om .c um or ilif
zg
ci Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ALTIKIRKBE YAYIN Paul Klee – On Modern Art, 1948 1.bask: Nisan1995 2.bask: Mart 2002 3.bask: ubat 2007 Yayn Yönetmeni
.c
Kaan Çaydaml
om
Türkçesi: Rahmi G. Ödül
Kapak Tasarm
um
Erol Egemen Bask
Mas Matbaaclk A..
Dereboyu Cad. Zagra Merkezi B Blok No:1 34398 Maslak – stanbul Tel: (0-212) 285 11 96
or
e-mail:
[email protected] © ALTIKIRKBE YAYIN
ilif
Kadköy’ün yamurlu ve puslu sokaklarnda hazrlanan
bu kitap sizi uçurumdan aa atabilecek güce sahip olabilir.
Herhangi bir ekilde ve özellikle izinsiz olarak iktibas edildiide Kadköy’ün o bilinen, serin ve rutubetli lâneti, yllar boyunca
zg
bunu yapan takip eder, saçlar dökülür, rüyasnda sürekli olarak Kadköy sokaklarndan akn akn geçerek yllk intiharlarn
ci
gerçekletirmeye giden lemur sürüleri görür ve derin bir yalnzla gömülür. ALTIKIRKBE YAYIN bir Kaybedenler Kulübü tribidir. Lise sk çaydaml apt no:7 d:9 Acbadem Tel-Fax: (0–216) 545 85 94 www. altikirkbes. Com
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
BY ORAKLES PAUL KLEE
om
(18 Aralk 1879, Münchenbuchsee - 29 Haziran 1940, Muralto)
ci
zg
ilif
or
um
.c
Yedi yanda keman çalmaya balad. Eski Yunancaya ve resme özel bir ilgisi vard. Yana göre oldukça iyi iirler ve ksa öyküler yazyordu. 1900’de Münih Akademisine gidip Franz von Stuck’un örencisi oldu, ama Stuck’un gelenekçi tavrn-anatomi bilgisini artrmak için sürekli desen çizdiriyordu- tepki göstererek okuldan ayrld. Bir talya yolculuunun ardndan Bern’e dönüp 1904 ylna kadar gravür çalmalarna arlk verdi. Kübizmi, Rembrant’ Goya’y Rousseau’yu Cezanné’ kefetti; Kandinsky ve Der Blaue Reiter grubuyla dost oldu. 1906’da Lily Stumpf ile evlenerek Münih’e yerlemiti. Henüz resim satamad için ailenin geçimini Lily’nin piyano dersleri salyordu. 1907’de oullar Felix dodu, çok zor koullarda yayorlard. 1914’de Tunus’a yapt yolculuk k ve rengin anlamn kefetmesine yol açt ve üslubunda derin izler brakt. 1916’da askere alnp Münih yaknlarnda bir hava üssünden görevlendirildi. Artk suluboyalarn satabiliyordu. 1919’dan sonra yalboyaya yöneldi. Kulland boya hamurunu gittikçe kalnlatryor, kendine özgü renkleri, gerçek dünyadan çok iç dünyasn yanstyordu. 1921’de Walter Gropius’un çars ile Bauhaus’da ders vermek için Weimar’a gitti. “Sanat için sanat” kavramna kar “yararc” sanat savunan, güzel sanatlarla el sanatlar arasndaki fark ortadan kaldrmay amaçlayan bir eitim sisteminin uyguland okulda gelitirdii eitim yöntemlerini Padagogisches Skizzenbuch (1925; Eitsel taslaklar kitab) ad ile yaynland. 1928’in sonlarnda yapt Msr gezisi de üzerinde Tunus gezisine benzer izler brakt. 1931’de Bauhaus’dan ayrlp Duesseldorf Akademisinde ders vermeye balad. Hitler’in iktidara geliiyle birlikte, bir yabanc –sviçreli- olarak saldrlara urayan Klee, 1933’de Almanya’dan ayrlp Bern’e döndü. Hastalk döneminin ardndan ölüm korkusuyla çalmalarna hz verdi. Vasiyeti üzerine ölüsü yakld, ama külleri iki yl sonra Bern’deki Schosshalden Mezarlna kondu. 3
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ci
zg
ilif
or
um
.c
om
Gelmi geçmi en önemli sanatçlardan biri saylan Klee’nin resimleri yanlsama konusundaki derin bilgisini ortaya koyar. Modern Sanatn en önemli aamalarndan birini oluturan yaptlarnda, yaratc olarak ustalnn yannda, hiç eksilmeyen iirsel ve lirik bir yönelim gözlemlenir. Belirli bir akma bal olmamakla birlikte soyut resmi en çok etkileyenlerden biridir. Sanat üzerine birçok metin yazmtr.
4 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ci
zg
ilif
or
um
.c
Paul Klee
om
MODERN SANAT ÜZERNE
ALTIKIRKBE YAYIN Kadköy, Eskiehir, 2007
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
ST.BEATENBERG (1909)
6 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
ci
zg
Paul Klee’nin modern sanat üzerine yazd bu metin 1924 ylnda Jena’daki Müze’de bir sergi açlnda verdii konferans temel alnarak hazrlanmtr.
7 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
um
.c
Burada, gerçekte kendisini kendi özgün diliyle anlatmas gereken yaptmn önünde konumak; bunu yapmakta hakl olduuma ve doru yaklam bulabileceime dair biraz endieliyim. Çünkü bir ressam olarak sürüklendiim yöne bakalarn da yönlendirme araçlarn elimde tuttuumu hissetmeme ramen, tek bana sözcüklerin kullanm araclyla ayn güvenilir klavuzu salayacamdan kukuluyum.
ilif
or
Fakat sözcüklerin tek balarna size yönelmeyecekleri, belki resimlerimden aldnz birtakm belirsiz izlenimleri tamamlayp younlatracaklar düüncesiyle kendimi avutuyorum.
zg
Bu yol göstericilii belirli ölçülerde salamay baarrsam, bunu yapmak için aradm nedeni bulmu olmann honutluunu yaayacam.
ci
Ayrca “Ressam, konuma, resim yap” serzeniinden saknmak için, büyük ölçüde kendimi bir sanat yaptnn gelimesi srasnda bilinçaltnda gerçekleen yaratc sürecin öelerine biraz k tutmak ile kstlyacam. Bana göre bir ressamn sözcükleri kullanmasnn gerek nedeni, bilinçli olarak yaratt biçimsel öelerinin içerik üzerindeki etkisini hafifletmek ve bu etkiye yeni bir açdan yaklalmasn salamak olmaldr. 9 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
TERK EDLM BAHÇE (1909)
10 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Böyle bir yaklam, beni kolaylkla diyalektik bir çözümlemeye girimek için isteklendiren ve zevk alacam bir giriim olurdu.
um
.c
Ama bu, kendi eilimlerinin içinden çkamadm ve çocuunuzun biçime göre içerikli çok daha fazla tank olduunuz olgusunu unutuyor olacam anlamna gelecekti. Bu nedenle biçime dair bir eyler söylemekten kaçnacam. Size ressamn atölyesinden anlk bir görünüm sunmaya çalacam, sonunda karlkl bir anlamaya varacamz umuyorum.
or
Çünkü sradan kii ile sanatç arasnda karlkl bir yaklamn mümkün olduu ve sanatçnn artk bütünüyle ayr bir varlk olarak gözükmedii ortak bir yer olmal.
ilif
Fakat sizler gibi bu çeitlilik dünyasna fikri alnmadan sokulmu ve burada sizler gibi iyi de olsa kötü de olsa kendi yolunu bulmas gereken bir varlk olarak.
ci
zg
Sizlerden sadece kendine ait özel yeteneklerini kullanarak yaam denetleyebilmesi bakamndan farkl olan bir varlk ; yaratc anlatm araçlarndan ve biçim yaratm yoluyla rahatlama ansndan yoksun bir kiiden belki de daha mutlu bir varlk. Bu mütavazi üstünlük sanatçya seve seve balanmtr. Onun baka bakmlarndan yeterince sorunu vardr.
11 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
BERN YAKINLARI (1910)
12 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Bir gülücülüü aacn gülücülüünü kullanabilir miyim? Sanatçnn bu çeitlilik dünyasn aratrdn ve bu dünya içinde göze çarpmayacak ekilde kendi yolunu bulduunu söyleyebiliriz. Onun yön duygusu akmakta olan görüntü ve deneyim seline bir düzen getirmitir. Doadaki ve yaamdaki bir yön duygusunu, bu dallanan ve yaylan düzeni aacn köküyle karlatracam.
.c
Kökten sanatçya özsu akar, sanatçnn içinden akar gözlerine akar.
um
Böylelikle sanatç aaç gövdesi olarak durur.
Akn gücüyle hrpalanm ve kkrtlm sanatç, görüsünü yaptna dönütürür.
or
Dünyann gözü önünde, aaç dallarnn zamanda ve mekanda açlp yaylmas gibidir sanatçnn yapt.
ilif
Hiç kimse bir aacn dallarn kökünün görüntüsünde biçimlendireceini iddia edemez. Aasyla yukars arasnda aynadaki yansma yoktur. Farkl öelerde gelien farkl ilevlerin, hayati ayrmlar ürettii açktr.
ci
zg
Ama sanatnn gerektirdii doadan kopular kabul edilmeyen sadece sanatçdr. Yetersizlik ve kastl çarptmayla bile suçlanmtr. kendine ayrlm yerde durarak o, aaç gövdesi, derinlerden kendisine geleni toplamak ve aktarmaktan baka bir ey yapmaz. Ne hizmet eder ne de yönetir., geçmesine izin verir. Konumu mütevazdir. Ve dallardaki güzellik ona ait deildir. O sadece bir kanaldr. 13 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
SCHWABINGEN YOLU (1910)
14 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um
Dallar ve kökle karlatrdm iki bölgeyi tartmaya balamadan önce, birkaç noktaya daha deinmem gerekiyor.
or
Farkl boyutlara ait parçalardan yaplm bir bütün kavramna ulamak kolay deildir. Ve sadece doa deil, sanat, yani onun dönümü görüntüsü de böylesi bir bütündür.
zg
ilif
ster doa ister sanat olsun, kiinin bu bütünü incelenmesi yeterince zor bir olaydr, ama böylesi kapsaml bir görünüm için bir bakasna yardm etmeye kalkmak da çok daha zordur.
ci
Bu güçlük, uzayda açkça üç boyuta sahip görüntülerin kavramsal olarak ifade edilebilmesi için uygun olan yöntemlerin ardk doasndan ve sözel dünyann dünyevi niteliinin sebep olduu yetersizliklerden kaynaklanr. Çünkü böylesi bir anlatm ortamyla, ayn anda çok sayda boyuta sahip bir görüntüyü, bileen parçalar açsndan ifade edebilme olanandan yoksunuz. 15 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
LMANDAK VAPURLAR (1911)
16 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Fakat bütün bu güçlüklere ramen bileen parçalara tüm ayrntlaryla deinmek zorundayz.
um
.c
Bununla beraber, gerektirdii aratrma younluuna baklmakszn her bir parçann sadece bütünün bir parças olduu olgusunu gözden yitirmemiz gerekiyor. Aksi takdirde, bizi bütünüyle farkl bir yöne, yeni boyutlara, belki de önceden kefedilmi boyutlarn zaman ve mesafe olarak yittii bir uzakla tayan yeni bir parçayla karlatmz zaman cesaretimiz krlabilir.
or
Zamann geçiiyle görüntüden silinen her boyuta diyeceiz ki: Sen imdi Geçmi oluyorsun. Fakat olaslkla daha sonra çok önemli – belki de talihli – bir anda tekrar yeni bir boyutta karlaabiliriz. Ve bir kez daha sen imdi olabilirsin.
ilif
Ve boyutlarn saysnn artmasyla birlikte, yapnn bütün farkl parçalarnn ayn anda görüntülenmesinin giderek güçletiini anladmz zaman büyük bir sabrla çabalarmz sürdürmemiz gerekiyor.
ci
zg
Sözde uzamsal sanatlarn uzun zamandan beri anlatmay baard, zamana baml müzik sanatnn, çoksesliliinin armonileri içinde görkemli ekilde elde ettii ve dramann dorua ulamasna yardm eden bu çok saydaki e zamanl boyutlar görüngüsü, ne yazk ki sözel öretici anlatm dünyasnda olumaz. Bu anlatm biçiminde boyutlarla balant dsal olarak gerçeklemek zorundadr. 17 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci BERN: KENTN ÇNE GDEN ESK YOL (1911) 18 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Fakat kendimi belki de öylesine anlalr klam ki, sonuçta herhangi bir resimde bu çok saydaki boyut ile e zamanl balant görüngüsünü rahatça görebilmemiz açsndan daha iyi bir konumda olacaksnz.
.c
Alçakgönüllü bir arac – Aacn dallaryla bir tutulamayacak – olarak sizlere zengin, prltl bir görü sunmay pekala baarabilirim.
um
imdi soruna gelelim – resmin boyutlar.
or
Kök ile dallar, doa ile sanat arasndaki ilikiden söz etmi; bu ilikiyi toprak ve havann iki öesi arasndaki farkllk ile, aas ve yukarsnn karlkl olarak farkl ilevleri ile karlatrarak açklamtm.
ilif
Bir sanat yaptnn yaratm – aaç dallarnn gelimesi – zorunlu olarak resim sanatnn özgül boyutlarna girmenin sonucunda, doal biçimin çarptlmasna elik etmek zorundadr. Çünkü orada doa yeniden doar.
zg
O zaman bu özgül boyutlar nelerdir?
Öncelikle, çizgi, ton deeri ve renk gibi az çok snrl, biçimsel etmenler vardr.
ci
Bunlarn arasnda, çizgi yalnzca basit bir ölçüm sorununa sahip, en snrl etmendir. Çizginin özellikleri, uzunluk (uzun ya da ksa), açlar (dar yada geni), yarçap ve odak mesafesinin uzunluudur. Tüm bunlar ölçüme bal inceliklerdir. 19 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
UYKU (1914)
20 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Ölçüm bu öenin özelliidir. Ölçüm olaslnn kukulu olduu yerde, çizgi mutlak saflk ile ele alnmaz.
um
.c
Ton deerinin ya da bir baka deyile chiaroscuro’nun – siyah ve beyaz arasndaki çok saydaki koyuluk derecesi – doas oldukça farkldr. Bu ikinci öe arlk ile nitelendirebilir. Bir evre az çok siyaha doru arlk kazanabilir. Ayrca siyahlar beyaz normla (Bir kara tahta üzerinde) ilikilendirebilir. Ya da her ikisi birlikte bir orta gri norma gönderme yaplabilinir.
ilif
or
Üçüncü olarak, belirgin ekilde farkl özellikleri olan renk. Çünkü renk ne tartlabilir nede ölçülebilir. Ayn parlaklktaki, biri saf sar, dieri saf krmz olan iki yüzey arasndaki farkllk ne tart nede cetvelle saptanabilir. Yine de sar ve krmz sözcükleriyle nitelediimiz temel bir farkllk vardr.
zg
Benzer ekilde tuz ve ekeri, tuzluluklar ve tatllklar bakmndan karlatrabiliriz. Bu yüzden renk, Nitelik olarak tanmlanabilir.
ci
imdi elimizde üç bilimsel aracmz var; kökten farkllklarna ramen belirli bir karlkl ilikiye sahip olan Ölçüm, Arlk ve Nitelik. Aada ksa çözümlenmeye bu ilikin biçimi gösterilecektir. 21 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci KEDERL BR ÇOCUUN DANSI (1921)
22 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Renk öncelikle Niteliktir. kinci olarak da Arlktr, çünkü sadece renk deerine deil, ayrca parlakl da sahiptir. Üçüncü olarak Ölçümdür, çünkü Nitelik ve Arlktan ayr olarak, snrlar, alan ve derecesi vardr ve bütün bunlar ölçebilir.
Fakat çizgi sadece Ölçümdür.
.c
Ton deeri öncelikle Arlktr, fakat derecesi ve snrlar bakmndan ayn zamanda Ölçümdür.
um
Böylelikle, tamam saf renk bölgesinde, ikisi saf kontrast bölgesinde kesien ve sadece biri saf çizgi bölgesine yaylan üç incelie ulatk.
or
Bu üç niceliin her biri kendi karakterlerine göre katkda bulunur – iç içe geçmi üç bölme. En geni bölme üç, ortadaki iki, en küçüüyse sadece bir nicelik içerir.
ilif
(Libermann’n deyii bu açdan baklnda belki de bu durumun en anlalr ifadesidir: “Çizim sanat, darda brakma sanatdr”.)
zg
Bu niceliklerin olaanüstü karmn göstermektedir ve onlarn belirginlik içinde kullanlmas mantkldr. Onlar yalnzca olduklar gibi kullanarak yeterli sayda kombinasyon üretmek mümkündür.
ci
Bu yüzden bir yapttaki belirsizlik ancak gerçek bir içsel gerekirlik olduunda ho görülebilir. Renkli veya çok soluk çizgilerin kullanlmasn ya da sardan maviye yaylan gri bölgeler gibi daha ileri belirsizlik uygulamalarn açklayabilecek bir gerekirlilik. 23 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
UÇAN ÜÇ KU (1921)
24 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Saf çizginin simgesi, uzunluunda geni deiimlerin olduu uzunluk ölçüsüdür.
.c
Saf kontrastn simgesi, beyaz ile siyah arasnda farkl kartlk derecelerine sahip olan arlk ölçüsüdür.
um
Peki saf renk için hangi simge uygundur? Rengin özellikleri hangi birimle en iyi ekilde ifade edilebilir.
or
Renkler arasndaki ilikinin tanmlanmasnda gerekli verilerin ifade edilmesi için en uygun biçim olan tamamlanm renk dairesiyle.
ilif
Açk merkezi, çevresinin alt yaya bölünmesi, bu alt kesime noktasndan çizilen üç çapn görüntüsü; bu ekilde, belirginleen noktalar renkler aras ilikilerin genel ard-alan üzerindeki yerlerinde gösterilir.
zg
Bu ilikiler öncelikle çapla ilgilidir ve tpk üç çapn olmas gibi açklanmaya deer üç çapsal iliki vardr, bunlar; Krmz Yeil - Sar Mor - Mavi Turuncu (yani ana bütünleyici çiftleri)
ci
Dairenin çevresi boyunca ana veya birincil renkler kark renklerin (üç tane) kendilerine ait birincil bileenlerinin arasnda yaylacak ekilde en önemli kark veya ikincil renklerle almaçlar, yani saryla mavi arasnda yeil, krmzyla mavi arasnda mor ve saryla krmz arasnda turuncu. 25 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
GÜMÜ AY – KÜF ÇÇE (1921)
26 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
.c
Çaplarla birbirine balanm bütünleyici renk çiftleri karlkl olarak çap boyuna karmlar gri oluncaya kadar birbirlerini yok ederler. Üçü açsndan bunun doru olduu bütün üç çapn ortak kesime ve bölünme noktasna – renk dairesinin gri merkezi – sahip olmas olgusuyla gösterilir.
or
um
Ayrca üç birincil rengin, sar, krmz ve mavinin noktalarndan bir üçgen çizilebilir. Bu üçgenin köeleri birincil renklerin kendileridir ve üçgenin kenarlar uçlarnda bulunan iki birincil rengin karmn temsil eder. Böylece yeil kenar krmz köenin karsnda, mor kenar sar köenin karsnda ve turuncu kenar mavi köenin karsnda yer alr. imdi üç birincil ve üç ana ikincil renk ya da alt ana komu renk veya üç renk çiftçi vardr.
ilif
Bu biçimsel öeler konusunu bir kenara brakyor ve henüz adlandrlm üç öe kategorisini kullanan birinci konstrüksiyona geliyorum.
zg
Bu, yaratc çabamzn doruudur. Bu, zanaatmzn özüdür.
ci
Bu, çok önemlidir.
Ortamn hâkimiyetindeki bu noktadan, yap öylesine güçlü temeller salar ki, bilinçli çabann çok ötesindeki boyutlara ulaabilir. 27 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
HÜZÜNLÜ BTKLER ÇN ÇZM (1921)
28 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
or
um
.c
Bu oluum evresi olumsuz anlam da ayn hayati öneme sahiptir. Mükemmel bir yetenei olsa da kiinin en büyük v En önemli içerik özelliklerini gözden kaçrarak, baarsz olabilecei noktadr. Çünkü kii biçimsel düzlemde tamamen konumunu yitirebilir. Kendi deneyimime dayanarak konuuyorum, bu, birlikte yeni bir düzende toplanmak ve normalde konu olarak adlandrlan bir görüntü oluturmak üzere pek çok öenin, ait olduklar genel düzen dizilerin dna çkarldklar zamandaki sanatçnn ruh durumuna baldr.
ilif
Bu biçimsel öelerin seçimi ve karlkl ilikilerin biçimi dar snrlar içinde müzik düüncesindeki motif ve izlek fikri ile benzeir.
zg
Gözler önünde böylesi bir görüntünün adm adm gelimesiyle birlikte kiinin anlaml bir yorum yapmasn isteklendiren bir çarm giderek kendisini gösterir. Çünkü biraz hayal gücüyle, karmak bir yapya ait herhangi bir görüntü doadaki görüntülerle karlatrlabilir.
ci
Önceden kabul ettirilmi ve nitelendirilmi yapnn bu çarmsal özellikleri artk bütünüyle sanatçnn isteiyle uyumaz (en azndan en güçlü isteiyle) ve ite bu çarmsal özellikler sanatç ile sradan kii arasndaki duygusal yanl anlamalarn kayna olmulardr. 29 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
VAPUR BOTANK BAHÇELERNDEN GEÇYOR (1921)
30 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
um
.c
Sanatç biçimsel öelerin her birini yerli yerinde doru ve birbiriyle çatmayacak ekilde saf ve mantksal olarak gruplandrmak için bütün çabasn gösterirken, uzaktan seyreden sradan kii ykc sözler sarf eder : “Fakat bu resim amcama hiç benzemiyor.” Eer sanatç sinirlerine hâkimse kendi kendine öyle der: “Amcann can cehenneme! Binam yapmay sürdürmeliyim. Bu yeni tula biraz fazla ar ve bana göre sol tarafa da uygun büyüklükte bir arlk eklemeliyim.”
or
Ve sonunda terazi dengeye gelene kadar bir tarafa bir bu tarafa ilaveler yapmay sürdürür.
ilif
Eer sonunda, sanatçnn uygun öelerin balangçtaki saf yapsnda oluturmak zorunda olduu sarsnt, canl bir resimde kontrast olarak var olan bu kartl salayacak kadar baarlysa sanatçnn gönlü ferahlar.
zg
Fakat er ya da geç çarm sradan kiinin müdahalesi olmakszn kendiliinden gelir sanatçya. Kendisini uygun bir isim altnda tantrsa eer, sanatçnn çarm kabullenmesini hiçbir ey önleyemez.
ci
Bu anlaml çarmn kabullenilmesi, konu tam olarak biçimlendii zaman onunla açkça köklü iliki içine giren eklemler önerebilir. Eer sanatç anslysa, bu doal biçimler sanki her zaman oraya aitlenmiçesine biçimsel kompozisyondaki küçücük bir bolua uyarabilir. 31 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
ORMAN YERLEM (1925)
32 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Bu nedenle, tartma belirli bir andaki bir nesne’nin görünüüne – doasna – göre var olu sorunuyla daha az ilgilidir.
um
.c
Her zaman resimde çok sevdii konuyu arayan sradan kiinin giderek yok olaca ve geriye kendi zayflklarna yardm dokunmayan bir hayaletten baka bir ey kalmayacan umuyorum sadece. Çünkü bir insan ancak kendi nesnel tutkularn bilir. Ve tesadüfen bir resimden tandk bir yüz çkt zaman bu ona büyük bir haz verir.
or
Resimlerdeki nesneler bize sakin veya sert, gergin veya dingin, yattrc veya ürkütücü, kederli veya gülümseyerek bakarlar.
ilif
Onlar bize psiik-fizyonomi1 alanndaki, trajediden güldürüye uzanabilen bütün kontrastlar gösterirler. Ancak orada sona ermez.
zg
Çounlukta figürler adn verdiim bu nesnel görüntülerin ayrca kendi ayrc yönleri vardr ve bunlar seçilmi öe gruplarnn hareket ettirilme tarzlarndan kaynaklanrlar.
ci
Eer sakin ve sert bir bak elde edilmise, kontrüksiyon ya bir yükselme olmakszn geni yataylar boyunca bir dizi ya da bir yükselmeyle birlikte görülebilen ve uzanm dikeyleriyle ayrt edilebilen bir dizi vermeyi amaçlamtr.
1
Ruhsal ve zihinsel özellikleri yanstan yüzün genel görünümü. 33 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
GRTEK BLSLER (1926)
34 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Bu bak sakinliini korurken, sertliinin bir ksmn yitirebilir. Tüm eylem baskn dikeylerin olmad su ve atmosfer gibi ara duruma dönütürülebilinir (Yüzerken ya da salnrken olduu gibi)
.c
Ara durumu bütünüyle yere baml ilk konumdan farkl olarak söylüyorum.
um
Sonraki evrede yeni bir bak ortaya çkar. Bu yeni bakn iddetli çalkantyla nitelenen karakteri ona yaam verme özelliine sahiptir. Neden olmasn ?
or
Bir resimde nesnel bir kavramn mazur gösterilebilecei ve böylelikle yeni bir boyut kazanm olacan kabul etmitim.
ilif
Biçimin öelerini tek tek ve özel balamlar bakmndan adlandrdm.
zg
Onlarn bu balamdan ortaya çklarn açklamaya çaltm.
ci
Görünümlerini gruplara göre ve kompozisyon ilkin snrl, daha sonraysa bir ölçüde yaygn görüntülere dek açklamaya çaltm. Genelde konstrüksiyon olarak adlandrlabilen, fakat somut olarak görüldüünde yldz, vazo, bitki, hayvan, kafa veya insan hatrlatan çarmlara göre tanmlanabilen görüntülere dek. 35 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci GÖÇ EDEN BALIKLAR (1926) 36 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
.c
Önce, resmin öesel yaptalarnn boyutlara çizgi, ton deeri ve renk ile belirlendi. Sonra bu yaptalarnn ilk konstrüktif kompozisyonu bize figürü boyutunu verdi yada dilerseniz nesne’nin boyutunu.
um
Bu boyutlar artk, içerik sorununu belirleyen baka bir boyut tarafndan bir araya getirilir.
or
Çizginin belirli oranlar, ton deerleri skalasnda tonlarn belirli kompozisyonlar, renklerin belirli armonileri kendileriyle birlikte o anda oldukça ayrt edici ve önemli anlatm deerleri tar.
ilif
Örnein çizgisel oranlar açlarla ilikilidir;-düz ve yatay olanlarn aksine –açsal ve zigzag hareketler ayn ekilde kontrast oluturan anlatm tnlarna ular.
zg
Benzer bir ekilde bir kontrast kavram iki çizgisel kostrüksiyon biçimi ile verilebilir, biri skca birletirilmi bir yapdan, dieri seyrek olarak dalm çizgilerden oluur. Ton deeri bölgesindeki anlatmn kontrast oluturan biçimleri unlara verilir:
ci
Tam bir gücü gösteren, siyahtan beyaza doru bütün tonlarn geni kullanm. Ya da skalann üst aydnlk yarsnn veya alt karanlk yarsnn snrl kullanm. 37 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci BOTANK BAHÇESNDE DKEN YAPRAKLI BTKLER BÖLÜMÜ (1926)
38 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
.c
Ya da çok fazla veya çok az k araclyla zayfl gösteren gri çevresindeki orta koyuluklar.
um
Ya da orta bölgeden çekinik gölgeler. Bu yine anlamdaki büyük kontrast gösterir. Ve renk kompozisyonu anlam deiimi için ne büyük imkânlar sunar.
or
Ton deeri olarak renk: örnein krmz içinde krmz, yani bir eksiklikten ya geniçe yaylm ya da alan snrl bir krmz arlna doru tüm dalm. Sonra sarda ayns (oldukça farkl bir ey ). Mavide ayns – ne kontrast !
ilif
Ya da taban tabana zt renkler – yani krmzdan yeile, sardan mora, maviden turuncuya deiimler.
zg
Olaanüstü büyük anlam parçalar.
ci
Ya da gri merkeze dokunmayan, fakat daha scak veya daha souk bir gri bölgesinde karlaan kirilerin dorultusunda veya tüm çevre üzerinde uzak dümü renk deiimleri. En küçük koyuluktan ldayan renk senfonisine doru ne muhteem deiimler. Anlam boyutunda ne güzel perspektifler ! 39 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci GÖÇ EDEN HAYVANLAR (1928)
40 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c
um
Ya da sonunda, gri merkezi içeren ve hatta siyahtan beyaza doru skalaya dokunan tüm renk alan içinden yolculuk.
or
Ancak yeni bir boyut üzerinde bu son olaslklarn ötesine geçilebilir. imdi düzenlenen renkler için uygun yerin neresi olduunu düünebiliriz, çünkü her bir düzenleme kendi kombinasyon uzamna sahiptir.
ilif
Ve her formasyon, her kombinasyon kendi özel yapsal anlatmna sahip olacaktr, her bir figür kendi yüzüne – kendi çizgisine.
zg
Böylesine güçlü anlatm araçlar açkça biçem boyutunu gösterir. Nitekim Romantizm, burada, karmza bunaltc duygusal tarzyla çkar.
ci
Bu anlatm biçimi büyük bir çabayla yerden yükselmeye çabalar ve sonunda yukardaki gerçeklie ular. Yerçekimini yenilgiye uratan kendi gücü onu yukarya kaldrr. Sonuçta yere düman olan bu güçleri yaam gücüyle kucaklamalarna dek izlememe izin verilirse eer, bunaltrcasna dokunakl biçemden evren ile birleen Romantizm arasndaki kontrastla rastlarlar. 41 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci KMN HATASI (1928) 42 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
.c
Tanmlanm olduu gibi, resmimiz öylesine saysz ve önemli boyutlara doru ilerlemitir ki artk ondan bir “ Konstrüksiyon” olarak söz etmek hakszlk olacaktr. Bundan sonra ona “ Kompozisyon” adn vereceim.
um
Fakat boyutlarn konusuna dair bu zengin perspektiften hepimiz keyif alalm.
or
imdi nesne’nin boyutlarn yeni bir k altnda incelemek ve doal biçimlerin keyfi “ biçimsizletirilmesi olarak görünen eye sanatçnn nasl varm olduunu göstermek istiyorum.
ilif
Öncelikle sanatç gerçekçi eletirmenlerin çounun yapt gibi, doal biçimlere büyük önem yüklemez, çünkü sanatç için bir nihai biçimler yaratm sürecinin gerçek öesi deillerdir. Çünkü sanatç nihai biçimlerin kendilerinden daha çok biçimlendirmeyi yapan güçlere deer yükler.
zg
Belki de sanatç gönülsüz bir felsefecidir ve iyimserle birlikte bu dünyay bütün olas dünyalarn en iyisi ya da bir model olmayacak kadar kötü kabul etmese de öyle der :
ci
“u andaki biçimi bakmndan bu dünya mümkün olan tek dünya deildir.” Bu nedenle doann önüne yerletirdii bitmi biçimleri irdeleyici gözlerle inceler. 43 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci GRUP W (1930) 44 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Ne kadar derinlemesine bakarsa o kadar kolaylkla görünüünü bugünden geçmie doru yayabilir, bitmi bir üründeki yaratc bir görüngü, “ Genesis” olarak sanatçy, doadaki herhangi bir görüntüden çok daha derinden etkiler.
.c
Sonra yaratm sürecinin bugün tamamlanamayaca düüncesine kaptrr kendini ve geçmiten gelecee uzanan dünya yaratma edimini görür. Sonsuz Genesis!
um
Daha da ileri gider!
Çevresindeki yaam düünerek kendi kendine öyle der;bir zamanlar bu dünya farkl görünürdü ,gelecekte yine farkl görünecek.
or
Sonra, snrszla doru yükselirken, düünür: baka yldzlarda yaratln bütünüyle farkl bir sonuç üretmi olmas çok mümkün.
ilif
Doal yaratm süreci üzerinde böylesi bir düünce devingenlii yaratc çalma için iyi bir eitimdir.
zg
Sanatçy kökten olarak devindirme gücüne sahiptir ve kendisinin devingen olmas nedeniyle, yaratm yöntemlerinin geliimini özgürce sürdürmesi açsndan sanatçya güvenilebilir.
ci
Bu yüzden sanatç, kendi özel dünyasndaki d görünülerin mevcut durumunu zaman ve uzam içinde rastgele yerletirmi olarak kabul etse de balanmaldr. Bu, sanatçnn irdeleyici görüü ve duygu younluu ile karlatrldnda bütünüyle yetersiz kalacaktr. 45 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
DÜ GB (1930)
46 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Ve mikroskoba rastgele bir göz attmzda fantastik veya ar imgesel olarak varsayacamz görüntülerle karlaacamz ve bunlar anlama duygusundan yoksun kalacamz doru deil midir?
.c
Fakat sansasyonel bir dergide böyle bir resimle karlaan sizin gerçekçiniz büyük bir öfkeyle kaplarak öyle baracaktr : “ Doa olarak kabul edilir mi bu? Ben buna kötü çizim derim.”
um
Sanatç bizzat mikroskop ile ilgilenir mi? Tarih ile? Paleontoloji ile?
or
Yalnzca karlatrma amaçlar için, yalnzca aklnn devingenliini uygularken. Doann hakikatini bilimsel olarak denetlemek deil. Sadece özgürlük anlamnda.
ilif
Kesinlikle doann bir zamanlar olduu ya da olaca veya baka bir yldzda olabilecei eyi (belki bir gün kantlanabilir) temsil eden, duraan geliim evrelerine yol açmayan bir özgürlük anlamnda.
zg
Tipten protipe doru.
ci
Kendi yolunu sonuna kadar izlemeyen sanatç küstahtr. Fakat ilksel gücün tüm evrimi besledii bu gizli bahçeye girebilen sanatçlar seçilmi kiilerdir. Burada tüm zaman ve uzamn güç santrali – yaratmn beyni veya yürei de denebilir – her ilevi harekete geçirir; kimdir orada yaamayacak olan sanatç? 47 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci AAÇ KESM (1930) 48 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
.c
Her eyi açabilen gizli anahtarn korunduu doann döl yatanda, yaratln kaynanda.
um
Nitekim kendi dönemlerinde zlenimciler – dünkü kartlarmz – gündelik görüntünün altndaki keçelemi çal çrp içinde yaamak için her hakka sahiptirler.
or
Ama hzl çarpan yüreimiz bizi aaya, derine, hepsinin kaynana doru sürükler.
ilif
Bu kaynaktan gelen ey – dü, idea veya fantezi de denebilir – bir sanat yapt oluturmak üzere uygun yaratc araçlar ile birleirse eer, ciddiyetle ele alnmaldr.
zg
Sonra bu tuhaf eyler gerçeklik olurlar - yaam bayalktan çkarp yükselmesine yardm eden sanat gerçekliktir.
ci
“Uygun yaratc edim ile” dedim. Çünkü bu evrede resimlerin mi yoksa farkl bir eyin mi doacana karar verilir. Bu evrede ayrca resimlerin türüne karar verilir. Bu belirsizlik zamanlar kaos ve kargaa getirmilerdir. (ya da muhakeme etmekten uzaksak, öyle görünmektedir.)
49 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
SU ÜZERNDE OYUN (1935)
50 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
Ama sanatçlar arasnda hatta en gençleri arasnda bile bir dürtünün giderek yerletii görülür:
om
Bu yaratc araçlarn kültürüne, saf kültivasyonuna, saf kullanmna yönelik dürtü.
um
.c
Çizgimin çocuksuluu söylencesinin somut bir görüntüsünün, bir insan görüntüsünü çizgisel öenin saf anlatmyla birletirmeye çaltm çizgisel öenin saf anlatmyla birletirmeye çaltm çizgisel kompozisyonlarmdan kaynaklanm olmas gerektiini düünelim. nsan “olduu gibi” sunmak isteseydim eer, öylesine artc bir çizgi karmaas kullanmak zorunda kalacaktm ki, saf öesel anlatm imkânsz olacakt. Sonuç, kavramn ötesinde belirsizlik olacakt.
or
Zaten olduu gibi deil olabilecei gibi göstermek istiyorum. Ve böylece yaam görünüümle saf sanatsal ustalk arasnda oluacak mutlu beraberlie ulaabilirim.
ilif
Ve mutlu beraberlik biçimsel araç kullanmnn bütün alandr: bütün eylerde, renklerde bile belirsizliin tüm izlerinden saknlmaldr.
zg
Bu, modern sanatta sahte renklendirme olarak adlandrlan eydir.
ci
Bu çocuksuluk örneinden anlayabileceimiz gibi, ksmi sanat süreçleri üzerindeki çalmaya müdahale ediyorum. Ayn zamanda ben teknik ressamm.
51 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci
YILAN TANRIÇA VE DÜMANI (1940)
52 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om
Saf çizimi denedim, saf ton deerlerinde boyamay denedim. Renk dairesinde yön duygumun beni yönelttii bütün ksmi yöntemleri renkli olarak denedim. Sonuç olarak, renkli ton deerlerinde, bütünleyici renklerde, çok çeitli renklerde boyama yöntemlerini ve total renk boyama yöntemlerini aratrdm.
.c
Her zaman resmin bilinçalt boyutlaryla daha da birlemi olarak.
um
Sonra iki yöntemin bütün olas bireimlerini denedim. Birleerek, yeniden birletirerek fakat tabii daima saf öelerin kültürünü koruyarak. Bazen tüm öe, nesne, anlam ve biçem bölgesi içine yaylan gerçekten büyük genilikteki bir yapt dülerim.
or
Korkarm ki bu bir dü olarak kalacak, ancak u anda bile bu olasl ara sra hatrlamak iyi bir ey.
ilif
Hiçbir ey aceleye getirilemez. Gelimeli, kendince gelimeli ve o yaptn zaman gelirse – tam isabet!
zg
Aratrmay sürdürmeliyiz! Bütünü deil, parçalar bulduk. Henüz nihai güçten yoksunuz, çünkü: Halk bizimle deil.
ci
Ancak bir halk aryoruz. Orada, Bauhaus’ta yola çktk. Orada, elimizde ne varsa onu verdiimiz bir topluluk ile baladk. Daha fazlasn yapamayz.
53 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
om .c um or ilif
zg
ci Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
paul klee’nin bauhaus dönemi
ci
zg
ilif
or
um
.c
om
Klee o sralarda hala sakallyd ve eski kürk apkasn neredeyse hiç bandan çkarmyordu. Ancak Bauhaus, Dessau’ya tandnda artk o da “Avrupallaacak”t. Solgun teni ve derin kahverengi gözleri ile görünüünde, yürüyüünde ve konumasndaki hafif doulu hava, zaman zaman Arap saylmasna bile yol açyordu. Overweimar’da parka bakan bir evde eski mobilyalar ve kedisiyle birlikte yayordu. Baz akamlar, genellikle Lily’nin eliinde keman, haftada bir kez de profesyonel müzisyenlerle kuartetler çalyordu. Müzik kendisindeki form duygusunu güçlendiriyordu. Don Giovanni operasnn partiturlarn ezbere biliyor ve bu operann Dresten Operas’ndaki sahneleniinde sahne tasarm yapmay çok istiyordu. Ama bu i, opera çalanlarnn baz skeçlerinin suluboya tablolarn yapan ve bu tablolar onlara sunan Slevogt’a verildi. Eer bu operann sahne tasarm Klee tarafndan yaplm olsayd, ondaki büyük müzik aknn da katksyla ortaya olaanüstü bir çalma çkabilirdi. Çada bestecilerden Stravinski ve Hindenmith ile tanyor, onlar seviyor, ama eserlerini çalmyor, müziklerini genellikle plaktan dinliyordu. Eserlerinde, hem müzik hem de resim için geçerli olabilecek genel bir ilke, mükemmel bir bas ses kefedebilmek umuduyla yalnzca Bach ve Mozart gibi klasik bestecileri çalyordu. Resimde i daha zordu, çünkü ona göre resim gelime aamasnda taklp kalm, müzik Mozart2n don Giovanni’sini yaratabilecek düzeye ulamt. Klee’nin Bauhaus’ta, içinde en azndan bir düzüne övalenin yer ald bir odaya sahip büyük bir stüdyosu vard. Ayn anda birkaç farkl resim üzerinde çalmay seviyordu. “Resimlerin onu çarmas” için genellikle uzun bir süre beklemesi gerekirdi ve çary ald anda da çözümü bulup 55
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
or
um
.c
om
birkaç frça darbesiyle resmini bitirirdi. Hiç durmadan ama acele de etmeden çalrd: O denli verimli olmasnn nedeni belki de budur. Bir arkadana ya da stüdyosunda onu ziyaret eden birine henüz tamamlanmam bir resmini gösterip resimle ilgili sorunlar tartrken, sanki baka birinin çalmas üzerine konuuyormu gibi davranrd. “Burada bir hata var, ne olduunu görebiliyor musunuz?” tablolarna isim ararken her türlü öneriyi sevinçle kabul eder, bu önerilerden birini seçer, ama tablonun adn da sk sk deitirirdi. 1921 yl sonunda Kandinski Moskova’dan geri döndü ve 1922 yaznda Bauhaus’ta öretmenlie balad. Bu dönü bazlarna, onlar birbirine krdrmak için bir frsat gibi görünmü olsa da aslnda her ikisi için de büyük bir anst. kisi arasndaki farkllklar hem örencilerine hem de “form kuram”nn gelimesine katkda bulunuyordu. Daha sonra belirli resim snflar olutuunda Bauhaus örencilerinin büyük bir çounluu, hem Klee’nin hem de Kandinski’nin derslerine girmeyi tercih edecekti(…)
ci
zg
ilif
1923’deki efsanevi Bauhaus Festivali, Weimar döneminin doruk noktasyd. Sergi ve gösterileri izlemeye 15 bin kii gelmiti. Gösterilerden biri de, Oskar Shchlemmer’in Triatic Ballet’iydi. Klee burada Stravinski, Hindenmit ve Busoni ile tant ve Leon Paul Fargue ile ortak bir proje tasarlad. Ancak bu proje hiçbir zaman gerçekleemedi. Klee, Weimar döneminde, Jena’da ki sergisi vesilesiyle bir konferans verdi. Bu konferansn metni, II. Dünya Sava sonrasna dek yaymlanamad (Modern Sanat Üzerine, Bern 1945). 1925’te Pedagogical Sketcbook’u ve Bauhaus dergisi için bir makale yazd. Artk pek çok iyi dostu olan Klee, topluluklarn karsna çktnda fazlaca utangaçlk duymuyor ve rahatça konuabiliyordu. Yine de konferanslarna büyük bir dikkatle hazrlanmaya devam ediyordu. Bu dönemde 56 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ci
zg
ilif
or
um
.c
om
uzun süredir istedii eyi gerçekletirdi ve daha geni bir dünyayla iliki kurabilmeyi baard. Ancak, bu ilikilerden daha önemlisi, çalmalarnn hem nitelik hem de konu zenginlii bakmndan gelimeye devam ediyor olmasyd. Bu dönemde; iç, orta ve d grup çalmalar olarak bölümlendirmeyi gerektirecek kadar çok sayda eser verdi. En içte, dünyaya kar tavrn simgesel anlatmlarla ifade ettii resimler bulunmaktadr. Bu çalmalarda obje ve resmin tarihi birbirinden ayrlmaz. Söz konusu gruptaki resimleri soyut deildir, çünkü Klee için esas sorun “objenin varlndan çok ne tür bir obje olduu”dur. Orta gruptaki eserlerinde form ve anlam, resimsel unsurlarn dokusundan oluturulur, ancak ar simgesellikten kaçnmtr. D grup ise, yaamdaki ve doadaki olgulara bütünsel bir bak açsyla, yani tüm boyutlar içeren bir bak açsyla, yani, tüm boyutlar içeren bir bakyla yaklalmasna ramen- onlar verili durumlarnda göründükleri gibi ele alan çalmalarn içerir(…) Klee artk yalnz deildi. Kendini olaanüstü bir ilham deniziyle kuatlm hissediyordu. Dier Bauhaus ustalarndan etkilenmedi, bir eyler ald ve verdii tek kii Kandinski’ydi. Bununla beraber, buradaki entelektüel ve sanatsal hava, çok farkl yerlerden ve birbirinden oldukça deiik yetime ortamlarndan çkp gelmi örenciler, dünyann her bir yerinden gelen, sanat ve bilimin çok farkl alanlarnda ura veren ziyaretçiler, akla gelen hemen her konuda yaplan tartmalar ve verilen konferanslar Klee’nin anlayn yenilemesinde ve örnein müzikteki süslemelerle karlatrlabilinen tüylü tarama gibi çeitli teknik yenilikleri yapmasna büyük katkda bulunmutur. Klee, tüylü tarama tekniini, deerleri farkllatrmak için kulland ve böylece resimlerinde beyazn farkl derecelerini elde etti. Ayrca ressam olmayanlarn bildii basit bir teknik olan ve MoholyNagy’nin Bauhaus’ta daha önce kullanm olabilecei püs57
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ci
zg
ilif
or
um
.c
om
kürtme tekniini kulland. Bazen resmin yalnzca bir bölümüne püskürtme yöntemi uyguluyor ve kalan ksm üzerinde çalmak için kapatyordu (Kent Plan 1930). Üçüncü teknik, dantel deseniydi ve bu teknii; bahçe, peyzaj ve mimari yaplarla ehirler Kitabndan Bir Yaprak (1928), gibi oldukça büyük çalmalarnda kulland. Klee’de her ey baka her eyle balantldr. Teknik yeniliklere merak arttkça onlarn felsefesini yapmaya da ilgisi artt. Shöpferische Konfession’daki makalesinde yaratc sanattan neyi kastettiini yazya dökmeye balad. Bunu Weimar’da Bauhaus-Buch’ta yaymlanan “Doay rdelemenin Yöntemleri” balkl makalesi izledi. Bu makalesinde sanatç, obje, dünya ve evrenin her birinin birer çeyreini oluturduu kare önermesini ortaya att. “Sanatç insandr ve bu nedenle de doal dünya içindeki doann bir paçasdr.” Klee’ye göre optik-fiziksel yaklam iflas etmitir. imdi artk sanatç objenin iç varln, onun kesitini (anatomi), yaamsal fonksiyonlarn (fizyoloji), yaama hükmeden yasalar (biyoloji) ve son olarak da bir bütün olarak evrenle balantsn kefedecektir. nsann kendisi ve evren, her noktalarnda birbirleriyle iliki içerisindedirler. Sonu. Objenin optik görüntüsünden farkl, ama bütünselci bak açsyla, yine de ona tamamen kart olmayan resimlerdir. Ortaya çkan ürün yalnzca karmak bir kompozisyon deil ayn zamanda karmak bir biçimsel yapdr da. Klee 1924’te Bauhaus’taki derslerinden derledii, bu derslerdeki önerme ve örnekleri de içeren Pedagogical Sketchbook adl kitabn tamamlad. 1929 yl içsel zenginlemenin yan sra ona baz dsal baarlar da getirdi. Paris’teki Chaiers d’Art Yaynevi onunla ilgili geni bir biyografi yaymlad. Berlin’deki Flectheim Galerisi, 50. doum yl sebebiyle bir Klee sergisi açt. Bu sergi, 1930’da New York’taki Modern sanatlar Müzesine götürüldü-o sralarda bir Alman için allmadk bir sayg gösteri58
Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
ci
zg
ilif
or
um
.c
om
siydi bu. Flechtheim, Daniel-Hanry Kahnweiler’i Klee ile ilgilenmesi için ikna etti ve böylece sanatç Paris’te de temsil edilmeye baland. 1934’den sonra da Kahnweier sanatçnn Avrupa’daki tek aracs konumuna geldi. Çünkü Flechtheim Nazi yönetimi altnda onun eserlerini almaya devam edemedi(…) Almanya’da giderek artan barbarla kendisinin de kii olarak maruz kalmasna ramen bu ülkeden ayrlmadan önce yapt resimlerin hiç biri bu skntl dönemin havasn yanstmaz. Kandinski ve baka birçok kii gibi Klee de bir Yahudi ve yabanc olarak aaland. Ama kendisini korumak adna hiçbir zaman alçalmad. “Bu kaba olaylar, bana cevap vermeye bile gerek demezmi gibi geliyor. Benim bir Yahudi olduum ya da Gaçilya’dan gelmi olduum doru olsayd bile bu benim baarlarmn deerini asla deitirmezdi. Bana göre Yahudi ya da yabanc, yerli bir Almandan daha aa deil. Bu görüümden asla vazgeçmemeliyim çünkü bundan vazgeçmek beni gelecek kuaklarn gözünde bir maskaraya dönütürecektir. Bugün iktidarda olanlara yaranmaya çalan trajikomik bir tip olmaktansa eziyete katlanmay tercih ederim”(Lily’e yazd bir mektuptan, 6 Aralk, 1933). Ancak Almanya’ya elveda demenin onun için kolay olduunu söylemek mümkün deildi. Çünkü orada pek çok dostu vard. Yinede zaman zaman, her eyin ona katlanlmayacak kadar ar geldii anlar olmuyor deildi. Bu anlar, Almanlarn her ey bir yana kötü ressamlar olduklarn düündüü ya da Athos Da’ndaki bir stüdyoda bulunuyor olmay gerçekten çok istediini anlard.
59 Veritabanındaki yayınlar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre kullanılmaktadır. Veritabanını kullananlar Hiperkitap kullanım şartlarını kabul etmiş sayılır.
