Cambridge Library CoLLeCtion Books of enduring scholarly value
Classics From the Renaissance to the nineteenth century...
221 downloads
1694 Views
8MB Size
Report
This content was uploaded by our users and we assume good faith they have the permission to share this book. If you own the copyright to this book and it is wrongfully on our website, we offer a simple DMCA procedure to remove your content from our site. Start by pressing the button below!
Report copyright / DMCA form
Cambridge Library CoLLeCtion Books of enduring scholarly value
Classics From the Renaissance to the nineteenth century, Latin and Greek were compulsory subjects in almost all European universities, and most early modern scholars published their research and conducted international correspondence in Latin. Latin had continued in use in Western Europe long after the fall of the Roman empire as the lingua franca of the educated classes and of law, diplomacy, religion and university teaching. The flight of Greek scholars to the West after the fall of Constantinople in 1453 gave impetus to the study of ancient Greek literature and the Greek New Testament. Eventually, just as nineteenth-century reforms of university curricula were beginning to erode this ascendancy, developments in textual criticism and linguistic analysis, and new ways of studying ancient societies, especially archaeology, led to renewed enthusiasm for the Classics. This collection offers works of criticism, interpretation and synthesis by the outstanding scholars of the nineteenth century.
Epicurea Hermann Karl Usener (1834–1905) published his monumental Epicurea in 1887. The volume is a collection of Epicurean texts and citations from a wide range of classical authors including Arrian, Cicero, Diodorus, Euripides, Plato and Seneca. The volume includes critical texts of Epicurus’s most important letters: Letter to Menoeceus, Letter to Herodotus and Letter to Pythocles, preserved by the third-century compiler Diogenes Laertius. The letters give important summaries of Epicurus’s philosophy. Usener’s pioneering work represented the first attempt to deal critically with the manuscript traditions behind Epicurean texts. His reconstructions of the texts included in this volume are based on a thorough understanding of the trajectories of textual transmission. Each text is supported by a detailed critical apparatus, and another apparatus records manuscript glosses and scholia. This work provided for the first time accurate and reliable texts for the critical study of Epicureanism.
Cambridge University Press has long been a pioneer in the reissuing of out-of-print titles from its own backlist, producing digital reprints of books that are still sought after by scholars and students but could not be reprinted economically using traditional technology. The Cambridge Library Collection extends this activity to a wider range of books which are still of importance to researchers and professionals, either for the source material they contain, or as landmarks in the history of their academic discipline. Drawing from the world-renowned collections in the Cambridge University Library, and guided by the advice of experts in each subject area, Cambridge University Press is using state-of-the-art scanning machines in its own Printing House to capture the content of each book selected for inclusion. The files are processed to give a consistently clear, crisp image, and the books finished to the high quality standard for which the Press is recognised around the world. The latest print-on-demand technology ensures that the books will remain available indefinitely, and that orders for single or multiple copies can quickly be supplied. The Cambridge Library Collection will bring back to life books of enduring scholarly value (including out-of-copyright works originally issued by other publishers) across a wide range of disciplines in the humanities and social sciences and in science and technology.
Epicurea E di ted by Hermann Usener
C A m b R i D G E U N i v E R Si T y P R E S S Cambridge, New york, melbourne, madrid, Cape Town, Singapore, São Paolo, Delhi, Dubai, Tokyo Published in the United States of America by Cambridge University Press, New york www.cambridge.org information on this title: www.cambridge.org/9781108016261 © in this compilation Cambridge University Press 2010 This edition first published 1887 This digitally printed version 2010 iSbN 978-1-108-01626-1 Paperback This book reproduces the text of the original edition. The content and language reflect the beliefs, practices and terminology of their time, and have not been updated. Cambridge University Press wishes to make clear that the book, unless originally published by Cambridge, is not being republished by, in association or collaboration with, or with the endorsement or approval of, the original publisher or its successors in title.
EPICVRE A
EDIDIT HERMANNVS VSENER
LIPSIAE IN AEDIBVS B • G • TEVBNERI A
MDCCCLXXXVII
FRANCISCO • BVECHELERO SODALI • AMICO • CONLEGAE HERMANNVS • VSENER D • D • L - M
A
D • III • ID • MART • A • CIDIOCCCLXXXI
AVRVM • HERCLANENSI • QVI • SCIS • CARBONE • PARARE PISONIS • COMITEM • QVI • DARE • DICTA • FACIS HOC • TIBI • QVODCVMQVEST • MER1TOQ • LVBENSQ • SACRAVI QVOD • MONVMENTVM • ESSET • SVAVE • SODALICII OLIM • DVMETVM EST • EPICVRI • FLORIDVS • HORTVS VLLLAQVE • CVMSTATVIS • DESPOLIATA • IACET HERCVLE • MAIVS"- ONVS • SVBIT • HAEC • PVRGARE • RVBETA AC • TENEBRAS • SIQVIS • PELLERE • LVCE • VELIT ME • SQVALLENTIS • AGELLI • ORAM • IVVAT • ADFECTASSE ET • LAXASSE • ADITVS • TV • MODO • COEPTA • PROBES
Tibi, mi Buechelere, quod olim haec Epicurea utut sunt manibus emissa inscripsi, non id solum fateor mihi consilium fuisse, ut amicitiae quinque tune lustris firmatae aliquod publice extaret monumentum, sed etiam ut in harenam, in qua egregia uirtutis specimina non semel edidisti, cui haud scio an nemo nunc magis quam tu idoneus sit, quasi gladiatorem spectatum te reducerem. tardius uota solui quam uellem. quod quibus rerum et casuum inpedimentis euenerit, neque tu nescis neque aliorum interest scire. nunc ueniam dabis, cum librum primo festinatum, deinde amplius quattuor annorum quasi obliuione quadam omissum tandem aliquando absolutum manibus tuis trado. quem uellem dignum esse nomine tuo. Epicuro ut operaru darem, non philosophiae Epicureae me admiratio commouit, sed ut accidit homini grammatico, librorum a Laertio Diogene seruatorum obscuritas et difficultas. quos cum iterum iterumque desperatos de manibus posuissem, ecce Maximilianus Bonnetus ante hos decem annos Hermanni Dielsii rogatu codices Laertii Parisienses perscrutatus specimen eorum adhibitis simul libris Italicis epistulae Epicuri primae lectionem proposuit in musei Rhenani t. XXXII (1877) p. 583 sqq. quod auxilium dum ego quantum lucis libro obscuro adferat experior, miratus simul et laetatus locis non paucis uidi interpolationis labe abstersa sententiam sanam et genuina scriptoris uerba enitescere. igitur intellegendi scriptoris et emendandi spes iam non eludebatur. quid multa? fata trahunt. quodcumque adgredieris, non possis partem recte administrare nisi totum amplexus. et hoc totum ut susciperem, copia mihi facta est officiosa amicorum liberalitate, C. WACHSMVTHII
VI
PRAEFATIO
qui codicum Italicorum olim ab ipso diligentissime conlatorum lectionem utendam mihi impertiit, et M. BONNETI qui per decimum Laertii Iibrum codices duos Parisienses qua solet cura mea caussa non rogatus excusserat. auxerunt praesidia GVSTAVVS MEYNCKIVS aliique codice Laurentiano antiquissimo conlato: firmarunt, ubicumque dubitatio mihi subnata erat, PETRVS CORSSENVS codice Borbonico, alii aliis denuo inspectis. A libris L a e r t i i D i o g e n i s cum omne hoc studium pendeat, etiam praefanti nunc mihi proficiscendum est 1 . eorum pro fide ac probitate duo facile genera distinguuntur, non ilia antiquitus propagata sed medio demum aeuo ex eodem fonte alterum diligentius, alterum neglegentius deriuata: id quod uetustissimorum utriusque ordinis testium (B et F) minis saepe uel in minutiis consensus docet. ac praestantioris generis, ut codicem Vaticanum gr. 1302 s. XIII missum faciamus quippe inde a 1. VI 66 mutum, duo exempla adhibenda erunt B B o r b o n i c u m gr. 253 bybliothecae publicae Neapolitanae membranaceum saeculi XII, a C. Wachsmuthio conlatum, a P. Corsseno locis non paucis relectum. accurate de eo Erwinus Rohde rettulit in Nietzschii programmate Basiliensi a. 1870 Beitrage zur quellenkunde und kritik des Laertius Diog. p. 17 sq. P eius quasi gemellus est codex P a r i s i e n s i s 1759 chartaceus, antea numeris 921. 1014. 3130 notatus, olim, quod f. 251V subscribitur manu diuersa a Bonneto extricatum, 'Itudvvou TOO 'ApYupOTTOuXou, a Iano Lascari e Graecia aduectus, cum Nicolai Rodulphi cardinalis libris bybliothecae regiae sub Henrico IV inlatus; de quo uide quae M. Bonnetus narrauit mus. Rhen. t. XXXII p. 578 sq. scriptus saeculo XIV ineunte litteraturae genere conpendiis inpe1 codicum Laertianorum specimen iam Ingr. Bywaterus proposuit in Heracliti reliquiis p. 55 sqq., plenius in uita Aristotelis elegantissime seorsum edita Oxonii a. 1879; rettulit de eis post M. Bonnetum mus. Rhen. xxxn p. 578 sqq. C. Wachsmuthius in Corpusculo poesis epicae graecae ludibundae fasc. i p. 51—54.
DE EXEMPLIS LAERTII
VII
dito postea manum correctricem expertus est, quae textum ad exemplar alterius generis refingeret non solum corrigendo sed etiam radendo, ut quid prima manus dederit nunc saepenumero aut plane incertum sit aut ualde dubium. qua re peropportune accidit quod in eadem bybliotheca alter codex adseruatur P a r i s i e n s i s gr. 1758, olim Fonteblandensis regis Q Francisci I ac numeris deinceps 920. 1008. 3131 notatus, chartaceus (Q), quem ex illo codice P, antequam a correctore retractatus esset \ descriptum esse Bonnetus uerissime perspexit. is quoque saeculo XIV adscribitur, a Bonneto (mus. Rhen. XXXIV p. 487) saeculo XV exeunti, rectius ineunti uindicabitur. qui cum neque ita correctus sit ut pristina lectio dispici nequeat et praeter conpendia scribendi male intellecta codicis P lectionem primariam egregia cum fide siue stuporem mauis dicere reddat, hoc iam subsidio licet duplicem ex codice P fructum capere, ut simul alterum praestantioris generis exemplum (P1) ex lectione non correcta P 1 et codice Q fidenter instauretur et alterius generis exemplum non spernendum (P2) ex lectione correcta repetatur. P2 sed codex P cum tam male habitus sit, facile intellegitur, quam sit difficile eius testimonium cum puluisculo exhaurire; quod fieri nequit nisi ceterorum libroram lectione probe cognita et adhibita. quattuor in eo manus, qui sillographorum in eo reliquias Wachsmuthii gratia excussit, Gundermannus distinxit, etiam plures qui nuper totum codicem 1 iam tune cum Q describeretur, P multum lectitatus et correctus, etiam male habitus erat. schedae continentes commissura usu detrita non raro solutae erant, itaque opus fuerat, cum codex denuo ligaretur, charta adglutinata schedas solutas iterum coniungi. qua re accidit ut uerba aut uerborum partes charta obducta tegerentur. damnum postea corrector ita reparauit ut quae iam non apparerent in charta ilia adglutinata adscriberet. sed antequam hoc factum est, ex eo codex Q descriptus est. itaque hunc librarium fugerunt quae sub charta latebant, ut p. 24, 5 et 7 Tifov 35, 6 altera pars uocis 0UV[TO|UOV, aliis locis fenestram, cum scriberet, relictam post ipse modo feliciter expleuit ut 27, 19 dTr[eipou 29, 12 ir\eiou? 29, 17 vo[|aij€iv, modo infeliciter ut 24, 6 voniZo|iev cum deberet vo|maTeov.
VIII
PRAEFATIO
Berolini qua opus erat sollicitudine contulit Hermannus Diels. de qua re, etsi quibusdam locis habeo cur dubitem, non meum est iudicare. sed Dielsius meus quoniam in Epicureis cum hac editione conlatis quidquid inuenit siue corrigendum siue addendum beneuole mecum communicauit, piaculum committerem, si librum sine hac dote emitterem, praesertim cum culpam meam ita expurgem. nam cum Bonnetus codices Parisinos cum editione Cobeti, Wachsmuthius Italicos cum Tauchnitiana contulisset eademque ego uterer, intentissimam curam fugere poterant talia maxime quae ex Bonneti silentio colligenda essent; id quoque accidit ut breuitatis nimis studiosus minus quam oportuit accurate referrem. cuius neglegentiae nemo est cuius ueniam inpensius expetam quam Bonnetus, cuius unica fide ac diligentia debebant haec mea digniora esse. haec igitur Dielsius scribit addenda aut corrigenda esse: in epistula I p. 3, 14 TOOOOTOV P 2 (del. T6) ut f p . 4, 5 ArrXot P ut corr F 6 r e T 6 ] TO TE ut uidetur P 1 p. 5, 4 |ar)8EV ex nr]&£v 1 corr P 8 etr' OTOU P emendatum manu prima 14 cirepn<XTUJv *l 1 ex OTttpua TiI)V corr P p . 6, 2 TOIOU sic P ov adscripsit P 2 p. 8, 16 EVOOTEpu) circumpunxit P 1 3 &£ P cum reliquis: 6' Q p. 9, 6 iroppiDTdTuu] ir6ppuu TOOTU) Q 10 £|UTreooo"TaTf|0"ov marg P2 16 dir6poiai P 1 p. 10, 10 6nTro6(€v) P : TE sscr P 2 p. 12,18 TrpoapaX\6|aeva] irpoc; 8 f3a\\6n* (una littera erasa) P Ttpbc, 8 (3d\AofJE corr P 1 [uitium eo loco inde natum quod TrpopaW. cum superscripto oe; correctum esset, o seruatum est tamquam relatiuum] p. 13, 6 [&6]£av cum rasura trium litterarum P 1 14 bmauiZovr[a(;] cum ras. P 1 p . 14, 7 f) T6 P 2 f| T6 P 1 cum F Q p . 16, 12 tixy.iv cum litura accentus (ex UJOEIV?) P 1 p . 17, 9 diiTO|UEV sine accentu P1 p . 19, 1 compendium illud in marg. syllabis -fl i. e. fU)v explicauit P 1 tpopai P (i post erasum), Q 3 xoaouTO P 1 ut Q TOaoOxov (sic TOCTOOTO) P 2 4 dvTlK6nir| eraso supra primam litteram accentu [igitur fuit $VTiK6ipr|] P 5 €T^p* terminationis ac, conpendio supra rasuram posito P 1 7 delendum 'd6poio'|ia P 1 ' : a ita scriptum ut simul terminatio Ci(v) indicetur 8 &VTIK6TTTUJO"IV sed ut w ex o correxisse uideatur P 1 14 eaTi Q ut F 18 TrveundTl P 1 1 ex irveu|aa TI p. 21, 9 axnac; ex at!mliv corr P 16 [\ai]TdTu)v cum ras. iam P 1 p. 23, 2 irpouirdpxovTa Q 9 i. e. ECIUTOO P 18 dibiov sic sine ace. primitus scriptum in dlbiuuv
D E L A E R T I I CODICE P A R I S I N O
IX
corr P 1 aut P 2 p. 24, 5 TUJV non om P 1 sed charta superducta abdidit librario Q 9 q>ucreuu0 ambiguo compendio P eic, supra scr P 2 p. 29, 1 post xauxl erasum uidetur a p. 30, 5 obi muc, P 1 : sane i in litura, sed etiam primitus l fuisse uidetur ut u. 7 obi mix; clare exstat in P 7 eibu>|Liev P 2 : etbojaev P 1 15 &W dX6"fW sic P raanu prima 16 conpendium e uocis ircrxdcei non satis accurate expressum, non e suprascr (quod esset Trepi) sed conpendium litterarum apa p. 31, 14 Kal expunxit P2 p. 32, 4 Tiva navoruuaTi P : ex i prima r| fecit prosodiamque adpinxit P 1 in epistula II p. 35, 7 |avrmoveu[r|' oO male expleta.
XIV
PRAEFATIO
Spengelio in H. G. Huebneri usum accurate conlatum1: qui cum proxima cum F cognatione societur non ex eo propagatus, licet neglegentissime scriptus fortasse non plane abiciendus est: ego eum non admisi, quoniam decimus in eo liber non ultra § 61 (p. 18, 20) ducitur. sunt etiam codices mixti simul et interpolati, ex quo numero ego unum noui a C. Wachsmuthio conlatum L a u G r e n t i a n u m LXIX 28 (G) chartaceum saeculi ut aiunt XIV2, Wachsmuthius addidit B o r b o n i c u m 252 chartaceum olim Iani Parrhasii, saeculo XV exeunte a Iohanne Rhoso Cretensi scriptum, illi (G) ' tam similem ut nequeat credi non ex eo fluxisse" 3. ilium adhibui epistulae primae et testamento, ut esset unde hoc genus iudicari posset, eiusdem generis codicem etiam A m b r o s i u s T r a u e r s a r i u s Camaldulensis uersione sua expressisse uidetur 4 cuius olim imme1 de codice Monacensi cf. Spengelius in additamento editionis Huebnerianae t. II p. 813. eius in libris v prioribus lectio edita est in eiusdem editionis appendice critica t. II p. G13 sqq., decimum librum quae attinet in ipsa adnotatione inuenitur. 2 tribus codicibus Florentinis iam indicatis FHG nescio quartum quendam addendum esse dicam an negem. Menagius ad ep. ll 105 (p. 48, 2) adnotauit 'Kpdoaaiv scriptum est in codice Florentino', ad ill 124 (60,19) 'chreipov scriptum est in Florentinis membranis': aliter et F et H illos locos exhibere constat; ne ex G quidem, quem mea caussa H. Vitellius euoluit, testimonia Menagiana repeti potuere, qui KpabcKJTOV illic, hie fiuopov habet cum ceteris (etiam Ambrosio qui hoc ambiguum uertit, illud sine dubio ex coniectura agitationem). 3 uide Corpusc. poes. ep. gr. lud. 1, 53 sq. 4 de Ambrosii uersione a. 1431 absoluta (exstat apographon m. febr. 1432 perfectum) cf. Mehus in Ambr. Trauersarii Epistt. 1.1 p. cccxcn sq. de eius exemplo ut iudicare ipse possis, specimina nonnulla lectionis adponam addita codicum idem testantium auctoritate, unde liquebit neque codicem G neque H, etiamsi cum utroque non raro consentit, posse solum adhibitum esse ab Ambrosio: p. 3, 6 irotpeOKEiiaaa iva F2P2Hf
13 xal CFUVEXUK; G
14 TO TOCOOTOV
omisit cum G 4, 8 xal Kara GHBPQ 10 irapeffvtii T 6 G 11 ^YT^'l'viZov TUJ FH 2 [ivxaXavitov Till G] 6, 5 kaj\ aubuoiTa u£v FP2Hf 8 8v] 8 ut BGf 7, 22 ai Sjaoioi] similes [#TO|UOI Ff
DE EXEMPLIS ET EDITORIBVS LAERTII
XV
ritum pretium erat, nisi potius etiam alterum quendam inspexisse censendus est. Editores post Basileensem etiam si codicibus utebantur, tamen recte uti nesciuerunt. H e n r i c u s S t e p h a n u s , qui s textum editionis principis multifariam correxit exemplo a. 1570 emisso (s), in libros nequissimos inciderat Marcianum 393 1 et Laurentianum G uel eius gemellum. optimi libri praesto fuerunt I o h a n n i S a m b u c o Pannonio, praeter Venetumj Vaticanus et Borbonicus2, unde in marginibus uermg P a ] 8, 1 direpiXriirTOi BGH 9, 1 iq roaa\nr\ 6r| tpwvr]] auTf] 6' Is! (pu)vr| FP 2 Hf haec autem uox 10 ipnobilov FHf 85, 5 Kapved&T)?] icat Kapved&r]? cum P 2 H 6 auTou] atJTdv ut Ff 359, 2 T6V bfj^iov B2f pago 3 x a PT^l TTl °S H Chagettius OiXa'ioOuv B 2 FP 2 f 3 6 0 , 1 TIIIV aoqpioruiv KOU YPCWXTIKUUV u n u s H grammaticos — ac sophistas 361, 2 &0T6V BPHf 362, 1 iraiSeiav F V mg P 2 2 ^aKdpioi (peufETe ceteris omissis cum F!f 4 eOtppavToii; FP 2 Hf 8 auvaYiuf^v BFf 16 X^Y £ I V K a ' dvxiTpdfpeiv BPQH 363, 5 Xi^w TaOra • ^Yayev FHf 6 |uoi] 1^^ FHf 11 YP at P^ a btlH^KpiTov FP 2 f [non H ] KCCI &V KUifiai? Kal fpAfxyiaia 6i&dffKeiv H 365, 21 EOpOXoxov] e<jp06oKov BFP 2 H
Eurydotum 367, 1 anno centesimae septimae olympiadis (om. et fteOrepov et cum Ff eiKoaxfic; Kal) 3 Wfendpxou H2f 368, 3 Korni Trdvra P 2 H 7 dKardirXtiKTOi; Ff intrepidus 10 irpoairo8av6vTO^ FfP2
12 OIKEIOV BS familiar em
371, 6 TOIVUV] rivi f
quodam. iam satis est. 1 Stephanus ipse in praefatione Maximi Tyrii (a. 1557 editi) ad Arnoldum Arlenium data p. 3 ' eius (Diogenis L.) quum editionem Germanicam' inquit 'cum antiquo exemplari Bessarionis a me ex Veneta bibliotheca deprompto quam potueram diligentissime contulissem': ex actis bybliothecae Marcianae codice 393 ilium a. 1555 usum esse Morellius bibl. mscr. I p. 258 docuit. sed non hoc solum uiro egregio subsidium fuisse multae eius lectiones produnt a deteriore genere alienae et cum priore, non numquam cum G solo consonantes cf. p. 4,10. 6, 6 cet. 2 titulus libri parum cogniti est 'Laertii Diogenis de uita et moribus philosophorum libri X. Plus quam mille in locis restituti et emendati ex fide dignis uetustis exemplaribus Graecis, ut inde Graecum exemplum etiam possit restitui; opera I o a n n i s Sambuci Tirnauiensis Pannonii. Cum indice locupletissimo. Antuerpiae, ex officina Christophori Plantini do la LXVI. cum priuile-
XVI
PRAEFATIO
sionis latinae a. 1566 editae permulta editionis principis uitia emendauit et omissa suppleuit; sed ut ferebat eius saeculum, constanter illis uti nee uoluit nee potuit; ne eum quidem quem poterat fructum utilissima eius opera his studiis attulit, cum ante Schneiderum Saxonem tantum non obliuione sepulta iaceret, ne Stephano quidem cognita1. similis et indoles et fortuna fuit editionis et uersionis a Thoma Aldobrandino curatae et post eius mortem a Petro cardinale Aldobrandino Romae a. 1594s euolgatae; usus et ille codice Borbonico quaedam ex coniectura scite correxit; fit quoque ut emendatior lectio in uersione lateat. ceteri iam libros aut nullos consuluerunt aut deterrimum quemque, in quem incidissent, nisi quod in commentario doctissimo Menagius codices Parisienses et Florentinos hie illic adsciuit. nostra demum memoria Cobetus Wachsmuthius Bongio'. in praef. p. 5 'aliquot exemplaribus graecis uetustissimis illis cum interpretatione collatis atque etiam eruditis obseruationibus Fuluii Vrsini Roraani' adiutum se fuisse dicit: memorat plerumque v(eterem) c(odicem), Venetum p. 289 ibidemque Vaticanum; promit idem lectiones soli B proprias uelut p. 362, 2 oictpctfiev (Samb. p. 407) 20,10 irapao-iceudo-ai (S. p. 427) 49,17 Xeiov (S. p. 441) 50, 17 oEuToviuiv (ibid.) 324, 15 4Kir£i:\rip(I)v (S. p. 445) infra p. xxxi GO 'quidam codex or)|u6KpiTOC,' (S. p. 450). Schneiderus Saxo inEpicuri physicis et meteorologicis (Lipsiae 1813) primus adhibuit cf. praef. p. XYIII.
1 sufficit adposuisse ep. II 107 p. 49, 6 diroTr|KOu£vuiv: deerat hoc uoc. in editione principe, restituit Sambucus emendatum p. 441 'adde graeco ex u. c. &itoxr\KO^ivuuv', quid Stephanus? suppleuit is quoque sed corruptum (p. 420 med.) dTTOKO|u£vuJV. 2 de Thomae patrui opera Petrus Aldobrandinus haec ad lectorem praefatur 'qui grauibus negociis distentus, cum uiris doctrinae studio deditis prodesse aggressus esset, importuna morte praereptus non pauca a se inchoata perficere non potuit. in quibus hanc Laertii translationem triginta abhinc annis eoque amplius reliquit, accurata uetustorum manuscr. codicum collatione plurimis in locis emendatam et multis adnotationibus illustratam. quae licet ab ipsomet auctore suprema manu perpoliri ac limari nequiuerint, uisum est tamen fore opportunum, si eo modo quo olim relicta fuerunt non Integra (nam in decimum quidem librum nulla reperta scholia sunt) ederentur'.
DE EDITORIBVS LAERTII
XVII
netus genuinos lectionis fontes monstrauerunt: restitutum ex illis exemplum nondum prodiit. igitur ad hunc usque diem Laertii Diogenis lectio omni fundamento caret, quod cum in nullo eius libro non aegre feratur, nullus tamen tarn misere habitus est quam decimus neque quicquam in hoc quam libelli Epicurei. his enim grauissima idem inflixit uolnera, quem merito dixeris sospitatorem Epicuri, P e t r u s G a s s e n d u s decimo libro Laertii cum uersione edito et animaduersionibus copiosis inlustrato (Lugduni 1649). qui ut erat physices Epicureae multo quam sermonis graeci peritior, etiamsi haud pauca multo cum acumine recte intellexit, tamen ea temeritate in uerba Epicuri grassatus est, ut ea non purgare sed fingere ipse uideatur. hunc suo more imitatus M a r c u s M e i b o m i u s uir graece non doctus ea re etiam perniciosior Epicuro editor exstitit, quod Laertii Diogenis exemplar ab illo correctum splendore, elegantia, commentarii Menagiani utilitate ita omnibus paene ad hunc usque diem commendabatur, ut summa eius esset auctoritas. nempe hinc pendent uel inuiti quotquot post eum Laertium aut Epicurea ediderunt. unus S c h n e i d e r u s Saxo poterat et Meibomii temeritatem peruidere et lucem Epicureis reddere, nisi lectionis memoria illi ex turbidis riuulis haurienda fuisset. quo nixus H u e b n e r u s quamquam haud ita raro ad librorum fidem lectionem reduxit, adeo sibi non constat, ut obscuriora quaeque fuco Meibomiano oblinere quam non intellegere malit. ab Huebnero in Epicureis uel C. G. C o b e t u s pendet, nisi ubi correctionem aut codex F aut obseruatio sermonis suppeditauit. haec cum fata sint Laertii Diogenis, non potuit fieri quin uirorum uel acutissimorum coniecturae, Lachmanni Maduigi aliorum saepe ad irritum caderent. quas etiamsi studiose perquisiui et examinaui, ut aut meliora edocerer aut suum cuique redderem, tamen coniecturas non probabiles, quarum inde a Gassendo nubes conflata est, ad adnotationem aut numquam aut rarissime admisi, et optimorum uirorum nominibus hoc me debere ratus et publicae utilitati melius consulturum librorum testimoniis accurate conpositis quam b
XVin
PRAEFATIO
conlecta uanarum opinionum sarcina inutili. mihi si prouinciam felicius administrare contigit, de qua re penes alios iudicium est, id omne amicis qui instrumento critico me instruxerunt deberi laetus gratusque fateor. studui certe cautus esse maluique aliis relinquere emendanda quam non intellecta temere temptando corrumpere. nunc cum librum manibus emitto, sentio me hominem et inconstantem fuisse. et ea quidem, quae meliora interim dies docuit, fas est eos qui his utentur non ignorare. ep. I 41 p. 7, 6—9 Epicurus infinitum esse uniuersum acuta breuique argumentatione demonstrat. in qua assumptionem omitti eo aegrius feras quod conclusioni deest subiectum. nimia haec nee licita est breuitas. quam non excusaturus eram, si fr. 297 ex libris Tcepi (puffeuj? ductum, quo integra proponitur eadem argumentatio, paullo attentius examinassem. quo facto — adhibuerat autem iam Gassendus p. 196 — non dubito quin post uerba TO be cocpov Trap' eTepov TI GeuupeiTCU homoeoteleuton effecerit ut assumptio intercideret haec dXXot }A\\v TO irfiv OU nap' ?T€pov Ti GeiupeiTCU (Cicero 1. s. at quod omne est, id non
cernitur
ex alio extrtnsecus): sic etiam conclusio, cum continuetur subiectum assumptionis, recte adnectitur: ux^Te OUK IXOV ctKpov (sc. TO TTCIV) iTEpag OUK e'xei. ibid. 59 p. 17,16 uiKpov TI \XOVO\ uaKpav eKpdXXovT€(J: tempus etsi tolerari potest, tamen credo Epicurum dKJJctXoVTe? scripsisse. ibid. 71 p. 24, 6 oube Yreiv, otixuuai ypdtpei. TTpoxepov be bie\6u)nev a xe aiiTil) boice? irepi TOO cfoqpoO Kai xo?6;, elvai a0r6v Eiibai|uova. io |u6vov T6 x«P l v e'Eeiv TOV ao]v OUK IfKpivouai, fi6vr|v °£ T r l v ^ v Kl " 6 6 8 be dnq>6Tepa* *ipuxf)i>YUtv inter ethices Epicureae fontes principales una cum libris TT. T£A.OU^, IT. piuuv, epistulis recensere, non recte ille locum Laertii x 30 (p. 370, 19) cum altero 136 (fr. 1) confundit. 2 unicum argumentum potui dicere. nam reliqua aut nihil probant nisi quod nemo negat, ab Epicureo bene instructo illud uolumen profectum esse, aut emendata lectione concidemnt uelut quod ab Herodoto isto c. 17 repetiit (p. 68) cf. Buechelerus mus. Rhen. t. xxxix p. 292. 3 Comp. p. 67 de illo loco questo forre su di una medesima linea in una motivazione unica concernente Vordine della trattazione, I'opera presente e le KOpiai 66£ai, dando I'intenzione delP autore nelVuna e nelValtra, non si sfiiega se non ponendo che questa e le Klipiai 66Eai siano opere dello stesso autore.
LII
PRAEFATIO
His quattuor libellis subiunxi f r a g m e n t a librorum epistularumque Epicuri quotquot per antiquitatis monumenta sparsa indagare potui. quae propter usum et rerum et uerborum uel ad illos intellegendos et emendandos necessaria erant. sed fateor in eis mihi me minime satis fecisse. quodsi diues essem, hanc quam nunc foras emitto syllogen mihi soli exprimendam curassem, ut relectis ueterum libris et denuo excussis auctam et correctam publicarem. fieri enim nequit ut unus uno conamine omnem copiam exhauriat. accedit quod cum operae in his fragmentis iam exercerentur, mutaui consilium, ut non solum certorum librorum uestigia et fragmenta ipsis Epicuri uocibus insignia, quae sola conlegeram, sed etiam sententiarum testimonia conprehenderentur. qua re, cum non omnes scriptores mihi uacaret retractare, necessario accidit ut quae antea consulto spreuissem iam me fugerent inuitum. cui damno aliquatenus ita mederi studui, ut perlustrato Gassendi thesauro non nulla quae non recte deesse hoc monitore uidissem, spicilegio fragmentorum (p. 342 sqq.) insererem. aegerrime autem deploratam uoluminum Herculanensium plerorumque condicionem tuli: non loquor de librorum TTepi (puCFeujq reliquiis, quas cum Theodorus Gomperzius secundum accuratissimam chartarum recognitionem multo quam antea pleniores et auctas propediem editurus sit, risum meruissem, si solis apographis Neapolitanis nisus frustra temptare ausus essem. sed ilia Philodemi quae prae ceteris referta sunt Epicuri fragmentis, tarn male habita sunt ut etiam saepius relegentem uestigia facile fallant et inuenta saepe ne uoces quidem integras, nedum sententias, sed singularium litterarum farraginem paene inutilem offerant. talibus quid facias, cum etiam ubi beatior memoria continuum sententiarum ordinem largita est, quam lubrica et periculosa coniectura litterae perditae suppleantur, nemo expertus nesciat? * fateor hie illic me cum litteras sensu cassas ad-
1 exemplo potest esse quod non sine probabilitate p. 96,3 scribere mihi uidebar v)nf|[xei]v ^ [ire]XdY€i Zryrf.iv: uero inuento, quod
DE FRAGMENTIS EPICVRI
LIII
ponere taederet, ultra probabilitatem lusisse potius quam restituisse: quod cum numquam lectore non monito fecerim, non tam damnosum futurum quam utile spero excitandis ingeniis felicioribus. omnino in fragmentis quoque hanc mihi legem inposui ut breuiter adnotarem ubicumque lectionem traditam aut receptam ex aliorum 1 uel mea coniectura mutassem: reliquam lectionis discrepantiam cum non in fragmentorum collectione quisquam quaerat sed in editionibus fontium, missam feci, nisi ubi nouis subsidiis uti licuit: qualia in Senecae loco fr. 351 BRVNONIS LARISCHii officio, in Alexandri Aphrodisiensis fr. 290 IVONI BRVNSIO debui; ad sententias a Seneca in epistularum libris prioribus seruatas PAVLVS WOLTERS, qui etiam operarum erroribus corrigendis per maximam fragmentorum partem curam sollertem adhibuit, lectionem codicis Metensis (M) mihi inpertiit, de quo ille in commentatione acutis obseruationibus et emendationibus insigni 2, quae inter Exercitationis grammaticae specimina Bonnae 1881 edita est, dixit p. 31 sq. in Plutarcho acquiescendum mihi fuit Wyttenbachii testimoniis; sero cognoui ad unam saltern dissertationem Aduersus Coloten codices duos qui soli innotuerunt Parisinos 1672 (E) et 1675 (B) conlatos a Maximi-
Scottius Fragm. Here. p. 82 adn. in ipso apographo Oxoniensi legisse uidetur, uifiqpov ijji ueXctfei tiixeiv, ego primus coniecturam meam rideo. 1 etiamsi studui ut suura cuique redderem, fieri tamen potuit ne dicam debuit ut coniecturas ab aliis occupatas non solum ipse facerem sed etiam ut meas ederem; uelut sero uidi TIVIIJV quod p. 145, 4 scripsi iam a R. Hirzelio propositum esse unters. I p. 156, et p. 280, 16 sonisque audio G. Windhausium in programmate Darmstadiensi a. 1879 p. 8 occupasse. aequorum iudicum in hac quoque re ueniam spero neque credo Georgio Ferdinando Rettigio Bernensi aliquando collegae meo aemulum quemquam fore, semel memini me typothetae rationibus inpeditum esse quominus auctorem emendationis adscriberem: in adn. p. 131, 16 Senecae tacite reddidi mos antiqus fuit pro uolgato antiquis suasore Diterico Holthoefero. 2 profitendum mihi erat, quod et olim sensi et nunc sentio, ne quae inconsulte quidam iudicauerunt probare uiderer.
LIV
PRAEEATIO
Hano Treu*, unde nonnulla rectius scribi poterant: ut p. 115, 32 non TIC, ou sed TI? be, cum libri TI? (T€ exhibeant. Restat ut de fontibus f r a g m e n t o r u m dicatur. ac de sectatoribus etsi quantum satis est breuiter monui, sunt tamen fontis qui ad eosdem pertinuit nunc deperditi uestigia quaedam accuratius persequenda. Dilectum et grauissimarum sententiarum excerptionem quod maxime epistulae Epicuri ceterorumque scholae auctorum sibi poscere uidebantur, non hercle mirum est. quarum tanta erat copia ab amicis et asseclis conlecta et seruata illo pietatis studio cui uel tenuissimas reliquias neglegere piaculum est, ut hoc quidem facile Luciano (p. 131, 21) credas, paruum in ilia multitudine fuisse numerum earum epistularum quae argumenti grauitate praestarent. curarum domesticarum et familiarium memoria, de quibus rebus ut ad amicos multus erat Epicurus, nisi ad interiorem scholam non attinebat. sed etiam in hoc familiari genere litterarum haud raro quasi gemmae enitebant sententiae et ad uitam utiliter et acute aut eleganter dictae. talia igitur eligenda erant, et electa sunt ante tempora Philodemi. constat enim (u. p. 132, 3) iam tune extitisse epistularum E p i c u r i Met r o d o r i P o l y a e n i H e r m a r c h i epitomas. his quattuor auctoribus, in quos cadit nomen Ka6r)Y€]u6ves honorque conditorum, quod adiungitur Kdi Tiiuv YVwpi|UiJUV, cauendum est ne decipiat. nimirum perinde atque factum in M. Tulli ad familiares epistulis uidemus, etiam his Epicureis syllogis admixta non raro erant, quae illi, ad quos Epicurus Metrodorus reliqui litteras dedere, siue scripserant siue responderunt. apparet hoc ex eis quae p. 134, 20 et 147, 10 obseruata sunt, ut alia indicia uelut fr. 170 mittam. igitur hue spectat additamentum illud KCCI TUJV YViupifiiuv. cete-
rorum Epicuri familiarium epistulae tantum abest ut eodem studio quo quattuor uirum illorum lectitatae et excerptae esse uideantur, ut collectaene fuerint editaeque iure dubi1 in programmate gymnasii Ohlauiensis a. 1881 Zur geschichte der uberlieferung von Plutarchs Moralia fasc. II p. 23 sqq.
DE EPITOME EPISTVLARVM EPICVRI
LV
tes. natum est ex illis epistularum eclogis quasi gnomologion quoddam E p i c u r e u m . quod (ut dixi ad p. 132, 3) necesse est inter fontes gnomologorum eorum quos usu nouimus habeatur. his enim praeter Epicurum non fuere cogniti nisi Metrodorus Polyaenus Hermarchus. ac Iohannes Stobaeus Metrodori octo eclogas seruauit eel. eth. c. 31, 67 p. 213, 10 Wachsra. flor. XVI 20 XLV 26 (LII 7. 8?) LXII 44 CXVI 42 CXVIII 33, Polyaeni duas eel. eth. c. 15, 44 p. 192, 16 W. et flor. CXXIV 31 (etiam apud Maximum c. 36 p. 627 Combef.), Hermarchi unam flor. XCVIII 31. supplemento sunt Maximus abbas et Antonius monachus, unde una prodit sententia noua Metrodori Max. 42 p. 638 Combef. Anton, n 89 p. 153, Polyaeni tres Max. 6 p. 550, Max. 43 p. 639 et Anton. I 51 p. 57, Max. 62 p. 674 et Anton. II 80 p. 146; Hermarchi, quantum uideo, nullum apud eos est uestigium. non magis hoc dixeris casu factum quam quod neque Colotis neque Leontei (cuius nouimus epistulam ad Lycophronem, cf. adn. ad p. 175, 7) neque adeo Idomenei ecloga ulla adponitur. facile enim perspicias quattuor uiros illos quorum extabant epitomae epistularum p. 132, 3 eo ordine recenseri, ut cuiusque maior erat et auctoritas et eclogarum copia. idem gnomologion existimo a L. Annaeo Seneca, cum epistularum ad Lucilium libros quinque priores (ep. 1—52) scriberet, cotidie in manus sumptum esse, unde utiles sibi amicoque sententias tolleret. hie Epicuri tantum sententias paucasque Metrodori (ep. 81, 11 et eiusdem epistulae locos ep. 98, 9 et 99, 25) elegit, Polyaeni Hermarchique eclogas spreuit. sed ne has quidem defuisse gnomologio suo ipse haud obscure indicare ep. 6, 6 mihi uidetur Metrodorum et Hermarchum ei Polyaenum magnos uiros non schola Epicuri sed contubernium fecit, cur enim inter nobilissimos Epicuri discipulos etiam Polyaenum recenseret, qui Metrodorum et Hermarchum solos de numero exemit et ipso Epicuro auctore (fr. 192) ep. 52, 3 sq. et secundum scholae usum ep. 33, 4 apud istos quicquid dicit Hermarchus, quicquid Metrodorus, ad unum refertur. omma
LVI
PRAEFATIO
quae quisquam in Mo contubernio locutus est, unius ductu et auspiciis dicta sunt, nisi ilium dilectum et ipsam contubernii consuetudinem quae tune maxime ad manus ei erant uolumina ante oculos posuissent? facit hue quod idem Seneca (p. 142, 1) Idomenei scriptoris ceteroqui minime obscuri nomen iudicat futurum fuisse ut obliuione obrueretur, nisi Epicuri ad eum epistulae nobiles exstarent. sed argumenta puto praesto esse, quibus etiam contumaces conuincantur. ad sororem filio mortuo maestam Metrodorus epistulam consolatoriam scripserat; uide quo modo sententiam inde sumptam Seneca proponat ep. 99, 25: 'illud nullo modo probo, quod ait Metrodorus, esse aliquam cognatam tristitiae uoluptatem, hanc esse captandam in eiusmodi tempore. ipsa Metrodori uerba subscripsi: MrjTpobuupou 1 6TTIO"TO\UJV a Trpoq Tr)v abeXqprjv. "ECTTIV y a p — Kaipov . sicine ais scribere potuisse, qui ipsarum Metrodori epistularum uolumina tractaret? an apertum est Senecam ex gnomologio illo una cum ecloga rubricam repetere? inspice extremam epistulam XIV 17 mine ad cotidianam stipem manum porrigis. aurea te stipe inplebo, et quia facia est auri mentio, accipe quern ad modum usus fructusque eius tibi esse gratior possit: lIs maxime diuitiis fruitur qui minime diuitiis indiget'. Ede, inquis, auctorem. Vt scias quam benigni simus, propositum est aliena laudare: Epicuri est aut Metrodori aut alicuius ex ilia officina. et quid interest quis dixeril? omnibus dixit\ graece ilia sententia legitur in epistula tertia ad Menoeceum p. 63, 19 fiouTTOt TToXuTeXeiotc; dTroXauoumv oi fiKiCta Tautn^ beofxevoi. non amat Seneca inanem eruditionis gloriolam captare, tamquam memoriter aliena referat. ergo quoniam, ut solet in gnomologiis euenire, rubrica a Hbrario neglegenter omissa erat, nesciebat Seneca, cui sententiam adscriberet: sciebat earn unius de quattuor uiris illis esse. Ad eadem uolumina conicias etiam Taciturn dial. c. 31 spectare, cum ait c ne Epicuri quidem et Metrodori honestas quasdam ex1 fragmentum adscripsi emendatum in adn. ad p. 164, 6.
DE EPITOMAE APVD SENECAM VSV
LVII
clamationes assumere iisque prout res poscit uti alienum erit oratori'. Miramur Stoicum Senecam quod philosophi aduersarii de cupiditatibus, de fortuna, de morte sententias tam studiose tractat *. non primum inter Stoicos ilium de Epicuro aequius iudicasse facile conicias. ac sane Attalus eius praeceptor sententias quas Seneca memoriae prodidit haud semel Epicureo colore distinxit. uelut quae de felicitate sapientis disputat apud Senecam ep. CX 18 et 20 non tam ex porticu sublata sunt quam ex horto (cf. fr. 602). iucunditatem adeoque 'uoluptatem 3 cum ille in amicorum defunctorum memoria inesse docet (Sen. ep. LXIII 5), iterum Epicurum sequitur (cf. fr. 186 et 213). quid quod de oppugnanda fortuna quam similia Attalus Epicurusque professi essent, ne Senecam quidem fugit ep. LXVII 15? Rarius et ita ut contra morem solitum facere auditoribus uideretur Musonius Epicureis usus est, ut apud Stobaeum floril. XVII43 p. 354 Gaisf. irepl be Tpocpfjq elwGei |uev TTOXXotKiq Xeyeiv KOU irdvu evTexa|Lievuj|iiev. dvaYKti yap TO TrpuJTOv evvoriiaa Ka6' eKacrrov 966YYOV pXeTteffOai Kai \xr\5 9ev omobeiSeuji; rcpoo"be!o"0ai, eircep e£o|uev TO r| aTTopou|uevov Kai bo£a£6|uevov ecp' o dvd£o]uev. KaTa T&C; aicfGriffeig be! TtdvTa TtipeTv Kai archaic; Tag rcapouffac; emfioXdc; ei Te biavoiac; ei 0' OTOU bf\ iroTe TUJV KpiTripiaiv, 6|uoiuuq be xai Ta UTrdpxovTa TrdBv], orcaii; av in Kai TO rcpoo"]uevov Kai TO dbr)\ov e'xuufJ-ev 015 TauTa bei biaXapovTag auvopav r\br\ rcepi TUJV dbr|XUJV irpiuTov jnev 0 T l oubev YiveTai EK TOU |uf) ovToq. irav Y«p "£K iravTog efiv^j' av OrcepjuaTuuv ye ouOev rcpoff39 be6|aevov. Kai ei ecpGeipeTO be TO d<pavi£6|uevov el? TO juri 6v, TrdvTa ctv drciuXuOXei Ta rcpaYnaTa, OUK OVTUJV eiq a
F ut 1. 3 I ei^ xaOxa dvaYaYovTEc; £iriKpivew B 1 ut ceteri, deleuit et litteris partim paene euanidis irdvTOt f\ dTraTtu^eva e'XUJMev eiopd^ eK xOuv auxaiv o"Xr||udxiuv TrepieiXrimuevuuv. Kai Ka0' eKaffxriv be o"x»mdxio"iv dTTXuJq drceipoi eicriv ai ojuoiai, xalc; be biacpopaii;
1 |iie\Xoi GH et fort. F || 2 iaxvovja vnopiiveiv libri || 3 ovra] oxav libri: ovxa, Kai Meibomius || 4 6ia[Xu]8ri0eTai cum litura rec B | dvcrpl
eT8' OTI Td eibuuXa TaT^
XerrTOTriaiv dvuTreppXr|TOi? KexptiTai, ouOev dvTi|uapTupei is Tiliv cpaivo|uevujv' 60ev Kai Tdxri dvuTreppXriTa e'xei, Ttdvxa TOpov cruu.|aeTpov e'xovTa Trpoc; TLU {TUJ) drreipiu auTtliv xdSiv Gassendus ut p . 11, 6 || 3 qpopdt] 6ia(popd G || 4 dvTiKOHHxvxiuv libri |] 5 ppd&ouq B G H ' P ' Q : Ppabiixrixoi; FH 2 P 2 f || 7 ou9'] oibi libri | 6IOX6YOU PQ om F || 8 Kai TO] Kaxd xo libri aui|ua om f || 9 OIJT' d KaTd (J.epoq fj£>r| eSaKpifioOvTa? lKavdi^ f| Kal
1 S[\]wv B et G || 3 TrdG€ffi etiam Bonnetus De Galeni subfig, empir. p. 82: TTSCJI libri | Kal xaiP2f || 6 Kara x^v] Kaxd f || 8 au)(aa libri j KOI ora H 1 | dvoupf)1 oupavoO fj xivoc; exepou TOIOUTOU.
Kai d)be TOU?
g. d \ \ r | \ o i ? Tponoug (TuvGeujprireov, Kai tac, apa. avfKvpr\aeiv Kaxaqiopa aTO emTribeiuJV TOTTUJV bi' depoq w Kivou|uevuuv, {BiaiOTepac; eTrapbeuGeiui; Y'vo|uevrii; diro TIVUJV d0poio"|udTwv emxribeiiuv eiq TCI? ToiauTa? eTTnre'|LH|jei(;. BpovTag evbexeTai Y'veaOai Kai Kaxd Trveu|aaToi; ev TOT? KOiXd)|uao"i TUJV vecpuiv dveiXr)O"iv, Ka6d Tiep ev T015 dYYeioiq, Kai Trapa Tiupoq TreTrveu|uaTUJ|uevou 15 ev aiiTOic;, Kai KaTa priHen; be vecpaiy Kai biao"Trd4 uiXriaetc; ct^po?' irveu^drujv auvuiioeii; GLOSSEMA 13 uepi ppovxOuv RVBRIOA CODICIS F
1 ov> infra uersum addit F [ TO[TI;] F ] etui] g-ri FH ] P 2 f: i\br\ B(P')Q sscr. H 2 | -noifoTi;] H 2 | -irapd TOOTO in pagina noua itera- • ueratP 1 ||' 2 TOUTOU fi TOV!ITOU H 1 | TO om F | O"UVI&[€?V. v]^q?T] B:
OuvibeTv eqpri P'Q auvtbdv eq>' rj reliqui || 3 bivarai post auviaxaaeai dant Ff |- Trap[d -rri\]rioeii; B, f: irapaTteiXriceii; ut uidetur P irapamXriaeK; ceteri || 4 TiapaTtepnrXoKdi; FPH 2 Q irapeianXoKai; H 1 |] 5 ei|] f\ F | yivexai Ff || 4 dffTpomliv] dax^puuv F 1 | ^\^yo|Li£v p. 45, 5 || 5 aunqpuXiai; H 2 P Q : aujuqpiXlai; FH'f' c[un](pi\iac; B || 6 Kai] Kai KOTCI libri | oi5] an oi? | IS dpxf)c; post mivobov traiciunt Ff || 8 Tiaiv f: Ticji gv B xiaiv gv ceteri | Kai] Kax' libri | TOOXUJV libri || 9 rr^v KaraXuaw f | elx' Ff: eiV H P Q eixe B | dir^KpriHiv F H P lueKpf)Eiv f Iw' ^KpiSivB £Tr^Kpr]i|nv Q. fort. gKpr|Siv | ante Kai intercidit participium quale tKiriTTTOVTOi; || 10 ov] iLv F | qjopde; F | cp6pon^vr|i; libri | 11 Ek xo] dc, BP»Q 1 d|ULieriToi libri || 14 Yivexai F | oil] Kal F || 15 xei^ova B || 16 irepixr)poOo"a H 1 || 17 xdl F | irdvTUx; om H 1 || 6 ^ffo[|a^v]ou F | d•^:e\-^•^Z:o^ev B F || 8 a'i ^ v . . . 9 (puaiKUiv om f || 10 [X6f I [djXoTioxuui; H dXoYWi; f | dTUxeiv Q | P€\TI0TOV] P^XTIOV libri || 3 T 6 Kpi6^v ^v rai[ir6] TUJV v6|uuuv ayovxai SdvaTOV dvaT[ewojie]vujv Kai xtnuupia[v e]K 8e[u)]v Kai ir6voui; LUI; 6uo[cpopfi]xouc, i