποστειρώσεις τίποτε από τη στιγμή που θα φτάσει εδώ!» διαμαρτυρήθηκα. «Μέχρι να φτάσει στη Νέα Υόρκη, θα πρέπει να περιέχει ήδη όλα τα διαθέσιμα στον άνθρωπο βακτηριοκτόνα χημικά». Και μετά άρχισε να εκθειάζει τις υπέροχες βαρκάδες του στη δεξαμενή. «ΒΑΡΚΑΔΕΣ;» αναφώνησα. « Εννοείς ότι κάνεις βαρκάδα μέσα στο νερό που πίνω;» «Α, φυσικά — και ψαρεύω κιόλας! Η πολιτεία μάς επιτρέπει να έχουμε τις βάρκες μας στην ακτή».

182

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Πού είναι το μοσχαρίσιο κρέας; Πουθενά! Πώς θα γίνεις ινδουιστής Για να γίνεις ινδουιστής, δεν χρειάζεται παρά να αποδειχτείς τις ινδουιστικές πεποιθήσεις και να αρχίσεις να ζεις σύμφωνα μ' αυτές. Ανάμεσα στις πεποιθήσεις αυτές είναι ότι η αγελάδα πρέπει ν' αντιμετωπίζεται με σεβασμό σαν μητέρα όλων, εξαιτίας του θρεπτικού γάλακτος που προσφέρει. Άρα η σφαγή αγελάδας αποτελεί ιεροσυλία. Γενικά, για να γίνεις ινδουιστής πρέπει να κάνεις τα εξής: * Να προσχωρήσεις σε μια ινδουιστική λατρευτική κοινότητα (μπορείς να βρεις κάποια στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.hindu.org/temples-ashrams/). * Να παρακολουθήσεις μερικά μαθήματα συγκριτικής θρησκειολογίας. * Να συζητήσεις για τη νέα πίστη σου με εκπροσώπους της παλιάς και, αν χρειαστεί, να πάρεις και μια επιστολή απαλλαγής από τις υποχρεώσεις σου. * Να υιοθετήσεις ένα ινδουιστικό όνομα σε μια τελετή βάπτισης. * Να δημοσιεύσεις μια ανακοίνωση σε μια τοπική εφημερίδα επί τρεις μέρες εξηγώντας για ποιους λόγους διέκοψες τους δεσμούς σου με την παλιά θρησκεία σου και πήρες νέο όνομα. * Να προμηθευτείς πιστοποιητικό που να βεβαιώνει ότι αναγνωρισμένος ινδουιστής ιερέας έχει εγκρίνει την είσοδο σου στη συγκεκριμένη θρησκεία.

ΩΡΑΙΟΣ

Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! ΔΕΝ Μ Ε Ν Ε Ι ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

183

Τότε ήταν που τα κιβώτια με τα Εβιάν άρχισαν να μπαίνουν στο διαμέρισμα μου. Φυσικά, το κακό με το εμφιαλωμένο νερό (εκτός από το εξοργιστικό κόστος) είναι ότι, όπως και οι κάδοι ανακύκλωσης, μ' εμποδίζει να σκεφτώ λίγο παραπάνω την κατάσταση του πόσιμου νερού στην Αμερική. Όσο καταφέρνω και πουλάω αρκετά βιβλία ώστε να μπορώ ν' αγοράζω το «γαλλικό» νερό μου, γιατί να χάνω τον καιρό μου ανησυχώντας για τα χημικά που έχει ρίξει η General Electric στον ποταμό Χάντσον; Άλλωστε, πριν από αιώνες οι Ινδιάνοι άδειαζαν τα σκουπίδια τους στον Χάντσον, ενώ οι πρώτοι λευκοί άποικοι τον χρησιμοποιούσαν ως αποχετευτικό δίκτυο. Και δείτε τι υπέροχη μητρόπολη κατασκεύασαν! Το Μανχάταν είναι, επίσης, το σωστό μέρος αν θες να φας καλή μπριζόλα. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, δεν νομίζω να πέρασε έστω και μια μέρα ενήλικης ζωής μου, χωρίς να φάω μοσχαρίσιο κρέας - και συχνά δυο φορές τη μέρα. Και ξαφνικά, χωρίς να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος, μια μέρα απλά έπαψα να το τρώω. Πέρασαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια χωρίς να βάλω αγελάδα στο στόμα μου. Πρέπει να πω ότι ήταν τα τέσσερα υγιέστερα χρόνια της ζωής μου. (Σημείωση: Άνθρωποι σαν κι εμένα ορίζουν το υγιές ως «δεν πέθανα».) Ίσως να έφταιγε που άκουσα την Όπρα Γουίνφρεϊ να λέει σε μια εκπομπή της το 1996 ότι μόλις έμαθε για την ασθένεια των τρελών αγελάδων «μου κόπηκε κάθε διάθεση να ξαναφάω μπιφτέκια». Φυσικά, η Όπρα υποχρεώθηκε ν' αντιμετωπίσει στη συνέχεια μια εξίσου επικίνδυνη απειλή: τους γελαδάρηδες του Τέξας, οι οποίοι τη μήνυσαν (όπως και τον πρώην ιδιοκτήτη ράντσου και πρώην μεσάζοντα εταιρειών παραγωγής κρέατος, που εμφανίστηκε στην εκπομπή για να μιλήσει για τους κινδύνους της ασθένειας). Ισχυρίστηκαν ότι η Όπρα και ο Χάουαρντ Αάιμαν παραβίασαν νομοθετική πράξη της πολιτείας του Τέξας που απαγορεύει την ψευδή δυσφήμιση των τροφίμων που εί-

184

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ναι δυνατό ν' αλλοιωθούν αν δεν καταναλωθούν έγκαιρα. (Παρακαλώ σημειώστε ότι η Όπρα ήταν εκείνη που είπε ότι «σταμάτησε να τρώει μπιφτέκια», όχι εγώ — γιατί κανένας εδώ δεν θέλει να μηνυθεί.) Η Όπρα κέρδισε την αγωγή το 1998' και, για να κάνει πλάκα στους Τεξανούς, έκανε την εξής ανακοίνωση: «Εξακολουθώ να μην τρώω μπιφτέκια». Εγώ, από την άλλη πλευρά, δυστυχώς δεν τα κατάφερα, και καμιά φορά τσιμπολογάω λίγο μοσχαρίσιο κρέας. Θα περιμένατε ότι θα 'πρεπε να είχα πάρει το μάθημα μου στα μέσα της δεκαετίας του '70 όταν, αντί για κρέας, έφαγα επιβραδυντή ανάφλεξης. Όπως εκατομμύρια άλλοι κάτοικοι του Μίσιγκαν, πέρασα ένα χρόνο από τη ζωή μου χωνεύοντας ΡΒΒ, το χημικό που χρησιμοποιείται στις παιδικές πιτζάμες — χωρίς καν να το γνωρίζω. Το ΡΒΒ είχε τη μορφή ενός προϊόντος που ονομαζόταν Firemaster και κατασκευαζόταν από μια εταιρεία που τύχαινε να παράγει και τροφές για βοοειδή. Κάποια στιγμή ανακάτεψαν κατά λάθος τα σακιά και έστειλαν το ΡΒΒ (που είχε την ετικέτα τροφή) σε μια μεγάλη κεντρική μονάδα του Μίσιγκαν που προμήθευε τις φάρμες σε ολόκληρη την πολιτεία. Σύντομα οι αγελάδες βρέθηκαν να τρώνε ΡΒΒ - κι εμείς τρώγαμε τις αγελάδες και πίναμε το γάλα τους, γεμάτο με ΡΒΒ. Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη ουσία είναι ότι το σώμα δεν μπορεί να την αποβάλει, ούτε να τη διαλύσει. Απλώς παραμένει στο στομάχι και στο πεπτικό σου σύστημα. Όταν αποκαλύφτηκε το φιάσκο -και μάθαμε ότι η πολιτεία του Μίσιγκαν προσπάθησε να μη φτάσουν τα νέα στην κοινή γνώμη— οι πολίτες του Μίσιγκαν φρικάρισαν. Έπεσαν κεφάλια, πολιτικοί έχασαν τις θέσεις τους. Και ακούσαμε να μας λένε ότι οι επιστήμονες δεν είχαν ιδέα για τις συνέπειες του ΡΒΒ - και πιθανότατα δεν θα μαθαίναμε τίποτα για τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια. Η εικοσιπενταετία πέρασε, και υποθέτω ότι τα καλά νέα είναι πως το στομάχι μου... δεν έπιασε ποτέ φωτιά. Αλλά η αγωνία

ΩΡΑΙΟΣ Π Λ Α Ν Η Τ Η Σ ! ΛΕΝ ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

185

μου παραμένει και δεν μπορώ να μη σκέφτομαι τη Σεντράλια στην Πενσιλβάνια - την πόλη όπου οι κάτοικοι συνέχιζαν τις δουλειές τους, ενώ υπόγειες φωτιές μαίνονταν ασταμάτητα επί χρόνια. Η επιστήμη ΔΕΝ έχει απάντηση για όλα! Θα παρουσιάσουν άραγε οι κάτοικοι του Μίσιγκαν μια ιδιότυπη μορφή καρκινωμάτων; Ή απλώς θα τρελαθούμε και θα βρεθούμε να εργαζόμαστε για έναν υποψήφιο που δεν μπορεί να κερδίσει αλλά μπορεί να προκαλέσει μεγάλες παράπλευρες απώλειες; Δεν έχω τις απαντήσεις, όπως δεν τις έχει και κανένας άλλος. Αν γνωρίζεις κάποιον από το Μίσιγκαν (και σίγουρα κάποιος θα υπάρχει σε απόσταση μερικών μέτρων εξαιτίας της διασποράς που μας προκάλεσε ο Ρέιγκαν στη δεκαετία του '80) ρώτησε τον για το ΡΒΒ και πρόσεξε το παγωμένο βλέμμα του. Είναι το βρόμικο μικρό μυστικό που δεν μας αρέσει να συζητάμε.

Αλλά σήμερα υπάρχει πια ένας πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος που προέρχεται από τα βοοειδή - ένας κίνδυνος που δεν γνωρίζει σύνορα. Η ασθένεια των τρελών αγελάδων. Είναι πραγματικά η τρομακτικότερη απειλή που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα. Χειρότερη από το AIDS, χειρότερη από τη μαύρη πανούκλα, χειρότερη από το να μην καθαρίζεις με νήμα τα δόντια σου. Δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια αυτή. Δεν υπάρχει προληπτικό εμβόλιο. Όποιος προσβληθεί απ' αυτήν, πεθαίνει, χωρίς καμιά εξαίρεση, μ' έναν φρικτά οδυνηρό θάνατο. Και το χειρότερο είναι ότι την ασθένεια την κατασκεύασε ο άνθρωπος - γεννήθηκε σε μια στιγμή ανθρώπινης τρέλας, όταν πήραμε αθώες αγελάδες και τις μετατρέψαμε σε κανίβαλους. Ιδού πώς ξεκίνησε: Δύο ερευνητές πήγαν στην Παπούα Νέα Γουινέα για να με-

186

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

λετήσουν τις συνέπειες του ανθρώπινου κανιβαλισμού και πώς προκάλεσε τρέλα σε πολλούς κατοίκους της περιοχής. Ανακάλυψαν ότι οι συγκεκριμένοι ασθενείς έπασχαν από μια μεταδοτική σπογγοειδή εγκεφαλοπάθεια. Οι ιθαγενείς την ονόμαζαν κούρου. Αυτό που συμβαίνει με τη συγκεκριμένη ασθένεια είναι ότι ορισμένες επικίνδυνες πρωτείνες προσκολλώνται στα εγκεφαλικά κύτταρα, αλλά αντί να διασπαστούν όπως κάνει μια καλή πρωτεΐνη, οι συγκεκριμένες καταστρέφουν τον νευρικό ιστό σου, γεμίζοντας το μυαλό σου με τρύπες, σαν καλό ελβετικό τυρί. Αποδείχτηκε ότι οι πρωτείνες αυτές εξαπλώθηκαν στη Νέα Γουινέα με τον κανιβαλισμό. Κανείς δεν φαίνεται να ξέρει από πού προήλθαν αρχικά, αλλά από τη στιγμή που εισβάλλουν στο σύστημα σου προκαλούν όλεθρο. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι μια ελάχιστη ποσότητα μολυσμένου κρέατος —στο μέγεθος ενός σπυριού καλαμποκιού— αρκεί για να μολύνει μια αγελάδα. Από τη στιγμή που οι μικροί αυτοί κερατάδες απελευθερωθούν από την μπριζόλα που έχεις φάει, εξαπλώνονται σαν κατακτητικός στρατός, έχοντας ως τελικό στόχο το μυαλό σου και ρημάζοντας τα πάντα στο δρόμο τους. Και ιδού το πιο απίστευτο απ' όλα - δεν μπορείς να τις σκοτώσεις... γιατί δεν είναι ζωντανές! Η ασθένεια εισήλθε στην τροφική αλυσίδα για πρώτη φορά στη Βρετανία μέσω των προβάτων, μετά εξαπλώθηκε στις αγελάδες, όταν τις τάισαν κρεατάλευρα από πρόβατα και αγελάδες. Τελικά το μολυσμένο κρέας έφτασε στους Βρετανούς καταναλωτές. Η ασθένεια μπορεί να παραμείνει αδρανής μέχρι και τριάντα χρόνια πριν εξαπολύσει τον όλεθρο· μόνο μετά το θάνατο δέκα νέων το 1996 παραδέχτηκε η βρετανική κυβέρνηση ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το μοσχαρίσιο κρέας — κάτι που το υποψιάζονταν επί δέκα χρόνια. Η βρετανική λύση για την εξάλειψη της ασθένειας ήταν η αποτέφρωση όλων των αγελάδων που υπήρχε πιθανότητα να

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣΙ ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ

ΚΑΝΕΙΣ

ΕΔΩ;

187

έπασχαν από κουρού. Αλλά όταν τις καις, η ασθένεια δεν εξαφανίζεται. Όπως σας είπα, δεν μπορείς να σκοτώσεις τις πρωτεΐνες. Ο καπνός και η στάχτη τις μεταφέρουν αλλού, απελευθερώνοντας τις έτσι ώστε ξαναβρούν το δρόμο τους στο βρετανικό τραπέζι. Οι Αμερικανοί δεν είναι απρόσβλητοι σ' αυτή τη θανατηφόρα ασθένεια. Ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι περίπου 200.000 Αμερικανοί πολίτες που έχει διαγνωστεί ότι πάσχουν από Αλτσχάιμερ, είναι ενδεχόμενο να φέρουν μια μορφή αυτής της μολυσματικής πρωτεΐνης και η άνοια τους να είναι στην πραγματικότητα μια μορφή της ασθένειας των τρελών αγελάδων. Η Βρετανία και πολλές άλλες χώρες έχουν απαγορεύσει στο μεταξύ την κανιβαλιστική πρακτική διατροφής των ζώων με άλλα ζώα του είδους τους, ενώ ούτε τα απομεινάρια ανθρώπινου φαγητού επιτρέπονται να χρησιμοποιούνται για τη διατροφή των βοοειδών. Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων ακολούθησε, απαγορεύοντας τη διατροφή ζώων με άλλα ζώα του είδους τους. Αλλά κανιβαλιστικά προϊόντα εξακολουθούν να φτάνουν στην αγορά. Και πείτε μου αν σας φαίνεται αρκετά τρομακτικό το εξής: πολλά φάρμακα και εμβόλια, συμπεριλαμβανομένων και των εμβολίων για την πολιομυελίτιδα, τη διφθερίτιδα και τον τέτανο, είναι πιθανό να έχουν κατασκευαστεί με προϊόντα που θα μπορούσαν, θεωρητικά, να είναι φορείς της ασθένειας των τρελών αγελάδων. Τόσο η Βρετανία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες άργησαν ν' αντιδράσουν σε σχέση με την αναπτυσσόμενη αυτή πανούκλα. Αν φάτε μπριζόλα ή μπιφτέκι, φροντίστε να το μαγειρέψετε μέχρι να μαυρίσει. Όσο πιο άπαχο είναι το κρέας, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες ν' αποφύγετε τον κίνδυνο. Εγώ; Θα σταματήσω να τρώω μοσχαρίσιο κρέας εκτός κι αν κάποιος καταφέρει να μου αποδείξει ότι το ΡΒΒ στα εντόσθια μου θα εξαερώσει αυτά τα καταραμένα παράσιτα που κατατρώγουν το ανθρώπινο μυαλό.

188

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Έχω σκεφτεί να μετακομίσω στην Καλιφόρνια και να γίνω χορτοφάγος. Όχι - σταθείτε! Όχι στην Καλιφόρνια. Είναι ένα μέρος που απειλείται με περιβαλλοντική καταστροφή. Όταν η Χρυσή Πολιτεία δεν πλήττεται από σεισμούς, κατακαίγεται από ανεξέλεγκτες φωτιές. Ό,τι δεν καταστρέφουν οι φωτιές, το αποτελειώνουν οι κατολισθήσεις. Αν η πολιτεία δεν περνάει περίοδο μεγάλης ξηρασίας, τότε πλήττεται από το Ελ Νίνιο, το Λα Νίνια ή το Ελ Λόκο. Η Δυτική Ακτή είναι ένα τρελό μέρος: είμαι σίγουρος ότι δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις της φύσης να κατοικήσει εκεί το ανθρώπινο είδος. Απλά δεν είναι οικολογικά κατασκευασμένη για την επιβίωση μας. Όσο γρασίδι κι αν ρίξεις στην έρημο και όσο νερό κι αν μεταφέρεις από τον ποταμό Κολοράντο χίλια μίλια μακρύτερα, δεν μπορείς να ξεγελάσεις τη Μητέρα Φύση — κι όταν το επιχειρήσεις, η Μητέρα Φύση αγριεύει για τα καλά. Οι Ινδιάνοι το αντιλήφτηκαν νωρίς. Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι υπήρχε μεγαλύτερη μόλυνση στην κοιλάδα του Λος Άντζελες όταν ζούσαν εκεί μερικές δεκάδες χιλιάδες Ινδιάνοι με τις φωτιές τους παρά σήμερα με τα οχτώ εκατομμύρια αυτοκίνητα στις λεωφόρους. Οι Ινδιάνοι δεν άντεχαν τον τρόπο με τον οποίο εγκλωβιζόταν ο καπνός τους ανάμεσα στα βουνά. Κι όταν άρχισε και η γη να κινείται και ν' ανοίγει, έλαβαν το μήνυμα κι εγκατέλειψαν την περιοχή. Αλλά εμείς όχι. Η Καλιφόρνια είναι το όνειρο μας. Τριάντα τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι —το ένα όγδοο του πληθυσμού μας- στριμώχνονται σε μια λωρίδα γης ανάμεσα σε μια οροσειρά κι έναν ωκεανό. Είναι το μάννα εξ ουρανού για τις εταιρείες εμπορίας ενέργειας: τριάντα τέσσερα εκατομμύρια κορόιδα προς εκμετάλλευση. Καλωσορίσατε, Κυλιόμενα μπλακ-άουτ! Τις παλιές καλές ημέρες, ο ηλεκτρισμός στην Καλιφόρνια παρεχόταν από τοπικά μονοπώλια, οι τιμές των οποίων καθορίζονταν από την πολιτειακή νομοθεσία. Μετά, στα μέσα της δε-

ΩΡΑΙΟΙ

ΠΛΑΝΗΤΗΣ!

ΔΕΝ

ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

189

καετίας του '90, η κατάργηση των παρεμβατικών μηχανισμών προβλήθηκε ως ο μοναδικός τρόπος αποπληρωμής των υψηλών δαπανών που είχαν επωμιστεί οι εταιρείες από την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων — και ως τρόπος να βγάλουν περισσότερα χρήματα. Ένας από τους θερμούς υποστηρικτές της νέας ρύθμισης ήταν η Enron — μεγάλος χορηγός του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και συγκεκριμένα του Τζορτζ Γ. Μπους. Το νέο καθεστώς απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ίσχυσε από το 1996, χάρη σε μια νομοθεσία που χρειάστηκαν τρεις ολόκληρες εβδομάδες για να ψηφιστεί και πρόβλεπε την καταβολή είκοσι δισεκατομμυρίων δολαρίων στις καλιφορνέζικες εταιρείες — τα περισσότερα από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να καλυφτούν οι προηγούμενες αποτυχημένες επενδυτικές επιλογές τους. Επί τέσσερα χρόνια οι τιμές παρέμειναν σταθερές —σε σχετικά ψηλά επίπεδα— αλλά το ίδιο ίσχυσε και με τον ανταγωνισμό, ο οποίος υποτίθεται ότι αυξάνεται σε μια αγορά που λειτουργεί χωρίς περιορισμούς. Ουσιαστικά υπήρξε μια απαγόρευση κατασκευής νέων εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, οπότε οι Καλιφορνέζοι άρχισαν να βασίζονται περισσότερο σε ανεξάρτητες εταιρείες από άλλες πολιτείες για την εξασφάλιση του ηλεκτρικού τους. Έτσι, η τιμή της ενέργειας στην αγορά, που διαμορφώνεται καθημερινά σύμφωνα με την προσφορά και τη ζήτηση, έχει φτάσει σε εξοργιστικά υψηλά επίπεδα αρκετές φορές τον τελευταίο χρόνο. Σήμερα οι καταναλωτές όχι μόνο πληρώνουν περισσότερα, αλλά αναγκάζονται να περνάνε και συγκεκριμένα τμήματα της μέρας χωρίς ρεύμα. Όχι όμως επειδή δεν υπάρχει αρκετό ηλεκτρικό. Η Independent System Operator, η καλιφορνέζικη αρχή που επιβλέπει την παροχή ρεύματος, έχει πρόσβαση σε περίπου σαράντα πέντε χιλιάδες μεγαβάτ ηλεκτρικού — ποσότητα που αρκεί για να καλύψει την υψηλή ζήτηση της θερινής περιόδου. Οι εταιρείες ενέργειας, κατεβάζοντας τους διακόπτες

190

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

(για λόγους που δεν είναι αναγκασμένες ν' αποκαλύψουν), σταματούν να παρέχουν στην αγορά περίπου δεκατρείς χιλιάδες μεγαβάτ. Συμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal τον Αύγουστο του 2000, η ποσότητα ενέργειας που βρισκόταν

Το οικολογικά ορθό ράντσο του Τζορτζ Γ. Μπους στο Τέξας Μπορεί ο Πρόεδρος Μπους να μην ενδιαφέρεται για το υπόλοιπο περιβάλλον, αλλά το νέο ράντσο του στο Κρόφορντ του Τέξας είναι σκανδαλωδώς οικολογικά ορθό. Στο σπίτι υπάρχουν: * Γεωθερμική θέρμανση και κλιματισμός που χρησιμοποιούν το 25% του ηλεκτρισμού των παραδοσιακών μηχανισμών. * Νερό σταθερής θερμοκρασίας εξήντα εφτά βαθμών μεταφέρεται στο σπίτι από πηγή που βρίσκεται τριακόσια πόδια υπό το έδαφος και χρησιμοποιείται για κλιματισμό το καλοκαίρι και θέρμανση το χειμώνα. Το ίδιο σύστημα θερμαίνει και την πισίνα. * Δεξαμενή χωρητικότητας 25.000 γαλονιών συλλέγει το νερό της βροχής ώστε να επαναχρησιμοποιηθεί για το πότισμα των κήπων. * Διαθέτει σύστημα καθαρισμού του νερού, που χρησιμοποιεί το ανακυκλωμένο νερό για να βοηθήσει να αποκατασταθούν τα ιθαγενή άγρια λουλούδια και φυτά στο κτήμα.

ΩΡΑΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ! ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

191

εκτός δικτύου είχε αυξηθεί κατά 461% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Και, φυσικά, περιορισμένη προσφορά σημαίνει υψηλότερες τιμές. Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και στις πόλεις που εξυπηρετούνται από δημόσια δίκτυα. Οι κάτοικοι του Λος Άντζελες και των άλλων περιοχών όπου ο λαός έχει ακόμα στην κατοχή του την ενέργεια, δεν αντιμετωπίζει διακοπές. Άλλες πολιτείες στα νοτιοδυτικά και βορειοδυτικά διαθέτουν αρκετά αποθέματα ενέργειας για να βγάλουν την Καλιφόρνια από τη σημερινή κρίση παρέχοντας σχεδόν το 25% του ρεύματος της. Και ενώ διαδραματίζεται αυτό το χολιγουντιανό δράμα, ο Τζούνιορ και ο Θείος Ντικ εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία κι άρχισαν να τρομοκρατούν το λαό για να υποστηρίξει την κατασκευή περισσότερων πυρηνικών εργοστασίων, την καύση περισσότερου κάρβουνου, την εξόρυξη περισσότερου πετρελαίου. Με άλλα λόγια, θέλουν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Στο μεταξύ, ο Μπους έχει χτίσει ένα νέο σπίτι στο ράντσο του στο Τέξας που είναι το όνειρο του κάθε οικολόγου. Τροφοδοτείται με ηλιακή ενέργεια και τα απόβλητα ανακυκλώνονται. Και η αντιπροεδρική κατοικία του Τσένι είναι εφοδιασμένη με τελευταίας τεχνολογίας συσκευές εξοικονόμησης ενέργειας που εγκαταστάθηκαν από τον Εξόριστο Πρόεδρο Αλ Γκορ. Η καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια είναι καλή γι' αυτούς αλλά οι υπόλοιποι εισπράττουμε το μήνυμα, δυνατά και καθαρά: «ΑΣ' ΤΟΥΣ ΝΑ ΟΔΗΓΟΥΝ ΜΙΝΙΒΑΝ!» «ΑΣ' ΤΟΥΣ ΝΑ ΤΡΩΝΕ ΒΟΔΙΝΟ!»

ΕΦΤΑ

Το τέλος των ανδρών

Πριν από λίγους μήνες, η γυναίκα μου κι εγώ, παραβρεθήκαμε στη βάπτιση του νέου μας ανιψιού, του Άντονι. Οι γονείς του είχαν ζητήσει από την έφηβη κόρη μας να γίνει νονά του, μια δουλειά που απαιτεί να φροντίζει τον μικρό Άντονι. Από το να ρευτεί μέχρι να γίνει καλός καθολικός. Η τελετή της βάπτισης, όπως ανακαλύψαμε, έχει αλλάξει πολύ στην Καθολική Εκκλησία. Αντί για ένα «κάντε γρήγορα, ρίξτε λίγο αγιασμό στο μέτωπο του, πριν του πάρει την ψυχή ο Σατανάς», η Εκκλησία την έχει μετατρέψει πια σ' ένα χαρούμενο γεγονός στο πλαίσιο της κυριακάτικης Λειτουργίας. Κάπου στη μέση της τελετής, ο πατήρ Άντι ζήτησε απ' όλη την οικογένεια να συγκεντρωθεί γύρω από την κολυμβήθρα καθώς ο μικρός Άντονι εμβαπτιζόταν στο αγιασμένο νερό και τυλιγόταν σ' ένα αγνό λευκό ύφασμα. Έπειτα ο ιερέας σήκωσε ψηλά τον Άντονι για να τον δει όλο το εκκλησίασμα και όσοι βρίσκονταν στο ναό χειροκρότησαν ενθουσιωδώς. Κανένας δεν χειροκροτούσε δυνατότερα από εμένα. Γιατί αυτή ήταν η πρώτη φορά τα τελευταία δεκατρία χρόνια που είχε γεννηθεί ΑΓΟΡΙ στην οικογένεια μας.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Δ Ρ Ω Ν

193

Δεκατρία μωρά γεννήθηκαν αυτά τα δεκατρία χρόνια στην οικογένεια. Τα έντεκα ήταν κορίτσια και τα δυο αγόρια. Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαμε ότι είναι μικρότερος μπελάς να μεγαλώνεις ένα κορίτσι. Όχι ότι αγαπάμε λιγότερο τα αγόρια. Με μια καλή ασφάλιση υγείας που να καλύπτει σπασμένα χέρια, δόντια και σβέρκους, και με πρόσθετη κάλυψη για δάχτυλα που σφηνώνονται σε πόρτες αυτοκινήτων και αποζημιώσεις για προσωπικές βλάβες από γείτονες που ισχυρίζονται ότι το αγαπημένο σας γλυκό αγοράκι έβαλε φωτιά στην Celica «για να διαπιστώσει πόσο γρήγορα καίγεται το νέο χρώμα της Toyota», δεν σε δυσκολεύουν περισσότερο από τα κορίτσια. Έχω περάσει όλη τη ζωή μου σε σπιτικά όπου οι άντρες ήταν μειοψηφία. Δεν έχω αδελφούς, αλλά δυο υπέροχες αδελφές. Σε συνεργασία με τη μητέρα μου, έβαζαν εμένα να κάνω όλες τις «γυναικείες» δουλειές στο σπίτι, ενώ παραχωρούσαν, καμιά φορά, την άδεια στον πατέρα μου να παρακολουθήσει ένα κυριακάτικο τουρνουά γκολφ. Προσπάθησα να επιβάλω κάποια ισορροπία, ισχυριζόμενος ότι έπρεπε να έχω κι εγώ κάποιο λόγο, μια και ήμουν ο μεγαλύτερος, αλλά το μόνο που κατάφερνα ήταν να υποδαυλίζω τον παιδικό φεμινισμό των αδελφών μου. Μέχρι και σήμερα, όσοι μας συναντούν είναι σίγουροι ότι οι αδελφές μου είναι μεγαλύτερες από μένα, και ότι εγώ είμαι το μωρό της οικογένειας. Τώρα ζω με τη γυναίκα και την κόρη μου. Πάλι μειοψηφία. Όποιες τρομακτικές ανδρικές συνήθειες δεν ξορκίστηκαν από τις αδελφές και τη μητέρα μου, φροντίζουν να τις αφανίσουν ανελέητα αυτές οι δύο. Το τελευταίο που κατάφεραν ήταν να μου κόψουν τη συνήθεια να λερώνω με οδοντόκρεμα τον καθρέφτη του μπάνιου όταν πλένω τα δόντια μου. Χρειάστηκαν δεκαεννιά χρόνια για να το πετύχουν. Μου λένε ότι ο κατάλογος έχει περιοριστεί τώρα σε μία μόνο σελίδα, με άλλες τρεις ή τέσσερις αηδιαστικές συνήθειες που πρέπει να εξαφανίσουν (όπως να στηρίζω την κοιλιά μου πάνω στο τιμόνι όταν οδηγώ, ν'

194

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

αφήνω συνεχώς λεκέδες από μελάνι στο μπράτσο της πολυθρόνας όταν με παίρνει ο ύπνος, να ροχαλίζω — αν και φοβάμαι ότι τελικά αυτό μπορεί να διορθωθεί μόνο αν βρεθεί «κατά λάθος» ένα μαξιλάρι πάνω στο πρόσωπο μου και κρατηθεί εκεί μυστηριωδώς, σφιχτά, επί τρία ως πέντε λεπτά). Η αλήθεια είναι ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος ζώντας ανάμεσα σε δυνατές, έξυπνες και τρυφερές γυναίκες. Απλά θα ήταν ωραίο να έπαιζα και λίγη μπάλα. Έστω και μία φορά. Οι γονείς μου δεν έχουν εγγονούς. Οι αδερφές μου κι εγώ κάναμε μόνο κορίτσια. Τα πεθερικά μου έχουν τέσσερις κόρες και μόνο δύο γιους. Και τα παιδιά τους έκαναν οχτώ κορίτσια και μόνο δύο αγόρια. Οι δύο αδελφοί της γυναίκας μου κι εγώ έχουμε μόνο κορίτσια. Η οικογένεια μας έχει να δει ποδόσφαιρο από την εποχή που πήγαινα στο Λύκειο. Αυτή η θυσία φαίνεται να έχει περάσει απαρατήρητη απ' όλους σχεδόν τους εμπλεκόμενους. Περιέγραψα με λίγα λόγια το ισοζύγιο των δύο φύλων στην οικογένεια μου για να επισημάνω μια πολύ μεγαλύτερη ανακάλυψη που έχω κάνει. Όταν διαπίστωσα αυτή την ανισορροπία, άρχισα να ρωτάω γύρω μου για να καταλάβω αν αντιμετώπιζαν κι άλλοι την ίδια κατάσταση — να γεννιούνται περισσότερα κοριτσάκια αντί για αγοράκια. Έκπληκτος διαπίστωσα ότι δεν ήμουν ο μόνος. Τελευταία, όταν μου ζητάνε να μιλήσω σε πανεπιστήμιο ή τοπικό σύλλογο, αφήνω για λίγο στην άκρη τα θέματα που έχω ετοιμάσει, για να ρωτήσω πόσοι στην αίθουσα βλέπουν να γεννιούνται στην οικογένεια τους περισσότερα κορίτσια παρά αγόρια. Δεκάδες χέρια σηκώνονται κάθε φορά. Αναρίθμητοι άνθρωποι άρχισαν να μοιράζονται μαζί μου το μυστικό τους - ότι τα αγόρια λιγοστεύουν. Σε ορισμένες οικογένειες φαίνεται να έχουν εκλείψει τελείως. Δεν παραλείπω να τους διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει λόγος να ντρέπονται για την ανικανότητα τους να γεννήσουν αρσενικούς απογόνους. Και τότε μου μπήκε η ιδέα... κάτι συμβαίνει.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Δ Ρ Ω Ν

195

Και σίγουρα κάτι συμβαίνει. Η Υπηρεσία Απογραφής επιβεβαιώνει ότι ο αριθμός των νεογέννητων αρσενικών μειώνεται κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1990 και μετά. Επίσης οι γυναίκες ζουν όλο και περισσότερο: ογδόντα χρόνια, κατά μέσο όρο, έναντι των 74,2 που είναι ο μέσος όρος ζωής των αντρών. Όταν ήμουν μικρός, η αναλογία έμοιαζε να είναι περίπου 50-50, με τις γυναίκες να έχουν ίσως ένα μικρό προβάδισμα. Αργότερα, η αναλογία έγινε 51-49, υπέρ των γυναικών. Συντομα θα είναι 52-48. Έτσι έχω καταλήξει στο εξής άσχημο αλλά αναμφισβήτητο συμπέρασμα: Μάγκες, η Φύση προσπαθεί να μας εξοντώσει! Γιατί το κάνει αυτό η Μητέρα Φύση; Δεν είμαστε οι μεταφορείς του σπόρου της ζωής; Τι κάναμε οι άντρες για ν' αξίζουμε αυτή τη μεταχείριση; Απ' ό,τι φαίνεται πολλά. Στα πρώτα χρόνια του Ανθρώπου, υπηρετούσαμε μια κρίσιμη και αναγκαία λειτουργία για την ανάπτυξη του είδους. Κυνηγούσαμε και μαζεύαμε την τροφή, προστατεύαμε τις γυναίκες και τα παιδιά από τα μεγαλύτερα ζώα που συνωμοτούσαν για να μας φάνε, και βοηθήσαμε να πολλαπλασιαστεί ταχύτατα ο αριθμός των Χόμο Σάπιενς μέσω του συνεχούς και απεριόριστου σεξ. Από τότε πήραμε την κάτω βόλτα. Στους τελευταίους αιώνες, τα πράγματα φαίνεται να έχουν πάρει μια μοιραία στροφή για το φύλο μας. Δρομολογήσαμε κάποιες εξελίξεις και τελικά τα κάναμε σκατά και προκαλέσαμε χάος στον κόσμο. Οι γυναίκες; Δεν τους αναλογεί καμία ευθύνη. Συνέχισαν να φέρνουν ζωή στον κόσμο· εμείς συνεχίζαμε να την καταστρέφουμε κάθε φορά που μας δινόταν η ευκαιρία. Πόσες γυναίκες συνέλαβαν ποτέ την ιδέα ν' αφανίσουν μια ολόκληρη φυλή; Καμία που να γνώρισα στο γυμναστήριο. Πόσες γυναίκες έχουν χύσει πετρέλαιο στους ωκεανούς, έχουν γεμίσει με τοξίνες τα τρόφιμα μας ή επέμειναν ώστε τα νέα 4x4 να

196

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

είναι μεγαλύτερα, μεγαλύτερα, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ; Χμμμ. Για να σκεφτώ... Από τα οχτακόσια δεκάξι είδη που έχουν εκλείψει από την εποχή που ο Κολόμβος έχασε το δρόμο του και αποβιβάστηκε εδώ (ένας ακόμη άντρας που δεν ήθελε να ζητήσει πληροφορίες) -τα περισσότερα από τα οποία αποτελούσαν απαραίτητους κρίκους στο εύθραυστο οικοσύστημα μας— πόσα νομίζετε ότι αφανίστηκαν από γυναίκες; Και πάλι, νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε την απάντηση. Αν ήσασταν η Φύση, πώς θ' αντιδρούσατε σε μια τέτοια βάναυση επίθεση; Και τι θα κάνατε αν αντιλαμβανόσασταν ότι ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο φύλο έκανε ό,τι μπορούσε για να σας καταστρέψει; Η Μητέρα Φύση δεν τα ανέχεται αυτά. Θα υπερασπιζόταν τον εαυτό της με όλα τα αναγκαία μέσα, αυτό ακριβώς θα έκανε. Θα έκανε τα πάντα για να σώσει τη ζωή της, για να επιβιώσει με κάθε τρόπο, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα 'πρεπε ν' αφανίσει κατά το ήμισυ το πιο εξελιγμένο είδος της. Ναι, η Φύση είχε προικίσει απλόχερα το είδος μας με την ανώτερη μορφή ευφυΐας και μας εμπιστεύτηκε το μέλλον της — αλλά ξαφνικά φαίνεται ότι ένα από τα φύλα του ανθρώπινου είδους είχε αποφασίσει ν' αφανίσει τη Μάνα Γη. Και τώρα η Μάνα είναι τσαντισμένη. Ο ένοχος έχει αραιά μαλλιά, στομαχάκι και δεν ξαναβάζει ποτέ το καπάκι της οδοντόκρεμας στη θέση του. Ναι, μας κατάλαβαν δεν υπάρχει τρόπος να κρυφτούμε από την οργή της Φύσης. Και δεν μπορούμε να ρίξουμε το φταίξιμο στις γυναίκες: δεν ήταν γυναίκες που έριχναν ναπάλμ ή ανακάλυψαν το πλαστικό ή είπαν, «Γαμώτο, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα κουτάκι μπίρας μιας χρήσης». Δυστυχώς κάθε λεηλασία και πλιάτσικο, κάθε επίθεση στο περιβάλλον, κάθε πράξη που έφερε τον τρόμο και την καταστροφή σε ό,τι κάποτε ήταν αγνό και ωραίο, έχει προέλθει από χέρια που, όταν δεν ασχολούνται με την αυτοϊκανοποίηση του ιδιοκτήτη τους, κά-

ΤΟ Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ω Ν Α Ν Λ Ρ Ω Ν

197

Πώς θα ξεγελάσεις τη φύση για να γεννιούνται περισσότεροι άντρες * Μια εταιρεία στη Βιρτζίνια έχει αναπτύξει μια μέθοδο που επιτρέπει την επιλογή του φύλου του μωρού σας. Στο Ινστιτούτο Γενετικής και Τεχνητής Γονιμοποίησης in Vitro, στο Φέρφαξ στη Βιρτζίνια, χρησιμοποιείται μια διαδικασία που διαχωρίζει τα ανδρικά από τα γυναικεία χρωμοσώματα στο σπέρμα, επιτρέποντας στους γονείς να καθορίσουν το φύλο του παιδιού τους πριν από τη σύλληψη. Να είστε ΠΟΛΥ καλός με τη γυναίκα σας πριν επισκεφτείτε την κλινική, γιατί τελικά είναι δικαίωμα της ν' αποφασίσει τι θα μπει στο κορμί της. Και δώστε σ' αυτούς τους τύπους στη Βιρτζίνια περισσότερα ομοσπονδιακά κεφάλαια! * Διατηρήστε το σπέρμα σας δυνατό. Πάψτε να βιάζετε τον εαυτό σας σε καθημερινή βάση. Αδυνατίζει τα σπερματοζωάρια και μειώνει τον αριθμό τους. * Πριν από το σεξ, φροντίστε να κάνετε αντρικές σκέψεις. Ξαναφέρετε στο μυαλό σας εκείνη τη φάση. Εσείς δεν θ' αφήνατε ποτέ την μπάλα να περάσει ανάμεσα από τα πόδια σας στον έκτο τελικό του '86. Ακούστε το πλήθος στο στάδιο να σας αποθεώνει καθώς πιάνετε την μπάλα! Τα καταφέρατε! Είστε ΑΝΤΡΑΣ! * Κάντε νωρίς παιδιά. Πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν κορίτσια και όχι αγόρια.

198

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

νουν υπερωρίες προσπαθώντας να εξολοθρεύσουν αυτό το θαυμάσιο, όμορφο σπίτι που μας δόθηκε τζάμπα - χωρίς εγγύηση και προκαταβολές. Δεν είναι περίεργο που η Φύση θέλει ν' απαλλαγεί από εμάς. Αν εμείς οι άνδρες διαθέταμε λίγη κοινή λογική, θα προσπαθούσαμε να πείσουμε τη Φύση να μας συγχωρήσει διορθώνοντας τα λάθη μας. Ξέρετε, να κάνουμε τα προφανή: να πάψουμε να καταστρέφουμε την Αρκτική, να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα, να σταματήσουμε να πετάμε αποφάγια από το παράθυρο του αυτοκινήτου. Η Φύση ίσως ν' ανεχόταν πολλές από τις βλακείες μας, αν συνεχίζαμε να υπηρετούμε κάποιο σημαντικό σκοπό. Επί αιώνες είχαμε δύο πράγματα που δεν είχαν οι γυναίκες και μας καθιστούσαν απαραίτητους: α) προσφέραμε 'Αλλα πράγματα το σπέρμα που διατηρούσε που έχουν καταντήσει το είδος β) φτάναμε στο πάάχρηστα νω ράφι και κατεβάζαμε ό,τι χρειάζονταν. * Οι γραφομηχανές Δυστυχώς για μας, κά* Οι γερουσιαστές της ποιος προδότης ανακάλυψε Ουάσιγκτον την τεχνητή γονιμοποίηση, * Το περπάτημα που σημαίνει ότι τώρα οι γυ* Οι ταμίες στις τράπεζες ναίκες χρειάζονται το σπέρ* Το πανεπιστημιακό μα λίγων μόνο από εμάς για πτυχίο να κάνουν παιδιά. Κάποιος * Οι τρίχες στην αντρική μάλιστα από την Αριζόνα πλάτη (μάλλον γυναίκα) ανακοί* Οι καραμέλες αδυνανωσε ότι η επιστήμη ανακάτίσματος λυψε μία μέθοδο ανθρώπι* Το Ανώτατο Δικαστήριο νης αναπαραγωγής που δεν προϋποθέτει τη γονιμοποίη-

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Δ Ρ Ω Ν

199

ση του ωαρίου από το σπέρμα — τώρα το κάνουν με το DNA. Τώρα πια, όταν οι γυναίκες θέλουν να κάνουν παιδιά, δεν είναι πλέον αναγκασμένες να ανέχονται ένα αρσενικό που τις πλακώνει στο κρεβάτι με τη μούρη χωμένη στο μαξιλάρι. Το μόνο που χρειάζονται πια είναι ένας δοκιμαστικός σωλήνας. Η άλλη καταστροφική για τον ανδρικό πληθυσμό εφεύρεση ήταν η σκάλα. Η φορητή, αλουμινένια, εύκολη στη μεταφορά σκάλα, για την ακρίβεια. Ποιο κάθαρμα είχε αυτή τη φαεινή ιδέα; Ποια δικαιολογία έχουμε τώρα για να υπάρχουμε; Η Φύση έχει τον τρόπο της ν' απαλλάσσεται από τους αδύναμους κρίκους, εκείνους που δεν εξυπηρετούν πια κανένα σκοπό, τη σαβούρα. Κι αυτοί, φίλοι μου, είμαστε εμείς. Η αναπαραγωγική επιστήμη και τρία μικρά αλουμινένια σκαλιά μιας σκάλας μας έχουν καταστήσει άχρηστους. Δείτε όμως και την καλή πλευρά: Μια χαρά τα περάσαμε! Χιλιάδες χρόνια απόλυτης κυριαρχίας μας επί της κοινωνίας — κι ακόμα δυνατοί είμαστε! Για σκεφτείτε το - δεν π έ ρ ι ι ούτε μία μέρα που να μην είχαμε το πάνω χέρι, που να μη διατάζαμε, που να μην εξουσιάζαμε τον κόσμο. Ούτε καν η ομάδα των Yankees δεν έχει να επιδείξει μια τόσο συνεχή, αδιαμφισβήτητη εξουσία. Θέλω να πω ότι υπάρχουμε, είμαστε μειοψηφία, κι όμως κυριαρχούμε επί της γυναικείας πλειοψηφίας από αμνημονεύτων χρόνων. Σε άλλες χώρες το ονομάζουμε απαρτχάιντ· στην Αμερική το θεωρούμε φυσιολογικό. Από τη γέννηση αυτής της χώρας, για πάνω από διακόσια είκοσι πέντε χρόνια, φροντίσαμε να μη βρεθεί ούτε μία γυναίκα στο πρώτο ή το δεύτερο αξίωμα της χώρας. Τον περισσότερο καιρό μάλιστα, κάναμε ό,τι ήταν δυνατόν για να εξασφαλίσουμε ότι .ελάχιστες θα καταλάμβαναν οποιοδήποτε αξίωμα. Στην πραγματικότητα, στα πρώτα εκατόν τριάντα χρόνια προεδρικών εκλογών, απαγορευόταν στις γυναίκες να ψηφίζουν. Και ξαφνικά, το 1920, απλώς για να δείξουμε στις γυναίκες ότι είμαστε έντιμοι παίκτες, τους δώσαμε το δικαίωμα να ψηφίζουν. Και ξέρετε κάτι; Παραμείναμε στην εξουσία!

200

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Βγάλτε συμπέρασμα τώρα. Ξαφνικά, οι γυναίκες διέθεταν περισσότερες ψήφους· θα μπορούσαν να μας πετάξουν συλλογικά στον πολιτικό σκουπιδοτενεκέ. Τι έκαναν όμως; Ψήφισαν εμάς! Ωραίο δεν είναι; Ξανακούσατε ποτέ για άλλη καταπιεσμένη ομάδα που, λόγω της αριθμητικής υπεροχής της, βρίσκεται να ελέγχει τις εξελίξεις - κι όμως ψηφίζει με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της παραμονής των καταπιεστών της στην εξουσία; Οι μαύροι της Νοτίου Αφρικής, από τη στιγμή που απελευθερώθηκαν, δεν συνέχισαν το απαρτχάιντ ψηφίζοντας λευκούς. Δεν γνωρίζω κανέναν Αμερικανό Εβραίο που να έχει ψηφίσει τον Τζορτζ Γουάλας, τον Ντέιβιντ Ντιούκ23 ή τον Πατ Μπιουκάναν (ακόμα και στη Φλόριντα). Όχι, αυτό που συνήθως κάνει μια πνευματικά υγιής κοινωνία είναι να διώξει με τις κλοτσιές από την εξουσία αυτούς που της είχαν καθίσει στο σβέρκο επί τόσα χρόνια. Κι όμως παρόλο που πέρασαν πάνω από ογδόντα χρόνια αφότου κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου —και παρά την ανάπτυξη ενός τεράστιου γυναικείου κινήματος- ιδού πού βρισκόμαστε: * Ούτε μια γυναίκα δεν έχει μπει σε ψηφοδέλτιο των δύο μεγάλων κομμάτων για τη θέση του Προέδρου ή του Αντιπροέδρου στις είκοσι από τις είκοσι μία εθνικές εκλογές μετά το 1920. * Σήμερα υπάρχουν μόνο πέντε γυναίκες κυβερνήτες σε πενήντα μία πολιτείες. * Οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 13% των θέσεων στο Κογκρέσο. * Από τις 500 μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες οι 496 διευθύνονται από άντρες. * Μόνο τέσσερα από τα είκοσι ένα κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια διευθύνονται από γυναίκες.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Λ Ρ Ω Ν

201

* Το 40% των γυναικών που παίρνουν διαζύγιο σε ηλικία από είκοσι πέντε μέχρι τριάντα τεσσάρων ετών καταλήγουν στη φτώχια, ενώ μόλις το 8% των έγγαμων γυναικών ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας. * Για κάθε δολάριο που βγάζει ένας άντρας, το αντίστοιχο εισόδημα μιας γυναίκας είναι εβδομήντα έξι σεντς — γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να χάνει μία γυναίκα 650.133 δολάρια στη διάρκεια της ζωής της. * Για να κερδίσει το ίδιο ετήσιο εισόδημα μ' έναν άντρα στην αντίστοιχη θέση, μια γυναίκα θα πρέπει να εργάζεται ολόκληρο το χρόνο ΣΥΝ τέσσερις μήνες επιπλέον. Αργά ή γρήγορα οι γυναίκες θα βρουν τον τρόπο να καταλάβουν την εξουσία — κι όταν συμβεί αυτό, ας προσευχηθούμε να μας λυπηθούν. Άλλωστε, εκείνες είναι το ισχυρό φύλο. Σε αντίθεση με τον δημοφιλή μύθο, οι άντρες είναι το ασθενές φύλο. Δείτε τα αποδεικτικά στοιχεία: * Δεν ζούμε όσο οι γυναίκες. * Οι εγκέφαλοι μας είναι λιγότερο καλά σχηματισμένοι και συρρικνώνονται με ταχύτερο ρυθμό καθώς γερνάμε. * Αναλογικά, έχουμε περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να υποφέρουμε από σοβαρές ασθένειες όπως καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά, έλκος και παθήσεις του ήπατος. * Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (τα οποία στη συνέχεια μεταφέρουν στις ανυποψίαστες γυναίκες και φίλες τους). * Τα βασικά οργανικά συστήματα των ανδρών, όπως το κυκλοφορικό, το αναπνευστικό, το πεπτικό, και το απεκκρι-

202

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τικό — έχουν όλα μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια δυσλειτουργία πολύ πριν από τα αντίστοιχα των γυναικών (αν και φαντάζομαι ότι η δυσλειτουργία του απεκκριτικού δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη το αποσμητικό χώρου που έχετε κάτω από το νιπτήρα του μπάνιου). * Μόνο το αναπαραγωγικό μας σύστημα διατηρεί την ικανότητα να παράγει σπέρμα για περισσότερο καιρό απ' ό,τι το γυναικείο ωάρια, αλλά το σύστημα παροχής του σπέρματος μας εκφυλίζεται χρόνια πριν η γυναίκα ανακαλύψει τις χαρές ενός ζεστού μπάνιου κι ενός καλού μυθιστορήματος. * Οι άνδρες δεν είναι ικανοί να γεννήσουν, ώστε να συμβάλουν στη διαιώνιση του είδους. * Οι άνδρες χάνουν τα μαλλιά τους. * Οι άνδρες χάνουν τα μυαλά τους (έχουμε τετραπλάσιες πιθανότητες να αυτοκτονήσουμε σε σχέση με τις γυναίκες). * Οι άνδρες έχουν τις τριπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από ατύχημα σε σχέση με τις γυναίκες. * Οι άνδρες είναι λιγότερο έξυπνοι από τις γυναίκες: τα κορίτσια παίρνουν συνήθως καλύτερους βαθμούς από τα αγόρια στα τεστ του δημοτικού — και παραδεχτείτε το, δεν γινόμαστε εξυπνότεροι γερνώντας. Ίσως δεν υπάρχει λογική εξήγηση γι' αυτή την ανισότητα. Μπορεί, όπως μας δίδαξαν οι καλόγριες, να είναι όλα μέρος του θεϊκού σχεδίου. Αλλά αν έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί έφτιαξε ο Θεός τις γυναίκες τόσο καλύτερες; Οι καλόγριες θα πρέπει να είχαν κάποια εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με το ζήτημα αυτό — άλλωστε κι εκείνες γυναίκες ήταν. Αλλά ακόμα

TO TEΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Δ Ρ Ω Ν

203

κι αν ήξεραν το μικρό μυστικό του Θεού, σίγουρα δεν σκόπευαν να το μοιραστούν με τύπους σαν εμένα. Κατέληξα στο συμπέρασμα -απλά και μόνο παρατηρώντας τη γυναίκα με την οποία ζω— πως όταν ο Θεός δημιουργούσε,

Πώς να επιζήσεις αν βάλει φωτιά στο κρεβάτι σου * Πέσε στο πάτωμα και προσπάθησε να συρθείς. Μη σηκωθείς όρθιος. * Αν μπορείς, ρίξε στο πρόσωπο σου μια βρεγμένη πετσέτα. * Πήγαινε προς την κατεύθυνση που πιστεύεις ότι είναι η πόρτα. Πάντα να αγγίζεις την πόρτα πριν την ανοίξεις. Αν καίει, ΜΗΝ την ανοίξεις. Βρες άλλη έξοδο. * Αν έχει κλειδώσει όλες τις πόρτες, σπάσε ένα παράθυρο και πήδα έξω. * Έχε πάντα πρόχειρο έναν πυροσβεστήρα. Φρόντισε να είναι δίπλα στο όπλο, κάτω από το μαξιλάρι σου, αν χρειάζεται. Συνιστάται, επίσης, η ύπαρξη ενός κουβά με νερό δίπλα στο κρεβάτι σου. * Αν φέρεσαι άσχημα στη γυναίκα σου, είναι καλύτερα να φοράς πυρίμαχες πιτζάμες. Ίσως σου σώσουν τη ζωή. * Τηλεφώνησε στην πυροσβεστική υπηρεσία και ζήτησε να περιληφθεί τ' όνομα σου στον ειδικό κατάλογο «υποψηφίων θυμάτων» - όλων εκείνων που πιστεύουν ότι κινδυνεύουν να δολοφονηθούν από κάποιο «αγαπημένο πρόσωπο». Έτσι η πυροσβεστική θα ξέρει πού μένεις και πού βρίσκεται η κρεβατοκάμαρα σου.

204

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

διέθεσε το μεγαλύτερο μέρος της Έκτης Ημέρας για να δημιουργήσει τη γυναίκα. Θέλω να πω, δεν γίνεται να μην παρατηρήσεις την υψηλής ποιότητας δεξιοτεχνία ενός καλλιτέχνη στην καλύτερη στιγμή της δημιουργίας του. Τα σχήματα, οι καμπύλες, η συμμετρία, όλα αποτελούν δείγματα μιας εξαιρετικής τέχνης. Η επιδερμίδα τους είναι απαλή, λεία και τέλεια· τα μαλλιά πλούσια, πυκνά και ζωντανά. Και δεν μιλάω από τη σεξουαλική πλευρά του θέματος - αυτά είναι απλώς τα συμπεράσματα του κριτικού τέχνης που κρύβω μέσα μου. Οι γυναίκες —και νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε— είναι εκπληκτικά όμορφα πλάσματα. Τι έπαθε, λοιπόν, ο Θεός όταν έφτασε σ' εμάς; Είναι σαν να εξάντλησε τα καλύτερα τεχνάσματα του όταν δημιουργούσε τις γυναίκες. Όταν έφτασε σ' εμάς, θα ήθελε μάλλον να ξεμπερδέψει μια ώρα αρχύτερα, για να ασχοληθεί με κάτι σημαντικότερο, όπως την Έβδομη Μέρα της ανάπαυσης. Έτσι οι άνδρες κατέληξαν σαν τις Σεβρολέτ, που παράγονται βιαστικά στο εργοστάσιο και χαλάνε εγγυημένα μετά από περιορισμένη χρήση. Τα σώματα μας δημιουργήθηκαν για να σηκώνουν, να μεταφέρουν, να σέρνουν και να εκσφενδονίζουν, αλλά μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Και -πρέπει να το πω- τι γίνεται μ' αυτό το κάτι παραπάνω που μας δόθηκε; Θα το θέσω όσο πιο ευγενικά μπορώ: πάνω στη βιασύνη του να τελειώσει, ο Θεός μοιάζει σαν ν' άρπαξε ένα μέλος που περίσσευε στο μαγαζί και το κόλλησε πάνω μας — γιατί, φυσικά, δεν ταιριάζει. Αν έπαιρνες ένα παρόμοιο αντικείμενο και το κολλούσες σ' ένα φανοστάτη ή ένα δέντρο, θα 'λεγες: «Μπααα, δεν νομίζω». Αλλά κανένας δεν αμφισβητεί το νόημα της παρουσίας του σ' έναν άντρα. Σαν πλάσμα από την ταινία Alien, το ανδρικό όργανο αποτελεί την απόδειξη ότι καμιά φορά, όπως με τις πλημμύρες στο Μπαγκλαντές ή τα δόντια των Βρετανών, ακόμα και ο Θεός κάνει λάθη. Έχοντας όλα τα προγνωστικά σε βάρος μας, ορισμένοι άντρες τα έχουν απλώς χαμένα και αντεπιτίθενται με όποιο τρόπο μπο-

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

205

ρουν. Εκτιμούν ότι αν η Φύση θέλει να ευνοεί τις γυναίκες, τότε πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Η στάση τους: αν δεν μπορούμε να τις νικήσουμε, τότε να τις τσακίσουμε. Αυτή την εποχή, η τάση των ανδρών να τραυματίζουν, να σακατεύουν ή να δολοφονούν γυναίκες, θεωρείται από τους περισσότερους ως «πολιτικά μη ορθή» και οι νόμοι που προστατεύουν τις γυναίκες έχουν ενισχυθεί. Αλλά όπως γνωρίζουμε, οι νόμοι φτιάχνονται για να τιμωρήσουν κάποιον μετά τη διάπραξη ενός εγκλήματος. Ελάχιστοι νόμοι έχουν εμποδίσει άνδρες που είναι αποφασισμένοι να εκδικηθούν τις γυναίκες. Οι γυναίκες γνωρίζουν πολύ καλά ότι το 100 υπάρχει για να ειδοποιηθεί η αστυνομία να έρθει να παραλάβει το πτώμα και να καθαρίσει τους λεκέδες. Άνδρες προικισμένοι με περισσότερη πανουργία καταφεύγουν συχνά σε άλλα μέσα, εκτός του ωμού φόνου, για να τακτοποιήσουν τους λογαριασμούς τους με τις γυναίκες. Για παράδειγμα, οι καπνοβιομηχανίες (όλες διευθύνονται από άνδρες) έχουν καταφέρει με ιδιαίτερη επιτυχία να πείσουν τις γυναίκες να καπνίζουν — σε μια περίοδο που ο αριθμός των ανδρών καπνιστών μειώνεται. Χάρη στο γυναικείο κάπνισμα, ο καρκίνος των πνευμόνων έχει τώρα ξεπεράσει τον καρκίνο του στήθους ως ο πρώτος θανατηφόρος καρκίνος στις γυναίκες. Ο συνολικός αριθμός των γυναικών που αφανίζονται κάθε χρόνο από το τσιγάρο: 165.000! Η άρνηση θεραπείας είναι ένα άλλο τέχνασμα που χρησιμοποιούν οι άνδρες για να μειώσουν τον γυναικείο πληθυσμό. Αν χρειάζεσαι μεταμόσχευση οργάνου για να μείνεις ζωντανός, έχεις 86% περισσότερες πιθανότητες να την εξασφαλίσεις αν είσαι άνδρας. Οι άνδρες που πάσχουν από κάποια καρδιακή ασθένεια έχουν 115% περισσότερες πιθανότητες να κάνουν μπάίπάς σε σχέση με τις γυναίκες που είναι στην ίδια κατάσταση. Και αν είσαι γυναίκα, είναι πιθανό να πληρώνεις υψηλότερα ασφάλιστρα από τους άντρες για τις παροχές που σου προσφέρονται.

206

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Φυσικά, όταν όλα τα υπόλοιπα αποτυγχάνουν, μπορείς να καταφύγεις στο φόνο. Συνήθως αποδίδει. Μια γυναίκα έχει τις πενταπλάσιες πιθανότητες να δολοφονηθεί από τον άντρα ή το φίλο της απ' ό,τι ένας άντρας από τη γυναίκα ή τη φίλη του. Συνεχίστε έτσι, και ίσως τελικά να επικρατήσουμε.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ Ν' ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ Όσο σκοτεινό κι αν φαίνεται το μέλλον μας, υπάρχει κάποια ελπίδα ότι, ως άνδρες, μπορούμε να καθυστερήσουμε το τέλος μας — αν μάθουμε να υιοθετήσουμε ορισμένες πολύ σημαντικές νέες συμπεριφορές. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να μάθουμε από τις γυναίκες και τον φρόνιμο τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. Να μερικά:

Ι. Να θυμάσαι ότι το αυτοκίνητο δεν είναι όπλο μαζικής καταστροφής. Πάψε να εκνευρίζεσαι με το αυτοκίνητο που σου έκλεισε το δρόμο. Γιατί σε νοιάζει; Ούτως ή άλλως, τον ίδιο χρόνο θα έκανες για να φτάσεις σπίτι σου. Κάποιος ηλίθιος σου στοίχισε τέσσερα δευτερόλεπτα παραπάνω μέσα στ' αυτοκίνητο. Σπουδαία τα λάχανα! Χαλάρωσε. Οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα, και γι' αυτό ζουν περισσότερο. Όταν δουν κάποιο μαλάκα στο δρόμο, απλά κουνάνε το κεφάλι τους, γελάνε — και πιάνει. Πρέπει να χαλαρώσουμε, παιδιά. Κάνουμε κακό στην καρδιά μας με κάθε στιγμή εκνευρισμού, έντασης και οργισμένης συμπεριφοράς. Σταμάτα να πηγαίνεις πέρα δώθε σαν να έχεις έναν ανανά στον κώλο σου. Τίποτε δεν είναι ΤΟΣΟ σημαντικό. (Εκτός κι αν πράγματι υπάρχει ανανάς. Αυτό θα ήταν φοβερό.) 2. Να τρως και να πίνεις πιο ελαφρά. Πρέπει να σκεφτόμαστε πε-

ρισσότερο τι βάζουμε στο στόμα μας. Αν τρώγαμε και πίναμε λιγότερο, θα ζούσαμε περισσότερο. Πότε ήταν η τελευταία φο-

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

207

ρά που είδες μια γυναίκα να τρώει σαν γουρούνι, σαν να ήταν το τελευταίο της γεύμα; Σίγουρα, όλοι έχουμε δει γυναίκες να τα τσούζουν, αλλά πόσες γυναίκες έχεις δει να τα κατεβάζουν και ν' αρχίζουν να κατουράνε στο πεζοδρόμιο; Γιατί νομίζεις ότι είναι τόσοι πολλοί οι άνδρες που παθαίνουν καρκίνο του στομάχου και παθήσεις του ήπατος; Επειδή δεν μπορούμε να πούμε όχι στον Τζακ (Ντάνιελς) και τον Τζιμ (Μπιμ) ή σε μια πελώρια μισοψημένη μπριζόλα με σάλτσα από τηγανητά κρεμμύδια, τσίλι και ταμπάσκο. Υπάρχει λόγος που δεν έχεις δει ποτέ γυναίκα να παίρνει εφημερίδα στην τουαλέτα. Για σκέψου! 3. Παράτα τα. 0α ζήσεις περισσότερο. Γιατί δεν τα παρατάμε και δεν αφήνουμε τις γυναίκες να κυβερνήσουν τον κόσμο; Εντάξει, δεν θέλεις να πάρουν την εξουσία οι γυναίκες, γιατί παραείσαι συντηρητικός. Τι θα σκεφτόσουν, όμως, αν σου έλεγα ότι αν άφηνες εκείνες ν' ανησυχούν για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στο Μπαχρέιν ή την κήρυξη του πολέμου στην Κίνα ή την εξεύρεση μιας λύσης στη συνεχιζόμενη καταπάτηση των κανόνων πτήσης κοντά σε αγροτικές περιοχές, τότε εμείς οι άνδρες θα κερδίζαμε οχτώ χρόνια ζωής; Ας τα παρατήσουμε, λοιπόν, κι ας την κοπανίσουμε! Τόσο σημαντικό είναι να είσαι «το αφεντικό» και να έχεις να ασχοληθείς με εκατοντάδες εργαζόμενους και τις μαλακίες τους; Ας χαλαρώσουμε, ας κάνουμε ένα διάλειμμα κι ας αφήσουμε αυτό τον τρελό, δύσκολο κόσμο στα χέρια των γυναικών για τα επόμενα δέκα χιλιάδες χρόνια. Σκέψου μόνο τι βιβλία θα μπορέσεις να διαβάσεις. 4. Να πλένεις τα χέρια σου. Είναι καιρός να λογικευτούμε: οι προσωπικές μας συνήθειες είναι τόσο αποκρουστικές που απορώ πώς δέχονται οι γυναίκες ν' αναπνέουν τον ίδιο αέρα μ' εμάς. Αν εμείς οι άνδρες καταφέρναμε να συμμαζευτούμε και ν' αλλάξουμε ορισμένα απλά πραγματάκια, θα εξασφαλίζαμε περισσότερη κατανόηση και συντροφιά. Κατ' αρχάς, ας μάθουμε να προσέχουμε λί-

208

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

γο τα χέρια μας. Δεν υπάρχουν για να χρησιμοποιούνται σε ρουθούνια, πρωκτούς, αυτιά ή αφαλούς. Δεν σχεδιάστηκαν για να κόβουν άρθρα από εφημερίδες πριν προλάβει να τα διαβάσει κι εκείνη ή για να βγάζουν το κρεατάκι που σφηνώθηκε ανάμεσα στα δόντια μας ή για να ξύνουμε την πιτυρίδα από το κεφάλι μας. Πάψε να ελέγχεις (και να τακτοποιείς) τα απόκρυφα σου σε δημόσιους χώρους — τίποτα δεν εξαφανίστηκε από την τελευταία απογραφή σου πριν από ένα περίπου λεπτό. Μην απλώνεις τα πόδια σου, καταλαμβάνοντας τρεις θέσεις στα λεωφορεία και τα τρένα. Να φοράς εσώρουχα — κατά προτίμηση εσώρουχα που να έχουν πλυθεί φέτος, σε πλυντήριο και με πραγματικό απορρυπαντικό. 5. Μάθε πώς λειτουργεί το καπάκι της τουαλέτας. Ν ό μ ι ζ α ότι δεν θα

χρειαζόταν ν' ασχοληθούμε ξανά με το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά η κατάσταση στ' αεροδρόμια, στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και στα φαστφουντάδικα όλης της χώρας μου λένε το εξής: παρά το συνεχές κατσάδιασμα από τα κινούμενα σχέδια στην τηλεόραση, δεν εννοούμε να μάθουμε το μάθημα μας. Ιδού, λοιπόν, μια μικρή επανάληψη: * Σήκωσε πρώτα το οβάλ καπάκι σε όρθια θέση. Μετά σήκωσε σε όρθια θέση και το οβάλ κάθισμα που βρίσκεται από κάτω. Δεν χρειάζεται να τα κρατήσεις όρθια και άρα μπορείς να χρησιμοποιήσεις στη συνέχεια και τα δύο χέρια σου. Είναι σαν να οδηγείς αυτοκίνητο. Θα 'θελες να βγει από το δρόμο; Όχι βέβαια. Ωραία. Έτσι δεν θέλουν και οι γυναίκες να κατουράς τον τοίχο ή το πάτωμα. * Σημάδεψε, συγκεντρώσου, εκτόξευσε, ανέβασε ξανά το σώβρακο. * Κατέβασε αργά το οβάλ κάθισμα και το καπάκι στη θέση τους. Δεν πρέπει ν' ακουστεί ήχος σύγκρουσης τους με την κεραμική λεκάνη.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

209

* Πιάσε τη μικρή ασημένια λαβή στ' αριστερά και ΤΡΑΒΗΞΕ ΤΗΝ. (Δεν είναι προαιρετικό, ακόμα κι αν βρίσκεστε σε δημόσια τουαλέτα.) Αν το πρώτο τράβηγμα δεν αποδειχτεί αρκετό, μη φύγεις: μείνε εκεί μέχρι να καθαρίσει τελείως η λεκάνη. * Πλύνε τα χέρια σου. Σκούπισέ τα με χαρτί κι όχι στο κοντομάνικο που φοράς. Ρίξε το χαρτί στον καλάθι. Αν βρίσκεσαι σπίτι σου, φρόντισε να ξανακρεμάσεις την πετσέτα στη θέση της. 6. Κάνε καθημερινά μπάνιο. Δεν είναι πλύσιμο να ρίχνεις λίγο νερό στο πρόσωπο σου το πρωί που ξυπνάς. Μπες στην μπανιέρα. Ρύθμισε το νερό στο χλιαρό. Πλύνε και τρίψε με σαπούνι όλα τα σημεία του σώματος σου. ΜΗ βάλεις το σαπούνι στις σωματικές κοιλότητες σου «για να πλυθούν καλύτερα». Κάποια άλλη θα χρησιμοποιήσει το ίδιο σαπούνι στο πρόσωπο της. Ξεπλύσου. Όταν τελειώσεις, βγες από την μπανιέρα και σκουπίσου, φροντίζοντας να μη σκορπίσεις νερά. 7. Όχι τόσο δυνατά. Χαμήλωσε τη φωνή σου. Προσπάθησε ν' ακούς. Να πώς γίνεται: όταν μιλάνε άλλοι, προσπάθησε να προσέχεις τι λένε. Κοίταζε τους στα μάτια. Μην τους διακόπτεις. Όταν τελειώσουν, σκέψου λίγο αυτά που είπαν. Προσπάθησε να μην πεις απολύτως τίποτα. Πρόσεξε ότι τα λόγια τους σου προκαλούν σκέψεις, συναισθήματα και προβληματισμούς. Αυτή η διαδικασία μπορεί να σε οδηγήσει σε κάτι έξυπνο. Μόνο χαμένος δεν θα βγεις. 8. Έλεγξε την ακοή σου. Αν όσα είπαμε παραπάνω δεν αποδώσουν, ίσως έχεις κάποιο σωματικό πρόβλημα. Φρόντισε να ελέγξεις την ακοή σου.

210

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

9. Να ξέρεις ότι οι γυναίκες μας έχουν καταλάβει. Κόψε το παραμύθι,

«εγώ είμαι ευαίσθητος». Το ξέρουν το κόλπο. Μην προσπαθείς να πείσεις ότι είσαι «φεμινιστής». Δεν έχεις τα προσόντα1 παίζεις το παιχνίδι του αντιπάλου. Είναι σαν να τραγουδάει ένα μέλος της Κου-Κλουξ-Κλαν «ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ ΖΩΝΤΑΝΗ!» Είστε αντιπροσωπευτικό δείγμα του φύλου που θα βγάζει πάντα περισσότερα χρήματα και θα βρίσκει πάντα την πόρτα ορθάνοιχτη για ό,τι κι αν θελήσει να κάνει στη ζωή του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να βοηθήσεις για να βελτιωθεί η κατάσταση. Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσεις τις γυναίκες είναι να επηρεάσεις μερικούς άνδρες. Αυτή είναι η σπουδαία μάχη — να προσπαθήσεις να διαφωτίσεις τον τσιμεντένιο τοίχο που είναι γνωστός σαν ανδρικό μυαλό. Βοήθησε να μειωθεί η διαφορά στους μισθούς, ρίχνοντας μια ματιά στο δικό σου μισθό. Φρόντισε ώστε γυναίκες που κάνουν την ίδια δουλειά μ' εσένα να πληρώνονται όσο κι εσύ. Και μπορείς να συμμετάσχεις στην προσπάθεια πίεσης του Κογκρέσου προκειμένου να ψηφιστούν δύο νομοθετήματα που θα συμβάλουν στην ίση αμοιβή. Ο Νόμος Δίκαιης Αμοιβής θα επιτρέψει στις γυναίκες να καταθέτουν αγωγές με βάση την αρχή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία, και στους εργαζόμενους στην ίδια εταιρεία να καταθέτουν μηνύσεις αν πιστεύουν ότι πληρώνονται λιγότερο από κάποιον άλλον σε ισότιμη θέση και με την ίδια κατάρτιση. Ο Νόμος Ελέγχου της Δίκαιης Αμοιβής παρέχει μεγαλύτερες αποζημιώσεις σε τέτοιου είδους αγωγές και προστατεύει τους εργαζόμενους που ανταλλάσσουν πληροφορίες για τη μισθολογική τους κατάσταση. Τέλος, φρόντισε να γραφτείς σε συνδικαλιστικό σωματείο ή προσπάθησε να δημιουργήσεις ένα. Σύμφωνα με επίσημες έρευνες, μια τριαντάχρονη γυναίκα μέλος σωματείου με μισθό τριάντα χιλιάδες δολάρια το χρόνο θα χάσει συνολικά 650.133 δολάρια λόγω της άνισης αμοιβής, ενώ αν δεν είναι μέλος σωματείου οι συνολικές οικονομικές απώλειες θα είναι της τάξης των

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ Α Ν Δ Ρ Ω Ν

211

870.327 δολαρίων. Αν πείσετε τους υπόλοιπους άνδρες στη δουλειά σας να συνδικαλιστούν, τότε θα βελτιώσετε αισθητά τη ζωή των γυναικών συναδέλφων σας καθώς και τη δική σας.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ 0Ι ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΟΥΝ ΧΩΡΙΣ ΑΝΔΡΕΣ Ι. Επισκέψου μια τράπεζα σπέρματος ή ένα Γραφείο Υιοθεσιών. Στις περισσότερες πόλεις υπάρχουν γραφεία υιοθεσίας ή τράπεζες σπέρματος για τις γυναίκες που θα ήθελαν να έχουν παιδιά αλλά, για οποιοδήποτε λόγο, δεν θέλουν να τα αποκτήσουν με άντρα. Καλό είναι να έχουν δύο γονείς τα παιδιά (και πιο βολικό και για τους γονείς!) αλλά ό,τι έχετε ακούσει για το κακό που παθαίνουν τα παιδιά που μεγαλώνουν μόνο με τη μητέρα τους — ε, αυτό είναι ένα από τα Μεγάλα Ψέματα του πολιτισμού μας. Στο βιβλίο του, The Culture of Fear, o Μπάρι Γκλάσνερ επισημαίνει ότι «όσοι/ες ανατρέφονται από ανύπαντρες μητέρες, έχουν επίπεδο ζωής και εκπαίδευση περίπου ίδια με όσους/ες μεγαλώνουν με δύο γονείς. Έρευνες δείχνουν ότι, ως ομάδα, τα παιδιά των ανύπαντρων μητέρων έχουν την τάση ν' αντιδρούν συναισθηματικά και κοινωνικά καλύτερα απ' ό,τι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες με συγκρούσεις ή σε οικογένειες όπου ο πατέρας είναι συναισθηματικά απών ή βίαιος». 2. Μάθε πού πωλούνται φορητές σκάλες. Υπάρχουν σε πολλές καλές μάρκες, μεγέθη, σχέδια και προσιτές τιμές. Διαλέξτε την καταλληλότερη. 3. Αν τίποτε από τα παραπάνω δεν έχει αποτέλεσμα, να φροντίζεις τον εαυτό σου. Δικτυακοί τόποι, όπου μπορείς να βρεις βοήθεια: www.goodvibes.com, www.thepleasurechest.com, www.xandria.com

ΟΧΤΩ

Είμαστε και οι Πρώτοι!

Ο τίτλος δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερος: «Όλα τα κράτη της Γης υπογράφουν τη Συμφωνία για την Υπερθέρμανση του Πλανήτη. Οι ΗΠΑ αρνούνται». Κι έτσι, για μια ακόμα φορά, όλος ο κόσμος μας μισεί. Αλλά η πρώτη φορά είναι; Είμαστε η χώρα που όλοι λατρεύουν να μισούν. Και ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει; Προφανώς μισούμε οι ίδιοι τον εαυτό μας - πώς αλλιώς εξηγείται ο «Πρόεδρος» Τζορτζ; Σε παλιότερες εποχές, το κεφάλι του θα κοσμούσε ήδη μία από τις γέφυρες του Πότομακ. Αντίθετα, αυτός γυρίζει τον κόσμο, καμαρώνει και λέει ότι είναι ο «εκλεγμένος ηγέτης» μας, οπότε εμείς δίνουμε την εντύπωση των αγράμματων και των χαζών. Ο κόσμος γελάει σε βάρος μας. Πόσο θλιβερό — άλλωστε, μόλις πριν από λίγο καιρό όλα φαίνονταν να πηγαίνουν μια χαρά για μας διεθνώς, για πρώτη φορά μετά από χρόνια. Είχαμε μεσολαβήσει επιτυχώς στην υπογραφή της πρώτης ειρηνευτικής συμφωνίας στη Βόρειο Ιρλανδία. Βάλαμε τις εμπόλεμες παρατάξεις στο Ισραήλ και στα Κατεχόμενα να καθίσουν σ' ένα τραπέζι και να συζητή-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

213

σουν (και για πρώτη φορά οι Παλαιστίνιοι απέκτησαν κάποια γη). Αναγνωρίσαμε τελικά το Βιετνάμ (αν και ακόμα δεν έχουμε ζητήσει συγνώμη για τα τρία εκατομμύρια Βιετναμέζων που σκοτώσαμε. Οι Γερμανοί, βέβαια, είχαν θέσει κάπως ψηλά τον πήχη· υστερήσαμε κατά μερικά εκατομμύρια). Η αμερικανική πίεση στη Νότιο Αφρική βοήθησε στην απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα και ώθησε τη χώρα προς τη δημοκρατία, που είχε ως αποτέλεσμα την εκλογή του Μαντέλα ως προέδρου. Και τέλος, επιστρέψαμε ένα αγοράκι στον πατέρα του στην Κούβα - καταγράφοντας την πρώτη περίπτωση όπου ένα τσούρμο μανιακοί κάτοικοι του Μαϊάμι δεν καθόρισαν την εξωτερική πολιτική μας στο δυτικό ημισφαίριο. Ναι, πρέπει να το πω, όλα φαίνονταν μια χαρά για το Θείο Σαμ — μέχρι που αυτός ο μπούφος, ο οποίος λένε ότι δεν είχε περάσει ποτέ ωκεανό στη ζωή του, ανέλαβε τον έλεγχο στον Λευκό Οίκο. Να πώς συμπεριφέρθηκε στον υπόλοιπο κόσμο ο Μπους τους πρώτους τέσσερις μήνες του στην εξουσία: * Ακύρωσε τη συμφωνία μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. * Ξεκίνησε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, αυτή τη φορά με την Κίνα, λόγω ενός αμερικανικού κατασκοπευτικού αεροπλάνου που κατέρριψε ένα δικό τους, σκοτώνοντας τον πιλότο. * Επέτρεψε τη διάλυση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τη χειρότερη σφαγή που έχουμε δει ποτέ μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. * Ξεκίνησε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία, προετοι-

214

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

μάζοντας ενεργά την παραβίαση των συνθηκών της δεκαετίας του 70 για τους αντιβαλλιστικούς πυραύλους. * Απείλησε να μειώσει μονομερώς την παρουσία μας στην πρώην Γιουγκοσλαβία, με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση της βίας μεταξύ των εθνικών ομάδων της περιοχής. * Αψήφησε συμφωνίες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αποβολή των Ηνωμένων Πολιτειών από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του οργανισμού. * Βομβάρδισε αμάχους στο Ιράκ, όπως είχε κάνει και ο μπαμπάκας του. * Επιτάχυνε τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών στη Νότια Αμερική, με αποτέλεσμα να βοηθήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τους Κολομβιανους να καταρρίψουν ένα αεροπλάνο με Αμερικανούς ιεραποστόλους, σκοτώνοντας μια μητέρα από το Μίσιγκαν και το παιδί της. * Συνέβαλε ώστε να χαθεί κάθε ελπίδα μείωσης των εντάσεων με τη Βόρειο Κορέα, εξασφαλίζοντας ότι όχι μόνο θα συνεχιστεί ο λιμός στη χώρα, αλλά και ότι ο σινεφίλ ηγέτης της Κιμ Πονγκ Ιλ δεν θα επιστρέψει ποτέ στο βιντεοκλάμπ τις καθυστερημένες βιντεοταινίες του. * Έστρεψε βασικά όλες τις χώρες του κόσμου εναντίον μας δηλώνοντας ότι πρόκειται να προχωρήσει στην υλοποίηση του παρανοϊκού πυραυλικού αμυντικού συστήματος «Πόλεμος των Άστρων». Όλα αυτά πραγματοποιήθηκαν σε διάστημα μικρότερο των εκατόν είκοσι ημερών — και μάλιστα στα διαλείμματα των πληγμάτων που επέφερε στην εσωτερική μας πολιτική, όπως ήδη εί-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι Ι

215

δαμε. Όσοι πιστεύαμε ότι ο Τζούνιορ ήταν ένας ανίκανος, έχουμε σίγουρα εντυπωσιαστεί. Κι έτσι όλος ο κόσμος μας μισεί και πάλι. Τουλάχιστον βρισκόμαστε σε γνώριμα νερά. Αλλά από την άλλη πλευρά, είναι πολύ κρίμα που επιστρέψαμε στο ρόλο του παρία. Ήταν ωραία να νομίζουν οι ξένοι, έστω και για μία φορά, ότι ήμασταν οι καλοί. Η γοητεία του Κλίντον μας βοήθησε να τη βγάλουμε καθαρή σε πολλές περιπτώσεις: όταν αυξήσαμε αθόρυβα τα εργασιακά κάτεργα με ανήλικους εργαζόμενους στον Τρίτο κόσμο, όταν εναποθηκεύαμε επικίνδυνες ουσίες σε φτωχές χώρες κι εξάγαμε ακόμα χειρότερες χολιγουντιανές ταινίες στο εξωτερικό. Στην πραγματικότητα, ο Κλίντον έκανε πολλά απ' αυτά που κάνει τώρα ο Μπους — απλώς δεν μας τα έτριβε στη μούρη. Βλέπετε ο Κλίντον ήταν πολύ «κουλ τύπος» - τόσο «κουλ» που τις περισσότερες φορές ελάχιστοι γνώριζαν τι σχεδίαζε. Ο Κλίντον μας εξασφάλιζε ένα τόσο καλό προκάλυμμα ώστε για μερικά χρόνια οι Αμερικανοί μπορούσαμε να ταξιδεύουμε με ασφάλεια στις περισσότερες χώρες του κόσμου, χωρίς να φοβόμαστε ότι ένα εξαγριωμένο πλήθος θα μας πάρει στο κατόπι για να μας κάνει μαύρους στο ξύλο. Αλλά τώρα, χάρη στην εξωτερική πολιτική «Κάνω ό,τι γουστάρω» του Μπους, είναι πολύ δυσκολότερο να δικαιολογήσουμε γιατί εμείς, το αλαζονικότερο 4% του πληθυσμού όλου του κόσμου, κατέχουμε πάνω από το 25% του παγκόσμιου πλούτου. Αν δεν προσέξουμε τα νώτα μας, όλοι αυτοί οι αυθάδεις πεινασμένοι ξένοι θ' αρχίσουν να νομίζουν ότι δικαιούνται κι αυτοί να διαθέτουν ψηφιακούς τηλεφωνητές και αυτόματο φωτισμό. Και οι αμφισβητίες και αρνητές που αφθονούν στις καταπιεσμένες χώρες μπορεί να πληροφορηθούν ότι τα περιουσιακά στοιχεία των τριών πλουσιότερων Αμερικανών είναι μεγαλύτερα από τα περιουσιακά στοιχεία των κατοίκων των εξήντα φτωχότερων κρατών του κόσμου.

Μια συνηθισμένη μέρα στη ζωή του Τζορτζ Γ. Μπους 8.00 π.μ. - Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΠΗΠΑ) ξυπνάει και προσπαθεί να βεβαιωθεί αν είναι ακόμα στον Λευκό Οίκο. 8.30 π.μ. - Πρωινό στο κρεβάτι. Ο Ράμσφελντ του διαβάζει το ωροσκόπιο του και τα κόμικς. 9.00 π.μ. — Ο «Συν-Πρόεδρος» Τσένι περνάει για να βοηθήσει τον Τζορτζ να ντυθεί, να του αναλύσει την κατάσταση στην Υεμένη και να του θυμίσει να πλύνει τα δόντια του. 9.30 π.μ. - Ο ΠΗΠΑ φτάνει στο Οβάλ Γραφείο, χαιρετάει τη γραμματέα. 9.35 π.μ. - Ο ΠΗΠΑ βγαίνει από το Οβάλ Γραφείο και πηγαίνει να εργαστεί στο γυμναστήριο του Λευκού Οίκου. 11.00 π.μ. - Μασάζ και πεντικιούρ. 12.00 — Γεύμα με τον Κομισάριο της ομοσπονδίας του μπέιζμπολ Μπαντ Σέλιγκ. Ο Σέλιγκ επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει ακόμα θέση εργασίας στο προεδρείο. 1.00 μ.μ. — Υπνάκος. 2.30 μ.μ. — Φωτογράφηση με την «ομάδα της ημέρας» της Β' Εθνικής. 3.00 μ.μ. - Ο ΠΗΠΑ επιστρέφει στο Οβάλ Γραφείο για να συζητήσει νομοθετικά ζητήματα με μέλη του Κογκρέσου. 3.05 μ.μ. — Η συνάντηση ολοκληρώνεται· τα μέλη του Κογκρέσου δηλώνουν στον Τύπο: «Η συνάντηση ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική. Ο πρόεδρος μας είπε να "ψηφίσουμε μερικούς νόμους" και μετά μας έβαλε να ρίχνουμε πάσες στο γρασίδι της νότιας πτέρυγας». 3.10 μ.μ. — Ο Τσένι ενημερώνει τον ΠΗΠΑ επί της ενεργειακής πολιτικής και του λέει να στείλει ευχαριστήριες επιστολές στους προέδρους των πετρελαϊκών εταιρειών. 3.12 μ.μ. - Ο ΠΗΠΑ ζητάει να δει έναν παγκόσμιο χάρτη· δείχνει έκπληκτος από το «πόσο έχει μεγαλώσει ο κόσμος».

3.40 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ έχει μάθει απέξω και τις εκατόν ενενήντα μία πρωτεύουσες σε λιγότερο από μισή ώρα. 3.44 μ.μ. — Ο Μπους τηλεφωνεί στον πρωθυπουργό της Ρουμανίας «απλώς επειδή του 'ρθε». Προκαλεί τον Ρουμάνο πρωθυπουργό να κατονομάσει την πρωτεύουσα της Βιρμανίας· ο πρωθυπουργός δεν καταλαβαίνει λέξη, γιατί ο ΠΗΠΑ του μιλάει ισπανικά. 3.58 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ δέχεται τηλεφώνημα από τις φυλακές του Όστιν. Απόγονος του ΠΗΠΑ κρατείται για βεβήλωση πορτρέτου του ΠΗΠΑ ως κυβερνήτη που είναι κρεμασμένο στο κτήριο της πολιτειακής βουλής. Ο ΠΗΠΑ προσποιείται ότι η σύνδεση είναι κακή, υποδύεται τη φωνή Μεξικανής που έχει μπει κατά λάθος στη γραμμή και μετά το κλείνει. «Το μήλο κάτω από τη μηλιά...», ακούγεται να μονολογεί. 4.00 μ.μ. - Η εργάσιμη μέρα τελειώνει- ο ΠΗΠΑ αποσύρεται στα προσωπικά του διαμερίσματα για έναν «υπνάκο». 6.00 μ.μ. - Επίσημο δείπνο με Αφρικανούς αρχηγούς κρατών. Λέει στον Τσένι ότι «δεν μπορώ να σκέφτομαι αυτή τη στιγμή την Αφρική - είναι η Μαύρη Ήπειρος, ξέρεις». Ο ΠΗΠΑ ζητά από τον Συν-Πρόεδρο να παραστεί αυτός στη θέση του. 6.05 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ πηγαίνει για κολύμπι στην πισίνα του Λευκού Οίκου. 7.00 μ.μ. - Τηλεφώνημα στη Λόρα στο ράντσο του Τέξας («απλώς πήρα να δω τι κάνεις»). 7.02 μ.μ. — Ο ΠΗΠΑ πηγαίνει στην αίθουσα προβολών του Λευκού Οίκου· παρακολουθεί το Dave (πάλι) · τον παίρνει ο ύπνος. 8.30 μ.μ. — Ο Τσένι ξυπνάει τον ΠΗΠΑ, τον πηγαίνει στο δωμάτιο του, τον σκεπάζει και του λέει καληνύχτα. Ο Συν-ΠΗΠΑ πηγαίνει στον κάτω όροφο και συνεχίζει τα σχέδια του για την καταστροφή του Πλανήτη Γη.

218

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Τι θα συμβεί αν τα δισεκατομμύρια των Ασιατών, Αφρικανών και Λατινοαμερικάνων αρχίσουν να πιστεύουν ότι το ένα δισεκατομμύριο απ' αυτούς που δεν έχουν καθαρό πόσιμο νερό θα 'πρεπε να το αποκτήσουν; Ξέρετε πόσο θα κόστιζε αυτό; Τουλάχιστον το 25% του προγράμματος «Πόλεμος των Άστρων»! Και τι γίνεται αν το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού που δεν έχει πρόσβαση —όχι στο Ίντερνετ αλλά στον ηλεκτρισμό— θελήσει ξαφνικά να βιδώσει μια λάμπα και να διαβάσει ένα βιβλίο; Ουάου! Φυλαχτείτε! Ο μεγαλύτερος φόβος μου προέρχεται από το 50% των κατοίκων της Γης οι οποίοι δεν έχουν κάνει ούτε ένα τηλεφώνημα στη ζωή τους! Τι γίνεται έτσι και τους μπει ξαφνικά η ιδέα να τηλεφωνήσουν στο πατρικό τους στη Γιορτή της Μητέρας ή αρχίσουν να κατακλύζουν τις γραμμές με παραγγελίες για παράδοση σούσι κατ' οίκον; Δεν έχουν μάθει ότι δεν υπάρχουν αρκετοί διαθέσιμοι αριθμοί; Δεν υπάρχει λόγος να εξοργίζουμε ακόμα περισσότερο αυτούς τους ανθρώπους· είναι ήδη αρκετά θυμωμένοι, χάρη στην αξιολύπητη απόδοση του Μπους. Άλλωστε, έχουμε μεγαλύτερα ψάρια να πιάσουμε. Ποιος είχε την ηλίθια ιδέα ν' αγνοήσουμε πριν από δεκαπέντε χρόνια την πρόταση των Ρώσων ν' απαλλαγούμε απ' όλα τα πυρηνικά όπλα; Ξεχάσαμε όλοι ότι ήταν διατεθειμένοι ν' αφοπλιστούν μονομερώς μετά τη διάλυση της παλιάς Σοβιετικής Ένωσης; Το 1986, στη σύνοδο του Ρέικιαβικ, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έθεσε στο τραπέζι το στόχο της «οριστικής εξαφάνισης όλων των πυρηνικών όπλων μέχρι το έτος 2000». (Δεν κατάφερε να συμφωνήσει με τον Ρέιγκαν λόγω της άρνησης του τελευταίου να σταματήσει την προώθηση -ναι, το βρήκατε- του «Πολέμου των Άστρων».) Για την περίπτωση που ο Ρέιγκαν δεν τον είχε ακούσει την πρώτη φορά, ο Γκορμπατσόφ επανέλαβε την πρόταση στον Μπους, τον Εκλεγέντα το 1989: «Για να διατηρηθεί η ειρήνη στην Ευρώπη είναι απαραίτητος ο έλεγχος των πυρηνικών όπλων και όχι το δόγμα

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

219

της "πυρηνικής αποτροπής". Το καλύτερο απ' όλα θα ήταν η κατάργηση όλων των πυρηνικών όπλων». Εκείνη την εποχή είχαμε ζήσει σαράντα χρόνια υπό την άμεση και συνεχή απειλή του αφανισμού από τα πυρηνικά. Και ξαφνικά μια μέρα οι κομμουνιστές εξαφανίστηκαν και ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε. Βρεθήκαμε με περισσότερες από είκοσι χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές στην κατοχή μας, και οι πρώην Σοβιετικοί είχαν τριάντα εννιά χιλιάδες. Αρκετή δύναμη πυρός για ν' ανατινάξουμε σαράντα φορές τον κόσμο. Νομίζω ότι οι περισσότεροι απ' αυτούς που γεννηθήκαμε στην εποχή του «μπέιμπι-μπουμ» μεγαλώσαμε πιστεύοντας ότι δεν υπήρχε περίπτωση να φτάσουμε στο τέλος της ζωής μας χωρίς μία, τουλάχιστον, «κατά λάθος» εκτόξευση ενός απ' αυτούς τους πυραύλους. Πώς μπορούσε ν' αποφευχτεί; Με τόσα πολλά όπλα έτοιμα ανά πάσα στιγμή για πυροδότηση, έμοιαζε αναπόφευκτο ότι ή κάποιος πολεμοχαρής παλαβός θα πατούσε το Κουμπί ή κάποια παρεξήγηση θα οδηγούσε σε μια ολοκληρωτική επίθεση, ή κάποιος τρομοκράτης θα έβαζε στο χέρι ένα από αυτά τα όπλα και το χρησιμοποιούσε. Τρέμαμε από το φόβο μας κι αυτό επηρέαζε ό,τι κι αν κάναμε ως έθνος. Και ξοδεύαμε και τρισεκατομμύρια προσπαθώντας να πνίξουμε αυτό το φόβο — κατασκευάζοντας ακόμα περισσότερα όπλα μαζικής καταστροφής. Δαπανώντας όλα αυτά τα χρήματα των φορολογουμένων σε άχρηστες πυρηνικές κεφαλές που ελπίζαμε να μη χρησιμοποιήσουμε ποτέ, αφήσαμε τα σχολεία μας να πάνε κατά διαβόλου, δεν προσφέραμε ασφαλιστική κάλυψη στους πολίτες μας και οι περισσότεροι από τους μισούς επιστήμονες μας κατέληξαν να εργάζονται σε στρατιωτικά προγράμματα, αντί ν' ασχολούνται με τη θεραπεία του καρκίνου ή την επόμενη μεγάλη ανακάλυψη που θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής μας. Τα 250 δισεκατομμύρια δολάρια που σχεδιάζει να ξοδέψει το Πεντάγωνο για να κατασκευάσει 2.800 νέα πολεμικά αερο-

220

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

πλάνα Joint Strike Fighter φτάνουν και περισσεύουν για την πληρωμή των διδάκτρων όλων των Αμερικανών φοιτητών. Ο προτεινόμενος ενοποιημένος προϋπολογισμός του Πενταγώνου για τα επόμενα πέντε χρόνια είναι 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το ποσό που το Λογιστήριο του Κράτους λέει ότι απαιτείται για την ανακαίνιση και αναβάθμιση όλων των αμερικανικών σχολείων είναι 112 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν αποφασίζαμε να μην κατασκευάσουμε τα υπόλοιπα πολεμικά αεροπλάνα F-22 που είχε ζητήσει η Πολεμική Αεροπορία την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου (τα οποία ο Κλίντον και τώρα ο Επιλεγείς Μπους επιμένουν να χρηματοδοτούν), τα χρήματα αυτά, σαράντα πέντε δισεκατομμύρια δολάρια, θα χρηματοδοτούσαν πλήρως το προσχολικό πρόγραμμα Head Start, για όσα παιδιά της Αμερικής το χρειάζονται, για τα επόμενα έξι χρόνια. Στα μέσα της δεκαετίας του '80 συνέβη ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός. Ο Γκορμπατσόφ ανακοίνωσε ότι η Σοβιετική Ένωση θα σταματήσει τις δοκιμές νέων πυρηνικών όπλων και προσκάλεσε τον Ρέιγκαν να ακολουθήσει το παράδειγμα του, παρότι δήλωσε ότι η Ρωσία θα το κάνει ούτως ή άλλως. Ήταν μια εκπληκτική στιγμή — ξεχασμένη πια, είμαι σίγουρος, από τους περισσότερους Αμερικανούς. Ήταν η πρώτη φορά που νιώσαμε την ελπίδα ότι ίσως αποφύγουμε τον όλεθρο της πυρηνικής καταστροφής. Η παρανοϊκή κούρσα των εξοπλισμών που εμείς ξεκινήσαμε και οι Ρώσοι αισθάνθηκαν αναγκασμένοι να ακολουθήσουν, συνέβαλε τελικά στη χρεοκοπία της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν οι Σοβιετικοί κατασκεύασαν την πρώτη βόμβα τους, το 1949, εμείς διαθέταμε ήδη διακόσιες τριάντα πέντε. Δέκα χρόνια αργότερα, είχαμε 15.468 πυρηνικά όπλα, και οι Ρώσοι «μόλις» 1.060. Αλλά τα επόμενα είκοσι χρόνια η Σοβιετική Ένωση δαπάνησε δισεκατομμύρια σε βόμβες και τελικά μας έφτασε. Το 1978 είχαν 25.593 πυρηνικές κεφαλές - ενώ εμείς είχαμε τρεχούμενο νερό, τη Στίβι Νικς 24 και 24.424 πυρηνικά όπλα.

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

221

Ο Γκορμπατσόφ παρέλαβε ένα έθνος χρεοκοπημένο, με πολίτες πεινασμένους που λαχταρούσαν λίγο χαρτί τουαλέτας. Αλλά ακόμα και όταν η ΕΣΣΔ βρισκόταν στα πρόθυρα της διάλυσης το 1989, διατηρούσε τον απίστευτο αριθμό των 39.000 πυρηνικών κεφαλών. Το Πεντάγωνο απλώς τους κοίταζε και γελούσε - τα παιδιά μας ήταν μια χαρά βολεμένα με τα 22.827 πυρηνικά τους. Ήταν άραγε ο πραγματικός στόχος της Ουάσιγκτον να οδηγήσει τους κομμουνιστές σε τέτοια φτώχια ώστε να εξεγερθεί ο λαός τους; Ο Γκορμπατσόφ, που το είχε αντιληφθεί, ύψωσε τη λευκή σημαία, αλλά ήταν πολύ αργά πια. Στο τέλος του 1991 δεν υπήρχε πλέον Σοβιετική Ένωση. Στην ευφορία εκείνης της στιγμής, οι νέοι Ρώσοι και Ουκρανοί ηγέτες, σε μια προσπάθεια ν' αποστασιοποιηθούν από το παρελθόν, πρόσφεραν κλαδί ελιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ουκρανοί δήλωσαν ότι αποχωρούν από την κούρσα των εξοπλισμών και αμέσως απενεργοποίησαν τις πυρηνικές κεφαλές τους. Οι Ρώσοι διέκοψαν τη λειτουργία όλων των ηλεκτρονικών συστημάτων τους που κατεύθυναν τους πυραύλους εναντίον διαφόρων αμερικανικών πόλεων. Προσφέρθηκαν επίσης να συνεργαστούν με τους Αμερικανούς για τη μόνιμη εξάλειψη όλων των πυρηνικών όπλων. Και ποια ήταν η απάντηση μας σ' αυτή την εκπληκτική, χωρίς προηγούμενο προσφορά; Καμία. Αλλά αυτό δεν αποθάρρυνε τους Ρώσους. Περίμεναν υπομονετικά μια απάντηση. Συνέχισαν να περιμένουν. Και περίμεναν λίγο ακόμα, σίγουροι ότι τελικά θα αποδεχτούμε την ευγενική τους πρόταση. Έλπιζαν επίσης ότι μπορεί να επιδεικνύαμε λίγη κατανόηση και να τους στέλναμε μερικά τρόφιμα, λίγα σύγχρονα μηχανήματα, μερικές λάμπες — οτιδήποτε θα μπορούσε να τους βγάλει από τη δυστυχία τους. Υπέθεσαν ότι θα κάναμε γι' αυτούς ό,τι κάναμε για τη Δυτική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο

222

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Πόλεμο — μια προσπάθεια ανθρωπιστικής αρωγής και ανοικοδόμησης που είχε ως αποτέλεσμα μια συνεχή και αδιατάρακτη ειρήνη στη Δυτική Ευρώπη για πάνω από πενήντα πέντε χρόνια, τα περισσότερα εδώ και αιώνες. Ναι, οι Ρώσοι υπολόγιζαν ότι η ζωή τους θα βελτιωνόταν αισθητά — και ο κόσμος θα γινόταν πολύ ασφαλέστερος. Ξέρετε όμως τι έγινε. Τίποτα. Τους αφήσαμε να σαπίσουν, ενώ η ρωσική μαφία προσεταιριζόταν την εξουσία. Δυσφορία και απελπισία κυρίευσε το λαό. Ο ιππότης με την αστραφτερή πανοπλία που του είχαν υποσχεθεί δεν ήρθε ποτέ. Οι ελλείψεις τροφίμων συνεχίστηκαν, οι υποδομές κατέρρευσαν και το προλεταριάτο αναγκαζόταν να μεταναστεύει για να βρει ένα κομμάτι ψωμί. Ο νέος Πρόεδρος τους, ο Μπόρις Γιέλτσιν, αποδείχτηκε μέθυσος και ηλίθιος, κι επειδή δεν ήταν διατεθειμένοι να μετατρέψουν τη χώρα τους σ' ένα εργασιακό κάτεργο για αμερικανικές εταιρείες (όπως είχε κάνει η Κίνα) δεν υπήρξε καμιά ροή δολαρίων προς την πρώην ΕΣΣΔ. Σκληροπυρηνικοί πολιτικοί από τη σκοτεινή πλευρά του ρωσικού πολιτικού φάσματος κατέλαβαν την εξουσία, και η ευκαιρία καταστροφής των είκοσι πέντε χιλιάδων πυρηνικών κεφαλών που παραμένουν λειτουργικές χάθηκε. Τώρα οι νέοι Ρώσοι ηγέτες μιλάνε για την κατασκευή περισσότερων όπλων — και για πώληση όπλων στο Ιράν και τη Βόρειο Κορέα. Χάσαμε την ευκαιρία της ζωής μας να τερματίσουμε την τρελή κούρσα των εξοπλισμών και να δημιουργήσουμε ένα νέο σύμμαχο στη νέα τάξη πραγμάτων. Το παράθυρο δεν έμεινε ανοιχτό για πολύ - κι εμείς ασχολιόμασταν με τη Μόνικα Λεβίνσκι. Η Μόνικα Λεβίνσκι. Έτσι περάσαμε το τελευταίο μισό της δεκαετίας του '90, κολλημένοι πάνω σ' έναν κωλολεκέ ενός γαλάζιου φορέματος. Το Κογκρέσο έβαλε στην άκρη άλλα ασήμαντα ζητήματα, όπως τη σωτηρία του κόσμου από τον πυρηνικό αφανισμό, για να ασχοληθεί με τη διείσδυση ενός πούρου

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

223

σε μια γραμματέα του Προέδρου. ΑΥΤΟ είναι που μονοπώλησε το ενδιαφέρον μας - μαζί με τις εξάχρονες Μις Αμερική και τα βίτσια του Χίου Γκραντ. Είχαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε έναν ασφαλή κόσμο για τις επόμενες γενιές, αλλά προτιμήσαμε να απολαύσουμε το όργιο της Γουόλ Στριτ. Αυτά παθαίνει ένα έθνος τεμπέληδων κι απατεώνων. Παρατηρούμε σαν ηλίθιοι όσα γίνονται έξω απ την αυλή μας. Άλλωστε, αυτή είναι η δουλειά μας ως ηγέτες του ελεύθερου κόσμου που είμαστε. Αλλά μην απελπίζεστε! Ανάμεσα στα είκοσι πλουσιότερα βιομηχανικά κράτη, ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ! Είμαστε πρώτοι σε εκατομμυριούχους. Είμαστε πρώτοι σε δισεκατομμυριούχους. Είμαστε πρώτοι σε στρατιωτικές δαπάνες. Είμαστε πρώτοι σε θανάτους από πυροβόλα όπλα. Είμαστε πρώτοι στην παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος. Είμαστε πρώτοι στην κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας. Είμαστε πρώτοι στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (είναι υψηλότερες από τις συνολικές εκπομπές της Αυστραλίας, της Βραζιλίας, του Καναδά, της Γαλλίας, της Ινδίας, της Ινδονησίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Μεξικού και του Ηνωμένου Βασιλείου). Είμαστε πρώτοι, συνολικά και κατά κεφαλή, στα αστικά απορρίμματα (εφτακόσια είκοσι κιλά ανά άτομο το χρόνο). Είμαστε πρώτοι στην παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων (είκοσι φορές περισσότερα από τον πλησιέστερο ανταγωνιστή μας, τη Γερμανία). Είμαστε πρώτοι στην κατανάλωση πετρελαίου. Είμαστε πρώτοι στην κατανάλωση φυσικού αερίου. Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τα λιγότερα φορολογικά έσοδα (ως ποσοστό του ΑΕΠ). Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τις μικρότερες δημόσιες δαπάνες (ως ποσοστό του ΑΕΠ).

224

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ Είμαστε πρώτοι στο έλλειμμα του προϋπολογισμού.

Είμαστε πρώτοι στην ημερήσια κατά κεφαλή κατανάλωση θερμίδων. Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με τη μεγαλύτερη αποχή στις εκλογές. Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο των χωρών με το μικρότερο αριθμό κομμάτων στη Βουλή. Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των καταγραμμένων βιασμών (σχεδόν τριπλάσιους από τον πλησιέστερο ανταγωνιστή μας — τον Καναδά). Είμαστε πρώτοι σε τραυματισμούς και θανάτους από τροχαία ατυχήματα (σχεδόν διπλάσιους από τον δεύτερο Καναδά). Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των μη υπογεγραμμένων διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είμαστε πρώτοι μεταξύ των χωρών του Ο Η Ε με νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση που δεν επικυρώνουμε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Είμαστε πρώτοι στον αριθμό των καταγραμμένων εκτελέσεων ανήλικων εγκληματιών. Είμαστε πρώτοι ως προς την πιθανότητα να σκοτωθούν από πυροβόλα όπλα παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαπέντε. Είμαστε πρώτοι ως προς την πιθανότητα ν' αυτοκτονήσουν με πυροβόλα όπλα παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαπέντε. Είμαστε πρώτοι στον κατάλογο με τις χαμηλότερες επιδόσεις μαθητών της δευτέρας Γυμνασίου στα μαθηματικά. Είμαστε η πρώτη κοινωνία στην ιστορία της ανθρωπότητας όπου η φτωχότερη ομάδα του πληθυσμού είναι τα παιδιά. Κάντε μια μικρή παύση και συλλογιστείτε λίγο τον παραπάνω κατάλογο. Δεν σας προκαλεί ένα αίσθημα περηφάνιας να ξέρετε ότι εμείς οι Αμερικανοί —και κανένας άλλος— βρισκόμαστε στην κορυφή σε τόσες πολλές κατηγορίες; Δεν σας θυμίζει λίγο την εποχή που η Ανατολική Γερμανία κέρδιζε όλα τα μετάλλια

Ε Ι Μ Α Π Ε ΚΑΙ 0 Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

225

στους Ολυμπιακούς; Δεν επιτυγχάνονται εύκολα αυτά τα πράγματα, φίλοι μου. Δώστε συγχαρητήρια στον εαυτό σας και μερικές φοροαπαλλαγές ακόμα στους πλούσιους. Για να συμβάλω στην προσπάθεια μας να φανούμε λίγο πιο συμπονετικοί στα υπόλοιπα εκατόν ενενήντα ένα κράτη του κόσμου, θα ήθελα να κάνω μερικές προτάσεις που θα συμβάλουν στην εγκαθίδρυση της παγκόσμιας ειρήνης. Με μετριοφροσύνη θα τις ονομάσω: «Το Πλήρες Ειρηνευτικό Σχέδιο του Μάικ». Όπως βλέπω εγώ τα πράγματα, βράζουμε όλοι στο ίδιο καζάνι, κανένας δεν μπορεί να διεκδικήσει ασυλία - και κανένας δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα τον ψηφίσει το κοινό να αποχωρήσει. Έτσι, είτε επειδή είναι το σωστό είτε επειδή δεν θέλουμε να καταλήξουμε μ' έναν Μπιν Λάντεν να καραδοκεί σε κάθε αμερικανικό αεροδρόμιο, πρέπει να βοηθήσουμε να διορθωθούν μερικά πράγματα στον κόσμο. Θα ξεκινούσα από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρειο Ιρλανδία και τη Βόρειο Κορέα.

0Ι ΑΓΙΟΙ ΤΟΠΟΙ Πολύ ωραίο όνομα —οι Άγιοι Τόποι— για μια περιοχή με περισσότερες πράξεις κακίας ανά τετραγωνικό μίλι απ' όσες η αίθουσα VIP της κόλασης. Τον Ιανουάριο του 1988, μόλις ένα μήνα μετά την έναρξη της πρώτης παλαιστινιακής Ιντιφάντα, ταξίδεψα με μερικούς φίλους στο Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, για να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι προς τι όλη η φασαρία. Αν και έχω ταξιδέψει αρκετά στη ζωή μου, στην Κεντρική Αμερική, την Κίνα, τη Νοτιοανατολική Ασία και σε άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής, δεν ήμουν προετοιμασμένος για όσα αντίκρισα στα κατεχόμενα. Ποτέ δεν είχα βρεθεί αντιμέτωπος με τέτοια αθλιότητα, εξευτελισμό και απόλυτη δυστυχία.

226

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Το να εξαναγκάζεις ανθρώπινα όντα να ζουν σε τέτοιες συνθήκες -και να το κάνεις με την απειλή των όπλων, για παραπάνω από σαράντα χρόνια- μου φαινόταν ακατανόητο. Είμαι βαθιά θλιμμένος και οργισμένος από τη φρίκη και τη δυστυχία που υπέφεραν οι Εβραίοι αυτής της Γης. Καμία άλλη ομάδα ανθρώπων δεν έχει υποστεί τόσες διώξεις και μαρτύρια όσα οι Εβραίοι, εξαιτίας ενός φανατισμού που δεν κράτησε αιώνες αλλά χιλιετίες. Αυτό που μ' εκπλήσσει δεν είναι η φύση αυτού του μίσους —εξάλλου, οι φυλετικοί πόλεμοι είναι μια πραγματικότητα στη ζωή- αλλά η εμμονή με την οποία κληροδοτείται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το μίσος δεν είναι σαν το χρυσό ρολόι του παππού' δεν γίνεται να το κληροδοτείς έτσι απλά στα παιδιά σου. Αν ο προ-προ-προπάππους μου μισούσε τους Καναδούς ή τους πρεσβυτεριανούς, δεν θα υπήρχε κανένας απολύτως τρόπος να το γνωρίζω. Κι όμως, με κάποιον τρόπο, η έχθρα για τους Εβραίους περνάει από γενιά σε γενιά, σαν τη γλώσσα, τα τραγούδια και τις προφορικές παραδόσεις. Συνήθως, εμείς οι άνθρωποι, καταφέρνουμε κι αποβάλλουμε τις ηλίθιες ιδέες μας. Θυμάστε το «Η γη είναι επίπεδη»; Πάψαμε να πιστεύουμε αυτές τις ανοησίες εξακόσια χρόνια πριν! Ξεπεράσαμε ακόμα και την πεποίθηση ότι η Δημιουργία διήρκεσε μέχρι το Σάββατο το βράδυ ή ότι τα αβγά δεν κάνουν καλό στη χοληστερίνη. Γιατί, λοιπόν, δεν λογικευτηκαν αρκετά οι άνθρωποι ώστε να στείλουν το φανατισμό τους για τους Εβραίους στον ίδιο σκουπιδοτενεκέ που βρίσκονται οι δίσκοι μας των Seals και των Croft; Να ένας από τους παράγοντες που περιπλέκει τα πράγματα στην περίπτωση των Παλαιστινίων: το θλιβερό μ' εμάς τους ανθρώπους είναι πως όταν μας κακομεταχειριστούν, μερικές φορές επιδιώκουμε να κακομεταχειριστούμε άλλους. Δεν είναι περίεργο που τα κακοποιημένα παιδιά μεγαλώνουν και κακοποιούν τα δικά τους παιδιά. Μετά τους αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς των ειρηνόφιλων, ουδέτερων Καμποτζιανών

ΕΊΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΟΙ Π Ρ Ώ Τ Ο Ι

227

Τουριστικός Οδηγός των Αγίων Τόπων ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΣΗΜΑΣΊΑ

ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΊΑ

Στα

περίχωρα του σύγχρονου Τελ Αβίβ βρίσκεται το αρχαίο λιμάνι της Γιάφας, που πιστεύεται ότι θεμελιώθηκε από το γιο του Νώε, Ιάφεθ, και ο Οίκος του Σίμωνα του Βυρσοδέψη, όπου σύμφωνα με την παράδοση έμεινε ο Απόστολος Πέτρος.

2001:21 νεαροί Ισραηλινοί σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 100 τραυματίστηκαν από έναν Παλαιστίνιο βομβιστή σε αποστολή αυτοκτονίας, έξω από παραλιακή ντισκοτέκ.

Τάφος του Ιωσήφ, Ναμπλούς/Σεχέμ

Οι χριστιανοί πιστεύουν ότι ο τάφος είναι το σημείο όπου ο Ιωσήφ ο Αριμαθαίας έθαψε το πτώμα του Ιησού μετά τη Σταύρωση και όπου έγινε η Ανάσταση. Πολλοί Εβραίοι πιστεύουν ότι

2000: Μια μικρή Παλαιστίνια δύο ετών που βρισκόταν στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου των γονέων της σκοτώνεται από σφαίρες που προήλθαν από την κατεύθυνση παρακείμενου εβραϊκού οικισμού.

Τελ Αβίβ

αυτός είναι ο τάφος του γιου του Ιακώβ, Ιωσήφ ιουυιιψ·

2 0 0 0 : 0 συνοριακός αστυνομικός Γιόζεφ Μάντχατ και ο ραββίνος Μπέν γιαμιν Χέρλινγκ σκοτώνονται από Παλαιστίνιους.

228

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Τουριστικός Οδηγάς των Αγίων Τόπων ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΣΗΜΑΣΊΑ

ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΊΑ

Ο Ναός του Όρους, Ιερουσαλήμ.

Κύρια τοποθεσία ισλαμικής λατρείας στην Ιερουσαλήμ. Ο τάφος του βασιλιά Δαβίδ, το με'ρος όπου έλαβε χώρα ο Μυστικός Δείπνος κλπ. βρίσκονται κοντά.

1990:17 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από Ισραηλινούς στρατιώτες

Τάφος των Πατριαρχών, Χεβρώνα (γνωστό και ως Τέμενος του Μαχπελάχ).

Ιερή τοποθεσία τόσο για τους χριστιανούς, όσο και τους μουσουλμάνους και τους Εβραίους. Πιστεύεται ότι εκεί βρίσκονται θαμμένοι ο Αβραάμ, η γυναίκα του Σάρα και οι απόγονοι'τους, Ισαάκ και Ιακώβ.

1929: Σφαγή της εβραϊκής κοινότητας από τους Άραβες. 1994:0 Εβραίος έποικος Μπαρούχ Γκολντστάιν δολοφονεί 29 μουσουλμάνους που προσεύχονται σε τέμενος.

από τους Αμερικανούς στη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ, που είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν εκατοντάδες χιλιάδες απ' αυτούς, δεν θα 'πρεπε να ξαφνιάζουν καθόλου τα όσα ακολούθησαν και το γεγονός ότι οι Καμποτζιανοί βρέθηκαν να σφάζονται μεταξύ τους. Από τη στιγμή που η Σοβιετική Ένωση είχε περισσότερους από είκοσι εκατομμύρια νεκρούς στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είναι περίεργο που επιδίωξε να

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ

0Ι

ΠΡΩΤΟΙ

229

εξασφαλιστεί από μελλοντικές εισβολές καταλαμβάνοντας σχεδόν κάθε γειτονική της χώρα. Ορισμένες φορές οι άνθρωποι απλά τρελαίνονται από την υπερβολική κακομεταχείριση και παίρνουν δραστικά, παράλογα μέτρα για να προστατευτούν. Δεν θέλω να εμπλακώ στις διάφορες συζητήσεις σχετικά με τους λόγους της δημιουργίας του κράτους του Ισραήλ ή τις ιστορικές και βιβλικές διεκδικήσεις πάνω στη συγκεκριμένη γη. Αντίθετα, θέλω να ασχοληθώ με την υπάρχουσα κατάσταση — δηλαδή τις συνεχιζόμενες σφαγές και από τις δύο πλευρές· το συνεχιζόμενο μίσος των Παλαιστινίων προς τους Ισραηλινούς και την απεχθή καταπίεση των Παλαιστινίων από τους Ισραηλινούς. Είναι αλήθεια ότι οι Παλαιστίνιοι καταπιέζονται και στις αραβικές χώρες, όπου δεν τους επιτρέπεται να ψηφίζουν ή να έχουν ακίνητη περιουσία και αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας και σαν πιόνια στη μάχη κατά του Ισραήλ. Αλλά δεν σκοπεύω να ξοδέψω το χρόνο μου μ' αυτά, γιατί δεν μπορώ να τα αλλάξω. Εσείς κι εγώ δεν δίνουμε τρία δισεκατομμύρια το χρόνο στη Συρία, όπως κάνουμε με το Ισραήλ. Και μιας και τα λεφτά αυτά είναι δικά μας, πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας υπεύθυνους για την καταπίεση, τους θανάτους και τις συνθήκες απαρτχάιντ που έχει δημιουργήσει το Ισραήλ στα Κατεχόμενα. Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή πρέπει να σταματήσουν — τώρα. Το Ισραήλ κατέχει πυρηνικά όπλα, ορισμένες αραβικές χώρες θα τα αποκτήσουν σύντομα, και καλά θα κάνουμε να σταματήσουμε γρήγορα αυτή την τρέλα, πριν πληρώσουμε ΟΛΟΙ ένα τεράστιο τίμημα. Εγώ πάντως δεν επιθυμώ να χρηματοδοτείται εξ ονόματος μου ένα απαρτχάιντ - πουθενά στον κόσμο. Πιστεύω ( και σταματήστε με αν τα έχετε ξανακούσει όλα αυτά) ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, δικαίωμα στην

230

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ψήφο, δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας. Οι Άραβες που ζουν στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα δεν έχουν κανένα από αυτά τα δικαιώματα. Δεν μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα. Ζουν υπό συνεχείς απαγορεύσεις κυκλοφορίας. Φορολογούνται χωρίς να εκπροσωπούνται. Συλλαμβάνονται και φυλακίζονται χωρίς δίκη. Τα σπίτια τους κατεδαφίζονται απροειδοποίητα. Τους κλέβουν τη γη τους και τη δίνουν σε έποικους. Τα παιδιά τους δολοφονούνται επειδή πετάνε πέτρες — ή απλώς επειδή κυκλοφορούν στο δρόμο. Φυσικά και πετάνε πέτρες! Φυσικά και σκοτώνουν Εβραίους έποικους. Αυτό κάνουν οι άνθρωποι που υφίστανται αδικίες αντεπιτίθενται και φέρονται άδικα σε άλλους. Ποιος θα 'πρεπε να το ξέρει αυτό καλύτερα από τους Ισραηλινούς; Ο κόσμος τους αποδεκάτισε τον προηγούμενο αιώνα και δεν είναι διατεθειμένοι να επιτρέψουν τον αφανισμό τους αυτή τη χιλιετία. Σε εποχές σαν τη σημερινή, όσοι σταθήκαμε αρκετά τυχεροί και δεν αντιμετωπίσαμε τέτοιες δυστυχίες, πρέπει να παρέμβουμε και να σταματήσουμε τους θανάτους. Αυτό είναι που θέλω να κάνει η χώρα μου. Και να πώς: Πάψτε να στέλνετε λευκές επιταγές και πιέστε και τις δύο πλευρές να σταματήσουν τη βαρβαρότητα. Το σχέδιο μου: Ι. Το Κογκρέσο πρέπει να ενημερώσει το Ισραήλ ότι έχει διορία τριάντα ημερών για να τερματίσει το αιματοκύλισμα που διαπράττεται στ' όνομα του/μας — διαφορετικά θα διακόψουμε τη βοήθεια των τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ατομική τρομοκρατία είναι άσχημη, αλλά η κρατική είναι φρικτή. Κατανοώ ότι πάντα θα υπάρχει στον κόσμο ένας μοναχικός τρελός που θα θέλει να χρησιμοποιεί τη βία για να εκδικηθεί για τη δυοτυχία του. Αλλά για τους Ισραηλινούς, ένα λαό καλών και έξυπνων, κατά τα άλλα, ανθρώπων, η συλλογική επιβολή του τρόμου σε μια άλλη ομάδα, εξαιτίας της φυλής ή της θρησκείας τους, είναι κάτι το εξωφρενικό. Και εσείς, εγώ και εκατομμύρια

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ

ΟΙ

ΠΡΩΤΟΙ

231

άλλοι φορολογούμενοι Αμερικανοί χρηματοδοτούμε τις εξωφρενικές πράξεις των Ισραηλινών - πράξεις οι οποίες δεν θα μπορούσαν να συμβαίνουν αν δεν αφαιρούνταν καθημερινά τέσσερα σεντς από το μισθό όλων μας για να αγοραστούν οι σφαίρες των Ισραηλινών όπλων που σκοτώνουν τα παιδιά των Παλαιστινίων. 2. Αν θέλει να συνεχίσει να παίρνει τα δολάρια μας, το Ισραήλ θα πρέπει, σε διάστημα ενός χρόνου, να συμφωνήσει με τους Παλαιστίνιους πάνω σ' ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός κράτους που θα ονομάζεται Παλαιστίνη (και θ' αποτελείται από τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και κάποια λωρίδα γης που θα τις ενώνει). Αυτό το νέο κράτος των Παλαιστίνιων πρέπει να παρουσιάσει ένα Σύνταγμα που όχι μόνο θα απαγορεύει κάθε επιθετικότητα προς το Ισραήλ, αλλά θα εγγυάται τα δημοκρατικά δικαιώματα όλων των Παλαιστίνιων ανδρών γυναικών και παιδιών. 3. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα δώσουν στη συνέχεια στην Παλαιστίνη διπλή χρηματοδότηση απ' αυτή που δίνουν στο Ισραήλ (για μια μακροχρόνια ειρήνη ευχαρίστως θα συνεισέφερα το μερτικό μου — μερικά σεντς τη βδομάδα). Δεν μιλάμε για χρηματοδότηση διεφθαρμένων αξιωματούχων, σαν κι αυτούς που έχουμε στη χώρα μας. Μιλάμε για άμεση βοήθεια, ένα σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο θα βοηθήσει στη δημιουργία δρόμων, σχολείων και βιομηχανιών που θα προσφέρουν δουλειές με αξιοπρεπή μισθό. 4. Τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει στη συνέχεια να δεσμευτούν ότι θα προστατεύσουν το Ισραήλ έναντι οιουδήποτε επιθυμεί την καταστροφή του - και να εγγυηθούν ότι θα υπερασπίσουν την Παλαιστίνη από τα γειτονικά αραβικά καθεστώτα (τα οποία θα περάσουν δύσκολες ώρες όταν οι καταπιεσμένοι πολίτες τους διαπιστώσουν πόσο καλά θα ζουν οι Παλαιστίνιοι Άραβες με ελευθερία και ευημερία).

232

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Φυσικά, ποιος θα μ' ακούσει εμένα; Προφανώς όλοι θέλουν να συνεχιστεί αυτή η ιστορία που γίνεται για μια φέτα γης, την οποία μπορείς να διασχίσεις σε όσο χρόνο χρειάζεσαι για να πας από το Όκλαντ στο Σαν Φρανσίσκο σε ώρα αιχμής. Ίσως όμως και να υπάρχει κάποιος που θα μ' ακούσει. Αγαπητέ Πρόεδρε Αραφάτ, Δεν έχουμε γνωριστεί. Δεν προσπαθώ ν' αποσπάσω μια πρόσκληση για δείπνο ή για μια παρτίδα τάβλι. Είστε πολυάσχολος άνθρωπος. Κι εγώ είμαι πολυάσχολος (αν και κανένας στο γραφείο δεν με αποκαλεί «Πρόεδρο», ούτε απαντούν στις εντολές μου μ' ένα «Μάλιστα, Κύριε!») Με συγχωρείτε. Αυτό το είδος χιούμορ είναι που μ' έχει καταντήσει να εμφανίζομαι μόνο στην καλωδιακή τηλεόραση (κανάλι 64, ακριβώς μετά το ιταλόφωνο κανάλι της Νέας Υόρκης). Έχω το κλειδί της επιτυχίας σας. Ξέρω πώς μπορείτε να τερματίσετε μονομερώς τις σφαγές και στις δυο πλευρές - και, σαν δώρο, ν' αποκτήσετε ένα παλαιστινιακό κράτος! Ξέρω, θα σκέφτεστε, «Τι είναι αυτός ο τύπος;» Κι έχετε δίκιο. Αλλά ακούστε με. Θέλω να σας προτείνω κάτι τόσο επαναστατικό που θα τρελάνει όλους τους δεξιούς Ισραηλινούς και θα φέρει με το μέρος σας όλους τους Ισραηλινούς ειρηνιστές. Η ιδέα μου δεν είναι καινούργια. Δεν έχει να κάνει με στρατούς, ούτε με χρήματα, ούτε με ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα. Έχει δοκιμαστεί πολλές φορές στο παρελθόν και σε πολλές χώρες - ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΠΟΤΎΧΕΙ ΠΟΤΕ. Δεν απαιτεί μίσος και δεν χρειάζεται βία. Στην πραγματικότητα, είναι αυτό ακριβώς: όχι όπλα. Ονομάζεται μαζική μη βίαιη πολιτική ανυπακοή. Πέτυχε όταν εφαρμόστηκε από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ — το μη βίαιο κίνημα του προκάλεσε ένα απροσδόκητο τέλος στον θεσμικό φυλετικό διαχωρισμό στην Αμερική. Πέτυχε όταν εφαρμόστηκε από τον Γκάντι - αυτός και οι Ινδοί συμπατριώτες του γονά-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ 0Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

233

τισαν τη Βρετανική Αυτοκρατορία χωρίς ούτε μία σφαίρα. Πέτυχε όταν εφαρμόστηκε από τον Νέλσον Μαντέλα - μαζί με το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο τερμάτισε το απαρτχάιντ χωρίς βίαιη επανάσταση. Αφού πέτυχε μ' αυτούς, δεν βλέπω γιατί δεν μπορεί να πετύχει και για σας. Σίγουρα, μπορείτε να νικήσετε και μέσω της βίας. Οι Βιετναμέζοι απέδειξαν ότι μπορούν να κατατροπώσουν την ισχυρότερη χώρα του κόσμου. Και δείτε κι εμάς - οχτώ χρόνια σκοτώναμε Βρετανούς κι αποκτήσαμε μια μεγάλη χώρα με τα όπλα! Αποδίδουν, λοιπόν, και οι σκοτωμοί. Το μοναδικό πρόβλημα είναι πως όταν σταματήσουν οι σφαγές, είσαι λίγο μπερδεμένος και χρειάζεται λίγος χρόνος μέχρι να μάθεις ν' αφήσεις κατά μέρος τα όπλα (διακόσια είκοσι πέντε χρόνια έχουν περάσει κι εμείς ακόμα δεν το μάθαμε αυτό). Αλλά αν δοκιμάζατε τη μη βίαιη προσέγγιση, όχι μόνο θα δείτε λιγότερους ανθρώπους να πεθαίνουν - θ' αποκτήσετε και δική σας χώρα στο τέλος! Να η συνταγή: 1. Καθίστε καταγής. Αυτό είναι όλο. Είναι απλό. Ξαπλώστε στο δρόμο -συνήθως μερικές χιλιάδες κατά μήκος του δρόμου θα είναι αρκετοί— και μην κουνηθείτε και μην αντιδράσετε όταν προσπαθήσουν να σας απομακρύνουν. Αντί το Ισραήλ να σας αποκλείει στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, αποκλείατε τους εσείς. Βαδίσετε ειρηνικά ως το σημείο ελέγχου και καθίστε στο δρόμο. Οι Ισραηλινοί δεν θα μπορούν να μπουν στους οικισμούς τους. Κανένας Ισραηλινός δεν θα μπορεί να μεταφέρει προϊόντα και φυσικούς πόρους από τη γη σας στο Ισραήλ. Δεν υπάρχει ισραηλινό αυτοκίνητο που να μπορεί να περάσει πάνω από χιλιάδες ανθρώπους (ούτε καν με τρακτερωτά λάστιχα!) Φυσικά, μπορεί να το επιχειρήσουν και ίσως ορισμένοι από σας τραυματιστούν ή σκοτωθούν. Αλλά και πάλι, μείνετε ακίνητοι. Ο κό-

234

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

σμος θα παρακολουθεί — ειδικά αν αγκαλιάσετε τον υπέροχο κόσμο των δημοσίων σχέσεων και ειδοποιήσετε τα ΜΜΕ για τα σχέδια σας. (Πιστέψτε με, το CNN θα δεχτεί το τηλεφώνημα σας.) Και οι νεκροί Παλαιστίνιοι θα είναι πολύ λιγότεροι απ' αυτούς που χάνονται σήμερα. 2. Κηρύξτε γενική απεργία. Αρνηθείτε να προσφέρετε την εργασία σας στους Ισραηλινούς. Η οικονομία τους βασίζεται στη σχεδόν δωρεάν εργασία που τους παρέχετε. Πάψτε να το κάνετε. Ποιος θα κάνει τις κωλοδουλειές τους αν αρνηθούν οι Παλαιστίνιοι; Άλλοι Ισραηλινοί; Δεν νομίζω! Σας χρειάζονται, όπως χρειάζονται και την προθυμία σας να ξεθεώνεστε έναντι εξευτελιστικών μισθών. Ακολουθήστε τη συμβουλή μου και θα δείτε πόσο γρήγορα θα επιτευχθεί η συμφωνία, αν ούτε κι ένας Άραβας δεν εργαστεί. Φυσικά, θα προσπαθήσουν να σας υποτάξουν. Θ' αποκλείσουν τους δρόμους σας, θα διακόψουν την παροχή νερού, τη μεταφορά τροφίμων — αλλά πρέπει να μείνετε ανυποχώρητοι. Εφοδιαστείτε με τρόφιμα, απεργήστε μη βίαια, και μην υποχωρήσετε. Θα υποχωρήσουν εκείνοι. Μερικά χρόνια πριν, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ισραηλινοί πήραν μέρος σε μία διαδήλωση στο Τελ Αβίβ με κεντρικό σύνθημα Ειρήνη Τώρα. Ήταν ένα εκπληκτικό θέαμα. Σημαίνει, όμως, ότι εσείς, οι Παλαιστίνοι, έχετε ένα εκατομμύριο Εβραίους συμμάχους -το ένα τρίτο της χώρας- μέσα στο κράτος που θεωρείτε εχθρό σας. Ένα εκατομμύριο «εχθροί» θα σπεύσουν να σας βοηθήσουν, αν διαμαρτυρηθείτε με μη βίαιο τρόπο. Επιχειρήστε το! Μαζί τους, θα είστε περισσότεροι από τους Ισραηλινούς που θέλουν να σας πετάξουν στη θάλασσα. Δυστυχώς, ξέρω ότι η τάση σας είναι να προκαλέσετε αιματοχυσία. Νομίζετε ότι έτσι θ' αποκτήσετε την ελευθερία σας. Δεν θα το καταφέρετε. Θα γίνετε κι εσείς σαν αυτούς που τώρα σας σκοτώνουν. Κι αν δεν το έχετε καταλάβει ως τώρα για τους Ισραηλινούς, καιρός είναι να το μάθετε - δεν πρόκειται να υπο-

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ

ΟΙ

ΠΡΩΤΟΙ

235

χωρήσουν. Έξι εκατομμύρια Εβραίοι σφαγιάστηκαν από τον πιο προηγμένο πολιτισμό του κόσμου. Νομίζετε ότι θα επιτρέψουν σε μερικές πέτρες και μερικές βόμβες να μπουν εμπόδιο στο δρόμο της επιβίωσης τους; Ζουν σ' ένα κόσμο όπου είναι απομονωμένοι. Δεν θα το βάλουν κάτω μέχρι εσείς ή ο υπόλοιπος κόσμος να εξολοθρεύσει και τον τελευταίο Εβραίο. Αυτό θέλετε; Την εξαφάνιση των Εβραίων από τον πλανήτη; Αν αυτό επιθυμείτε, τότε χρειάζεστε ψυχανάλυση - και θα με βρείτε στο δρόμο σας, αν προσπαθήσετε να πειράξετε τα παιδιά τους. Αλλά αν, όπως υποψιάζομαι, προτιμάτε την ειρήνη και την ηρεμία από τον συνεχή πόλεμο και τις μετακινήσεις πληθυσμών, τότε πρέπει να αφήσετε στην άκρη τα όπλα, να ξαπλώσετε στη μέση του δρόμου και μετά... απλά να περιμένετε. Ναι, οι Ισραηλινοί θα κακοποιήσουν πολλούς από σας. Θα σύρουν τις γυναίκες σας από τα μαλλιά, θα αμολήσουν σκυλιά, ίσως χρησιμοποιήσουν και τις πυροσβεστικές αντλίες (και άλλα κόλπα που έχουν μάθει από μας τους Αμερικανούς). ΜΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΤΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ. Πιστέψτε με, όταν οι εικόνες των μαρτυρίων που υπομένετε απ' αυτά τα κτήνη φτάσουν στον υπόλοιπο κόσμο, θα δημιουργηθεί τέτοια κατακραυγή που η ισραηλινή κυβέρνηση δεν θα μπορεί να συνεχίσει την καταπίεση. Αυτό είναι όλο. Αν θέλετε, θα έρθω να συμμετάσχω στη μη βίαιη διαμαρτυρία σας. Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω από τη στιγμή που έχω χρηματοδοτήσει τις σφαίρες και τις βόμβες που σκοτώνουν το λαό σας. Με τιμή,

236

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

ΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ Για μια ακόμη φορά, η ονομασία και μόνο αποκαλύπτει την αλήθεια: οι υπεύθυνοι αυτής της υπόθεσης ήξεραν ότι διέπρατταν απάτη. Αν το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούσε ότι έχει όντως κάποιο ηθικό δικαίωμα να προβάλει αξιώσεις επί της Βόρειας Ιρλανδίας, τότε θα 'πρεπε να την ανακηρύξει τμήμα της Μεγάλης Βρετανίας και να μην κάνει τίποτε άλλο, χωρίς να τραβάει την προσοχή όλων σ' ένα κομμάτι γης που δεν έχει καμιά δουλειά να διεκδικεί. Μη με παρεξηγήσετε — τους συμπαθώ τους Βρετανούς. Τα βρετανικά δίκτυα και στούντιο χρηματοδοτούν τη δουλειά μου, όταν δεν το κάνουν οι Αμερικανοί. Οι Βρετανοί -κι επιτρέψτε μου μια γενίκευση που μπορεί να διαψευστεί σε οποιοδήποτε βρετανικό γήπεδο— είναι έξυπνοι άνθρωποι, με εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ και της πολιτικής σάτιρας. Σε αντίθεση μ' εμάς διαθέτουν πολυάριθμες επιχειρήσεις μέσων μαζικής ενημέρωσης (μόνο το Λονδίνο έχει έντεκα καθημερινές εφημερίδες, και τα τέσσερα πανεθνικά τηλεοπτικά τους δίκτυα προσφέρουν περισσότερα απ' ό,τι προσφέρουν μαζί τα περισσότερα από διακόσια δικά μας κανάλια). Τα βρετανικά ΜΜΕ προσφέρουν ένα ευρύτατο φάσμα απόψεων. Κανένας δεν εξαιρείται από την πολιτική συζήτηση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εκτός από τους καθολικούς της Βορείου Ιρλανδίας. Όπως και με το παλαιστινιακό ζήτημα, δεν θα χάσω το χρόνο μου σε αναδρομές μιας ιστορίας οχτακοσίων ετών, θα έρθω απευθείας στο σημερινό πρόβλημα. Οι καθολικοί της Βορείου Ιρλανδίας είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας, των οποίων τα δικαιώματα συνεχώς παραβιάζονται και οι ίδιοι βρίσκονται στη χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική κλίμακα και ζουν υπό τη βίαιη κατοχή των Βρετανών

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ

ΟΙ

ΠΡΩΤΟΙ

237

στρατιωτών. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε πολλές σφαγές χα τελευταία τριάντα τρία χρόνια. Ο Μπιλ Κλίντον κατάφερε να συμφιλιώσει τις δύο πλευρές στη διάρκεια της προεδρίας του και βοήθησε να υπογραφεί μια ειρηνευτική συμφωνία που θα έδινε και στους καθολικούς ένα κομμάτι εξουσίας στη Βόρειο Ιρλανδία. Όλοι αισθάνονταν ανακουφισμένοι και αισιόδοΑλλά οι ελπίδες δεν κράτησαν για πολύ. Σύντομα οι προτεστάντες δήλωσαν ότι δεν θα μοιραστούν την εξουσία μέχρι να παραδοθούν όλα τα όπλα του IRA, κάτι που θεωρήθηκε από τους περισσότερους μια αφορμή για ν' αποχωρήσουν από τη συμφωνία, και μια νέα αιματοχυσία ξεκίνησε. Από τότε, οι προοπτικές ειρήνευσης εκμηδενίστηκαν. Αρκετά κράτησε αυτή η βλακεία. Έχω μια λύση που θα φέρει μόνιμη ειρήνη στην περιοχή: Προσηλυτίστε τους προτεστάντες της Βόρειας Ιρλανδίας στον καθολικισμό. Ακριβώς. Τέρμα οι διαμάχες και οι έριδες για τη θρησκεία, αφού όλοι θ' ανήκουν στο ίδιο δόγμα! Φυσικά, οι περισσότεροι προτεστάντες δεν θα θέλουν να προσηλυτιστούν — αλλά πότε υπήρξε αυτό ανασχετικός παράγοντας για την Καθολική Εκκλησία; Από τις Σταυροφορίες του μεσαίωνα μέχρι τους Ισπανούς κονκισταδόρες της Λατινικής Αμερικής, η Εκκλησία γνώριζε πάντα πώς να «πείθει» τους ιθαγενείς να δουν το φως. Επειδή οι καθολικοί αποτελούν ήδη το 43% της Βορείου Ιρλανδίας, πρέπει να προσηλυτίσουμε μόνο το 8% για να σχηματιστεί μια καθολική πλειοψηφία. Θα είναι παιχνιδάκι. Ειδικά αν οι προτεστάντες αναλογιστούν τα παρακάτω πλεονεκτήματα του Ρωμαιοκαθολικισμού: * Ένας ο επικεφαλής - ο Πάπας. Υπάρχουν χιλιάδες προτεσταντικές σέκτες. Ορισμένες διοικούνται από επιτροπή, άλλες από εκλεγμένο πρόεδρο, ενώ σε άλλες, όπως τα κοι-

238

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

νόβια, δεν διευθύνει κανένας. Αν γίνεις καθολικός, αυτό σημαίνει ότι θα έχεις ισοβίως ένα θρησκευτικό ηγέτη, κάποιον που δεν φοβάται να παίρνει αποφάσεις, που δίνει στους πιστούς μια δέσμη κανόνων και ορίων τα οποία προσφέρουν τάξη και σαφήνεια στη ζωή σου. Κι όταν πεθάνει ο Πάπας, δεν έχει μπερδέματα με εκλογές — καμιά διακοσαριά τύποι ντυμένοι στα κόκκινα μαζεύονται σ' ένα δωμάτιο, ψηφίζουν κι ο λευκός καπνός που βγαίνει από την καμινάδα ενημερώνει ότι πάρθηκε απόφαση. Ούτε προεκλογικές ομιλίες, ούτε εκμαυλισμοί ψηφοφόρων, ούτε επανακαταμετρήσεις. * Περισσότερο σεξ. Οι καθολικοί, όπως γνωρίζουμε, κάνουν περισσότερα παιδιά, κάτι που μόνο ένα πράγμα μπορεί να σημαίνει — περισσότερο σεξ! Συγνώμη, αλλά αν ανήκεις στην Καθολική Εκκλησία δεν μπορείς ν' αποκτήσεις τα παιδιά με άλλο τρόπο. Και ποιος δεν χρειάζεται λίγο παραπάνω σεξ αυτό τον καιρό; Μην έχετε αμφιβολία, πείτε σ' αυτούς τους προτεστάντες φανατικούς ότι θα το κάνουν πιο συχνά, και τότε θα δείτε πώς θα σταματήσουν τις ηλίθιες παρελάσεις τους. * Περισσότερες αργίες. Η Καθολική Εκκλησία έχει έξι επίσημες Άγιες Ημέρες. Στις χώρες όπου η πλειοψηφία των πολιτών είναι καθολικοί, αυτές είναι πληρωμένες αργίες για τους εργαζομένους και τα σχολεία είναι κλειστά για τα παιδιά. Ξέρετε εσείς καμία θρησκευτική αργία των προτεσταντών εκτός από τη μέρα που κυκλοφορεί ο χριστουγεννιάτικος κατάλογος των καταστημάτων Eddy Baker; Δεν νομίζω. * Δωρεάν αλκοόλ. Πηγαίνεις στη Λειτουργία κάθε μέρα και παίρνεις τζάμπα ένα ποτήρι κρασί. Εντάξει, πρέπει ν' αποδεχτείς ότι πίνεις το αίμα του Χριστού, αλλά σιγά το

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ ΟΙ Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

239

πρόβλημα! Πόσες φορές δεν έχεις πει ότι το τζιν με τόνικ που πίνεις είναι «σκέτο νερό»; Έχε λίγη πίστη! * Καθολικά κορίτσια (δες παραπάνω). * Εγγυημένη θέση στον παράδεισο εκ δεξιών του ίδιου του Θεού! Τα λέει όλα η Βίβλος - ο Ιησούς τοποθέτησε τον Πέτρο επικεφαλής της Εκκλησίας και ξεκαθάρισε ότι μόνο τα μέλη της «μιας αγίας καθολικής εκκλησίας» θα περάσουν τις πύλες του παραδείσου. Επομένως, μπορείτε να συνεχίσετε να είστε αφοσιωμένοι στη Βασίλισσα και να καείτε στην κόλαση για όλη την αιωνιότητα — ή να μπείτε στη λίστα των επίσημων καλεσμένων και να εξασφαλίσετε κάθισμα στην πρώτη σειρά. Αν ο παραπάνω κατάλογος γίνει γνωστός στον προτεσταντικό πληθυσμό της Βορείου Ιρλανδίας, μέσα σε δύο ώρες θα δούμε μια μαζική μετακίνηση προς την Καθολική Εκκλησία. Και να και το βολικότερο απ' όλα: κάθε καθολικός έχει το δικαίωμα να τελεί το ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος, αν πιστεύει ότι ένας μη καθολικός κινδυνεύει να πεθάνει αβάπτιστος, χάνοντας την ευκαιρία να σωθεί. Νομίζω ότι τον συγκεκριμένο κίνδυνο διατρέχουν όλοι οι προτεστάντες του Ηνωμένου Βασιλείου. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγο νερό στο μέτωπο ενός προτεστάντη και η επανάληψη της ακόλουθης φράσης: «Σε βαπτίζω στ' όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν». Αυτό είναι όλο! Περισσότερο θέλεις για να γραφτείς στο Γυμναστήριο! (Κι αν οι προτεστάντες φανούν απρόθυμοι, τότε οι καθολικοί πρέπει ν' αρχίσουν τις επιθέσεις στις γειτονιές τους όχι με όπλα αλλά με μάνικες ευλογημένες από τον εφημέριο της περιοχής. Ραντίστε τους με αγιασμό, πείτε τα λόγια — και βάλτε το στα πόδια.)

240

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ΒΟΡΕΙΟΣ ΚΟΡΕΑ Να τι συμβαίνει με τον ηγέτη της Βορείου Κορέας Κιμ Γιονγκ Ιλ: είναι πραγματικά ψωνισμένος με τον κινηματογράφο, η προσωπική συλλογή του ξεπερνάει τις δεκαπέντε χιλιάδες βιντεοκασέτες. Ίσως ν' αναζητεί σ' αυτές τις ταινίες τον τρόπο για να σώσει τους καταπιεσμένους και λιμοκτονούντες κατοίκους της χώρας του. Αλλά από τη στιγμή που στις αγαπημένες του ταινίες (πέρα από τα πορνό) περιλαμβάνονται προφανώς και αμερικανικά γουέστερν, ταινίες της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, και όλη η σειρά «Παρασκευή και 13», είναι πολύ πιθανό να βλέπει λάθος ταινίες. Ο δικτάτορας/σινεφίλ είναι επίσης συγγραφέας ενός βιβλίου για την τέχνη του κινηματογράφου και έχει ιδρύσει σχολή σκηνοθεσίας. «Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ παρακολουθεί όλες ανεξαιρέτως τις ταινίες που γυρίζονται στη Βόρειο Κορέα», δήλωσε ο Κιμ Χάε Γιουγκ, Βορειοκορεάτης ηθοποιός που αυτομόλησε στη Νότια. «Σχολιάζει την ηθοποιία, τη σκηνοθεσία, τα πάντα. Αν συγχαρεί κάποιον ηθοποιό, τότε αυτός ή αυτή γίνεται ξαφνικά σταρ». Την εκτίμηση του για τον θαυμαστό κόσμο της ψυχαγωγίας τη μοιράζεται με το γιο του Κιμ Γιον-ναμ, ο οποίος πρόσφατα ταξίδεψε στην Ιαπωνία- επιθυμούσε απεγνωσμένα να επισκεφτεί τη γιαπωνέζικη Ντίσνεϊλαντ. Χρησιμοποίησε πλαστό διαβατήριο της Δομινικανικής Δημοκρατίας (σίγουρα μοιάζει με Δομινικανό!) για να εισέλθει στη χώρα. Όταν οι αστυνομικοί κατάλαβαν ποιος είναι, τηλεφώνησαν στον μπαμπά του και του τον έστειλαν πίσω στη Βόρειο Κορέα. Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ κάνει, αποδεδειγμένα, μεταγγίσεις με αίμα από νεαρές παρθένες για να «επιβραδύνει τη διαδικασία του γήρατος». Είναι και φανατικός λάτρης των σπορ και κατανοεί απόλυτα τη διαφορά της άμυνας ζώνης από το μαν του μαν στο

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

241

μπάσκετ. Φοράει παπούτσια με τακούνι για να φαίνεται ψηλότερος και λέγεται ότι είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής κονιάκ Hennessy στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν στη Βόρειο Κορέα, κυρίως επειδή ο Κιμ Πονγκ Ιλ είναι ένας δικτάτορας που δαπανά το 25% του ΑΕΠ της χώρας του στο στρατό. Φυσικά, αυτό μπορείς να το κάνεις χωρίς πρόβλημα αν είσαι Αμερικανός - διαθέτουμε αρκετό σιτάρι ώστε δεν θα πεινάσουμε (όλοι) αν δώσουμε τα περισσότερα χρήματα μας στο Πεντάγωνο. Αλλά στη Βόρειο Κορέα, μια βραχώδη χερσόνησο με πολλά σαλιγκάρια, δεν γίνεται ν' ακολουθήσεις αυτό το σενάριο. Από το 1948 που η κορεατική χερσόνησος διαιρέθηκε στον κομμουνιστικό Βορρά και τον καπιταλιστικό/φασιστικό Νότο, οι πολίτες και των δύο κρατών έχουν υποφέρει πολλά. Έζησαν τον πόλεμο της Κορέας, ο οποίος δεν έληξε ποτέ επισήμως (βρισκόμαστε ακόμα σε περίοδο κατάπαυσης πυρός), δεκαετίες καταπίεσης και απομόνωσης (οι οποίες για τη Νότιο Κορέα έληξαν με το κίνημα υπέρ της Δημοκρατίας στα τέλη της δεκαετίας του '80, αλλά για τη Βόρειο διαρκούν μέχρι σήμερα), οικονομικές στερήσεις, πλημμύρες και λιμούς. Οι Βορειοκορεάτες μπόρεσαν να επανασυνδεθούν με συγγενείς τους από τη Νότιο Κορέα μόνο σε δύο περιπτώσεις τα τελευταία πενήντα χρόνια: το 1985 επιτράπηκε μόνο σε πενήντα άτομα από κάθε πλευρά να ταξιδέψουν για να δουν τους συγγενείς τους, και τον Αύγουστο του 2000, σε άλλους εκατό. Ο Κιμ Πονγκ Ιλ, ο οποίος στη Βόρειο Κορέα αποκαλείται «Αγαπητός Ηγέτης», έχει τη φήμη του εκκεντρικού ανεύθυνου πλεϊμπόι. «Πριν από δύο χρόνια τον θεωρούσαμε έναν αλλοπρόσαλλο μέθυσο που δεν καταλαβαίνει τον κόσμο γύρω του», δήλωσε ένας πρώην αξιωματούχος του Κλίντον. Αφού διαδέχτηκε τον πατέρα του —ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα από το 1948 έως το 1994- ως επίσημος ηγέτης της χώρας, ο Κιμ κατηγορήθηκε ως υπεύθυνος για το θάνατο από βόμβα μελών του

242

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

νοτιοκορεάτικου υπουργικού συμβουλίου και για την ανατίναξη νοτιοκορεάτικου επιβατικού αεροπλάνου. Διαθέτει τεράστιο στρατό και ίσως και ατομική βόμβα. Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Κιμ Πονγκ Ιλ έχει αρχίσει να δείχνει κάποια σημάδια αλλαγής. Όταν ξεκίνησε ο λιμός του 1995, ο Κιμ αρνήθηκε να επιτρέψει σε ξένους εργαζόμενους ανθρωπιστικών οργανισμών την ελεύθερη πρόσβαση στην ύπαιθρο και διοχέτευσε μέρος της βοήθειας στο στρατό. Αλλά πέρσι επέτρεψε σε διακόσιους πενήντα αντιπροσώπους διεθνών κυβερνητικών οργανισμών να μείνουν στη Βόρειο Κορέα. Πρόσφατα φιλοξένησε μία σύνοδο κορυφής με τον Πρόεδρο της Νότιας Κορέας, ο οποίος ενθαρρύνει το Βορρά να σταματήσει την επικίνδυνη απομόνωση του. Έπειτα ο Κιμ επέτρεψε ακόμα και την επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ, η οποία τον θεώρησε ικανό να συμμετάσχει σε σοβαρές διπλωματικές συζητήσεις. (Στην πραγματικότητα, τα πήγαν αρκετά καλά, την έσυρε σε πολλές εκδηλώσεις-σόου, δείπνα και... ταινίες.) Τώρα που ο Κιμ πιάνει το νόημα — και συνειδητοποιεί, όπως κι εγώ, ότι ο δρόμος προς την εσωτερική ειρήνη και ηρεμία είναι να κάθεσαι σ' ένα σκοτεινό κινηματογράφο παρακολουθώντας όλων των ειδών τις ταινίες (λέγεται ότι διέταξε την απαγωγή δύο Νοτιοκορεατών παραγωγών του κινηματογράφου για να γυρίσουν ντοκιμαντέρ στη Βόρειο Κορέα) - έχω μερικές ιδέες που μπορεί να βοηθήσουν τον παλαβό δικτάτορα να σώσει τη χώρα του από ολοκληρωτική καταστροφή: * Να βλέπει καλύτερες ταινίες. Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ πρέπει να διευρύνει τα γούστα του πέρα από τα πορνό και τον Τζον Γουέιν. Κάποτε δήλωσε ότι συγκινήθηκε τόσο από τον τρόπο που έπαιζε ο Λεονάρντο ντι Κάπριο ώστε «μάλλον δεν θα άντεχα να ξαναδώ τον Τιτανικό». Καταλαβαίνουμε. Να ένας κατάλογος βιντεοταινιών που σκοπεύω να του στείλω:

Ε Ι Μ Α Σ Τ Ε ΚΑΙ Ο Ι Π Ρ Ω Τ Ο Ι !

243

Ο ξένοιαστος καβαλάρης - Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο Αγαπητός Ηγέτης είναι να χαλαρώσει. Αυτή η ταινία θα τον βοηθήσει. 200 Motels - Αν δεν το καταφέρει ο Ντένις Χόπερ, τότε θα το καταφέρει ο Φρανκ Ζάπα. Dude, Where's My Car? - Ό,τι πρέπει να γνωρίζεις για την Αμερική περιλαμβάνεται σ' αυτή την ταινία. My Dinner with Andre - Ναι, είναι απλώς δύο τύποι που τρώνε και συζητούν επί δύο ώρες αλλά τουλάχιστον θα δει πώς είναι ένα κανονικό γεύμα. Η συζήτηση θα τον βοηθήσει να βελτιώσει τις επικοινωνιακές του ικανότητες. * Φέρτε τον στο Χόλιγουντ για μια συνάντηση με παραγωγούς. Πρέπει να έχει χιλιάδες ιδέες για ταινίες. Μια απ' αυτές σίγουρα θα κάνει στον Ρομπ Σνάιντερ. Πείτε στο δικτάτορα ότι θα βάλουμε τον Τομ Κρουζ να τον υποδυθεί στην ταινία με θέμα τη ζωή του, Πάει ο μεγάλος Πονγκ. Δώστε του ένα πολύ καλό συμβόλαιο και μπανγκαλόου στο στούντιο. Γεμίστε τη μέρα του με άχρηστες συναντήσεις με συμβούλους και ατζέντηδες. Με όλα αυτά θα μείνει απασχολημένος για ένα δυο χρόνια. Ως τότε, η Νότιος Κορέα θα έχει ωφεληθεί από την απουσία του και θα έχει βγει από την κρίση. * Αν όλα τα άλλα αποτύχουν, χρηματοδοτήστε ένα θεματικό πάρκο στην Πγιονγκγιάνγκ. Τα θεματικά πάρκα πάντα πετυχαίνουν. Ακόμα κι αν δεν αποκαθιστούν μια οικονομία, τουλάχιστον βελτιώνουν τη διάθεση του κόσμου. Ειδικά του «Δομινικανού» γιου του Αγαπητού Ηγέτη. Κι αυτό δεν είναι που μετράει τελικά; Κάντε τον βοηθό διευθυντή.

ΕΝΝΕΑ

Μία μεγάλη ευτυχισμένη φυλακή

Ήταν λίγα λεπτά μετά τις 10.00 μ.μ., στις 4 Οκτωβρίου του 2000, ένα μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές. Το προηγούμενο βράδυ είχε πραγματοποιηθεί το πρώτο από τα τρία τηλεοπτικά ντιμπέιτ που είχαν μεταξύ τους ο Αλ Γκορ και ο Τζορτζ Γ. Μπους. Εκείνο το γλυκό οκτωβριάτικο βράδυ, στο Λίβανο του Τενεσί, ο εξηντατετράχρονος Τζον Άνταμς είχε μόλις καθίσει στην αγαπημένη του πολυθρόνα για να παρακολουθήσει τις βραδινές ειδήσεις. Δίπλα του βρισκόταν το μπαστούνι του, μόνιμος σύντροφος του μετά το εγκεφαλικό που είχε πάθει μερικά χρόνια νωρίτερα. Ο Άνταμς, αξιοσέβαστο μέλος της αφροαμερικανικής κοινότητας του Λιβάνου, είχε πλέον αναπηρική σύνταξη ύστερα από αρκετά χρόνια δουλειάς στο εργοστάσιο Precision Rubber. Οι παρουσιαστές στην τηλεόραση ανέλυαν το ντιμπέιτ. Ο Άνταμς και η γυναίκα του, Αορίν, συζητούσαν την πρόθεση τους να ψηφίσουν τον Αλ Γκορ, όταν ακούστηκε ένα χτύπημα στην πόρτα. Η κυρία Άνταμς έφυγε από το δωμάτιο, πήγε στην πόρτα, και ρώτησε ποιος είναι. Δύο άντρες της ζήτησαν επιτακτικά να τους ανοίξει και να τους αφήσει να μπουν. Ξαναρώτη-

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

245

σε ποιος είναι αλλά αρνήθηκαν να προσδιορίσουν την ταυτότητα τους. Αρνήθηκε και πάλι να τους ανοίξει. Εκείνη τη στιγμή, δύο αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών από το Αστυνομικό Τμήμα του Λιβάνου που δεν είχαν δηλώσει την ιδιότητα τους, έσπασαν την πόρτα, ακινητοποίησαν την κυρία Άνταμς και της πέρασαν χειροπέδες. Άλλοι επτά αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι. Δύο απ' αυτούς έτρεξαν στο πίσω δωμάτιο με προτεταμένα τα όπλα και πυροβόλησαν επανειλημμένα τον κύριο Άνταμς. Τρεις ώρες αργότερα διαπιστώθηκε επίσημα ο θάνατος του στο Ιατρικό Κέντρο του πανεπιστημίου του Βάντερμπιλτ. Η εντολή για την επιδρομή στο σπίτι των Άνταμς δόθηκε, αφού προηγουμένως ένας μυστικός πληροφοριοδότης αγόρασε ναρκωτικά από το σπίτι στην Τζόζεφ Στριτ 1120. Η Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών του Λιβάνου, η οποία όπως και χιλιάδες άλλες παρόμοιες υπηρεσίες σε όλη τη χώρα χρηματοδοτούνταν από το πρόγραμμα «Πόλεμος κατά των Ναρκωτικών» της κυβέρνησης Κλίντον, είχε εξασφαλίσει εντάλματα σύλληψης των ενοίκων του σπιτιού από έναν τοπικό δικαστή. Το μοναδικό πρόβλημα ήταν ότι οι Άνταμς ζούσαν στην Τζόζεφ Στριτ 70. Οι αστυνομικοί είχαν μπει σε λάθος σπίτι. Λίγα μίλια πιο πέρα, στο δρόμο προς το Νάσβιλ, τη στιγμή που ο Τζον Άνταμς εκτελείτο κατά λάθος, ένα πλήθος αμειβόμενου και εθελοντικού προσωπικού πηγαινοερχόταν βιαστικά στα κεντρικά προεκλογικά γραφεία του Αλ Γκορ. Το βασικό μέλημα τους εκείνη τη νύχτα ήταν να περιορίσουν τη ζημιά από το ντιμπέιτ και ειδικότερα να κάνουν τους ψηφοφόρους να ξεχάσουν το θέαμα του υποψηφίου τους να αναστενάζει στη διάρκεια των απαντήσεων του Μπους. Τα τηλέφωνα είχαν ανάψει, φορτία από αυτοκόλλητα και πανό άλλαζαν προορισμό, επικοινωνιολόγοι συσκέπτονταν για να σχεδιάσουν τις συγκεντρώσεις της επόμενης ημέρας. Στο τραπέζι βρίσκονταν οι προτάσεις του Γκορ για τη μείωση της εγκληματικότητας, που

246

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

περιείχαν ακόμα μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις για την αύξηση του αριθμού των αστυνομικών και ακόμα μεγαλύτερες δαπάνες για τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών. Κανένας τους δεν γνώριζε ότι οι ανεξέλεγκτες προσπάθειες τους να ξεριζώσουν τα ναρκωτικά τους είχαν στοιχίσει πριν από λίγο την πιθανή ψήφο ενός ηλικιωμένου μαύρου στην άλλη πλευρά της πόλης. Δεν κερδίζεις εκλογές σκοτώνοντας τους ψηφοφόρους σου. Και ήταν ένα μόνο από πάμπολλα περιστατικά των τελευταίων χρόνων, στη διάρκεια των οποίων πυροβολήθηκαν αθώοι πολίτες από τοπικούς ή ομοσπονδιακούς αστυνομικούς της Δίωξης Ναρκωτικών, που νόμιζαν ότι «είχαν τον άνθρωπο τους». Ακόμα χειρότερος όμως είναι ο τρόπος με τον οποίο πάμπολλοι πολίτες έχουν φυλακιστεί την τελευταία δεκαετία χάρη στην πολιτική του Κλίντον και του Γκορ. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 υπήρχαν περίπου ένα εκατομμύριο φυλακισμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο τέλος της θητείας Κλίντον/Γκορ ο αριθμός αυτός είχε φτάσει τα ΔΥΟ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στους νέους νόμους που επιβλήθηκαν εναντίον των χρηστών ναρκωτικών, όχι των εμπόρων. Το 80% όσων φυλακίζονται για ναρκωτικά είναι για κατοχή, όχι για εμπορία. Οι ποινές για χρήση κρακ είναι τρεις φορές μεγαλύτερες από τις ποινές για χρήση κοκαΐνης. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για να καταλάβουμε για ποιο λόγο το αγαπημένο ναρκωτικό της λευκής κοινότητας αντιμετωπίζεται με τόσο μεγαλύτερη επιείκεια από το μοναδικό ναρκωτικό που μπορούν να προμηθευτούν οι φτωχές κοινότητες των μαύρων και των ισπανόφωνων. Επί οκτώ χρόνια υπήρχε μια έντονη, επιθετική πολιτική να φυλακιστούν όσο το δυνατόν περισσότεροι από τις μειονότητες αυτές. Αντί να τους προσφέρεται η θεραπεία που επιβάλλει η κατάσταση τους, αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα στέλνοντας τους να σαπίσουν σ' ένα κελί. Αλλά ξεχάστε προς στιγμή τη βοήθεια που οφείλουμε στους

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

247

λιγότερο τυχερούς. Ποιος ήταν ο μεγαλοφυής στην κυβέρνηση Κλίντον/Γκορ που είπε: «Α, έχω μια ιδέα: γιατί δεν κυνηγάμε τις κοινότητες των μαύρων και των ισπανόφωνων, όπου υπάρχουν πολλοί χρήστες! Φυλακίστε τους μαζικά, αποδεκατίζοντας την εκλογική δύναμη μιας ομάδας που μας ψηφίζει σε αναλογία εννιά προς ένα!» Δεν φαίνεται λογικό, έτσι δεν είναι; Ποιο κόμμα θα κατέστρεφε εκούσια την εκλογική του βάση; Δεν βλέπουμε τους Ρεπουμπλικάνους να κάθονται να καταστρώνουν τρόπους να κλείσουν στις φυλακές στελέχη επιχειρήσεων ή τα μέλη της National Rifle Association. Πιστέψτε με, δεν θα δείτε τον Καρλ Ρόουβ να συγκαλεί σύσκεψη με θέμα τη φυλάκιση και την αφαίρεση των εκλογικών δικαιωμάτων ενός εκατομμυρίου μελών του Christian Coalition. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι άνθρωποι του Μπους έχουν αυτοδεσμευτεί ότι κανένας από τους υποστηρικτές τους δεν θ' απολαύσει ποτέ τη φιλοξενία του ντους μιας φυλακής. Πολλά ειπώθηκαν όταν τελείωσε η θητεία του Κλίντον για τις χάρες που έκανε σε αμφιβόλου εντιμότητας πλούσιους επιχειρηματίες όπως ο Μαρκ Ριτς25. 'Ολόκληρη η χώρα ξεσηκώθηκε εξαιτίας της αμνηστίας που δόθηκε σ' ένα φυγόδικο ο οποίος δεν είχε πληρώσει τους φόρους του. Ένας πλούσιος δεν είχε πληρώσει τους φόρους του και έμενε ατιμώρητος! Ήμασταν πολύ συγκλονισμένοι - ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΜΕΝΟΙ! Κι όμως, καμία προσοχή δεν δόθηκε στα «χατίρια» που έγιναν στους Ντέιβιντ Λαμπ, Βίνσεντ Μιετλίτσκι, Τζον Γουάντσγουορθ ή τον Τζέιμς Γουέδερς τζούνιορ. Και κανένας δεν ζήτησε από το Κογκρέσο να ερευνήσει για ποιο λόγο αποσύρθηκαν οι κατηγορίες κατά της Koch Industries, της μεγαλύτερης αμερικανικής ιδιωτικής πετρελαϊκής εταιρείας, πρόεδρος και αντιπρόεδρος της οποίας είναι τα αδέλφια Τσαρλς και Ντέιβιντ Κοχ. Για ποιο λόγο συνέβη αυτό;

248

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

Επειδή τα «χατίρια» αυτά έγιναν στη διάρκεια της βασιλείας του Τζορτζ Γ. Μπους. Το Σεπτέμβριο του 2000, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απάγγειλε ενενήντα επτά κατηγορίες κατά της Koch Industries και τεσσάρων στελεχών της -των Λαμπ, Μιετλίτσκι, Γουάντσγουορθ και Γουέδερς— για συνειδητή αποδέσμευση ενενήντα ένα μετρικών τόνων βενζολίου —μια ουσία που προκαλεί καρκίνο— στον αέρα και το νερό και για την απόκρυψη της θανατηφόρας αυτής έκλυσης από τους ομοσπονδιακούς ελεγκτές. Δεν ήταν αυτή η πρώτη συνάντηση της εταιρείας με το νόμο · δεν ήταν καν η πρώτη εκείνη τη χρονιά. Νωρίτερα το 2000, είχε επιβληθεί στην Koch Industries πρόστιμο ύψους τριάντα πέντε εκατομμυρίων δολαρίων για παράνομη ατμοσφαιρική ρύπανση σ' έξι πολιτείες. Αλλά με την οριστική «εκλογή» του Μπους, η μοίρα των Κοχ ξαφνικά άλλαξε. Στελέχη της εταιρείας είχαν συνεισφέρει περίπου οχτακόσιες χιλιάδες δολάρια στην προεκλογική εκστρατεία του Μπους και σε άλλους Ρεπουμπλικάνους υποψήφιους. Τον Ιανουάριο, κι ενώ ο Τζον Άσκροφτ περίμενε ακόμα να ορκιστεί, η κυβέρνηση μείωσε τις κατηγορίες πρώτα από ενενήντα επτά σε έντεκα, και μετά μόλις σε εννιά. Η Koch Industries, ωστόσο, αντιμετώπιζε ακόμα πρόστιμα συνολικού ύψους τριακοσίων πενήντα δύο εκατομμυρίων δολαρίων. Η νέα κυβέρνηση του Μπους, που είχε πια ορκιστεί, φρόντισε να διορθώσει γρήγορα το πρόβλημα. Το Μάρτιο απέσυραν άλλες δύο κατηγορίες. Στη συνέχεια, δυο μέρες πριν από τη δίκη, το υπουργείο Δικαιοσύνης του Άσκροφτ συμφώνησε με διακανονισμό. Η Koch Industries αποδέχτηκε την ενοχή της για μια νέα κατηγορία, την παραποίηση εγγράφων, και η κυβέρνηση απέσυρε όλες τις περιβαλλοντικές κατηγορίες κατά της εταιρείας και των τεσσάρων υπαλλήλων της. Συνεχίζοντας τη μεγαλοψυχία της, η κυβέρνηση απάλλαξε

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

249

απ' όλες τις κατηγορίες και τα στελέχη της Koch που αντιμετώπιζαν ποινές φυλάκισης. Η ίδια η εταιρεία απαλλάχτηκε από τις ενενήντα σοβαρές κατηγορίες σε βάρος της και πλήρωσε πρόστιμο για τις υπόλοιπες επτά. Σύμφωνα με τη Houston Chronicle, «Τα στελέχη της Koch πανηγύρισαν όταν έκλεισε η υπόθεση» και ο εκπρόσωπος της εταιρείας Τζέι Ρόσερ ακούστηκε να θριαμβολογεί ότι η απόσυρση των κατηγοριών αποτελούσε «δικαίωση» της Koch. Δεν θα υπερασπιστώ τις πράξεις του Μαρκ Ριτς, αλλά πείτε μου αν κάνω λάθος: πιστεύω ότι η εκούσια έκλυση στον αέρα και στο νερό ενός θανατηφόρου χημικού που προκαλεί καρκίνο (και σίγουρα θα συμβάλει ένας Θεός ξέρει σε πόσους θανάτους) είναι κάπως σημαντικότερη από το να ξεφύγεις από τον Ρούντολφ Τζουλιάνι για να κάνεις δεκαοχτώ χρόνια διακοπές στην Ελβετία. Κι όμως, είμαι σίγουρος, ότι κανένας σας δεν πληροφορήθηκε τις χαριστικές ενέργειες προς τους Τσαρλς και Ντέιβιντ Κοχ, την πετρελαϊκή εταιρεία τους και τα στελέχη της. Και γιατί να το πληροφορηθείτε, άλλωστε; Ήταν μια συνηθισμένη μέρα για τον Τύπο της χώρας μας που κοιμάται νηφάλια τον ύπνο του δικαίου. Κρίμα που ο Άντονι Λεμάρ Τέιλορ είχε ξεχάσει να στείλει τη συνεισφορά του στην προεκλογική εκστρατεία του Μπους. Ο Τέιλορ είχε κι αυτός παραβεί επανειλημμένα το νόμο — ήταν ένας κλεφτάκος που αποφάσισε μια μέρα να υποδυθεί το σταρ του γκολφ Τάιγκερ Γουντς. Αν και ο Τέιλορ δεν έμοιαζε καθόλου με τον Γουντς (αλλά όλοι αυτοί οι μαύροι ίδιοι δεν είναι;) κατάφερε να χρησιμοποιήσει μια πλαστή άδεια οδήγησης και πιστωτικές κάρτες με το όνομα του Τάιγκερ Γουντς για ν' αγοράσει μια τηλεόραση των εβδομήντα ιντσών, μερικά στερεοφωνικά συγκροτήματα κι ένα χρησιμοποιημένο υπερπολυτελές αυτοκίνητο. Κάποιος, όμως, κατάλαβε τελικά ότι δεν ήταν ο Γουντς και ο Τέιλορ συνελήφθη και καταδικάστηκε για κλοπή και ψευδορκία.

250

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Η ποινή του; ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΙΣΟΒΙΑ! Σωστά διαβάσατε. Διακόσια χρόνια έως ισόβια, με βάση τον καλιφορνέζικο νόμο των «τριών παραβάσεων», που προβλέπει ότι στην τρίτη καταδίκη μπαίνεις μέσα ισόβια. Μέχρι σήμερα, κανένα στέλεχος επιχείρησης δεν έχει καταδικαστεί σε ισόβια έχοντας συλληφθεί τρεις φορές να μολύνει ένα ποτάμι ή να εξαπατά πελάτες του. Στην Αμερική επιφυλάσσουμε αυτή την ειδική μεταχείριση μόνο για όσους συμβαίνει να είναι φτωχοί, Αφροαμερικανοί ή δεν συνδράμουν χρηματικά ένα από τα πολιτικά μας κόμματα. Φυσικά, ορισμένες φορές το δικαστικό σύστημα-οδοστρωτήρας, μεροληπτεί τόσο πολύ σε βάρος των μη εχόντων ώστε δεν ενδιαφέρεται ποιον φυλακίζει, ένοχο ή μη. Ο Κερί Σάντερς, ο μικρότερος από εννιά αδέλφια, έπασχε από σχιζοφρένεια. Στα είκοσι επτά του είχε να παλέψει με τους δαίμονες του μυαλού του και σχεδόν επί επτά χρόνια μπαινόβγαινε σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Ορισμένες φορές, όταν διέκοπτε τη φαρμακευτική αγωγή, κατέληγε στους δρόμους του Λος Άντζελες, όπως συνέβη και μια ημέρα του Οκτωβρίου του 1993. Ενώ κοιμόταν σ' ένα παγκάκι έξω από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, ο Κερί συνελήφθη για καταπάτηση ιδιωτικής περιουσίας. Αλλά τα πράγματα για τον Κέρι χειροτέρεψαν όταν η συνήθης εξακρίβωση στοιχείων έδειξε ότι κάποιος Ρόμπερτ Σάντερς, ένας σκληρός εγκληματίας, είχε αποδράσει πριν από πέντε εβδομάδες από πολιτειακή φυλακή της Νέας Υόρκης, όπου εξέτιε την ποινή του για απόπειρα δολοφονίας το 1990 εξαιτίας μιας ποσότητας κοκαΐνης. Φυσικά, ο Κέρι Σάντερς από την Καλιφόρνια δεν ήταν ο Ρομπερτ Σάντερς από τη Νέα Υόρκη. Αλλά το «Κέρι» και το «Ρόμπερτ» μοιάζουν κάπως και η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια... ε, είναι και οι δυο ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ, στο κάτω κάτω... Δυστυχώς για τον Κέρι, είχε την ίδια ημερομηνία γέννησης με τον Ρόμπερτ.

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

251

Αυτό ήταν αρκετό για τον μπάτσο του Λος Άντζελες, παρόλο που η ίδια αυτοματοποιημένη διαδικασία εξακρίβωσης στοιχείων έδειξε ότι ο Κέρι Σάντερς είχε ελεγχθεί για αλητεία σ' ένα δρόμο του Λος Άντζελες τον Ιούλιο του 1993 - ενώ ο Ρόμπερτ Σάντερς ήταν ακόμα στη φυλακή στη Νέα Υόρκη. Κανένα πρόβλημα: ο Κέρι Σάντερς στάλθηκε στη Νέα Υόρκη να εκτίσει την ποινή του Ρόμπερτ Σάντερς. Έμεινε στη φυλακή στη Νέα Υόρκη επί δυο χρόνια, ενώ η μητέρα του τον έψαχνε σε ολόκληρο το Λος Άντζελες. Για κάποιο λόγο, οι μπάτσοι του Λος Άντζελες δεν συνέκριναν τα δύο μητρώα — γεγονός που θ' αποκάλυπτε ότι ο τύπος που είχαν συλλάβει είχε λάθος αποτυπώματα. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο Κέρι είχε μόνο έναν άνθρωπο που υποτίθεται ότι τον βοηθούσε - τον διορισμένο από το δικαστήριο δικηγόρο για να προστατεύσει τα συμφέροντα του. Αλλά αυτός ο τριανταενός χρόνων δικηγόρος του συνέστησε να μην αρνηθεί στο δικαστήριο την έκδοση του στη Νέα Υόρκη. Ο δικηγόρος εξήγησε στον Κέρι ότι αν αντιδρούσε, το μόνο που θα κατάφερνε θα ήταν να παρατείνει την παραμονή του στην κομητειακή φυλακή του Λος Άντζελες πριν σταλεί, ούτως ή άλλως, στη Νέα Υόρκη. Προφανώς, ο δικηγόρος ούτε καν διέκρινε ότι ο Κέρι ήταν «βραδύνους», πόσο μάλλον ότι έπασχε από σοβαρή διανοητική ασθένεια. Ή μήπως δεν θα είχε καν σημασία; Ο δικηγόρος δεν έκανε βασικές ερωτήσεις. Δεν διέθεσε παραπάνω από λίγα λεπτά σ' έναν ανυπεράσπιστο πελάτη. Ποτέ δεν έψαξε να βρει αν ο Κέρι είχε συγγενείς με τους οποίους θα μπορούσε να επικοινωνήσει για να τον βοηθήσουν στην υπεράσπιση του. Ο δικηγόρος δεν έλεγξε, επίσης, το σύστημα για τυχόν εκκρεμούσες υποθέσεις, ή για το ποινικό μητρώο ή για την οικονομική κατάσταση του πελάτη του. Δεν μπήκε καν στον κόπο να συγκρίνει με τον Κέρι την αναφερόμενη στο ένταλμα περιγραφή, κι ακόμα περισσότερο δεν απαίτησε τη λήψη δαχτυλι-

252

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

κών αποτυπωμάτων ή τη σύγκριση φωτογραφιών. Και λοιπόν; θα μου πείτε. Στο κάτω κάτω, και οι δύο ήταν μαύροι και οι δύο είχαν την ίδια ηλικία — ακόμα και την ίδια ημερομηνία γέννησης! Δεν φτάνει αυτό; Αλλά έγιναν και χειρότερα. Στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας με θέμα την παραίτηση του Κέρι Σάντερς από το δικαίωμα του ν' αρνηθεί την έκδοση του στη Νέα Υόρκη, του ζητήθηκε να υπογράψει ένα έντυπο. Το έντυπο έλεγε: «Εγώ, ο Ρόμπερτ Σάντερς, αυθόρμητα και ελεύθερα δηλώνω ότι είμαι ο Ρόμπερτ Σάντερς» και μετά ο Κέρι υπέγραψε «Κέρι Σάντερς». Ζωγράφισε και σκιτσάκια στο αντίγραφο του δικαστικού εγγράφου. Κανένα καμπανάκι; Καμιά υποψία; Για τον συγκεκριμένο διορισμένο από το δικαστήριο δικηγόρο όχι! Όταν τελικά του δόθηκε η ευκαιρία να εμφανιστεί στο δικαστήριο, ο Κέρι ρωτήθηκε αν είχε διαβάσει το έγγραφο που είχε υπογράψει. Απάντησε ότι δεν το είχε κάνει. Ο δικαστής σταμάτησε τη διαδικασία έκδοσης. «Το υπογράψατε;» ρώτησε. «Ναι», απάντησε ο Κέρι. «Γιατί το υπογράψατε;» «Επειδή μου ζήτησαν να το υπογράψω», απάντησε ο Κέρι Σάντερς. Ο δικαστής διέταξε το συνήγορο να επανεξετάσει το έντυπο μαζί με τον πελάτη του. Λίγα μόλις λεπτά αργότερα, ο δικαστής είχε ικανοποιηθεί, και το δικαστήριο και ο συνήγορος προχώρησαν στην επόμενη υπόθεση. Μετά το «ξεπούλημα» του από το συνήγορο του, ο Κέρι μεταφέρθηκε στην άλλη άκρη της χώρας για να περάσει τα επόμενα δυο χρόνια στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Γκριν Χέβεν, εξήντα μίλια βορείως της Νέας Υόρκης, όπου και δέχτηκε σεξουαλικές επιθέσεις από άλλους κρατούμενους. Τον Οκτώβριο του '95, μετά τη σύλληψη του πραγματικού

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

253

Ρόμπερχ Σάντερς από ομοσπονδιακούς πράκτορες στο Κλίβελαντ, ο Κερί συναντήθηκε ξανά με τη μητέρα του, Μερί Σάντερς Λι. Αν δεν είχε συλληφθεί τυχαία ο Ρόμπερτ Σάντερς, ο Κερί Σάντερς θα βρισκόταν ακόμα στη φυλακή. Ο Κερί στάλθηκε σπίτι του από τις φυλακές Γκριν Χέβεν με σαράντα οκτώ δολάρια και δεκατρία σεντς, μια πλαστική σακούλα με λίγα φάρμακα, ένα αναψυκτικό κι ένα πακέτο τσιγάρα. Είπε στην αδελφή του, Ρομπέρτα: «Με πήγαν στη Νέα Υόρκη. Έκανε πολύ κρύο εκεί. Μ' έβαλαν σ' ένα μικρό δωμάτιο». Δεν είναι σπάνια η περίπτωση να διαπράξει το σύστημα ένα τραγικό λάθος. Από μια άποψη δεν είναι καν λάθος. Είναι το φυσικό αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που ανεύθυνα φυλακίζει όποιον ίσως είναι εγκληματίας, ακόμα κι αν στην πραγματικότητα δεν είναι, επειδή όλοι θεωρούνται ένοχοι μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Τα δικαστήρια μας δεν είναι παρά μια πρόχειρη μαζική διαδικασία διαχωρισμού των φτωχών από εμάς τους υπόλοιπους, έτσι ώστε να μην τους βλέπουμε - να μην μπερδεύονται στα πόδια μας! Σ' αυτή τη βιομηχανική παραγωγή δικαιοσύνης, το μόνο που αποτρέπει τη μαζική φυλάκιση των κατηγορουμένων είναι τα ορκωτά δικαστήρια. Γιατί; Επειδή οι ένορκοι δεν επιτρέπουν τις μαλακίες. Υποχρεώνουν τους πάντες να κάνουν τη δουλειά τους. Οι δικαστές, οι κατήγοροι και οι διορισμένοι συνήγοροι κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να εξαναγκάσουν τον κατηγορούμενο να αποδεχτεί την ενοχή του ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΠΟΙΝΗ ΦΥΛΑΚΙΣΗΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΟΥ ΕΠΙΒΑΛΟΥΜΕ ΑΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΔΙΚΑΣΤΕΙΣ ΑΠΟ ΟΡΚΩΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ. Αν πείσουν τον κατηγορούμενο όχι μόνο να δηλώσει ένοχος αλλά και να υπογράψει έγγραφο με το οποίο παραιτείται από το δικαίωμα έφεσης, τότε έχουν πετύχει το στόχο τους - και μπορούν να το συζητάνε το βράδυ γελώντας στη λέσχη τους. Η αδελφή μου, η Αν, εργάστηκε για ένα διάστημα στην πο-

254

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

λιτεία της Καλιφόρνιας ως διορισμένη συνήγορος. Επέμενε να φτάνουν οι υποθέσεις των πελατών της στο ορκωτό δικαστήριο, αν το επιθυμούσαν. Για το λόγο αυτό, αντιμετώπισε απερίγραπτες παρενοχλήσεις από συναδέλφους της. Το 1998, από τους σχεδόν εννιακόσιους κατηγορούμενους για ποινικά αδικήματα στη συγκεκριμένη κομητεία, οι διορισμένοι από το δικαστήριο συνήγοροι επέτρεψαν μόνο σ' έναν να υπερασπιστεί την αθωότητα του μπροστά στους ενόρκους. Προφανώς, αυτό δεν σήμαινε ότι όλοι οι υπόλοιποι 899 κατηγορούμενοι ήταν ένοχοι. Απλώς εξαναγκάστηκαν ν' αποδεχτούν την ενοχή τους, και πολλοί να καταλήξουν στη φυλακή για εγκλήματα που ίσως δεν είχαν διαπράξει. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν θα μάθουμε ποτέ, επειδή τους αφαιρέθηκε το δικαίωμα να δικαστούν από ορκωτό δικαστήριο, όπως προβλέπεται από την Έκτη Τροποποίηση του Συντάγματος. Με αυτή την τυποποιημένη ισοπεδωτική διαδικασία σε βάρος των φτωχών να εφαρμόζεται καθημερινά σε κάθε αμερικανική πόλη, το δικαστικό μας σύστημα δεν έχει καμία σχέση με τη Δικαιοσύνη. Οι δικαστές και οι δικηγόροι μας δεν είναι παρά ένδοξοι σκουπιδιάρηδες που μαζεύουν κι απορρίπτουν στις «χωματερές» τα κοινωνικά απόβλητα - εθνοκάθαρση αμερικανικού τύπου. Τι συμβαίνει όταν αυτή η διαδικασία στέλνει στο θάνατο αθώους; Χρειάστηκε μόνο μια τάξη σπουδαστών στο Πανεπιστήμιο του Νορθγουέστερν, στο Ίβανστον του Ιλινόις, για ν' αποκαλύψει και ν' αποδείξει ότι πέντε θανατοποινίτες στην πολιτεία του Ιλινόις ήταν στην πραγματικότητα αθώοι. Αυτοί οι φοιτητές και ο καθηγητής τους έσωσαν τις ζωές πέντε ανθρώπων. Αν μια πανεπιστημιακή τάξη κατάφερε κάτι τέτοιο, πόσες εκατοντάδες να είναι άραγε σε όλη τη χώρα οι αθώοι που περιμένουν την εκτέλεση τους; Τριάντα οχτώ πολιτείες διατηρούν τη θανατική καταδίκη.

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ Ε Υ Τ Υ Χ Ι Ι Μ Ε Ν Η ΦΥΛΑΚΗ

255

Το ίδιο και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ο αμερικανικός στρατός. Δώδεκα πολιτείες, συν η Περιφέρεια της Κολούμπια (εκείνη η μικρή βαλτώδης περιοχή με την αφροαμερικανική πλειοψηφία και τις πινακίδες αυτοκινήτων με προσβλητικά σλόγκαν) την έχουν καταργήσει. Από το 1976 έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από επτακόσιες εκτελέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πιο θανατολάγνες πολιτείες είναι: Τέξας (248 εκτελέσεις - σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού εκτελέσεων στις ΗΠΑ από το 1976 και μετά) Βιρτζίνια (82) Φλόριντα (51) Μισούρι (50) Οκλαχόμα (43) Λουιζιάνα (26) Νότια Καρολίνα (25) Αρκάνσας(24) Αλαμπάμα(23) Αριζόνα (22) Βόρεια Καρολίνα (17) Ντελαγουέαρ (13) Ιλινόις (12) Καλιφόρνια (9) Νεβάδα (9) Ιντιάνα (8) Γιούτα (6) Από το 1973, ενενήντα πέντε καταδικασμένοι σε θάνατο απαλλάχτηκαν πλήρως από τα δικαστήρια - διαπιστώθηκε, δηλαδή, ότι ήταν αθώοι των εγκλημάτων για τα οποία είχαν καταδικαστεί να πεθάνουν. Άλλα ενενήντα έξι άτομα αφέθηκαν ελεύθερα μετά από εξέταση του DNA.

256

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Μια πρόσφατη συγκλονιστική μελέτη για τη θανατική ποινή που βασίστηκε σε 4.578 υποθέσεις, μέσα σε διάστημα είκοσι τριών ετών (από το 1973 ως το 1995), έδειξε ότι τα δικαστήρια διαπίστωσαν σοβαρά, αναιρέσιμα σφάλματα στις επτά σχεδόν από τις δέκα υποθέσεις που επιβλήθηκε η εσχάτη των ποινών κι επανεξετάστηκαν στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Επίσης διαπιστώθηκε ότι οι θανατικές καταδίκες ανατράπηκαν στις δυο από τις τρεις υποθέσεις που υποβλήθηκε έφεση. Συνολικά το ποσοστό σφάλματος με βάση την επανεξέταση των υποθέσεων ήταν 68%. Και ποια ήταν τα συνηθέστερα λάθη; Ι. Σκανδαλωδώς ανίκανοι συνήγοροι υπεράσπισης που ούτε καν αναζήτησαν ή παράβλεψαν σημαντικά στοιχεία τα οποία θα είχαν αποδείξει την αθωότητα του πελάτη τους ή θα είχαν καταδείξει ότι δεν έπρεπε να καταδικαστεί σε θάνατο. 2. Αστυνομικοί ή κατήγοροι που ανακάλυψαν τέτοιου είδους στοιχεία αλλά τα απέκρυψαν, παραπλανώντας σκόπιμα τη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης. Στα μισά από τα υπό μελέτη χρόνια, περιλαμβανομένου και του πιο πρόσφατου, το ποσοστό σφάλματος ήταν πάνω από 60%. Υψηλά ποσοστά σφάλματος υπάρχουν σε όλη τη χώρα. Στο 85% των περιπτώσεων θανατικής ποινής τα ποσοστά λάθους είναι 60% ή και υψηλότερα. Ο εντοπισμός αυτών των λαθών απαιτεί καιρό — εννέα χρόνια κατά μέσο όρο, σ' εθνικό επίπεδο, από τη στιγμή της επιβολής της θανατικής ποινής ως την εκτέλεση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι θανατοποινίτες περιμένουν χρόνια τις χρονοβόρες διαδικασίες αναθεώρησης που χρειάζονται για ν' αποκαλυφτούν τα λάθη αυτά — οπότε και οι θανατικές καταδίκες τους πολύ συχνά ακυρώνονται. Η διαδικασία αυτή συνεπάγεται ένα φοβερό κόστος για τους φορολογούμενους, τις οικογένειες των

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Η ΦΥΛΑΚΗ

257

θυμάτων, το δικαστικό σύστημα και, κυρίως, τα θύματα των δικαστικών πλανών. Μεταξύ των θανατοποινιτών που περιελήφθησαν στη μελέτη και των οποίων οι καταδικαστικές αποφάσεις ακυρώθηκαν, σχεδόν όλοι τιμωρήθηκαν με ελαφρύτερη ποινή (το 82%) και πολλοί βρέθηκαν αθώοι στην επαναληπτική δίκη (7%). Ο αριθμός των λαθών έχει αυξηθεί από το 1996, όταν ο Πρόεδρος Κλίντον δυσχέρανε την προσπάθεια των θανατοποινιτών ν' αποδείξουν την αθωότητα τους, υπογράφοντας νόμο που περιόριζε το διάστημα μέσα στο οποίο πρέπει να υποβάλουν έφεση στα ομοσπονδιακά δικαστήρια σε ένα χρόνο από τη στιγμή που θα έχουν εξαντλήσει τις εφέσεις τους στα πολιτειακά. Υπό το φως της έρευνας που απέδειξε ότι πολλοί θανατοποινίτες είναι ή αθώοι ή δεν έπρεπε να τους επιβληθεί η θανατική ποινή, η προσπάθεια αυτή να εμποδιστούν οι εφέσεις τους ήταν απλά εξοργιστική. Είμαστε μια από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο που εκτελεί τόσο τους διανοητικά καθυστερημένους όσο και τους ανήλικους εγκληματίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μεταξύ των έξι χωρών που επιβάλλουν τη θανατική ποινή σε ανήλικους. Οι υπόλοιπες είναι το Ιράν, η Νιγηρία, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και η Υεμένη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι, επίσης, η μοναδική χώρα, εκτός της Σομαλίας, που δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών. Γιατί; Επειδή προβλέπει την απαγόρευση της εκτέλεσης παιδιών κάτω των δεκαοχτώ, κι εμείς θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι να εκτελούμε τα παιδιά μας. Κανένα άλλο βιομηχανικό κράτος δεν εκτελεί τα παιδιά του. Ακόμα και η Κίνα απαγορεύει την επιβολή της θανατικής ποινής στους κάτω των δεκαοχτώ ετών - κι αυτό από μια χώρα που έχει επιδείξει μια απαράδεκτη έλλειψη σεβασμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

258

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Ο συνολικός αριθμός των θανατοποινιτών στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερβαίνει σήμερα τους τρεις χιλιάδες επτακόσιους. Εβδομήντα από αυτούς είναι ανήλικοι (ή ήταν όταν διέπραξαν το αδίκημα τους). Αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο μας δεν θεωρεί ότι είναι σκληρή και ασυνήθιστη τιμωρία (με βάση τον ορισμό της Όγδοης Τροποποίησης του Συντάγματος των ΗΠΑ) να εκτελούνται εκείνοι που ήταν δεκαέξι ετών όταν διέπραξαν ένα σοβαρό έγκλημα. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι το ίδιο δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι οι δεκαεξάχρονοι δεν διαθέτουν την «ωριμότητα και την κρίση» για να υπογράφουν συμβόλαια. Δεν είναι περίεργο που η μειωμένη ικανότητα ενός παιδιού να υπογράφει συμβόλαια θεωρείται νομικό εμπόδιο για την ισχύ του συμβολαίου, αλλά όταν τίθεται θέμα εκτέλεσης, τότε η ικανότητα ενός παιδιού εξισώνεται μ' εκείνη ενός ενήλικα; Δεκαοχτώ πολιτείες επιτρέπουν την εκτέλεση ανηλίκων μέχρι και την ηλικία των δεκαέξι ετών. Άλλες πέντε επιτρέπουν την εκτέλεση όσων ήταν δεκαεπτά ή μεγαλύτεροι όταν διέπραξαν το έγκλημα. Το 1999 η Οκλαχόμα εκτέλεσε τον Σιν Σέλερς, ο οποίος ήταν δεκάξι τη στιγμή που έγιναν τα εγκλήματα για τα οποία καταδικάστηκε. Η διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας του Σέλερς δεν αποκαλύφτηκε στους ενόρκους που τον καταδίκασαν. Ένα Ομοσπονδιακό εφετείο έκρινε ότι ο Σέλερς θα 'πρεπε να είχε κριθεί «εκ των πραγμάτων αθώος» λόγω της διανοητικής διαταραχής του, αλλά «αυτή η αθωότητα δεν αρκούσε, από μόνη της, για την απονομή χάριτος». Απίστευτο. Ο αμερικανικός λαός δεν είναι ηλίθιος, και τώρα που η αλήθεια για τους αθώους που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο έχει αρχίσει να αποκαλύπτεται, αντιδρά μ' ένα αίσθημα ντροπής τουλάχιστον. Λίγα μόλις χρόνια πριν οι έρευνες της κοινής γνώμης έδειχναν ότι πάνω από το 80% των Αμερικανών υποστήριζαν τη θανατική ποινή. Αλλά τώρα, με την αλήθεια να έχει αποκαλυφτεί, μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Washington Post

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΦΥΛΑΚΗ

259

και του ABC News διαπίστωσε ότι η λαϊκή υποστήριξη της θανατικής ποινής έχει μειωθεί, ενώ έχει αυξηθεί το ποσοστό των Αμερικανών που υποστηρίζουν την αντικατάσταση της θανατικής ποινής με τα ισόβια. Το 51 % τάσσεται υπέρ της αναστολής όλων των εκτελέσεων μέχρι να συσταθεί επιτροπή που θα προσδιορίσει κατά πόσο η θανατική ποινή εφαρμόζεται δίκαια. Το 68% είπαν ότι η θανατική ποινή είναι άδικη επειδή εκτελούνται μερικές φορές αθώοι. Πρόσφατες έρευνες της εταιρείας Gallup Polls έδειξαν ότι η υποστήριξη της θανατικής ποινής βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της εδώ και δεκαεννιά χρόνια. Το 65% συμφώνησαν ότι ένας φτωχός έχει περισσότερες πιθανότητες να καταδικαστεί σε θάνατο απ' όσες ένα άτομο μέσου ή υψηλού εισοδήματος που έχει διαπράξει το ίδιο έγκλημα. Ακόμα και στη «μηχανή εκτελέσεων» που λέγεται Τέξας, η Houston Chronicle δημοσίευσε μία δημοσκόπηση σύμφωνα με την οποία το 59% των Τεξανών πίστευαν ότι η πολιτεία τους έχει εκτελέσει τουλάχιστον έναν αθώο! Παράλληλα, το 72% τασσόταν υπέρ της αλλαγής του πολιτειακού νόμου, ώστε να προβλέπει την ποινή της ισόβιας κάθειρξης χωρίς αναστολή, και το 60% είναι τώρα αντίθετοι στην εκτέλεση των διανοητικά καθυστερημένων καταδίκων. Αυτό που καταφέραμε, σ' αυτή τη μεγάλη χώρα, είναι να κηρύξουμε τον πόλεμο όχι στο έγκλημα αλλά στους φτωχούς που μας βολεύει να θεωρούμε υπεύθυνους γι' αυτό. Κάπου στο δρόμο ξεχάσαμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, επειδή δεν θέλαμε να ξοδέψουμε χρήματα. Ζούμε σε μια κοινωνία που ανταμείβει και τιμά τους γκάνγκστερ-επιχειρηματίες-διευθυντές εταιρειών που λεηλατούν άμεσα και έμμεσα τον φυσικό πλούτο της Γης και ενδιαφέρονται πάνω απ' όλα για τα κέρδη των μετόχων τους — ενώ υποβάλλουμε τους φτωχούς σε αδιάφορο τυχαίο και απάνθρωπο σύστημα «δικαιοσύνης».

260

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Αλλά η κοινή γνώμη αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι αυτό δεν είναι σωστό. Πρέπει να ξανανθίσουμε την κοινωνία μας ώστε το κάθε μέλος της να θεωρείται πολύτιμο, ιερό και σπουδαίο και ΚΑΝΕΝΑΣ να μη βρίσκεται πάνω από τους νόμους, όσους υποψηφίους κι αν εξαγοράζει. Μέχρι να συμβεί αυτό, θα πρέπει να εκστομίζουμε τις λέξεις «με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους»26 νιώθοντας ντροπή.

ΔΕΚΑ

Ο θάνατος των Δημοκρατικών

Έχει υπογράψει ένα νομοσχέδιο με το οποίο χορηγούνται ομοσπονδιακά κονδύλια σε «βασιζόμενους στην πίστη» φιλανθρωπικούς οργανισμούς. Έχει επεκτείνει σε εξήντα τον αριθμό των ομοσπονδιακών αδικημάτων για τα οποία μπορεί να επιβληθεί η θανατική ποινή. Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει τους γάμους μεταξύ ομοφυλόφιλων και πήρε μέρος σε διαφημιστικά σποτάκια σε χριστιανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, διακηρύσσοντας την αντίθεση του σε κάθε μορφής νομική κατοχύρωση ζευγαριών του ιδίου φύλου. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατάφερε να διαγράψει δέκα εκατομμύρια άτομα από τους καταλόγους της Κοινωνικής Πρόνοιας — δέκα εκατομμύρια σε σύνολο δεκατεσσάρων εκατομμυρίων δικαιούχων. Έχει υποσχεθεί «πρόσθετα κονδύλια» στις πολιτείες που θα καταφέρουν να μειώσουν τον αριθμό όσων δικαιούνται κοινωνικά επιδόματα και έχει διευκολύνει τη χορήγηση αυτών των κονδυλίων μην απαιτώντας από τις πολιτείες να βοηθήσουν τους πρώην δικαιούχους να βρουν δουλειά.

262

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Έχει προωθήσει ένα σχέδιο νόμου, που αποκλείει κάθε ενίσχυση στους έφηβους γονείς, στην περίπτωση που εγκαταλείψουν το σχολείο ή φύγουν από το σπίτι των γονιών τους. Αν και φροντίζει να μην προκαλεί την προσοχή, υποστηρίζει πολλές από τις παλιές διατάξεις του «Συμβολαίου με την Αμερική» του Νιουτ Γκίνγκριτς27, περιλαμβανομένων και των μειώσεων στους φόρους επί των κερδών. Παρά τις εκκλήσεις Ρεπουμπλικάνων κυβερνητών, όπως ο Τζορτζ Ράιαν του Ιλινόις, να προωθήσει ένα μορατόριουμ για τη θανατική ποινή, αυτός έχει απορρίψει όλες τις προσπάθειες μείωσης του αριθμού των εκτελέσεων, ακόμα κι αφού αποκαλύφτηκε ότι δεκάδες θανατοποινίτες ήταν αθώοι. Έχει απελευθερώσει κονδύλια προς τις τοπικές κοινότητες για να προσλάβουν περισσότερους από εκατό χιλιάδες νέους αστυνομικούς και στηρίζει νόμους που φυλακίζουν ισοβίως ανθρώπους αν διαπράξουν τρία αδικήματα — ακόμα κι αν αυτά είναι κλοπή προϊόντων από καταστήματα ή μη πληρωμή μιας πίτσας. Σήμερα υπάρχουν περισσότεροι Αμερικανοί χωρίς υγειονομική ασφάλιση απ' ό,τι όταν ανέλαβε την εξουσία. Έχει υπογράψει διατάγματα που απαγορεύουν την παροχή υγειονομικής κάλυψης σε φτωχούς που βρίσκονται παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Υποστηρίζει την απαγόρευση των αμβλώσεων στη διάρκεια της προχωρημένης εγκυμοσύνης και υποσχέθηκε να υπογράψει το πρώτο νομοσχέδιο απαγόρευσης των αμβλώσεων που θα φτάσει στο γραφείο του και θα εξαιρεί μόνο τις περιπτώσεις που κινδυνεύει η ζωή της μητέρας. Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει να διοχετευτούν αμερικανικά κεφάλαια σε οποιαδήποτε χώρα για να χρησιμοποιηθούν για ασφαλή εκτέλεση αμβλώσεων. Έχει υπογράψει διάταγμα που απαγορεύει για περίοδο ενός έτους την παροχή ομοσπονδιακών κονδυλίων σε χώρες όπου οι

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ TON ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ

263

υπηρεσίες ελέγχου γεννήσεων α ν α φ έ ρ ο υ ν την ά μ β λ ω σ η ως εναλλακτική επιλογή για εγκύους. Έ χ ε ι αρνηθεί ν α υπογράψει τ η διεθνή σ υ ν θ ή κ η α π α γ ό ρ ε υ σης τ ω ν ν α ρ κ ώ ν κατά π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ , η οποία έχει ή δ η υ π ο γ ρ α φεί α π ό εκατόν τριάντα ε φ τ ά χ ώ ρ ε ς - αλλά όχι α π ό το Ιράκ, τη Λιβύη, τη Βόρειο Κορέα και τις Η ν ω μ έ ν ε ς Πολιτείες. Έ χ ε ι επιταχύνει τ η ν ε ξ ό ρ υ ξ η πετρελαίου και φ υ σ ι κ ο ύ αερίου σε ο μ ο σ π ο ν δ ι α κ ά ε δ ά φ η με ρ υ θ μ ο ύ ς π ο υ φ τ ά ν ο υ ν , και σε ορισμένες περιοχές υπερβαίνουν, τ α επίπεδα π α ρ α γ ω γ ή ς τ η ς π ε ρ ι ό δ ο υ Ρέιγκαν. Έ χ ε ι εγκρίνει τ η ν π ώ λ η σ η μιας κ α λ ι φ ο ρ ν έ ζ ι κ η ς πετρελαιοπ η γ ή ς , τη μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση στην ιστορία της Αμερικής, και άνοιξε τα Εθνικά Αποθέματα Πετρελαίου στην Αλάσκα (κάτι π ο υ ακόμα και ο Ρέιγκαν δεν κατάφερε να κάνει). Κι έγινε ο π ρ ώ τ ο ς Π ρ ό ε δ ρ ο ς μετά τ ο ν Ρίτσαρντ Ν ί ξ ο ν π ο υ δεν υποχρέωσε τις αυτοκινητοβιομηχανίες να βελτιώσουν τ η ν κατανάλωση κ α υ σ ί μ ω ν - κάτι π ο υ θα εξοικονομούσε εκατομμ ύ ρ ι α βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Ν α ι , συνεκτιμώντας όλα αυτά τα επιτεύγματα, θα πρέπει να σ υ μ φ ω ν ή σ ε τ ε ότι ο Μ π ι λ Κλίντον ήταν ένας α π ό τ ο υ ς καλύτερ ο υ ς Ρ ε π ο υ μ π λ ι κ ά ν ο υ ς Π ρ ο έ δ ρ ο υ ς π ο υ είχαμε ποτέ. Έ χ ο υ ν διατυπωθεί πολλές δυσοίωνες προβλέψεις από τότε π ο υ δόθηκε η εξουσία στον Μ π ο υ ς και είναι πολλοί οι καλοί και φ ι λελεύθεροι ά ν θ ρ ω π ο ι π ο υ φ ο β ο ύ ν τ α ι ότι θα προκαλέσει χ ά ο ς στο περιβάλλον, θα γυρίσει πίσω το χρόνο σε ό,τι α φ ο ρ ά στα δικαιώματα τ ω ν γ υ ν α ι κ ώ ν και θα μας υποχρεώσει να προσευχόμαστε στα σχολεία και στα φ α ν ά ρ ι α . Έ χ ο υ ν δίκιο ν' ανησυχούν. Αλλά ο Μ π ο υ ς είναι α π λ ώ ς η ασχημότερη και κ ά π ω ς μοχ θ η ρ ό τ ε ρ η εκδοχή α υ τ ο ύ π ο υ είχαμε ή δ η στη δεκαετία τ ο υ '90 — μόνο π ο υ τότε προερχόταν από ένα τ ύ π ο με γοητευτικό χαμόγελο, έπαιζε σόουλ στο σ α ξ ό φ ω ν ο και μ α ς έλεγε τι ε σ ώ ρ ο υ χ α

264

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

φορούσε (όχι μόνο αυτός αλλά και οι γραμματείς του). Μας άρεσε αυτό. Νιώθαμε καλά, φυσιολογικά. Μπορούσε να τραγουδήσει τον Εθνικό Ύμνο των Μαύρων. Γλεντούσε με την Γκλόρια Στάινεμ. Παρακολουθούσε την εκπομπή μου! Μ' άρεσε αυτός ο τύπος! Είχαμε ανακουφιστεί όλοι όταν τελείωσαν τα χρόνια του Ρέιγκαν και του Μπους και ήταν σχετικά ωραία να έχουμε έναν πρόεδρο που είχε καπνίσει μαριχουάνα και αυτοχαρακτηριζόταν ως «ο πρώτος Μαύρος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών». Αλλά είχαμε την τάση να κοιτάζουμε αλλού και να μη βλέπουμε πράγματα, όπως την υπονόμευση εκ μέρους του βασικών διατάξεων της Συμφωνίας του Κιότο, λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2000. Δεν θέλαμε να τα ξέρουμε όλα αυτά. Άλλωστε, ποια εναλλακτική λύση είχαμε; Τον μικρό Μπους; Τον Πατ Μπιουκάναν; Τον Ραλφ Νέιντερ ; Ω, Θεέ μου, όχι — όχι τον Ραλφ Νέιντερ. Για ποιο λόγο θα θέλαμε να υποστηρίξουμε κάποιον που συμφωνούσε μαζί μας σε όλα τα ζητήματα; Δεν θα είχε πλάκα! Η οργή που στρέφεται τώρα εναντίον του Ραλφ Νέιντερ μοιάζει υπερβολικά προσωπική, υπερβολικά έντονη, εκ μέρους των μπέιμπι μπούμερς που τον κατηγορούν επειδή ο Γκορ έχασε τις εκλογές. Κοιτάζω όλους αυτούς τους σαραντάρηδες και πενηντάρηδες και απορώ γιατί να θεωρούν τον Νέιντερ τόσο μεγάλη προσωπική απειλή. Μου πήρε λίγο καιρό, αλλά νομίζω ότι τελικά το κατάλαβα: ο Νέιντερ αντιπροσωπεύει αυτό που ήταν και οι ίδιοι κάποτε, αλλά δεν είναι πια. Δεν άλλαξε ποτέ. Δεν έχασε ποτέ την πίστη του, δεν συμβιβάστηκε, δεν το έβαλε κάτω. Γι' αυτό τον μισούν. Δεν άλλαξε τα πιοτεύω του, δεν μετακόμισε στα προάστια, δεν άρχισε να οικοδομεί τη ζωή του πάνω στην αρχή, «Ας δούμε πώς μπορώ να βγάλω εγώ περισσότερα λεφτά για μένα, για μένα, ΓΙΑ ΜΕΝΑ!» Δεν υιοθέτησε τον νέο κώδικα ηθικής «Ξεπουλήστε τα όλα» για ν' αυξήσει την επιρροή του. Γι' αυτό τον

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

265

λατρεύουν εκατομμύρια μαθητές και φοιτητές. Είναι το αντίθετο των γονιών τους, που τους «μεγάλωσαν» δίνοντας τους το κλειδί της εξώπορτας, ένα Ρίταλιν28, και το τηλεκοντρόλ για την τηλεόραση στην κρεβατοκάμαρα. Ο Νέιντερ δεν έκανε τη διαδρομή από τον Sgt. Pepper29 στον Kenny G 3 0 . Φοράει τα ίδια τσαλακωμένα ρούχα. Αυτοί που τώρα του την πέφτουν, είναι σαν τους παλικαράδες στο λύκειο που δεν παύουν να σε παρενοχλούν μέχρι να συμμορφωθείς και ν' αρχίσεις να μοιάζεις, να σκέφτεσαι και να μυρίζεις σαν αυτούς. Μάθετε, λοιπόν, κάτι, φίλοι Μπούμερς - αυτός ο Νέιντερ δεν θ' αλλάξει ποτέ. Κόψτε, λοιπόν, τα πολλά λόγια, αυξήστε τη δόση του Προζάκ σας και βρείτε έναν ψυχολόγο στα προάστια να σας βλέπει μια φορά τη βδομάδα. Ή απλά χαλαρώστε και να είστε ευγνώμονες που υπάρχουν ακόμα τύποι σαν τον Ραλφ Νέιντερ εκεί έξω. Θα κάνει όλη τη δουλειά' χαλαρώστε και παραγγείλτε άλλη μια μαργαρίτα. Ξέρω ότι είναι δύσκολο να χωνέψετε ότι θα πρέπει να ξυπνάτε κάθε πρωί για να ταΐζετε το επιχειρηματικό κτήνος, να παίρνετε την επιταγή σας από τα καθάρματα και να κοιτάζετε αλλού για να μη βλέπετε τα σκατά στα οποία κολυμπάτε. Αλλά κάπου βαθιά στα έγκατα του μυαλού σας υπάρχει μια μικρή νευρική απόληξη που αργοπεθαίνει, σαν το αδύναμο φωτάκι του κινητού σας, λίγο πριν αδειάσει για καλά η μπαταρία. Είναι η τράπεζα αναμνήσεων του εγκεφάλου σας η οποία σας υπενθυμίζει μια εποχή που ήσασταν νεότεροι και πιστεύατε παθιασμένα ότι εσείς και μόνο εσείς θα μπορούσατε ν' αλλάξετε τα πράγματα, πριν οι δυνάμεις της ενηλικίωσης σάς περικυκλώσουν και σας πουν να συμβιβαστείτε — ή να περάσετε την υπόλοιπη ζωή σας στο περιθώριο. Και το κάνατε. Μάθατε να ξεπουλάτε τις αξίες σας, ενώ πιστεύατε ότι ακόμα τις διατηρούσατε. («Ναι, οδηγώ ένα 4x4 — αλλά δίνω λεφτά στο Sierra Club!31») Μάθατε να κατευνάζετε τη συνείδηση σας στην κωλοδουλειά σας, φοβούμενος τη μόνη

266

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

δυνατή εναλλακτική λύση - να βρεθείτε άστεγος και πεινασμένος! Ανέχεστε τον καταπιεστικό χαρακτήρα της εκκλησίας σας, επειδή... ναι... ο Ιησούς είπε ένα σωρό καλά πράγματα («Να αγαπάτε τους εχθρούς σας»), οπότε τι σημασία έχει αν τα χρήματα που μόλις ρίξατε στο παγκάρι καταλήγουν σε μια οργάνωση που μισεί τις γυναίκες; Μάθατε να κρατάτε κλειστό το στόμα σας όταν φίλοι ή συνάδελφοι μιλούσαν με ρατσιστικά υπονοούμενα, γιατί ξέρατε ότι εσείς δεν μισούσατε τους μαύρους και ήσασταν σίγουροι πως ούτε κι εκείνοι τους μισούσαν... αλλά γιατί δεν περνάμε στο απέναντι πεζοδρόμιο για να είμαστε ασφαλείς; Και, το καλύτερο απ' όλα, συνεχίσατε να ψηφίζετε Δημοκρατικούς, όπως κάνατε πάντα. Στο κάτω κάτω, λένε ότι παλεύουν για τα συμφέροντα σας και, αφού το λένε, τους πιστεύετε. Ποιος τρελός θα ψήφιζε, άλλωστε, τον υποψήφιο ενός τρίτου κόμματος; Γιατί θα σκεφτόσασταν καν να το κάνετε - να θυμηθείτε τα νιάτα σας, την εποχή που ήσασταν διατεθειμένοι να σας ανοίξουν τα κεφάλια ενώ αγωνιζόσασταν γι' αυτό που θεωρούσατε σωστό; Εδώ έξω, στον Κόσμο των Ενηλίκων, καλύτερα να ξεχάσετε το «σωστό» — εδώ πρέπει να νικήσετε. Μόνο η νίκη είναι που μετράει, είτε αφορά τις μετοχές της εταιρείας σας, είτε το χαρτοφυλάκιο σας, είτε τη δυνατότητα του παιδιού σας να είναι καλύτερο από τα υπόλοιπα στο μάθημα των γαλλικών του νηπιαγωγείου. «Θέλεις να κάνεις το σωστό;» ΧΑ! Πήγαινε με το νικητή! Ακόμα κι αν ο νικητής (Κλίντον) υποστηρίζει τις εκτελέσεις, δεν απαγορεύει τις νάρκες, εμποδίζει τη χρηματοδότηση των εκτρώσεων, πετάει τους φτωχούς στο δρόμο, διπλασιάζει τον πληθυσμό των φυλακών, βομβαρδίζει τέσσερις διαφορετικές χώρες σκοτώνοντας αθώους αμάχους (Σουδάν, Αφγανιστάν, Ιράκ και Γιουγκοσλαβία), επιτρέπει σ' ελάχιστα μονοπώλια να έχουν στην κατοχή τους τα περισσότερα ΜΜΕ (τα οποία κάποτε ήταν μοιρασμένα σε πάνω από χίλιες εταιρείες) και απαιτεί

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

267

συνεχώς αυξήσεις στον προϋπολογισμό του Πενταγώνου, ακόμα και τότε, παραμένει πολύ καλύτερος από... καλύτερος από... ε, ναι, καλύτερος από κάτι πραγματικά, πραγματικά κακό. Πότε θα πάψουμε να κοροϊδευόμαστε, φίλοι μου; Ο Κλίντον και οι περισσότεροι σύγχρονοι Δημοκρατικοί δεν έκαναν και δεν θα κάνουν ποτέ ό,τι είναι καλύτερο για μας ή τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Δεν πληρώνουμε εμείς το λογαριασμό τους — το πλουσιότερο 10% το κάνει και τις δικές του επιθυμίες θα ικανοποιούν. Ξέρω ότι ήδη το γνωρίζετε· απλώς είναι δύσκολο να το παραδεχτείτε, επειδή η εναλλακτική μοιάζει τόσο πολύ με... τον Ντικ Τσένι. Ακούστε, πριν εσείς οι καλοί Δημοκρατικοί αρχίστε ν' αναρωτιέστε σε ποια θερμοκρασία καίγονται τα βιβλία, θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι: Ο Τζορτζ Γ. Μπους είναι χειρότερος από τον Αλ Γκορ ή τον Μπιλ Κλίντον. Αναμφίβολα. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Αν βάλετε δύο οποιουσδήποτε ανθρώπους δίπλα δίπλα και πείτε σε κάποιον να διαλέξει το «χειρότερο», συνήθως θα επιλέξει τον πιο βλάκα. Ο Χίτλερ ήταν «χειρότερος» από τον Μουσολίνι, μια Σεβρολέτ είναι «χειρότερη» από μια Φορντ κι εγώ είμαι σίγουρα «χειρότερος» από τη γυναίκα μου. Ε, και λοιπόν; Σαν παιδικό παιχνίδι είναι. Η αλήθεια είναι ότι η επιλογή μεταξύ του «συμπονετικού συντηρητισμού» του Τζορτζ Μπους και του Κλιντονισμού δεν έχει περισσότερο νόημα απ' ό,τι η επιλογή ανάμεσα στο καστορέλαιο κι ένα δύσοσμο φάρμακο που προσπαθείς να το πιεις μαζί με πορτοκάλι. Η διακυβέρνηση του Μπους Β' ξεκίνησε με τον Τζούνιορ ν' ακυρώνει μια σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων που είχαν εκδοθεί από τον Πρόεδρο Κλίντον. Αμέσως άρχισε να περιγράφεται σαν τέρας. Ήταν μια σημαντική στιγμή —συμβολικά— για τους Δημοκρατικούς. Ήθελαν να πιστεύει ο λαός ότι ο Μπους έριχνε αρσενικό στο νερό και προσπαθούσε να μας δηλητηριάσει όλους. Ήθελαν να πιστεύει ο αμερικανικός λαός ότι ο

268

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Μπους θα κατέστρεφε όλους τους εθνικούς δρυμούς, θα διέκοπτε τις χρηματοδοτήσεις για τις αμβλώσεις και θα βίαζε την Αλάσκα, γιατί το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν ν' ανατρέψει ό,τι καλό είχε κάνει ο Πρόεδρος Κλίντον. Αυτό που δεν αναφέρεται ποτέ είναι ότι επί οχτώ χρόνια ο Κλίντον έκανε ελάχιστα ή και τίποτα για οποιοδήποτε απ' αυτά τα προβλήματα και μόνο όταν του απέμεναν μερικές μόνο ώρες εξουσίας, αποφάσισε να προσπαθήσει ν' αφήσει καλές εντυπώσεις - ή να κάνει τον Μπους να φαίνεται κακός. Ό,τι από τα δύο κι αν ήθελε, το πέτυχε. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο Τζορτζ Γ. Μπους δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ τις πολιτικές των οχτώ χρόνων της κυβέρνησης Κλίντον/Γκορ. Επί οχτώ χρόνια, ο Κλίντον και ο Γκορ αντιστάθηκαν σε όλες τις προσπάθειες και τις συμβουλές μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα που αναπνέουμε και του αρσενικού στο νερό που πίνουμε. Ένα μόλις μήνα πριν από τις εκλογές του 2000, ο αρχηγός των Δημοκρατικών στη Γερουσία και δεκάξι ακόμα Δημοκρατικοί πέτυχαν να αποτρέψουν τη μείωση του αρσενικού στο νερό μας. Για ποιο λόγο; Γιατί ο Κλίντον και οι Δημοκρατικοί ήταν υποχρεωμένοι στα πλούσια καθάρματα που χρηματοδοτούν τις προεκλογικές τους εκστρατείες — και που δεν θέλουν ν' αλλάξει το επίπεδο του αρσενικού στο νερό μας. Υπάρχει ακόμα το γεγονός ότι η κυβέρνηση Κλίντον/Γκορ ήταν η πρώτη κυβέρνηση εδώ και είκοσι πέντε χρόνια που ΔΕΝ απαίτησε χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμων από τις αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ. Με άλλα λόγια, στη διάρκεια της θητείας τους εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου διυλίστηκαν και μόλυναν χωρίς λόγο τον αέρα. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, αυτό το αρχέτυπο του συντηρητισμού, τα κατάφερε καλύτερα στο συγκεκριμένο περιβαλλοντικό ζήτημα: η κυβέρνηση του απαίτησε να διανύουν τα αυτοκίνητα περισσότερα μίλια ανά γαλόνι. Ο διάδοχος του, ο Μπους Α', έκανε τους νόμους ακόμη

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ

269

αυστηρότερους. Αλλά ο Κλίντον; Τ ί π ο τ α . Π ό σ ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι θα π ε θ ά ν ο υ ν από καρκίνο, πόσο θα επιταχυνθεί η α ύ ξ η σ η τ η ς παγκόσμιας θερμοκρασίας χ ά ρ η στην α φ ο σ ί ω σ η τ ο υ Μ π ι λ και τ ο υ Αλ σ' έναν α π ό τ ο υ ς βασικούς τ ο υ ς πάτρωνες, τον αρχιμεσάζοντα τ ω ν Τ ρ ι ώ ν Μ ε γ ά λ ω ν α υ τ ο κ ι ν η τ ο β ι ο μ η χ α ν ι ώ ν — τ ο ν Άντριου Καρντ, π ο υ είναι σήμερα διευθυντής π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ του Λευκού Ο ί κ ο υ στην κυβέρνηση του Τ ζ ο ρ τ ζ Γ. Μ π ο υ ς ; Υπάρχει, λοιπόν, δ ι α φ ο ρ ά ανάμεσα στους Δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ο ύ ς και τ ο υ ς Ρεπουμπλικάνους; Σ ί γ ο υ ρ α . Οι Δημοκρατικοί λένε κάτι («Σώστε τον Πλανήτη!») και μετά κάνουν κάτι άλλο - διακριτικά σφιχταγκαλιασμένοι στα π α ρ α σ κ ή ν ι α με τα κ α θ ά ρ μ α τ α π ο υ β ρ ο μ ί ζ ο υ ν κι εξαθλιώνουν τον κόσμο μας. Οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ξεκάθαροι και π α ρ α χ ω ρ ο ύ ν στα κ α θ ά ρ μ α τ α γωνιακό γ ρ α φ ε ί ο στη Δυτική Π τ έ ρ υ γ α τ ο υ Λευκού Ο ί κ ο υ . Αυτή είναι η δ ι α φ ο ρ ά . Ορισμένοι ισχυρίζονται, φ υ σ ι κ ά , ότι είναι χειρότερο να λες σε κ ά π ο ι ο ν ότι θα τον προστατεύσεις και μετά να τον ληστεύεις π α ρ ά να τ ο υ πεις αμέσως να σηκώσει ψ η λ ά τα χέρια. Ό τ α ν το «κακό» βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, και δεν κρύβεται κάτω α π ό μια προοδευτική προβιά, είναι ευκολότερο να το αντιμετωπίσεις και να το εξαφανίσεις. Τι θα προτιμούσατε, τ η ν κατ σ α ρ ί δ α π ο υ βλέπετε να τρέχει στο π ά τ ω μ α ή ένα σπίτι γεμάτο α ό ρ α τ ο υ ς τερμίτες, χ ω μ έ ν ο υ ς στον τοίχο; Η κατσαρίδα μπορεί να κουβαλάει μικρόβια, αλλά τουλάχιστον ξέρετε π ο ύ βρίσκεται και μπορείτε να πάρετε τα μέτρα σας. Οι τερμίτες σας α φ ή ν ο υ ν να νομίζετε ότι έχετε το ομορφότερο σαλόνι — μέχρι π ο υ μια μέρα τα θεμέλια καταρρέουν και ξυπνάτε μέσα σε φ α γ ω μ έ ν α από τ ο υ ς τερμίτες πριονίδια. Ο Μ π ι λ Κλίντον περίμενε μέχρι τις τελευταίες ημέρες της π ρ ο ε δ ρ ί α ς του για να υπογράψει μια σειρά π ρ ο ε δ ρ ι κ ώ ν διαταγμ ά τ ω ν και κανονισμών, πολλά α π ό τα οποία υπόσχονταν να βελτιώσουν το περιβάλλον μας και να δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ο υ ν ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας. Ή τ α ν μια ακραία κ υ ν ι κ ή κίνηση.

270

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Περιμένεις τις τελευταίες σαράντα οχτώ ώρες της θητείας σου για να κάνεις το σωστό, έτσι ώστε όλοι ν' ανατρέχουν στο παρελθόν και να σκέφτονται, αυτός ήταν καλός πρόεδρος. Αλλά ο Κλίντον γνώριζε ότι όλα αυτά τα διατάγματα της τελευταίας στιγμής θ' ακυρώνονταν από τη νέα κυβέρνηση που θα αναλάμβανε την εξουσία. Γνώριζε ότι κανένα απ' αυτά τα διατάγματα δεν θα ίσχυε. Όλα έγιναν για το θεαθήναι. Πιστεύετε ακόμα ότι ο Κλίντον αφαίρεσε το αρσενικό από το νερό μας; Όχι μόνο δεν έκανε τίποτα για να μας προστατεύσει από το μολυσμένο από αρσενικό νερό στα τελευταία οχτώ χρόνια — αλλά το διάταγμα που υπέγραψε πρόβλεπε ότι το αρσενικό δεν θα μειωθεί μέχρι το 2004. Ακριβώς. Η μεγάλη περιβαλλοντική χειρονομία του Κλίντον, στα τελευταία λεπτά της θητείας του, εγγυούταν ότι θα πίναμε τα ίδια επίπεδα αρσενικού όπως και το 1942 - την τελευταία φορά που ένας ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ Δημοκρατικός είχε τα κότσια να υψώσει το ανάστημα του στα μεταλλευτικά συμφέροντα και να περιορίσει τα επίπεδα αυτού του δηλητηρίου. Οι Καναδοί και οι Ευρωπαίοι το έχουν κάνει καιρό τώρα. Αλλά ο Κλίντον αγνόησε το νόμο που απαιτούσε τη μείωση των επιπέδων του αρσενικού, με αποτέλεσμα η Επιτροπή Προστασίας Φυσικών Πόρων (Natural Resources Defense Council) να καταθέσει αγωγή κατά της κυβέρνησης Κλίντον. Την τελευταία εβδομάδα της θητείας του, ο Κλίντον ενέδωσε τελικά - αλλά μόνο αφού συντάχτηκε το διάταγμα με τρόπο που ν' αναβάλει την εφαρμογή του μέτρου για τέσσερα χρόνια. Έτσι ο Κλίντον διασφάλισε ότι θα πίνουμε το συγκεκριμένο δηλητήριο και στη διάρκεια της θητείας του Μπους. Ίσως τελικά να μας έκανε χάρη.

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ TΩN Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

271

Ο ΚΛΙΝΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ Ν' ΑΦΗΣΕΙ ΕΡΓΟ Και οι ρυθμίσεις για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που ανέτρεψε ο Μπους Β'; «Ανέτρεψε», είπα; Τι ανέτρεψε; Το μόνο που έκανε ο Μπους ήταν να διατηρήσει το στάτους κβο του Κλίντον. Ουσιαστικά είπε: «Θα μολύνω τον αέρα στο ίδιο ακριβώς επίπεδο που το έκανε κι ο Κλίντον σε όλη τη διάρκεια της οκταετίας του και θα πίνετε και μ' εμένα το ίδιο αρσενικό που πίνατε επί Κλίντον». Και, όπως και με την ενσωματωμένη τετραετή αναβολή της μείωσης του αρσενικού, οι αποφάσεις των τελευταίων ημερών του Κλίντον για τις εκλύσεις τοξικών καθόριζαν ότι ούτε αυτή η μείωση θα ήταν άμεση. Στα μέσα Νοεμβρίου, διαισθανόμενος το αποτέλεσμα των εκλογών, ζήτησε αυστηρές ρυθμίσεις για τέσσερα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, περιλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα. Και πάλι, τα λόγια του ακούστηκαν όμορφα, αλλά αν κοίταζες πίσω τους, ανακάλυπτες ότι τα νέα επίπεδα δεν θα καθιερώνονταν πριν από το 2010. Και τότε, σαν να μην έφτανε αυτό, δεν θα μπορούσαν να επιβληθούν νέες ρυθμίσεις για δέκα με δεκαπέντε χρόνια. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος. Επί οκτώ γεράνια, ο Κλίντον δεν έκανε ΤΙΠΟΤΑ για το καρπικό σύνδρομο. Στις 19 Ιανουαρίου, όμως, και κάπου ανάμεσα στις ρυθμίσεις που έκανε για διάφορους πλούσιους, αποφάσισε να κάνει και κάτι καλό για τις γυναίκες που κάθονται στα πληκτρολόγια τους όλη μέρα και οι οποίες πήγαν ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ στην κάλπη για να τον αναδείξουν Πρόεδρο με τα σακατεμένα χέρια τους. Σας παραπλανούν και σας κοροϊδεύουν, φίλοι μου, ένα τσούρμο από επαγγελματίες «προοδευτικούς» που επί οχτώ χρόνια δεν έκαναν τίποτα για να βελτιώσουν λίγο την κατάσταση — και τώρα δεν σταματάνε να επιτίθενται σε ανθρώπους σαν

272

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Ο Κλίντον φροντίζει την υστεροφημία του: Διατάγματα και ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής Ο Κλίντον περίμενε οχτώ χρόνια πριν καταφέρει να κάνει επιτέλους και κάτι καλό - τις τελευταίες μέρες της προεδρίας του. Στο δρόμο προς την έξοδο, εξέδωσε αποφάσεις με τις οποίες... * Προστατεύονταν εξήντα εκατομμύρια στρέμματα από την υλοτομία και την κατασκευή δρόμων. * Καθιερώνονταν κανόνες αποφυγής ατυχημάτων στους χώρους εργασίας. * Καθιερώνονταν αυστηρότεροι κανονισμοί σε σχέση με την περιεκτικότητα μολύβδου στις βαφές, στο έδαφος και στη σκόνη, καθώς και στο ντίζελ για φορτηγά αυτοκίνητα. * Εκδόθηκαν νέες ρυθμίσεις για το ντίζελ των μεγάλων φορτηγών, που θα μείωναν τα επίπεδα του θείου στο καύσιμο κατά 95%. * Καθιερώθηκε ο περιοδικός έλεγχος των χοτ-ντογκ και άλλων έτοιμων προς βρώση κρεάτων για το βακτήριο Listeria. * Καθιερώθηκαν κανονισμοί για την κατανάλωση ενέργειας από τα κεντρικά κλιματιστικά μηχανήματα. * Εκδόθηκαν νέοι κανονισμοί για την κατανάλωση ενέργειας των πλυντηρίων.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ

273

* Θεσπίστηκαν αυστηρότεροι κανονισμοί για την κατανάλωση ενέργειας από θερμοσίφωνες. * Αυξήθηκε η προστασία των θαλάσσιων ενυδρίδων κατά μήκος της Δυτικής Ακτής. * Αυξήθηκαν οι προϋποθέσεις για την αποθήκευση εισαγόμενων τροφίμων. * Προτάθηκε η ανάκληση της έγκρισης του αντιβιοτικού enroflaxacin στις ζωοτροφές των πουλερικών, που προκάλεσε την ανάπτυξη μικροβίων και βακτηρίων ανθεκτικών στο φάρμακο. * Προστατεύονταν οι θαλάσσιοι λέοντες της Αλάσκας. * Θεσπίστηκαν κανονισμοί σύμφωνα με τους οποίους τα χυτήρια σιδήρου, μολύβδου και χάλυβα καλούντο να ενημερώνουν το κοινό για κάθε εκπομπή μολύβδου που υπερβαίνει τα πενήντα κιλά το χρόνο — μια εντυπωσιακή μείωση σε σχέση με το προηγούμενο όριο των δώδεκα χιλιάδων κιλών το χρόνο. * Δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία του Κοραλλιογενούς Οικοσυστήματος στα βορειοδυτικά νησιά της Χαβάης, απαγορεύοντας την εξώρυξη πετρελαίου και θέτοντας περιορισμούς στην αλιεία. * Απαγόρευσε τα σνόουμομπιλ στα εθνικά πάρκα. * Θεσπίστηκαν αυστηρότεροι κανονισμοί για την αναγραφή των θρεπτικών συστατικών στη συσκευασία του κρέατος.

274

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

* Θεσπίστηκαν κανονισμοί ασφαλείας για τα σχολικά που μεταφέρουν τα παιδιά στα κέντρα προσχολικής αγωγής του προγράμματος Head Start. * Περιορίστηκε ο αριθμός των πληροφοριών που επιτρέπεται να παρέχουν οι υγειονομικές υπηρεσίες χωρίς την άδεια του ασθενούς. * Προστατεύονταν τα ομοσπονδιακά εδάφη από τη δημιουργία ορυγμάτων σε σκληρά πετρώματα στην περίπτωση που η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στα εδάφη. * Επιτρέπεται σε ομοσπονδιακούς υπαλλήλους να αρνηθούν τη σύναψη συμβάσεων με εταιρείες που καταπατούν περιβαλλοντικούς και εργατικούς νόμους ή καταστρατηγούν τα δικαιώματα των καταναλωτών. * Θεσπίστηκαν κριτήρια για τον περιορισμό ή εγκλεισμό ατόμων κάτω των είκοσι ένα ετών στα ψυχιατρικά ιδρύματα. * Προτάθηκε η εισαγωγή ρυθμίσεων για τα βιολογικά εντομοκτόνα. * Διατέθηκαν τριακόσια είκοσι εκατομμύρια δολάρια για τα μέσα μαζικής μεταφοράς του Σικάγου. * Διατέθηκαν 7,5 εκατομμύρια δολάρια στις πολιτείες για την κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών. * Δεσμεύτηκαν κονδύλια ύψους δεκαοχτώ εκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά περιβαλλοντικά ευαίσθητων αγροτεμαχίων από Καλιφορνέζους αγρότες.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

275

τον Ραλφ Νέιντερ, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή του σε όλους τους παραπάνω σκοπούς. Κατηγορούν τον Νέιντερ ότι μας έφερε τον Μπους; Εγώ τους κατηγορώ επειδή είναι ίδιοι ο Μπους! Βυζαίνουν από την ίδια επιχειρηματική ρώγα, υποστηρίζοντας πράγματα όπως η NAFTA — η οποία σύμφωνα με το Sierra Club έχει ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΕΙ τη μόλυνση κατά μήκος των συνόρων με το Μεξικό, όπου έχουν μετεγκατασταθεί τα αμερικανικά εργοστάσια. Αν ο Κλίντον είχε κάνει τη δουλειά που αναμέναμε να κάνει όλοι εμείς που τον ψηφίσαμε το 1992, δεν θ' αντιμετωπίζαμε τα σημερινά προβλήματα. Φανταστείτε αν, την πρώτη μέρα της εξουσίας του, πριν από οκτώ χρόνια, ο Κλίντον είχε διατάξει τη μείωση των επιπέδων του αρσενικού στο νερό — και όλοι οι Αμερικανοί έπιναν καθαρότερο, ασφαλέστερο νερό τα τελευταία οχτώ χρόνια. Νομίζετε ότι θα υπήρχε ποτέ περίπτωση να πει ο Τζούνιορ Μπους, «Εντάξει, Αμερικανοί, αρκετά ήπιατε νερό χωρίς δηλητήριο. Καιρός να επιστρέψουμε στις παλιές καλές ημέρες που κατεβάζαμε το ωραίο αρσενικό μας». Όχι, βέβαια! Κανένας δεν θα το υποστήριζε. Και ο Μπους θα το ήξερε. Δεν θα επιχειρούσε καν ν' ανατρέψει την κατάσταση. Αλλά επειδή ο Κλίντον περίμενε μέχρι την τελευταία στιγμή και δεν αφαίρεσε ποτέ όλες αυτές τις βρομιές από το νερό και τον αέρα μας, δεν υπήρξε καμιά πολιτική ή λαϊκή στήριξη της απόφασης. Ήταν, λοιπόν, εύκολο για τον Μπους να κάνει ό,τι έκανε. Υπολόγισε ότι δεν θα σας έλειπε κάτι που ποτέ δεν είχατε. Αλλά, φυσικά, ο Μπους ξέχασε ένα πράγμα — οι περισσότεροι ούτε καν ξέραμε ότι επί Κλίντον πίναμε αρσενικό στα επίπεδα του 1942. Χάρη στον Μπους που ήθελε να κάνει θόρυβο ότι «ανέτρεψε» την πολιτική του Κλίντον την πρώτη μέρα της εξουσίας του, μάθαμε ξαφνικά εμείς, ο λαός, ότι το νερό που πίναμε δεν ήταν ασφαλές. Κάντε, λοιπόν, την εξής οδυνηρή ερώτηση στον εαυτό σας: Μια και δεν γνωρίζατε, ούτε και διαμαρτυρηθήκατε για τα υψηλά επίπεδα αρσενικού επί Κλίντον, νομίζετε

276

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

ότι ο Γκορ θα είχε αφαιρέσει το αρσενικό από το νερό; Γιατί θα το έκανε; Εσείς, ο λαός, δεν το γνωρίζατε, δεν παραπονεθήκατε ποτέ στον Λευκό Οίκο ότι δεν θέλετε να πίνετε αρσενικό — και ότι οι βιομηχανίες που ευθύνονται για το περισσότερο από το αρσενικό αυτό είναι ανάμεσα στους χρηματοδότες της προεκλογικής εκστρατείας του Γκορ. Έχω ψάξει όλα τα προεκλογικά έντυπα του Γκορ και τις διακηρύξεις θέσεων, και δεν βρήκα ούτε μία λέξη σχετικά με το αρσενικό στο νερό. Ας είμαστε ειλικρινείς: μόνο εξαιτίας του Μπους και των ηλίθιων ενεργειών του θα μειωθεί τώρα το αρσενικό. Όλη αυτή η φασαρία έβαλε το ζήτημα στο μυαλό της κοινής γνώμης — και δεν έχει βγει από κει. Έτσι τώρα, δεκαεννιά Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο αισθάνθηκαν την πολιτική πίεση ή μυρίστηκαν την ευκαιρία για δημόσιες σχέσεις και συνέπραξαν με τους Δημοκρατικούς στη μάχη κατά του αρσενικού - κι εμείς, ο αμερικανικός λαός, θα βρεθούμε να πίνουμε καθαρότερο νερό. Αυτοί οι δεκαεννιά Ρεπουμπλικάνοι, μαζί με τους Δημοκρατικούς, ψήφισαν ένα νομοσχέδιο που όχι μόνο απαγορεύει στον Μπους την ακύρωση του διατάγματος της τελευταίας στιγμής του Κλίντον, αλλά πηγαίνει ακόμα πιο πέρα απ' ό, τι είχε ορίσει ο Κλίντον, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τα επίπεδα του αρσενικού. Αυτό δεν έγινε επί Κλίντον και -πιστέψτε με- ο Πρόεδρος Γκορ δεν θα είχε θέσει τέτοιο ζήτημα. Είναι λυπηρό που το λέω, αλλά εξαιτίας του βλάκα και όχι του γόη μειώθηκε το αρσενικό. Βαριές κατηγορίες κατά του Μπους εξαπολύθηκαν και όταν, τους πρώτους μήνες του στην εξουσία, προσπάθησε να δώσει τα χρήματα των φορολογουμένων σε εκκλησίες για να κάνουν «φιλανθρωπικό έργο». Χαμός έγινε! Να, όμως, η ερώτηση μου: Πού βρίσκονταν όλες αυτές οι προοδευτικές ομάδες όπως The People for the American Way το 1996, όταν η ίδια ακριβώς φρασεολογία περιλαμβανόταν στο νομοσχέδιο του Κλίντον για τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας; Θρη-

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

277

σκευτικοί οργανισμοί εισπράττουν ομοσπονδιακά κονδύλια εδώ και πέντε χρόνια. Προς τι, λοιπόν, όλες αυτές οι ξαφνικές κραυγές για «διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους», όταν το μόνο που κάνει ο Μπους είναι να επεκτείνει την πολιτική του Κλίντον; Μήπως μας άρεσε καλύτερα η «πίστη» του Κλίντον; Κι εκείνο το διάταγμα που εξέδωσε ο Μπους για ν' απαγορεύσει τη χρηματοδότηση αμβλώσεων στο εξωτερικό: λάθος κι εδώ. Προ-επιλογή του Κλίντον, όπως και των δύο προέδρων πριν απ' αυτόν, που είχαν ήδη υπογράψει διάταγμα το οποίο απαγόρευε τη χρήση αμερικανικών κονδυλίων για πληρωμή αμβλώσεων σε ξένες χώρες. Αυτό που έκανε ο Μπους ήταν να επεκτείνει το διάταγμα ώστε να συμπεριλάβει στην απαγόρευση και φορείς οικογενειακού προγραμματισμού στο εξωτερικό, οι οποίοι πρότειναν την άμβλωση ως εναλλακτική λύση. Χειρότερο ναι — αλλά το κατάφερε, επειδή ο Δημοκρατικός Πρόεδρος μας είχε ήδη στρώσει το δρόμο συνεχίζοντας την απαγόρευση χορήγησης κονδυλίων για αμβλώσεις και είχε βάλει την «προοδευτική» υπογραφή του σ' έναν πολιτικό στόχο της Δεξιάς. Αν δώσεις στο διάβολο ένα δάχτυλο, τότε εκείνος δεν θα φύγει - θα θελήσει όλο το πόδι. Κόψτε, λοιπόν, τα κλαψουρίσματα για τον Μπους τον Ελάχιστο. Όσοι θέλουν να παρουσιάσουν τον Μπους σαν ένα είδος τέρατος βγαλμένο από κινούμενα σχέδια έχουν άλλους σκοπούς - να μην καταλάβουμε ότι και οι ίδιοι έχουν μετατραπεί σε κτήνη. Φυσικά και μισούν τον Ραλφ Νέιντερ. Είναι η ανησυχητική υπενθύμιση του τι θα συνέβαινε αν εκλέγαμε κάποτε κάποιον που θα αντιπροσώπευε το φτωχότερο 90% της χώρας. Κατηγορούν τον Μπους, κατηγορούν τον Νέιντερ, όλα είναι μέρος του ίδιου αντιπερισπασμού — να μην εστιάσουμε την προσοχή μας σ' ένα πολύ σημαντικό γεγονός: Ρεπουμπλικανικό αρσενικό ή Δημοκρατικό αρσενικό, τα ίδια σκατά σε αναγκάζουν να πίνεις. Αλλά ο Μπους δεν θα μάθει ποτέ πώς να τα κάνει όλα αυτά ατιμωρητί, όπως τα έκανε ο Κλίντον. Πρέπει να κλέψει μια σελίδα από το Μεγάλο Βιβλίο Γοητείας του Κλίντον. Εκείνος ήξερε

278

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

να κερδίζει τον κόσμο. Ό,τι κι αν πιστεύατε γι' αυτόν, ήταν συμπαθής, έξυπνος, αστείος, και προσγειωμένος. Ήξερε ότι ο αμερικανικός λαός θέλει να πιστεύει στον Πρόεδρο του. Ανακάλυψε ότι το να λες κάτι ήταν το ίδιο σαν να το κάνεις. Αν έλεγες ότι ήσουν υπέρ ενός καθαρού περιβάλλοντος, αυτό έφτανε - δεν χρειαζόταν να κάνεις κάτι για να δημιουργήσεις ένα καθαρό περιβάλλον. Θα μπορούσες να το ρυπαίνεις περισσότερο και οι περισσότεροι δεν θα το αντιλαμβάνονταν καν... Μπορούσες να δηλώνεις ότι είσαι υπέρ του δικαιώματος της επιλογής των γυναικών και μετά να ηγηθείς της μεγαλύτερης προσπάθειας διακοπής της λειτουργίας των κλινικών άμβλωσης από τότε που νομιμοποιήθηκε η διαδικασία; (Τι νόημα έχει να είσαι υπέρ των αμβλώσεων όταν στο 86% των αμερικανικών κομητειών δεν υπάρχει ούτε ένας γιατρός που να πραγματοποιεί αμβλώσεις και ούτε μια γυναίκα που να μπορεί να κάνει έκτρωση;) Ο Κλίντον κατάφερε, δηλώνοντας φεμινιστής, να μην καταγγελθεί από καμιά φεμινίστρια το διάταγμα που υπέγραψε το 1999 και με το οποίο απαγορευόταν κάθε χορήγηση κονδυλίων σε ξένους οργανισμούς, οι οποίοι συζητούσαν την άμβλωση στη διάρκεια συμβουλευτικών συνεδριών. Όλοι νομίζουν ότι ήταν ιδέα του Μπους! Τόσο έξυπνος ήταν ο Κλίντον. Και γι' αυτό κατάφερε να έχει όλες τις γυναικείες οργανώσεις στο πλευρό του - γιατί έλεγε ότι τις στηρίζει. Αυτό είναι, λοιπόν, το κόλπο. Λες κάτι (δημοφιλές) και μετά κάνεις το αντίθετο. Ή δεν κάνεις τίποτα. Το νόημα όλων των παραπάνω είναι ότι, σε τελική ανάλυση, το πραγματικό μας πρόβλημα δεν είναι ο Μπους - είναι οι Δημοκρατικοί. Ο Μπους θα είχε παραλύσει αν οι Δημοκρατικοί άρχιζαν να συμπεριφέρονται ως πραγματική αντιπολίτευση. Ο Μπους δεν θα βρισκόταν καν στην Προεδρία αν υπήρχε κι ένας Δημοκρατικός στη Γερουσία που να είχε αμφισβητήσει τις ψήφους του εκλεκτορικού σώματος. Αλλά κανείς δεν μίλησε. Και στο μεγαλύτερο διάστημα της πρώτης χρονιάς του

Ο Θ Α Ν Α Τ Ο Σ TΩN Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν

279

Μπους στην Προεδρία, οι Δημοκρατικοί ήταν οι πρόθυμοι και απαραίτητοι συνεργάτες του στην παράνοια. Κι ας ξεκινήσουμε με την Τροποποίηση του Διατάγματος περί Χρεοκοπίας, που θα δυσκολέψει τη ζωή πολλών εργαζόμενων, οι οποίοι επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση χρεοκοπίας. Αντί για τη διαγραφή των χρεών τους, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο εγκρίθηκε από τη Βουλή και τη Γερουσία και υπογράφηκε από τον Μπους, θα υποχρεώσει τώρα όσους έχουν χάσει τα πάντα να παραμείνουν χρεωμένοι στις τράπεζες και τις εταιρείες που εκδίδουν τις πιστωτικές κάρτες — και να βρουν τρόπους να τις εξοφλήσουν. Με άλλα λόγια, εκατομμύρια Αμερικανών δεν θ' απαλλαγούν ποτέ από το βάρος τεράστιων χρεών. Το νομοσχέδιο αυτό εγκρίθηκε με τη θετική ψήφο τριάντα εφτά Δημοκρατικών γερουσιαστών - συμπεριλαμβανομένων όλων των γυναικών γερουσιαστών του Δημοκρατικού κόμματος. Όλοι αυτοί τάχτηκαν με την πλευρά των τραπεζών αντί να στηρίξουν τις εργαζόμενες οικογένειες της Αμερικής. Και η ειρωνεία ήταν ότι οι εκατομμυριούχοι Δημοκρατικοί Γερουσιαστές —Κένεντι, Ρόκφελερ, Κορζάιν και Ντέιτον— καταψήφισαν το νομοσχέδιο. Οι Δημοκρατικοί της Γερουσίας υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες δεκάδες νομοσχέδια που συντάχτηκαν από τον Λευκό Οίκο του Μπους. Το νομοσχέδιο των φοροαπαλλαγών του Μπους υπερψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των Δημοκρατικών, παρά το ότι συντάχτηκε για να ωφελήσει το πλουσιότερο 10% της χώρας. Οι Δημοκρατικοί στήριξαν, επίσης, τον Μπους όταν βομβάρδισε το Ιράκ και στις επιθετικές κινήσεις του εναντίον της Κίνας. Η κορυφαία στιγμή αυτής της συνεργασίας ήρθε τον Αύγουστο του 2001, όταν η Γερουσία ενέκρινε την εξόρυξη πετρελαίου στην Αλάσκα. Τριάντα τέσσερις Ρεπουμπλικάνοι είχαν ήδη πηδήξει από το πλοίο και είπαν ότι θα ψήφιζαν ενα-

280

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ντίον του κόμματος τους στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ήταν ένα συγκλονιστικό νέο για όσους ενδιαφέρονται για το περιβάλλον μας. Αλλά η χαρά υποχώρησε όταν έφτασε η στιγμή της ψηφοφορίας και τριάντα έξι Δημοκρατικοί υπερψήφισαν το σχέδιο του Μπους. Το λυπηρότερο θέαμα σ' αυτό το όργιο συνεργασίας των Δημοκρατικών με τον εχθρό, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ενέκριναν τις υποψηφιότητες των μελών του υπουργικού συμβουλίου του Μπους. Ορισμένοι από τους προταθέντες είχαν την ομόφωνη υποστήριξη των Δημοκρατικών στη Γερουσία· ακόμα και αμφιλεγόμενοι υποψήφιοι, όπως ο Τζον Άσκροφτ, πήραν έναν αριθμό κρίσιμων Δημοκρατικών ψήφων. Και ούτε ένας Δημοκρατικός δεν ήταν διατεθειμένος να κωλυσιεργήσει την όλη διαδικασία όπως θα το είχε κάνει ένας φανατικός Ρεπουμπλικάνος, αν ένας Δημοκρατικός Πρόεδρος είχε επιλέξει για το υπουργείο Δικαιοσύνης έναν τόσο ακραίο, όσο ο Τζον Άσκροφτ. Αν θυμάμαι καλά η Τζάνετ Ρίνο, ήταν η τρίτη επιλογή του Κλίντον: οι δύο πρώτοι υποψήφιοι είχαν απορριφτεί όταν οι Ρεπουμπλικάνοι είχαν αντιδράσει στις απόψεις τους για τις αμβλώσεις. Αλλά αυτή είναι η διαφορά — οι Δημοκρατικοί δεν έχουν τα κότσια. Πάντα υποχωρούν. Δεν υπάρχει ούτε ένας στην παράταξη τους έτοιμος να ριχτεί στη μάχη όπως θα έκανε ένας Τομ Ντιλέι ή ένας Τρεν Λοτ για τη δικιά του. Οι τύποι αυτοί δεν το βάζουν κάτω μέχρι να νικήσουν, όσα πτώματα κι αν σκορπίσουν στο δρόμο τους. Οι Δημοκρατικοί κατάντησαν να θέλουν να γίνουν Ρεπουμπλικάνοι. Και γι' αυτό προτείνω το εξής: τη συγχώνευση του Δημοκρατικού και του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Μ' αυτό τον τρόπο θα συνεχίσουν να κάνουν αυτό που και οι δύο κάνουν τόσο καλά —να εκπροσωπούν τους πλούσιους— και θα εξοικονομήσουν και πολλά χρήματα, ενοποιώντας προσωπικό και κεντρικά γραφεία για να δημιουργήσουν ένα σφιχτό κι

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ

281

αποτελεσματικό μηχανισμό προάσπισης των συμφερόντων του πλούσιου 10% του πληθυσμού. Τα καλά νέα μιας τέτοιας συγχώνευσης; Οι εργαζόμενοι αυτής της χώρας θα αποκτήσουν επιτέλους το δικό τους κόμμα! Ποιο είναι το άσχημο; Θα είναι το δεύτερο κόμμα ενός δικομματικού συστήματος. Μόνο που θα εκπροσωπεί εμάς, το υπόλοιπο 90%. Για να επιταχύνω τη διαδικασία, κάνω αυτή τη στιγμή την εξής πρόταση στους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικάνους: θα πληρώσω προσωπικά, από την τσέπη μου, τα νομικά και άλλα έξοδα για την κατάθεση των εγγράφων στην Ομοσπονδιακή Εκλογική Επιτροπή έτσι ώστε να επισημοποιηθεί η συγχώνευση: το ολοκαίνουργιο Δημοκρατικό-Ρεπουμπλικανικό Κόμμα! Σαν δώρο, θα σας επιτρέψω να διατηρήσετε το γάιδαρο, τη μασκότ των Δημοκρατικών, τον οποίο μπορείτε τώρα να τον ζευγαρώσετε με τον Ρεπουμπλικάνο ελέφαντα. Θα έχει μεγάλη πλάκα αυτό! Κατά συνέπεια, ζητώ από τους ηγέτες του Δημοκρατικού Κόμματος να παραδώσουν μέχρι τα μεσάνυχτα της 31 ης Δεκεμβρίου του 2001 τα κλειδιά των κεντρικών γραφείων του κόμματος στη Σάουθ Κάπιταλ Στριτ 430 στην Ουάσιγκτον σ' εμένα (ή σε οποιονδήποτε άλλον θέλει να είναι υπεύθυνος για τα κλειδιά επειδή εγώ μάλλον θα τα χάσω). Είμαστε πάνω από διακόσια εκατομμύρια εκείνοι που θέλουμε να δούμε ένα πραγματικό δικομματικό σύστημα (ή και σύστημα τριών ή τεσσάρων κομμάτων - είμαστε μεγάλη χώρα!) με το ένα κόμμα ν' αγωνίζεται για το δικαίωμα συνυπολογισμού του γηπέδου τένις της έπαυλης στα έξοδα της επιχείρησης και το άλλο ν' αγωνίζεται για το δικαίωμα επίσκεψης σ' έναν γιατρό σε περίπτωση ασθενείας. Τόσο απλό είναι τελικά. Αν η σημερινή Δημοκρατική ηγεσία δεν είναι διατεθειμένη να μου παραδώσει τα κλειδιά, σκοπεύω να καταθέσω αγωγή εκ μέρους όλων όσοι έχουν ψηφίσει στο παρελθόν Δημοκρατι-

282

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

κούς, κατηγορώντας τους για απάτη και αντιποίηση εμπορικού σήματος. Στο κάτω κάτω, αυτοί οι αποκαλούμενοι «Δημοκρατικοί» δεν είναι παρά Ρεπουμπλικάνοι που υποδύονται τους Δημοκρατικούς, και ως εκ τούτου εξαπατούν τους πολίτες που τους έχουν δώσει τα χρήματα, το χρόνο και την ψήφο τους. Θα επιδιώξω την έκδοση δικαστικής εντολής που θα τους απαγορεύει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τη λέξη «Δημοκρατικός» χωρίς τη λέξη «Ρεπουμπλικάνος» δίπλα της. Οι υπόλοιποι μπορούμε να προχωρήσουμε. Μπορούμε να ονομάσουμε το κόμμα μας Νέοι Δημοκρατικοί ή Πράσινοι Δημοκρατικοί ή Δημοκρατικοί για Τζάμπα Μπίρα. Θα το αποφασίσουμε αργότερα αυτό. (Όσοι αναγνώστες θέλουν να με γλιτώσουν από τη δαπάνη της αγωγής μπορούν να υποσχεθούν ότι θα καταψηφίσουν όλους τους ψευτο-Δημοκρατικούς και θα ψηφίσουν ειλικρινείς, προοδευτικούς υποψηφίους που θα αγωνίζονται για το αντίθετο απ' αυτό που υποστηρίζουν οι Ρεπουμπλικάνοι.) Στο μεταξύ, σε όσους Δημοκρατικούς αξιωματούχους θέλουν να επιβιώσουν από το πολιτικό μακελειό που τους περιμένει, θα δώσω την εξής συμβουλή: Πάψτε να δουλεύετε για τους αντιπάλους. Είναι η τελευταία δωρεάν συμβουλή μου στο κόμμα που έστειλε εννιά συμμαθητές μου στον τάφο στο Βιετνάμ. Αν δεν βάλετε μυαλό, να πάτε να γαμηθείτε, κι εσείς και ο γάιδαρος που καβαλάτε.

ΕΝΤΕΚΑ

Η προσευχή του λαού

Νομίζω ότι ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης που είπε κάποτε: «Μόνο από τα σκατά σου μπορείς πραγματικά να καταλάβεις πόσο πολύ βρομάς». Τον Ιούλιο του 2001, η Νάνσι Ρέιγκαν, η οποία βρισκόταν συνεχώς στο πλευρό του ετοιμοθάνατου συζύγου της, έστειλε τα πρώην πρωτοπαλίκαρα του Ρέιγκαν, τον Μάικλ Ντίβερ και τον Κένεθ Ντάμπερστάιν, στην Ουάσιγκτον μ' ένα προσωπικό μήνυμα για τον Τζορτζ Γ. Μπους και τη ρεπουμπλικανική ηγεσία. Το κόμμα είχε διχαστεί στο ζήτημα της έρευνας πάνω σε βλαστοκύτταρα, τη διαδικασία λήψης βλαστοκυττάρων από νεκρά έμβρυα και τη χρήση τους για τη θεραπεία εκφυλιστικών νόσων όπως η Αλτσχάιμερ (από την οποία πάσχει ο Ρέιγκαν) ή την ίαση άλλων θανατηφόρων ασθενειών. Οι φανατικοί πολέμιοι των εκτρώσεων (στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι Ρέιγκαν και Μπους), που κυβερνούν το κόμμα επί δεκατίες, απαιτούσαν την παύση κάθε έρευνας σε νεκρά έμβρυα, παρά την ταλαιπωρία των ζωντανών. Ο Μπους έτεινε προς την απαγόρευση της έρευνας, λέγο-

284

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ντας ουσιαστικά στο λαό ότι θεωρούσε αυτά τα νεκρά έμβρυα ζωντανά μωρά. Υποθέτω ότι φοβόταν πως οι γυναίκες θα έτρεχαν να γονιμοποιήσουν τα ωάρια τους για να μείνουν έγκυες, να κάνουν έκτρωση και να πουλήσουν τα έμβρυα για έρευνα. Τέτοια είναι η καλπάζουσα φαντασία των τρελών που μας κυβερνούν. Αλλά ορισμένοι φαίνεται να είχαν λογικευτεί, καθώς πλήθος συντηρητικών, από τον Τόμι Τόμσον μέχρι τον Κόνι Μακ, έδιναν τη συγκατάθεση τους στην έρευνα πάνω στα αρχέγονα κύτταρα, δηλώνοντας ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν είχε καμία σχέση με την «αφαίρεση ανθρώπινης ζωής». Ξαφνικά τα ΜΜΕ γέμισαν από ρεπορτάζ για μια ανταρσία των συντηρητικών σ' αυτό το ζήτημα. Οργανώσεις κατά των εκτρώσεων όπως η οργάνωση «Δικαίωμα στη Ζωή» κήρυξαν τον πόλεμο σ' αυτή τη στροφή προς τη λογική. Ο Τζορτζ, όμως, έδειχνε ατάραχος και ασυγκίνητος, επιδεικνύοντας μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη μάρκα οδοντόκρεμας του Βρετανού πρωθυπουργού, παρά για την αλλαγή της στάσης του στο ζήτημα των αμβλώσεων. Αλλά τότε έφτασε το ραβασάκι της Νάνσι. Η μέλλουσα χήρα ζήτησε από τον Μπους ν' αλλάξει άποψη και να εγκρίνει, να στηρίξει, να χρηματοδοτήσει και να προστατεύσει την έρευνα πάνω στα βλαστοκύτταρα. Η έρευνα, τον πληροφόρησαν οι απεσταλμένοι της, μπορεί να έσωζε τον Ρόνι ή μελλοντικούς Ρόνι από τα βάσανα της νόσου Αλτσχάιμερ, της νόσου Πάρκινσον, ή της νόσου του Λου Γκέριγκ καθώς και άλλων σοβαρών ασθενειών. Τα τελευταία χρόνια η Νάνσι είχε ήδη γίνει πιο διαλλακτική στο θέμα των αμβλώσεων και τώρα για πρώτη φορά εκδηλωνόταν και δήλωνε ξεκάθαρα ότι όχι, το έμβρυο ΔΕΝ είναι ανθρώπινο ον. Μέσα σε μία στιγμή τα δεδομένα άλλαξαν τελείως. Το τηλεφώνημα από τα κεντρικά είχε γίνει: ΝΑ ΠΑΝΕ ΝΑ ΓΑΜΗΘΟΥΝ ΤΑ ΑΓΕΝΝΗΤΑ! ΣΩΣΤΕ ΤΗ ΜΟΥΜΙΑ!

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

285

Και πραγματικά, μέσα σε μερικές μέρες, οι αρχές του μικρού Μπους είχαν ανατραπεί. Κύκλοι του Λευκού Οίκου δήλωναν τώρα ότι η έρευνα πάνω στα βλαστοκύτταρα δεν ήταν καθόλου αμαρτωλή. Ο Μπους βγήκε στην τηλεόραση και δεν αποκάλεσε τα έμβρυα ανθρώπινα όντα. Ενώ επί δεκαετίες μας έπρηζαν ότι «η ανθρώπινη ζωή ξεκινά με τη σύλληψη», τώρα τα ίδια ακριβώς άτομα που αρνούνταν στις γυναίκες το δικαίωμα στην άμβλωση δήλωναν ότι αυτά τα αγέννητα μωρά δεν ήταν παρά νεκρός εμβρυακός ιστός, ο οποίος ίσως να διατηρούσε στη ζωή για μερικά χρόνια ακόμα ορισμένους άρρωστους πλούσιους. Σε ολόκληρη τη χώρα, διάσημοι Ρεπουμπλικάνοι στρατεύτηκαν στο κάλεσμα για περισσότερη έρευνα στα βλαστοκύτταρα. Ο Όριν Χατς ηγήθηκε της επέλασης, λέγοντας: «Δεν έχουμε να κάνουμε με την καταστροφή της ανθρώπινης ζωής, αλλά με την προώθηση της ανθρώπινης ζωής». Ακόμα και ο Στρομ «μόνο-σε-περιπτώσεις-βιασμού-ή-αιμομιξίας» Θάρμοντ συμφώνησε. «Η έρευνα στα βλαστοκύτταρα μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει στη θεραπεία και ίαση ασθενειών όπως της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της νόσου του Αλτσχάιμερ, της νόσου του Πάρκινσον, καρδιακών νοσημάτων, διαφόρων μορφών καρκίνου και του διαβήτη... Πιστεύω σ' αυτή την πρωτοποριακή επιστήμη και στηρίζω την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση της έρευνας», είπε ο γέρος, του οποίου η κόρη, όχι και τόσο συμπτωματικά, πάσχει από εφηβικό διαβήτη. Δεν υπάρχει πιο ενδιαφέρον θέαμα από έναν ξεδιάντροπο υποκριτή της Δεξιάς. Αφιερώνουν τη ζωή τους προσπαθώντας να προκαλέσουν τη δυστυχία στους άλλους, αλλά μόλις δυστυχήσουν εκείνοι, τότε «Να πάνε να γαμηθούν τα πιστεύω μου θέλω αποτελέσματα!» Κάνουν ό,τι περνάει απ' το χέρι τους για να δυσκολέψουν τη ζωή των μαύρων, των γυναικών ή των ομοφυλόφιλων, αλλά από τη στιγμή που κάποιος δικός τους αντιμετωπίσει πρόβλημα, τότε —κάτω τα χέρια σου από το παιδί μου!— είναι ειδική περίπτωση!

286

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Ο Ρέιγκαν, ο Μπους, ο Τσένι κι όλη αυτή η Συμμορία που ευθύνονται για δεκαετίες σκληρών νομοθετημάτων, που είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να τιμωρούν τους φτωχούς, να φυλακίζουν άτομα με προβλήματα υγείας (ναρκομανείς), ή να στερούν τα δικαιώματα από ανθρώπους που βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες «παράνομα». Αλλά όταν βρεθούν οι ίδιοι σε απελπιστική κατάσταση, ξαφνικά αποκτούν τη συμπόνια του Άγιου Φραγκίσκου και τη μεγαλοψυχία της Μητέρας Τερέζας. Οι πλούσιοι και οι ισχυροί έχουν κάνει στόχο της ζωής τους να καταστρέψουν τον αέρα που αναπνέουμε, να δηλητηριάσουν το νερό που πίνουμε, να μας ξεπαραδιάσουν έτσι ώστε να μην μπορούμε να μπούμε σε κατάστημα ως πελάτες, αλλά όταν οι πράξεις τους μεταβληθούν σε μπούμερανγκ και στραφούν εναντίον τους - τότε σπεύδουν να ζητήσουν βοήθεια. Ε, λοιπόν, εγώ λέω ότι αυτό είναι καλό! Ας ελπίσουμε να εισπράξουν όλοι τους αυτό που αναζητούν. Αν χρειάζεται να γνωρίσουν μια προσωπική τραγωδία για να λογικευτούν, ας γίνει κι έτσι. Στο κάτω κάτω, παρά τις επαύλεις με τα εφτά μπάνια και τα γκαράζ με τις Μπέντλεϊ, είναι σαν κι εμάς. Είναι Θ-Ν-ΗΤ-Ο-Ι. Κι όταν ένας αγαπημένος τους βρίσκεται στο κρεβάτι, λερώνει συνεχώς τις πάνες του, κατουράει τα καινούργια σεντόνια και τρέχουν τα σάλια του, όπως και όλων εκείνων των βασανισμένων ψυχών, των οποίων την υγειονομική ασφάλιση και περίθαλψη μόλις περιέκοψαν από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό - ε, σε τέτοιες στιγμές, είτε φτωχός είσαι είτε πλούσιος, το πύον από τις πληγές του προσώπου σου είναι ίδιο. Η επίτευ32 ξη της ισότητας — ένα έθνος ανάπηρο, δικαιοσύνη για όλους. Έτσι τώρα, χάρη στην ατυχία του Ρόναλντ Ρέιγκαν, θα διαθέσουμε και μερικά ομοσπονδιακά κονδύλια στην έρευνα στα αρχέγονα κύτταρα — και ίσως βρούμε και τη θεραπεία για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, και ένας Θεός ξέρει για ποιες άλλες. Σκεφτείτε το για μια στιγμή. Αυτό είναι που χρειάζεται σήμερα για να χρηματοδοτηθεί μια υπεύθυνη επιστημονική έρευνα. Ο

Η Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η ΤΟΥ ΛΑΟΥ

287

αγαπημένος μας πρώην ηγέτης, ο οποίος συνέβαλε στην καταστροφή εκατομμυρίων γυναικών επειδή πίστευε ότι αυτά τα έμβρυα ήταν μικρά μπασταρδάκια, τώρα βρίσκεται σε τραγική κατάσταση - κι επειδή ορδές συντηρητικών τον θεωρούν άγιο, θα ανακουφιστούν από τα βάσανα τους εκατομμύρια μέσοι Αμερικανοί. Αυτό το φαινόμενο —τα μεγαλοκαθάρματα να αλλάζουν τροπάρι όταν γίνουν κι εκείνοι θύματα— συμβαίνει παντού. Στη Νέα Υόρκη, ο Ρεπουμπλικάνος δήμαρχος Ρούντολφ Τζουλιάνι, ο οποίος επί χρόνια ήταν αντίθετος στη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης των ανασφάλιστων παιδιών από το δήμο, άλλαξε απότομα στάση — όταν προσβλήθηκε ο ίδιος από καρκίνο. «Πρέπει να το παραδεχτώ», εξήγησε ένας μεταμελημένος Τζουλιάνι στον Τύπο, «από τη στιγμή που έπαθα καρκίνο, άρχισα να βλέπω πολλά πράγματα κάτω από διαφορετικό φως». Ή πάρτε παράδειγμα τον Μεγάλο Ντικ Τσένι. Ο Τσένι μπλοκάρει διακριτικά κάθε αντιομοφυλοφιλική πρωτοβουλία που μπορεί να προέλθει από τον Λευκό Οίκο. Γιατί; Επειδή η κόρη του είναι λεσβία. Ποια θα ήταν η θέση του Ντικ Τσένι σ' αυτό το ζήτημα αν ένα αγαπημένο του πρόσωπο δεν ήταν γκέι; Μάλλον κάπου κοντά σ' εκείνο το δρόμο του Γουαϊόμιγκ όπου άφησαν τον Μάθιου Σέπαρντ33 να πεθάνει πάνω σ' ένα σταυρό από πασσάλους. Οι αδελφές και οι λεσβίες αποκτούν μια τελείως διαφορετική διάσταση όταν κάποιος απ' αυτούς έχει βγει από τα σπλάχνα σου. Τη μέρα που η κόρη του εκδηλώθηκε, ήταν μια ημέρα που ο Ντικ Τσένι έπαψε να είναι ένα ρεπουμπλικανικό γουρούνι και αντέδρασε σαν άνθρωπος και πατέρας. Όταν το πρόβλημα σου χτυπάει την πόρτα, είναι πολύ δύσκολο να συνεχίσεις να συμπεριφέρεσαι σαν μαλάκας. Έχω αποφασίσει, λοιπόν, ότι η μοναδική ελπίδα μας που έχουμε σ' αυτή τη χώρα για να βοηθήσουμε τους άρρωστους, να προστατεύσουμε τα θύματα των διακρίσεων και να προσφέ-

288

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ρουμε μια καλύτερη ζωή σε όσους υποφέρουν, είναι να προσευχόμαστε σαν τρελοί να προσβληθούν εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία από τις πιο σοβαρές ασθένειες, και τις χειρότερες δυνατές τραγωδίες στη ζωή. Γιατί σας εγγυώμαι ότι από τη στιγμή που θα κινδυνεύσουν οι ίδιοι, θα βρεθούμε όλοι στο δρόμο προς τη σωτηρία. Με όλα αυτά κατά νου, έχω γράψει μια προσευχή για να επιταχύνω την ανάρρωση όσων βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης, ζητώντας από το Θεό να πλήξει κάθε πολιτικό ηγέτη και ανώτερο διευθυντικό στέλεχος επιχείρησης με κάποια μορφή θανατηφόρας ασθένειας. Ξέρω ότι δεν είναι ωραίο να ζητώ από το Θεό να βλάψει τους άλλους, αλλά θα 'θελα να πιστεύω ότι ο Θεός δεν είναι μόνο φιλεύσπλαχνος και δίκαιος, αλλά ότι διαθέτει και ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την αίσθηση της ειρωνείας. Νομίζω ότι θα 'θελε να δει να δυστυχούν όλοι εκείνοι που έχουν κακοποιήσει τον πλανήτη του και τα παιδιά του. Έχω γράψει, λοιπόν, «Μια προσευχή για να βασανιστούν οι βολεμένοι από όσο περισσότερα βάσανα γίνεται». Άλλωστε, η ιστορία μας λέει ότι ο Θεός απολαμβάνει κάπου κάπου μια καλή παλιομοδίτικη τιμωρία και ποιος είναι καταλληλότερος γι' αυτή την τιμωρία αν όχι οι Ηλίθιοι Λευκοί που μας έφεραν σ' αυτό το αδιέξοδο; Σας παρακαλώ να κάνετε αυτή την προσευχή κάθε πρωί, κατά προτίμηση πριν αρχίσει να συνεδριάζει το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Δεν έχει σημασία σε ποια θρησκεία πιστεύετε, αν πιστεύετε σε κάποια. Αυτή η προσευχή δεν κάνει διακρίσεις και δεν χρειάζεται να βγάλετε δίσκο. Η μισή Αφρική θα πεθάνει σύντομα από AIDS. Δώδεκα εκατομμύρια παιδιά στην Αμερική δεν έχουν σήμερα το φαγητό που χρειάζονται. Το Τέξας εξακολουθεί να εκτελεί αθώους πολίτες. Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Σκύψτε ταπεινά το κεφάλι και προσευχηθείτε μαζί μου...

Η Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η ΤΟΥ ΛΑΟΥ

289

Μια Προσευχή για την Τιμωρία των Βολεμένων Μεγαλοδύναμε (Θεέ, Ιεχωβά, Βούδα, Μπομπ, Κανένα): Σε εκλιπαρούμε, ω φιλεύσπλαχνε, πρόσφερε λίγη παρηγοριά σε όσους υποφέρουν σήμερα για όποιο λόγο Εσύ, η Φύση ή η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρήσατε αναγκαίο. Αντιλαμβανόμαστε, ω ουράνιε Πατέρα, ότι δεν γίνεται να θεραπεύσεις αμέσως όλους τους αρρώστους — αυτό θ' άδειαζε σίγουρα όλα τα νοσοκομεία που οι καλές καλόγριες έχουν ιδρύσει στ' όνομα Σου. Και αποδεχόμαστε ότι Εσύ, Παντογνώστη, δεν γίνεται να εξαφανίσεις όλο το κακό από τον κόσμο, γιατί τότε θα έμενες άνεργος. Γι' αυτό, Μεγαλοδυναμε, σου ζητάμε να πλήξεις όλα τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων με φριχτούς αγιάτρευτους καρκίνους του εγκεφάλου, του πέους και του χεριού (αν και όχι απαραίτητα μ' αυτή τη σειρά). Σου ζητάμε, ω Στοργικέ Πατέρα, να γίνει τοξικομανής κάθε γερουσιαστής από το Νότο και να βρεθεί φυλακισμένος ισόβια. Σ' εκλιπαρούμε να κάνεις τα παιδιά όλων των γερουσιαστών των μεσοδυτικών πολιτειών ομοφυλόφιλα - πραγματικά ομοφυλόφιλα. Καθήλωσε τα παιδιά των γερουσιαστών της Ανατολής σε αναπηρικά καροτσάκια και στείλε τα παιδιά των γερουσιαστών της Δύσης σε δημόσιο σχολείο. Σε θερμοπαρακαλούμε, Φιλεύσπλαχνε, όπως μετέτρεψες τη γυναίκα του Λωτ σε στήλη άλατος, να μετατρέψεις και τους πλούσιους —όλους τους πλούσιους— σε άπορους και άστεγους εξαφανίζοντας όλες τις αποταμιεύσεις, τις μετοχές και τα αμοιβαία κεφάλαια τους. Απομάκρυνε τους από τις θέσεις εξουσίας, και ναι, ας γνωρίσουν το σκοτάδι του ταμείου ανεργίας. Καταδίκασε τους να περνάνε τη ζωή τους ψήνοντας μπιφτέκια και αποφεύγοντας τους πιστωτές τους. Βάλε τους ν' ακούν τους θρήνους των αθώων καθώς θα κάθονται στην τελευταία σειρά του λεωφορείου και κάνε τους να νιώσουν το τρίξιμο των σάπιων και γεμάτων αποστήματα δοντιών τους, όπως

290

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τα εκατόν οχτώ εκατομμύρια Αμερικανών που δεν διαθέτουν οδοντιατρική ασφάλιση. Ουράνιε Πατέρα, προσευχόμαστε ώστε όλοι οι λευκοί ηγέτες ( και ειδικά οι απόφοιτοι του Bob Jones University) που πιστεύουν ότι οι μαύροι περνάνε μια χαρά στις μέρες μας να ξυπνήσουν αύριο το πρωί με το δέρμα τους το ίδιο μαύρο με μια λιμουζίνα για να γευτούν τα πλούτη και να δρέψουν τους άφθονους καρπούς που απολαμβάνουν οι μαύροι της Αμερικής. Ταπεινά σου ζητάμε να στείλεις στους εκπροσώπους Σου, στους επισκόπους της Αγίας Ρωμαϊκής Καθολικής Εκκλησίας, ωοθήκες, ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες κι ένα φυλλάδιο για τις μεθόδους αντισύλληψης. Τέλος, Μεγαλοδύναμε, Σε παρακαλούμε να βάλεις τον Τζακ Γουέλτς34 να κολυμπήσει στον Χάντσον που τον έχει μολύνει, να εξαναγκάσεις τα στελέχη του Χόλιγουντ να δουν τις ταινίες τους ξανά και ξανά και ξανά, να φιλήσει ένας άντρας στο στόμα τον Τζέσε Χελμς35, να μουγκαθεί ο Κρις Μάθιους, να κόψεις τον αέρα —γρήγορα— από τον Μπιλ Ο' Ράιλι και να μετατρέψεις σε στάχτη όσους είναι υπεύθυνοι γι' αυτούς που καπνίζουν στο γραφείο μου. Α, ναι, και στείλε ορδές από ακρίδες να φωλιάσουν στο περουκίνι του Ηγέτη της Μειοψηφίας στη Γερουσία, από την υπέροχη πολιτεία του Μισισιπί. Μακάρι ν' ακούσεις και ν' ανταποκριθείς στις προσευχές μας, ω Βασιλέα των Βασιλέων, που βρίσκεσαι ψηλά και μας προσέχεις όσο πιο καλά μπορείς, λαμβάνοντας υπόψη πόσο ανεπρόκοποι είμαστε. Ανακούφισε μας λίγο από τα βάσανα και τη δυστυχία μας, καθώς γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι που θα τιμωρήσεις θ' αντιδράσουν άμεσα για ν' απαλλαγούν από τη δυστυχία τους, οπότε ίσως απαλλαγούμε κι εμείς από τη δική μας. Και μ' αυτό προσευχόμαστε στ' όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, Αμήν.

ΔΩΔΕΚΑ

Ταλαχάσι ολέ

Θέλω να σας εξομολογηθώ κάτι: Εγώ είμαι ο υπεύθυνος για την «προεδρία» του Τζορτζ Γ. Μπους. Εγώ. Ο Μάικλ Μουρ. Θα μπορούσα να τα είχα αποτρέψει όλα. Τώρα έχω εξαγριώσει πολλούς και η χώρα είναι βουτηγμένη στα σκατά. Γι' αυτό και κρύβομαι. Γράφω αυτό τον επίλογο από την καλύβα μου στα δάση του βόρειου Μίσιγκαν, κάπου κατά μήκος του τεσσαρακοστού πέμπτου παράλληλου. Οι ντόπιοι λένε ότι βρίσκομαι ακριβώς στη μέση μεταξύ του Βόρειου Πόλου και του Ισημερινού, αλλά εμένα μου φαίνεται ότι είμαι ένα εκατομμύριο μίλια μακριά από τα πάντα. Δεν μ' απασχολεί πια η σωτηρία της χώρας ή του πλανήτη το μόνο που μ' ενδιαφέρει είναι πώς θα σώσω τον κώλο μου. Όλα ξεκίνησαν στο Ταλαχάσι. Το Ταλαχάσι της Φλόριντας. Ναι, σ' εκείνο το Ταλαχάσι. Η παρουσία μου στην πρωτεύουσα της Φλόριντας δεν είχε

292

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

καμία σχέση με το τηλεοπτικό τσίρκο των τριάντα έξι ημερών που ακολούθησε τις εκλογές του 2000. Εκείνο το μικρό μακελειό σε αργή κίνηση ήταν για όσους είχαν καιρό να πάρουν τη δόση τους από Ο. Τζέι Σίμπσον36 και Μόνικα Λεβίνσκι, και αποζητούσαν απελπισμένα να παρακολουθήσουν μια ακόμη άσχημη ραφή του έθνους να ξηλώνεται σαν γάμος του Νιουτ Γκίνγκριτς. Δεν ήταν αυτό που μ' έφερε στο Ταλαχάσι, και δεν ήμουν εκεί καμία από εκείνες τις τριάντα επτά μέρες. Προσγειώθηκα στο Ταλαχάσι δεκαπέντε μέρες πριν από τις εκλογές. Αυτό που δεν είχα στο μυαλό μου ήταν μια συνάντηση λίγο πριν από το ξημέρωμα με τον Κυβερνήτη της Φλόριντας Τζεμπ Μπους. Μόνο εκείνος κι εγώ, σ' ένα σκοτεινό δρόμο στο κέντρο της πόλης, με τους σωματοφύλακες του να καραδοκούν κάπου κοντά, έτοιμοι να με φάνε για πρωινό. Είχα πάει στη Φλόριντα για να εμποδίσω τον αδελφό του να κερδίσει τις εκλογές, να αποτρέψω μια καταστροφή που διαγραφόταν στον ορίζοντα, να συντρίψω τον εχθρό. Ήταν μια αποστολή καταδικασμένη ν' αποτύχει. Εξαιτίας των πράξεων μου, δεν ξέρω ποιον θα 'πρεπε να φοβάμαι περισσότερο — τους πετρελαιάδες που διευθύνουν την επιχείρηση υπό την επωνυμία «Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής» από το Οβάλ Γραφείο, ή τους διαταραγμένους Δημοκρατικούς που θέλουν το κεφάλι μου, γιατί πιστεύουν ότι ήμουν, κατά κάποιον τρόπο, ο ιθύνων νους της προεκλογικής εκστρατείας του Νέιντερ, και ότι εγώ... εγώ... εγώ... ΕΝΤΑΞΕΙ! ΝΑΙ! ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ! ΕΓΩ ΗΜΟΥΝ ΕΓΩ! ΕΓΩ! ΕΓΩ! ΕΓΩ ΦΤΑΙΩ ΓΙΑ ΟΛΑ! ΤΙ ΕΙΧΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΟΥ; ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΩ ΤΗ ΣΟΥΖΑΝ ΣΑΡΑΝΤΟΝ; Αχ, Θεούλη μου, συγχώρεσε με, έχω καταστρέψει τη χώρα — αυτό το υπέροχο ψυχωτικό έθνος των ιδεαλιστών και των λογιστών, που το μόνο που θέλουν είναι το δικαίωμα να οδηγούν τις Σεβρολέτ Μπλέιζέρ τους μέσα από εύφορες κοιλάδες, που το μόνο που ζητάνε είναι να μά-

Τ ΑΛ ΑΧ ΑΣ Ι Ο Λ Ε

293

θουν κάποια μέρα τη διαφορά ανάμεσα στη «μερική ηλιοφάνεια» και την «κατά τόπους συννεφιά», που δεν επιθυμούν τίποτα περισσότερο από ένα κινητό με αρκετά δωρεάν λεπτά σε ώρες αιχμής ώστε να είναι πάντα έτοιμοι αν κάποιο από τα παιδιά τους τους τηλεφωνήσει από το σχολείο όπου ένας μαθητής έχει αρχίσει να πυροβολεί, γιατί θέλουν να τηλεφωνήσουν αμέσως στο CNN η μαμάκα και ο μπαμπάκας για ν' αρχίσουν να διαπραγματεύονται τα δικαιώματα για τα φοβερά πλάνα που τραβάνε αυτή τη στιγμή από το μακελειό στην καφετέρια. Κατά κάποιον τρόπο, νομίζω ότι μπορώ να ξεγελάσω τους εγκληματίες της Halliburton και της Enron (που τώρα αποκαλούνται «Ειδικοί Βοηθοί του Αντιπροέδρου»). Θα τους φυλακίσουμε, θα τους απομονώσουμε και θα τους απαλλάξουμε σύντομα από τη δυστυχία τους. Αλλά καμία μετάνοια δεν θα ικανοποιήσει την Γκορ-στάπο η οποία είναι δικαιολογημένα εκνευρισμένη που ο άνθρωπος της αποκλείστηκε από το αξίωμα που κέρδισε. Ο θυμός τους ξεχειλίζει. Πρέπει να σας πω ότι έχω να δω τόσο θυμωμένους Δημοκρατικούς... από... από... τελικά δεν νομίζω να έχω δει ποτέ δημοκρατικούς να νευριάζουν για οτιδήποτε! Εξάλλου δεν είναι σαν τη Χριστιανική Δεξιά, που έχει καταφέρει —με το Θεό και την παράνοια στο πλευρό της— να περνάει πάντα το δικό της. Μόνο που τώρα, όλοι αυτοί οι προοδευτικοί συμφωνούν σ' ένα πράγμα: Κατηγορούν τον Ραλφ Νέιντερ — και κατηγορούν κι εμένα! Γιατί με κατηγορούν; Δεν ξέρουν όλη την ιστορία! Ο Ραλφ Νέιντερ με απέλυσε το 1988 — με πέταξε στο δρόμο απένταρο! Τώρα, για να μπορέσω να επιβιώσω, να προστατεύσω αυτούς που αγαπώ, και να γράψω αυτό το βιβλίο για όσους σταθείτε αρκετά τυχεροί ώστε να το βρείτε ανάμεσα στα τελευταία αριστουργήματα των παλαιστών και άλλων αθλητών μας, έχω καταφύγει βαθιά στο δάσος, με το λάπτοπ και την πυξίδα μου, ζώντας απ' ό,τι μου προσφέρει η Φύση και καταγράφοντας τις

294

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τελευταίες σκέψεις μου με την ελπίδα ότι ίσως να πάρουμε μερικά μαθήματα. Την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ άλλαζα αεροπλάνο στο Ντιτρόιτ, ένας τύπος μ' ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπο με πλησιάζει, μου προτείνει το χέρι του, και μου απευθύνει τον εξής χαιρετισμό: «Όλοι λένε ότι είσαι μαλάκας και γι' αυτό ήθελα να σε γνωρίσω». Γύρισε κι άρχισε να τρέχει, χωρίς ν' ακούσει την απάντηση μου: «Έχουν δίκιο!» Όλη η πολιτεία του Μίσιγκαν είναι γεμάτη τέτοιους ανθρώπους. Ειλικρινείς κι ευγενικούς. Όπως το γράμμα που πήρα σήμερα, παρόμοιο με πολλά άλλα που έχω λάβει τελευταία: «Αγαπητέ μαλάκα», έλεγε, «ελπίζω να είσαι ικανοποιημένος μ' αυτά που έκανες. Εσύ κι εκείνος ο εγωπαθής Νέιντερ θα μας βάλετε να πίνουμε νερό με αρσενικό. Κάνε μας μια χάρη: Άντε πνίξου». Θα μπορούσα να του απαντήσω και να του πω ότι το μόνο για το οποίο ευθύνεται ο Ραλφ Νέιντερ είναι ότι ενέπνευσε ένα εκατομμύριο νέους ψηφοφόρους να πάνε στις κάλπες, γιατί ήταν ο μόνος υποψήφιος που είπε την αλήθεια για όσα συμβαίνουν σ' αυτή τη χώρα. Οι πλούσιοι τα οικονόμησαν σαν μαφιόζοι στη διάρκεια των Δημοκρατικών Χρόνων της δεκαετίας του '90. Τίποτα απολύτως δεν έγινε για ν' ανακουφιστούν από τις κακουχίες τους τα σαράντα πέντε εκατομμύρια των Αμερικανών που δεν έχουν υγειονομική κάλυψη. Ο ελάχιστος μισθός παραμένει αμετάβλητος στα εξευτελιστικό επίπεδο των πέντε δολαρίων και δεκαπέντε σεντς την ώρα. Θα μπορούσα να του πω ότι επειδή ο Ραλφ Νέιντερ ήταν υποψήφιος στην πολιτεία της Ουάσιγκτον, η πλειοψηφία εκείνων των 101.906 πολιτών που ψήφισαν Νέιντερ ψήφισαν και Δημοκρατικό υποψήφιο για τη Γερουσία. Χάρη σ' αυτές τις ψήφους των υποστηρικτών του Νέιντερ, έγινε η Μαρία Κάντγουελ η νέα γερουσιαστής της Ουάσιγκτον για μόλις 2.229 ψήφους. Αν είναι να κατηγορήσετε τον Νέιντερ επειδή αφαίρε-

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

295

σε τις ψήφους από τον Γκορ στη Φλόριντα, τότε πρέπει επίσης να του αναγνωρίσετε ότι έφερε χιλιάδες νέους ψηφοφόρους στις κάλπες οι οποίοι έδωσαν τη νίκη στην Κάντγουελ - επιτρέποντας έτσι στους Δημοκρατικούς να επιβάλουν μια ισορροπία πενήντα πενήντα στη Γερουσία. Κι από τη στιγμή που διαπιστώθηκε η ισορροπία δυνάμεων, ένας γερουσιαστής από το Βερμόντ αντιλήφθηκε ξαφνικά ότι είχε μεγάλη δύναμη στα χέρια του - και τη χρησιμοποίησε για να δώσει την πλειοψηφία "ίου Κογκρέσου στους Δημοκρατικούς, εγκαταλείποντας το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί χωρίς τον Νέιντερ. Θα μπορούσα να θυμίσω στον αποστολέα ότι οι μοναδικοί υπεύθυνοι που στοίχισαν στον Γκορ στις εκλογές τις οποίες κανονικά είχε κερδίσει ήταν οι πέντε δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, οι οποίοι δεν επέτρεψαν την καταμέτρηση όλων των ψηφοδελτίων. Και θα μπορούσα να επισημάνω ότι ο Γκορ δεν θα είχε βρεθεί καν σ' αυτή τη θέση, αν είχε πάρει την πλειοψηφία στην πολιτεία του, ή στην πολιτεία του Κλίντον, ή είχε κερδίσει κατά κράτος σ' ένα τουλάχιστον από τα τρία ντιμπέιτ. Ο Γκορ δεν έκανε τίποτε απ' όλα αυτά και γι' αυτό βρέθηκε σ' αυτή τη θέση. Και προς τιμήν του, αυτός δεν έχει κατηγορήσει τον Ραλφ Νέιντερ. Κατηγορεί το φερμουάρ του παντελονιού του Κλίντον! Θα μπορούσα ν' απαντήσω και να πω όλα αυτά στον ευγενικό επιστολογράφο μου, αλλά δεν θα το κάνω. Αντ' αυτού, θα 'θελα να του πω (όπως και σ' εσάς) μια ιστορία την οποία μέχρι τώρα έχω διηγηθεί μόνο σε μερικούς στενούς φίλους — μια ιστορία για τις δεκατέσσερις ώρες μου στην κόλαση, σ' ένα μέρος που ονομάζεται Ταλαχάσι. Αποφεύγω τη Φλόριντα. Κάνει τόση ζέστη και υγρασία που πρέπει να κουβαλάς συνεχώς μαζί σου ένα δεύτερο πουκάμισο. Η πολιτεία είναι γεμάτη ζωύφια και κουνούπια. Απαγάγουν μικρά Κουβανεζάκια και δεν τα επιστρέφουν στους πατεράδες

296

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

τους. Έχεις την εντύπωση ότι καθημερινά είναι κυνηγετική περίοδος για Γερμανούς τουρίστες με νοικιασμένα αυτοκίνητα. Έπειτα είναι η Ντίσνεϊ Γουόρλντ. Και η Γκλόρια Έστεφαν. Οι Κένεντι που τριγυρίζουν με τα φρεσκοπλυμένα εσώρουχα τους στη Γουέστ Παλμ Μπιτς. Για να μην αναφερθώ στους τυφώνες, στον Μπεμπέ Ρεντόζο, στον Τεντ Μπάντι, στην Ανίτα Μπράιαντ37, στους βάλτους, στα φτηνά όπλα και στο National Enquirer38. Τη μισώ τη Φλόριντα. Κι όμως, κάτι βαθιά μέσα μου μ' έσπρωχνε να πάω εκεί κάτω καθώς πλησίαζαν οι εκλογές του Νοεμβρίου. Μπορεί να έφταιγε κάτι που είχα φάει, μπορεί και όχι. Μου είχαν ζητήσει να μιλήσω στους φοιτητές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντας. Στην αρχή είχα δεχτεί, αλλά αργότερα χρειάστηκε να το ματαιώσω εξαιτίας των προγραμματισμένων γυρισμάτων της ταινίας μου. Τότε ήταν που ο Αλ Γκορ απέτυχε να κερδίσει το τρίτο και τελευταίο ντιμπέιτ με τον Τζορτζ Γ. Μπους. Στα μέρη μου, ο έξυπνος κερδίζει στο ντιμπέιτ και ο βλάκας χάνει. Έτσι απλό είναι. Αλλά αυτή τη φορά δεν ήταν. Δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου. Ήταν σαφές ότι ο Γκορ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να χάσει τις εκλογές. Τηλεφώνησα στους ανθρώπους του πανεπιστημίου στο Ταλαχάσι για να δω αν ήμουν ακόμα ευπρόσδεκτος, και ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να με φιλοξενήσουν. Ορίστηκε μια ημερομηνία για να μιλήσω στους φοιτητές, την επόμενη εβδομάδα, που απείχε πια μόλις δυο εβδομάδες από τις εκλογές. Θα έδινα επίσης μια συνέντευξη τύπου για τα μέσα ενημέρωσης της πολιτείας και θα έκανα και μια ανακοίνωση. Ήθελα κάτι να πω για τον Ραλφ Νέιντερ. Η σχέση μου με τον Ραλφ είναι λίγο μπερδεμένη. Κάποτε εργαζόμουν στο γραφείο του, στα τέλη της δεκαετίας του '80. Μου είχε προσφέρει δουλειά όταν ήμουν άνεργος, και είχα αποφασίσει να μην ξεχάσω ποτέ αυτή την ευγενική πράξη του.

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

297

Από το γυάλινο κουβούκλιο μου δίπλα στο γραφείο του Ραλφ στον δεύτερο όροφο ενός κτηρίου χτισμένου από τον Άντριου Κάρνεγκι, εξέδιδα ένα δελτίο σχολιασμού των ΜΜΕ, που το είχα ονομάσει μετριοφρόνως Moore's Weekly. Ξεκίνησα επίσης το γύρισμα του Roger & Me. Όλα πήγαιναν μια χαρά ως τη μέρα που υπέγραψα ένα συμβόλαιο μ' έναν εκδοτικό οίκο για να γράψω ένα βιβλίο για την General Motors. Όταν ο Ραλφ έμαθε τα νέα για την καλή μου τύχη, δεν το γιόρτασε μοιράζοντας πούρα. «Τι σε κάνει να πιστεύεις ότι έχεις τα προσόντα να γράψεις βιβλίο για την General Motors;» αξίωσε να μάθει. Ήθελε, επίσης, να ξέρει με ποιο δικαίωμα γύριζα την ταινία, για ποιο λόγο ξόδευα περισσότερο χρόνο στο Φλιντ παρά στην Ουάσιγκτον και γιατί δεν εξέδιδα πιο συχνά το δελτίο. Τελικά, με κοίταξε από πάνω ως κάτω και κούνησε με οίκτο το κεφάλι του. «Μπορείς ν' αποσπάσεις τον Μάικ από το Φλιντ», είπε ειρωνικά, «αλλά δεν μπορείς ν' αποσπάσεις το Φλιντ από τον Μάικ». Ήμουν συντετριμμένος. Βρήκα ένα μέρος για να κάνω το μοντάζ της ταινίας μου και συνέχισα τη ζωή μου. Όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, σ' ένδειξη υποστήριξης και για να καταλάβει ότι δεν του κρατούσα κακία, τηλεφώνησα στον Ραλφ και του πρότεινα να προσφέρω τα έσοδα από την πρεμιέρα της ταινίας στην Ουάσιγκτον για τα πολιτικά του σχέδια. Απέρριψε την προσφορά. Αντ' αυτού, μ' έθαψε, μαζί μ' ένα συνεργάτη του, στους New York Times. Ήμουν και πάλι συντετριμμένος. Δύο στραπάτσα και είχα λάβει το μήνυμα. Δεν του ξαναμίλησα τα επόμενα οχτώ χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του '90 πίστεψα ότι είχε έρθει η ώρα να του κάνω ένα τηλεφώνημα. (Μάλλον δεν μου έφτανε η απόρριψη που είχα εισπράξει.) Τον κάλεσα, μαζί με το επιτελείο του, για να παρακολουθήσουν την πρεμιέρα της τελευταίας μου ταινίας, The Big One. To έκαναν. Βρισκόμουν στο πίσω

298

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

μέρος της αίθουσας και παρακολουθούσα τον Ραλφ να διασκεδάζει και να γελάει με την καρδιά του. Αργότερα τον έβαλα να σηκωθεί όρθιος και να υποκλιθεί, κάτι που προκάλεσε δυνατά και ενθουσιώδη χειροκροτήματα. Στην έξοδο τον αγκάλιασα. Ο Ραλφ δεν είναι τύπος που γουστάρει τις αγκαλιές - στην πραγματικότητα, ούτε κι εγώι. Υποθέτω ότι σε κάποια ταινία θα το είδα και μου άρεσε. Δυο χρόνια αργότερα, ενώ καθόμουν στη βεράντα μου στο Μίσιγκαν και κοίταζα τη δουλειά μου, μου τηλεφώνησε ο Ραλφ και μου ζήτησε να τον υποστηρίξω για Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Προσπαθώ να μην υποστηρίζω πολιτικούς —για τον ίδιο λόγο μ' εσάς— είναι όλοι γλοιώδεις, κουρεύονται άσχημα και δεν μπορούν να προφέρουν δύο προτάσεις χωρίς να πουν ένα ψέμα. Ο Ραλφ δεν ήταν τίποτε απ' όλ' αυτά, απλώς ήταν εκκεντρικός και ιδιοφυής. Με άλλα λόγια, δεν έκανε για πρόεδρος. Το 1996 έβαλε υποψηφιότητα αλλά δεν έκανε καμία, κυριολεκτικά, προεκλογική εκστρατεία. Ήταν μια μεγάλη απογοήτευση για όσους τον υποστήριξαν. Το εννοούσε πραγματικά αυτή τη φορά; Ναι, με διαβεβαίωσε, αυτή τη φορά ήταν πραγματικά υποψηφιότητα. Θα συγκέντρωνε ένα ικανοποιητικό χρηματικό ποσό και ήταν αποφασισμένος να επισκεφτεί και τις πενήντα πολιτείες. Θα είχε μόνιμο επιτελείο. Τυχεράκηδες! Ήθελα να κλείσω το τηλέφωνο και να επιστρέψω στην απραξία μου. Δεν ήθελα να μπλεχτώ στις φασαρίες που ήξερα ότι θα προκαλέσει μια τέτοια υποψηφιότητα. Αλλά ποια άλλη επιλογή είχα; Να υποκριθώ ότι η χώρα μου τα πήγαινε μια χαρά; Να πιστέψω κάποιον από τους υποψήφιους των δύο μεγάλων κομμάτων τους οποίους χρηματοδοτούσαν οι ίδιοι μεγαλοκαρχαρίες με τους οποίους ασχολιόμουν, πολεμώντας και κινηματογραφώντας τους; Να καθίσω στο Μίσιγκαν και να ταΐζω τους σκίουρους; Δεν μπορούσα να εγκαταλείψω τον Ραλφ. Εκείνος δεν με εί-

Τ Α Λ Α Χ Α Σ Ι ΟΛΕ

299

νε εγκαταλείψει πριν από χρόνια και δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ τη χώρα· Αν δεν ακουγόταν η φωνή του σ' αυτές τις εκλογές, τότε δεν υπήρχε περίπτωση να θιγούν, πόσο μάλλον να συζητηθούν δημόσια, τα ζητήματα για τα οποία ενδιαφερόμαστε βαθιά. Πριν πω ναι, αποφάσισα να στείλω ένα προσωπικό γράμμα στον Αλ Γκορ, δίνοντας του μια ευκαιρία να εξηγηθεί και να μου πει για ποιο λόγο θα 'πρεπε να σκεφτώ έστω να τον ψηφίσω, λαμβανομένων υπόψη των πεπραγμένων της κυβέρνησης Κλίντον/Γκορ. Μου απάντησε μ' ένα τετρασέλιδο γράμμα, απ' αυτά όπου η πρώτη παράγραφος και η τελευταία φράση απευθύνονται προσωπικά σ' εσένα, και τα υπόλοιπα τα αραδιάζει ένας υπολογιστής. Μ' ευχαρίστησε για το «προκλητικό γράμμα» μου και στη συνέχεια επανέλαβε τις θέσεις του, τις οποίες ήδη γνώριζα. Παρόλο που ήμουν διατεθειμένος ν' αλλάξω γνώμη, τίποτε απ' όσα είπε δεν μ' έπεισαν ότι θα βλέπαμε κάτι διαφορετικό απ' αυτόν αν κατάφερνε να μπει στον Λευκό Οίκο. Τηλεφώνησα στον Ραλφ και του είπα ότι ήμουν μαζί του, υπό τον όρο ότι δεν θα φορούσα γκρι κοστούμι. Τα γραφεία της εκστρατείας του Ραλφ διένειμαν μια στήλη της Μόλι Ίβινς, με συμβουλές για όσους επιθυμούσαν να ψηφίσουν τον Νέιντερ αλλά δεν ήθελαν να στείλουν τον Τζορτζ Γ. Μπους στον Λευκό Οίκο. Αν ζούσαν σε πολιτεία όπου ο Γκορ ή ο Μπους αναμενόταν νε κερδίσει με μεγάλη διαφορά, πρότεινε να χρησιμοποιήσουν την ψήφο τους για να στείλουν ένα μήνυμα και να ψηφίσουν τον Ραλφ Νέιντερ. Αλλά αν ζούσαν σε πολιτείες όπου το αποτέλεσμα ήταν αμφίρροπο, έπρεπε να ψηφίσουν τον Γκορ για να σταματήσουν τον Μπους. Εγώ συνήθως ψηφίζω αυτόν που πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος υποψήφιος, όπως μου έμαθαν στην έκτη δημοτικού - αλλά εγώ τι ξέρω; Μεταξύ μας, νομίζω ότι οι περισσότεροι στο στρατόπεδο

300

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

του Νέιντερ σκέφτονταν όπως κι εγώ — ότι από τη στιγμή που ο Γκορ θα κατάφερνε να καθαρίσει τον Μπους σ' ένα ντιμπέιτ, τότε οι εκλογές θα είχαν τελειώσει. Κι έτσι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να φέρουμε εκατομμύρια ψήφους στον Νέιντερ, για να δείξουμε στον επόμενο Πρόεδρο -τον Γκορότι υπάρχει μεγάλος αριθμός Αμερικανών που δεν θέλουν να στρέψει το κόμμα ακόμα περισσότερο προς τα δεξιά. Ένα μεγάλο ποσοστό υπέρ του Νέιντερ ήταν ίσως ο τρόπος για να εμποδίσουμε τον Γκορ να πραγματοποιήσει ορισμένες προεκλογικές υποσχέσεις του όπως τη δαπάνη περισσότερων χρημάτων για το στρατό και λιγότερων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ναι, ήμασταν πραγματικά ιδιοφυΐες. Και τότε ήρθαν τα ντιμπέιτ. Τον Ραλφ τον απέκλεισαν, και η Αμερική έμεινε με τρία ενενηντάλεπτα σόου στα οποία ο Γκορ και ο Μπους συμφώνησαν σε περισσότερα απ' όσα διαφώνησαν. Στο δεύτερο ντιμπέιτ δήλωσαν και οι δύο ότι συμφωνούσαν σε τριάντα επτά διαφορετικά ζητήματα. Ήταν ένα συγκλονιστικό θέαμα. Ο Γκορ τα είχε κάνει σκατά. Είχε αποτύχει ν' αποκαλύψει την άγνοια και την ηλιθιότητα του Μπους. Δεν είχε καταφέρει να ξεχωρίσει και να δείξει στη χώρα ότι υπήρχε μια πραγματική διαφορά ανάμεσα τους. Είχε τρεις ευκαιρίες να ξεσκίσει τον αυτάρεσκα μειδιώντα γιο του Μπους και δεν τα κατάφερε! Το μήνυμα προς τη χώρα: Αν τα καταφέρνει έτσι με τον Τζούνιορ, τι θα συμβεί αν βρεθεί στο ίδιο δωμάτιο με τους Ρώσους; Ή τους Καναδούς! Είχα συγκλονιστεί από τις επιπτώσεις. Είχε αρχίσει να διαφαίνεται ότι ο Γκορ θα έχανε. Θα έχανε την πολιτεία από την οποία καταγόταν. Θα έχανε την πολιτεία από την οποία καταγόταν ο Κλίντον. Δεν κατάφερε να πείσει τον Δημοκρατικό πρόεδρο της Γερουσίας, τον Ρόμπερτ Μπερντ της Δυτικής Βιρτζί-

ΤΑΛΑΧΑΣΙ

ΟΛΕ

301

νια, να τον στηρίξει παρά μόνο πέντε μέρες πριν από τις εκλογές (προσφέροντας έτσι τη Δυτική Βιρτζίνια, ένα παραδοσιακό προπύργιο των Δημοκρατικών, στον Μπους). Οποιαδήποτε απ' αυτές τις πολιτείες θα είχε δώσει στον Γκορ τις εκλεκτορικές ψήφους που χρειαζόταν για να κερδίσει τον Λευκό Οίκο. Ο Γκορ κατέρρεε — και οι ψηφοφόροι του Νέιντερ σε ολόκληρη τη χώρα έμοιαζαν με τους αρουραίους που εγκαταλείπουν το βυθιζόμενο πλοίο (ωραίοι αρουραίοι, όμως, απ' αυτούς τους αξιαγάπητους χνουδωτούς). Ο Ραλφ είδε τα ποσοστά του στα γκάλοπ να μειώνονται στο μισό. Απ' ό,τι έδειχναν τα πράγματα, δεν θα κατάφερνε να φτάσει το 5% που χρειάζεται για να πάρει ομοσπονδιακή χρηματοδότηση στις επόμενες εκλογές. Κατάσταση παραφροσύνης επικράτησε στα κεντρικά γραφεία του Νέιντερ. Αποφάσισαν ν' αποκηρύξουν το σχέδιο της Ίβινς και να πραγματοποιήσουν μια δεύτερη περιοδεία - σε πολιτείες όπου ο Γκορ ίσως να κέρδιζε ή να έχανε μ' ελάχιστη διαφορά και η παρουσία του Ραλφ θα έκρινε το αποτέλεσμα. (Σε ορισμένες από τις πολιτείες αυτές τα ποσοστά του Γκορ στις δημοσκοπήσεις έφταναν μέχρι και το 12%.) Ήταν μια τολμηρή, επιθετική στρατηγική που έλεγε στους Δημοκρατικούς: «Έχετε λιποτακτήσει. Δεν είστε πια Δημοκρατικοί. Καιρός να πάρετε ένα μάθημα». Τους χρειάζονταν μερικές ξυλιές στα πισινά από τον Γυμνασιάρχη Νέιντερ! Όλοι ξέρουμε ότι το μόνο πράγμα που φοβάται ένας πολιτικός είναι να του στερήσουν το ωραίο και άνετο γραφειάκι του με τις γραμματείς και τα πληρωμένα έξοδα. (Όπως και η προοπτική να πρέπει να βρει μια κανονική δουλειά.) Αν δεν βρεθούν μ' αυτή τη συγκεκριμένη απειλή πάνω από τα κεφάλια τους, δεν θα φερθούν ποτέ ευπρεπώς, δεν θα μας ακούσουν ποτέ, δεν θα σηκωθούν το πρωί από το κρεβάτι για να πάνε στη δουλειά. Ο Ραλφ Νέιντερ αντιπροσώπευε τη μοναδική ελπίδα της χώρας να πιεστεί ο Γκορ για να κάνει το σωστό.

302

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Όλοι ήξεραν ότι αυτός ο περιοδεύων θίασος στις αμφισβητούμενες πολιτείες μπορεί να στοίχιζε στον Γκορ τις εκλογές και να οδηγούσε τον Μπους στον Λευκό Οίκο. Αλλά όταν έχεις δει την κυβέρνηση που ψήφισες να συντάσσεται συχνότερα με τους Ρεπουμπλικάνους παρά με τους παραδοσιακούς Δημοκρατικούςόταν έχεις δει αυτούς τους Δημοκρατικούς να δυσκολεύουν τη ζωή των φτωχών και ν' ανοίγουν στους πλούσιους το δρόμο για το μεγαλύτερο όργιο στην ιστορία. Όταν η γενέτειρα μου έφτασε να χάσει περισσότερες θέσεις εργασίας στην General Motors στη διάρκεια της οκταετίας Κλίντον/Γκορ απ' όσες στα δώδεκα χρόνια των Ρέιγκαν/Μπους - τότε να η επιλογή σου: θέλεις να σε γαμάει κάποιος που σου λέει ότι θα σε γαμήσει ή θέλεις να σε γαμάει κάποιος που σου λέει ψέματα και μετά σε γαμάει; Συγνώμη για τη φρασεολογία, αλλά είναι ίσως ο ευγενικότερος τρόπος για να σας εξηγήσω πώς βλέπαμε αυτές τις εκλογές εγώ και εκατομμύρια άλλοι Αμερικανοί. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνείτε, δεν είναι απαραίτητο να σας αρέσει, απλώς πρέπει να ξαναδιαβάσετε την παραπάνω πρόταση αν θέλετε να κατανοήσετε, έστω και ελάχιστα, το μέγεθος της οργής μας. Γνωρίζω ότι πολλοί καλοί άνθρωποι δεν βλέπουν άλλη λύση εκτός από το να ψηφίζουν τους Δημοκρατικούς. Προτιμούν να τους λένε κι ένα «Σ' αγαπώ» ενώ τους πηδάνε, παρά να πρέπει να βλέπουν το πρόσωπο του Κτήνους από πάνω τους για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Το ξέρω αυτό το συναίσθημα. Πείτε μου ότι μ' αγαπάτε και μπορείτε να μου κάνετε τα πάντα — ακόμα και να θάψετε την ταινία μου στους New York Times! Αλλά αυτοί οι Διστακτικοί Δημοκρατικοί που υποστήριζαν τον Γκορ ήταν στην πραγματικότητα σύμμαχοι μας. Ήθελαν πολλά από τα πράγματα που θέλαμε κι εμείς, απλά επέλεγαν ένα διαφορετικό δρόμο. Κατά τη γνώμη μου, αν νικούσε ο Μπους, θα 'πρεπε να συνεργαστούμε μ' αυτούς τους καλών προθέσεων φιλελεύθερους για να σώσουμε τον κόσμο από τον Μπους τον Ελάχιστο. Δεν ήταν σωστό να τους πούμε να πάνε στο διάβολο.

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

303

Είπα λοιπόν στο επιτελείο του Νέιντερ: Κοιτάξτε, δεν υπάρχει λόγος να τσαντίζουμε αυτούς τους ανθρώπους — φίλους μας ή εν δυνάμει φίλους μας. Ο αγώνας μας είναι εναντίον εκείνων που έχουν τ' όνομα Δημοκρατικός - τα κομματικά στελέχη, τους μεσάζοντες, τους απατεώνες που για κάποιο λόγο δεν κατάφεραν να μπουν στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα, επειδή δεν διέθεταν αυτό που χρειάζεται για να καταστρέψεις έναν εθνικό δρυμό, ή να κλείσεις χίλιες βιβλιοθήκες, ή να κόψεις το δωρεάν πρόγευμα από τα υποσιτισμένα παιδιά στις φτωχογειτονιές του κέντρου των πόλεων. Πρέπει να έχεις γερό στομάχι για να κάνεις τέτοια πράγματα, και πρέπει να το απολαμβάνεις. Όσοι δεν έχουν, βρίσκουν δουλειά στο Δημοκρατικό Κόμμα. Ο αγώνας μας δεν ήταν εναντίον της βάσης του κόμματος που συνέχιζαν να αισθάνονται κάποια απελπισμένη σύνδεση μ' αυτό που ονομάζεται «Δημοκρατικό Κόμμα». Το γεγονός ότι εκατομμύρια Αμερικανοί έλπιζαν ακόμα ότι οι Δημοκρατικοί θα εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα τους καλύτερα από τους Ρεπουμπλικάνους ήταν ένδειξη της δικής μας μάλλον αποτυχίας να δείξουμε στη χώρα πόσο μοιάζουν τα δύο αυτά κόμματα - και πώς θα τους πουλάνε σχεδόν πάντα οι Δημοκρατικοί. Οι υπεύθυνοι της εκστρατείας του Νέιντερ μου ζήτησαν να συμμετέχω σ' αυτή την περιοδεία στις διεκδικούμενες πολιτείες τις τελευταίες εβδομάδες πριν από τις εκλογές. Αρνήθηκα. Τους είπα ότι προτιμούσα να δουλέψω σκληρά στις πολιτείες όπου ο Ραλφ μπορούσε να λάβει πολλές ψήφους χωρίς να θεωρηθεί υπεύθυνος για ενδεχόμενη εκλογή του Μπους. Γιατί να μη διαθέσουμε τις δυνάμεις μας στη Νέα Υόρκη και στο Τέξας όπου το αποτέλεσμα είναι ήδη γνωστό; Πείτε στους πολίτες των συγκεκριμένων πολιτειών να μη σπαταλήσουν τις ψήφους τους στον Γκορ, δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα. Θα μπορούσαν όμως να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα αν ο Νέιντερ έπαιρνε ένα 10% των ψήφων.

304

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Δεν είχαν αποφασίσει ν' ακολουθήσουν αυτή τη στρατηγική. Σεβάστηκαν την απόφαση μου και μου ευχήθηκαν καλή τύχη. Προσγειώθηκα στο Ταλαχάσι το μεσημέρι της 23ης Οκτωβρίου του 2000. Ένας φοιτητής του Πανεπιστημίου της Φλόριντας, ο αδερφός του και η νύφη του με παρέλαβαν από το αεροδρόμιο, και καθώς περπατούσαμε προς το αυτοκίνητο, άρχισαν να με ρωτάνε για την «πρόσκληση» που άκουσαν ότι είχα απευθύνει στον Τζεμπ Μπους. «Όλοι γι' αυτό μιλάνε!» μου είπαν. «Για ποια "πρόσκληση" μου λέτε;» ρώτησα. «Αυτή που κάνατε χτες μέσω της εφημερίδας». Μου έδωσαν ένα φύλλο του κυριακάτικου Tallahassee Democrat, της καθημερινής εφημερίδας της πόλης, κι εκεί, στην πρώτη σελίδα ενός ένθετου υπήρχε η τηλεφωνική συνέντευξη που είχα δώσει από τη Νέα Υόρκη σ' έναν δημοσιογράφο. Μια μεγάλη φωτογραφία μου και ένα απόσπασμα όπου προκαλούσα τον Κυβερνήτη να εμφανιστεί και να με αντιμετωπίσει επί σκηνής εκείνο το βράδυ. Και πολύ μάγκας, δηλαδή! Είναι πολύ εύκολο να πετάς το γάντι όταν βρίσκεσαι χίλια μίλια μακριά. Φυσικά, είναι τελείως διαφορετικό όταν βρίσκεσαι ξαφνικά μόνος σε μια πολιτεία γεμάτη ανθρώπους που δεν φέρονται ιδιαίτερα ευγενικά στους εξυπνάκηδες βόρειους. Αλλά δεν σκεφτόμουν τόσο μακριά. Έφτασα στο πανεπιστήμιο και ξεκίνησα τη συνέντευξη τύπου. Ήμουν ταραγμένος. Δεν ήθελα να υπάρξουν παρανοήσεις γι' αυτά που επρόκειτο να πω. Είπα στους δημοσιογράφους ότι πρέπει να σταματήσουμε τον Μπους. Έκανα έκκληση στους πολίτες της Φλόριντας να ψηφίσουν οπωσδήποτε τον Γκορ, αν αυτός ήταν η επιλογή τους. Αλλά αν ψήφιζες Νέιντερ, θα 'θελα να το σκεφτείς πολύ και καλά πριν ρίξεις την ψήφο σου. Ένιωθα ότι πολλά θα διακυβεύονταν στη Φλόριντα. Αν είναι πιο σημαντικό για σας να

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

305

σταματήσετε τον Μπους, τότε ίσως πρέπει να ψηφίσετε τον Γκορ. Θα καταλάβαινα και θα σεβόμουν την απόφαση σας. Οι δημοσιογράφοι ξαφνιάστηκαν κάπως. Γκορ θα ψήφιζα; Όχι, είπα, θα ψηφίσω Ραλφ. Για μένα, βέβαια, είναι εύκολο — ζω σε μια πολιτεία την οποία ο Γκορ θα κερδίσει με τεράστια διαφορά. Αλλά αν ζεις στη Φλόριντα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το ρεπορτάζ που έκανε το γύρο της πολιτείας έλεγε ότι ένας από τους «διάσημους υποστηρικτές» του Ραλφ Νέιντερ είχε ανάψει το πράσινο φως για ψήφο υπέρ του Γκορ στη Φλόριντα, στην περίπτωση που οι ψηφοφόροι πίστευαν ότι αυτό έπρεπε να κάνουν. Όταν τελείωσε η συνέντευξη τύπου, πήγα στο μπάνιο και ξέρασα. Είχε έρθει η ώρα ν' ανέβω στη σκηνή. Ένα πλήθος δύο χιλιάδων ατόμων είχε στριμωχτεί στο αμφιθέατρο. Η οργανώτρια χτύπησε δυνατά την πόρτα. «Πρέπει ν' αρχίσουμε», φώναξε. «Σε δύο λεπτά», απάντησα. Ξέρασα και πάλι. Άλλο ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. «Δείξτε τους ένα απόσπασμα από την εκπομπή μου», είπα. «Σ' ένα λεπτό θα είμαι εντάξει». Δεν ήξερα αν έφταιγε η τρομακτική πίεση που ένιωθα ή το χάμπουργκερ που με είχαν κεράσει στο δρόμο προς την πόλη. Ίσως απλώς να ήξερα ότι οι εκλογές γενικά —και ολόκληρη η χώρα- ήταν βουτηγμένες μαζί μου στα σκατά, και δεν υπήρχε διέξοδος για κανένα μας. Είκοσι λεπτά αργότερα βγήκα στη σκηνή. Οι Πράσινοι ήταν όλοι καθισμένοι μπροστά, με πλακάτ του Νέιντερ στα χέρια. Τους είπα, όπως και στο υπόλοιπο κοινό, ότι υπήρχε ένα πικρό χάπι που ήξερα ότι μερικοί ήθελαν να το καταπιούν. Είπα στο κοινό: Πρέπει να χρησιμοποιήσετε την κρίση σας — ν' ακολουθήσετε τη συνείδηση σας. Να ξέρετε ότι δεν θα μειωθεί η εκτίμηση μου για σας αν ψηφίσετε τον Γκορ. Εγώ θα ψήφιζα Νέιντερ, τους είπα, και ανέφερα τους πολλούς λόγους για τους οποίους ήταν για μένα θέμα συνείδησης. (Δεν θα μπορούσα πο-

306

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

τέ να ψηφίσω κάποιον που πιστεύει στην εκτέλεση άλλων ανθρώπων, που πιστεύει ότι πρέπει να συνεχίσουμε τον εβδομαδιαίο βομβαρδισμό αμάχων σε άλλες χώρες, που πιστεύει ότι το κατώτατο ωρομίσθιο πρέπει ν' αυξηθεί μόνο κατά ένα δολάριο, που θέλει να υπογράψει κι άλλες εμπορικές συμφωνίες σαν τη NAFTA έτσι ώστε ακόμα περισσότεροι Αμερικανοί να χάσουν τις δουλειές τους.) Είπα στο κοινό ότι δεν μπορούσα να ρίξω στην κάλπη το ψηφοδέλτιο του Γκορ, ενός ανθρώπου που ήθελε να ξοδέψει περισσότερα χρήματα στο στρατό απ' όσα ο Μπους, που δεν θα επιδίωκε άμεσα εγγυημένη υγειονομική ασφάλιση για όλους τους πολίτες, που πίστευε ότι η Τζάνετ Ρίνο39 δεν έκανε καλά που επέστρεψε τον μικρό Ελιάν Γκονζάλες στην Κούβα. Αυτός ήταν ο Αλ Γκορ. Αλλά, τους είπα, καταλαβαίνω το δίλημμα που αντιμετωπίζετε εδώ στη Φλόριντα. Επομένως μην ακούτε τι λέω εγώ, κάντε αυτό που θεωρείτε καλύτερο, και τα υπόλοιπα θα τα βρούμε μετά. Και ο Θεός να ευλογεί τα παιδιά εδώ μπροστά που στηρίζουν τον Νέιντερ, για το κουράγιο και την αφοσίωση τους, κάτι που πολλοί από τους γονείς τους οι οποίοι μεγάλωσαν στη δεκαετία του '60 έχουν από χρόνια ξεχάσει. Οι ερωταπαντήσεις που ακολούθησαν την ομιλία, και μια ακόμα συζήτηση αργότερα στον φοιτητικό σύλλογο με καμιά διακοσαριά φοιτητές και ακτιβιστές της κοινότητας (ορισμένοι από τους οποίους είχαν κάνει διαδρομή τριών ωρών για να βρεθούν εκεί), ήταν μια δυναμική ανταλλαγή επιχειρημάτων σχετικά με το χειρισμό του επερχόμενου κατακλυσμού. Όταν τελειώσαμε, ήταν πια μιάμιση τα ξημερώματα, πεντέμισι ώρες αφότου είχα τακτοποιήσει τους λογαριασμούς μου με το χάμπουργκερ. Έφυγα με την αίσθηση ότι προμηνυόταν καταιγίδα εδώ στη Φλόριντα, και ότι καλά θα έκανα να βρω ένα καταφύγιο. Με οδήγησαν στο ξενοδοχείο μου, ένα ασυνήθιστο μικρό κτήριο που βρισκόταν στον πεζόδρομο του εμπορικού κέ-

Τ ΑΛ ΑΧ ΑΣ Ι

ΟΛΕ

307

ντρου, που οδηγούσε στο κτήριο της πολιτειακής βουλής. Άνοιξα την τηλεόραση και παρακολούθησα μια επανάληψη των βραδινών ειδήσεων. «Βασικός υποστηρικτής του Νέιντερ δηλώνει ότι ο Μπους πρέπει να εμποδιστεί, με κάθε τρόπο», είπε ο παρουσιαστής. Έκλεισα τα φώτα και κοιμήθηκα. Ξύπνησα στις εξήμισι το πρωί για να προλάβω το αεροπλάνο μου. Ένας φοιτητής με περίμενε στη ρεσεψιόν για να με μεταφέρει στο αεροδρόμιο. Καθώς πλήρωνα στο ταμείο, ο μικρός φώναξε: «Μόλις πέρασε ο Κυβερνήτης Μπους». «Σταματήστε τον», φώναξα - τελείως αυθόρμητα. (Ίσως ήταν μια ανακλαστική αντίδραση — είτε βρίσκομαι στη Φλόριντα είτε στο Τέξας όταν ακούω τις λέξεις Κυβερνήτης Μπους αντιδρώ αυθόρμητα μ' ένα «Σταματήστε τον».) Ο μικρός άνοιξε την πόρτα και φώναξε: «Κυβερνήτη Μπους, κάποιος θέλει να σας γνωρίσει». Στο μεταξύ είχα βγει ήδη από το ξενοδοχείο. Εκεί, στον πεζόδρομο, που έμοιαζε με σκοτεινό σοκάκι αυτά τα τελευταία λεπτά πριν από το ξημέρωμα, ήταν ο Κυβερνήτης Τζεμπ Μπους με το σωματοφύλακα του. Ένα μαύρο 4x4 που κουβαλούσε κι άλλους σεκιουριτάδες σερνόταν στον άδειο δρόμο, κάπου δέκα μέτρα πίσω από τον Κυβερνήτη. Ο Μπους γύρισε να δει ποιος τον ζητούσε και με είδε να στέκομαι εκεί. Χαμογέλασε με τον χαρακτηριστικό τρόπο των Μπους κι άρχισε να κινείται προς το μέρος μου. Κινήθηκα κι εγώ προς αυτόν κι ο σωματοφύλακας πήρε τη γνώριμη στάση «έτοιμος να σαπίσω στο ξύλο τον αλήτη». «Κύριε Μουρ», είπε ο Μπους, κουνώντας το κεφάλι του σαν να τον είχαν υποχρεώσει να φάει για τρίτη μέρα στη σειρά την ίδια φασολάδα. Άπλωσα το χέρι μου κι ο Μπους ανταποκρίθηκε. «Ήθελα απλώς να σας χαιρετίσω και να σας σφίξω το χέρι, Κυβερνήτη», είπα ευγενικά. Το κρατούσε σφιχτά, δεν θα το άφηνε μέχρι να πει αυτά που ήθελε. Τα μάτια του ήταν σαν βελόνες που τρυπούσαν τα δικά μου. Ο σωματοφύλακας πλησίασε. «Σε πλήρωσαν αρκετά για να 'ρθεις εδώ κάτω;» μου πέταξε

308

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

ειρωνικά και η μετάφραση ήταν σαφής: «Είσαι άθλιος, Μουρ». Το στόμα μου ξεράθηκε, η καρδιά μου χτυπούσε τόσο δυνατά που φοβόμουν ότι ίσως και να την άκουγε. «Ποτέ δεν είναι αρκετά, Κυβερνήτη, το ξέρετε αυτό», απάντησα, με τα πρώτα λόγια που μπόρεσα να προφέρω. Τι τον ενδιέφερε ποιος με πλήρωσε ή πόσα; Και ξαφνικά κατάλαβα — ΑΥΤΟΣ είχε πληρώσει! Ήμουν καλεσμένος του Florida State University (Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντας). Γι' αυτό ήταν εκνευρισμένος: είχε πληρώσει την επίσκεψη μου για να πω σε χιλιάδες κατοίκους της Φλόριντας -και ειδικά στους ψηφοφόρους του Νέιντερ- ότι το σημαντικό ήταν να νικηθεί ο Μπους. Το στρατόπεδο του Μπους δεν ήθελε να σκέφτονται έτσι οι Πράσινοι. Είχε δει τις χθεσινοβραδινές ειδήσεις; Ο Μπους με αγριοκοίταξε και τράβηξε το χέρι του. «Είναι κι ο Κέβιν μαζί σου;» με ρώτησε ξαφνικά. Τι; Ο Κέβιν; Ήταν μήπως κάποια συνθηματική φράση για να καταλάβει ο σωματοφύλακας ότι ήταν ώρα να με τσακίσει; Και τότε κατάλαβα - ρωτούσε για τον ξάδερφο του, τον Κέβιν Ράφερτι, το σκηνοθέτη που με βοήθησε στο Roger & Me. Είχα να δουλέψω με τον Κέβιν δώδεκα χρόνια — γιατί με ρωτούσε; Δεν ήξερα τι να πω. «Ε, όχι, δεν είναι εδώ», ψέλισα. «Δώσ' του τους χαιρετισμούς μου», είπε. «Φυσικά», απάντησα. «Φεύγεις;» ρώτησε. «Ναι», απάντησα. «Τώρα αμέσως». «Ωραία». Μου ξαναχαμογέλασε με τον γνωστό τρόπο των Μπους, έγνεψε καταφατικά σαν να μου έλεγε στα τσακίδια και μετά έκανε μεταβολή κι έφυγε. Καθώς βάδιζε στο έρημο δρομάκι, προσπάθησα να σκεφτώ κάποια έξυπνη απάντηση, αλλά βρισκόταν ήδη είκοσι βήματα μακριά μου. Το μαύρο 4x4 κατέβασε το παράθυρο του, ο στρατιώτης με ζύγισε με το βλέμμα του κι ύστερα

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

309

ξεκίνησε αργά με τ' αυτοκίνητο του. Το πρώτο φως της μέρας αχνοφαινόταν πάνω από το θόλο του Καπιτωλίου. Ξαναείδα αυτό το μέρος μετά από δύο βδομάδες στην τηλεόραση. Κάθε φορά που πέφτω πάνω σε κάποιον από τους Μπους, η εμπειρία είναι πάντα εξευτελιστική και εξουθενωτική. Για κάποιο λόγο φαίνεται να έχουν πάντα το πάνω χέρι. Όταν έπεσα πάνω στον Τζορτζ Γ. στην Αϊόβα και προσπάθησα να του κάνω μια ερώτηση για την τηλεοπτική εκπομπή μου, μου φώναξε, «τράβα να βρεις μια κανονική δουλειά». Ο κόσμος που ήταν εκεί έσκασε στα γέλια. Δεν ήξερα τι να πω - είχε δίκιο, αυτή δεν ήταν κανονική δουλειά! Δεν είχα απάντηση. Τη ημέρα που έπεσα πάνω στον Νιλ Μπους, τον συν-συνωμότη του στο σκάνδαλο της Silverado Savings & Loan, στον οποίο όμως δεν έχει ασκηθεί δίωξη, βρισκόμουν στο λόμπι του κτηρίου της General Motors στο Ντιτρόιτ κι έδινα μια ραδιοφωνική συνέντευξη. Μπήκε μ' εκείνους τους τέσσερις Ασιάτες — «τραπεζίτες από την Ταϊβάν», μου είπαν αργότερα. Όταν με είδε, αγρίεψε. Ήμουν ο τελευταίος άνθρωπος που περίμενε να δει στην General Motors. «Πού είναι η κάμερα σου;» είπε κοφτά, με τα μάτια του να χτενίζουν όλο το χώρο. «Δεν έχω μαζί μου κάμερα σήμερα», είπα δειλά. Ένα πλατύ χαμόγελο φώτισε το πρόσωπο του. «Ααα, ο Μάικι δεν έφερε την κάμερα του;» Με πλησίασε και μου τσίμπησε το μάγουλο. «Τι κρίμαααα». Έφυγε γελώντας και εξηγώντας στους Κινέζους ποιος ήμουν και πώς ακριβώς μου την είχε φέρει. Το μοναδικό μέλος της οικογένειας που έχω καταφέρει να κατατροπώσω, και το λέω με ντροπή, είναι το μοναδικό κορίτσι - η αδερφή τους, η Ντόροθι. Όταν τη ρώτησα ποιος από τους αδελφούς της πίστευε ότι θα κέρδιζε στο διαγωνισμό «Ας δούμε ποιος θα σκοτώσει περισσότερους θανατοποινίτες», ο Τζορτζ ή ο Τζεμπ, δεν είχε ιδέα τι να μου απαντήσει.

310

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Ήταν φανερά θιγμένη, έμοιαζε πραγματικά πληγωμένη από το υπονοούμενο ότι τα αδέλφια της είναι ψυχροί δολοφόνοι. Έμοιαζε έτοιμη να βάλει τα κλάματα. Ένιωσα τελείως μαλάκας. Μπράβο, Μάικ, κατάφερες επιτέλους να τσακίσεις έναν Μπους! Φυσικά, υπάρχει άλλος ένας αδελφός Μπους, ο Μάρβιν αν και δεν θα το έχετε μάθει από τα ΜΜΕ. Δεν έχω συναντήσει ποτέ τον Μάρβιν. Δεν έχετε συναντήσει ποτέ τον Μάρβιν. Κανένας δεν έχει συναντήσει ποτέ τον Μάρβιν. Ένας Θεός ξέρει πού είναι ή τι κάνει — πέρα από το να σχεδιάζει πώς θα μου τη φέρει. Μετά απ' αυτή την ανατριχιαστική συνάντηση με τον Τζεμπ, πήρα το αεροπλάνο μου για το Λος Άντζελες, χωρίς να μπορώ να σβήσω το περιστατικό από το μυαλό μου. Καθώς προσπαθούσα, όμως, ν' ανοίξω τη σακούλα με τα φιστίκια, κάτι σαν ηλεκτρική εκκένωση με διαπέρασε — και δεν ήταν το κάθισμα του μπροστινού μου. Ζήτησα ένα από αυτά τα ακριβά δορυφορικά τηλέφωνα, και κάλεσα τον Ραλφ. Μίλησα στους τρεις υπεύθυνους της εκστρατείας του, γνωρίζοντας ότι υπήρχε η πιθανότητα να μας ακούει κι ο ίδιος. «Παιδιά», είπα. «Σας έχει περάσει ποτέ από το μυαλό ότι ο ισχυρότερος άνθρωπος στην Αμερική είναι σήμερα... ο Ραλφ Νέιντερ;» Σιγή στην άλλη πλευρά της γραμμής. «Σοβαρά μιλάω. Το 5% του θα κάνει τη διαφορά. Ο Μπους θέλει, περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο αυτή τη βδομάδα, θέλει να τα πάει καλά ο Ραλφ, για να νικήσει αυτός. Και ο Γκορ θέλει να βρεθεί ο Ραλφ εκτός μάχης για να νικήσει εκείνος. Αν δεν ήταν στην κούρσα ο Ραλφ, ο Γκορ θα νικούσε. Μόνο ένας άνθρωπος παίρνει τις αποφάσεις, μόνο ενός υποψήφιος έχει πραγματική δύναμη σήμερα. Κι αυτός είναι ο Ραλφ Νέιντερ». Συνέχισα: «Αλλά μετά τις 7 Νοεμβρίου, αυτή η δύναμη θα έχει χαθεί. Θα υπάρχει μόνο την επόμενη βδομάδα, καθώς ο Γκορ και ο Μπους θα βλέπουν όλα τους τα σχέδια να εξαρτώ-

ΤΑΛΑΧΑΣΙ ΟΛΕ

311

νχαι από τις πράξεις ενός ανθρώπου - του Ραλφ Νέιντερ. Γιατί να μη χρησιμοποιήσουμε αυτή τη θέση ισχύος για καλό σκοπό;» «Τι σκέφτηκες;» με ρώτησε κάποιος. «Ο Ραλφ κρατά στα χέρια του το μέλλον του Γκορ. Γιατί να μην τηλεφωνήσει στον Γκορ και να του πει, "Κοίτα, αν θέλεις να γίνεις Πρόεδρος, να τι πρέπει να κάνεις μέχρι αύριο το μεσημέρι..." και να δώσει έπειτα στον Γκορ έναν κατάλογο για να επιλέξει: υγειονομική κάλυψη για όλους, τερματισμό στον ψεύτικο πόλεμο κατά των ναρκωτικών, όχι φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους - οτιδήποτε. Ο Ραλφ δεν θα ζητήσει τίποτα για τον εαυτό του, ούτε υπουργική θέση, ούτε χρηματοδότηση για τα σχέδια του. Το μόνο που θέλει είναι να κάνει ο Γκορ το σωστό, κι αν ο Γκορ δεσμευτεί δημοσίως ότι θα το κάνει, τότε ο Ραλφ βγαίνει στην τηλεόραση και λέει: "Περάσαμε το μήνυμα μας. Βοηθήσαμε τον Γκορ να κατανοήσει την ανάγκη για το ένα ή το άλλο ζήτημα. Άρα, την επόμενη Τετάρτη, αν ζείτε σε πολιτεία όπου το αποτέλεσμα είναι αμφισβητούμενο και υποστηρίζετε εμένα, σας καλώ να ψηφίσετε τον Γκορ. Χρειάζομαι όμως τις ψήφους των υπολοίπων στις υπόλοιπες σαράντα πολιτείες, προκειμένου να χτίσουμε ένα βιώσιμο τρίτο κόμμα για να διατηρήσουμε την πίεση στον Γκορ."» «Μ' άλλα λόγια, ν' ανακηρυχτεί νικητής! Άλλωστε, ο λόγος που ο Ραλφ κατέβηκε στις εκλογές -για να προωθήσει το πολιτικό και κοινωνικό πρόγραμμα μας— θα έχει επιτευχθεί». «Τι λέτε;» «Δεν θα μπορέσουμε να πάρουμε το 5% αν δεν πάρουμε όσες ψήφους μπορούμε σε όλες τις πολιτείες», απάντησε ο υπεύθυνος της εκστρατείας. «Δεν μπορούμε ν' απαρνηθούμε ούτε μια ψήφο εδώ όπου είμαστε». «Αλλά την επομένη μέρα του 5%», απάντησα, «θα είναι το μόνο που θα έχετε — πέντε τα εκατό των ψήφων και μηδέν τα εκατό της ισχύος! Σήμερα, όμως, εσείς -εμείς- έχουμε στα χέρια μας όλη τη δύναμη. Ο ένας υποψήφιος χρειάζεται την κά-

312

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

θοδο Νέιντερ, ο άλλος όχι. Αυτές οι εκλογές θα κριθούν σε μία ή δύο ποσοστιαίες μονάδες. Ο Ραλφ μπορεί να πάρει οτιδήποτε μεταξύ του δύο και του πέντε τα εκατό. Σήμερα, αυτή τη στιγμή, εσείς και ο Ραλφ θ' αποφασίσετε ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ποτέ άλλοτε δεν θα έχετε τόση δύναμη στα χέρια σας». Ένας παλιός σύντροφος του Νέιντερ που συμμετείχε στη συνομιλία κατάλαβε τι προσπαθούσα να πω. «Μα δεν θα καταφέρεις ποτέ να πείσεις τον Ραλφ να υποχωρήσει τώρα», είπε. «Θα φανεί σαν να τα παράτησε μόλις δυσκόλεψαν τα πράγματα. Επίσης, οι Δημοκρατικοί του έχουν συμπεριφερθεί με τόση έλλειψη σεβασμού, ώστε δεν θα τον πείσεις ποτέ να τους βοηθήσει σε οτιδήποτε. «Επίσης», συνέχισε, «τι σε κάνει να πιστεύεις ότι ο Γκορ θα κρατούσε την υπόσχεση του; Αυτοί οι άνθρωποι δεν κρατάνε καμιά υπόσχεση». «Και τα χιλιάδες παιδιά από τα πανεπιστήμια που δούλεψαν τόσο σκληρά;» πετάχτηκε ο διευθυντής της εκστρατείας. «Οι δεκάδες χιλιάδες που ήρθαν στις συγκεντρώσεις που μιλήσατε εσύ κι ο Ραλφ; Τι θ' απογίνουν αυτοί; Είναι η πρώτη εκλογική εμπειρία τους - και ο υποψήφιος στον οποίο έδωσαν τα πάντα αποχωρεί λίγο πριν από το τέλος. Δεν μπορείς να τους το κάνεις αυτό. Το μόνο που θα καταφέρεις θα είναι να μετατραπούν σε κυνικούς ενήλικες που δεν θα θελήσουν ποτέ ξανά να εμπλακούν σ' εκλογές». Αυτό ήταν ένα σοβαρό επιχείρημα. Το τελευταίο που θα ήθελα ήταν να ενισχύσω τις κυνικές ορδές των ενηλίκων που ούτε καν ενδιαφέρονταν να ψηφίσουν. «Μα», ανταπάντησα, «δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να το κάνουμε έτσι ώστε να γίνει αποδεκτό γι' αυτό που πραγματικά είναι — μια νίκη για τους Πράσινους, για τον Ραλφ, για όσους έχουν δουλέψει γι' αυτόν, γιατί αν υποχρεώσουμε τον Γκορ ν' αλλάξει τη θέση του, θα έχουμε πετύχει κάτι που δεν θεωρού-

Τ ΑΛ ΑΧ Α ΣΙ

ΟΛΕ

313

σαμε ποτέ δυνατό; Μοιάζει κάπως μ' εκείνο το υπερσυντηρητικό κόμμα του Ισραήλ που έχει μόνο πέντε έδρες στο κοινοβούλιο, αλλά οι πέντε ψήφοι του είναι πάντα απαραίτητες για το σχηματισμό κυβέρνησης πλειοψηφίας. Όποιο κόμμα τους υποσχεθεί ότι θα πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος τους παίρνει και την ψήφο τους. Αν συμπράξουν με τους φιλελεύθερους για το σχηματισμό κυβέρνησης, οι υπερσυντηρητικοί ψηφοφόροι τους δεν αγανακτούν, ούτε τους κατηγορούν ότι ξεπουλήθηκαν. Ακριβώς το αντίθετο — τους υποδέχονται σαν ήρωες γιατί, παρόλο που έχουν μόνο πέντε ψήφους, επιτυγχάνουν πάντα αυτό που θέλουν». Πολύ βαθυστόχαστο αυτό, σκέφτηκα. Διδασκαλία πολιτικής επιστήμης στα τριάντα χιλιάδες πόδια! «Μάικ», απάντησε μια φωνή στο τηλέφωνο. «Είσαι καλά; Εδώ δεν είναι ισραηλινή βουλή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες είσαι. Εδώ δεν λειτουργούν τα πράγματα μ' αυτό τον τρόπο. Θα τον σταυρώσουν τον Ραλφ αν στηρίξει τον Γκορ, και θα σταυρώσουν τον Γκορ αν αλλάξει τις θέσεις του λίγες μέρες πριν από τις εκλογές. Δεν πρόκειται να γίνει». Τους είπα ότι καταλάβαινα. Τους υπενθύμισα ότι δεν χρειαζόταν ν' αποχωρήσει ο Ραλφ, απλώς να δώσει τις ψήφους του στον Γκορ σε ορισμένες αμφισβητούμενες πολιτείες, αυτό είναι όλο. Ο Γκορ θα του χρωστούσε ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ από τη στιγμή που θα έμπαινε στον Λευκό Οίκο. Θα είχαμε την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο. Κανένας δεν έδειχνε να ενδιαφέρεται για την πίτα. Τους ευχαρίστησα που με άκουσαν κι έκλεισα την αξίας 140 δολαρίων συνομιλία μου. Μετά βυθίστηκα στη θέση μου και παράγγειλα ένα ποτό, κάτι που δεν είχα ξανακάνει σ' αεροπλάνο. Κάπου πάνω από το Τέξας με πήρε ο ύπνος. Αυτό που έγινε στις 7 Νοεμβρίου 2000 θα έχει πάντα τη θέση του στα βιβλία της ιστορίας. Ο Νέιντερ έπαιρνε 6% στις δημοσκοπήσεις την παραμονή της άφιξης μου. Την επομένη της

314

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

αναχώρησης μου, το ποσοστό του είχε πέσει στο 4%. Και τη μέρα των εκλογών έφτασε στο 1,6% των ψήφων. Αλλά αυτό αντιπροσώπευε 97.488 ψήφους για τον Νέιντερ στη Φλόριντα. Θ' άλλαζαν τουλάχιστον σε πεντακόσιους τριάντα οκτώ απ' αυτούς τους ψηφοφόρους την επιλογή τους αν γνώριζαν στις 7 Νοεμβρίου ότι οι δικές τους ψήφοι θα έκαναν τη διαφορά; Φυσικά και θα το έκαναν. Είμαι περίεργος, όμως, για ποιο λόγο όσοι ενοχλήθηκαν από τον Νέιντερ δεν έχουν στρέψει το θυμό τους και στους υπόλοιπους υποψήφιους της αριστεράς που υπήρχαν στο προεδρικό ψηφοδέλτιο της Φλόριντας - στον Ντέιβιντ Μακ Ρέινολντς του Σοσιαλιστικού Κόμματος που πήρε 622 ψήφους, στον Τζέιμς Χάρις του Κόμματος Σοσιαλιστών Εργατών που πήρε 562 ψήφους, ή στη Μόνικα Μούρχεντ του Παγκόσμιου Κόμματος Εργαζομένων που πήρε 1804 ψήφους. Σίγουρα θα βρίσκονταν 538 ψηφοφόροι στη συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων που θα είχαν κρατήσει τη μύτη τους και θα ψήφιζαν Γκορ αν γνώριζαν ότι ο Μπους και τα φιλαράκια του θα καθάριζαν τις εκλογές. Προσωπικά, αυτήν θεωρώ υπεύθυνη - τη Μόνικα Μούρχεντ. Ήταν ένα από τα διδάγματα της δεκετίας του '90. Πάντα υπάρχει μια Μόνικα. Άρα κατηγορήστε τη Μόνικα! Μην κατηγορείτε τον Ραλφ! Και μην κατηγορείτε εμένα. Ή μάλλον κατηγορήστε με. Ναι, αν οι Δημοκρατικοί επιμένουν ν' αποδίδουν τόση δύναμη στους Πράσινους, τότε ίσως πρέπει να το αποδεχτούμε. Ναι, εμείς ήμασταν! Εμείς το κάναμε! Είμαστε ο τρομερός Θορ, ο πανίσχυρος και παντογνώστης! Θα καταστρέψουμε τα πάντα στο διάβα μας! Αλλάξτε συμπεριφορά γιατί θα σας κάνουμε στάχτη! Δεν ήμασταν εμείς που εγκαταλείψαμε το Δημοκρατικό Κόμμα - ΕΣΕΙΣ το κάνατε. Εσείς μας παρατήσατε, όπως και όσους πίστευαν κάποτε ότι οι Δημοκρατικοί είχαν ορισμένες αξίες, όπως τον αγώνα για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Εσείς όμως πηδήξατε στο κρεβάτι

Τ Α Λ ΑΧ ΑΣ Ι Ο Λ Ε

315

μαζί με τους Ρεπουμπλικάνους, και δεν είχαμε άλλη επιλογή παρά ν' ακολουθήσουμε τη συνείδηση μας και να ψηφίσουμε τον Ραλφ Νέιντερ. ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ ΘΟΡ! Άρα, ναι, ΕΜΕΙΣ σας στερήσαμε τον Λευκό Οίκο. ΕΜΕΙΣ σας διώξαμε από την Ουάσιγκτον. Κι ΕΜΕΙΣ θα το ξανακάνουμε. Διαθέτουμε πάνω από ενιακόσια γραφεία στα πανεπιστήμια. Διαθέτουμε μια ταχυδρομική λίστα που υπερβαίνει τους 200.000 μαχητικούς, ενεργούς εθελοντές. Κερδίσαμε είκοσι δυο αναμετρήσεις σε όλη τη χώρα στις εκλογές του Νοεμβρίου, οι εκλεγέντες ενώθηκαν με τους υπόλοιπους πενήντα τρεις εκλεγμένους Πράσινους που κατέχουν διάφορα αξιώματα σε ολόκληρη τη χώρα. Από τον περασμένο Νοέμβριο, οι Πράσινοι έχουν κερδίσει άλλες δεκάξι εκλογές, ανεβάζοντας σε ενενήντα ένα τον συνολικό αριθμό των Πράσινων που κατέχουν αιρετό αξίωμα στην Αμερική. Πέντε πόλεις στην Καλιφόρνια έχουν σήμερα δήμαρχο των Πράσινων. Και, το κυριότερο, ο αριθμός των Αμερικανών που ψήφισαν τον Νέιντερ το 2000, αυξήθηκε κατά ένα τεράστιο 500% σε σχέση με τις εκλογές του '96. Είναι ένα αναπτυσσόμενο κίνημα. Και δεν έχει να κάνει μόνο με το κόμμα των Πράσινων. Διάβολε, δεν είμαι καν μέλος! Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν βαρεθεί τους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικάνους και θέλουν να έχουν μια πραγματική επιλογή. Γι' αυτό ένας επαγγελματίας παλαιστής εκλέχτηκε κυβερνήτης της Μινεσότα. Γι' αυτό το μοναδικό μέλος του Κογκρέσου από την πολιτεία του Βερμόντ είναι ανεξάρτητος (όπως και ένας από τους γερουσιαστές του). Θα υπάρξουν περισσότεροι ανεξάρτητοι στα χρόνια που έρχονται, δεν γίνεται αλλιώς. Αλλά στην πραγματικότητα, δεν είναι αυτή η αλήθεια. Οφείλεται στις πράξεις ή τις μη πράξεις του Δημοκρατικού-Ρεπουμπλικανικου Κόμματος. Τρέξτε, λοιπόν, να σωθείτε — βγαίνω από την καλύβα μου! Βαρέθηκα απλώς να «επιβιώνω», ν' ακούω μαλακίες από τους κλαψιάρηδες, που δεν θα βρεθούν ποτέ στην πρώτη γραμμή

316

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

για ν' αγωνιστούν, κινδυνεύοντας να συλληφθούν, να δέχονται γκλοπιές στο κεφάλι, ν' αφιερώνουν κάθε βδομάδα μερικές ώρες από το χρόνο τους για να είναι πολίτες, την υψηλότερη τιμή στη δημοκρατία μας. Θέλω να ξεπεράσουμε όλοι τους φόβους μας και να πάψουμε να συμπεριφερόμαστε λες και ο στόχος μας στη ζωή είναι απλώς και μόνο να επιβιώνουμε. Η «επιβίωση» είναι για τους άχρηστους και τους διαγωνιζομένους σε τηλεπαιχνίδια που βρίσκονται αβοήθητοι στη ζούγκλα ή σ' ένα ερημονήσι. Εσείς δεν είστε αβοήθητοι. Το μαγαζί σας ανήκει. Οι κακοί δεν είναι παρά ένα μάτσο βλάκες, ηλίθιοι λευκοί. Κι εμείς είμαστε πολύ περισσότεροι απ' αυτούς. Χρησιμοποιήστε τη δύναμη σας. Αξίζετε κάτι καλύτερο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο επίλογος αυτός γράφτηκε για την αγγλική έκδοση του βιβλίου και αφού είχαν μεσολαβήσει τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου. Ίσως το χειρότερο που συμβαίνει όταν έχεις έναν πρόεδρο που κανένας δεν έχει εκλέξει είναι ότι, σε μια στιγμή εθνικής κρίσης, οφείλουμε ν' αναρωτηθούμε ποια συμφέροντα εξυπηρετεί. Μια και δεν κυβερνά με τη θέληση του λαού, αλλά μ' εκλογική απάτη, δεν είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι «ο λαός» δεν βρίσκεται απαραίτητα πρώτος στον κατάλογο των προτεραιοτήτων του «Προέδρου» Τζορτζ Γ. Μπους; Η έναρξη της χειρότερης επίθεσης που υπέστησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο έδαφος τους από ξένους εχθρούς στη διάρκεια μιας μέρας σημειώθηκε στις 8:45 π.μ., ώρα Νέας Υόρκης, στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Μια και οι λεπτομέρειες των όσων έγιναν εκείνη τη μέρα είναι τώρα τόσο γνωστές όσο και τα γεγονότα της 7ης Δεκεμβρίου του 1941 ή της 1ης Σεπτεμβρίου του 1939, δεν θα επαναλάβω τον αριθμό των αεροπλάνων που χρησιμοποιήθηκαν, τον αριθμό των διαμελισμένων πτωμάτων, ή τον αριθμό των αποχαιρετιστήριων τηλεφωνημάτων σε αγαπημένους από κινητά μέσα από τα αεροπλάνα που εκτελούσαν

318

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

αποστολές αυτοκτονίας εναντίον του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου και του Πενταγώνου. Αυτό που θα ήθελα να κάνω, καθώς τελειώνει το βιβλίο, είναι να θέσω μερικά συγκεκριμένα ερωτήματα στον Αρχιστράτηγο μας, ο οποίος, επειδή χρίστηκε πρόεδρος από τους φίλους του μπαμπά του στο Ανώτατο Δικαστήριο, πιστεύει ότι δεν είναι υπόλογος σε κανέναν. Ωστόσο, τρεις χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν εκείνη τη μέρα, και κάτι σ' αυτό το τραγικό γεγονός δεν μου κάθεται καλά, όπως και σε πολλούς άλλους ακόμα. Λοιπόν, κύριε Μπους, μπορείς, σε παρακαλώ, να μου εξηγήσεις τα παρακάτω: Ι. Είναι αλήθεια ότι η οικογένεια Μπιν Λάντεν χρηματοδοτούσε πάνω από είκοσι χρόνια την οικογένεια Μπους; Σύμφωνα με τους New York Times, η πρώτη σου πετρελαϊκή επιχείρηση το 1979, μια εταιρεία ονόματι Arbusto, χρηματοδοτήθηκε κατά ένα μέρος από τους Μπιν Λάντεν. Οι Μπιν Λάντεν υπήρξαν επενδυτές στην εταιρεία του πατέρα σου, την Carlyle Group, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στρατιωτικών εργολαβιών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τέτοιες περίεργες συμπτώσεις χρειάζονται κάποια εξήγηση. 2. Λες ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν ο εγκέφαλος πίσω από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αλλά πάμπολλα ρεπορτάζ έχουν επισημάνει ότι αυτός ο «διαβολικός άνθρωπος» βρισκόταν σε κατάσταση διάλυσης εκείνη την περίοδο, καθώς δεν λειτουργούσαν τα νεφρά του. Υποστηρίζεις ότι ένας άνθρωπος συνδεδεμένος με μηχάνημα αιμοκάθαρσης, σε μια σπηλιά κάπου στο Αφγανιστάν, έλεγχε όλη αυτή την επιχείρηση; 3. Το 1997 το BBC παρουσίασε ένα ρεπορτάζ σχετικά με ηγετικά στελέχη των Ταλιμπάν που πήγαν στο Χιούστον του Τέ-

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

319

ξας, την εποχή που εσύ ήσουν κυβερνήτης, και συναντήθηκαν με διευθυντικά στελέχη πετρελαϊκών εταιρειών από την Unocal, προκειμένου να συζητήσουν την κατασκευή αγωγού κατά μήκος του Αφγανιστάν. Μια από τις μελέτες για τη δυνατότητα κατασκευής του αγωγού έγινε από την Enron, το μεγαλύτερο χορηγό των προεκλογικών εκστρατειών σου, τόσο για κυβερνήτης όσο και για πρόεδρος. Η Halliburton ήταν μια από τις εταιρείες που θα συμμετείχαν στην κατασκευή του αγωγού. Πρόεδρος της Halliburton εκείνη την εποχή ήταν ο Ντικ Τσένι, ο αντιπρόεδρος σου. Για ποιο λόγο φιλοξενούσε η πολιτεία σου αυτές τις συναντήσεις με τους εκπροσώπους ενός τρομοκρατικού καθεστώτος; Τι απέγινε η συμφωνία για τον αγωγό; 4. Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, τις ημέρες και τις εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, επέτρεψες σ' ένα σαουδαραβικό τζετ να παραλάβει από διάφορες τοποθεσίες εντός των Ηνωμένων Πολιτειών σχεδόν είκοσι πέντε μέλη της οικογένειας των Μπιν Λάντεν καθώς και συνεργάτες τους και να τους βγάλει από τη χώρα. Δεν έγινε καμία σοβαρή ανάκριση από την αστυνομία ή το FBI, ούτε συγκλήθηκε κάποιο σώμα ενόρκων για να διαπιστώσει τι γνώριζαν αυτοί οι συγγενείς. Αντ' αυτού, και μέσα σε όλο αυτό το χάος, ενώ η υπόλοιπη Αμερική δεν μπορούσε να ταξιδέψει με αεροπλάνο, βρήκες το χρόνο ν' ασχοληθείς για την ασφάλεια των Μπιν Λάντεν. Γιατί έτυχαν αυτής της εξαιρετικής αντιμετώπισης οι Σαουδάραβες και οι Μπιν Λάντεν; 5. Τουλάχιστον δεκαπέντε από τους δεκαεννιά αεροπειρατές ήταν από τη Σαουδική Αραβία. Εσύ, όμως, βομβάρδισες το Αφγανιστάν. Μ ή π ω ς αστόχησες; Ή ήταν πολύ δύσκολο να στραφείς εναντίον της χώρας που προμηθεύει το 2 5 % της βενζίνης μας και περιλαμβάνει τόσους πολλούς συνεργάτες

320

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

του μπαμπά σου; Προσπαθώ απλώς να καταλάβω ποια ακριβώς είναι η αξία τριών χιλιάδων ζωών. Με πόσες δεξαμενές πετρελαίου ισοδυναμούν; 6. Αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε ή εκστρατεία σου για τον έλεγχο του Αφγανιστάν, τοποθέτησες ως «προσωρινό ηγέτη» έναν πρώην σύμβουλο πετρελαϊκών εταιρειών. Στη συνέχεια διόρισες στη θέση του πρεσβευτή μας στο Αφγανιστάν έναν πρώην σύμβουλο της Unocal. Μέσα σε λίγους μήνες υπογράφηκε μια νέα συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού κατά μήκος του Αφγανιστάν. Τώρα που πήρες αυτό που ήθελες, μπορούν τα στρατεύματα να επιστρέψουν στην πατρίδα; Οι ερωτήσεις αυτές πρέπει να γίνουν στον Τζορτζ Γ. Μπους. Αλλά ποιος θα τις κάνει; Ποιος θ' απαιτήσει να λάβει τις απαντήσεις; Ο νωθρός, υπάκουος Τύπος, που στο μεγαλύτερο ποσοστό του βρίσκεται στην ιδιοκτησία λίγων πλουσίων, που όλοι συνεισέφεραν στην εκστρατεία του Μπους; Ή το κόμμα της αντιπολίτευσης που σπαταλά περισσότερο χρόνο προσπαθώντας να μιμηθεί τους Ρεπουμπλικάνους και χρηματοδοτείται από τους ίδιους πλούσιους ανθρώπους που κατέχουν και τα ΜΜΕ; Ποια ελπίδα υπάρχει για μας, όταν ακόμα και κάποιες βασικές ερωτήσεις δεν μπορούν να γίνουν; Προκειμένου να μη γίνουν γνωστά όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση του Μπους έχει χρησιμοποιήσει τις επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου ως δικαιολογία για ν' αρχίσει να κουρελιάζει το Σύνταγμά μας και να εξαλείψει τις πολιτικές ελευθερίες μας. Δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή για να το κάνουν αυτό. Ο λαός ζει σε μια κατάσταση πανικού. Κανένας δεν ξέρει πού θα γίνει η επόμενη επίθεση. Ο λαός της Βρετανίας γνωρίζει αυτό το φόβο. Μερικές βόμβες στο Λονδίνο και ξαφνικά παραχωρούνται στην κυβέρνηση

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

321

κάθε μορφής εξουσίες προκειμένου να καταπολεμήσει την «τρομοκρατία». Κανένας δεν έχει το χρόνο να ρωτήσει για την τρομοκρατία που υποδαυλίζεται από την κυβέρνηση ή αν μπορεί ν' αποτελέσει παράγοντα ο οποίος να εξηγεί όλη αυτή την καταστροφή και το θάνατο. Πόσοι Ιρλανδοί συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν χωρίς να είναι ένοχοι; Πόσοι Ιρλανδοί δολοφονήθηκαν από πράκτορες της Βρετανικής κυβέρνησης; Ίσως να μην το μάθουμε ποτέ. Δεν ορίζεται έτσι η ελεύθερη και ανοιχτή κοινωνία. Κι έτσι έχουμε τώρα τον πόλεμο του Μπους κατά της τρομοκρατίας. Η ιδανική δικαιολογία για ν' αποσπάσει την προσοχή των ανθρώπων από τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος. Ο Τόνι Μπλερ, ένας σχεδόν τέλειος κλώνος του Μπιλ Κλίντον, βρήκε τώρα τον νέο καλύτερο φίλο του στο πρόσωπο του Τζορτζ Γ. Μπους. Ίσως απλώς να του αρέσει πόσο απίστευτα ιδιοφυής μοιάζει κάθε φορά που στέκεται δίπλα στον Μπους. Ποιος θα μπορούσε να τον κατηγορήσει; Την ώρα που ο Μπους προσπαθεί να μιλήσει στη μητρική του γλώσσα και το μόνο που καταφέρνει είναι να εκτοξεύει ασυναρτησίες, ο Μπλερ απλώς στέκεται δίπλα του και χαμογελά ειρωνικά. Ο κύριος Μπλερ θα έκανε μεγάλο καλό σε ολόκληρο τον κόσμο αν έκοβε τα γελάκια και έλεγε στον Μπους ότι δεν θα στηρίξει άλλες εξορμήσεις για να βοηθήσει τα φιλαράκια του μπαμπά. Ο Τζορτζ Όργουελ το είχε προβλέψει όταν έγραφε το 1984. Αυτό που οι περισσότερι άνθρωποι θυμούνται απ' αυτό το βιβλίο είναι ο Μεγάλος Αδελφός. Αλλά ακόμα πιο επίκαιρο σήμερα είναι το κομμάτι που εξηγεί ότι ο Ηγέτης χρειαζόταν ένα «μόνιμο πόλεμο». Έπρεπε να έχει τους πολίτες σε καθεστώς διαρκούς φόβου, ώστε να του δώσουν την εξουσία που επιθυμούσε. Ο λαός ήθελε να ζήσει, κι έτσι εκχώρησε τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του. Φυσικά, ο μοναδικός τρόπος που θα μπορούσε να συμβεί αυτό, θα ήταν να πιστέψουν πραγματικά

322

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

ότι ο εχθρός βρίσκεται παντού και ότι θα κινδύνευαν να πεθάνουν ανά πάσα στιγμή. Το κόλπο έπιασε στο βιβλίο και πιάνει και σήμερα. Το μοναδικό πράγμα που θα το σταματήσει είναι αν απορρίψουμε, συνολικά και χωρίς υπεκφυγές, τα ψέματα που μας σερβίρουν. Δεν είναι τώρα η ώρα να τα παρατήσουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε περισσότεροι απ' αυτούς. Πάντα είχαμε τη δύναμη και πάντα θα την έχουμε. Το θέμα είναι απλώς να μη φοβόμαστε και ν' αποφασίσουμε να τη χρησιμοποιήσουμε.

ΠΗΓΕΣ

Κεφάλαιο Ι - Ένα πολύ αμερικάνικο πραξικόπημα Οι πληροφορίες σχετικά με την αντιπαράθεση της γυναίκας του Τζεμπ Μπους με το τελωνείο βρίσκονται στο περιοδικό The Hill, «Gov. Jeb Bush: Florida Republican is Younger, Taller, and More Partisan than George W.», Marcia Gelbart, 30 Ιουλίου 2000. Η έρευνα σχετικά με τον κατάλογο των αποκλεισμένων ψηφοφόρων δημοσιεύτηκε στο The Nation, «Florida's "Dissapeared Voters": Disfranchised by the GOP», Gregory Palast, 5 Φεβρουαρίου 2001, στο The Nation, «How the GOP Gamed the System in Florida», John Lantigua, 30 Απριλίου 2001, στους Los Angeles Times, «Florida Net Too Wide in Purge of Voter Rolls», Lisa Getter, 21 Μαΐου 2001 και στο Salon.com, «Eliminating Fraud or Democrats?», Anthony York, 8 Δεκεμβρίου 2000. Τα προβλήματα με τα αστυνομικά μπλόκα σε ορισμένα εκλογικά τμήματα αναλύονται στους New York Times, «Contesting the Vote: Black Voters; Arriving at Florida Voting Places, Some Blacks Found Frustration», Mireya Navarro και Somini Sengupta, 30 Νοεμβρίου 2000, και επίσης στη

324

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Washington Post, «Irregularities Cited In Fla. Voting; Blacks Say Faulty Machines, Poll Mistakes Cost Them Their Ballots», Robert E. Pierre, 12 Δεκεμβρίου 2000. Η Βουλή των Αντιπροσώπων συνεδρίασε το Φεβρουάριο με θέμα την πρόωρη ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων, όπως δημοσίευσε η Washington Post, «Election Coverage Burned to a Crisp; House Grills Networks' "Beat the Clock" Approach», Howard Kurtz, 15 Φεβρουαρίου 2001. Η συγγενική σχέση με τον Μπους αναφέρεται από το Associated Press, «Fox Executive Spoke Five Times with Cousin Bush on Election Night», David Bauder, 12 Δεκεμβρίου 2000 και από τη Washington Post, «Bush Cousin Made Florida Vote Call for Fox News», Howard Kurtz, 14 Νοεμβρίου 2000. Σειρά άρθρων στους New York Times κατέγραψαν το χρονικό της καταμέτρησης των ψηφοδελτίων όσων απουσίαζαν στο εξωτερικό: «How Bush Took Florida: Mining the Overseas Absentee Vote», David Barstow και Don Van Natta Jr., 14-15 Ιουλίου 2001, «How the Ballots Were Examined», 15 Ιουλίου 2001, «House Republicans Pressed Pentagon for Email Adresses of Sailors», C.J. Chivers, 15 Ιουλίου 2001, «Timely but Tossed Votes Were Slow to Get to The Ballot Box», Michael Cooper, 15 Ιουλίου 2001, και «Lieberman Put Democrats in Retreat on Military Vote», Richard L. Berke, 15 Ιουλίου 2001. Μετά τη δημοσίευση των άρθρων, η Κάθριν Χάρις επέτρεψε τον έλεγχο των σκληρών δίσκων της, όπως αναφέρει το Associated Press: «Computer Analysts Gain Access to Secretary of State Katherine Harris' Computers», David Royse, 1 Αυγούστου 2001, και οι New York Times, «Florida Gives Computers in November Election to News Groups for Inspection», Dana Canedy, 2 Αυγούστου 2001. Η στιγμή της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου δημοσιεύεται στο The Nation, «The God That Failed; Florida Supreme Court's Rulings on the Presidential Elections»,

ΠΗΓΕ!

325

Herman Schwartz, 1 Ιανουαρίου 2001- CNN Saturday Morning News Transcripts, 08.00, 9 Δεκέμβρη 2000- ABC News Special Report, 2.47 μ.μ., 9 Δεκεμβρίου 2000. Η δήλωση της δικαστίνας Ο' Κόνορ σχετικά με τη συνταξιοδότηση της περιλαμβάνεται σε ρεπορτάζ του Newsweek, «The Truth Behind the Pillars», Evan Thomas και Michael Isikoff, 25 Δεκεμβρίου 2000. Οι πληροφορίες σχετικά με τις σχέσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου και Κυβέρνησης προέρχονται από τους JVew York Times, «Contesting the Vote: Challenging a Justice», Christopher Marquis, 12 Δεκεμβρίου 2000, και τη Chicago Tribune, «Justice Scalia's Son a Lawyer in Firm Representing Bush Before Top Court», Jill Zuckman, 29 Νοέμβρη 2000. Η δήλωση του Σκάλια περιέχεται στο κείμενο της απόφασης: Supreme Court of the United States, No. 00-949 (00A504) George W. Bush etal. v. Albert Gore Jr. era!., Scalia J. concurring opinion. 531 US - (2000), 9 Δεκεμβρίου 2000. Η κομματική μεταστροφή της Τερέζας Λε Πορ αποκαλύπτεται από την Orlando Sun-Sentinel, «Dissapointed, Lepore leaves Democrats», Brad Hahn, 9 Μαΐου 2001. Μια από τις καλύτερες συνολικές μελέτες με τις εκτεταμένες παρανομίες και προσπάθειες για την αφαίρεση του εκλογικού δικαιώματος από τους μαύρους πολίτες της Φλόριντας υπάρχει στην έκθεση της United States Commission of Civil Rights, «Voting Irregularities in Florida During the 2000 Presidential Election», 8 Ιουνίου 2001. Υπάρχει επίσης στην ιστοσελίδα: www. usccr.gov/vote2000/flmain.htm. Το ιστορικό του Τσένι στο θέμα των εκτρώσεων υπάρχει στην Boston Globe, «Conservative Tilt in Congress Merged with a Moderate's Style», Michael Kranish, 26 Ιουλίου 2000, στους Los Angeles Times, «Would Vote differently on ERA, Head Start, not Mandela», Michael Finnegan, 31 Ιουλίου 2000, και στο CNN.com, «Dick Cheney voted conservative, played

326

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

moderate», 24 Ιουλίου 2000. Η εμπειρία του Τσένι από το υπουργείο Αμύνης αναφέρεται στο επίσημο βιογραφικό του στο www.defenselink.mil/specials/secdef_histories/bios/cheney.htm . Οι επενδύσεις του Τσένι σε μετοχές αναφέρονται αναλυτικά στο Forbes.com «Top of the News: O'Neill to Sell», Dan Ackman, 26 Μαρτίου 2001, στο www.corpwatch.org, «Cheney's Oil Investments and the Future of Mexico's Democracy», Martin Espinoza, 8 Αυγούστου 2000, στη Sacramento Bee, «A Go-Round on Foreign Policy Ride», Molly Ivins, 11 Μαρτίου 2001, στην Guardian, «Eyes Wide Shut: Scruples Fade in Dealings with Burma», 28 Ιουλίου 2000. Η περαιτέρω έρευνα για τις εμπορικές σχέσεις της Halliburton και του Ιράκ προέρχονται από τη Washington Post, «Firm's Iraq Deals Greater Than Cheney Has Said; Affiliates Had $73 Million in Contracts», Colum Lynch, 23 Ιουνίου 2001. To ιστορικό του Άσκροφτ στο θέμα των εκτρώσεων προέρχεται από το ABCNews.com, «Controversy on Abortion, Civil Rights Liberties», «An Ashcroft Justice Department», 23 Δεκεμβρίου 2000. Ο Άσκροφτ ψήφισε για το Διάταγμα περί Απαγόρευσης Διακρίσεων στον τομέα της Απασχόλησης στις 10 Σεπτεμβρίου 1996 και η ψήφος του Άσκροφτ επί του νομοσχεδίου για το δικαίωμα έφεσης σε περίπτωση θανατικής ποινής περιέχεται στα πρακτικά της Γερουσίας με τα στοιχεία Senate Bill #S.735, vote number 1996-66, 17 Απριλίου 1996. Η συμμετοχή του Άσκροφτ ως κυβερνήτη στις εκτελέσεις θανατοποινιτών και η στάση του στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών υπάρχουν στο ABCNews.com στο άρθρο «An Ashcroft Justice Department», 23 Δεκεμβρίου 2000. Η ψήφος του Άσκροφτ για την αύξηση των ποινών σε περιπτώσεις παραβίασης των νόμων περί των ναρκωτικών περιέχεται στα πρακτικά με τα στοιχεία Bill S.625; vote number 1999-360, της 10 Νοεμβρίου 1999. Η Μόλι Ίβινς αναφέρεται στα συμφέροντα του Άσκροφτ στην Claritin στο άρθρο της «Cabinet Diversity?

ΠΗΓΕΣ

327

Check Out the Bush Team's Corporate Logos», 12 Φεβρουαρίου 2001. Η αρνητική ψήφος του στην παροχή συνταγογραφημένων φαρμάκων από το πρόγραμμα Medicare υπάρχει στο Bill HR. 4690, vote number 2000-144, 22 Ιουνίου 2000. Το παρελθόν της Αν Βένεμαν αναφέρεται στο άρθρο της Μόλι Ίβινς «The Early Days of Bushdom are Not a Pretty Sight», Molly Ivins, 29 Ιανουαρίου 2001, και στους New York Times, «Transition in Washington: Agriculture Department», Elizabeth Becker, 19 Ιανουαρίου 2001. Η αξία της περιουσίας της Βένεμαν αναγράφεται αναλυτικά στην Guardian, «History's Richest Cabinet Takes the Gilt off Bush's Tax Cut», Jylian Borger, 7 Φεβρουαρίου 2001. To παρελθόν του Ράμσφελντ αναλύεταί στο The Nation, «Rumsfeld: Star Warrior Returns», Michael T. Klare, 29 Ιανουαρίου 2001, και στο In These Times, «The Rummy», Jason Vest, 19 Φεβρουαρίου 2001. To ιστορικό του Έιμπραχαμ με το περιβάλλον και το υποσργείο Ενέργειας προέρχονται από το The Nation, «The Three Horsemen of the Environmental Apocalypse», David Helvarg, 16 Ιανουαρίου 2001, το Environmental News Network, «Energy Secretary Nominee Tried to Abolish Τ he Energy Department», 8 Ιανουαρίου 2001, και το www.alternet.org, «Whos Who in the Bush Cabinet», Geov Parrish, 16 Ιανουαρίου 2001. Η στάση του Τόμι Τόμσον ως κυβερνήτη στο θέμα των εκτρώσεων αναφέρεται στο www.alternet.org, «Who's Who in the Bush Cabinet», Geov Parrish, 16 Ιανουαρίου 2001 και οι σχέσεις του με τη Phillip Morris περιγράφοντα- σ ένα άλλο άρ θρο του σάιτ: «Bush's War on Children», Jonathan Bowe- και Gary Ruskin, 3 Ιουλίου 2001. To παρελθόν της Γκέιλ Νόρτον περιγράφεται λεπτομερώς στους New York Times, «Far, Far From the Center», Bob Herbert, 8 Ιανουαρίου 2001 • και στους New York Times. «Norton record Often at Odds With Laws She Would

328

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Enforce», Douglas Jehl, 13 Ιανουαρίου 2001. Οι δικαστικοί αγώνες του C.R. Bard's αναλύονται λεπτομερώς στο PR Newswire, «C.R. Bard, Inc. Executives Sentenced to Eighteen Month Federal Prison Terms», 8 Αυγούστου 1996. Η σχέση του Κόλιν Πάουελ με την AOL/Time Warner περιγράφεται από το Associated Press, «Stocks, Speeches Add to Powell Wealth», GregToppo, 17 Ιανουαρίου 2001, και τους Financial Times, «The Americas: All the U.S. President's Very Rich Men», Peter Spiegel, 8 Μαρτίου 2001. Οι μετοχές του Πολ Ο' Νιλ αναλύονται λεπτομερώς στο The Nation, «The Man from Alcoa», William Greider, 16 Ιουλίου 2001, και στη Houston Chronicle, «Alcoa Strikes Curious Water Deal with San Antonio», Nate Blakeslee, 3 Σεπτεμβρίου 1999. Οι σχέσεις του Καρλ Ρόουβ με επιχειρήσεις δημοσιεύονται στους New York Times, «Bush Aide with Intel Stock Met with Executives Pushing Merger», 14 Ιουνίου 2001 και στην Abilene Reporter-News, «Mauro Raises Questions About Bush's Aides Link to Tobacco Industry», 31 Αυγούστου 1997. Η πληροφορία για τον Κένεθ Λέι προέρχεται από τους New York Times, «Power Trader Tied to Bush Finds Washington All Ears», Lowell Bergman και Jeff Gerth, 25 Μαΐου 2001. Οι πρόσθετες πληροφορίες για τα μέλη του πραξικοπήματος προέρχονται από το Center for Responsible Politics και την ιστοσελίδα www.issues.org.

Κεφάλαιο 2 - Αγαπητέ Τζορτζ Για πληροφορίες σχετικά με την περιουσία της οικογένειας Μπους και τους δεσμούς της με τη ναζιστική Γερμανία, δείτε τις Boston Globe, «An American Dynasty» (Part 2), Michael Kranish, 23 Απριλίου 2001 • Szrasota Herald-Tribune, «Author Links Bush Family to Nazis», 12 Νοεμβρίου 2000- Jewish Advocate, «The Bush Family-Third Reich Connection: Fact or Fiction?», Susie Davidson, 19 Απριλίου 2001.

ΠΗΓΕ!

329

Πληροφορίες σχετικά με τις ατομικές χρηματοδοτήσεις στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας βρίσκονται στους New York Times, «The Republicans: The Few, the Rich, the Rewarded Donate the Bulk of GOP Gifts», Don Van Natta Jr. και John M. Broder, 2 Αυγούστου 2000· και στο Center for Responsive Politics www.opensecrets.org. Μπορείτε να παρακολουθείτε τι έκαναν και τι κάνουν ο Μπους και η κυβέρνηση του διαβάζοντας τη στήλη της Μόλι Ίβινς που δίδεται προς δημοσίευση σε διάφορες εφημερίδες από την Creators Syndicate (To αρχείο υπάρχει στη διεύθυνση www.sacbee.com/voices/national/ivins) ή στα παρακάτω σάιτ: www.smirkingchimp.com και www.bushwatch.com. Η αναφορά στο αγαπημένο βιβλίο του Μπους γίνεται στην Arizona Republic.«'Hungry Caterpillar", A Favorite with Bush», 17 Οκτωβρίου 1999. Ο Τζορτζ Μπους αποφοίτησε από το Γέιλτο 1968. Το βιβλίο του Έρικ Καρλ The Very Hungry Caterpillar εκδόθηκε το 1969. To Associated Press δημοσίευσε ρεπορτάζ που περιελάμβανε την αναλυτική του βαθμολογία: «Bush's Alleged Grades Published», Brigitte Greenberg, 9 Νοεμβρίου 1999. Οι πληροφορίες σχετικά με τις αναγνωστικές συνήθειες του Μπους προέρχονται από τη Washington Post, «Shades of Grey Matter; The Question Dogs George W. Bush: Is He Smart Enough?», Kevin Merida, 19 Ιανουαρίου 2000 και τους New York Times, «Bush is Providing Corporate Model for White House», Richard L. Berke, 11 Μαρτίου 2001. Η παλιά σχέση του Μπους με το αλκοόλ και η σύλληψη του ενώ οδηγούσε μεθυσμένος προέρχονται από τη Washington Post, «1986: A Life-Changing Year: Epiphany Fueled Candidate's Climb», Lois Romano και George Lardner Jr., 25 Ιουλίου 1999 και από τηλεγράφημα του Associated Press, «Bush Pleaded Guilty to DUI», 2 Νοεμβρίου 2000. Οι κατηγορίες κατά του Τσένι για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ

330

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

αναφέρονται στο www.Salon.com, «Bush Stays in the Clear-For Now», Jake Tapper, 4 Νοεμβρίου 2000. Πέρα από τη σύλληψη του λόγω οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ, ο Adam Cohen στο Time: «Fallout from a Midnight Ride», 13 Νοεμβρίου του 2001, περιλαμβάνει και πληροφορίες για τις προηγούμενες συναντήσεις του Μπους με το νόμο. Λεπτομέρειες για το τροχαίο ατύχημα της Λόρα Μπους υπάρχουν στην USA Today, «Laura Bush: Shy No More», John Hanchette, Gannett News Service, 23 Ιουνίου 2000 και στο Plain Dealer, «Reserved Texas First Lady is Primed for National State», Julie Bonnin, 31 Ιουλίου 2000. Η απάντηση του Τζορτζ Γ. Μπους στην ερώτηση αν είχε χρησιμοποιήσει ναρκωτικά, υπάρχει στη Washington Post, «Bush Goes Further on Question of Drugs; He Says He Hasn't Used Any in the Past 25 Years», Dan Balz, 20 Αυγούστου 1999. Η Boston Globe περιγράφει την εμπειρία του Μπους στην Εθνοφρουρά στο άρθρο «1 -Year Gap in Bush's Guard Duty: No Record of Airman at Drills in 1972-1973», Walter V. Robinson, 23 Μαΐου 2000. Τα σχόλια που φέρεται να έκανε ο Τζέιμς Μπέικερ δημοσιεύτηκαν από τον συντηρητικό σχολιαστή William Safire το 1992 και η αντίδραση στα σχόλια περιγράφεται σε δελτίο του Associated Press, «Report of Baker Remarks Draws Ire in Israel», 8 Μαρτίου 1992, και στη Sunday Telegraph, «Jewish Backlash Could Cost the President Dear», Xan Smiley, 27 Σεπτεμβρίου 1992.

Κεφάλαιο 3 - Ουάου ο Ντάου Αν είστε τόσο συγκλονισμένοι όσο εγώ από το γεγονός ότι ο πιλότος σας μπορεί να χρησιμοποιεί κουπόνια για τρόφιμα, να πού μπορείτε να βρείτε περισσότερα στοιχεία: στην Aviation Week & Space Technology, «Old Values Clash in Comair Strike», James Ott, 2 Απριλίου 2001 • στη Cincinnati Enquirer, «Key Issues in the Strike», 27 Μαρτίου 2001 · στους New York

ΠΗΓΕΣ

331

Times «Small Jets' Big Stake in a Strike», David Leonhardt, 16 Ιουνίου 2001 · στη Star-Telegram, «American Eagle Pilots Reject Contract», Dan Reed, 17 Αυγούστου 2000· στο Associated Press, «Express Pilots Vow to Strike as They Head Back to Bargaining Table», Pauline Arrillaga, 28 Ιουνίου 1998· στο Associated Press, «Continental Express Pilots Start Informational Picketing», M.R. Kropko, 14 Οκτωβρίου 1998· στην Orlando Sentinel, «High-Flying Job Doesn't Make Bick Bucks», Roger Roy, 16 Μαρτίου 1997' στη Philadelphia DailyNews, «US Airways Attendants Rehearse Strike Movements in Philadelphia», 24 Μαρτίου 2000· στη Chicago Daily Herald, «Airline Worried About Spring Travel as Flight Attendants Threaten Strike», Robert McCoppin, 20 Ιανουαρίου 2001 • στο NPR/Morning Edition transcripts: «Holiday Airline Travelers May Experience Flight Problems Due to Full Flights and Labor Problems Between Workers and Airlines», 21 Νοεμβρίου 2000. Πολλά από τα στοιχεία για την περιουσία ατόμων και εταιρειών προέρχονται από το Associated Press, «Income of the Richest Up 157%», Alan Fram, 31 Μαίου 2001 και από το Institute for Policy Studies Report, «Top 200: The Rise of Corporate Global Power», Sarah Anderson και John Cavanagh, Δεκέμβριος 2000. Πληροφορίες σχετικά με την φορολόγηση των επιχειρήσεων υπάρχουν στο βιβλίο The Cheating of America, των Charles Lewis και Bill Allison και του Center for Public Integrity, (HarperCollins), 2001, σ. 11-13, 15, 79, 82-83.

Κεφάλαιο 4 - Σκοτώστε τον ασπρουλιάρη Πολλά από τα στοιχεία για την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των Αφροαμερικανών στη χώρα υπάρχουν στην έκθεση του Council of Economic Advisers for the President's Initiative on Race, «Changing America: Indicators of Social and

332

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Economic Weil-Being by Race and Hispanic Origin», Σεπτέμβριος 1998. Πληροφορίες σχετικά με τις ανισότητες στην υγειονομική φροντίδα περιέχονται στα παρακάτω άρθρα: New York Times, «Blacks Found on Short End of Heart Attack Procedure»1 Sheryl Gay Stolberg, 10 Μαΐου 2001 • Associated Press, «Race Bias in Stroke Treatment Found», Melissa Williams, 4 Μαΐου 2001 · και στην Daily News, «Black Maternal Deaths 4 Times the White Rate», Leslie Casimir, 8 Ιουνίου 2001. Τα στατιστικά σχετικά με τη χρήση όπλων σε περιπτώσεις εισβολών σε σπίτια προέρχονται από το The Brady Campaign to Prevent Gun Violence, «Guns in the Home».

Κεφάλαιο 5 - Ηλίθιο έθνος Τα στατιστικά για τον αναλφαβητισμό προέρχονται από το Department of Education National Adult Literacy Survey; Literacy Volunteers of America. Η γκάφα του Μπους αναλύεται στους New York Times, «Deep U.S.-Europe Split Casts Long Shadow on Bush Tour», Frank Bruni, 15 Ιουνίου 2001. Τα περιεχόμενα της ομιλίας στο Γέιλ περιγράφονται σε δελτίο του Associated Press, «George W Bush commencement address at Yale University», 21 Μάιου 2001. Προγενέστερα περιστατικά έλλειψης γνώσεων από κυβερνητικούς αξιωματούχους προέρχονται από τους St. Petersburg Times, «Politics is Nothing New in Choosing Ambassadors», 21 Ιουλίου 1989' The Economist, «Ambassadors; What Price Monaco?», 4 Μαρτίου 1989 και από δελτίο του Associated Press, «European Press Has Fun with Clark Performance», Jeff Bradley, 4 Φεβρουαρίου 1981. Αναφορά της άγνοιας του Μπους σχετικά με τις πρωτεύουσες μεγάλων κρατών γίνεται σε άρθρο του Salon.com, «Briefs or No Briefs?», Jake Tapper, 26 Απριλίου 2001.

ΠΗΓΕΣ

333

To Des Moines Register δημοσίευσε το ρεπορτάζ σχετικά με το διαγώνισμα βασικών ιστορικών γνώσεων στο οποίο απέτυχαν οι κορυφαίοι φοιτητές πανεπιστημίων στο άρθρο «America's Best & Brightest Are Clueless About Our History», Donald Kaul, 7 Ιουλίου 2000. Δημοσιεύτηκε επίσης και στο University Wire (UVa), «Education without Knowledge», Bryan Maxwell, 13 Ιουλίου 2000. Στατιστικά στοιχεία για τα μαθήματα που προσφέρονται από τα πανεπιστήμια προέρχονται από την Pittsburgh PostGazette, «The Selling Out of Higher Education», Samuel Hazo, 3 Σεπτεμβρίου 20001 και στους New York Times, «Much AdoYawn-About Great Books», Emily Eakin, 8 Απριλίου 2001. Τα αρνητικά σχόλια για τους καθηγητές προέρχονται από τους New York Times, «Education Panel Sees Deep Flaws in Training of Nation's Teachers», Peter Applebome, 13 Σεπτεμβρίου 1996- τη New York Post, «The Teacher-Pay Myth» (editorial), 26 Δεκεμβρίου 2000· την Investor's Business Daily, «Why Bad Teachers Can't Be Fired», Michael Chapman, 21 Σεπτεμβρίου 1998 • στη Montreal Gazette, «Bring Back the Basics», Brandon Uditsky, 6 Ιανουαρίου 200 l· και τη National Review, «Firing Offenses», Peter Schweizer, 17 Αυγούστου 1998. To θέμα για την πρόσληψη καθηγητών από το εξωτερικό δημοσιεύτηκε στους New York Times, «Facing a Teacher Shortage, American Schools Look Overseas», Kevin Sack, 19 Μαΐου 2001. Οι ελλείψεις δασκάλων στη Νέα Υόρκη αναφέρονται σε άρθρα των New York Times: «Teacher Pact Still Far Off», Steven Greenhouse, 5 Ιουνίου 2001 • «Nation's Schools Struggling to Find Enough Principals», Jacques Steinberg, 3 Σεπτεμβρίου 2000· «Survey Shows More Teachers Are Leaving For Jobs In Suburban Schools», Abby Goodnough, 13 Απριλίου 2001. Οι πληροφορίες για τις σχολικές εγκαταστάσεις προέρχονται από το Department of Education,

334

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

National Center for Education Statistics, Conditions of Public School Facilities. Tn Washington Post, «26 DC Schools Cleared», Debbi Wilgoren, 12 Σεπτεμβρίου 1997' «Angry Judge Closes 4 More DC Schools», Valerie Strauss, 25 Οκτωβρίου 1997. Οι ελλείψεις επιστατών δημοσιεύτηκαν στους New York Times, «Janitorial Rules Leave Teachers Holding a Mop», Shaila Dewan, 28 Μαΐου 2001. Οι πληροφορίες για τις περικοπές του Μπους στις βιβλιοθήκες προέρχονται από την Dallas Morning News, «Libraries Want to Shelve Bush's Proposed Cuts», 13 Απριλίου 2001. Η ανάλυση του Τζόναθαν Κόζολ «An Unequal Education» για την κατάσταση των σχολικών βιβλιοθηκών προέρχεται από το School Library Journal. Οι επιπρόσθετες πληροφορίες για τις σχολικές βιβλιοθήκες και τον Ρίτσαρντ Νίξον υπάρχουν στην Christian Science Monitor, «Even in Information-Rich Age, School Libraries Struggle», Marjorie Coeyman, 6 Φεβρουαρίου 2001 και στο Education Week, «Era of Neglect in Evidence at Libraries», Kathleen Kennedy Manzo, 1 Δεκεμβρίου 1999. Πολλές από τις πληροφορίες για την παρουσία επιχειρήσεων στα σχολεία προέρχεται από τα Center for the Analysis of Commercialism in Education, Third Annual Report on Trends in Schoolhouse Commercialism, 14 Σεπτεμβρίου 2000. To επιπλέον υλικό προέρχεται από: Associated Press, «Marketing to Free-Spending Teens Gets Sawier», Dave Carpenter, 20 Νοεμβρίου 2000' «The Commercial Transformation of American Public Education», 1999, Phil Smith, Διάλεξη του καθηγητή Alex Molnar, 15 Οκτωβρίου 1999' Mother Jones, «The New (And Improved!) School», Σεπτέμβριος/Οκτώβριος 1998· Mother Jones, «Schoolhouse Rot», Ronnie Cohen, 10 Ιανουαρίου 2001 • New York Times, «Five-Shift Lunches to End?», Richard Weir, 17 Μαΐου 1998- Atlanta-Journal Constitution, «Coca-Cola Learns a Lesson in Schools», Henry

ΠΗΓΕΣ

335

Unger-Paul Peralte, 14 Μαρτίου 200l· The Nation, «Students for Sale: How Corporations Are Buying Their Way into America's Classrooms», Steve Manning, 27 Σεπτεμβρίου, 1999 • Washington Post, «Pepsi Prank Fizzles on "Coke Day"», Frank Swoboda, 26 Μαρτίου 1998. Η περιγραφή του επικίνδυνου μαθητή προέρχεται από την έρευνα «Risk Factors for School Violence», Federal Bureau of Investigation Study of School Shootings, Σεπτέμβριος 2000.

Κεφάλαιο 6 - Ωραίος πλανήτης! Δεν μένει κανείς εδώ; Οι πληροφορίες για την ανακύκλωση της Pepsi προέρχονται από άρθρο της Ann Leonard, «Dumping Pepsi's Plastic», 1994 (υπάρχει στο www.essential.org) και από τηλεφωνική επικοινωνία με τη συγγραφέα· και από άρθρο του Keerthi Reddy, «India: Dumping Ground of the Millennium?», 13 Ιανουαρίου 2001, στο Sword of Truth. To θέμα για την ανακύκλωση στο Κογκρέσο δημοσιεύτηκε από το Associated Press, «Texas Congressman, Environmental Groups Target House Recycling», Suzanne Gamboa, 20 Σεπτεμβρίου 2000. Τα ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης υπολογίστηκαν με πληροφορίες από το Environmental News Network, «Air Pollution Kills, But Deaths Can Be Prevented», 30 Αυγούστου 1999' και την American Lung Association, «American Lung Association Fact Sheet: Outdoor Air Pollution», Αύγουστος 2000. Πληροφορίες για την κατανάλωση ανά μίλι προέρχονται από το Automotive News, «Chrysler: CAFE Hike Possible», Arthur Flax, 8 Μαΐου 1989 και «More Horsepower», Charles Child, 24 Ιουνίου 1995' τη Washington Post, «The Regulators; Battling to Raise the Bar on Fuel Standards», Cindy Skrycki, 16 Μαΐου 2000. Η κατανάλωση των 4x4 είναι από τη Sacramento Bee, «Scary Talk from Shrub and the Veeper»,

336

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Molly Ivins, 3 Μαΐου 2001. Και η ποσότητα πετρελαίου που επρόκειτο ν' αντληθεί από την Αλάσκα αναφέρεται στους New York Times, «Cheney Promotes Increasing Supply As Energy Policy», Joseph Kahn, 1 Μαΐου 2001. Παρά την πίεση από περιβαλλοντικές ομάδες να ασκήσει βέτο στο νομοσχέδιο περί μεταφορών που συμπεριλάμβανε την εξαίρεση για τα 4x4, ο Κλίντον το υπέγραψε ούτως ή άλλως, όπως αναφέρει η San Fransisco Chronicle, «Protecting Mother Earth and Gas Guzzlers», Debra J. Saunders, 14 Δεκεμβρίου 1999. Η μελέτη για την υπερθέρμανση του πλανήτη δημοσιεύεται στους New York Times, «Panel Tells Bush Global Warming is Getting Worse», Katharine Seelye-Andrew Revkin, 7 Ιουνίου 2001 • και τη USA Today, «Climate Change Report Puts Bush on Spot», Tracy Watson-Judy Keen, 20 Ιουνίου 2001. Τα άρθρα των New York Times για το Βόρειο Πόλο και τον αστεροειδή είναι τα: «Ages-Old Icecap at North Pole is Now Liquid, Scientists Find», John Noble Wilford, 19 Αυγούστου 2000 και η διόρθωση δημοσιεύτηκε στις 29 Αυγούστου· και το «Asteroid is Expected to Make a Pass Close to Earth in 2028», Malcolm W. Browne, 12 Μαρτίου 1998 και «Debate and Recalculation on an Asteroid's Progress» Malcolm W. Browne, 13 Μαρτίου 1998. To άρθρο της Sacramento Bee, «America isn't Immune to Animal Diseases», Deborah S. Rogers, 30 Μαρτίου 2001, βασισμένο σε έρευνα του University of Pittsburgh, αναφέρει ότι το 5% όσων πέθαναν από Αλτσχάιμερ ίσως να έπασχαν από CJD.

Κεφάλαιο 7 - Το τέλος των ανδρών Η κατάσταση του γυναικείου κινήματος: Η μοναδική γυναίκα σε προεδρικό ψηφοδέλτιο μεγάλου κόμματος ήταν η Geraldine Ferraro, υποψήφια αντιπρόεδρος του Walter Mondale το 1984. Οι πέντε γυναίκες κυβερνήτες είναι: Jane

ΠΗΓΕΣ

337

Dee Hull, Ruth Ann Minner, Jane Swift, Judy Martz, Jeanne Shaneen (national Governors Association). Σύμφωνα με το Center for American Woman and Politics υπάρχουν 13 γυναίκες στη Γερουσία και 60 στη Βουλή των αντιπροσώπων (στις 26 Ιουλίου του 2001). Οι τέσσερις εταιρείες που περιλαμβάνονται στις 500 μεγαλύτερες του Fortune και διευθύνονται από γυναίκες είναι: Hewlett- Packard (Carly Fiorina), Avon Products (Andrea Jung), Golden West Financial Corporation (Marion O. Sandier), Spherion Corporation (Cinda A. Hallman). Τα μοναδικά κορυφαία (σύμφωνα με τη U.S. News & World Report 2001 College Ranking) πανεπιστήμια με γυναίκες προέδρους είναι τα: Princeton University (Shirley Tilghman), University of Pennsylvania (Dr. Judith Rodin), Duke University (Nan Keohane), Brown University (Ruth Simmons-η πρώτη Αφροαμερικανή πρόεδρος κορυφαίου πανεπιστημίου). Τα στατιστικά στοιχεία για τη φτώχια των διαζευγμένων προέρχονται από άρθρο της Society for Advancement of Education, «Count The Costs Before You Split», Απρίλιος 1998. Η Ημέρα Ίσης Αμοιβής «εορτάστηκε» για το 2001 στις 3 Απριλίου, την ίδια μέρα που το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ δημοσίευσε έκθεση μέτρησης της διαφοράς μισθών, όπως αναφέρεται στους Chicago Sun-Times, «Women Still Earn Less Than Men», Francine Knowleds, 3 Απριλίου 2001. Η σύγκριση ανδρών και γυναικών στο θέμα της υγείας, προέρχεται από τον The Economist, «Are Men Neccesary? The Male Dodo», 23 Δεκεμβρίου 1995' το www.msnbc.com, «Men May Be The Weaker Sex», Linda Carrol, 16 Ιανουαρίου 200 l· και το National Institute of Mental Health, «The Numbers Count: Mental Disorders in America»/Hoyert DL, Kochanek KD, Murphy SL, τελικά στοιχεία για το 1997.

338

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Κεφάλαιο 8 - Είμαστε και οι Πρώτοι! Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα στον πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Υπολογίζοντας κόστος 50 δολαρίων το άτομο (από το World Game Institute, www.worldgame.org) το συνολικό κόστος παροχής καθαρού νερού θα ήταν πενήντα δισεκατομμύρια. Από την εποχή της διακυβέρνησης Ρέιγκαν έχουμε ξοδέψει 60 δισεκατομμύρια δολάρια στο παρανοϊκό πρόγραμμα «Πόλεμος των Άστρων». Τα επόμενα 15 χρόνια προβλέπεται ότι θα ξοδέψουμε άλλα 50 με 60 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου. Διαθέτουμε, επίσης, πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια για επιδοτήσεις επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια, ολόκληρος ο πλανήτης θα είχε σήμερα καθαρό νερό αν οι προτεραιότητες μας ήταν διαφορετικές. Το Center for Defense Information εκτιμά ότι το συνολικό κόστος του εθνικού συστήματος πυραυλικής άμυνας (συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων δαπανών καθώς και συντηρητικών εκτιμήσεων των μελλοντικών) θα είναι περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια. Center for Defense Information, «The Costs of Ballistic Missile Defense», Christopher Hellman. Οι εκτιμήσεις για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα προέρχονται από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας με τίτλο «Meeting the Challenge: Mural Energy and Development for Two Billion People Report», 2000. Ο αριθμός των ατόμων χωρίς τηλέφωνο προέρχεται από ομιλία του πρωτοπόρου του Ίντερνετ Dr. Vinton Cerf, στο συνέδριο Creating Digital Dividends στο Σιάτλ στις 17 Οκτωβρίου 2000. Οι πληροφορίες για τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου προέρχονται από το Council for a Livable World, «Fiscal Year 2001 Military Budget at a Glance», www.clw.org. Τα ποσά των

ΠΗΓΕΣ

339

πανεπιστημιακών διδάκτρων έχουν υπολογιστεί από τα US Vital Statistics-US Census Bureau Population Report Table #247 και το US National Center for Education Statistics, Digest of Education Statistics, #311. Οι πηγές για τον κατάλογο «Είμαστε και οι Πρώτοι»: Children's Defense Fund, «The State of Americas Children Yearbook 2000»· UN Human Development Report 2000, US Vital Statistics Tables #1356, 1361, 1390, 1398· Energy Information Administration, «Official Energy Statistics from the US Government» • Amnesty International Facts and Figures on the Death Penalty, 6/1/01 · Patrick Moynihan, «Family and Nation», 1986, σ. 96. Διαβάστε περισσότερα για τις περιπέτειες του Κιμ Γιονγκ Ιλ: Time Asia, «Kim Jong II: Asian of the Year», Anthony Spaeth, 25 Δεκεμβρίου 2000· Journal of International Affairs, «The Kim is Dead! Long Live the Kim!» • US News & World Report «A Not-So-Kooky Kind of Guy», Thomas Omestad και Warren P. Strobel, 6 Νοεμβρίου 2000· New Republic, «North Korea Opens Up», Peter Maass, 12 Ιουνίου 2000· Άνοιξη 2001 · Associated Press, «North Korea's Monster Movie Flops in South Korean Theaters», 28 Ιουλίου 2000· Reuters, «South Korea Media Chiefs to Meet North's Kim Jong II», 6 Αυγούστου 2000· www.CNN.com, «In-Depth Specials: Kim Jong II: "Dear Leader" or Demon?».

Κεφάλαιο 9 - Μια μεγάλη ευτυχισμένη φυλακή Ρεπορτάζ για το θάνατο του Τζον Άνταμς δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Tennessean, τον Οκτώβριο του 2000. Οι πληροφορίες για την Koch Industries προέρχονται από την Corpus Christi Caller-Times, «Federal Charges Against Koch Industries Cut to Nine», Michael Hines, 12 Ιανουαρίου 2001Associated Press, «Government's Case Against Koch Industries Shrinks Again», 18 Μαρτίου 200 l· Associated Press, «Texas

340

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

Pipeline Company to Pay $20 Million fine», Suzanne Gamboa, 9 Απριλίου 2001 • Washington Post, «Oil Company Agrees to pay $20 Million in Fines; Koch Allegedly Hid Releases of Benzene», Dan Eggen, 10 Απριλίου 2001- Houston Chronicle, «Koch Slapped With Big Penalty; Guilty of Pollution Violation», James Pinkerton, 10 Απριλίου 2001' Fort Worth Star-Telegram, «Oil Company Settles Charges», Neil Strassman, 10 Απριλίου 2001. Οι πληροφορίες για τον Άντονι Λεμάρ Τέιλορ προέρχονται από τα ακόλουθα άρθρα: Orange County Register, «DMV Can't Catch Tiger by His ID», Kimberly Kindy, 20 Δεκεμβρίου 2000· Sacramento Bee, «Woods ID Thief Gets 200-to-Life», Ramon Coronado, 28 Απριλίου 2001. Η υπόθεση του Κερί Σάντερς δημοσιεύτηκε σε άρθρο των New York Times, «My Name is Not Robert», Benjamin Weiser, 6 Αυγούστου 2000. Οι φοιτητές του Medill School of Journalism του Northwestern University, με επικεφαλής τον καθηγητή David Protess, συνεχίζουν να ερευνούν υποθέσεις θανατικής ποινής και παρουσιάστηκαν στην εκπομπή του CBS 48 Hours της 21 Ιουνίου 2001. Η μελέτη των λαθών στις επιβολές θανατικής ποινής είναι: «A Broken System: Error Rates in Capital Cases, 1973-1995», James S. Liebman, Jeffrey Fagan, Valerie West, 12 Ιουνίου 2000' και δημοσιεύτηκε στους New York Times, «Death Sentences Being Overturned in 2 of 3 Appeals», Fox Butterfield, 12 Ιουνίου 2000. To Κέντρο Ενημέρωσης για τη Θανατική Ποινή δημοσίευσε στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες για την επιβολή της θανατικής ποινής στις Ηνωμένες Πολιτείες σε ανηλίκους και διανοητικά καθυστερημένους. Οι δημοσκοπήσεις για τη λαϊκή αποδοχή της θανατικής ποινής δημοσιεύονται στη Washington Post, «Support for

ΠΗΓΕΣ

341

Death Penalty Eases; McVeigh's Execution Approved, While Principle Splits Public», Richard Morin, Claudia Dearne, 3 Μαΐου 2001 • και τη Houston Chronicle, «Harris County Is a Pipeline to Death Row», Allan Turner, 4 Φεβρουαρίου 2001, «Complication; DNA, Retardation Problems for Death Penalty», από το επιτελείο της εφημερίδας, 6 Φεβρουαρίου 2001, και «A Deadly Distinction», MikeTolson, 7 Φεβρουαρίου 2001.

Κεφάλαιο 1 0 - Ο θάνατος των Δημοκρατικών Για περισσότερες πληροφορίες για τις σχέσεις του Κλίντον με θρησκευτικές φιλανθρωπικές οργανώσεις υπάρχουν στους New York Times, «Filter Aid to Poor Through Churches, Bush Urges», Adam Clymer, 23 Ιουλίου 1999. Για τα ομοσπονδιακά αδικήματα και τη θανατική ποινή: Bill Clinton, Between Hope and History (Random House), 1996, σ. 80. Για τους γάμους μεταξύ ομοφυλόφιλων: Washington Post, «Clinton Ad Touting Defense of Marriage is Pulled», Howard Kurtz, 17 Οκτωβρίου 1996- και Washington Post, «Ad on Christian Radio Touts Clinton's Stands», Howard Kurtz, 15 Οκτωβρίου 1996. Για την κοινωνική πρόνοια: New York Times, «A War on Poverty Subtly Linked to Race», Jason DeParle και Steven A. Holmes, 26 Δεκεμβρίου 2000. Για τις εφηβικές εγκυμοσύνες: Minnesota Daily, «Clinton's Waffling Reaches New Levels», 7 Μαΐου 1996. Για τους φόρους επί των κερδών: Republican National Committee news release, «Statement by RNC Chairman Jim Nicholson on the Tax Relief and Balanced Budget Agreement», 31 Ιουλίου 1997. Για τη θανατική ποινή: New York Times, «Charges of Bias Challenge US Death Penalty», Raymond Bonner, 24 Ιουνίου 2000· και New York Times, «Clinton is Urged to Declare a Moratorium on Federal Executions», Raymond Bonner, 20 Νοεμβρίου 2000. Για τους νέους αστυνομικούς και το νόμο των τριών παραβά-

342

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

σεων: Clinton, Between Hope and History, o. 75-81. Για τα ποσοστά των ανασφάλιστων: New York Times, «A War on Poverty Subtly Linked to Race», Jason DeParle και Steven A. Holmes, 26 Δεκεμβρίου 2000. Για την ασφάλιση των παράνομων μεταναστών: Time, «Clinton's Plan: DOA?» Michael Duffy, 14 Φεβρουαρίου 1994 και Orlando Sentinel, «Refusing a Helping Hand», Wendy Zimmerman-Michael Fix, 20 Σεπτεμβρίου 1998. Πα τις απόψεις του Κλίντον σχετικά με τις αμβλώσεις σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης: San Francisco Chronicle, «Clinton Message on Christian Radio Back to Haunt Him», Marc Sandalow, 19 Οκτωβρίου 1996· και New York Times, «Deal on UN Dues Breaks an Impasse and draws Critics», Eric Schmitt, 16 Νοεμβρίου 1999. Πα τη συνθήκη απαγόρευσης των ναρκών: Boston Globe, «US Should Sign Treaty Banning Land Mines», Susannah Sirkin και Gina Coplon-Newfield, 11 Αυγούστου 2000. Για τη συμφωνία του Κιότο: New York Times, «Treaty Talks Fail to Find Consensus in Global Warming» Andrew Revkin, 26 Νοεμβρίου 2000. Πα την εξόρυξη πετρελαίου σε ομοσπονδιακά εδάφη: The Nation, «Teapot Dome, Part II: The Rush for Alaskan Oil», Jeffery St. Clair και Alexander Cockburn, 7 Απριλίου 1997' και The Nation, «Al Gore's Teapot Dome; Occidental Petroleum Acquires Large Portion of Elk Hills», Alexander Cockburn, 17 Ιουλίου 2000. Πάτους κανονισμούς κατανάλωσης καυσίμων: New York Times, «The Energy Plan: The Standards» Keith Bradsher, 18 Μαΐου 2001. Δραστηριότητες της κυβέρνησης σχετικά με τη συνθήκη του Κιότο, λίγες μέρες πριν από τις εκλογές: Guardian, «Sinking Feelings: Climate change is one of the greatest threats to life as we know it», Paul Brown, 11 Οκτωβρίου 2000. Η υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων για την αναθεώρηση των κανονισμών για το αρσενικό αναφέρθηκε σε άρθρο των New York Times, «House Demanding Strict Guidelines on

ΠΗΓΕΣ

343

Arsenic Levels», Douglas Jehl, 28 Ιουλίου 2001. Οι πληροφορίες σχετικά με την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση θρησκευτικών οργανώσεων προέρχονται από την Christian Science Monitor, «War on Poverty Enlists Churches», Gail Russell Chaddock, 19 Ιουνίου 2000. Οι πηγές για τις αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση αμβλώσεων σε τρίτες χώρες είναι οι New York Times: «Bush Acts to Halt Overseas Spending Tied to Abortion», Frank Bruni και Marc Lacey, 23 Ιανουαρίου 2001 · και «Deal on UN Dues breaks an Impasse and Draws Critics», Eric Schmitt, 16 Νοεμβρίου 1999. Στατιστικά στοιχεία για τους γιατρούς που μπορούν να πραγματοποιήσουν εκτρώσεις προέρχονται από το Planned Parenthood/Family Planning Perspectives, «Factors Hindering Access to Abortion Services», Stanley K. Henshaw, 27(2), 5459 & 87. To νομοσχέδιο που κατατέθηκε προς ψήφιση στη Γερουσία για την αναθεώρηση του Bankruptcy Reform Bill: Vote Summary, Vote Number 36, S.420, εγκρίθηκε στις 15/3/01, ΝΑΙ: 83, ΟΧΙ: 15, Παρών: 1, Δεν ψήφισαν: 1 (Η Μπάρμπαρα Μπόξερ από την Καλιφόρνια δεν ψήφισε.) Πληροφορίες σχετικά με τα διατάγματα και τις ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής του Κλίντον προέρχονται από: Washington Post, «Racing the Clock With New Regulations», Dan Morgan και Amy Goldstein, 20 Ιανουαρίου 2001 · Washington Post, «Clinton's Last Regulatory Rush», Dan Morgan, 6 Δεκεμβρίου 2000- USA Today, «Arsenic Fouls Review of New Rules», Jonathan Weisman και Mimi Hall, 20 Απριλίου 2001 · Washington Post, «Midnight Regulations' Swell Register», Cindy Skrycki, 23 Ιανουαρίου 2001' Environmental Protection Agency, «Further Revisions to the Clean Water Act Regulatory Definition of "Discharge of Dredged Material"», 17 Απριλίου 2001.

344

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ Κεφάλαιο II - Η προσευχή του λαού

Αναφορά στους πολιτικούς κατά των αμβλώσεων που τάσσονται τώρα υπέρ της έρευνας στα βλαστοκύτταρα γίνεται στα εξής άρθρα: Washington Post, «Conservative Pressure for Stem Cell Funds Builds; Key Anti-abortionists Join Push for Embryo Research», Ceci Connolly, 2 Ιουλίου 2001 · San Fransisco Chronicle, «Stem Cell Debate Creates Odd Alliances; Some Conservatives Break Ranks with the Religious Right», Marc Sandalow, 22 Ιουλίου 2001 · Associated Press, «Thurmond Backs Stem Cell Research», 30 Ιουνίου 2001. To ιστορικό του Τσένι σε νόμους περί ομοφυλοφιλίας αναλύεται στην Badger Herald, «Gay Republicans Left Out in the Cold», Chris McCall, 2 Νοεμβρίου 2000. Κεφάλαιο 12 - Ταλαχάσι ολέ Η Μαρία Κάντνουελ πήρε 1.199.437 ψήφους ενώ ο αντίπαλος της, Slade Gorton, πήρε 1.197.208. Ο Νέιντερ έλαβε το αρκετά ικανοποιητικό 4% των ψήφων, ή 103.002 ψήφους. Σίγουρα μπορούμε να υποθέσουμε ότι πολλοί απ' αυτούς τους 100.000 ψηφοφόρους υποστήριξαν και την Κάντνουελ αντί για τον υποψήφιο του Ρεπουμπλικανικού ή του Νεοφιλελεύθερου (Libertarian) κόμματος (που έλαβε μόλις 2,63% των ψήφων). Τα αποτελέσματα των εκλογών προέρχονται από το General Election Final Report της πολιτείας της Ουάσιγκτον. Το άρθρο της Μόλι Ίβινς, «Swing State Progressives Ought to Think Back to '68» δημοσιεύτηκε την Ι Νοεμβρίου του 2000. Οι καταμετρήσεις για το ας υποψήφιους προέρχονται από τα επίσημα αποτελέσματα του Department of State της πολιτείας της Φλόριντα. Οι θέσεις των Πράσινων προέρχονται από το Πράσινο Κόμμα της Καλιφόρνιας και την προεκλογική εκστρατεία του Νέιντερ.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

Θα ήθελα, πρώτα και κύρια, να ευχαριστήσω όσους διαβάσατε το βιβλίο. Ελπίζω να γελάσατε λίγο. Ελπίζω να σας ενέπνευσε και ν' αντιδράσετε. Είστε οι μόνοι που μπορείτε να αλλάξετε τα πράγματα. Υποσχεθείτε μου ότι δεν θα συνεχίσετε να ρίχνετε πασιέντζες στον υπολογιστή ή να τσεκάρετε το e-mail σας για δέκατη φορά σήμερα. Έχω ήδη τσεκάρει το δικό μου καμιά εικοσαριά φορές και είναι ακόμα μεσημέρι. Δεν κάνω τίποτε άλλο. Στη συνέχεια, θα ήθελα να ευχαριστήσω εσάς που αγοράσατε το Downsize This, και κάνατε το πρώτο μου βιβλίο μπεστ σέλερ. Αυτό το γεγονός είναι που επέτρεψε σε τούτο το βιβλίο να εκδοθεί. Μου παραχωρείται αυτό το βήμα μόνο αν το κτήνος τρέφεται επαρκώς. Κανένας δεν εκδίδει το βιβλίο μου επειδή θεωρεί ότι είναι καλή ιδέα να σκοτώσουμε τον ασπρουλιάρη ή ν' αποκαλούμε τον πρόεδρο «πρόεδρο». Αν αυτό το βιβλίο πάει καλά, θα με ξανακούσετε. Αν όχι, θα υπάρχει πάντα κάτι ενδιαφέρον να παρακολουθήσετε το βράδυ στην τηλεόραση. Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω όσους με σταματούν στο δρόμο και μου διηγούνται τις ιστορίες τους για τη ζωή, τον αγώνα, την επιβίωση τους στη σύγχρονη Αμερική. Όλα όσα

346

Η Λ Ι Θ Ι Ο Ι ΛΕΥΚΟΙ

μου έχετε πει ή μου έχετε γράψει έχουν επηρεάσει βαθιά τη δουλειά μου και την ύπαρξη μου και σας ευχαριστώ που μοιράζεστε τις εμπειρίες σας μαζί μου. Ευχαριστώ τους καλούς ανθρώπους στη ReganBooks και τη HarperCollins που έκαναν αυτό το βιβλίο πραγματικότητα, ιδιαίτερα την Τζούντιθ Ρίγκαν, την εκδότρια, που ανέλαβε τον κίνδυνο και διέθετε την υπομονή. Επίσης, ευχαριστώ τον επιμελητή μου Καλ Μόργκαν, που μου έμαθε λέξεις που δεν είχα ξανακούσει. Και ευχαριστώ και όλους τους άλλους που πέρασαν απαρατήρητοι, αλλά με βοήθησαν να πω αυτά που θέλω και να τα δω να καταλήγουν σε πραγματικά βιβλιοπωλεία: τους Τζένιφερ Σουίτορ, Λίζα Μπουλάρο, Σέλμπι Μάιζλικ, Κάσι Τζόουνς, Κιμ Λιούις, Λόρι Γιανγκ, Κερτ Άντριους, Αντρέα Μόλιτορ, Καρλ Ρέιμοντ, Πολ Οσλέφσκι, Τζαμιλέτ Ορτίζ, Τομ Βενγκελέφσκι, Λούσι Αλμπανίζ, Κρις Τόμπιασεν, Μπρέντα Γούντγουρντ, Άντριαν Τζέιμς και τη Westchester Book Composition. Ευχαριστώ την Πόλα Μπράουν για το σχεδιασμό του εξωφύλλου. Ευχαριστώ επίσης τη Σούζαν Γουάινμπεργκ στη HarperPerennial που με έφερε για πρώτη φορά σ' επαφή με τη HarperCollins. Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω όλους εσάς που εργάζεστε στα βιβλιοπωλεία και πουλάτε αυτά τα βιβλία, και τους βιβλιοθηκάριους που παρακινείτε τα παιδιά να διαβάζουν ορισμένα καλά βιβλία. Εκτιμώ πραγματικά τις προσπάθειες σας. Και ευχαριστώ τον Ντον Έπσταϊν και όλους τους ανθρώπους της GTN που οργάνωσαν την περιοδεία στην Αμερική η οποία θα συνοδεύσει αυτό το βιβλίο. Ευχαριστώ όσους με βοήθησαν να κάνω την έρευνα για το βιβλίο και να το γράψω όσο το δυνατό συντομότερα. Ο εκδότης χρειάστηκε να μου αποσπάσει σχεδόν διά της βίας το χειρόγραφο και να το δώσει στο τυπογραφείο κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, μια και περιμέναμε τον Τσένι να καταστρέψει ένα ακόμα δάσος ή μια ακόμη αρτηρία. Πρωτίστως, την Κάθλιν Γκλιν, που με βοήθησε να ξεκινήσω. Οι συν-συνωμότες μου περιλαμβάνουν

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

347

την Αν Κόεν (της οποίας η μεγαλύτερη συνεισφορά σ' αυτό το βιβλίο, μεταξύ άλλων, ήταν να με μάθει πώς χρησιμοποιείται το καπάκι της λεκάνης και το σαπούνι), την Άμι ΜακΚάμπελ (που ήρθε εδώ να εργαστεί στην ταινία μου για μερικές μέρες και κατέληξε να μείνει πέντε μήνες για να με βοηθήσει και στο βιβλίο), τον Ντέιβιντ Σάνκουλα, (φοιτητή του Sarah Lawrence College, που ξενύχτησε επανειλημμένα πάνω από το βιβλίο), τη Ρέια Γιανγκ (όσες λέξεις κι αν πω δεν θα καταφέρω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σ' αυτό το υπέροχο άτομο που βρίσκεται στα χαρακώματα μαζί μου τα τελευταία δυο χρόνια και εξαιτίας μου έφαγε τα πρώτα της δακρυγόνα στο Σιάτλ), και το ανεπίσημο συμβούλιο φίλων και συγγενών που πραγματοποιούν τον ιδιαίτερα σημαντικό «έλεγχο κουταμάρας» — φροντίζουν να μη γίνω τελείως ρεζίλι, συμπεριφερόμενος σαν μαλάκας, ελέγχουν αν έχω καλύψει την έλλειψη παιδείας και τρόπων, και προσφέρουν εποικοδομητικά σχόλια, πέρα από μια πολύ καλή έρευνα. Γι' αυτό το βιβλίο είναι η Αν Μουρ και ο Τζον Χάρνεστι (των οποίων τα γραπτά και οι ζωές ήταν τόσο η έμπνευση όσο και ο κινητήρας του κεφαλαίου για τη δικαιοσύνη), ο Τζεφ Γκιμπς, (που πρόσφερε μεγάλη βοήθεια και πολλές ιδέες στα περιβαλλοντικά θέματα), η Τζόαν Ντόροσοου (καλή μου φίλη που ήταν μαζί μου στα κεντρικά του Νέιντερ), και οι Αλ Χιρβέλα, Μπεν Χάμπερ, Χάρολντ Φορντ, Βερόνικα Μουρ, Νάταλι Ρόουζ και τον Κ.Τζ. (που διάβασαν όλοι διάφορα κεφάλαια και μ' έκαναν να θυμυθώ την εποχή της Flint Voice που δουλεύαμε καθισμένοι στο πάτωμα προσπαθώντας να στήσουμε την εφημερίδα πριν ξημερώσει). Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τους ατζέντηδες μου, Μορτ Τζάνκλοου και Αν Σίμπαλντ της Janklow & Nesbit. Είκοσι χρόνια πριν, η ζωή μού χαμογέλασε. Ευχαριστώ από καρδιάς τους υπεύθυνους.

ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΏΝ

1. Τίμοθι ΜακΒέι: Ο ΜακΒέι εκτελέστηκε τον Ιούνιο του 2001 ως υπεύθυνος για τη βόμβα που εξερράγη στις 15 Απριλίου 1995 σε ομοσπονδιακό κτήριο της Οκλαχόμα και σκότωσε 168 άτομα. Είχε παρασημοφορηθεί για τη συμμετοχή του στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου. 2. Άντονιν Σκάλια: Μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. 3. Happy Meals: Παράφραση σημείου από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Η λέξη happiness έχει αντικατασταθεί από τα Happy Meals (τα γεύματα για παιδιά των Me Donald's). 4. «Ω, πες μου, μπορείς να δεις;» Παράφραση του αμερικανικού εθνικού ύμνου. 5. Τζιμ Μπέικερ: Ο Μπέικερ ήταν υπεύθυνος των Ρεπουμπλικάνων στις καταμετρήσεις των ψήφων που έγιναν μετά τις εκλογές στη Φλόριντα. Έχει διατελέσει υπουργός στις κυβερνήσεις Ρέιγκαν και Μπους του πρεσβύτερου. 6. Μπιουκάναν: Ο Πατ Μπιουκάναν ήταν υποψήφιος πρόεδρος. Έχει κατηγορηθεί για αντισημιτισμό. 7. ... «συμπονετικός συντηρητισμός»: Το βασικό προεκλογικό σύνθημα των Ρεπουμπλικάνων. 8. Υπουργός Οικονομίας Πολ Ο' Νιλ: Ο Πολ Ο' Νιλ αντικαταστάθηκε τον Ιανουάριο του 2003 από τον Τζον Σνόου.

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ TΩN ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ

349

9. Η Enron χρεοκόπησε το 2002. Πολλά διευθυντικά στελέχη της εταιρείας αντιμετωπίζουν βαριές κατηγορίες, όχι όμως ο Λέι. 10. Τζέι Λένο: Είναι παρουσιαστής μεταμεσονύχτιων εκπομπών διαλόγου στο NBC. 11. Ε Τζ. Ρέινολτς: Ιδιοκτήτης της δεύτερης μεγαλύτερης αμερικανικής καπνοβιομηχανίας. Παράγει τα τσιγάρα Camel. 12. Σιρχάν Σιρχάν: Έχει καταδικαστεί για το φόνο του Ρόμπερτ Κένεντι. Παραμένει φυλακισμένος. 13. Ουάου ο Ντάου: Αναφέρεται στον Dow Jones. 14. Κολουμπάιν: Η δολοφονία 13 μαθητών και δασκάλων από δύο μαθητές οπλισμένους με ημιαυτόματα στο λύκειο Κολουμπάιν είχε συγκλονίσει την Αμερική. Στο συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρεται (μεταξύ άλλων) και το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Μουρ με το τίτλο Bowling for Columbine (Ακήρυχτος πόλεμος). 15. Φάραχαν: Ο Λούις Φάραχαν είναι ηγέτης του Έθνους του Ισλάμ (Nation of Islam), ριζοσπαστικής μουσουλμανικής οργάνωσης Αφροαμερικανών. 16. Ρέτζιναλντ Ντένι: Ο λευκός οδηγός φορτηγού που κακοποιήθηκε βάναυσα από μαύρους διαδηλωτές στη διάρκεια των ταραχών του Λος Άντζελες, το 1992. 17. Τάκερ Κάρλσον: Οι Μπιλ Ο' Ράιλι, Κρις Μάθιους και Τάκερ Κάρλσον είναι γνωστοί δεξιοί παρουσιαστές πολιτικών εκπομπών διαλόγου. Εργάζονται στο Fox News, το NBC και το CNN αντίστοιχα. 18. Ρόντνεϊ Κινγκ: Στις 3 Μαρτίου του 1993 τέσσερις λευκοί αστυνομικοί του Λος Άντζελες μαγνητοσκοπήθηκαν από ερασιτέχνη να ξυλοκοπούν άγρια με τα κλομπ τους τον μαύρο Ρόντνεϊ Κινγκ, τον οποίο είχαν σταματήσει για υπερβολική ταχύτητα. Ο ξυλοδαρμός μεταδόθηκε σε ολόκληρη τη χώρα. Η αθώωση των 4 αστυνομικών στις 29 Απριλίου του 1994 ήταν η αφορμή για τις ταραχές του Λος Άντζελες, όπου σκοτώθηκαν 53 άτομα. 19. Τρεντ Λοτ: Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της πολιτείας του Μισισιπί.

350

ΗΛΙΘΙΟΙ ΛΕΥΚΟΙ

20. Όριν Χατς, Τομ Ντιλει: Ο Όριν Χατς είναι Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της πολιτείας της Γιούτα. Ο Τομ Ντιλει είναι Ρεπουμπλικάνος, μέλος της Βουλής των αντιπροσώπων, από την πολιτεία του Τέξας. 21. Τζέικ Γουντ: Παίχτης του μπέιζμπολ, στους Ντιτρόιτ Τάιγκερς. 22. America's Most Wanted: Αμερικανική τηλεοπτική εκπομπή αναζήτησης καταζητούμενων κακοποιών. 23. Ντιούκ: Ο Τζορτζ Γουάλας ήταν κυβερνήτης της Αλαμπάμα και τετράκις υποψήφιος πρόεδρος. Ήταν υπέρ του φυλετικού διαχωρισμού (segregation). Ο Ντέιβιντ Ντιούκ ήταν μέλος της Κου-Κλουξ-Κλαν και ίδρυσε το ρατσιστικό National Association for the Advancement for White People. Ήταν υποψήφιος Γερουσιαστής και Κυβερνήτης της Λουιζιάνα. 24. Στίβι Νικς: Τραγουδίστρια και μέλος των Fleetwood Mac. 25. Μαρκ Ριτς: Ο Ριτς ήταν φυγάς και καταζητούνταν στις ΗΠΑ επί 18 χρόνια για φοροδιαφυγή δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Αφού του δόθηκε χάρη από τον Κλίντον, αποκαλύφτηκε ότι είχε χρηματοδοτήσει το Δημοκρατικό Κόμμα, καθώς και την εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον για τη Γερουσία. 26. «Ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους»: Απόσπασμα από τον όρκο πίστης στις ΗΠΑ. 27. Νιουτ Γκίνγκριτς: Πρώην Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής και υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος επί χρόνια. 28. Ρίταλιν: Χάπι που χρησιμοποιείται για «υπέρκινητικά» παιδιά και έφηβους. 29- Sgt Peppers: Αναφέρεται στο δίσκο των Beatles «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band». 30. Kenny G (Kenny Gorelick): Ιδιαίτερα επιτυχημένος μουσικός της smooth jazz. 31. Sierra Club: Οικολογική οργάνωση. 32. Ένα έθνος ανάπηρο: Παράφραση του όρκου της πίστης. Η αυθεντική φράση είναι: «ένα έθνος ανίκητο, με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους».

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ ΤΩΝ Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Τ Ω Ν

351

33. Μάθιου Σέπαρντ: Ξυλοκοπήθηκε άγρια και αφέθηκε δεμένος σε ένα φράχτη στο Γουάίόμινγκ, από δύο άτομα που του επιτέθηκαν επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Πέθανε 5 ημέρες αργότερα στο νοσοκομείο. Ήταν 22 ετών. 34. Τζακ Γουέλτς: Διετέλεσε από το 1981 έως το 2001 διευθύνων σύμβουλος της General Electric. 35. ΤζέσεΧελμς: Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής. 36. Ο. Τζέι Σίμπσον: Η δίκη του διάσημου παίχτη του αμερικανικού ποδοσφαίρου και ηθοποιού Ο. Τζέι Σίμπσον για το φόνο της γυναίκας του και ενός φίλου της έλαβε τεράστια δημοσιότητα στην Αμερική το 1995. Η στιγμή της ανακοίνωσης της αθωωτικής απόφασης είχε θεαματικότητα 9 1 % επί των ανοιχτών δεκτών. 37. Μπέμπε Ρεντόζο, Τεντ Μπάντι, Ανίτα Μπράιαντ: Ο Μπάντι ήταν δολοφόνος κατά συρροή και εκτελέστηκε στο Μαϊάμι το 1989. Η Ανίτα Μπράιαντ ήταν διάσημη ακτιβίστρια κατά των νομικών δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων τη δεκαετία του '80. Ο Μπιμπ Ρεντόζο ήταν πολιτικός φίλος και συνεργάτης του Νίξον. 38. National Enquirer: Εβδομαδιαίο κουτσομπολίστικο περιοδικό. 39. Τζάνετ Ρίνο: Η Ρίνο ήταν η δικαστής που αποφάσισε την επιστροφή του μικρού Ελιάν Γκονζάλες στον πατέρα του στην Κούβα.